Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice

Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr B.0050.55.2017 Burmistrza Krzanowic z dnia 28.04.2017 Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice

GDAŃSK, 2017 R.

Niniejszy dokument sporządzono zgodnie z zasadą partnerstwa i partycypacji w ścisłym porozumieniu i przy współpracy z samorządem gminnym i przedstawicielami społeczności lokalnej.

Zamawiający: Wykonawca:

Gmina Krzanowice Lider konsorcjum EU-Consult Sp. z o.o. ul. 15 Grudnia 5 ul. Wały Piastowskie 1 47-470 Krzanowice 80-855 Gdańsk

Partner konsorcjum

Utila Sp. z o.o. ul. Targowa 42 03-733 Warszawa

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 2 | S t r o n a

1. Spis treści

1. Spis treści ...... 3 2. Wprowadzenie ...... 6 2.1. Cel, założenia i zakres opracowania ...... 6 2.2. Słownik pojęć ...... 8 3. Opis powiązań programu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi kraju, regionu i lokalnym ...... 10 3.1. Powiązanie z dokumentami na poziomie kraju ...... 10 3.2. Powiązanie z dokumentami na poziomie regionu...... 11 3.3. Powiązanie z dokumentami na poziomie lokalnym ...... 13 4. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych na podstawie badań własnych ...... 15 4.1. Podział Gminy Krzanowice na jednostki analityczne ...... 15 4.2. Metodologia ...... 15 Lista wskaźników wykorzystanych w diagnozie ...... 15 4.3. Problemy społeczne ...... 19 I. Struktura ludności ...... 19 II. Struktura wieku mieszkańców ...... 20 III. Bezrobocie...... 22 Liczba bezrobotnych na 100 osób ...... 23 Liczba długotrwale bezrobotnych na 100 osób ...... 23 Liczba bezrobotnych bez kwalifikacji na 100 osób ...... 23 IV. Uczestnictwo w życiu publicznym ...... 24 V. Opieka społeczna ...... 26 Liczba osób korzystających z pomocy GOPS z powodu ubóstwa na 100 osób ...... 27 Liczba osób korzystających z pomocy GOPS z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych na 100 osób ...... 27 Liczba osób korzystających z pomocy GOPS z powodu alkoholizmu na 100 osób ...... 27 VI. Przestępczość ...... 29 4.4. Problemy gospodarcze ...... 30 4.5. Problemy przestrzenno-funkcjonalne ...... 32 4.6. Problemy techniczne ...... 35 4.7. Problemy środowiskowe ...... 35

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 3 | S t r o n a

5. Badania społeczne ...... 36 5.1. Metodologia ...... 36 5.2. Metryczka ...... 36 5.3. Wyniki badań ...... 38 6. Analiza SWOT ...... 45 7. Identyfikacja obszarów zdegradowanych na terenie Gminy Krzanowice ...... 48 8. Identyfikacja obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Krzanowice ...... 53 8.1. Zasięg przestrzenny obszaru rewitalizacji ...... 54 9. Wizja wyprowadzenia obszaru rewitalizacji ze stanu kryzysowego (planowany efekt rewitalizacji) ...... 56 10. Cele rewitalizacji i kierunki interwencji ...... 58 11. Lista planowanych przedsięwzięć i projektów rewitalizacyjnych ...... 63 11.1. Lista A: projekty kluczowe ...... 63 11.2. Lista B: projekty komplementarne...... 76 12. Mechanizmy zapewnienia komplementarności rewitalizacji ...... 82 12.1. Kompleksowość Programu...... 82 12.2. Komplementarność przestrzenna ...... 84 12.3. Komplementarność problemowa ...... 85 12.4. Komplementarność proceduralno – instytucjonalna ...... 86 12.5. Komplementarność międzyokresowa...... 86 12.6. Komplementarność źródeł finansowania ...... 88 13. Ramowy harmonogram rewitalizacji ...... 89 14. Indykatywne ramy finansowe ...... 90 15. Mechanizmy partycypacji społecznej w procesie rewitalizacji ...... 91 16. System wdrażania (realizacji) Programu Rewitalizacji ...... 97 16.1. Aktualizacja PR ...... 100 17. System monitoringu i ewaluacji ...... 101 17.1. Monitoring ...... 101 17.2. Ewaluacja ...... 102 18. Załączniki ...... 105 19. Spis tabel i rysunków ...... 106

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 4 | S t r o n a

20. Załącznik 1 – Diagnoza społeczno-gospodarcza Gminy Krzanowice ...... 112 I. Ogólna charakterystyka Gminy Krzanowice ...... 112 II. Sfera społeczna ...... 113 Sytuacja demograficzna ...... 113 Struktura wiekowa ludności ...... 115 Struktura wykształcenia mieszkańców ...... 119 Sytuacja mieszkaniowa ...... 121 Infrastruktura oświatowo-edukacyjna ...... 124 Infrastruktura kultury, sportu i rekreacji ...... 126 Ochrona zdrowia i opieka społeczna ...... 127 III. Sfera gospodarcza ...... 130 Rolnictwo ...... 130 Przedsiębiorczość ...... 132 Rynek pracy i bezrobocie ...... 136 Atrakcyjność inwestycyjna gminy ...... 139 IV. Sfera środowiskowa ...... 142 Ukształtowanie terenu ...... 142 Walory przyrodnicze...... 143 Walory kulturowe ...... 144 Pozycja gminy w regionalnej i krajowej polityce przestrzennej...... 146 V. Sfera techniczna ...... 146 Sieć wodociągowa ...... 146 Sieć kanalizacyjna ...... 148 Sieć gazowa ...... 149 Infrastruktura zagospodarowywania odpadów ...... 150 VI. Sfera przestrzenno-funkcjonalna...... 151 Położenie administracyjne i geograficzne ...... 151 Dostępność komunikacyjna ...... 154

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 5 | S t r o n a

2. Wprowadzenie

2.1. Cel, założenia i zakres opracowania Podstawą prawną do sporządzenia Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice są Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 opracowane przez Ministerstwo Rozwoju, aktualne wytyczne Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Śląskiego na lata 2014-2020.

Zgodnie ze wskazanymi dokumentami, rewitalizacja stanowi kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe), integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji. Rewitalizacja zakłada optymalne wykorzystanie specyficznych uwarunkowań danego obszaru oraz wzmacnianie jego lokalnych potencjałów (w tym także kulturowych) i jest procesem wieloletnim, prowadzonym przez interesariuszy (m.in. przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, właścicieli nieruchomości, organy władzy publicznej, etc.) tego procesu, w tym przede wszystkim we współpracy z lokalną społecznością1.

Proces ten stanowi wieloletni okres, prowadzony przez interesariuszy wraz we współpracy ze społecznością lokalną. Dla prowadzenia rewitalizacji wymagane są:

 uwzględnienie rewitalizacji, jako istotnego elementu całościowej wizji rozwoju Gminy;  pełna diagnoza służąca wyznaczeniu obszaru rewitalizacji oraz analizie dotykających go problemów; diagnoza obejmuje kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub środowiskowe;  ustalenie hierarchii potrzeb w zakresie działań rewitalizacyjnych;  właściwy dobór narzędzi i interwencji do potrzeb i uwarunkowań danego obszaru;

1 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 6 | S t r o n a

 zsynchronizowanie działań w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzenno- funkcjonalnej, technicznej, środowiskowej;  koordynacja prowadzonych działań oraz monitorowanie i ewaluacja skuteczności rewitalizacji;  realizacji wynikającej z art. 5 ust. 1 rozporządzenia ogólnego zasady partnerstwa polegającej na włączeniu partnerów w procesy programowania i realizacji projektów rewitalizacyjnych w ramach programów operacyjnych oraz konsekwentnego, otwartego i trwałego dialogu z tymi podmiotami i grupami, których rezultaty rewitalizacji mają dotyczyć2.

Obszar zdegradowany stanowi obszar, na którym zidentyfikowany został stan kryzysowy (tj. stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych). Może być on podzielony na podobszary, w tym podobszary, które nie posiadają wspólnych granic (warunek – występowanie sytuacji kryzysowej na każdym podobszarze).

Obszar rewitalizacji jest to całość lub część obszaru zdegradowanego, na którym zamierza się prowadzić rewitalizację. Cechuje go koncentracja negatywnych zjawisk oraz znaczenie dla rozwoju lokalnego. Zgodnie z wymaganiami nie może on przekraczać 20% powierzchni gminy oraz 30% liczby ludności. Gmina Krzanowice przystępując do opracowania Diagnozy służącej wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji zobowiązuje się do jego określenia.

W związku z powyższym, jednym z najważniejszych elementów opracowania Programu Rewitalizacji jest diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych, których analiza pozwoli na szczegółowe określenie miejsc wymagających rewitalizacji na terenie Gminy Krzanowice.

Niniejszy dokument został opracowany na podstawie analizy danych zastanych (ilościowych) i aktywnego udziału różnych grup interesariuszy. Przeprowadzone zostały konsultacje w postaci warsztatów oraz wywiady indywidualne z lokalnymi liderami.

2 Wszystkie poniższe definicje w niniejszym podrozdziale pochodzą z dokumentu pn. Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa, 2 sierpnia 2016 r., s. 5-8.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 7 | S t r o n a

Program Rewitalizacji został przygotowany w oparciu o analizę źródeł wtórnych, danych ilościowych oraz jak i ilościowych. Dane zostały pozyskane z takich instytucji jak:

 Urząd Miejski w Krzanowicach;  Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krzanowicach;  Komenda Powiatowa Policji w Raciborzu;  Powiatowy Urząd Pracy w Raciborzu;  Urząd Skarbowy w Raciborzu.

Należy także zaznaczyć, że w prace nad Programem Rewitalizacji zostały zaangażowane wszystkie grupy społeczne i interesariusze rewitalizacji.

2.2. Słownik pojęć Rewitalizacja – proces wyprowadzenia ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji.

Interesariusze rewitalizacji – to w szczególności:

 mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz właściciele, użytkownicy wieczyści nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym obszarze, w tym spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe i towarzystwa budownictwa społecznego,  inni mieszkańcy gminy  podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność gospodarczą,  podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność społeczną, w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne,  jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne,  organy władzy publicznej,  podmioty inne niż wymienione w pkt 6, realizujące na obszarze rewitalizacji uprawnienia Skarbu Państwa.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 8 | S t r o n a

Stan kryzysowy - stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej.

Program rewitalizacji został zdefiniowany jako inicjowany, opracowany i uchwalony przez radę gminy, wieloletni program działań w takich sferach jak: społeczna, ekonomiczna, przestrzenna, infrastrukturalna, środowiskowa, kulturowa. Celem niniejszego programu jest wyprowadzenie obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysu oraz stworzenie warunków do ich zrównoważonego rozwoju. Stanowi on narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji.

Projekt rewitalizacyjny to zaplanowany oraz ukierunkowany plan na osiągnięcie celów programu rewitalizacji.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 9 | S t r o n a

3. Opis powiązań programu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi kraju, regionu i lokalnym

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice stanowi dokument programowy przedstawiający potrzeby społeczności gminy integrując sferę społeczną z gospodarczą, infrastrukturalną i środowiskową. Założenia niniejszego Programu wpisują się w poszczególne cele opracowań strategicznych i planistycznych jednostek wyższego poziomu administracyjnego.

3.1. Powiązanie z dokumentami na poziomie kraju

Polska 2030 Cel 3 Poprawa dostępności i jakości edukacji na wszystkich etapach Trzecia fala oraz podniesienie konkurencyjności nauki, nowoczesności - Cel 6 Rozwój kapitału ludzkiego poprzez wzrost zatrudnienia i Długookresowa stworzenie „workfare state”, Strategia Rozwoju Cel 8 Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia Kraju rozwoju dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych. Cel 11 Wzrost społecznego kapitału rozwoju. Średniookresowa Cel I.3. Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji Strategia Rozwoju indywidualnych potrzeb aktywności obywatela. Kraju 2020 Cel II.4. Rozwój kapitału ludzkiego. Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych. Cel III.3.3. Tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich. Koncepcja Cel 1. Podwyższenie konkurencyjności głównych ośrodków Przestrzennego miejskich Polski (w województwie śląskim są to: Katowice, Bielsko Zagospodarowania – Biała, Częstochowa, Rybnik) w przestrzeni europejskiej poprzez Kraju 2030 ich integrację funkcjonalną przy zachowaniu policentrycznej struktury systemu osadniczego sprzyjającej spójności.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 10 | S t r o n a

Cel 2. Poprawa spójności wewnętrznej i terytorialne równoważenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewnętrznego wszystkich terytoriów. Strategia Rozwoju Cel 1 Integracja społeczna, kierunki interwencji: zwiększenie Kraju 2020 aktywności osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz zmniejszenie ubóstwa w grupach najbardziej zagrożonych. Cel 3. Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywateli, kierunek: rozwój kapitału społecznego Cel 4 Rozwój kapitału ludzkiego, kierunki interwencji: zwiększenie aktywności zawodowej oraz poprawa jakości kapitału ludzkiego.

Źródło: opracowanie własne

3.2. Powiązanie z dokumentami na poziomie regionu Regionalny Osie priorytetowe: Program VII regionalny rynek pracy, Operacyjny IX włączenie społeczne, Województwa VIII regionalne kadry gospodarki opartej na wiedzy, Śląskiego na lata X rewitalizacja oraz infrastruktura społeczna i zdrowotna, 2014-2020 XI wzmocnienie potencjału edukacyjnego, Cele strategiczne – województwo śląskie regionem: Strategia Rozwoju - nowoczesnej gospodarki rozwijającej się w oparciu o Województwa innowacyjność i kreatywność, Śląskiego - o wysokiej jakości życia opierającej się na powszechnej „Śląskie 2020+” dostępności do usług publicznych o wysokim standardzie, - atrakcyjnej i funkcjonalnej przestrzeni,

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 11 | S t r o n a

Cele polityki przestrzennej: - nowoczesna gospodarka – promocja gospodarczego wzrostu Plan i innowacji Zagospodarowania - szanse rozwojowe mieszkańców – zapewnienie mieszkańcom Przestrzennego dostępu do usług publicznych Województwa - przestrzeń – zrównoważone wykorzystywanie zasobów śląskiego 2020+ środowiska naturalnego i kulturowego - relacje z otoczeniem – infrastrukturalne powiązania regionu Cele strategiczne: - zachowanie różnorodności biologicznej i georóżnorodności w dobrym stanie oraz umożliwiającym korzystanie z ich zasobów obecnym i przyszłym pokoleniom, Strategia Ochrony - zachowanie i ochrona obszarów o wysokich walorach Przyrody krajobrazowych oraz powstrzymanie degradacji krajobrazu Województwa i przywracanie ładu przestrzennego, Śląskiego do roku - zintegrowany system zarządzania środowiskiem przyrodniczym 2030 i przestrzenią, - wysoki poziom świadomości ekologicznej i holistycznej wiedzy o przyrodzie i krajobrazie oraz zaangażowania mieszkańców województwa śląskiego w ich ochronę, Cele strategiczne: Strategia Rozwoju - rozwój gospodarczy powiatu, Powiatu - wysokie kompetencje i aktywność mieszkańców powiatu, Raciborskiego na - wyróżniające warunki budujące wysoką jakość życia w powiecie, lata 2014-2020 - silna pozycja powiatu w otoczeniu

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 12 | S t r o n a

Cel długoterminowy do 2019 r.: - upowszechnianie i wspieranie wdrażania systemów zarządzania środowisko, Aktualizacja - podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, zgodnie Programu Ochrony z zasadą: „myśl globalnie, działaj lokalnie”, Środowiska dla - aktualizacja miejscowych planów zagospodarowania Powiatu przestrzennego, które powinny być podstawą lokalizacji nowych Raciborskiego na inwestycji, lata 2012-2015 z - racjonalne użytkowanie zasobów leśnych przez kształtowanie ich perspektywą na właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem lata 2016-2019 bogactwa biologicznego, - poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia,

Źródło: opracowanie własne

3.3. Powiązanie z dokumentami na poziomie lokalnym Studium określa politykę przestrzenną gminy, której urzeczywistnianie opiera się na realizacji celów gospodarki przestrzennej. Zakłada się, że efektem ich realizacji będzie Studium uporządkowanie istniejącej struktury urbanistycznej, jak i Uwarunkowań i wzbogacenie jej o nowe wartości. Ponadto, ważnym elementem Kierunków polityki przestrzennej gminy jest tworzenie możliwości Zagospodarowania indywidualnego rozwoju lokalnej społeczności w zależności od Przestrzennego jej aspiracji, wykształcenia czy aktywności tak, by mieszkańcy Gminy Krzanowice nie byli zmuszeni do migracji poza granice jednostki. Sporządzony Program Rewitalizacji wpisuje się w kontekst działań zapisanych w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Krzanowice.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 13 | S t r o n a

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obejmujący Miejscowe plany obszar danej jednostki pomocniczej gminy jest zgodny z zagospodarowania ustaleniami dokumentu „Studium Uwarunkowań i Kierunków przestrzennego Zagospodarowania Przestrzennego gminy Krzanowice”. Każdy (sporządzone dla sporządzony plan miejscowy określa przeznaczenia terenów oraz jednostek zasady zagospodarowania terenów przy równoczesnym pomocniczych Gminy uwzględnieniu ładu przestrzennego i zrównoważonego rozwoju Krzanowice) danego obszaru wiejskiego. Zadania polegające na poprawie sytuacji na terenie gminy. Priorytetowe kierunki działań – zadania polegające na poprawie sytuacji na terenie gminy. Jako priorytetowe wytypowane zostały następujące obszary działań: 1. W zakresie gospodarki wodno – ściekowej, Plan Rozwoju 3. Rozbudowa i modernizacja bazy sportowej i rekreacyjnej oraz Lokalnego Gminy infrastruktury edukacyjnej na terenie gminy, Krzanowice 5. Remont i modernizacja obiektów zabytkowych, w szczególności wpisanych do rejestru zabytków oraz objętych ochroną konserwatorską, obiektów o charakterze kulturalnym oraz turystycznym.

Źródło: opracowanie własne

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 14 | S t r o n a

4. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych na podstawie badań własnych

4.1. Podział Gminy Krzanowice na jednostki analityczne

W celu przeprowadzenia diagnozy służącej wyznaczeniu obszaru zdegradowanego oraz obszaru rewitalizacji wykorzystano podział Gminy Krzanowice na jednostki analityczne, czyli sołectwa, będące intuicyjnym, panującym podziałem, trafnie odzwierciedlającym problemy odnotowane na terenie gminy. Taka agregacja danych pozwala na wyznaczenie obszarów zdegradowanych oraz obszarów rewitalizacji w oparciu o rzetelną analizę zidentyfikowanych obszarów problemowych.

Poniżej przedstawione zostały jednostki analityczne, wraz z wyszczególnieniem ich powierzchni, ludności oraz udziału w ogólnej powierzchni oraz populacji Gminy Krzanowice.

Tabela 1 Ludność oraz powierzchnia sołectw Gminy Krzanowice Powierzchnia Udział [%] Ludność Udział [%] [ha] powierzchni mieszkańców Gminy Gminy Krzanowice 1835,07 39% 2516 45% Borucin 1060,82 23% 1132 20% Wojnowice 728,49 16% 877 16% Bojanów 520,95 11% 709 13% Pietraszyn 549,98 12% 371 7%

Źródło: opracowanie własne

4.2. Metodologia

Lista wskaźników wykorzystanych w diagnozie

W procesie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Krzanowice posłużono się wskaźnikami o charakterze ilościowym. Wskaźniki zostały w większości przedstawione w sposób względny, to znaczy poprzez przyrównane ich do 100 mieszkańców danej jednostki podziału gminy. Dzięki takiej metodologii możliwe jest przedstawienie wartości uwzględniających możliwe różnice w liczbie ludności

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 15 | S t r o n a

poszczególnych jednostek. Wszystkie uzyskane dane są za rok 2016 (stan na 31 XII) i odnoszą się do pięciu sfer:

 Sfery społecznej  Sfery gospodarczej  Sfery przestrzenno-funkcjonalnej  Sfery technicznej  Sfery środowiskowej

Dane zostały pozyskane we współpracy z takimi instytucjami jak Urząd Miejski w Krzanowicach, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krzanowicach, Komenda Powiatowa Policji w Raciborzu, Powiatowy Urząd Pracy w Raciborzu oraz Urząd Skarbowy w Raciborzu.

Wykorzystane wskaźniki w podziale na sfery zaprezentowane zostały w poniższej tabeli.

Tabela 2 Zestawienie wskaźników wykorzystanych w diagnozie

Lp. Nazwa wskaźnika Zjawisko Metoda obliczenia wskaźnika

Sfera społeczna Przyrost naturalny na Zestawienie liczby urodzeń żywych w relacji do 1 Stan ludności 100 osób liczby zgonów w danej jednostce podziału gminy Saldo migracji na 100 Różnica między liczbą osób przybyłych w danym 2 Stan ludności okresie do danej jednostki gminy oraz liczbą osób osób, które w tym okresie wyjechały z jej terenu Ludność w wieku Struktura wieku Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym w 3 przedprodukcyjnym na danej jednostce gminy, dzielona przez jej liczbę mieszkańców 100 osób ludności oraz pomnożona przez 100 Ludność w wieku Struktura wieku Liczba osób w wieku produkcyjnym w danej 4 produkcyjnym na 100 jednostce gminy, dzielona przez jej liczbę mieszkańców osób ludności oraz pomnożona przez 100 Ludność w wieku Struktura wieku Liczba osób w wieku poprodukcyjnym w danej 5 poprodukcyjnym na jednostce gminy, dzielona przez jej liczbę mieszkańców 100 osób ludności oraz pomnożona przez 100 Mediana wieku Struktura wieku Obliczenie mediany wieku w danej jednostce 6 mieszkańców mieszkańców podziału gminy Liczba bezrobotnych Liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych w 7 mieszkańców na 100 Bezrobocie danej jednostce gminy, dzielona przez jej liczbę osób ludności oraz pomnożona przez 100 Liczba długotrwale bezrobotnych Liczba osób długotrwale bezrobotnych w danej 8 Bezrobocie jednostce gminy, dzielona przez jej liczbę mieszkańców na 100 ludności oraz pomnożona przez 100 osób

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 16 | S t r o n a

Liczba bezrobotnych mieszkańców bez Liczba osób bezrobotnych bez kwalifikacji w 9 Bezrobocie danej jednostce gminy, dzielona przez jej liczbę kwalifikacji na 100 ludności oraz pomnożona przez 100 osób Liczba bezrobotnych Liczba osób bezrobotnych do 30roku życia w 10 mieszkańców do 30 Bezrobocie danej jednostce gminy, dzielona przez jej liczbę roku życia na 100 osób ludności oraz pomnożona przez 100 Liczba bezrobotnych Liczba osób bezrobotnych po50 roku życia w 11 mieszkańców po 50 Bezrobocie danej jednostce gminy, dzielona przez jej liczbę roku życia na 100 osób ludności oraz pomnożona przez 100 Organizacje Liczba organizacji pozarządowych Uczestnictwo w życiu zarejestrowanych w danej jednostce gminy, 12 pozarządowe na 100 publicznym dzielona przez jej liczbę ludności oraz osób pomnożona przez 100 Liczba osób Liczba osób korzystających z zajęć stałych w korzystających z zajęć Uczestnictwo w życiu domu kultury w danej jednostce gminy, dzielona 13 stałych domu kultury publicznym przez jej liczbę ludności oraz pomnożona przez na 100 osób 100 Liczba osób Liczba przyznanych świadczeń dla osób korzystających z korzystających z pomocy społecznej z powodu 14 pomocy GOPS z Opieka społeczna ubóstwa w danej jednostce podziału gminy, powodu ubóstwa na dzielona przez jej liczbę ludności oraz 100 osób pomnożona przez 100 Liczba osób korzystających z Liczba przyznanych świadczeń dla osób pomocy GOPS z korzystających z pomocy społecznej z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo- powodu bezradności w Opieka społeczna 15 wychowawczych w danej jednostce podziału sprawach opiekuńczo- gminy, dzielona przez jej liczbę ludności oraz wychowawczych na pomnożona przez 100 100 osób Liczba osób Liczba przyznanych świadczeń dla osób korzystających z korzystających z pomocy społecznej z powodu 16 pomocy GOPS z Opieka społeczna alkoholizmu w danej jednostce podziału gminy, powodu alkoholizmu dzielona przez jej liczbę ludności oraz na 100 osób pomnożona przez 100 Liczba osób korzystających z Liczba przyznanych świadczeń dla osób pomocy GOPS z korzystających z pomocy społecznej z powodu 17 Opieka społeczna niepełnosprawności w danej jednostce podziału powodu gminy, dzielona przez jej liczbę ludności oraz niepełnosprawności na pomnożona przez 100 100 osób Liczba rodzin Liczba rodzin korzystających z pomocy asystenta korzystających z rodziny w danej jednostce podziału gminy, 18 Opieka społeczna pomocy asystenta dzielona przez jej liczbę ludności oraz rodziny na 100 osób pomnożona przez 100 Liczba dzieci korzystających z Liczba dzieci korzystających z dożywiania w 19 Opieka społeczna danej jednostce podziału gminy, dzielona przez dożywiania na 100 jej liczbę ludności oraz pomnożona przez 100 osób Liczba popełnionych Liczba przestępstw odnotowanych w danej 20 przestępstw na 100 Przestępczość jednostce podziału gminy, dzielona przez jej osób liczbę ludności oraz pomnożona przez 100

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 17 | S t r o n a

Sfera gospodarcza Poziom Podmioty gospodarcze Liczba aktywnych podmiotów gospodarczych w 21 przedsiębiorczości danej jednostce podziału gminy, dzielona przez na 100 osób mieszkańców jej liczbę ludności oraz pomnożona przez 100 Nowo zarejestrowane Poziom Liczba nowo zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w danej jednostce podziału gminy, podmioty gospodarcze przedsiębiorczości 22 dzielona przez jej liczbę ludności oraz na 100 osób mieszkańców pomnożona przez 100 Sfera przestrzenno-funkcjonalna Ogólna liczba budynków Liczba budynków mieszkalnych w danej 23 Mieszkalnictwo jednostce podziału gminy, dzielona przez jej mieszkalnych na 100 liczbę ludności oraz pomnożona przez 100 osób Liczba budynków komunalnych i Liczba budynków komunalnych i socjalnych w 24 Mieszkalnictwo danej jednostce podziału gminy, dzielona przez socjalnych na 100 jej liczbę ludności oraz pomnożona przez 100 osób Liczba budynków Liczba budynków wymagających kapitalnego wymagających remontu w danej jednostce podziału gminy, 25 Mieszkalnictwo remontu kapitalnego dzielona przez jej liczbę ludności oraz na 100 osób pomnożona przez 100 Długość dróg we własności gminnej Zagospodarowanie Długość dróg we własności gminnej 26 wymagających remontów w danej jednostce wymagających przestrzenne podziału gminy remontów (w km) Przystanki autobusowe Zagospodarowanie Liczba przystanków transportu publicznego w 27 danej jednostce podziału miasta, dzielona przez na 100 osób przestrzenne liczbę jej ludności oraz pomnożona przez 100 Liczba obiektów zabytkowych w danej jednostce Liczba zabytków na Zagospodarowanie podziału gminy, dzielona przez liczbę jej ludności 28 100 osób przestrzenne oraz pomnożona przez 100

Sfera techniczna Liczba osób Liczba ludności korzystającej z sieci korzystających z sieci Infrastruktura wodociągowej w danej jednostce podziału gminy, 29 wodociągowej na 100 techniczna dzielona przez jej liczbę ludności oraz osób pomnożona przez 100 Sfera środowiskowa Ilość wyrobów azbestowych w danej jednostce Ilość azbestu (m2) Ochrona środowiska 30 podziału gminy, Ilość azbestu ogółem Ilość wyrobów azbestowych w danej jednostce 31 Ochrona środowiska (mg) podziału gminy, Źródło: Opracowanie własne

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 18 | S t r o n a

4.3. Problemy społeczne Przy tworzeniu Programu Rewitalizacji istotne jest zidentyfikowanie problemów społecznych mieszkańców Gminy Krzanowice. Wśród problemów w tym obszarze znajdują się przede wszystkim:

I. Struktura ludności

Na terenie Gminy Krzanowice przyrost naturalny na przestrzeni analizowanych lat był ujemny, co oznacza, że więcej ludzi umierało niż się rodziło na tym terenie. Wskaźnik przyrostu naturalnego osiągnął negatywne wartości w niemal każdej jednostce podziału gminy, przy czym wyjątek stanowi sołectwo Pietraszyn, gdzie wartość ta równa była zeru. Na terenie Krzanowic, Borucina oraz Wojnowic przyrost naturalny równy był -4, w Bojanowie natomiast wynosił on -3.

Również saldo migracji, zarówno wewnętrznych, jak zewnętrznych, osiągnęło na terenie większości jednostek wartości ujemne. W kontekście migracji wewnętrznych najniższą wartość odnotowano w Krzanowicach (-11) oraz Wojnowicach (-10), w Borucinie zaś wskaźnik ten przyjął wartość dodatnią, równą 2. Odmienną sytuację zauważyć można w kontekście migracji zewnętrznych, gdzie w sołectwie tym wskaźnik przyjął drugą najniższą wartość (-7, więcej osób wymeldowanych zarejestrowano jedynie w Krzanowicach: -12).

Szczegółowe dane zaprezentowane zostały w tabeli poniżej.

Tabela 3 Migracja ludności i przyrost naturalny Przyrost Przyrost naturalny na 100 Saldo Saldo migracji na

naturalny mieszkańców migracji 100 osób Krzanowice -4 -0,16 -23 -0,91 Borucin -4 -0,35 -5 -0,44 Wojnowice -4 -0,46 -11 -1,25 Bojanów -3 -0,42 -1 -0,14 Pietraszyn 0 0 0 0,00 Średnia - -0,28 - -0,55 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Krzanowicach

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 19 | S t r o n a

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najniższym wskaźnikiem przyrostu naturalnego są:

 Wojnowice (-0,46);

 Bojanów (-0,42);

 Borucin (-0,35).

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najniższym wskaźnikiem migracji są:

 Wojnowice (-1,25);

 Krzanowice (-0,91).

II. Struktura wieku mieszkańców

W formie tabelarycznej przedstawione zostały dane Urzędu Miejskiego w Krzanowicach dotyczące struktury wieku mieszkańców tego terenu ze szczególnym uwzględnieniem udziału osób w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w ogólnej populacji tego terenu, jak również mediany wieku mieszkańców.

Jak wynika z danych, na terenie gminy największy odsetek stanowią osoby w wieku produkcyjnym- ich liczba równa jest 3 680, stanowiąc niemal 66% populacji Gminy Krzanowice. Drugą najliczniejszą grupą są osoby w wieku poprodukcyjnym (1 045), pozostawiając osoby w wieku przedprodukcyjnym najmniej liczebną grupą (880). Przewaga osób starszych nad populacją w wieku przedprodukcyjnym stanowi o obciążeniu demograficznym na terenie gminy. prognozuje się, że rosnąca liczba ludzi starszych przy niewystarczającej dynamice wzrostu liczby osób młodych spowoduje duże obciążenie demograficzne związane z opieką nad osobami starszymi oraz ich utrzymaniem. Miałoby to konsekwencje nie tylko ekonomiczne, ale również społeczne. Przykładem takich konsekwencji może być malejący popyt na zawody pedagogiczne, a wzrost popytu na zawody związane z opieką nad osobami starszymi.

