S Śladami Jana Długosza po ziemi konińskiej…

Rozwój Turystyka Ekologia www...pl Nad Gopłem w Kruszwicy iemia Konińska w Rocznikach, czyli kronikach 2 sławnego Królestwa Polskiego, Jana Długosza, 3 Znaszego najwybitniejszego dziejopisa, była tema- tem, do którego często powracał autor. To dzieło, które uznaje się za najwybitniejszą kronikę europejskiego śre- dniowiecza i zarazem dzieło, które oddziela tę epokę od Warty w pobliżu Morzysławia. Nie pozostały po niej żad- odrodzenia. Roczniki, zwłaszcza jego pierwszą księgę na- ne ślady. Przekopanym korytem Goplenicy płynie kanał zwaną Chorografią, która zawiera dokładny, jak na owe Warta–Gopło. Długosz wspomina o drugim, nie mniej czasy, opis ziem polskich, rzek, jezior, puszczy itd., można uroczym cieku wodnym – Koprzywnicy, której źródła uznać także za pierwszy polski „przewodnik” po ziemiach znajdują się pod Dziadowicami koło Tuliszkowa. Na Ko- Królestwa Polskiego w dobie największego jego rozkwitu. przywnicy – jak zwie ją Długosz – zwanej obecnie Pową, To także obraz państwa za panowania Jagiellonów, którzy a w XIX w. jeszcze Pokrzywnicą, usytuowane były liczne tron w Polsce objęli w końcu XIV wieku. Przypomnienie młyny, m.in. Niklas, a także znany naszemu kronikarzowi tej daty, postaci Jana Długosza i jego dzieła wiązać można młyn Pokrzywnica (obecnie Posoka). Dziejopis wspo- przede wszystkim z tym, że żaden z naszych kronikarzy mniał też o Białej wypływającej ze źródeł koło Zbierska nie poświęcił tyle uwagi Konińskiemu, temu niewielkiemu i mającej ujście do Warty w pobliżu Kopojna. W opisie skrawkowi państwa, i roli jego mieszkańców w budowa- geograficznym Polski umie- niu jagiellońskiej potęgi. Nikt też nie zwrócił uwagi na ścił także parę zdań o No- mnogość zabytków narodowego dziedzictwa kulturo- teci, biorącej początek koło wego i piękno tej ziemi. Takie ujęcie problematyki i wy- miasteczka Noteć (obecnie eksponowanie roli prowincji wielkopolskiej w ówczesnej Noć koło Ślesina). Polsce daje nam powód do dumy. Warto zatem przypo- Tak dokładne opisy mnieć te miejsca, które tak wyraziście wpisują się w naszą Ziemi Konińskiej w Rocz- narodową przeszłość – w dzieje Ojczyzny. nikach są świadectwem Podzielone na dwanaście ksiąg Roczniki Długosz potwierdzającym jego po- nasycił informacjami o wydarzeniach, które umiejscawia byt na tych terenach w cza- w okolicy Konina. Te miejsca również owiane zostały le- sach wojny trzynastoletniej gendami, które po stuleciach zebrał i spisał Oskar Kol- (1454-1466), kiedy Długosz Konin. Fara św. Bartłomieja – przełom berg w wielotomowym dziele Lud. Jego zwyczaje, spo- prowadził ożywioną dzia- XIVi XV w. sób życia, mowa… Warto zatem udać się w tę podróż łalność dyplomatyczną. w odległe czasy i bliskie nam przestrzenie geograficzne, Umiłowanie Ojczyzny, wyraźnie emanujące w czasie aby spotkać bohaterów minionych epok, postacie z daw- lektury tej najcenniejszej kroniki średniowiecznej Europy, nych legend, w miejsca cudowne i bliskie naszym sercom. to wielki szacunek nie tylko dla dokonań bohaterów W świat wart choćby ulotnych wspomnień… dzieła – wybitnych Polaków, Litwinów, to także po- Ta dziwna droga w czasie i przestrzeni rozpoczyna dziw dla znamienitych zabytków architektury. Oczom się nad Gopłem widzianym oczyma syna uczestnika bitwy kronikarza nie umknęły wspaniałe widoki romań- rozegranej 15 lipca 1410 r. na grunwaldzkich polach. Ten skich kościołów w Kazimierzu Biskupim (miejscu syn, Jan Długosz, urodził się dopiero w 1415 r., a więc kultu Pięciu Braci) i Starym Koninie, których budo- parę lat po bitwie, jednak pamięć tamtych wydarzeń była wę przypisał Piotrowi Duńczykowi sive Duninowi, ciągle żywa. Zmarł w 1480, już jako biskup przemyski, którego nazywa również Piotrem