lad voor de Rotterdamse wijken 93-3 .;

:1

f 3,50 5e jaargang l9g3 uitgave van het Rotterdums ínstituut beytonersondersteuning Ílr;O STEIGER INHOUD STEIGER 93.3

STEIGERis een uitgave van het Rotter- dams instituut bewonersondersteuning 3 If you can't beat them, join them (Rio). Het verdrijven van junks biedt geen blijvende oplossing voor drugsoverlast. In STEIGER beoogt als 'vakblad voor de wordt een andere aanpak geprobeerd. Een voorzet voor een drugsbeleid in de wijk. Rotterdamse wijken' een bijdrage te le- Rob Christiaanse, Geert van Rijmenam, Anne van Veenen veren aan de uitwisseling van ervarin- gen, werkwijzen en ideeën. Het blad be- 6 Volmarijnstraat wint Opzoomerprijs 1993 richt over bewonersinitiatieven. georga- Zaterdag 18 september overhandigde wethouder Pim Vermeulen de Opzoomerprijs 1993 niseerde belangenbehaÍiging en de be- aan de bewoners van de Volmarijnstraat. Aad van der Graaf laat actieve bewoners aan het roepsmatige ondersteuning daarvan. woord. Daamaast levert STEIGER analyses van ontwikkelingen in beleid en bijdragen aan de meningsvorming. 8 Dat lossen we zelf wel op ? Ids Thepass (Onze Woning) reageert op de brochure 'Op de trap' over portiekgesprekken Hoofdredacteur in het . Een pleidooi voor zelfregulering in portiek, straat en buurt. Anne van Veenen 10 Duimdrop als strategisch concept Eindredactie en vormgeving Duimdrop, het winkeltje voor snoep, speelgoed en toezicht op het plein, slaat aan. Floor Erik Lindenburg van der Matten (stichting de Meeuw)

Redactieraad Nel ten Boden, Jaap Pleeging, Johan 11 Groepswonen Yan ouderen Janssens, Rob Siebeling Jet de Jonge maakt de stand van zaken op rond het gïoepswonen voor ouderen en be- schrijft één van de woonprojecten. Medewerkers Aad van der Graaf, Jan Willem Kluit, 12 Nög een brug Nicol van Twilleí, Eric Lugtrneijer. De Kop vanZrid heeft volgens bewoners van de en het Bispogebied niet genoeg aan alleen de Erasmusbrug die Noord met Zuid moet verbinden.. Er Secretariaat moet een tijdelijke brug komen om deze wijken onderling met elkaar te verbinden. Jacqueline Suykerbuyk

Fotografie 14 Kunst in Dick Sluyter tenzij anders vermeld De betekenis van kunst voor Katendrecht naar aanleiding van de presentatie van het Kunst- plan voor deze wijk. Jacqueline Markvoort. Oplage: 2000 stuks 15 Tussen OOR en wijk Copy-right en beeldmateriaal De regiovorming levert een groter draagvlak op voor het oplossen van sociale problemen Teksten kunnen geciteerd worden wan- in de wijk, vindt Henna van Heemst, coordinator deelgemeente Delfshavèn neer de bron vermeld wordt en uitslui- tend na toestemming van het Rio. Ook is het niet toegestaan tekeningen of fo- L7 Klagen in Rotterdam to's uit dit blad over te nemen zonder Het is droevig gesteld het de klachtenafhandeling door gemeentelijke diensten. Rob Weg- jongste toestemming van het Rio. geman las het rapport van het kwaliteitspanel Rotterdam

Prijs van Steiger 19 heeft even een eigen theater Steiger kost per nuflrmer f 3,50. Een Verslag van een avondje 'Tent' door Willem Jan de Vroom. abonnement kost f 12,50 per jaar.

Uitgever: 20 De balans opgemaakt gemeenteraad heeft vastge- Rotterdams instituut bewonersonder- Ruim 2 maanden nadat de het bouw en investeringsprogramma steld voor de jaren 94-96, en het indicatief programma voor de periode 1991-2000 heeft steuning (Rio), Kortenaerstraat 1, Het Westen volgens Frans van Hulten er 3012 VB Rotterdam. aangegeven ziet de toekomst er voor Nieuwe weer beter uit. Telefoon 01 0-41 1 0333. 2l Bewonersorganisaties uit Durban in Rotterdam Afgelopen juni is een zestal verlegenwoordigers van bewonersorganisaties uit het Zuidafri- kaanse Durban op bezoek geweest in Rotterdam.Nicol van Twillert was erbij.

Editie oktober L993 22 & 23 Kort nieuws & Gastcolumn Foto voorzijde: (belicht in de tentoonstelling . De naoorlogse wijken in 'the air'. . Gemeentegarantie voor collectieven Air Alexmder, zie pag.22\ hangt de was buiten. . WieÍ Omta over bewonersorganisaties en de pers

2 Steiger . Inbraakpreventie Drugsoverlastbestrijding in Spangen If you can't beat them, join them

Grootscheepse politie-acties zijn geen blijvende oplossing voor drugsover- last. Rob Christiaanse, projectleider van het preventieproject 'Spangen last verdwijnt niet; wellicht neemt het voor kortere tijd af, maar de poging in de straat veilig'en Geert van Rijmenam, opbouwwerker, schetsen een andere aan- weer de nomlen en waarden te herstellen pak. Daarbij gaat het niet om maar om 'verdrijven' 'beheersen', 'contro- bloedt dood en de hoop wordt de bodem leren', 'afspraken maken'. Hun voorstel: iedere wijk z'n vaste groep ingeslagen. Voor veel bewoners is deze er- junks. varing het zoveelste bewijs van falend overheidsbeleid, waarvan ze als bewoners in de oude wijken het slachtoffer zijn. D*gror"rlust in de oude wijken wordt lers en gebruikers die na een korte tijd De aanpak van de drugsoverlast in Span- door bewoners en instellingen, inclusief weer de gebruikelijke overlast geven. gen is er op gericht dat gevoel alleen maar het opbouwwerk steeds meer ervaren als Drugsoverlast vormt voor wijkbewoners slachtoffer te kunnen zijn te doorbreken. een onverteerbare aanslag op de kwaliteit het meest sprekende bewijs van het verval De opgave voor het opbouwwerk is vooral van het leven. Er is een roep om harde van hun wijk en alle problemen worden om dat slachtoffer-gevoel te doorbreken, maatregelen en sinds enkele maanden wor- daarop teruggebracht. Mensen kunnen of en om te laten zien dat er meer mogelijk is den junks en andere loslopende wijkbewo- willen het onderscheid tussen de verschil- dan alleen het hulpeloos ondergaan van de ners opgejaagd door de politie. Deze acties lende problemen in hun buurt niet meer overlast. mogen zich in toenemende mate verheu- maken. Vervuiling, verpaupering, junks en gen op een enthousiast onthaal van wijkbe- hondepoep; ze versterken de beleving van Yan 78 naar 14 panden woners en lokale pers. bewoners dat je je niet meer veilig op De aanpak van drugsoverlast in de wijk Deze grootschalige acties, met helikopters straat kunt begeven. kan zich dus niet beperken tot acties van al- en al, bevestigen het misnoegen van bewo- leen de politie. Er is een meervoudige aan- ners en hun gevoel dat de maat vol is. Het Voor bewoners en autoriteiten is het fruste- pak nodig waarin ook andere instanties en vefirouwen in de slagkracht van de over- rend om te merken dat de aanpak van de partijen dan politie en justitie hun aandeel heid loopt echter een flinke deuk op bij het drugsoverlast via grootscheepse politieac- moeten leveren. We hebben daarbij ook na- zien van de weerbarstige praktijk van dea- ties weinig of geen effect sorteert. De over- drukkelijk het opbouwwerk voor ogen.

Steiger 3 In Spangen wordt al langere tijd gepro- mits ze daarvan geen overlast ondervin- handhaven. Dat vraagt om een voorziening beerd een meervoudige aanpak van de den. Dat was de nieuwe leidraad voor het voor spuitomruil en het organiseren van grond te krijgen. Al in 1989 klaagden be- handelen. het rapen van spuiten; bij dat laatste wor- woners hun nood bij het stadhuis. Burge- den via dealers ook junks ingezet. Hier is meester Peper vroeg de toenmalige project- Omgevings gerichte aanpak ook een schone taak weggelegd voor het groep stadsvernieuwing maatregelen te ne- Klachten van bewoners zijn startpunt bij opbouwwerk dat initiatieven kan nemen men. Dat leidde tot de vorming \an een het terugdringen van overlast. Als het om om tegen te gaan dat er vuile spuiten rond- overlastcommissie, waaraan verschillende overlast gaat geldt: klagen moet! Het indie- slingeren in de wijk. instellingen in de wijk deelnemen. Uit een nen van een klacht betekent een actieve Laatste schakel in de keten is het handha- zelfgemaakte inventarisatie bleek dat er 78 houding van bewoners en het terugnemen ven van de norm m.b.t. spuiten, waarbij overlastgevende panden in de wijk waren, van de straat. De klachten worden in de ook bewoners een belangrijke rol spelen. met concentraties van panden in de delen overlastcommissie gebundeld door de deel- Zo werd door bewoners een vroegere spuit- van de wijk met een fijn vertakt crimineel nemende parlijen (politie, bewonersorgani- plek ingericht als voetbalpleintje voor jon- netwerk. Zo konden gebruikers op ieder ge- satie, beheercoördinator, bouw- en woning- geren. Er hoort verder bij dat vernielingen wenst moment met elk willekeurige betaal- toezicht, woningbedrij f GWR). Elke direct hersteld worden, de herinrichting en middel in de wijk Spangen terecht. Op gro- klacht wordt geregistreerd en geverifieerd. het bijhouden van plantsoenen, veegacties te schaal werd hiermee criminaliteit geïm- Dit om te voorkomen dat buren onder het en het aanspreken van een dealer door be- porteerd uit andere wijken. Bewoners wer- mom van klachten onderlinge vetes uit- woners om mee te doen met een bolletjes- den dagelijks geconfronteerd met een enor- vechten. actie. Ander voorbeeld uit de praktijk in me overlast en gaven het geloof in de wijk Het gevoel van onvrede van bewoners kan Spangen is het letterlijk heroveren van een op. zichzelf versterken; verhalen over de ach- terras voor een snackbar. Op basis van de inventarisatie is een aan- teruitgang van de wijk worden verteld aan valsplan gemaakt. Doel was de erkenning ieder die dat wil horen. In een dergelijke si- Pandsgewijze aanpak door alle partijen dat de overlast alle per- tuatie wordt één spuit dus 100 keer gevon- De pandsgewijze aanpak is erop gericht ken te buiten ging, en dat deze op een zo den. Een precieze en snelle reactie op om overlastgevende panden te sluiten. In kort mogelijk termijn bestreden moest wor- klachten helpt om problemen te lokalise- Spangen was de verpaupering van enkele den. Er mocht niet langer een situatie blij- ren en hanteerbaar te maken. huizenblokken in de aanloop tot de stads- ven bestaan waarin de klaníjunk zich dus- vernieuwing de directe oorzaak van een danig koning voelt dat hij denkt het rijk al- Bewonersgerichte aanpak concentratie van dealadressen. leen te hebben. Daarbij werd er echter niet De aanpak is gericht op het terugnemen De pandsgewijze strategie wordt in de naar gestreefd om a1le panden in de wijk te door bewoners van de straat en woonomge- overlastcommissie gecoördineerd. Dat sluiten. Doel was en is een aantal panden ving. De klachten van bewoners leiden tot ging niet zonder slag of stoot. Het kostte te tolereren, onder voorwaarde dat men de volgende stap, het stellen van een nieu- bijvoorbeeld blaren op tongen en voeten zich houdt aan strikte afspraken. Het ge- we norm: 'spuiten horen niet op straat' . om het GWR zover krijgen een gezamen- bruik van verdovende middelen is voor be- De volgende actie is het ontwikkelen van lijk beleid te formuleren voor sociaal be- woners tot op zekere hoogte acceptabel, een aantal maatregelen om deze norm te heer, uitzetting enz. Na diverse acties van zowel GWR als poli- tie, en via natuurlijk verloop, resteerden zo'n veertien drugspanden in de wijk. V'ia intensieve bezoeken en controle wor- den afspraken gedicteerd aan dealers. Daar- br1 gaat het om een wonderbaarlijke combi- . Verzamelplaats vooriunks natie: de illegaliteit van de drugshandel en het vervolgingsbeleid zorgen er voor dat de dealer genegen is om gemaakte afspra- ken ook na te komen; het is en blijft dus handel. De omgeving van een pand is bepalend voor de hoeveelheid gebruikers en de mate van overlast die te tolereren is. Er is een groot verschil tussen een pand aan een doorgaande route en een adres in een blok midden in de wijk. De kunst is junks zodanig te beihvloeden daÍ ze zich zo gedragen dat de buurt hen kan verdragen. Voorbeeld: bij een (inmid- dels opgeheven adres) aan de rand van de wijk zijn afspraken gemaakt met de dealer over de looproute waarlangs zijn klanten raar zrjn pand komen.

Naar lokaal drugsbeleid Met de aangegeven stappen werden de voorwaarden geschapen om een drugsbe- leid voor de wiik te gaan ontwikkelen. Om

4 Steiger te beginnen een citaat uit de Nota 'Drugs- beleid en veiligheid' die de gemeente Rot- terdam vaststelde in april 1993. De nota pleit voor een geïntegreerde aanpak in het kader van wijkveiligheidsplannen; daarbij worden maatregelen genoemd die uiteenlo- pen van 'uitbreiding van de surveillance en voorlichtingsactiviteiten voor bewoners tot het opzetten of tolereren van kleinscha- lige verzamelplaatsen voor verslaafden'.

