ACPI (ang. Advanced Configuration and Power Interface, zaawansowany interfejs zarządzania konfiguracją i energią) – otwarty standard opracowany przez firmy Intel, Microsoft i Toshiba, do których później dołączyły HP oraz Phoenix, po raz pierwszy ogłoszony w grudniu 1996. ACPI zwiększa możliwości systemów zarządzania energią oferowane przez wcześniejsze rozwiązanie APM. Umożliwia systemowi operacyjnemu kontrolowanie ilości energii dostarczanej do poszczególnych urządzeń komputera (napędu CD-ROM, twardego dysku oraz urządzeń peryferyjnych) i, podobnie jak APM, umożliwia ich wyłączanie, gdy nie są używane a konieczne jest oszczędzanie energii.
ADC - Przetwornik analogowo-cyfrowy A/C (ang. A/D – analog to digital; ADC – analog to digital converter), to układ służący do zamiany sygnału analogowego (ciągłego) na reprezentację cyfrową (sygnał cyfrowy). Dzięki temu możliwe jest przetwarzanie ich w urządzeniach elektronicznych opartych o architekturę zero-jedynkową oraz gromadzenie na dostosowanych do tej architektury nośnikach danych. Proces ten polega na uproszczeniu sygnału analogowego do postaci skwantowanej (dyskretnej), czyli zastąpieniu wartości zmieniających się płynnie do wartości zmieniających się skokowo w odpowiedniej skali (dokładności) odwzorowania. Przetwarzanie A/C tworzą 3 etapy: próbkowanie, kwantyzacja i kodowanie. Działanie przeciwne do wyżej wymienionego wykonuje przetwornik cyfrowo-analogowy C/A.
AGP - Accelerated Graphics Port (AGP, czasem nazywany Advanced Graphics Port) – zmodyfikowana magistrala PCI opracowanej przez firmę Intel zaprojektowana do obsługi kart graficznych. Jest to 32- bitowa magistrala PCI zoptymalizowana do szybkiego przesyłania dużych ilości danych pomiędzy pamięcią operacyjną a kartą graficzną. Wyparta przez szybszą magistralę PCI Express.
AGP Pro - specjalna wersja gniazda rozszerzeń AGP przeznaczona do profesjonalnych kart graficznych, które zużywają dużo prądu. Gniazdo AGP Pro ma 48 pinów więcej niż standardowe gniazdo AGP. Służą one niemal wyłącznie jako dodatkowe linie zasilania. Każdą kartę pasującą do złącza AGP można także zamontować w gnieździe AGP Pro, należy jednak ją odpowiednio w nim umieścić. Producenci często oznaczają dodatkowe piny złącza AGP Pro żółtą naklejką, aby użytkownik nie zamontował zwykłej karty AGP w tym slocie (co może doprowadzić do jej spalenia). Ang. Accelerated Graphics Port Professional - profesjonalny przyspieszony port grafiki. Por. EISA, ISA, PCI, Vesa Local Bus, PCI Express.
AGESA - AMD Generic Encapsulated Software Architecture (AGESA), oprogramowanie BIOS – określane przez AMD, odpowiedzialne za inicjowanie poszczególnych elementów płyty głównej podczas włączana komputera np. inicjalizacji rdzeni procesora, pamięci i kontrolera HyperTransport.
AHCI – (Advanced Host Controller Interface) – specyfikacja określająca programowanie kontrolerów Serial ATA, jednak nie definiująca samej implementacji. AHCI opisuje strukturę pamięci systemowej w celu oprogramowania komunikacji i zapewnienia przepływu danych między pamięcią systemową a przyłączonymi urządzeniami magazynującymi dane (takimi jak np. dyski SATA). Specyfikacja ta służy programistom oraz producentom sprzętu komputerowego jako standard przy wykrywaniu, konfigurowaniu oraz programowaniu adapterów SATA/AHCI. AHCI nie obejmuje standardu Serial ATA II, choć także obsługuje zaawansowane możliwości SATA, takie jak hot-plug oraz NCQ. Wiele kontrolerów SATA obsługuje różne tryby pracy, takie jak Parallel ATA, standardowy tryb AHCI lub RAID (zależny od producenta). Aby zapewnić maksymalną elastyczność, Intel zaleca stosowanie tego ostatniego w jego płytach głównych (który także pracuje jako normalny AHCI) zamiast zwykłego trybu AHCI/SATA. Takie zalecenie podyktowane jest częstymi problemami z systemem operacyjnym Microsoft Windows przy przełączaniu trybu pracy AHCI już po zainstalowaniu systemu.
API - Interfejs programistyczny aplikacji (ang. Application Programming Interface, API) – sposób, rozumiany jako ściśle określony zestaw reguł i ich opisów, w jaki programy komunikują się między sobą. API definiuje się na poziomie kodu źródłowego dla takich składników oprogramowania jak np. aplikacje, biblioteki czy system operacyjny. Zadaniem API jest dostarczenie odpowiednich specyfikacji podprogramów, struktur danych, klas obiektów i wymaganych protokołów komunikacyjnych.