Magnusem. człowiek zasłużony dla państwa i ceniony dyplomata. To Długosz nie pominął konińskiego słupa dzięki niemu dysponujemy opisowym obrazem Ojczyzny. drogowego, któremu poświecił parę zdań Gopło w opisie Długosza to jedno z największych oraz przytoczył zdobiącą go Konin. Słup Drogowy jezior Polski. Stąd wypływała Goplenica, uchodząca do inskrypcję, wspominającą, że z inskrypcja z 1151 r. Herb Orzeł Biały. Prezbiterium kościała parafialnego w Gosławicach posadowiono go w połowie drogi Karola. W początkach XV w. 4 pomiędzy Kaliszem a Kruszwicą. rezydował m.in. w Padwie, 5 Fundację tego unikalnego w Europie za- gdzie dał się poznać jako bytku także przypisał komesowi Piotrowi rektor ultramotanów, czyli Duninowi. Słup drogowy (zwany obecnie studentów pochodzących Słupem Konińskim) niegdyś znajdował „spoza gór”. się na cmentarzu kościoła parafialnego W jego kręgu znalazł się w Koninie. Andrzej Łaskarz z Gosławic, Wraz z przejściem do opisu wyda- późniejszy biskup poznański rzeń bliższych czasom współczesnym (1414-1426), który w 1402 r. Gosławice. Kościół parafialny św. NMP, Długosza, narracja Roczników nasyca obronił doktorat na Uniwer- św. Andrzeja Apostoła i św. Benedykta, się informacjami o ludziach, którzy stają sytecie w Padwie. Jego promo- jeden z najcenniejszych zabytków polskiej architektury gotyckiej się bohaterami wojen, bitew, traktatów torem był właśnie Piotr Wysz. międzynarodowych, dyplomatycznych Długosz, wzmiankując o śmierci biskupa Andrzeja misji. Kronikarz dostrzega w nich fun- Łaskarza w 1426 r., nie omieszkał wspomnieć o zamku, datorów kościołów, wybitnych uczo- który odziedziczył po ojcu i gdzie później zmarł. Przypa- Herb Trąby Arcybiskupa Mikołaja. nych – profesorów Uniwersytetu dająca w 2012 r. 650. rocznica urodzin Andrzeja Łaskarza Kościół parafialny w Gosławicach Krakowskiego. W tym licznym i zbliżające się 600-lecie jego sakry biskupiej (2014 r.), to gronie zasłużonych dla państwa ważne wydarzenia przypominające człowieka europejskie- polskiego pojawiają się ludzie osiadli na terenie dawnego go formatu. Z tego powodu warto odwiedzić położony powiatu konińskiego lub w miejscowościach położonych nad jeziorem piękny zamek w Koninie-Gosławicach, któ- niedaleko jego stolicy, czyli w granicach sąsiednich powia- ry uważany jest za jedną z najstarszych budowli obronnych tów: gnieźnieńskiego, kaliskiego, pyzdrskiego, kruszwic- dostosowanych do obrony artyleryjskiej (basteje). Nieopo- kiego, radziejowskiego, łęczyckiego i innych. dal zamku wznosi się kościół parafialny pod wezwaniem W kręgu ludzi oddanych sprawom państwa, wier- św. Andrzeja Apostoła, Benedykta i Najświętszej Marii nych sług Władysława Jagiełły i jego syna – Kazimierza Panny, uznawany za unikalną budowlę gotyku europej- Jagiellończyka, wymienia Piotra Wysza z Radoliny, po- skiego. Oktogon krzyżowy z gwiaździstym sklepieniem, chodzącego ze znanego rodu rycerskiego, pieczętującego wspartym na centralnej kolumnie tej świątyni wraz z boga- się herbem Leszczyc. To on utorował drogę do wielkiej tą dekoracją heraldyczną, jest umieszczony na wspornikach kariery swoim bliskim krewnym i powinowatym. Sam dał sklepienia żebrowego. Badacze tego obiektu dopatrują się się poznać jako biskup krakowski (do 1412 r.), następnie w nim repliki kościoła Świętego Ducha w Konstancji, poznański (zm. 1414 r.), który przyczynił się od odnowy gdzie Łaskarz przebywał w latach 1414-1418 na Soborze Uniwersytetu Krakowskiego w 1400 r. i przez kilka lat Powszechnym lub kościoła Najświętszej Marii Panny na był jego kanclerzem. Spowi- Trawniczku w Pradze. Ten piękny – pod względem es- nowacony z Zawiszą Czarnym tetycznym – obiekt architektoniczny stał się wzorem dla z Garbowa, znanym w euro- kościoła w Miszewie Murowanym