Anadolu Sigorta Tarih Kitabı
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Geçmişten Geleceğe ANADOLU SİGORTA Türkiye’nin Sigortası Geçmişten Geleceğe ANADOLU SİGORTA Türkiye’nin Sigortası ZAFER TOPRAK Aralık 2010, İstanbul proje koordinasyon FİLİZ TİRYAKİOĞLU BERNA SEMİZ ERGÜNTAN ELİF BANU KOCAOĞLU İLKER DEMİRCİOĞLU ESRA ERDOĞAN redaksiyon FATMA TÜRE fotoğraflar MEHMET OKUTAN grafik tasarım ve baskı öncesi hazırlık BURCU KAYALAR baskı OFSET YAPIMEVİ Şair sokak 4, Çağlayan mahallesi Kağıthane, 34410, İstanbul © Anadolu Sigorta Bu kitabın tüm yayın hakları saklıdır. Tanıtım amacıyla, kaynak gösterilme şartıyla yapılacak kısa alıntılar dışında gerek metin, gerek görsel malzeme hiçbir yolla izin alınmadan çoğaltılamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz. ISBN 978-605-127-173-6 Geçmişten Geleceğe Anadolu Sigorta Türkiye’nin Sigortası Zafer Toprak Geçmişten Geleceğe ANADOLU SİGORTA Türkiye’nin Sigortası 4 Unutmayalım ki geçmişimiz geleceğimizin rehberidir. Anadolu Sigorta, Cumhuriyet’in ilânından sadece iki yıl sonra Atatürk’ün talimatıyla kurulurken, sektörün yol göstericisi ve okulu olma misyonunu da üstlenmiştir. Türkiye ekonomisinin sağlam temeller üzerinde yükselmesi için sigortacılık alanında ilk ulusal şirket olarak, Türkiye İş Bankası öncülüğünde tesis edilen Anadolu Sigorta, o günden bugüne, sektörün her kilometre taşında, öncü olarak yerini almış ve seçkin konumunu korumuştur. Sektörün gelişiminde büyük rol oynayan Anadolu Sigorta, değişen toplumsal şartlara paralel olarak sigortalılara daha geniş bir yelpazede ve üstün kalitede hizmet verme arayışını, çağı yakalayan teknolojik ve yenilikçi ürün ve hizmetlerle pekiştirerek, daima daha ileri götürme kararlılığındadır. Burhan Karagöz Anadolu Sigorta Yönetim Kurulu Başkanı Tanzimattan Cumhuriyete Sigortacılık 5 Geçmişten Geleceğe ANADOLU SİGORTA Türkiye’nin Sigortası 6 Bir şirketin tarihinden söz edildiğinde, genellikle o şirketin oluşum süreci, hissedarları, yatırımları, sektördeki durumu akla gelir. Yıllar içinde ekonomiye kattığı değerler konuşulur ve yazılır. Ancak, öyle şirketler vardır ki, onların tarihi bir ağacın gövdesine benzer ve bulundukları coğrafyanın yaşamsal izlerini taşır. Cumhuriyetin ilânından iki yıl sonra, Atatürk’ün talimatıyla 1925 yılında Türkiye İş Bankası bünyesinde kurulan Anadolu Sigorta, bunun en canlı örneğidir. Anadolu Sigorta’nın kuruluşunun 85. yılı etkinlikleri kapsamında hazırlanan, “Geçmişten Geleceğe Anadolu Sigorta - Türkiye’nin Sigortası” isimli kitabımız, bir yandan Celâl Bayar önderliğindeki kuruluş evremizden yola çıkarak, şirketimizin günümüze kadar uzanan öyküsünü ayrıntılarıyla kalıcı kılarken, öte yandan Türkiye’de sigorta sektörünün evrimine ve bu arada, ülkedeki finansal yapılanmanın gelişim sürecine de ışık tutmaktadır. Bugüne değin Türkiye’de, sigortacılık tekniği ve hukuki yapısı üzerine birçok eser yayınlanmıştır. Ancak bu eserler güncele ve geleceğe yönelik çalışmalardır. Maalesef sigortacılık alanında tarihsel eksende çalışmalar yok denecek düzeydedir. Oysa kurumların kimliğini geçmişleri oluşturur. Anadolu Sigorta bu bağlamda kapsamlı bir projeye girişmiş, 85. Yıldönümü’nü, şirketin arşivlerinde yer alan temel kaynaklara dayanarak hazırlanan bir kitapla kutlamaya