TRIBUNENieuwsblad van de SP • jaargang 55 • nr. 04 • april 2019 • € 1,75 • www.sp.nl

VERKIEZINGEN KLAAR VOOR DE VOLGENDE RONDE

LATIJNS-AMERIKA: OLIE OP HET VUUR

VACATURE: JONG, WIT, MANNELIJK? SCHOUDERS ERONDER

Naar een beter Nederland. Wie wil dat nou niet? Met deze schoudertas uit de SP-shop laat je zien hoe praktisch idealen kunnen zijn. Ook reuzehandig voor het verspreiden van verkiezingsfolders trouwens..

BEN JIJ EEN JONGE SP’ER, MAAR GEEN ROOD-LID? SLUIT JE NU GRATIS AAN EN STEUN DE MEEST ACTIEVE POLITIEKE JONGEREN­ORGANISATIE VAN NEDERLAND!

MAAK KENNIS MET ROOD OP DE NIEUWE LEDENAVOND! Ben je nog niet zo lang lid van ROOD of wil je graag meer weten over ROOD? Kom op vrijdagavond 10 mei naar de landelijke Nieuwe Ledenavond in Amersfoort.

Het wordt een leuke en inspirerende avond waarop we het met elkaar hebben over onze ideologie en over activisme. Ook maak je kennis met andere ROOD-leden uit het hele land.

Lijkt het je leuk om hier bij te zijn? Meld je dan aan door een mailtje te sturen naar [email protected]

DE SP ZET ZICH IN VOOR MENSELIJKE WAARDIGHEID, GELIJKWAARDIGHEID EN SOLIDARITEIT

TRIBUNE IS EEN Redactie Illustraties SP algemeen Redactie Tribune UITGAVE VAN DE Diederik Olders (h), Lesley Arp Arend van Dam T (088) 243 55 55 Snouckaertlaan 70 SOCIALISTISCHE Rob Janssen, Daniël de Jongh Wim Stevenhagen F (033) 462 55 12 3811 MB Amersfoort PARTIJ (SP) EN [email protected] T (088) 243 55 42 VERSCHIJNT Vormgeving De Tribune op Internet www.sp.nl F (033) 462 55 12 11 MAAL Maurits Gemmink, Robert de Klerk www.sp.nl/nieuws/tribune E [email protected] PER JAAR Nenad Mećava, Gonnie Sluijs Abonnementen- en Abonnement ledenadministratie De Tribune in Aan dit nummer werkten mee € 5,00 per kwartaal (machtiging) Snouckaertlaan 70 gesproken vorm Robin Bruinsma, Anouk Pross of € 24,00 per jaar (acceptgiro). 3811 MB Amersfoort Belangstellenden voor Karen Veldkamp Losse nummers € 1,75. T (088) 243 55 40 de Tribune op cd kunnen SP-leden ontvangen de E [email protected] contact opnemen Illustratie cover Tribune gratis. met de SP-administratie. Moker Ontwerp

Incasso contributie Veel leden van de SP betalen hun contributie via een incassomachtiging. Sinds 1 oktober 2013 incasseert de SP het bedrag van de contributie in de eerste week van elk kwartaal. Daarbij vermelden we, conform wettelijke regels het betreffende lidnummer en het zogeheten incassanten-ID van de SP, te weten NL86ZZZ403462460000. Bij vragen over contributie-inning, kunt u contact opnemen met de ledenadministratie van de SP, via (088) 243 55 40 of [email protected] Tenzij anders vermeld, is op de inhoud van deze publicatie de Creative Commons Naamsvermelding-Niet Commercieel- GeenAfgeleideWerken 3.0 Nederland licentie van toepassing. http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/nl 2 TRIBUNE april 2019 IN DIT NUMMER COLUMN Actueel Vuist tegen discriminatie op Voor Kruiskamp arbeidsmarkt ‘Lilian, ik reken op jullie. We zitten hier in ongezonde woningen met schimmel, 4 aan het eind van de maand vragen we ons altijd weer af of we onze rekeningen kunnen betalen en ondertussen blijven onze kosten gewoon doorstijgen. De energierekening, de zorgpremie, de huur.’ Statenverkiezingen Ik was pas op bezoek in de Bossche Uitslagen, impressies, commentaren wijk Kruiskamp, toen een bewoonster dit tegen me zei. Samen met de SP- 6 afdeling hadden huurders door samen in actie te komen afgedwongen dat hun woningbouwcorporatie eindelijk hun woningen fatsoenlijk ging isoleren. Deze overwinning smaakte naar meer. Op het moment dat ik deze column schrijf Klimaat is het een paar dagen na de verkiezingen. Voor u de rekening, Terwijl ik dit schrijf moet ik aan haar voor Shell de winst denken. Duidelijk is wel: het waren niet onze verkiezingen. Daar moeten en gaan 10 we natuurlijk van leren. Hoe kan het bijvoorbeeld dat bijna de helft van de mensen het vertrouwen in de politiek, en dus ook in ons, zo is verloren dat ze niet eens zijn gaan stemmen? Maar Latijns-Amerika tegelijk hebben wij SP’ers de plicht om Opnieuw strijdtoneel van de te zorgen dat we het vertrouwen van de grootmachten Kruiskampers niet beschamen.

18 Zoals in Kruiskamp zijn er heel veel mensen in Nederland. Gewone mensen die na decennialang marktdenken en bezuinigingen op dat wat van ons allemaal is hopen op verandering én op Eurofractie een fatsoenlijk bestaan. We weten dat Een rolkoffer vol strijdlust de oplossing voor hun problemen niet gaat komen van de gevestigde orde of de 24 rabiaat rechtse partijen. Ik beloofde de Kruiskampers die middag dat wij altijd zij aan zij met hen blijven staan. Door hun stem te zijn binnen het parlement en samen met hen in actie te komen daarbuiten.

17 Uitgelicht: Patserbakken pakken? Het heeft dus geen zin om onze schouders te laten hangen. We zullen onze rug 22 Gouden Roeispaan: De 100-jarige activist rechten en opstaan. Want soms lijkt het 28 LinksVoor: Jobien de Rijt-van Keulen reageert misschien tegen te zitten. Maar juist dan niet meteen klaboem staan we op. Met meer energie, moed en hoop. Voor al die mensen die geen gouden 14,15,16, 29 Nieuws 30 Prikbord 31 Puzzel bergen vragen, maar een 32 Theo de buurtconciërge fatsoenlijk bestaan. Voor een rechtvaardig land.

Lilian Marijnissen fractievoorzitter SP

TRIBUNE april 2019 3 Uitzendbureaus moeten zelf ook veel meer doen om discriminatie te bestrijden. Daarom is de SP bij de koepel van uitzendbureaus (ABU) op bezoek gegaan om ze dat te vertellen. Het filmpje van die actie is hier terug te vinden: sp.nl/nieuws/2018/02/pak-discriminerende-uitzendbureaus-aan PERSONEEL GEZOCHT: JONG, WIT, MANNELIJK

Iedereen is tegen discriminatie. En natuurlijk maakt niemand zich er zelf schuldig aan. En toch komt het voor en niet te lui. Bijvoorbeeld op de arbeids- markt. Veel uitzendbureaus bleken weinig problemen te hebben met de zoek­ opdracht ‘geen Turken en Marokkanen’. De SP stelt een pakket maatregelen tegen arbeidsmarktdiscriminatie voor dat eindelijk zoden aan de dijk zet.

EÉN DING WIL SP-Kamerlid Jasper van Dijk ten als vakkenvullers te willen. Jongelui om er op grond van leeftijd van uit te gaan meteen helder stellen: ‘Discriminatie op die in de supermarkt werken, het mag dat iemand minder presteert dan mensen de arbeidsmarkt raakt niet alleen mensen voor velen een vertrouwd tafereel zijn. die jonger zijn, redeneert de SP. En hoeveel met een migratie-achtergrond. We heb- Maar door zo expliciet de voorkeur voor 50-plussers zullen aan de zijlijn staan­ ben het ook over bijvoorbeeld leeftijds- en een leeftijdsgroep uit te spreken, worden omdat werkgevers hen te oud vinden? zwangerschapsdiscriminatie.’ Al eerder degenen die ouder zijn uitgesloten. Dat is Niettemin heeft een van de meest trok Van Dijk bijvoorbeeld aan de bel over leeftijdsdiscriminatie, oordeelden destijds schrijnende voorbeelden van arbeids­ de personeelswerving bij Albert Heijn, dat het College voor de Rechten van de Mens en discriminatie een etnische achtergrond. in vacatures stelde scholieren en studen- ook Jasper van Dijk. Er is geen enkele reden TV-­programma Radar onthulde dat de

4 TRIBUNE april 2019 Ron Meyer voorzitter SP

Terugknokken

Mensen die mij kennen, weten dat ik vrese- lijk slecht tegen verlies kan. Ja, ik was zo’n irrelevant. Bedrijven die discrimineren jongetje dat het Mens-erger-je-niet-bord moeten dat gaan voelen, maar dat gaat omver gooide wanneer ik dreigde teverliezen.­ onder het huidige beleid niet gebeuren.’ Mijn oma liet me dan winnen, mijn moeder stuurde me naar mijn kamer. Mijn vrouw De SP heeft daarom vijf voorstellen vindt het een vreselijke eigenschap. gedaan om definitief af te rekenen met discriminatie op de arbeidsmarkt. Om te Nog veel erger vindt ze dat ik ’m door­gegeven beginnen moeten bedrijven die discri- heb aan onze kinderen. Aan de twee jongens mineren een boete krijgen, ook als dat om precies te zijn. Bij onze oudste- van elf ­gebeurt in de werving- en selectiefase. jaar- komt na elke sportnederlaag de stoom Van Dijk: ‘Juist in die fase vindt discri- uit de oren. Een ‘cooling down’ duurt dan minatie veelal plaats.’ Berucht hierin zijn minstens een uur. Getergd is hij dan de vol- volgens hem uitzendbureaus, waarvoor gende wedstrijd. Het hoofd van onze jongste als het aan de SP’er ligt een vergun- zoon, twintig maanden- transformeert in een ningsplicht komt. Uitzendbureaus vallen reuzentomaat die elk moment kan ontploffen namelijk onder de vrije sector; door – alleen al als Baby TV een keer storing heeft. invoering van een vergunningsplicht kan Dochterlief van negen is veruit de verstandig- de Inspectie SZW ingrijpen bij overtre- ste. Zij kookt van binnen, past haar creati­ dingen. Dat betekent dat een vergunning viteit toe en wint het eerstvolgende spel. kan worden ingetrokken als er sprake is Vaak met twee vingers in de neus. van discriminatie. Verder voorzien de SP-voorstellen in vergroting van de slag- Ik was ziek van onze verkiezingsuitslag. Ik kracht van de Inspectie, die al jaren met dacht aan al die SP-vrijwilligers die dagelijks een chronisch capaciteitstekort kampt. strijden voor gelijkwaardigheid, menselijke Waardoor misstanden op de arbeidsmarkt waardigheid en solidariteit. Ik besloot met Uitzendbureaus moeten zelf ook veel meer doen om discriminatie te bestrijden. Daarom is de SP bij de koepel van uitzendbureaus (ABU) op bezoek nauwelijks aangepakt worden. Een speci- heel veel mensen te praten. Te bellen. De gegaan om ze dat te vertellen. Het filmpje van die actie is hier terug te vinden: sp.nl/nieuws/2018/02/pak-discriminerende-uitzendbureaus-aan ale afdeling van de Inspectie zou zich dan buurt in te gaan en te luisteren. Waarom is bezig moeten gaan houden met de aanpak hier zoveel Forum gestemd? Waarom helft(!) van de uitzendbureaus bereid is om van arbeidsmarktdiscriminatie. Naast het stemden hier zoveel mensen niet? opdrachtgevers zonder meer tegemoet te uitdelen van boetes behoort publicatie komen als zij ‘geen Turken of Marokkanen’ van een zwarte lijst voor discriminerende Wat je dan vaak hoort? Boosheid, teleur­ willen hebben. ‘Discriminatie op bestel- bedrijven eveneens tot de SP-voorstellen. stelling en zelfs cynisme. Over een elite die ling’, aldus Van Dijk. Immers, geen enkel bedrijf heeft zin in keer op keer een middelvinger opsteekt een slechte reputatie. Tot slot moet de naar de rest van het land. Sommigen gaven Natuurlijk; iedereen is tegen discrimi­natie. Inspectie extra middelen krijgen voor ­openlijk aan de macht de hardste klap te En uiteraard is het goed dat de overheid inzet van mysteryguests, zodat bedrij- willen geven. De ergste kopzorgen. Wat je het in beeld heeft en optreedt. Maar het ven ook op heterdaad betrapt kunnen ook vindt van het middel waarmee die klap ­zogenaamde Implementatieplan, dat worden. De ‘undercover-inspecteurs’ verkocht is; die boosheid moeten wij voelen. staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken zijn niet alleen in het kader van sol- Niet als rem, maar als energie. en Werkgelegenheid (SZW) daartoe licitaties maar ook bij aanvragen voor onlangs op tafel legde, gaat Van Dijk lang stageplekken ­inzetbaar. Vorig jaar bleek Mensen geven ons een duidelijke boodschap: niet ver genoeg. ‘Weliswaar is de intentie uit overheidscijfers dat 48 procent van de wees onze strijder. Voor rechtvaardigheid. goed, maar het is te vrijblijvend, er wor- mbo-­studenten met een allochtone ­Tegen een arrogante en hypocriete elite met den geen doelen gesteld en sancties zijn achtergrond de eerste keer succes heeft een wapperend vingertje en een blinde vlek vooralsnog beperkt’, zo zei hij in de Kamer. bij het vinden van een stageplek; bijna een voor onze zorgen. Met meer bravoure en ‘Volgens het plan van Van Ark hoeven kwart moet het vier keer of vaker probe- branie. ­bedrijven alleen maar “een beleid” te heb- ren. Bij de autochtone mbo’ers daaren­ ben. Dat zou dan al kunnen met een A4’tje tegen lukt het ruim twee derde meteen Als de jongen die het hele bord omver wil in de kantine met daarop de tekst “Wij zijn de eerste keer en hoeft maar 10 procent werpen, maar zijn woede omzet in strijd­ tegen discriminatie”. Goedbedoeld, maar vier of meer pogingen te doen om een baarheid. Als het meisje dat kookt van helaas te slap. Kijk, arbeidsmarktdiscri- stageplek te vinden. ­binnen, maar haar creativiteit toepast en minatie is hardnekkig. Het is ongelooflijk De SP-voorstellen worden binnenkort in wint. Als die bokser die een klap krijgt, even frustrerend voor gemotiveerde mensen als de Kamer besproken. • tegen de touwen veert. Maar die de pijn zij op basis van bijvoorbeeld hun afkomst omzet in kracht en zich terug knokt. Luider, worden afgewezen en bovendien totaal tekst Rob Janssen feller, duidelijker. Dat gaan we doen.. SP KRIJGT TIK, MAAR IS KLAAR VOOR DE VOLGENDE RONDE

