PLAN ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO

DLA POWIATU RACIBORSKIEGO

Opracował: Damian Knura

MAJ 2013

1 I. CZ ĘŚĆ TEKSTOWA Str. 1. Podstawy i cele opracowania Planu Zrównowa żonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego dla Powiatu Raciborskiego …………………………………………………………. 4 2. Strategia zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego …………………… 8 3. Plany zrównowa żonego rozwoju transportu publicznego wy ższego szczebla ………………. 9 4. Charakterystyka Powiatu Raciborskiego …………………………………………………...... 9 4.1. Transport publiczny i jego problemy ……………………………………………………… 9 4.2. Poło żenie geograficzne …………………………………………………………………….. 11 4.3. Charakterystyka sieci drogowej ………………………………………………………….... 12 4.4. Sytuacja społeczno – gospodarcza ……………………………………………………….. 15 4.5. Struktura demograficzna ………………………………………………………………...…. 17 4.6. Komunikacja indywidualna …………………………...………………………………...….. 24 4.7. Komunikacja publiczna ………………………………………………………………...…… 27 4.7.1. Infrastruktura kolejowa ……………………………………………………….…… 30 4.7.2. Infrastruktura drogowa ……………………………………………………...…….. 31 4.7.2.1. Dworce autobusowe …………………………………………………..... 32 4.7.2.2. Przystanki autobusowe obj ęte planem transportowym ………...…. 32 4.7.3. Lokalizacja obiektów u żyteczno ści publicznej (generatory ruchu)..………….. 45 5. Stan zagospodarowania przestrzennego …………………………………………………………. 59 5.1. Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju ………………………………..…. 59 5.2. Plan zagospodarowania województwa śląskiego ………………………………….……. 62 5.3. Plan zagospodarowania Gminy Kornowac ……………………………………………..... 66 5.4. Plan zagospodarowania Gminy Krzanowice ………..………………………………...... 66 5.5. Plan zagospodarowania Gminy Krzy żanowice ……..………………………………….... 66 5.6. Plan zagospodarowania Gminy Ku źnia Raciborska …..………………………………… 66 5.7. Plan zagospodarowania Gminy Nędza ………………....……………………………...… 67 5.8. Plan zagospodarowania Gminy Pietrowice Wielkie …………………………………….. 67 5.9. Plan zagospodarowania Gminy Racibórz …………..…..……………………….……..… 67 5.10. Plan zagospodarowania Gminy Rudnik ………….…..………………………………...… 68 6. Ocena i prognoza potrzeb przewozowych ……………………………………………….……….. 68 7. Sie ć komunikacyjna Powiatu Raciborskiego ……………………………………………………… 75 7.1. Linia: Racibórz – Pietraszyn przez Lekartów – Wojnowice – Bojanów – Borucin – Krzanowice …………………………………………………………………………………. 77 7.2. Linia: Racibórz– Gródczanki przez Lekartów – Samborowice - Lekartów - Cyprzanów – Pietrowice Wielkie …………………………………………………………. 78 7.3. Linia: Racibórz – Gródczanki przez Żerdziny – Pawłów – Maków – Krowiarki – Amandów – Krowiarki – Maków – Pawłów – Żerdziny - Kornica – Pietrowice Wielkie ………………………………………………………………………………………. 80 7.4. Linia: Racibórz – Gródczanki przez Żerdziny – Kornic ę – Pietrowice Wielkie ……… 82

2 7.5. Linia: Racibórz - Chałupki przez Bie ńkowice – Bolesław – Tworków – Owsiszcze – Nowa Wioska – Krzy żanowice – (Nowa Wioska – Owsiszcze) - Roszków – Rudyszwałd – Chałupki – Zabełków … 84 7.6. Linia: Racibórz – Gamów przez Rudnik – Strzybnik – Strzybniczek ………………… 85 7.7. Linia: Racibórz – Jastrz ębie przez Rudnik – Strzybnik – Rudnik -Czerwi ęcice - Szonowice – Poni ęcice – Szonowice – Modzurów – Dol ędzin …....………………… 86 7.8. Linia: Racibórz – Sławików przez Rudnik – Brze źnica – Ligota Ksi ążę ca – Łubowice – Grzegorzowice – Lasaki ……………………………………………………. 88 7.9. Linia: Racibórz – Rzuchów przez Kornowac – Łańce – Kobyla – Ła ńce – Kornowac – L ęgów …………………………………………………………………………………….. 89 7.10. Linia: Racibórz – Rzuchów przez Pogrzebie ń – Kornowac – Ła ńce – Kobyla – Ła ńce – Kornowac – L ęgów ……………………………………………………………… 91 7.11. Linia: Racibórz – Rudy przez Ł ęg – Zawada Ksi ążę ca – Ciechowice – Turze – Ruda – Budziska – Siedliska – Ku źnia Raciborska – Ruda Kozielska ………………. 92 7.12. Linia: Racibórz – Rudy przez Babice – N ędza – Ku źnia Raciborska – Ruda Kozielska ………………………………………………………………………………….... 94 7.13. Linia: Racibórz – Rudy przez Ł ęg – Zawada Ksi ążę ca – Ciechowice – N ędza – Ku źnia Raciborska – Ruda Kozielska …………………………………………………… 95 7.14. Linia: Racibórz – Ku źnia Raciborska przez Babice – N ędza – Górki Śląskie – Szymocice – Jankowice – Rudy – Ruda Kozielska ……………………………………. 97 8. Finansowanie usług przewozowych i ich rentowno ści ……………………………………...... 99 9. Preferencje dotycz ące wyboru środków transportowych ………………………………….. …… 103 10. Zasady organizacji rynku przewozów ……………………………………………………………… 107 11. Standardy usług przewozowych ……………………………………………………………………. 110 12. System informacji dla pasa żerów ………………………………………………………………….. 112 13. Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego ……………………………………...... 117 14. Podsumowanie ……………………………………………………………………………………..... 120

II. CZ ĘŚĆ GRAFICZNA

1. Plan sieci komunikacyjnej – powiatowe przewozy użyteczno ści public znej organizowane przez Powiat Raciborski …………………………………………………………………………….. 122

3 I. CZ ĘŚĆ TEKSTOWA

1. Podstawy i cele opracowania Planu Zrównowa żonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego dla Powiatu Raciborskiego

Plan Zrównowa żonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego w zakresie regularnego przewozu osób na terenie Powiatu Raciborskiego został opracowany w oparciu o przepisy ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011 r., nr 5, poz. 13 ze zmianami) oraz przepisy wykonawcze wydane na podstawie delegacji zawartej w art. 12 ust. 5 tej ustawy (rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 maja 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu planu zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego – Dz. U. nr 117, poz. 684). Powy ższa ustawa zasadniczo zmieniła dotychczasowy sposób funkcjonowania i organizowania przewozów w transporcie publicznym. Zało żyła przede wszystkim, że wykonywanie regularnego przewozu osób będzie odbywało si ę w ramach publicznego transportu zbiorowego, którego zorganizowanie le ży w gestii wła ściwego organizatora. Przewozy te zwane s ą „przewozami o charakterze użyteczno ści publicznej”. Organizatorowi publicznego transportu zbiorowego, którym jest wła ściwa jednostka samorz ądu terytorialnego albo minister wła ściwy do spraw transportu, odpowiedzialni za organizowanie i funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego na obszarze swojej wła ściwo ści, dano mo żliwo ść korzystania z pewnych instrumentów, za pomoc ą których mog ą oni interweniowa ć na rynku przewozów (np. poprzez dofinansowanie), tak by zapewni ć świadczenie usług niezb ędnych z punktu widzenia interesu społecznego, których wykonywanie na zasadach rynkowych jest nieopłacalne. Zgodnie z ustaw ą przewozy fizycznie wykonuje operator publicznego transportu zbiorowego, czyli samorz ądowy zakład bud żetowy lub przedsi ębiorca uprawniony do wykonywania niezb ędnych i koniecznych z punktu widzenia ogólnego interesu społecznego usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, na podstawie zawartej z organizatorem umowy o świadczenie takich usług. Nale ży podkre śli ć, że w ustawie wyra źnie rozró żniono wykonywanie usług przez operatora od tych świadczonych przez przewo źnika, czyli przedsi ębiorc ę, który wykonuje przewozy „komercyjne” nieb ędące przewozami o charakterze u żyteczności publicznej i nie otrzymuje dofinansowania do tych przewozów.

4 Podstaw ą organizowania przewozów wykonywanych przez operatora uczyniono wła śnie dokument zwany Planem Zrównowa żonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego, zwany w dalszej cz ęś ci opracowania „planem transportowym”. Plan transportowy został opracowany w celu zapewnienia zrównowa żonego oraz uwzgl ędniaj ącego oczekiwania społeczne procesu rozwoju i organizowania przewozów o charakterze u żyteczno ści publicznej. Jest to bardzo istotne, gdy ż to wła śnie mi ędzy innymi jako ść systemu transportowego decyduje o jako ści życia mieszka ńców, a tak że o warunkach rozwoju gospodarczego obszaru obj ętego planem transportowym. Plan transportowy jest dokumentem ułatwiaj ącym władzom samorz ądowym (organizatorom transportu) podejmowanie decyzji, które b ędą wpływa ć na podnoszenie jako ści oraz rozwój transportu. Wykonywanie zada ń zwi ązanych z transportem publicznym wynika nie tylko z ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, lecz tak że z ustaw „ustrojowych” poszczególnych jednostek samorz ądu. I tak jednym z zada ń powiatu, które zostało okre ślone w art. 4 ustawy o samorz ądzie powiatowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 ze zmianami) jest wykonywanie, okre ślonych ustawami, zada ń publicznych o charakterze ponadgminnym w zakresie transportu zbiorowego. Polega to na zaspokajaniu potrzeb społecznych w zakresie zapewnienia komunikacji pomi ędzy miejscowo ściami w powiecie. Powiatowe przewozy maj ą dawa ć zarówno mo żliwo ść przemieszczania si ę osobom, dla których inna forma transportu nie jest dost ępna, a tak że kształtowa ć zachowania społeczne w zakresie ograniczania ruchu samochodowego w miejscach, gdzie zatłoczenie dróg stwarza bariery dla funkcjonowania gospodarki oraz powa żnie obni ża jako ść życia mieszka ńców.

W du żych aglomeracjach, gdzie publiczny transport drogowy osób jest rozwini ęty, przewozy pasa żerskie stanowi ą nadal około 75% całego transportu osób. Wynika to przede wszystkim z du żej dost ępno ści tego rodzaju transportu i tradycji. Sytuacja w Powiecie Raciborskim jest niestety odmienna, gdy ż w wyniku wieloletnich zaniedba ń i braku systemowych rozwi ąza ń społecze ństwo zostało skutecznie zniech ęcone do korzystania z transportu publicznego. Odbywało si ę to mi ędzy innymi poprzez systematyczn ą likwidacj ę kursów oraz nisk ą jako ść taboru, którym przewozy były wykonywane.

5 Powy ższe czynniki powoduj ą, że odbudowa zaufania do tej formy transportu b ędzie powolnym procesem i w głównej mierze zale żeć b ędzie od przejrzystej i sprawnej realizacji tych zada ń przez samorz ąd powiatowy i samorz ądy gminne.

Opracowuj ąc plan transportowy przede wszystkim nale ży mie ć na wzgl ędzie jego szczegółowe cele:

- popraw ę dost ępno ści transportowej i jako ści transportu, jako instrumentów poprawy warunków życia i usuwania barier rozwojowych; - popraw ę efektywno ści funkcjonowania systemu transportowego poprzez zwi ększenie wydajno ści przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów; - integracj ę systemu transportowego; - wspieranie konkurencyjno ści gospodarki danego obszaru; - popraw ę bezpiecze ństwa polegaj ącą na redukcji liczby wypadków oraz popraw ę bezpiecze ństwa osobistego pasa żerów; - ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne.

Szczegółowe zasady tworzenia i budowy planu transportowego okre ślono w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym oraz rozporz ądzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 25 maja 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu planu zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego. Plan winien okre śla ć:

− sie ć komunikacyjn ą, na której jest planowane wykonywanie przewozów o charakterze u żyteczno ści publicznej; − ocen ę i prognozy potrzeb przewozowych; − przewidywane finansowanie usług przewozowych; − preferencje dotycz ące wyboru rodzaju środków transportu; − zasady organizacji rynku przewozów; − po żą dany standard usług przewozowych w przewozach o charakterze użyteczno ści publicznej; − przewidywany sposób organizowania systemu informacji dla pasa żera.

Przy opracowywaniu planu nale ży przede wszystkim uwzgl ędni ć:

− koncepcj ę przestrzennego zagospodarowania kraju;

6 − plan zagospodarowania przestrzennego województwa; − miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego; − sytuacj ę społeczno-gospodarcz ą obszaru obj ętego planem; − wpływ transportu na środowisko; − potrzeby zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, w szczególno ści potrzeby osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej zdolno ści ruchowej; − potrzeby wynikaj ące z kierunku polityki pa ństwa, w zakresie linii komunikacyjnych w mi ędzywojewódzkich i mi ędzynarodowych przewozach pasa żerskich; − rentowno ść linii komunikacyjnych.

Ponadto w planie wykorzystano nast ępuj ące źródła i informacje:

− dane eksploatacyjne i ekonomiczne dotycz ące sieci komunikacji powiatowej w Powiecie Raciborskim; − dane statystyczne Głównego Urz ędu Statystycznego i Wojewódzkiego Urz ędu Statystycznego w Katowicach; − dane statystyczne charakteryzuj ące sytuacj ę demograficzn ą, gospodarcz ą i społeczn ą Powiatu Raciborskiego; − dane z jednostek samorz ądowych, urz ędu pracy, szkół i innych instytucji; − publikacje Polskiej Izby Gospodarczej Transportu Samochodowego i Spedycji; − publikacje gospodarcze (bran żowe); − ksi ąż ki i podr ęczniki po świ ęcone tematyce publicznego transportu zbiorowego i polityce transportowej; − strony internetowe: • Powiatu Raciborskiego: www.powiatraciborski.pl • Głównego Urz ędu Statystycznego: www.stat.gov.pl • Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej: www.sejm.gov.pl

7 2. Strategia zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w Powiecie Raciborskim

Zadania organizatora transportu wynikaj ące z ustawy o samorz ądzie powiatowym oraz ustawy o publicznym transporcie zbiorowym na obszarze Powiatu Raciborskiego powinien wykonywa ć Starosta Raciborski. Analizuj ąc potrzeby oraz oczekiwania społeczne w zakresie zapewnienia powszechnej dost ępno ści do usług publicznego transportu zbiorowego oraz z drugiej strony mo żliwo ści ekonomiczne, organizacyjne, administracyjne organizatora ustalono, że sie ć komunikacyjna, na której wykonywane będą przewozy o charakterze u żyteczno ści publicznej obejmie obszar wszystkich gmin powiatu raciborskiego, tj.: − Kornowac, − Nędza, − Ku źnia Raciborska, − Rudnik, − Pietrowice Wielkie, − Krzanowice, − Krzy żanowice, − Racibórz.

Główn ą rol ą przewozów wykonywanych na obszarze gmin obj ętych niniejszym planem jest przede wszystkim zapewnienie sprawnego dojazdu ich mieszka ńców do miasta Raciborza, gdzie znajduje si ę wi ększa cz ęść instytucji generuj ących ruch pasa żerów. Plan sieci komunikacyjnej w przewozach powiatowych został przedstawiony w dalszej cz ęś ci niniejszego opracowania.

Sie ć ta ma za zadanie zapewni ć:

− dost ępno ść do usług transportu publicznego wszystkim osobom, w tym zwłaszcza niepełnosprawnym; − popraw ę jako ści usług transportu publicznego – poprzez dostosowanie oferty przewozowej do preferencji i zachowa ń transportowych mieszka ńców oraz wprowadzanie nowoczesnych rozwi ąza ń

8 technologicznych zwi ększaj ących atrakcyjno ść korzystania z tego transportu; − redukcj ę negatywnego oddziaływania transportu na środowisko, zdrowie i bezpiecze ństwo mieszka ńców oraz wizerunek powiatu; − uwzgl ędnianie w rozwoju transportu efektywno ści ekonomicznej.

3. Plany zrównowa żonego rozwoju transportu publicznego wy ższego szczebla

Zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, przy opracowywaniu planu transportowego w zakresie linii komunikacyjnej lub sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasa żerskich, nale ży uwzgl ędni ć ogłoszony plan transportowy opracowany przez marszałka województwa. Jednak że, z uwagi na fakt, i ż Marszałek Województwa Śląskiego nie ogłosił jeszcze planu transportowego, niniejszy plan nie uwzgl ędnia zapisów planów wy ższego szczebla.

4. Charakterystyka Powiatu Raciborskiego 4.1. Transport publiczny i jego problemy

Ostatnie dziesięciolecie przyniosło w Polsce znaczny rozwój motoryzacji. Zatłoczone, pełne pojazdów ulice, brak miejsc parkingowych, utrudniony ruch pojazdów s ą codzienno ści ą. Dopełnieniem tego wszystkiego jest zanieczyszczenie powietrza i wypadki drogowe. Niestety w parze z dynamicznym rozwojem motoryzacji nie idzie rozwój infrastruktury. Budowa nowych dróg, odci ąż aj ących centra miast, jest kapitałochłonna i długotrwała, a czasem ze wzgl ędu na istniej ącą zabudow ę oraz wymogi zwi ązane z ochron ą środowiska, praktycznie niemo żliwa. Dynamiczny rozwój motoryzacji oraz niedoinwestowanie transportu publicznego spowodowały spadek zapotrzebowania na tego typu przewozy. Efektem takiego stanu rzeczy s ą zmiany organizacyjne oraz wynikaj ące z nich zmiany metod zarz ądzania transportem publicznym. Zmiany metod zarz ądzania zostały wywołane potrzeb ą szybkiego reagowania i dostosowania si ę do wymaga ń rynku.

9 Prawidłowo funkcjonuj ący system publicznego transportu zbiorowego powinien spełnia ć nast ępuj ące wymagania:

− zapewnia ć powszechny dost ęp do usług przewozowych, − na bie żą co i nieprzerwanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe społeczno ści. Organizator transportu zbiorowego powinien dąż yć do tego, by transport publiczny w ramach przewozów o charakterze u żyteczno ści publicznej (w tym równie ż w zakresie powiatowych przewozów pasa żerskich) był przyjazny dla pasa żerów, w szczególno ści poprzez:

− mo żliwo ść dogodnego i sprawnego przemieszczania si ę, − zapewnienie korzystnych dla pasa żerów godzin podró żowania, poprzez wła ściwe uło żenie rozkładów jazdy, − zapewnienie odpowiedniego standardu świadczonych przez operatora usług w ramach przewozów o charakterze u żyteczno ści publicznej.

