Konińskie Konkursami Stoi

W numerze: Warto było się uczyć… czyli podsumowanie konkursów KANGUR i FOX (Małgorzata Pogodska, Justyna Ziomek) Rozstrzygnięcie konińskich międzypowiatowych konkursów poetyckich Konkurs Poetycki „Barwy poezji – barwy życia” (Janina Jankowska) Konkurs recytatorski „Wielkopolska w poezji” zaczął właśnie drugi krzyżyk Rozstrzygnięcie sześciu inicjatyw konkursowych upamiętniających 150. rocznicę powstania styczniowego

2013 Nr 3 (102) Rok XXI ISSN 2081-1527

Konińskie konkursami stoi Od wielu już lat inicjatywy konkursowe w naszym regionie zdają się mocną pozycją w ofercie proponowanej aktywnym uczniom i uzdolnionej młodzieży przez różne instytucje edukacyjne i kulturalne. Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Koninie jest jednym z liderów tych działań, organizując samodzielnie bądź we współpracy z innymi placówkami kolejne edycje turniejowych zmagań adresowane do uczniów (ale także i nauczycieli) wszystkich typów szkół i etapów nauczania. W niniejszym numerze „Kuriera” zamieszczamy sprawozdania (listy nagrodzonych i wyróżnionych, prace laureatów, fotoreportaże) z wielu cyklicznych i okazjonal- nych konkursów prowadzonych i współrealizowanych przez pracowników Centrum. Na zdjęciu powyżej: Urszula Miłosz-Michalkie- wicz – kierownik Wydziału Oświaty Urzędu Miejskiego w Koninie (po prawej) oraz Justyna Ziomek – konsultant CDN-u w Koninie (po lewej) asystujące zdobywcom turniejowych laurów na uroczystej gali podsumowania konkursów KANGUR i FOX (19 czerwca 2013 r. w Auli Centrum Wykładowo-Dydaktycznego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie). CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE

Spis treści Warto było się uczyć… czyli podsumowanie konkursów KANGUR i FOX (Małgorzata Pogodska, Justyna Ziomek) ...... 3-5 Rozstrzygnięcie konińskich międzypowiatowych konkursów poetyckich ...... 6-7 Wiersze laureatów konińskich międzypowiatowych konkursów poetyckich ...... 8-9 Koniński Kurier Oświatowy XXII Międzypowiatowy Koniński Konkurs Poetycki – kwartalnik im. Bogusława Janiszewskiego Wydawca: „Poezja młoda – poezja nowa” ...... 10 Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Koninie

XXIII Międzypowiatowy Koniński Konkurs Rada Programowa: Poezji Dziecięcej ...... 11 dr Bogumiła Celer (Kalisz) Konkurs Poetycki „Barwy poezji – barwy życia” dr Elwira Jeglińska (Ślesin) (Janina Jankowska) ...... 12-14 dr Mariusz Kulik (Warszawa) dr Tomasz Olejniczak (Konin) O tworzeniu poezji dr hab. Agnieszka Wałęga (Toruń) (Danuta Olczak) ...... 14 Zespół Redakcyjny: Wiersze laureatów Konkursu Poetyckiego „Barwy poezji – barwy życia” ...... 15-17 Piotr Gołdyn (redaktor naczelny) Zbigniew Budny (sekretarz) Konkurs recytatorski „Wielkopolska w poezji” Danuta Jaszczak (redaktor) zaczął właśnie drugi krzyżyk ...... 18-19 Barbara Jaworowicz (redaktor) Jolanta Kmieć (redaktor) Rozstrzygnięcie sześciu inicjatyw Mira Olszak (redaktor) konkursowych upamiętniających Wioletta Poturała (redaktor) 150. rocznicę powstania styczniowego ...... 20-22 Justyna Ziomek (redaktor) Czy jako młody człowiek wziąłbym udział Materiały prosimy przesyłać pod adresem w powstaniu styczniowym? redakcji do sekretarza „Kuriera”. (Paulina Kowalczyk) ...... 22-23 Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania Plan działań dydaktyczno-wychowawczych nadesłanych tekstów i nadawania im tytułów. w klasie Vb Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 1 w Sompolnie w związku z obchodami 150. rocznicy Skład, łamanie i druk: LeonStudio.pl powstania styczniowego – główna nagroda w konkursie dla nauczycieli na scenariusz działań Adres redakcji: dydaktycznych i wychowawczych „Wielka historia 62-510 Konin, ul. Sosnowa 14 (CDN) w mojej małej ojczyźnie. Szkolna recepcja zrywu tel. (63) 242 23 32, fax (63) 245 61 95 powstańczego roku 1863 na ziemi konińskiej” internet: www.cdnkonin.pl (Jolanta Chrzanowska) ...... 24-28 e-mail: [email protected] REGION W WEEKEND (cz. 4.) Walory turystyczne, przyrodnicze i historyczne gminy Skulsk (Grażyna Frydrychowicz) ...... 29-31

OCALENI OD ZAPOMNIENIA... (cz. 13.) Bonawentura Metler (1866–1939) – „astronomiczny” kapłan (Piotr Gołdyn, Barbara Jaworowicz) ...... 32-33

Konkurs fotogra czny „Fotogra a z lmem” oraz Konkurs lmowy „Z życia mojej szkoły” ...... 34

Rozstrzygnięcie eliminacji regionalnych III konkursu plastycznego dla dzieci „Bezpiecznie na wsi – powiedz STOP upadkom!” (Ewa Jakubowska) ...... 35-36

2 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE

Małgorzata Pogodska, Justyna Ziomek konsultantki CDN-u w Koninie Warto było się uczyć… czyli podsumowanie konkursów KANGUR i FOX Ogólnopolski Konkurs Języka An- gielskiego FOX Ogólnopolski Konkurs Języka An- gielskiego organizowany jest przez Re- gionalne Stowarzyszenie Oświatowe „Kaganek” oraz Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Bielsku-Białej; objęty jest patronatem naukowym Instytutu Filologii An- gielskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz patronatem honorowym Ministra Edukacji Narodowej. Konkurs odbył się w tym roku już po raz trzynasty. Obecnie organizowany jest na terenie całego kraju oraz w szkołach z polskim językiem nauczania w Czechach. Ideą konkursu jest nie tylko wyłowie- nie talentów językowych, ale i populary- zacja języka angielskiego wśród dzieci i młodzieży, motywowanie do poszerza- nia wiedzy, rozwijania umiejętności ję- zykowych oraz zainteresowania kulturą dniu 19 czerwca w nowej Auli przewidziało dla każdego uczestnika i literaturą krajów anglojęzycznych. W Centrum Wykładowo-Dydaktycz- upominek – magiczną układankę, a dla Konkurs skierowany jest do uczniów nego Państwowej Wyższej Szkoły Za- wszystkich wyróżnionych przygotowano szkół podstawowych, gimnazjów oraz wodowej w Koninie wręczono nagrody nagrodę – Miniaturkę Matematyczną. szkół ponadgimnazjalnych. najlepszym matematykom i anglistom Międzynarodowy Konkurs Matema- W regionie konińskim konkurs został naszego rejonu. Centrum Doskonalenia tyczny Kangur w regionie konińskim zo- zorganizowany po raz dwunasty w dniu Nauczycieli w Koninie, dbając o popula- stał zorganizowany po raz dziewiętnasty. 26 lutego 2013 r. Wzięło w nim udział ryzację tych przedmiotów, corocznie jest Wzięło w nim udział 3728 uczestników, 901 uczniów, a opiekowało się nim 73 współorganizatorem znanych już wszyst- 38 uczniów otrzymało nagrody za wynik szkolnych organizatorów. kim konkursów KANGUR i FOX. bardzo dobry, wyróżnionych zostało 380 Tytuł laureata w naszym regionie W tym dniu spotkali się zwycięzcy uczestników. w uzyskali: Katarzyna Wróbel (ze Szkoły dwóch konkursów poświęconych dwóm ważnym przedmiotom: językowi angiel- skiemu i matematyce. Komunikacja i cy- fryzacja są cechą naszego współczesnego społeczeństwa i wyznaczają jego rozwój. CDN w Koninie, myśląc o przyszłości młodego pokolenia, wspiera rozwój ta- lentów, szczególnie tych niezbędnych do funkcjonowania w dorosłym życiu. Międzynarodowy Konkurs Mate- matyczny KANGUR Inicjatorem Międzynarodowego Konkursu „Kangur Matematyczny” jest stowarzyszenie „Kangourou Sans Fron- ti`eres” z siedzibą w Paryżu. W Polsce głównym organizatorem Konkursu jest Towarzystwo Upowszechniania Wie- dzy i Nauk Matematycznych, z siedzibą w Toruniu, przeprowadzające Konkurs pod patronatem Wydziału Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Mikoła- ja Kopernika w Toruniu. W tym roku Towarzystwo na terenie całej Polski

Nr 3 (102) Rok XXI 3 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE

Podstawowej w Kazimierzu Biskupim, nagrodą był udział w obozie językowym w Zieleńcu), Jan Frydziński i Aleksan- dra Musiał (ze Szkoły Podstawowej nr 3 w Kole, nagrodzeni udziałem w wycieczce w Góry Świętokrzyskie); 17 uczestni- ków uzyskało wynik bardzo dobry, a 40 wynik dobry. Wycieczki dla laureatów Na wycieczkę zostali zaproszeni wszyscy uczestnicy obu konkursów, którzy uzyskali wynik bardzo dobry – najmłodsi do Warszawy, starsi w Góry Świętokrzyskie. Osobom, które nie mo- gły uczestniczyć w wycieczce, zapew- niono nagrody rzeczowe. Wycieczka w Góry Świętokrzyskie odbyła się w dniach 11–12 września, wzięło w niej udział 11 zwycięzców konkursu FOX oraz 15 najlepszych uczniów w konkursie KANGUR. Pod- czas dwudniowej wycieczki uczestnicy zwiedzili Jaskinię Raj – najciekawszą ja- Zapraszamy do udziału w kolej- A oto lista sponsorów, dzięki którym skinię w Polsce, ruiny zamku i Muzeum nych edycjach konkursów KANGUR mogliśmy sowiciej uhonorować wszyst- Wsi Kieleckiej w Chęcinach, Klasztor i FOX. kich wyróżnionych i nagrodzonych. na Świętym Krzyżu oraz nowoczesne i multimedialne Muzeum Przyrodnicze Józef Nowicki Prezydent Miasta Konina Świętokrzyskiego Parku Narodowego, Andrzej Operacz Wójt Gminy Skulsk Pałac Biskupi i Muzeum Narodowe Marek Banaszewski Starosta Powiatu Kolskiego w Kielcach. Grupa młodszych dzieci (3 zwycięz- Mariusz Zaborowski Burmistrz Miasta i Gminy Ślesin ców konkursu FOX i 15 najlepszych Józef Drop Wójt Gminy Kramsk uczestników konkursu KANGUR) mia- Tadeusz Nowicki Burmistrz Miasta i Gminy Golina ło okazję zwiedzić Niepokalanów oraz Zdzisław Czapla Burmistrz Miasta Turek siedzibę Telewizji Polskiej w Warszawie Michał Pyrzyk Burmistrz Miasta Słupca w dniu 19 września 2013 r. Dużą atrak- cją było spotkanie ze znanymi osobami, Mieczysław Drożdżewski Burmistrz Miasta Koło między innymi z braćmi Pawłem i Łu- Janusz Puszkarek Wójt Gminy Kazimierz Biskupi kaszem z zespołu Golec uOrkiestra oraz Robert Olejniczak Burmistrz Miasta i Gminy Kłodawa z dziennikarką Agnieszką Górniakow- Andrzej Piątkowski Burmistrz Miasta i Gminy Dobra ską. Dzieci miały okazję obserwować Karol Mikołajczyk Wójt Gminy Turek nagranie programu „Jaka to melodia?” oraz obejrzeć studia nagraniowe różnych Stefan Dziamara Burmistrz Miasta i Gminy Rychwał popularnych programów. Zwiedziły też muzeum Telewizji Polskiej oraz rekwi- zytornię. Wyrazem zadowolenia z udziału w wycieczkowej formie nagrody było stwierdzenie jednej z uczestniczek: „Warto było się uczyć”. Gratulujemy wszystkim, którzy od- ważnie zmierzyli się z trudnymi zada- niami konkursowymi, a szczególnie tym, którzy osiągnęli najwyższe wyniki. Przy- gotowanie do Konkursu to nie tylko wy- zwanie dla ucznia, ale i dla nauczyciela. Dziękujemy szkolnym organizatorom za trud przygotowania Konkursu w szkole, a także za pokazywanie uczniom, że ma- tematyka jest w życiu codziennym ważna, a wręcz niezbędna oraz że rozwiązywa- nie zadań i łamigłówek matematycznych może dostarczyć przyjemnych emocji.

4 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE

Poniżej zamieszczamy krótką impre- sję z podróży jednego z uczestników wycieczki w Góry Świętokrzyskie.

11 września rozpoczęła się wycieczka dla najlepszych w Konkursie Matema- tycznym „Kangur” i Konkursie Języka Angielskiego „Fox”, która trwała dwa dni. O godz. 6 wyjechaliśmy z Konina do Chęcin, gdzie zwiedzaliśmy Jaskinię Raj. Jest ona jedną z najpiękniejszych, mimo że nie jest zbyt duża. Następnie przeje- chaliśmy do Muzeum Wsi Kieleckiej. Mogliśmy tam zobaczyć, jak dawniej wy- glądało małe miasteczko. Oglądaliśmy dom szewca, lekarza, aptekarza, sklep spożywczy i kościółek. Każdy budynek posiadał oryginalne eksponaty, np. stare leki czy drewniane buty. Później udali- śmy się do ośrodka noclegowego. Zjedli- śmy tam kolację, a następnie uatrakcyj- niliśmy sobie wieczór różnymi zabawami integracyjnymi. Zmęczeni podróżą i roz- rywką poszliśmy spać do pokoi. Następnego ranka udaliśmy się na śniadanie. Chwilę później zeszliśmy przed ośrodek z bagażami. Wsiedliśmy do autobusu i pojechaliśmy do Muzeum Przyrodniczego Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Zwiedziliśmy bardzo ciekawe wystawy pokazujące piękno tego rejonu. Na wzniesieniu Święty Krzyż obok gmachu muzeum mieści się klasztor – poznaliśmy jego historię i misjonarzy tam mieszkających. Ucałowaliśmy też re- likwię Drewna Świętego Krzyża. Dalsza podróż przebiegła bez przeszkód i około 22 byliśmy z powrotem w Koninie. Wy- cieczka była ciekawa i cieszę się, że mo- głem wziąć w niej udział. Marcel Kędziora

Nr 3 (102) Rok XXI 5 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE

Zbigniew Budny, konsultant CDN-u w Koninie Rozstrzygnięcie konińskich międzypowiatowych konkursów poetyckich kształcące w Kole, Zespół Szkół Po- nadgimnazjalnych w Kłodawie) Jury w składzie: Lech Stefaniak (poeta), Zbigniew Budny (konsultant Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Koninie) i Jarosław Sparażyński (nauczyciel w Młodzieżowym Domu Kul- tury w Koninie), biorąc w swojej ocenie pod uwagę m.in. następujące kryteria: wiek autora, szczerość i świeżość wypowiedzi poetyckiej, wrażliwość na piękno słowa, oryginalność i trafność zastosowanych środków poetyckiego wyrazu, na posiedzeniu w dniu 2 marca 2013 r. przyznało następujące nagrody i wyróżnienia: XXII Międzypowiatowy Koniński Konkurs Poezji Dziecięcej • nagrody: w kategorii klas I–III – Na konkursy napłynęło: XXI Międzypowiatowy Koniński Izabela Kordiak z klasy III Szkoły XXII Międzypowiatowy Koniński Konkurs Poetycki Podstawowej nr 9 w Koninie, Julia Konkurs Poezji Dziecięcej im. Bogusława Janiszewskiego Wieczorek z klasy III Szkoły Pod- • w kategorii klas I–III – 57 wierszy „Poezja młoda – poezja nowa” stawowej nr 9 w Koninie, Klaudia autorstwa 34 uczniów z 8 szkół pod- • w kategorii gimnazjów – 87 wierszy Obielak z klasy I Szkoły Podstawo- stawowych (Szkoły Podstawowe w 30 zestawach z 12 gimnazjów wej w Chlebowie; w kategorii klas w Malanowie, Koszutach, Skulsku, (Gimnazja nr 5 i 6 w Koninie, nr 2 IV–VI – Izabela Drążkowska z kla- Przyjmie, Chlebowie, Sokółkach w Kole, w Golinie, Słupcy, Słod- sy V Szkoły Podstawowej we Wła- oraz nr 1 i nr 9 w Koninie) kowie, we Władysławowie, Lądku, dysławowie, Damian Szczap z klasy • w kategorii klas IV–VI – 86 wierszy Kleczewie, Łubiance oraz Zespół V Szkoły Podstawowej w Ślesinie autorstwa 46 uczniów z 17 szkół pod- Szkół w Powierciu i Gimnazjum To- • wyróżnienia: w kategorii klas I–III – stawowych (Szkoły Podstawowe nr 1 warzystwa Salezjańskiego w Koni- Ewelina Pisarska z klasy II Szkoły i 12 w Koninie, we Władysławowie, nie); dwa zestawy zostały zdyskwa- Podstawowej nr 1 w Koninie, Julia Dziadowicach, Karszewie, Dobroso- lifikowane jako plagiaty Piekarczyk z klasy III Szkoły Pod- łowie, Wólce Czepowej, Koszutach, • w kategorii szkół ponadgimnazjal- stawowej w Malanowie, Julia Czer- Ślesinie, Skulsku, Białej Panieńskiej, nych – 29 wierszy w 10 zestawach niak z klasy III Szkoły Podstawowej Przyjmie, Powierciu, Dobrej, Sokół- z 3 szkół ponadgimnazjalnych (II w Malanowie, Anna Wypychowska kach, Rzgowie i Chlebowie) Liceum w Koninie, Liceum Ogólno- z klasy III Szkoły Podstawowej nr 9