Największy odsetek osób w wieku poprodukcyjnym zamieszkuje Krzanowice, Borucin oraz Wojnowice (odpowiednio 478, 213 oraz 165 osób), przy czym kobiet jest o połowę więcej niż mężczyzn. Te same jednostki charakteryzują się największym odsetkiem osób w wieku

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 20 | S t r o n a

produkcyjnym na tle pozostałych jednostek podziału gminy, przy czym w przeliczeniu na stu mieszkańców największa ich liczba przypada na Krzanowice, Wojnowice oraz Pietraszyn. Negatywne wartości w kontekście liczebności osób w wieku przedprodukcyjnym wykazane zostały dla sołectw Borucin i Bojanów.

Dane wskazują na względnie wysoki wskaźnik mediany wieku mieszkańców gminy, choć wartość ta porównywalna jest do wartości w skali kraju (40) oraz województwa śląskiego (41). Najwyższym wskaźnikiem w Gminie Krzanowice charakteryzuje się Bojanów (43), najniższym zaś Wojnowice (39). Szczegółowe dane zaprezentowane są w tabeli poniżej.

Tabela 4 Struktura ludności w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym oraz mediana wieku mieszkańców jednostek podziału Gminy Krzanowice Ludność w wieku Ludność w wieku Ludność w wieku produkcyjnym Mediana wieku przedprodukcyjnym na poprodukcyjnym na na 100 mieszkańców 100 mieszkańców 100 mieszkańców mieszkańców Krzanowice 16,26 64,78 19,00 40 Borucin 14,66 66,51 18,82 41 Wojnowice 16,99 64,20 18,81 39 Bojanów 13,54 68,97 17,49 43 Pietraszyn 16,44 66,04 17,52 42 Średnia 15,57 66,10 18,33 41 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Krzanowicach

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najniższym wskaźnikiem osób w wieku przedprodukcyjnym są:

 Bojanów (13,54);

 Borucin (14,66).

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najwyższym wskaźnikiem osób w wieku produkcyjnym są:

 Pietraszyn (66,04);

 Wojnowice (64,20);

 Krzanowice (64,78).

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 21 | S t r o n a

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najwyższym wskaźnikiem osób w wieku poprodukcyjnym są:

 Krzanowice (19,00);  Borucin (18,82);  Wojnowice (18,81).

Jednostką podziału gminy charakteryzującą się najwyższym wskaźnikiem mediany wieku mieszkańców są:

 Bojanów (43);  Pietraszyn (42).

III. Bezrobocie Interpretowane dane udostępnione zostały przez Powiatowy Urząd Pracy w Raciborzu, przedstawiają one liczbę zarejestrowanych bezrobotnych mieszkańców poszczególnych jednostek podziału Gminy Krzanowice, uwzględniając także liczbę osób bezrobotnych długotrwale, bez kwalifikacji, przed 30 rokiem życia a także po 50 roku życia.

Jak wynika z danych, w 2016 roku (stan na dzień 31.XII.2016) zarejestrowano 103 przypadki bezrobocia. Największy odsetek osób bezrobotnych przypadał na Krzanowice (39) oraz Wojnowice (27), tylko jedna bezrobotna osoba zamieszkiwała zaś sołectwo Pietraszyn. W przeliczeniu wartości na stu mieszkańców, największe natężenie osób bezrobotnych było w Borucinie, Wojnowicach oraz Bojanowie. Szczególną uwagę warto zwrócić uwagę na bezrobocie długotrwałe, tj. przekraczające okres 12 miesięcy. Na terenie gminy zarejestrowano 55 osób bezrobotnych długotrwale, co stanowi ponad połowę wszystkich bezrobotnych osób. Największy ich odsetek przypadł na Wojnowice oraz Bojanów.

Posiadane kwalifikacje zawodowe stanowią istotny aspekt, ułatwiający podjęcie zatrudnienia bądź powrót na rynek pracy. Pośród bezrobotnych osób na terenie gminy 18 nie posiadało wspomnianych kwalifikacji, przy czym największa liczba osób tych przypadła na Krzanowice (7).

Osoby młode z zasady stanowią najmniejszy odsetek pośród zarejestrowanych osób bezrobotnych, w Gminie Krzanowice stosunek bezrobotnych osób młodszych niż 30 lat oraz osób bezrobotnych po 50 roku życia był niemal wyrównany (odpowiednio, 32 oraz 33 osoby).

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 22 | S t r o n a

Zgodnie z danymi, największym bezrobociem pośród osób młodych charakteryzują się Krzanowice, Wojnowice oraz Bojanów. Osoby po 50 roku życia często napotykają bariery i trudności związane z podjęciem zatrudnienia, mają także największe problemy z powrotem na rynek pracy. Wskaźnik ten jest istotny mając na uwadze negatywny trend w skali kraju na tle średniej unijnej. Na terenie Gminy Krzanowice największa liczba osób bezrobotnych po 50 roku życia zamieszkuje Krzanowice, przy czym największy odsetek osób na tle liczby ludności danej jednostki podziału gminy przypadł na Borucin, Wojnowice oraz Bojanów.

Szczegółowe dane zaprezentowane zostały w zestawieniu tabelarycznym.

Tabela 5 Stan bezrobocia mieszkańców jednostek podziału Gminy Krzanowice Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba bezrobotnych bezrobotnych bezrobotnych długotrwale bezrobotnych bez do 30 roku po 50 roku bezrobotnych na 100 osób kwalifikacji na na 100 osób życia na 100 życia na 100 100 osób osób osób Krzanowice 1,55 0,71 0,28 0,56 0,48 Borucin 1,85 1,15 0,35 0,53 0,62 Wojnowice 3,08 1,60 0,34 0,69 1,03 Bojanów 2,11 1,41 0,56 0,70 0,70 Pietraszyn 0,27 0 0 0,270 0 Średnia 1,77 0,97 0,31 0,55 0,57 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Krzanowicach

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najwyższym wskaźnikiem osób bezrobotnych są:

 Wojnowice (3,08);

 Bojanów (2,11)

 Borucin (1,85).

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najwyższym wskaźnikiem osób długotrwale bezrobotnych są:

 Wojnowice (1,60);

 Bojanów (1,41);

 Borucin (1,15).

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 23 | S t r o n a

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najwyższym wskaźnikiem osób bezrobotnych bez kwalifikacji są:

 Bojanów (0,56);

 Borucin (0,35);

 Wojnowice (0,34).

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najwyższym wskaźnikiem osób bezrobotnych do 30 roku życia są:

 Bojanów (0,70);

 Wojnowice (0,69);

 Krzanowice (0,56).

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najwyższym wskaźnikiem osób bezrobotnych po 50 roku życia są:

 Wojnowice (1,03);

 Bojanów (0,70);

 Borucin (0,62).

IV. Uczestnictwo w życiu publicznym

Istotnym aspektem w kontekście problemów społecznych mieszkańców Gminy Krzanowice jest aktywność społeczna. Zaprezentowane poniżej dane pochodzące z Urzędu Miejskiego w Krzanowicach dotyczą liczby organizacji pozarządowych funkcjonujących na tym terenie, frekwencji wyborczej w poszczególnych jednostkach podziału gminy oraz liczby osób korzystających z organizowanych w domu kultury stałych zajęć.

Dane wskazują, że na terenie gminy funkcjonuje 15 organizacji pozarządowych, przy czym nie ma jednostki, w której nie funkcjonowałby przynajmniej jeden podmiot. Najwięcej z nich zarejestrowano w Wojnowicach, gdzie liczba ich równa była 6, oraz w Krzanowicach (5).

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 24 | S t r o n a

W pozostałych sołectwach gminy działały po dwie organizacje pozarządowe. W przeliczeniu na stu mieszkańców, obszary problemowe w tym aspekcie zidentyfikowano jednak w Krzanowicach, Borucinie oraz Bojanowie.

Jak wynika z danych, na terenie Gminy Krzanowice łącznie 110 osób skorzystało ze stałej oferty zajęć organizowanych w domach kultury, przy czym żaden z nich nie był mieszkańcem Wojnowic. Złą sytuację zauważono także pośród mieszkańców Pietraszyna, gdzie tylko trzy osoby skorzystały z tego rodzaju aktywności. Również w Krzanowicach liczba ta jest stosunkowo niska, zważywszy szczególnie na największą liczbę mieszkańców tej jednostki- zaledwie 19 osób korzystało ze stałych zajęć w domu kultury. Najlepszą sytuację zauważono w Bojanowie oraz Borucinie (wartości dla tych sołectw to odpowiednio, 28 oraz 60 osób).

Szczegółowe dane dla jednostek podziału gminy zaprezentowane zostały w tabeli poniżej:

Tabela 6 Uczestnictwo w życiu publicznym i kulturalnym mieszkańców jednostek podziału Gminy Krzanowice Liczba osób Liczba osób Liczba organizacji korzystających z Liczba organizacji korzystających z pozarządowych na zajęć stałych domu pozarządowych zajęć stałych domu 100 osób kultury na 100 kultury osób Krzanowice 4 0,16 19 0,75 Borucin 2 0,18 60 5,30 Wojnowice 5 0,57 0 0,00 Bojanów 2 0,28 28 3,95 Pietraszyn 2 0,54 3 0,81 Średnia 3 0,35 22 2,16 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Krzanowicach

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najniższym wskaźnikiem liczby organizacji pozarządowych są:

 Krzanowice (0,16);

 Borucin (0,18);

 Bojanów (0,28).

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najniższym wskaźnikiem liczby osób korzystających z zajęć stałych domu kultury są:

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 25 | S t r o n a

 Wojnowice (0,00);

 Krzanowice (0,75);

 Pietraszyn (0,81).

V. Opieka społeczna W zestawieniu tabelarycznym zaprezentowano wyniki uzyskane z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krzanowicach. Przedstawiają one liczbę osób objętych pomocą społeczną według przyczyn przyznania tego rodzaju świadczeń, należy jednakże mieć na uwadze, że poniższe dane dotyczą jedynie osób, które zgłosiły się do tej instytucji, nie zaś wszystkich osób dotkniętych danym problemem na terenie gminy.

Jak wynika z danych, powodem korzystania ze wsparcia ze strony Ośrodka Pomocy Społecznej największej liczby mieszkańców gminy było ubóstwo- z tej formy pomocy skorzystało 99 osób. Największy odsetek osób ubogich zarejestrowano w Krzanowicach oraz Wojnowicach (po 32 osoby). Mniej osób odnotowano w sołectwach Borucin (21 osób) oraz Bojanów (14), natomiast żadna osoba nie skorzystała z pomocy społecznej z powodu ubóstwa w Pietraszynie. Mając na uwadze liczbę mieszkańców poszczególnych jednostek podziału gminy, obszary problemowe w tym aspekcie zdiagnozowano w sołectwach Borucin, Wojnowice oraz Bojanów.

Kolejnym częstym powodem, dla którego mieszkańcy gminy zwracali się o pomoc do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej była niepełnosprawność. Największy odsetek osób niepełnosprawnych korzystających z tej formy pomocy stanowili mieszkańcy Wojnowic (22 osoby). Mniej było ich w Bojanowie (10 osób), oraz w Krzanowicach i Borucinie (po 4 osoby), w Pietraszynie zaś żadna osoba niepełnosprawna nie zwróciła się o pomoc do instytucji.

Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych była powodem objęcia pomocą społeczną 36 mieszkańców gminy. Najwięcej zarejestrowano mieszkańców Krzanowic (17) oraz Borucina (13), a także po trzy osoby z Wojnowic oraz Bojanowa. Żaden z mieszkańców Pietraszyna nie skorzystał z tej formy pomocy z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 26 | S t r o n a

Najmniejsza liczba mieszkańców Gminy Krzanowice objęta jest pomocą społeczną z powodu problemów z alkoholem. Warto zaznaczyć, że tak niski odsetek osób nie oznacza, że problem alkoholizmu na terenie gminy nie występuje- wiele osób nie decyduje się na zwrócenie się po pomoc do organów publicznych. Uzależnienie alkoholowe było przyczyną objęcia pomocą społeczną 9 mieszkańców gminy, przy czym byli to mieszkańcy sołectw Borucin, Wojnowice oraz Bojanów- w Borucinie oraz Wojnowicach z pomocy społecznej z uwagi na problemy alkoholowe skorzystało po 4 mieszkańców, w Bojanowie była to zaś jedna osoba.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej oferuje także pomoc asystenta rodziny, który wspiera rodziny w trudnej życiowo sytuacji oraz borykające się z problemami wychowawczymi. Z takiej formy pomocy skorzystało 17 rodzin- najwięcej z nich zamieszkuje Krzanowice (8), w Borucinie i Wojnowicach z tej formy pomocy skorzystały po 4 rodziny, w Bojanowie zaś jedna.

Szczegółowe dane zaprezentowane zostały w formie tabelarycznej.

Tabela 7 Liczba mieszkańców jednostek podziału Gminy Krzanowice korzystających z pomocy opieki

społecznej (cz.1)

100 osób

osób osób osób

na 100 osób

Liczba osób Liczba osób Liczba osób Liczba osób

opiekuńczo

Liczba dzieci

Liczba rodzin

korzystających z

GOPS z GOPS powodu z GOPS powodu z GOPS powodu

dożywiania na

bezradności w sprawach

wychowawczychna 100

asystenta rodzinyna 100

alkoholizmu naosób 100

korzystających pomocy z korzystających pomocy z korzystających pomocy z korzystających pomocy z korzystających pomocy z

GOPS z GOPS powodu ubóstwa niepełnosprawności na 100 Krzanowice 1,27 0,68 0 0,16 0,32 0,32 Borucin 1,85 1,15 0,35 0,35 0,35 0,53 Wojnowice 3,65 0,34 0,46 2,51 0,46 2,39 Bojanów 1,97 0,42 0,14 1,41 0,14 0,56 Pietraszyn 0,81 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Średnia 2,16 1,75 0,52 0,19 0,89 0,76 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Krzanowicach

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 27 | S t r o n a

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najwyższym wskaźnikiem liczby osób korzystających z pomocy GOPS z powodu ubóstwa są:

 Wojnowice (3,65);

 Bojanów (1,97);

 Borucin (1,85).

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najwyższym wskaźnikiem liczby osób korzystających z pomocy GOPS z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo- wychowawczych są:

 Borucin (1,15);

 Krzanowice (0,68).

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najwyższym wskaźnikiem liczby osób korzystających z pomocy GOPS z powodu alkoholizmu są:

 Wojnowice (0,46);

 Borucin (0,35).

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najwyższym wskaźnikiem liczby osób korzystających z pomocy GOPS z powodu niepełnosprawności są:

 Wojnowice (2,51);

 Bojanów (1,41).

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najwyższym wskaźnikiem liczby osób korzystających z pomocy asystenta rodziny są:

 Wojnowice (0,46);

 Borucin (0,35);

 Krzanowice (0,32).

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 28 | S t r o n a

VI. Przestępczość

Dane Policji wskazują na liczbę przestępstw oraz wykroczeń popełnionych w roku 2016 na terenie Gminy Krzanowice- łącznie były to 22 przestępstwa. Zdecydowanie najwięcej z nich popełnionych zostało w Krzanowicach (13), znacznie mniej popełnionych przestępstw zarejestrowano w Wojnowicach (4), Bojanowie (3), oraz w Borucinie i Pietraszynie (po 1).

Największa liczba popełnionych przestępstw na terenie gminy dotyczyła prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Zarejestrowano 6 takich przypadków, przy czym największy ich odsetek przypadł na Krzanowice (3), a także Wojnowice (2) oraz Pietraszyn (1).

Drugie, najczęściej prowadzone postępowania karne dotyczyły przestępstw przeciwko mieniu, mianowicie kradzieży z włamaniem- takich przypadków na terenie gminy było 5 (3 w Krzanowicach, oraz po jednym w Borucinie i Bojanowie).

Na terenie tym trzykrotnie zakończono postępowania karne związane z kradzieżą- przestępstwo to popełniono wyłącznie w Krzanowicach. Co więcej, w mieście tym zarejestrowano również przypadek przestępstwa przeciwko życiu i mieniu (zabójstwo), zniszczenie lub uszkodzenie cudzej rzeczy o wartości powyżej 250 zł, przestępstwo przeciwko rodzinie i opiece (przestępstwo o niealimentacji), a także wykroczenie w myśl Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

W Bojanowie popełniono dwa przestępstwa określone przez Ustawę o ochronie zwierząt, w Wojnowicach zaś odnotowano dwa przypadki znieważenia funkcjonariusza publicznego podczas pełnienia obowiązków służbowych.

Szczegółowe dane dla wszystkich jednostek podziału gminy zaprezentowano w poniższych tabelach.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 29 | S t r o n a

Tabela 8 Przestępczość w jednostkach podziału Gminy Krzanowice Liczba przestępstw Liczba przestępstw popełnionych na 100 osób Krzanowice 13 0,52 Borucin 1 0,09 Wojnowice 4 0,46 Bojanów 3 0,42 Pietraszyn 1 0,27 Średnia 4,4 0,35 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Krzanowicach

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najwyższym wskaźnikiem liczby popełnionych przestępstw są:

 Krzanowice (0,52);

 Wojnowice (0,46);

 Bojanów (0,42).

4.4. Problemy gospodarcze Jak wynika z danych zgromadzonych przez Urząd Miejski w Krzanowicach, na terenie gminy w 2016 roku funkcjonowało 177 aktywnych podmiotów gospodarczych. Zdecydowanie największa ich część (niemal połowa wszystkich podmiotów) zlokalizowana była w Krzanowicach, a liczba ta równa była 80. Mniejsza ich liczba istniała w Borucinie oraz Bojanowie (odpowiednio 32 i 31 podmiotów). Podmioty gospodarcze odnotowano także na terenie pozostałych sołectw- w Pietraszynie funkcjonowało ich 18, w Wojnowicach zaś 16. Biorąc pod uwagę liczbę populacji danych jednostek, problemy w tym aspekcie dotyczą jednakże Krzanowic, Borucina oraz Wojnowic.

Z uzyskanych danych wynika również, że na terenie Gminy Krzanowice w 2016 roku zostały zarejestrowane 22 nowe działalności gospodarcze. Największa ich liczba zlokalizowana była w Krzanowicach (8 podmiotów), poprawę sytuacji zauważono także w Bojanowie, gdzie powstało 6 nowych podmiotów gospodarczych. Mniejsza ich liczba zarejestrowana została w Borucinie (4 podmioty) oraz w Wojnowicach i Pietraszynie (po dwa nowe podmioty gospodarcze). Problemy w tym obszarze z uwagi na liczbę mieszkańców również dotyczą przede wszystkim Krzanowic, Borucina oraz Wojnowic.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 30 | S t r o n a

Szczegółowe dane zaprezentowane są w formie tabelarycznej poniżej.

Tabela 9 Poziom przedsiębiorczości mieszkańców poszczególnych jednostek podziału Gminy Krzanowice Liczba nowo Liczba Liczba Liczba nowo zarejestrowanych zarejestrowanych zarejestrowanych zarejestrowanych podmiotów podmiotów podmiotów podmiotów gospodarczych gospodarczych na gospodarczych gospodarczych na 100 100 mieszkańców mieszkańców Krzanowice 80 3,18 8 0,38 Borucin 32 2,83 4 0,35 Wojnowice 16 1,82 2 0,23 Bojanów 31 4,37 6 0,85 Pietraszyn 18 4,85 2 0,54 Średnia 35,4 3,41 4,4 0,46 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Krzanowicach

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najniższym wskaźnikiem liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych są:

 Wojnowice (1,82);

 Borucin (2,83);

 Krzanowice (3,18).

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najniższym wskaźnikiem liczby nowo zarejestrowanych podmiotów gospodarczych są:

 Wojnowice (0,23);

 Borucin (0,35);

 Krzanowice (0,38).

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 31 | S t r o n a

4.5. Problemy przestrzenno-funkcjonalne

Dane zgromadzone przez Urząd Miejski w Krzanowicach pozwoliły na dokonanie diagnozy sytuacji mieszkańców gminy w aspekcie mieszkalnictwa oraz zagospodarowania przestrzennego.

Na terenie gminy znajduje się łącznie 1 465 budynków mieszkalnych. Zważywszy na wielkość jednostek podziału gminy, największa ich liczba zlokalizowana jest w Krzanowicach (697) oraz w Borucinie (305). Mniej budynków znajduje się w Wojnowicach oraz Bojanowie (odpowiednio 186 oraz 187), najmniej zaś w Pietraszynie (90). Warto jednakże zauważyć, że z uwagi na liczebność populacji danych obszarów sytuację problemową stwierdzić można w Wojnowicach oraz Pietraszynie.

Na terenie gminy znajduje się nieznaczna liczba budynków komunalnych i socjalnych- w Gminie Krzanowice jest ich jedynie 6, z czego 4 zlokalizowane są w Krzanowicach a po jednym w Borucinie oraz Bojanowie.

Niektóre z budynków mieszkalnych są w złym stanie technicznym- Urząd Miejski określił liczbę budynków, które wymagają kapitalnego remontu. Wyznaczono 6 budynków- 4 w Krzanowicach oraz po jednym w Bojanowie i Borucinie.

Remontu wymagają także niektóre z dróg zarządzanych przez gminę. Największa długość dróg wymagających remontu równa jest 13,1 km, odcinek ten znajduje się we własności miasta Krzanowice. Mniejszy odcinek, równy 6,1 km, to droga w Borucinie, 4,7 km wyznaczono do remontu w Wojnowicach, 4,1 km w Bojanowie, w Pietraszynie zaś odcinek drogi wymagający remontu wynosi 3,15 km.

Na terenie gminy zlokalizowanych jest 13 przystanków zbiorowego transportu publicznego. Największa ich liczba znajduje się w Krzanowicach oraz Wojnowicach (po 4 przystanki), pozostałe zlokalizowane są w Borucinie (2), Bojanowie (2) oraz Pietraszynie (1). Najmniejszy ich odsetek na stu mieszkańców przypada w Krzanowicach, Borucinie i Pietraszynie.

W Gminie Krzanowice odnotowano również 13 obiektów zabytkowych- po 3 w Krzanowicach oraz Borucinie, po jednym zaś w Wojnowicach i Pietraszynie. W sołectwie Bojanów nie znajdują się żadne obiekty wpisane do rejestru zabytków.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 32 | S t r o n a

Szczegółowe dane dla wszystkich jednostek podziału Gminy Krzanowice zaprezentowane zostały poniżej w formie tabelarycznej.

Tabela 10 Liczba budynków w poszczególnych jednostek podziału Gminy Krzanowice

dynków

osób osób

remontu remontu remontu

100 osób 100

budynków budynków budynków

socjalnych

kapitalnego

mieszkalnych

Ogólna liczba liczba Ogólna liczba Ogólna

komunalnych i komunalnych i komunalnych

wymagających wymagających wymagających

mieszkalnych na na mieszkalnych

Liczba bu Liczba budynków Liczba budynków Liczba budynków Liczba

socjalnych na 100 100 na socjalnych kapitalnego na 100 100 na kapitalnego Krzanowice 697 27,70 4 0,16 4 0,16 Borucin 305 26,94 1 0,09 1 0,09 Wojnowice 186 21,21 0 0 0 0 Bojanów 187 26,37 1 0,14 1 0,14 Pietraszyn 90 24,26 0 0 0 0 Średnia 293 25,30 1,2 0,08 1,2 0,08 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Krzanowicach

Tabela 11 Zagospodarowanie przestrzenne w poszczególnych jednostek podziału Gminy Krzanowice Długość dróg we własności Liczba Liczba Liczba gminnej przystanków Liczba zabytków przystanków wymagających autobusowych zabytków na 100 autobusowych remontów (w na 100 osób osób km) Krzanowice 13,1 4 0,16 3 0,12 Borucin 6,1 2 0,18 3 0,26 Wojnowice 4,7 4 0,46 1 0,11 Bojanów 4,1 2 0,28 0 0 Pietraszyn 3,15 1 0,27 1 0,27 Średnia 6,23 2,6 0,27 1,6 0,15 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Krzanowicach

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najniższym wskaźnikiem liczby budynków mieszkalnych są:

 Wojnowice (21,21);

 Pietraszyn (24,26).

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najniższym wskaźnikiem liczby budynków komunalnych i socjalnych są:

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 33 | S t r o n a

 Wojnowice (0,00);

 Pietraszyn (0,00).

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najwyższym wskaźnikiem liczby budynków wymagających remontu kapitalnego są:

 Krzanowice (0,16);

 Bojanów (0,14);

 Borucin (0,09).

Jednostką podziału gminy charakteryzującą się najwyższym wskaźnikiem dróg we własności gminnej wymagających remontów są:

 Krzanowice (13,1).

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najniższym wskaźnikiem liczby przystanków są:

 Krzanowice (0,16);

 Borucin (0,18);

 Pietraszyn (0,27).

Jednostkami podziału gminy charakteryzującymi się najniższym wskaźnikiem liczby obiektów zabytkowych są:

 Bojanów (0,00);

 Wojnowice (0,11);

 Krzanowice (0,12).

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 34 | S t r o n a

4.6. Problemy techniczne Dane Urzędu Miejskiego w Krzanowicach wykazały, że 100% mieszkańców gminy korzysta z sieci wodociągowej, toteż nie zdiagnozowano problemów w sferze technicznej.

Tabela 12 Liczba osób korzystających z sieci wodociągowej w poszczególnych jednostek podziału Gminy Krzanowice Sieć wodociągowa - lista Sieć wodociągowa - lista osób korzystających na 100 osób korzystających osób Krzanowice 2516 100 Borucin 1132 100 Wojnowice 877 100 Bojanów 709 100 Pietraszyn 371 100 Średnia 1121 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Krzanowicach

4.7. Problemy środowiskowe Dane pochodzące z Urzędu Miejskiego wykazały występowanie szkodliwego azbestu na terenie całej Gminy Krzanowice. Zauważyć można, że zdecydowanie największa jego ilość znajduje się w Krzanowicach (59833 m2), mniejsza jego ilość zarejestrowana została w Pietraszynie (18934 m2), Bojanowie (15305 m2), Borucinie (13311 m2), oraz w Wojnowicach (10578 m2). W przeliczeniu na stu mieszkańców, sytuację kryzysową stwierdzić można w Pietraszynie, gdzie ilość azbestu równa jest 5103,50 m2 przypadających na 100 osób, tj. 51 m2 na jednego mieszkańca.

Tabela 13 Ilość azbestu w poszczególnych jednostkach podziału Gminy Krzanowice Ilość azbestu (m2) Ilość azbestu (mg) Krzanowice 59833 658,16 Borucin 13311 146,42 Wojnowice 10578 116,36 Bojanów 15305 168,35 Pietraszyn 18934 208,28 Średnia 23592,20 259,51 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Krzanowicach

Jednostką podziału gminy charakteryzującą się najwyższym wskaźnikiem występowania azbestu jest sołectwo Krzanowice.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 35 | S t r o n a

5. Badania społeczne

5.1. Metodologia Uzupełnieniem porównawczej analizy wskaźnikowej oraz próbą włączenia w proces rewitalizacji lokalnej społeczności jest zastosowanie, na etapie opracowania projektu programu rewitalizacji, narzędzi konsultacji społecznych, które umożliwią najbardziej efektywną formę partycypacji społecznej.

Na etapie opracowania Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice zastosowano następujące formy partycypacji społecznej:

 Badanie CATI (Computer Assisted Telephone Interview, czyli wspomagany komputerowo wywiad telefoniczny), w którym uczestniczyło 50 mieszkańców Gminy Krzanowice;  Badanie CAWI (Computer-Assisted Web Interview – wspomagany komputerowo wywiad przy pomocy strony WWW), którego kwestionariusz umieszczony został na stronie głównej Urzędu Miejskiego w Krzanowicach. W badaniu udział wzięło 60 interesariuszy Gminy Krzanowice.  Warsztatu konsultacyjnego (6.04.2017 r.), w którym udział wzięło 11 osób, w tym: mieszkańcy Gminy, przedstawiciele Urzędu Miejskiego oraz lokalnych władz.

5.2. Metryczka Największą grupą respondentów, ze względu na wiek, stanowiły osoby w wieku 26-35 lat (30%) i 46-55 lat (23%). Pozostały rozkład odpowiedzi przedstawiał się następująco: 36-45 lat 22%, poniżej 26 lat – 12%, 56-65 lat – 12%, 65 lat i więcej 0%.

Rysunek 1 Wiek respondentów

30% 22% 23% 12% 12% 0%

18-25 26-35 36-45 46-55 56-65 POW. 65 LAT

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań CATI, CAWI, n=106

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 36 | S t r o n a

W trakcie badania zachowano równomierny podział ankietowanych, ze względu na płeć, tj. kobiety stanowiły 42% badanych, a mężczyźni 58%.

Rysunek 2 Płeć respondentów

42% Kobieta Mężczyzna 58%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań CATI, CAWI, n=106

Ponad dwie trzecie uczestników (68%) stanowili mieszkańcy sołectwa Krzanowice. W badaniu udział wzięli również kolejno mieszkańcy sołectw: Bojanów (10%), Wojnowice (9%), Borucin (8%) oraz Pietraszyn (6%).

Rysunek 3 Miejsce zamieszkania respondentów

Krzanowice 68%

Bojanów 10%

Wojnowice 9%

Borucin 8%

Pietraszyn 6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań CATI, CAWI, n=106

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 37 | S t r o n a

5.3. Wyniki badań

Blisko jedna trzecia uczestników badania ocenia stan społeczno-gospodarczy gminy Krzanowice jako zły lub bardzo zły (9% - bardzo zły, 22% - zły). Średnią ocenę stanu społeczno – gospodarczego przydzieliło 48% respondentów, natomiast ocenę dobrze lub bardzo dobrze wskazało 19% ankietowanych. 2% respondentów nie potrafiło wskazać precyzyjnej odpowiedzi na pytanie wybierając odpowiedź „trudno powiedzieć”.

Rysunek 4 Proszę ocenić ogólny stan społeczno-gospodarczy gminy Krzanowice 2% 1%

9% 18% Bardzo dobry Dobry 22% Średni Zły Bardzo zły

48% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań CATI, CAWI, n=106

Respondenci zapytani zostali o ocenę skali występowania poszczególnych negatywnych zjawisk społecznych, gospodarczych i przestrzenno-infrastrukturalnych.

Zdaniem uczestników badania najbardziej znaczącym problemem na terenie Gminy Krzanowice jest słaba infrastruktura transportowa, zły stan techniczny dróg, parkingów itp. („bardzo duża” – 17%; „duża” – 39%) oraz niski poziom przedsiębiorczości, mała liczba przedsiębiorstw, brak miejsc pracy brak wsparcia dla przedsiębiorców („bardzo duża” – 21%; „duża” -21%). Równie niekorzystnie oceniany jest degradacja środowiska, zanieczyszczenie powietrza, wód, gleby itp. („bardzo duża” – 10%; „duża” – 22%).

Z drugiej strony respondenci jako zjawiska najrzadziej dostrzegalne na terenie Gminy Krzanowice, wskazywali niski poziom edukacji na poziomie podstawowym i gimnazjalnym („bardzo mała” – 7%, „mała” – 22%), niski poziom bezpieczeństwa („bardzo mała” – 8%,

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 38 | S t r o n a

„mała” – 21%) oraz wysoki poziom bezrobocia, a także zły stan techniczny budynków użyteczności publicznej. (27%).

