Richtlijnen Lanen Langbroekerwetering En Historische Infrastructuur Richtlijnen Lanen Langbroekerwetering En Historische Infrastructruur
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Richtlijnen lanen Langbroekerwetering en historische infrastructuur Richtlijnen lanen Langbroekerwetering en historische infrastructruur In het kader van het uitvoeringsproject: De paden op, de lanen in... Langbroekerwetering Opgesteld: Utrecht, maart 2007 Landschapsbeheer Utrecht i.s.m.studenten Hogeschool Larenstein/ Velp richting tuinarchitectuur: Adriana Verhagen, Eleonora Swart In opdracht van: Stuurgroep Kromme Rijnlandschap Projectgroep: gemeente Utrechtse Heuvelrug gemeente Wijk bij Duurstede gemeente Bunnik Dit project is mede gefinancierd door de Europese Unie. Met dank aan: Stichting De Voetstap Vereniging Dorp en Natuur/ Amerongen Leersum Vereniging Natuur en Milieu/ Wijk bij Duurstede Foto’s: Adriana Verhagen Inhoudsopgave 1 Inleiding 7 Samenvatting 9 Plangebied 11 Landschapstypen em ontginningen 1 Typeringen infrastructuur 1 4.1 Infrastructuur kampenlandchap 17 4.2 Infrastructuur coulissenlandschap 19 4.3 Infrastructuur landgoederen 21 Referentiebeelden 5.1 Infrastructuur kampenlandschap 27 5.2 Hoofdontginning 29 5.3 Achterkades 31 5.4 Zuwes 33 5.5 Landgoedlanen 37 5.6 Middeleeuwse Lanen 39 5.7 Formele stijl 41 5.8 Landschapsstijl 43 6 Visie op lanen 7 Aanbevelingen 7 8 Bronvermelding Bijlage 1: Overzicht wegtypering per straat Bijlage : Ontginningen nader bekeken Bijlage : Typering plantverbanden Bijlage : Overzicht voorkomende wegtyperingen LEGENDA 7EGENKAMPENLANDSCHAP (OOFDONTGINNINGEN !CHTERKADEN Driebergen :UWEN 61 ,ANDGOEDLANENSTELSELS /VERIGEDWARSVERBINDINGEN Odijk 60 64 ,ANDGOEDEREN Rijsenburgselaan BROEKBERGEN 6ERDWENENLANDGOEDEREN RIJSENBURG 48 Gooyerdijk 65a 6ERDWENENINFRASTRUCTUUR 47a Broekbergerpad 17 .UMMEROVERZICHTWEGTYPERING 46 42 40 Veensteeg de Laan Langbroekerdijk B 67 /NDERVERDELINGINVENTARISATIE:IEBIJLAGE HUIS DOORN 59 41 BEVERWEERD 65b 31 Jachtrustlaan 36 58 Zwarteweg 68 Buurtweg Pittesteeg 29 Sterkenburgerlaan MOERSBERGEN 47b 16 30 33 Broekweg 28 STERKENBURG LeeuwenburgerlaanStamerweg Strijp RHODESTEIJN 12c darthuizerweg Doornseweg de Zuwe INDERSTEIJN Hardenbroek H Rhodesteinselaan Sandenburgerlaan Langbroek Buntlaan 11a 53 ARDENBROEK H 12b broekhuizerlaan LUNENBURG Broekweg 12a 10 Leersum Leeuwenburgerweg WEERDESTEYN 11b nieuwe steeg SANDENBURG Zandweg 14 Weerdesteinselaan BROEKHUIZEN WALENBURG 120 GroenesteinsesteegGROENESTEIN 17 51 Cotherweg Langbroekerdijk A NOORDWIJK ZUYLENSTEIN Gooyerdijk Bovenwijkerweg kollandsloot kollandselaan DEZOUWE 1 WAAYENSTEIJN Landscheidingsweg Broekhuizerstraat ZUILENBURG Wijkerweg Amerongerwetering 2 Amerongen DOMPSELAAR 24 Dompselaarsesteeg Natewisch BERGESTEIN RIJNINGEN NATEWISCH 7IJKBIJ $UURSTEDE 0 0.5 1 km 53 "!3)3+!!247%'490%2).'