Terug naar de zomer var 1992. Een dealer meldt zich aan de balie van het kantoorlje van'Spangen Veilig'. Hij heeft een opmer- kelijke vraag: "Kan ik met jullie afspraken maken en kunnen jullie me ondersteuning geven?". Hoewel we in Spangen al behoorlijk wat gewend waren, was deze vraag toch een verrassing. Een dealer, op dat moment nog actief, die met 'Spangen Veilig' en de poli- tie afspraken wil maken. Zomer 1993.'Een knus clubhuis voor ver- . Een inmiddels gesloten overlastgevend café slaafden', kopt NRC- Handelsblad op 24 juli 1993 boven een arlikel over een ande- partuen om een andere aanpak te ontwikke- de: de verkoop van drugs moest worden re aanpak van drugsoverlast in Spangen. len van drugsoverlast dan de lange lat. stopgezet. 'Het Rotterdamse drugsbeleid wordt ge- Naast het houden van politietoezicht, het De voormalige dealer werd beheerder. Pro- kenmerkt door massale veegacties tegen intensief beheren van de openbare ruimte blemen met de 'officiële' huurder, die zijn drugspanden. In de wijk Spangen wordt en het organiseren van de bewoners vorm- inkomsten in natura zag verdwijnen leid- echter met medewerking van de politie in de het sluitstuk een gebruikersruimte, een den tot het onderbrengen van het initiatief stilte iets anders geprobeerd: een clubhuis adres waar een aantal drugsgebruikers on- in een ander pand. waar verslaafden drugs gebruiken, onder der strikte voorwaarden drugs kunnen ge- Na een periode van leven met de dag en leiding van een ex-dealer', schrijft de krant. bruiken. kijken waar het schip strandt, breekt een Met het NRC-artikel kwam een eind aan tijd aan waarin de diverse betrokken partij- het zorgvuldig uit de publiciteit houden Binnen de aanpak in Spangen pasten af- en voorzichtig durven te denken aan iets van het experiment tot het moment dat de spraken met de dealer die zich meldde aan wat levensvatbaar kan zijn. Voorzichtig, overlastcommissie in de wijk zich er over de balie van 'Spangen veilig' . Hij had een omdat we niet wisten of de afspraken wel had uitgesproken. En daarmee wordt het dealadres met een ruimte waar hij gelegen- zouden worden nagekomen en of er ook tijd om het juiste verhaal te doen en de aan- heid gaf aan 'rokers' om te gebruiken. De daadwerkelijk geen overlast zou ontstaan. pak voor te leggen aan opbouwwerkers en huur betaalde hij als onderhuurder in natu- Met het in gebruik nemen van een nieuw bewonersorganisaties van andere wijken. ra. De faciliteiten van deze gebruikersruim- pand komt ook een beheer-overleg voor Dit onder het motto 'Macht endlich Dro- te werden allengs uitgebreid. Een deel van het pand tot stand. Partijen in het overleg genpolitik'. zoals een bewonersgroep in de winst werd geinvesteerd in het pand. zijn de beheerder, 'Spangen Veilig' en po- Hamburg het zo mooi formuleerde. 'Maak Bezoekers hielpen mee aan het opknappen liti.e, opbouww erk/bewonersorganis atie, een drugsbeleid in de wijk'. Daarbij ligt er van de ruimte en kwamen met ideeën en het Instituut voor Verslavings Onderzoek naat onze mening niet alleen een opgave voorstellen. Zebedachten ook de naam: IVOlErasmus universiteit, drugshulpverle- voor het gemeentebestuur, maar ook voor 'Echo', of wel 'Eerlijk Contactadres voor ning Hadon/Odyssee. het opbouwwerk en de bewonersorganisa- Hulp en Opbouw'. Ze gaven enkele malen tie. een krantje uit. Het aantal klanten/bezoe- Afspraken kers schommelde tussen de 20 en 30 per Uitgangspunt is dat het gebruik van illega- Echo dag. De vraag om ondersteuning aan het le drugs als maatschappelijk verschijnsel De vraag van de dealer om afspraken werd gebruikerspand werd positief beantwoord, aanvaard wordt. We onderschrijven dat de beantwoord met een initiatief van diverse maar onder een uitdrukkelijke voorwaar- repressieve benadering van de drugsscene geen bijdrage levert aan het terugdringen van ongewenste neven-effecten van drugs- Uit Gazet van Spangen, september 1993 gebruik. En we zijn gezamenlijk bereid "Drugsgebruik, in welke vorm dan ook is van alle tijden", zegt Pim Marcus, voorzitter van de bewonersorga- om te onderzoeken of een gebruikerspand nisatie Spangen. "Je moet leren accepteren dat er drugsgebruikers in je wijk wonen. Het is een illusie om te een functie kan vervullen als sluitstuk van streven naaÍ een drugswije wijk, dat krijg je nooit voor elkaar Maar", stelt Pim nadrukkelijk: "wanneer je praat oveÍ het accepteÍen van drugs in je wijk betekent dat niet dat je zomaar alles moet accepteren. Integen- een meervoudige aanpak, en welke voor- deel! Drugsgebruik mag niet tot een onleeÍbare situatie in de wijk leiden. Overlast voor de (andere) bewo- waarden daarvoor nodig zijn. ners dient tot een minimum gereduceerd te worden. Er ligt vanuit de bewonersorganisatie een absolute voor- Centraal staat het tot stand brengen van waarde aan het gedogen: geen overlast op straat en voor omwonenden. Gebeurt dat toch dan moet de politie een zekere verstandhouding en communi- waarschuwen en levert dat niets op, uiteindelijk het pand sluiten! ". catie tussen drugsgebruikers, (wijk) bewo- Essentieel in de aanpak is volgens Pim dat bewoners klachten over overlast doorgeven aan Spangen Veilig. (wijk)pcilitie, "Het moet bewoners duidelijk zijn dat er iets met hun klachten gedaan wordt. Dat zij niet aileen slachtoffer ners, lokale beleidsmakers zijn maar ook invloed kunnen uitoefenen". en drugshulpverlenings sinstellingen.

Steiger 5 Het doel is: Kroon op drie jaar ploeteren - het beheersen van ongewenste neven-ef- fecten van drugsgebruik voor individuele gebruikers - het beheersen van de overlast die gekop- Volmarijnstraat wint peld is aan drugs in de wijk. Een gebruikerspand is een middel. Op be- scheiden schaal wordt daarmee gelegen- 1993 de Opzoomerprijs heid geboden aan een beperkt deel van drugsgebruikers in Spangen om op een rus- tige, veilige ,manier te kunnen gebruiken Een hagelwit geschilderde muur met daar tegenaan uitbundig bloeiende met de daarbij behorende sociale contac- plantenbakken. Wie niet verder kijkt dan zijn neus lang is, waant zich in ten. In ruil daarvoor worden afspraken ge- een pittoresk dorp aan de MiddellandseZee.Zonder oogkleppen op ziet maakt over gedrag. Overlast voor de wijk de er even iets anders uit. De in de Middel- wordt teruggedrongen en een aantal ge- realiteit Volmarijnstraat wijk zondheidsrisico's voor gebruikers wordt land is het prototype yan een straat in een oude Rotterdamse buurt. Een verminderd. nauw straatbeeld met waar mogelijk achtergelaten auto's, yeel woningen We pleiten er niet voor om overal gebrui- die smeken om renovatie. In het grijze decor twinkelen wel vele lichtpunt- kerspanden op te zetten.Het is een middel. jes in de vorm van buitenverlichting. Verder prijkt er bij iedere voordeur De door ons voorgestelde aanpak is bre- een fleurige plantenbak. Halverwege de straat bevindt zich een afdekbare der. De bijdrage van het opbouwwerk daar- zandbak, de enige speelplek in de straat voor kleine kinderen. bij ligt op meerdere terreinen. De opbouw- werker kan een rol spelen in het definiëren van het probleem. Het onderscheiden van omschreven concrete overlast in de wijk Zt"rdugl 8 september overhandigde Vitaal van andere problemen is een belangrijke wethouder Pim Vermeulen de Opzoomer- Sociale contacten in de straat zijn volgens eerste stap. Een opbouwwerker zit verder prijs 1993 aan de bewoners van de Volma- Riet van vitaal belang om een structuur op in de positie dathtjlzlj naar twee kanten rijnstraat. Het was de kroon op drie jaar te bouwen die tegen een stootje kan. Om kan opereren, naar bewoners en naar instel- ploeteren om de straat weer een beede soci- de onderlinge banden aan te halen organi- lingen/diensten. Die combinatie is essenti- aal gezicht te geven. De VoLmarijnstraat seerde de gestaag groeiende bewoners- eel. ligt op een steenwolp van de drugsdealcen- werkgroep iederjaar een straatfeest. Riet: In de derde plaats is de opzet van een werk- ÍÍa aaÍ de Nieuwe Binnenweg. Een steen- "Yroeger kropen de mensen achter de gor- structuur nodig (overlastcommissie, be- worp verder bevindt zich de tippelzone dijnen om de ellende van spuitende heroï- heercommissie) die een geïntegreerde aan- aan de G.J. de Jonghweg. Het afval van de- nehoertjes op straat maar niet te zien. Maar pak mogelijk maakt. zehandel en wandel ligt in de Volmarijn- mensen moeten met elkaar praten over die Tenslotte kan de opbouwwerker een rol straat al jarenlang voor het oprapen: ge- problemen. Een feest is daar uiterst ge- spelen bij de opzet van aanvullende voor- bruikte herolnespuiten en tweedehands schikt voor. Op het eerste feest zijn plan- zieningen op het bestaande aanbod van de condooms. ten uitgedeeld voor geveltuinen. Het twee- drugshulpverlening. Een gebruikerspand de vorig jaar was echt schitterend. Ieder- met bijbehorende afspraken is een voor- Wegiagen een kwam naar buiten met zijn eigen cul- beeld. Het gaat om voorzieningen waaril Op initiatief van wijkagent Hans Vos pak- tuur. De sfeer in de straat is uniek. Je staat een brug wordt geslagen tussen junks en ten driejaar geleden de bewoners de hand- versteld als je de samenwerking ziet tussen (andere) bewoners waaÍnee overlast wordt schoen op tegen de groeiende overlast vaa alle nationaliteiten. Die is echt perfect. Dat beheerst. de criminaLiteit. Een van de pioniers van is denk ik de kracht van de Volmarijn- wat later tot een straatbreed gedragen ver- straat. Het maakt niet uit, autochtoon of al- Het gaat om een aanpak waarbij met kunst beteringsproces zou uitgroeien, is Riet lochtoon, we doen het met z'n allen. Sa- en vliegwerk wordt gebalanceerd tussen re- Hoste. 54 Jaar geleden geboren in de Vol- men werken, samen leven, samen feest vie- pressie en tolerantie. De typering van prof. marijnstraat trekÍze zich het wel en wee ren.Zo krijg j" ook begrip voor elkaars le- Cees Schuyt van 'de opbouwwerker als tra- van de buurt sterk aan. "Ik heb geen zin vensstijlen. Mensen zijn best wel voor re- pezewerker/evenwichtskunstenaar' is hier om me te laten wegjagen", zegtze vastbe- de vatbaar. Een goed gesprek doet wonde- goed van toepassing. raden. "Natuurlijk is de buurl verpauperd. ren. " Drugsoverlast, inbraken, uitwaaierende Rob Christiaanse, Geert van Rijmenam, prostitutie. Je zou er waniopig van wor- Juiste moment Anne van Veenen den, maar je moet de kop niet laten han- Sinds juli ligt er voor een wijk- gen." Riet slaakt een diepe zucht. "Ja, wat veiligheidsplan op tafel. De bewonersorga- hebben we niet gedaan? We zijn begonnen nisatie, beheercoördinator en politie zijn met klachtenformulieren, waarmee men- de schrijvers van dit plan. De Volmarijn- sen dingen konden melden. Die werden ge- straat brengt op zrjn eigen manier het wijk- bundeld en doorgegeven aan de politie. veiligheidsplan in praktijk. "De Volmarijn- Met de wijkagent is er altijd een goed con- straat is heel slim bezig geweest de laatste In november organiseerl het Rio in samenwerking tact geweest en die lanceerde het idee van jaren", constateefi Albert Schenk, sinds met'Spangen veilig' een werkconferentie over de extra buitenverlichting. Jan Schoonhoven twee jaar medewerker beheer bij de bewo- aanpak van drugsoverlast en de ro1 van het op- is toen op een zaterdag samen met zijn nersorganisatie Middelland. "De bewoners bouwwerk daarin. Verdere informatie bij het Rio, juiste Anne van Veenen. leerlingen van de school waar hij les geeft hebben op het moment stennis ge- aan de slag gegaan met lampjes." maakt. Ook hebben ze Pim Vermeulen ere-

