Sśladami Jana Długosza Po Ziemi Konińskiej…
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
S Śladami Jana Długosza po ziemi konińskiej… Rozwój Turystyka Ekologia www.powiat.konin.pl Nad Gopłem w Kruszwicy iemia Konińska w Rocznikach, czyli kronikach 2 sławnego Królestwa Polskiego, Jana Długosza, 3 Znaszego najwybitniejszego dziejopisa, była tema- tem, do którego często powracał autor. To dzieło, które uznaje się za najwybitniejszą kronikę europejskiego śre- dniowiecza i zarazem dzieło, które oddziela tę epokę od Warty w pobliżu Morzysławia. Nie pozostały po niej żad- odrodzenia. Roczniki, zwłaszcza jego pierwszą księgę na- ne ślady. Przekopanym korytem Goplenicy płynie kanał zwaną Chorografią, która zawiera dokładny, jak na owe Warta–Gopło. Długosz wspomina o drugim, nie mniej czasy, opis ziem polskich, rzek, jezior, puszczy itd., można uroczym cieku wodnym – Koprzywnicy, której źródła uznać także za pierwszy polski „przewodnik” po ziemiach znajdują się pod Dziadowicami koło Tuliszkowa. Na Ko- Królestwa Polskiego w dobie największego jego rozkwitu. przywnicy – jak zwie ją Długosz – zwanej obecnie Pową, To także obraz państwa za panowania Jagiellonów, którzy a w XIX w. jeszcze Pokrzywnicą, usytuowane były liczne tron w Polsce objęli w końcu XIV wieku. Przypomnienie młyny, m.in. Niklas, a także znany naszemu kronikarzowi tej daty, postaci Jana Długosza i jego dzieła wiązać można młyn Pokrzywnica (obecnie Posoka). Dziejopis wspo- przede wszystkim z tym, że żaden z naszych kronikarzy mniał też o Białej wypływającej ze źródeł koło Zbierska nie poświęcił tyle uwagi Konińskiemu, temu niewielkiemu i mającej ujście do Warty w pobliżu Kopojna. W opisie skrawkowi państwa, i roli jego mieszkańców w budowa- geograficznym Polski umie- niu jagiellońskiej potęgi. Nikt też nie zwrócił uwagi na ścił także parę zdań o No- mnogość zabytków narodowego dziedzictwa kulturo- teci, biorącej początek koło wego i piękno tej ziemi. Takie ujęcie problematyki i wy- miasteczka Noteć (obecnie eksponowanie roli prowincji wielkopolskiej w ówczesnej Noć koło Ślesina). Polsce daje nam powód do dumy. Warto zatem przypo- Tak dokładne opisy mnieć te miejsca, które tak wyraziście wpisują się w naszą Ziemi Konińskiej w Rocz- narodową przeszłość – w dzieje Ojczyzny. nikach są świadectwem Podzielone na dwanaście ksiąg Roczniki Długosz potwierdzającym jego po- nasycił informacjami o wydarzeniach, które umiejscawia byt na tych terenach w cza- w okolicy Konina. Te miejsca również owiane zostały le- sach wojny trzynastoletniej gendami, które po stuleciach zebrał i spisał Oskar Kol- (1454-1466), kiedy Długosz Konin. Fara św. Bartłomieja – przełom berg w wielotomowym dziele Lud. Jego zwyczaje, spo- prowadził ożywioną dzia- XIVi XV w. sób życia, mowa… Warto zatem udać się w tę podróż łalność dyplomatyczną. w odległe czasy i bliskie nam przestrzenie geograficzne, Umiłowanie Ojczyzny, wyraźnie emanujące w czasie aby spotkać bohaterów minionych epok, postacie z daw- lektury tej najcenniejszej kroniki średniowiecznej Europy, nych legend, w miejsca cudowne i bliskie naszym sercom. to wielki szacunek nie tylko dla dokonań bohaterów W świat wart choćby ulotnych wspomnień… dzieła – wybitnych Polaków, Litwinów, to także po- Ta