6 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE

w Koninie; w kategorii klas IV–VI – • wyróżnienia: w kategorii gimna- wszystkich nagrodzonych i wyróżnio- Agnieszka Sadyś z klasy IV Szkoły zjów – Weronika Jaśkiewicz (godło nych poetów. Tytuł tomiku ...którędy Podstawowej we Władysławowie, „Jaśkiew”) z Gimnazjum w Słupcy, wyjść ze słowa zaczerpnięto tym razem Wiktoria Arent z klasy V Szkoły Anna Rosiak (godło „Figlia della z poezji Mirona Białoszewskiego, a kon- Podstawowej we Władysławowie, Luna”) z Gimnazjum Towarzystwa kretnie z wiersza Nie umiem pisać. To- Agata Zegarlińska z klasy V Szko- Salezjańskiego w Koninie, Magda- miki otrzymali wszyscy wyróżnieni oraz ły Podstawowej w Koszutach, Wik- lena Komudzińska (godło „muza”) wszystkie szkoły uczestniczące w kon- toria Depczyńska z klasy V Szkoły z Gimnazjum w Łubiance; w katego- kursach, a nagrody rzeczowe (książki) dla Podstawowej w Przyjmie, Jakub rii szkół ponadgimnazjalnych – Nad- laureatów ufundowali: Przewodniczący Żukower z klasy V Szkoły Podstawo- ia Pietrzak (godło „Efronteria”) z II Rady Miasta Konina, Wielkopolskie Ku- wej nr 12 w Koninie, Wiktoria Kie- Liceum w Koninie, Urszula Strybel ratorium Oświaty, Urząd Miejski w Koni- liszak z klasy V Szkoły Podstawowej (godło „Mgła”) z I Liceum Ogólno- nie, Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Rzgowie kształcącego w Kole w Koninie i Młodzieżowy Dom Kultury XXI Międzypowiatowy Koniński Z okazji konkursów wydano – jak w Koninie. Opiekunom laureatów organi- Konkurs Poetycki co roku – tomik poetycki z wierszami zatorzy wręczyli listy gratulacyjne. im. Bogusława Janiszewskiego „Poezja młoda – poezja nowa” • Nagroda im. Bogusława Janiszew- skiego – Klaudia Urbanowska (go- dło „Synestezja”) z Gimnazjum nr 6 w Koninie (na zdjęciu obok) • nagrody: w kategorii gimnazjów – Sylwia Kicińska (godło „Sysia”) z Gimnazjum w Słodkowie, Wik- toria Kuchowicz (godło „WIKA 1997”) z Gimnazjum w Słupcy; w kategorii szkół ponadgimnazjalnych – Katarzyna Wiśniewska (go- dło „Grosz”) z Liceum Ogólnokształ- cącego w Kole

Nr 3 (102) Rok XXI 7 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE

ybór wierszy wszystkich uczestników konińskich międzypowiatowych kon- i będziemy mogli Wkursów poetyckich, którzy uzyskali nagrody w poszczególnych kategoriach. powiedzieć sobie „cześć”.

XXI Międzypowiatowy Koniński Nie pozwól nam odejść! Jest tak zwyczajnie... Konkurs Poetycki Twój chaos zniszczyłby im. Bogusława Janiszewskiego Nie pozwalasz. wszystkie hormony szczęścia. „Poezja młoda – poezja nowa” Na fortepianie pogrywasz im melodię do tańca. Jest tak zwyczajnie... Nagroda im. Bogusława Janiszewskiego Razem z ukochaną Wyjdź. nie pozwalacie odejść marzeniom. Klaudia Urbanowska * * Niezdecydowanie Szkoły ponadgimnazjalne Gimnazja Niezdecydowanie krząta się po kuchni, Katarzyna Wiśniewska podjada dziurawe kłamstwa z twojej Sylwia Kicińska lodówki. *** Wciąż patrzy na zegar – Senna podróż wskazówki ani drgną. 1. Wędrujesz w głąb swojego umysłu. Nie odpowiada na pytania, Wtapiasz wzrok Apollin zadaje nowe. w swoje pragnienia. z trudem może zrozumieć Wibruje w żołądku i wydaje te same Wnikasz w każde, że już nigdy nie wróci do zdarzeń dźwięki – nawet najbardziej zakurzone, minionych plusk, plusk, plusk, jak kamień naiwne marzenia. wpadający do wody. Spełniają się na twoich oczach. że przeszłość się nie powtórzy jak kraina dzieciństwa zamknięta na Wciąż nasłuchuje kroków rozumu, Idziesz dalej. wieki który utknął w korku Otwierasz drzwi. dla niego była szczęśliwa przez nagły wypadek serca. Te, za którymi są wspomnienia. stanowi piękną figurę retoryczną Zakładasz różowe okulary. Depresyjnie obgryza paznokcie, Patrzysz na nie ponownie. Apollin wyrywa kwiatkom płatki, Przenosisz się do innej rzeczywistości. wbrew prawom histerycznie rzuca przedmiotami. Lepszej rzeczywistości. rządzącym Olimpem starzeje się Wskazówki w końcu drgną, Wszystko po to, by za chwilę a ono pójdzie spać... znów wsiąść do pociągu Czy to przeminął i obudzić się na końcowej stacji. termin przydatności do spożycia * Po raz kolejny stracić ambrozji ten ulotny moment szczęścia. czy zbyt długie sukcesy Marzenia zgubiły duszę artysty * dość że Mieszkają w ogrodzie słów niewypowiedziane, Wiktoria Kuchowicz wszystko się zmieniło skrywają wstydliwe tajemnice. Smakują jak różana herbata – Zupełnie zwykle tysiąclecie Nie bawi go już nie dość słodka. tania zdobycz kobiet I nie pozwalają nikomu do siebie Jest tak zwyczajnie... które przecież zawsze uwodził przyjść, Jeszcze nigdy tak nie było. najdrobniejszym gestem aby dosypał cukier. Jedyne, co zostawiłeś, Mówiły, że jest romantyczny to pewny strach, że znów będziesz. Dotykają nieba, Ani drobne od niechcenia pisane niemądrze rozrabiają, Zamykam oczy. poematy wybijają szyby w mózgu, Kilka chwil, wspomnień o własnej i twojej wielkości kradną czas i nakłuwają szpilkami elektryzuje moje ciało. bezbronne serce, Jesteś tam wciąż, nawet natchnienie bawiąc się przy tym doskonale. ale lepiej, kiedy znikasz. przestało go już unosić brzydko spowszedniało Tak piękne, Jeszcze trochę czasu pożółkło na brzegach. niewinne w swym tańcu, i przyzwyczaję się na dobre. w dyfuzji lekkiego płynu, Jeszcze kilka dekad 2. który zwą uczuciem, i nie będę pamiętać. wciąż szepczą ci do ucha... Może jedno tysiąclecie Apollin się starzeje

8 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE czuje to każdym atomem nadziemskiego Julia Wieczorek (klasa III) Klasy IV–VI ciała szuka pamięci u tych co non omnis Moje dzieciństwo Damian Szczap (klasa V) moriar rozkłada parasol na deszcz Mam dopiero 9 lat, Noc ale wystrzega się A tak wiele już przeżyłam. sentymentalnych wspomnień Gdzie jest ten mój mały świat, Mrok zapada jak kotara szlachetków Kiedy małą Julcią byłam? Po skończonym przedstawieniu. jak tego głupca Syzyfa Dzień się kończy, noc zaczyna, Bardzo tęsknie do pokoju, Odpoczynku przyszła chwila. Mimowolnie porusza tematy Gdzie mieszkały lalki, misie, dotychczas zbyt dalekie Gdzie nie było złych nastrojów, Już ostatnia iskiereczka by po nie sięgać Gdzie nie było „nudzi mi się”. W popielniku się dopala I nastaje cudna cisza, gubi rytmikę pieśni Kiedy byłam przedszkolaczkiem, Tylko ciszę słychać z dala. ale nie ucieka Całe dnie się bawiłam. Muchomorek był mym znaczkiem, Słychać wszystkie nocne dźwięki, Zadaje pytania A owsianki nie lubiłam. Świat zasypia w rytm piosenki. o sensowność życia Wiatr piosenkę sobie śpiewa, o słuszność dawnych podań Chciałabym choć na chwilę Tak cichutko w liściach drzewa. interesuje się polityką zagraniczną Wrócić do czasu, gdy beztrosko żyłam. dba o wpłacanie podatków Myślę, że się nie mylę – A na niebie z chmur poduszki Wtedy najszczęśliwsza byłam. Gwiazdki sobie pościeliły. gubi się w formalnościach One też szukają nocą zwalcza uczucie tonięcia Chciałabym chociaż raz Odpoczynku w ciszy – chwili. Na jakąś godzinę niecałą Apollin Zawrócić biegnący czas A na straży ciemnej nocy szuka wyjścia i go nie znajduje I znowu poczuć się małą. Księżyc gdzieś po niebie kroczy. przeraża go nowość czasów Czasem zajrzy w okna ludzi, Tak cichutko, by nie zbudzić. Dzeus daremnie pochyla nad synem * strapione oblicze * kręci z niedowierzaniem głową Izabela Kordiak (klasa III) Izabela Drążkowska (klasa V) Apollin pozostaje na to obojętny. Zima Marzenie młodego ekologa * Otulone grubą kołdrą śniegu Śpią na osiedlu wszystkie drzewa. Po wiośnie jest lato – XXII Międzypowiatowy Koniński Okryte białym puchem piękny pejzaż zieleni. Konkurs Poezji Dziecięcej Drzemią domy, sklepy, samochody. Liście i kwiaty na łąkach – głęboki błękit przestworzy. Klasy I–III Słońcu też się nie chce wstać. Pod ciemnymi chmurami Morze wśród fal niebieskich, Klaudia Obielak (klasa I) Dalej smacznie sobie chrapie, słońce otulone żarem, Tylko ja do szkoły na ósmą człapię. sad skąpany w owocach, Wiersz na nudę zwierzęta na wybiegach trawy. Pod butami ślisko, w uszy zimno, Kiedy jest Ci smutno, Ręce marzną, marznie nos. Żebym mogła tak zobaczyć Gdy na dworze szaro, buro, Ciężki, smutny zimą tęczę biegnącą po deszczu, Kiedy jest Ci źle, Roślin, zwierząt, ludzi los. ścigającą się z wiatrem Weź do ręki kredki swe. wśród skalnego labiryntu. I narysuj to co chcesz, Tylko bałwankowi stojącemu na Na czerwono, fioletowo, trawniku Żebym mogła tak posłuchać Na niebiesko i różowo. Podoba się wszystko. odę wilków do księżyca I choć ciągle pada deszcz, Uśmiecha się do mnie szeroko, radośnie przy kryształowym jeziorze, Kredki z tego śmieją się, I ani przez chwilę nie marzy o wiośnie. w którym gwiazda błyska. Każda sobie ostrzy nosek, By rysować Twój obrazek. * I chociaż wszystko przemija, nie zostawiając po sobie śladu, * mogę szczerze powiedzieć, że natura jest piękna!

Nr 3 (102) Rok XXI 9 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE

Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Koninie Młodzieżowy Dom Kultury w Koninie

zapraszają młodych poetów ze szkół średnich i gimnazjów regionu konińskiego do udziału w... XXII Konińskim Konkursie Poetyckim im. Bogusława Janiszewskiego Poezja młoda – – poezja nowa Warunki uczestnictwa: - uczniowie szkół średnich i gimnazjów z powiatów: konińskiego, kolskiego, słupeckiego i tureckiego - 3 autorskie wiersze (maszynopis w 3 egzemplarzach) - każdy tekst podpisany godłem (pseudonimem) - w oddzielnej kopercie oznaczonej tym samym godłem: imię i nazwisko autora, adres, numer telefonu, szkoła, klasa, e-mail - przysłanie zgody na przetwarzanie danych osobowych - termin nadsyłania tekstów: do 31 stycznia 2014 r. - planowany termin rozstrzygnięcia: 24 marca 2014 r.

Wiersze prosimy przesyłać pod adresem: Młodzieżowy Dom Kultury w Koninie, 62-510 Konin, ul. Przemysłowa 3 D tel. 63 243-86-24, e-mail: [email protected] Odpowiedzialni za Konkurs: mgr Jarosław Sparażyński (MDK), dr Zbigniew Budny (CDN).

Zastrzegamy sobie prawo rozstrzygania spraw nieujętych w regulaminie. Nadesłanych prac nie zwracamy. Wyróżnione wiersze zostaną wydrukowane w okolicznościowym tomiku. Szczegółowy regulamin i formularz „zgody na przetwarzanie danych osobowych” na stronie: www.mdkkonin.pl

10 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE

Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Koninie Młodzieżowy Dom Kultury w Koninie

zapraszają młodych poetów z regionu konińskiego ze szkół podstawowych do udziału w... XXIII Konińskim Konkursie Poezji Dziecięcej

Warunki uczestnictwa:

- uczniowie szkół podstawowych regionu konińskiego - nie więcej niż 3 autorskie wiersze (maszynopis w 3 egzemplarzach) - każdy tekst podpisany: imię i nazwisko autora, adres, numer telefonu, szkoła, klasa - przysłanie zgody na przetwarzanie danych osobowych - termin nadsyłania tekstów: do 31 stycznia 2014 r. - planowany termin rozstrzygnięcia: 24 marca 2014 r.