6 Steiger . De Volmarijnstraat viert overwinning

lid gemaakt van de werkgroep. Verrneulen het leerlingenstelsel. Het gemeentelijk wo- Schenk. "Alsje de straatrigoureus aanpakt was daarmee verplicht één keer per j aar ningbedrijf heeft daarop besloten de bui- met renovatie en sloop, zullen veel men- mee te vergaderen en werd iedere keer aan- tenkant van woningen te gaan verven. Aan sen vertrekken. Dan is de sociale opbouw gesproken op zijn verantwoordelijkheid. de Binnenweg zit een Kaapverdiaans reis- daarmee ook weg." Het idee om bepaalde dichtgespijkerde bureau, dat hier een pandje in de straat had panden weer te verhuren op een 'om-niet als opslag. De etalage daarvan mogen we Pijlen basis' was ook heel sterk. Er zijn zelfs af- als informatiewinkeltje gebruiken. De rij- Renovatie zal naar het zich laat aanzien spraken over het dealen van drugs. Na ze- richting in de straat is omgekeerd, zodat de pas in 1997 plaatsvinden. De bewoners- ven uur 's avonds houdt dat op, geloof ik. overlast van hard rijdende auto's vanaf de werkgroep kijkt dus voorlopig naar de dag Maar voor de Opzoomerprijs is het ook kroeg op de hoek verminderd is. En ga zo van vandaag en richt de pijlen op de poli- een kwestie wie is er het eerste bij. Op de maar door." tiek verantwoordelijken. "In een brief aan Essenburgsingel en in de Hondiusstraat de gemeente hebben we om aandacht ge- hebben bewoners in korte tijd heel veel be- Ingrijpende ontwikkelingen vraagd voor de dntgsoverlast. We hebben reikt. Wat mij betreft hadden die ook de De Volmarijnstraat staat aan de vooravond nu nog 24 uur per dag politiesurveillance prijs mogen krijgen." van ingrijpende ontwikkelingen. Er is een en dat willen we graag zo houden. We vin- studie gaande op welke manier de kwali- den ook dat de tippelzone verplaatst moet Verguld teit van de woningen het best kan worden worden." "We zijn verguld met de Opzoomerprijs", verhoogd. Een zinvolle besteding van de In het wijkveiligheidsplan is zeker ruimte meldt Riet trots. "Het beeld van Middel- 5000 gulden van de Opzoomerprijs is daar- om deze eis in te willigen. Schenk: "Eén land wordt ermee opgekrikt. Het is niet al- om niet zo eerr, twee, drie te geven. "Een van de peilers van het plan is de uitvoer- leen maar criminaliteit hier. De saamhorig- deel van het geld gaat komend j aar zeker baarheid van ideeën. Het bestrijden van heid in de straat is in de loop van de tijd op aan de viering van het honderdjarig be- overlast van drugsgebruikers, hoertjes en enorm toegenomen. Er zijn ook goede con- staan van de straat", voorspelt Riet. "De he- hoerenlopers valt daar zeker onder." tacten met gemeentelijke diensten en ande- le straat moet mee profiteren. Dat is ook re instanties gegroeid. Met positieve gevol- gebeurd toen we vorig jaar de Opzoomer- Aad van der Graaf gen. De straat is op een gegeven moment zegel kregen." "De nabije toekomst zal helemaal recht gelegd door een ploeg uit een dilemma brengen", weet Albert

Steiger 7 Portiekgesprekken Dat lossen we zelf wel op ?

Redactioneel M"t ir.t uitreiken van het eerste exem- . Daarna wordt getracht het portiekgesprek Eind augustus verscheen in de plaar van de brochure 'Op de trap, portiek- te realiseren, door met een aantal wijkwer- gesprekken gesprek te bereiden reeks Opbouwwerk-in-uitvoering in het Oude Westen' is weer kers tezamen het voor een stap gezetin de institutionalisering en uit te voeren. de de trap; portiek- brochure'Op van het fenomeen poÍiekgesprekken. Een . Aansluitend vindt nazorg plaats om te gesprekken in het Oude Westen'. portiekgesprek was tot voor kort alleen zien of de gemaakte afspraken ook nageko- Het boekje beschrijft de ervarin- een goedwillende activiteit van een indivi- men zijn en vervolgens richt een ieder zijn gen met portiekgesprekken in de duele bewonersorganis atielcorporatie, aandacht op zijn of haar dagelijks patroon. afgelopen drie jaar van bewoners- maar sinds een jaar is het een instrument in het buurtbeheer dat een groot draagvlak in Zelfregulering organisatie en Stichting Volkswo- Rotterdam heeft gevonden. De essentie van een poÍiekgesprek ligt in ningen. mijn ogen niet zozeer bij het oplossen van Ids Thepass, directeur wonen Yan Een brede discussie binnen de Federatie een concreet probleem. Belangrijker is dat Onze Woning en voorzitter van de van Rotterdamse Woningcorporaties heeft het een van de instrumenten is om in een werkgroep wijkbeheer van de Fe- er in de eerste helft van 1993 toe geleid dat buurt of wijk het eigen probleemoplossend deratie Yan Rotterdamse Woning- de corporaties het porliekgesprek inge- vennogen tussen bewoners en gebruikers bouwcorporaties reageert. Portiek- voerd hebben als een onderdeel van hun ei- te ontwikkelen. gen taak op het terrein van volkshuisves- Naar mijn mening gaat het er vooral om gesprekken zijn een nuttig instru- ting. een bepaalde cultuur in een buurt te vesti- problemen te lossen, ment om op In eerste opzicht lijkt een portiekgesprek gen, waarin waarden en noÍnen rond sa- aldus Thepass, maar kijk ult voor er vooral op gericht om een heel concreet menleven en communicatie worden ge- probleemoplossing Yan boYenaf probleem in een portiek op te lossen. Uit vormd en door zelfregulering in stand wor- waarbij corporaties, bewonersor- mijn eigen corporatie-ervaring die op een den gehouden. In gewone taal betekent dit ganisaties en welzijnsinstellingen duidelijke wijze bevestigd wordt door deze dat een buuÍbewoner niet bij het eerste het brochure, ziet zo'n probleemaanpak er als beste 'buren'-probleempje de huisbaas, de reeksen maatregelen over de buurt volgt uit: politieagent of de opbouwwerker aan- uitstorten. Kernvraag is welke bij- spreekt op hun verantwoordelijkheid. De drage portiekgesprekken leyeren . Een bewoner, een lid van een bewoners- buurtbewoner moet gebruik maken van in aan het vergroten van het vermo- organisatie of een corporatiemedewerker een buurt aarwezige mogelijkheden van gen van bewoners en buurten om krijgt het gevoel dat iets aan een probleem probleemoplossing waarvan hij zelf onder- zelf problemen op te lossen. in een portiek dient te gebeuren. deel is. . Thepass houd een pleidooi om Vervolgens wordt er een machinerie in gang gezet, waarbij beoordeeld wordt of Mooie woorden wellicht. Oude idealen die naast portiekgesprekken ook te kij- het instmment portiekgesprekken een zin- wellicht beter staan bij de opbouwwerker ken naar de mogelijkheden van de nig instrument is. van de zeventigerjaren dan bij een corpo- zgn. 'Community Board', of wel ratiemanager uit de negentiger jaren. Met 'buurtbemiddelingsraad' I een sys- name op basis van onze ervaringen in teem yan onderlinge conflictoplos- zijn we er largzaamaan vart sing in buurten waarmee positieve overtuigd geraakt, datjuist de huidige aan- pak van buurtbeheer zoals wij die herken- resultaten zijn behaald in de Ver- nen, zich kenmerkt door probleemoplos- enigde Staten. sing van bovenaf. Thepass pleit voor'zelfregulering Wijkorganisaties zoals corporaties, bewo- in portiek, straat en buurt, waar- nersorganis atie, wij kwelzij nsinstellingen bij de beroepskrachten dat proces bedenken voor bewoners een actieplan. ondersteunen'. Reacties op het Leggen dat vervolgens voor aan bewoners- pleidooi van Thepass zijn welkom! kaders van de oude stempel ter fiattering en vervolgens wordt er een scala van maatregelen uitgeworpen over de buurt. Het is een wellicht wat negatieve schets, maar vaak herken ik dit in de aanpak van het huidig buurtbeheer. Natuurlijk is in deze negentiger jaren in een groot aantal delen van de stad niet meer een stelsel van dit soort afspraken tus- sen bewoners en gebruikers in de buurt . Ids Thepass aanwezig. De sterke toename van de indi-

8 Steiger vidualisering en de grote, vaak gedwongen verhuisbewegingen hebben aan veel goed Opbouwwerk functionerende buurten een eind gemaakt...... :' is een voorbeeld. Voor ons als Porliekgespíekken in hel OudE We§lBn in uitvoering Serie praktijkbeschrijvingen onder het motto: corporatie was juist de eigen interne kracht hoe zet je als opbouwwerker een probleem om één de van deze buurtgemeenschap van in een georganiseerd initiatief. Redactie: Anne hoofdredenen om samen met de Heijpla- van Veenen. Uitgave: Rotterdams instituut be- ters te strijden voor het behoud van deze wonersondeÍsteuning, Rio, Kortenaerstraat 1, buurl. 3021 VB, Rotterdam. Verschenen in 1993: Buurtbemiddeling Op geen enkele wijze wil ik afbreuk doen nr.4 aan het belang van portiekgesprekken. Ze Ton Huiskens: helpen zeker om bepaalde problemen op te 'HET PLEIN; verboden te schoppen, te slaan en te dreigen' lossen. Wat ik graag zou zien is dat de in- De knok om het gebruik van het plein tussen zetyarr portiekgesprekken ook meer be- groepen jongeren, kinderen en bewoners esca- zien wordt als een instrument om het regu- 1eer1. Omwonenden proberen in samenwerking lerend verrnogen van een buurtgemeen- met het opbouwwerk en de politie grenzen te schap op te krikken. zetten en van het plein weer een veilige plek te maken voor iedereen. Ik wil niet aileen volstaan met het zetten Gezamenlijke uitgave van Rio en Regiopolitie van kanttekeningen bij een goed initiatief Rotterdam-Rijnmond. als portiekgesprekken. Daarom wil ik al Foto's Joop Reyngoud; 20 pg.'s; prijs f 10,- vast iets vertellen over een onderzoek dat (incl poÍi). Onze Woning en de Erasmus universiteit instelLing van de raad worden bewoners in aan het uitvoeren zijn. Het gaat om een on- de gelegenheid gesteld om conflicten waar nr.5 derzoek naar de realiseringsmogelijkheden ze zelf niet uitkomen voor te leggen aan de Johan Janssens: van een soort raad van bemiddeling voor buurtbemiddelingsraad. Deze raad heeft 'EEN NIETIW ZONNETJE; ouderennetwerken conflicten op buurtniveau, naar het model dan de taak om de twee betrokkenen in het in Oud-Mathenesse & Het ' Ouderen raken door veranderingen in de wijk in van de zogenaamde 'Community Boards' conÍlict te begeleiden. Dit doen ze door een isolement. De acties van de bewonersorga- eerst voor beiden het zoals deze sedert enkele decennia bestaan werkelijke conflict nisatie voor stadsvemieuwing en voorzieningen in sommige delen van de Verenigde Staten. en de daarbij behorende achtergronden blijken de afweer tegen nieuwkomers te vergro- In de zeer individualistisch ingestelde sa- goedzichtbaar te maken. Vervolgens biedt ten. Initiatieven voor een veilige wijk leiden tot menleving van de Verenigde Staten zijn de buurtbemiddelingsraad mogelijke alter- extra sloten op de deur. meer dan 5000 geslaagde kleinschalige om tot overeenstemming te ko- Het opbouwwerk gooit het roer om en ontwik- kelt een programma om het isolement van oude- projecten, waarbij gepoogd is om de vaar- ijïr"" ren tegen te gaan. Daarbij wordt een ongebrui- digheden van mensen om met onderlinge kelijke werkwijze gevolgd: er wordt gestart met conflicten om te gaan te versterken. Hier- De praktijk in de Verenigde Staten is dat eenjeu-de-boules club en een zangkoor. De ou- mee is stukje bij beetje een tegenstroom veel startende conflicten hiermee opgelost deren-nelwerken die rond deze activiteiten ont- gecreëerd om escalatie van conflicten en kunnen worden. Komen partijen er niet staan nemen plaats in van de sociale verbanden van weleer. vervreemding tegen te gaan en is tevens uit, en lukt het de buurtbemiddelingsraad Foto's Joop Reyngoud; 28 pg.'s; prijs f10,- een bijdrage geleverd aan het intensiveren niet om een gewenste oplossing aan te bie- (incl. porli) van sociale relaties op buurlniveau, waar- den, dan trekt de raad zich terug uit het bij in zekere mate weer gesproken kan wor- conflict. De betrokkenen in het conflict nr.6 den van een wijkgemeenschap. kunnen het dan hogerop, vaak bij meer re- Petra van den Berg e.a.: de guliere (po- Natuurlijk is Nederland niet Verenigde bestaande conflictreguleerders 'OP DE TRAP; portiekgesprekken in het Oude Staten, maar bij het lezen en bespreken litie en rechtbank) voorleggen. Westen' van artikelen oyer deze Community In de multicultuele Rotterdamse wijk het Oude Boards sprong een vonk over bij zowel de Het is soms even wennen om met een an- Westen ontstaan spanningen en irritaties in de portieken. Om het tij de keren organiseren be- Woningstichting Onze Woning als bij me- dere bril naar de wereld om ons heen te kij- wonersorganisatie en woningbouwcorporatie de ken. De die momenteel opzet is er dewerkers van Erasmus Universiteit die bril ik 'portiekgesprekken', bijeenkomsten waarvoor zich buigen over de inschakeling van het eentje waarbij de burger gestimuleerd alle bewoners van een poÍiek worden uitgeno- maatschappelijke middenveld in het huidi- wordt om tot zelfregulering in portiek, digd. Doel is het verbeteren van de contacten ge strafrecht. Een vonk die beide panijen straat en buurt te komen en waarbij de be- onderling, het maken van afspraken oveÍ het heeft doen besluiten om met geld en perso- roepskrachten dat proces ondersteunen. schoonmaken van het trappenhuis en het beper- ken van de overlast. nele inzet een indringend onderzoek naar Portiekgesprekken zijn een zeer goede dit fenomeen te doen. start en wellicht kan een buurtbemidde- Gezamenlijke uitgave van Rio, Stichting Volks- lingsraad een zinvolle aanvulling gaan vor- woningen, Aktiegroep het Oude Westen en Pro- Een buurtbemiddelingssysteem zoals wij men. jectburo Sociale Vernieuwing. dat willen noemen, is een vorm van buurl- Redactie: Petra van den Berg, Osman Dogan, Cees de Lijster, Heleen van der Pijl, Matija Sta- regulering door de bewoners van een buurt Ids Thepass nicic. Tekst: Aruremarie Sour, Anne van Vee- zelf. Door middel training van worden nen. Foto's Joop Reyngoud; 20 pg.'s; prijs f10,- geihteresseerde bewoners in een buurt, ge- Meer informatie over de besproken brochu- (incl. porti). schoold om als lid van een buurlbemidde- re vindt u in nevenstaande adveÍentie. lingsraad deel te nemen aan de begeleiding Bestellen door overmaking van bedrag op giro- van conflicten in de buurt. Na training en nummer 43.08.481 t.n.v. Rio, Rotterdam, m.v.v. titel.