Powiat Raciborski, jako organizator publicznego transportu w ramach przewozów o charakterze użyteczno ści publicznej, musi wypracowa ć taki model funkcjonowania systemu transportowego, który sprosta potrzebom przewozowym mieszka ńców wszystkich gmin powiat, a jednocze śnie uwzgl ędni mo żliwo ści finansowe bud żetu powiatu oraz mo żliwo ści techniczne przewo źników – operatorów. Nale ży podkre śli ć, iż oczekiwania mieszka ńców s ą coraz wi ększe, natomiast mo żliwo ści finansowe organizatora i techniczne operatora nie zawsze za nimi nad ąż aj ą. Bezdyskusyjny pozostaje fakt, i ż podniesienie standardów funkcjonowania transportu publicznego jest jednoznaczne z podniesieniem jako ści przejazdu jego środkami. Jednak że cz ęsto wi ąż e si ę to ze wzrostem cen za przejazd, które stanowi ą najwa żniejszy element usług przewozowych w publicznym transporcie. Wszystkie te uwarunkowania powoduj ą, że bardzo trudno jest spełni ć oczekiwania w zakresie stosowania niskich taryf za korzystanie z usług transportu publicznego.

10 4.2. Poło żenie geograficzne

Reforma administracyjna pa ństwa wprowadziła od 1 stycznia 1999 r. dwa nowe szczeble administracji samorz ądowej: powiat i województwo. Powiat Raciborski znalazł si ę w śród ponad trzystu powiatów ziemskich obejmuj ąc pi ęć gmin wiejskich: Rudnik, Kornowac, N ędza, Krzy żanowice i Pietrowice Wielkie, dwie gminy miejsko- wiejskie: Krzanowice i Ku źnia Raciborska oraz miasto: Racibórz. Powiat Raciborski le ży w Kotlinie Raciborskiej oraz cz ęś ciowo na Płaskowy żu Głubczyckim i od strony wschodniej we fragmencie na Płaskowy żu Rybnickim. Powiat przecina rzeka Odra oraz jej dopływy: Psina i Ruda. Południowa cz ęść powiatu otwiera si ę na Bram ę Morawsk ą. Pod wzgl ędem administracyjnym powiat raciborski nale ży do województwa śląskiego, a graniczy z terenami Rybnickiego Okr ęgu W ęglowego, na których wydobywa si ę w ęgiel kamienny. Od południowo- zachodniej strony graniczy z Republik ą Czesk ą, a mianowicie s ąsiaduje z obszarami wydobycia w ęgla w Zagł ębiu Ostrawsko-Karwi ńskim oraz du żą aglomeracj ą miejsko- przemysłow ą Ostrawy. Od pozostałych stron natomiast powiat graniczy z rolniczymi gminami powiatu głubczyckiego, k ędzierzy ńsko-kozielskiego (województwo opolskie), gliwickiego, rybnickiego, wodzisławskiego (województwo śląskie), a na północnym wschodzie z miastem Rybnik. Łączna powierzchnia powiatu wynosi 543,76 km². Obszar zamieszkiwany jest przez 110085 mieszka ńców, co daje zaludnienie na poziomie 202 osoby/km 2. Powiat Raciborski posiada sprzyjaj ące warunki dla rozwoju gospodarczego. Jego atutami s ą przede wszystkim: poło żenie przygraniczne i dost ępno ść komunikacyjna, walory przyrodnicze oraz du ża ilo ść terenów przystosowanych do rozwijania ró żnych typów działalno ści: handlowej, przemysłowej i transportu. Stolic ą powiatu, pełni ącą funkcj ę usługowo-przemysłow ą jest Racibórz, b ędący w ęzłem komunikacyjnym, w którym krzy żuj ą si ę szlaki drogowe. Dost ępno ść komunikacyjna jest dla wielu rodzajów działalno ści gospodarczej wa żnym czynnikiem, stanowi ącym o lokalnej atrakcyjno ści gospodarczej danego terenu. Korzystne poło żenie komunikacyjne w pobli żu autostrady A-1, wyró żnia powiat jako miejsce atrakcyjne dla inwestycji. Teren powiatu raciborskiego charakteryzuje si ę wyst ępowaniem małych gospodarstw rolnych, w du żej mierze nieprzekraczaj ących 5 ha. U żytki rolne stanowi ą 62% powierzchni powiatu. Cz ęś ciowo s ą to gospodarstwa, które wprowadzaj ą żywno ść na rynek (swoj ą produkcj ę rozprowadzaj ą głównie w niedalekiej okolicy). Na terenie

11 Powiatu Raciborskiego funkcjonuje kilka znacz ących pod wzgl ędem zatrudnienia zakładów tj. w Raciborzu: RAFAKO, SGL CARBON, zakłady z grupy HENKEL, MIESZKO, AUCHAN i Szpital Rejonowy oraz RAFAMET w Ku źni Raciborskiej, EKO- OKNA w Kornicy, OMAN w Pawłowie. Przemysł zlokalizowany w Powiecie Raciborskim przeszedł proces restrukturyzacji, zakłady prowadz ą działalno ść w sposób nowoczesny, wykazuj ąc nale żyt ą dbało ść o ochron ę środowiska. Poło żenie geograficzne powiatu oraz poszczególnych gmin ma istotny wpływ na sie ć komunikacyjn ą, czyli układ linii komunikacyjnych obejmuj ących obszar działania organizatora publicznego transportu zbiorowego, jakim jest Powiat Raciborski, bowiem przy ustalaniu przebiegu poszczególnych linii nale ży uwzgl ędni ć szereg istotnych uwarunkowa ń m.in. takich jak:

− gęsto ść zaludnienia obszaru obj ętego planem transportowym, − lokalizacj ę obiektów u żyteczno ści publicznej, − rynek pracy, − edukacj ę, − ochron ę zdrowia, − kultur ę, turystyk ę i sport,

4.3. Charakterystyka sieci drogowej

W Powiecie Raciborskim powi ązania komunikacyjne s ą realizowane za pomoc ą:

- dróg krajowych, - dróg wojewódzkich, - dróg powiatowych, - dróg gminnych.

Sie ć dróg publicznych w powiecie raciborskim liczy ł ącznie ok. 675 km. Daje to zag ęszczenie dróg na poziomie 124 km na 100 km 2. W porównaniu ze średni ą ogólnopolsk ą jest to warto ść o blisko 50% wy ższa, co świadczy ć mo że o du żej dost ępno ści komunikacyjnej w ramach obszaru powiatu. W porównaniu z danymi

12 notowanymi dla województwa śląskiego, warto ść ta jest jednak ni ższa od średniej wojewódzkiej. Ma na to wpływ wyst ępowanie na terenie województwa silnych ośrodków zurbanizowanych, szczególnie w aglomeracji górno śląskiej.

Drogi krajowe Najwa żniejsz ą tras ą przebiegaj ącą przez obszar Powiatu Raciborskiego jest droga krajowa nr 45 Zabełków – Złoczew. Przebiega ona przez powiat na osi południe – północ. Trasa ta stanowi praktyczne poł ączenie przej ścia granicznego w Chałupkach z drog ą krajow ą nr 14 w Złoczewie m.in. przez Krzy żanowice, Racibórz, Krapkowice, Opole, Kluczbork, Wieluń. Długo ść trasy na terenie Powiatu Raciborskiego wynosi około 35 km. Droga nr 45 posiada znaczenie strategiczne z punktu widzenia powiatu. Stanowi poł ączenie z Republik ą Czesk ą oraz z autostrad ą A4 w kierunku północnym i zachodnim. Droga znajduje si ę w zarz ądzie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Na niewielkim odcinku na terenie powiatu zlokalizowana jest równie ż droga krajowa nr 78 Chałupki – Chmielnik, która ł ączy si ę w Zabełkowie z DK 45. Droga ta stanowi poł ączenie przej ścia granicznego w Chałupkach z autostrad ą A4 w kierunku wschodnim oraz A1 w kierunku północnym.

Drogi wojewódzkie Oprócz drogi krajowej nr 45 szkielet sieci komunikacji drogowej powiatu tworz ą drogi wojewódzkie. Na terenie powiatu zlokalizowanych jest 10 odcinków tych dróg o łącznej długo ści 102 km.

Lp. Nr drogi Droga/ Odcinek Długo ść 1. DW 416 od granicy woj. opolskiego do DK 45 w m. Racibórz 11,4 km 2. DW 417 od granicy woj. opolskiego do DW 416 11,2 km 3. DW 421 od granicy woj. opolskiego do DW 922 (N ędza) 10,3 km 4. DW 915 od DW 421 (Ciechowice) do DW 919 (Racibórz) 6,3 km 5. DW 916 od DK 45 m. Racibórz do granicy pa ństwa (Czechy) 8,9 km 6. DW 917 od DK 45 w m. Racibórz do granicy pa ństwa (Czechy) 9,7 km 7. DW 919 od DW 935 w m. Racibórz do DW 920 w m. Rudy 22,9 km 8. DW 922 od DW 425 Ku źnia Raciborska do DW 919 (N ędza) 5,9 km 9. DW 935 od DK 45 do skrzy żowania w m. Rzuchów (DW 933) 12,9 km 10. DW 936 od mostu nad rzek ą Odr ą ł ącznie z mostem do DK 45 2,8 km RAZEM: 102,3 km

13 Drogi wojewódzkie stanowi ą główny kanał komunikacji powiatu z obszarami sąsiednimi i w du żym stopniu decyduj ą o dost ępno ści komunikacyjnej powiatu. Stanowi ą równie ż bardzo wa żny element spajaj ący gminy powiatu. Drogi wojewódzkie znajduj ą si ę w gestii Zarz ądu Dróg Wojewódzkich w Katowicach. Cz ęść z nich wymaga pilnej modernizacji.

Drogi powiatowe W bezpo średniej gestii samorz ądu powiatowego znajduj ą si ę drogi powiatowe (w powiecie raciborskim zarz ądzane przez Powiatowy Zarz ąd Dróg w Raciborzu). Łączna długo ść sieci tych dróg w powiecie wynosi ok. 165 km, w tym o nawierzchni ulepszonej ok. 94%. W przewa żaj ącej cz ęś ci stanowi ą one uzupełnienie sieci dróg wojewódzkich i krajowych i w głównej mierze obsługuj ą ruch lokalny (poł ączenia mi ędzy poszczególnymi gminami powiatu). G ęsto ść tych dróg (ok. 30 km / 100 km 2) jest nieznacznie ni ższa od warto ści notowanej dla całego kraju i znaczenie ni ższa (o ponad 60%) od średniej wojewódzkiej. Najwi ęcej dróg powiatowych zlokalizowanych jest w gminie Rudnik, Pietrowice Wielkie, Krzanowice i Krzy żanowice. Stan techniczny dróg powiatowych w powiecie raciborskim jest w znacznej mierze niezadawalaj ący. Wiele z nich wymaga modernizacji. Z punktu widzenia strategicznego szczególne znaczenie maj ą drogi powiatowe łącz ące si ę w dłu ższe odcinki dróg, które mog ą stanowić alternatywne poł ączenia wzgl ędem dróg wojewódzkich. Do takich odcinków nale żą m.in. drogi 3504S, 3503S i 3521S ł ącz ące Pietrowice Wielkie z Pawłowem, Modzurowem i Szonowicami. Trasa ta stanowi poł ączenie z sieci ą dróg krajowych i wojewódzkich de facto dla trzech gmin powiatu, mo że pełni ć tak że funkcj ę zachodniej obwodnicy powiatu raciborskiego. Bior ąc pod uwag ę poło żenie geograficzne powiatu raciborskiego oraz jego wpływ na perspektywy rozwojowe tego obszaru, strategiczne znaczenie maj ą równie ż powiatowe drogi transgraniczne. Na sieci tych dróg znajduj ą si ę 4 przej ścia graniczne: Tworków – Hat’, Owsiszcze – Piš ť; Gródczanki – T řebom, Chałupki – Šilhe řovice.

Drogi gminne Najmniejsze znaczenie z punktu widzenia strategicznego, ale bardzo du że z punktu widzenia jako ści życia społeczno ści lokalnej posiadaj ą drogi gminne. Długo ść sieci tych dróg na terenie powiatu raciborskiego wynosi ł ącznie ok. 375 km, w tym o

14 nawierzchni ulepszonej ok. 85%. G ęsto ść dróg gminnych wynosi ok. 68 km / 100 km 2 i jest o ponad 100% wy ższa od średniej ogólnopolskiej. Zarz ądzanie tymi drogami znajduje si ę w kompetencjach gmin.

4.4. Sytuacja społeczno–gospodarcza

Przeprowadzona stosunkowo niedawno restrukturyzacja przemysłu przedło żyła si ę na niekorzystną sytuacj ę ekonomiczn ą i demograficzn ą mieszka ńców powiatu raciborskiego. Problemy zwi ązane z upadkiem tradycyjnego przemysłu i obni żeniem pozycji powiatu w Subregionie Zachodnim województwa śląskiego generuj ą negatywne procesy społeczne i gospodarcze. Nowe rodzaje przedsi ębiorczo ści lokalnej nie s ą w stanie zrekompensowa ć utraty dotychczasowych miejsc pracy. Ponadlokalne funkcje powiatu uległy znacznemu zredukowaniu. W oczach mieszka ńców powiatu atrakcyjno ść miast w naszym regionie w stosunku do atrakcyjno ści innych o środków w kraju i za granic ą stale spada. Na terenie powiatu raciborskiego zarejestrowanych jest 8458 podmiotów gospodarczych (stan na 31.12.2012 r.), z czego a ż 25 % stanowi ą przedsi ębiorstwa z sekcji handel i naprawy. W podziale na wielko ść zatrudnienia dominuj ą przedsiębiorstwa małe zatrudniaj ące do 9 pracowników (7968 podmiotów, co stanowi 94 % ogólnej liczby podmiotów). W przedziale od 10 – 49 pracowników zarejestrowanych jest 414 podmiotów gospodarczych, co stanowi 5 %, 66 podmiotów zatrudniaj ących od 50-249 pracowników (0,78 %) i 8 podmiotów zatrudniaj ących od 250 do 999 pracowników (0,09 %) oraz 2 podmioty zatrudniaj ące powy żej 1000 pracowników (0,02%).

Struktura bezrobocia Bezrobocie zarówno istniej ące, jak równie ż te, które mo że pojawi ć si ę w przyszło ści to jeden z głównych problemów, przed którymi stan ęła polska gospodarka. Tak że w skali mikro bezrobocie stanowi jeden z najwi ększych problemów, przed rozwi ązaniem którego stan ęły samorz ądy lokalne. Ogranicza ć negatywny wzrost tego zjawiska próbuj ą one poprzez organizowanie ró żnych form

15 aktywizacji lokalnego rynku pracy. Du ży udział w rozwi ązywaniu tego problemu maj ą tak że środki i programy Unii Europejskiej. Poziom bezrobocia w powiecie raciborskim kształtuje si ę nast ępuj ąco (na wykresie przedstawiono liczb ę bezrobotnych według gmin):

2000 1878 Liczba bezrobotnych w Powiecie Raciborskim 1800 wg poszczególnych gmin

1600

1400

1200

1000

800

600 386 290 400 208 145 162 158 114 200

0 RACIBÓRZ KORNOWAC KRZANOWICE KRZY ŻANOWICE KU ŹNIA NĘDZA PIETROWICE RUDNIK RACIBORSKA WIELKIE

Dane Powiatowego Urz ędu Pracy w Raciborzu za miesi ąc stycze ń 2013 r.

W skali całego powiatu raciborskiego bezrobotnych było 3341 osób, co daje stop ę bezrobocia równ ą 8,5 %. Natomiast w s ąsiednich powiatach lub miastach na prawach powiatu sytuacja przedstawia si ę nast ępuj ąco:

- powiat wodzisławski – 5,3 tys. bezrobotnych (stopa bezrobocia 10,9 %), - powiat rybnicki – 2,1 tys. bezrobotnych (stopa bezrobocia 12,1 %), - miasto Rybnik – 4,6 tys. bezrobotnych (stopa bezrobocia 8,1 %) - powiat gliwicki – 3,7 tys. bezrobotnych (stopa bezrobocia 10,1 %), - miasto Gliwice – 7,1 tys. bezrobotnych (stopa bezrobocia 7,1 %) - powiat głubczycki – 3,2 tys. bezrobotnych (stopa bezrobocia 18,7 %), - powiat kędzierzy ńsko-kozielski – 4,9 tys. bezrobotnych (stopa bezrobocia 13,8 %),

16

Z danych Powiatowego Urz ędu Pracy mo żna wyci ągn ąć nast ępuj ące wnioski:

- najwi ększ ą grup ę w śród bezrobotnych stanowi ą kobiety, - bezrobociem dotkni ęte s ą osoby głównie młode w wieku nie przekraczaj ącym 30 lat (a wi ęc w okresie pełnej zdolno ści do pracy), o podstawowym i średnim poziomie wykształcenia, - jako pozytywn ą cech ę wynikaj ącą ze struktury obecnego poziomu bezrobocia nale ży uzna ć fakt, że s ą nim dotkni ęte głownie osoby z krótkim sta żem pracy lub bez sta żu pracy, w wieku mobilnym, a wi ęc podatne jeszcze na ró żne formy przekwalifikowania zawodowego, - za cech ę negatywn ą nale ży uzna ć ograniczenie perspektyw dla znacznej liczby młodych mieszka ńców powiatu.

4.5. Struktura demograficzna

Jak ju ż wspomniano powierzchnia Powiatu Raciborskiego wynosi 544 km². Obszar ten zamieszkiwany jest przez 110085 mieszka ńców, co daje g ęsto ść zaludnienia 202 osoby/km 2 (dane GUS, stan na 31 grudnia 2011 r.). Z tego gmina:

- Racibórz (gmina miejska) zajmuje powierzchni ę 75 km 2 i liczy 56 245 mieszka ńców (750 osób/ km 2), - Krzanowice (gmina miejsko-wiejska) zajmuje powierzchni ę 47 km 2 i liczy 5914 mieszka ńców (125 osób/ km 2), - Ku źnia Raciborska (gmina miejsko-wiejska) zajmuje powierzchni ę 127 km 2 i liczy 12079 mieszka ńców (95 osób/ km 2), - Kornowac (gmina wiejska) zajmuje powierzchni ę 26 km 2 i liczy 4970 mieszka ńców (190 osób/ km 2), - Krzy żanowice (gmina wiejska) zajmuje powierzchni ę 70 km 2 i liczy 11450 mieszka ńców (164 osób/ km 2), - N ędza (gmina wiejska) zajmuje powierzchni ę 57 km 2 i liczy 7291 mieszkańców (127 osób/ km 2),

17 - Pietrowice Wielkie (gmina wiejska) zajmuje powierzchni ę 68 km 2 i liczy 6971 mieszka ńców (103 osób/ km 2), - Rudnik (gmina wiejska) zajmuje powierzchni ę 74 km 2 i liczy 5165 mieszka ńców (70 osób/ km 2).

Prognoza liczby ludno ści w powiecie raciborskim na lata 2015-2035

Liczba mieszka ńców 2015 r. 2020 r. 2025 r. 2030 r. 2035 r. / Lata Ogółem Powiat 105124 102072 99250 95960 92433 Raciborski

18 Na podstawie powy ższych danych wida ć, i ż liczebno ść mieszka ńców powiatu raciborskiego w najbli ższym okresie b ędzie drastycznie spada ć.