%. BASISKAART WEGTYPERINGEN 6 1 Inleiding In het uitvoeringsprogramma van het gebiedsgericht pro- Leeswijzer rapport ject Langbroekerwetering wordt o.a. de aanleg en herstel Op blz 6 en Bijlage 1 (blz 55) vindt u de ‘basiskaart weg- van wegbeplanting genoemd. In aansluiting op de land- typeringen’. Deze ‘basiskaart wegtyperingen’ geeft een schapsvisie Langbroekerwetering is er bij de verschillende overzicht van de belangrijke laantypen die in het gebied gemeenten duidelijke behoefte aan een concrete uitwer- voorkomen. Het laantype in combinatie met het land- king van het onderwerp lanen. schapstype, geeft aan welk referentiebeeld bij de betref- fende laan past. Het Langbroekerweteringgebied is uniek door de ligging tussen heuvelrug en rivieren, de cultuurhistorische ontwik- In hoofdstuk 6 (blz 45) worden de referentiebeelden kelingen en ontstaansgeschiedenis. Zowel in landschappe- behandeld. Hier vindt u de belangrijkste karakteristieke lijk, ecologisch als culltuurhistorisch opzicht heeft het ge- elementen en randvoorwaarden per laantype. Tevens wordt bied op relatief kleine schaal een grote variëteit te bieden. aangegeven welke ontwikkelingen bij het betreffende laan- Het gebied is relatief goed bewaard gebleven, mede door type gewenst dan wel ongewenst zijn. de combinatie van particuliere landgoederen en landbouw. Desondanks staan cultuurhistorische elementen, waaron- Onderstaand schema geeft aan hoe u dit rapport kunt ge- der de gebiedskarakteristieke infrastructuur onder druk. bruiken. Nieuwe ontwikkelingen in de landbouw, de toenemende recreatieve druk, de veranderende functies van agrarische bebouwing en de ontwikkeling van nieuwe natuur geven 1. Basiskaart wegtypering 2. Basiskaart wegtypering 3. Basiskaart wegtypering veelal positieve impulsen, maar kunnen ook op gespan- nen voet staan met de specifieke gebiedskenmerken en de blz. 17 blz. 19 blz. 21 landschapsecologische waarden. Infrastructuur kampenlandschap Infrastructuur coulissenlandschap Infrastructuur landgoederen Om de unieke karakteristiek van het gebied te behouden en ook als zodanig te kunnen herkennen is het van groot blz. 27 blz. 29 blz. 37 belang dat bestaande paden en lanen behouden blij- Referentiebeeld Referentiebeeld Referentiebeeld ven. En eventueel zelfs oude, verdwenen, paden kunnen worden aangelegd. Knelpunt hierbij is vaak het ontbre- Hoofdontginning Middeleeuwen ken van cultuurhistorische gebiedskennis van de huidige Achterkades Formele stijl infrastructuur. Hoe is het pad/de laan ontstaan? Wat was Zuwes Landschapsstijl zijn functie? Wat was de oorspronkelijke verschijnings- vorm? En welk type wegbeplanting kwam hier voor? Dit zijn een aantal vragen die we in deze richtlijnen willen beantwoorden. De richtlijnen zijn opgesteld op basis van Wij raden u uiteraard aan het rapport eerst geheel door te een totaalinventarisatie, opgedane ervaringen met diverse nemen. Om daarna een specifieke keuze te maken. Veel uitvoeringsprojecten en cultuurhistorisch onderzoek. Als leesplezier! praktische handleiding zijn de richtlijnen toegankelijk voor zowel particuliere grondeigenaren als overheden. 7 8 Samenvatting De ruimtelijke kwaliteit van de Langbroekerwetering wordt Tevens is aangegeven waar infrastructuur verdwenen is. mede bepaald door de aanwezigheid van een groot aantal lanen. Om deze in de toekomst te kunnen handhaven, mo- Veel wegen en paden in het kampenlandschap worden om- gelijk te versterken en om ruimtelijke randvoorwaarden te zoomd door houtwallen of laanbeplantingen. Ook lopen er geven voor nieuwe ontwikkelingen is een visie op de lanen door het kampenlandschap een aantal lanen die het coulis- noodzakelijk. Het versterken van