Steiger 9 In de vorige editie van Steiger (9312) schetste Ton Huiskens het Duimdrop als idee 'Duimdrop': een mobiel win- keltje voor een plein waar je snoep kunt krijgen en speelgoed kunt le- pedagogisch concept nen. Yanuit het winkeltje worden activiteiten georganiseerd voor kin- deren en wordt het reilen en zeilen op het plein in de gaten gehouden. Floor van der Matten, directeur van stichting de Meeuw voor on- derwijsvoorrang en welzijn, rea- geert. Kan Duimdrop een middel zijn voor een 'pedagogiek van de openbare ruimte'? Ja dus.

De ideeen achter'Duimdrop' sluiten goed aan bij de beleidsuitgangspunten van Stichting De Meeuw. Daarin is niet de 'ef- fectieve school' het vertrekpunt maar 'een effectief pedagogisch klimaat' in de omge- ving van de kinderen. Binnen dit klimaat zijn scholen, welzijnsvoorzieningen en bo- venal de ouders belangrijk. Het element van de 'openbare ruimte' is binnen deze uitgangspunten minder uitgewerkt en vormt naar mijn idee een belangrijke aan- ners (ouders en kinderen): een veiliger om- schoolbel gaat v'orden de grenlen yan het vulling op het concept van een effectief pe- gevlng. eigen gedrag primair door je z.elf bepaald. dagogisch klimaat. Dat er enige actie voort Het creëren van een' effectief pedagogisch moet vloeien uit de bespiegelingen over klimaat' vraagt om op elkaar afgestemde Gedragsregels Duimdrop lijkt me noodzakelijk. strategieën. Het is behalve spannend ook Dat Huiskens een hoofdstukje de titel verwarrend voor kinderen wanneer op 'Trainen in gedlagsregels' meegeeft is Yerlengde schooldag school iets wordt toegelaten, na schooltijd juist. Brj een (aanzienlijk?) aantal mensen Een ervaring. Door de Meeuw wordt het in het buurthuis iets wordt verboden, na de za1 dit tot kromme tenen leiden. We zijn project'Verlengde Schooldag' uitgevoerd. activiteit in het buurthuis op straat nie- niel zo gewend om erpliciet te ,/ijn in wat De schooldag wordt t;erlengd en gevuld mand meer zegt of iets wel of niet mag en goed en gewenst gedrag is. Het wordt er tnet een actiyiteitenaanbod dat aansluit bij je thuis voor hetzelfde zonder eten naar niet makkelijker op omdat het expliciet ma- doelstellingen yan de school en de buurt. bed moet. ken daarvan nogal eens ingebed is in zoge- Voor deelnanre aan deze activiteiten is toe- naamde'nieuw-flinkse', conservatieve of stemming nodig van de ouders (kinderen Nog een ervaring. Op een school waar met reactionaire concepten. blijven immers langer onder terantwoorde- het concept van de Verlengde Schooldag Toch ben ik het er rree eens dat er op dit lijkheid van de school). Vrijwel alle ouders wordt geëxperimenteerd constaÍeerde men punt een uitdaging ligt. Zoals gezegd gaat geven hiervoor toestemming. Dat een be- bij kinderen een nauwkeurig afgestelde het daarbij om een samenhangend pedago- paald activiteitenaanbod zinvol is yoor de schakelkast. Om vijf voor half vier vertoon- gisch concept waarbij alle relevante parl- kinderen is natuurlijk mooi. Een belangrij- den de kinderen een nogal ander gedrag ners een rol moeten spelen. Bij de partners ke reden voor ouders om toestemming te dan om t,iif over half vier. Reden: Als de horen absoluut de ouders (ofrepresen- geven is ook hetfeit dat hierdoor 'de kinde- ren yan de straat gehouden worden (waar het onveilig is en ze met'slechte' dingen Duimdrop van start in aanraking komen). Er zijn twee experimenten met Duimdrop gestaÍ. In de op het Ammersooiseplein en in Hoog- vliet op het Hobbiteiland Voor Opzoomerdag, 28 mel 1994, zullen er nog vier Duimdrop-containers ge- Voor het Project Verlengde Schooldag is plaatst worden. Begin november 1 993 beshst het bestuur van Duimdrop op welke plaatsen de volgende con- tainers zu11en komen Wijken die nog in aanmerking willen komen voor selectie kunnen zich aanmelden het natuurlijk mooi dat er een deelname voor het project (bij het Rio t a v. de projectleider Duimdrop). van bijna 100% wordt bereikt. Maar als we Geef aan om welk plein het gaat in welke wijk. Geef aan met wie er samengewerkt wordt of gaat worden goed naar de argumenten luisteren, horen om Duimdrop te realiseren. Geef kort aan hoe het ervoor staat op het plein En geef aan wie de contactper- we ook een vraag naar een veiliger straat soon voor het Duimdrop-project is waar kinderen kunnen spelen. De ideeën Wijken die in deze ronde nog niet aan de beurt komen blijven niet met lege handen staan. Er is ook een klei- achter 'Duimdrop' zijn naar mijn oordeel nere variant van Duimdrop in ontwlkkeling De NBRW ( de banenpool) heeft posrtief besloten over de inzet van hun medewerkers in het project Het bestuur was enthousiast. De SBAW heeft een projectontwikkelaar interessant omdat het uitgaat van het terug- ter beschikking gesteld. Het Rio heeft een projectleider ter beschikking gesteld tot 1 april 1994. Ook de winnen van openbare ruimte voor kinderen BSW (centrale voor buurt- en speeltuinwerk) is betrokken bij het project en zal mogelijk in de toekomst en ingaat op de wens van veel buurtbewo- fungeren als werkgever voor de banenpoolers

10 Steiger tanten daarvan) en niet in de laatste plaats de kinderen zelf.

Schoolplein En nog een ervaring. Scholen hebben een schoolplein. Inveelwijken zijn deze duide- lijk afgebakend door hebwerk. Naast veilig- heidsargumenten (kinderen lopen minder snel van het plein af de straat op) zou het ook de functie moeten hebben om vernielin- gen tegen te gaan. Bij renovatie of nieuw- bouw van de scholen is in veel gevallen hetterlangen omhet plein afte sluiten met hekwerk. Er zijn nog scholen (school- besturen) die van mening zijn dat de school en het schoolplein een openbare functie dient te ven;ullen waarbij een open plein hoort. Onkosten vanwege verníelin- gen worden ing ecalculeerd. Wel is er behoefte aan pleinbeheer en -toe- zicht.

Om ervoor te zorgen dat de weinig be- schikbare grote speelruimten in de wijk een functie kunnen houden of krijgen is een vorÍn van pleinbeheer en -toezicht noodzakelijk. Uit de demografische voor- spellingen blijkt dat met name in de oude wijken van Rotterdam sprake zal zijn van vergroening, d.w.z. er komen naar verhou- ding meer kinderen in de wijk wonen. Dit vraagt van bewonersorganisaties en wijkin- stellingen een explicietere aandacht voor het woon- en leefmilieu van de kinderen in de wijk. Speelruimte is daarbij een belang- rijk onderdeel. Huiskens noemt als één van de redenen voor het 'roeien tegen de stroom' van Duimdrop dat 'in de discussie over de ef- fectieve school (voor het basisonderwijs) " Bewoners van Het Vlinderhrus de aandacht voor het pedagogische klimaat het verliest van meer aandacht voor cogni- tieve en meetbare kennis'. Groepswonen van ouderen Hij heeft daar deels gelijk in, maar geluk- Groepswonen yan ouderen is een betrekkelijk jong verschijnsel. Het eer- kig is dat verlies alleen zichtbaar in de dis- ste als zodanig benoemd project in Nederland dateert van 1982. Toch telt cussie, niet in de werkelijkheid. In onze de LVGO (Landelijke Vereniging Groepswonen van Ouderen) alzo)n contacten met scholen blijkt juist in de 120 woongroepen yan ouderen als leden, waarvan er 70 gerealiseerd zijn scholen veel aandacht voor het pedago- gisch klimaat. Maar ook de scholen menen en een kleine 50 zich in de oprichtings- en ontwikkelingsfase bevinden. tegen de stroom op te roeien. Daarbij ge- ven veel scholen ook expliciet aan dat ze De ontwikkelingen op het gebied van standige woning met gezamenlijk gebruik dit niet alleen kunnen waarmaken. Zeheb- groepswonen van ouderen in Rotterdam van en de zeggenschap over bepaalde ruim- ben andere pafiners in de wijk nodig. houden vrijwel gelijke tred met de iandelij- ten en voorzieningen, en die binnen ofvan- Het is opvallend dat zovelen het gevoel ke situatie. Anno september 1993 zijner 6 uit deze woonvorm gezamenlijke activitei- hebben 'tegen de stroom op te roeien'. Dat projecten gerealiseerd. Een zevental projec- ten kunnen ondernemen. biedt perspectief om gezamenlijk de ped- ten is in voorbereiding. Hiervan bevinden dels in het water te steken en dezelfde kant er zich drie in de planlase en zijn er nog Volgens een voorzichtige evaluatie van de op te roelen. eens vier projecten met de voorbereidin- SEV (het is nog vroeg om conclusies te 'goed 'Duimdrop' is wat mij betreft zo'n peddel. gen bezig. trekken) is het druaien \ an een Het is een idee dat uitwerking verdient. De LVGO formuleert het groepswonen groep' aÍhankelijk van de aanwezigheid Voor zover het aÍikel van Huiskens een van ouderen als volgt: ouderen die in van niet te kleine priveruimten en van de uitnodiging is om mee te denken, is die uit- groepsverband wonen en vrijwiLig een be- inzet. betrokkenheid en vitaliteit van de be- nodiging bij deze aanvaard. paalde verantwoordelijkheid op zich ne- woners zelf. Onlosmakelijk verbonden met men voor elkaars welzijn, die per huishou- het groepswonen (in het algemeen) is de Floor van der Matten den beschikken over een volledige zelf- zeggenschap over de toewijzing.