ATA - (ang. Advanced Technology Attachments) – interfejs systemowy w komputerach przeznaczony do komunikacji z dyskami twardymi zaproponowany w 1983 przez firmę Compaq. Używa się także zamiennie skrótu IDE (ang. Integrated Drive Electronics), od 2003 roku (kiedy wprowadzono Serial ATA) standard ten jest określany jako PATA (od "Parallel ATA"). Standard ATA nie jest już rozwijany w kierunku zwiększania szybkości transmisji. Początkowo stosowano oznaczenia ATA-1, ATA-2 itd., obecnie używa się określeń związanych z przepustowością interfejsu (ATA/33, ATA/66, ATA/100, ATA/133).
ATAPI - (ang. Advanced Technology Attachment Packet Interface) – interfejs systemowy w komputerach klasy PC przeznaczony do komunikacji z urządzeniami pamięci masowych. ATAPI to de facto rozszerzona wersja standardu ATA, wprowadzająca wiele usprawnień pod kątem obsługi wymiennych mediów. Głównie dotyczyło to napędów CD-ROM/DVD/Blu-ray Disc, napędów taśmowych, czy też dyskietek o dużych rozmiarach – ZIP, SuperDisk. W wyniku wprowadzonych zmian w standardzie ATA, od tamtej pory przyjął on nazwę ATA/ATAPI – jednak większość osób posługuje się jego starą, krótszą nazwą.
AT - starszy typ konstrukcji obudowy i płyty głównej komputera, poprzednik ATX. Obudowy AT są przystosowane do płyt głównych, które królowały na rynku przez prawie 20 lat. W AT wszystkie wyprowadzenia portów są łączone kabelkami z wyprowadzeniami na śledziach z tyłu obudowy. Powoduje to plątaninę kabli i kłopoty montażowe. Obecnie nowe komputery (wyposażone w procesory Pentium i nowsze) mają obudowy ATX. 2
ATX - standard konstrukcji obudów i płyt głównych komputerów wprowadzony na rynek przez firmę Intel w 1995 r. Obudowa ATX przeznaczona jest do montażu płyt głównych typu ATX, które mają na stałe wbudowane wyprowadzenia portów (m.in. port USB). Zmieniona została także konstrukcja zasilacza, którego wiatrak chłodzi teraz procesor znajdujący się na płycie głównej. Wprowadzono tak zwany mechanizm uśpienia, w którym komputer pobiera mniej prądu. Wybudzenie peceta jest możliwe za pomocą myszy, klawiatury, a także urządzeń podłączonych do komputera, takich jak modem czy dysk twardy. Zdarzają się płyty główne i obudowy ATX, których producenci, w ramach oszczędności, nie wyposażyli w mechanizmy usypiania.
AVIVO - technologia opracowana przez firmę ATi, wspomagająca sprzętowo odtwarzanie wideo. Karta graficzna obsługująca AVIVO przejmuje od procesora głównego część zadań związanych z dekodowaniem filmów (na przykład DVD czy DivX). Zamiast przez programowe kodeki, filmy są rozkompresowywane przez procesor karty. Dodatkowo AVIVO nakłada filtry likwidujące zniekształcenia obrazu i poprawiające kolory. Dzięki temu odtwarzanie jest bardziej płynne a obraz ma lepszą jakość. Technologia AVIVO jest szczególnie przydatna przy wyświetlaniu filmów HD, które zawierają duże ilości materiału graficznego i wymagają do wyświetlenia sporych zasobów peceta. Por. PureVideo.
ASCII - każdy komputer może operować tylko na wartościach binarnych, czyli zerach i jedynkach. Musi więc istnieć jakiś sposób, by komputer mógł zapamiętać znaki (np. litery alfabetu). Do tego celu służy właśnie ASCII - tablica znaków, która opisuje przyporządkowanie poszczególnych znaków odpowiadającym im wartościom liczbowym. Dzięki ASCII komputer wie, że np. liczbie 65 (a konkretnie liczbie 01000001 w zapisie binarnym) odpowiada litera A. Istnieją dwa rodzaje kodów ASCII: 7-bitowy, który opisuje tylko 128 znaków oraz 8-bitowy, zawierający 256 znaków (zwany także rozszerzonym ASCII lub ANSI). Dzięki 8-bitowemu ASCII można w tablicy znaków umieścić dodatkowe znaki graficzne, a także znaki diakrytyczne - na przykład polskie. ASCII ze względu na ograniczenie 256 znaków jest powoli wypierany przez inny system kodowania znaków o nazwie Unicode. Należy pamiętać, że system kodowania znaków jest zależny od systemu operacyjnego - np. Windows 9x wspiera ASCII, ale już Windows NT obsługuje standard Unicode. Ang. American Standard Code for Information Interchange - standardowy amerykański kod wymiany informacji.