Rysunek 5 Proszę ocenić skalę występowania poszczególnych problemów w Pani/Pana sołectwie (miejsce zamieszkania)

słabo rozwinięta baza turystyczna 7% 14% 49% 15% 12% 3% 3% niski poziom aktywności społecznej mieszkańców, mała liczba organizacji pozarządowych, stowarzyszeń klubów sportowych itp. 7% 18% 59% 13% 1% 4% niska jakość terenów publicznych, terenów zielonych, skwerów, miejsca rekreacyjne i wypoczynkowe 16% 53% 17% 9% 1%

słaba infrastruktura transportowa, zły stan techniczny dróg, brak parkingów itp. 7% 7% 30% 39% 17% 1%

słaba dostępność komunikacyjna gminy 8% 13% 51% 16% 11% 1%

mała liczba obiektów ochrony zdrowia, słaby dostęp do usług medycznych 9% 14% 52% 13% 10% 1%

słaba oferta sportowo-rekreacyjna 6% 17% 53% 14% 5% 5%

słaba oferta kulturalno-rozrywkowa 7% 16% 47% 18% 8% 5% 3% niski poziom przedsiębiorczości, mała liczba przedsiębiorstw, brak miejsc pracy, brak wsparcia dla przedsiębiorców 12% 38% 21% 21% 5% 1% niski poziom edukacji na poziomie podstawowym i gimnazjalnym 7% 22% 53% 6% 10% 3% duże natężenie problemów społecznych,w tym szczególnie przemoc w rodzinie, alkoholizm itp. 5% 17% 53% 13% 9% 2% niski poziom bezpieczeństwa 8% 21% 49% 18% 2%

niskie dochody mieszkańców, ubóstwo 1% 20% 50% 21% 6% 3% 3% wysoki poziom bezrobocia 3% 24% 50% 11% 8% 2% zły stan techniczny budynków użyteczności publicznej 6% 21% 61% 9% 1% 2% 3% zły stan techniczny budynków mieszkalnych 19% 52% 22% 2% 2% degradacja środowiska, zanieczyszczenie powietrza, wód, gleby itp. 10% 40% 37% 10% 1%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

bardzo mała mała przeciętna duża bardzo duża nie wiem

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań CATI, CAWI, n=106

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 39 | S t r o n a

Uczestnicy badania jako negatywne zjawiska występujące na terenie Gminy Krzanowice najczęściej wskazywali na zły stan dróg (20% wskazań) oraz zły stan powietrza/ palenie śmieciami/ niska emisja (17%). 12% respondentów wskazało zły stan chodników, 11% - degradację budynków/ pustostanów oraz opuszczonych posesji. Mniej niż 10% uczestników badania wskazało na niewystarczającą liczbę dodatkowych zajęć, zanieczyszczenie/ zaśmiecenie (po 8%), brak lub zły stan kanalizacji (7%), problemy z kanalizacją deszczową (6%), a także na wiatraki (5%). Pozostałe warianty uzyskały wskaźnik odpowiedzi poniżej 5%.

Rysunek 6 Jakie negatywne zjawiska występują na terenie Pani/Pana miejsca zamieszkania? (Pytanie wielokrotnego wyboru – nie sumuje się do 100%)

Zły stan dróg 20% Zły stan powietrza/ palenie śmieciami/ niska emisja 17% Zły stan chodników 12% Degradacja budynków/ pustostanów oraz opuszczonych posesji 11% Niewystarczajaca liczba dodatkowych zajęć - głównie dla dzieci i młodzieży 8% Zanieczyszczenie/ zaśmiecenie 8% Brak/ zły stan kanalizacji 7% Zapchane rowy melioracyjne/ kanalizacja deszczowa 6% Wiatraki 5% Zanieczyszczenie wody 4% Brak miejsc pracy 4% Brak wsparcia dla firm i inwestorów 4% Miejsca rekreacji i wypoczynku 3% Alkoholizm 3% Odśnieżanie dróg 3% Szybka/ niebezpioeczna jazda - niebezpieczeństwo komunikacyjne 3% Brak dotacji na ekologiczne piece 3%

0% 5% 10% 15% 20% 25%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań CATI, CAWI, n=106

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 40 | S t r o n a

Wśród działań, które powinny zostać podjęte przez władze gminy w celu eliminacji lub ograniczenia negatywnych zjawiska uczestnicy badania najczęściej wskazywali poprawę stanu dróg (17%) oraz rozwiązać kwestie zanieczyszczenia powietrza (13%). 11% respondentów wskazywało również zadbanie o opuszczone/ stare budynki i posesje..

Rysunek 7 Jakie działania powinny zostać podjęte przez władze gminy w celu eliminacji/ ograniczenia negatywnych zjawisk na terenie Pani/Pana miejsca zamieszkania? (Pytanie wielokrotnego wyboru – nie sumuje się do 100%)

poprawic stan dróg 17% Rozwiązać kwestie zanieczyszczenia powietrza 13% poprawic stan chodników 12% Zadbać o opuszczone/ stare budynki i posesje 11% Uporządkowanie terenów publicznych i dróg 8% Dofinansowanie ekologicznych pieców/ kolektorów… 7% Zwiększenie oferty i infrastruktury rozrywkowej/ rekreacyjnej 7% Zwiększyć dostęp do/poprawić stan kanalizacji 7% Wsparcie dla MŚP/ ulgi podatkowe 5% Modernizacja budynków użyteczności publicznej/… 5% Uporządkowanie nabrzeży i wału przeciwpowodziowego 3% Zagospodarowanie rynku w Krzanowicach 3% Odśnieżanie dróg 3% Poprawić stan rowów melioracyjnych oraz kanalizacji… 3% Budowa sklepu ("sieciówki") 2% Przeciwdziałanie powstawaniu nowych elektrowni wiatrowych 2% Place zabaw/ siłownie zewnętrzne 2% Oświetlenie dróg/ przejść dla pieszych 2% Wprowadzić ograniczenia prędkości/ progi zwalniające 2%

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań CATI, CAWI, n=106

Uczestnicy badania zapytani zostali również o najbardziej oczekiwaną lokalizację działań z zakresu wsparcia rozwoju społecznego – ponad połowa respondentów (58%) wskazało na Krzanowice, ok. jedna trzecia badanych (33% - 31%) wskazało na sołectwa: Bojanów, Wojnowice oraz Borucin, z kolei 17% wskazało na Pietraszyn.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 41 | S t r o n a

Rysunek 8 Na jakich obszarach gminy działania z zakresu wsparcia rozwoju społecznego (np. ograniczenie ubóstwa, wsparcie ubogich rodzin, walka z patologiami społecznymi) są najbardziej potrzebne? (Pytanie wielokrotnego wyboru – nie sumuje się do 100%)

Krzanowice 58% Bojanów 33% Wojnowice 31% Borucin 31% Pietraszyn 17%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań CATI, CAWI, n=106

Natomiast trzy czwarte respondentów wskazało na konieczność realizacji działań z zakresu wsparcia rozwoju gospodarczego w Krzanowicach. 39% respondentów wybrało odpowiedź Bojanów, natomiast co czwarty uczestnik badania wskazał na Borucin. Blisko co piąty (18%) ankietowany jako miejsce zlokalizowania działań służących pobudzeniu gospodarczego wskazał na Wojnowice, z kolei Pietraszyn wskazało zaledwie 2% respondentów.

Rysunek 9 Na jakich obszarach gminy działania z zakresu wsparcia rozwoju gospodarczego (np. wzrostu produkcji, zmniejszenie bezrobocia, zwiększenie liczy przedsiębiorstw) są najbardziej potrzebne? (Pytanie wielokrotnego wyboru – nie sumuje się do 100%)

Krzanowice 75% Bojanów 39% Borucin 25% Wojnowice 18% Pietraszyn 2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań CATI, CAWI, n=106

Podobnie jak w przypadku powyższego pytania kształtuje się struktura odpowiedzi mieszkańców Gminy Krzanowice na pytanie: „Na jakich obszarach gminy działania z zakresu modernizacji lub budowy nowej infrastruktury (np. infrastruktury drogowej, tj. chodniki, ulice, parkingi; mieszkaniowej, tj. odnowienie elewacji budynków, dostosowanie budynków do potrzeb osób niepełnosprawnych) ) są najbardziej potrzebne? – 73% ankietowanych wskazało Krzanowice, 18% -Wojnowice i Bojanów, 15% - Borucin, natomiast najrzadziej wybierany był Pietraszyn (14%).

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 42 | S t r o n a

Rysunek 10 Na jakich obszarach gminy działania z zakresu modernizacji lub budowy nowej infrastruktury (np. infrastruktury drogowej, tj. chodniki, ulice, parkingi; mieszkaniowej, tj. odnowienie elewacji budynków, dostosowanie budynków do potrzeb osób niepełnosprawnych) ) są najbardziej potrzebne? (Pytanie wielokrotnego wyboru – nie sumuje się do 100%)

Krzanowice 73% Wojnowice 18% Bojanów 18% Borucin 15% Pietraszyn 14%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań CATI, CAWI, n=106

Respondenci zapytani zostali o ocenę poszczególnych zjawisk społecznych, gospodarczych i przestrzenno-infrastrukturalnych w skali 0 – 4, gdzie „0” oznacza ocenę najniższą, a „4” – najwyższą.

Mieszkańcy Gminy Krzanowice najgorzej ocenili stan dróg i chodników, stan środowiska naturalnego, dostosowanie przestrzeni publicznych do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz estetykę i zagospodarowanie terenu (najczęstszy wskaźnik wyboru odpowiedzi „0” oraz „1”. Natomiast najlepiej respondenci ocenili takie aspekty funkcjonowania Gminy jak:

 Dostępność i jakość usług edukacyjnych,

 Dostępność i jakość obiektów usługowo-handlowych,

 Dostępność i jakość usług opiekuńczych nad małymi dziećmi,

 Dostępność i jakość usług w zakresie pomocy społecznej,

 Dostępność i jakość oferty sportowo – rekreacyjnej.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 43 | S t r o n a

Rysunek 11 Jak Państwo oceniają następujące aspekty życia w gminie? Bardzo prosimy o cenę na skali od 0 do 4, gdzie 0 oznacza ocenę najniższą a 4 najwyższą.

Stan środowiska naturalnego (np. jakość 13% 28% 45% 12% 1% powietrza, wody) 7% 18% 59% 13% 3% Wsparcie osób bezrobotnych 9% 19% 53% 18% Warunki do prowadzenia działalności gospodarczej 7% 21% 54% 17% 2% Transport publiczny 1% Stan budynków mieszkalnych, w tym wyposażenie w 17% 54% 25% 3% podstawowe media 15% 50% 29% 7% Stan dróg i chodników Dostosowanie przestrzeni publicznych do potrzeb 12% 23% 52% 13% osób niepełnosprawnych Estetyka i zagospodarowanie przestrzeni (zieleń 10% 16% 55% 18% 1% miejska, mała architektura, ławki) Warunki do aktywności obywatelskiej i działania 5% 13% 57% 21% 4% organizacji pozarządowych 2% Dostępność i jakość obiektów 9% 60% 22% 8% usługowo-handlowych 1% Dostępność i jakość oferty 17% 51% 25% 6% rekreacyjno-sportowej 1% 24% 49% 25% 2% Dostępność i jakość oferty kulturalnej 2% Dostępność i jakość usług w zakresie pomocy 8% 62% 22% 7% społecznej 5% 23% 55% 14% 4% Dostępność i jakość usług służby zdrowia 2% 52% 33% 13% Dostępność i jakość usług edukacyjnych 2% Dostępność i jakość usług opiekuńczych nad 7% 57% 26% 8% małymi dziećmi 0% 20% 40% 60% 80% 100%

0 1 2 3 4

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań CATI, CAWI, n=106

Zdaniem uczestników badania w pierwszej kolejności działania rewitalizacyjne powinny być skierowane do młodzieży (45%) oraz rodzin z małymi dziećmi (44%). 40% uczestników badania wskazało na seniorów, jako grupę docelową rewitalizacji, natomiast po 28% badanych wskazało na osoby zagrożone ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz dzieci. Blisko jedna piąta respondentów wybrało osoby bezrobotne (19%) oraz osoby niepełnosprawne (18%).

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 44 | S t r o n a

Rysunek 12 Jakie grupy powinny być głównymi odbiorcami działań rewitalizacyjnych? (Pytanie wielokrotnego wyboru – nie sumuje się do 100%)

Młodzież 45% Rodziny z małymi dziećmi 44% Seniorzy 40% Osoby zagrożone ubóstwem i wykluczeniem… 28% Dzieci 28% Osoby bezrobotne 19% Osoby niepełnosprawne 18%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań CATI, CAWI, n=106

6. Analiza SWOT

Celem analizy SWOT (strengths-weaknesses-opportunities-threats) jest identyfikacja i analiza czynników w kontekście ustalonego celu oraz wskazanie najlepszych rozwiązań, wytyczenie kierunków działania przy jednoczesnym wykorzystaniu szans i mocnych stron, a także minimalizacji zagrożeń i słabych stron analizowanego podmiotu. Przystępując do analizy SWOT należy wskazać czynniki, które mogą wpływać na funkcjonowanie analizowanego podmiotu. Następnie należy posegregować je w cztery grupy:

 grupa 1: mocne strony (strenghts, „S”) - czynniki wewnętrzne, cechy, które stanowią atuty, zalety, przewagę analizowanego podmiotu  grupa 2: słabe strony (weaknesses, „W”) - czynniki wewnętrzne, cechy, które są słabszą stroną analizowanego podmiotu, bariery, wady  grupa 3: szanse (opportunities, „O”) - czynniki zewnętrzne, cechy otoczenia, które stwarzają szansę korzystnej zmiany analizowanego podmiotu  grupa 4: zagrożenia (threats, „T”) - czynniki zewnętrzne, cechy otoczenia, które stwarzają niebezpieczeństwo zmian niekorzystnych dla analizowanego podmiotu

Analiza SWOT bazuje na identyfikacji poszczególnych czynników za pomocą kryterium czasu ich występowania (obecne/ przyszłe) i charakteru odziaływania danego czynnika

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 45 | S t r o n a

(pozytywne/ negatywne). Ze względu na zakres przedmiotowy i cel opracowania dokumentu zdecydowano się przyjąć założenia:

 mocne strony uznaje się wyłącznie te czynniki, które mają charakter wewnętrzny i pozytywny;  słabe strony uznaje się wyłącznie te czynniki, które mają charakter wewnętrzny i negatywny;  szanse uznaje się wyłącznie te czynniki, które mają charakter zewnętrzny i pozytywny;  zagrożenia uznaje się wyłącznie te czynniki, które mają charakter zewnętrzny i negatywny.

Tabela 14 Analiza SWOT Silne strony Słabe strony  Lokalizacja:  Degradacja dróg powiatowych i o Położenie w sąsiedztwie gminnych na terenie Gminy. Raciborza;  Migracja – wyludnianie się gminy; o Bliskie położenie względem  Sezonowa emigracja zarobkowa granicy z Republiką Czeską; mieszkańców za granicę. o Środek Bramy Morawskiej.  Duże rozdrobnienie gospodarstw  Walory środowiskowe: rolnych; o Obszary o wysokim  Niezadowalający stan i braki w znaczeniu przyrodniczo – sieci kanalizacyjnej i gazowej. krajobrazowym;  Drogi o niezadowalającym stanie o Gleby najwyższych klas technicznym. bonitacyjnych;  Niewystarczająca liczba parkingów. o Obszary zwartych terenów  Uciążliwy poziom niskiej emisji. rolnych;  Niska świadomość ekologiczna o Tereny rekreacyjno- mieszkańców. turystyczne;  Niewystarczająco rozwinięta baza o Niewielki stopień sportowa i kulturalna. przemysłowej degradacji  Brak dostatecznie rozwiniętej bazy środowiska. turystyczno-rekreacyjnej gminy.  Głęboko zakorzenione tradycje  Brak wydzielonych w gminie stref kulturowe: aktywności gospodarczej. o Tożsamość lokalna;  Niedostateczne rozwiązania o Kultywowanie tradycji komunikacyjne w Gminie. (stroje ludowe, gwara)  Niska dostępność komunikacyjna  Wspólnoty parafialne i organizacje Gminy. mniejszościowe;  Niewystarczające środki finansowe  Atrakcyjne tereny pod gminy na realizację większych budownictwo jednorodzinne. inwestycji.  Kluby sportowe.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 46 | S t r o n a

 Znaczna powierzchnia obszarów,  Intensyfikacja patologii na których możliwa jest produkcja społecznych przy ograniczonych zdrowej żywności. możliwościach ich rozwiązywania.  Dość dobra promocja regionu.  Utrudniony start życiowy  Liczne wydarzenia kulturalno – młodzieży – problemy rozrywkowe. charakterystyczne dla ośrodków wiejskich.  Brak ścieżek/ tras rowerowych.  Niski poziom edukacji na poziomie podstawowym i gimnazjalnym.  Niski poziom przedsiębiorczości mieszkańców Gminy.  Niedostosowanie budynków użyteczności publicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych.  Niski poziom dostępności do służby zdrowia. Szanse Zagrożenia  Sprzyjające warunki do rozwoju  Restrukturyzacja rolnictwa turystyki i agroturystyki. skutkująca upadkiem małych  Dostępność unijnych środków gospodarstw i spadkiem liczby pomocowych. miejsc pracy w rolnictwie.  Zjawisko suburbanizacji.  Wzrost importu produktów  Dostępność terenów do żywnościowych. osiedlania.  Niestabilność polityki państwa  Promocja zabytków (zmiany przepisów prawnych) w zlokalizowanych na terenie odniesieniu do: samorządów Gminy. lokalnych, małych i średnich  Wzrost gospodarczy Polski. przedsiębiorstw, rolnictwa.  Spadek bezrobocia.  Nieproporcjonalny wzrost zakresu  Odnawialne Źródła Energii. zadań samorządów lokalnych w  Partnerstwo Polsko – Czeskie. stosunku do uzyskiwanego zasilania finansowego.  Ceny nośników energii utrudniające proekologiczne zachowania (problemy z wyeliminowaniem niskiej emisji).  Ograniczenia połączeń wprowadzane przez organizatorów transportu publicznego (PKS, MPK).  Demoralizacja młodzieży.  Degradacja opuszczonych budynków i posesji. Źródło: opracowanie własne

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 47 | S t r o n a

7. Identyfikacja obszarów zdegradowanych na terenie Gminy Krzanowice

Zgodnie z Ustawą z dnia 9 października 2015r. o rewitalizacji, wyznaczenie obszaru zdegradowanego następuje na podstawie koncentracji na nim negatywnych zjawisk społecznych, przy jednoczesnym występowaniu co najmniej jednego z negatywnych zjawisk w sferze gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej bądź środowiskowej.

W poniższej tabeli przedstawiono obszary kryzysowe w poszczególnych sferach z uwzględnieniem wszystkich jednostek podziału gminy. Plusem oznaczono negatywną sytuację, natomiast puste pola oznaczają brak sytuacji kryzysowej w danej jednostce.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 48 | S t r o n a

Tabela 15 Wskazanie degradacji w sferze społecznej w sołectwach Gminy Krzanowice

Problemy społeczne

osób

opiekuńczo

sób

osób

pozarządowe na 100 osób na pozarządowe

Mediana wieku Mediana

kultury na 100 osób 100 na kultury

rodziny na 100 o 100 na rodziny

Saldo migracji na 100 osób 100 na migracji Saldo

wychowawczych na 100 osób 100 na wychowawczych kryzysowych obszarów Liczba

powodu ubóstwa na 100 osób 100 na ubóstwa powodu

Przyrost naturalny na 100 osób 100 na naturalny Przyrost

Liczba przestępstw na 100 osób 100 na przestępstw Liczba

liczba bezrobotnych na 100 osób 100 na bezrobotnych liczba

powodu alkoholizmu na 100 osób 100 na alkoholizmu powodu

Organizacje Organizacje

powodu niepełnosprawności na 100 osób 100 na niepełnosprawności powodu

Liczba osób korzystających z pomocy GOPS z z GOPS pomocy z korzystających osób Liczba z GOPS pomocy z korzystających osób Liczba z GOPS pomocy z korzystających osób Liczba z GOPS pomocy z korzystających osób Liczba

Ludność w wieku produkcyjnym na 100 osób 100 na produkcyjnym wieku w Ludność

liczba długotrwale bezrobotnych na 100 osób 100 na bezrobotnych długotrwale liczba

powodu bezradności w sprawach sprawach w bezradności powodu

Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 100 na poprodukcyjnym wieku w Ludność

Liczba osób korzystających z zajęć stałych domu domu stałych zajęć z korzystających osób Liczba

Liczba dzieci korzystających z dożywiania na 100 100 na dożywiania z korzystających dzieci Liczba

liczba bezrobotnych bez kwalifikacji na 100 osób 100 na kwalifikacji bez bezrobotnych liczba asystenta pomocy z korzystających rodzin Liczba

Liczba bezrobotnych do 30 roku życia na 100 osób 100 na życia roku 30 do bezrobotnych Liczba osób 100 na życia roku 50 po bezrobotnych Liczba Sołectwo osób 100 na przedprodukcyjnym wieku w Ludność Krzanowice -0,16 -0,91 16,22 64,79 19,00 40 1,55 0,72 0,28 0,56 0,48 0,16 0,76 1,27 0,68 0,00 0,16 0,32 0,32 0,52 9 Borucin -0,35 -0,44 14,66 66,52 18,82 41 1,86 1,15 0,35 0,53 0,62 0,18 5,30 1,86 1,15 0,35 0,35 0,35 0,53 0,09 12 Wojnowice -0,46 -1,25 16,99 64,20 18,81 39 3,08 1,60 0,34 0,68 1,03 0,57 0,00 3,65 0,34 0,46 2,51 0,46 2,39 0,46 14 Bojanów -0,42 -0,14 13,54 68,97 17,49 43 2,12 1,41 0,56 0,71 0,71 0,28 3,95 1,97 0,42 0,14 1,41 0,14 0,56 0,42 12 Pietraszyn 0,00 0,00 16,44 66,04 17,52 42 0,27 0,00 0,00 0,27 0,00 0,54 0,81 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,27 5 Średnia -0,28 -0,55 15,57 66,10 18,33 41 1,77 0,97 0,31 0,55 0,57 0,35 2,16 1,75 0,52 0,19 0,89 0,25 0,76 0,35 Źródło: opracowanie własne

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 49 | S t r o n a

Tabela 16 Wskazanie degradacji w sferach: gospodarczej, przestrzenno – infrastrukturalnej, technicznej i środowiskowej w sołectwach Gminy Krzanowice

Pozostałe problemy

na 100 100 na

przyłączy

na 100 osób 100 na

lista lista

osób osób

100 osób 100

ących remontów (w km) (w remontów ących

Ilość azbestu (m2) azbestu Ilość

socjalnych na 100 osób 100 na socjalnych

kapitalnego na 100 osób 100 na kapitalnego

gospodarcze na 100 osób 100 na gospodarcze

Ilość azbestu ogółem (mg) ogółem azbestu Ilość

Liczba zabytków Liczba

Liczba obszarów kryzysowych obszarów Liczba

Nowo zarejestrowane podmioty podmioty Nowozarejestrowane

Liczba budynków komunalnych i i komunalnych budynków Liczba

wymagaj

Długość dróg we własności gminnej gminnej własności we dróg Długość

Ogólna liczba budynków mieszkalnych na mieszkalnych budynków liczba Ogólna

Sieć wodociągowa wodociągowa Sieć Liczba budynków wymagających remontu remontu wymagających budynków Liczba Sołectwo autobusowych przystanków Liczba Krzanowice 0,32 27,70 0,16 0,16 13,1 0,16 0,12 100 59833 658,16 7 Borucin 0,35 26,94 0,09 0,09 6,1 0,18 0,27 100 13311 146,42 5 Wojnowice 0,23 21,21 0,00 0,00 4,7 0,46 0,11 100 10578 116,36 2 Bojanów 0,85 26,38 0,14 0,14 4,1 0,28 0,00 100 15305 168,35 2 Pietraszyn 0,54 24,26 0,00 0,00 3,15 0,27 0,27 100 18934 208,28 2 Średnia 0,46 25,30 0,08 0,08 6,23 0,27 0,15 100 23592,2 259,514

Źródło: Opracowanie własne

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 50 | S t r o n a

Obszary zdegradowane determinowane są łączną liczbą zdiagnozowanych problemów- na terenie 10 sołectw Gminy Krzanowice liczba ta jest równa bądź przekracza średnią dla Gminy (13,86).

W poniższej tabeli zaprezentowano szczegółową liczbę obszarów problemowych na terenie sołectw, w których wykazano największą ich liczbę.

W każdej z jednostek podziału Gminy Krzanowice zdiagnozowano obszary problemowe w sferze społecznej oraz przestrzenno-funkcjonalnej.

Obszary zdegradowane determinowane są łączną liczbą zdiagnozowanych problemów- na terenie trzech jednostek podziału Gminy Krzanowice liczba ta jest równa bądź przekracza średnią, wynoszącą 14.

Tabela 17 Wskazanie degradacji w poszczególnych sferach w sołectwach Gminy Krzanowice Sołectwo Liczba problemów Liczba pozostałych Suma zjawisk społecznych problemów kryzysowych Krzanowice 9 7 16 Borucin 13 5 17 Wojnowice 14 2 16 Bojanów 13 2 14 Pietraszyn 5 2 7 Średnia 14,00 Źródło: Opracowanie własne

Poniższy wykres ilustruje szczegółową liczbę zdiagnozowanych obszarów problemowych na terenie wszystkich jednostek podziału Gminy Krzanowice.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 51 | S t r o n a

Rysunek 13 Liczba zdiagnozowanych obszarów problemowych w jednostkach podziału Gminy Krzanowice

Średnia dla Gminy 14,00

Borucin 18

Krzanowice 16

Wojnowice 15

Bojanów 14

Pietraszyn 7

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

Źródło: Opracowanie własne

Uwzględniwszy powyższe informacje, trzy jednostki podziału Gminy Krzanowice stanowią obszar zdegradowany. Są to:

Tabela 18 Obszary zdegradowane Gminy Krzanowice Liczba obszarów Sołectwo Powierzchnia (ha) Mieszkańcy kryzysowych Borucin 18 1060,82 1132 Krzanowice 16 1835,07 2516 Wojnowice 15 728,49 877 Suma 3624,38 4525 Gmina Krzanowice 4695,31 5605 Udział (%) 77% 81% Źródło: opracowanie własne

Sołectwa te zajmują łączną powierzchnię równą 4695,31 ha, co stanowi 77% powierzchni Gminy Krzanowice. Teren ten zamieszkiwany jest przez łączną liczbę ludności wynoszącą 4 525, stanowiąc 81% populacji gminy.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 52 | S t r o n a

8. Identyfikacja obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Krzanowice

Zgodnie z Ustawą z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji za obszar rewitalizacji uznać można teren obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechujący się występowaniem zjawisk negatywnych oraz znaczeniem dla rozwoju lokalnego. Może być on podzielony na podobszary, które nie posiadają ze sobą wspólnych granic, jednak nie mogą obejmować terenów większych niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałych przez 30% jej mieszkańców. Obszar rewitalizacji na obszarze Gminy Krzanowie został wybrany na podstawie diagnozy społeczno-gospodarczej, jak również analizy wskaźnikowej w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej oraz środowiskowej.

Wyodrębniony obszar rewitalizacji charakteryzuje się największym natężeniem obszarów problemowych w wyżej wymienionych sferach, jak również cechuje się znaczeniem dla rozwoju lokalnego, stanowiąc naturalny kierunek interwencji. W związku z faktem, iż obszar zdegradowany przekracza wskaźniki ustawowe przewidziane dla obszaru rewitalizacji, obszar ten zostały wyznaczone w sposób mający na celu uwzględnienie szczególnego znaczenia dla rozwoju lokalnego wybranego obszaru. Ponadto zgodnie z Wytycznymi Ministra Rozwoju wytypowane do rewitalizacji podobszary stanowią tereny istotne dla tworzenia wizerunku Gminy oraz pobudzenia społeczno-gospodarczego na całym terenie zdegradowanym.

Tabela 19 Podobszary wyznaczone do rewitalizacji Gminy Krzanowice Obszary Powierzchnia (ha) Ludność problemowe Krzanowice 16 350 1658 Wojnowice 15 0,04 0 Suma 350,04 1658 Gmina Krzanowice 4695,31 5605 Udział (%) 7,5% 29,4% Źródło: opracowanie własne

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 53 | S t r o n a

8.1. Zasięg przestrzenny obszaru rewitalizacji Rysunek 14 Podobszar zdegradowany rewitalizacji - Krzanowice

Źródło: opracowanie własne

Obszar rewitalizacji Obszar zdegradowany

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 54 | S t r o n a

Rysunek 15 Podobszar zdegradowany i rewitalizacji rewitalizacji - Wojnowice

Źródło: opracowanie własne

Obszar rewitalizacji Obszar zdegradowany

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 55 | S t r o n a

9. Wizja wyprowadzenia obszaru rewitalizacji ze stanu kryzysowego (planowany efekt rewitalizacji)

Wizja jest jednym z głównych elementów wpływających na kierunek procesu rewitalizacji. Nakreśla pożądany stan docelowy, do którego należy dążyć, podporządkowując mu jednocześnie wszystkie działania. Rewitalizacja obszarów kryzysowych przebiegać powinna w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju, zakładające równowagę pomiędzy:

 rozwojem społecznym – którego przykładem może być aktywizacja i integracja lokalnej społeczności, w tym osób starszych i niepełnosprawnych, obniżenie poziomu przestępczości, zapobieganie wykluczeniom społecznym lub zwiększenie poziomu uczestnictwa w życiu publicznym;

 rozwojem gospodarczym – na przykład aktywizacja zawodowa mieszkańców, tworzenie nowych miejsc pracy, uatrakcyjnienie obszaru dla potencjalnych przedsiębiorców i inwestorów lub zwiększenie atrakcyjności turystycznej;

 rozwojem infrastrukturalnym – dla przykładu modernizacja zabudowy i infrastruktury drogowej, konserwacja zabytkowych obiektów, poprawa stanu środowiska.

Wykreowany wizerunek rewitalizowanego obszaru sprawi, że Gmina Krzanowice będzie miejscem rozpoznawalnym zarówno wśród potencjalnych inwestorów, jak i turystów. Stanie się także miejscem przyjaznym i atrakcyjnym dla mieszkańców i przedsiębiorców prowadzących na terenie wyznaczonym do rewitalizacji swoją działalność. Wsparcie i oferta społeczno-kulturalna kierowana będzie do wszystkich mieszkańców miasta – zarówno do dzieci i osób młodych, osób starszych, jak i często pomijanych osób w wieku produkcyjnym. Szczególną opieką otoczone zostaną tereny rewitalizacji. Dzięki działaniom miasta oraz wsparciu interesariuszy, obszary rewitalizowane staną się miejscami atrakcyjnymi zarówno dla mieszkańców, jak i turystów i inwestorów.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 56 | S t r o n a

Krzanowice jako miejsce spójnego rozwoju społeczno – gospodarczego, atrakcyjne dla mieszkańca, turysty i inwestora. Historyczne centrum miejscowości oferuje zróżnicowane i przyjazne miejsca spędzania wolnego czasu oraz przestrzenie dostępne dla wszystkich mieszkańców i turystów odwiedzających region.