Ludno ść powiatu raciborskiego z podziałem na grupy wiekowe (dane GUS, 2012 r.):

Przedział wiekowy Liczba mieszka ńców 0-2 lat 2914 3-6 lat 3728 7-12 lat 5788 13-15 lat 3302 16-18 lat 3959 19-24 lat 9684 25-29 lat 9173 30-39 lat 16688 40-49 lat 16334 50-59 lat 16808 60-64 lat 6103 65 i wi ęcej lat 15604 Razem 110085

Osoby najcz ęś ciej korzystaj ące z komunikacji publicznej to dzieci i młodzie ż w wieku od 7 -19 lat. Na podstawie powy ższych danych grupa liczy 22733 osoby

Gęsto ść zaludnienia Jednym z istotnych parametrów, pozwalaj ącym oceni ć potrzeby przewozowe danego obszaru jest g ęsto ść zaludnienia. Analizuj ąc dane informuj ące, ile osób mieszka na danym terenie mo żna wła ściwie uło żyć przebieg linii komunikacyjnych oraz wła ściwie dobra ć rodzaj środków transportu, którymi komunikacja publiczna jest realizowana. Ma to du ży wpływ na rentowno ść przewozów.

19 W analizowanych gminach powiatu raciborskiego wyst ępuje nast ępuj ąca g ęsto ść zaludnienia (wg GUS 2012 r.):

Gęsto ść Liczba Powierzchnia Gmina zaludnienia mieszka ńców w km 2 na 1 km 2 Kornowac 4970 26,20 190 Krzanowice 5914 47,20 125

Krzy żanowice 11450 69,70 164 Ku źnia Raciborska 12079 126,62 95

Nędza 7291 57,22 127 Pietrowice Wielkie 6971 67,93 103 Racibórz 56245 75,01 750 Rudnik 5165 73,88 70 Ogółem 110085 543,76 202 Powiat Raciborski

Najwi ększe zag ęszczenie ludno ści wyst ępuje w stolicy powiatu Raciborzu, nast ępnie w gminach: Kornowac oraz Krzy żanowice, natomiast najmniejsze w gminie Rudnik.

Poniżej przedstawiono szczegółowe dane o liczbie ludno ści odr ębnie dla ka żdej gminy (wg GUS 2008 r.).

Gmina Kornowac:

Liczba Miejscowo ść mieszka ńców Kobyla 1044

Kornowac 749

Ła ńce 541

Pogrzebie ń 1215

Rzuchów 993 ,

20 Gmina Krzanowice:

Liczba Miejscowo ść mieszka ńców Bojanów 777

Borucin 1247

Krzanowice 2149

Pietraszyn 366

Wojnowice 987

Gmina Krzy żanowice:

Liczba Miejscowo ść mieszka ńców Bie ńkowice 1159

Bolesław 497

Chałupki 1697

Nowa Wioska 343

Owsiszcze 793

Roszków 476

Rudyszwałd 771

Tworków 2800

Zabełków 871

Krzy żanowice 2005

21 Gmina Ku źnia Raciborska:

Liczba Miejscowo ść mieszka ńców Budziska 846

Jankowice 738

Ruda 318

Ruda Kozielska 647

Rudy 2768

Siedliska 625

Turze 791

Ku źnia Raciborska 5472

Gmina Racibórz:

Liczba Miejscowo ść mieszka ńców Racibórz 56245

Gmina Nędza:

Liczba Miejscowo ść mieszka ńców Babice 864 Ciechowice 483 Górki Śląskie 921

Łęg 451

Szymocice 304

Zawada Ksi ążę ca 816

Nędza 3344

22 Gmina Pietrowice Wielkie:

Liczba Miejscowo ść mieszka ńców Amandów 134

Cyprzanów 562

Gródczanki 185

Kornica 358

Krowiarki 974

Lekartów 234

Pawłów 726

Pietrowice Wielkie 2239

Maków 649

Samborowice 695

Żerdziny 415

Gmina Rudnik:

Liczba Miejscowo ść mieszka ńców Brze źnica 597 Czerwi ęcice 110 Gamów 478 Grzegorzowice 609 Jastrz ębie 148 Lasaki 193

Ligota Ksi ążę ca 139 Łubowice 361 Modzurów 398

Poni ęcice 239 Rudnik 916 Sławików 465 Strzybnik 296 Szonowice 286

Dol ędzin 15

23 Liczba mieszka ńców oraz g ęsto ść zaludnienia danego terenu powinna stanowi ć bardzo istotny czynnik zarówno przy doborze taboru autobusowego podczas ustalania sieci przewozowej, a tak że przy ustalaniu ilo ści przystanków autobusowych na danym obszarze. Im wi ększa liczba mieszka ńców oraz gęsto ść zaludnienia, tym ilo ść przystanków powinna by ć wi ększa. Z przeprowadzonej analizy mo żna wywnioskowa ć, że obecne rozlokowane przystanków poprawnie zaspakaja potrzeby mieszka ńców.

4.6. Komunikacja indywidualna

Poziom motoryzacji w Powiecie Raciborskim w ostatnich latach przedstawiał si ę nast ępuj ąco:

Zarejestrowane pojazdy mechaniczne (na podstawie danych GUS):

Rok Rodzaj pojazdu 2009 2010 2011

Samochody osobowe 41926 43970 46750 Samochody ci ęż arowe 4556 4824 5122 Autobusy 215 215 239 Motocykle i motorowery 7190 7672 8086 Pojazdy ogółem 52939 55476 58821

24 Dane te przedstawiono na poni ższym wykresie:

2. Liczba samochodów osobowych, ci ęż arowych, motocykli i motorowerów na 1.000 mieszka ńców: − 2009 r. – 381 samochodów osobowych, 41 ci ęż arowych oraz 65 motocykli i motorowerów, − 2010 r. – 400 samochodów osobowych, 43 ci ęż arowych oraz 69 motocykli i motorowerów, − 2011 r. – 425 samochodów osobowych, 46 ci ęż arowych oraz 74 motocykli i motorowerów.

Analizuj ąc powy ższe dane mo żna stwierdzi ć, że liczba samochodów osobowych na 1000 mieszka ńców stale ro śnie, natomiast liczba samochodów ci ęż arowych oraz autobusów kształtuje si ę na prawie stałym poziomie. Wyra źnie daje si ę równie ż zauwa żyć wzrost liczby motocykli i motorowerów. Bior ąc pod uwag ę zatłoczenie ulic oraz rosn ące koszty paliwa jedno ślady staj ą si ę alternatyw ą dla samochodów.

25 Dynamicznie rozwijaj ąca si ę komunikacja indywidualna nie jest jednak w stanie zast ąpi ć komunikacji publicznej. Wzrastaj ąca ilo ść pojazdów indywidualnych powoduje bowiem utrudnienia komunikacyjne oraz negatywnie wpływa na ekologi ę. Tylko szybki i zrównowa żony rozwój komunikacji publicznej daje gwarancj ę dogodnego i wygodnego przemieszczania si ę pasa żerów oraz mo żliwo ść regularnego dojazdu do prawie wszystkich instytucji publicznych, szkół i zakładów pracy w powiecie.

26 4.7. Komunikacja publiczna

Ze wzgl ędu na zasięg terytorialny komunikacj ę w Powiecie Raciborskim mo żemy podzieli ć na:

• komunikacj ę mi ędzyregionaln ą: poł ączenia Powiatu Raciborskiego z miastami spoza województwa śląskiego:

Linie komunikacji mi ędzyregionalnej: Wrocław – Cieszyn przez: Racibórz - Opole Nysa – Nowy S ącz przez: Racibórz – Bielsko Biała – Wadowice Wałbrzych – Zakopane przez: Nysa – Racibórz – Bielsko Biała - Wadowice Racibórz – Kraków przez: O świ ęcim Racibórz – Opole przez: K ędzierzyn Ko źle - Krapkowice Racibórz – Zakopane przez: Bielsko Biała - Żywiec

27 • komunikacj ę regionaln ą: poł ączenia miejscowo ści poło żonych w Powiecie Raciborskim z miejscowo ściami poło żonymi w innych powiatach w województwie śląskim oraz ze stolicami powiatów o ściennych w województwie opolskim:

Linie komunikacji regionalnej: Racibórz – K ędzierzyn Ko źle przez: Polska Cerekiew / Łany / Bierawa Racibórz – Katowice przez: Rybnik Racibórz – Wisła przez: Skoczów Racibórz – Wodzisław Śląski przez: Lubomia - Pszów Racibórz – Gliwice przez: Rudy Racibórz – Głubczyce przez: Baborów Racibórz – Rydułtowy przez: Kornowac - Pszów

28 − komunikacj ę lokaln ą: linie komunikacyjne w granicach powiatu oraz wykraczaj ące do powiatów ościennych (powiat głubczycki, powiat wodzisławski, powiat gliwicki, powiat rybnicki),

− komunikacj ę miejsk ą: linie komunikacyjne w granicach miasta Racibórz oraz wykraczaj ące do o ściennych miejscowo ści: Wojnowice, Samborowice, Rudnik oraz linie miejskie wykraczaj ące poza Powiat Raciborski (4)Racibórz – Lubomia i (14) Racibórz – Rydułtowy. Cało ść transportu miejskiego wykonywana jest przez spółk ę miejsk ą: PK Racibórz Sp. z o.o.

Obecnie pasa żerski przewóz regularny na liniach komunikacyjnych o zasi ęgu lokalnym na terenie Powiatu Raciborskiego wykonuj ą:

1. Przedsi ębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Raciborzu Spółka z o.o. z siedzib ą w Raciborzu przy ulicy Środkowej 5 (PKS Racibórz),

2. Przedsi ębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. z siedzib ą w Raciborzu przy ulicy Adamczyka 10 (PK Racibórz),

3. Zarz ąd Transportu Zbiorowego w Rybniku z siedzib ą w Rybniku przy ulicy Budowlanych 6 (ZTZ),

4. Przedsi ębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Gliwicach Spółka z o.o. z siedzib ą w Gliwicach przy ulicy Pionierów (PKS Gliwice),

5. Przedsi ębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Głubczycach Spółka z o.o. z siedzib ą w Głubczycach przy ulicy Kołł ątaja 5 (PKS Głubczyce),

6. PKS „TRAVEL-BUS” Sp. j. z siedzib ą w Raciborzu ul. Nowomiejska 24

7. Veolia Transport Sp. z o.o. Toru ń oddział K ędzierzyn-Ko źle ul. 24 Kwietnia

PKS w Raciborzu Sp. z o.o. obsługuje obecnie wszystkie gminy Powiatu Raciborskiego w zakresie zapewniaj ącym całodobow ą komunikacj ę autobusow ą. Trasy oraz cz ęstotliwo ść kursowania dobrana została w taki sposób aby zapewni ć dojazd do wszystkich szkół na terenie Powiatu Raciborskiego oraz do zakładów pracy w Raciborzu. Dodatkowym uzupełnieniem komunikacji jest transport wykonywany w ramach komunikacji miejskiej przez PK Racibórz. Linie miejskie

29 wybiegaj ą poza granice miasta Raciborza do Wojnowic, Samborowic, Lekartowa, Lubomi i Rydułtów. Komunikacja do tych miejscowo ści w du żym stopniu dubluje si ę z liniami PKS. Ze wzgl ędu na niewielk ą frekwencj ę do tych miejscowo ści dublowanie linii powoduje znaczne zani żenie rentowno ści kursów. Na terenie Gminy Pietrowice Wielkie transport wykonuje tak że PKS Głubczyce w ramach linii regularnych Racibórz – Kietrz – Branice/Dzier żkowice oraz Racibórz - Baborów - Głubczyce. Cz ęstotliwo ść kursów oraz godziny wykonywania kursów s ą rozło żone równomiernie pomi ędzy PKS Racibórz oraz PKS Głubczyce. Obie spółki nie konkuruj ą ze sob ą, a obsługiwane rozkłady jazdy wzajemnie si ę uzupełniaj ą. Na terenie gminy Kuźnia Raciborska komunikacj ę miejsk ą w ramach linii Ku źnia Raciborska – Rudy – Rybnik wykonuje ZTZ Rybnik. PKS Gliwice wykonuje komunikacj ę na terenie gmin N ędza oraz Ku źnia Raciborska na liniach Racibórz – Rudy – Gliwice oraz Ku źnia Raciborska – Rudy – Gliwice. Ilo ść kursów oraz cz ęstotliwo ść kursowania jest dostosowana do potrzeb uczniów szkół ponadgimnazjalnych w Gliwicach. Veolia Transport obsługuje poł ączenia na trasie Racibórz - K ędzierzyn-Ko źle przez Szonowice oraz przez Sławików.

4.7.1. Infrastruktura kolejowa

Na terenie Powiatu Raciborskiego istnieje stosunkowo mocno rozbudowana sie ć kolejowa. Łączna długo ść linii kolejowych wynosi ponad 100 km. Stacja Racibórz stanowi lokalny w ęzeł kolejowy. Sie ć tras kolejowych rozchodzi si ę w 6 kierunkach:

- Ku źnia Raciborska – K ędzierzyn-Ko źle - N ędza – Rydułtowy – Rybnik - Markowice – Bluszczów – Wodzisław - Krzy żanowice – Chałupki – granica pa ństwa - Studzienna – Krzanowice - Studzienna – Pietrowice Wielkie – Kietrz – Baborów. Cz ęść wymienionych powy żej tras jest ju ż nieczynna lub odbywaj ący si ę na nich ruch jest znikomy, głównie towarowy.

Najistotniejsze znaczenie transportowe ma zelektryfikowana linia magistralna przebiegaj ąca od Wrocławia przez Opole – K ędzierzyn-Ko źle – Racibórz, przez granic ę pa ństwa i dalej przez Bohumin, Ostraw ę, w kierunku Bratysławy, Budapesztu

30 i Wiednia. Pozostałe linie maj ą głównie charakter lokalny. Transport pasa żerski ze stacji Racibórz odbywa si ę na trasach ponadlokalnych (m.in. Katowice), jak i lokalnych (m.in. Rybnik, K ędzierzyn-Ko źle, Chałupki).

Reorganizacja przewozów kolejowych na terenie województwa śląskiego – od 9 grudnia 2012 r. kolejowe przewozy regionalne i lokalne wykonuje spółka Koleje Śląskie, przyniosła znaczny spadek liczby poł ącze ń obejmuj ących stacje kolejowe poło żone na terenie Powiatu Raciborskiego. Likwidacja poł ącze ń oraz brak koordynacji pomi ędzy innymi przewo źnikami kolejowymi poci ągn ęły za sob ą znaczny spadek zainteresowania podró żami kolej ą. Pasa żerowie szukaj ą alternatywy wybieraj ąc przewozy autobusowe lub własne środki transportowe. W zwi ązku z znacznym ograniczeniem dost ępu do przewozów kolejowych oraz brakiem pespektyw na polepszenie obecnego stanu w niniejszym opracowaniu nie będzie si ę uwzgl ędnia ć wpływu przewozów kolejowych na transport autobusowy.

4.7.2. Infrastruktura drogowa

Najistotniejszym elementem z punktu widzenia pasa żera s ą dworce i przystanki autobusowe, gdy ż z nich korzysta si ę bezpo średnio. Prawidłowo przygotowane przystanki autobusowe powinny spełnia ć nast ępuj ące wymagania:

− by ć oznaczone zgodne z art. 2 pkt 13 ustawy Prawa o ruchu drogowym, − zawiera ć czyteln ą informacj ę o rozkładzie jazdy z uwzgl ędnieniem godzin odjazdów, rodzaju komunikacji oraz operatorów zgodnie z art. 4 pkt 8a ustawy o transporcie drogowym, − by ć oznaczone prawidłowo dobran ą nazw ą, − zapewniać dost ęp dla osób niepełnosprawnych.

31 4.7.2.1. Dworce autobusowe

Miasto Racibórz: W stolicy powiatu dworzec autobusowy zlokalizowany jest w rejonie ul. Batorego i Pocztowej. Jego wielko ść jest dostosowana do ilo ści odprawianych pasa żerów. Obiekt ten jest dostosowany do obsługi osób niepełnosprawnych. Do ka żdego peronu zostały wybudowane podjazdy. Na terenie dworca zlokalizowany został budynek poczekalni, w którym mieszcz ą si ę: poczekalnia dla pasa żerów oraz kierowców, świetlica dla młodzie ży, punkt informacyjny, kasy biletowe oraz szalety i punkty handlowe. Dworzec pełni charakter węzła przesiadkowego.

Gminy: Rudnik, N ędza, Ku źnia Raciborska, Kornowac, Krzy żanowice, Krzanowice, Pietrowice Wielkie – nie posiadaj ą dworców autobusowych.

4.7.2.2. Przystanki autobusowe w gminach obj ętych planem transportowym z uwzgl ędnieniem ich dost ępno ści dla osób niepełnosprawnych

Oceniaj ąc punktow ą infrastruktur ę komunikacyjn ą (przystanki i dworce) w Powiecie Raciborskim dokonano jej podziału, tworząc umowne kategorie (od I do IV) obrazuj ące jej stan według zagro żeń i dost ępno ści dla osób niepełnosprawnych. Kategori ę I obejmuj ą miejsca stanowi ące najwi ększe zagro żenie i najmniejsz ą dost ępno ść dla osób niepełnosprawnych. S ą to głównie przystanki, gdzie brak jest nie tylko zatoki autobusowej, czy utwardzonego pobocza. Na tych przystankach brak jest jakiegokolwiek miejsca, gdzie osoba niepełnosprawna mogłaby bezpiecznie oczekiwa ć na autobus. W tych miejscach problemy mog ą mie ć nie tylko niepełnosprawni na wózkach, ale nawet całkowicie zdrowi ludzie, gdy ż na autobus trzeba oczekiwa ć na jezdni, lub poza jej kraw ędzi ą, gdzie znajduje si ę zazwyczaj stroma skarpa, gro żą ca upadkiem. Ponadto w miejscach tych zazwyczaj wyst ępuje du że nat ęż enie ruchu, co jeszcze pot ęguje zagro żenie. Miejsca oznaczone symbolem tej kategorii powinny w pierwszej kolejno ści zosta ć przystosowane do obsługi pasa żerów zarówno pełnosprawnych, jak i tych o ograniczonej sprawno ści ruchowej.

32 Kategoria II dotyczy miejsc, które nie s ą tak niebezpieczne jak wymienione w kategorii I, jednak że i tak odbiegaj ą od prawidłowych standardów. Zazwyczaj wokół przystanku w takich miejscach rozpo ściera si ę trawiaste, b ądź gruntowe pobocze, które pozwala unikn ąć koniczno ści oczekiwania na autobus na jezdni, jednak że nie zapewnia wła ściwego komfortu. Zazwyczaj s ą to tak że miejsca o mniejszym nat ęż eniu ruchu, ni ż w kategorii I. Miejsca takie powinny zosta ć doprowadzone do wła ściwego standardu w drugiej kolejno ści. Kategoria III obejmuje miejsca, gdzie mo żna wprawdzie oczekiwa ć na autobus nie nara żaj ąc si ę jednocze śnie na potr ącenie przez samochód, niemniej osoba niepełnosprawna mo że mie ć du że problemy, by na takie miejsce si ę dosta ć. Jest to spowodowane głównie utrudnionym dojazdem po jednej lub obydwu stronach (wyniesiony kraw ęż nik, pobocze wysypane łupkiem, w którym grz ęzn ą koła wózka, zniszczona, nierówna kostka brukowa utrudniaj ąca jazd ę). Miejsca te mo żna stosunkowo małym nakładem środków doprowadzi ć do wła ściwego stanu. Kategoria IV obejmuje miejsca, gdzie mo żna oczekiwa ć na autobus nie nara żaj ąc si ę na niebezpiecze ństwo, osoba niepełnosprawna mo że bez wi ększych problemów korzysta ć z komunikacji autobusowej.