Steiger 11 De Rotterdamse situatie ject, eigendom van GWR , is ont- Niet meer omlopen In Rotterdam zijn momenteel 6 projecten wikkeld binnen de kaders van de stadsver- gerealiseerd, te weten Hoboken de Bie, nieuwing. Het is een voorbeeld van strak- Zon Alom, het Vlinderhuis, de Bonnefooi, ke zakelijke architectuur. Daarmee sluit Nög een brug de Plussenburght en de Kreilerburght. Bij het uitstekend aan bij de direct na-oorlogse de vier laatst genoemde projecten was en bebouwing waaÍaan het grenst. is de betrokkenheid van de Woongroepen- Met de dagelijkse boodschappen op een Die brug moet er gewoon komen winkel groot. steenworp afstand en de tram en metÍo op vinden bewoners van de Afrikaan- Nico van den Dool, projectleider van de vijf minuten en de trein op 10 minuten derwijk, het Bispogebied en Feije- Woongroepenwinkel en de enige beroeps- loopafstand is er wat de voorzieningen be- noord. En dan hebben ze het niet kracht heeft de ervaring dat de start van treft sprake van een toplocatie. over de toekomstige Erasmusbrug, een groepswonen van ouderen-project op Het project heeft vijf bouwlagen waarvan die Rotterdam Noord met Zuid heel wat verschillende manieren kan er drie bestemd zijn voor het Groepswo- gaat plaatsvinden. Een voorbeeld uit zijn prak- nen van Ouderen, een laag reguliere oude- verbinden maar over een tijk: "Men leest een artikel in de krant of renhuisvesting bevat en de begane grond is tweehonderd meter lange zíet een prograÍnma op de t.v. over dit on- ingevuld met vooral winkels en bedrijven. frets/loop(nood)brug over het ran- derwerp en wordt aan het denken gezet. Of De 6 driekamer- en 16 tweekamer wonin- geerterrein van de NS en de RET er wordt een ouderendag in de buurt geor- gen worden aan de achterzijde ontsloten dat de wijken nu nog scheidt. ganiseerd waar dit onderwerp belicht door een overdekte galeflj. Het project be- wordt. De belangstelling is gewekt en men schikt over projectruimten waarin o.a. de praat erover met vrienden en bekenden en volgende functies zijn ingenomen: logeer- weet een paar mensen voor het idee te inte- kamer, kantooÍje, hobbyruimte, feest- en resseren. Het initiatief is geboren. Meer in- vergademrimte, wasserette enz. Samen formatie wordt ingewonnen bij bijvoor- met de bewoners uit het aangrenzende wo- beeld de Woongroepenwinkel over het pro- ningen wordt de gemeenschappelijke bin- ject dat in het artikel genoemd werd en nentuin door de bewoners zelf vormgege- men neemt stappen om een vereniging op ven en onderhouden: een weinig traditione- te richten. Bij de werving van nieuwe le- le tuin bij een weinig traditioneel woon- Mariette Mulder, vrijwilligster van be- den voor de woongroep zoekt men onder- complex! wonersorganisatie Feijenoord en bewoon- steuning en er is nu een kerngroep tot ster van het Bispogebied is er inmiddels re- stand gekomen die gaat werken aarr de Íea- Het idee voor dit project ontstond in de zo- deldk gerust op dat die brug er snel komt: lisatie van het toekomstige woonproject. mer van 1986. Een thema-avond georgani- "Het gaat om een brug van tweehonderd Die kerngroep start vervolgens met de pro- seerd door de bewonersorganisatie in sa- meter die ongeveer in het verlengde van de grammafase. Er wordt een ruimte-eisen- menwerking met de Woongroepenwinkel Paul Kriigerstraat moet komen te liggen. prograrnma opgesteld. Daarna gaat op leverde een kerngroep op die de ideeën ver- Als mensen nu van de ene naar de andere zoek naar een locatie voor het project en der uitwerkte. Na zes jaar van voorberei- aangrenzende buurl willen moeten ze een een corporatie die het project wil ontwikke- dingen kon in mei 1991 het gebouw feeste- kilometer omlopen. Rechtstreeks openbaar len. lijk worden geopend. vervoer is er ook niet. Steeds meer volwas- In het gunstigste geval duurt dit proces senen en vooral kinderen hebben daar zo'n 12 maanden. Meestal echter wordt Jet de Jonge geen zin in en gaan op eigen houtje over van de toekomstige bewoners een lange het rangeerterrein om af te snijden. Dat is adem gevraagd". Nadere informatie over het Groepswonen echter levensgevaarlijk". van Ouderen Een coorbeeld: 'het Vlinderhuis' Woongroepenwinkel Rotterdam Overlevingstocht Het Vlinderhuis is het enige echt stedelijke Dr. Zamenhofslraat56 Het emplacementzalin de toekomst Groepswonen van Ouderen project in het TeL.40.45.792 (2000) verdwijnen maar tot die tijd is het rijde van gerealiseerde projecten. Het pro- voor bewoners van het Bispogebied een be- lemmering om van de voorzieningen rond het Afrikaanderplein, de markt, het zwem- bad, de bibliotheek en de middelbare school en het toekomstige stadhuisideelge- meentekantoor, gebruik GROEPSWONEN VAN OUDEREN: MEER DAN ALLEEN WONEN te maken. Veel Publiciteitscampagne luidt nieuwe lase 'groepswonen van ouderen' in Bispobewoners zijn oud Afrikaanderwijk- bewoners en het is lastig om de oude socia- Start publiciteitscampagne le contacten meÍ deze hindernis in stand te Op 18 septemberj.l. reikte wethouder van volkshuisvesting Pim Verrneulen in de Kreilerburght de video houden. Even bij elkaar langs gaan wordt 'Groepswonen van ouderen, meer dan alleen wonen' uit aan de gezamenlijke Rotterdamse ouderenorganisa- al snel als een overlevingstocht ervaÍen. ties. Hiermee gaf hij het startsein voor de gelijknamige publiciteitscampagne, opgezet dom de Woongroe- penwinkel Rotterdam. Evenzogoed is het NS station Zuid lastig bereikbaar voor de Afrikaanderwijkers. Haal de publiciteitscampagne naar de buurt De publiciteitscampagne 'Groepswonen van Ouderen, meer dan alleen wonen' omvat naast de aI genoemde Mosterd video, de folder 'een eerste kennismaking met groepswonen van ouderen in Rotterdam' en een poster op A3 Otto Draayers, opbouwwerker in de Afri- formaat'Groepswonen van ouderen, meer dan alleen wonen' met een presentatie van vier gerealiseerde Rotterdamseprojecten Dezeposteriswerdspeciaatgemaaktt.b.v.dezgn.Opendeurendagop18september kaanderwiik, gaat even terug in de tijd: j I Op korte termijn is ook een compacte tentoonstelling beschikbaar, die te plaatsen is in buurtwinkels, en- "Al in 1989 signaleerden wij dat er in het tlees van colporatie-kantoren ofvan deelgemeentes, etc. te bebouwen gebied, onderdeel van be-

12 Steiger . Een noodbmg in het verlengde van de Paul Krligerstraat moet de Afrikaanderwijk met het Bispogebied (achtergrond) verbinden

stemmingsplan 'Kop vanzuid' , geen reke- nen wij niet wachten. Bij wethouder Lint- hoogteverschillen te maken zou krijgen ning was gehouden met al bestaande rou- horst hebben we met succes benadrukt dat met honderden meters op- en afrit. De teke- tes binnen de omliggende wijken. Dit be- het hier om een onveilige situatie gaat èn naars waren uitgegaan van de strengste in- zwaar werd als één van de weinige in het dat de begrippen integratie en wederzijds validennorm, kortom een brug met een ont- kader van het bestemmingsplan gehono- profijt leeg zijn als de onderlinge verbin- zettend flauwe helling. Inmiddels is men reerd door de raadscommissie. In de plan- dingen niet goed zijn." met de derde variant bezig die waarschijn- kaarten werden de dwarsverbindingen lijk in oktober gepresenteerd wordt. daarop ingetekend. Daarnaast hebben we Communicatie benadrukt dat de dwarsverbindingen niet Otto: "Er is ook ambtelijk voorwerk ver- Haast als mosterd na de maaltijd moesten ko- richt. In het kader van de Kop vanZlid Wij verwachten dat de knoop voor de be- men. In 199 1 werd door het college de toe- kun je misschien zeggen dat we niet zo grotingsbehandeling door gehakt wordt. zegging gedaan dat hierop gestudeerd zou gek veel in de melk te brokkelen hebben, Linthorst zei bij het aanbieden zelfs: 'daar worden maar het bleef angstig stil. je stem is niet altijd doorslaggevend in de heb ik de raadscommissie niet voor nodig, projectgroep, maar er wordt wel goed ge- dat kan zo wel besloten worden'. Wij heb- Wederzijds proflrjt communiceerd de laatste tijd. Op het mo- ben haast want een onzekere factor blijft Mariëtte: "Nadat de nieuwe opbouwwer- ment dat wij bij Linthorst zaten, lag er met- wat de opvolger van Linthorst zal doen. " ker voor het Bispogebied de buurtgroep in een een notitie van de dienst Stedebouw november 1992 weer nieuw leven had in- met als inhoud dat het wel degelijk moge- Erik Lindenburg geblazen, kwamen een aantal zaken naar lijk was om de verbinding te maken. Er zat boven waaronder de verbinding met de zelfs een financiële raming bij. Het is com- Afrikaanderwijk en werd besloten om een binatie van lobbijen binnen het ambtelijk (huis aan huis) handtekeningenactie te star- apparaat en vervolgens de politiek bewer- ten om vaart te zetten achter de bouw van ken en andersom zodat het elkaar ver- een noodbrug. In hetjaar 2000 (ze trekt sterkt. Er wordt nu door Gemeentewerken hier een bedenkelijk gezicht bij) moet het gerekend aan de laatste varianten. In eerste gehele gebied definitief ingericht zijn en is instantie werd gezegd dat een brug volko- de brug niet meer nodig maar zolang kun- men onhaalbaar was om datje vanwege de

Steiger 13 De afgelopen maanden heeft kunst- zinnig Rotterdam in het teken ge- staan van de manifestatie 'Met Voorbedachten Rade' waarin kunst in de openbare ruimte cen- traal stond. In het kader van deze manifestatie is op 8 september jongstleden het Kunstplan Katen- drecht aangeboden aan Yvonne de Rijk, wethouder Kunstzaken van Rotterdam. De eerste kunstwerken die resulteerden uit dit kunstplan zijn op woensdag 8 en op donder- dag 9 september onthuld. Het be- treft een drietal ornamentslijsten die ingevuld zijn met schilderwer- ken van de kunstenaars Daan van Golden, Piet Roovers en Li de Cai en een tentoonstelling in het wijk- museum van Katendrecht waar werken te zien zijn van Wally Elen- baas, Dolf Henkes, en eerder ge- noemde kunstenaars.

Het Kunstplan Katendrecht is een initi- atief van de bewoners van Katendrecht en de Katendrechtse Bewonersorganisatie en is tot stand gekomen in samenwerking met het Centrum Beeldende Kunst Het CBK heeft in de totstandkoming van dit plan ge- diend als 'stafimotor' door het beschikbaar stellen van geld en expertise. Vanuit de Be- wonersorganisatie Katendrecht is een plar form van bewoners en instellingen in de wijk samengesteld die samen met het CBK het plan hebben ontworpen. Het doel van . Een havengezlcht van Dolf Henkes, fotoarchief CBK het Kunstplan is zowel het oude als het

zicht van de ordehandhaver toen hij ont- dekte dat hij gestolen waar had onthuld Kunst in Katendrecht Het heeft niet mogen baten. Het beeldje werd weggehaald en werd op Noord in het geplaatst. Jarenlang nieuwe deel van Katendrecht te verfraaien en op diverse pleinen in het nieuwe Ka- verkommerde Ketelbinkie bij de Spido tus- door middel van kunst. Dit /ijn twee ver- tendrecht. Het symbool voor Katendrecht, sen Duitse toeristenbussen. Een ordinaire schillende opdrachten. Zo zalithet oude het beeld Ketelbinkie zal volgens het kunstroof door handlangers van Rotterdam Katendrecht beeldende kunst een verdere Kunstplan een plaats gaan krijgen op het Noord, noemt Van Boeijen het. Door de invulling van de wijk inhouden en zal 1e Katendrechtse hoofd aan de nieuwe bouw van de Erasmusbrug moest Ketelbin- kunst in die zin een verdieping van het ka- Maas. Maar zover is het nog niet. Volgens kie opnieuw worden verplaatst. Het staat rakter van de wijk zijn. In het nieuwe Ka- opbouwwerker AaÍ van Boeijen is Ketel- nu opgeslagen op een geheime (men weet tendrecht, dat om in termen van het kunst- binkie op Katendrecht weer thuis. Het waafioe Katendrechters in staat zijn) plaats. plan te spreken 'nog wacht op betekenisge- beeldje stond eerst op de Wilhelminapier ving' zal beeldende kunst samen met stede- achter de slagbomen. Actievoerende Ka- De betekenis van kunst bouw en architectuur bepalend zijn voor tendrechters hebben al in 1978 met behulp Kunst heeft voor Katendrecht niet alleen het beeld van dit wijkgedeelte. ven een bevriende Kapitein van een sleep- de functie van verfraaiing en betekenisge- boot Ketelbinkie uit zijn verbanningsoord ving voor de wijk en haar bewoners ze1f. Deze doelstellingen zijn verlaald in een bevrijd en neergezet in het Buizenpark. Er Ook de profilering van de wijk naar Rotter- aantal concrete plannen. Zo zullen in het werd een feest georganiseerd rond de ont- dam en andere gebieden toe geschiedt via oude Katendrecht nog twee ornamentslijs- hulling van het beeldje door een brigadier beeldende kunst. Met de komst van Ketel- ten worden beschilderd en zullen diverse van politiebureau Katendrecht. Nog binkie en ook door het plaatsen van kunst- sculpturen geplaatst worden langs de kade spreekt men van het verbouwereerde ge- werken van zowel Nederlandse als Chine-