Obszar rewitalizacji wyróżnia wysoki poziom dynamizacji pozytywnych procesów demograficznych i ekonomicznych oraz wysoki wskaźnik dostępności do podstawowych usług społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych.

Misja natomiast to ogólny kierunek działań rewitalizacyjnych w planowanym przedziale czasu. Istotne jest wskazanie obszarów najistotniejszych dla procesu rewitalizacji. Misja stanowi sposób osiągnięcia stanu docelowego - wyrażonego w wizji wyprowadzenia obszarów rewitalizacji ze stanu kryzysowego. Misja usprawnia osiągnięcie wyznaczonego celu poprzez dobór i wykonanie poszczególnych działań.

Misją Gminy Krzanowice, umożliwiającą kompleksową i efektywną rewitalizację, jest:

Rewitalizacja przestrzeni oraz aktywizacja społeczna i gospodarcza mieszkańców obszaru rewitalizacji w celu wykreowania atrakcyjnego i bezpiecznego historycznego centrum Krzanowic oraz stworzenia wizerunku miejsca atrakcyjnego turystycznie.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 57 | S t r o n a

10. Cele rewitalizacji i kierunki interwencji

Realizacja Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice opiera się na kompleksowym ujęciu procesu rewitalizacji, obejmującym działania wspomagające osoby potrzebujące, aktywizujące i integrujące społeczność lokalną oraz działania dotyczące modernizacji infrastruktury społecznej, technicznej i turystycznej.

Krzanowice3

Krzanowice do drugiej połowy XIX wieku posiadały prawa miejskie nadane w 1265 roku przez króla Przemysława Ottokara II i zatwierdzone w 1313 przez króla Jana Luksemburczyka. Przez następne dwa wieki miasto rozwija się korzystając z wytyczenia nowych terenów pod miasta i drogi do Opavy i Raciborza. W 1498r Krzanowice uzyskały prawo organizowania jarmarków. Czynnikiem sprzyjającym rozkwitowi miasta było także dobrze Rozwijające się rzemiosło np. warzenie piwa. W średniowieczu istniał tu zamek. Obecnie na wzgórzu zamkowym usytuowany jest kościół p.w.św. Wacława. Po wiekach rozwoju, w XVIIw. Krzanowice tracą na znaczeniu. Szczególnie negatywne piętno na Krzanowicach wywarła wojna trzydziesto letnia ( 1618-1648). W 1683r. przez miejscowość w drodze na odsiecz Wiednia przeciągały wojska króla Jana III Sobieskiego.

Odbudowane po zniszczeniach wojennych Krzanowice, od 1945r. należą do Polski. Znajdujący się w centrum rynek przypomina o "minionej" historii. Obecnie dominuje zabudowa jednorodzinna, zwarta, typowa dla małych miast, z kamienicami przy rynku i uliczkach centralnych.

W dniu 1 stycznia 2001 roku Krzanowice odzyskały prawa miejskie.

3 http://www.krzanowice.pl/new/site/index/4-gmina/56-krzanowice.html

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 58 | S t r o n a

Wojnowice4

Wieś położona jest w kierunku południowo-zachodnim od Raciborza. Prawdopodobnie nazwa Wojnowice wywodzi się od imienia Wojan (notowanego już w XIIIw.) powstałego od rzeczownika woj lub woju, czyli żołnierz.

Pierwsza wzmianka o Wojnowicach datowana jest przez klasztor dominikanów w Raciborzu już w 1370 roku. Przypuszczać należy, że już wtedy był w wiosce kościół parafialny oraz proboszcz. Z tego też można sądzić, że była to wioska dość spora, zamieszkana głównie przez gospodarzy i ogrodników.

W roku 1796 okupiły się Wojnowice razem z Bojanowem i Lekartowem sumą 191 000 talarów, zyskując przez to samodzielność. Sumę potrzebną na okupienie się zyskały gminy w formie pożyczki od wrocławskich kapitalistów. Ponieważ jednak wioska nie wywiązała się z zaciągniętej pożyczki przeszła drogą licytacji na własność dotychczasowego wierzyciela.

Aktualnie wioska liczy ok 1050 mieszkańców. Istnieje 53 indywidualnych gospodarstw rolnych o powierzchni 286,25 ha oraz 196 nieruchomości rolne o powierzchni 301.328 m2.

4 http://www.krzanowice.pl/new/site/index/4-gmina/58-wojnowice.html

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 59 | S t r o n a

Realizację Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice zaplanowano w formie trzech kierunków interwencji (dziedzin strategicznych) określonych na podstawie analizy danych zastanych, diagnozy potrzeb i problemów rewitalizacyjnych. Dziedziny te odpowiadają na zidentyfikowane w ramach diagnozy zjawiska kryzysowe, realizując cel strategiczny Programu Rewitalizacyjnego, jakim jest: odnowa i ożywienie oraz poprawa wizerunku obecnie problemowych obszarów gminy Krzanowice przy partycypacji i zaangażowaniu zróżnicowanych grup interesariuszy Programu.

Realizacja celu nadrzędnego PR prowadzić będzie do zrównoważenia szans rozwojowych obszarów obecnie problemowych na terenie obszaru rewitalizacji oraz wyprowadzenia tych terenów ze stanu kryzysowego poprzez kreowanie i wdrażanie kluczowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych na obszarach problemowych przy pełnym zaangażowaniu i partycypacji interesariuszy Programu.

Interesariusze to osoby, instytucje lub ich grupy, które są w strefie bezpośredniego lub pośredniego oddziaływania Gminnego Programu Rewitalizacji oraz podmioty, które mogą uczestniczyć w realizacji Programu i wpływać (pozytywnie lub negatywnie) na jego rezultaty. Interesariuszami Programu Rewitalizacji mogą być zatem lokalne społeczności i poszczególne osoby oraz ich formalni i nieformalni przedstawiciele, władze samorządowe i krajowe, politycy, przywódcy religijni, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, grupy specjalnych interesów, społeczności akademickie oraz przedstawiciele biznesu5.

Realizacja celu strategicznego Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice prowadzić będzie do zwiększenia partycypacji społecznej oraz przede wszystkim wyprowadzenia zdiagnozowanego obszaru ze stanu kryzysowego i zwiększenia możliwości rozwojowych obszaru zdegradowanego.

5 International Finance Corporation (2007). Stakeholder Engagement: A Good Practice Handbook for Companies Doing Business in Emerging Markets, World Bank Group.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 60 | S t r o n a

Dwa pierwsze kierunki interwencji stanowią podstawę efektywnej realizacji Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice, poprzez bezpośrednie oddziaływanie na mieszkańców terenów poddanych rewitalizacji w kwestiach o największym nasyceniu problemowym:

1. Kierunek interwencji (obszar problemowy): Sfera społeczna Cel strategiczny: Aktywizacja społeczno - kulturalna mieszkańców oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu

2. Kierunek interwencji (obszar problemowy): Sfera gospodarcza Cel strategiczny: Aktywizacja gospodarcza i zawodowa mieszkańców

Trzeci kierunek interwencji, będący dopełnieniem rozwoju społeczno – gospodarczego mieszkańców, stanowi odpowiedź na zdiagnozowane potrzeby rewitalizacyjne gminy Krzanowice.

3. Kierunek interwencji (obszar problemowy): Przestrzeń i infrastruktura

Cel strategiczny: Zwiększenie estetyki, funkcjonalności i zagospodarowania przestrzennego obszaru problemowego, z zachowaniem walorów naturalnych i środowiskowych oraz dziedzictwa kulturowego miejscowości

Dla każdego z kierunków interwencji (obszarów problemowych opracowano cele operacyjne, do których przyporządkowane zostały poszczególne działania rewitalizacyjne.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 61 | S t r o n a

Tabela 20 Matryca logiczna celów Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice Wizja

Misja

Cel strategiczny

Obszary Społeczeństwo Gospodarka Przestrzeń i infrastruktura problemowe Aktywizacja społeczno - Aktywizacja gospodarcza i Zwiększenie estetyki, kulturalna mieszkańców zawodowa mieszkańców funkcjonalności i oraz przeciwdziałanie zagospodarowania wykluczeniu społecznemu przestrzennego obszaru Cele problemowego, z strategiczne zachowaniem walorów naturalnych i środowiskowych oraz dziedzictwa kulturowego miejscowości

Aktywizacja i promocja Przeciwdziałanie Estetyzacja oraz zwiększenie zaangażowania marginalizacji osób jakości i funkcjonalności społecznego mieszkańców zagrożonych ubóstwem i przestrzeni publicznej na obszaru rewitalizacji wykluczeniem społecznym obszarze rewitalizacji Integracja społeczna osób Rozwój lokalnej Zwiększenie dostępności do Cele zamieszkujących obszary przedsiębiorczości infrastruktury społecznej dla operacyjne zdegradowane osób zagrożonych wykluczeniem społecznym Zwiększenie poziomu Wykorzystanie dziedzictwa Rozwój i modernizacja edukacji na obszarze kulturowego i historycznego infrastruktury technicznej wyznaczonym do do promocji obszaru rewitalizacji rewitalizacji

Źródło: opracowanie własne

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 62 | S t r o n a

11. Lista planowanych przedsięwzięć i projektów rewitalizacyjnych

Zgodnie z Wytycznymi programowymi IZ RPO WSL dotyczącymi zasad przygotowania lokalnych programów rewitalizacji (lub dokumentów równorzędnych) w perspektywie finansowej 2014-2020, projekty rewitalizacyjne zostały podzielone na projekty kluczowe (składane w konkursie o dofinansowanie w ramach działania 6.3 „Rewitalizacja zdegradowanych obszarów”, tworzące tzw. „Listę A”) oraz projekty komplementarne (składane w konkursach w ramach innych działań RPO WSL 2014 -2020, tworzące tzw. „Listę B”).

W ramach całościowego procesu rewitalizacji obszarów zdegradowanych gminy Krzanowice zaplanowano 4 projekty kluczowe oraz 2 projekty komplementarne oraz listę potencjalnych działań, których doprecyzowanie jest nie możliwe na etapie opracowania Programu Rewitalizacji.

11.1. Lista A: projekty kluczowe Tabela 21 Projekt kluczowy nr 1 Projekt nr 1 Rewitalizacja Rynku w Krzanowicach z przeznaczeniem na cele społeczne Lokalizacja projektu/miejsce Rynek w Krzanowicach, przeprowadzenia przedsięwzięcia centralne miejsce w Krzanowicach. (powierzchnia, nr działek) Pow.- ok. 0,0349 ha Nr działki-2609 Podmioty realizujące Gmina Krzanowice projekt/przedsięwzięcie

Partnerzy w realizacji - projektu/przedsięwzięcia Opis projektu Opis stanu istniejącego Rynek utworzony na bazie kwadratu z kamienicami i punktami usługowo –handlowymi -poczta, bank, Miejski Dom Kultury, apteka; przystankiem autobusowym, dwoma obiektami zabytkowymi – kolumna Najświeższej Marii Panny Niepokalanie Poczętej-barokowa, kaplica św. Nepomucena – barokowa, otoczona okazałym drzewostanem. Na samym rynku występuje duże zadrzewienie. Jest to miejsce potocznie nazywane „Parkiem”. Elementy małej architektury z uwagi na wiek należy wymienić. Rynek

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 63 | S t r o n a

otoczony jest zabudowaniami (kamieniczki niejednokrotnie zabytkowe). Przez Rynek przebiega ul. Zawadzkiego. Cel projektu/przedsięwzięcia Utworzenie przestrzeni publicznej z funkcją rekreacyjno-wypoczynkową (ławeczki, stanowiska dla rowerów, zieleń parkowa, infokiosk. Stworzenie miejsca reprezentacyjnego Zakres realizowanych działań  wymiana nawierzchni

 utworzenie nowych nasadzeń  wymiana małej architektury  wymiana instalacji elektrycznej Harmonogram i kosztorys Planowane rozpoczęcie 2017 projektu/przedsięwzięcia Planowane zakończenie 2023 projektu/przedsięwzięcia Szacunkowy koszt 200 000 Potencjalne źródła finansowania Przez LGD „Partnerstwo dla Rozwoju” z PROW Wskaźniki Nazwa wskaźnika Jednostka Wartość miary docelowa Liczba miejsc rekreacji dostępnych dla osób Wskaźniki produktu Szt. 1 niepełnosprawnych Powierzchnia zrewitalizowanych miejsc służących ha 0,349 aktywizacji i integracji społecznej Liczba projektów mających na celu estetyzację Wskaźniki rezultatu Szt. 1 bezpośredniego przestrzeni miejskiej Liczba osób korzystających ze zrewitalizowanej osoby 5820 przestrzeni publicznej Źródło: opracowanie własne

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 64 | S t r o n a

Rysunek 16 Dokumentacja zdjęciowa dot. projektu nr 1

Źródło: opracowanie własne

Projekt wpisuje się w następujące cele szczegółowe Programu Rewitalizacji:

1.1. Aktywizacja i promocja zaangażowania społecznego mieszkańców obszaru rewitalizacji, 1.2. Integracja społeczna osób zamieszkujących obszary zdegradowane,

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 65 | S t r o n a

2.1. Przeciwdziałanie marginalizacji osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym, 2.2. Rozwój lokalnej przedsiębiorczości, 2.3. Wykorzystanie dziedzictwa kulturowego i historycznego do promocji obszaru rewitalizacji, 3.1. Estetyzacja oraz zwiększenie jakości i funkcjonalności przestrzeni publicznej na obszarze rewitalizacji, 3.2. Zwiększenie dostępności do infrastruktury społecznej dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, 3.3. Rozwój i modernizacja infrastruktury technicznej.

Tabela 22 Projekt kluczowy nr 2 Projekt nr 2 Teren dojazdowy do Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o., Miejskiego Domu Kultury, Gminnej Biblioteki Publicznej i Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej – wszystko w jednym budynku. Lokalizacja projektu/miejsce Teren dojazdowy do Przedsiębiorstwa Wodociągów i przeprowadzenia przedsięwzięcia Kanalizacji Sp. z o.o., Miejskiego Domu Kultury, (powierzchnia, nr działek) Gminnej Biblioteki Publicznej i Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej ul. Zawadzkiego 5 – wszystko w jednym budynku. Teren znajduję się na ulicy Cichej między kościołem parafialnym św. Wacława a rynkiem w Krzanowicach. Pow. - 0,0993 ha Nr działki. - 2596 Podmioty realizujące Gmina Krzanowice projekt/przedsięwzięcie Partnerzy w realizacji - projektu/przedsięwzięcia Opis projektu Opis stanu istniejącego Teren jest w złym stanie technicznym, nierówna, spękana nawierzchnia, nie występuje tam żadna roślinność, na terenie znajduje się nieestetyczne, niewykorzystane wzniesienie. Wizerunek terenu jest obskurny i nieestetyczny. Teren służy jako parking dla pracowników oraz miejsce parkingowe dla osób korzystających z instytucji mieszczących się w budynku. Wejście frontowe znajduje się od głównej ulicy Zawadzkiego, bez zabezpieczenia w miejsca parkingowe

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 66 | S t r o n a

Cel projektu/przedsięwzięcia Przebudowa i właściwe zagospodarowanie terenu tak aby stworzyć bezpieczeństwo i komfort korzystania, z w/w instytucji przez ich klientów. Możliwość przystosowania tego miejsca dla osób niepełnosprawnych ( rampa). Zakres realizowanych działań  wymiana nawierzchni,

 stworzenia miejsc postojowych,  przystosowanie dla niepełnosprawnych (rampa),  wykonanie nasadzeń. Harmonogram i kosztorys Planowane rozpoczęcie 2017 projektu/przedsięwzięcia Planowane zakończenie 2023 projektu/przedsięwzięcia Szacunkowy koszt 200 000 Potencjalne źródła finansowania RPO WSL oraz PROW Wskaźniki Nazwa wskaźnika Jednostka Wartość miary docelowa Liczba miejsc rekreacji dostępnych dla osób Wskaźniki produktu Szt. 4 niepełnosprawnych Powierzchnia zrewitalizowanych miejsc służących ha 0,0993 aktywizacji i integracji społecznej Liczba projektów mających na celu estetyzację Wskaźniki rezultatu Szt. 1 bezpośredniego przestrzeni miejskiej Liczba osób korzystających ze zrewitalizowanej osoby 5820 przestrzeni publicznej Źródło: opracowanie własne

Rysunek 17 Dokumentacja zdjęciowa dot. projektu nr 2

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 67 | S t r o n a

Źródło: opracowanie własne

Projekt wpisuje się w następujące cele szczegółowe Programu Rewitalizacji:

1.1. Aktywizacja i promocja zaangażowania społecznego mieszkańców obszaru rewitalizacji, 1.2. Integracja społeczna osób zamieszkujących obszary zdegradowane, 1.3. Zwiększenie poziomu edukacji na obszarze wyznaczonym do rewitalizacji, 2.1. Przeciwdziałanie marginalizacji osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym, 2.3. Wykorzystanie dziedzictwa kulturowego i historycznego do promocji obszaru rewitalizacji, 3.1. Estetyzacja oraz zwiększenie jakości i funkcjonalności przestrzeni publicznej na obszarze rewitalizacji, 3.2. Zwiększenie dostępności do infrastruktury społecznej dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, 3.3. Rozwój i modernizacja infrastruktury technicznej.

Tabela 23 Projekt kluczowy nr 3 Projekt nr 3 Modernizacja Budynku dawnej służby ochrony pogranicza na cele społeczne Lokalizacja projektu/miejsce Budynek dawnej służby ochrony pogranicza znajduje przeprowadzenia przedsięwzięcia się na ulicy Cegielnianej 18 w Krzanowicach. (powierzchnia, nr działek) Pow. - 0,5075 ha Nr działki – 1316/2

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 68 | S t r o n a

Podmioty realizujące Gmina Krzanowice projekt/przedsięwzięcie Partnerzy w realizacji - projektu/przedsięwzięcia Opis projektu Opis stanu istniejącego Obecnie na terenie znajdują się zabudowania w tym willa dawnego właściciela krzanowickiej cegielni oraz budynki gospodarcze. Teren jest w złym stanie technicznym. Większość okien w budynku głównym (willi) są wymienione na PCV i wstawione rolety antywłamaniowe. Na samej działce występuje silna, bujna, nieoporządzona roślinność. Cel projektu/przedsięwzięcia Stworzenie miejsca prezentacji/ ekspozycji lokalnego dziedzictwa kulturowego, wykorzystanie budynków gospodarczych na cele realizacji zadań z zakresu gospodarki komunalnej. Zakres realizowanych działań  prace remontowe części budynku pod izbę

regionalną  wykonanie dojścia do budynku  zakup gablot ekspozycyjnych  renowacja elewacji  modernizacja pokrycia dachowego Harmonogram i kosztorys Planowane rozpoczęcie 2017 projektu/przedsięwzięcia Planowane zakończenie 2023 projektu/przedsięwzięcia Szacunkowy koszt 1 000 000 zł Potencjalne źródła finansowania Euroregion Silesia Wskaźniki Nazwa wskaźnika Jednostka Wartość miary docelowa Liczba wyremontowanych budynków publicznych Wskaźniki produktu Szt. 1 powstałych na obszarze rewitalizacji Liczba miejsc na obszarze rewitalizacji, którym Szt. 1 nadano nowe funkcje społeczne Wskaźniki rezultatu Liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym osoby/rok 30 bezpośredniego korzystających z nowopowstałej infrastruktury Źródło: opracowanie własne

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 69 | S t r o n a

Rysunek 18 Dokumentacja zdjęciowa dot. projektu nr 3

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 70 | S t r o n a

Źródło: opracowanie własne

Projekt wpisuje się w następujące cele szczegółowe Programu Rewitalizacji:

1.1. Aktywizacja i promocja zaangażowania społecznego mieszkańców obszaru rewitalizacji, 1.2. Integracja społeczna osób zamieszkujących obszary zdegradowane, 1.3. Zwiększenie poziomu edukacji na obszarze wyznaczonym do rewitalizacji, 2.1. Przeciwdziałanie marginalizacji osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym, 3.1. Estetyzacja oraz zwiększenie jakości i funkcjonalności przestrzeni publicznej na obszarze rewitalizacji, 3.2. Zwiększenie dostępności do infrastruktury społecznej dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, 3.3. Rozwój i modernizacja infrastruktury technicznej.

Tabela 24 Projekt kluczowy nr 4 Projekt nr 4 Modernizacja świetlicy wiejskiej w Wojnowicach Lokalizacja projektu/miejsce Świetlica wielska w Wojnowicach zlokalizowana jest w przeprowadzenia przedsięwzięcia budynku OSP w Wojnowicach na ul. Odrodzenia 2 w (powierzchnia, nr działek) Wojnowicach. Pow. 1) – 0,0180 ha, 2) – 0,0200 ha Nr działki 1) –186, 2) -187 Podmioty realizujące - projekt/przedsięwzięcie

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 71 | S t r o n a

Partnerzy w realizacji projektu/przedsięwzięcia Opis projektu Opis stanu istniejącego Stan istniejący charakteryzuje się starymi i mocno zużytymi z uwagi na wiek elementami budynku i wyposażenia poszczególnych pomieszczeń mi.: zaplecze kuchenne, podłogi, wyposażenia: krzesła stoliki. Łatwo zauważa się brak miejsca dla inicjatyw lokalnych, które bardzo prężnie działają w sołectwie Wojnowice. Bryła budynku jest uformowana w kształcie litery L tworząc wnękę która doje możliwość wygospodarowania w budynku dodatkowych pomieszczeń. Cel projektu/przedsięwzięcia Bryła budynku jest uformowana w kształcie litery L tworząc wnękę która doje możliwość wygospodarowania w budynku (dobudowa) dwój pomieszczeń (piętro, parter). Celem jest stworzenie zaplecza do realizacji inicjatyw lokalnych sołectwa Wojnowice. Planowana rozbudowa OSP o pomieszczenia ogólnodostępne będzie wpływać pozytywnie na integrację społeczeństwa i stworzy przestrzeń do realizacji różnych inicjatyw. Zakres realizowanych działań  dobudowa w budynku OSP Wojnowice

pomieszczeń (parter, piętro) Harmonogram i kosztorys Planowane rozpoczęcie 2017 projektu/przedsięwzięcia Planowane zakończenie 2023 projektu/przedsięwzięcia Szacunkowy koszt 200 000,00 Potencjalne źródła finansowania Przez LGD „Partnerstwo dla Rozwoju” z PROW Wskaźniki Nazwa wskaźnika Jednostka Wartość miary docelowa Liczba wyremontowanych budynków publicznych Wskaźniki produktu Szt. 1 powstałych na obszarze rewitalizacji Liczba miejsc na obszarze rewitalizacji, którym Szt. 1 nadano nowe funkcje społeczne Wskaźniki rezultatu Liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym osoby/rok 150 bezpośredniego korzystających z nowopowstałej infrastruktury Źródło: opracowanie własne

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 72 | S t r o n a

Rysunek 19 Dokumentacja zdjęciowa dot. projektu nr 4

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 73 | S t r o n a

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 74 | S t r o n a

Źródło: opracowanie własne

Projekt wpisuje się w następujące cele szczegółowe Programu Rewitalizacji:

1.1. Aktywizacja i promocja zaangażowania społecznego mieszkańców obszaru rewitalizacji, 1.2. Integracja społeczna osób zamieszkujących obszary zdegradowane, 1.3. Zwiększenie poziomu edukacji na obszarze wyznaczonym do rewitalizacji, 2.1. Przeciwdziałanie marginalizacji osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym, 3.1. Estetyzacja oraz zwiększenie jakości i funkcjonalności przestrzeni publicznej na obszarze rewitalizacji, 3.2. Zwiększenie dostępności do infrastruktury społecznej dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, 3.3. Rozwój i modernizacja infrastruktury technicznej.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 75 | S t r o n a

11.2. Lista B: projekty komplementarne Tabela 25 Projekt komplementarny nr 1 Projekt nr 5 Remont Budynku Straży Granicznej w Pietraszynie na cele akceleracji i prowadzenia działalności gospodarczych Lokalizacja projektu/miejsce Budynek straży granicznej w Pietraszynie mieści się na przeprowadzenia przedsięwzięcia ul. Trulleya 41 w Pietraszynie. (powierzchnia, nr działek) Pow. działki.- 1)- 0,2199, 2)- 0,2671, 3)- 0,0526 Nr działki-1)- 342/133, 2)- 323/133, 3)- 321/132 Podmioty realizujące Gmina Krzanowice projekt/przedsięwzięcie Partnerzy w realizacji - projektu/przedsięwzięcia Opis projektu Opis stanu istniejącego Obecnie budynek wykorzystywany jest w celach handlowo-usługowym. Budynek od czerwca 2016 r. bierze udział w projekcie pn. "Polsko-Czeskie centrum gospodarcze w Pietraszynie" gdzie Gmina udostępniła pomieszczenia budynku bez opłat za czynsz przez 24 miesiące. Krok ten został wykonany z obopólną korzyścią, budynek przestał bezczynnie niszczeć i stworzył się sposób aby umożliwić mikro i małym przedsiębiorcom prowadzić/rozpocząć działalność gospodarczą. Obecnie budynek jest siedzibą czterech firm. Stan budynku jest dostateczny. W przypadku próby zaadoptowania jakieś przestrzeni wymagany remont. Duża powierzchnia działki. Cel projektu/przedsięwzięcia "Polsko-Czeskie centrum gospodarcze w Pietraszynie" jest projektem „rozwojowym”. Zamierza rozszerzyć ofertę dla stowarzyszeń i fundacji. Miejsce to może być dobrą ofertą dla wsparcia przedsiębiorczości, a także aktywizacji lokalnej/gminnej i okolicznej społeczności. Zakres realizowanych działań  remont poszczególnych pomieszczeń

 zakup sprzętu informatycznego, promocyjnego  remont pomieszczeń sanitarnych Harmonogram i kosztorys Planowane rozpoczęcie 2017 projektu/przedsięwzięcia Planowane zakończenie 2023 projektu/przedsięwzięcia Szacunkowy koszt 100 000,00 Potencjalne źródła finansowania Indywidualnie przedsiębiorcy w LGD „Partnerstwo dla Rozwoju”, budżet Gminy

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 76 | S t r o n a

Wskaźniki Nazwa wskaźnika Jednostka Wartość miary docelowa Liczba wyremontowanych budynków publicznych Wskaźniki produktu Szt. 1 powstałych na obszarze Gminy Liczba projektów mających na celu rozwój Szt. 1 gospodarczy na obszarze Gminy Wskaźniki rezultatu Liczba osób korzystających z wyremontowanej osoby/rok 15 bezpośredniego infrastruktury Źródło: opracowanie własne

Rysunek 20 Dokumentacja zdjęciowa dot. projektu nr 5

Źródło: opracowanie własne

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 77 | S t r o n a

Projekt wpisuje się w następujące cele szczegółowe Programu Rewitalizacji:

Tabela 26 Projekt komplementarny nr 2 Projekt nr 6 Przyłączenie kanalizacji Lokalizacja projektu/miejsce Pietraszyn, Wojnowice, Borucin, część Krzanowic przeprowadzenia przedsięwzięcia (powierzchnia, nr działek) Podmioty realizujące Gmina Krzanowice projekt/przedsięwzięcie Partnerzy w realizacji - projektu/przedsięwzięcia Opis projektu Opis stanu istniejącego Na większości obszaru Gminy brakuje kanalizacji sanitarnej, ścieki wywożone są beczkowozami do oczyszczalni. Część ścieków przedostaje się do ziemi, do cieków wodnych, co stanowi zagrożenie dla środowiska Cel projektu/przedsięwzięcia Skanalizowanie obszarów nieskanalizowanych poprzez przyłączenie wszystkich nieruchomości do kanalizacji sanitarnej, ścieki popłyną do oczyszczalni bez potrzeby pompowania szamb, poprawi się stan środowiska naturalnego Zakres realizowanych działań Wykonanie kanalizacji sanitarnej wraz z przykanalikami oraz przepompowniami dla ok. 4 500 RLM, długość kanalizacji ok. 30 km Harmonogram i kosztorys Planowane rozpoczęcie 2018 projektu/przedsięwzięcia Planowane zakończenie 2023 projektu/przedsięwzięcia

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 78 | S t r o n a

Szacunkowy koszt 30 000 000,00 zł Potencjalne źródła finansowania RPO WSL, PROW Wskaźniki Nazwa wskaźnika Jednostka Wartość miary docelowa Wskaźniki produktu Długość nowopowstałej sieci kanalizacyjne km 30 Wskaźniki rezultatu Liczba osób korzystających z nowopowstałej osoby 100 bezpośredniego infrastruktury technicznej Źródło: opracowanie własne

Projekt wpisuje się w następujące cele szczegółowe Programu Rewitalizacji:

3.1. Estetyzacja oraz zwiększenie jakości i funkcjonalności przestrzeni publicznej na obszarze rewitalizacji, 3.3. Rozwój i modernizacja infrastruktury technicznej.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 79 | S t r o n a

Powstanie, dzięki realizacji projektów podstawowych, nowych obiektów i przestrzeni publicznych zwiększa dostęp do usług społecznych i możliwość realizacji projektów aktywizujących zawodowo i społecznie mieszkańców oraz budujących tożsamość z obszarem rewitalizacji i zwiększających poziom integracji, więzi międzypokoleniowych.

Zgodnie z wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 oraz materiałem informacyjno-poradnikowym opracowanym we współpracy z zespołem ekspertów z Instytutu Rozwoju Miast6: „Ze względu na pomocnicze znaczenie dla osiągnięcia celów programu rewitalizacji, typy uzupełniających przedsięwzięć rewitalizacyjnych mogą zostać scharakteryzowane w programie zbiorczo bez konieczności szczegółowych opisów poszczególnych projektów/przedsięwzięć. (…) Charakterystyka pozostałych typów przedsięwzięć rewitalizacyjnych realizujących kierunki działań, mających na celu eliminację lub ograniczenia negatywnych zjawisk powodujących sytuację kryzysową powinna zawierać obszary tematyczne, zagadnienia istotne z punktu widzenia potrzeb obszaru rewitalizacji, a nie enumeratywnie przedsięwzięcia/projekty.

W związku z powyższym, w zależności od możliwości finansowania i zainteresowania podmiotów przewiduje się realizuję następujących grup projektów, które obecnie ze względu na brak precyzyjnych ustaleń znajdują się w tej części opracowania. Wśród pozostałych projektów rewitalizacyjnych (stan na 04.2017 r.) wyszczególnić można takie, potencjalne działania jak:

 Estetyzacja przestrzeni publicznych,  Zwiększenie jakości i funkcjonalności budynków użyteczności publicznych,  Dostosowanie przestrzenni publicznych do potrzeb osób niepełnosprawnych,  Przyciągnięcie nowych mieszkańców,  Polityka senioralna,  Zadbanie o tereny powodziowe,

6 https://www.mr.gov.pl/strony/zadania/polityka-rozwoju-kraju/rewitalizacja/krajowe-centrum-wiedzy-o- rewitalizacji/program-rewitalizacji-krok-po-kroku/

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 80 | S t r o n a

 Zwiększenie atrakcyjności turystycznej,  Współpraca z jednostkami na terenie Czech,  Zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży,  Zagospodarowanie czasu wolnego wszystkich mieszkańców Gminy Krzanowice,  Aktywizacja i integracja lokalnej społeczności,  Inwestycje lokalowe (lokale socjalne i komunalne),  Działania związane z aktywną rekreacją,  Zwiększenie lokalnej tożsamości i patriotyzmu lokalnego,  Działania promocyjne i wizerunkowe na poza obszarem Gminy.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 81 | S t r o n a

12. Mechanizmy zapewnienia komplementarności rewitalizacji

12.1. Kompleksowość Programu

Wszystkie zadania, zawarte w Programie Rewitalizacji Gminy Krzanowice zostały opracowane po wcześniejszym zapoznaniu się z wynikami diagnozy potrzeb i potencjałów rozwojowych Gminy oraz jej mieszkańców. Każde zaplanowane w ramach niniejszego dokumentu zadanie, pozwala na przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom, które zostały wcześniej przeanalizowane oraz powiązanie ich z zaplanowanymi celami.