Poni żej przedstawiono przystanki usytuowane oraz propozycje nowych lokalizacji przystanków autobusowych na obszarze gmin Powiatu Raciborskiego.

Gmina Racibórz:

Dost ęp dla niepełnosprawnych Nazwa przystanku Lokalizacja Rodzaj drogi (kategoria zagro żeń) Racibórz ul. Gliwicka/ Racibórz/Markowice/Ko ściół Wojewódzka IV Powsta ńców Śląskich Racibórz/Markowice/PGR Racibórz ul. Gliwicka/Łokietka Wojewódzka III Racibórz ul. Gliwicka, przy Racibórz/Markowice/Ł ęż czok Wojewódzka I drodze do Raszczyc Racibórz ul. Rudzka/ Racibórz/Rudzka/Komunalna most Wojewódzka III Komunalna Racibórz ul. Rudzka/Armii Racibórz/A.Krajowej/Królewska/Rogera Wojewódzka IV Krajowej Racibórz ul. Królewska przy Racibórz/Królewska/Szkoła Gminna I szkole specjalnej Racibórz ul. Armii Krajowej Racibórz/A/Krajowej/Ko ściół/Technikum Wojewódzka IV przy parkingu Racibórz ul. Bosacka przy Racibórz/Bosacka CPN/Hotel Wojewódzka IV hotelu Racibórz ul. Cecylii przy Racibórz/Cecylii/Gimnazjum Gminna II szkole Racibórz ul. Pogrzebie ńska Racibórz/Brzezie/Widok Powiatowa II przy granicy miasta

33 Racibórz ul. Brzeska przy Racibórz/Brzezie/Bar Powiatowa III pawilonie handlowym Racibórz ul. Brzeska przy Racibórz/Brzezie/Ogródki Powiatowa IV wje ździe do żwirowni Racibórz ul. Pogrzebie ńska/ Racibórz/Brzezie/Wygonowa Powiatowa III Kruczkowskiego Racibórz ul. Rybnicka przy Racibórz/D ębicz Wojewódzka IV przeje ździe kolejowym Racibórz ul. Rybnicka przy Racibórz/Obora Wojewódzka IV centrum handlowym Racibórz ul. Rybnicka przed Racibórz/Rybnicka/ZEW Wojewódzka III wiaduktem Racibórz ul. Hulczy ńska przy Racibórz/Sudół/Szkoła Krajowa III szkole Racibórz/Studzienna/Osiedle Racibórz ul. Hulczy ńska Krajowa III Racibórz ul. Hulczy ńska/ Racibórz/Studzienna/Plac Zakopia ński Krajowa III Bojanowska Racibórz ul. Opawska przy Racibórz/Opawska/Kolonialna Wojewódzka I wylocie z miasta Racibórz ul. Opawska przy Racibórz/Opawska/Działki Wojewódzka I MIESZKO Racibórz ul. Podmiejska przy Racibórz/Miedonia Powiatowa II OSP Racibórz ul. Kwiatowa przy Racibórz/Miedonia/Ogrodnik Krajowa IV wylocie w kier. Opola Racibórz ul. Kozielska/ Racibórz/Kozielska/Myto Krajowa II Podmiejska Racibórz ul. Kozielska przy Racibórz/Kozielska/ Śląska Krajowa IV „Krzysztofku” Racibórz ul. Kozielska przy Racibórz/Kozielska/Ko ściół Krajowa IV Rondzie Solidarno ści Racibórz ul. Londzina przy Racibórz/Strzecha Wojewódzka IV Rondzie Solidarno ści Racibórz ul. Gamowska Racibórz/Gamowska ZOZ Gminna III parking przy szpitalu Racibórz ul. Głubczycka przy Racibórz/Głubczycka Kiosk/Sprawno ść Krajowa IV Rondzie Solidarno ści Racibórz ul. K. Miarki przy Racibórz/Karola Miarki Gminna III szkole Racibórz ul. Maria ńska/ Racibórz/Maria ńska Gminna II Ogrodowa/ Michejdy Racibórz ul. Maria ńska przy Racibórz/Maria ńska/Ocicka gminna IV ośrodku zdrowia Racibórz ul. Opawska przy Racibórz/Opawska Myto Powiatowa IV stacji kontroli pojazdów Racibórz ul. Ł ąkowa przy Racibórz/Ł ąkowa Powiatowa III Chempe ście Racibórz/Plac Konstytucji 3 Maja Racibórz ul. Opawska/ Ocicka Gminna IV Ocicka/Polna Racibórz ul. Wojska Racibórz/Wojska Polskiego/Szkoła gminna IV Polskiego przy szkole Racibórz ul. Ko ściuszki Racibórz/Ko ściuszki/Staszica Powiatowa III /Staszica Racibórz ul. Głubczycka Racibórz/Kolonia Pawłów wojewódzka II granica miasta

34 Gmina Kornowac: Dost ęp dla Nazwa przystanku Lokalizacja Rodzaj drogi niepełnosprawnych (kategoria zagro żeń) Kobyla Kobyla ul. Główna przy szkole Powiatowa III Kobyla/Rumpel Kobyla ul. Główna Powiatowa III Kornowac ul. Wolno ści/ Kornowac/Ła ńce/skrzy żowanie Powiatowa II Raciborska Kornowac ul. Raciborska przy Kornowac/PGR Wojewódzka III dawnym RSP Kornowac ul. Raciborska / Kornowac/skrzy żowanie Wojewódzka III Pami ątki Ła ńce Ła ńce ul. Wolno ści Powiatowa II Ła ńce/Pstr ąż na/skrzy żowanie Ła ńce ul. Wolno ści / Długa Powiatowa II Pogrzebie ń ul. Pami ątki przy Pogrzebie ń/Szkoła Powiatowa IV szkole Pogrzebie ń ul. Brzeska przy Pogrzebie ń/Ko ściół Powiatowa III ko ściele Pogrzebie ń/n ż Pogrzebie ń ul. Lubomska Powiatowa I Pstr ąż na/skrzy żowanie Rzuchów ul. Pstr ąż ska Wojewódzka II Rzuchów ul. Rybnicka przy Rzuchów I Wojewódzka II granicy Rzuchów ul. Rybnicka przy Rzuchów/Dom Dziecka Wojewódzka II parku Rzuchów ul. Rybnicka przy Rzuchów/Łapacz Wojewódzka III restauracji Rzuchów/L ęgów Rzuchów ul. Rybnicka/ L ęgów Wojewódzka III Lęgów/Wie ś Lęgów ul. Górna/ Kolonia Powiatowa II

Gmina Krzy żanowice: Dost ęp dla Nazwa przystanku Lokalizacja Rodzaj drogi niepełnosprawnych (kategoria zagro żeń) Bieńkowice ul. Raciborska Bie ńkowice/Raciborska/Szkoła Krajowa III przy szkole Bie ńkowice ul. Raciborska Bie ńkowice/Raciborska/Ko ściół powiatowa III przy OSP Tworków ul. Bolesławska Tworków/Bolesławska powiatowa III droga do Bolesławia Tworków ul. Raciborska Tworków/Raciborska/skrzy żowanie powiatowa III droga do centrum Tworkowa Tworków ul. Główna Tworków/Główna/Rynek powiatowa IV w centrum wsi Tworków ul. Główna przy Tworków/Główna/Hanowiec powiatowa III skrzy żowaniu do Owsiszcz Owsiszcze ul. Opawska Owsiszcze/Opawska powiatowa III w centrum wsi Owsiszcze ul. Główna Owsiszcze/Wydale powiatowa I skrzy żowanie na Wydalu Nowa Wioska ul. Główna przy Nowa Wioska/skrzy żowanie powiatowa II drodze do Krzy żanowic Nowa Wioska ul. Główna Nowa Wioska/sklep GS Gminna II /Le śna Krzy żanowice/Tworkowska/stacja Krzy żanowice ul. Tworkowska Krajowa III paliw przy granicy wioski Krzy żanowice ul. Główna przy Krzy żanowice/Urz ąd Gminy powiatowa III urz ędzie gminy

35 Krzy żanowice/Wyzwolenia/O środek Krzy żanowice ul. Wyzwolenia Krajowa III Zdrowia/Prosat przy „Prosacie” Roszków ul. Kolejowa przy Roszków/Kolejowa/PGR Krajowa II RSP Roszków ul. Raciborska/ Roszków/Raciborska Krajowa III Nowa Rudyszwałd/Zabełkowska/Nowy Rudyszwałd ul. Zabełkowska Krajowa III Dwór przy przeje ździe kolejowym Rudyszwałd ul. Wiejska przy Rudyszwałd/Wiejska/Arnold Krajowa III restauracji „U Arnolda” Rudyszwałd ul. Główna za Rudyszwałd/Główna powiatowa III przejazdem kolejowym Rudyszwałd ul. Gówna przy Rudyszwałd/Główna/Ko ściół powiatowa III ko ściele Rudyszwałd ul. Rakowiecka Rudyszwałd/Rakowiecka przy drodze wzdłu ż granicy powiatowa III pa ństwa Chałupki ul. Długa przy Chałupki/Długa dawnym posterunku powiatowa III granicznym Chałupki ul. Długa przy Chałupki/Długa/Anaberg powiatowa III rondzie Chałupki ul. Bogumi ńska Chałupki/Bogumi ńska/zajezdnia Gminna IV dworzec autobusowy Chałupki ul. Raciborska za Chałupki/Raciborska rondem przy drodze w stron ę powiatowa III Zabełkowa Chałupki ul. Raciborska Chałupki/Raciborska/Solich powiatowa III granica wsi Bolesław ul. Tworkowska/ Bolesław Gminna IV Główna

W celu zapewniania dost ępu do komunikacji zbiorowej uczniom szkół podstawowych i gimnazjum znajduj ących si ę na terenie Gminy Krzy żanowice proponuje si ę uzupełnienie infrastruktury przystankowej o dodatkowe przystanki: Krzy żanowice/Ł ąkowa/szkoła, Zabełków/Rymera/szkoła, Chałupki/Szkolna/szkoła.

Gmina Krzanowice: Dost ęp dla Nazwa przystanku Lokalizacja Rodzaj drogi niepełnosprawnych (kategoria zagro żeń) Bojanów ul. Raciborska przy Bojanów/Raciborska Powiatowa III ko ściele Bojanów ul. Borucka przy Bojanów/Borucka Powiatowa III OSP Borucin ul. Kopernika przy Borucin/Kopernika Powiatowa III barze Borucin ul. Krzanowicka przy Borucin/Krzanowicka Powiatowa III granicy wsi Krzanowice ul. Akacjowa Krzanowice/Akacjowa/Szkoła Gminna III parking przy szkole Krzanowice/Kolejowa/O środek Krzanowice ul. Kolejowa przy Wojewódzka II Zdrowia restauracji „Perła” Krzanowice/Rynek Krzanowice ul. Rynek Gminna III

36 Krzanowice/Zawadzkiego/Srebrna Krzanowice ul. Zawadzkiego / Powiatowa II Góra Długa Pietraszyn ul. Trulleya / Pietraszyn/Trulleya Powiatowa III Wesoła Wojnowice ul. Szpitalna przy Wojnowice/Szpitalna Powiatowa II przeje ździe kolejowym Wojnowice ul. Ł ąkowa za Wojnowice/Ł ąkowa Gminna II ko ściołem Wojnowice ul. Rostka w Wojnowice/Rostka Powiatowa II centrum wsi Wojnowice ul. Rostka przy Wojnowice/Rostka/Sklep Powiatowa II sklepie

Gmina Pietrowice Wielkie: Dost ęp dla Nazwa przystanku Lokalizacja Rodzaj drogi niepełnosprawnych (kategoria zagro żeń) Amandów/Wiejska Amandów przy RSP Gminna II Krowiarki ul. Powsta ńców Krowiarki/Powsta ńców Śląskich powiatowa III Śląskich Krowiarki ul. Wyzwolenia przy Krowiarki/Wyzwolenia/OSP powiatowa III OSP Krowiarki/Wyzwolenia/Ośrodek Krowiarki ul. Wyzwolenia przy powiatowa III Zdrowia ośrodku zdrowia Maków ul. Raciborska parking Maków/Raciborska/ko ściół Gminna III przy ko ściele Maków ul. Raciborska przy Maków/Raciborska powiatowa III sklepie GS Maków ul. Raciborska/ Maków/Raciborska powiatowa III Staszica Pawłów ul. Powsta ńców Pawłów/Powsta ńców Śląskich wojewódzka III Śląskich przy ko ściele Żerdziny Głubczycka / Zerdziny/Ocicka wojewódzka II Szkolna Kornica ul. Raciborska przy Kornica/Raciborska 8 wojewódzka II drodze do Kietrza Kornica ul. Spółdzielcza Kornica/Spółdzielcza powiatowa II Nowa Osada Pietrowice Wielkie/ Pietrowice Wielkie ul. Gminna III Konopnickiej/szkoła Konopnickiej przy szkole Pietrowice Wielkie ul. 1 Maja Pietrowice Wielkie/1 Maja 5/8 przy centrum społeczno- wojewódzka IV kulturalnym Pietrowice Wielkie ul. Pietrowice Wielkie/ Żymierskiego przy Gminna II Żymierskiego/przedszkole przedszkolu Pietrowice Wielkie ul. 1 Maja Pietrowice Wielkie/1 Maja 80 przy skrzy żowaniu do wojewódzka III Gródczanek Gródczanki/Wiejska Gródczanki przy OSP powiatowa III Cyprzanów ul. Janowska przy Cyprzanów/Janowska powiatowa II granicy wsi Cyprzanów ul. Janowska przy Cyprzanów/Janowska/sklep Powiatowa III ko ściele Lekartów ul. Raciborska przy Lekartów/Raciborska/sklep Powiatowa III OSP

37 Lekartów przy drodze do Lekartów/skrzy żowanie Wojewódzka II Raciborza Samborowice ul. Opawska Samborowice/Opawska Wojewódzka III przy sklepie Samborowice ul. Długa przy Samborowice/Długa Gminna II szkole

W celu poprawy dost ępu do komunikacji zbiorowej mieszka ńcom oraz uczniom szkół podstawowych i gimnazjum znajduj ących si ę na terenie Gminy Pietrowice Wielkie proponuje si ę uzupełnienie infrastruktury przystankowej o dodatkowe przystanki: Pawłów/Pietrowicka/szkoła, Żerdziny/ Świerczewskiego, Żerdziny/Widokowa 1, Żerdziny/Widokowa 35, Kornica/Strefa Ekonomiczna,

Kornica/Głowna,

Gmina Rudnik: Dost ęp dla Nazwa przystanku Lokalizacja Rodzaj drogi niepełnosprawnych (kategoria zagro żeń) Brze źnica Brze źnica ul. Kozielska 8 Powiatowa II Brze źnica ul. Kozielska przy Brze źnica/UPT Powiatowa II piekarni Brze żnica „Brzozówka” przy Brze źnica/Osiedle Gminna I blokach Czerwi ęcice Czerwi ęcice ul. Główna 9 Powiatowa III Czerwi ęcice przy Czerwi ęcice/skrzy żowanie Krajowa III skrzy żowaniu do Czerwi ęcic Czerwi ęcice/skrzy żowanie II Czerwi ęcice „Brzozówka” Gminna I Dol ędzin/skrzy żowanie Dol ędzin przy krajówce Krajowa III Dol ędzin Dol ędzin przy blokach Powiatowa II Gamów Gamów ul. Długa przy OSP Powiatowa II Gamów/Młyn Gamów ul. Długa przy młynie Powiatowa I Grzegorzowice ul. Grzegorzowice/Wie ś Powsta ńców Śląskich przy wojewódzka III sklepie Grzegorzowice ul. Grzegorzowice/Szkoła Powsta ńców Śląskich przy wojewódzka III szkole Grzegorzowice ul. Mły ńska Grzegorzowice/skrzy żowanie przy skrzy żowaniu z Powiatowa III Powsta ńców Śląskich Jastrz ębie ul. Raciborska w Jastrz ębie Powiatowa II centrum wsi Jastrz ębie ul. Raciborska przy Jastrz ębie/Zamek Powiatowa II drodze do zamku Lasaki ul. Nadodrza ńska / Lasaki Powiatowa III Boczna Ligota Ksi ążę ca ul. Sportowa Ligota Ksi ążę ca Powiatowa I 2 Łubowice ul. J.v. Eichendorffa Łubowice Powiatowa I przy cmentarzu Modzurów ul. Strzybnego Modzurów Powiatowa II przy sklepie

38 Poni ęcice ul. Ł ąkowa / Poni ęcice Powiatowa III Szkolna Poni ęcice ul. Ł ąkowa przy Poni ęcice/skrzy żowanie Powiatowa I SKR Rudnik ul. Mickiewicza przy Rudnik Powiatowa III sklepie Rudnik ul. Słoneczna przy Rudnik/Szkoła Gminna III szkole Rudnik ul. Sylwestra przy Rudnik/Ko ściół Powiatowa III ko ściele Rudnik ul. Sylwestra przy Rudnik/PGR Powiatowa III RSP Strzybnik Strzybnik ul. Długa 11 Powiatowa I Strzybnik przy skrzy żowaniu Strzybnik/skrzy żowanie Powiatowa I do Modzurowa Strzybniczek przy Strzybniczek Powiatowa II skrzy żowaniu do Gamowa Szonowice ul. Słowackiego Szonowice Krajowa III przy o środku zdrowia Sławików ul. Słowackiego / Sławików wojewódzka II Dębowa Sławików ul. Parkowa / Sławików/Bar Powiatowa III Stra żacka Sławików/Wie ś Sławików ul. Parkowa 38 Powiatowa I Sławików ul. Kolonia przy Sławików/skrzy żowanie Powiatowa I skrzy żowaniu do Lasak

Gmina N ędza: Dost ęp dla Nazwa przystanku Lokalizacja Rodzaj drogi niepełnosprawnych (kategoria zagro żeń) Babice/Rudzka Babice ul. Rudzka 8 wojewódzka III Babice/Wiejska/Ko ściół Babice ul. Wiejska 56 Gminna II Babice ul. Wiejska przy Babice/Wiejska/Rudzka Gminna II warsztacie samochodowym Nędza ul. Gliwicka przy Nędza/Gliwicka/Roszarnia wojewódzka I drodze do Szymocic Nędza ul. Gliwicka przy stacji Nędza/Gliwicka/Mała N ędza wojewódzka III wąskotorówki Nędza ul. Gliwicka przy Nędza/Gliwicka/basen wojewódzka III ośrodku Aqua-brax Nędza ul. Jana Pawła II przy Nędza/Jana Pawła II/Roszarnia wojewódzka I dawnej roszarni Nędza ul. Jana Pawła II przy Nędza/Jana Pawła II/Osiedle wojewódzka I zakładzie stolarskim Nędza ul. Jana Pawła II przy Nędza/Jana Pawła II/Ko ściół wojewódzka III ko ściele Nędza ul. Jana Pawła II przy Nędza/Jana Pawła II/Rogol wojewódzka III granicy wsi w stron ę Ku źni R. Nędza ul. Jana III Nędza/Jana III Sobieskiego/ Sobieskiego przy starej wojewódzka II Konarskiego szkole Nędza/1 Maja/wiadukt Nędza ul. 1 Maja/ Towarowa wojewódzka I Nędza ul. 1 Maja przy Nędza/1 Maja/Trawniki wojewódzka II skrzy żowaniu do Trawnik Szymocice ul. Gliwicka przy Szymocice/Gliwicka/OSP wojewódzka III OSP