koło Płocka, gdzie pejskim kręgu kulturowym dziedzicami byli bliscy krewni rycerzem, sam przez wiele lat Godziembów z Lichenia oraz obracał się w gronie wybit- Gosławic. nych postaci mediewalnego Gosławice to jedna z nie- życia politycznego, religijnego, licznych wsi na ziemiach pol- intelektualnego. Dłuższy czas skich, gdzie przetrwały ele- przebywał w Pradze, gdzie menty dawnego założenia re- był związany z Uniwersytetem zydencjonalnego: zamek wraz Gosławice (Konin) – zamek wzniesiony Wrząca Wielka, kamienica – staraniem Andrzeja Łaskarza z Gosławic, dwór obronny na kopcu z XV w. rozbudowywany przez Jana z Lichenia z kościołem. Kolejnym przykładem wsi rezydencjonalnej 6 jest Wrząca Wielka koło Koła, w której zachowały się ruiny 7 murowanej kamienicy (dworu obronnego), otoczonej fosą. Nieopodal, poza granicami powiatu konińskiego, we wsi Borysławice (powiat łęczycki) swoją obronną rezy- dencję wzniósł Wojciech Jastrzębiec, biskup poznański Sławsk. Kościół parafialny. Sławsk. Pałac w Sławsku Unikalna chrzcielnica kamienna posadowiony na reliktach do 1412 r., następnie krakowski i w końcu arcybiskup z rzeźbą brzemiennej kobiety dawnego dworu gnieźnieński (zm. 1436 r.). Bohaterami przedostatniej księgi Roczników, obejmu- chlina pod Koninem, królewski podkanclerzy od 1464 r. jącej lata 1445-1461, są wybitni urzędnicy ziemscy i central- aż do śmierci. ni Królestwa Polskiego. W zapiskach dotyczących 1445 r. Obok ludzi tak wybitnych, niejednokrotnie europej- Długosz wymienia Jana z Lichenia, który był jednym skiego formatu (Andrzej Łaskarz, Piotr Wysz z Radoli- z posłów do przebywającego na Litwie Kazimierza Jagiel- ny), w dziele kanonika krakowskiego pojawiają się osoby lończyka, królewicza i zarazem wielkiego księcia. To on proste, mniej utytułowane. Czytelnika zapewne zaciekawi wraz z Wincentym Kotem, arcybiskupem gnieźnieńskim, postać Macieja Gnera, celnika konińskiego, wspomniane- wojewodami: Janem z Tęczyna – krakowskim, Łukaszem go w Rocznikach pod 1422 r., który nie spełnił życzenia z Górki – poznańskim, Piotrem ze Sprowy – lwowskim ubogiego podróżnego, zmarłego w Koninie wskutek cho- oraz kanclerzem Królestwa, Janem z Koniecpola – mieli roby. Życzeniem było spalenie jego szat. Zastanowiło to skłonić go do koronacji na władcę polskiego. Macieja Gnera, który nakazał dokładne ich przeszukanie. Wymieniony w tym gronie arcybiskup Wincenty – W trakcie rewizji znaleziono ukryte dokumenty szpie- znany także jako podkanclerzy Króle- gowskie, które natychmiast przekazano Zbigniewowi stwa Polskiego w latach 1434-1436 i wy- Oleśnickiemu, sekretarzowi królewskiemu i późniejsze- chowawca synów Władysława Jagiełły – mu biskupowi krakowskiemu. był blisko związany z Ziemią Konińską, Szczególny okres to lata wielkiej wojny z zakonem bowiem jego rodzina posiadała tu dobra krzyżackim, które Długosz opisuje pieczołowicie, przy- ziemskie położone na północny zachód wiązując wielką wagę i podkreślając zasługi ludzi z Koniń- od Konina. Także kanclerz Koniecpol- skiego. To przede wszystkim dwaj wielcy przedstawiciele ski, poprzez koligacje rodzinne, miał polskiej elity urzędniczej, dzielni rycerze spod Grunwaldu związki z Tuliszkowem, miasteczkiem – Marcin ze Sławska z rodu Zarembów oraz Janusz z Tu- niegdyś leżącym w administracyjnych liszkowa, przedstawiciel znanej granicach powiatu. Wincenty był po- rodziny pieczętującej się herbem wiązany z Janem Kotem z Dębna, kasz- Dryja. To oni wraz z tysiącami Jan Kot, kasztelan lędzki, telanem lędzkim, który w 1454 r. został bezimiennych bohaterów wojny poległy w bitwie pod śmiertelnie ranny w bitwie pod Chojni- 1409-1411 wzruszyli potęgę Za- Chojnicami w 1454 r. cami, a następnie pochowany w kościele konu Szpitala Najświętszej Marii