14 Steiger se kunstenaars willen de Katendrechters hun wijk weer laten zien als een multicul- turele en bewegende wijk. Katendrecht is van oudsher bekend als havengebied en pleisterplaats waar veel gebeurt en waarin vele nationaliteiten aanmonsteren en in de wijk integreren. Een van de fenomenen die hiermee gepaard gingen was prostitutie. Als in de jaren zeventig de havenactivitei- ten zich verplaatst richting Europoort wordt het fenomeen prostitutie verzelfstan- digd en in zekere zin bepalend in de beeld- vorming over Katendrecht. Katendrechters willen van deze stigmatisering af en besef- fen dat beeldende kunst hierin mede bepa- lend is. Om deze reden wordt dan ook in 1990 het gebeeldhouwde vrouwfiguur van kunstenaar Kees Buckens geweigerd. Het beeld dat in oorsprong niets te doen had met de prostitutie, werd in een argeloze op- merking het symbool van 'het oudste be- roep van de wereld' genoemd. Hierdoor . Henna van Heemst ontstond commotie over het beeld in Ka- Helpt regiovorming? tendrecht. Nog steeds wordt de indruk ge- wekt dat alleen de bewoners van Katen- drecht het beeld lieten vallen. Maar vol- gens Aart van Boeijen lieten ook ambtena- Tussen OOR en wijk ren van Kunstzaken het beeld vallen. Van gedaan die zijde werd serieus het verzoek De vorming van een nieuw regionaal bestuur vordert gestaag. Levert de om de kunstenaar te wagen hamer en bei- regiovorming een groter draagvlak op voor het oplossen yan sociale pro- tel nogmaals op te pakken om het beeld minder vrouwelijk te maken. Rotterdam blemen in de wijk? Steiger legde deze vraag voor aan Henna van Heemst, op z'n smalst volgens Van Boeijen, bewo- coördinator van de deelgemeente . ners van Barbarij beschuldigen doet het al- tijd goed, zeker wanneer een pijnlijke waarheid moet worden verhuld. Hij is dan De regiovorming stafite met het oprich- in de wijk. Zalhet een groter draagvlak le- ook blij dat het beeld in haar volle glorie ten van het Openbaar Orgaan Rijnmond veÍen voor het aanpakken van de grootste- en met een trotse voorgevel een nieuwe omdat er problemen zijn die de grenzen delijke problemen waarmee delen van Rot- plek vond op het Charloise hoofd. van individuele gemeentes overstijgen, bij- terdam-Rijnmond te kampen hebben? Met voorbeeld de internationale competitie tus- andere woorden: is de 'gemeente nieuwe Een kunstzinnige wijk sen stedelijke kemen. Een ander voorbeeld stijl' in staat om de leefomgeving schoon, Volgens Van Boeijen leeft kunst sterk in is de complexiteit en de verwevenheid van veilig en heel te maken en te houden? Katendrecht. Zo telt de 3.000 inwoners rij- de problemen binnen het Rijnmond-ge- De vraagstelling van Steiger is interessant ke wijk twee wijkmuseums en is er sprake bied. Zo heeft de woningnood in Rotter- maar we moeten niet uit het oog verliezen van een groot amateur circuit. Vele katen- dam direct consequenties voor de pijzen dat Regiovorming in deze fase nog een drechters schilderen en beoefenen andere van de huizen in Hellevoetsluis. De indivi- speelbal is van 'de politiek'. Het zijn bur- kunstvormen. Ook deze kunst wordt ten- duele gemeentebestuurder bereikt meer als gemeesters en gemeenteraden die zich in toongesteld, zij het dan niet op openbare hij samen kan werken met andere gemeen- deze fase van het proces bezighouden met panden of in musea maar in diverse bedrij- tes. Met de regiovorming wil men het Rijn- deze kwestie. Het gaat in hoofdzaak over ven. waaronder zelfs een AMRO-filiaal in mond-gebied als economisch centrum de verdeling van taken en bevoegdheden Texas. Kunstis in Katendrecht geen zaak sterk en vitaal houden en ervoor zorgen van de gemeente nieuwe stijl versus de re- van een elite maar van alle bewoners. Het dat het woon/werkklimaat aantrekkelijk gio. De inhoud gaat voor de vorm. De Kunstplan is dan ook niet een produkt van blijft. structuur en de cultuur van hoe het eruit een elite en bestuurders maar een produkt Mooie plannen, die zeker het managen van zd. zien is nog niet aan de orde. Het blijft van de wijk. Een produkt waarÍnee de uni- 's werelds grootste haven ten goede zullen dus een beetje koffiedik kijken. citeit en de aard van Katendrecht weerge- komen. Binnen de nieuwe structuur zullen Maar laten we kijken naar de problemen geven kan worden zoals in de ornaments- grote bestuurlijke zaken a1s het havenplan van de deelgemeente Delfshaven. De be- lijst die is beschilderd door Li de Cai met 2010 of het doorlrekken van metrolijnen volkingsdichtheid is bijzonder hoog. In bamboe op rots wat staat voor "leven dat door één bestuurlijke organisatie behan- 1992 woonden op 4,5 hectare 75.000 men- zich tegen de verdrukking in ontwikkelt". deld worden in plaats dat verschillende ge- sen. Binnen 13 jaar, zo luidt de verwach- Een symbool voor Rotterdam en in het bij- meentes er hun zegje over doen. ting, zullen dat er meer dan 100.000 zijn. zonder voor Katendrecht. Daarmee heeft de deelgemeente Delfsha- Maar met z'n allen kunnen we ons afvra- ven een van de hoogste bevolkingsdicht- Jacqueline Markvoort gen ol de regiovorming net zo gunstig is heidscijfers van de regio. Ruim 457o be- voor het oplossen van sociale problemen staat uit migranten, tezamen goed voor 60

Steiger 15 Schiemond. recreatie. wonen en rndustrie verschillende natiorallteiten. Daar: konrt zet kunnen worden. We beginnen als deel- bouwen van netwerken, tussen de deelge- bij de hoge werkloosheid ( 199i versus gemeente. We vailen dus nog onder het fi- meente, bewonersorganisaties en het maat- 8,5olc landelijk). de lage inkomens (op jaar'- nanciele regime van het stadhuis. Na de re- schappelijk middenveld. Daarvan profi- basis 28.000 gulden r ersns 31 000 gulden giovorming zijn we verlost van de Ílnanci- teert de gemeente nieuwe stijl. in Rotterdam) en de lage scholin,us-uraad ële verdeling volgens de regels van het Natuurlijk is de kracht van het draagvlak van de inwonels Velder hebben \\ e te l.t.la- deelgemeentetbnds, waarin het gebrek aan aÍhankelijk van de bewoners. Samen moe- ken met de overlast die junks en prostitutie openbaar gebied, zeg lnaar grond, een der- ten wij oplossingen bedenken. We kunnen veroorzaken en toenemende (harde) clirni- mate conigerende factor is dat de deelge- als deelgemeente een voorzet geven door naliteit. Ook is el een drarnatisch _ceblek meente Delfsl-raven, alhoewel ze de groot- actief netwerken te ontwikkelen en beheer- aan recreatie-mogelijkheden voor de berr o- ste is. in r erhouding te rveinig middelen coördinatoren in de wijk te laten zette\zo- ners. kreeg. N,Íocht de Regio Rijnmond er ko- dat daar het overleg tussen bewoners, be- rnen en r,' ordt de deelserreente DelfshaYen wonersorganisaties. politie, ROTEB, en Sterke kanten eerl gemeente nieuu e stijl dan ontstaat er middenstand plaats kan vinden. Ik heb de Toch hebben zullen de bestuurders van de een andere Ílnancrële verdeelsleutel. Eén indruk dat met name de sociale vernieu- nieuwe deelgemeente ook sterke troeven die recht zal doen Aan een gebied dat zich wing zowel bij de politici als bij de bewo- in handen hebben. De deelgemeente heeft kenmerkt door grootstedelijke problemen. ners het besef heeft losgemaakt dat we niet een goed voorzieningenniveau. Er is een Nu nog werken deelgenreentes in het ka- zonder elkaar kunnen. Ik ben er van over- divers aanbod van sociaal/cr-rlturele i nstel- der van complementair bestuur'. Dat wil tuigd als de bestuurders van de gemeente lingen. Het buufi- en clubhuiswezen is zeggen elkaar aanvullende ectiviteiten bin- nieuwe stijl met creatieve ideeën zullen ko- sterk ontwikkeld en heeft de belangstel- nen één kader. Het centrale stadsbestunr men, de regionale potitiek geen 'nee' kan ling. Daarnaast is er een betaalbaar wo- bepaalt op hoofdliinen de inhoud en orga- zeggen tegen de mogelijke Íinanciële con- ningaanbod. Dat betekent dat de plaatselij- nisatie van het beleid. Binnen dit kader be- sequentr es. ke overheid, die na de voltooiing van de re- palen deelgenreentes de invulling en uit- Waarschijnlijk zal Delfshaven in 1998 ge- giovorming geacht wordt verantwoordelijk voering van het beleid voor het eigen ge- meente nieuwe stijl zijn. Een gemeente die te zijn voor alle facetten die betrekking bied. De gemeente nieuwe stijl kan auto- kan laten zien hoe men de multi-culturele hebben op de directie woon- en leefomge- noom richting geven aan de eigen lokale samenleving vorm geeft. Ik gelooferin dat ving, een goede uitgangspositie heeft. ontwikkelingen. Dus niet alleen nemen de de bestuurders deze uitdaging aankunnen. De regiovorming zal een groter draagvlak financiën toe. er ontstaat ook meer duide- Ze zullen de samenwerking zoeken met de leveren voor het aanpakken van de wijk- lijkheid over de verantwoordelijkheden en bewoners op elk niveau: het portiek, het problemen. Sleutel hiertoe is de kleine af- bevoegdheden en daardoor neemt de moge- plein of de straat, want het is geen over- stand tussen bewoner en bestuurder. Bij de lijkheid om eigen beleid te voeren toe. heid meer die vanuit een ivoren toren zijn al bestaande negen deelgemeentes ervaren beleid bedenkt. maar een overheid die rea- de mensen de deelgemeente veel toeganke- Samenwerking geert vanuit de vraag uit de wijk. lijker en aanspreekbaarder dan het stadhuis. Het draagvlak moet opgebouwd worden Bovendien zullen er meer financiële mid- met de wijkbewoners. De deelgemeente Henna van Heemst delen beschikbaar komen die gericht inge- heeft nu al een stalt gemaakt met het op-

16 Steiger Gemeentelijke diensten weinig toeschietelijk Klagen in Rotterdam 'En toen hebben wij de Hoogste Di- recteur geschreven' . Deze titel gaf het kwaliteitspanel Rotterdam haar rapport mee over klachtenbe- handeling door gemeentelijke dien- sten. Vorige maand werd het aan- geboden aan de wethouder be- stuurlijke vernieuwing R.M. Smit en ombudsman van M. van Kinde- ren. De wethouder zei blij te zijn met het rapport en er bij de ge- meentelijke diensten op aan te ztil- len dringen datze werk maken van goede klachtenprocedures. Conclusie van het rapport is dat het met de behandeling van klach- ten van klanten bij gemeentelijke diensten 'droevig gesteld is'.

'Klagen in Rotterdam' is het derde deel in dienstverlening, zijn toetsen op kwaliteit De 6 bestaande klachtenregelingen voeren een trilogie van het kwaliteitspanel. Eerder zoals het kwaliteitspanel Rotterdam die de klager met zijn problemen op als ie- bracht het panel rapporten uit over 'Wach- verricht belangrijk. mand wiens klacht serieus moet worden ten in Rotterdam' en 'Vervoer op maat in In de kwaliteitsverkenningen, zoals het pa- genomen: de instelling dient open te staan Rotterdam'. Het kwaliteitspanel dat be- nel haar verslagen betitelt, wordt met na- voor de klacht van cliënt en 'herstel' op staat uit vrijwilligers die actief zijn in di- me gekeken naar het 'eindprodukt' van (se- korte termijn (4 tot 6 weken) wordt wense- verse belangen-, bewoners-, en consumen- mi) gemeentelijke instellingen en hulpver- lijk geacht. Bij een klacht is beantwoor- tenorganisaties en stelt zich ten doel de leners en de ervaringen van de klant (de ding van de vraag welke patij schuldig is dienstverlening in de (semi-)overheidssec- Rotterdamse burger) daarmee. niet van belang maar stelt men zich 'de op- tor aan een kritische kwaliteitstoets te on- In het nu verschenen, derde rapport van lossing van het probleem' tot taak (GWR) derwerpen. Daarbij gaan de panelleden het kwaliteitspanel Rotterdam wordt een of'het herstel van de vertrouwensbreuk' zelfmet enquètelijsten op stap om zich op specifiek onderdeel van de dienstverlening (Gemeentepolitie Rotterdam). Ook wordt de hoogte te stellen. belicht: de klantvriendelijkheid van de de klant met zijn conflict wel gezien als Rob Weggeman, medewerker van de Soci- klachtenprocedure en klachtenathandeling een gratis adviseur; zijn ofhaar problemen aal Wetenschappelijke Afdeling van de bij diverse gemeentelijke instellingen. Er kunnen aanleiding geven om dienstverle- dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid, is een inventarisatie gemaakt van klachten- ning of produkt eens kritisch te herzien. las hetjongste onderzoeksrapport van het regelingen, en de panelleden hebben 85 Het klantbeeld dat uit de klachtenprocedu- panel. 'klagers' geïnterviewd over de afhandeling res naar voren komt. veftoont veel overeen- van hun klachten. komst met het profiel dat in andere beleids- Monopolie notities en organisatieplannen geschetst Gemeentelijke instellingen hebben vaak 6 klachtenregelingen wordt van de klant. Ook daarin wordt vaak een monopoliepositie bij zaken als het ver- Bij onderzoek onder 23 (van de ongeveer gesproken over het doel om van de organi- Ienen van een bijstandsuitkering, het opha- 50) instanties met de meeste publiekscon- satie een open instituut te maken en de len van huisvuil of de distributie van hui- tacten, blijkt dat slechts 6 instellingen kun- klant centraal te stellen in de dienstverle- zen in een bepaald stadsdeel. De klant, zo nen bogen op een op schrift gestelde klach- nlng. zou je kunnen zeggen, is daarbij 'veroor- tenregeling. Het ontbreekt bij veel instellin- deeld' tot dat ene loket, die ene specifieke gen dus nog aan richtlijnen en regels bij Geen ruchtbaarheid dienst. het oplossen van problemen tussen klant Het papier is (ook) in het geval van de Door het ontbreken van een open markt en en dienst. RET, Roteb en Gemeentelijke klachtafhandeling geduldiger dan de weer- daardoor het ontbreken van concurrentie Belastingdienst b.v. hebben geen eigen barstige werkelijkheid. In het tweede deel die corrigerend kan werken op met name klachtenregeling. (Het Rio overigens ook van het onderzoek wordt de 'theorie' afge- de kwaliteit van de geboden service en niet; redactie). zetÍegen de klachten-praktijk van alledag

Steiger 17 goede controle en toetsing van de klachtaf- handeling moeten plaatsvinden, iets dat nu nog te weinig of halfzacht gebeurt. Het zou ook de aangewezen plek zijn om een klantgerichte werkwijze door te geven en te stimuleren. Dat kan al doende; door bij- voorbeeld meer werk te maken van haar bemiddelende en corrigerende rol in de conflicten tussen klant en medewerker. Of door periodiek verslag uit te brengen rich- ting beleid en uitvoering van binnengeko- men klachten en de aftrandeling daarvan.