BAJT - jednostka danych składająca się z ośmiu bitów. Jeden bajt pomieścić może niewielką porcję informacji - zazwyczaj pojedynczy znak, np. literę lub cyfrę. Rozmiary pamięci RAM, dysków twardych czy plików podawane są w jego wielokrotnościach. Kilobajt (kB) to jednak nie 1000 bajtów, lecz dokładnie 1024 bajty - wynika to z faktu, że komputery nie liczą w systemie dziesiętnym, ale binarnym. Najbardziej zbliżoną do 1000 potęgą dwójki jest 210, czyli 1024. Potocznie milion bajtów (dokładnie 220, czyli 1 048 576 bajtów) to megabajt (MB). Gigabajt (GB) to mniej więcej miliard bajtów (dokładnie 230 = 1 073 741 824 bajtów). Terabajt to w przybliżeniu bilion bajtów (240 czyli 1 099 511 627 776 bajtów), eksabajt zaś - trylion bajtów (250, czyli 1 125 899 906 842 624 bajtów). Słowo bajt to spolszczenie angielskiego wyrazu byte. Angielski termin jest akronimem, który powstał ze skrócenia wyrażenia binary term - wyraz binarny.
BIT - najmniejsza jednostka informacji, jaka może być przetwarzana przez komputer. Bit przekazuje jedną z dwóch wiadomości: prąd płynie bądź prąd nie płynie. Zjawiskom tym przyporządkowane są odpowiednio liczby 1 i 0. Za pomocą dwóch bitów można przekazać cztery różne informacje: 00, 01, 10, 11. Trzy bity pozwalają na zapisanie już ośmiu informacji: 000, 001, 010, 011, 100, 101, 110 i 111. Liczbę informacji, jaką można przekazać, używając konkretnej liczby bitów, oblicza się według wzoru 2 do potęgi x, gdzie x to liczba używanych bitów. bash – powłoka systemowa UNIX napisana dla projektu GNU. Program jest rozprowadzany na licencji GPL. Bash to jedna z najpopularniejszych powłok systemów uniksowych. Jest domyślną powłoką w większości dystrybucji systemu GNU/Linux oraz w systemie Mac OS X od wersji 10.3, istnieją także wersje dla większości systemów uniksowych. Bash jest także domyślną powłoką w środowisku Cygwin dla systemów Win32.
BGA (ang. Ball Grid Array) obudowa z wyprowadzeniami sferycznymi w siatce rastrowej – typ obudowy układów scalonych stosowanych w technologii montażu powierzchniowego (SMT). W obudowach tego typu wyprowadzenia w postaci kulek ze stopu lutowniczego znajdują się na całej (bądź znacznej części) powierzchni spodniej strony układu. Wyprowadzenia te lutuje się do podłoża powierzchniowo zazwyczaj z użyciem nagrzewnicy. Główną zaletą tej technologii jest ograniczenie miejsca zajmowanego przez układ scalony - dzięki lepszemu stosunkowi liczby wyprowadzeń do wymiarów obudowy. Do zalet tej technologii można zaliczyć też mniejszą liczbę wad występujących podczas procesu lutowania (dochodzącą obecnie do 2-5 defektów na milion połączeń), lepsze właściwości elektryczne - dzięki skróceniu doprowadzeń oraz samonastawność układów podczas procesu montażu - wskutek zjawiska napięcia powierzchniowego. Obudowy BGA stosuje się zazwyczaj w urządzeniach przenośnych lub urządzeniach, w których nie zakłada się możliwości wymiany procesora, oraz w urządzeniach o niewielkiej powierzchni płytki drukowanej.
BIOS (Basic Input/Output System – podstawowy system wejścia-wyjścia) – zapisany w pamięci stałej zestaw podstawowych procedur pośredniczących pomiędzy systemem operacyjnym a sprzętem. Posiada on własną pamięć, w której znajdują się informacje dotyczące daty, czasu oraz danych na temat wszystkich urządzeń zainstalowanych na naszym komputerze. Jest to program zapisany w pamięci ROM płyty głównej oraz innych kart rozszerzeń takich jak np. karta graficzna. Większość BIOS-ów zapisywana jest w pamięciach typu EEPROM, co umożliwia ich późniejszą aktualizację.
BIOS POST (power-on self-test) – rodzaj testu poprawności działania podstawowych podzespołów: pamięci RAM, grafiki, dysków twardych czy procesora wykonywanego przy każdym uruchomieniu lub restarcie.
BTX (Balanced Technology Extended) – standard konstrukcji płyt głównych oraz zasilaczy i obudów komputerowych, który został zaproponowany w 2004 roku przez firmę Intel jako następca standardu ATX. Zmiany dotyczą przede wszystkim takiego rozmieszczenia elementów płyty głównej, aby strumień chłodzącego powietrza przepływał od przodu do tyłu obudowy komputera, a wydzielające dużą ilość ciepła komponenty oddawały je w jego kierunku. W przedniej części obudowy umieszczony jest duży, dobrej jakości wentylator, który chłodzi radiator procesora oraz wymusza obieg powietrza we wnętrzu obudowy. Elementy wydzielające ciepło, takie jak karta graficzna czy moduły pamięci, umieszczone są równolegle do strumienia, by nie powodować jego zaburzeń. Jednocześnie zmniejszono wymagania odnośnie przestrzeni potrzebnej do budowy pełnowymiarowych konstrukcji (zwłaszcza pod względem wysokości), co stanowi krok w kierunku platform serwerowych, zwłaszcza kasetowych.