dziwna droga w czasie i przestrzeni rozpoczyna dziw dla znamienitych zabytków architektury. Oczom się nad Gopłem widzianym oczyma syna uczestnika bitwy kronikarza nie umknęły wspaniałe widoki romań- rozegranej 15 lipca 1410 r. na grunwaldzkich polach. Ten skich kościołów w Kazimierzu Biskupim (miejscu syn, Jan Długosz, urodził się dopiero w 1415 r., a więc kultu Pięciu Braci) i Starym Koninie, których budo- parę lat po bitwie, jednak pamięć tamtych wydarzeń była wę przypisał Piotrowi Duńczykowi sive Duninowi, ciągle żywa. Zmarł w 1480, już jako biskup przemyski, którego nazywa również Piotrem Magnusem. człowiek zasłużony dla państwa i ceniony dyplomata. To Długosz nie pominął konińskiego słupa dzięki niemu dysponujemy opisowym obrazem Ojczyzny. drogowego, któremu poświecił parę zdań Gopło w opisie Długosza to jedno z największych oraz przytoczył zdobiącą go Konin. Słup Drogowy jezior Polski. Stąd wypływała Goplenica, uchodząca do inskrypcję, wspominającą, że z inskrypcja z 1151 r. Herb Orzeł Biały. Prezbiterium kościała parafialnego w Gosławicach posadowiono go w połowie drogi Karola. W początkach XV w. 4 pomiędzy Kaliszem a Kruszwicą. rezydował m.in. w Padwie, 5 Fundację tego unikalnego w Europie za- gdzie dał się poznać jako bytku także przypisał komesowi Piotrowi rektor ultramotanów, czyli Duninowi. Słup drogowy (zwany obecnie studentów pochodzących Słupem Konińskim) niegdyś znajdował „spoza gór”. się na cmentarzu kościoła parafialnego W jego kręgu znalazł się w Koninie. Andrzej Łaskarz z Gosławic, Wraz z przejściem do opisu wyda- późniejszy biskup poznański rzeń bliższych czasom współczesnym (1414-1426), który w 1402 r. Gosławice. Kościół parafialny św. NMP, Długosza, narracja Roczników nasyca obronił doktorat na Uniwer- św. Andrzeja Apostoła i św. Benedykta, się informacjami o ludziach, którzy stają sytecie w Padwie. Jego promo- jeden z najcenniejszych zabytków polskiej architektury gotyckiej się bohaterami wojen, bitew, traktatów torem był właśnie Piotr Wysz. międzynarodowych, dyplomatycznych Długosz, wzmiankując o śmierci biskupa Andrzeja misji. Kronikarz dostrzega w nich fun- Łaskarza w 1426 r., nie omieszkał wspomnieć o zamku, datorów kościołów, wybitnych uczo- który odziedziczył po ojcu i gdzie później zmarł. Przypa- Herb Trąby Arcybiskupa Mikołaja. nych – profesorów Uniwersytetu dająca w 2012 r. 650. rocznica urodzin Andrzeja Łaskarza Kościół parafialny w Gosławicach Krakowskiego. W tym licznym i zbliżające się 600-lecie jego sakry biskupiej (2014 r.), to gronie zasłużonych dla państwa ważne wydarzenia przypominające człowieka europejskie- polskiego pojawiają się ludzie osiadli na terenie dawnego go formatu. Z tego powodu warto odwiedzić położony powiatu konińskiego lub w miejscowościach położonych nad jeziorem piękny zamek w Koninie-Gosławicach, któ- niedaleko jego stolicy, czyli w granicach sąsiednich powia- ry uważany jest za jedną z najstarszych budowli obronnych tów: gnieźnieńskiego, kaliskiego, pyzdrskiego, kruszwic- dostosowanych do obrony artyleryjskiej (basteje). Nieopo- kiego, radziejowskiego, łęczyckiego i innych. dal zamku wznosi się kościół parafialny pod wezwaniem W kręgu ludzi oddanych sprawom państwa, wier- św. Andrzeja Apostoła, Benedykta i