karar vermiştir. Anadolu Sigorta’nın tarihsel gelişimi projesi, birinci kaynaklardan yararlanılarak, reasürans sektörü hariç, Türkiye’de yazılan ilk sigorta tarihidir. Sayın Zafer Toprak’ın titiz ve özverili çalışmasıyla hazırlanan, “Geçmişten Geleceğe Anadolu Sigorta - Türkiye’nin Sigortası” başlıklı bu kitapla, sadece Türkiye sigorta sektörünün tarihini değil, ekonomisinden sosyal ve siyasal yaşamına kadar bir ülkenin yaşadığı değişim sürecini de bulacaksınız. Anadolu Sigorta’nın 85. Kuruluş Yıldönümü’nde, işte bu tarihe tanıklığımızı sizlerle paylaşmak istedik. Mustafa Su Anadolu Sigorta Genel Müdürü Tanzimattan Cumhuriyete Sigortacılık 7 Giriş . 15 Bölüm III . 55 Tam Bağımsız Ulusal Sigortacılık 1936-1946 Bölüm I . 19 Sümerbank ve Güven Sigorta . 56. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Sigortacılık Güven Sigorta Anonim Şirketi Feniks ve Türkiye Milli Sigorta Şirketleri . 60 Sigortacılığa Yönelik İlk Adımlar . 20 Muammer Eriş ve İngiliz Şirketleri II . Meşrutiyet’te Sigortacılık . 22. Güven Sigorta’yla İlişkiler . 61. Kapitülasyonların Kaldırılışı ve Sigortalar . 22. Sigorta Sektöründe Köklü Dönüşümler . 63. Lozan ve Milli Sigortacılık . .24 14 Mart 1936 Tarihinde Hisse Dağılımı Ulusal Sigortacılıkta İlk Adımlar . 25. 12 Mayıs 1935 Fevkalâde İçtima Zabıtnamesi Garajlarla İlgili Sigorta Sözleşmeleri Anadolu Sigorta ve İtimad-ı Milli Refi Celâl Bayar’ın Muhtırası . 65. Yeni Bir Sigorta Şirketi: Ankara Sigorta . 67. Bölüm II . 29 Sigorta Sektöründeki Gelişmeler . 71 Celâl Bayar ve 1936 Sigorta Sektörü Krizi Cumhuriyet Türkiyesi ve Sigortacılık 1925-1935 Celâl Bayar ve Ulusal Sigortacılık İçin Önlemler Barem Kanunu ve Anadolu Sigorta’da Ücretler . .74 Ulusal Çıkarlar ve Sigortacılık . 30. Savaş Ortamında Anadolu Sigorta . .76 “Deniz Sigortası Bir Milli Ticaret Silahıdır” Olağanüstü Ortamda Yeni Vergiler . .78 Cumhuriyet’in İlk Döneminde Mevzuatta Gelişmeler . 33 Savaş Ortamında Reasürans Sorunu . .81 Sigortacılar Daire-i Merkeziyyesi Nizamnamesi Ulusal Şirketler Arasında Konsorsiyum . 82. Anadolu Sigorta’nın Kuruluşu . 34. Kâzım Taşkent’e Tebrik Mektubu 1936 Yılı Anadolu Sigorta İdare Meclisi . .36 Tarife Tenzilleri ve Ticaret Bakanlığı . 84. Ziraat Bankası Şubeleri Acenteleri Azamî Komisyon Oranları Rüçhan Hakkı ve Diğer Şirketler . .39 Suphi Tanel’in Umum Müdürlük’e Atanması Mösyö Piyos ve “Hakk-ı Mahfuz” Şişli Cami’ine Bağış Osman Fikret Arkun’un Anılarında Anadolu Sigorta Düzlüğe Çıkış ve Yeni Olanaklar . 87. İş Bankası’na Önerilen Fransız Modeli . 42. İş Kanunu ve İşçilere Öğle Yemeği Anadolu Sigorta’nın İlk Hissedarları Yeni Reasürans Sözleşmeleri . 89. Rüçhan Hakkı’nın Sona Ermesi . 43 Rüçhan Hakkı’nın İlgası İktisat Vekâleti’nin Yeni Tarifesi . 45. Sermaye ve İhtiyat Akçesinin Nemalandırılması . .49 Celâl Bayar’ın İktisat Vekilliği ve Yönetim Değişikliği . .50 Celâl Bayar’ın İstifa Tezkeresi Üzerine 1929 Ekonomik Bunalımı ve Sigortacılık . 52. Geçmişten Geleceğe ANADOLU SİGORTA Türkiye’nin Sigortası 8 Bölüm IV . 91 Bölüm V . .127 Yeniden Yapılanma ve Sorunlar 1947-1960 İstikrarlı Büyüme Evresi 1961-1980 Yeni Genel Müdürlük: Anadolu Sigorta Han . .92 Kritik Dönemin Aşılması . 