Planowane projekty i przedsięwzięcia rewitalizacyjne uwzględniają aspekt społeczny, gospodarczy, środowiskowy, przesztrzenno-infrastrukturalny oraz techniczny w odniesieniu do obszaru rewitalizacji, jak również jego otoczenia. PR zawiera działania, które mają bezpośredni wpływ lub są kooperują z innymi przedsięwzięciami w celu efektywnego i strukturalnego rozwiązania problemów zdiagnozowanych na etapie opracowania szczegółowej diagnozy.

Aby przedstawić powiązania problemów z kierunkami interwencji posłużono się tabelą zamieszczoną poniżej.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 82 | S t r o n a

Tabela 27 Kompleksowość projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych w ramach PR Gminy Krzanowice Projekty Aspekt Aspekt Aspekt społeczny gospodarczy techniczny/ przestrzenny/ środowiskowy Projekty podstawowe Rewitalizacja Rynku w Krzanowicach z przeznaczeniem na cele społeczne   

Teren dojazdowy do Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o., Miejskiego Domu Kultury, Gminnej Biblioteki Publicznej i Gminnego Ośrodka    Pomocy Społecznej – wszystko w jednym budynku.

Modernizacja Budynku dawnej służby ochrony pogranicza na cele społeczne  

Modernizacja świetlicy wiejskiej w Wojnowicach  

Projekty uzupełniające Remont Budynku Straży Granicznej w Pietraszynie na cele akceleracji i prowadzenia    działalności gospodarczych Przyłączenie kanalizacji  

Źródło: opracowanie własne

Wymogiem koniecznym dla wspierania projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych jest konieczność zapewnienia ich komplementarności w szerokim spektrum funkcjonowania. Komplementarność może mieć charakter:

 przestrzenny,  problemowy,  proceduralno-instytucjonalny,  międzyokresowy,  finansowy.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 83 | S t r o n a

12.2. Komplementarność przestrzenna

Komplementarność przestrzenna oznacza zastosowanie przy określaniu projektów rewitalizacyjnych kryterium ciągłości przestrzeni i relacji przestrzennych łączących obszary rewitalizacji z pozostałymi częściami gminy. Gmina traktowana jest jako całościowa przestrzeń, bez punktowego nacechowania projektów. Efekty osiągnięte mogą również wpływać na otaczającą je przestrzeń i tam przynosić pośrednie rezultaty rewitalizacji. Mechanizm odpowiedzialny za komplementarność przestrzenną rewitalizacji powinien opierać się monitorowaniu zmian zagospodarowania przestrzennego obszaru rewitalizacji w skali całego obszaru gminy, nie tylko obszaru zdegradowanego.

W związku z powyższym komplementarność przestrzenna uwzględnia na etapie opracowania Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice wzajemne powiązania pomiędzy poszczególnymi przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi. Wzajemne powiązania przestrzenne szczegółowo przedstawia poniższa tabela:

Tabela 28 Komplementarność przestrzenna projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych Lp. Przedsięwzięcie Lokalizacja Komplementarność przestrzenna z projektami: Projekty podstawowe 1 Rewitalizacja Rynku w Krzanowicach z Krzanowice 2, 3, 6 przeznaczeniem na cele społeczne.

2 Teren dojazdowy do Przedsiębiorstwa Krzanowice 1, 3, 6 Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o., Miejskiego Domu Kultury, Gminnej Biblioteki Publicznej i Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej – wszystko w jednym budynku.

3 Modernizacja Budynku dawnej służby Krzanowice 1, 2, 6 ochrony pogranicza na cele społeczne.

4 Modernizacja świetlicy wiejskiej w Wojnowice 6 Wojnowicach.

Projekty uzupełniające 5 Remont Budynku Straży Granicznej w Pietraszyn 6 Pietraszynie na cele akceleracji i prowadzenia działalności gospodarczych. 6 Przyłączenie kanalizacji. Cała Gmina 1, 2, 3, 4, 5

Źródło: opracowanie własne

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 84 | S t r o n a

12.3. Komplementarność problemowa

Komplementarność problemową charakteryzuje uwzględnienie w projektach rewitalizacyjnych wszystkich trzech wymiarów PR. Projekty powinny wpływać na aspekt przestrzenny, społeczny i gospodarczy. W Programie Rewitalizacji Gminy Krzanowice określono 4 główne projekty rewitalizacyjne oraz 2 projekty uzupełniające, których cechy i spodziewane efekty korelują z wyżej wymienionymi aspektami. Kompletność problemowa zapewnia zwiększoną efektywność procesu oraz zyskanie dodatkowej wartości niż rozwiązanie poszczególnych problemów. Dla zapewnienia komplementarności należy:

 wyznaczyć wskaźniki, które określać będą efekty końcowe projektów rewitalizacyjnych (Rozdział: System Monitoringu i oceny PR);

 skorelować działania rewitalizacyjne z innymi działaniami podejmowanymi w ramach planowania strategicznego w Gminie – w ramach pozostałych dokumentów dotyczących rozwoju obszaru rewitalizowanego itp. Analogicznie władze Gminy powinny rozpatrywać inne dziedziny z uwzględnieniem Programu Rewitalizacji i możliwie wspierać określone w nim działania.

 Komplementarność problemowa stanowi potwierdzenie efektu synergii poszczególnych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych przeciwdziałających określonym problemom w każdej ze sfer problemowych.

Tabela 29 Komplementarność problemowa Projekty: Efekt synergii 1, 2, 3, 4, 5 Zwiększenie dostępności do infrastruktury społecznej i gospodarczej, przeciwdziałanie marginalizacji ekonomicznej, ubóstwu i wykluczeniu społecznemu 1, 2, 3, 4, 5, Estetyzacja i zwiększenie funkcjonalności obszaru 6 zdegradowanego 1, 2, 3, 4 Zagospodarowanie czasu wolnego osób zagrożonych wykluczeniem społecznym Realizacja wizji obszaru 1, 2, 6 Modernizacja infrastruktury technicznej rewitalizacji 1, 2, 3 Dostosowanie infrastruktury do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz osób z ograniczeniami ruchowymi 2, 5, 6 Zwiększenie atrakcyjności gospodarczej i inwestycyjnej 4, 5 Modernizacja infrastruktury służącej aktywizacji i integracji społecznej Źródło: opracowanie własne

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 85 | S t r o n a

12.4. Komplementarność proceduralno – instytucjonalna

Komplementarność proceduralno-instytucjonalna dotyczy aspektu zarządzania procesem rewitalizacji, którego powodzenie w znacznej mierze uzależnione jest od wykreowania odpowiedniego systemu zarządzania rewitalizacją (Rozdział: System wdrażania (realizacji) Programu Rewitalizacji. System ten określa m.in. sposób podejmowania decyzji, czy podmioty biorące udział w procesie rewitalizacyjnym.

Dla zapewnienia sprawnego zarządzania procesem rewitalizacji utworzony został Zespół ds. Rewitalizacji.

12.5. Komplementarność międzyokresowa

Zaplanowane przedsięwzięcia w ramach Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice są komplementarne z już zrealizowanymi projektami współfinansowanymi ze środków unijnych w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (m.in. Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego). Zrealizowane projekty były zarówno infrastrukturalne jak i projekty nieinwestycyjne tzw. ”miękkie”. Wszystkie w sposób bezpośredni bądź pośredni dotyczyły poprawy integracji społeczeństwa oraz ich aktywizacji zawodowej i społecznej zwłaszcza osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Tabela 30 Komplementarność międzyokresowa Nazwa Kwota przyznana Okres Nazwa i lokalizacja projektu funduszu z funduszu (w zł) realizacji Modernizacja ścieżki rowerowej w PROW 334 231 zł 2011 Wojnowicach Modernizacja budynku wielofunkcyjnego PROW 358 799 zł 2011-2012 w Bojanowie Przebudowa chodnika ul. Bończyka w PROW 135 569 zł 2011 Borucinie Rozwój usług publicznych świadczonych EFRR RPO 439 998,99 zł 2012-2013 drogą elektroniczną w Gminie Krzanowice WSL Poprawa stanu środowiska przyrodniczego EFRR RPO na terenie zlewni rzeki Odry – budowa 2 789 382.35 zł 2009-2010 WSL kanalizacji sanitarnej w miejscowości

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 86 | S t r o n a

Bojanów , Gmina Krzanowice Modernizacja budynku szkoły w EFRR RPO 692 391,62 zł 2010-2011 Wojnowicach WSL Zakup i dostawa pomocy dydaktycznych, sprzętu komputerowego oraz mebli w ramach projektu systemowego Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania klas I-III szkół EFS POKL 77 525,10 zł 2011-2012 podstawowych w Gminie Krzanowice - „Każdy z nas ma różne potrzeby edukacyjne” Herkules edukacji – rozwój kompetencji kluczowych uczniów w Gminie EFS POKL 417 325,35 zł 2014-2015 Krzanowice” Wykonanie remontu nawierzchni drogi gminnej w Krzanowicach, ul. Cegielniana, Kod CPV 45112730-1, EFRR: 45233120-6, 45112210- w ramach Transgraniczne 190 033,23 programu „Przywrócenie historycznych 2008 POWT CZ-PL EURO więzi – poprawa stanu technicznego drogi 2007- 2013 między miejscowościami Krzanowice i Strahovice „ EFRR: Połączenie drogowe przygranicznych Transgraniczne 96 400,69 2014 miejscowości Rohov i Krzanowice POWT CZ-PL EURO 2007- 2013 EFRR: Transgraniczne 124 444,64 Ścieżka rowerowa Kobeřice - Krzanowice 2014 POWT CZ-PL EURO 2007- 2013 EFRR: Wsparcie rozwoju ruchu transgranicznego Transgraniczne 16 168,78 EURO 2014 w Gminie Krzanowice POWT CZ-PL 2007- 2013

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 87 | S t r o n a

Fundusz Remont (wymiana ) uszkodzonych Solidarności przepustów wraz z przyczółkami na 114 357,00 zł 2011 Unii drogach gminnych transportu rolniczego Europejskiej Uwierz w lepszą przyszłość – kompleksowy program aktywizacji społeczno-zawodowej w gminie EFS POKL 175 999,00 zł 2010/2011 Krzanowice” – projekt konkursowy rok 2010/2011 „Uwierz w siebie – program aktywizacji społeczno-zawodowej w gminie EFS POKL 802 514,91 zł 2008-2014 Krzanowice” - projekt systemowy

Źródło: Urząd Miejski w Krzanowicach

12.6. Komplementarność źródeł finansowania

Komplementarność źródeł finansowania, w kontekście polityki spójności 2014-2020, oznacza, że finansowanie projektów rewitalizacyjnych, wynikających z planu rewitalizacji opiera się na uzupełnianiu się i łączeniu wsparcia ze środków EFRR, EFS i FS z wykluczeniem ryzyka wystąpienia podwójnego dofinansowania.

Mechanizm zapewnienia komplementarności źródeł finansowania opierać się będzie na silnej koordynacji i synergii projektów rewitalizacyjnych ze środkami polityk i instrumentów zarówno programów operacyjnych, jak i krajowych oraz na łączeniu zróżnicowanych źródeł finansowania, takich jak: PROW, RPO WSL, Budżet Gminy Krzanowice, LGD, Euroregion Silesia, środki lokalnych przedsiębiorców.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 88 | S t r o n a

13. Ramowy harmonogram rewitalizacji

Tabela 31 Szacunkowy czas realizacji poszczególnych projektów Lp. Nazwa projektu Szacunkowy czas realizacji projektu Projekty kluczowe

1 Rewitalizacja Rynku w Krzanowicach z przeznaczeniem na 2017-2023 cele społeczne

2 Teren dojazdowy do Przedsiębiorstwa Wodociągów i 2017-2023 Kanalizacji Sp. z o.o., Miejskiego Domu Kultury, Gminnej Biblioteki Publicznej i Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej – wszystko w jednym budynku.

3 Modernizacja Budynku dawnej służby ochrony pogranicza na 2017-2023 cele społeczne

4 Modernizacja świetlicy wiejskiej w Wojnowicach 2017-2023

Projekty uzupełniające

5 Remont Budynku Straży Granicznej w Pietraszynie na cele 2017-2023 akceleracji i prowadzenia działalności gospodarczych 6 Przyłączenie kanalizacji 2018-2023

Źródło: opracowanie własne

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 89 | S t r o n a

14. Indykatywne ramy finansowe

Tabela 32 Szacowana wartość poszczególnych projektów Tytuł projektu 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Suma (zł) Projekty podstawowe Rewitalizacja Rynku w Krzanowicach z przeznaczeniem na cele społeczne x x x x x x x 200 000 Teren dojazdowy do Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o., Miejskiego Domu Kultury, Gminnej Biblioteki x x x x x x x Publicznej i Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej – wszystko w 200 000 jednym budynku. Modernizacja Budynku dawnej służby ochrony pogranicza na cele społeczne x x x x x x x 1 000 000

Modernizacja świetlicy wiejskiej w Wojnowicach x x x x x x x 200 000 Suma 1 800 000 Projekty uzupełniające Remont Budynku Straży Granicznej w Pietraszynie na cele akceleracji i x x x x x x x 100 000 prowadzenia działalności gospodarczych Przyłączenie kanalizacji x x x x x x 30 000 000 Suma 30 100 000 Źródło: opracowanie własne

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 90 | S t r o n a

Lp. Tytuł projektu Szacunkowy Czy projekt będzie realizowany w razie koszt niepozyskania planowanych środków realizacji zewnętrznych? projektu (PLN) Tak Inny termin Nie lub zakres Projekty podstawowe Rewitalizacja Rynku w Krzanowicach z przeznaczeniem na cele społeczne 200 000 x

Teren dojazdowy do Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o., Miejskiego Domu Kultury, Gminnej Biblioteki Publicznej i Gminnego Ośrodka 200 000 x Pomocy Społecznej – wszystko w jednym budynku.

Modernizacja Budynku dawnej służby ochrony pogranicza na cele społeczne 1 000 000 x

Modernizacja świetlicy wiejskiej w Wojnowicach 200 000 x

Suma: - Projekty komplementarne Remont Budynku Straży Granicznej w Pietraszynie na cele akceleracji i prowadzenia 100 000 x działalności gospodarczych Przyłączenie kanalizacji 30 000 x 000 Suma: - Źródło: opracowanie własne

15. Mechanizmy partycypacji społecznej w procesie rewitalizacji

Program Rewitalizacji wypracowany jest przez samorząd gminny i poddawany jest dyskusji w oparciu o diagnozę lokalnych problemów:

 społecznych,

 gospodarczych,

 przestrzenno-funkcjonalnych,

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 91 | S t r o n a

 technicznych,

 środowiskowych.

Przygotowanie oraz wdrażanie procesu rewitalizacji w Gminie Krzanowice opiera się na zasadach partnerstwa i partycypacji7. Partycypacja społeczna wpisana jest w proces rewitalizacji, na każdym jego etapie: diagnozy, programowania, wdrażania i monitorowania. Współpraca z różnymi grupami interesariuszy, w szczególności ze społecznością obszaru rewitalizacji oraz innymi ich użytkownikami, takimi jak: przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe, pozwoli na:

 wyznaczenie liderów społecznych z różnych środowisk,

 określenie obszarów problemowych,

 zdiagnozowanie potrzeb rewitalizacyjnych w gminie,

 wypracowanie społecznej akceptacji podejmowanych działań rewitalizacyjnych,

 pozyskanie, ze źródeł publicznych i prywatnych, środków na działania rewitalizacyjne,

 systematyczne i ciągłe monitorowanie postępów realizacji Programu Rewitalizacji oraz jego aktualizację.

Przygotowanie Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice, jego wdrażanie i monitorowanie opierają się na współpracy ze wszystkimi grupami interesariuszy, w tym przede wszystkim ze:

 społecznością obszaru rewitalizacji,

 użytkownikami obszaru rewitalizacji,

 lokalnymi przedsiębiorcami,

7 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, s. 24.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 92 | S t r o n a

 organizacjami pozarządowymi.

Interesariusze to instytucje, osoby lub grupy osób, które znajdują się w strefie bezpośredniego lub pośredniego odziaływania Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice oraz instytucje i osoby, które mogą mieć wpływ (pozytywny lub negatywny) na realizację Programu i jego rezultaty.

Kompleksowość procesu rewitalizacji w Gminie Krzanowice zakładająca włączenie wielu grup interesariuszy, wymaga stworzenia struktury organizacyjnej oraz podziału kompetencji i obowiązków.

Jednym z podstawowych założeń wdrażania Programu Rewitalizacji jest aktywne włączenie społeczności lokalnej w proces wprowadzania zmian. Jednym ze sposobów takiej aktywizacji jest organizacja konsultacji społecznych. Są to spotkania, podczas których władze przedstawiają mieszkańcom swoje plany związane z przedsięwzięciami, które będą realizowane w ramach Programu Rewitalizacji, i które będą miały realny wpływ na ich jakość życia8. Niezwykle istotnym elementem konsultacji jest możliwość wysłuchania opinii i propozycji mieszkańców - konsultacje społeczne maja bowiem charakter dyskusji, która moderowana jest przez wyznaczoną wcześniej osobę.

Należy podkreślić, że ważnym elementem partycypacji społecznej jest efektywna, dwukierunkowa komunikacja z interesariuszami, tj. osobami, grupami osób, instytucjami, na które w pośredni lub bezpośredni sposób oddziałuje Program Rewitalizacji. Do interesariuszy programu zalicza się: mieszkańców obszaru rewitalizacji, właścicieli, użytkowników nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym terenie. Również w skład wchodzą podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić działalność gospodarczą lub społeczną (w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne, jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne oraz organy władzy publicznej).

8 polityka społ. stopień zaspokojenia potrzeb materialnych i niematerialnych — spełniania standardów lub realizacji wartości: biologicznych, psychologicznych, duchowych, społecznych i politycznych, kulturalnych, ekonomicznych i ekologicznych jednostek, rodzin i zbiorowości; pojęcie stosowane w polityce społecznej, psychologii, medycynie, ekonomii i socjologii; (Encyklopedia PWN).

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 93 | S t r o n a

W ramach prowadzonych prac nad Programem Rewitalizacji zapewniona została zarówno jednokierunkowa, jak i dwukierunkowa komunikacja z interesariuszami:

 Komunikacja jednostronna – umieszczanie na stronie internetowej Urzędu Miejskiego informacji na temat planowanych działań.

 Komunikacja dwustronna – spotkania konsultacyjne w formie warsztatów.

Zapewnianie mechanizmów partycypacji społecznej niesie ze sobą wiele korzyści:

 Mieszkańcy znają i rozumieją intencje władz lokalnych,

 Następuje lepsze zdiagnozowanie potrzeb lokalnych,

 Usprawnia się komunikacja,

 Mieszkańcy angażują się zarówno w proces tworzenia rozwiązania/strategii jak również są też częścią rozwiązania,

 Zwiększa się zaufanie do władz lokalnych,

 Wykorzystuje się realne i potencjalne zasoby lokalne do rozwiązywania problemów - szerokie korzystanie z różnorodnych kompetencji, umiejętności ludzi i instytucji,

 Mieszkańcy nie są biernym odbiorcą usług, a aktywnym podmiotem zmiany,

 Tworzy się kultura dialogu i kreatywności,

 Zapobiega się potencjalnym konfliktom w przyszłości, w szczególności w sprawach drażliwych.

Współpraca z różnymi grupami interesariuszy, w szczególności ze społecznością obszarów rewitalizacji i innymi ich użytkownikami, takimi jak przedsiębiorcy czy organizacje pozarządowe, pozwoli na:

 wyznaczenie liderów społecznych z różnych środowisk;

 określenie obszarów problemowych;

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 94 | S t r o n a

 zdiagnozowanie potrzeb rewitalizacyjnych w gminie;

 wypracowanie społecznej akceptacji podejmowanych działań rewitalizacyjnych;

 pozyskanie, ze źródeł publicznych i prywatnych, środków na działania rewitalizacyjne;

 systematyczne i ciągłe monitorowanie postępów realizacji Programu Rewitalizacji oraz jego aktualizację.

W toku przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji dążyło się, aby działania, o których mowa, skutkowały wypowiedzeniem się przez wszystkich interesariuszy wymienionych powyżej oraz wszystkich interesariuszy prowadzących na obszarze rewitalizacji działalność.

Ważnym jest, by działania partycypacyjne prowadzone były w sposób ciągły. Nie mogą zakończyć się one na procesie planowania, lecz dotyczyć muszą także realizacji projektów rewitalizacyjnych (upowszechniania informacji na temat PR, zasad uczestnictwa partnerów i beneficjentów, upublicznianie aktów prawnych i dokumentów, współpracy międzyinstytucjonalnej, udziału interesariuszy w inicjatywach lokalnych) oraz funkcjonowania po zakończeniu procesu rewitalizacji (upubliczniania monitoringu zmian z naciskiem na obszary rewitalizowane, publikowanie raportów i sprawozdań, badania na temat oceny procesów rewitalizacji, prezentacje efektów rewitalizacji).

Partycypacja społeczna jest wpisana w proces rewitalizacji jako fundament działań na każdym etapie tego procesu (diagnozowanie, programowanie, wdrażanie, monitorowanie). Skonsolidowanie wysiłków różnych podmiotów na rzecz obszaru rewitalizacji jest warunkiem sukcesu.

Poniżej przedstawione zostały wykorzystane formy partycypacji społecznej:

 Badanie ankietowe CATI, n = 50;

 Badanie ankietowe CAWI, n = 56 ;

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 95 | S t r o n a

 Warsztatowego spotkania konsultacyjnego, w którym uczestniczyło 12 interesariuszy Programu Rewitalizacji, w tym: przedstawiciele Urzędu Gminy, lokalnej władzy, mieszkańców oraz przedstawiciel firmy – Wykonawcy Programu Rewitalizacji;

 Spaceru studyjnego, którego przedmiotem były lokalizacje planowanych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych.

15.1. Odpowiedzialny społecznie obszar rewitalizacji

Terytorium społecznie odpowiedzialne TSR® (Territories Socialement Responsable) jest zintegrowanym systemem lokalnego planowania uwzględniającym aspekty społeczne, ekonomiczne, kulturowe i środowiskowe. Dodatkowo metodologia TSR® oparta jest na procesie partycypacyjnego zarządzania, którego założeniem jest wzrost jakości życia społeczności lokalnej na danym terytorium poprzez9:

 Zwiększenie spójności społecznej,

 Wzrost efektywności ekonomicznej,

 Zrównoważony rozwój,

 Wzrost demokracji.

Terytorium społecznie odpowiedzialne zapewnia wysoką jakość życia wszystkim jednostkom społeczności lokalnej. Proces TSR® charakteryzuje komplementarność, partycypacja, długoterminowość czy wzmacnianie świadomości społecznej. Koncepcja ta, jest dopełnieniem dobrze znanej strategii Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR Corporate Social Responsibility), natomiast jej opracowanie jest odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie na strategię odpowiedzialnego rozwoju społeczeństw w warunkach globalizacji, polityki i gospodarki rynkowej.

9 The REVES Charter, wytyczne TSR®, Mesyna 2007

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 96 | S t r o n a

Modelowe implementowanie modelu TSR® bazuje na poszukiwaniu rozwiązań dla problemów charakterystycznych dla poszczególnych wartości kapitału społecznego na terenie danego terytorium (za jeden z podstawowych warunków powodzenia TSR® uznaje się znalezienie właściwych granic terytorium, czyli jego potencjału na tle obowiązujących podziałów).

Opracowanie Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice wpisuje się w metodologię koncepcji Territories Socialement Responsable:

 W pierwszej kolejności przeprowadzona została diagnoza uwzględniająca m.in. aspekty społeczne, ekonomiczne, kulturowe i środowiskowe.  Następnie wyznaczony został obszar zdegradowany oraz obszar rewitalizacji (znalezienie właściwych granic terytorium).  W konsekwencji opracowania diagnozy i wyznaczenia obszaru rewitalizacji, a także przy wykorzystaniu partycypacji społecznej (konsultacje społeczne, spotkanie otwierające) opracowano system rozwiązań dla problemów charakteryzujących społeczność lokalną.  Dodatkowo opracowane zostały zasady i narzędzia służące realizacji, monitoringowi i ocenie Programu Rewitalizacji zgodnie z zasadą partycypacji społecznej.

16. System wdrażania (realizacji) Programu Rewitalizacji

System wdrażania Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice, zgodnie z Rozdziałem 2 Ustawy o rewitalizacji, oparty jest na zasadzie partnerstwa i partycypacji. Partycypacja społeczna na etapie wdrażania Programu (jako działania komplementarne do partycypacji na etapach diagnozy, programowania, czy monitorowania) umożliwi wypracowanie społecznej akceptacji dla podejmowanych przedsięwzięć rewitalizacyjnych, pozyskanie środków na działania rewitalizacyjne ze źródeł publicznych oraz prywatnych oraz systematyczny monitoring postępów realizacji Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice oraz w razie konieczności (np. podczas wystąpienia istotnej zmiany warunków realizacji PR) jego aktualizację.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 97 | S t r o n a

Wdrażanie oraz monitorowanie Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice bazują na współpracy i zaangażowaniu wszystkich grup interesariuszy, poprzez prowadzenie procesu dialogu społecznego pomiędzy zróżnicowanymi interesariuszami Programu Rewitalizacji.

Formy partycypacji społecznej na etapie wdrażania i monitorowanie Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice szczegółowo przedstawia poniższa tabela:

Tabela 33 Formy partycypacji społecznej na etapie wdrażania i monitorowania System wdrażania (realizacji) System monitoringu Formy komunikacji jednokierunkowej, czyli Formy komunikacji jednokierunkowej: informowania społeczności lokalnej, upublicznianie raportów oraz analiz tj. informacje na stronie internetowej Urzędu wskaźnikowych wszystkim interesariuszom Miejskiego, informacje w Biuletynie Informacji Programu Rewitalizacji. Publicznej, artykuły w lokalnych mediach i materiały drukowane w obiektach użyteczności publicznej. Formy komunikacji dwukierunkowej w postaci Formy komunikacji dwukierunkowej: organizacja spotkań konsultacyjnych/ warsztatowych, debat publicznych z władzami lokalnymi lub których częstotliwość oraz szczegółowa forma festynów na obszarze rewitalizacji z prezentacją zostaną zweryfikowane na etapie prac efektów Programu Rewitalizacji. realizacyjnych. W spotkaniach uczestniczyć mogą m.in. przedstawiciele Komitetu Rewitalizacji, zespoły i osoby powiązane Włączenie lokalnych liderów społecznych do ciał pośrednio i bezpośrednio z działaniami monitorujących i oceniających zmiany na rewitalizacyjnymi, czy podmioty, na które Obszarze Rewitalizacji. działania rewitalizacyjne będą oddziaływały (np. mieszkańcy, przedsiębiorcy, liderzy społeczni, przedstawiciele Gminy, parafie). Źródło: opracowanie własne

Na etapie wdrażania (realizacji) Programu Rewitalizacji:

 Komunikacja jednokierunkowa polegać będzie na informowaniu społeczności lokalnej oraz interesariuszy rewitalizacji o postępach, ewentualnych zmianach i aktualizacjach, konsultacjach społecznych programu za pomocą materiałów drukowanych, tj. plakatów umieszczanych w obiektach użyteczności publicznej, słupach i gablotach informacyjnych.

 Komunikacja dwukierunkowa w postaci spotkań konsultacyjnych z mieszkańcami, interesariuszami, Zespołem ds. rewitalizacji, Komitetem Rewitalizacji (w zależności od potrzeb forma będzie weryfikowana bezpośrednio przed spotkaniem spośród takich

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 98 | S t r o n a

form jak: warsztat, prelekcja, debata, sądy obywatelskie, spacery studyjne itp.) nastawiona będzie na wielowymiarowe rozwiązywanie problemów, poszukiwanie rozwiązań oraz aktualizację zapisów PR lub projektów rewitalizacyjnych przy uwzględnieniu opinii lokalnej społeczności i interesariuszy rewitalizacji. Na etapie wdrażania spotkania konsultacyjne organizowane będą wedle oczekiwań i potrzeb interesariuszy rewitalizacji oraz w ramach aktualizacji PR.

Na etapie monitoringu Programu Rewitalizacji:

 Komunikacja jednokierunkowa polegać będzie na informowaniu społeczności lokalnej oraz interesariuszy rewitalizacji o postępach w procesie rewitalizacji w postaci publikowaniu raportów w formie sprawozdań (publikowanych raz na trzy lata) z realizacji celów, zawierających informację na temat podejmowanych działań, realizowanych przedsięwzięciach, stopnia ich realizacji oraz ich efektów końcowych.

 Formy komunikacji dwukierunkowej będą zbieżne w czasie z publikacją sprawozdań, a nastawione będą na upublicznienie i upowszechnienie ich w miejscu zamieszkania lokalnej społeczności obszaru rewitalizacji, w postaci: festynów, pikników, debat itp. na terenie wyznaczonym do rewitalizacji.

Zarówno Ustawa o rewitalizacji, jak również analiza zakresu realizacji Programu, wskazuje, że największy ciężar organizacyjny, zarządczy i finansowy – będzie udziałem samorządu lokalnego i jego jednostek podległych. Dla zapewnienia „dobrego zarządzania” procesem rewitalizacji, a tym samym komplementarności realizowanych działań – istotne wydaje się być stworzenie lub dostosowanie istniejących struktur administracyjno-zarządczych do specyfiki i potrzeb realizacji Programu Rewitalizacji.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 99 | S t r o n a

Tabela 34 Wzajemne relacje i role komórek organizacyjnych Gminy, interesariuszy i beneficjentów zewnętrznych Poziom realizacji Poziom konsultacji i aktywnego uczestnictwa interesariuszy

Burmistrz Miasta Krzanowice

Urząd Miejski w Krzanowicach Interesariusze

Komórki organizacyjne Urzędu Miejskiego Beneficjenci zewnętrzni (projekty gminne) (projekty zewnętrzne)

Źródło: opracowanie własne

16.1. Aktualizacja PR

Istotną kwestią przy tworzeniu Programu Rewitalizacji jest uwzględnienie jego procesu aktualizacji. Pozwoli to na wszelkie modyfikacje w dokumencie, które będą wynikać wyłącznie ze zmian w bieżącej sytuacji społeczno-gospodarczej miasta. Ponadto, wszystkie zaplanowane działania są określone na podstawie analizy potrzeb i zidentyfikowanych deficytów na obszarze wsparcia. Wpisują się one w zakres publicznych i niepublicznych zadań samorządu gminnego zgodnie z Ustawą z dnia 8 marca 1990r. o Samorządzie Gminnym uzupełnioną obwieszczeniem Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 2016 roku (Dz.U. 2016 poz.446). Jednostką uzupełniającą proces rewitalizacji, będącą jednocześnie głosem społeczności lokalnej jest Rada Miejska Krzanowice. Kompetencje jednostki regulowane są za pomocą powszechnie obowiązujących aktów prawnych, aktów wykonawczych oraz Statutu Rady Gminy Krzanowice. Dodatkowo Program Rewitalizacji oraz każda jego aktualizacja wymaga przyjęcia stosownej uchwały Rady Gminy Krzanowice.