UITSLAG VERKIEZINGEN PROVINCIALE STATEN VALT TEGEN De SP’ers op de uitslagenavond in Den Haag moesten even slikken, net als hun kameraden in heel het land. Ook al was de verwachting dat we de mooie score van de vorige Provinciale Statenverkiezingen zeker niet zouden evenaren; dit viel toch nog tegen. Met de volgende – Europese – verkiezingen voor de deur, is het een kwestie van snel leren van deze uitslag en dóórknokken. De explosieve ledenaanwas is daarvoor een goede basis.

HAAGSE NACHTBRAKERS ZULLEN PIP, een voor de Eerste Kamer Tiny Kox en partij- nachtclub op het Haagse industrieterrein voorzitter Ron Meyer worden afgewisseld De Binckhorst, niet snel associëren met met snoeiharde garagerock van de Haagse de provincie of de Eerste Kamer. Toch zit band The Peptones. de zaal op 20 maart tjokvol Kamerleden, fractiemedewerkers en lokale vrijwilli- HALVERING gers, die nerveus de eerste exitpolls van de Ook de toppers van de Zuid-Hollandse Provinciale Statenverkiezingen afwachten. kandidatenlijst verschijnen kort op het SP-onderwijswoordvoerder Peter Kwint podium. Lijsttrekker Lies van Aelst blikt is spreekstalmeester. ‘Dat betekent een terug op een aantal persoonlijke campag- extreem chaotische avond’, belooft hij. nehoogtepunten. Bijvoorbeeld, flyeren voor Toespraken van onder anderen lijsttrekker klimaatrechtvaardigheid met een grote

6 TRIBUNE april 2019 opblaasbare dino – een verwijzing naar de was.’ Bovendien: ‘Het past ons SP’ers niet fossiele energiereuzen – en als enige SP- om de kopjes en schouders te laten hangen. lijsttrekker mogen meedoen aan een NOS- Wat ons past is om, morgen als we opstaan, debat tussen Statenleden. Enorm spannend de strijd voor rechtvaardigheid verder te vond Van Aelst dat laatste: ‘Al het nu mis- voeren, onze ruggen te rechten en zij aan gaat zet ik de hele partij voor lul, dacht ik.’ zij te staan met de mensen.’ Marijnissen Kwint verzekert de lijsttrekker dat ze haar haalt ook de vele campagnemomenten aan partijgenoten juist trots heeft gemaakt. waarin politieke opponenten plotseling ondersteuning zijn er nu tientallen mensen aan de haal gingen met SP-plannen, om De eerste exitpoll-resultaten die live in bezig met werkzaamheden in onze flats.’ kiezers te lokken. Denk aan het relaas over beeld verschijnen zijn toevallig ook die van Shalini vergelijkt de monsterzege van het de doorgeslagen marktwerking in de zorg Zuid-Holland. Voorspeld wordt dat de SP in Forum voor Democratie met de opkomst van CDA-minister Hugo de Jonge, het plei- deze provincie flink moet inleveren, en van van Trump in de VS. ‘Als ik zie hoeveel dooi van de ChristenUnie om particuliere 5 naar 2 zetels gaat. Een bittere pil – maar mensen op het minstens net zo bitter is de voorspelde Forum stemmen, monsterzege van Forum voor Democratie, dan vraag ik me af: die volgens de eerste peiling als grootste is ons land zo rijk?! partij haar debuut maakt in de Staten. Want de minima GEMEENTEN WAAR DE SP GROOT Daarna volgen de prognoses voor Noord- gaan hieronder OF DE GROOTSTE WAS Brabant en Gelderland, waar eveneens een lijden. Als ik bood- PEKELA GROOTSTE PARTIJ MET 18% halvering van de SP wordt voorspeld. schappen doe merk OSS GROOTSTE PARTIJ MET 17,6% ik ook dat alles HEERLEN (OP ÉÉN STEM NA!) TWEEDE, MET 17,1% SPANNENDE AVOND duurder is gewor- Na deze eerste schok geven de Rotterdamse den. Ik wil dat mijn BOXMEER TWEEDE MET 17,1% activisten Shalini, Dana en Daniël vanaf kind kan studeren, KERKRADE DERDE MET 14,1% het podium de aanwezigen een oppepper. maar maak me zor- GENNEP TWEEDE MET 13,9% gen over de kosten.’ Met de SP kwamen zij in actie tegen de APPINGEDAM GROOTSTE MET 13% schimmel in hun woningen en water in hun Ze vreest dat nog kelders, en zo boksten ze onlangs onder meer mensen met andere een compensatie van 255 euro voor een smalle beurs elkaar bij corporatie Vestia. Shalini vindt de cynisch zullen avond misschien wel net zo spannend als worden over ‘de politiek’ wanneer duidelijk woning­beleggers steviger aan te pakken en menig SP’er, vertelt ze achteraf: ‘Het kwam wordt wat Thierry Baudet en consorten de roep van D66 om een miljonairstaks. als een verrassing dat wij hier aanwezig echt met hen voorhebben. konden zijn. Ik vind mezelf een leek op het 2023 gebied van poli- ‘RUGGEN RECHTEN’ Dat andere partijen SP-ideeën overnemen, tiek, maar ben Rond een uur of elf beklimt SP-boegbeeld is te zien als winstpunt; blijkbaar schatten toch zenuw- Lilian Marijnissen het podium terwijl een ook zij in dat de idealen van de SP goed lig- OPKOMST BETER, achtig als de remix van ‘Bella Ciao’ uit de boxen galmt. gen in het land. Nu nog zorgen dat mensen NOG STEEDS LAAG pest!’ Veel lof ‘Het was niet onze verkiezing en niet onze weer meer op het origineel stemmen. Een gaat naar Bert avond’, luidt haar conclusie. Tegelijk: ander winstpunt van deze campagne: 2015: 47,8% Peterse van de ‘Vergeet niet dat de vorige verkiezingen maar liefst 2023 nieuwe leden in een paar 2019: 56,1% Rotterdamse voor de Provinciale Staten de op één na maanden. Na jarenlang in de min te hebben SP. ‘Dankzij zijn beste uitslag in de geschiedenis voor ons gestaan, kan de SP weer op jacht naar de

7

TRIBUNE april 2019 7 toppositie in Nederland van ledenaantal- len van politieke partijen. Dat we nu de derde partij van het land zijn, belooft veel goeds voor de toekomst – te beginnen met de campagne voor de verkiezingen voor het Europees Parlement in mei. Meer steun en meer actieve leden om vol goede moed de volgende ronde in te gaan. ‘WAKE-UPCALL’ FRIESLAND 2 We spreken Tiny Kox enkele dagen na de verkiezingen. Hij zal waarschijnlijk met drie collega’s de SP-Eerste Kamerfractie gaan vormen. Hij is bereid een voorzetje te geven voor de analyse – vooral in de vorm NOORD-HOLLAND 3 van vragen: ‘Deze uitslag is een harde klap. Een wake-upcall voor het besef dat verkie- zingen niet alleen over stemmen binnenha- len gaat, maar ook over de stemmen die je FLEVOLAND 2 níét hebt binnengehaald. Als SP’ers weten wij dat de mensen zich ernstige zorgen ma- ken over de zorg en sociale rechtvaardig- heid. Dat blijkt als we de mensen op straat UTRECHT 2 en in de wijken spreken, en CPB-onderzoek bevestigt het ook. Aan ons nu de taak om een vinger te krijgen achter het verband tussen enerzijds waar de mensen in hun da- ZUID-HOLLAND 2 gelijks leven tegenaan lopen en anderzijds hun stemgedrag.’

Deze Tribune gaat naar de drukker voordat de Partijraad heeft plaatsgevonden, waar ZEELAND 2 de uitslag besproken wordt. Daar geven af- delingsvoorzitters hun visie; mede daarop wil het partijbestuur de analyse van deze verkiezingsuitslag baseren.

tekst Lesley Arp, Rob Janssen en Diederik Olders foto's Anouk Pross

EERSTE KAMER (PROGNOSE)

3 PVDD 9 GROENLINKS 6 D66

4 SP 7 PVDA 4 CHRISTENUNIE 9 CDA

COALITIE: 31 ZETELS BENODIGD VOOR MEERDERHEID: 37 ZETELS

8 TRIBUNE april 2019 SP-ZETELS PER PROVINCIE

GRONINGEN 4

DRENTHE 3

OVERIJSSEL 3

GELDERLAND 3

NOORD-BRABANT 5

LIMBURG 4

VVD SGP FVD 12 1 13

CDA 2 50+ 5 PVV

COALITIE: 31 ZETELS BENODIGD VOOR MEERDERHEID: 37 ZETELS

TRIBUNE april 2019 9 foto Michiel Wijnbergh / HollandseHoogte ©

EEN TIKKIE VAN 2,6 MILJARD

10 TRIBUNE april 2019 De energierekening voor huishoudens moet omlaag en de grote vervuilers moeten hun eerlijke deel betalen. Rechts laat zijn ware aard zien en ontziet de grootste vervuilers: door klimaat­ ontkenning óf door de rekening bij de mensen te leggen. Alles in het belang van het grootkapitaal. De SP eist, met de mensen, klimaatrechtvaardigheid.