128. Hüdavendigâr Hanı’nın Satın Alımı I Ziraat Bankası’nın Ayrılışı Hüdavendigâr Hanı’nın Satın Alımı II Makineleşen Anadolu Sigorta . .129 Hüdavendigâr Hanı ve Vakıflar İdaresi Hissesi IBM ile Sözleşme Çalışanlar İçin İç Çamaşırı Bedeli Olağanüstü Evrenin Sonu . 131. Hanın Boşaltılması Süreci . .94 Hulki Dönmezer’in İstifası Anadolu Sigorta Hanı’nın Onarımı Yeni İpotek Talimatnamesi . 131. Anadolu Sigorta Hanı’nın Tabelaları Sigorta Şirketlerinin Denetimi . 135 Kınacıyan Han’da Büro Bulundurulması Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği . 136 Şirketin Ankara Şubesinin Açılışı . 98 Sigortalar Arası Rekabet ve İşbirliği . 137 Hasan Polatkan’a Acentelik Görevi 60 Yıllarda Özel Sektör ve Sigorta . 139 Anadolu Sigorta İzmir Bürosu . 100 Cumhuriyet’in Elli Yıllık Bilançosu . 140. Ankara Sigorta Sorunu . 101 Celâleddin Aksoy’un Mesajı Zeki Kadirbeyoğlu’na Hasat İzni Ali Sait Gönenç’in Mesajı Anadolu Sigorta’nın İlk Sermaye Artırımları . 106. Reasüransta Tekel Sorunu . 145 31.3.1949 Fevkalâde Genel Kurul Toplantı Zabtı Türkiye Reasürans Şirketi . 147 8.2.1950 Fevkalâde Genel Kurul Toplantı Zabtı Danıştay’a Dava Açılışı . 149. 31.3.1950 Tarihli Genel Kurul Kayıtlarına Göre Anadolu Milli Reasürans ve Danıştay Kararı . 150 Sigorta’nın Hissedarları 70’li Yıllarda Sigorta Sektörü . .152 1950 Sonrası Sigortacılıkta Gelişmeler . .108 Raşid Rıza ve Behzat Budak için Bağış 1957 Tarihli Memurin Talimatnamesi . 109. Siyaset ve Anadolu Sigorta . 110 Demokrat Parti’ye Bağış I Sigorta Şirketlerinin Denetimi Sorunu . .111 50’li Yıllarda Plasman Sorunu . 114 Gayrı Menkul Satın Alınması Kararı Yeni Bir Hizmet Binası Arayışı Kıbrıs’ta Acente Açılması Sorunu . 115 Kıbrıs’ta Acentelik Kararı Ziraat Bankası ve Başak Sigorta 27 Mayıs ve Anadolu Sigorta . .116 Demokrat Parti’ye Bağış II 27 Mayıs ve Yeni İdare Meclisi %7 Faizli Hürriyet Tahvilleri 1960’ın İlk Altı Ayı: Sıkıntılı Günler . .119 Sigortaya Hukuk Müşavirliği . .120 İpotek Faizlerinde Yeni Düzen . .120 Yeni Bir Strateji Arayışı . 123 Sigorta ve Yardım Sandığı . 123 İçindekiler 9 Bölüm VI . .155 Branşlardaki Gelişmeler: Kaza Branşı . 217 Oto’da Teknik Kâr Zarar Sorunu . .221 Ulusaldan Küresele Doğru 1981-2008 . Branşlardaki Gelişmeler: Yangın Branşı . 222 Yangın Sigortalarında Risk . 224 24 Ocak Kararları Ertesi Sigortacılık . 156. Branşlardaki Gelişmeler: Makine Montaj . 225. Anadolu Sigorta’nın Yeni Ürünleri . 158 Branşlardaki Gelişmeler: Nakliyat . 226 Anadolu Sigorta’nın BASİSEN ‘e üye olması Branşlardaki Gelişmeler: Sağlık . 229 Sigortacılıkta Yeni Teknikler . .161 Dağıtım Kanallarında Sorunlar . 230. Atatürk’ün 100. Doğum Yıldönümü Nedeniyle Halkla İlişkiler Müdürlüğü . .233 Balmumu Müzesi Projesi Acenteler ve Pazarlama Müdürlüğü . 234. Kuruluş ve Çalışma Yönetmeliği . 163 Teftiş Kurulu Başkanlığı . 236. Aracılar Hakkında Yönetmelik . 166. Elektronik-Hizmet Provizyon . 237. 1989-1993 Arası Gelişmeler . 169. İş Süreçlerinin Analizi ve Süreç Yönetimi Çalışmaları 238 Ana Sözleşme Değişiklikleri Anadolu Sigorta ve Penetrasyon . 238. 1994 ve Sonrası Gelişmeler . .173 Teknik Karşılıklar ve Yatırılacak Varlıklar . 242 Hukuksal Koruma Sigortası . 173 Kurumsal Sigortacılık Müdürlüğü . .243 Gaziantep İrtibat Bürosu . 175 Karadeniz Bölge Müdürlüğü . 176 Akdeniz Bölge Müdürlüğü . .177 Yeniden Yapılanma – On Line Real Time . .178 . Günay Anadolu