Zgodnie z art. 22 ustawy o rewitalizacji W przypadku stwierdzenia, na etapie monitoringu, że program rewitalizacji wymaga zmiany, Burmistrz występuje do Rady Miejskiej z wnioskiem o jego zmianę. Do wniosku załącza się opinię, o której mowa w rozdziale System monitoringu i oceny skuteczności działań rewitalizacyjnych. W przypadku stwierdzenia, w wyniku przeprowadzonej oceny stopnia realizacji programu rewitalizacji, osiągnięcia celów

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 100 | S t r o n a

rewitalizacji w nim zawartych, rada miejska uchyla uchwałę w sprawie programu rewitalizacji w całości albo w części, z własnej inicjatywy albo na wniosek Burmistrza.

W zakresie propozycji nowych przedsięwzięć zgłaszanych do PR stosowana będzie następująca ścieżka postępowania:

Rysunek 21 Aktualizacja Programu Rewitalizacji

Podmioty zainteresowane Następuje weryfikacja zgłaszanych Burmistrz Miasta Krzanowice realizacją projektów propozycji opiniuje zgłoszone projekty z (zlokalizowanych na obszarze i wydanie opinii przez jednostki odpowiednimi referatami i rewitalizacji) zgłaszają swoje organizacyjne UG, odnośnie do jednostkami organizacyjnymi i propozycje do Urzędu Miejskiego w włączenia lub odmowy włączenia Zespołem ds. Rewitalizacji Krzanowicach zgłoszonego przedsięwzięcia do PR

Wojt Gminypodejmuje decyzję o wprowadzeniu zmian do PR lub Burmistrz zwołuje posiedzenie i Po rozpatrzeniu złożonej rozpoczęciu konsultacji przekłada zgłoszoną propozycję propozycji wniosku, Rada Miejska społecznych przedsięwzięcia pod obrady Rady wydaje opinię w zakresie jej (w przypadku wprowadzenia Gminy włączenia lub odrzucenia projektu na listę podstawowych projektów rewitalizacyjnych)

Po sporządzeniu projektu PR, Akceptacja Urzędu Zgłoszenie do Urzędu Burmistrz przekłada dokument Marszałkowskiego i pojawienie się Marszałkowskiego wniosku o Radzie Miejskiej w celu podjęcia zaktualizowanego PR na stronie usunięcie PR wraz z wnioskiem o uchwały o przyjęciu Urzędu Miejskiego oraz w zaakceptowanie nowego programu zaktualizaowanego Programu Biuletynie Informacji Publicznej

Źródło: opracowanie własne

17. System monitoringu i ewaluacji

17.1. Monitoring

Fundamentem systemu monitoringu Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice jest pozyskanie i zestawienie niezbędnych danych, w tym danych demograficznych oraz gromadzonych przez komórki organizacyjne Urzędu Miejskiego w Krzanowicach,

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 101 | S t r o n a

zaangażowane w program rewitalizacji. Gromadzenie tych danych powinno odbywać się na poziomie adresowym, z możliwością agregacji dla obszaru rewitalizacji.

System monitorowania rogramu Rewitalizacji powinien zawierać dane dotyczące sfery społeczno – ekonomicznej oraz przestrzenno – technicznej. Dane zbierane w systemie powinny w sposób ciągły umożliwiać przeprowadzenie analizy i cyklicznego10 raportu obrazującego postęp w realizacji Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice.

Agregowane i analizowane dane posłużą do monitorowania Programu Rewitalizacji w odniesieniu do celów strategicznych, operacyjnych, kierunków interwencji oraz poszczególnych projektów rewitalizacyjnych.

System monitoringu polegać będzie na analizie zmian zachodzących podczas realizacji Programu Rewitalizacji w ramach wypracowanych obszarów strategicznych. Monitoring powinien być prowadzony wielopłaszczyznowo (efekty społeczne, ekonomiczne oraz analiza zmian przestrzenno-funkcjonalnych) oraz dostarczać informacji na temat postępów w osiąganiu przyjętych celów.

Monitoring Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice polegać będzie na dwóch etapach:

1. Cyklicznych raportach w formie sprawozdań z realizacji celów, zawierających informację na temat podejmowanych działań, realizowanych przedsięwzięciach, stopnia ich realizacji oraz ich efektów końcowych.

2. Analizie wskaźnikowej, której celem będzie określenie poziomu korelacji podejmowanych projektów rewitalizacyjnych z procesami społeczno – gospodarczymi w Gminie Krzanowice.

17.2. Ewaluacja

Ewaluacja Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice opiera się na analizie wpływu przedsięwzięć rewitalizacyjnych na poszczególne aspekty funkcjonowania

10 Opracowywanego raz na trzy lata

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 102 | S t r o n a

społeczno -gospodarczego interesariuszy Miasta oraz dekoncentracji negatywnych zjawisk na obszarze wyznaczonym do rewitalizacji.

Ewaluacja PR prowadzona będzie etapowo:

Rysunek 22 Etapy Programu Rewitalizacji i dopowiadające im rodzaje ewaluacji

Diagnoza społeczno- gospodarcza

Zakończenie Tworzenie realizacji Programu Programu Rewitalizacji Rewitalizacji ewaluacja ewaluacja ex-ante ex-post

Wdrażanie Programu Rewitalizacji ewaluacja on-going

Źródło: Opracowanie własne.

Ewaluacja ex-ante jest istotna na etapie tworzenia Programu Rewitalizacji, ponieważ pomaga dokonać oceny zasadności poszczególnych działań i przedsięwzięć rewitalizacyjnych oraz ich wpływu na społeczność lokalną i obszary strategiczne. Podczas wdrażania Programu Rewitalizacji należy realizować ewaluację on-going, która skupia się na doraźnych problemach i barierach. Jej funkcją jest przede wszystkim stymulowanie usprawnień oraz poprawa jakości zarządzania Programem Rewitalizacji. Ten typ ewaluacji polega również na ocenianiu sprawności przepływu informacji, dokumentów oraz obserwowaniu warunków zewnętrznych. Ewaluację ex-post realizuje się na zakończenie wdrażania Programu Rewitalizacji i jest ona oceną przeprowadzonej interwencji w zakresie zaspokajania potrzeb,

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 103 | S t r o n a

na które miała odpowiadać oraz badaniem wpływu i trwałości zrealizowanych przedsięwzięć na społeczność lokalną i poszczególne grupy Interesariuszy.

Ocena procesu rewitalizacji będzie prowadzona na trzech poziomach:

1. Wskaźnikach produktu przypisanych do każdego projektu rewitalizacyjnego (rozdział Lista planowanych przedsięwzięć i projektów rewitalizacyjnych),

2. Wskaźnikach rezultatu przypisanych do każdego projektu rewitalizacyjnego (rozdział Lista planowanych przedsięwzięć i projektów rewitalizacyjnych),

3. Wskaźnikach oddziaływania, które szczegółowo przedstawia poniższa tabela:

Tabela 35 Wskaźniki oddziaływania Programu Rewitalizacji na obszar rewitalizacji Gminy Krzanowice Wskaźniki oddziaływania

Cel operacyjny Wskaźnik Tendencja Wartość Wartość Źródło danych bazowa docelowa Cel strategiczny 1

Liczba osób objętych pomocą GOPS Aktywizacja i promocja spadająca 99 80 GOPS ze względu na ubóstwo zaangażowania Liczba osób objętych pomocą GOPS społecznego mieszkańców ze względu na bezradność w obszaru rewitalizacji spadająca 36 29 GOPS sprawach opiekuńczo- Integracja społeczna osób wychowawczych zamieszkujących obszary Liczba osób objętych pomocą GOPS zdegradowane spadająca 9 7 GOPS ze względu na alkoholizm Aktywizacja i promocja Liczba dzieci korzystających z spadająca 39 33 GOPS, szkoły zaangażowania dożywiania społecznego mieszkańców Liczba rodzin korzystających z spadająca 17 13 GOPS obszaru rewitalizacji pomocy asystenta rodziny Liczba przestępstw popełnianych na spadająca 22 18 KPP Integracja społeczna osób terenie Gminy Krzanowice zamieszkujących obszary Protokoły rosnąca 30 km zdegradowane Nowopowstała kanalizacja odbioru Cel strategiczny 2

Przeciwdziałanie Liczba osób bezrobotnych spadająca 103 90 PUP marginalizacji osób Liczba osób długotrwale spadająca 55 49 PUP zagrożonych ubóstwem i bezrobotnych wykluczeniem społecznym Liczba osób bezrobotnych bez Rozwój lokalnej kwalifikacji i doświadczenia spadająca 18 12 PUP przedsiębiorczości Rozwój lokalnej Liczba bezrobotnych do 30 roku spadająca 32 25 PUP przedsiębiorczości życia Rozwój lokalnej Liczba organizacji pozarządowych niemalejąca 15 15 Urząd Miejski przedsiębiorczości w sołectwach Gminy Krzanowice

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 104 | S t r o n a

Liczba zarejestrowanych niemalejąca 177 177 Urząd Miejski podmiotów gospodarczych Wykorzystanie dziedzictwa Badania kulturowego i Liczba turystów odwiedzających ankietowe, rosnąca wzrost o 20% badania ruchu historycznego do promocji Gminę turystycznego, obszaru rewitalizacji BDL GUS Cel strategiczny 3

Estetyzacja oraz Liczba osób korzystających zwiększenie jakości i Protokoły rosnąca 100 funkcjonalności przestrzeni z nowopowstałej infrastruktury odbioru publicznej na obszarze technicznej rewitalizacji Zwiększenie dostępności do Liczba zrewitalizowanych obiektów Protokoły infrastruktury społecznej rosnąca 3 dla osób zagrożonych użyteczności publicznej odbioru wykluczeniem społecznym Estetyzacja oraz zwiększenie jakości i Powierzchnia zrewitalizowanych Protokoły funkcjonalności przestrzeni rosnąca 1,21 ha obszarów publicznych odbioru publicznej na obszarze rewitalizacji Zwiększenie dostępności do Liczba osób korzystających z zajęć Dokumentacja rosnąca 22 30 infrastruktury społecznej stałych domu kultury domu kultury dla osób zagrożonych Liczba osób korzystających wykluczeniem społecznym Badania rosnąca wzrost o 20% z nowopowstałej infrastruktury ankietowe spędzania czasu wolnego Źródło: opracowanie własne

18. Załączniki

1. Diagnoza społeczno – gospodarcza Gminy Krzanowice 2. Załącznik graficzny - mapa ewidencyjna w skali 1:5000 przedstawiająca obszar rewitalizacji w obrębie podobszaru Krzanowice 3. Załącznik graficzny - mapa ewidencyjna w skali 1:5000 przedstawiająca obszar rewitalizacji w obrębie podobszaru Wojnowice

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 105 | S t r o n a

19. Spis tabel i rysunków

Tabela 1 Ludność oraz powierzchnia sołectw Gminy Krzanowice ...... 15 Tabela 2 Zestawienie wskaźników wykorzystanych w diagnozie ...... 16 Tabela 3 Migracja ludności i przyrost naturalny ...... 19 Tabela 4 Struktura ludności w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym oraz mediana wieku mieszkańców jednostek podziału Gminy Krzanowice ...... 21 Tabela 5 Stan bezrobocia mieszkańców jednostek podziału Gminy Krzanowice ...... 23 Tabela 6 Uczestnictwo w życiu publicznym i kulturalnym mieszkańców jednostek podziału Gminy Krzanowice ...... 25 Tabela 7 Liczba mieszkańców jednostek podziału Gminy Krzanowice korzystających z pomocy opieki społecznej (cz.1) ...... 27 Tabela 8 Przestępczość w jednostkach podziału Gminy Krzanowice ...... 30 Tabela 9 Poziom przedsiębiorczości mieszkańców poszczególnych jednostek podziału Gminy Krzanowice ...... 31 Tabela 10 Liczba budynków w poszczególnych jednostek podziału Gminy Krzanowice ...... 33 Tabela 11 Zagospodarowanie przestrzenne w poszczególnych jednostek podziału Gminy Krzanowice ...... 33 Tabela 12 Liczba osób korzystających z sieci wodociągowej w poszczególnych jednostek podziału Gminy Krzanowice ...... 35 Tabela 13 Ilość azbestu w poszczególnych jednostkach podziału Gminy Krzanowice...... 35 Tabela 14 Analiza SWOT ...... 46 Tabela 15 Wskazanie degradacji w sferze społecznej w sołectwach Gminy Krzanowice ...... 49 Tabela 16 Wskazanie degradacji w sferach: gospodarczej, przestrzenno – infrastrukturalnej, technicznej i środowiskowej w sołectwach Gminy Krzanowice ...... 50 Tabela 17 Wskazanie degradacji w poszczególnych sferach w sołectwach Gminy Krzanowice ...... 51 Tabela 18 Obszary zdegradowane Gminy Krzanowice ...... 52 Tabela 19 Podobszary wyznaczone do rewitalizacji Gminy Krzanowice ...... 53 Tabela 20 Matryca logiczna celów Programu Rewitalizacji Gminy Krzanowice ...... 62 Tabela 21 Projekt kluczowy nr 1 ...... 63 Tabela 22 Projekt kluczowy nr 2 ...... 66

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 106 | S t r o n a

Tabela 23 Projekt kluczowy nr 3 ...... 68 Tabela 24 Projekt kluczowy nr 4 ...... 71 Tabela 25 Projekt komplementarny nr 1 ...... 76 Tabela 26 Projekt komplementarny nr 2 ...... 78 Tabela 27 Kompleksowość projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych w ramach PR Gminy Krzanowice ...... 83 Tabela 28 Komplementarność przestrzenna projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych .... 84 Tabela 29 Komplementarność problemowa ...... 85 Tabela 30 Komplementarność międzyokresowa ...... 86 Tabela 31 Szacunkowy czas realizacji poszczególnych projektów ...... 89 Tabela 32 Szacowana wartość poszczególnych projektów ...... 90 Tabela 33 Formy partycypacji społecznej na etapie wdrażania i monitorowania ...... 98 Tabela 34 Wzajemne relacje i role komórek organizacyjnych Gminy, interesariuszy i beneficjentów zewnętrznych ...... 100 Tabela 35 Wskaźniki oddziaływania Programu Rewitalizacji na obszar rewitalizacji Gminy Krzanowice ...... 104 Tabela 36 Liczba mieszkańców w gminach powiatu raciborskiego w 2015 roku ...... 113 Tabela 37 Ludność w wielu przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 117 Tabela 38 Zasoby mieszkaniowe w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 122 Tabela 39 Dane statystyczne dotyczące oświaty i edukacji w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 125 Tabela 40 Struktura użytkowania gruntów w gminie Krzanowice w 2014 roku ...... 130 Tabela 41 Gospodarstwa rolne według grup obszarowych użytków rolnych w gminie Krzanowice w 2010 roku ...... 131 Tabela 42 Powierzchnia zasiewów według rodzaju gospodarstwa w gminie Krzanowice w 2010 roku ...... 131 Tabela 43 Liczba podmiotów gospodarki narodowej w gminie Krzanowice według klas wielkości w latach 2010-2015 ...... 133 Tabela 44 Rodzaje podmiotów gospodarki narodowej w gminie Krzanowice w latach 2010-2015* ...... 134

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 107 | S t r o n a

Tabela 45 Podmioty gospodarki narodowej w gminie Krzanowice według sekcji PKD 2007 w 2015 roku ...... 135 Tabela 46 Obiekty gminy Krzanowice wpisane do rejestru zabytków województwa śląskiego ...... 145 Tabela 47 Wykaz dróg powiatowych na terenie gminy Krzanowice ...... 154 Tabela 48 Odległość drogowa od sąsiednich, wybranych ośrodków miejskich względem centrów administracyjnych...... 155

Rysunek 1 Wiek respondentów ...... 36 Rysunek 2 Płeć respondentów ...... 37 Rysunek 3 Miejsce zamieszkania respondentów ...... 37 Rysunek 4 Proszę ocenić ogólny stan społeczno-gospodarczy gminy Krzanowice ...... 38 Rysunek 5 Proszę ocenić skalę występowania poszczególnych problemów w Pani/Pana sołectwie (miejsce zamieszkania) ...... 39 Rysunek 6 Jakie negatywne zjawiska występują na terenie Pani/Pana miejsca zamieszkania? (Pytanie wielokrotnego wyboru – nie sumuje się do 100%) ...... 40 Rysunek 7 Jakie działania powinny zostać podjęte przez władze gminy w celu eliminacji/ ograniczenia negatywnych zjawisk na terenie Pani/Pana miejsca zamieszkania? (Pytanie wielokrotnego wyboru – nie sumuje się do 100%) ...... 41 Rysunek 8 Na jakich obszarach gminy działania z zakresu wsparcia rozwoju społecznego (np. ograniczenie ubóstwa, wsparcie ubogich rodzin, walka z patologiami społecznymi) są najbardziej potrzebne? (Pytanie wielokrotnego wyboru – nie sumuje się do 100%) ...... 42 Rysunek 9 Na jakich obszarach gminy działania z zakresu wsparcia rozwoju gospodarczego (np. wzrostu produkcji, zmniejszenie bezrobocia, zwiększenie liczy przedsiębiorstw) są najbardziej potrzebne? (Pytanie wielokrotnego wyboru – nie sumuje się do 100%) ...... 42 Rysunek 10 Na jakich obszarach gminy działania z zakresu modernizacji lub budowy nowej infrastruktury (np. infrastruktury drogowej, tj. chodniki, ulice, parkingi; mieszkaniowej, tj. odnowienie elewacji budynków, dostosowanie budynków do potrzeb osób niepełnosprawnych) ) są najbardziej potrzebne? (Pytanie wielokrotnego wyboru – nie sumuje się do 100%) ...... 43 Rysunek 11 Jak Państwo oceniają następujące aspekty życia w gminie? Bardzo prosimy o cenę na skali od 0 do 4, gdzie 0 oznacza ocenę najniższą a 4 najwyższą...... 44

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 108 | S t r o n a

Rysunek 12 Jakie grupy powinny być głównymi odbiorcami działań rewitalizacyjnych? (Pytanie wielokrotnego wyboru – nie sumuje się do 100%) ...... 45 Rysunek 13 Liczba zdiagnozowanych obszarów problemowych w jednostkach podziału Gminy Krzanowice ...... 52 Rysunek 14 Podobszar zdegradowany rewitalizacji - Krzanowice...... 54 Rysunek 15 Podobszar zdegradowany i rewitalizacji rewitalizacji - Wojnowice ...... 55 Rysunek 16 Dokumentacja zdjęciowa dot. projektu nr 1 ...... 65 Rysunek 17 Dokumentacja zdjęciowa dot. projektu nr 2 ...... 67 Rysunek 18 Dokumentacja zdjęciowa dot. projektu nr 3 ...... 70 Rysunek 19 Dokumentacja zdjęciowa dot. projektu nr 4 ...... 73 Rysunek 20 Dokumentacja zdjęciowa dot. projektu nr 5 ...... 77 Rysunek 21 Aktualizacja Programu Rewitalizacji ...... 101 Rysunek 22 Etapy Programu Rewitalizacji i dopowiadające im rodzaje ewaluacji ...... 103 Rysunek 23 Lokalizacja gminy Krzanowice ...... 112 Rysunek 24 Liczba ludności gminy Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 113 Rysunek 25 Liczba ludności gminy Krzanowice według płci w latach 2010-2015 ...... 114 Rysunek 26 Ruch naturalny w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 114 Rysunek 27 Saldo migracji wewnętrznych w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 115 Rysunek 28 Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 116 Rysunek 29 Wskaźnik obciążenia demograficznego w gminie Krzanowice w latach 2010- 2015 ...... 118 Rysunek 30 Struktura ludności ze względu na wiek w gminie Krzanowice w 2015 roku .... 118 Rysunek 31 Struktura ludności ze względu na wiek i płeć w gminie Krzanowice w 2015 roku ...... 119 Rysunek 32 Struktura wykształcenia w gminie Krzanowice w 2011 roku ...... 120 Rysunek 33 Struktura wykształcenia w podziale na płeć w gminie Krzanowice w 2011 roku ...... 121 Rysunek 34 Liczba budynków mieszkalnych w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 ... 122 Rysunek 35 Stan wyposażenia mieszkań w urządzenia techniczno-sanitarne w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 123

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 109 | S t r o n a

Rysunek 36 Mieszkania wyposażone w instalacje w % ogółu mieszkań w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 124 Rysunek 37 Współczynnik skolaryzacji brutto w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 . 126 Rysunek 38 Porady lekarskie udzielone w placówce medycznej w Krzanowicach w latach 2010-2015 ...... 128 Rysunek 39 Liczba gospodarstw domowych i osób korzystających z pomocy społecznej w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 129 Rysunek 40 Kwoty świadczeń społecznych wypłaconych w gminie Krzanowice w ciągu roku w latach 2010-2015 [tys. zł] ...... 129 Rysunek 41 Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON na terenie gminy Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 132 Rysunek 42 Liczba podmiotów gospodarki narodowej w gminie Krzanowice według struktury własności w latach 2010-2015* ...... 133 Rysunek 43 Liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 136 Rysunek 44 Liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych według płci w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 138 Rysunek 45 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w gminie Krzanowice w latach 2010-2015...... 138 Rysunek 46 Zróżnicowanie przestrzenne potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej powiatów województwa śląskiego ...... 140 Rysunek 47 Zróżnicowanie przestrzenne potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej gmin województwa śląskiego ...... 141 Rysunek 48 Długość czynnej sieci wodociągowej oraz liczba przyłączy w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 147 Rysunek 49 Korzystający z instalacji wodociągowej w % ogółu ludności gminy Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 148 Rysunek 50 Długość czynnej sieci kanalizacyjnej oraz liczba przyłączy w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 148 Rysunek 51 Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w % ogółu ludności gminy Krzanowice w latach 2010-2015 ...... 149

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 110 | S t r o n a

Rysunek 52 Długość czynnej sieci gazowej ogółem w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 [m] ...... 149 Rysunek 53 Długość czynnej sieci gazowej w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 ..... 150 Rysunek 54 Ilość zmieszanych odpadów komunalnych zebranych w ciągu roku w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 [t] ...... 151 Rysunek 55 Średnia ilość odpadów komunalnych zebranych w ciągu roku, przypadająca na 1 mieszkańca gminy Krzanowice w latach 2010-2015 [kg] ...... 151 Rysunek 56 Lokalizacja gminy Krzanowice na tle powiatu ...... 153

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 111 | S t r o n a

20. Załącznik 1 – Diagnoza społeczno-gospodarcza Gminy Krzanowice

I. Ogólna charakterystyka Gminy Krzanowice Gmina Krzanowice zlokalizowana jest w województwie śląskim, w południowej części powiatu raciborskiego. Obszar gminy zajmuje 4706 ha a liczba mieszkańców wynosi 5 605 osób (stan na 31.12.2016 r.). W skład gminy wchodzi miasteczko Krzanowice oraz cztery sołectwa:

 Borucin;  Wojnowice;  Bojanów;  Pietraszyn.

Gmina graniczy z Czechami oraz z takimi gminami powiatu raciborskiego jak: Pietrowice Wielkie, Racibórz, Krzyżanowice, Na poniższym rysunku przedstawiono położenie gminy Krzanowice.

Rysunek 23 Lokalizacja gminy Krzanowice

Źródło: http://www.krzanowice.pl/.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 112 | S t r o n a

II. Sfera społeczna

Sytuacja demograficzna Gmina Krzanowice jest jedną z mniejszych pod względem liczby ludności gmin powiatu raciborskiego. W 2015 roku gmina uplasowała się na szóstym miejscu, a jej mieszkańcy stanowili 5,33% wszystkich osób zamieszkujących rejon powiatu. Na terenie gminy mieszkało w tym czasie 5 820 osób, w tym 2 196 osób w mieście oraz 3 624 osób na obszarze wiejskim. Średnia gęstość zaludnienia gminy wynosiła 123 osoby na 1 km2. Dla porównania gęstość zaludnienia na obszarze powiatu raciborskiego wynosiła 201 osób na 1 km2, natomiast w województwie śląskim 371 osób na 1 km2.

Tabela 36 Liczba mieszkańców w gminach powiatu raciborskiego w 2015 roku Liczba % mieszkańców Jednostka terytorialna Ludność na 1 km2 mieszkańców powiatu Gmina Racibórz 55 492 50,84 740 Gmina Kuźnia Raciborska 11 909 10,91 94 Gmina Krzyżanowice 11 328 10,38 163 Gmina Nędza 7 374 6,76 129 Gmina Pietrowice Wielkie 6 963 6,38 103 Gmina Krzanowice, w tym: 5 820 5,33 123 obszar wiejski 3 624 3,32 82 miasto 2 196 2,01 713 Gmina Kornowac 5 139 4,71 196 Gmina Rudnik 5 136 4,70 70 Powiat raciborski 109 161 100 201 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W latach 2010-2015 następował powolny i systematyczny spadek populacji gminy. Jeszcze w 2010 roku liczba mieszkańców wynosiła 5 962 osoby, natomiast w 2015 roku gminę zamieszkiwało już 5 820 osób. Oznacza to, że w ciągu 6 ostatnich lat liczba mieszkańców zmniejszyła się o 142 osoby, tj. 2,38%.

Rysunek 24 Liczba ludności gminy Krzanowice w latach 2010-2015

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 113 | S t r o n a

6 000 5 962

5 950 5 914 5 882 5 900 5 864 5 847 5 850 5 820

5 800

5 750

5 700 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Liczba kobiet w gminie przewyższa liczbę mężczyzn. W 2015 roku na terenie gminy zamieszkiwały 2 984 kobiety i 2 836 mężczyzn. Tym samym kobiety stanowiły 51,27% populacji gminy. W 2015 roku wartość współczynnika feminizacji wynosiła 105. Oznacza to, że na 100 mężczyzn przypadało 105 kobiet.

Rysunek 25 Liczba ludności gminy Krzanowice według płci w latach 2010-2015

3 100 3 058 3 050 3 018 3 011 3 007 2 996 2 984 3 000 2 950 2 904 2 896 2 900 2 871 2 857 2 851 2 836 2 850 2 800 2 750 2 700 2010 2011 2012 2013 2014 2015

mężczyźni kobiety

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W latach 2010-2015 liczba urodzeń żywych w gminie wzrosła z 43 do 45, tj. zwiększyła się o 4,65%, natomiast liczba zgonów wzrosła z 52 do 61, tj. zwiększyła się o 17,31%. Podczas kolejnych lat 2010-2015 przyrost naturalny był ujemny. Oznacza to, że więcej ludzi umierało niż się rodziło. Największy przyrost naturalny odnotowano w 2012 roku, z kolei najmniejszy w 2011 roku. W 2015 roku wartość wskaźnika ukształtowała się na poziomie -16.

Rysunek 26 Ruch naturalny w gminie Krzanowice w latach 2010-2015

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 114 | S t r o n a

60 67 70 61 64 61 55 54 40 52 49 43 41 45 20

0 -9 -7 -20 -15 -15 -16 -26 -40 2010 2011 2012 2013 2014 2015

urodzenia żywe zgony przyrost naturalny

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Na przestrzeni lat 2010-2015 saldo migracji wewnętrznych w gminie było dodatnie. Oznacza to, że więcej ludzi się wymeldowywało niż meldowało. Od 2010 roku wartość wskaźnika rosła aż do roku 2013, po czym zaczęła spadać. Najniższe saldo migracji wewnętrznych odnotowano w 2015 roku. Różnica między napływem a odpływem ludności z gminy ukształtowało się na poziomie 3. W danym roku w gminie zameldowało się 49 osób, natomiast wymeldowało 46 osób.

Rysunek 27 Saldo migracji wewnętrznych w gminie Krzanowice w latach 2010-2015

100

80 89 89 80 79 60 70 65 58 54 43 40 46 47 49 46 35 32 20 7 10 0 3 2010 2011 2012 2013 2014 2015

zameldowania wymeldowania saldo migracji

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Struktura wiekowa ludności Jednym z podstawowych czynników rozwoju gminy jest korzystna struktura wiekowa jej mieszkańców. Korzystna struktura wiekowa oznacza sytuację, w której najwięcej osób zamieszkujących w gminie jest w wieku produkcyjnym. Ludność w tej grupie generuje dochód utrzymujący pozostałe dwie grupy, tj. ludność w wieku przedprodukcyjnym oraz

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 115 | S t r o n a

poprodukcyjnym. Równie ważna jest liczebność populacji w wieku przedprodukcyjnym, gdyż duża liczba osób w tym wieku jest gwarantem utrzymywania się w przyszłości pozytywnej sytuacji ekonomicznej.

W gminie Krzanowice na przestrzeni lat 2010-2015 wzrósł o 1,5 p.p. udział osób w wieku poprodukcyjnym oraz zmniejszył się o 0,9 p.p. odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym. Nieznacznie, bo o 0,5 p.p. zmniejszył się natomiast udział osób w wieku produkcyjnym.

Rysunek 28 Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w gminie Krzanowice w latach 2010-2015

2015 15,8% 65,7% 18,5%

2014 15,9% 66,2% 17,9%

2013 16,0% 66,7% 17,4%

2012 16,0% 66,9% 17,1%

2011 16,1% 66,9% 16,9%

2010 16,7% 66,2% 17,0%

w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W latach 2010-2015 liczba osób w wieku przedprodukcyjnym zmniejszyła się o 79, tj. 7,92%. Zmniejszyła się również liczba osób w wieku produkcyjnym. W 2010 roku w tej grupie wiekowej było 3 949 osób, a w 2015 roku 3 826 osób. W ciągu 6 lat liczebność populacji gminy w wieku produkcyjnym zmniejszyła się o 123 osoby, tj. 3,11%. W omawianym okresie o 60 osób, tj. 5,91% wzrosła natomiast liczba osób w wieku poprodukcyjnym.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 116 | S t r o n a

Tabela 37 Ludność w wielu przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Ludność w wieku przedprodukcyjnym 997 955 942 936 928 918 Ludność w wieku produkcyjnym 3 949 3 957 3 936 3 909 3 873 3 826 Ludność w wieku poprodukcyjnym 1 016 1 002 1 004 1 019 1 046 1 076 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Tego rodzaju zmiany świadczą jednoznacznie o procesie starzenia się lokalnej społeczności. Niesie to za sobą wiele negatywnych konsekwencji. Starzenie się społeczeństwa sprawia, że repartycyjny system emerytalny oparty na zasadzie solidaryzmu międzypokoleniowego staje się niewydolny. Ponadto finansowanie emerytur, a także opieki zdrowotnej i długoterminowej dla rosnącej rzeszy ludności w wieku emerytalnym wymaga potężnych środków, które są potrzebne także na finansowanie wielu innych celów, m.in. modernizacyjnych, infrastrukturalnych oraz tych adresowanych do młodszego pokolenia.