TRIBUNE april 2019 11 DE SITUATIE waarin Henri Boeve verkeert, is energiekosten de pan uit en vraagt de vader hoewel het bedrijf het afgelopen jaar ­20 ronduit cynisch. De 57-jarige inwoner van van vier kinderen zich af hoe ze het allemaal miljard winst maakte, betaalt het nauwelijks het Groningse gehucht Kiel-Windeweer moeten bolwerken. belasting. En terwijl Shell, net als andere woont in een huis dat niet van hem, maar Hun vooroorlogse huisje heeft geen spouw- grootvervuilers, door het klimaatbeleid ‘van de bank’ is en dat huis, gebouwd in muren en vloerisolatie ontbreekt. Hij zou van Rutte ontzien wordt, moeten mensen 1938, draagt de sporen van de aardgas­ niets liever willen dan drastisch isoleren. als Boevink en Hofsink de portemonnee winning. Zet hij de thermostaat op 21 dan Maar daar ontbreekt het geld voor, mede trekken. De actievoerders, onder leiding glipt de warmte door de scheuren naar door de hoge energielasten – ze zijn dit jaar van SP-voorzitter Ron Meyer en SP-Tweede buiten. Hij durft al twee winters lang de minimaal 350 euro meer kwijt. ‘Toen wij hier Kamerlid Sandra Beckerman, komen de­ verwarming niet of nauwelijks te gebrui- tien jaar geleden kwamen wonen, was het 2,6 miljard wel even halen (met de geld­ ken, want elke kuub verbruikt gas ‘uit eigen klimaat nog niet zo’n belangrijk thema. Er wagen)waarmee de verhoging van de bodem’ is een rib uit zijn door reumatoïde is sindsdien veel veranderd, maar niet aan energierekening van alle Nederlanders dit artritis aan­getaste lijf. onze woning. Met een groot gezin verbruik jaar teniet kan worden gedaan. Een schijntje je veel energie, dat realiseer ik me heel goed. voor Shell – een noodzaak voor die Neder- ‘Ik sta met de rug tegen de muur’, zegt de Het is onze eigen keuze, maar zo kan het landers. voormalige klusjesman die moet zien rond niet langer doorgaan. Elke verhoging treft te komen van een verlaagde bijstand ­(760 ons extra diep in de portemonnee. Nog even Lisa de Leeuw leest enkele van de duizenden euro per maand). De laatste jaren van zijn en het is onbetaalbaar, terwijl ik als planner verhalen voor aan de Shell-woordvoerder. gestrande huwelijk verdiende zijn toen­ in de wegenbouw toch een modaal salaris De alleenstaande dame die maar één keer malige echtgenote de kost, Henri deed het verdien.’ per week doucht, overal led-verlichting huishouden. Sinds zijn scheiding zit hij heeft en de verwarming alleen tussen alleen in de woning die al ruim tien jaar te Jeroen en zijn vrouw hebben natuurlijk 17:00 en 21:30 aanzet en zich afvraagt wat zij koop staat in een aardbevingsgevoelig en nagedacht over verhuizen naar een beter verkeerd doet waardoor zij nu 130 euro extra vergrijsd gebied in het midden van Gronin- geïsoleerde woning: ‘Maar vind in Den Ham moet betalen. Of de chronisch zieke die gen. Henri mag er blijven wonen totdat het maar eens iets betaalbaars, dat gaat echt niet bang is te moeten kiezen tussen een warm slecht geïsoleerde onderkomen is verkocht, lukken.’ Verlaging van de energiebelasting huis en haar gezondheid. En de moeder maar wel met de verplichting om de boel zou enige verlichting brengen en mis- met een zoon van negen die het huis niet te onderhouden. ‘Maar daar heb ik geen schien zelfs een blijvende oplossing kunnen warmer dan vijftien graden stookt omdat geld voor.’ Mocht het eindelijk tot verkoop opleveren. ‘Houd de belasting de komende het anders niet meer te betalen is. komen dan zal hij er weinig tot niets aan vijf jaar laag, dan kan ik met het geld dat overhouden. De kans dat Henri iets kan wij daarmee besparen duurzaam investeren ‘Shell plundert de samenleving’ huren, schat hij in als ‘redelijk’ (hij staat in ons huis. Je zou het kunnen zien als een SP-Kamerlid Sandra Beckerman voegt toe: al tien jaar ingeschreven). Maar ja, waar soort hypotheek zonder rente. Over vijf jaar ‘Shell betaalt geen winstbelasting en laat de moet hij de huur van betalen? Dat hij vier is onze woning dan optimaal geïsoleerd en samenleving letterlijk in de kou staan. Shell operaties achter de rug heeft, met de vijfde kan de balans opnieuw worden opgemaakt. sluit dealtjes met de regering om zo weinig in aantocht, stemt hem moedeloos. ‘Ik loop Op die manier stimuleer je ook nog eens mogelijk mee te betalen, maar plundert op mijn achterste benen.’ de bouwmarkt. Met zo’n maatregel maak je ondertussen de samenleving: van Groningen Dat de gestegen energiekosten hem nog de energietransitie bereikbaar voor grotere tot Nigeria en overal in de wereld. Wij zijn dieper in de put duwen, hoeft geen betoog. groepen.’ heel redelijk: voor een beetje van jullie winst ‘De zwaarste lasten drukken op de smalste kunnen alle stijgingen van de energiereke- schouders. Als iemand daarover mee kan Een schijntje ningen betaald worden. We sturen jullie dus praten, ben ik het wel.’ Een wanhoopspoging De verhalen van Boevink en Hofsink zijn een tikkie voor 2,6 miljard – zo kunnen we om vrijstelling te krijgen van de verhoogde er twee uit de vele noodkreten die binnen- het vandaag nog regelen.’ energiebelasting zag hij jammerlijk mis- kwamen op het SP-meldpunt energiereke- lukken. De wind zit Henri Boeve uit alle ning. Meer dan tienduizend zelfs, vertelt De reactie van de Shell-woordvoerder is­­ richtingen tegen. Gelaten wachten op de SP-activist Lisa de Leeuw. Zij doet dit tijdens tekenend voor de houding van Shell tegen- ontwi­kelingen, iets anders zit er voor hem een ludieke actie met heel serieuze onder- over de mensen wier samenleving het­ niet op. toon bij het Shell-kantoor in Den Haag. bedrijf plundert: ‘De energietransitie moe- Tegenover haar staat de woordvoerder van ten we met zijn allen doen. Voor belasting ‘Elke verhoging treft ons diep’ Shell, hoofd van de afdeling ‘Government moet je bij de politiek zijn.’ Als hem Het gezin van Jeroen Hofsink in het Over­ Relations’, naar buiten gelokt door het la- gevraagd wordt te reageren op de verhalen ijsselse Den Ham wacht in de loop van dit waai van swingende drums en het aanzicht van de mensen die nu al – in tegenstelling jaar een uitbreiding: ‘Weer een energie­ van een veertigtal SP’ers met kruiwagen en tot Shell – met zijn allen de energietransitie verbruiker erbij.’ Zijn gevoel voor humor geldwagen. Ja, een heuse geldwagen staat betalen, zegt hij: ‘Ik ben in Malawi geboren is hij niet kwijtgeraakt, ook al rijzen de geparkeerd voor het Shell-kantoor. Want als zoon van een Arts zonder Grenzen, in

12 TRIBUNE april 2019 ‘Shell plundert de samenleving: van Groningen tot Nigeria en overal in de wereld’

foto Wiebe Kiestra foto Sandra Beckerman foto Sandra Beckerman

het armste land van de wereld. Dus ga mij betalen; van het bedrijf dat 20 miljoen euro spreken boekdelen. De tijd van pappen en niet vertellen wat armoede is.’ Hij keert winst in de zak steekt met roofbouw op de nathouden van de grootste vervuilers is zich om en loopt het Shell-gebouw weer in, aarde, zegt tegen hen: hou je mond, want er voorbij. Stop de klimaatverandering en zorg verdere vragen negerend. zijn nóg armere mensen. voor een rechtvaardige energietransitie. De SP zal op straat en in de parlementen voor- Beckerman: ‘Wat een arrogantie om zo weer SP loopt voorop voor oplopen om de rekening neer te leggen waar je warme gebouw in te gaan. Shell keert klimaatrechtvaardigheid die thuishoort! • de rug toe aan de samenleving.’ En aan de In het filmpje van deze actie werd opgeroe- Henri Boevens en Jeroen Hofsinks van deze pen om naar de klimaatmars in Amsterdam tekst Robin Bruinsma en Diederik Olders wereld. Mensen die hun best doen, maar te komen, op 10 maart. De boodschap van toch het hoofd niet boven water kunnen de SP bij die klimaatmars was duidelijk: houden. Maar de vertegenwoordiger van het laat de grootvervuilers betalen. De foto’s U kunt de petitie voor de verlaging bedrijf dat de problemen veroorzaakt; dat van de mars en de enorme massa’s mensen van de energierekening hier tekenen: bij Rutte lobbyt om geen belasting te hoeven die­ ­ondanks de regen op kwamen dagen sp.nl/energie

TRIBUNE april 2019 13 NIEUWS

>> CAMPAGNETEAM VAN BERNIE SANDERS TREEDT TOE TOT VAKBOND

Eind februari liet de socialist Bernie Sanders al weten zich wederom namens de Democratische Partij kandidaat te willen stellen voor de Amerikaans presidentsverkiezingen. Vrijdag 15 maart voegde hij daaraan toe dat zijn campagneteam als geheel lid zal worden van een vakbond. Daarmee wordt Sanders de eerste Amerikaanse presidentskandidaat met campagnemedewerkers die door een vakbond vertegenwoordigd zijn. Dat de socialist Sanders een groot voorstander is van een actieve vakbeweging is al langer bekend. In een tweet gaf Sanders aan trots te zijn op deze historische mijlpaal: “We kunnen de vakbonden niet alleen met

foto Maurits Gemmink woorden steunen, we moeten de daad bij het woord voegen. Tijdens deze campagne, en als we in het Witte Huis >> STAKEN OM TE LEREN EN TE STOPPEN komen, zullen we het gemakkelijker maken voor mensen om lid te worden De week voor de verkiezingen werd er volop gestaakt. Op 15 maart voor het van een vakbond, niet moeilijker.” onderwijs en op 18 maart voor een fatsoenlijk pensioen. De staking op 18 maart werd afgebroken omdat agenten en hulpverleners aan de slag moesten in In de SP-webshop kun je het boek van verband met de schietpartij in Utrecht. Die staking gaat dan ook op herhaling, op Bernie Sanders, Onze Revolutie, bestellen 29 mei. De SP steunt de eisen van de leraren én die van de pensioenstakers – al voor maar €12,50. Met een voorwoord door mag er van de SP best al op 65 gestopt worden met werken in plaats van 66. Lilian Marijnissen! sp.nl/ZiD

>> WC-EEND-WETHOUDER

Wat eind februari begon met een SP- tentie door een kant-en-klaar interview advertentie in een lokale krant, mondde met zichzelf aan te leveren bij diezelfde twee weken later uit in de plechtige lokale krant. Dit zogenaamde ‘echte overhandiging van een fles toiletreiniger in verhaal’ over de geplande bezuinigingen het Zwolse stadhuis. SP-fractievoorzitter op de zorg werd klakkeloos overgenomen Brammert Geerling: ‘Met een advertentie door de redactie. Geerling: ‘Dit nepinter- in De Swollenaer wilden we mensen laten view zorgde voor een storm van kritiek bij weten dat het stadsbestuur miljoenen wil oppositiepartijen, maar ook op social gaan bezuinigen op de zorg. Dit terwijl media. Typisch een gevalletje ‘wij van coalitiepartijen GroenLinks en Swollwacht WC-Eend adviseren WC-Eend’.’ Het was voor de gemeenteraadsverkiezingen nog aanleiding voor de SP om een fles beloofden dat alle Zwollenaren de toiletreiniger aan Sloots te overhandigen.’ noodzakelijke zorg zouden krijgen. De komende tijd wil de Zwolse SP samen Bovendien wil het stadsbestuur, om dit met zorgmedewerkers werken aan een bezuinigingscircus in goede banen te alternatief voor de grootscheepse leiden, bijna vier ton uitgeven aan de bezuinigingsplannen. ‘En natuurlijk blijven inhuur van externen.’ we GroenLinks en Swollwacht herinneren Verantwoordelijk GroenLinks-wethouder aan hun verkiezingsbelofte’, aldus

Klaas Sloots reageerde op de SP-adver- Geerling. van Baal foto Koen

14 TRIBUNE april 2019 NIEUWS

>> SPIJBELKLIMAAT

Vrijdag 15 maart spijbelden naar schatting 1,4 miljoen scholieren en studenten in 123 landen voor fermere maatregelen tegen klimaatverandering. Deze wereldwijde actie was waarschijnlijk het grootste klimaatprotest ooit. “Deze beweging moest er gewoon van komen, we hadden geen keus”, schreef de Zweedse Greta Thunberg die dag in The Guardian. De 16-jarige Thunberg, die al sinds augustus spijbelt voor strengere klimaatmaat-regelen, groeide in rap tempo uit tot boegbeeld van een groeiende jeugdbeweging, die op 15 maart haar grootste succes tot nu toe bereikte. Thunberg: “Te lang hebben politici en bestuurders niets gedaan tegen de klimaatcrisis, maar wij zullen ervoor zorgen dat zij daar niet langer mee wegkomen. Wij staken omdat wij ons huiswerk hebben gedaan en zij niet.” In Nederland trok het

wereldwijde spijbel-protest minder cc aandacht, omdat op dezelfde dag ook de landelijke staking plaatsvond van het onderwijspersoneel voor minder werkdruk en eerlijker salaris. foto Roy / flickr

grenzeloosheid van deze Spitzen zegt dus vooral iets over hun ego, meer dan over hun verkiesbaarheid.