św. Jakuba Apostoła w Toruniu. Panny Domu Niemieckiego w Je- W tym samym czasie w kręgu polskiej dyplomacji po- rozolimie, którego drogą dyploma- jawia się Mikołaj z Warzymowa z rodu Pomianów. tyczną nie można było zmusić do Na kartach długoszowej kroniki pojawia się również zadośćuczynienia krzywdom wy- Marcin ze Sławska, wojewoda kaliski, znany jako jeden rządzonym Królestwu Polskiemu z dowódców chorągwi w bitwie pod Grunwaldem. w XIV i początkach XV stulecia. Warzymowo. Dawny kościół pa- W drugiej połowie XV stulecia na jedną z najbardziej rafialny. Gniazdo rodowe rodziny Z tego dyplomatycznego kręgu herbu Pomian, której przedstawi- eksponowanych godności w państwie Kazimierza Jagiel- – po blisko 600. latach – wypada ciele należeli do grona wybitnych lończyka awansował, zmarły w 1471 r., Wojciech z Ży- przypomnieć Andrzeja Łaskarza urzędników kujawskich z Gosławic, biskupa poznańskiego (od 1414 r.), Wojciecha PIAST DYNASTY ROUTE – 8 Jastrzębca, arcybiskupa gnieźnieńskiego (zm. 1436 r.), którzy ROUTE 9 wraz ze wspomnianym Januszem z Tuliszkowa byli główny- Following the traces of Jan Długosz on Konin mi wykonawcami politycznych projektów króla Władysła- land… wa Jagiełły. To u nich szlify zdobywało kolejne pokolenie polskich dyplomatów: Jan z Lichenia, bratanek biskupa The land of Konin was a topic frequently recurring in Andrzeja Łaskarza i Mikołaj z Warzymowa (k. Skulska). The Annals of the famous Polish Kingdom written by Jan Roczniki Jana Długosza były jednym z cenniejszych Długosz, the most eminent writer describing our history. dzieł, cieszącym się poczytnością wśród szlachty. Rodzina His Annals are a work of art considered to be the most no- Sierakowskich z Bogusławic, położonych na pograniczu table chronicle in the medieval Europe and by the same a wielkopolsko-kujawskim, rodu pieczętującego się her- work separating this epoch from the Renaissance. The An- bem Ogończyk, w swojej bibliotece posiadała to znamie- nals – and in particular his first book entitled Chrography, nite dzieło kanonika krakowskiego. Ocalałe dwa tomy, containing detailed, for the time of its origin, description obejmujące lata 1415-1480, obecnie przechowywane of Polish lands, rivers, lakes, forests, etc., can be considered w zbiorach Biblioteki Kórnickiej PAN, w końcu XVI i na as the first Polish “guide” depicting the lands of the Polish początku XVII stulecia były własnością Jana Sierakow- Kingdom at the time of its most considerable thrive. It is skiego, wojewody łęczyckiego, następnie Samuela, prepo- also the image of the state under the reign of the Jagiel- zyta i infułata klasztoru panien norbertanek w Strzelnie, lonian dynasty, which took the throne in at the end a w końcu Stanisława, opata benedyktynów na Świętym of the 14th century. Bearing this date in mind, the person Krzyżu pod Kielcami w Górach Świętokrzyskich. of Jan Długosz and his masterpiece may be most of all re- Podróż po Ziemi Konińskiej z przewodnikiem tej klasy lated with the fact that he is the only one of our chronicle co Jan Długosz, to okazja do poznania tego co w kulturo- writers who devoted so much attention to land of Konin, wym krajobrazie pozostało od czasów naszego kronikarza. to this small fragment of the state and to the role of its To podróż śladami wybitnych postaci, znanych dyplomatów inhabitants in creating the Jagiellonian power. No one else i pracowników królewskiej kancelarii, którzy kreowali pol- focused on the multitude of national heritage monuments ską politykę zagraniczną. To wyprawa w przeszłość, do któ- and the true beauty of this land. Such perception of the rej wiedzie lektura wspaniałego dzieła Długosza. Ta podróż issue and exposing the role of the Greater Poland prov- ukazuje nam dawne