Bluetooth - system łączności radiowej na niewielkie odległości (od ok. 10 do ok. 200 metrów w terenie otwartym) wykorzystujący pasmo częstotliwości w zakresie 2,4 GHz. Zakres ten podzielony jest na 79 kanałów rozmieszczonych co 1 MHz (od 2402 do 2480 MHz). Kanały są zmieniane z częstotliwością 1600 razy na sekundę w celu zapewnienia większej odporności transmisji na zakłócenia pojawiające się w wykorzystywanym paśmie częstotliwości. Szybkość przesyłania danych przez urządzenia Bluetooth zależy od rodzaju połączenia, jednak dla standardu w wersji 2.0 maksymalny transfer przesyłania danych wynosi 2.1 Mb/s, wprowadzenie Enhanced Data Rate wzmocniło transfer do 3.0 Mb/s. Bluetooth szczególnie dobrze nadaje się do łączenia urządzeń przenośnych, dlatego często stosowany jest w telefonach komórkowych jako bezprzewodowy sposób komunikacji z niektórymi akcesoriami (np. zestawami słuchawkowymi) lub komputerami.
BSD - odmiana systemu operacyjnego, która powstała na bazie rozszerzeń do systemu UNIX. Obecnie w skład rodziny systemów BSD zaliczane są między innymi: NetBSD, FreeBSD, OpenBSD, SunOS oraz Mac OS X. Systemy z rodziny BSD uznawane są za bardzo bezpieczne i stabilne. Ze względu na rozwój nastawiony głównie na bezpieczeństwo w rozległych sieciach rodzina BSD (w szczególności jej darmowe odmiany) pozostaje poza głównym nurtem rozwoju, wyznaczonym przez konkurencyjnego Linuksa.
Cable select – jeden z trybów pracy dysków twardych. Równoległy z Master (dysk twardy) oraz Slave (dysk twardy), różni się tym, że to komputer decyduje, który dysk z dwóch podłączonych do jednej taśmy ma być wyżej (master), a który niżej (slave). Kontroler dysków ustawi jako master dysk lub napęd podłączony do wtyczki znajdującej się na końcu taśmy, natomiast jako slave dysk podłączony do wtyczki na środku taśmy. Aby tryb cable select działał poprawnie oba dyski podpięte do jednej taśmy muszą być ustawione w tryb cable select. Korzystanie z tego trybu pozwala uniknąć problemów z funkcjonowaniem dysków i napędów spowodowanych pomyłką w ustawieniu trybów w urządzeniach. Nie wszystkie dyski obsługują ten tryb, nie obsługuje go część starszych modeli.
CACHE - Pamięć podręczna – mechanizm, w którym część spośród danych zgromadzonych w źródłach o długim czasie dostępu i niższej przepustowości jest dodatkowo przechowywana w pamięci o lepszych parametrach. Ma to na celu poprawę szybkości dostępu do tych informacji, które przypuszczalnie będą potrzebne w najbliższej przyszłości. Pamięć podręczna jest elementem właściwie wszystkich systemów – współczesny procesor ma 2 albo 3 poziomy pamięci podręcznej oddzielającej go od pamięci RAM.
CATV - (Cable TV) – skrót odnoszący się do sieci odbioru i nadawania sygnałów radiowo- telewizyjnych w sąsiadujących ze sobą budynkach mieszkalnych. Siecią kablową nazywamy strukturę rozpiętą fizycznie na więcej niż jednym budynku, mającą ponad 200 przyłączy do podpięcia użytkowników. Konstruowanie systemów CATV w oparciu o model hybrid fibre-coaxial (HFC) umożliwia budowę sieci rozległych, obsługujących abonentów w liczbie rzędu paru tysięcy (szacunkowo z jednego wyjścia wzmacniacza w sieci HFC można obsłużyć około 50 użytkowników).
Chipset – grupa specjalistycznych układów scalonych, które są przeznaczone do wspólnej pracy. Mają zazwyczaj zintegrowane oznaczenia i zwykle sprzedawane jako jeden produkt. W komputerach, termin chipset jest powszechnie używany w odniesieniu do specjalistycznego układu scalonego lub zestawu układów płyty głównej komputera lub karty rozszerzeń. Wydajność i niezawodność komputera w znaczącej mierze zależy od tego układu. Układ ten organizuje przepływ informacji pomiędzy poszczególnymi podzespołami jednostki centralnej.
W skład chipsetu wchodzą zazwyczaj dwa układy zwane mostkami. • Mostek północny odpowiada za wymianę danych między pamięcią a procesorem oraz steruje magistralą AGP lub PCI-E. • Mostek południowy natomiast odpowiada za współpracę z urządzeniami wejścia/wyjścia, takimi jak np. dysk twardy czy karty rozszerzeń.