De Europese verkiezingen zijn niet één internationale verkiezing. Het zijn 27 nationale verkiezingen. Maar dat weerhoudt Frans Timmermans (PvdA), Bas Eickhout (GroenLinks) en Manfred Weber (Christendemocraten) niet. Zij hebben zich laten verhef- fen tot Spitzenkandidaat. Dat verraadt direct een van hun grootste dromen: de Verenigde Staten van Europa.

D66, GroenLinks en PvdA stemden in februari in Straatsburg voor transnationale lijsten. Europa wordt in hun droom één groot

foto Wiebe Kiestra kiesdistrict. U stemt dan niet zonder meer voor een Nederlandse Arnout Hoekstra kandidaat van een Nederlandse partij. Het zet de deur open voor Lijsttrekker Europees Parlement Europese partijen met transnationale superkandidaten. Zij kunnen dan over de grenzen stemmen werven en hebben vervolgens internationaal mandaat. Voor dit heilloze plan is in het Europees Parlement gelukkig geen meerderheid.

DE ONZIN VAN DE De Europese Unie is bedacht als samenwerkingsproject. Niet als SPITZENKANDIDAAT een superstaat om individuele landen aan te onderwerpen. Als Nederland mogen wij straks 29 Europarlementariërs afvaardi- In aanloop naar de Europese verkiezingen komt regelmatig de gen. Zij gaan namens de inwoners van Nederland aan de slag. Duitse term ‘Spitzenkandidaat’ voorbij. Deze titel suggereert Sommige Europarlementariërs zijn al zo lang van huis dat ze dat er sprake is van een Europese superlijsttrekker. Een zichzelf als meer Europeaan dan Nederlander beschouwen. En lijsttrekker die zich niet alleen tot zijn eigen land beperkt. Een dat de mensen op Cyprus en in Kroatië er niet om smeken om lijsttrekker die in de hele Europese Unie verkiesbaar is. Een op de Nederlanders Frans Timmermans en Bas Eickhout te onzinnige suggestie, want kandidaten kunnen slechts in één mogen stemmen, is in de Brusselse bubbel nog niet helemaal van de 28 EU-landen verkiesbaar zijn. Na de Brexit nog 27. De doorgedrongen.

TRIBUNE april 2019 15 NIEUWS

Ami Gest (1989-2019) Een ontwapenend mooi mens

Ami Gest geldt als de oprichter van de SP-afdeling in Landsmeer. Hij organiseerde opzienbarende acties met jongeren en buurtbewoners. Hij motiveerde, stimuleer- de en inspireerde heel veel mensen. Onder zijn leiding werd de SP in Landsmeer de grootste ledenpartij. Ami Gest overleed op 15 maart op 29-jarige leeftijd. Het verlies is enorm groot, we zijn diepbedroefd. Hij werd als vijftienjarige lid van SP-jonge- renorganisatie ROOD en maakte een onuitwisbare indruk. Ami was een van die zeldzame mensen die in staat zijn om mensen een brede lach te bezorgen met zijn warme menselijkheid. Hij liep voorop met acties voor menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en solidariteit. Ami was een ontwapenend mooi mens. We zullen hem verschrikkelijk missen. foto Karen Veldkamp

>> NEPFACTUREN AANGEPAKT In Brussel gaan verbeteringen langzaam, in vele stapjes. Maar dan heb je ook vaker wat te vieren. SP-Europarlementariër Dennis de Jong regelde al in 2013 steun voor zijn oproep wat te doen aan internati- onale nepfacturen – een bron van ergernis cc en financiële schade voor veel mkb’ers. Nu, zes jaar later, is aan die oproep gehoor gegeven, in de vorm van Europese wetgeving over samenwerking tussen nationale fraude-helpdesks. Misschien moet Dennis een factuurtje naar al die Europese ondernemers sturen? foto Marcel van Leeuwen / flickr

>> WELKOM >> KLEINE POPPODIA VOOR HET VOETLICHT De Armeense familie Tamrazyan, die Jeugdcentra en kleine poppodia versnippering. Elke gemeente doet nu maandenlang onderdak kreeg in de verdwijnen steeds meer – de plekken zelf iets, geïsoleerd. Daardoor concur- Bethelkerk in Den Haag (zie ook de waar muzikanten hun eerste meters reren ze elkaar soms kapot, of – het Tribune van februari dit jaar) krijgt een maken. SP-Tweede Kamerlid Peter andere uiterste – verdwijnen er op twee verblijfsvergunning na de verruiming van Kwint vindt nu dat de minister moet plekken oefenruimten en podia waar- het kinderpardon. Dat was in februari nog ingrijpen: ‘Kom met een speciaal fonds door er in de regio helemaal niks meer niet zeker; nu wel. Van meer dan duizend dat belangrijke podia kan redden als ze overblijft. De minister moet pal staan kinderen en hun familie kijkt de IND of ze dreigen te verdwijnen. En stop die voor onze schitterende popcultuur.’ volgens het kinderpardon kunnen blijven.

16 TRIBUNE april 2019 UITGELICHT

PATSERBAK MOET BROMMEN

De garage van het Hilton? Hoewel het plaatje wellicht anders doet vermoeden, is de plaats waar deze patserbakken zijn gestald weinig chic. Ze staan in het depot van Domeinen Roerende Zaken in Bleiswijk. Oftewel, de plek waar het ministerie van Financiën in beslag genomen goederen van criminelen bewaart. Volgens SP-justitiewoordvoerder Michiel van Nispen lukt het nog te weinig om zware jongens te pakken waar het pijn doet: in de portemonnee. Hij pleit voor een parlementair onderzoek naar de vraag: waarom is crimineel gedrag nog steeds zo lucratief? foto Gerhard van Roon / HollandseHoogte © NIEUWS

LATIJNS-AMERIKA GEKWELD CONTINENT Strijdtoneel Latijns-Amerika: in de ‘achtertuin’ van de VS laten de grootmachten opnieuw hun politieke en militaire spierballen rollen. Ondertussen dreigen complete naties weg te zakken in armoede, onderdrukking en geweld. Nederland speelt daarin volgens menigeen geen fraaie rol.

MONROE-DOCTRINE, imperialisme, Vuile Oor- afgelopen decennia gezien wat zulke inter- log; het zijn termen die onheilspellend en venties gebracht hebben. Met dan vaak als griezelig klinken. Termen uit het verleden, argument, ook nu weer, de mensenrechten. die doen denken aan militaire uniformen Waarbij het vaak dezelfde grootmacht is die vol gouden strepen en sterren. Aan onder- bijdraagt aan het verslechteren van men- drukking, aan armoede en ook aan kei- senrechten, door bijvoorbeeld economische harde US-dollars. De Monroe-doctrine, sancties en het vasthouden van allerlei waarin Latijns-Amerika tot achtertuin van geld dat de regering nodig heeft om voedsel de VS gedegradeerd wordt, stamt al uit het en medicijnen aan te schaffen. Ik kan er begin van de negentiende eeuw en vormt de met mijn hoofd niet bij dat zowel minis- ideologische basis om de baas te spelen in ter Blok als de meerderheid in de Tweede dat continent. Kamer die motie niet steunde. Het recht op Een kleine tweehonderd jaar later kun je zelfbeschikking gaat wel ergens over, maar je afvragen in hoeverre die doctrine nog daar heeft een meerderheid van de Kamer altijd actueel is. Hoe moeten we bijvoor- blijkbaar geen boodschap aan.’ beeld Trumps recente dreigement aan Venezuela interpreteren om nóg zwaardere CORRUPTIE sancties op te leggen – nog bovenop de drei- Het moet gezegd: Venezuela is onder Ma- ging van een militaire interventie? En als duro een puinhoop geworden. Het is dan Trump, met tal van andere westerse landen ook terecht dat de bevolking zich roert. ‘Er erachteraan hobbelend, ineens parlements- vallen bakken kritiek te leveren op Maduro’, voorzitter Juan Guaidó als president van beaamt Sadet Karabulut. ‘Het land is in Venezuela erkent, welke parallellen en crisis en Maduro heeft daar een belangrijk verbanden zijn er dan te trekken? En wat aandeel in. Het land heeft zijn economie zijn de risico’s? niet kunnen vernieuwen, er is heel veel corruptie, er is onderdrukking en er zijn SP-Tweede Kamerlid Sadet Karabulut drong mensenrechtenschendingen. De afgelopen er recent op aan dat de Nederlandse rege- jaren gaat het gewoon dramatisch slecht. ring zich tegen een militaire interventie in Dus dat er iets moet gebeuren staat vast. Venezuela zou uitspreken. Maar haar motie Maar het is niet aan ons of aan de Ver- haalde geen meerderheid. ‘Om te begin- enigde Staten om te bepalen wie president nen is een militaire interventie volstrekt van Venezuela wordt. En dat is wél wat er illegaal’, zegt ze. ‘Maar nog belangrijker: gebeurt.’ Karabulut stelt een gedachtenex- het zou de Venezolanen en Venezuela nog periment voor. ‘Stel dat ik morgen opsta, veel verder van huis brengen. We hebben de mijn vinger opsteek en zeg: “Ik ben de mi-

18 TRIBUNE april 2019 NIEUWS

GEKWELD CONTINENT

‘Ons koninkrijk is een buurland van Venezuela’

nister-president van Nederland.” men dat de van Curaçao als draaischijf voor hulpver- Ik ben niet tot premier gekozen, economische lening aan Venezuela. Maar ook hier is de ik zit enkel in het parlement en situatie verder aanvoer van oorlogsmaterieel geenszins ik heb wat steun. Stel dat dan de verslechtert. Kortom: uitgesloten, het ligt zelfs voor de hand. president van een van de mach- als je zegt dat het je Reden genoeg voor Sadet Karabulut om zich tigste landen ter wereld tegen me om de mensenrechten te in de Kamer uiterst kritisch te uiten over zegt: “Ik steun jou, want ik weet doen is, dan moet je als eerste Nederlandse toestemming voor de beoogde dat jij mijn agenda zult uitvoeren.” die sancties opheffen. Als je rol van genoemd vliegveld, alsmede voor Dat zou hartstikke illegaal zijn en mensen wil helpen, zorg de uitbreiding van de rechtspositie van in strijd met zo ongeveer alles.’ Ze dan eerst dat ze eten en VS-militairen op het eiland die plotseling wil maar zeggen: zo zou dat niet medicijnen krijgen.’ nodig zou zijn. moeten gaan. Op 25 maart verschenen ‘TOTALE WAANZIN’ ‘Een militaire interventie is geen oplos- berichten in de media dat er in Hoewel alle ogen nu op Venezuela zijn sing, net zomin als het politiseren van Venezuela Russische militaire vliegtuigen gericht, kampen ook andere landen in de hulpverlening. Dat laatste gebeurt ook en waren geland. Dat begint te lijken op de regio met hoogoplopende problemen. Zo dat vind ik helemaal schandalig. De oplos- Cuba-crisis in de jaren zestig. Karabulut: doen zich zorgwekkende ontwikkelingen sing kan alleen gevonden worden in Vene- ‘Dit zorgt voor een enorme regionale insta- voor in Nicaragua, waar het volk te hoop zuela zelf.’ Hoe dan? Het land is immers tot biliteit. Wat je ziet is dat aan beide zijden de loopt tegen de regering-Ortega. Maar ook op het bot verdeeld en gaat gebukt onder hakken in het zand worden gezet en dat het in Guatemala, dat de afgelopen jaren een een enorme humanitaire en economische inderdaad een zwaar geopolitiek conflict ongekende doorbraak beleefde in de strijd crisis. ‘Als je écht wil dat er een oplossing dreigt te worden. Met aan de ene kant de om gerechtigheid, lopen de spanningen op komt en als je écht wil dat mensenrechten VS en bondgenoten en aan de andere kant nu de regering alles op alles zet om de klok in Venezuela voorop staan, dan zou je het Maduro die met China en Rusland optrekt. terug te draaien. In Brazilië en Argentinië, bemiddelingsproces moeten omarmen dat Ik vraag me af of ze helemaal gek zijn ge- waar tientallen miljoenen mensen zich wordt voorgesteld door een aantal Latijns- worden. Alsof we niet al genoeg conflicten mede door inspanningen van links aan Amerikaanse landen en dat ook door de hebben op de wereld. Kijk, Maduro laat nu armoede en uitsluiting hebben weten te paus wordt ondersteund. Maduro zal moe- zien: wij staan ook niet alleen. De Rus- ontworstelen, worden de verworvenheden ten inschikken, maar ook de oppositie zal sen profiteren dan van de situatie. En de van de laatste jaren in rap tempo terug- aan tafel moeten gaan voor een inclusief Amerikanen, die al eerder spraken over een gedraaid. In Honduras is het leven voor politiek proces. Dat is de enige oplossing.’ regime change en militaire interventies, velen zo uitzichtloos dat jaarlijks een stoet Verder bepleit Sadet Karabulut opheffing willen laten zien: Latijns-Amerika is onze van duizenden straatarme mensen te voet van een aantal sancties door de Verenigde achtertuin.’ de VS proberen te bereiken: de migranten- Staten: ‘Opdat Venezuela gewoon weer aan Over vliegtuigen gesproken: Guaidó en de karavaan waartegen Trump een muur op medicijnen kan komen en om te voorko- VS lieten hun oog vallen op het vliegveld wil trekken.