39 Łęg ul. Raciborska przy Łęg/Raciborska/Cmentarz wojewódzka III cmentarzu Zawada Zawada Ksi ążę ca ul. wojewódzka III Ksi ążę ca/Raciborska/Pawilony Raciborska przy OSP Zawada Zawada Ksi ążę ca ul. wojewódzka I Ksi ążę ca/Raciborska/szkoła Raciborska / Olimpijska Ciechowice/Powsta ńców Ciechowice ul. Powsta ńców wojewódzka I Śląskich/RSP Śląskich przy sklepie Ciechowice/Raciborska Ciechowice ul. Raciborska 26 wojewódzka II Ciechowice ul. Ku źnica przy Ciechowice/Ku źnicka/Prom wojewódzka II drodze do promu Górki Śląskie ul. Ofiar Górki Śląskie Oświ ęcimskich za przejazdem powiatowa I /Ofiar O świ ęcimskich/Astrów kolejowym Górki Śląskie ul. Nowa przy Górki Śląskie/Nowa/Ko ściół Gminna III ko ściele

W celu zapewniania dost ępu do komunikacji zbiorowej uczniom Zespołu Szkolno-Gimnazjalnego w N ędzy proponuje si ę uzupełnienie infrastruktury przystankowej o dodatkowy przystanek: Nędza/Le śna/szkoła,

Gmina Ku źnia Raciborska: Dost ęp dla Nazwa przystanku Lokalizacja Rodzaj drogi niepełnosprawnych (kategoria zagro żeń) Jankowice ul. Raciborska / Jankowice/Raciborska wojewódzka III Wiejska Rudy/Kozielska Rudy ul. Kozielska rondo Wojewódzka III Rudy ul. Rogera przy Rudy/Rogera/Rybnicka Wojewódzka II skrzy żowaniu do Rybnika Rudy/Przerycie Rudy ul. Gliwicka / Przerycie Wojewódzka III Rudy/Biały Dwór Rudy Biały Dwór Wojewódzka III Rudy/Papro ć Rudy Papro ć Wojewódzka II Rudy ul. Kolonia Renerowska Rudy/Kolonia Renerowska Wojewódzka II 44 Ruda Kozielska ul. Ruda Kozielska/Raciborska/las Wojewódzka III Raciborska 100 Ruda Kozielska ul. Ruda Kozielska/Raciborska/sklep Wojewódzka III Raciborska przy sklepie Ruda Kozielska ul. Ruda Kozielska/Raciborska Wojewódzka III Raciborska / Krótka Ku źnia Rac. ul. Kolejowa przy Ku źnia Raciborska/Kolejowa Gminna III PKP Ku źnia Rac. ul. Kozielska Ku źnia Raciborska/Kozielska Wojewódzka II przy stadionie Ku źnia Rac. ul. Ko ścielna Ku źnia Raciborska/Ko ściół Wojewódzka IV przy OSP Ku źnia Rac. ul. rudzka przy Ku źnia Raciborska/Rudzka Wojewódzka II drodze do Rud Ku źnia Raciborska/ Ku źnia Rac. ul. Gminna III Karola Świerczewskiego1/szkoła Świerczewskiego przy szkole Ku źnia Rac. ul. Topolowa / Ku źnia Raciborska/Topolowa Powiatowa I Jagodowa

40 Turze ul. Raciborska / Powiatowa Turze/Raciborska/Ko ściuszki/Wie ś II Ko ściuszki Turze ul. Raciborska przy Powiatowa Turze/Raciborska/Dom Kultury II sklepie Turze ul. Rudzka przy granicy Powiatowa Turze/Rudzka II wsi Turze ul. Raciborska przy Powiatowa Turze/Raciborska/skrzy żowanie I drodze prze mostem Budziska ul. Szkolna przy Powiatowa Budziska/Szkolna/sklep III sklepie Siedliska ul. Gliwicka przy powiatowa Siedliska/Gliwicka III sklepie Ruda/Rudzka/Le śna Ruda ul. Rudzka / Le śna powiatowa I Ruda/Rudzka Ruda ul. Rudzka / Główna powiatowa I

Liczba przystanków z podziałem na poszczególne kategorie zagro żeń dla osób niepełnosprawnych przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Ku źnia Pietrowice Gmina Racibórz Krzy żanowice Krzanowice Kornowac Rudnik Nędza Rac. Wielkie

Kategoria I 4 (10%) 1 (3%) 0 (0%) 1 (6%) 10 (30%) 7 (32%) 4 (17%) 0 (0%)

Kategoria II 6 (16%) 3 (12%) 6 (46%) 7 (44%) 9 (27%) 6 (27%) 8 (33%) 8 (36%)

Kategoria 12 (32%) 19 (73%) 7 (54%) 7 (44%) 14 (43%) 9 (41%) 11 (46%) 13 (59%) III Kategoria 16 (42%) 3 (12%) 0 (0%) 1 (6%) 0 (0%) 0 (0%) 1 (4%) 1 (5%) IV

Razem 38 (100%) 26 (100%) 13 (100%) 16 (100%) 33 (100%) 22 (100%) 24 (100%) 22 (100%)

oraz na wykresie:

41

Bior ąc pod uwag ę dostosowanie przystanków do potrzeb osób niepełnosprawnych omówiono wył ącznie stan przystanków obj ętych sieci ą komunikacyjn ą przedstawion ą w dalszej cz ęś ci niniejszego opracowania, a znajduj ących si ę na obszarze gmin obj ętych planem. Przystanki poło żone na obszarze Raciborza stanowi ą niewielk ą cz ęść ogólnej liczby przystanków w tej gminie (zatem wyniki przedstawione w powy ższej tabeli nie s ą miarodajne). Na obszarze gmin Rudnik i N ędza stosunkowo du ża liczba przystanków mie ści si ę w kategorii I, czyli stwarzaj ącej du że zagro żenie dla osób niepełnosprawnych. Wynika to mi ędzy innymi z faktu, i ż cz ęść przystanków znajduje si ę w obszarach w których od dłu ższego czasu nie dokonywano gruntownych remontów dróg, a co zatem idzie nie poprawiano infrastruktury przystankowej. Cz ęść linii komunikacyjnych została tak że poprowadzona przez miejsca, gdzie wcze śniej nie było komunikacji publicznej lub komunikacja była realizowana w ograniczony sposób przez co inwestycje w przystanki nie były ekonomicznie uzasadnione. Utworzone nowe przystanki cz ęsto tak że nie spełniaj ą wła ściwych norm. Priorytetem w tych gminach winna by ć jak najszybsza poprawa infrastruktury (lub nawet stworzenie jej na nowo). Z kolei najwi ększy procentowy udział przystanków dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych zauwa żamy w gminie Krzy żanowice. Pomimo, że w realiach powiatu raciborskiego z komunikacji publicznej nie korzysta zbyt wiele osób o znacznym ograniczeniu sprawno ści ruchowej na wózkach (chocia ż nie wiadomo, czy jest to spowodowane tym, że nie maj ą oni takich potrzeb, czy te ż powodem jest wła śnie stan infrastruktury), wła ściciele przystanków powinni jak najszybciej podj ąć działania zmierzaj ące do poprawy warunków na przystankach, gdzie zagrożenie jest najwi ększe (kategoria I) oraz w miar ę mo żliwo ści na przystankach kategorii II i III. Tym bardziej, że jak wspomniano ju ż wy żej, przystanki zakwalifikowane do kategorii I stwarzaj ą zagro żenie nawet dla ludzi pełnosprawnych. Nale ży równie ż zauwa żyć, że obecnie w powiecie raciborskim nie oferuje si ę odpowiedniego środka transportowego przystosowanego do przewozu osób niepełnosprawnych (za wyj ątkiem komunikacji miejskiej w Raciborzu). Chodzi tu o pojazdy, których szeroko ść drzwi i ich poło żenie umo żliwiaj ą dost ęp osobom z ograniczeniami ruchowymi (w tym na wózkach inwalidzkich), ale równie ż o pojazdy posiadaj ące systemy informacji dla pasa żerów, które poprzez wy świetlanie

42 komunikatów i przekaz foniczny pozwalaj ą głuchym i niewidomym pasa żerom na prawidłow ą orientacj ę, co do miejsca poło żenia oraz pozwalaj ą wysi ąść na wła ściwym przystanku. Analizuj ąc dost ępno ść infrastruktury zwi ązanej z komunikacj ą publiczn ą do potrzeb osób niepełnosprawnych niewielu z nas zdaje sobie spraw ę z rozmiarów problemu. Ostatnie pełne dane dotycz ące liczby osób niepełnosprawnych w Polsce pochodz ą z Narodowego Spisu Powszechnego 2002 (gdy ż dane ze spisu przeprowadzonego w 2011 r. maj ą charakter wst ępny i niedoszacowany). Według jego wyników w 2002 roku liczba osób niepełnosprawnych ogółem wynosiła blisko 5,5 mln, w tym około 4,5 mln posiadało prawne potwierdzenie faktu niepełnosprawno ści, a 4,3 mln spo śród nich stanowiły osoby w wieku 15 lat i wi ęcej. Według wyników kwartalnego reprezentacyjnego Badania Aktywno ści Ekonomicznej Ludno ści (BAEL) prowadzonego przez GUS liczba tych ostatnich od tego czasu systematycznie spadała i w 2011 roku wynosiła około 3,4 mln osób (dokładnie 3384 tys.). Oznacza to, że 10,6% ludno ści w wieku 15 lat i wi ęcej posiada prawne orzeczenie niepełnosprawno ści. W 2011 roku liczba osób niepełnosprawnych prawnie w wieku produkcyjnym wynosiła około 2,0 mln (dokładnie 2024 tys.), co stanowiło 8,4% ludno ści w tym wieku. Najcz ęstsz ą przyczyn ę niepełnosprawno ści stanowi ą schorzenia układu kr ąż enia, narz ądów ruchu oraz schorzenia neurologiczne. Relatywnie ni ższy udział procentowy osób z uszkodzeniami narz ądu wzroku i słuchu, z chorob ą psychiczn ą i upo śledzeniem umysłowym w zbiorowo ści osób niepełnosprawnych dotyczy jednak tysi ęcy osób o obni żonej sprawno ści w codziennym funkcjonowaniu, a zatem i wymagaj ących szczególnego podej ścia w edukacji, na rynku pracy i w życiu codziennym. W 2010 roku 27,0% osób w wieku 15 lat i wi ęcej miało orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawno ści (lub orzeczenie równowa żne), 39,6% tych osób posiadało orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawno ści (lub równowa żne) a 33,4% - orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawno ści (lub równowa żne). Znaczna cz ęść tych osób, by prawidłowo funkcjonowa ć i nie zamyka ć si ę w przysłowiowych czterech ścianach winna by ć aktywna zawodowo. Jako, że nie ka żdy niepełnosprawny posiada własny środek transportu wa żne jest, by infrastruktura była dostosowana do ich potrzeb. Na ulicach niwelowanie barier architektonicznych powinno dotyczy ć ci ągów komunikacyjnych, miejsc parkingowych

43 i chodników. Minimalna szeroko ść ci ągów komunikacyjnych powinna wynosi ć 1,50 m, a lokalne zw ęż enia nie powinny by ć mniejsze ni ż 1 m. Natomiast progi i zjazdy nie mog ą przekracza ć 2 cm. Rozporz ądzenia zawieraj ą wymagania odno śnie liczby, usytuowania, wymiarów i oznakowania stanowisk postojowych. Przykładowo stanowisko parkingowe dla samochodu osoby niepełnosprawnej powinno mie ć szeroko ść 3,60 m. Na przej ściach dla pieszych powinny by ć instalowane pochylnie (w tym wypadku s ą to specjalne zjazdy niweluj ące ró żnice poziomów pomi ędzy kraw ęż nikiem a jezdni ą), których minimalna szeroko ść powinna wynosi ć 1,50 m. Wytyczne dotycz ą tak że maksymalnego pochylenia chodników, ci ągów pieszych i pochylni oraz wymiarów przystanków autobusowych, które powinny by ć usytuowane w odległo ści 1,50 m od kraw ędzi zatoki przystankowej. Tak że transport publiczny winien by ć dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych (niskopodłogowe autobusy). Z kolei dla osób niepełnosprawnych wzrokowo bardzo wa żna jest tak że powierzchnia platformy. Wyczuwalna powierzchnia o wysokim kontra ście wizualnym mo że poprawi ć dost ępno ść dla tej grupy u żytkowników i przyczyni ć si ę do lepszego postrzegania przystanków przez wszystkich pasa żerów. Odległo ść mi ędzy platform ą, a podłog ą autobusu powinna by ć mo żliwie najmniejsza (np. tak, aby wózki inwalidzkie mogły j ą płynnie pokona ć). Rozwi ązania takie jak kraw ęż nik „Kassel” (specjalny rodzaj kraw ęż nika naprowadzaj ący autobus na przystanek bez uszkadzania ściany opony) pomagaj ą kierowcom ograniczy ć przerw ę tak, aby optymalnie wykorzysta ć istniej ącą infrastruktur ę. Niestety powy ższe wytyczne s ą jak na razie zawarte głównie w normach i aktach prawnych, natomiast w rzeczywisto ści stan dostosowania obiektów u żyteczno ści publicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych jest z reguły bardzo zły.

44 4.7.3. Lokalizacja obiektów u żyteczno ści publicznej (generatory ruchu)

Najwi ększymi generatorami ruchu podró żnych s ą obiekty u żyteczno ści publicznej, czyli ogólnodost ępne budynki przeznaczone dla realizacji zada ń dotycz ących administracji, wymiaru sprawiedliwo ści, kultury, o światy, szkolnictwa, nauki, opieki zdrowotnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, turystyki, sportu, obsługi pasa żerów w transporcie. Ich rozmieszczenie jest nieprzypadkowe, gdy ż musi spełnia ć okre ślone warunki w zale żno ści od charakteru realizowanych zada ń. Organizuj ąc komunikacj ę publiczn ą na danym obszarze, nale ży przede wszystkich skupi ć si ę na tym, by zapewniała ona obsług ę miejsc, w pobli żu których obiekty takie są zlokalizowane. Jest to o tyle wa żne, gdy ż do zapewnienia pełnej funkcjonalno ści komunikacji niezb ędne jest, aby ł ączyła ona poszczególne miejsca w jakim ś okre ślonym celu, tj. żeby mieszka ńcy mogli korzysta ć z komunikacji, musi by ć ona dla nich celowa. Musi ł ączy ć miejsca, które stanowi ą dla mieszka ńców istotne ośrodki ich życiowych interesów i dlatego nie bez przyczyny ustala si ę linie komunikacyjne, ł ącz ące okre ślone osiedla mieszkaniowe z miejscami pracy, szkołami, urz ędami itd. Tak ą te ż funkcjonalno ść zapewnia tak że np. linia autobusowa łącz ąca miasto z k ąpieliskiem wodnym, czy aquaparkiem.

Ze wzgl ędu na charakter obiektów u żyteczno ści podzielono je na nast ępuj ące kategorie:

- obiekty edukacyjne, - obiekty administracyjne, - szpitale, przychodnie specjalistyczne, - obiekty sportowe, - targowiska, - dworce.

Dla ustalenia potrzeb transportowych nale żało ustali ć hierarchi ę obiektów, które generuj ą zapotrzebowanie transportowe.

45 Obiekty edukacyjne – generuj ą bez w ątpienia najwi ększe zapotrzebowanie transportowe. W niniejszym planie w najwa żniejszymi generatorami ruch s ą szkoły na poziomie szczebla ponadgimnazjalnego, gdy ż tu wyst ępuje najwi ększe zapotrzebowanie transportowe.

Przy ocenie zapotrzebowania transportowego analizowano tak że transport obsługuj ący szkoły podstawowe i ponadpodstawowe, gdy ż taki jest tak że realizowany w gminach i jest równie ż znacz ącym generatorem ruchu.

Szkoły ponadgimnazjalne Nazwa szkoły Adres Liczba uczniów Zespół Szkół Ogólnokształc ących Nr 1 im. Jana ul. Kasprowicza 11 780 Kasprowicza w Raciborzu 47-400 Racibórz Zespół Szkół Ogólnokształc ących Nr 2 im. A. ul. Wyszy ńskiego 3 575 Mickiewicza w Raciborzu 47-400 Racibórz Zespół Szkół Ekonomicznych ul. Gimnazjalna 3 532 w Raciborzu 47-400 Racibórz ul. Wile ńska 8 Zespół Szkół Zawodowych w Raciborzu 602 47-400 Racibórz Zespół Szkół Budowlanych i Rzemiosł Ró żnych ul. Wile ńska 6 300 w Raciborzu 47-400 Racibórz Zespół Szkół Mechanicznych im. Arki Bo żka w ul. Zamkowa 1 967 Raciborzu 47-400 Racibórz Zespół Szkół Ogólnokształc ących Mistrzostwa ul. Kozielska 277 Sportowego im. J. Kusoci ńskiego w Raciborzu 47-400 Racibórz ul. Szkolna 2 Młodzie żowy O środek Wychowawczy w Rudach b.d. 47-430 Rudy ul. Klasztorna 9 Mi ędzyszkolny O środek Sportowy w Raciborzu b.d. 47-400 Racibórz Centrum Kształcenia Ustawicznego w ul. Zamkowa 6 b.d. Raciborzu 47-400 Racibórz Zespół Szkół Ogólnokształc ących i ul. Piaskowa 28 b.d. Technicznych w Ku źni Raciborskiej 47-420 Ku źnia Rac.