Er zijn voldoende redenen te bedenken waarom klacht en klager niet zo serieus worden genomen als eigenlijk zou moeten en ook'op papier' onderschreven wordt. Het panel hoorde vaak: onderbezetÍíng van personeel, reorganisatie perikelen, een overvolle werkpraktijk. Bovenal, in weer- wil van uitgesproken intenties in beleidsno- tities en reorganisatieplannen, is het ge- meentelijke instellingen, dunkt mij, niet aangeboren om produkt- en marktgericht . Wethouder Smit ontvangt 'Klagen in Rotterdam' te denken. Misschien juist wel omdat zij vaak het alleenrecht op een bepaalde dienst of produkt bezitten. bij de dienst Sociale Zaken en Werkgele- voor een deel bewust, zo wordt erkend. Zo Zo de'titgang' al in de gaten gehouden genheid, het Gemeentelijk Woningbedrijf maakt de Gemeentelijke Ombudsman Rot- wordt, steekt men toch vooral in op de en het Bureau Klachtencoördinatie Ge- terdam er geen geheim van dat 'positieve kwantiteit en niet op de kwaliteit van het meente Rotterdam. Het bestaan van een op aandacht' leidt tot'een zekere toeloop' eindprodukt. Te veel gaat de aandacht uit schrift gestelde klachtenregeling en mede- waar men door personeelstekort geen ruim- naar het stroomlijnen van het werkproces, werkers voor de uitvoering daarvan beteke- te voor kan vinden. Ook Bureau Klachten- het organiseren van de arbeid, zoals dat in nen nog niet dat klachten dan ook snel en coördinatie Gemeente Rotterdam moti- beleidsnotities heet. 'tot wederzijds genoegen' worden opge- veert haar terughoudendheid door te wij- Bezinning hoe de dienstverlening ofhet ge- Iost. zen op een personele onderbezetting. leverde produkt het in praktijk doet, vindt Het vraagt de nodige uitzoekerij en door- nog te incidenteel plaats. Ook al omdat in Bekendheid met een klachtenregeling is zettingsvermogen aan de kant van de kla- het werk te weinig momenten en tijd zijn een van de vereisten voor een goed wer- ger om zijn klacht 'geformaliseerd' te krij- ingebouwd waardoor het voor medewer- kende klachtenprocedure. Hoewel instellin- gen. Lezend over de wederwaardigheden kers mogelijk wordt om kritisch om te zien gen dit onderschrijven is het in veel geval- van een aantal klagers, ontkom je niet aan naar de geleverde dienstverlening. len vergeefs zoeken naar folders en posters het idee dat het indienen van klachten Het hoeft geen betoog dat het goed is dat over een klachtenregeling. In de bedrijfs- vooral als een verstoring van de dagelijkse het kwaliteitspanel Rotterdam die momen- correspondentie is met uitzondering een re- werkpraktijk worden ervaren; als een extra ten en tijd wel weet te vinden. Nu de ge- gel opgenomen over hoe en waar men een last boven de toch al drukke werkzaamhe- meentekoppies nog! klacht kan indienen. Ook baliemedewer- den. kers op de werkvloer, zo ondervonden zo- Rob Weggeman wel klagers als ondernemende panel-mede- Produktgericht denken werkers, zijn weinig toeschietelijk om de Het rapport geeft aan dat een goed wer- 'En toen hebben we de Hoogste Directeur geschre- weg te wUzen. kend klachtenteam belangrijker is dan een ven. Klagen in Rotterdam'; rapport van het kwali- teitspanel Rotterdam over klachtenprocedures en Geen ruchtbaarheid geven aan de mogelijk- op schrift gestelde klachtenregeling, cq. klachtenafhandeling bij gemeentelijke diensten en heid om een klacht in te dienen, geschiedt klachtenideaal. Door zo'n team zou een instellingen in Rotterdam, september 1993. Prijs f 7,50. Te bestellen bij: Landelijk Centlxm Opbouwwerk, Prinsegracht 51, Den Haag; 070- Noot van de redactie 3 80443 1. Misschien leren ze er nog we1 wat van Corpschef Hesslng stuurde een brief op poten naar het kwaliteitspanel Het panel signaleerde dat de Rotter- damse politie een rapport uit 1992 over klachtenafhandeling, 'Misschien leren ze er nog wel rvat van', ge- maakt door de vakgroep bestuurskunde van de Erasmus Universiteit geheim houdt. Hessing is daar boos over Het rapport is niet geheim, zegt de coryschef, die verwijst naar een artikel in het 'Tijdschrift voor de politie' van augustus 1992 over het rapport inclusief besteladres bij het onderzoeksbureau. Het panel kwam tot haar conclusie dat het rapport geheim gehouden wordt nadat ze door de onderzoeker naar de opdrachtge- ver vooÍ het onderzoek (de Rotterdamse politie) was verwezen, vervolgens van (de beleidsafdeling van) de politie te horen had gekregen dat het rappoÍ niet ter beschikking gesteld kon worden, een mededeling die bij een herhaalde navraag deze zomer herhaald werd. Laten we het houden op een communicatiestoomis, b.v. bij Hessing in huis. De conclusie van de corpschef dat het panel in het vervolg het predikaat 'kwaliteit' maar weg moet laten is op zijn minst overijld.

18 Steiger Lombardiien heeft eyen een eigen theater

In het weekend van 10 september stond De Tent met haar eigen variété- elke keer een min of meer bekende Rotter- programma Il Tensio in het Spinozapark in Lombardijen. Samen met de dammer in het programma. Deze keer heb- ben wij de Radio Rijnmond columnist en winkeliersvereniging hielden een aantal instellingen, waaronder de bewo- dichter Jan Oudenaarden gevraagd enkele de jaarlijks terugkerende nersorganisatie en het Sociaal Cultureel Werk van zijn gedichten voor te dragen. Hij 'Manifestatie Lombardijen'. Willem Jan de Vroom kocht een kaartje en woont zelf op Zriden het leuke van zo ie- Joop Reyngoud maakte de foto. mand is dat de meeste mensen zijn stem wel kennen, maar niet weten dat die kerel, De tent in het Spinozapark is op die kou- dit heeft op zijn beurt weer een positief ef- die van de week voor hun in de super- de vrijdagavond niet uitverkocht. De rode fect op de bewoners." markt stond, bij die stem hooÍ." steltloper doet zijn best, maar wanneer de Het tentprogramma Il Tensio van de Stich- eerste noten van het progranuna gespeeld ting Rotterdams Volkstheater Ieent zich Programma van de tent worden is de tent nog maar half gevuld. volgens zakelijk leider Emile van Rinsum Het variétéprogramma 'I1 Tensio', dat de De show die zich, na de sensationele ope- uitstekend voor zo'n wijkfeest als in Lom- Tent in Lombardije presenteerde, is slechts ning door tentbaas Winfried Deuling, voor bardijen. Het is flexibel, organiselende in- een van de programma's die de Tent te bie- de ogen van de toeschouwers ontrolt is stellingen kunnen uit een heel menu van ar- den heeft. Naast dit zeer gevarieerde pro- sne1, vrolijk en zeer muzikaal. Artistiek lei- tiesten en voorstellingen kiezen, en het is gramrna is er ook 'Het Werelddory', een der Rien Kroon loodst het publiek van het gesubsidieerd en daardoor te betalen. multi-cultureel programma van Paul Mid- ene nummer naar het andere. Alleen wan- "Wanneer instellingen het geheel zelf zou- delijn (op 30 oktober nog te zien inZtid- neer dichter Jan Oudenaarden zijn eerste den organiseren zouden ze veel duurder uit wijk/Slingeplein) en het kinderprogramma gedicht voor leest, houden twee opgescho- zijn', aldus Van Rinsum. 'Aapje, aapje'. Naast deze eigen produk- ten pubers het voor gezien. De rest van ties kan de stichting assisteren bij het orga- het, inmiddels toch toegestroomde, pu- Idealistisch niseren van wijkfeesten en andere buiten- bliek blijft geboeid en geamuseerd luiste- De Tent trekt met eigen produkties aange- manilestaties. Hierbij kan zij punen uit ren. vuld met gastoptredens langs de Rotter- een heel scala altiesten en theatervoorstel- "Hier in de wijk Lombardijen is helemaal damse wijken. "De bedoeling van De Tent lingen. niets, zelfs geen bioscoopzaaltle", zegt en haar programma is nog steeds vrij idea- Voor de maand oktober ziet het program-

Henk Duyvestein, een van de organisato- listisch", zegt Van Rinsum. "Wij denken ma van de Tent er als volgt uit : ren van de manifestatie. "Nu heb je eens dat wij met ons 'Volkstheater' mensen in Vr. 15-10 in Het in de Op- een keer een theater binnenje wijk. En een aanraking met theater kunnen laten ko- zoomerstraat, Il Tensio wijkfeest mèt theater is toch leuker. Met men, die anders nooit in het theater ko- Vr. 29-10 in Zuidwijk op het Slingeplein, het organiseren van een leuk straatÍèest men. Met een mix van variété. muziek en I1 Tensio kweekje bovendien hechte contacten met theater proberen wi.j ook wat meer serieuze 2a.30-10 eveneens op het Slingeplein met de andere instellingen die hier werken. En theatervormen te brengen. Zo hebben wij Werelddorp.

Steiger 19 . I':iíeuwe Westen 'Groeten uit het Nieuwe Westen', een serie an- ufi Het zichtkaarten waarmee aandacht gevraagd werd voor New Deal

New Deal Stadsvernieuwing

geving op rnaat, Igon plus een verbetering zonder huurstijging en een aantal lokaties De balans opgemaakt in de markt ontwikkelen. Op deze wijze is In STEIGBR 93-1 stond een artikel over de New Deal in Rotterdam West het verschil tussen het financiële beslag van het New Deal programma en de ge- en Het Nieuwe Westen in het bijzonder. De New Deal is een alternatief meentelijke middelen kleiner geworden. stadsvernieuwingsprogramma dat ontwikkeld is als reactie op de vorig jaar aangekondigde bezuinigingen op de stadsvernieuwing. De gemeentelijke diensten OBR en dS+V Voor de zomer van '93 was nog maar zo'n 5 procent van het totale New hebben aan al deze nieuwe programma' s Deal programma voor Het Nieuwe Westen gehonoreerd. en programmaonderdelen gerekend. Dit heeft geresulteerd in een overzicht van de financiële behoefte voor de stadsvernieu- N, *i- 2 maanden nadat de gemeente- mers zijn wellicht niet op de hoogte van de wing tot aan het eind van de eeuw. Op de- raad het bouw en investeringsprograrnma grote noodzaak om juist intensief beheer ze wijze is het voor de gemeente Rotter- heeft vastgesteld voor dejaren 94-96, en op korte termijn goed op de rails te zeÍÍeÍr, dam mogelijk geweest om bij haar keuze het indicatief programma voor de periode om zo de leeÍbaarheid in zeer kwetsbare voor een bepaald prograrnma duidelijk de I99l -2000 heeft aangegeven (besluitvor- gebieden te kunnen garanderen. financiële risico's in beeld krijgen. ming volgt rond november), ziet de toe- Het nu goedgekeurde programma is door komst er voor Het Nieuwe Westen weer Haalbaarheid financiële meevallers vanuit de kant van beter uit. Het succes van de New Deal in West is me- het rijk en door het nemen van een maxi- de te danken aan het hoge realiteitsgehalte maal risico aan gemeentezijde van onge- Besluitvorming van de plannen en de gezamenlijke opstel- veer 35 miljoen, behoorlijk verruimd. Op dit moment is nog niet het totale pro- ling van de partijen in Rotterdam west. gramma uit de New Deal gehonoreerd. Dit Dat bleek wel als er politici uit Den Haag, Einde St. Juttemisetiket heeft te maken met het feit dat de New De- Rotterdam of de toekomstige deelgemeen- Op dit moment is bijna de gehele nog aan al doorloopt tot hetjaar 2000. Over een te op bezoek waren. Hoewel de cijfers in te pakken voorraad woningen en woonom- aantal projecten worden nog discussies ge- de New Deal voor zich spreken was het geving voorzien van een etiket. Hiervoor voerd en de intensiefbeheelprojecten moe- voor velen toch verhelderend om de werke- zijn ook de bijbehorende gelden gereser- ten nog preciezer geinventariseerd worden. lijke praktijk onder ogen te krijgen. Een si- veerd. Tevens is het zo dat de partijen in Stedelijk is er 4 miljoen gereserveerd voor tuatie waarbij voor veel bewoners de toe- de wijken. en ook de paftijen op gemeente- intensief beheer.Deze 4 miljoen is lang komst er zeer donker uitzag. niveau het grotendeels met dit prograÍnma niet toereikend voor de uitvoering van de De alternatieven voor de klassieke stads- eens zun. intensief beheerprojecten. Een poging van venrieuwing die in de New Deal ztjnbe- Een succes dat vooral te danken is aan al de PvdA om door middel van een motie schreven leveren juist die bewoners weer degenen die zich vanuit verschillende dis- vanuit de collegeprioriteiten 94-98 een be- een perspectief op. Voor de bestuurders ciplines en organisaties hard hebben ge- drag te bestemmen voor intensief beheer een reden om de New Deal in zijn geheel maakt voor dit noodzakelijke programma. boven op de 4 miljoen haalde het niet. De seneus te nemen. motie werd bestempeld als proberen over De altematieven zijn: Intensief beheer met Frans van Hulten het graf heen te regeren. De tegenstem- het opknappen van woningen en woonom-

20 Steiger Het Pleinteam van het Rondoplein (Heijplaat) is óén van de 30 teams die zich tijdens 'Café Pleinzicht' op 26 oktober in Odeon zullen presenteren

Bewonersorganisaties uit Durban (Zuid-Afrika) in Rotterdam: Graag contact met collega's hier!