Podstawowe układy występujące w chipsetach to: • sterownik (kontroler) pamięci dynamicznych • sterownik CPU • sterownik pamięci cache • sterownik klawiatury • sterowniki magistral, przerwań i DMA Chipsety mogą również zawierać zegar czasu rzeczywistego, układy zarządzania energią, sterowniki dysków twardych IDE, dysków elastycznych, sterownik SCSI, sterownik portów szeregowych i równoległych.
CMD – interpreter poleceń stosowany w rodzinie systemów operacyjnych Microsoft Windows NT (włączając Windows 2000, XP, 2003, Windows Vista i Windows 7), Windows CE oraz OS/2. Polecenie cmd otwiera tekstowe okno konsoli i dokonuje interpretacji wprowadzanych w wierszu poleceń konsoli znaków jako nazw poleceń, programów, plików czy parametrów. Wykonanie polecenia cmd w już otwartym oknie konsoli powoduje uruchomienie w tym samym oknie wtórnego procesora poleceń, który może dziedziczyć środowisko po procesorze pierwotnym. Każdy procesor poleceń można zamknąć wykonując polecenie exit albo klikając na ikonę zamknięcia okna. Interpreter cmd.exe jest uruchamiany również w celu wykonania plików wsadowych z rozszerzeniem CMD oraz BAT, w wyniku czego może nastąpić otwarcie okna konsoli i jego automatyczne zamknięcie po wykonaniu ostatniego polecenia. Po uruchomieniu trybu awaryjnego z wierszem poleceń (a także w Windows 2008 CORE), interpreter cmd.exe jest uruchamiany jako powłoka systemowa zamiast Eksploratora Windows.
COM - Communication Port - nazwa portu komunikacyjnego w pecetach używana przez BIOS i system operacyjny. W komputerze mogą być fizycznie zamontowane dwa porty COM - określane COM1, COM2, oraz dwa wirtualne - COM3 i COM4. Każdy z nich korzysta z innego adresu I/O, natomiast pary COM1-COM3 oraz COM2-COM4 mają takie same IRQ. Po to, aby nie trzeba było ręcznie ustawiać tych dwóch wartości, system operacyjny daje możliwość korzystania z tzw. COM-ów. Dzięki temu użytkownik podłączając do komputera mysz wskazuje w Windows czy w MS -DOS -ie, w którym COM- ie się ona znajduje - a system operacyjny robi za niego resztę.
CPGA (Ceramic Pin Grid Array) – wersja obudowy mikroprocesorów przeznaczona do montażu w podstawce Socket 370, stosowana w procesorach VIA Cyrix III opartych na rdzeniu Joshua, oraz Samuel taktowane zegarami od 3 33 do 433 MHz. W obudowach tych chip jest przymocowany do przewodzącej ciepło ceramiki, w której znajdują się otwory niezbędne do połączenia chipu z gniazdem procesora.
CPU - Procesor (ang. processor), także CPU (ang. Central Processing Unit), GPU (ang. Graphics Processing Unit) – urządzenie cyfrowe sekwencyjne, które pobiera dane z pamięci, interpretuje je i wykonuje jako rozkazy. Wykonuje on ciąg prostych operacji (rozkazów) wybranych ze zbioru operacji podstawowych określonych zazwyczaj przez producent a procesora jako lista rozkazów procesora. Procesory (zwane mikroprocesorami) wykonywane są zwykle jako układy scalone zamknięte w hermetycznej obudowie, często posiadającej złocone wyprowadzenia (stosowane ze względu na odporność na utlenianie). Ich serce m jest monokryształ krzemu, na który naniesiono techniką fotolitografii szereg warstw półprzewodnikowych, tworzących, w zależności od zastosowania, sieć od kilku tysięcy do kilku miliardów tranzystorów. Połączenia wykonane są z metalu (aluminium, miedź). Jedną z podstawowych cech procesora jest długość (liczba bitów) słowa, na którym wykonywane są podstawowe operacje obliczeniowe. Jeśli słowo ma 64 bity, mówimy, że procesor jest 64 -bitowy. Innym ważnym parametrem określającym procesor jest szybkość, z jaką wykonuje on rozkazy. Przy danej architekturze procesora, szybkość ta w znacznym stopniu zależy od czasu trwania pojedynczego taktu.
CUDA (ang. Compute Unified Device Architecture) – opracowana przez firmę Nvidia uniwersalna architektura procesorów wielord zeniowych (głównie kart graficznych) umożliwiająca wykorzystanie ich mocy obliczeniowej do rozwiązywania ogólnych problemów numerycznych w sposób wydajniejszy niż w tradycyjnych, sekwencyjnych procesorach ogólnego zastosowania.
DAC - przetwornik cyfrowo-analogowy, przetwornik C/A lub DAC (z ang. Digi tal to Analog Converter, DAC) – przyrząd elektroniczny przetwarzający sygnał cyfrowy (zazwyczaj liczbę binarną w postaci danych cyfrowych) na sygnał analogowy w postaci prądu elektrycznego lub napięcia o wartości proporcjonalnej do tej liczby. Innymi słowy jest to układ przetwarzający dyskretny sygnał cyfrowy na równoważny mu sygnał analogowy. Przetwornik analogowo-cyfrowy w skrócie zwany ADC wykonuje odwrotną konwersję.
