Sowiniec 46.Pdf
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Czerwiec 2015 PÓŁROCZNIK Nr 46 Sowiniec Półrocznik Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego The Sowiniec A Semiannual Journal of the Center for Research and Documentation of the Polish Struggles for Independence Adres \ Address: https://www.sowiniec.com.pl The Internet service of the periodical: www.akademicka.pl/sowiniec Wersja elektroniczna czasopisma jest wersją pierwotną The primary version of the journal is the electronic format Czasopismo jest indeksowane w bazach danych: The periodical is indexed in the databases Central and Eastern European Online Library (C.E.E.O.L.) Frankfurt am Main, Germany ‘The Central European Journal of Social Sciences and Humanities’ (C.E.J.S.H.) Poznań, Praha, Budapest, Bratislava Rada Naukowa \ The Scholarly Board: Prof. dr hab. Andrzej Nowak (Uniwersytet Jagielloński) Prof. dr hab. Grzegorz Ostasz (Uniwersytet Rzeszowski) Prof. dr hab. Wojciech Rojek (Uniwersytet Jagielloński) Redaktor naczelny \ The Editor-in-Chief: Prof. dr hab. Tomasz Gąsowski (Uniwersytet Jagielloński), e-mail: [email protected] Recenzenci \ The External Reviewers of this volume: Prof. dr hab. Mariusz Wołos (Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie) Dr hab. Filip Musiał (Akademia Ignatianum w Krakowie) Zespół redakcyjny \ The Editorial Team: Adam Roliński (Uniwersytet Jagielloński), (sekretarz redakcji – [email protected]) dr Jerzy Bukowski, Andrzej Fischer, Grzegorz Gill, Ludomir Olkuśnik Redaktor tematyczny \ Sub-editors: Dr hab. Henryk Głębocki (Uniwersytet Jagielloński), (history) Redaktor językowy \ The Polish Language Consultant: Joanna Nazimek (Polish philology) Redaktor języka angielskiego \ The English language editor: Artur Zwolski Publikacja dofinansowana przez: Wojewódzki Komitet Ochrony Pamięci, Walk i Męczeństwa w Krakowie W numerze wykorzystano fotografie ze zbiorów FCDCN, Muzeum Armii Krajowej oraz dostarczone przez autorów ISSN 1425-1965 Spis Treści Tomasz Gąsowski, Słowo od redaktora .......................................................................... 5 Rozprawy Agnieszka Wątor, Służba mjr. Bolesława Michała Nieczui-Ostrowskiego w Inspektoracie Armii Krajowej „Maria” w latach 1943-1945 ........................... 7 Krzysztof Pięciak, Ppor. Jan Siewiera „Wicher”. Żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych i Konspiracyjnego Wojska Polskiego ............................................... 31 Marcin Kluzik, Liberalno-Demokratyczna Partia „Niepodległość”. Idee, program, działalność ..................................................................................... 53 Wspomnienia i relacje Ludwik Nowakowski „Bułgar”, Szlak leguna „Bułgara”. Sierpień 1914 – grudzień 1916. Wspomnienia kaprala sekcyjnego Ludwika Nowakowskiego, cz. 2: Styczeń 1915 – grudzień 1916, do druku przygotował Krzysztof Nowakowski ........................................................................................................... 69 Michał Żak, Wspomnienia z lat 1948-1958, spisał i opracował Mirosław Lewandowski ......................................................................................................... 107 Miscellanea Represje komunistyczne w Tarnowskiem 1945-1956, z dr Marią Żychowską, tarnowskim historykiem, rozmawia Józef Komarewicz ........................................ 133 Noty o autorach ............................................................................................................... 137 Contents Tomasz Gąsowski, A Word from the Editor .................................................................... 5 Dissertations Agnieszka Wątor, Major Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski’s service in the “Maria” Inspectorate of the Home Army in the years 1943–1945 .............. 7 Krzysztof Pięciak, 2nd Lieutenant Jan Siewiera “Wicher”. A soldier of the National Armed Forces and the Underground Polish Army ........................ 31 Marcin Kluzik, The “Niepodległość” Liberal Democratic Party. Ideology, agenda, activity ....................................................................................... 53 Recollections and accounts Ludwik Nowakowski “Bułgar”, The trail of “Bułgar” the legun. August 1914 – December 1916. The recollections of section corporal Ludwik Nowakowski, Part 2: January 1915 –December 1916, prepared for printing by Krzysztof Nowakowski ..................................................................................... 69 Michał Żak, Recollections of the years 1948-1958, written down and elaborated by Mirosław Lewandowski .................................................................................... 107 Miscellanea Communist repressions in the Tarnów area in the years 1945–1956, a conversation with dr Maria Żychowska, a historian from Tarnów, conducted by Józef Komarewicz ........................................................................... 