46 Liczba uczniów szkół ponadgimnazjalnych Gmina Miejscowo ść korzystaj ących z transportu autobusowego w komunikacji powiatowej Kornowac Razem: 37 w tym: Kobyla 28 Kornowac 0 Ła ńce 7 Pogrzebie ń 0 Rzuchów 2 Krzanowice Razem: 177 w tym: Bojanów 26 Borucin 26 Krzanowice 85 Pietraszyn 10 Wojnowice 0 Krzy żanowice Razem: 171 w tym: Bie ńkowice 37 Bolesław 15 Chałupki 1 Krzy żanowice 21 Nowa Wioska 11 Owsiszcze 15 Roszków 2 Rudyszwałd 0 Tworków 69 Zabełków 0 Ku źnia Raciborska Razem: 300 w tym: Budziska 29 Jankowice 12 Ruda 11 Ruda Kozielska 4 Rudy 17 Siedliska 16 Turze 30 Ku źnia Raciborska 181 Nędza Razem: 138 w tym: Babice 23 Ciechowice 21

47 Górki Śląskie 0 Łęg 19 Szymocice 9 Zawada Ksi ążę ca 24 Nędza 42 Pietrowice Wielkie Razem: 217 w tym: Amandów 3 Cyprzanów 25 Gródczanki 4 Kornica 4 Krowiarki 27 Lekartów 0 Pawłów 34 Pietrowice Wielkie 71 Maków 39 Samborowice 0 Żerdziny 10 Rudnik Razem: 132 w tym: Brze źnica 19 Czerwi ęcice 5 Gamów 12 Grzegorzowice 21 Jastrz ębie 5 Lasaki 13 Ligota Ksi ążę ca 3 Łubowice 10 Modzurów 5 Poni ęcice 0 Rudnik 15 Sławików 13 Strzybnik 9 Szonowice 2 Dol ędzin 0 Ogółem Powiat Raciborski 1172

Bior ąc pod uwag ę powy ższe zestawienie nale ży stwierdzi ć, że najwi ększe potrzeby transportowe w śród młodzie ży ponadgimnazjalnej w gminach obj ętych niniejszym planem wyst ępuj ą w gminie Ku źnia Raciborska. 300 uczniów

48 zamieszkałych na obszarze tej gminy doje żdża na zaj ęcia szkolne do Raciborza. Jest to niezwykle istotny czynnik, który musi mie ć decyduj ący wpływ na przebieg powiatowych linii u żyteczno ści publicznej oraz cz ęstotliwo ść kursowania autobusów. W gminie Pietrowice Wielkie do szkół ponadgimnazjalnych poło żonych na obszarze Raciborza doje żdża 217 uczniów, w gminach Krzanowice i Krzy żanowice odpowiednio 177 i 171. Najmniejsza ilo ść uczniów doje żdżaj ących do szkół ponadgimnazjalnych odnotowano w gminie Kornowac tylko 37 osób (znaczna cz ęść młodzie ży doje żdża komunikacj ą miejsk ą – linia 14 - brak danych o ilo ści biletów). Analizuj ąc przedstawion ą powy żej struktur ę wiekow ą ludno ści nale ży stwierdzi ć, że grupa uczniów korzystaj ących z komunikacji powiatowej w dojazdach do szkół ponadgimnazjalnych wynosi obecnie około 1172 osoby w wieku od 16 do 19 lat. Na terenie powiatu raciborskiego s ą tak że miejscowo ści, z których uczniowie nie doje żdżaj ą do szkół w Raciborzu wybieraj ąc szkoły w miastach innych powiatów. Wynika to z uwarunkowa ń geograficznych i ekonomicznych. Oczywi ście nie bez znaczenia jest tak że łatwo ść dotarcia do okre ślonego miejsca za pomoc ą środków komunikacji publicznej. Niezb ędne jest zatem takie zorganizowanie komunikacji, by zach ęci ć uczniów z tych gmin do podejmowania nauki w szkołach poło żonych na obszarze powiatu raciborskiego. Dogodny dojazd jest bowiem jednym z głównych czynników branych pod uwag ę podczas wyboru szkoły ponadgimnazjalnej. Bior ąc pod uwag ę zasady przyznawania subwencji o światowej (pieni ądz „idzie” za uczniem) organizatorzy transportu, poprzez wła ściwe okre ślenie sieci komunikacyjnej oraz uło żenie rozkładów jazdy mog ą mie ć znaczny wpływ na kondycj ę finansow ą szkolnictwa w powiecie.

49 Natomiast liczba uczniów w wa żniejszych placówkach szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego kształtuje si ę nast ępuj ąco:

Gmina Kornowac Liczba uczniów Nazwa szkoły Adres korzystaj ących z komunikacji ul. Starowiejska 66 Gimnazjum im. Jana Pawła II w Kornowacu 31 44-285 Kornowac Zespół Szkolno-Przedszkolny ul. Pami ątki 25 b.d. w Pogrzebieniu 44-285 Pogrzebie ń ul. Karola Miarki 8 Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rzuchowie 2 44-285 Rzuchów Zespół Szkolno-Przedszkolny w Kobyli ul. Główna 69 20 Szkoła Podstawowa 44-285 Kobyla

Gmina Krzanowice Liczba uczniów Nazwa szkoły Adres korzystaj ących z komunikacji Zespół Szkół w Krzanowicach ul. Akacjowa 1 91 Szkoła Podstawowa i Gimnazjum 47-440 Krzanowice Zespół Szkolno-Przedszkolny ul. Polna 2 b.d. w Wojnowicach 47-470 Wojnowice Zespół Szkolno-Przedszkolny w Borucinie ul. Bo ńczyka 13 b.d. Przedszkole i Szkoła Podstawowa 47-470 Borucin

Gmina Krzy żanowice Liczba uczniów Nazwa szkoły Adres korzystaj ących z komunikacji Zespół Szkół Ogólnokształc ących ul. Szkolna 1 25 w Bie ńkowicach 47-451 Bieńkowice Zespół Szkół Ogólnokształc ących ul. Szkolna 7 32 w Chałupkach 47-460 Chałupki Zespół Szkół Ogólnokształc ących ul. Ł ąkowa 12 97 w Krzy żanowicach 47-450 Krzy żanowice Zespół Szkolno-Przedszkolny ul. Szkolna 1 b.d. w Owsiszczach 47-450 Owsiszcze Zespół Szkół Ogólnokształc ących ul. Zamkowa 13 b.d. w Tworkowie 47-451 Tworków ul. Rymera 7 Szkoła Podstawowa w Zabełkowie 10 47-460 Zabełków

50 Gmina Ku źnia Raciborska Liczba uczniów Nazwa szkoły Adres korzystaj ących z komunikacji autobusowej Społeczna Szkoła Podstawowa ul. Szkolna 14 24 w Budziskach 47-420 Budziska ul. Piaskowa 28 Gimnazjum w ZSOiT w Ku źni Raciborskiej (gimbus) 47-420 Ku źnia Rac. Sze ścioletnia Szkoła Podstawowa Specjalna ul. Klasztorna 1 (gimbus) Nr 2 i Publiczne Gimnazjum Specjalne 47-420 Ku źnia Rac. ul. Arki Bo żka 9 Szkoła Podstawowa w Ku źni Raciborskiej (gimbus) 47-420 Ku źnia Rac. ul. Rogera 2 Zespół Szkół Ogólnokształc ących w Rudach 191 47-430 Rudy Młodzie żowy O środek Wychowawczy ul. Szkolna 2 b.d. w Rudach 47-430 Rudy

Gmina N ędza Liczba uczniów Nazwa szkoły Adres korzystaj ących z komunikacji autobusowej Zespół Szkolno-Gimnazjalny w N ędzy ul. Jana Pawła II 41a 150 47-440 N ędza Zespół Szkolno-Przedszkolny ul. Wiejska 68 ------w Babicach 47-440 Babice Szkoła Podstawowa ul. Szkolna 2 ------w Zawadzie Ksi ążę cej 47-440 Zawada Ks. Zespół Szkolno-Przedszkolny ul. Ofiar O świ ęcim. 57 ------w Górkach Śląskich 47-440 Górki Śląskie

Gmina Pietrowice Wielkie Liczba uczniów Nazwa szkoły Adres korzystaj ących z komunikacji autobusowej ul. Szkolna 1 Szkoła Podstawowa w Cyprzanowie b.d. 47-480 Cyprzanów Zespół Szkolno-Przedszkolny w ul. Szkolna 19 19 Krowiarkach 47-480 Krowiarki ul. Powsta ńców Śl. 91 Zespół Szkolno-Przedszkolny w Pawłowie 51 47-480 Pawłów Zespół Szkół w Pietrowicach Wielkich ul. Konopnickiej 28 137 Szkoła Podstawowa i Gimnazjum 47-480 Pietrowice W. Zespół Szkolno-Przedszkolny w ul. Szkolna 1 ------Samborowicach 47-480 Samborowice

51

Gmina Rudnik Liczba uczniów Nazwa szkoły Adres korzystaj ących z komunikacji autobusowej Zespół Szkół Ogólnokształc ących ul. Słoneczna 1 46 w Rudniku 47-411 Rudnik ul. Kozielska 11 Szkoła Podstawowa w Brze źnicy ------47-411 Brze źnicy Szkoła Podstawowa im. Powsta ńców ul. Powsta ńców Śl. 22 50 (gimbus) Śląskich w Grzegorzowicach 47-411 Grzegorzowice ul. Konopnickiej 2 Zespół Szkół w Szonowicach b.d. (gimbus) 47-411 Szonowice Społeczna Szkoła Podstawowa ul. Długa 42 b.d. (gimbus) w Gamowie 47-411 Gamów

Pomimo, że uczniowie szkół podstawowych i gimnazjalnych, z uwagi na z zasady niewielk ą odległo ść swego miejsca zamieszkania od szkoły, nie korzystaj ą masowo z komunikacji publicznej, nale ży przy organizowaniu transportu bra ć ich potrzeby pod uwag ę, gdy ż jest to do ść poka źna liczba potencjalnych pasa żerów (w powiecie raciborskim około 926 osób – bez uczni korzystaj ących obecnie z gimbusów). Dlatego w celu zach ęcenia ich do korzystania z komunikacji publicznej nale ży stworzy ć dogodne poł ączenia i wła ściwe rozkłady jazdy uwzgl ędniaj ące rozkład zaj ęć lekcyjnych w szkołach. Nie bez znaczenia b ędzie tak że zapewnienie tym uczniom preferencyjnych cen biletów oraz mo żliwo ści dokonywania zakupu biletów miesi ęcznych bezpo średnio w szkołach.

Obiekty administracyjne – oceniaj ąc zapotrzebowanie transportowe wzi ęto pod uwag ę tylko te instytucje, które realizuj ą zadania i zaspakajaj ą potrzeby wszystkich mieszka ńców powiatu oraz mieszka ńców gmin obj ętych planem. Zaznaczy ć nale ży, że poni ższa tabela nie uwzgl ędnia wielu instytucji. Nie miało to na celu pomniejszania ich rangi i znaczenia dla mieszka ńców powiatu. Po prostu instytucje nie wymienione poni żej nie generuj ą a ż tak du żego zapotrzebowania transportowego.

Nazwa urz ędu lub instytucji Adres 47-400 Racibórz Starostwo Powiatowe Pl. Okrzei 4

52 47-400 Racibórz Urz ąd Skarbowy ul. Drzymały 32 47-400 Racibórz Sąd Rejonowy ul. Nowa 29 47-400 Racibórz Powiatowy Urz ąd Pracy ul. Klasztorna 6 47-400 Racibórz Prokuratura Rejonowa ul. Bukowa 1 47-400 Racibórz Komenda Powiatowa Policji ul. Bosacka 42 Dom Pomocy Społecznej 47-400 Racibórz „Złota Jesie ń” ul. Grzonki 1 Dom Pomocy Społecznej 47-400 Racibórz „Dom Św. Notburgi” Pl. Jagiełły 3 Powiatowe Centrum Pomocy 47-400 Racibórz Rodzinie ul. Klasztorna 6 47-400 Racibórz Urz ąd Miasta Racibórz ul. Batorego 6 47-420 Ku źnia Raciborska Urz ąd Miejski Ku źnia Raciborska ul. Słowackiego 4 47-470 Krzanowice Urz ąd Miejski Krzanowice ul. 15 Grudnia 5 47-450 Krzy żanowice Urz ąd Gminy Krzy żanowice ul. Główna 5 47-480 Pietrowice Wielkie Urz ąd Gminy Pietrowice Wielkie ul. Szkolna 5 47-411 Rudnik Urz ąd Gminy Rudnik ul. Kozielska 1 47-440 N ędza Urz ąd Gminy Nędza ul. Jana III Sobieskiego 5 44-285 Kornowac Urz ąd Gminy Kornowac ul. Raciborska 48

Analizuj ąc rozmieszczenie powy ższych instytucji nale ży stwierdzi ć, że pozytywne jest małe ich rozproszenie na obszarze powiatu. Najwa żniejsze z nich znajduj ą si ę w centrum miasta Raciborza i to one generuj ą najwi ększe

53 zapotrzebowanie transportowe. Organizuj ąc komunikacj ę publiczn ą nale ży równie ż uwzgl ędni ć potrzeb ę dowozu w pobli że instytucji, których siedziby s ą oddalone od centrum. Ze wzgl ędów społecznych mieszka ńcom gmin obj ętych planem transportowym nale ży zapewni ć dojazd do wła ściwych urz ędów gmin, pomimo i ż nie generuj ą one tak wielkiego zapotrzebowania, jak urz ędy obejmuj ące swoim działaniem obszar całego powiatu.

Szpitale, przychodnie specjalistyczne – obecnie obiekty takie zlokalizowane s ą w Raciborzu (ul. Gamowska, ul. Maria ńska, ul. Bielska). Bior ąc pod uwag ę omówione wcze śniej tendencje demograficzne (starzenie si ę społecze ństwa, wzrost liczby osób niepełnosprawnych) rola tych obiektów, jako generatorów ruchu b ędzie stale rosła. Dlatego ze wzgl ędów społecznych, buduj ąc sie ć komunikacyjn ą, nale ży zapewni ć do nich dojazd. Nale ży pami ęta ć, że z ich usług korzystaj ą przewa żnie ludzie starsi i niepełnosprawni, którzy nie dysponuj ą własnym samochodem. Bardzo istotne jest tak że dostosowanie taboru do potrzeb tej grupy pasa żerów, zapewnienie wła ściwej infrastruktury przystankowej oraz odpowiednio uło żonych rozkładów jazdy. Podkre śli ć nale ży, i ż w obszarach analizowanych gminy działaj ą tak że przychodnie lekarzy domowych, które tak że s ą wa żnymi generatorami ruchu. Przy tworzeniu sieci komunikacyjnej nale ży uwzgl ędni ć lokalizacj ę przystanków oraz prowadzenie komunikacji mo żliwe najbli żej tych jednostek.

Obiekty sportowe – najwa żniejsze obiekty sportowe w powiecie raciborskim, które generuj ą zapotrzebowanie transportowe oraz przyci ągaj ą swoj ą atrakcyjno ści ą tak że osoby spoza powiatu, to:

Nazwa obiektu Adres Rodzaj obiektu Ośrodek Sportu i Rekreacji 47-400 Racibórz całoroczny (stadion – lodowisko) ul. Zamkowa 4 Ośrodek Sportu i Rekreacji 47-400 Racibórz sezon letni Basen „Obora” ul. Markowicza 1 Hala Widowiskowo-Sportowa 47-400 Racibórz całoroczny „Arena RAFAKO” ul. Ł ąkowa 31 Ośrodek Wypoczynkowy 47-440 N ędza sezon letni

54 i basen „Aqua-Brax” ul. Gliwicka 37 Ośrodek Rekreacji 47-440 N ędza sezon letni i Wypoczynku „Le śna Polna” ul. Gliwicka Stok Narciarki 47-451 Tworków Urbanek sezon zimowy Ośrodek Wodno-Rekreacyjny 47-420 Ku źnia Raciborska sezon letni „Wodnik” ul. Brzozowa 47-400 Racibórz Pływalnia ZSOMS całoroczny ul. Kozielska 19 Pływalnia PWSZ 47-400 Racibórz całoroczny (dla zorganizowanych grup) ul. Słowackiego 55

Oczywi ście ruch generowany przez te obiekty nie jest znaczny. Wynika to głównie z faktu, i ż z ich oferty korzysta si ę zazwyczaj w godzinach wieczornych, kiedy cz ęstotliwo ść prowadzonej komunikacji jest mniejsza lub w weekendy, kiedy komunikacja prowadzona jest w ograniczonym zakresie. Powoduje to, że klienci korzystaj ą zazwyczaj z transportu indywidualnego. Niemniej organizuj ąc sie ć komunikacyjn ą nale ży pami ęta ć o zapewnieniu dowozu do tych obiektów.

Targowiska – na terenie powiatu raciborskiego znajduje si ę obecnie kilka targowisk. Dokonuj ąc oceny potoków pasa żerskich na potrzeby niniejszego opracowania stwierdzono, że targowisko zlokalizowane w Raciborzu (przy ulicy Batorego) generuje najwi ększe zapotrzebowanie na usługi transportowe. W dni targowe (czwartki i soboty) w godzinach przedpołudniowych wyst ępuje zwi ększone napełnienie środków transportu. Oznacza to, że mieszka ńcy gmin obj ętych planem transportowym korzystaj ą z komunikacji publicznej, w celu dotarcia na targowiska. Opracowuj ąc sie ć komunikacyjn ą nale ży pami ęta ć o zapewnieniu dojazdu do tych obiektów i wła ściwie uło żyć rozkłady jazdy (przede wszystkim nale ży zapewni ć powrót w godzinach 11:00 – 12:00). Jest to istotne tak że ze wzgl ędów społecznych, gdy ż do ść du ża grupa osób robiących zakupy na targowiskach to pasa żerowie komunikacji publicznej, którzy z uwagi na ograniczenia finansowe lub wiek nie mog ą sobie pozwoli ć na zakup samochodu. Ponadto w niniejszym opracowaniu nale ży równie ż uwzgl ędni ć targowisko w Zabełkowie (dni targowe: wtorki, czwartki i soboty) .

55 Ze wzgl ędu na usytuowanie w pobli ży granicy pa ństwa korzystaj ą z niego głównie mieszka ńcy Czech, nale ży jednak podkre śli ć, i ż jest wa żnym punktem handlowym w gminie Krzy żanowice. Opracowuj ąc sie ć komunikacyjn ą obejmuj ącą teren w/w gminy nale ży pami ęta ć o zapewnieniu dojazdu do tego obiektu i wła ściwie uło żyć rozkłady jazdy w celu zapewnienia powrotu w godzinach przedpołudniowych. Pozostałe targowiska maj ą znaczenie lokalne i nie generuj ą znacz ącego potoku pasa żerskiego, dlatego odst ąpiono od ich dalszej analizy.

Dworce – dworzec autobusowy i kolejowy w Raciborzu stanowią istotne generatory ruchu pasa żerskiego. Z uwagi na korzystn ą lokalizacj ę tych obiektów w ścisłym centrum miasta wpływa to niew ątpliwie na utrzymanie zwi ększonego ruchu pasa żerskiego. Dworzec autobusowy powinien by ć punktem integracji sieci transportu miejskiego i powiatowego z regionalnym i mi ędzyregionalnym (zarówno autobusowym jak i kolejowym). Prognozuje si ę, że sytuacja mo że ulec zmianie ze wzgl ędu systematyczne zmniejszanie poł ącze ń kolejowych obejmuj ących Racibórz. W zwi ązku z powy ższym tworzenie w ęzła przesiadkowego poci ąg – autobus jest obecnie nieuzasadnione. W celu ułatwienia dost ępu nale ży zapewni ć pasa żerom jak najłatwiejsze i mo żliwie najkrótsze drogi przej ścia pomi ędzy peronami, a przystankami autobusowymi oraz mi ędzy samymi przystankami. Dodatkowo nale ży rozwa żyć zapewnienie łatwych dojazdów i miejsc parkingowych oraz stanowisk postojowych korzystaj ącym z transportu indywidualnego oraz taksówkowego. Takie rozwi ązanie niew ątpliwie zach ęci do zmiany środka transportu indywidualnego na publiczny.

Rozmieszczenie w/w obiektów u żyteczno ści publicznej przedstawia zał ączona mapa.