de karakteristieke laan- senlandschap met de Heuvelrug verbinden. Dit zijn belang- structuren komt de herkenbaarheid van de oorspronkelijke rijke structuurdragende lanen voor het Langbroekerwete- cultuurhistorie van het gebied ten goede. ringgebied. In diverse beleidsplannen, waaronder de Landschapsvisie Binnen het coulissenlandschap zijn de hoofdontginning, Langbroekerwetering, wordt ingegaan op karakteristieke achterkaden en zuwes belangrijke cultuurhistorische en landschaptypen en landschapelementen in het plangebied. landschapsbepalende infrastructurele elementen. Daarnaast Met betrekking tot het onderwerp lanen zijn de beleidsvisies verschenen er in het Langbroekerweteringgebied vanaf de en uitvoeringsprogramma’s nog niet voldoende uitgewerkt. 13e eeuw tientallen ridderhofsteden en versterkte boerderij- Daardoor ontstond bij diverse gemeenten behoefte aan een en waarvan een deel zich verder ontwikkelde tot landgoede- concrete uitwerking van het thema lanen. ren. Binnen deze landgoederen onderscheiden we drie typen landgoedlanen: In het kader van het project “De paden op de lanen in… 1. middeleeuwse lanen Langbroekerwetering” is een inventarisatie gemaakt van 2. lanen volgens de formele stijl de lanen en de lanenstructuur in het Langbroekerwetering- 3. lanen volgens de landschapsstijl gebied. De huidige infrastructuur is bij deze inventarisatie het uitgangspunt geweest voor het te ontwikkelen beeld en Per landschapstype zijn in dit rapport voor de belangrijkste toekomstige ontwikkelingen. laantypen referentiebeelden opgenomen. Bij deze referen- tiebeelden wordt per laantype aangegeven wat de belang- In het Langbroekerweteringgebied zijn drie landschapstypen rijkste kenmerken van het betreffende laantype zijn. Ook te onderscheiden: wordt bij deze referentiebeelden aangeven welke ontwik- - het kampenlandschap kelingen wel of juist niet gewenst zijn bij het betreffende - het coulissenlandschap laantype. - het rivierenlandschap of Kromme Rijnlandschap. In dit rapport wordt de aandacht vooral gevestigd op de Hiermee hopen wij u een kader te geven om tot een eerste infrastructuur die kenmerkend is voor het kampenlandschap analyse van de onderhoudstoestand van een laan en tot en het coulissenlandschap. De infrastructuur van het rivie- aanbevelingen voor het beheer van de betreffende laan te renlandschap wordt minder gekenmerkt door lanen. komen. Binnen deze landschapstypen zijn bij de inventarisatie de volgende laantypen onderscheiden: - wegen kampenlandschap - hoofdontginningen - achterkaden - zuwes - landgoedlanen/-stelsels en overige dwarsverbindingen. 9 Utrechtse Heuvelrug Driebergen Odijk Doorn Leersum Amerongen Wijk bij Duurstede "RON,ANDSCHAPSVISIE,ANGBROEKERWETERING$(6Bron: Landschapsvisie Langbroekerwetering/ DHV 2001 PLANGEBIED 10 Plangebied De Langbroekerwetering wordt aan de noordoostzijde be- grensd door de provinciale weg Driebergen-Rhenen (N225) en door de bebouwingsranden van Driebergen, Doorn en Leersum. De A12 vormt de grens aan de noordwestelijke zijde. In het zuiden vormt de Lekdijk de grens. De provinci- ale weg Wijk bij Duurstede-Bunnik (N229) geeft de begren- zing van het westelijke gebied. (zie kaart blz. 10) Geschiedenis Langbroekerwetering Utrechtse Heuvelrug Na de afdamming in