133 Notes about the authors .................................................................................................. 137 SOWINIEC 2015, nr 46, s. 5-6 DOI: 10.12797/Sowiniec26.2015.46.01 Słowo od Redaktora Tomasz Gąsowski Pozostając w zgodzie z naczelnym przesłaniem naszego półrocznika historyczne- go, zawartość kolejnego numeru, który pragnę zarekomendować życzliwemu Czytelni- kowi, koncentruje się wokół różnych aspektów działań Polaków w służbie niepodległo- ści, zarówno samej idei, jak i konkretnych form jej realizacji. W zamieszczonych tu tekstach znajdujemy zatem opis życia i działalności mało znanych a ważnych postaci, zasługujących na miano bohaterów naszej dwudziesto- wiecznej niepodległości. Ich jednostkowe losy traktujemy przy tym jako przykłady po- staw i zachowań wielu innych, współczesnych im Polaków w podobnych okoliczno- ściach. Wszyscy oni należeli do kolejnych generacji, które umownie można oznaczyć przełomowymi datami: 1914, 1918, 1939-1945 i 1981, kiedy to wydarzenia dziejowe zmuszały ich przedstawicieli do podejmowania zasadniczych decyzji: walka czy kapi- tulacja, aktywność czy bierność, opór czy przystosowanie. Konieczność dokonywania przez Polaków w takich właśnie sytuacjach dramatycznych wyborów, które często prze- sądzały o dalszych losach ich samych, a także ich rodzin, była w ostatnich dwu wiekach naszych dziejów zjawiskiem poniekąd cyklicznym. Powtarzała się ona bowiem w okre- sie historycznym zamkniętym datami 1795-1989. Na kartach najnowszego numeru „Sowińca” prezentowani są, choć w różnej for- mule, legionista I Brygady, oficer AK, żołnierz wyklęty i wreszcie więzień stalinowski, a następnie działacz Konfederacji Polski Niepodległej. Stojąc niejako ramię w ramię, tworzą sztafetę pokoleń w służbie niepodległości. Tak więc, trzymając się porządku chronologicznego (kolejność w publikacji jest odmienna, warunkowana gatunkiem po- szczególnych tekstów), poznajemy koleje służby Ludwika Nowakowskiego „Bułgara” w 1 Pułku Piechoty I Brygady Legionów Polskich latach 1915-1916, opowiedziane na podstawie wspomnień przez jego wnuka. Jest to ciąg dalszy narracji rozpoczętej w po- przednim numerze. Kontynuację stanowi także opracowanie poświęcone wojennej bio- grafii legendarnego „Tysiąca”, gen. Bolesława Michała Nieczui-Ostrowskiego. W tym fragmencie widzimy go w stopniu majora na stanowisku inspektora Inspektoratu „Ma- ria” (Miechów) Armii Krajowej (1943-1945). Ilustracją powojennych losów żołnierzy, dla których wojna nie skończyła się w 1945 r., jest artykuł kreślący sylwetkę podpo- rucznika Narodowych Sił Zbrojnych i Konspiracyjnego Wojska Polskiego Jana Siewiery 6 Tomasz Gąsowski SOWINIEC nr 46 „Wichra”. I wreszcie ten cykl biograficzny zamykają wspomnienia Michała Żaka, semi- narzysty oo. Jezuitów związanego tuż po wojnie z Polską Podziemną Armią Niepodle- głościową, w latach 1948-1958 więźnia politycznego z wyrokiem śmierci, a w przyszło- ści współpracownika Konfederacji Polski Niepodległej w Krakowie. Moż my wreszcie poznać skalę i rodzaje represji, jakie dotykały patriotyczną młodzież w powojennej Polsce, na przykładzie regionu Tarnowskiego. Oprócz galerii postaci w najnowszym numerze „Sowińca” znajdziemy również prezentację organizacji opozycyjnej, działającej, oczywiście nielegalnie, w Polsce lat osiemdziesiątych XX wieku. Mowa tu o Liberalno-Demokratycznej Partii „Niepodle- głość”, wyrazistym ideowo i programowo ugrupowaniu, którego członkowie i sympaty- cy obrali od początku dojrzałą polityczną formułę funkcjonowania. Sięgając po ten numer półrocznika, warto zwrócić uwagę na dwie jeszcze sprawy. Pierwsza to autorzy publikowanych tekstów. Idzie tu nie tylko o ich kompetencje, ale także fakt, iż prezentują rozległą skalę wiekową: od studentów, przez młodych adeptów historii rozpoczynających dopiero działalność naukową, aż po doświadczonych bada- czy o dużym dorobku. Bliższe informacje o nich można odnaleźć tradycyjnie na końcu tomu. Temu zróżnicowaniu autorów towarzyszy także różnorodność gatunkowa publi- kowanych tekstów. Są zatem artykuły i rozprawy, wspomnienia czy rozmowa z autorem, a ściślej rzecz biorąc autorką, pełniąca rolę recenzji jej twórczości. Nie jest to przypadek, lecz stały przejaw świadomego działania ze strony Redakcji. Życząc interesującej i pożytecznej lektury, zachęcam do sięgnięcia po 46 numer „Sowińca” i zapowiadam kolejne. Kraków, czerwiec 2015 r. Rozprawy SOWINIEC 2015, nr 46, s. 7-29 DOI: 10.12797/Sowiniec26.2015.46.02 Służba mjr. Bolesława Michała Nieczui-Ostrowskiego w inspektoracie Armii Krajowej „Maria” w latach 1943-1945 Agnieszka Wątor Kolejny artykuł poświęcony osobie i działalności konspiracyjnej mjr. Bolesława Nieczui-Ostrowskiego dotyczy jego służby jako inspektora Inspektoratu AK Miechów krypt. „Maria” w latach 1943-19451. W opracowaniu wykorzystano