Nasz adres: Młodzieżowy Dom Kultury w Koninie, 62-510 Konin, ul. Przemysłowa 3 D, tel. 63 243-86-24, e-mail: [email protected]

• Zastrzegamy sobie prawo rozstrzygania spraw nieujętych w regulaminie. • Nadesłanych prac nie zwracamy. • Wyróżnione wiersze zostaną wydrukowane w okolicznościowym tomiku. • Pełny tekst regulaminu i formularz „zgody na przetwarzanie danych osobowych” na http://www.mdkkonin.pl/

Nr 3 (102) Rok XXI 11 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE

Janina Jankowska polonistka w Słodkowie, Lubstowie i Dębach Szla- checkich. Tak duża liczba uczestników to dowód na potrzebę wyrażania przez uczniów w sposób metaforyczny do- Konkurs Poetycki znań, przeżyć i przemyśleń w subtelnej, poetyckiej, niecodziennej dla środowisk „Barwy poezji - barwy życia” młodzieżowych formie. Obecnie, kiedy króluje przede wszystkim moda na mniej Poeta – ktoś, kto pragnie w jasny dzień adeptom sztuki poetyckiej piszącym lub bardziej ostre sposoby uzewnętrznia- pokazać światło księżyca wiersze „sobie a muzom” zaprezento- nia emocji, m.in. na hip-hop czy break- Jean Cocteau wanie swoich prób poetyckich szerszej dance, to jednak młodzi wrażliwi ludzie publiczności, ogłosiła w 2011 roku Kon- wiersze piszą, zachęcani i prowadzeni Publicznej Bibliotece Pedagogicz- kurs Poetycki. Konkurs został skierowa- przez swoich nauczycieli. Piszą dla sie- W nej 15 maja 2013 r. miała miejsce ny do uczniów szkół gimnazjalnych i po- bie, ale i dla nas, ich czytelników, a pod- uroczystość podsumowania II edycji nadgimnazjalnych miasta Konina oraz dając swą twórczość ocenie, wykazują Konkursu Poetyckiego „Barwy poezji powiatów: kolskiego, konińskiego, słu- się dojrzałością i pod tym względem. – barwy życia”. Wzięli w niej udział peckiego i tureckiego. Za podstawowe Temat Konkursu dawał nieograni- laureaci i wyróżnieni uczniowie, nauczy- cele uznano: rozbudzanie wrażliwości czone możliwości interpretacyjne mło- ciele, opiekunowie uczniów, pracownicy poetyckiej, popularyzację poezji, ujaw- dym twórcom, stanowił pewien punkt Biblioteki jako organizatorzy Konkursu, nianie talentów, zachęcanie młodzieży do odniesienia w konstruowaniu wypowie- członkowie Jury oraz zaproszeni goście. aktywności twórczej. W I edycji wzięło dzi o różnych aspektach i barwach życia Jarosław Jankowski – dyrektor Centrum udział 16 uczniów, w tym dwoje ze szkół i poezji. Uczestnicy w pełni wykorzystali Doskonalenia Nauczycieli w Koninie ponadgimnazjalnych: z Liceum Ogólno- tę sugestię. Nadesłano wiersze o bardzo podziękował organizatorom za cenną kształcącego im. Kazimierza Wielkiego zróżnicowanej tematyce – spełniające inicjatywę w rozwijaniu uzdolnień mło- w Kole i z Zespołu Szkół Ekonomicz- oczekiwania treściowe Konkursu. Więk- dzieży w naszym regionie, pogratulował no-Usługowych im. Fryderyka Chopina szość uczestników skupiła swoją uwagę zwycięzcom oraz wyraził uznanie na- oraz 14 uczniów z pięciu gimnazjów: na barwach życia, a tylko sporadycznie uczycielom, którzy swoje pasje literac- w Słodkowie, Lubstowie, Grzegorzewie, pojawiały się elementy charakterystycz- kie zaszczepiają uczniom. Zachęcił do Dębach Szlacheckich i Kole. Nadesłano ne dla wierszy autotematycznych, czyli dalszej twórczej pracy z utalentowana 32 wiersze. Zainteresowanie II edycją poezji o poezji. Takich nawiązań do dru- młodzieżą i zapowiedział publikację na- było już znacznie większe. Nadesłano giego członu tematu, czyli „barw poezji” grodzonych wierszy w „Konińskim Ku- 115 wierszy spełniających kryteria for- było znacznie więcej w II edycji Konkur- rierze Oświatowym”. Informację o prze- malne i tematyczne regulaminu konkursu. Wśród tego typu utworów na szcze- biegu i wynikach Konkursu przedstawiła sowego autorstwa 58 uczniów. Ze szkół gólną uwagę zasługuje wiersz Anity przewodnicząca zespołu oceniającego ponadgimnazjalnych, ZSO w Turku i II Wachowskiej *** (Dawniej wymyślałam zgłoszone utwory, który pracował w na- LO w Koninie zgłosiło swoje utwory zwykłe słowa...). stępującym składzie: Janina Jankow- 8 uczniów, natomiast aż 50 uczniów ze Autorzy tekstów w interesujący, czę- ska – przewodnicząca oraz członkowie: szkół gimnazjalnych: Gimnazjum nr 6 sto odkrywczy sposób dawali wyraz swo- Wanda Kupsik, Danuta Olczak, Mira Ol- w Koninie, Gimnazjum w Słodkowie, im doznaniom wynikającym z obserwacji szak i Iwona Wojtalik. Szczególną rangę Gimnazjum im. Noblistów Polskich rzeczywistości, a także kreacjom świata nadał Konkursowi honorowy patronat w Kleczewie, Gimnazjum w Grzymi- przedstawionego poetycko – oczywiście wyjątkowej osoby, Pani Danuty Olczak, szewie, Gimnazjum w Lubstowie, Gim- na miarę młodzieńczych stanów emo- znanej poetki konińskiej. Uczestnikom nazjum nr 1 w Turku, Gimnazjum Spo- cjonalnych i wiedzy o świecie typowych spotkania przedstawiona została idea łecznego w Wyszynie oraz Zespołów dla początkowego okresu poszukiwań Konkursu oraz dotychczasowa jego re- Gimnazjalno-Szkolnych w Rychwale, twórczych. Pisali wiersze o okruchach alizacja. Morzyczynie i Dębach Szlacheckich. życia i swoim stosunku do niego: od afir- Publiczna Biblioteka Pedagogicz- Po raz drugi zaprezentowali swą twór- macji, poprzez niepewność, obawę, stan na w Koninie, aby umożliwić młodym czość uczniowie ze szkół gimnazjalnych oczekiwania, po egzystencjalne pytania o sens życia i próbę zmierzenia się z tym, co ono niesie ze sobą; często pytania po- zostawiano bez odpowiedzi: „Jakie ży- cie?” (godło: Anielski Kotek), „Dokąd idę? Dokąd zmierzam?”. Dla jednych życie to zestaw barw, radosne prze- żywanie wyjątkowych i zwyczajnych chwil, przemijanie na wzór pór roku, to „oddech żyjący w moim ciele, który kiedyś przeminie”, dla innych to ring, walka z samym sobą (Angela), tęsknota za dzieciństwem. Próbowano nazywać je „jednym wielkim testem, który poko- nując, stajemy się szczęśliwi”, „drogą pełną wybojów” (Aeselian), „przepaścią,

12 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE w której zobaczysz swoje całe życie, nie wchodząc do niej” (Dżołletta) lub utoż- samiać życie ze zgiełkiem, przed którym można uciec tylko w dźwięki muzyki: „A chwile wypoczywają w najlepsze. Wśród życia ułożonego dzięki dźwię- kom” – pisze Niebieskowłosa. Motywy, wokół których budowane były wypowiedzi liryczne, stanowią bogatą gamę barw życia. Są to m.in.: podróż, samotność, nieśmiałość, szczęście, smutek, radość, wędrówka, tęcza, krajobrazy. Nie za- brakło też wierszy o miłości, bo „Nawet gdy staramy się o miłości nie myśleć, dotykając, że coś rozumiemy, nie rozu- Za wiersz Poszukiwacz Ona i tak cały czas chodzi nam po gło- miejąc” – Krzysztof Kolberger. Wiersze Opiekun: Joanna Piasecka-Rusin wie”, a Aeselian dodaje z przekonaniem: z tajemnicą, poruszające, są i w naszym Marianna Umerle, godło „Marianna”, „Warto o niej śnić i dla niej żyć”. zbiorze. Do takich należą utwory Sylwii II LO w Koninie, kl IId W tekstach jest wiele odkrywczych, Kicińskiej Demony umysłu oraz Sprzecz- Za wiersz Dom niebanalnych wyrażeń, ciekawych me- ne nakazy. Opiekun: Anna Moleska tafor, oryginalnych skojarzeń, zestawień Jury po wnikliwej lekturze i analizie słownych. Oto kilka wybranych przykła- nadesłanych utworów wyłoniło kilku Laureatkami Konkursu na pozio- dów: „Książka śni szeptem swoje własne laureatów II edycji Konkursu oraz przy- mie szkół gimnazjalnych zostały: drukowane opowieści”, „deszcz śpiewa znało następujące wyróżnienia: opowiada własną historię”(Stara pan- Miejsce I na i kot Magdaleny Szykulskiej, II LO Laureatkami Konkursu na pozio- Sylwia Kicińska, godło „Sysia”, Gim- w Koninie); „Skrzydła? To tylko dwa mie szkół ponadgimnazjalnych zostały: nazjum w Słodkowie, kl. IIIa (miejsce II białe palce Boga” (wiersz bez tytułu tej- w I edycji) że); „Wśród szumiących drzew | Wiatr Miejsce I Za dwa wiersze: Demony umysłu szeleści wrogim szeptem”(Noc Anity Anita Wachowska, godło „Anita W.”, i Sprzeczne nakazy Wachowskiej, ZSO w Turku). Pojawia- I LO w Turku, kl. Ig Opiekun: Elżbieta Rosiak ły się ciekawe epitety – jak np.: „wiadra Za dwa wiersze: Noc i *** (Dawniej wy- Miejsce II szczęścia”, „spełniona wyspa”, „skulona myślałam…) Klaudia Urbanowska, godło „Muza”, prawda” (Poszukiwacz Anny Czaplickiej, Opiekunowie: Martyna Zając-Andrze- Gimnazjum nr 6 w Koninie, kl. IIf II LO w Koninie). Umiejętnie tworzony jewska, Monika Grzeszczak, Ewelina Za dwa wiersze: Poza granicami i Mu- nastrój to atut wiersza pt. Muzyka zmy- Socka zyka zmysłów szarości dnia codziennego słów szarości dnia codziennego Klaudii Miejsce II Opiekun: Elżbieta Nowak Urbanowskiej (Gimnazjum nr 6 w Koni- Magdalena Szykulska, godło „Twórca”, Miejsce III nie). Urzekają personifikacje w wierszu II LO w Koninie, kl. IIId Agata Głoszkowska, godło „Ataga”, Poza granicami tej samej autorki czy Za dwa wiersze: Stara panna i kot i *** Gimnazjum w Kleczewie, kl. Ic też celowo zastosowane powtórzenia (Zmroziło twój gorący kubek kawy…) Za dwa wiersze: Rzeczywistość i Bezsilność w wierszu Rzeczywistość Agaty Głosz- Opiekun: Elżbieta Chabros Opiekun: Aneta Lorenc-Jelonek kowskiej z Gimnazjum w Kleczewie. Jury nie przyznało III miejsca Wyróżnienia A jak określić dobrą poezję? „Dobra Wyróżnienia Natalia Cegielska, godło „Ella Wind Fo- poezja ma w sobie tajemnicę. Tajemnicę, Anna Czaplicka, godło „Magnum Igno- rester”, Zespół Szkół w Rychwale, kl. Ia która powoduje, że czegoś dotykamy, nie tum”, II LO w Koninie, kl. IIIb Za dwa wiersze: Będę twoim edypowym

Nr 3 (102) Rok XXI 13 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE

Sfinksem. Zgaduj! i Nie łudzić się mło- dością Opiekun: Danuta Maciaszek Patrycja Łukaszewska, Zespół Gimna- zjalno-Szkolny w Morzyczynie, kl. IIIa Za dwa wiersze: Podróż przez życie i Jedna chwila Opiekun: Renata Andrzejewska

Laureatkom i osobom wyróżnionym wręczono nagrody książkowe, a nauczy- cielom dyplomy. Wybrane wiersze zostały zaprezento- wane uczestnikom spotkania i nagrodzo- ne brawami. Ale warsztat pisarski młodych adeptów sztuki wierszowania wymaga jeszcze wielu wprawek, aby w jak najbardziej poetycki sposób „powiedzieć wszystko, co pomyśli głowa”. Na pytania, czym jest poezja, kim jest poeta, pró- bowali już odpowiedzieć wielcy poeci i krytycy literaccy. Ich wypowiedzi róż- polega na tym, że jest ona skrótem my- Jak więc tworzyć wiersze, aby za- niły się, ale każdy podkreślał niezwykły ślowym i metaforą i najczęściej marze- chwycały czytelnika, odkrywały nowe, czar poetyckiego wyrazu. „Czar poezji niem” – Zbigniew Herbert. magiczne światy, przemawiały do wy- obraźni, serca, pobudzały do refleksji? O tym na spotkaniu mówiła młodym twórcom poetka Danuta Olczak. Podkre- ślała, że sam talent nie wystarcza, aby zostać poetą. Trzeba wytrwale pracować nad słowem, trzeba oczyszczać teksty ze zbędnych słów, aby były kwintesencją myśli i uczuć autora. Pani Danuta Olczak obdarowała laureatów swoimi tomikami wierszy z osobistymi dedykacjami. Po części oficjalnej, w kuluarach prowa- dzono jeszcze rozmowy, już bardzo in- dywidualne, ale których motywem była przede wszystkim poezja i… następna edycja Konkursu. Gratulujemy laureatkom i wyróż- nionym sukcesu. Życzymy dalszych udanych prób poetyckich oraz rozwoju talentu. Wyrażamy uznanie nauczy- cielom, którzy pełnią rolę mistrzów, łowców talentów i przewodników w rozbudzaniu wrażliwości poetyckiej uczniów.

Danuta Olczak poetka O tworzeniu poezji oeta, to ktoś, kto może nalać światło pod moim patronatem zaistniał Konkurs Pna łyżkę, ponieść do ust i nakarmić Poetycki pt. „Barwy poezji – barwy duszę – napisał perski mędrzec Hafiz. życia”. Powstał on z myślą o uczniach Przez wszystkie lata twórcze poszukuję szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjal- tego światła w sobie, aby potem dzie- nych. Liczne wiersze, które napłynęły lić je z innymi. Pisanie jest i pozostanie na jego drugą edycję, świadczą o tym, moją największą pasją. że młodzież chętnie tworzy poezję, a taki Jest mi niezwykle miło, że w Publicz- konkurs jest potrzebny. nej Bibliotece Pedagogicznej w Koninie, Żeby napisać wiersz, trzeba zdobyć Fot. Marek Bednarz

14 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE się na odwagę, aby otworzyć swoje wnę- Powszechnie uważa się, że poezja rzyć. Poezję trzeba stworzyć… Rodzi trze, nazwać własne myśli i uczucia. Gra- jest wyrazem największej wrażliwości, się w tajemniczy sposób z myśli, uczuć tuluję tej odwagi uczestnikom naszego jaka mieści się w człowieku. Poetka i słów gdzieś we wnętrzu człowieka. konkursu, a przede wszystkim laureatom. Anna Kamieńska twierdzi, że: Odnaj- Nazywam to przenoszeniem wewnętrz- Jako poetka z długoletnim stażem dujemy w poezji coś z prawdy własnego nego widzenia i odczuwania świata twórczym, chcę przekazać piszącym serca. Natomiast Josif Brodski – rosyjski z obszarów duchowych do codziennego uczniom, że sam talent nie wystarczy, poeta, eseista, noblista, na pytanie, czego życia. Poeta podejmuje trudne wyzwa- aby zostać poetą. Trzeba wytrwale pra- można się nauczyć, czytając wiersze, od- nie. Jego praca to precyzyjny rodzaj cować nad słowem. Wiersze należy powiedział: Prywatności ludzkiego ist- wysiłku artystycznego, który wspania- szlifować jak diamenty, aby wydobyć nienia, jego wyjątkowości, osobliwości. le określił poeta Marian Piechal: Poeta z nich to niepowtarzalne, tęczowe światło Mój wspaniały polonista, chełmski poeta pracuje wszystkimi mocami ducha nad dotykające serca, duszy… Warto cierpli- i pisarz Longin Jan Okoń, niezmiennie wydobyciem nowej treści z twórczego wie szukać ciekawych, niebanalnych prze- powtarzał: Poezja, tak jak miłość – jest krzyżowania ze sobą starych słów, nad nośni i porównań. Doskonalenie warsztatu wieczna… łączeniem ich zespołów w zdania i wią- zawsze się opłaca. Dobrze jest czytać po- Dobrze, że istnieją konkursy po- zaniem tych zdań w sensowną całość ezję innych autorów, uważnie obserwo- etyckie, że wiersze nie są skrywane zwaną wierszem. wać ludzi, świat, samego siebie. Można w szufladach. Poezja bowiem w naj- Poezja jest ponadczasowa. Zajmuje pisać o rzeczach zwyczajnych w sposób ogólniejszym sensie to porządkowanie ważne miejsce w literaturze. Niektó- niezwykły. Należy starać się zaskoczyć chaosu wewnątrz siebie i w otaczającej rzy twierdzą, że jest jej perłą, kwiatem Czytelnika czymś nowym, świeżym, ory- nas rzeczywistości. Poeta scala i ocala w ogrodzie słów. Można też powie- ginalnym, wprowadzić go w nieznane ob- rozpadający się świat przez tworzenie dzieć, że jest mostem, który łączy świat szary odczuwania. Pracując nad wierszem, poezji, a Czytelnik przez jej czytanie. materialny z duchowym, tajemniczą trzeba oczyszczać go ze zbędnych słów, O poezji można pisać w nieskoń- szkatułką serca, albo metaforycznym by stał się przejrzysty, klarowny. I oczy- czoność. Zawsze była, jest i pozostanie zapisem życia. Ja często nazywam po- wiście, trzeba wierzyć w to, co się pisze czymś wyjątkowym, magicznym. Nie ezję szczyptą smaku dodaną do potrawy i przekazuje innym. można jej dotknąć, zważyć ani zmie- codzienności.