Syntetyczną miarę sytuacji demograficznej stanowi wskaźnik obciążenia demograficznego, który wskazuje, ile osób w wieku nieprodukcyjnym przypada na 100 osób w wieku produkcyjnym. Jego wysoka wartość ma niekorzystny wpływ na lokalny rynek pracy i powoduje sytuację, w której zbyt duża liczba mieszkańców utrzymuje się ze świadczeń socjalnych. W latach 2010-2015 obciążenie demograficzne w gminie wzrosło o 1,1 p.p. W 2010 roku na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 51,0 osób w wieku nieprodukcyjnym, z kolei w 2015 roku na 100 osób w wieku nieprodukcyjnym przypadało 52,1 osób. Choć obecną wartość omawianego wskaźnika można uznać za korzystną, to analiza sytuacji demograficznej w gminie pozwala przypuszczać, że obciążenie demograficzne będzie niestety rosło. Czynnikami, które mogą się do tego bezpośrednio przyczyniać, będą starzenie się społeczeństwa i malejąca populacja ludności wchodzącej w wiek produkcyjny.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 117 | S t r o n a

Rysunek 29 Wskaźnik obciążenia demograficznego w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 53 52,1 52 51,0 51,0 51 50,0 50 49,5 49,4

48 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Najliczniejszą grupę w gminie w 2015 roku stanowiły osoby w wieku 30-34 lata, a następnie osoby w wieku 50-54 lata, 25-29 lat oraz 55-59 lat. Było ich odpowiednio 524, 489, 456 oraz 450. Najmniej liczną grupą były osoby mające co najmniej 85 lat. W 2015 roku na terenie gminy stanowiło ją 91 mieszkańców.

Rysunek 30 Struktura ludności ze względu na wiek w gminie Krzanowice w 2015 roku 600 524 489 456 500 434 426 450 384 377 400 367 265 289 300 248 238 257 211 200 166 148 91 100

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Analiza ludności ze względu na wiek i płeć wskazuje, że w grupie wiekowej do 4 lat przeważały kobiety, w grupach wiekowych od 5 do 24 roku życia przeważali mężczyźni, z kolei w grupach wiekowych pomiędzy 25 a 69 rokiem życia sytuacja ta była zmienna. W grupach od 70 roku życia przeważały natomiast kobiety, co wiąże się z faktem, że mężczyźni żyją statystycznie krócej od kobiet.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 118 | S t r o n a

Rysunek 31 Struktura ludności ze względu na wiek i płeć w gminie Krzanowice w 2015 roku

85 i więcej 80-84 75-79

70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 300 250 200 150 100 50 0 0 50 100 150 200 250 300

nadwyżka mężczyzn mężczyźni (równowaga) nadwyżka kobiet kobiety (równowaga) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Struktura wykształcenia mieszkańców Poziom wykształcenia mieszkańców ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju gminy. Przyjęło się, że dobre wykształcenie jest czynnikiem pozwalającym na uzyskanie wyższego wykształcenia, co wiąże się ze wzrostem ekonomicznym regionu.

Ostatnie dane na temat wykształcenia mieszkańców gminy Krzanowice pochodzą z 2011 roku. Oznacza to, że stan faktyczny różni się od przedstawionego. Według Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku 14,1% ludności gminy Krzanowice posiadało wykształcenie wyższe, 2,2% wykształcenie policealne, 10,3% średnie ogólnokształcące, a 15,9% średnie zawodowe. Wykształceniem zasadniczym zawodowym legitymowało się 31,0% mieszkańców gminy, gimnazjalnym 5,5%, natomiast podstawowym ukończonym 19,7%. Edukację przed ukończeniem szkoły podstawowej ukończyło 1,3% mieszkańców. Biorąc pod uwagę ogólnopolski trend wzrostu liczby osób studiujących, należy założyć, że liczba osób zamieszkałych na terenie gminy i posiadających wykształcenie wyższe jest obecnie większa i będzie rosnąć.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 119 | S t r o n a

Rysunek 32 Struktura wykształcenia w gminie Krzanowice w 2011 roku 1,3% wyższe 14,1% 19,7% policealne 2,2% średnie ogólnokształcące

10,3% średnie zawodowe 5,5% zasadnicze zawodowe

gimnazjalne

15,9% podstawowe ukończone

31,0% podstawowe nieukończone i brak wykształcenia Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.polskawliczbach.pl.

W porównaniu do całego województwa śląskiego mieszkańcy gminy Krzanowice mieli niższy poziom wykształcenia. W strukturze wykształcenia w podziale na płeć na poziomie wykształcenia średniego zawodowego, zasadniczego zawodowego i gimnazjalnego dominowali mężczyźni. W pozostałych grupach przeważały kobiety. Wśród kobiet mieszkających w gminie największy odsetek miało wykształcenie podstawowe ukończone (23,7%) oraz zasadnicze zawodowe (23,3%). Mężczyźni najczęściej mieli wykształcenie zasadnicze zawodowe (39,2%) oraz średnie zawodowe (17,4%).

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 120 | S t r o n a

Rysunek 33 Struktura wykształcenia w podziale na płeć w gminie Krzanowice w 2011 roku 45% 39,2% 40% 35% 30% 23,7% 25% 23,3% 17,4% 20% 15,6% 15,5% 13,6% 14,6% 15% 12,5% 10% 6,9% 5,0%6,0% 2,9% 5% 1,4% 1,4%1,2% 0%

kobiety mężczyźni

Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.polskawliczbach.pl.

Sytuacja mieszkaniowa Warunki mieszkaniowe to jeden z ważniejszych czynników świadczących o rozwoju gospodarczym społeczeństwa oraz stopniu jego zamożności. W 2015 roku na terenie gminy znajdowało się 1 520 budynków mieszkalnych. Od 2012 roku ich liczba systematycznie spada. Na przestrzeni ostatnich czterech lat liczba budynków mieszkalnych zmniejszyła się o 12, tj. 0,78%. Z kolei w odniesieniu do roku poprzedniego, liczba budynków mieszkalnych w 2015 roku zmniejszyła się o 6, tj. 0,39%.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 121 | S t r o n a

Rysunek 34 Liczba budynków mieszkalnych w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 1 534 1 532 1 532 1 530 1 529 1 530 1 528 1 528 1 526 1 526 1 524 1 522 1 520 1 520 1 518 1 516 1 514 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W analizowanym okresie zmianie ulegała również sytuacja liczby mieszkań i izb oraz powierzchni użytkowej dostępnych mieszkań. Liczba mieszkań rosła do roku 2012, po czym systematycznie malała. Z kolei liczba izb oraz powierzchnia użytkowa mieszkań rosły do roku 2012, po czym ulegały corocznym wahaniom. W 2010 roku mieszkańcy gminy mieli do swojej dyspozycji 1 704 mieszkania o łącznej powierzchni użytkowej 181 601 m2, zaś w 2015 roku liczba mieszkań wzrosła do 1 706, a obszar ich powierzchni użytkowej wzrósł do 183 530 m2. Z kolei liczba izb zwiększyła się z 9 461 w 2010 roku do 9 492 w roku 2015.

Tabela 38 Zasoby mieszkaniowe w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Mieszkania 1 704 1 708 1 712 1 711 1 709 1 706 Izby 9 461 9 488 9 510 9 504 9 508 9 492 Powierzchnia użytkowa mieszkań [m2] 181 601 182 735 183 644 183 566 183 950 183 530 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W celu analizy jakości mieszkań w gminie ważna jest ich weryfikacja pod względem wyposażenia w instalacje. Nie wszystkie lokale mieszkalne wyposażone są w podstawowe urządzenia techniczno-sanitarne. Na przestrzeni lat 2010-2015 notuje się jednak wzrost liczby mieszkań wyposażonych w poszczególne urządzenia (z wyjątkiem gazu sieciowego), przy czym w poszczególnych latach sytuacja ta była zmienna. Liczba mieszkań wyposażonych w wodociąg i ustęp spłukiwany rosła do roku 2012, po czym stopniowo i systematycznie malała. Z kolei liczba mieszkań wyposażonych w łazienkę i centralne ogrzewanie zwiększała się do roku 2014, po czym nieznacznie się zmniejszyła.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 122 | S t r o n a

Gmina Krzanowice nie posiada systemu gazowniczego. Zaopatrywanie mieszkańców w gaz następuje poprzez punkty dystrybucyjne gazu bezprzewodowego.

Rysunek 35 Stan wyposażenia mieszkań w urządzenia techniczno-sanitarne w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 1 800 1 600 1 400 1 200 1 000 800 600 400 200 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 mieszkania 1 704 1 708 1 712 1 711 1 709 1 706 wodociąg 1 658 1 662 1 666 1 665 1 663 1 661 ustęp spłukiwany 1 619 1 624 1 628 1 627 1 626 1 625 łazienka 1 556 1 560 1 564 1 564 1 565 1 564 centralne ogrzewanie 1 443 1 447 1 451 1 451 1 452 1 451 gaz sieciowy 0 0 0 0 0 0

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W 2015 roku w mieście Krzanowice 97,1% mieszkań było podłączonych do sieci wodociągowej. W porównaniu do 2010 roku odnotowano wzrost o 0,2 p.p. Łazienkę posiadało 91,1% mieszkań (wzrost o 0,6 p.p. w odniesieniu do roku 2010), natomiast w centralne ogrzewanie wyposażonych było 85,9% mieszkań (wzrost o 0,6 p.p. w odniesieniu do roku 2010). Z kolei na obszarach wiejskich w 2015 roku do sieci wodociągowej było podłączonych 97,5% mieszkań. Sytuacja ta nie ulegała zmianie w ciągu ostatnich sześciu lat. Łazienkę posiadało 92,0% mieszkań (wzrost o 0,2 p.p. w odniesieniu do roku 2010), natomiast w centralne ogrzewanie wyposażonych było 84,5% mieszkań (wzrost o 0,2 p.p. w odniesieniu do roku 2010).

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 123 | S t r o n a

Rysunek 36 Mieszkania wyposażone w instalacje w % ogółu mieszkań w gminie Krzanowice w latach 2010-2015

100% 96,9% 97,0% 97,0% 96,9% 96,9% 97,1% 97,5% 97,5% 97,5% 97,5% 97,5% 97,5%

95% 91,8% 91,8% 91,8% 91,9% 92,0% 92,0% 90,5% 90,5% 90,6% 90,7% 91,0% 91,1% 90% 85,5% 85,7% 85,9% 85,3% 85,4% 85,4% 84,3% 84,3% 84,4% 84,4% 84,5% 84,5% 85%

80%

75% 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2010 2011 2012 2013 2014 2015 miasto obszar wiejski

wodociąg łazienka centralne ogrzewanie

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Infrastruktura oświatowo-edukacyjna Dbałość o rozwój edukacji publicznej należy do najważniejszych zadań samorządów lokalnych. Na terenie gminy Krzanowice funkcjonują następujące obiekty o charakterze oświatowym:

 Przedszkole w Bojanowie,  Przedszkole w Krzanowicach,  Przedszkole w Pietraszynie,  Przedszkole w Wojnowicach,  Zespół Szkolno-Przedszkolny w Borucinie,  Zespół Szkolno-Przedszkolny w Wojnowicach,  Zespół Szkół – Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Krzanowicach.

Uczniowie Zespołu Szkół w Krzanowicach mają do swojej dyspozycji ponad 20 sal dydaktycznych, świetlicę szkolną wraz z zapleczem, salę gimnastyczną, bibliotekę i boisko wielofunkcyjne. Do najlepszych tradycji placówki należą m.in. pasowanie na ucznia, obchody Światowego Dnia Ziemi, wręczanie nauczycielom uczniowskich wyróżnień z okazji Dnia Edukacji Narodowej, współpraca z placówkami szkolnymi w Hlucinie i Chuchelnej w Czechach.

Liczba placówek wychowania przedszkolnego zlokalizowanych na terenie gminy wynosi 3 i od 2010 roku nie zmieniła się. W 2015 roku funkcjonowało 10 oddziałów wychowania przedszkolnego, tworząc wspólnie 268 miejsc dla dzieci. Liczba miejsc w stosunku do roku

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 124 | S t r o n a

2010 zwiększyła się o 4,69%, z kolei liczba dzieci uczęszczających do przedszkoli nieznacznie zmniejszyła się, tj. o 3,09%.

Na przestrzeni lat 2010-2011 nie uległa zmianie również liczba szkół podstawowych i gimnazjalnych. W danym okresie w placówkach edukacji na poziomie podstawowym odnotowano wzrost liczby uczniów o 41 osób, tj. 14,54%. W 2015 roku do szkół podstawowych uczęszczały 323 osoby. Odwrotną sytuację zarejestrowano w szkołach gimnazjalnych, gdzie liczba uczniów zmniejszyła się ze 130 w 2010 roku do 103 w 2015 roku, tj. o 20,77%. W 2015 roku średnio na 1 oddział w szkołach podstawowych przypadało 15 uczniów, natomiast w szkołach gimnazjalnych na 1 oddział przypadało 21 uczniów.

Tabela 39 Dane statystyczne dotyczące oświaty i edukacji w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Placówki wychowania przedszkolnego 3 3 3 3 3 3 Oddziały 10 10 10 10 10 10 Miejsca 256 281 272 268 268 268 Dzieci w placówkach wychowania 162 178 176 180 161 157 przedszkolnego Szkoły podstawowe 3 3 3 3 3 3 Uczniowie szkół podstawowych 282 278 268 268 289 323 Uczniowie przypadający na 1 oddział 15 15 15 15 14 15 w szkołach podstawowych Szkoły gimnazjalne 1 1 1 1 1 1 Uczniowie szkół gimnazjalnych 130 112 113 110 116 103 Uczniowie przypadający na 1 oddział 22 19 19 18 19 21 w szkołach gimnazjalnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Na przestrzeni ostatnich sześciu lat współczynnik skolaryzacji brutto dla szkół podstawowych do 2013 roku ulegał wahaniom i osiągnął wartość 95,4%, po czym z roku na rok systematycznie malał i w 2015 roku ukształtowała się na poziomie 91,8%. Oznacza to, że w 2013 roku niewielki odsetek uczniów szkół podstawowych gminy Krzanowice uczęszczał do placówek oświatowych znajdujących się na terenie innych jednostek samorządowych, natomiast od roku 2013 coraz większy odsetek uczniów uczęszcza do szkół zlokalizowanych poza terenem gminy. W 2015 roku odnotowano spadek współczynnika o 3,6 p.p. w odniesieniu do roku 2013.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 125 | S t r o n a

Współczynnik skolaryzacji brutto dla szkół gimnazjalnych wahał się mniej dynamicznie w porównaniu do zmian wartości współczynnika dla szkół podstawowych. Wahania te mieściły się w granicach między 62,6% a 71,2%. W 2011 roku współczynnik zmniejszył się w odniesieniu do roku poprzedniego o 5,1 p.p., po czym wzrastał aż do 2014 roku i osiągnął wartość 71,2%. W 2015 roku współczynnik skolaryzacji nieznacznie się zmniejszył i ukształtował na poziomie 70,6%.

Rysunek 37 Współczynnik skolaryzacji brutto w gminie Krzanowice w latach 2010-2015

100% 93,1% 97,2% 92,1% 95,4% 93,1% 91,8%

80%

60% 71,2% 67,7% 66,7% 70,6% 62,6% 66,5% 40%

20%

0% 2010 2011 2012 2013 2014 2015

szkoły podstawowe gimnazja

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Infrastruktura kultury, sportu i rekreacji

Na terenie gminy Krzanowice aktywnie działają stowarzyszenia. Należą do nich:

 Związek Zawodowy Pracowników Spółdzielni Kółek Rolniczych w Krzanowicach,

 Ludowy Klub Sportowy Wojnowice w Wojnowicach,

 Amatorski Klub Sportowy w Borucinie,

 Klub Sportowy Pietraszyn w Pietraszynie,

 Ochotnicza Straż Pożarna w Pietraszynie,

 Ochotnicza Straż Pożarna w Borucinie,

 Ochotnicza Straż Pożarna w Wojnowicach,

 Ochotnicza Straż Pożarna w Bojanowie,

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 126 | S t r o n a

 Ochotnicza Straż Pożarna Krzanowicach,

 Gminna Stowarzyszenie „Uczniowski Klub Sportowy” w Krzanowicach,

 Stowarzyszenie Integracji Społecznej „Dla nas szansa” w Krzanowicach,

 Stowarzyszenie Pałac w Wojnowicach – wczoraj, dziś, jutro w Wojnowicach,

 Stowarzyszenie Razem dla Wojnowic w Wojnowicach.

Działania wszystkich stowarzyszeń skierowane są na zewnątrz do społeczności lokalnej. Poprzez swoją aktywność kulturalną chcą zwiększyć poziom integracji między mieszkańcami, wzmocnić wzajemne więzi i zacieśnić stosunki międzysąsiedzkie.

Zadania z zakresu kultury pełnią również:

 Gminna Biblioteka Publiczna w Krzanowicach z filią w Borucinie i filią w Wojnowicach,

 Gminny Ośrodek Kultury w Krzanowicach,

 Dom Kultury w Bojanowie,

 Dom Kultury w Borucinie,

 Koło Gospodyń Wiejskich w Bojanowie,

 Koło Gospodyń Wiejskich w Borucinie,

 Świetlica Wiejska w Wojnowicach.

Główną bazę sportową w gminie pełni Miejski Klub Sportowy 05 zlokalizowany w Krzanowicach, posiadający stadion o pojemności 800 miejsc stojących i 350 miejsc siedzących.

Ochrona zdrowia i opieka społeczna Zadania z zakresu ochrony zdrowia na terenie gminy Krzanowice realizuje Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Twoje Zdrowie” w Krzanowicach oraz Samodzielny Publiczny

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 127 | S t r o n a

Zakład Opieki Zdrowotnej „Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy” w Krzanowicach. Dodatkową opiekę zdrowotną dla osób obłożnie chorych zapewnia zlokalizowana w Krzanowicach Stacja Opieki „Caritas”. Ponadto w mieście Krzanowice funkcjonuje Indywidualna Praktyka Stomatologiczna Marcin Luboń oraz Gabinet Stomatologiczny Ewa Ozga-Tatarczuk. Na terenie gminy funkcjonuje również jedna apteka, znajdująca się w Krzanowicach.

W latach 2010-2015 najwięcej porad lekarskich zostało udzielonych w 2010 roku. Ich liczba wynosiła wówczas 18 897 i w kolejnych dwóch latach mocno zmalała. W 2013 roku odnotowano wzrost liczby udzielonych porad lekarskich. Wówczas zarejestrowano ich 17 933, podczas gdy w roku 2012 udzielono 17 264 porady lekarskie. Po 2013 roku liczba porad ulegała systematycznemu spadkowi. W 2015 roku udzielono 16 724 porad lekarskich.

Rysunek 38 Porady lekarskie udzielone w placówce medycznej w Krzanowicach w latach 2010-2015 19 500 18 897 19 000 18 500 18 005 17 933 18 000 17 500 17 264 17 278 17 000 16 724 16 500 16 000 15 500 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Zadania pomocy społecznej wynikające z programów rządowych mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia realizuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krzanowicach.

Na przestrzeni lat 2010-2015 zmniejszyła się liczba osób korzystających z pomocy społecznej. W 2010 roku z tego rodzaju wsparcia korzystało 310 osób, podczas gdy w 2015 roku 184 osoby. W ciągu analizowanego okresu liczba osób korzystających z pomocy społecznej ulegała wahaniom. Największą liczbę tych osób odnotowano w 2011 roku i było to 339 osób, a najmniejszą w 2015 roku. Z kolei w przypadku gospodarstw domowych korzystających z pomocy społecznej odnotowano tendencję spadkową w latach 2011-2014. W 2015 roku

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 128 | S t r o n a

ich liczba zwiększyła się o 3 w odniesieniu do roku poprzedniego, ale zmalała o 25 w stosunku do roku 2010.

Rysunek 39 Liczba gospodarstw domowych i osób korzystających z pomocy społecznej w gminie Krzanowice w latach 2010-2015

400 339 310 290 299 300 191 184 200 106 113 104 104 78 81 100

0 2010 2011 2012 2013 2014 2015

gospodarstwa domowe korzystające z pomocy społecznej osoby w gospodarstwach domowych korzystające z pomocy społecznej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Koszty związane z udzielaniem zasiłków rodzinnych (wraz z dodatkami) w latach 2010-2015 uległy zmniejszeniu. W 2015 roku odnotowano znaczny spadek wysokości danego świadczenia o 190 tys. zł, tj. 40,86% w porównaniu do roku 2010. W tym samym okresie nastąpił też spadek kosztów pokrywających zasiłki pielęgnacyjne. W 2015 roku wysokość tego świadczenia zmniejszyła się o 17 tys. zł, tj. 8,17% w odniesieniu do roku 2010.

Rysunek 40 Kwoty świadczeń społecznych wypłaconych w gminie Krzanowice w ciągu roku w latach 2010-2015 [tys. zł] 500 465 411 377 400 338 275 275 300

200 208 208 199 196 187 191 100

0 2010 2011 2012 2013 2014 2015

kwota zasiłków rodzinnych (wraz z dodatkami) kwota zasilków pielęgnacyjnych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 129 | S t r o n a

III. Sfera gospodarcza

Rolnictwo Gmina Krzanowice jest typową gminą rolniczą i rolnictwo stanowi ważny sektor jej gospodarki. Znacząca rola rolnictwa znajduje odzwierciedlenie w strukturze użytkowania gruntów. Według najnowszych danych za 2014 rok, powierzchnia gminy wynosiła 4 720 ha, z czego użytki rolne zajmowały aż 4 346 ha, tj. 92,08%. Ponad 3/4 terenów rolnych stanowiły grunty orne – zajmowały 3 659 ha, tj. 77,52% użytków rolnych. Grunty zabudowane i zurbanizowane zajmowały niewielki obszar gminy, bo jedynie 296 ha, tj. 6,27% powierzchni ogólnej. Jedynie 1,48% tych obszarów to tereny mieszkaniowe, a 0,11% to tereny przemysłowe. Gmina charakteryzuje się bardzo niskim poziomem lesistości. Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione zajmowały wyłącznie 36 ha, tj. 0,76%

Tabela 40 Struktura użytkowania gruntów w gminie Krzanowice w 2014 roku Powierzchnia % powierzchni Wyszczególnienie [ha] ogólnej gminy Użytki rolne, w tym: 4 346 92,08 Grunty orne 3 659 77,52 Sady 18 0,38 Łąki trwałe 500 10,59 Pastwiska trwałe 44 0,93 Grunty rolne zabudowane 96 2,03 Grunty pod stawami 6 0,13 Grunty pod rowami 23 0,49 Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione, w tym: 36 0,76 Lasy 22 0,47 Grunty zadrzewione i zakrzewione 14 0,30 Grunty pod wodami 16 0,34 Grunty zabudowane i zurbanizowane, w tym: 296 6,27 Tereny mieszkaniowe 70 1,48 Tereny przemysłowe 5 0,11 Tereny inne zabudowane 17 0,36 Tereny zurbanizowane niezabudowane 3 0,06 Tereny rekreacji i wypoczynku 10 0,21 Tereny komunikacyjne - drogi 164 3,47 Tereny komunikacyjne - kolejowe 24 0,51 Użytki kopalne 1 0,02 Użytki ekologiczne 0 0,00 Nieużytki 12 0,25 Tereny różne 14 0,30

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 130 | S t r o n a

Powierzchnia % powierzchni Wyszczególnienie [ha] ogólnej gminy Ogółem 4 720 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Pomimo dużej roli rolnictwa w gminie Krzanowice występuje raczej niekorzystna sytuacja agrarna, która ma związek z rozdrobnieniem agrarnym. Według najnowszych danych za 2010 rok gospodarstwa zajmujące powierzchnię mniejszą niż 5 ha stanowiły 72,34% wszystkich gospodarstw. Z kolei odsetek gospodarstw zajmujących co najmniej 15 ha wynosił 15,6%.

Tabela 41 Gospodarstwa rolne według grup obszarowych użytków rolnych w gminie Krzanowice w 2010 roku Liczba gospodarstw Wyszczególnienie % wszystkich gospodarstw rolnych do 1 ha włącznie 271 64,07 1 - 5 ha 35 8,27 5 - 10 ha 18 4,26 10 - 15 ha 33 7,80 15 ha i więcej 66 15,60 Ogółem 423 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Powierzchnia zasiewów w gminie według najnowszych danych za 2010 rok wynosiła 2 931,2 ha. Z tego aż 1 718,97 ha, tj. 58,64% zajmowały zboża. Wśród zbóż dominowała uprawa pszenicy ozimej. Stosunkowo często uprawiano także kukurydzę na ziarno, jęczmień ozimy oraz jęczmień jary. Uprawy przemysłowe pokrywały 602,94 ha, co stanowiło 20,57% ogółu powierzchni zasiewów. Z upraw przemysłowych uprawiano przeważnie rzepak i rzepik.

Tabela 42 Powierzchnia zasiewów według rodzaju gospodarstwa w gminie Krzanowice w 2010 roku Powierzchnia % powierzchni Rodzaj zasiewów zasiewów [ha] zasiewów ogółem Zboża razem 1 718,97 58,64 Zboża podstawowe z mieszankami zbożowymi 1 456,62 49,69 Pszenica ozima 1 098,40 37,47 Pszenica jara 4,47 0,15 Żyto 0,80 0,03 Jęczmień ozimy 132,85 4,53 Jęczmień jary 106,45 3,63 Owies 38,41 1,31

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 131 | S t r o n a

Powierzchnia % powierzchni Rodzaj zasiewów zasiewów [ha] zasiewów ogółem Pszenżyto ozime 11,12 0,38 Pszenżyto jare 0,00 0,00 Mieszanki zbożowe ozime 1,50 0,05 Mieszanki zbożowe jare 62,62 2,14 Kukurydza na ziarno 262,35 8,95 Ziemniaki 45,15 1,54 Uprawy przemysłowe 602,94 20,57 Buraki cukrowe 208,26 7,10 Rzepak i rzepik razem 394,68 13,46 Ogółem 2 931,20 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Przedsiębiorczość Duża liczba prężnie działających, zarejestrowanych na terenie gminy podmiotów gospodarczych jest nie tylko gwarantem rosnących dochodów do budżetu gminy, ale również podstawą do rozwoju lokalnego rynku pracy i ogólnego rozwoju samej gminy.

W latach 2011-2014 liczba zarejestrowanych na terenie gminy Krzanowice przedsiębiorstw systematycznie wzrastała, po czym w 2015 roku nieznacznie spadła. W 2015 roku funkcjonowały 272 podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON. W odniesieniu do roku poprzedniego ich liczba zmniejszyła się o 2,16%, z kolei w porównaniu do roku 2010 wzrosła o 3,03%.

Rysunek 41 Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON na terenie gminy Krzanowice w latach 2010-2015 280 278

275 272

270 267 264 265 262

260 258

255

250

245 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 132 | S t r o n a

Prawie wszystkie podmioty gospodarcze zatrudniają do 9 pracowników. W 2015 roku na terenie gminy funkcjonowało 250 takich przedsiębiorstw i stanowiły one 91,91% wszystkich działających podmiotów gospodarczych. Pozostałe 22 podmioty zatrudniały od 10 do 49 pracowników. Tym samym, na terenie gminy nie ma pracodawcy zatrudniającego więcej niż 49 osób. Jeszcze w 2011 roku funkcjonowało 1 przedsiębiorstwo zatrudniające od 50 do 249 pracowników, jednak w kolejnych latach jego działalność zanikła. Należy przy tym zauważyć, że dominacja mikro- oraz małych przedsiębiorstw jest charakterystyczna dla polskiej gospodarki.

Tabela 43 Liczba podmiotów gospodarki narodowej w gminie Krzanowice według klas wielkości w latach 2010-2015 Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 2015 do 9 pracowników 244 238 242 246 256 250 10-49 pracowników 19 19 20 21 22 22 50-249 pracowników 1 1 0 0 0 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Zdecydowana większość podmiotów gospodarczych działa w sektorze prywatnym. W 2015 roku na terenie gminy zarejestrowanych było 251 prywatnych przedsiębiorstw i stanowiły one 92,28% wszystkich działających podmiotów gospodarczych.

Rysunek 42 Liczba podmiotów gospodarki narodowej w gminie Krzanowice według struktury własności w latach 2010-2015*

300 261 246 240 244 250 251 250

200

150

100

50 18 18 18 17 17 17

0 2010 2011 2012 2013 2014 2015

sektor publiczny - ogółem sektor prywatny - ogółem

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

* Nie są prezentowane wszystkie formy prawne podmiotów dlatego dane liczbowe nie sumują się na sektor ogółem. W związku z wprowadzonymi od 1 grudnia 2014 r. zmianami przepisów prawnych regulujących sposób zasilania rejestru REGON informacjami o podmiotach podlegających wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, od danych według stanu na 31 grudnia 2014 r. istnieje możliwość wystąpienia w rejestrze REGON niewypełnionych pozycji dotyczących przewidywanej liczby pracujących, adresu siedziby/zamieszkania, rodzaju

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 133 | S t r o n a

przeważającej działalności oraz formy własności. W związku z powyższym dane naliczone z rejestru REGON według ww. informacji mogą nie sumować się na liczbę ogółem prezentowaną w danej podgrupie.

Większość funkcjonujących w sektorze prywatnym podmiotów stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. W 2015 roku było ich 203, tym samym stanowiły one 80,88% ogółu podmiotów sektora prywatnego. Na wysokim poziomie kształtowała się liczba stowarzyszeń i organizacji społecznych. W 2015 roku było ich 15 i stanowiły one 5,98% wszystkich podmiotów sektora prywatnego, co może świadczyć o dość wysokim poziomie aktywności społecznej mieszkańców.

Tabela 44 Rodzaje podmiotów gospodarki narodowej w gminie Krzanowice w latach 2010-2015* Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Podmioty gospodarki narodowej ogółem, w tym: 264 258 262 267 278 272 Sektor publiczny ogółem 18 18 18 17 17 17 Sektor prywatny ogółem, w tym: 246 240 244 250 261 251 Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 202 198 200 203 210 203 Spółki handlowe 4 4 5 9 10 9 Spółdzielnie 4 4 4 4 4 4 Fundacje 0 0 0 0 0 0 Stowarzyszenia i organizacje społeczne 13 13 13 14 15 15 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

* Nie są prezentowane wszystkie formy prawne podmiotów dlatego dane liczbowe nie sumują się na sektor ogółem.

Ważnych informacji na temat sytuacji gospodarczej gminy dostarczają wskaźniki dotyczące rozwoju przedsiębiorczości.

Liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ludności w gminie w 2015 roku wyniosła 467. Dla porównania w powiecie wskaźnik osiągnął wartość 783. Spośród wszystkich 11 gmin w powiecie gmina Krzanowice znalazła się na ostatnim 8 miejscu.

Liczba jednostek nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON na 10 tys. ludności w gminie w 2015 roku wyniosła 38. Dla porównania w powiecie wartość wskaźnika ukształtowała się na poziomie 48. Spośród wszystkich gmin w powiecie gmina Krzanowice znalazła się na 5 miejscu.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 134 | S t r o n a

Liczba podmiotów wykreślonych z rejestru REGON na 10 tys. ludności w gminie w 2015 roku wyniosła 43. Dla porównania w powiecie wskaźnik osiągnął wartość 54. Spośród wszystkich gmin w powiecie gmina Krzanowice znalazła się na 6 miejscu.