TRIBUNE april 2019 19 Markt in Caracas, Venezuela.

militairen, om eventuele protesten tegen werden. ‘Iedereen loopt nu voortdurend de voorgenomen privatisering van deze het risico overvallen te worden en drugs- onderwijsinstelling de kop in te drukken.’ belangen corrumperen de hele politiek.’ Het is tekenend voor de situatie in het land, Ook armoede en milieuvervuiling jagen waar privatiseringen en bezuinigingen een mensen op de vlucht. De economie drijft kaalslag hebben aangericht in de publieke op laagbetaalde bedrijvigheid voor multi- sector. Dat leidt geregeld tot wantoestan- nationals in de vrijhandelszones en groot- den. Schuijt vertelt over een bankdirecteur schalige plantages voor bananen, ananas die op straat een hartaanval kreeg: ‘Hij liep en palmolie. Schuijt: ‘Eigenlijk is het een het dichtstbijzijnde ziekenhuis binnen, rijk land, ongelooflijk vruchtbaar. Maar de een privékliniek, maar hij zag er altijd wat vervuilende mijnbouw en de monocultuur shabby uit en hij kon zich op dat moment helpen dat naar de knoppen. Het is totale ook niet goed uitdrukken. Zonder pardon waanzin.’ lieten ze hem doodgaan, want hij had geen creditcard bij zich.’ Tien jaar geleden werd STRAFFELOOSHEID in Honduras een coup gepleegd, die in onze Nadat in de meeste Latijns-Amerikaanse media maar mondjesmaat aandacht kreeg. landen het koloniale juk was afgeworpen, Schuijt: ‘President Zelaya voerde een wat domineerden elites van grootgrondbezit- progressiever beleid dan zijn voorgangers. ters en (veelal Noord-Amerikaanse) grote Met goedkeuring van de VS is hij het land bedrijven er de economieën en de politieke uitgestuurd.’ macht. Pogingen om hun macht op demo- Het land wordt verscheurd door geweld- cratische wijze in te perken, drukten deze dadige criminaliteit. ‘In de jaren tachtig elites op hardhandige wijze de kop in. Van was Honduras de uitvalsbasis van de meet af aan konden ze daarbij rekenen op contra’s, die met steun van de VS tegen steun en zelfs actieve militaire inmenging de sandinisten in Nicaragua vochten en van de noorderbuur. De VS zat immers niet een belangrijke schakel vormden in de te wachten op onrust in de achtertuin die drugshandel’, vertelt Schuijt. Ook kwamen de economische en handelsbelangen zou gewelddadige straatbendes naar Ameri- kunnen bedreigen. Bekende voorbeelden kaans model op, omdat de VS criminelen zijn de door de CIA gesteunde staatsgrepen niet opsloot maar deporteerde naar hun tegen president Allende in Chili (1973) en land van herkomst als ze opgepakt die in Argentinië (1976), waarmee de weg

20 TRIBUNE april 2019 werd geopend voor Pinochet en de Vuile van lokale voedselproductie. Vooral vrou- aan de dag leggen, de risico’s die ze durven Oorlog van het Videla-regime. Guatemala wen worden geraakt door de vervuiling, nemen en hoe serieus ze de toekomst van trof een dergelijk lot al in 1954. Verzet ging armoede en ondervoeding die daar het ge- het land nemen. Ik zie de ongelooflijke dan ook steeds meer ondergronds en de volg van is. Een groot deel van de palmolie toewijding aan het land en de traditie om binnenlandse strijd en onderdrukking gaat naar de Rotterdamse haven en wordt bij treurnis niet over je heen te laten lopen. verhardden. Om het revolutionaire vuur vervolgens verder door Europa verspreid. Je komt in verzet. Je loopt niet weg, je vecht te doven maakte de VS astronomische Mede op deze palmolie en de mensenrech- voor de toekomst van je land. Dat is de bedragen over aan dictatoriale regimes die tenschendingen van inheemse volken, positieve erfenis van het sandinisme, dat regelrechte staatsterreur bedreven. baseert Nederland zijn positie als tweede tientallen jaren perspectief heeft geopend landbouwexporteur van de wereld.’ voor mensen die vroeger niet meetelden In geen land ter wereld zijn de afgelopen maar door de revolutie kansen kregen.’ jaren zulke grote stappen gezet om de INSPIRATIE oorlogsverschrikkingen te verwerken als in Als er één land in de jaren tachtig de hoop Om aandacht te vragen voor de tragedie Guatemala. Maar de tegenkrachten roeren op een rechtvaardiger toekomst voor bracht Van Heijningen betrokken Nicara- zich en internationale druk blijft geboden. Latijns-Amerika belichaamde, dan was het guanen in contact met Europarlementari- Een binnenlands gewapend conflict dat Nicaragua wel. Sandinistische guerrilla’s ërs, die het land begin dit jaar bezochten. 36 jaar duurde en waarbij het leger en de verdreven het Somoza-regime en bouwden Mede dankzij zijn inspanningen heeft de veiligheidsdiensten onder het mom van enthousiast aan een rechtvaardiger samen- Europese delegatie de situatie van dichtbij opstandsbestrijding verantwoordelijk leving. Een van de jonge leiders van de san- kunnen zien en kans gezien om vrouwe- waren voor genocide en andere misdaden dinistische revolutie was Daniel Ortega, de lijke politieke gevangenen te bezoeken. ‘De tegen de menselijkheid, wis je niet zomaar huidige president van Nicaragua. De jonge filmbeelden die zij daar gemaakt hebben en uit. De geschiedenis leert dat vooral men- beweging timmerde flink aan de weg, met het optreden van de parlementariërs in de sen met letterlijk bloed aan hun handen landhervormingen, alfabetiseringscampag- media hebben het hele land op z’n kop gezet een reëel risico op vervolging lopen. Hun nes, voedselprogramma’s en voor iedereen en zijn voor de democratische strijdbewe- opdrachtgevers gaan al vaker vrijuit en de gratis toegankelijke gezondheidszorg. Maar ging van groot belang’, vertelt hij. allerhoogste verantwoordelijken ontsprin- de militaire uitputtingsslag tegen de door gen meestal de dans. Zij blijven gewoon de VS gefinancierde contra’s eiste zijn tol en Brussel is al een stuk dichterbij dan Cara- sleutelposities vervullen in de hoogste in 1990 verloren de sandinisten de verkie- cas, Managua en Washington. En hoewel echelons van de samenleving. In Guatemala zingen. De kiezers waren de oorlog en de Venezuela niet om de hoek ligt, raakt de onderzoekt de vernieuwende, aan de VN economische problemen beu. Latijns-Amerikaanse problematiek Neder- gelieerde onderzoekscommissie Cicig welke In 2006 won Ortega de verkiezingen weer, land direct, zegt Sadet Karabulut: ‘Ons land corrupte structuren maken dat verant- maar nu met een ‘realistischer’ koers – je is een koninkrijk en behelst ook Curaçao, woordelijken voor systematische men- zou ook kunnen zeggen: met minder ideo- in feite een buurland van Venezuela. Ik heb senrechtenschendingen altijd in het zadel logische veren. Het afgelopen jaar zakte veel contact met mensen uit Curaçao en blijven. Met spectaculaire resultaten: de de populariteit van zijn regering tot een velen maken zich de grootste zorgen over vorige president belandde erdoor achter de dieptepunt. Er braken protesten uit, maar het risico dat zij worden meegezogen in een tralies. Maar de huidige regering probeert die werden met harde hand onderdrukt. gigantisch groot conflict dat hun economie de Cicig het werken onmogelijk te maken, De vlam sloeg in de pan en is nog altijd niet bedreigt. Zij willen gewoon in vrede en de bewegingsvrijheid van maatschappelijke gedoofd. vriendschap met hun buren leven. Neder- organisaties in te perken en de wet zo aan land heeft dus een bijzondere verantwoor- te passen dat veroordeelden voor misdaden Willem Bos is actief in de Steungroep delijkheid. De eerste reactie van minister tegen de menselijkheid weer op vrije voeten Nicaragua en al sinds de jaren tachtig nauw Blok op de ontwikkelingen in Venezuela komen. betrokken bij het land. ‘Waar ik bang voor was ook: het gaat niet om wie je erkent, ben,’ zegt hij, ‘is dat mensen nu denken: het gaat om het voorkomen van verdere Janneke Bruil werkt al vele jaren samen met die hele revolutie is nooit wat geweest. Dan escalatie. Maar wat denk je? Een paar dagen organisaties in Midden-Amerika, onder gooien ze dus alles weg. Of dat ze denken: later erkent hij Guaidó als interim-presi- meer via Friends of the Earth International de Amerikanen hebben altijd al geprobeerd dent. Wat dat is? Het is vooral kritiekloos en ActionAid. ‘De straffeloosheid in Gua- om het kapot te maken en nu lukt het ze de Amerikaanse lijn volgen. Dat heeft ons temala blijft ongekend groot. Dit is vooral eindelijk. Dat is ook te kort door de bocht.’ land in het verleden wel vaker gedaan, met onverteerbaar voor inheemse volken, de Wat doet hem het meest verdriet? ‘Dat catastrofale gevolgen voor de bevolking van meerderheid van de bevolking’, vertelt zij. nadat de Amerikanen er in de jaren tachtig die landen.’ • ‘Tweederde van de landbouwgrond is in alles aan gedaan hebben om de revolutie handen van slechts tweeënhalf procent kapot te maken – met die hele contra- van de producenten. Nog steeds verliest de oorlog – het nu Daniel Ortega is die de tekst Rob Janssen en Daniël de Jongh inheemse bevolking land aan plantages, doodsklap aan het geven is.’ foto’s Juan Garcia/Pexels die vaak in buitenlandse handen zijn.’ Ook Toch ziet hij ook perspectief. Dat gevoel Nederland speelt daarbij een rol, benadrukt wordt gedeeld door Hans van Heijningen, Bruil: ‘Recentelijk is het de palmolie-indus- voormalig SP-partijsecretaris en sinds 1979 trie die zich in Guatemala op grote schaal intensief betrokken bij Nicaragua: ‘Het is schuldig maakt aan landroof. Dit leidt tot een tragische ontknoping, een tragedie. mensenrechtenschendingen, misbruik en Maar ik vind inspiratie in de nieuwe gene- vervuiling van water en de ondermijning ratie. De moed die de studenten en boeren

TRIBUNE april 2019 21 ‘U bent een van de ouderen die niet langer met zich laten sollen’ Lilian Marijnissen

GOUDEN ROEISPAAN VOOR EEUWELING

Het zal beslist niet de laatste Gouden Roeispaan zijn geweest die Lilian Marijnissen overhandigt, maar ouder dan Maria Piël zullen nieuwe winnaars niet snel zijn. De strijdbare Utrechtse is op de kop af 100. Samen met jonge geest­ verwanten heeft zij het lef om het op te nemen tegen zorggigant Careyn.