Wiersze laureatów Konkursu Poetyc- Z bezsensu nie składam całości kiego „Barwy poezji – barwy życia” Wiersz jest moim pamiętnikiem Ucieczką od szarej codzienności Szkoły ponadgimnazjalne 14.11.2012 r. Anita Wachowska * Noc Magdalena Szychulska Jakże dziwnie wygląda noc Wśród szumiących drzew Stara panna i kot Wiatr szeleści wrogim szeptem Niczym niebezpieczny zwierz Kot zlizujący z szyby krople deszczu Wszędzie duchy płynące tak bardzo po drugiej stronie. W zakamarkach pochowały blade twarze A ona czyta. Czyta czując kawę na ustach W sidła chcą mą duszę złapać *** Dusza jęczy cichuteńko w ciemnym szary dzień zimno pustka kącie nocy Zmroziło twój gorącej kawy kubek A do świtu długa chwila Wystygły niebieski kubek. Nieuwaga, pękł lód, brunatnej breji ślady Noc jest w pełni – gwiazdy liczy ciągną się na stole. Jakże dziwna jest ta noc Kot z nadzieją się oblizuje, a ona Wśród szumiących drzew przewraca kartkę. Myśli brudne deszcz śpiewa oddają obrazy rysowane palcem 13.07.2011 opowiada własną historię. zanurzonym w resztkach kawy Może ciekawszą, niż ta na papierze? Linie ciągną się, splatają, słychać * trzepot Teraz leży już na podłodze... Skrzydła anioła. Już upadły, *** ona śpi, kot mruczy. skrzydła pobrudzone W pokoju jest zimno i pachnie jeszcze kawą pożądaniem, dla takich nie ma miejsca Dawniej wymyślałam zwykłe słowa deszcz mruczy, kot leży na podłodze, w Niebie Byle tylko złączyć rymem w krótkie a książka... Nie ma już dziś aniołów, skrzydła wersy wyrwane. Nie miały sensu i mądrości książka śni szeptem swoje własne Skrzydła? To tylko dwa białe palce Boga. Tak nie pisze się wierszy drukowane opowieści. Teraz nie szukam rymów tak po prostu * *

Nr 3 (102) Rok XXI 15 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE

Anna Czaplicka Mury szczęścia Miotasz się, wodzony ich rozkazem. Poszukiwacz Cztery myśli Nie wiesz jak postępować. w ośmiu butach Nie wiesz jaką wziąć kredkę. co sprawia że zasługujesz Nie wiesz jakich użyć kolorów. na kąpiel w zimnym morzu Jedność miejsca kto wyznacza tych co mogą Poddajesz się, tańczyć przy gwiazdach Poza zgiełkiem. słuchasz do końca. który los rozdaje bilety Tworzysz zupełnie obcy ci świat. na loty marzeń Nasza przestrzeń. gdzie są poprawne kolejki * po wiadra szczęścia * jaki adres mają domy Klaudia Urbanowska w których rosną kwiaty Gimnazja czyja ręka rzuca kości Muzyka zmysłów szarości dnia na nierówne drogi Sylwia Kicińska codziennego o której odpływa statek do spełnionej wyspy Demony umysłu Poniedziałki smakują jak jakie karty wyznały niedojrzałe czereśnie przeklęte ułomności Przychodzą wieczorem. puste w ustach, białe w środku. ile siebie zaprzedać Kłębią się w zakamarkach umysłu. To wczorajszy chleb i przegotowane za garstkę iskier Gaszą najmniejszą iskierkę nadziei. spaghetti. czy warto spalać się Wwiercają swoje ciemne oczy dla niepewnej idei w każdą nowo powstałą myśl. Wtorek, środa i czwartek gdzie pośród kłamstw pachną tak samo – legła skulona prawda Przenikają człowieka do głębi. – codzienną zupą, co z ciągłych wyjaśnień kwiatowym odświeżaczem powietrza i nie jest pustą bańką Nie pytają o zgodę, niedopitą tanią kawą. skąd czerpać siłę wnikają we wszystko, by pchnąć skutki co ma początek w naszym umyśle. Piątek jest inny, jak długo jeszcze można w dotyku miękki jak puch, wstrzymywać oddech Plączą nici uczuć. przyjemnie zimny niczym śnieg. czy istnieje granica Miłość z nienawiścią. To prysznic po długim dniu pracy szaleństwa umysłu Nadzieję z rezygnacją. masaż, dzień w SPA. jak nazywać gwiazdy jeszcze nienazwane A my, zbyt słabi, Sobota jest najjaśniejsza z nich wszystkich. czy meta wszystkich by odnaleźć się w tym labiryncie, To kolorowy klub, jest na mount evereście gubimy to, taniec tysiąca barw – jaki jest numer ratunkowy co dla nas najważniejsze. – zieleń, żółć, róż, błękit, na miłość od zaraz srebrne drobinki brokatu * unoszone przez wir ciał. * Sprzeczne nakazy Niedziela to smutek. Marianna Umerle Słyszę ją jako cichą melodię Głosy. puszczaną ze szklanej pozytywki, Dom Są wokół ciebie. koncert tysiąca świerszczy Każdy całkiem inny. nad stawem kończącego się lata Moja przestrzeń. Każdy objawia własne prawdy. i tęskny płacz za utratą dzieciństwa. Poza zgiełkiem. Chcą zawładnąć tobą. Krępują twoje ciało pętami, Ujrzyj muzykę, Tu, które nie pozwalają duszy zmysły grają pochylone gdzie spektakl daje wnętrze wyjść na spacer z marzeniami. nad planszą chińczyka, posłuchaj unoszonego Pryzmat świata Mówią, jak masz trzymać stery przez nie zapachu. własnego życia. Czym on jest? Suchość łez Odrobiną różu, zmieszanego i ciepło nieszczęść Każą iść bezwzględnie naprzód z szarością dnia codziennego a potem zawracać. i kilkoma kroplami Miłość w ścianach tęczy, którą Każą kochać bezgranicznie nosisz na sobie. Fundamenty i zmieniać serce w lód. w blasku jutra *

16 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE

Poza granicami ciche bicie serc, po czym szybko się Nie łudzić się młodością oddalimy. Beż, zapalona świeczka, Nie czeka nas szczęśliwe zakończenie. Kurtyna ciszy, niemalże materialną się unoszący się w powietrzu Nigdy nie spotkam nikogo lepszego. jawi. zapach olejków eterycznych. Ale co poradzić. Świata nie widać. Ani łuny, ani Subtelna gra światła na To rzeczywistość, słońca. mojej ścianie tworzy historię. Którą spróbujemy zmienić w bajkę... Gniew niesie się po dolinie słabości, Na skrzydłach aniołów upadłych, Słodkie kakao już dawno wystygło, * Które zeszły tak szybko, jak wstały. porzucone przygląda się Które nie miały serca, ni skały, lecz jak leżę nieruchoma, Bezsilność pustkę. jedynym dźwiękiem – Nie patrz w ich martwe oczy. – rozchylanie kartek. Nie potrzebuję Cię. Pociągną cię, pociągną w dno bezdenne Chcę tylko mojego anioła, który i głuche. Pośród tej pustki pojawia się niespodziewanie odleciał, kiedy Żaden krzyk nieosiągalny będzie dla ONA, królowa mojej duszy – odeszłam. uszu tych, którzy pozostali. Wyobraźnia. Zamazuje mi Myślałam, że robię dobrze. Nie dotykaj ich ciał doskonałych, szarą rzeczywistość słowami, Miłość jest najważniejsza. Co są złudą w mgłę kłamstwa wyrytymi na żółtym pergaminie. Ta prawdziwa... odzianą. Okazało się, że jesteś tylko przeszkodą Nie podchodź! Siedzi na żelaznym tronie, Na którą natrafiłam w drodze do tego co Jedno kłapnięcie zębisk złamie cię jak otulona w najdroższe najważniejsze... ołówek. futra. Widzę ją tylko ja, Już się nie podniosę. Bo spójrz! Czymże jesteś?! płatki śniegu muskają Wybrałam tę złą drogę. Trzciną, trawką na wietrze. moje drżące dłonie. Nie posłuchałam mojego anioła, który Uciekaj więc od krainy wiatru. z dnia na dzień stawał się coraz słabszy. Poszukaj swojego miejsca. Otwierając oczy zobaczę ciebie, Rzuciłam to wszystko dla miłości. Poszukaj ostoi, omniemany będziesz wertował mój Zmiętej, zgniecionej, wyrzuconej do W której nie będziesz trawą, lecz drugi świat. kosza. drzewem. Zapytasz, w którą stronę iść, Jestem naiwna. Znajdź grunt dla swoich korzeni. wskażę ci najbliższą drogę, Teraz to wiem. Szkoda, że dopiero... Puść je głęboko, by nikt cię nie wyrwał. a ty rozpoczniesz Chciałam wrócić, Spytasz, gdzie szukać. Na pewno poszukiwania, Przytulić się do białych skrzydeł. spytasz. po drodze otwierając Nie zdążyłam. Nie rób tego. Tracisz czas. A czas umysł i usta, Mój Anioł Stróż umarł z bezsilności. biegnie. by poczuć smak książek. Minie lato i zacznie się jesień. * Trawa zwiędnie w cichej męce. * Nikt nie zauważy. Natalia Cegielska Agata Głoszkowska * Będę twoim edypowym Sfinksem. Rzeczywistość Zgaduj! Patrycja Łukaszewska

Gdyby to był film, bylibyśmy razem. Ja rozumiem, że wstałeś z łóżka Podróż przez życie Gdyby to był film, zdążyłabym Cię I wygodniej ci chodzić na czterech zatrzymać. kończynach Iść prosto przed siebie... Gdyby to był film, czekałby nas happy Nim do końca się obudzisz. Raz ciemną asfaltową drogą, end. Ale gdy wreszcie się wyprostujesz, drugi – złocistą plażą. Ale nie. To zrób mi łaskawie południową kawę Jechać z prędkością światła, To rzeczywistość. Wtedy piłabym ją aż do wieczora biorąc życie na swoje barki. Zimna, chłodna, brutalna... I mam nadzieję, że patrzyłabym ci Płynąć przez lazur oceanu, Nikt nie uszyje mi sukni z płatków róż. w oczy, jak Odys do swej Itaki. Nie uplecie wianku z pierwiosnków. Jak siedzisz po drugiej stronie stołu Lecieć wśród błękitu nieba, Nie pokocha... Podparty trzecią nogą, ale siedzisz. po którym skaczą białe baranki. Nie będę księżniczką w sukni balowej. I wierzę że jeśli byś zasnął Iść, jechać, płynąć, lecieć. Nie będziesz pełnił roli księcia. To byłoby mi bardzo bardzo źle, Dokąd... w nieznane? Jedyne co mamy, to ukradkowe Ale wcale bym nie żałowała A może w tej podróży, uśmiechy i spojrzenia pełne nadziei... Bo byłeś słońcem przez całe znalazłabym zagubioną radość? A kiedy nasze dłonie dotkną się południe. Odnalazłabym ciebie, przypadkiem... Kim jesteś? Nie wiesz? a ty dałbyś mi swoją miłość? Zamiast słodkiej muzyki, usłyszymy Ja też jeszcze nie... Iść prosto przed siebie...

Nr 3 (102) Rok XXI 17 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE Konkurs recytatorski „Wielkopolska w poezji” zaczął właśnie drugi krzyżyk...

ak, to już jedenasta edycja zmagań kursu: odmeldowali się w liczbie ponad – Jarosław Sparażyński (Młodzieżowy Tmłodych recytatorów z repertuarem 30 zawodników w obu kategoriach – Dom Kultury w Koninie), członkowie: poetyckim Wielkopolan. Tym razem za- gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Zbigniew Budny (Centrum Doskonale- wody rozegrały się w innej niż zazwy- Gościem specjalnym był w tym roku po- nia Nauczycieli w Koninie), Aleksandra czaj scenerii, tj. w gmachu Publicznej eta Lech Stefaniak, który w czasie obrad Czaplicka-Wojtas (Zespół Szkół Górni- Biblioteki Pedagogicznej w Koninie konkursowego jury zamienił konkurso- czo-Energetycznych w Koninie), Agata oraz w nietypowym czasie, bo dopiero 8 wiczom czas stresogennego oczekiwa- Nogal (CDN Publiczna Biblioteka Peda- czerwca. Zmiany te jednakże nie wpły- nia na atrakcje autorskiego spotkania. gogiczna w Koninie) przyznało następu- nęły deprymująco na uczestników kon- A samo jury w składzie: przewodniczący jące nagrody i wyróżnienia:

18 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE

kategoria gimnazja: . wyróżnienie – Weronika Goździk nińskiego poety) – Agata Szeląg (II (Gimnazjum nr 5 w Koninie, opiekun: Liceum w Koninie, opiekun: Anna . I miejsce – Marta Dzikowska (Gim- Urszula Jaszczak) Moleska) nazjum we Władysławowie, opiekun: . wyróżnienie – Marta Kałużna (Gim- . III miejsce – Aleksandra Walińska Ewa Witaszczyk) nazjum nr 5 w Koninie, opiekun: Ur- (Liceum Ogólnokształcące w Słupcy, . II miejsce – Nikola Szymańska szula Jaszczak) opiekun: Anna Halaba) (Gimnazjum we Władysławowie, . wyróżnienie – Brajan Kasprzyk (Li- opiekun: Ewa Witaszczyk) kategoria szkoły ponadgimnazjalne: ceum Ogólnokształcące w Słupcy, . II miejsce – Klaudia Uznańska (Gim- opiekun: Anna Halaba) nazjum we Władysławowie, opie- . I miejsce – Michalina Maciaszek (II . wyróżnienie – Jagoda Kasztarynda kun: Ewa Witaszczyk) Liceum w Koninie, opiekun: Anna (Liceum Policyjne Centrum Szkole- . wyróżnienie – Nicole Bryl (Zespół Moleska) niowe WIEDZA w Koninie, opiekun: Szkół w Wysokiem, Gimnazjum w Wy- . II miejsce (a także nagroda specjalna Wioleta Wróbel) sokiem, opiekun: Monika Adamczyk) za najlepsze wykonanie utworu ko-

Nr 3 (102) Rok XXI 19 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE Rozstrzygnięcie sześciu inicjatyw konkursowych upamiętniających 150. rocznicę powstania styczniowego czerwca 2013 r. w Centrum Wykła- nościowe dyplomy i nagrody rzeczowe alnictwa i Ochrony Zbiorów, Narodowe 9dowo-Dydaktycznym Państwowej z rąk Marszałka Województwa Wielko- Centrum Kultury, Urząd Marszałkowski Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie polskiego Marka Woźniaka oraz Prezesa Województwa Wielkopolskiego, Polska podczas uroczystej, wspólnej sesji Rady Towarzystwa Samorządowego Ireneusza Orkiestra Sinfonia Iuventus, Polski In- Powiatu Konińskiego i Rady Miasta Ko- Niewiarowskiego. stytut Sztuki Filmowej i Narodowy In- nina miało miejsce uhonorowanie laure- W działania włączyło się Starostwo stytut Fryderyka Chopina. atów pięciu z sześciu inicjatyw konkur- Powiatowe w Koninie poprzez ufundo- Natomiast ostatni z przygotowanych sowych ogłoszonych wiosną tego roku, wanie części nagród. Pozostali darczyń- turniejów – historyczny konkurs badaw- a realizowanych przez Centrum Dosko- cy to: Wydawnictwo Antyk, Zysk i S-KA czy „Regionalny leksykon powstania nalenia Nauczycieli w Koninie, Towa- Wydawnictwo, Instytut Muzyki i Tańca, styczniowego” rozstrzygnięty został 21 rzystwo Samorządowe w Koninie oraz Wojewoda Wielkopolski, Narodowy października br., a wręczenie nagród Centrum Kultury i Sztuki w Koninie. Instytut Dziedzictwa, Instytut Adama nastąpiło 4 listopada w Domu Kultury Zwycięzcy konkursów odebrali okolicz- Mickiewicza, Narodowy Instytut Muze- „Oskard”.