zamki, będące rodowymi siedzibami ince in the state of the Jagiellonian dynasty is something wybitnych urzędników – zaliczanych do grona polskiej elity we can certainly be proud of. Hence, it is worth reminding politycznej XIV i XV w.; także dwo- all these places that are such clear and distinct elements of ry, które dziś są już ruiną, romańskie our national heritage – the history of our motherland. świątynie, przedziwne nagrobne płyty. Divided into twelve books, Annals by Długosz are To świadectwo obecności Konińskiego filled with information on events located in the area i jego społeczeństwa w dziejach pol- around Konin. These places have also been described in skiej państwowości. Jest to tylko legends, which were centuries later collected and written jeden aspekt postrzegania naszej down by Oskar Kolberg in his work containing several narodowej przeszłości. Nieba- volumes and entitled The People. Habits, way of life, lan- wem przyjdzie nam wyruszyć guage. That is why it is definitely worth to take the journey w długą podróż po Polsce, in these old times and neighbouring geographical areas, to po Europie, by tam szukać meet the main characters of past centuries, heroes from śladów naszej obecności – old legends, and to see wonderful places, so close to our naszych przodków, którzy hearts. Enter the world worth even faint memories… zaistnieli jako obywatele śre- This strange route in time and space begins by Gopło – miejscowość legendami związana z czasami panowania dniowiecznej Europy. Lake seen with the eyes of an annalist, son of John, par- Bolesława Chrobrego sive Dunin, whom he also calls 10 Peter Magnus. 11 Długosz did not omit the Konin road post and he wrote 1. Gopło photographs. A view from the river bank in Mielnica several words on the above, as well as he quoted the inscrip- ticipant of a battle that took place on 15 July 1410 at the tion ornamented on the pole, fields of Grunwald. This son was born only in 1415, so mentioning that it was situated few years after the battle, but memories of these events in the middle of the road be- was still alive at that time. He died in 1480, as a tween Kalisz and Kruszwica. Kazimierz Biskupi – place of of Przemyśl, a man of many merits for the state and re- He also attributed the erection worship devoted to Five Brothers spected diplomat. Due to his effort we can now enjoy the of this monument, unique as of Martyrdom, described by Jan descriptive image of our fatherland. far as Europe is concerned, Długosz According to Długosz Gopło was one of the big- to Peter Dunin. The Road Post (currently referred to as gest lakes in Poland. Goplenica River had its origin in this Konin Road Post) was once located on the cemetery of lake and then it passed into Warta River near Morzysław. the parish church in Konin. Yet there are no traces of the above. The Warta River As Długosz passed on to the description of events clos- – Gopło Lake canal runs through the dug Goplenica er to his contemporary times, the narrative of the Annals riverbed. Długosz also mentions another one, equally is filled with information devoted to people, who become beautiful watercourse, namely Koprzywnica, which has main characters during wars, battler, international treaties its origins in Dziadowice near Tuliszków. There were nu- and diplomatic missions. Among all the people the annal- merous mills located along Koprzywnica, as it is called by ist sees church founders, respected scholars – professors Długosz, although now it is known as Powa, and in the of the University of Krakow. This vast group of persons 19th century it was named Pokrzywnica, among others meritorious for the Polish state includes people living in the mill Niklas, next to Pokrzywnica (currently Posoka) mill former Konin poviat or in cities located close to its capital, known to our annalist. The author also mentioned Biała or even towns located in neighbouring poviats: , flowing from springs near Zbiersk and joining Warta river Kalisz, Pyzdry, Kruszwica, Radziejów, Łęczyca and others. near Kopojno. In his geographical description of Poland Among the people devoted to the matters of the he also included few sentences on Noteć, having its origin state, faithful followers of Władysław II Jagiellon and his near the town of Noteć (currently Noć near Ślesin). son Casimir IV Jagiellon, he mentions Piotr Wysz from Such a detailed description concerning the land of Radolina, from a famous knightly family, bearing a stamp Konin in the Annals stand as an example confirming of Leszczyc coat of arms. He enabled magnificent car- his stay within this area during the thirteen years war riers for his family and relatives. He was the bishop of (1454-1466), when Długosz conducted a spirited diplo- Krakow (until 1412), then the bishop of Poznań (until matic activity. 1414), and he was famous for Love for his fatherland, clearly emanating during the restoring the University of Kra- lecture of this most valuable chronicle of medieval Eu- kow in 1400. What is more, for rope, reveals great respect not only for the achievements several years he was the chan- of the people described in his volume – famous Poles and cellor of this university. Since Lithuanians, but also admiration for magnificent monu- he was a relative of Zawisza ments of architecture. The eyes of the annalist did not Czarny from Garbów, a well- miss the splendid views of Roman churches in Kazimierz known knight in the European Biskupi, place of Five Brothers’ cult, Stary Konin, the cultural circle, form many years construction of which he attributed to Peter the Dane he had the chance to meet the Konin. Road post with in- scription dating back to 1151 most important persons of Gosławice is one of very few villages in Poland, 12 the European political, reli- where we can still se preserved elements of the old resi- 13 gious and intellectual life. He dential facilities: castle with a church. Wrząca Wielka near stayed in Prague for many Koło stands as another example of residential village, as years, where he was connect- it has ruins of bricked tenement house (defensive manor), ed with the University of surrounded with a fosse. Gosławice (Konin) – castle erected as Charles IV. At the beginning Wojciech Jastrzębiec, bishop of Poznań until 1412, a result of an effort made by Andrzej of the 15th century he vis- and then bishop of Krakow, and finally archbishop of Łaskarz from Gosławice, expanded by ited Padua, where he became Gniezno (died in 1436), erected his defensive residence Jan from Licheń famous for being a rector of just outside the limits of Konin poviat, in Borysławice ultramotans, namely students coming from village (Łęczyca poviat). “outside the mountainous area”. The last but one book of the Annals, covering the Andrzej Łaskarz from Gosławice, future period between 1445 and 1461, is devoted to the most bishop of Poznań (1414-1426), who defend- prominent land and central officials of the Polish King- ed his doctoral thesis in 1402 on University dom. In the year 1445 the annalist mentions Jan from of Padua was also enumerated among the Licheń, who was one of the envoys to the prince and at members of his circle. Actually, it was Piotr the same time the Great Duke Casimir IV Jagiellon, resid- Coat of arms of Queen Anna Wysz who was his promoter. ing in . Together with Wincenty Kot, archbishop Cylejska. Parish church in Gosławice When Długosz wrote of Gniezno, and governors: Jan from Tęczyn – Krakow; about the death of bishop Łukasz from Górka – Poznań; Piotr from Sprowa – Lvov Andrzej Łaskarz in 1426, he did not forget to mention and chancellor of the Kingdom – Jan from Koniecpol, the castle that he inherited after his father and the place were supposed to encourage him to put on the crown and where he died. The 650th anniversary of Andrzej Łaskarz become the king of Poland. birth falling in 2012 and the close 600th anniversary of Archbishop Wincenty, mentioned in the above frag- his consecration (2014) are important events commemo- ment, also known as deputy chancellor of the Polish King- rating a man of a European format. Maybe because of dom between 1434 and 1436 and tutor of Władysław Jag- the above it would be worth visiting the beautiful castle iellon’s sons, was closely connected with the land of Konin, in Konin-Gosławice, situated by the lake, as this fortress as his family owned lands located north-west from Konin. is considered to be one of the oldest defensive facilities Chancellor from Koniecpol was also related with Tulisz- adjusted for artillery defence (bastions). Close to the cas- ków, a small city once located within the administrative tle, there is a Holy Virgin Mary, Saint Andrew the Apostle limits of the poviat, through his family relations. Wincenty and Saint Benedict parish church, perceived as the unique was related with Jan Kot from Dębno, chancellor of Ląd, construction of European Gothic (cross erected on the who was deadly wounded in plan of octagon with vault supported by a central column 1454 in the battle of Chojnice, with rich heraldic ornamentation placed on corbels of and then buried in Saint Jacob vault’s ribbing). Researchers studying this object perceive the Apostle church in Toruń. it as a replica of the Holy Spirit church in Constance, At the same time Mikołaj where Łaskarz dwelled between 1414 and 1418 during the from Warzymowo, from Po- Ecumenical Council or the Holy Virgin Mary Church in mian family, appears within Prague. This beautiful – as far as aesthetics is taken into the circle of Polish diplomacy. consideration – architectural facility became an example Pages of the chronicle for church in Miszewo Murowane near Płock, where written by Długosz also men- Warzymowo. Former parish church. landlords were close relative of Godziemba family from tion Marcin from Sławsk, gov- Family nest of Pomian coat of arms Licheń and Gosławice. ernor of Kalisz, known as one family, and representatives of this fa- mily were enumerated among eminent Kuyavian officials of the creators of ensign during the battle of Grunwald. Gniezno (died in 1436), who together with the above- 14 In the second half of the 15th century Wojciech mentioned Janusz from Tuliszków were the main execu- 15 from Żychlin near Konin was promoted to be one of the tors of political projects elaborated by the ling Casimir IV most important personas in the state ruled by Casimir IV Jagiellon. They were the tutors for the next generation of Jagiellon, as he was the deputy chancellor from 1464 until Polish diplomats: Jan from Licheń, nephew of bishop An- his death in 1471. drzej Łaskarz, Mikołaj from Warzymowo (near Skulsk). Apart from people of such incredible prominence, The Annals by Jan Długosz were one of the most quite often famous all around Europe (Andrzej Łaskarz, valuable pieces of art, and they were extremely popular Piotr Wysz from Radolina), the masterpiece by the canon among gentry. Sierakowski family from Bogusławice, from Krakow also described simple people, holding defi- located on the border of Greater Poland and Kuyavian nitely less or simply titles. The reader shall certainly be in- regions, family with Ogończyk coat of arms, had this