56

57 Legenda:

Starostwo Powiatowe w Raciborzu

Urz ąd Miasta Racibórz

Urz ąd Gminy Rudnik

Urz ąd Gminy N ędza

Urz ąd Miejski Ku źnia Raciborska

Urz ąd Miejski Krzanowice

Urz ąd Gminy Krzy żanowice

Urz ąd Gminy Pietrowice Wielkie

Urz ąd Gminy Kornowac

Sąd Rejonowy i Prokuratura

Kryta pływalnia

Kąpielisko

Lodowisko

Dom Pomocy Społecznej

Komenda Policji

Placówki O światowe

Targowisko

Szpital i wa żniejsze przychodnie

Granica powiatu

58 5. Stan zagospodarowania przestrzennego

5.1. Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju

W odniesieniu do systemu transportowego polityka przestrzennego zagospodarowania kraju przede wszystkim b ędzie zmierza ć do poprawy dost ępno ści terytorialnej kraju w ró żnych skalach przestrzennych. W pierwszej kolejno ści nast ąpi przedefiniowanie hierarchii priorytetów inwestycyjnych w transporcie, które okre ślone s ą w średniookresowych dokumentach strategicznych. Jako najwa żniejsze traktowane b ędą inwestycje transportowe słu żą ce poprawie dost ępno ści wewn ętrznej kraju, w tym zwłaszcza zapewnienie jak najlepszych poł ącze ń pomi ędzy najwi ększymi o środkami metropolitarnymi, oraz w samym obr ębie ich obszarów funkcjonalnych. W kontek ście zapewniania spójno ści Polski du że znacznie b ędzie miała rozbudowa powi ąza ń infrastrukturalnych ł ącz ących główne o środki miejskie poło żone na obszarach peryferyjnych z głównymi w ęzłami metropolii sieciowej. Przy czym metropolia sieciowa to sie ć dobrze powi ązanych i współpracuj ących ze sob ą miast. Współpraca ta stanowi warunek dla dynamizowania rozwoju kraju, umo żliwia pełniejsze wykorzystanie potencjałów rozwojowych rozmieszczonych w równych cz ęś ciach kraju, sprzyja równie ż osi ąganiu spójno ści terytorialnej i stanowi przeciwwag ę dla szybko rosn ącej dominacji stolicy kraju. Wysok ą rang ę zachowaj ą te ż inwestycje l ądowe i wodne, słu żą ce poprawie dost ępno ści polskiej przestrzeni w wymiarze europejskim. Priorytetem przestan ą by ć przedsi ęwzi ęcia słu żą ce wył ącznie tranzytowi, zwłaszcza drogowemu. W wypadku o środków poło żonych peryferyjnie ich poł ączenia z sieci ą najwi ększych o środków krajowych uzyskaj ą wy ższ ą rang ę ni ż trasy ł ącz ące je mi ędzy sob ą. Dla wspomagania procesów rozwoju na poziomie krajowym wspierane b ędą (w uzupełnieniu do działa ń prowadzonych na poziomie regionalnym) niektóre działania inwestycyjne oraz organizacyjne słu żą ce poprawie dost ępno ści (w tym tak że w zakresie transportu publicznego) do głównych miast stanowi ących w ęzły kształtuj ącej si ę metropolii sieciowej z obszarami je otaczaj ącymi – z o środków subregionalnych skupiaj ących usługi publiczne oraz z obszarów wiejskich, na których dzi ęki temu pojawi ą si ę nowe mo żliwo ści inwestycyjne i zarobkowe dla mieszka ńców. Działania krajowe b ędą obejmowały tak że rozbudow ę i modernizacj ę dost ępu do

59 obszarów peryferyjnych, w tym przygranicznych. Planuj ę si ę nast ępuj ący kształt powi ąza ń głównych o środków miejskich:

Drugim kluczowym kierunkiem polityki stanie si ę d ąż enie do minimalizacji kosztów zewn ętrznych transportu. B ędzie to realizowane poprzez zmiany technologiczne i instytucjonalne (w tym organizacyjne i fiskalne) oraz inwestycje, w szczególno ści w alternatywne źródła transportu. Zdefiniowane zostan ą segmenty rynku przewozów predestynowane do zwi ększenia udziału transportu szynowego i żeglugi. Zwi ększenie udziału i roli transportu szynowego w transporcie powinno nast ępowa ć sukcesywnie, pocz ąwszy od 2015 roku, po znacznym zaawansowaniu programów rozwoju sieci autostrad i dróg ekspresowych. W ruchu pasa żerskim b ędą to:

− poł ączenia mi ędzy najwi ększymi o środkami miejskimi (w tym mi ędzynarodowe), realizowane z równoległym wykorzystaniem nowej

60 sieci kolei du żych pr ędko ści oraz zmodernizowanych fragmentów obecnej sieci, − linie dojazdowe do obszarów metropolitalnych i niektórych o środków średniej wielko ści zintegrowane z systemami transportu publicznego.

Rozbudowa infrastruktury transportowej umo żliwi oddziaływanie najsilniejszych obszarów wzrostu na o środki peryferyjne, co ma wa żne znaczenie dla zwi ększania konkurencyjno ści polskich regionów jako spójnych jednostek terytorialnych. Dla wykorzystania ró żnych potencjałów rozwojowych polskiej przestrzeni niezb ędne jest kształtowanie sieci transportowych i koordynacja realizacji polityk sektorowych. Zostanie zrealizowany kompleksowy program działa ń na rzecz poprawy dost ępno ści transportowej do o środków wojewódzkich, wzmacniania ośrodków subregionalnych, rozwijania naturalnego potencjału obszarów wiejskich. Dzi ęki przenikaniu zasobów z najwa żniejszych o środków wzrostu (miast wojewódzkich) do pozostałych terytoriów, w tym o środków o znaczeniu subregionalnym i lokalnym, nast ąpi o żywienie procesów rozprzestrzeniania impulsów rozwojowych z o środków metropolitalnych i innych głównych miast na ich bli ższe i dalsze otoczenie. W procesie tym znacz ąca rola przypada organizacji transportu zbiorowego, zapewniaj ącego dobre poł ączenia z miastami powiatowymi i subregionalnymi. Zmniejszenie zewn ętrznych kosztów transportu mo że si ę odbywa ć za pomoc ą działa ń organizacyjnych i inwestycyjnych. Celowi temu słu ży uwzgl ędnianie w średniookresowych strategiach i planach inwestycyjnych środków transportu alternatywnych, w stosunku do transportu drogowego i zwi ązanej z nim infrastruktury. Najwa żniejszym działaniem słu żą cym poprawie dost ępno ści wewn ątrz obszarów funkcjonalnych z preferencj ą dla rozwoju transportu publicznego b ędzie integracja systemów transportu publicznego. Realizacji celu słu żyć te ż b ędzie doprowadzenie do obligatoryjnej współpracy gmin w obszarach funkcjonalnych w zakresie transportu miejskiego i podmiejskiego, wprowadzenie systemu opłat drogowych oraz rozwój systemów „parkuj i jed ź”. W lokalnych dokumentach planistycznych zostan ą okre ślone wska źniki wdra żania tych planów w postaci okre ślonego udziału osób doje żdżaj ących do pracy transportem publicznym lub w systemie „parkuj i jed ź”, a tak że zasi ęgu wspomnianych dojazdów do pracy w kilometrach (z podaniem gmin lub miejscowo ści).

61 Zintegrowanie transportu drogowego, kolejowego, powietrznego i żeglugi nast ąpi poprzez uwzgl ędnienie w strategiach średniookresowych wzajemnej komplementarno ści tych środków transportu, uwzgl ędnienie kosztów i korzy ści funkcjonowania ró żnych typów transportu w kontek ście ogólnorozwojowym oraz rozbudowa inteligentnych systemów transportowych. W zakresie inwestycji pierwszoplanowe znaczenie b ędzie miała budowa i rozbudowa terminali przeładunkowych i przesiadkowych dla ró żnych form transportu, doko ńczenie inwestycji zapewniaj ących lepsz ą dost ępno ść portów morskich i rzecznych w transporcie l ądowym oraz integracja sieci lotnisk z istniej ącą i planowan ą sieci ą dróg oraz poł ącze ń kolejowych w relacjach krajowych regionalnych i metropolitalnych. W obszarach aglomeracyjnych preferowane b ędzie stosowanie modelu intermodalnego dla pasa żerskiego transportu publicznego. Jednocze śnie wprowadzone zostan ą preferencje administracyjne dla rozwi ąza ń intermodalnych. Na podstawie wskazanych celów i kierunków działa ń został nakre ślony zakres inwestycji niezb ędnych do realizacji. Zało żenia dla przewidywanych inwestycji drogowych, kolejowych i lotniskowych zostały okre ślone zgodnie z paradygmatem zintegrowanego systemu rozwoju, ł ącz ącym planowanie przestrzenne z planowaniem społeczno-gospodarczym. Wdro żenie ustalonego pakietu inwestycyjnego pozwoli na zbudowanie sieci powi ąza ń funkcjonalnych głównych ośrodków miejskich, które tworz ą otwarty układ z sieci ą europejskich o środków metropolitalnych. W ramach proponowanego zakresu inwestycji zakłada si ę realizacj ę obecnych planów rz ądowych, okre ślonych w aktach prawnych oraz dokumentach strategicznych i operacyjnych reguluj ących zało żenia inwestycji infrastrukturalnych w sektorze transportu.

5.2. Plan zagospodarowania województwa śląskiego

Plan zagospodarowania przewiduje, iż w powiecie raciborskim tylko miasto Racibórz b ędzie o środkiem o charakterze i funkcjach ponadlokalnych (tzw. w ęzeł wspomagaj ący). Natomiast pozostałe miasta i stolice gmin b ędą ośrodkami lokalnymi. Ponad t ą hierarchi ą w województwie przewiduje si ę węzły regionalne (najbli ższy Rybnik) oraz w ęzły główne (Katowice, Ostrava). W zakresie transportu plan ten zakłada kształtowanie struktur przestrzennych sprzyjaj ących tworzeniu

62 alternatywnych oraz bardziej przyjaznych środowisku sposobów transportu ni ż samochód.

Będzie to realizowane poprzez nast ępuj ące działania:

- wspieranie rozwoju infrastruktury komunikacyjnej o znaczeniu ponadregionalnym i regionalnym; - rozwój miast i osiedli skoncentrowanych przy węzłach transportu zbiorowego; - promowanie transportu zbiorowego w miastach i na obszarach aglomeracji, obejmuj ące mi ędzy innymi zagadnienia preferencji dla transportu szynowego poprzez budow ę, rozbudow ę i modernizacj ę linii kolejowych; - organizowanie zintegrowanego systemu transportowego, szczególnie w obszarach aglomeracji.

W zakresie transportu pasa żerskiego plan ten przewiduje budow ę wa żniejszego węzła przesiadkowego transportu zbiorowego w Rybniku. Natomiast w powiecie raciborskim nie przewiduje si ę wi ększych inwestycji zwi ązanych z transportem (nie licz ąc usprawnienia dojazdu do budowanej autostrady A4).

W zakresie transportu kolejowego tak że nie przewiduje si ę wi ększych inwestycji zwi ązanych z transportem. Koncepcje modelu układu komunikacyjnego drogowego oraz kolejowego zostały przedstawione poni żej.

63

a. Model układu komunikacyjnego drogowego – koncepcja

64

b. Model układu komunikacyjnego kolejowego – koncepcja

65

5.3. Plan zagospodarowania Gminy Kornowac

Gminny plan nie przewiduje mo żliwo ści zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej. Na terenach niezurbanizowanych w niektórych rejonach istnieje mo żliwo ść zabudowy domów jednorodzinnych. Na obszarze gminy w najbli ższym czasie nie przewiduje si ę zwi ększenia nat ęż enia przewozów podró żnych.

5.4. Plan zagospodarowania Gminy Krzanowice

Gminny plan nie przewiduje mo żliwo ści zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej. Na terenach niezurbanizowanych w niektórych rejonach istnieje mo żliwo ść zabudowy domów jednorodzinnych. Na obszarze gminy w najbli ższym czasie nie przewiduje si ę zwi ększenia nat ęż enia przewozów podró żnych.

5.5. Plan zagospodarowania Gminy Krzy żanowice

Gminny plan nie przewiduje mo żliwo ści zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej. Na terenach niezurbanizowanych w niektórych rejonach istnieje mo żliwo ść zabudowy domów jednorodzinnych. Ze wzgl ędu na wzmo żon ą zabudow ę domów jednorodzinnych w miejscowo ści Tworków w rejonie ul. Hanowiec nale ży uwzgl ędni ć konieczno ść prowadzeni wi ększej ilo ści kursów w rejonie powstałego osiedla. Poza tym na obszarze gminy w najbli ższym czasie nie przewiduje si ę zwi ększenia nat ęż enia przewozów podró żnych.

5.6. Plan zagospodarowania Gminy Ku źnia Raciborska

Gminny plan przewiduje mo żliwo ść zabudowy mieszkaniowej domów jednorodzinnych na niektórych terenach niezurbanizowanych. Rozbudowa budownictwa jednorodzinnego widoczna jest szczególnie w Ku źni Raciborskiej i w Rudach. Na obszarze gminy w najbli ższym czasie nie przewiduje si ę zwi ększenia nat ęż enia przewozów podró żnych.

66 5.7. Plan zagospodarowania Gminy Nędza

Gminny plan nie przewiduje mo żliwo ści zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej. Na terenach niezurbanizowanych w niektórych rejonach istnieje mo żliwo ść zabudowy domów jednorodzinnych. Ze wzgl ędu na wzmo żon ą zabudow ę domów jednorodzinnych w miejscowo ści Nędza w rejonie ul. Lnianej oraz Akacjowej nale ży uwzgl ędni ć konieczno ść prowadzenia wi ększej ilo ści kursów w rejonie powstałego osiedla. Poza tym na obszarze gminy w najbli ższym czasie nie przewiduje si ę zwi ększenia nat ęż enia przewozów podró żnych.

5.8. Plan zagospodarowania Gminy Pietrowice Wielkie

Gminny plan nie przewiduje mo żliwo ści zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej. Na terenach niezurbanizowanych w niektórych rejonach istnieje mo żliwo ść zabudowy domów jednorodzinnych. Ze wzgl ędu na wzmo żon ą zabudowę domów jednorodzinnych w miejscowo ści Pietrowice Wielkie w rejonie ul. Konopnickiej nale ży uwzgl ędni ć konieczno ść prowadzenia wi ększej ilo ści kursów w rejonie powstałego osiedla. Ponadto powstała strefa ekonomiczno-przemysłowa w Kornicy generuje zapotrzebowanie na przewozy pracowników do powstałych zakładów. Rozwa żyć nale ży tak że obj ęcie komunikacj ą regularn ą ul. Widokowej w Żerdzinach. Szybko rosn ąca liczba budynków jednorodzinnych b ędzie w przyszło ści generowała zapotrzebowanie na komunikacj ę publiczn ą. Na pozostałym obszarze gminy w najbli ższym czasie nie przewiduje si ę zwi ększenia nat ęż enia przewozów podró żnych.

5.9. Plan zagospodarowania Gminy Racibórz

Gminny plan zagospodarowania przestrzennego zakłada rozwój infrastruktury zwi ązanej z wypoczynkiem i rekreacj ą w rejonie dzielnicy Ostróg. W realizacji planu nale ży uwzgl ędni ć zapewnienie transportu publicznego do miejsc zwi ązanych ze szkolnictwem ponadgimnazjalnym oraz wy ższym usytuowanym głównie w centrum Raciborza oraz do dzielnicy Obora zwi ązanej z rekreacj ą i wypoczynkiem oraz powstałym centrum handlowym „Auchan”. Wzrost zapotrzebowania na przewozy komunikacj ą publiczn ą b ędzie widoczny w rozwijaj ącej si ę dzielnicy Ocice. Na

67 pozostałym obszarze gminy w najbli ższym czasie nie przewiduje si ę zwi ększenia nat ęż enia przewozów podró żnych.

5.10. Plan zagospodarowania Gminy Rudnik

Gminny plan nie przewiduje mo żliwo ści zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej. Na terenach niezurbanizowanych w niektórych rejonach istnieje mo żliwo ść zabudowy domów jednorodzinnych. Ze wzgl ędu na wzmo żon ą zabudow ę domów jednorodzinnych w miejscowo ści Rudnik w rejonie ul. Cisza oraz Słonecznej nale ży uwzgl ędni ć konieczno ść prowadzenia wi ększej ilo ści kursów w rejonie powstałego osiedla. Na pozostałym obszarze gminy w najbli ższym czasie nie przewiduje si ę zwi ększenia nat ęż enia przewozów podró żnych.

6. Ocena i prognozy potrzeb przewozowych

Przewozy u żyteczno ści publicznej, dla których organizatorem b ędzie Powiat Raciborski nakierowane b ędą głównie na zaspokajanie potrzeb mieszka ńców gmin znajduj ących si ę na terytorium powiatu. Na podstawie wcze śniej przeprowadzonej analizy sytuacji społeczno-demograficznej w/w gmin mo żna jednoznacznie stwierdzi ć, że proponowana w dalszej cz ęś ci planu sie ć komunikacyjna b ędzie miała za zadanie zapewni ć poł ączenia autobusowe do szkół i zakładów pracy poło żonych w Raciborzu oraz do szkół i wa żniejszych zakładów znajduj ących si ę na terenach gmin obj ętych planem. Na podstawie analizy danych demograficznych przedstawionych we wcze śniejszych rozdziałach niniejszego planu szacuje si ę, i ż 75-80 % pasa żerów, którzy b ędą korzysta ć z komunikacji autobusowej na terenie powiatu to uczniowie i młodzie ż ucz ęszczaj ący do szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Pozostałe 20- 25 % pasa żerów to osoby dorosłe doje żdżaj ące do pracy oraz osoby korzystaj ące z autobusu w celu dojazdu do miejsc u żyteczno ści publicznej i obiektów handlowych. Kształt sieci komunikacyjnej oraz wielko ść pracy przewozowej na terenie poszczególnych miejscowo ści w powiecie b ędą ró żne i uzale żnione przede

68 wszystkim od liczby mieszka ńców i g ęsto ści zaludnienia. Najbardziej rozbudowana sie ć przewozów winna obejmowa ć miejscowo ści najliczniej zamieszkałe to jest: Ku źnia Raciborska, Krzanowice, N ędza, Pietrowice Wielkie, Tworków, Krzy żanowice. W miejscowo ściach tych liczba mieszka ńców przekracza 2000 osób . Miejscowo ści o mniejszej liczbie mieszka ńców b ędą obsługiwane w mniejszym zakresie, głównie pod kątem zaspokojenia najwa żniejszych potrzeb przewozowych (zapewnienie dojazdu dzieci i młodzie ży do placówek o światowych). Do takich miejscowo ści nale żą : Rzuchów, Ruda Kozielska, Bolesław, Lasaki, Poni ęcice, Amandów, Gródczanki, Pietraszyn. Cz ęść miejscowo ści o mniejszej liczbie mieszka ńców np. Lekartów, Żerdziny, Bojanów, Ligota Ksi ążę ca, Ciechowice zyskają rozbudowany system poł ącze ń wynikaj ący z sieci obejmuj ącej s ąsiednie bardziej zaludnione miejscowo ści. Projektuj ąc rozkład jazdy organizator transportu winien przede wszystkim uwzgl ędni ć zapewnienie dojazdu do szkół w Raciborzu w godzinach umo żliwiaj ących uczniom punktualne przybycie do szkoły. Ze wzgl ędu na ró żne godziny zako ńczenia zaj ęć w poszczególnych placówkach o światowych w popołudniowym szczycie przewozowym konieczne b ędzie zapewnienie wi ększej ilo ści poł ącze ń w kierunku poszczególnych miejscowo ści. Cz ęstotliwo ść kursów nie powinna przekracza ć 30 – 60 minut w zale żno ści od potrzeb przewozowych wynikaj ących z g ęsto ści zaludnienia. Du żą uwag ę nale ży tak że zwróci ć na potrzeby przewozowe uczniów szkół podstawowych i gimnazjów. Realizacja dowozu dzieci szkół podstawowych i gimnazjum do placówek oświatowych komunikacj ą publiczn ą w znacznym stopniu wpływa na popraw ę efektywno ści linii oraz kursów mieszcz ących si ę w skrajnych godzinach szczytów przewozowych. Jednocze śnie praktyka taka oswaja dzieci i młodzie ż z komunikacj ą autobusow ą. Zach ętą mo że by ć tutaj stosowanie preferencyjnych cen biletów miesi ęcznych oraz ułatwienia zwi ązane z dystrybucj ą biletów (np. zorganizowanie sprzeda ży biletów w szkołach). Młodzie ży nale ży równie ż zapewni ć dojazd do obiektów kulturalno-sportowych (o środki w N ędzy, basen w Raciborzu Oborze) oraz du żych placówek handlowych. Bardzo wa żne, zwłaszcza dla starszych mieszka ńców powiatu, jest zapewnienie poł ącze ń z placówkami u żyteczno ści publicznej takimi jak: szpital oraz przychodnie specjalistyczne w Raciborzu, wa żniejsze wydziały starostwa powiatowego, placówki handlowe, czy targowisko. Do w/w obiektów nale ży zapewni ć poł ączenia w szczytach przewozowych oraz w godzinach mi ędzyszczytowych w odstępach wynosz ących maksymalnie 60 – 90 minut. Wa żnym elementem sieci komunikacyjnej