Najświętszej Marii nych sług Władysława Jagiełły i jego syna – Kazimierza Panny, uznawany za unikalną budowlę gotyku europej- Jagiellończyka, wymienia Piotra Wysza z Radoliny, po- skiego. Oktogon krzyżowy z gwiaździstym sklepieniem, chodzącego ze znanego rodu rycerskiego, pieczętującego wspartym na centralnej kolumnie tej świątyni wraz z boga- się herbem Leszczyc. To on utorował drogę do wielkiej tą dekoracją heraldyczną, jest umieszczony na wspornikach kariery swoim bliskim krewnym i powinowatym. Sam dał sklepienia żebrowego. Badacze tego obiektu dopatrują się się poznać jako biskup krakowski (do 1412 r.), następnie w nim repliki kościoła Świętego Ducha w Konstancji, poznański (zm. 1414 r.), który przyczynił się od odnowy gdzie Łaskarz przebywał w latach 1414-1418 na Soborze Uniwersytetu Krakowskiego w 1400 r. i przez kilka lat Powszechnym lub kościoła Najświętszej Marii Panny na był jego kanclerzem. Spowi- Trawniczku w Pradze. Ten piękny – pod względem es- nowacony z Zawiszą Czarnym tetycznym – obiekt architektoniczny stał się wzorem dla z Garbowa, znanym w euro- kościoła w Miszewie Murowanym koło Płocka, gdzie pejskim kręgu kulturowym dziedzicami byli bliscy krewni rycerzem, sam przez wiele lat Godziembów z Lichenia oraz obracał się w gronie wybit- Gosławic. nych postaci mediewalnego Gosławice to jedna z nie- życia politycznego, religijnego, licznych wsi na ziemiach pol- intelektualnego. Dłuższy czas skich, gdzie przetrwały ele- przebywał w Pradze, gdzie menty dawnego założenia re- był związany z Uniwersytetem zydencjonalnego: zamek wraz Gosławice (Konin) – zamek wzniesiony Wrząca Wielka, kamienica – staraniem Andrzeja Łaskarza z Gosławic, dwór obronny na kopcu z XV w. rozbudowywany przez Jana z Lichenia z kościołem. Kolejnym przykładem wsi rezydencjonalnej 6 jest Wrząca Wielka koło Koła, w której zachowały się ruiny 7 murowanej kamienicy (dworu obronnego), otoczonej fosą. Nieopodal, poza granicami powiatu konińskiego, we wsi Borysławice (powiat łęczycki) swoją obronną rezy- dencję wzniósł Wojciech Jastrzębiec, biskup poznański Sławsk. Kościół parafialny. Sławsk. Pałac w Sławsku Unikalna chrzcielnica kamienna posadowiony na reliktach do 1412 r., następnie krakowski i w końcu arcybiskup z rzeźbą brzemiennej kobiety dawnego dworu gnieźnieński (zm. 1436 r.). Bohaterami przedostatniej księgi Roczników, obejmu- chlina pod Koninem, królewski podkanclerzy od 1464 r. jącej lata 1445-1461, są wybitni urzędnicy ziemscy i central- aż do śmierci. ni Królestwa Polskiego. W zapiskach dotyczących 1445 r. Obok ludzi tak wybitnych, niejednokrotnie europej- Długosz wymienia Jana z Lichenia, który był jednym skiego formatu (Andrzej Łaskarz, Piotr Wysz z Radoli- z posłów do przebywającego na Litwie Kazimierza Jagiel- ny), w dziele kanonika krakowskiego pojawiają się osoby lończyka, królewicza i zarazem wielkiego księcia. To on proste, mniej utytułowane. Czytelnika zapewne zaciekawi wraz z Wincentym Kotem, arcybiskupem gnieźnieńskim, postać Macieja Gnera, celnika konińskiego, wspomniane- wojewodami: Janem z Tęczyna – krakowskim, Łukaszem go w Rocznikach pod 1422 r., który nie spełnił życzenia z Górki – poznańskim, Piotrem ze Sprowy – lwowskim ubogiego podróżnego, zmarłego w Koninie wskutek cho- oraz