LISTA ZWYCIĘZCÓW KONKURSÓW

1. Konkurs na plakat upamiętniający 150. rocznicę powstania styczniowego

Nagroda/ Zwycięzcy uczniowie Nazwa szkoły wyróżnienie I miejsce Krzysztof Kotoński Gimnazjum nr 2 im. Polskich Alpinistów w Koninie II miejsce Julita Stosik Gimnazjum nr 2 im. Polskich Alpinistów w Koninie III miejsce Agnieszka Bielińska Gimnazjum nr 2 im. Polskich Alpinistów w Koninie wyróżnienie Wiktoria Kościelska Gimnazjum nr 2 im. Polskich Alpinistów w Koninie

2. Konkurs plastyczny „Śladami powstania styczniowego”

Nagroda/ Zwycięzcy uczniowie Nazwa szkoły wyróżnienie kategoria wiekowa klasy I–III SP I miejsce Sebastian Szota Szkoła Podstawowa im Juliusza Słowackiego w Golinie Szkoła Podstawowa im. Bohaterów Powstania Styczniowego II miejsce Alicja Pawlaczyk w Dobrosołowie III miejsce Weronika Dybczak Szkoła Podstawowa im. Juliusza Słowackiego w Golinie kategoria wiekowa klasy IV–VI SP I miejsce Mateusz Janiszewski Szkoła Podstawowa im. Juliusza Słowackiego w Golinie Szkoła Podstawowa im. Bohaterów Powstania Styczniowego II miejsce Aleksandra Augustyniak w Dobrosołowie III miejsce Piotr Masłowski Szkoła Podstawowa im. Juliusza Słowackiego w Golinie

3. Konkurs na strój z okresu powstania styczniowego

Nagroda/ Zwycięzcy Nazwa szkoły wyróżnienie Elwira Jeglińska I miejsce Alicja Szymańska Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Ostrowążu Elżbieta Jarka wyróżnienie Kamila Piasecka Szkoła Podstawowa im. Juliusza Słowackiego w Golinie

20 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE

4. Konkurs na eseistyczną refleksję nt. „Czy jako młody człowiek wziąłbym udział w powstaniu styczniowym?”

Nagroda/ Zwycięzcy uczniowie Nazwa szkoły wyróżnienie I miejsce Paulina Kowalczyk Gimnazjum nr 1 im. Lotnictwa Polskiego w Turku II miejsce Monika Buchelt Gimnazjum nr 1 im. Lotnictwa Polskiego w Turku III miejsce Weronika Jeżyk Gimnazjum nr 1 im. Lotnictwa Polskiego w Turku III miejsce Michalina Gruszczyńska Gimnazjum nr 2 im. Polskich Alpinistów w Koninie Gimnazjum im. Kard. Stefana Wyszyńskiego w Przedczu wyróżnienie Damian Bogdański

wyróżnienie Maciej Szczepanik Gimnazjum nr 1 im. Lotnictwa Polskiego w Turku wyróżnienie Paula Kowalska Gimnazjum im. Noblistów Polskich w Kleczewie

5. Konkurs dla nauczycieli na scenariusz działań dydaktycznych i wychowawczych „Wielka historia w mojej małej ojczyźnie. Szkolna recepcja zrywu powstańczego roku 1863 na ziemi konińskiej”

Nagroda/ Zwycięzcy nauczyciele Nazwa szkoły wyróżnienie I miejsce Jolanta Chrzanowska Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1 w Sompolnie II miejsce Przemysław Ciesielski Szkoła Podstawowa im. Juliusza Słowackiego w Golinie Ewa Kistela III miejsce Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Słupcy Izabela Michalak wyróżnienie Renata Andrzejewska Zespół Gimnazjalno-Szkolny w Morzyczynie

6. Historyczny konkurs badawczy „Regionalny leksykon powstania styczniowego”

Nagroda/ Nagrodzeni uczniowie Nazwa szkoły wyróżnienie Krzysztof Dembowski Zespół Gimnazjalno-Szkolny w Morzyczynie Weronika Gulczyńska, Klaudia Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Golinie równorzędne Wicińska, Kacper Kobierski nagrody za udział Marta Gacy, w konkursie Juli a Kuszyńska, Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Słupcy Sylwia Rosińska, Olga Szary

Nr 3 (102) Rok XXI 21 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE

Paulina Kowalczyk uczennica klasy III Gimnazjum nr 1 w Turku, laureatka pierwszej nagrody konkursu na eseistyczną re eksję Czy jako młody człowiek wziąłbym udział w powstaniu styczniowym?

tym roku przypada kolejna już, się Antoni Nazdrowicz, który w chwili o tym… Jednak wiem, że bezprzykładna W150. rocznica pamiętnego powsta- wybuchu powstania miał dwadzieścia ofiara tyluset bohaterów w żaden sposób nia styczniowego z 1863 r. Powstanie cztery lata. Całe życie było jeszcze przed nie została uczczona, zapamiętana. styczniowe... Z perspektywy tylu lat nim, ale on walczył dzielnie pod komen- Z byciem młodym wiąże się też inna można by oceniać to, czy powstaniem dami wielu dowódców i na wielu polach kwestia – presja rówieśników. Pragnie- powinni byli kierować walecznie nasta- ofiarnie przelewał swoją krew. Trzy- my być akceptowanym przez naszych wieni czerwoni, czy bardziej racjonalni krotnie skazanemu na Sybir udało się równolatków i mieć swoje zaufane po- biali z bankierem Leopoldem Kronen- przetrwać dzięki wdzięczności księcia krewne dusze. Wyjątkowo trudno połą- bergiem na czele. Czy Aleksander Wie- rosyjskiego, a w 1933 roku został odzna- czyć wypracowanie własnych wartości lopolski zrobił coś istotnego w sprawie czony Krzyżem Niepodległości. Ogrom- i kierowanie się nimi, gdy wciąż zasta- Polaków, czy tylko przez ogłoszenie ny musiał być zarówno jego zapał, jak nawiamy się nad tym, co pomyślą inni. branki w środku srogiej zimy spowodo- i szczęście, dzięki któremu przetrwał. Drwina w spojrzeniu przyjaciół rani bar- wał, że podjęli oni dramatyczną walkę Niestety, innemu turkowianinowi nie dzo głęboko. Często zdarza mi się, że o wolność i godność swojego narodu. dane było napawać się wolnością swoje- mówię do koleżanek, że jeśli one gdzieś I czy Romuald Traugutt słusznie został go kraju. O Władysławie Matyborskim, idą, na coś się decydują, to ja też tak zro- dyktatorem powstania i właściwie dla- który w wieku dziewiętnastu lat zginął bię. Postępuję tak w błahych sprawach, czego umożliwił trwanie tej partyzanc- w boju pod wsią Dębsko, napisano je- w tych ważnych staram się być wierna kiej walki aż do jesieni następnego roku. dynie krótką wzmiankę we „Wspo- swoim zasadom, ale nie jest to proste. Jednak cokolwiek bym nie stwierdzi- mnieniach z przeszłości miasta Turku”. Decyzja o przyłączeniu się do powstania ła, wiem, że każdemu Polakowi tamtych A o ilu poległych w ogóle nic nie napi- styczniowego zdecydowanie zaliczałaby czasów los kazał wybierać, podjąć nie- sano? Nie chcę pozostać anonimowa! się do tych ważniejszych. Tylko któż to samowicie trudną decyzję o przyłączeniu Planuję dla siebie wspaniałą przyszłość, wie, czy nie poszłabym łatwiejszą drogą, się do powstania bądź jego zbojkotowa- mam tyle marzeń do zrealizowania niewymagającą ofiar i poświęceń. Po- niu. Niezależnie od tego, co ówczesny i ambitnych celów do osiągnięcia. Pra- wstańcze walki były często wygrywane Polak postanowił, jakimi kategoriami gnę dokonać wielkich czynów. Tak, aby dzięki zapałowi młodych, których niosła myślał i czym motywował swój czyn, ludzie o mnie pamiętali, żeby dzieci nadzieja, siła, wiara w wygraną, odwaga, należy mu się ogromny szacunek. Nawet w szkołach musiały się kiedyś uczyć, a może czasem i ryzykanctwo lub bra- jeśli uważam, że powstanie styczniowe kim byłam. Może nawet lepiej byłoby, wura. nie miało szans wywalczenia żadnej for- gdyby zwyczajnie znały moje imię, tak Jestem chrześcijanką. Mam przyka- my autonomii, naprawdę bardzo podzi- jak Steve’a Jobsa, Marka Zuckerberga zane: nie zabijaj. Idąc na wojnę, łamię wiam heroiczne czyny powstańców. Za- czy Stephena Hawkinga. Chcę dokonać to przykazanie. Tylko jak to możliwe, daję sobie tylko pytanie: a co ja bym zro- czegoś niezwykłego, a później niespo- że jednym z najaktywniejszych i naj- biła? Czy byłabym gotowa przyłączyć dziewanie umrzeć – tak aby nie bać się tragiczniejszych zarazem powstańców się do walki na śmierć i życie o wolność zapomnienia i anonimowości. Półtora był ksiądz Maksymilian Tarejwo, który ojczyzny? wieku temu udział w powstaniu stycz- pełnił funkcję kapelana oddziału gene- Przecież jestem młoda. Dopiero koń- niowym mógłby skończyć się tragiczną rała Edmunda Taczanowskiego. Tarej- czę gimnazjum. Wiem, że młodym lu- śmiercią i wpisałby mnie na długą listę wo zaliczał się w poczet wielu duchow- dziom w tamtych czasach nie brakowało bezimiennych poległych. Jeśli szcze- nych, którzy włączyli się do powstania odwagi. Nie trzeba też daleko szukać – tu gólnie odznaczyłabym się na polu wal- styczniowego. Bernardyn Benwenuto niedaleko – na ziemi łęczyckiej urodził ki, być może gdzieś wspomniano by Mańkowski, kapucyn Agrypin Konar-

22 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE

państw. W lasach pod Brdowem zginał najdzielniejszy! Myślę o pułkowniku Leonie Youngu de Blankenheim; jego odwaga została upamiętniona pomni- kiem we wsi Nowiny. Wszyscy walczący w tym zrywie narodowościowym musieli być wychowywani na wielkich patriotów i w czasie tak trudnej próby nie porzucili kraju i rodaków; nie zostawili ich w po- trzebie. Tylko że tak było półtora wieku temu. Wtedy Polacy, młodsi czy starsi, pragnęli żyć w niepodległym kraju. Róż- ne były idee, aby odzyskać wolność – chęć czynnej walki czy praca organiczna, ale myśl o własnym samorządnym pań- stwie zapewne towarzyszyła wszystkim wynaradawianym Polakom we wszyst- ski, ksiądz Piotr Ściegienny także głosili pliwości, kłębowisko sprzecznych myśli, kich trzech zaborach i na każdym kroku. płomienne kazania, rozpowszechniali ścieranie się miłości do dziecka i pragnie- Czy współczesna młodzież odbiera wy- wiadomości, wspomagali duchowo. Do- nie, by ono mogło się realizować. Jako chowanie w duchu miłości do kraju? Czy datkowo, wszystkie przysięgi składane matka nie chciałabym, żeby moje dziec- może patriotyzm dla dzisiejszego młode- były w imię Boga, Maryi lub wszystkich ko szło na pewną śmierć w powstaniu. go Polaka wydaje się archaizmem? świętych – w tym także przysięga znaj- A jeśli jako matka sama zdecydowałabym Podsumowując, pytanie o przystąpie- dująca się w Manifeście Rządu Narodo- się dawać przykład dzielnego powstańca? nie do powstania styczniowego zmusza wego z 22.01.1863 r., czyli dokumencie A jeśli jako córka nie chciałabym dawać do głębszej refleksji na wielu płaszczy- ogłaszającym wybuch powstania. Skoro mojej matce powodów do zmartwień? Jak znach. We wstępie uznałam powsta- ci wielcy patrioci decydowali się pójść pogodzić miłość do dwóch matek – tej nie za akt desperacji, bo nie było ono taką drogą, widać, że była ona dla nich biologicznej i Ojczyzny? Tej udręczo- w stanie pomóc naszemu narodowi. moralnie czysta. nej Polski, o której Piotr Skarga mówił: Mimo wszystko stwierdzam, że przyłą- Jestem dziewczyną. To oczywiście „pierwsza i zasłużeńsza matka”. czyłabym się do tego zrywu narodowo- niczego nie przesądza, ale o wiele rza- Przede wszystkim jestem Polką. Sta- ściowego. Jestem młoda – to w młodych dziej spotyka się kobietę w mundurze ram się być patriotką. Chcę bronić tego, kumuluje się najwięcej buntu, energii, i z bronią w ręku. To mężczyzna powi- co polskie. Chciałabym, żeby moja po- zapału, by walczyć. Jestem dziewczyną nien zapewniać swojej rodzinie spokój stawa odzwierciedlała słowa urodzone- – mam siłę i determinację. Jestem cór- i poczucie bezpieczeństwa, a kobie- go w Szamotułach Edmunda Calliera z ką, będę matką – może za moim przyta troszczyć się o dom i zajmować się „Trzech ustępów z powstania polskiego kładem do walki pójdą całe rodziny. dziećmi. Jednak mimo tego głęboko za- 1863–1864”: „jednym słowem kocham Jestem chrześcijanką – mogę opieko- korzenionego wizerunku „matki Polki” wszystko, co jest polskie, choćby jedynie wać się rannymi, pomóc im spokojnie nie wszystkie kobiety dały się zepchnąć dlatego, że jest polskiem”. Obowiązkiem przejść na tamtą stronę. Jestem Polką – do roli żegnających i opłakujących mę- moim jest starać się dla ojczyzny, bronić to wszystko wyjaśnia. Chcę powtarzać za żów, synów, braci. Anna Henryka Pu- jej w czasie niebezpieczeństwa, bić się wspomnianym już wcześniej Callierem: stowójtówna potrafiła sprawnie posługi- o wolność, zadbać o godną przyszłość „Wszędzie gdzie tylko Polacy chwy- wać się bronią i walczyła w powstaniu dla następnych pokoleń, utożsamiać się cą za broń za niepodległość swoją, tam w przebraniu mężczyzny jako Michał z polskim losem. Kochać swój kraj! To i ja liczyć się będę do szeregów walczą- Smok. Analogia do Emilii Plater jest tu nie ulega żadnej wątpliwości. Pokrze- cych bez ważenia widoków wygranej, oczywista. Jaka ona była dzielna! Mu- piające jest to, że w czasie powstania bez rozumowania nad skutkami podob- siała wykazywać się nadzwyczaj silnym styczniowego za polską wolność swoje nej walki, bez zbytecznego wahania się charakterem i niespotykaną odwagą, sko- życie oddawali także ochotnicy z innych i namysłu”. ro została adiutantką srogiego dowódcy Dionizego Czachowskiego. Były też inne kobiety – ciężarna Maria Piotrowiczowa, kurierka Lucyna Żukowska, pisarka Eliza Orzeszkowa. Jako dziewczyny musiały znosić wiele niedogodności, ale starcza- ło im determinacji i bohaterskości, aby nie skarżyć się na swój los. Przez ile one przeszły! Pozostaje pytanie, czy warto było przezwyciężać tyle przeciwności? Po co było chwytać za broń, jeśli kobie- tom tego nie kazano robić? Jestem córką. Pewnie kiedyś będę matką. To wyjątkowo odpowiedzialna rola. Dusza matki to zamieszanie wąt-

Nr 3 (102) Rok XXI 23 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE

Jolanta Chrzanowska nauczycielka Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 1 w Sompolnie raca konkursowa uhonorowana główną nagrodą w konkursie dla nauczycieli na scenariusz działań dydaktycznych i wycho- Pwawczych „Wielka historia w mojej małej ojczyźnie. Szkolna recepcja zrywu powstańczego roku 1863 na ziemi konińskiej”

PLAN DZIAŁAŃ DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZYCH w klasie Vb Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 1 w Sompolnie w związku z obchodami 150. rocznicy powstania styczniowego Rok szkolny 2012/2013

Wychowawca klasy: mgr Jolanta Chrzanowska. Podczas lekcji wychowawczej w styczniu 2013 roku postawili- Cele: śmy sobie pytanie: W jaki sposób możemy uczcić 150. roczni- . włączenie uczniów w obchody 150. rocznicy powstania cę powstania styczniowego? styczniowego z 1863 r., Stosując metodę burzy mózgów, uczniowie zapisali wszyst- . zapoznanie uczniów z historią najbliższej okolice kie pomysły, następnie pogrupowano je według pytań: w kontekście powstania, . Co byśmy chcieli zrobić? . kształcenie umiejętności poszukiwania i analizowania . Co możemy zrobić? informacji oraz korzystania z różnych źródeł, Wybraliśmy najbardziej realne pomysły – te, które możemy . uświadomienie wychowankom, że miejsca, które znają, i chcemy zrealizować. są częścią historii narodowej. 1. Przygotowanie gazetki klasowej. Metody: burza mózgów, praca w grupach, zajęcia plastyczne, 2. Udział w konkursach o tematyce powstania styczniowego. wycieczka, lekcja muzealna, szukanie informacji z różnych 3. Wycieczka do muzeum. źródeł, prezentacja multimedialna Historia pomnika powstań- 4. Lekcja o bitwach powstania styczniowego, które rozegrały ców styczniowych w Ignacewie. się w naszej okolicy. Uczniowie klasy Vb wraz z wychowawczynią czynnie włą- 5. Wyjście na cmentarz parafialny w Sompolnie i zapalenie czyli się w obchody 150. rocznicy powstania styczniowego. zniczy na mogile powstańców z 1863 r.