HET IS DRUK in het kamertje van Maria Piël. De vriendschap. De oudere bewoners waren verplaatst en zullen over een jaar nog een pers wil de ontmoeting tussen haar en Lilian maar wat blij met hun nieuwe huisgeno- keer hun boeltje moeten pakken. Marijnissen niet missen. Wouter­ houdt een ten. Ze voelden zich veiliger, hadden meer oogje in het zeil. Hij is de voormalige buur- aanspraak en de jongeren luisterden op Baken van rust en verzet man van mevrouw Piël. Samen met negentig hun beurt graag naar de verhalen van hun Een oude boom moet je niet verplanten, andere jongeren mocht hij een poosje in levenswijze buren. De jongeren hadden een laat staan meerdere keren... Maar hoewel het verzorgingshuis Tuindorp Oost wonen. dak boven het hoofd, de ouderen voelden de ontwikkelingen haar natuurlijk niet Sinds er in 2013 een opnamestop werd zich minder eenzaam en, zo vertellen ze: onberoerd laten is Maria Piël te midden van ingesteld omdat het kabinet op grote schaal ‘Wij leerden van elkaar.’ alle wanorde en vertwijfeling een baken van verzorgings­huizen wegbezuinigde, kwa- rust én verzet gebleven. Ze kwam op voor men er steeds meer kamers leeg te staan. Na uit de lucht gevallen mededelingen van haar belangen en die van haar medebewo- Drie jaar later besloot de directie om de de directie van Careyn, waar Tuindorp Oost ners en trok, ondanks haar broze gezond- vrij­gekomen ruimte te verhuren aan jonge onder valt, over nieuwbouw sloegen chaos, heid, samen met de jongeren op. Er rolde mensen uit de stad. stress en onzekerheid om zich heen. De een manifest uit de bus, Geef Ouderen Hun jongeren moesten hun spullen pakken en Stem Terug, waar inmiddels ruim 25.000 Wouter was een van hen. Hij kwam naast vertrekken, dertig oudere bewoners werden handtekeningen onder staan. Daarin delen mevrouw Piël te wonen en al snel sloten ze van de hoogbouw naar een lagere zijvleugel de opstellers, die zich Jongerengroep Tegen

22 TRIBUNE april 2019 Ze peinst er niet over. ‘Zo lang ik me korte stukjes kan verplaatsen, doe ik dat. Ik neem de pijn voor lief. En ik blijf ook zelfstan- dig eten. Ik ben nog steeds bij mijn volle verstand.’ Die opstelling van mevrouw Piël irriteerde de leiding, net als toen ze een briefje op het prikbord hing waarop stond dat Careyn de verzorgingsflat en grond stiekem aan een projectontwikkelaar had verkocht.

Feit is dat het verzorgingstehuis Tuindorp Oost waar Maria Piël, die lange tijd werk- zaam was als psychiatrisch sociaal werkster, 28 jaar geleden introk, plaatsmaakt voor vier blokken met 170 levensloopbestendige appartementen en een aantal zorgwonin- gen. Careyn werkt hiervoor samen met vastgoedonderneming Zenzo. Feit is ook dat Careyn (jaaromzet 340 miljoen euro, 7000 medewerkers, 17.000 cliënten) al ­geruime tijd onder verscherpt toezicht van de Inspectie Gezondheidszorg staat. Hoog ziekteverzuim, ontoereikende zorg, veel verloop onder managers en personeel, gedoe over de salariëring in de bestuurstop, extreme bureaucratie en een uiterst gebrek- kige communicatie met de mensen om wie het zou moeten gaan – de SP heeft niet voor niets al Kamervragen gesteld over Careyn. Mevrouw Piël is niet het type van ‘vroeger was alles beter’, maar ze denkt wel met weemoed terug aan haar eerste jaren in Tuindorp Oost. Dat stond toen bekend als het beste ‘bejaardenhuis’ van Utrecht. ‘Het was eigenlijk een beetje voor de welgestel- den, maar ik mocht er toch in. Alles klopte in die tijd: het eten, de verzorging, er was een goede directeur en ze organiseerden regelmatig culturele activiteiten.’ Nu wacht mevrouw Piël op de tweede verhuizing bin- nen anderhalf jaar. De hulp is ‘ondanks alle goede bedoelingen’ ondermaats; de stilte in De Onverschilligheid noemen, hun erva­ en bos bloemen met trots in ontvangst. Ze de vleugel zal pas worden doorbroken als ringen, kaarten ze misstanden aan en doen let er intussen wel op dat iedereen koffie de slopers aan de slag gaan en mevrouw Piël ze concrete suggesties voor verbeteringen. heeft gekregen. Als Lilian weer is vertrok- weer haar biezen moet pakken. Kinderen ken, reageert Maria nuchter en oprecht heeft ze niet en haar dertien broers en zus- Voor Lilian Marijnissen is mevrouw Piël op het bezoek van de SP-coryfee: ‘Op de sen heeft ze overleefd. Gelukkig blijft haar het schoolvoorbeeld van iemand die, zelfs televisie komt ze pittig over en zo is ze in vroegere buurman Wouter haar bezoeken. • in een uiterst kwetsbare positie, tegen het echt ook. Ik vind haar empathisch en de stroom in durft te roeien. Iemand die sympathiek, je merkt dat het haar werkelijk De SP pleit al langer voor Zorgbuurthuizen. zich niet monddood laat maken. Uiter- iets doet wat ons is overkomen.’ Kleinschalige huizen, waar ouderen op een aard onderschrijft Lilian de inhoud van vertrouwde plek in hun eigen wijk oud het ­manifest. Tegen mevrouw Piël zegt ze: Haar eigengereidheid irriteert de leiding kunnen worden. ‘U bent een van de ouderen die niet langer Het vertrouwen in de directie is mevrouw met zich laten sollen. U durft op te staan, Piël voorgoed kwijt, helemaal nadat de arts tekst Robin Bruinsma • foto Maurits Gemmink ondanks uw hoge leeftijd en de omstandig- haar in een gesprek over een nieuw zorg­ heden waarin u verkeert. Het is ongelooflijk pakket adviseerde om niet meer met de­ en hart­verscheurend wat hier gebeurt.’ ­rollator te lopen. En oh ja, mevrouw Piël zou Teken het manifest via Mevrouw Piël neemt de Gouden Roeispaan er goed aan doen een maagsonde te nemen. geefouderenhunstemterug.nl

TRIBUNE april 2019 23 SP-EUROPARLEMENTARIËRS ANNE-MARIE MINEUR EN DENNIS DE JONG OVER HUN WERK IN BRUSSEL VRAAG HET AAN… DENNIS EN ANNE-MARIE

24 TRIBUNE april 2019 Niet vergeten! Op 23 mei zijn er verkiezingen voor het Europees Parlement. In de volgende Tribune komt SP-­ lijsttrekker Arnout Hoekstra daarover uitgebreid aan het woord. Nu eerst de huidige SP-fractie: Anne-Marie Mineur VRAAG HET AAN… en Dennis de Jong voorzien Hoekstra en zijn toekomstige team van tips en vertellen over wat zij bereikten – handig voor DENNIS EN ANNE-MARIE tijdens de debatten.

MAANDAG 18 MAART, iets na twaalven, de Brussel naar Straatsburg moeten pende- afgesproken tijd voor dit interview. Het ont- len, is de rolkoffer volgens De Jong wel zo hutsende nieuws over een dodelijke schiet­ handig. ‘Als hij na die zeven uur durende partij, mogelijk een aanslag, in een Utrecht- treinreis met al zijn spullen moet zeulen… se tram verspreidt zich als een olievlek. Nou, dan wens ik hem veel succes.’ Vanuit zijn Rotterdamse appartement belt SP-Europarlementariër Dennis de Jong zijn Mineur: ‘Toen ik werd gevraagd om in het fractiegenoot Anne-Marie Mineur, die nog Europees Parlement te gaan zitten, wist onderweg is vanuit Utrecht. Haar gedachten ik al veel van actievoeren en ook wat het gaan meteen terug naar de terreuraanslag in is om een volksvertegenwoordiger te zijn, Brussel op 22 maart 2018, en in Straatsburg maar nog weinig van Brussel. Ik moest de op 11 december 2018, die plaatsvond toen tijd nemen om te leren hoe het Parlement het Europees Parlement in de Franse stad werkt.’ Dat brengt haar op haar eerste verbleef. Een paar minuten later gaat de advies voor Hoekstra: ‘Laat je daar niet door deurbel. Anne-Marie is veilig aangekomen. hinderen, maar vraag zoveel mogelijk hulp. Het interview kan beginnen. Iedere nieuwkomer moet het wiel opnieuw uitvinden. Het is zonde om daar tijd aan te Beide SP-politici zullen na de verkiezingen verliezen.’ Gelukkig zal de nieuwe Euro­ niet terugkeren in het Europees Parlement. fractie alle steun krijgen van een team van Een nieuw team, onder leiding van voor­ tien medewerkers, die allen gepokt en malig SP-wethouder Arnout Hoekstra, gemazeld zijn. ‘Daarmee krijgen ze een neemt het stokje over. Op 19 februari stelden goede basis’, weet De Jong zeker. de leden van de SP de Europese kandida- tenlijst vast, met naast Hoekstra oud-­­wet­ Dicht bij de leden houders Jannie Visscher en Geert Ritsema De Jong herinnert zich de afspraken die als hooggeplaatste nieuwkomers. hij ooit met Jan Marijnissen maakte om, ondanks de honderden kilometers afstand, ‘Rolkoffer wel zo handig’ toch dicht bij de leden te blijven. ‘Wat ik heel Welke adviezen hebben De Jong en leuk vond was de tour van Europa-avonden Mineur voor de nieuwe generatie SP- langs de afdelingen. Er was destijds veel Europarlementsleden, en met name voor ­interesse in de financiële crisis en de toe- lijsttrekker Hoekstra? De Jong, lachend: ‘Je komst van de euro. Ook hebben we veel moet vooral een rolkoffertje aanschaffen, afdelingen op bezoek gehad in Brussel’, anders red je het niet.’ De fractievoorzit- vertelt De Jong. Ook Mineur was veel in ter verwijst naar de allereerste column van SP-afdelingen te vinden en voelde zich zijn opvolger in de Tribune van afgelopen ­gesterkt door de interesse die de leden maand. Hoekstra sprak hierin zijn vrees aan de dag legden: ‘Je leert veel nieuwe uit ‘om van ver­wonderde buitenstaander dingen. Ik merkte ook dat ik ingewikkelde langzaam te ­muteren in een stropdas met onderwerpen, zoals vrijhandelsverdragen, een rol­koffer, die langzaam maar zeker los behoorlijk goed kan uitleggen. Enthousiaste komt te staan van de dagelijkse belevings­ reacties vanuit de vele SP-afdelingen die wereld van ­mensen’. Maar voor het door de ik heb bezocht gaven mij altijd een hoop SP veel­vuldig bekritiseerde en miljoenen voldoening.’ verslindende ‘verhuiscircus’, waardoor Veel mensen veronderstellen dat beide Europarlementa­riërs maandelijks van ­SP-Europarlementariërs de dag na de