terested in the person of Maciej Gner, a customs officer in magnificent volume written by the canon from Krakow Konin, mentioned in the Annals under the year 1422, who in its library. The two preserved volumes, covering the did not fulfil the wish by a poor traveller, who died in Konin years between 1415 and 1480 are being currently stored as a result of a disease. The traveller wanted his clothes to in PAN /Polish Academy of Sciences/ Kórnicka Library, be burned. This wish made Maciej Gner think and he or- and at the end of the 16th century and at the beginning dered a detailed search of the above-mentioned garments. of the 17th century they were owned by Jan Sierakowski, During the revision he found hidden spy documents, which governor of Łęczyca, and then by Samuel, the provost were immediately handed to Zbigniew Oleśnicki, secretary and mitrate of Norbentine Sisters monastery in Strzelno, of the crown and future bishop of Krakow. and finally by Stanisław, abbot of the Benedictine mon- The period of war with the Teutonic Order consti- astery on the Holy Cross near Kielce in Świętokrzyskie tute a special time in our history. Długosz describe this Mountains. period of time in great detail, paying Visiting the lands around Konin with such an emi- particular attention to merits of all nent guide as Jan Długosz is a chance to learn about all people from the lands around Kon- that remained in our cultural landscape since the time in. This mainly concerns two great of our annalist. This is a journey following the traces representatives of the Polish clerical of famous characters, who created Polish foreign policy, elite, famous knights from the field such as well-known diplomats and employees working in of Grunwald – Marcin from Sławsk, the chancery of the crown. It is a journey into the past, wearing Zaremba coat of arms, and guided by the lecture of the magnificent opus written by Janusz from Tuliszków, represent- Jan Długosz. This voyage allows us to see old castles, be- ing the famous family of Dryja coat ing family residences of prominent officials – enumer- of arms. They were the ones, who ated among the Polish political elite of the 14th and 15th together with thousands of name- century; as well as manors that are now unfortunately ru- Jan Kot, castellan of Ląd, less heroes of the war between 1409 ined, Romance churches, and curious tombstones. This died during the battle of and 1411, have shaken the power of is a testimony proving the presence of Konin province Chojnice in 1454 Order of Brothers of the German and its inhabitants in the history of the Polish state- House of Saint Mary in Jerusalem, as it was impossible hood. This is just one of many aspects related with to make the order remedy the damages done to the Polish perceiving our national past. Soon we will set out Crown in 14th and at the beginning of the 15th century for a long journey across Poland and across Eu- by means of a diplomatic actions. What concerns this rope in order to search for the traces of our diplomatic circle – after almost 600 years – it is worth presence – our ancestors, who were known as mentioning Andrzej Łaskarz from Gosławice, bishop of citizens of the medieval Europe. Poznań (since 1414), Wojciech Jastrzębiec, archbishop of Skulsk – town related in legends with the reign of Bolesław I Chrobry WARZYMOWO

LICHEŃ KAZIMIERZ STARY BISKUPI

GOSŁAWICE

RADOLINA KONIN

SŁAWSK ŻYCHLIN

© Starostwo Powiatowe w Koninie Wydział Promocji i Rozwoju Al. 1 Maja 9, 62-510 Konin tel. 63 240 32 00, fax. 63 240 32 01 [email protected]

Tekst, konsultacja i opracowanie redakcyjne: Jerzy Łojko Zdjęcia: Dorota Parus, Andrzej Łącki, Paweł Figurski Tłumaczenie: Alla Kukulenko

ISBN 978-83-931478-1-6