REALIZACJA ZADAŃ

Zadanie Termin Realizacja Lekcja o bitwach powstania styczniowe- 8 kwietnia 2013 r. na lekcji wychowawczej zrealizowano temat na pod- kwiecień 2013 go, które rozegrały się w naszej okolicy. stawie scenariusza lekcji Tu też walczyli powstańcy w 1863 roku. Przygotowano gazetkę i wystawę klasową. a) Ustalono sposób działania. Gdzie znaleźć materiały? – Biblioteka szkolna, Biblioteka Miejska Przygotowanie gazetki i wystawy w Sompolnie, Internet. kwiecień 2013 klasowej. Jak je zaprezentować? – Plakat, gazetka ścienna. b) Dokonano podziału na grupy i ustalono zadania. Prace zaprezentowano w klasopracowni przed kolegami i rodzicami podczas wywiadówki dnia 29 kwietnia br. 24 kwietnia br. uczniowie wraz z wychowawczynią udali się na cmentarz Wyjście na cmentarz i zapalenie zniczy kwiecień 2013 parafialny w Sompolnie, aby zapalić znicze na mogile powstańców pole- na mogile powstańców z 1863 r. głych w bitwie pod Ruszkowem i Sompolnem. Wszyscy uczniowie wykonali prace plastyczne na konkursy związane z tematyką powstańczą. Na konkurs organizowany przez Miejsko-Gmin- ną Bibliotekę Publiczną w Sompolnie przekazano 9 prac wykonanych Udział w konkursach. marzec –maj 2013 techniką malarską. Na konkurs organizowany przez CDN w Koninie, Towarzystwo Samorządowe oraz CKiS w Koninie „Śladami powstania styczniowego” przekazano prace plastycznych 5 uczniów. W maju zaplanowana jest wycieczka do muzeum w Licheniu Starym. Cele wycieczki: - odwiedzenie cmentarza parafialnego w Licheniu Starym i odszukanie grobu dowódcy powstania i uczestnika bitwy pod Ignacewem Witolda Wycieczka do muzeum. maj 2013 Turno, - zapalenie zniczy na grobie W. Turno, - odwiedzenie pomnika ku czci powstańców styczniowych, - zwiedzenie wystawy tematycznej Mówią ludzie – 1863 - udział w lekcji muzealnej.

24 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE

SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ Przenieśmy się w czasie. W KLASIE V Jest rok 1863. Polacy nie mają ojczyzny, żyją w trzech zaborach. Temat: Tu też walczyli powstańcy w 1863 roku. Nie godzą się na niesprawiedliwość i ucisk. Aby wyrazić swoje niezadowolenie, organizują patriotyczne manifestacje w War- Cele: szawie. Wystąpienia były krwawo tłumione przez wojska car- − zainteresowanie uczniów tematem powstania styczniowego, skie. − zapoznanie ich z przebiegiem powstania w okolicach Som- 22 stycznia 1863 w zaborze rosyjskim wybucha powstanie, któ- polna, a zwłaszcza z bitwami pod Ignacewem, re obejmie pozostałe zabory – pruski i austriacki. − uświadomienie dzieciom, że nasza mała ojczyzna to miej- Tereny naszego powiatu konińskiego należały do zaboru rosyj- sce szczególne, wpisane w historię Polski. skiego. Pomoce: W naszej okolicy też walczyły oddziały powstańcze. W okoli- . plakat logotyp „150. rocznica powstania styczniowego”, cach Sompolna są miejsca, gdzie rozegrały się potyczki oraz . mapa powiatu konińskiego, bitwy powstania styczniowego. . teksty źródłowe, Gdzie miały miejsce? Dowiecie się, gdy wykonacie dzisiejsze . zdjęcia i rysunki (chorągiew oddziału Taczanowskiego, zadania. kosynierzy, uzbrojenie, fotografia obrazu Juliusza Kossaka Wskazujemy na mapę powiatu konińskiego, na której umiesz- „Bitwa pod Ignacewem”, portrety dowódców powstania), czone są kartoniki zasłaniające nazwy miejsc bitew: Ignacewo, . kartki do losowania grup (6 nazw grup: kosynierzy, strzelcy, Lubstów, Jezioro Gosławskie – bitwa pod Olszakiem, Licheń moskale, kawalerzyści, gwardziści, piechota) Stary, Nowa Wieś. . instrukcja do pracy w grupach, Uczniowie tworzą 6 grup poprzez losowanie kartki z nazwą . kolorowe kartki do uzupełnienia wiadomości, grupy (należy przygotować kartkę dla każdego ucznia z na- . arkusz brystolu, zwami grup, np. kosynierzy, strzelcy, moskale, kawalerzyści, . nagranie piosenki „Jak to na wojence ładnie” w wykonaniu gwardziści, piechota). „Loch Camelot”. Reprezentant grupy odkrywa nazwę miejscowości zaznaczoną Metody: na mapie. Każda z grup otrzymuje instrukcje do pracy oraz in- . praca w grupach z instrukcją, formacje o bitwie. . praca z tekstem źródłowym, 2. Praca w grupach . praca z materiałem ikonograficznym. Podczas pracy w grupach włączam nagranie piosenki Jak to na PRZEBIEG LEKCJI wojence ładnie w wykonaniu Loch Camelot. 1. Zainteresowanie tematem Po zakończonej pracy każda grupa dokonuje prezentacji. Zawieszam plakat logotyp powstania i mapę powiatu konińskiego. Na arkuszu brystolu wspólnie tworzymy plansze jak poniżej.

BITWY I POTYCZKI POWSTANIA STYCZNIOWEGO W NASZEJ OKOLICY

Nazwa Data bitwy/ Dowódca Dowódca Liczba Zakończenie bitwy/ miejscowości potyczki powstańców wojsk carskich powstańców potyczki Lubstów 17. 03.1863 Wachmistrz Oddział rozbity ----- niewielka grupa Czarnecki Jez. Gosławskie, Młyn 22.03.1863 Kazimierz Wittgenstein 250 strzelców, Zwycięstwo po- pod Olszakiem Mielęcki 145 kosynierów wstańców i pułkownik 100 kawalerzystów Edmund Callier Nowa Wieś 26.04.1863 Leon Young de Blan- Major Nielidow ok. 1000 powstańców Zwycięstwo kenheim, Józef Seyfried powstańców Ignacewo 08.05.1863 Pułkownik Generał Mikołaj 500 pieszych Przegrana Edmund Krasnokutski, generał strzelców, powstańców Taczanowski Andrzej Brunner 600 kosynierów, 100 jeźdźców Licheń Stary 08.05.1863 Michał Sokolnicki Oddział ----- grupa kosynierów całkowicie rozbity Ignacewo II 09. 06. 1863 Oddział Major Ok. 600 Zwycięstwo płk Edmunda Marianowicz powstańców, powstańców Calliera złożony kolumna 50 koni z oddziałów Raczkowskiego, Skrzyńskiego i Lipińskiego

3. Wspólne podsumowanie wie byli patriotami, ludźmi odważnymi, walecznymi, kochają- To jednak nie wszystkie miejsca, w których rozegrały się bi- cymi Polskę. twy i potyczki w powiecie konińskim. Walki, które miały miejsce Mam jeszcze zdjęcia i rysunki, które wykorzystamy do 150 lat temu w naszych okolicach, oznaczają, że nasi przodko- utrwalenia wiadomości, które dzisiaj zdobyliście. Wszystkie są

Nr 3 (102) Rok XXI 25 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE podpisane. Waszym zadaniem będzie dopasować je do odpo- dzi, 2 oddziały kosynierów po 148 ludzi, 2 plutony kawalerii wiedniego miejsca na naszej planszy. – razem 80 i kolumnę 50 koni. Nie czekając na atak Rosjan, Uczniowie oglądają zdjęcia, następnie przedstawiciele grup powstańcy pod bezpośrednim dowództwem Calliera i Racz- losują zdjęcie, ustalają jego miejsce na planszy, przyklejają. kowskiego uderzyli na Rosjan. Natarcie było śmiałe i tak silne, 4. Ocena i pochwała pracy uczniów ze szczególnym zwróce- że nieprzyjaciel był zmuszony się cofnąć. Ścigano Moskali aż niem uwagi na: do Ignacewa, gdzie pobarykadowali się w chatach, które zdo- . zaangażowanie w pracy grupy, byto lub spalono. Zwycięstwo urosło do rangi symbolu. Straty . wykorzystanie pomocy, powstańcze: 10 rannych i 4 zabitych, strony moskiewskiej: 70 . estetykę wykonanych prac. zabitych, rannych i spalonych. Powstańcy odpoczęli przy mogile powstańczej w Ignacewie. POMOCE DO PRACY W GRUPACH BIBLIOGRAFIA − Antoni Czubiński, Powstanie 1863–1864 roku we Wschod- Teksty źródłowe niej Wielkopolsce, Poznań 1993. − Janusz Gulczyński, Ziemia konińska w czasie powstania 17.03.1863 r. styczniowego 1863–1864, tom III, Pamięć o 1863 roku (Hi- Lubstów – podjazd (niewielka grupa) z partii Mielęckie- storia i tradycje), Konin 1994. go, dowodzony przez wachmistrza Czarneckiego, po spotkaniu − Elwira Jeglińska, Ślesin na bezdrożach historii, Ślesin 2011. z przeważającymi siłami wroga został doszczętnie rozbity. − http://www.powiat.konin.pl/pl/730/735/powstanie_stycz- 22.03.1863. r. niowe_na_ziemi_koninskiej. Jez. Gosławskie, Młyn pod Olszakiem Na północnym brzegu jeziora Gosławskiego stoczono bi- Instrukcja do pracy w grupach twę, dzięki której powstańcy zyskali uznanie u dowództwa rosyjskiego. Oddziały Kazimierza Mielęckiego i pułkownika Nazwa grupy ……………….. Edmunda Calliera liczyły 250 strzelców, 145 kosynierów i 100 kawalerzystów. Po pięciogodzinnej walce Moskale wycofali Przeczytajcie instrukcje i wykonajcie wspólnie wszystkie za- się. Dwukrotnie większymi oddziałami rosyjskimi dowodził dania. Powodzenia. Wittgenstein. Pomimo nierozstrzygniętej bitwy powstańcy czu- 1. Przeczytajcie tekst źródłowy dotyczący bitwy lub potyczki. li się zwycięzcami. Poległo 11 powstańców. 2. Uzupełnijcie tabelkę. 26.04.1863 r. 3. Na kolorowych kartkach zapiszcie to, co wcześniej zapisa- Nowa Wieś – oddział rosyjski Nielidowa natknął się na liście w tabelce. Na każdej kartce oddzielne okno z tabeli. zgrupowanie wojsk Leona Young de Blankenheima i Józefa Pracę wykonajcie pisakami lub kredkami. Seyfrieda liczące około 1000 powstańców. Była to jedna z nie- 4. Zaprezentujcie swoją pracę, wklejając kolorowe kartki na licznych bitew, gdzie doszło do współdziałania poszczególnych duży arkusz „Bitwy i potyczki powstania styczniowego w partii powstańczych. Wojska majora Nielidowa, ulegając po- naszej okolicy” oraz ustalcie, jak w interesujący sposób wstańcom, musiały się wycofać. Bitwa pod Nową Wsią była przedstawić pracę kolegom. sukcesem powstańców. Mówiono o niej w kraju i za granicą, Gdy zakończycie pracę, zgłoście nauczycielowi hasłem – budząc trwogę wśród Rosjan. np.: „Kosynierzy – gotowi!”. 8.05.1863 r. Miłej zabawy! Ignacewo – jedna z największych bitew w Królestwie. Oddział Edmunda Taczanowskiego liczył 1200 żołnierzy, Nazwa Data Dowódca Dowódca Liczba Zakończenie w tym 500 pieszych strzelców, 600 kosynierów i 100 jeźdź- miejsco- bitwy/ powstań- wojsk powstań- bitwy/ wości potyczki ców carskich ców potyczki ców oraz miał 3 działa. Pozycja oddziału polskich powstańców była mocna, gdyż była otoczona szańcami i zasiekami; wojsko zostało dobrze rozlokowane, a ponadto wieś leżała na skraju lasu. Przeciwko Polakom szedł ścigający ich oddział carskiego generała Andrzeja Brunnera, który przyszedł od wschodu (od Sompolna) i po połączeniu się z generałem Mikołajem Krasno- kuckim liczył około 2000 żołnierzy i miał 6 dział. KALENDARIUM Początkowo Polacy odparli natarcie rosyjskich kolumn, powstania styczniowego na ziemi konińskiej 1863–1864 jednak Rosjanie wkrótce znaleźli przejście przez bagna i uderzyli na otwarte lewe skrzydło wojsk powstańczych, wciąż 1863 rok kontynuując natarcie od czoła. Po przełamaniu lewego skrzy- dła polskiego Rosjanie wdarli się do wsi i rozbili oddział Ta- Bieniszew czanowskiego. W bitwie zginęło 160 żołnierzy, wielu zmarło 1.03.1863 – potyczka w pobliżu klasztoru Kamedułów, od- z powodu odniesionych ran. Grupa dowodzona przez majora działów Mielęckiego z oddziałem rosyjskim – dwie kompanie Strzeleckiego została doszczętnie rozbita. piechoty i sotnia kozaków. 8.05.1863 r. Dobrosołowo Licheń Stary – grupa kosynierów dowodzona przez Mi- 2.03.1863 – dwie bitwy rozegrane w bliskim sąsiedztwie. chała Sokolnickiego została całkowicie rozbita. Duże porażki wojsk powstańczych Mielęckiego. 9.06.1863 r. Golina Ignacewo – wygrana bitwa oddziału Edmunda Calliera 16.03.1863 – potyczka grupy powstańczej Mielęckiego. i Raczkowskiego nad wojskami majora Marianowicza. Oddział Lubstów pułkownika Calliera liczący 2 kompanie piechoty po 110 lu- 17.03.863 – podjazd z partii Mielęckiego, dowodzony przez

26 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE wachmistrza Czarneckiego, po spotkaniu z przeważającymi si- 10.06.1863 – początkowa potyczka przerodziła się w regu- łami wroga został doszczętnie rozbity. larną kilkugodzinną bitwę, na terenach między Komorowem a Kleczew Nieświastowem. O klęsce powstańców zadecydowało wycofa- 21.03.1863 – w lasach koło Kleczewa kolumna dowodzona nie się pododdziału majora Gruszczyńskiego. przez płk. ks. Emila de Sagan Wittgenstein Berlebour stoczyła Nowa Wieś/Kazimierz Biskupi krwawą potyczkę ze zwiadem Mielęckiego. 7.07.1863 – garstka powstańców została zaatakowana przez Młyn Olszowy k/Pątnowa jazdę rosyjską. Podejmując walkę, wycofali się w lasy kazimie- 22.03.1863 – oddział Mielęckiego wzmocniony o grupy rzowskie pod Rudawnicami. Edmunda Calliera i Władysława Miśkiewicza (łącznie ok. 500 Kleczew osób) stoczył parogodzinną bitwę z oddziałami księcia Witteg- 13.07.1863 – wycofujący się oddział Taczanowskiego starł steina nieprzynoszącą rozstrzygnięcia, chociaż wojska rosyj- się w utarczce z piechotą i artylerią rosyjską. skie wycofały się. Wilczyn Ślesin – Mikorzyn 13.08.1863 – drobna potyczka powiatowego oddziału po- 22.03.1863 – oddziały Mielęckiego zostały doszczętnie roz- wstańczego z wojskami majora Moskwian. bite przez księcia Wittegsteina wzmocnione przez oddział ma- Kazimierz Biskupi jora Nielidowa. Mielęcki został ciężko ranny. Zmarł w Mamli- 30.09.1863 – niewielki oddział polski został kompletnie czu 9 lipca 1863. rozbity przez oddział rosyjski. Nowa Wieś k/Sompolna – oddział rosyjski Nielidowa natknął Ślesin się na zgrupowanie wojsk Leona Young de Blankenheima, 8.10.1863 – porażka drobnego oddziału partyzanckiego. Józefa Alojzego Seyfrieda i Kazimierza Oborskiego. Była to Powstańcy mimo przegranej zdołali unieść rannych. jedna z nielicznych bitew, gdzie doszło do współdziałania po- szczególnych partii powstańczych. Wojska Nielidowa, ulegając 1864 rok powstańcom, musiały się wycofać. Bitwa pod Nową Wsią jako sukces powstańczy odbiła się szerokim echem w kraju i za gra- 21–22.07.1864 – granicę pruską przekroczył oddział Francisz- nicą, budząc trwogę wśród Rosjan. ka Budziszewskiego, udając się w kierunku lasów kazimier- Dąbroszyn skich. Oddział ten został kompletnie rozbity. Był to ostatni od- 3.05.1863 – zwiad powstańczy Taczanowskiego natknął się dział, jaki przekroczył granice Księstwa. Oczywistym stał się na grupę objeszczyków. Po ich rozbiciu i powrocie do głów- fakt, że powstanie na terenie powiatu konińskiego zakończyło nego obozu oddział Taczanowskiego ruszył w kierunku Koła. się klęską. Ignacewo Sławoszew k/Kleczewa 8.05.1863 – jedna z największych bitew w Królestwie. 15.04.1864 – nieduża potyczka kilkuosobowego oddziału Tragiczna klęska kończąca pierwszą kampanię wojenną Tacza- powstańczego ze zwiadem rosyjskim. nowskiego. Oddział Taczanowskiego (ok.1 200 ludzi) przyjął Konin bitwę w Ignacewie. Naprzeciw armii powstańczej stanęły woj- 19.07.1864 – stracenie w publicznej egzekucji na koniń- ska kolumny dowodzonej przez majora Mikołaja Krasnokut- skich błoniach kapelana powstańczego, emisariusza Rządu Na- skiego oraz kolumny generała Brunnera. Głównodowodzący rodowego – ojca Maksymiliana Tarejwy. Taczanowski z atakiem reumatyzmu opuścił pole bitwy. Jan h. Działyński wyprowadził z okrążenia ok. 400-osobową grupę * powstańców. Inna grupa dowodzona przez majora Strzelec- kiego została doszczętnie rozbita. Taczanowskiego w uznaniu Praca konkursowa zawierała ponadto prezentację multime- zasług Rząd Narodowy mianował naczelnikiem wojskowym dialną Historia pomnika powstańców styczniowych w Ignace- województwa kaliskiego, później został awansowany do stop- wie, materiały fotograficzne i muzyczne oraz inne środki edu- nia generała. kacyjne pomocne w realizacji zaplanowanych działań dydak- Licheń tycznych i wychowawczych. 8.05.1863 – śpiesząca na pomoc Taczanowskiemu grupa kosynierów dowodzona przez Michała Sokolnickiego została doszczętnie rozbita. Kleczew 13.05.1863 – zwycięska potyczka oddziału Dąbrowskiego. Grochowy 30.05.1863 – oddział Calliera, wzmocniony siłami Włoka, Oborskiego i Szumlańskiego (ok. 1400 ludzi) stoczył zwycię- ską potyczkę z oddziałem ppłk. Broemsena. Borowiec 31.05.1863 – porażka oddziału Calliera, która zakończyła się czasowym rozwiązaniem oddziału. Ignacewo 9.06.1863 – wygrana bitwa oddziału Calliera i Raczkow- skiego nad wojskami rosyjskimi. Potyczka ta urosła do rozmia- ru symbolu, traktowanego jako odwet za wcześniejszą bitwę. Chociaż nie sposób porównywać – ze względu na znaczenie i rozmiar – obu bitew. Kleczew – Goranin Herb Powstania Styczniowego

Nr 3 (102) Rok XXI 27 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE

Herb powstania styczniowego

Odsłonięcie pomnika powstańców styczniowych w Ignacewie w 1918 r.