DDR - DDR SDRAM (ang. Double Data Rate Synchronous Dynamic Random Access Memory) – rodzaj pamięci typu RAM stosowany w komputerach jako pamięć operac yjna oraz jako pamięć kart graficznych i podobnych. Stosowane są dwa rodzaje oznaczeń pa mięci DDR SDRAM. Mniejszy (np. DDR-200) mówi o częstotliwości efektywnej w porównaniu do SDR-SDRAM, z jaką działają kości. Natomiast większy (np. PC1600) mówi o teoretycznej przepustowości jaką mogą osiągnąć. Szerokość magistrali pamięci wynosi 64 bity. Pr zepustowość obliczana jest według wzoru:
(Szerokość magistrali) * 2 * (Częstotliwość magistrali) / 8 bitów gdzie 2 wynika z tego, że DDR to przesył o podwójnym przesyle.
Przykłady: DDR-200 (PC-1600) – (64 bity * 2 * 100 MHz)/8 = 1,6 GB/s DDR-266 (PC-2100) – (64 bity * 2 * 133 MHz)/8 = 2,1 GB/s DDR-333 (PC-2700) – (64 bity * 2 * 166 MHz)/8 = 2,7 GB/s DDR-400 (PC-3200) – (64 bity * 2 * 200 MHz)/8 = 3,2 GB/s
DAB - System cyfrowej transmisji sygnału radiowego. Oprócz jakości dźwięku porównywalnej z płytą CD umożliwia realizowanie wielu dodatkowych usług, jak np. nadawanie płatnych audycji. Wymaga przystosowanych do tego systemu odbiorników radiowych. Ang. Digital Audio Broadcasting - cyfrowa transmisja dźwięku.
DVD - (Digital Video Disc lub Digital Versatile Disc) – rozpowszechniony w roku 1995 standard zapisu danych na optycznym nośniku danych, podobnym do CD-ROM (te same wymiary: 12 lub 8 cm) lecz o większej pojemności uzyskanej dzięki zwiększeniu gęstości zapisu. Płyty DVD dzielą się na przeznaczone tylko do odczytu DVD-ROM oraz umożliwiające zapis na płycie DVD-R, DVD-R DL, DVD- RW, DVD+R, DVD+R DL, DVD+RW, DVD-RAM.
DDoS - wyrafinowana technika ataków typu DoS, polegająca na agresywnym zajęciu całej dostępnej przepustowości łącza atakowanej sieci komputerowej lub serwera. Atak przeprowadzany jest za pomocą wielu komputerów (tzw. dosnet) wysyłających do zaatakowanego komputera lub sieci duże ilości informacji. Ang. Distributed DoS - rozproszony atak DoS.
DIMM - (ang. Dual In-Line Memory Module) – szereg standardów modułów pamięci RAM, w których styki złącza krawędziowego modułu znajdują się po obu stronach płytki drukowanej. Wcześniej stosowane moduły miały styki tylko z jednej strony i były oznaczane jako SIMM. Wraz ze zmianą stosowanych układów pamięci zmieniała się liczba styków modułu oraz miejsca wcięć (kluczy) zapobiegając włożeniu nieodpowiedniego modułu do gniazda.
Najpopularniejsze typy DIMM to: • 72-pinowe, stosowane w SO-DIMM (32 bitowe) • 144-pinowe, stosowane w SO-DIMM (64 bitowe) • 168-pinowe, stosowane w SDR SDRAM • 184-pinowe, stosowane w DDR SDRAM • 240-pinowe, stosowane w DDR2 SDRAM • 240-pinowe, stosowane w DDR3 SDRAM
DirectX - oprogramowanie, które umożliwia programom (zwykle grom) napisanym pod Windows bezpośrednią komunikację ze sprzętem takim jak karta graficzna czy karta muzyczna. Zaletą tego rozwiązania jest szybsza praca aplikacji, gdyż dzięki DirectX wykonują one minimalną liczbę instrukcji, aby wykonać jakieś działanie. Najważniejsze komponenty DirectX to: DirectDraw (odpowiedzialny za tworzenie grafiki dwuwymiarowej), DirectSound (dźwięk), DirectPlay (granie przez sieć komputerową), Direct3D (grafika 3D), DirectInput (urządzenia zewnętrzne, np. dżojstik) oraz DirectShow i DirectAnimation (ActiveMovie). DirectX w wersji 8.1 wbudowany jest w Windows XP. Ewolucja pakietu DirectX w wersji dla Windows XP zakończyła się na odsłonie oznaczonej numerem 9.0c. Obecnie najnowsza wersja DirectX oznaczona jest numerem 10.0 i przeznaczona jest wyłącznie dla systemu Windows Vista.
DVB - (ang. Digital Video Broadcasting) – jest zbiorem powszechnie akceptowalnych standardów dla telewizji cyfrowej. Standardy DVB są zarządzane przez międzynarodowe konsorcjum składające się z ponad 270 członków i publikowane przez Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych (ang. European Telecommunications Standards Institute, ETSI), Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki (fr.: Comité Européen de Normalisation Electrotechnique, CENELEC) oraz Europejską Unię Nadawców (ang. European Broadcasting Union, EBU).