TRIBUNE april 2019 25 ­Europese verkiezingen op 23 mei hun rol­ koffer inpakken om definitief naar Neder- land terug te keren. Maar niets is minder waar. De Jong: ‘In de maand juni worden heel veel beslissingen genomen. In welke commissies komen onze Europarlemen­ tariërs? Wie wordt de voorzitter van de groep waartoe onze fractie behoort, Verenigd Links (ook bekend als GUE/ NGL, wat staat voor European United Left / Nordic Green Left, –red.)? En dan zijn er nog ­allerlei andere functies die verdeeld moeten worden’, aldus De Jong. Achter de schermen zal er voorlopig dus nog genoeg te doen zijn voor de SP-fractievoorzitter, die tevens vicevoorzitter van Verenigd Links is en ­momenteel de laatste hand legt aan een nieuw huishoudelijk reglement voor de groep. ‘Dat lijkt heel saai, maar gaat over het behoud van je recht om als fractie anders te zijn dan de rest van de groep. Voor ons SP’ers is het heel essentieel dat we niet gedicteerd worden door andere linkse fracties, als die bijvoorbeeld voor een federaal Europa zijn.’ was inzage te geven in de besteding van de zijn nog altijd zo’n dertig procent goed- zogeheten Algemene Onkostenvergoeding koper! En daarnaast ging Jongerius ermee Vakkenpakket à 4300 euro per maand: ook wel bekend als akkoord dat de verbeteringen niet zouden Saai, maar wel belangrijk, zo zien de SP- de bonnetjesaffaire. Uit een onderzoek van gelden voor de vrachtwagen­chauffeurs. politici al het werk dat voor veel mensen 48 samenwerkende journalisten bleek dat Die werden gewoon geofferd omwille van minder zichtbaar is. ‘Zo doet de secretaris- van alle Nederlandse EP-leden De Jong en een compromis’, verzucht De Jong. ‘De generaal van je groep een eerste voorstel Mineur het minst gebruikmaakten van deze PvdA doet doodleuk alsof er dankzij haar voor de commissie waartoe jij als Euro­ riante toelageregeling. gelijk loon voor gelijk werk is gekomen, parlementariër zal behoren, wat weer terwijl de uitbuiting en verdringing dus nog samenhangt met je speerpunten als poli- Uitbuiting altijd voortduurt. De vrachtwagenchauf- ticus. Het zal voor Arnout nogal uitmaken Het onzichtbare zichtbaar maken, dat is een feurs zeggen nu: ik zie allemaal feestelijke of hij in de visserij- of landbouwcommissie thema in het werk van Mineur en De Jong persberichten langskomen, maar voor mij is terechtkomt – geen klassieke SP-thema’s – de afgelopen jaren. Van het zichtbaar maken niets veranderd.’ De SP-fractie blijft er voor of een milieu- of begrotingscommissie. Het van het declaratiegedrag van Europarlemen- ijveren dat chauffeurs, ook als ze rijden in is net alsof je een vakkenpakket kiest op tariërs tot het zichtbaar maken van de gevol- andere lidstaten, het loon verdienen dat in school’, licht De Jong toe. Toen De Jong zelf gen van handelsverdragen. Of, zoals in het die landen geldt. Tenzij het loon in het land in 2009 tot het Europees Parlement toetrad geval van De Jong, het zichtbaar maken van waar je vandaan komt hoger is. Dan houd je had hij zijn ­zinnen gezet op de portefeuille de uitbuiting van vrachtwagenchauffeurs: natuurlijk dat loon.´ inter­ne markt. ‘Onder meer om de macht ‘Nog ver voordat hier wetgeving over in van de grote bedrijven en lobbyisten in Brus- behandeling kwam, zei ik al: dit is toch een Ophef sel aan de kaak te stellen.’ De Jong streefde vorm van uitbuiting? Dat die Oost-Europese Ook onzichtbaar voor veel mensen: hoe ernaar om de invloed van lobbyisten in kaart chauffeurs aan de kant van de weg op een Brussel de politiek in je gemeente te brengen en regels in te voeren voor meer gastank hun potje staan te koken. En dat ze, belemmert. Lokale SP-politici proberen transparantie. ‘Ik heb een begin kunnen nog los van de lage lonen, met ondeugdelijke de dominantie van ketens en multinatio- maken om die invloed terug te dringen. papieren hun werk doen.’ In 2014 haakte nals in te dammen, zodat binnensteden Maar stap één was om hun werk in de PvdA-Europarlementariër Agnes Jongerius leefbaar­ blijven. ‘Vooral in Amsterdam achter­kamertjes openbaar te maken.’ aan bij een bijeenkomst voor chauffeurs in leiden toeristenwinkels en adressen die het SP-partijkantoor in Amersfoort. ‘Zij werd verhuurd worden via Airbnb tot overlast. Vanuit zijn vroegere expertise als diplomaat toen rapporteur op de detacheringsrichtlijn: Maar­ ­bestuurders die hier wat aan willen en als topambtenaar trokken ook thema’s als die geldt voor alle sectoren waarin werkne- doen, perken het vrije verkeer van diensten justitie, asiel en migratie De Jong aan. ‘Maar mers worden gedetacheerd. En Jongerius in’, legt De Jong uit – een doodzonde in het van een Deense collega kreeg ik een rol in de kreeg voor elkaar dat werknemers die uit Europa waar de vrije markt heilig is. De begrotingscontrolecommissie in mijn schoot een ander EU-land worden ingevlogen ook zogenaamde notificatierichtlijn bepaalde geworpen. Ik kreeg een inkijkje in de enor- min of meer hetzelfde loon moeten krijgen bovendien sinds 2017 dat dergelijke maat- me luxe en pracht en praal die met de Euro- als mensen die in het gastland gelijk werk regelen vóóraf aan Brussel moesten worden pese politiek gepaard gaat. Het kan allemaal­ verrichten. Maar er werd niets gedaan aan voorgelegd, waardoor de macht van lokale niet op.’ Zo bleek in 2017 dat slechts 8 het verschil in sociale premies en pensioe- bestuurders mogelijk zou worden ingeperkt. procent van de Europarlementariërs bereid nen. Dus gedetacheerde arbeidskrachten De Jong: ‘Dankzij de ophef die de SP hierover

26 TRIBUNE april 2019 op de rem. Dan zie je dat we echt druk op de zaak hebben gezet’, concludeert Mineur.

Het blijft volgens Mineur jammer dat der- gelijke successen niet snel aandacht zullen krijgen op de voorpagina van een Telegraaf of AD. ‘De focus ligt nu eenmaal niet op Brussel. Dus wat je in ieder geval moet doen is samen- werken met je collega’s uit de Tweede Kamer.’

De strijd van Mineur tegen TTIP en CETA paste naadloos in haar bredere missie om de belangen van gewone mensen zwaarder te laten wegen dan die van het bedrijfsleven. Via mensenrechten bijvoorbeeld. Mineur: ‘Ik heb mij onlangs in Genève ingezet voor een bindend verdrag om de mensenrechten te bewaken in relatie tot het bedrijfsleven. Dat verdrag moet als tegenwicht dienen tegen de enorme greep die bedrijven hebben op de Europese politiek.’ Intussen neemt de steun voor zo een verdrag onder de lidstaten toe.

Toezeggingen over vakbondsrechten heeft veroorzaakt ligt dit hele beleid op opereren en boetes uitdelen als die landen De Jong: ‘Anne-Marie heeft echt zichtbaar z’n gat. Door ons zijn ook andere lidstaten niet doen wat multinationals willen. gemaakt dat je met die ISDS-arbitragepanels onrustig geworden.’ bedrijven op de eerste rang zet. Die krijgen Mineur: ‘De onderhandelingen over TTIP hiermee de kans om staten aan te klagen. Vrijhandelssprookjes doorprikken zijn inmiddels behoorlijk vastgelopen, maar Maar arbeiders die door diezelfde bedrijven Na haar installatie in 2014 koos Mineur CETA is er ondanks al onze inspanningen worden uitgebuit, bijvoorbeeld in de textiel- ervoor om zich te verdiepen in het destijds wel gekomen. We zijn nog lang niet klaar industrie in Sri Lanka, die hebben juridisch voorgestelde vrijhandelsverdrag tussen de met de strijd tegen deze verdragen. We moe- geen poot om op te staan.’ Mineur bezocht EU en de Verenigde Staten: TTIP (Trans­ ten als SP de sprookjes hierover nog meer in 2017 Sri Lanka en sprak er naar eigen zeg- atlantic Trade and Investment Partnership). doorprikken. Zodat de mensen inzien dat gen met ‘veel hotemetoten’. Wegens grove ‘Dit was al een behoorlijk groot thema in deze verdragen vooral het doel hebben om mensenrechtenschendingen ten opzichte van de Europese campagne. Ik had het gevoel: het bedrijfsleven zo min mogelijk te hinde- de bevolkingsgroep de Tamils waren de han- dit is waar de klassenstrijd zich nu afspeelt. ren met regels en al die ‘lastige’ democratie.’ delsvoordelen van Sri Lanka ten opzichte van Via die verdragen proberen multinationals de EU stopgezet. De Sri Lankaanse overheid immers de macht naar zich toe te trekken ‘Je kunt mensen wakker schudden’ zette alles op alles om de speciale handels­ en verworven rechten en regels te onder­ Een publieke consultatie (Europeanen relatie met Europa te herstellen. ‘Maar mijnen.’ Mineur beet zich in Brussel vast in werden uitgenodigd om hun visie te geven) mensen achter de Schone Kleren Campagne het TTIP-dossier, en werkte hierbij nauw over ISDS in 2014 leverde 150.000 reacties maakten zich grote zorgen over de vak- samen met organisaties als Friends of op, waarvan 97 procent uiterst kritisch. ‘Je bondsrechten die in Sri Lanka niet werden the Earth, Milieudefensie, Greenpeace en merkte toen echt: als je als SP samen met gewaarborgd. Met een collega van de Spaanse vakbondsorganisaties. Met SP-vrijwilligers bondgenoten de handen ineenslaat, kun je partij Podemos heb ik daarom een aantal kwam ze in actie tegen TTIP, bijvoorbeeld mensen wakker schudden. En dan gebeurt toezeggingen van de Sri Lankaanse regering door in september 2016 deel te nemen aan er iets’, aldus Mineur. Het leidde tot een binnengehaald.’ een massale demonstratie in Brussel. nieuw voorstel vanuit de Europese Com- missie, maar de aanpassingen heeft Mineur Kortom: dankzij de SP in Brussel wordt In de tussentijd liepen er onderhandelingen altijd als ‘botox’ gekwalificeerd. ‘Ze bieden gegraai en gelobby zichtbaar, komt er zand in tussen Canada en de EU over het vrijhan- geen antwoord op onze fundamentele de raderen van de doordenderende machine delsverdrag CETA (Comprehensive Economic bezwaren tegen ISDS. Voor Arnout zijn er van het Europese marktfundamentalisme en and Trade Agreement). Een van de grootste volop aanknopingspunten om deze strijd is er meer aandacht voor uitbuiting en men- gevaren die de SP herkende in zowel TTIP voort te zetten. Mensen gaan zich steeds senrechten. Hoekstra en zijn team zullen nog als CETA was het voornemen om met arbi- meer achter de oren krabben. Onlangs vaak advies vragen aan hun voorgangers. In tragepanels te gaan werken: Investor-State moesten we in Straatsburg beslissen of een gespreid bedje komen ze niet, maar met Dispute Settlement (ISDS). Investeerders Europa wel of niet verder onderhandelt met al het werk wat is verzet, ligt er een mooie kunnen via deze panels een schadeclaim de VS over een ‘TTIP-light’. En nota bene basis voor het breken van de macht van proberen te verhalen op een land. Zo dreigt de voorzitter van de commissie voor inter­ Brussel.• een apart rechtssysteem voor buitenlandse nationale handel, die altijd een groot fan bedrijven te ontstaan, waarbij niet-onafhan- was van al die vrijhandelsverdragen, staat tekst Lesley Arp kelijke arbiters boven de wetten van landen met de verkiezingen in aantocht nu ineens foto’s Anouk Pross

TRIBUNE april 2019 27 LINKSVOOR ‘ER ZIJN MAAR TWEE SOORTEN WERK’

Of Jobien van de Rijt-van ››Hoelang bent u al SP-lid? ››Kan socialisme samengaan met religie? Keulen (81) uit Westerbork ‘Sinds 2013. Mijn vorige partij, de PvdA, ‘Heel goed! Ik leef vanuit het basis­ wil meewerken aan deze liep me te veel achter de VVD aan.’ principe: voor elkaar, door elkaar, met elkaar. Dat sociale herken ik zowel in mijn rubriek? ‘Jazeker, oudere leden ››Wat voor vrijwilligerswerk doet u? geloof als in de SP.’ mogen ook gehoord worden. ‘Ik verzorg kindernevendiensten in de Veel ouderen stemmen nog kerk: dat is vooral voorlezen en wat knut- ››Welke lessen zou u willen doorgeven? op dezelfde partij als toen ze selen. En in een woonzorgcentrum help ik ‘Twee belangrijke lessen van mijn vader jong waren, terwijl juist de ouderen die dementerend zijn. Als heb ik ook aan mijn kinderen mee­gegeven. SP voor hen opkomt.’ Jobien generatiegenoot begrijp ik hun verhalen Er zijn maar twee soorten werk: eerlijk en goed. Bijvoorbeeld over hoe ze al jong oneerlijk. En: kijk niet naar mensen hun staat regelmatig met de SP op moesten gaan werken en hoe het huis­ uiterlijk of velletje, maar naar hun hart. de markt, is volop actief in houden werd gedaan.’ Verder raad ik iedereen aan om niet op al- het vrijwilligerswerk en houdt les meteen klaboem te reageren. Neem de van koken en bakken. Haar ››Moest u zelf ook al jong uit werken? tijd voor elkaar en help elkaar.’ succesrecept? ‘Ouderwetse ‘Nee, ik kon goed leren en mocht van mijn appeltaart, met een moderne ouders naar de hbs. Ik was er een van de ››Wat haalt de kapitalist in u naar boven? weinige meisjes. Daarna ging ik naar de ‘Voor een wedstrijd van Feyenoord in de twist.’ kweekschool en stond ik voor de klas. Kuip kun je me ’s nachts wakker maken.’• Toen ik trouwde, werd ik ontslagen. Heel onprettig, maar zo ging dat vroeger. Je tekst Daniël de Jongh ging er ook niet tegenin. Dat is nu gelukkig foto Karen Veldkamp anders.’

28 TRIBUNE april 2019 >> ‘ZORG IS GEEN MARKTPRODUCT’

Het was volle bak bij het Nationaal Zorg- Fonds-café op 14 maart in Den Haag. Op de foto is SP-voorzitter Ron Meyer in gesprek met oud-vicepresident van de Raad van State Herman Tjeenk Willink, oud-minister Jan Terlouw en directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau Kim Putters. ‘Zorg is een recht, geen marktproduct’, aldus Terlouw. Ook gehoord, ditmaal van Tjeenk-Willink: ‘Veranderingen komen alleen tot stand met druk van buitenaf.’ Meld je aan op nationaalzorgfonds.nl als je wilt meehelpen foto Maurits Gemmink die druk verder op te voeren. Vlnr Herman Tjeenk Willink, Jan Terlouw, Ron Meyer en Kim Putters.