Juliusz Kossak, Bitwa pod Ignacewem, przed rokiem 1893 r.

Krzyż na mogile powstańczej (zdjęcie sprzed 1900 r.) Pomnik powstańców styczniowych w Ignacewie dziś

28 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE

Grażyna Frydrychowicz konsultantka CDN-u w Koninie REGION W WEEKEND (4) Walory turystyczne, przyrodnicze i historyczne gminy Skulsk mina Skulsk położona jest w północnej części powiatu Gkonińskiego, na terenie Pojezierza Wielkopolskiego (pojezierza: Gnieźnieńskie, Kujawskie i Równina Wrzesińska), w regionie wschodniej części tzw. Wysoczyzny Gnieźnieńskiej, pomiędzy dwoma jeziorami: Skulskim i Skulska Wieś. Skąd nazwa miejscowości Skulsk? Nazwa Skulsk wywodzi się od formy zabudowań, na co wskazuje obecna zabudowa (zagęszczona, ściśnięta, skulona, w kształcie kolistym) i pochodzi od słowa „skulony”. Natomiast według legendy miejscowej ludności to w tym miejscu objawiła się niegdyś myśliwym Bolesława Chrobrego przybywającego z Kruszwicy Matka Boża. Podczas objawienia towarzyszące myśliwym psy zaczęły skomleć, co dało początek nazwom Skomlsk, Skolsk, Skulska Kępa i Skulsk. Historia gminy Pierwsze informacje o istnieniu osady Skulsk sięgają pierwszej połowy XIII w., po panowaniu Bolesława Krzywoustego. Wówczas to Wielkopolska została podzielona na ziemię gnieź- styki weekendowej (czynnej i biernej), wędkarze, piechurzy oraz nieńską, kaliską, lądzką, rudzką, giecką, śremską, poznańską, poszukiwacze osobliwości przyrodniczych i ciekawostek histo- sieradzką i łęczycką. Skulsk należał do kasztelani gnieźnień- rycznych, odwiedzając gminę, na pewno nie będą się nudzić. skiej. Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Skulsku Skulsk wymieniany jest po raz pierwszy przed 24 czerw- Najcenniejsze zabytki z historii Skulska znajdują się w skul- ca 1249 r. jako posiadłość klasztoru norbertanek w Strzelnie. skim kościele. Pierwsze wzmianki o nim podają, że był to ko- W 1315 r. prepozyt strzeliński sprzedał osadę biskupowi ku- ściół pod wezwaniem Narodzenia i Zwiastowania Błogosła- jawskiemu Gerwardowi i z tą datą Skulsk był własnością ko- wionej Maryi Dziewicy zbudowany z kamieni i pokryty drew- ścielną. W 1383 r. Wielkopolska po śmierci króla Ludwika Wę- nianym dachem. Biorąc pod uwagę sprzyjające osadnictwu gierskiego była terenem wojny na tle sprawy następstwa tronu. W wyniku tej wojny Ziemowit IV zdobył największe grody i opanował całe Kujawy. Wojna w Wielkopolsce zakończyła się w 1384 r. przybyciem do Polski córki Ludwika – Jadwigi. Zie- mowit IV w 1384 r. nadał osadzie prawa miejskie. 23 lipca 1409 r. Władysław Jagiełło w Łęczycy przeniósł przywilej lokowania miasta Skulska z prawa polskiego na prawo zachodnioeuropej- skie zwane też magdeburskim. Podczas II najazdu szwedzkiego Skulsk został (przez Szwedów) doszczętnie spalony. W czasie pruskiego zaboru król pruski Wilhelm darował miasto podpuł- kownikowi Massembachowi, który sprzedał je Tomaszowi Ra- czyńskiemu, a ten swemu zięciowi Leopoldowi Racięckiemu. Do roku 1870 Skulsk był na prawach miejskich. Po 1870 roku został włączony do gminy Skulska Wieś. Po utworze- niu Księstwa Warszawskiego Skulsk znalazł się w odległości 3 km od granicy pruskiej. W latach 1918–1939 stał się jedną z ładniejszych miejscowości województwa. 13 września 1939 r. wkroczyły do Skulska wojska niemieckie. Wyzwolony natomiast został 21 stycznia 1945 r. – przez wojska radzieckie sprzymierzone z wojskiem polskim. Z czego słynie gmina Skulsk? Gmina Skulsk dysponuje interesującą gamą walorów turystycznych, przyrodniczych i historycznych, które stanowią jej wizytówkę. Atrakcje przyrodnicze i krajobrazowe uzupełniają dobra spuścizny kulturowej, w tym sakralnej. Sympatycy tury-

Nr 3 (102) Rok XXI 29 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE położenie Skulska, istnieje duże prawdopodobieństwo, że na cie której umieszczony jest krzyż oraz stojące pod nim figury miejscu dzisiejszego kościoła znajdowała się wcześniej świą- Matki Bożej i św. Jana. Wokół Golgoty usytuowano 14 stacji tynia, w której mieszkańcy osady czcili któregoś z pogańskich Drogi Krzyżowej. bogów, tym bardziej, że w czasach początków chrześcijaństwa W pobliżu stacji Drogi Krzyżowej znajduje się l5 kapliczek w Polsce powszechną praktyką było budowanie kościołów tworzących Drogę Różańcową. W 1988 r. obok trasy łączącej w miejscach kultów pogańskich. Konin z Bydgoszczą wzniesiono z polnych kamieni grotę, we- W XVI w. rozwinął się kult Maryi Dziewicy, a Skulsk stał wnątrz której została umieszczona figura Matki Bożej z Lour- się celem pielgrzymów, którzy przed figurą Matki Bożej skła- des. Najmłodszą z inwestycji sanktuarium w Skulsku jest ołtarz dali liczne dary. Wspomniany wcześniej kościół został znisz- polowy wraz z krużgankami, ufundowany jako wotum za koro- czony wraz z miastem w 1655 roku przez Szwedów. W jego nację figury Matki Bożej. Najcenniejszym zaś zabytkiem świą- miejscu został wzniesiony w 1688 roku kościół drewniany, któ- tyni jest gotycka rzeźba Matki Boskiej Bolesnej trzymającej na ry spłonął w 1784 r. Budowę obecnego kościoła pod wezwa- kolanach zdjęte z krzyża martwe ciało Chrystusa, tzw. Pieta, niem Narodzenia Najświętszej Marii Panny rozpoczęto w 1804 pochodzącą z 1420 r. Pietę ukoronował 3 czerwca 1997 roku r., zaś konsekracja odbyła się 7 września 1810 r. W latach w Gnieźnie papież Jan Paweł II. 1881–1893 kościół został przebudowany. Dobudowano wieżę Warzymowo z dzwonnicą oraz dwie boczne kaplice, nadając budowli kształt Gotycki kościół pw. Św. Stanisława zbudowany został krzyża. W nocy z 12 na 13 kwietnia w kościele wybuchł pożar, w XV wieku. Wielokrotnie był restaurowany, a w XIX wie- który strawił większość późnobarokowego głównego ołtarza ku przez pewien czas użytkowany był jako spichlerz. Wnętrze oraz część polichromii, z pożaru ocalała tylko figura Matki Bo- jest przykryte stropem. W kościele znajduje się klasycystyczny skiej Bolesnej z XV w. W okresie międzywojennym kościół ołtarz z pierwszej połowy XIX wieku oraz barokowa ambona w Skulsku został gruntownie odrestaurowany. Na szczególną z 1767 roku. uwagę zasługują w nim malowidła znajdujące się na ścianach prezbiterium. Pierwsze z nich, znajdujące się na ścianie połu- dniowej, przedstawia legendarną scenę objawienia się Matki Bożej Bolesnej w Skulskiej Kępie rycerzom Bolesława Chro- brego. Obok niego znajduje się malowidło, które przedstawia św. Wojciecha nauczającego nad brzegiem jeziora. Trzecie z nich, umieszczone na ścianie północnej, przedstawia Chrystu- sa, który modlącej się kobiecie wskazuje krzyż. Malowidła te zostały otoczone malowanymi na ścianie ramami, dzięki czemu sprawiają wrażenie wiszących obrazów. Obok kościoła, który od dawna pełni rolę miejsca modli- twy, w ostatnich latach wzniesiono nowe obiekty, które przy- czyniają się do rozwoju kultu Matki Bożej Bolesnej. Wzdłuż murowanego z cegły i kamieni parkanu w otoczeniu rosnących na placu przykościelnym drzew ustawiono 7 kapliczek Boleści Matki Bożej. Na terenie parafialnym przyległym do ogrodzenia kościelnego została usytuowana „Kalwaria Skulska”; w jej centrum wznosi się usypana z polnych kamieni Golgota, na szczy- Lisewo – Zespół Pałacowy Najstarsze informacje o wsi pochodzą z ok 1414 r. Pierw- szym właścicielem tamtejszych dóbr był Oswald z Lisewa. Przy majątku działała parafia pw. Św. Marii Magdaleny. Od 1515 r. Lisewo było własnością Tomickich. W połowie XIX wieku lisewski majątek nabyli Władysław i Celina Przyłubscy. Z ich czasów pochodzi XIX-wieczny pałac z pięknym parkiem krajobrazowym z drugiej połowy XIX w.

30 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE

W 1912 r., po śmierci Celiny Przyłubskiej dobra lisew- i włosami długimi do ramion, niczym u średniowiecznego skie objęła jej krewna, Maria Leszczyńska-Mittelstaedt, która woja. Nie ma w sobie nic z mistycyzmu i przypomina raczej w 1915 r. poślubiła Zygmunta Mittelstaedta. W 1945 r. majątek postać z kreskówki. Mimo takiego przedstawienia ma elemen- rozparcelowano. Syn Zygmunta, Karol Mittelstaedt wyjechał ty jednoznacznie wskazujące na św. Jana Nepomucena: sutan- do Wenezueli, a jego matka, Maria Leszczyńska-Mittelstaedt na, rokieta, mantolet i biret, postawa w ledwo zauważalnym zamieszkała w Wojniczu. Pałac przeszedł na własność gminy, a kontrapoście. Brak palmy męczeńskiej, ale Nepomuk adoruje w 1988 roku strawił go pożar. Dawną świetność pałac odzyskał krzyż trzymany w obu dłoniach, całując jedno z jego ramion. w 2002 roku. Obecnie pełni on funkcję hotelu. Popielewo – kapliczka Świętego Antoniego Pierwotnie była to wykonana z surowego drewna figura osadzona na wysokim słupie. Stała przy polnej drodze za wsią, w sąsiedztwie drewnianego krzyża, a według mieszkańców mogła mieć nawet 200 lat. Potwierdza tę informację wpis na stronie Urzędu Gminy Skulsk, datujący figurę na koniec XVIII wieku. Około roku 2005 została przeniesiona do centrum wsi, zaimpregnowana i otoczona niskim płotkiem o planie kwadratu. Trudno stwierdzić, kto dokładnie ufundował obiekt. Podob- no „było dwóch dziedziców”, z których jeden mógł to zrobić.

Maria Leszczyńska-Mittelstaedt, poetka i pisarka, autorka powieści: Tańczące siostry, Wielkie niepotrzebne, Trzy panny służebne, Frateco oraz Bratowa z kabaretu, zmarła w 1974 r., a jej zwłoki spoczywają w grobowcu rodziny Leszczyńskich w Skulsku (zwanym przez mieszkańców „Złamanym życiem”). Galiszewo W skład Zespołu Dworskiego w Galiszewie z II po- łowy XIX wieku wchodzą: murowany dwór, murowana brama oraz park krajobrazowy.

Szlak wodny „Wielka Pętla Wielkopolski” Jedną z największych atrakcji turystycznych gminy Skulsk jest kanał Warta–Gopło, licznie uczęszczany odcinek szlaku wodnego zwanego „Wielką Pętlą Wielkopolski”, biegnący w centrum Polski przez tereny historyczne i bogate kulturo- wo, a zaczynający się i kończący swój bieg w miejscowości Santok. W tym miejscu rzeka Noteć wpływa do Warty. Szlak ten jest także częścią drogi wodnej Wisła–Odra, czyli jedyne- go śródlądowego połączenia między drogami wodnymi Europy Zachodniej i Europy Wschodniej w dorzeczu Wisły, Niemna i Dniepru. W bezpośrednich strefach oddziaływania szlaku wy- stępują unikatowe obiekty i atrakcje kulturowe, przyrodnicze i krajobrazowe.