DMA - Direct Memory Access, (z ang. bezpośredni dostęp do pamięci) – technika, w której sprzęt komputerowy podłączony do płyty głównej, np. karta graficzna, karta dźwiękowa, karta sieciowa czy kontroler dysku twardego, mogą korzystać z pamięci operacyjnej RAM lub portów we-wy, pomijając przy tym CPU. Wymaga to niewielkiej współpracy ze strony procesora, który musi zaprogramować kontroler DMA do wykonania odpowiedniego transferu danych, a następnie na czas przesyłania danych zwolnić magistralę systemową (przejść w stan wysokiej impedancji). Natomiast sam transfer danych jest już zadaniem wyłącznie kontrolera DMA. Realizacja cykli DMA może być przejmowana przez dedykowany układ cyfrowy, tak jak np. w komputerach PC, lub być realizowana programowo przez dane urządzenie. DMA ma za zadanie odciążyć procesor główny od przesyłania danych (np. z urządzenia wejściowego do pamięci). Procesor może w tym czasie zająć się innymi działaniami, wykonując kod programu pobrany uprzednio z pamięci RAM do pamięci podręcznej. Specjalizowane układy wspomagające DMA (np. te spotykane w PC), potrafią kopiować obszary pamięci dużo szybciej niż uczyniłby to programowo procesor główny. Istnieje specjalna procedura DMA, Scatter-Gather (dosł.: „rozrzuć-zbierz”), pozwalająca przenosić dane do wielu obszarów pamięci w pojedynczym transferze. Pod względem skutków jest to równoważne połączeniu łańcuchowemu kilku transferów, jednak jest wyraźnie szybsze.
DRAM - pamięć dynamiczna, DRAM (ang. Dynamic Random Access Memory) – rodzaj ulotnej pamięci półprzewodnikowej RAM, która przechowuje każdy bit danych w oddzielnym kondensatorze wewnątrz układu scalonego. Poszczególne jej elementy zbudowane są z tranzystorów MOS, z których jeden pełni funkcję kondensatora, a drugi elementu separującego. W przeciwieństwie do pamięci statycznych wymagają okresowego odświeżania zawartości (ze względu na rozładowywanie się kondensatorów). Jednocześnie pojedyncza komórka pamięci dynamicznej składa się z mniejszej liczby elementów niż analogiczna komórka pamięci statycznej. Powyższe cechy pozwalają na większe upakowanie elementów w układach scalonych, co daje efekt w postaci niższych kosztów produkcji i pozwala na budowę tańszych układów pamięci o danych pojemnościach. drukarka atramentowa - popularny rodzaj drukarki, która drukuje przy użyciu mikroskopijnej wielkości kropel atramentu wstrzeliwanych na papier. Dysze w głowicy drukarki kierują atrament w odpowiednie miejsca na papierze. Nowoczesne drukarki atramentowe tworzą wydruki o rozdzielczości 1200 dpi (co daje jakość wydruku zbliżoną do drukarki laserowej), a kosztują mniej i nie wydzielają trujących substancji. Ich wady to: wolniejszy wydruk, konieczność używania papieru o dobrej jakości (właściwej nasiąkliwości) oraz częste wymiany kosztownych nabojów z tuszem. Na rynku obecne są także drukarki przeznaczone do wydruków o fotograficznej jakości, które mogą drukować bezpośrednio z kart pamięci aparatów cyfrowych. drukarka igłowa - coraz mniej popularny rodzaj drukarki, która drukuje przy użyciu głowicy z igłami, uderzającymi w taśmę nasączoną barwnikiem, znajdującą się między głowicą drukarki a papierem. Igły, odciskając na papierze taśmę barwiącą, pozostawiają na nim wiele małych kropek, z których powstawać mogą zarówno litery, jak i grafika. Drukarki te rozróżnia się ze względu na liczbę igieł w głowicy - dwa najczęstsze typy to dziewięcio- i dwudziestoczteroigłowe. Większa liczba igieł zapewnia szybszy wydruk i lepszą jego jakość. Drukarki igłowe charakteryzują się niską jakością wydruku, są powolne i hałaśliwe; nadal są jednak stosowane w firmach, w których rachunki i inne dokumenty drukowane są przez kalkę. drukarka laserowa - drukarka, która do tworzenia wydruku używa ukierunkowanej wiązki światła (promienia lasera). Wiązka ta, padając na fotoelektryczny bęben drukarki, naładowuje lub rozładowuje jego fragmenty. Następnie bęben obraca się w sąsiedztwie pojemnika z tonerem tak, by ten przywarł do niego w miejscach naładowanych elektrycznie. W końcowej fazie drukowania toner z bębna jest wprasowywany w wysokiej temperaturze w kartkę papieru. Ten sposób drukowania powoduje, że drukarki laserowe wydzielają substancje trujące, takie jak benzen, styren czy ozon. Zalety tych