Liczba podmiotów nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON na 10 tys. ludności w wieku produkcyjnym w gminie w 2015 roku wyniosła 58. Dla porównania w powiecie wartość wskaźnika ukształtowała się na poziomie 73. Spośród wszystkich gmin w powiecie gmina Krzanowice znalazła się na 5 miejscu.

Analiza przedsiębiorstw według sekcji PKD 2007 dostarcza szczegółowych danych na temat profilu przedsiębiorstw działających na terenie gminy.

W 2015 roku najwięcej zarejestrowanych podmiotów gospodarczych działało w sekcjach:

 budownictwo (19,49%),

 handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (18,01%),

 przetwórstwo przemysłowe (11,03%).

Tabela 45 Podmioty gospodarki narodowej w gminie Krzanowice według sekcji PKD 2007 w 2015 roku % Liczba Sekcja PKD 2007 wszystkich podmiotów podmiotów Sekcja A - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 16 5,88 Sekcja B - górnictwo i wydobywanie 0 0,00 Sekcja C - przetwórstwo przemysłowe 30 11,03 Sekcja D - wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę 1 0,37 wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Sekcja E - dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz 2 0,74 działalność związana z rekultywacją Sekcja F - budownictwo 53 19,49 Sekcja G - handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów 49 18,01 samochodowych, włączając motocykle Sekcja H - transport i gospodarka magazynowa 9 3,31 Sekcja I - działalność związana z zakwaterowaniem i usługami 8 2,94 gastronomicznymi Sekcja J - informacja i komunikacja 5 1,84 Sekcja K - działalność finansowa i ubezpieczeniowa 5 1,84 Sekcja L - działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 3 1,10

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 135 | S t r o n a

% Liczba Sekcja PKD 2007 wszystkich podmiotów podmiotów Sekcja M - działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 14 5,15 Sekcja N - działalność w zakresie usług administrowania i działalność 15 5,51 wspierająca Sekcja O - administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe 7 2,57 zabezpieczenia społeczne Sekcja P - edukacja 13 4,78 Sekcja Q - opieka zdrowotna i pomoc społeczna 11 4,04 Sekcja R - działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 10 3,68 Sekcje S i T - pozostała działalność usługowa oraz gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe 21 7,72 produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Sekcja U - organizacje i zespoły eksterytorialne 0 0,00 Ogółem 272 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Rynek pracy i bezrobocie

Wskaźnik bezrobocia wskazuje na ogólną kondycję gospodarczą regionu oraz jest jednym z podstawowych czynników wpływających na jakość życia mieszkańców i migracje ludności. Dane prezentowane w niniejszej części dotyczą bezrobocia rejestrowanego.

W latach 2010-2015 liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych w gminie Krzanowice zmniejszyła się. W 2015 roku bez pracy pozostawało 118 osób, podczas gdy w roku 2010 na terenie gminy zarejestrowanych było 141 niezatrudnionych osób. Oznacza to, że w ciągu ostatnich sześciu lat liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 23 osoby, tj. o 16,31%.

Rysunek 43 Liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych w gminie Krzanowice w latach 2010-2015

160 141 145 133 140 131 126 118 120 100 80 60 40 20 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 136 | S t r o n a

W latach 2010-2015, z wyjątkiem roku 2010, więcej osób bezrobotnych było wśród kobiet. W 2015 roku na terenie gminy bez pracy pozostawało 47 mężczyzn i 71 kobiet. Mężczyźni stanowili wówczas 39,83% osób bezrobotnych, natomiast kobiety 60,17%.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 137 | S t r o n a

Rysunek 44 Liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych według płci w gminie Krzanowice w latach 2010- 2015 100 88

73 72 74 80 68 71

60 73 61 58 57 40 52 47 20

0 2010 2011 2012 2013 2014 2015

mężczyźni kobiety

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Sytuacja ogólnej liczby bezrobotnych zarejestrowanych w gminie przekłada się na udział bezrobotnych w stosunku do liczby osób w wieku produkcyjnym. W 2011 roku udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w porównaniu do roku poprzedniego nieznacznie spada, po czym do roku 2013 wzrasta i w kolejnych dwóch latach znowu maleje. Dany wskaźnik w 2015 roku ukształtował się na poziomie 3,1%. Jego wartość zmniejszyła się o 0,5 p.p. w porównaniu do roku 2010 oraz o 0,2 p.p. w odniesieniu do roku 2014.

Rysunek 45 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 4% 3,7% 4% 3,6% 4% 4% 3,4% 3% 3,3% 3,3% 3% 3% 3,1% 3% 3% 3% 3% 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 138 | S t r o n a

Atrakcyjność inwestycyjna gminy

Na zlecenie Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A. w Instytucie Przedsiębiorstwa Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie został przygotowany raport Atrakcyjność Inwestycyjna Regionów 2016 – Województwo śląskie. W opracowaniu ukazano wewnętrzne zróżnicowanie atrakcyjności inwestycyjnej województwa śląskiego w skali powiatów i gmin. Wykorzystano w nim wskaźniki potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej w wersji podstawowej (PAI1), które oceniają walory lokalizacyjne regionów. Obliczano je dla jednostek różnych szczebli podziału statystycznego, tj. gmin, powiatów, podregionów i województw. Wskaźniki te odnoszą się do całości gospodarki narodowej oraz do poszczególnych wybranych sekcji, które stanowią trzon gospodarki regionalnej:

 C – przemysłu przetwórczego,  G – handlu i napraw,  I – zakwaterowania i gastronomii,  M – działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej.

Raport stanowi ocenę za 2015 rok. Atrakcyjność w poszczególnych sferach określono w skali od A do F, gdzie A oznacza region najbardziej atrakcyjny inwestycyjnie, natomiast F oznacza region o najmniejszej atrakcyjności inwestycyjnej.

Województwo śląskie zostało przedstawione jako jedno z najatrakcyjniejszych województw pod względem atrakcyjności inwestycyjnej. Zgodnie z raportem województwo śląskie charakteryzuje się bardzo wysoką ogólną atrakcyjnością inwestycyjną, o czym świadczy uzyskana przez nie najwyższa klasa A dla gospodarki narodowej bez wyróżniania sektorów. Region uzyskał także bardzo wysokie oceny potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej dla poszczególnych sekcji: klasa A dla przemysłu pracochłonnego oraz handlu i naprawy, klasa B dla działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej oraz gospodarki narodowej, klasa C dla zakwaterowania i gastronomii.

Podobnej ocenie poddano również wszystkie powiaty i gminy województwa. Powiat raciborski na tym tle wypada nieco gorzej niż województwo. Zgodnie z raportem przyznano mu klasę C. W porównaniu z powiatem raciborskim gmina Krzanowice pod względem atrakcyjności inwestycyjnej wypada tak samo. Zgodnie z raportem gmina została zaliczona do klasy C. Tym samym atrakcyjność inwestycyjną gminy można uznać za dobrą.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 139 | S t r o n a

Rysunek 46 Zróżnicowanie przestrzenne potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej powiatów województwa śląskiego

Źródło: Atrakcyjność Inwestycyjna Regionów 2016 – Województwo śląskie, PAIiIZ.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 140 | S t r o n a

Rysunek 47 Zróżnicowanie przestrzenne potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej gmin województwa śląskiego

Źródło: Atrakcyjność Inwestycyjna Regionów 2016 – Województwo śląskie, PAIiIZ.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 141 | S t r o n a

IV. Sfera środowiskowa

Ukształtowanie terenu Gmina Krzanowice położona jest w Dolinie Górnej Odry u wylotu Bramy Morawskiej. Leży na krańcu mezoregionu Płaskowyż Głubczycki, w obrębie podprowincji Nizina Śląska. Płaskowyż Głubczycki stanowi lekko pofałdowaną wierzchowinę lessów, poprzecinaną lewobrzeżnymi dopływami Odry. Podobny typ ukształtowania terenu widoczny jest również w obrębie gminy Krzanowice.

Część północna gminy to prawie zupełnie płaska powierzchnia o niewielkich spadkach terenu. Jest lekko falowana, z nielicznymi tylko suchymi dolinami. Zupełnie odmienne cechy posiada obszar w południowej części gminy. W okolicach Borucina, w stronę granicy z Czechami, teren jest wyraźnym zboczem, gdzie spadki dochodzą do 20%. Oba te tereny oddziela szeroka na blisko 1,5 km dolina rzeki Psiny (Cyny). Na terenie gminy dolina ta osiąga największą szerokość w granicach od 1 400 do 1 500 m. Obok doliny Psiny do największych należy płaskodenna dolina rzeki Białej Wody, w znacznej części pokryta zabudową jednorodzinną.

Rzeka Psina, stanowiąca lewy dopływ Odry, przecina gminę z północnego-zachodu ukosem na południowy wschód. Szerokość jej koryta wynosi 4-5 metrów. Prawym dopływem Psiny jest potok Biała Woda. Bierze on swój początek w pobliżu miejscowości Olrisov, niedaleko Opawy, na terenie Czech. Płynąc w kierunku Sudic przecina granicę polsko-czeską, a następnie przez Pietraszyn i Krzanowice podąża się w stronę Psiny. Prawym dopływem Białej Wody jest Potok Strahowicki. Zbiera on wody po czeskiej stronie w miejscowości Strahovice i stamtąd płynie na północ. Stanowi na krótkim odcinku granicę państwową, po czym biegnie na polska stronę i okalając od południa Krzanowice łączy się z Białą Wodą, w jej dolnym biegu tuż za miastem. W pobliżu Borucina wypływa drugi prawy dopływ Psiny, potok o nazwie Oderla, który niesie wody w kierunku wschodnim na teren sąsiedniej gminy Krzyżanowice.

Teren gminy Krzanowice jest pofałdowany, co wynika z przekształceń ziemi w okresie ostatnich zlodowaceń. Dla przykładu, górujący nad całą okolicą kościół parafialny p.w. św. Wacława w Krzanowicach leży 221 m n.p.m., natomiast znajdujący się w tej samej miejscowości kościół św. Mikołaja leży 202,5 m n.p.m. Jeszcze bardziej wyraźny spadek

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 142 | S t r o n a

terenu jest widoczny w dolinie rzeki Psiny, położonej poniżej 195 m n.p.m., z kolei teren leżący na zachód od Borucina, uchodzący za najwyższy w całej gminie, znajduje się na wysokości 250 m n.p.m.

Walory przyrodnicze Gmina Krzanowice to gmina typowo rolnicza, z bardzo niskim wskaźnikiem lesistości wynoszącym w 2015 roku 0,4%. W całości krajobrazu gminy dominują tereny rolnicze.

Nieliczne powierzchnie lasów stanowią jedynie tereny łęgowe. Są to lasy olchowo-bagienne, zlokalizowane w dolinach cieków wodnych. Na terenie gminy występują niewielkie zagajniki, będące schronieniem dla dzikiej zwierzyny i ptactwa pod Krzanowicami, zalesione torfowisko na wschód od Borucina, cztery ostoje leśne pod Wojnowicami oraz park w Wojnowicach, obsadzony rzadkimi gatunkami drzew i krzewów.

Na przeważającym obszarze gminy występują gleby brunatne i bielicowe, wytworzone z utworów pyłowych lessopodobnych. W pobliżu Psiny i Potoku Krzanowickiego spotkać można mady oraz punktowo na terenie całej gminy czarnoziemy. Ogólnie są to tereny żyzne, stąd też przewaga pól z dominującą na nich uprawą pszenicy i buraków cukrowych, a niekiedy także kukurydzy i rzepaku. Na terenie gminy największy udział mają gleby klas bonitacyjnych I-IIIa, a więc gleby najlepsze, bardzo dobre i dobre, należące do kompleksu pszenno-buraczanego. Na pozostałych obszarach występują głównie gleby klas IIIb i IVa. Są to z reguły gleby pyłowe, wytworzone z utworów pyłowych lessopodobnych, należące do kompleksu pszenno-ziemniaczanego. Łąki znajdują się głównie w pobliżu cieków wodnych, tj. rzek, potoków i strumieni.

Na terenie gminy występuje nieczynne złoże surowców mineralnych „Krzanowice”, które obejmowało głównie surowce ilaste ceramiki budowlanej. Eksploatacja została zaniechana z powodu wstrzymania produkcji cegły na tym obszarze. Poza złożem „Krzanowice” brak jest innych udokumentowanych złóż surowców mineralnych.

Warunki geograficzne sprawiły, że na terenie gminy Krzanowice brak jest terenów objętych jakimikolwiek formami ochrony przyrody. Niemniej jednak w obszarze gminy występuje kilka chronionych gatunków roślin, zlokalizowanych głównie na proponowanym użytku ekologiczny, „Murawy w Wojnowicach”. Należą do nich m.in.: dziewięćsił bezłodygowy

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 143 | S t r o n a

(Carlina acaulis), goryczuszka orzęsiona (Gentianella ciliata), zimowit jesienny (Colchicum autumnale), bluszcz pospolity (Hedera helix).

Gmina Krzanowice położona jest w zlewni rzeki Psina, będącej lewobrzeżnym dopływem rzeki Odry. Przez teren gminy przepływa również Biała Woda, tj. prawobrzeżny dopływ Psiny oraz inne mniejsze cieki. W większości mają one charakter rowów melioracyjnych. W obrębie gminy występują też niewielkie i nieliczne powierzchniowe zbiorniki wodne. Największy z nich, pochodzenia antropogenicznego, położony jest w miejscowości Borucin.

Większość obszaru gminy znajduje się na terenie czwartorzędowego Użytkowego Zbiornika Wód Podziemnych o typie porowym Q1 – rejonu Górnej Odry. Jedynie niewielki fragment północnych obrzeży sołectwa Pietraszyn znajduje się na granicy trzeciorzędowego Użytkowego Poziomu Wód Podziemnych Kędzierzyn o typie porowym Tr1. Wody podziemne znajdują się również w rejonie Borucina i rozciągają się w kierunku południowym.

Na terenie Gminy znajduje się pięć studni głębinowych – cztery studnie w Borucinie oraz jedna w Wojnowicach. Obecnie jednak woda ujmowana jest trzema studniami w Borucinie.

Walory kulturowe Gmina Krzanowice to obszar o bogatej przeszłości i dużym nasyceniu obiektami zabytkowymi różnego typu. Wszystkie te obiekty, będące elementem przestrzennym gminy, tworzą szeroko rozumianą wartość krajobrazu kulturowego i są związane z obiektami dziedzictwa historyczno-kulturowego. Należą do nich:

 kościół w Krzanowicach p.w. św. Mikołaja – późnobarokowy, zbudowany w 1742 r.,  kościół w Krzanowicach p.w. św. Wacława – wzniesiony w 1915 r. na miejscu poprzedniego z 1813 r.,  kościół w Bojanowie – zbudowany w 1928 r. na miejscu poprzedniej kaplicy z 1818 r.,  kościół w Pietraszynie – zbudowany w 1930 r. w stylu kubistycznym,  kościół w Wojnowicach – wzmiankowany już w 1377 r., obecny późnobarokowy z 1794 r.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 144 | S t r o n a

 pałac w Wojnowicach – z drugiej połowy XIX w., otoczony parkiem krajobrazowym, zbudowany w stylu klasycystycznym,  kolumna Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia z 1715 r. – umiejscowiona na rynku w Krzanowicach, zbudowana z kamienia w stylu barokowym,  barokowe kapliczki z XVIII w. w Krzanowicach,  dworek z parkiem w Borucinie – niegdyś należący do rodziny Lichnowskich,  kaplica św. Barbary w Pietraszynie – neogotycka z 1884 r.,  Muzeum Horroru w pałacu w Wojnowicach.

Charakteryzują się one, wśród obiektów architektonicznych, wysokimi wartościami historycznymi i kulturowymi.

Na obszarze gminy występują zabytki wpisane do rejestru zabytków województwa śląskiego.

Tabela 46 Obiekty gminy Krzanowice wpisane do rejestru zabytków województwa śląskiego Adres Obiekt Budynek kościoła parafialnego p.w. św. Augustyna, wzniesiony w 1905 r. Borucin w stylu neogotyckim według projektu Augustyna Klimaka, wpis ul. ks. N. Bończyka do rejestru zabytków obejmuje obiekt w obrysie murów zewnętrznych Borucin Spichlerz z XIX w., drewniany ul. Kopernika Stanowisko archeologiczne grodzisko średniowieczne, zlokalizowane ok. 200 m na północny-wschód od zabudowań majątku, wśród Borucin podmokłych łąk doliny rzeki Cyny, ok. 600 m. na południe od rzeki, w rozwidleniu strumyka i rowu melioracyjnego Kościół parafialny p.w. św. Wacława z lat 1914–1915, neobarokowy, Krzanowice z wieżą, granice ochrony obejmują obiekt wraz z otoczeniem ul. Kościelna wyznaczonym ogrodzeniem Krzanowice Kościół filialny św. Mikołaja z 1742 r., późnobarokowy ul. Raciborska Stanowisko archeologiczne cmentarzysko kultury pól popielnicowych, Krzanowice okres od schyłku II okresu brązu po okres halsztacki C włącznie Budynek kaplicy dziękczynnej p.w. św. Barbary, wzniesiony w latach Pietraszyn 1884-1886 w stylu neogotyckim, wpis do rejestru zabytków obejmuje ul. Trulleya budynek kaplicy w obrysie murów zewnętrznych Budynek kościoła parafialnego p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego, Wojnowice wzniesiony w latach 1793-1794 w stylu późnego baroku, rozbudowany ul. Kościelna w 1931 r. w stylu neobarokowym, wpis obejmuje budynek kościoła w obrysie murów zewnętrznych Źródło: Rejestr zabytków województwa śląskiego, Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 145 | S t r o n a

Pozycja gminy w regionalnej i krajowej polityce przestrzennej Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego 2020+ (Dz. Urz. Woj. Śl. z dnia 13.09.2016 r., poz. 4619) określa podstawowe elementy układu przestrzennego, ich zróżnicowanie i wzajemne relacje. Cele polityki przestrzennej województwa określone w Planie 2020+ dotyczą gospodarczego wzrostu i innowacyjności, metropolizacji, zapewnienia spójności społecznej i ekonomicznej oraz ochrony naturalnych zasobów środowiska i kształtowania krajobrazów kulturowych. Jako dokument regionalny Plan 2020+ określa ramy i warunki merytoryczne dla podejmowania decyzji przestrzennych o charakterze strategicznym i koncentruje się na celach ważnych dla rozwoju województwa. Nie narusza przy tym uprawnień gmin w zakresie planowania miejscowego oraz nie stanowi podstawy wydawania decyzji administracyjnych ustalających lokalizacje inwestycji. Plan 2020+ uwzględnia zapisy dokumentów i programów rządowych oraz wojewódzkich, a także pozostaje w zgodności z dokumentami programowymi Unii Europejskiej.

W Planie 2020+ dla gminy Krzanowice wyznaczono jedną inwestycję celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym w grupie zadań inwestycje celu publicznego postulowane przez podmioty inne niż samorząd województwa, ustalone w dokumentach planistycznych przyjętych przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Radę Ministrów, właściwego ministra lub sejmik województwa:

 Gazociąg Polska – Czechy (Kędzierzyn-Koźle – Hat DN 1000).

V. Sfera techniczna

Sieć wodociągowa

W latach 2010-2015 długość czynnej sieci wodociągowej na terenie gminy Krzanowice nie ulegała zmianie i utrzymywała się na stałym poziomie 60,1 km.

W analizowanym okresie do 2012 roku odnotowano tendencję wzrostową dla liczby przyłączy prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Liczba przyłączy wynosiła wówczas 1 408 i nie uległa zmianie do roku 2014. W 2015 roku liczba tych przyłączy zmniejszyła się. Do sieci wodociągowej przyłączonych było 1 395 budynków. W stosunku do roku 2010 odnotowano spadek w tym zakresie o 1 przyłącze, natomiast w porównaniu do roku 2014 zarejestrowano spadek o 13 przyłączy.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 146 | S t r o n a

Rysunek 48 Długość czynnej sieci wodociągowej oraz liczba przyłączy w gminie Krzanowice w latach 2010-2015

70 60,1 60,1 60,1 60,1 60,1 60,1 1 410 60 1 405 50 40 1 400 30 1 395 20 1 390 10 1 396 1 402 1 408 1 408 1 408 1 395 0 1 385 2010 2011 2012 2013 2014 2015

przyłącza prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania długość czynnej sieci rozdzielczej [km]

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W latach 2010-2015 odsetek mieszkańców gminy korzystających z instalacji wodociągowej zwiększył się. Największą zmianę w tym zakresie odnotowano w 2014 roku. Wówczas z instalacji wodociągowej korzystało 94,6% ogółu mieszkańców gminy, podczas gdy w 2013 roku odsetek ten wynosił 89,7%. W 2015 z danej instalacji korzystało 94,5% ogółu ludności i w porównaniu do roku 2010 odnotowano wzrost o 4,9 p.p.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 147 | S t r o n a

Rysunek 49 Korzystający z instalacji wodociągowej w % ogółu ludności gminy Krzanowice w latach 2010- 2015

95% 94,6% 94,5% 94% 93% 92% 91% 89,6% 89,6% 89,6% 89,7% 90% 89% 88% 87% 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Sieć kanalizacyjna

W latach 2010-2015 długość czynnej sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Krzanowice nie ulegała zmianie i utrzymywała się na stałym poziomie 24,6 km.

W analizowanym okresie do 2012 roku uwidacznia się tendencja wzrostowa dla liczby przyłączy prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. W 2012 roku do sieci kanalizacyjnej przyłączone były 603 budynki i sytuacja ta nie uległa zmianie do roku 2015. W ciągu ostatnich sześciu lat odnotowano wzrost liczby przyłączy o 6.

Rysunek 50 Długość czynnej sieci kanalizacyjnej oraz liczba przyłączy w gminie Krzanowice w latach 2010-2015

30 604 24,6 24,6 24,6 24,6 24,6 24,6 25 602 20 600 15 598 10 5 596 597 602 603 603 603 603 0 594 2010 2011 2012 2013 2014 2015

przyłącza prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania długość czynnej sieci kanalizacyjnej [km]

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 148 | S t r o n a

Na przestrzeni lat 2010-2015 odsetek mieszkańców gminy korzystających z instalacji kanalizacyjnej zwiększył się. W 2015 roku z danej instalacji korzystało 44,1% ogółu ludności, podczas gdy w 2010 roku korzystało 34,1%. W ciągu ostatnich sześciu lat odnotowano wzrost w tym zakresie o 10 p.p.

Rysunek 51 Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w % ogółu ludności gminy Krzanowice w latach 2010- 2015

50% 44,1% 44,1% 45% 41,1% 41,1% 41,3% 40% 34,1% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Sieć gazowa

W latach 2010-2015 długość czynnej sieci gazowej na terenie gminy Krzanowice zwiększyła się. Do 2013 roku gmina nie posiadała czynnej sieci gazowej. Po tym czasie wybudowano 1 284 m tej sieci i sytuacja ta nie uległa zmianie do roku 2015.

Rysunek 52 Długość czynnej sieci gazowej ogółem w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 [m] 1 400 1 284 1 284

1 200

1 000

800

600

400

200 0 0 0 0 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 149 | S t r o n a

Gmina nie jest uzbrojona w czynną sieć przesyłową. Dane na temat istniejącej sieci gazowej dotyczą czynnej sieci rozdzielczej.

Rysunek 53 Długość czynnej sieci gazowej w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 1 400 1 200 1 000 800 600 1 284 1 284 400 200 0 0 0 0 0 0 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015

długość czynnej sieci przesyłowej [m] długość czynnej sieci rozdzielczej [m]

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Zaopatrywanie mieszkańców gminy w gaz następuje za pomocą punktów dystrybucji gazu bezprzewodowego. Gaz służy głównie do zaopatrywania kuchenek gazowych w gospodarstwach domowych bądź uzyskiwania ciepła do celów bytowych.

Infrastruktura zagospodarowywania odpadów Na terenie gminy Krzanowice nie funkcjonuje żadne wysypisko odpadów stałych. Gmina całą swoją gospodarkę odpadami komunalnymi opiera na lokowaniu na składowisku zlokalizowanym w Tworkowie położonym w gminie Krzyżanowice.

W 2015 roku w gminie Krzanowice powstało ogółem 1 451,39 t odpadów zmieszanych. Odpady z gospodarstw domowych stanowiły 94,27% wszystkich odpadów wytworzonych na terenie gminy. Na przestrzeni lat 2010-2015 ilość odpadów zmieszanych ogółem zwiększyła się, przy czym do roku 2013 odnotowano tendencję wzrostową, natomiast w kolejnym roku masa tych odpadów zmniejszyła się, po czym w 2015 roku znowu wzrosła. Analogiczna sytuacja jest widoczna w przypadku odpadów komunalnych pochodzących z gospodarstw domowych.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 150 | S t r o n a

Rysunek 54 Ilość zmieszanych odpadów komunalnych zebranych w ciągu roku w gminie Krzanowice w latach 2010-2015 [t] 1800 1 608,711 542,16 1600 1 513,471 464,81 1 451,39 1 332,88 1 368,23 1400 1 235,25 1 288,65 1 222,18 1 191,741 156,01 1200 1000 800 600 400 200 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015

ogółem z gospodarstw domowych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Powyższe dane przekładają się na średnią ilość odpadów przypadającą na 1 mieszkańca gminy. W 2015 roku na 1 mieszkańca przypadało średnio 249,0 kg wytworzonych odpadów. Ilość odpadów z gospodarstw domowych przypadająca na 1 mieszkańca wynosiła 234,7 kg.

Rysunek 55 Średnia ilość odpadów komunalnych zebranych w ciągu roku, przypadająca na 1 mieszkańca gminy Krzanowice w latach 2010-2015 [kg]

300 275,0263,7 256,9248,6 249,0 234,7 250 225,0217,5 206,9204,8 203,0196,9 200

150

100

0 2010 2011 2012 2013 2014 2015

ogółem na 1 mieszkańca odpady z gospodarstw domowych przypadające na 1 mieszkańca

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

VI. Sfera przestrzenno-funkcjonalna

Położenie administracyjne i geograficzne Gmina miejsko-wiejska Krzanowice usytuowana jest w południowo-zachodniej części województwa śląskiego, na południowym krańcu powiatu raciborskiego i wchodzi w skład

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 151 | S t r o n a

podregionu rybnicko-jastrzębskiego. Od południa i zachodu sąsiaduje z Czechami, natomiast od północy i wschodu graniczy z gminami powiatu raciborskiego:

 Pietrowice Wielkie,  Racibórz,  Krzyżanowice.

Administracyjnie w skład gminy wchodzą:

 miasto Krzanowice,  sołectwa: Bojanów, Borucin, Pietraszyn, Wojnowice.

Obszar gminy wynosi 4 720 ha, w tym 308 ha zajmuje miasto Krzanowice, natomiast pozostałe 4 412 ha to obszar wiejski. Gmina stanowi 8,68% powierzchni powiatu i 0,38% powierzchni województwa.

Pod względem geograficznym gmina Krzanowice położona jest w Dolinie Górnej Odry u wylotu Bramy Morawskiej. Leży na krańcu mezoregionu Płaskowyż Głubczycki, w obrębie podprowincji Nizina Śląska. Płaskowyż Głubczycki stanowi lekko pofałdowaną wierzchowinę lessów, poprzecinaną lewobrzeżnymi dopływami Odry. Podobny typ ukształtowania terenu widoczny jest również w obrębie gminy Krzanowice.

Poniżej przedstawiona została lokalizacja gminy na tle powiatu.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 152 | S t r o n a

Rysunek 56 Lokalizacja gminy Krzanowice na tle powiatu

Źródło: Opracowanie własne na podstawie OpenStreetMap.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 153 | S t r o n a

Dostępność komunikacyjna Przez gminę Krzanowice przebiega linia kolejowa znaczenia regionalnego, zapewniająca połączenia na trasie Racibórz – Baborów – Głubczyce – Pietrowice Głubczyckie – granica państwa, przy czym na terenie gminy nie występują ani stacje kolejowe, ani przystanki. Najbliższy przystanek kolejowy zlokalizowany jest w gminie Pietrowice Śląskie.

Przez teren gminy nie przebiegają drogi krajowe. Omija ją droga krajowa nr 45, łącząca Racibórz z przejściem granicznym Chałupki – Bohumin oraz dalej z Ostrawą w Czechach.

Wewnętrzny system powiązań komunikacyjnych gminy zapewniany jest przede wszystkim przez drogi wojewódzkie oraz powiatowe. Głównymi ciągami komunikacyjnymi są:

 droga wojewódzka nr 916, przebiegająca w północnej części gminy, łącząca Racibórz z przejściem granicznym Pietraszyn – Sudic,  droga wojewódzka nr 917, łącząca drogę krajową nr 45 w miejscowości Sudół z przejściem małego ruchu granicznego Krzanowice – Chuchelna.

Łączna długość dróg powiatowych przebiegających przez gminę wynosi 19 900 km.

Tabela 47 Wykaz dróg powiatowych na terenie gminy Krzanowice Nr drogi Przebieg odcinka drogi Długość [km] 3506 S Samborowice – Krzanowice 3 077 3527 S od DW 916 przez miejscowość Wojnowice do DW 917 3 716 3528 S Granica Państwa – Krzanowice 4 584 3529 S Krzanowice – Tworków 5 157 3530 S Bojanów – Borucin 1 979 3531 S Bojanów – Bieńkowice 1 387 Razem 19 900 Źródło: http://www.bip.powiatraciborski.pl.

Gmina Krzanowice leży 90,3 km od stolicy województwa opolskiego oraz 165,0 km od stolicy województwa małopolskiego. Do stolicy województwa śląskiego, w którym się znajduje, dzieli ją odległość 87,8 km. Pod względem siedzib okolicznych powiatów, tj. głubczyckiego, rybnickiego i wodzisławskiego, mieszkańcy gminy mają do pokonania ok. 30- 40 km. Szczególnie niska odległość dzieli gminę Krzanowice od stolicy powiatu raciborskiego, w którym jest zlokalizowana, tj. 12,2 km. Ponadto w okolicy gminy zlokalizowanych jest

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 154 | S t r o n a

kilka większych ośrodków miejskich – Jastrzębie-Zdrój w odległości 44,7 km, Kędzierzyn- Koźle w odległości 49,3 km, Gliwice w odległości 58,6 km, Prudnik w odległości 70,0 km.

Tabela 48 Odległość drogowa od sąsiednich, wybranych ośrodków miejskich względem centrów administracyjnych Kierunek Odległość drogowa [km] Katowice 87,8 Kraków 165,0 Opole 90,3 Racibórz 12,2 Głubczyce 38,5 Rybnik 37,9 Wodzisław Śląski 30,2 Prudnik 70,0 Kędzierzyn-Koźle 49,3 Gliwice 58,6 Jastrzębie-Zdrój 44,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Google Maps.

Na terenie gminy zlokalizowane są bezpośrednie połączenia drogowe z Czechami:

 Borucin – Chuchelna,  Krzanowice Chuchelna,  Krzanowice – Strahovice,  Krzanowice – Rohov,  Pietraszyn – Sudice.

Przez gminę przebiega przeszło 14-kilometrowa trasa rowerowa nr 6, która jest częścią trasy Kraków – Opava. Biegnie ona następująco: Racibórz – Krzanowice – Pietraszyn – Opava.

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 155 | S t r o n a

Program Rewitalizacji Gminy Krzanowice 156 | S t r o n a