A fllgelopen juni is een zestal vertegen- verkiezingen in de geschiedenis van Zuid- woordigers van bewonersorganisaties uit Afrika zullen worden gehouden. het Zuidafiikaanse Durban op bezoek ge- Ook om die reden vonden de cursisten het weest in Rotterdam. B ewonersorganisaties erg interessant om van de Rotterdamse er- worden daar "civic associations" genoemd, varingen kennis te nemen. Vooral de multi- kortweg "civics". Gedurende twee weken culturele samenleving die in delen van de volgden ze een cursus die was georgani- stad waarneembaar is (met als hoogtepunt seerd door de gemeente en het Rio en Poetry Park!) zorgde voor inspirerende her- waaraan door velen enthousiast werd bijge- inneringen. Ook lieten ze weten erg graag dragen. De omstandigheden waaronder be- vriendschapsbanden met Rotterdamse or- wonersorganisaties in Durban moeten wer- ganisaties aan te knopen. . Vusi Zweni is voorzitter van de 'bewonersorgani- ken zijn natuurlijk oneindig veel zwaarder satie' van de Glebe-hoste1s, een wooncomplex waar dan Rotterdam ooit gekend heeft. Half oktober verschijnt een publikatie mannelijke zrbeiders 1 kamer met z'n vieren delen. Zo waten de civics illegaal tot in 1989 het waar-in veel informatie over het werk van Het bewonerscommité voert o.a. actie voor verbete- verbod op politieke partijen en andere or- bewonersorganisaties in Dur-ban gegeven ring van de vuilophaal, lagere huren en afschaffing van de pasjeswet. Behaalde successen tot nu toe ganisaties van de niet-blanke bevolking in wordt. In deze publikatie is ook een ver- zijn de plaatsing van een telefooncel en het gebruik Zuid-Afrika werd opgeheven. De civics on- slag van de cursus is opgenomen en wor- mogen maken van een zaal voor vergaderingen dervinden nog steeds weinig medewerking den voorstellen gedaan om de contacten van de officiële instanties. maar deZtid- tussen Rotterdamse organisaties en hun te- plaren zijn altijd verkrijgbaar bij het Rio of Afrikaanse overheid nodigt ze wel steeds genhangers uit Durban in de toekomst te op het stadhuis, afdeling voorlichting. vaker uit aan de onderhandelingstafel nu verstevigen. De publikatie wordt wdd en volgendjaar april de eerste democratische zijd verspreid in de stad, maar extra exem- Nicol van Twillert

Steiger 21 Kort nteuwsa

De naoorlogse wij- ken in 'the air'.

Tijdens de manifestatie AIR- Alexander staan de naoorlogse woonwijken in Rotterdam en in het bijzonder de Alexander- polder centraal. De manifesta- tie is in april van start gegaan en loopt door tot in de maand november. Hieronder enkele onderdelen uit het programma voor het najaar. Voor meer in- formatie over onderdelen, ope- ningstijden, adressen of voor het volledige programma kun- nen mensen bellen met de Rot- . Bewoners maken intensief gebruik van Muurkrant , een initiatief van Wijkwinkel Het Lage Land in het terdamse Kunststichting (tel. kader van Air Alexander 0t0 - 414.t6.66). de kantoorgebouwen, bedrij- Geys samengewerkt met ne- Een toneelsfuk over het wo- In het voetlicht. ven, sportcomplexen en recrea- gen gezinnen uit de Alexander- nen en leven in , AlR-Alexander wil met pro- tiegebieden. Het einde van de- polder. Deze families tonen door het Rotterdams Wijkthea- jecten en activiteiten op het ze ontwikkeling is in zicht. Is onder meer foto's van hun Ie- ter, vanaf oktober op diverse terrein van architectuur, foto- dat zo? Woont, werkt en re- ven en berichten over hun da- plaatsen in de stad. grafie, beeldende k-unst, film, creëert ieder er zoals hij ofzij gelijkse belevenissen. Het 1eu- letteren, toneel en dans de dis- zou willen. Zijn de'oudere' ke van dit project is dat het In buunhuis de Molshoop in cussie over het wonen, leven wijken zoals Het Lage Land ook op de televisie te volgen Ommoord werken buuÍbewo- en werken in de naoorlogse niet aan verrrieuwing toe. Ko- is. Van 16 oktober tot en met ners onder leiding van het Rot- wijken op gang brengen. De men er weer dezelfde mensen 28 november worden van dins- terdams Wijktheater aan een geschiedenis, het heden en de wonen als de bewoners van dag tot en met zondag van toneelstuk over het leven en toekomst worden op diverse weleer oud worden en vertrek- 18.30 tot 19.00 uur de avond- wonen in hun wijk. Het ver- manieren in het voetlicht ge- ken? Voldoet de inrichting maaltijden van de negen fami- haal gaat over vier vriendin- zet.De manifestatie is georga- nog aan huidige eisen van ge- lies op de Rotterdamse televi- nen die elkaar ontmoetten in niseerd door de Rotterdamse bruikers en beheerders? sie uitgezonden. de repetitieruimte van hun Kunststichting in samenwer- In het kader van de manifesta- Symposium AIR-AIexander, zangvereniging. Aanvankelijk king met vele organisatjes. in- tie hebben verschillende men- waar de stad verder gaat, gaat alles er heel vrolijk en stellingen en vrij willigers, sen opdracht gekregen om iets op 18 en 19 november in thea- ontspannen aan toe, maar al waaronder diverse bewoners- te laten zien over de toekom- ter Lantaren/Venster. gauw wordt duidelijk dat het organisaties. In het program- stige ontwikkelingen in de leven van deze vier vrouwen ma van het najaar wordt aan- Alexanderpolder. De tentoon- Aansluitend op de tentoonstel- niet zo aangenaam is als het dacht besteed aan de toekomst stelling toont de resultaten van ling in de Kunsthal zullen tij- lijkt. Het stuk gaat op zaÍerdag van de toen nieuwe, maar nog het werk van architecten, foto- dens het symposium architec- 23 oktober in première in steeds niet echt oude, wijken. grafen, schrijvers en filmers. ten, fotografen, schrijvers en buurthuis de Molshoop, op Stof tot nadenken voor zowel filmers hun visies toelichten. zondag 24 oktober is er een Programma de bewonersorganisaties uit de Deze nl],len worden becom- matinee-voorstel lin g. Kaarten

Tentoonstelling'De Alexan- wijken uit de Alexanderpolder mentarieerd door deskundigen zijn vanaf 1 8 oktober bij het derpolder, waar de stad verder als uit andere wijken die bezig uit het vakgebied. Het sympo- buurthuis te bestellen gaat', te zien in de Kunsthal zijn met de toekomst van hun sium eindigt met een forumde- (tel.:421.27 .22). Rotterdam van l6 oktober tot wijk. Een excursie waard. bat. Bewoners hebben in dit Daarna zal het stuk op diverse enmet2l november. geheel geen plaats als deskun- plaatsen in Rotterdam ge- De Alexanderpolder heeft zich 'Wat eten wij vandaag?', dige partij. Maar bewoners en speeld worden. Vanaf begÍn na de Tweede Wereldoorlog Een project van kunstenaar Jef bewonersondersteuners kun- oktober wordt informatie hier- in een razend tempo ontwik- Geys, van 16 oktober tot en nen hun mening wel ventile- over in brochures en plaatseiij- keld tot een uitgespreid gebied met 28 november in Witte de ren door aan discussies tijdens ke kranten verspreid. bestaande uit elf wijken met with. het symposium deel te nemen. 140.000 inwoners, wegen, Voor de tentoonstelling 'Wat Waarschijnlijk is aanmelding Phira Otten fietspaden, winkels, glimmen- eten wij vandaag' heeft Jef vooraf noodzakelijk.

22 Steiger ze tweedeling laten passen, is Gemeentegarantie uflrL eeÍL nu een aardig winstpunt. De fou fioor je fiet eens aníer voor collectieven gemeente neemt daarbij voor lief dat eventuele verliezen Niet opgemerkt door de plaat- niet voor de helft door het "Er zijn alleen maar bewoners" selijke pers en waarschijnlijk Rijk worden vergoed, hetgeen ook nauwelijks bekend bij be- bij normaJe gemeentegaranties Til in Rotterdam een tegel op en ie ziet enge bees' woners groepen, heeft op 27 wel het geval is . tjes. De miljoenen die worden uitgegeven aan socia- mei j.1. de gemeenteraad een Omdat de gemeente haar risi- le veiligheid, werkgelegenheid en het beheer kun' opmerkelijk nieuwi gheidje op co nu ook weer niet al te groot nen niet verhullen dat onder die kosmetische laag het snijvlak van sociale ver- wil maken, zijn er vanzelfspre- van bij het tijdsgewricht passende maatregelen de nieuwing en volkshuisvesting kend wel enkele stevige zake- gewoon Die goedgekeurd. lijke voorwaarden aan de ga- verloedering doorgaat. verloedering rantievers trekking verbonden. zie ik als ik door de stad loop. Soms tel ik het aan' Dat gebeurde bij de behande- Naast algemene voorwaarden, tal meters stoeprand zonder autoglasscherYen. De ling van het raadsvoorstel zoals inzicht in de administra- yerloedering zie ik ook in de rubriek die Stads TV over financiering van de volks- tie en hypotheekvoorwaarden, op dinsdag en donderdag uitzendt, De Straat. Ik huisvesting. Op de titel "Bij- zijn dat: schrik me soms de pleuris van het onverkapte ra- zondere financieringsvormen Een eenduidige rechtsvorrn schijten blanke duivenhouders in het kader van sociale ver- met aanspreekbare vertegen- cisme. In nieuwing" heeft de gemeente- woordigers. liever tussen de brandnetels dan op het toilet van raad voor 1993 voor maxi- Goed inzicht in de exploitatie het naastgelegen zwarte clubhuis. Ik schrik ook maal l0 miljoen ruimte gecreë- gedurende de garantielermijn. van het onvermogen van het geihstitutionaliseerde erd voor het verstrekken van Voldoende financieel draag- buurtoverleg om problemen op te lossen. Bijvoor' gemeentegarantie aan vlakbij het collectiefvan deel- beeld op de Heemraadssingel waar bewoners ang' woon(werk)stichtingen en - nemers. stig in hun S5+-flatje schuilen omdat het portiek verenigingen buiten de regulie- Ook deze voorwaarden zijn junks. re woningcorporaties. Denk nog tamelijk algemeen gefor- gebruikt wordt door Of in Yreewijk waar hierbij aan de organisaties die muleerd. De uitvoerende de achterdocht rond een aangelegd jeux de boules' de laatste jaren verantwoorde- dienst Stedebouw en Volks- veld het leven in een straat volledig beheerst. Het lijk waren voor de woonwerk- huisvesting laat weten dat per zijn onderwerpen waarmee be. wonersorganisaties projecten Croosbeek en Nieu- situatie maatwerk geleverd publicitair lastig uit de voeten kunnen. 'Daar wil' we Blauwen. moet kunnen worden. De len we niet aan meewerken omdat dan het racisme Initiatiefnemers voor dit type dS+V heeft eveneens medege- onze projecten konden tot dusverre deeld in het vervolg voor dit in de wijk wordt aangewakkerd', of 'Voor on' slechts zeer moeizaam en te- type projecten volgens het één- derhandelingen is op dit moment publiciteit niet gen zeer hoge rente banklenin- ingangsprincipe te werken, zo- opportuun', of 'Niemand wil voor de camera', of gen aangaan, omdat gemeente- dat bij tie afdeling die de aan- 'We zijn bezig met een plan van aanpak, pas als garantie ontbrak. Deze ge- vragen voor gemeentegaran- dat klaar is willen we publiciteit', of 'Publiciteit meentegarantie wordt normaal ties verzorgt óók eventuele geeft spanningen tussen bewoners'. Soms begrijp gesproken namelijk alleen aan subsidiemogelijkheden in be- yaker een eerder stadi- individuele bewoners' natuur- schouwing worden genomen. ik het, maar niet. Omdat in lijk rechtspersonen' verstrekt Initiatiefnemers hoeven dus um de publiciteit wel is gezocht door de bewoners- en natuurlijk, in iets andere niet binnen één dienst aan 1o- organisatie. Op de een of andere manier worden voÍn, aan woningcorporaties. ketshopping te doen. problemen in een wijk onderdeel van de public re- De politieke erkenning dat Contactpersoon dS+V: Dhr. P. lations voor de bewonersorganisatie op het mo- niet alle initiatieven zich in de- Groeneweg, tel.: 4896966 ment dat de die bewonersorganisatie er formeel mee te maken krijgt. Bewonersorganisaties Yoelen Foto's muurkrant: fotoarchief Wijkwinkel Het Lage Land zich in toenemende mate verantwoordelijk Yoor de publiciteit over die onderwerpen. Alsof de constate- ring dat een probleem nog steeds niet is opgelost, de functionaliteit en legitimiteit van de organisatie ter discussie stelt. Dat is jammer. Want bewoners- organisaties helpen er nu aan mee dat de tegels blij- ven liggen. Vooral op vrijdag. Dan is niets be- spreekbaar. 'De opbouwwerker heeft vrij. Nee, er is niemand anders die commentaar kan g'even. Er zijn vandaag alleen maar bewoners in de buurtwin- kel'.

Wiert Omta Eindredacteur Stads TY

Steiger 23 1.,-\1ï 't''

\ \,,. \i

Een goede infrastructuur is van iititirWi::-onerdam. De tunnet is ktaar! Er kan goed gespoord worden dankzij de baanwerkers van de NS die de lnatste hand leggen aan de Noord Zuid verbinding