urządzeń to wysoka jakość wydruku (rozdzielczość drukarek laserowych sięga nawet 2400 dpi), szybkość pracy (do kilkunastu stron na minutę), wierne kolorowe wydruki (lepsze niż w wypadku drukarek atramentowych), a ta kże niższy koszt wydruku jednej strony. Wydruki są opisywane w jednym z dwóch języków, zrozumiałych dla drukarek laserowych - PCL lub PostScript. drukarka termosublimacyjna - drukarka, która do tworzenia wydruku korzysta z taśm nasączonych barwnikiem. Barwnik ten po podgrzaniu jest naparowywany na specjalny papier. Drukarki termosublimacyjne są bardzo kosztowne (tak jak i papier do nich) i powolne, ale ich wydruki charakteryzuj ą się bardzo wiernym odwzorowaniem barw. Rodzajem drukarki termosublimacyjnej przeznaczonym do drukowania zdjęć jest tzw. snap -shot printer, który generuje małe wydruki w formacie odbitek barwnych (do szerokości 15 cm). dysk hybrydowy - dysk twardy z wbudow aną pamięcią flash służącą jako bufor służący do przechowywania danych, dzięki czemu skróceniu ulega czas potrzebny na przekazanie danych z napędu do peceta. Dyski hybrydowe są pośrednim krokiem między tradycyjnymi magetycznymi napędami a zaprezentowanymi ostatnio dyskami SSD bazującymi wyłącznie na pamięciach flash. dysk logiczny - wydzielony obszar rozszerzonej partycji na dysku twardym. Dyski logiczne służą do przypisywania liter dysku. Dzięki dyskom logicznym jednej partycji rozszerzonej można przypisać kilka liter alfabetu. Podczas gdy podział na partycje ma znaczenie praktyczne (zmniejsza rozmiar klastrów), podział na dyski logiczne jest zabiegiem kosmetycznym.
D-SUB - (pełna nazwa: D-subminiature) – rodzina wtyków i gniazd wykorzystywanych w urządzeni ach i zakończeniach przewodów dla potrzeb połączeń w transmisji sygnałów pomiędzy urządzeniami elektronicznymi. Standardowe złącza D-sub mają 9, 15, 25, 37, 50 lub 60 pinów. Standard D-sub jest określeniem sposobu fizycznej budowy złącza, a nie przeznaczeń komunikacyjnych. Nazwa złącza pochodzi od kształtu złącza podobnego do litery D.
Złącze DE-9 w komputerach PC służy jako złącze portu szeregowego RS-232 (COM), posłużyło też jako złącze portu w standardzie RS-422A.
Złącze DE-9M (wariant złącza DE -9 bez dwóch śrub mocujących) służyło do podłączenia dżojstików do mikrokomputerów i konsol. Po raz pierwszy zostało użyte w konsoli Atari 2600, a następnie znalazło szerokie zastosowanie, m.in w mikrokomputerach (rodzina 8 -bitowych Atari, Commodore VIC -20, 64, 128, Amiga, Amstrad CPC, MSX, Sharp X68000), oraz konsolach (m.in. Sega Master System, Sega Genesis oraz Panasonic 3DO).
Złącze DE-15F w komputerach PC służy jako złącze VGA, SVGA i XGA (obecnie wypierane przez DVI oraz HDMI)
Złącze DB-25 w komputerach PC służy jako złącze portu równoległego LPT (obecnie wypierane przez USB)
Złącze DA-15 w komputerach PC służy jako złącze "GamePort" (obecnie zastąpione przez USB)
DVI - (ang. Digital Visual Interface) - standard złącza pomiędzy kartą graficzną a monitorem komputera. Standard Digital Visual Interface został zaprojektowany przez grupę Digital Display Working Group (DDWG). Do grupy lobbującej za DVI można zaliczyć wiele firm związanych początkowo z DFP. Mimo że DVI nie zostało zaakceptowane jako standard przez VESA, ma ono bardzo dobrą perspektywę na przyszłość, ponieważ protokołem przesyłu danych cyfrowych jest również TMDS (PanelLink). W porównaniu z P&D i DFP, które posiadają tylko jeden kanał przesyłowy, DVI zawiera również drugi, co podwaja maksymalne pasmo przenoszenia (pixel rate). Pozwala to na osiągnięcie rozdzielczości ponad 1280x1024 pikseli. Inną zaletą DVI jest fakt, że może być również przenoszony sygnał analogowy. Dzięki temu, w razie potrzeby, mogą być podłączone również starsze monitory CRT.
Rodzaje złączy DVI Złącze DVI występuje w 3 wariantach:
DVI-I - przesyła zarówno dane cyfrowe jak i analogowe. Po zastosowaniu właściwej przejściówki można je połączyć ze zwykłym złączem D-Sub karty graficznej. DVI-D - przesyła tylko dane cyfrowe; niektóre karty graficzne posiadają możliwość przesyłania dźwięku poprzez złącze DVI, nie jest to zgodne ze standardem DVI - w sposób niestandardowy wykorzystywane są jedynie niektóre piny, co pozwala na zastosowanie niestandardowej przejściówki DVI-A - przesyła tylko dane analogowe.