Dzierżysław – kapliczka Świętego Jana Nepomucena Przy wjeździe do wsi stoi kamienna figura św. Jana Nepo- mucena. Ustawiona jest na około- metrowej wysokości ociosanym kamieniu na planie kwadratu. Ka- pliczka otoczona jest niskim, od- lanym z betonu płotkiem z tralek. Sam Nepomuk ma ok. 80 cm wysokości. Jego sylwetka jest nietypowa: krępa i przysadzi- sta, twarz z „polskim” wąsem

Nr 3 (102) Rok XXI 31 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE

Piotr Gołdyn, Barbara Jaworowicz nauczyciele konsultanci CDN-u w Koninie OCALENI OD ZAPOMNIENIA... Wizerunki zasłużonych dla kultury mieszkańców Wielkopolski Wschodniej (13) Bonawentura Metler (1866–1939) – „astronomiczny” kapłan

stywał w kolejnych państwach, ucząc ję- biskupa Zdzitowieckiego. Wyrazem tego zyków – i w ten sposób zarabiał na swoje szacunku był udział pasterza diecezji ku- utrzymanie. Kolejne studia odbywał tak- jawsko-kaliskiej w jubileuszu dwudzie- że w Insbruku, na paryskiej Sorbonie czy stopięciolecia kapłaństwa ks. Metlera. w Oksfordzie. W roku 1902 wziął także Uroczystość ta odbyła się 23 listopada udział w wyprawnie naukowej na Oce- 1913 r. W uznaniu zasług pedagogicz- anie Indyjskim. Wszystkie te działania nych i duszpasterskich ks. Bonawentura przyczyniały się do zdobywania wiedzy, Metler został mianowany kanonikiem ale nie przyniosły mu żadnego stopnia honorowym kapituły kaliskiej. akademickiego. W okresie pierwszej wojny świa- W 1904 r. podjął na paryskiej Sorbo- towej przebywał w Ameryce. Wrócił Ksiądz Bonawentura Metler nie studia z zakresu astronomii na Wy- dopiero w 1918 r. i został mianowany (fot. z kolekcji Kamila Grondysa) dziale Matematycznym. Równocześnie administratorem parafii w Garnku k. Ra- a terenie Wielkopolski Wschodniej pełnił obowiązki kapelana w Instytucie domska. Rok później, 19 marca 1919 r. Nprzyszło na świat wielu ciekawych św. Kazimierza mieszczącym się pod został mianowany proboszczem parafii ludzi. O wielu z nich pamięć jest zniko- Paryżem. Jednakże w związku z likwida- Kruszyna, również koło Radomska. Pra- ma lub żadna. Czasem osoby te są bar- cją Instytutu podjął decyzję o powrocie cą duszpasterską objął pięć tysięcy para- dziej znane w kraju lub poza jego gra- do Polski będącej jeszcze wciąż pod za- fian. W tym czasie podupadł na zdrowiu nicami niż w regionie – miejscowości, borami. Uczynił to 17 kwietnia 1908 r., i wyjechał na leczenie do Francji. Po w której się urodzili. Wydaje się, że po- a za główny powód podał chęć służenia powrocie nadal pracował w Kruszynie. dobnie jest z osobą ks. Bonawentury Me- Ojczyźnie. W tym czasie wziął także udział w Zjeź- tlera – kapłana, nauczyciela i astronoma. Jako kapłan diecezji włocławskiej dzie Organizacji dla Nauki, jaki odbył Szkic biograficzny otrzymał dekret do posługi w Częstocho- się w dniach od 7 do 10 kwietnia 1920 r. Bonawentura Metler przyszedł na wie. Uczył tam w szkołach ludowych, w Warszawie. Zaproszenie na zjazd trak- świat w Ciążeniu (pow. słupecki) 6 lip- co nie do końca mu odpowiadało. Wy- tował jako zaszczyt i wyróżnienie. Jesz- ca 1866 r. z rodziców Bernarda i Marii chodząc z założenia, że młodzież szkół cze w 1920 r. otrzymał od bpa Krynickie- Winnickiej. Ojciec Bonawentury był średnich będzie w przyszłości pełnić go propozycję podjęcia pracy w liceum powstańcem listopadowym, co mogłoby znaczące role społeczno-polityczne, że i gimnazjum biskupim we Włocławku, ale sugerować jego szlacheckie pochodze- będzie stanowić elitę intelektualną kra- odmówił i pozostał na parafii. Powodem nie. Edukację na poziomie elementar- ju, rozpoczął wygłaszanie prelekcji dla tej decyzji był przede wszystkim kryzys nym pobierał prawdopodobnie w domu uczniów ostatnich klas szkół średnich. gospodarczy. Proboszcz Kruszyny liczył, rodzinnym, potem został wysłany na Dotyczyły one przede wszystkim zagad- że po jego zakończeniu przeniesie się do nauki do gimnazjum klasycznego w Ka- nień przyrodniczych, ze szczególnym Włocławka i będzie uczył. Nie udało się. liszu, które ukończył w roku 1893. Wstą- uwzględnieniem astronomii. Po kilku Kiedy władze Częstochowy powró- pił następnie do Wyższego Seminarium latach nauki w szkołach elementarnych ciły do projektu uruchomienia pod Jasną Duchownego we Włocławku. Po czwar- otrzymał nomina- tym roku studiów decyzją biskupa Alek- cję na prefekta sandra Bereśniewicza został skierowany częstochowskich do Akademii Duchownej w Petersburgu. szkół średnich. Warunki klimatyczne nie sprzyjały jed- Zorganizował nak zdrowiu, stąd konieczność konty- wówczas mło- nuacji studiów w Europie Zachodniej. dzieżowy oddział Przeniósł się najpierw do Włoch, gdzie Sodalicji Mariań- otrzymał święcenia kapłańskie z rąk skiej. arcybiskupa Alojzego Zrona. Po świę- Jego działal- ceniach kontynuował studia w Rzymie, ność pedagogicz- w zakresie sztuki kościelnej. Studiował na znajdowała także w Monaco, Paryżu i Londynie. uznanie w oczach Studia te pozwoliły mu także opanować władzy diecezjal- kilka języków. Umiejętności te wykorzy- nej, szczególnie

32 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE

Górą obserwatorium astronomicznego, z wieży kościoła. W akcie zemsty Niem- ks. Bonawentura Metler rozpoczął or- cy mordowali ludność cywilną, a ks. Bo- ganizowanie Popularnego Towarzystwa nawenturę, wikarego i kościelnego po Astronomicznego w Częstochowie, torturach rozstrzelali. Spalili także pleba- mimo braku zgody ze strony bpa Zdzi- nię. Było to 2 września 1939 r. Teleskop towieckiego. W tym czasie znów pogor- ks. Metlera wermachtowcy uznali za szył się jego stan zdrowia i zmuszony był przyrząd służący do kierowania ogniem wyjechać na leczenie do Zakopanego. przez polskich żołnierzy. Uroczystości Dzień 25 lutego 1923 r. uznaje się pogrzebowe odbyły się dopiero 12 grud- za datę powołania do istnienia Komitetu nia 1945 r. Uczestniczył w nich ks. bp. Organizacyjnego Polskiego Popularnego T. Kubina. Towarzystwa Astronomicznego. Wspar- Ks. Metler jako astronom cia – między innymi lokalowego – udzie- Ksiądz Bonawentura Metler astrono- liły władze Częstochowy. mię zgłębiał na Wydziale Matematycz- W 1925 r., po zmianie granic diece- nym Sorbony w Paryżu. Jego profeso- zji polskich, ks. Metler stał się kapłanem rem, a zarazem przyjacielem był Camille nowo powstałej diecezji częstochow- Flammerion, francuski astronom, który skiej. Swoje plany szerzenia wiedzy był założycielem obserwatorium astro- astronomicznej przedstawił wówczas nomicznego w Juvisy-sur-Orge pod Pa- nowemu biskupowi częstochowskiemu ryżem. Stąd też prawdopodobnie pomysł Obecny wygląd powstałego z inicjatywy – Teodorowi Kubinie, który je w peł- kapłana dotyczący utworzenia obserwa- ks. Metlera w 1929 roku obserwatorium astronomicznego w Parku im. Stanisława ni zaakceptował. Popularyzował zatem torium astronomicznego w Polsce. Staszica w Częstochowie wiedzę astronomiczną, a równocześnie W 1908 roku ks. Bonawentura Me- pasterzował w Kruszynie. W 1930 r. po- tler wrócił do Polski. Przywiózł z Francji dowy Ziemi i jej miejsca we wszechświe- prosił o zmianę placówki. 14 maja został teleskop oraz inne przyrządy astrono- cie. Autor opisuje kolejne wyobrażenia administratorem, a 23 czerwca 1932 r. miczne i zaczął ubiegać się o pozyskanie naukowców związane z kształtem Ziemi. proboszczem parafii Maluszyn. 23 wrze- budynku należącego do Towarzystwa Przedstawia poglądy Thalesa, który Zie- śnia tegoż roku wszedł w skład Dozoru Akcyjnego „Zawiercie”, znajdującego mię utożsamia z pływającym po morzu Szkolnego w gminie Maluszyn. Praca się w Parku Miejskim pod Jasną Górą statkiem, Anaksimandera ukazującego w tej parafii nie służyła jego zdrowiu, na cele obserwatorium. Był to pawilon, Ziemię w kształcie walca zawieszonego stąd prosił kilkukrotnie o zmianę. Do- w którym odbywała się w 1909 roku Wy- w centrum Wszechświata, Anaksimene- konała się ona dopiero 18 czerwca 1934 stawa Przemysłowo-Rolnicza. W 450. sa przedstawiającego Ziemię jako krążek r. Został wówczas proboszczem parafii rocznicę urodzin Kopernika budynek pływający w powietrzu oraz Pitagorasa, w Parzymiechach. Wiek, a przede wszyst- władze Częstochowy przekazały na po- który dowodzi, że Ziemia jest kulą i po- kim stan zdrowia utrudniały mu pracę. trzeby obserwatorium astronomicznego. rusza się ruchem obrotowym. W pracy Stąd też miał do pomocy wikariusza. Tuż Budynek przebudowano, zamontowano przedstawiono również dowody potwier- przed wybuchem II wojny światowej do teleskop oraz urządzono bibliotekę. Było dzające kulistość Ziemi. Jako pierwszy pracy w Parzymiechach skierowano ks. to miejsce wygłaszania referatów o tema- przywołany został dowód Arystotelesa, Józefa Daneckiego, neoprezbitera. tyce astronomicznej oraz z zakresu nauk który opisał zjawisko zaćmienia Księ- Parzymiechy de facto położone były przyrodniczych. W „Gońcu Częstochow- życa. Kulistości Ziemi dowodzi okrągły w strefie nadgranicznej, co spowodowa- skim” z dnia 5 stycznia 1933 roku można kształt cienia. Dokładniej autor zanali- ło, że bardzo szybko do wioski wkroczy- znaleźć informację dotyczącą zjawisk zował argumenty związane z wyprawa- ły wojska niemieckie. Polscy żołnierze astronomicznych zachodzących w stycz- mi Kolumba i Magellana, dla których w ramach obrony ostrzelali Niemców niu 1933 roku oraz wzmiankę o możli- opłynięcie Ziemi było równoznaczne wości prowadzenia przez mieszkańców z jej kulistym kształtem. Metler uznał ten obserwacji astronomicznych trwających dowód za jeden z najsłabszych, przyta- od zmroku do godziny 19:30. Ksiądz czając argument, że jeżeli Ziemia będzie Bonawentura Metler często pisywał ar- miała kształt nieregularnej bryły, to rów- tykuły do „Gońca Częstochowskiego” nież można ją opłynąć. Ponadto autor popularyzujące astronomię. Opisywał przedstawił teorie Kopernika, Newtona działania zmierzające do uatrakcyjnie- i Huygensa oraz opisał odkrycia Galile- nia pobytu publiczności w budynku ob- usza, których dokonał za pomocą lunety. serwatorium poprzez instalację zegara BIBLIOGRAFIA astronomicznego, światła elektrycznego . Brzeziński R., Ks. Bonawentura Me- i odbiornika radiowego. W 1933 roku tler i męczennicy parzymiescy, Czę- obserwatorium odwiedziło 1451 osób. stochowa 1999. Metler był autorem dwóch prac: Bo- . Metler B., Astronomja w Częstocho- Zegar słoneczny w Parku Miejskim pod Jasną ska komedia – Ziemia oraz Kształt Ziemi. wie, „Goniec Częstochowski” 1933, Górą z inskrypcją autorstwa ks. Metlera: Kształt Ziemi to studium historyczno- nr 295, s. 3. „Quam Virgo Dilexit | Hic Urbem Ad Astra | -astronomiczne. Praca rozpoczyna się Apellat Et Gentem | Buona Ventura” (Jakże . Związek J., Per aspera ad astra. bardzo Panna umiłowała to miasto, że aż stwierdzeniem: „Oddał Bóg Ziemię ba- Życie i działalność ks. Bonawentury ku gwiazdom go przyzywa, ku lepszej chcąc daniom ludzkim”. Jest tam zawarty opis Metlera, „Ziemia Częstochowska” przeznaczyć przyszłości – tłum. B. Wszołek) rozwoju myśli naukowej dotyczącej bu- 1996, t. XXIII, s. 11–30.

Nr 3 (102) Rok XXI 33 CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W KONINIE

34 KONIŃSKI KURIER OŚWIATOWY PISMO PUBLICYSTYCZNO-INFORMACYJNE

Ewa Jakubowska Kierownik Samodzielnego Referatu Prewencji, Rehabilitacji i Orzecznictwa Lekarskiego PT KRUS w Koninie Rozstrzygnięcie eliminacji regionalnych III konkursu plastycznego dla dzieci „Bezpiecznie na wsi – powiedz STOP upadkom!”

o raz trzeci Prezes Kasy Rolniczego Na terenie działania Placówki Tere- . I miejsce – Oliwia Pawłowska – PUbezpieczenia Społecznego ogłosił nowej Kasy Rolniczego Ubezpieczenia klasa III – Szkoła Podstawowa im. Ogólnopolski Konkurs Plastyczny dla Społecznego w Koninie przeprowadzono Marii Dąbrowskiej w Kucharach Dzieci „Bezpiecznie na wsi – powiedz eliminacje regionalne. W dniu 20 marca Kościelnych STOP upadkom!” pod honorowym pa- br. Regionalna Komisja Konkursowa . II miejsce – Martyna Jaszczak – tronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju w składzie: klasa II – Zespół Szkół w Rychwale Wsi Stanisława Kalemby, którego celem − Zbigniew Subda – Kierownik Pla- . III miejsce – Łukasz Przybylak – jest: cówki Terenowej KRUS w Koninie, klasa I – Szkoła Podstawowa im. . promowanie pozytywnych zachowań − Katarzyna Mijakowska – artysta pla- Kornela Makuszyńskiego w Białej związanych z pracą i zabawą na tere- styk, instruktor plastyki w Koniń- Panieńskiej nach wiejskich, skim Domu Kultury, w II grupie wiekowej (klasy 4–6) . poszerzanie wiedzy dzieci na te- − Grzegorz Dutkiewicz – Starszy In- . I miejsce – Wiktoria Budzińska – mat bezpieczeństwa i higieny pracy spektor Pracy, specjalista w Państwo- klasa V – Szkoła Podstawowa im. w gospodarstwie rolnym, ze szcze- wej Inspekcji Pracy w Koninie, Janusza Korczaka w Woli Podłężnej gólnym uwzględnieniem zapobiega- − Piotr Gołdyn – nauczyciel konsultant . II miejsce – Natalia Lewandow- nia upadkom, które stanowią najlicz- w Centrum Doskonalenia Nauczycie- ska – klasa IV – Szkoła Podstawo- niejszą grupę wypadków przy pracy li w Koninie, wa im. Powstańców Styczniowych rolniczej, − Józef Gęziak – Kierownik Zespołu w Grochowach . rozbudzanie i rozwijanie wrażliwo- Doradczego Wielkopolskiego Ośrod- . III miejsce – Iga Bąk – klasa VI – ści estetycznej oraz indywidualnych ka Doradztwa Rolniczego w Koninie Szkoła Podstawowa im. Kornela Ma- zdolności twórczych uczniów szkół dokonała oceny 60 prac plastycznych kuszyńskiego w Białej Panieńskiej podstawowych. z 13 szkół podstawowych. Uroczyste podsumowanie i wręcze- Konkurs przebiega w dwóch eta- Laureatami etapu regionalnego zostali: nie nagród laureatom konkursu przez pach: wojewódzkim i centralnym; obej- w I grupie wiekowej (klasy 0–3) przedstawicieli PT KRUS w Koninie muje dwie grupy wiekowe uczestników: oraz Państwowej Inspekcji Pracy w Ko- uczniów klas 0–III oraz klas IV–VI szko- ninie nastąpiło w szkołach laureatów ły podstawowej. podczas uroczystości szkolnych. Laure- Zadaniem konkursowym było wy- aci otrzymali dyplomy okolicznościowe konanie pracy plastycznej o tematyce i nagrody rzeczowe ufundowane przez związanej z zapobieganiem upadkom Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Spo- podczas pracy i zabawy w gospodar- łecznego i Państwową Inspekcję Pracy. stwie rolnym. Prace plastyczne powin- Dziękujemy członkom Komisji za ny obrazować zagrożenia upadkami aktywny udział w rozstrzygnięciu kon- podczas wykonywania różnorodnych kursu i wyłonieniu laureatów eliminacji prac w gospodarstwie i sposoby ich eli- regionalnych. Zwycięzcom serdecznie minowania w powiązaniu z porami roku gratulujemy. Wszystkim uczestnikom oraz okolicznościami, w których do dziękujemy za udział w konkursie i za- upadków najczęściej dochodzi. praszamy do kolejnych edycji.

Nr 3 (102) Rok XXI 35 Laureaci eliminacji regionalnych III konkursuCENTRUM DOSKONALENIA plastycznego NAUCZYCIELI dla W KONINIEdzieci „Bezpiecznie na wsi – powiedz STOP upadkom!”

KLASY 0–III KLASY IV-VI I miejsce I miejsce

Oliwia Pawłowska (klasa III) Wiktoria Budzińska (klasa V) Szkoła Podstawowa w Kucharach Kościelnych Szkoła Podstawowa w Woli Podłężnej II miejsce II miejsce

Martyna Jaszczak (klasa II) Natalia Lewandowska (klasa IV) Zespół Szkół w Rychwale Szkoła Podstawowa w Grochowach

III miejsce III miejsce

Łukasz Przybylak (klasa I) Iga Bąk (klasa VI) 36 Szkoła Podstawowa w Białej Panieńskiej Szkoła PodstawowaKONIŃSKI w Białej KURIER Panieńskiej OŚWIATOWY