>> BOOS OP DE SP >> AMERIKAANSE EN BRITSE WAPENS Wie vecht voor verandering maakt niet alle huurders. “En onrust zaaien in de wijk overal vrienden, zo bleek afgelopen onder de huurders?! Daaruit blijkt eens te GEBRUIKT IN VUILE maand in Zutphen en Groningen. Waar meer dat het woonbedrijf geen idee heeft OORLOG IN JEMEN Zutphense SP’ers door woonbedrijf waar het nu eigenlijk om gaat.” Ieder1 voor onruststokers werden Eikenaar, als gedeputeerde in Groningen uitgemaakt, kreeg Groninger SP-gedepu- verantwoordelijk voor het aardgasdossier, In een recent verschenen rapport wordt teerde Eelco Eikenaar het verwijt ‘te veel was op zijn beurt het mikpunt van de rol blootgelegd van Amerikaanse en SP’er en te weinig bestuurder’ te zijn. anonieme kritiek van ‘collega’-politici en Britse wapens in de bloedige burgeroor- Maar wie denkt dat de SP’ers hierdoor ambtenaren. Volgens de klagers zou de log die al sinds 2015 woedt in Jemen. een toontje lager gaan zingen, heeft het SP-bestuurder tegen te veel schenen Gesteund door Saoedi-Arabië en de mis. schoppen, met het gevolg dat Eikenaar Verenigde Arabische Emiraten voert de volgens hen niet serieus zou worden Jemenitische regering een vuile oorlog De Zutphense SP reikte in februari samen genomen in Den Haag. Dit stelde RTV tegen Houthi-rebellen, die opkomen met huurders uit de wijk Noordveen de Noord naar aanleiding van een onderzoek voor meer rechten. Daarbij worden ‘Pinokkioprijs’ uit aan woonbedrijf Ieder1, onder 48 zogenaamde ‘hoofdrolspelers lukraak aanvallen uitgevoerd op burgers wegens loze beloftes over een mislukt uit het gasdossier’. In een reactie liet en burgerdoelen, zoals ziekenhuizen en renovatieproject (foto). Diezelfde huurders Eikenaar weten geen seconde spijt te scholen. Inmiddels zijn er circa kregen een maand later een brief waarin hebben van de manier waarop hij zijn vijftigduizend mensen omgekomen, Ieder1 beweerde dat haar medewerkers werk heeft gedaan. ‘Misschien moeten waaronder meer dan vijfduizend door de SP “persoonlijk beschadigd sommige mensen zichzelf de vraag burgers. Het rapport laat zien dat worden op basis van onwaarheden”. De stellen of ze zelf wel serieus genomen Amerika en Engeland wapens hebben bewoners trapten er echter niet in en worden in Den Haag. Als je de deur netjes verkocht aan Saoedi-Arabië en de klommen zelf in de pen. “Het woonbedrijf voor ze openhoudt, lachen ze in hun Verenigde Arabische Emiraten, die deze zet zichzelf nu weg als slachtoffer, terwijl vuistje zodra de deur weer dicht gaat. Als wapens hebben doorgesluisd naar de de huurders in ondegelijke woningen ze in Den Haag negatief over mij praten, Jemenitische regering. Uit onderzoek zitten”, schreef Esther Snijders namens vat ik dat op als compliment.’ ter plekke blijkt dat deze wapens vervolgens zijn ingezet bij aanvallen waarbij minstens honderden burgerdo- den zijn gevallen. De wapenverkopen bleven doorgaan, ook nadat bekend werd dat de Jemenitische regering op grote schaal oorlogsmisdaden pleegde. SP-Tweede Kamerlid Sadet Karabulut heeft, in opiniestukken en in de Tweede Kamer, al meerdere keren aandacht gevraagd voor de situatie in Jemen. Karabulut roept op tot sancties tegen de verantwoordelijken.

Het rapport is te vinden op: sp.nl/ZiK foto Nils Müller TRIBUNE april 2019 29 BRIEVEN

[email protected] of stuur een brief naar Redactie Tribune gaan. Maar wat als je de lening niet terug en moeten steeds meer kosten maken en Snouckaertlaan 70 kunt betalen?! dus betalen. Iemand zei ooit dat we allemaal 3811 MB Amersfoort Er komen ook steeds meer barrières om weleens op het randje lopen, maar als we informatie over je rechten te krijgen. De vallen gelukkig meestal aan de goede kant informatievoorziening, bijvoorbeeld via de terechtkomen. Dat is zo, als je even op het …………… onafhankelijke Kliëntenraad, is opgeheven randje loopt, en dan heb je geluk. Maar hoe …………………… of, zoals Sociaal Raadslieden, niet meer zit het met mensen die voortdurend op het direct benaderbaar maar via de barrière van randje moeten lopen en die, bijvoorbeeld ……………… het ‘Buurtteam’. Zaken die vroeger centraal door uitputting en concentratieverlies, BUFFER of landelijk werden geregeld na één keer struikelen en vallen? De kans dat ze vallen Dank voor het artikel over Arjan aanmelden, (bijvoorbeeld kwijtschelding is vele malen groter dan bij mensen die Vliegenthart (Tribune februari). Altijd fijn van gemeentelijke belastingen) moeten nu maar even op het randje lopen en dus ook hem te horen. Maar bij zijn advies een buffer ieder jaar weer, met soms een torenhoge de kans dat ze niet aan de goede kant voor onverwachte uitgaven aan te leggen, muur, worden aangevraagd. Dagen terechtkomen. moet ik toch een kanttekening plaatsen. kan het kosten om alle informatie aan Ik bedoel maar: goede en goedbedoelde Een buffer opbouwen, wie wil dat niet? desbetreffende instantie te verschaffen. adviezen moeten voor degenen die het Mensen moeten daar echter financieel Bovendien willen ze iedere keer nóg meer betreft ook haalbaar zijn. Wat nodig is, én qua regelgeving wel toe in staat zijn. weten. Het is gewoon bijna niet meer denk ik, is de politieke wil om de welvaart, Als je wegens onvoldoende inkomsten te doen. opgebouwd door onze voorouders, eerlijker aanvullende bijstand aanvraagt mag je Maar het gaat verder. Het beeld dat in te verdelen en vertrouwen te hebben in maximaal zo’n € 1.300 à 1.500 buffer de media naar voren komt: mensen met de goede wil, inzet en bedoelingen van (‘spaargeld’) hebben. Alles daarboven wordt een bijstandsuitkering krijgen geld erbij, mensen. afgeroomd (opgeëist). En toen ik ooit een is namelijk onjuist. Zij krijgen steeds verplichte cursus volgde om uit de uitkering minder, op allerlei vlakken – de lijst van de Naam en adres bij de redactie bekend te raken, was ik verplicht een lening aan te kaasschaafmethode is vrijwel oneindig –

TribuneTribune maart april 2019

m/v

bank Indentificatie (BIC)*: voorletters: voorletters: * geen verplicht veld bij Nederlands IBAN (rekeningnr) woonplaats: Amersfoort woonplaats: NL86ZZZ403462460000 incassant ID: € 15,00 anders: € € 15,00 anders: o geboortedatum: mobiel: € 12,50 : Socialistische Partij (SP) : Snouckaertlaan 70 : 3811 MB : Nederland : betaling contributie : woonplaats: o

€ 10,00

o

adres postcode land kenmerk machtiging (in te vullen door SP): reden betaling naam € 7,50

o : : : : : : : : : : BON OM LID TE LID WORDEN OM BON Ik wil ook graag lid worden van ROOD (jong in de SP, tot 28 jaar) en sta één van mijn kwartaalbijdragen mijn kwartaalbijdragen tot 28 jaar) en sta één van ROOD (jong in de SP, van lid worden Ik wil ook graag af aan ROOD. € 5,00 (minimum)

plaats en datum handtekening Door ondertekening van dit formulier geeft u toestemming aan de SP om doorlopende incasso-opdrachten te sturen Door ondertekening van dit formulier geeft u toestemming aan de SP om doorlopende en aan uw bank om doorlopend naar uw bank om een bedrag van rekening af te schrijven wegens contributie Als u het niet eens bent met deze een bedrag van uw rekening af te schrijven overeenkomstig de opdracht SP. Neem hiervoor binnen 8 weken na afschrijving contact op met uw bank. afschrijving kunt u deze laten terugboeken. Vraag uw bank naar de voorwaarden. Ja, ik word lid van de SP. Ik ontvang een welkomstgeschenk en bovendien krijg ik elke maand het nieuws- Ik ontvang de SP. ik word lid van Ja, Ik kies voor de volgende kwartaalbijdrage: in de bus. en opinieblad De Tribune o naam adres + huisnr postcode roepnaam land email telefoon IBAN (rekeningnr.)

o DOORLOPENDE MACHTIGING Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: SP - Ledenadministratie, Antwoordnummer 407, 3800 VB Amersfoort. Antwoordnummer 407, Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: SP - Ledenadministratie, 30 TRIBUNE april 2019 [email protected] U kunt deze machtiging stopzetten met een telefoontje of e-mail aan de SP: (088) 243 55 40, PUZZEL

CRYPTOGRAM 1 2 3 4 Horizontaal 3 Lekker verward insekt. (6) 5 6 7 6 Met terugwerkende kracht plezier op de vluchtheuvel. (4) 8 9 10 11 Briljant idee van uitstekend schaakleraar. (3,11,3) 12 Tekenmateriaal uit (zeer, zeer) vroeger tijden. (4) 11 13 Nachtmerrie: voetballer samen met clown achteraan in 2300 km file. (11) 16 Psychedelisch uitje. (4) 12 17 Lippendienst in verrommelde streek. (4) 13 14 18 Zonne-energie.’t Is toch een beetje ‘doen alsof’. (6,5) 15 16 19 Blunder op het ijs. (8) 20 Da’s lachen, daar in de stront, op de boerderij. (7) 17 21 Woedend heet in de keuken! (6) 18

Verticaal

1 Gelijkgezind: spoken, schimmen en fantomen. (14) 19 20 2019 © FLW Lucas, en Henry 2 Kleine peettante is de maatstaf. (5) 4 Driemaal bevestigend. (8 en 3;5) 5 Excessief winnen sloopt de zenuwen. (15) 21 7 Hier komt gevogelte het schip binnen. (11) 8 Nieuwsoortige sukkel is retro. (3) 9 Twee ruimtes in één; van daaruit gaat men op reis. (10 en 7;3) 10 Last van stroeve gewrichten? Bent u misschien overleden? (11) 14 Erbij is positief. (4) 15 Was, en is, nog steeds dicht. (3,2,3) 16 Laat zien waar de drukinkt staat. (5)

SPIRAALTJE K E Anagrammatica! Deze keer met een thema: journalistiek. Omschrijvingen Hoe het werkt: begin linksboven. Vind eerst een 10-letter 1 rankt namen woord dat samengesteld kan worden uit alle individuele 2 snuif witsel letters van de omschrijving onder ‘1’ en plaats dit in de 3 ultiem bias linkerbalk. Plaats vervolgens een woord van 11 letters op 4 u eindigde de onderste regel, volgens de omschrijving onder ‘2’. Volg 5 bedongen de spiraal: het derde woord gaat van onder naar boven, 6 en zalen dan rechts-naar-links etc. Iedere laatste letter van een 7 ‘n eitje woord is de beginletter van het volgende. 4 ‘hoekletters’ 8 hoest zijn al ingevuld. Een apostrof telt niet mee. 9 kust 10 pok Misschien dat u een ander woord vindt dan wij als 11 sp oplossing geven: zolang het een Nederlands woord is en u alle letters uit de omschrijving gebruikt, mag dat natuurlijk. Veel plezier! N S

OPLOSSINGEN FEBRUARI 2019 De winnaar van de maartpuzzel 2019 is J. Boonstra uit Drachten. Cryptogram Horizontaal 1) Verticaal Stuur uw oplossing van een puzzel naar keuze Leeuwin 7) Kriskras 9) Vliegmaatschappij 12) 2) Eikel 3) Universele waarden 4) vóór 24 april 2019 naar de puzzel­redactie Ara 13) Waterstofatomen 15) Hartenaas 16) Inkomensladder 5) Bataljonsstaf 6) Abraham van de Tribune; Snouckaertlaan­ 70, Honingbij 18) Brandstoftekort 20) Overtreffende 8) Popmanager 10) Strafhof 11) Waslijn 14) 3811 MB Amersfoort of [email protected] trap 22) Niesbui. Aardbeving 17) Inkjet 19) Ton 21) Eeuw. Vergeet u niet uw naam en adres te vermelden? Imaginaire woordenlijst Onder de inzenders van een goede oplossing De eervolle vermelding voor de origineelste omschrijving bij de imaginaire woordenlijst is wordt een gesigneerd boek verloot uit de voor Kes Hoekstra: Landsverlangen - SP SP-boekenstal.

TRIBUNE april 2019 31 32 TRIBUNE april 2019