69 będzie realizacja cz ęś ci kursów taborem przystosowanym do przewozu osób niepełnosprawnych na wózkach inwalidzkich lub taborem posiadaj ącym specjalnie wyznaczone miejsca dla osób niepełnosprawnych, w szczególno ści o ograniczonej sprawno ści ruchowej. B ędzie to dotyczy ć linii, które swoim przebiegiem obejmuj ą placówki słu żby zdrowia. Zaspokajanie potrzeb przewozowych miesza ńców powiatu zwi ązane b ędzie głównie z konieczno ści ą zapewnienia przejazdów pomi ędzy miejscem zamieszkania, a placówkami o światowymi. Potrzeby te dotyczy ć b ędą najliczniejszej grupy pasa żerów, to jest dzieci i młodzie ży. Bior ąc pod uwag ę struktur ę demograficzn ą ludno ści powiatu oraz ilo ść uczniów w placówkach o światowych szacuje si ę, i ż w komunikacji powiatowej z biletów miesi ęcznych szkolnych korzysta ć b ędzie około 2000-2200 osób, co da napełnienie na poziomie 80 000 – 88 000 pasa żerów miesi ęcznie. Kolejn ą liczn ą grup ą b ędą mieszka ńcy powiatu raciborskiego korzystaj ący z komunikacji w dora źnych dojazdach do instytucji u żyteczno ści publicznej (urz ędy, szpital, sklepy, targowiska itp.) oraz korzystaj ący z komunikacji w innych celach. Grupa ta stanowi ć b ędzie około 20 000 – 22 000 pasa żerów miesi ęcznie. Najmniej liczn ą grup ą s ą korzystaj ący z komunikacji powiatowej podczas dojazdów z miejsca zamieszkana do miejsca zatrudnienia. Szacuje si ę, i ż z biletów miesi ęcznych pracowniczych korzysta ć b ędzie bardzo mała grupa około 90 – 100 osób, co da napełnienie na poziomie około 3 600 do 4 600 pasa żerów miesi ęcznie. Tak znacz ące ró żnice w strukturze pasa żerów s ą skutkiem niewła ściwego prowadzenia polityki transportowej po 1989 roku. Otó ż w wyniku stałego spadku jako ści usług oraz ograniczania zakresu komunikacji przez firmy transportowe ludzie doje żdżaj ący do zakładów pracy zmuszeni byli do poszukiwania alternatywnych mo żliwo ści dojazdu. W wi ększo ści dokonali oni „przesiadki” do środków transportu indywidualnego (co znajduje odzwierciedlenie w przedstawionej w niniejszym opracowaniu liczbie zarejestrowanych pojazdów). Odwrócenie tego trendu b ędzie bardzo trudne. Niemniej nale ży zach ęca ć tych potencjalnych pasa żerów do korzystania z transportu publicznego. Mo żna to uczyni ć mi ędzy innymi poprzez zapewnienie w miar ę stałej siatki poł ącze ń, zadowalaj ącej cz ęstotliwo ści kursowania autobusów oraz atrakcyjnych cen biletów. Szacuje si ę, że w dniu powszednim komunikacja powiatowa b ędzie obsługiwa ć średnio 5000 pasa żerów . Kulminacja pasa żerów przypadnie pomi ędzy godzinami 6:45 – 8:45 oraz 13:00 – 17:00. Szczyty przewozowe charakteryzuje zró żnicowane

70 nasilenie kulminacji przewozów. W szczycie porannym obserwowa ć b ędziemy gwałtowne zwi ększenie liczby pasa żerów w godzinach 6:45 – 7:45 w stosunku do godz. 9:00 – 13:00 (wzrost mo że by ć a ż 10 krotny), przy czym maksymalna kulminacja pasa żerów przypada ć b ędzie około godziny 7:20 (dojazd do szkół na „pierwsz ą lekcj ę” na godzin ę 8:00), natomiast szczyt popołudniowy b ędzie charakteryzowa ć si ę nieco łagodniejszym tempem wzrostu. Wypadnie on około godziny 14:45, co ma zwi ązek z faktem, i ż pomi ędzy godzin ą 14:30 a 15:30 najwi ększa grupa uczniów ko ńczy zaj ęcia lekcyjne. Maksymalna liczba pasa żerów podró żuj ąca pomi ędzy godzinami 14:15 – 17:00, będzie tak że około 10 krotnie wi ększa od liczby pasa żerów podró żuj ących pomi ędzy godzinami 9:00-13:00 i średnio a ż 20 krotnie wy ższa od liczby pasa żerów podró żuj ących po godzinie 17:00. W godzinach mi ędzyszczytowych z usług przewozowych b ędzie szacunkowo korzysta ć około 40-60 pasa żerów w ci ągu godziny.

Natomiast w soboty kulminacja napełnienia przypada ć b ędzie na godziny 8:00 – 9:00 oraz 13:30 – 14:00. Główn ą grup ą pasa żerów korzystaj ących z komunikacji w soboty b ędą osoby doje żdżaj ące do zakładów pracy oraz placówek handlowych. Łącznie z usług przewozowych w soboty korzysta ć b ędzie przeci ętnie 60 – 90 pasa żerów. Natomiast w niedziele i świ ęta pasa żerowie korzysta ć b ędą z komunikacji sporadycznie. Szacuje si ę, i ż w te dni z usług przewozowych korzysta ć będzie przeci ętnie 10-30 pasa żerów. Je żeli zało ży si ę jej realizacj ę b ędzie ona znacz ąco nierentowna. Z uwagi na mały popyt i trwał ą nierentowno ść przewozów komunikacja powiatowa w soboty, niedziele i świ ęta powinna by ć wykonywana w ograniczonym zakresie. Nale ży zauwa żyć, i ż ilo ść pasa żerów b ędzie tak że ró żna w zale żno ści od pory roku. Najbardziej efektywnymi miesiącami pod wzgl ędem ilo ści przewo żonych pasa żerów s ą: marzec, kwiecie ń, wrzesie ń i pa ździernik. Frekwencja w autobusach jest ści śle zwi ązana z trwaj ącym rokiem szkolnym (du ża liczba przewo żonych uczniów), okresem jesienno-zimowym (mieszka ńcy w mniejszym stopniu korzystaj ą z rowerów, motorowerów itp.) oraz mała ilo ści ą dni świ ątecznych w tych miesi ącach. Szacuje si ę, i ż w tym okresie napełnienie taboru mo że si ęga ć poziomu 110 000 osób miesi ęcznie. Najsłabszym okresem dla komunikacji publicznej jest okres letni (czerwiec, lipiec, sierpie ń). Letnie wakacje szkolne oraz wi ążą cy si ę z nimi okres wyjazdów urlopowych, a tak że alternatywa dla komunikacji autobusowej, jak ą

71 stanowi ą w tym okresie rowery i motorowery, powoduj ą znaczny spadek zapotrzebowania na komunikacj ę publiczn ą. Szacunkowo potrzeby przewozowe mog ą kształtowa ć si ę na poziomie około 20 000 – 21 000 pasa żerów. W pozostałych miesi ącach roku potrzeby przewozowe b ędą kształtowa ć si ę na poziomie około 95 000 osób.

Na prognoz ę popytu wpływ maj ą nast ępuj ące parametry bazowe:

− liczba i struktura mieszka ńców; − liczba wozokilometrów; − wska źnik zmian cen podstawowego biletu jednorazowego do ceny 1 litra paliwa; − wska źnik zmian cen podstawowego biletu okresowego do ceny 1 litra paliwa; − wska źnik motoryzacji; − wska źnik bezrobocia; − wysoko ść przeci ętnych zarobków.

Bior ąc powy ższe pod uwag ę ł ączny popyt na usługi komunikacji powiatowej oszacowano na poziomie 1 miliona pasa żerów rocznie. Zało żono, i ż prognozowana wielko ść popytu b ędzie w nast ępnych latach miała tendencj ę spadkow ą zwi ązan ą głównie z post ępuj ącym ni żem demograficznym i wzrostem wska źnika motoryzacji (średni wzrost liczby pojazdów rocznie wynosi około 3000 szt.). Szacuje si ę, że spadek zainteresowania przewozami wyniesie około 25 % w ci ągu najbli ższych 10- 15 lat. Zało żenia te s ą uzasadnione, gdy ż to wła śnie dzieci i młodzie ż stanowi ą najwi ększ ą liczb ę pasa żerów. W wyniku tych zmian w roku 2020 popyt kształtował si ę b ędzie na poziomie około 770-800 tysi ęcy pasa żerów rocznie . Bior ąc pod uwag ę post ępuj ące starzenie si ę społecze ństwa i zwi ązany z tym wzrost liczby zachorowa ń na schorzenia narz ądów ruchu, za par ę lat osoby starsze oraz niepełnosprawne mog ą stanowi ć wi ększo ść pasa żerów komunikacji zbiorowej. Jednak że wzrost ten nie jest w stanie pokry ć ubytku wynikającego z malej ącej liczby dzieci i młodzie ży. Pomimo to w niedalekiej przyszło ści nale ży podj ąć działania zmierzaj ące do zapewnienia seniorom usług przewozowych na jak najwy ższym poziomie. Powy ższe analizy opieraj ą si ę na szacownych przez GUS danych

72 dotycz ących struktury wiekowej ludno ści w powiecie raciborskim, które zostały przedstawione na poni ższym schemacie:

Wida ć tutaj, że nast ąpi zdecydowany wzrost liczby ludno ści w przedziale wiekowym plus 45 lat. Natomiast liczba ludno ści w wieku do 35 lat b ędzie gwałtownie male ć. Na wielko ść popytu na usługi komunikacji zbiorowej niewielkie znaczenie b ędzie miał natomiast poziom bezrobocia. Wynika to głównie z faktu, i ż komunikacja oparta jest głównie na dowozie uczniów do placówek o światowych. Bior ąc pod uwagę du żą liczb ę uczniów, zmiana liczby osób bezrobotnych korzystających z komunikacji publicznej nie wpłynie zdecydowanie na zmiany popytu. Istotnym elementem wpływaj ącym na zmiany popytu maj ą wska źniki zmiany cen biletów jednorazowych i okresowych w stosunku do cen paliwa. Wa żne jest, aby warto ści wska źników utrzymywane były we wła ściwych proporcjach zapewniaj ących atrakcyjno ść komunikacji publicznej w stosunku do komunikacji indywidualnej. Wielko ść zarobków równie ż b ędzie miała du ży wpływ na mobilno ść mieszka ńców powiatu. Dynamika wzrostu cen paliwa, a co zatem idzie wzrost cen biletów w komunikacji publicznej s ą du żo wy ższe i nieproporcjonalne do dynamiki wzrostu wynagrodze ń, co tak że jest czynnikiem negatywnie wypływaj ącym na popyt w przewozach pasa żerskich. W celu przeciwdziałania planowanemu spadkowi popytu na usługi komunikacji publicznej Powiat Raciborski mo że przyj ąć dwa warianty prowadzenia polityki transportowej: pasywny i aktywny.

73 W wariancie polityki pasywnej zało żono podejmowanie przez władze Powiatu wył ącznie działa ń kształtuj ących wielko ść oferty przewozowej na takim poziomie, by utrzyma ć okre ślone przychodów ze sprzeda ży biletów. Działania takie mo żna opiera ć np. na wielko ści wska źnika obrazuj ącego wielko ści liczby na 1 wozokilometr. Zmiany popytu w tym wariancie mog ą by ć wy ższe od przewidywanych – w przypadku wi ększego od zało żonego tempa zmniejszenia pracy eksploatacyjnej.

W wariancie polityki aktywnej zało żono, że podstaw ą działa ń władz powiatu w zakresie kształtowania oferty przewozowej b ędzie d ąż enie do zmniejszenia tempa obni żania si ę liczby pasa żerów, poprzez takie kształtowanie oferty przewozowej (optymalizacja), które przeciwdziała ć b ędzie mo żliwo ści wyst ąpienia tzw. efektu mno żnikowego (spadku popytu spowodowanego czynnikami niezwi ązanymi z poda żą usług, który mo że ulec zwielokrotnieniu w rezultacie poszukiwania oszcz ędno ści finansowych i zmniejszania liczby wozokilometrów).

Sugeruje si ę zastosowanie polityki aktywnej. Dobrze przygotowany i elastyczny rozkład jazdy, przejrzysta i prawidłowo skalkulowana taryfa, wybrany rzetelny operator b ędą świadczy ć o wysokim poziomie przygotowania merytorycznego i praktycznego Powiatu Raciborskiego do pełnienia roli organizatora, co b ędzie si ę przekłada ć na efektywno ść komunikacji.

Spo śród działa ń, które w najwi ększym stopniu wpłyn ą na wzrost popytu na usługi przewozowe organizowane przez Powiat Raciborski, wymieni ć nale ży:

− zmian ę tras wybranych linii, zmniejszenie liczby wariantów tras i uproszczenie oferty przewozowej; − zintensyfikowanie obsługi obszarów generuj ących najwi ększy popyt, zrealizowane kosztem redukcji poda ży na obszarach peryferyjnych, o niskim popycie na usługi komunikacji powiatowej; − odej ście od ustalania tras linii i rozkładów jazdy autonomicznie dla ka żdej z linii na rzecz całej sieci komunikacyjnej; − synchronizacja rozkładów jazdy kilku linii obsługuj ących wspólnie najwa żniejsze ci ągi komunikacyjne powiatu; − wprowadzenie do obsługi komunikacyjnej wył ącznie pojazdów spełniaj ących wymagania dotycz ące wieku, standardu i norm ekologicznych zało żonych przez powiat;

74 − poprowadzenie tras linii komunikacyjnych przez obszary nie obsługiwane do tej pory przez komunikacj ę zbiorow ą; − poprowadzenie tras linii komunikacyjnych w pobli żu najwi ększych generatorów ruchu pasa żerskiego (szkoły, obiekty u żyteczno ści publicznej, placówki handlowe, targowiska i placówki kulturalno- oświatowe).

7. Sie ć komunikacyjna Powiatu Raciborskiego

Oceniaj ąc wszystkie uwarunkowania dotycz ące głównie:

− poło żenia geograficznego obszaru, − gęsto ści zaludnienia, − gospodarki, w tym rynku pracy i finansów publicznych, − edukacji, − ochrony zdrowia, − kultury i sportu, oraz uwzgl ędniaj ąc wcze śniej analizowane aspekty dotycz ące komunikacji publicznej i indywidualnej ustalono w efekcie:

- sie ć komunikacyjn ą (układ linii komunikacyjnych) obejmuj ących obszar działania organizatora publicznego transportu zbiorowego (Powiat Raciborski), - linie komunikacyjne – poł ączenia komunikacyjne na sieci dróg publicznych, - przystanki komunikacyjne – miejsca przeznaczone do wsiadania lub wysiadania na danej linii komunikacyjnej. Bior ąc pod uwag ę opisane wcze śniej prognozy potrzeb przewozowych, sie ć komunikacyjna Powiatu Raciborskiego w ramach publicznego transportu zbiorowego obejmowa ć będzie 14 linii komunikacyjnych. Zapewni to optymaln ą obsług ę pasa żerów na obszarze gmin obj ętych planem i umo żliwi dojazd do najwa żniejszych generatorów ruchu. Wszystkie planowane linie b ędą miały przystanek pocz ątkowy w Raciborzu. Przyj ęto dwa strategiczne miejsca przystankowe przystosowane jako przystanki pocz ątkowe: Racibórz /Dworzec Autobusowy oraz Racibórz/Gamowska

75 ZOZ. Ka żda z linii b ędzie promieni ście rozchodzi ć si ę od centrum powiatu (Raciborza) do najdalej oddalonych miejscowo ści le żą cych na granicy powiatu. Planowane linie komunikacyjne będą dotyczy ć tylko komunikacji lokalnej, nie wykraczaj ącej poza granice powiatu. Nale ży jednak podkre śli ć, i ż tereny le żą ce w granicach administracyjnych s ąsiednich powiatów, a granicz ące bezpo średnio z Powiatem Raciborskim s ą ści śle zwi ązane z terenem raciborszczyzny (uczniowie doje żdżaj ący do szkół ponadgimnazjalnych i wy ższych w Raciborzu, pracownicy doje żdżaj ący do raciborskich zakładów pracy oraz klienci sklepów). W zwi ązku z powy ższym nale ży rozwa żyć konieczno ść zawarcia porozumie ń z s ąsiednimi powiatami oraz wydłu żenie niektórych linii poza granice powiatu raciborskiego np. do Kietrza, Łan, Polskiej Cerekwi, Głubczyc, Lysek, Baborowa, Gliwic, Rybnika, Rydułtów, czy Dobrosławic. Prowadzenie transportu na liniach wydłu żonych poza granice powiatu pozwoli na zwi ększenie efektywno ści linii przy niskim wzro ście kosztów prowadzenia tej komunikacji, jednocze śnie pozwoli na zachowanie istnienia społeczno-historycznych powi ąza ń w zakresie transportu dla mieszka ńców powiatu raciborskiego oraz s ąsiednich powiatów. Powierzenie lokalnych przewozów mi ędzypowiatowych Marszałkom Województwa mo że nie spełni ć oczekiwa ń lokalnej społeczno ści. Nale ży podkre śli ć, i ż świadczenie usług publicznego transportu zbiorowego na liniach komunikacji ponadlokalnej warunkowane jest zawarciem porozumie ń, o których mowa w art. 7 ust. 1, pkt 3 lit. b ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, z o ściennymi powiatami: - Powiatem Głubczyckim

- Powiatem K ędzierzy ńsko –Kozielskim

- Powiatem Rybnickim

- Powiatem Gliwickim

- Powiatem Wodzisławskim (zawarte w 2011 r.).

76 7.1. Linia: Racibórz – Pietraszyn przez Lekartów – Wojnowice – Bojanów – Borucin - Krzanowice

Linia relacji: Racibórz– Pietraszyn przez Lekartów – Wojnowice – Bojanów – Borucin – Krzanowice ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców gminy Krzanowice. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Raciborzu trasa linii powinna zosta ć poprowadzona od szpitala przy ul. Gamowskiej przez dworzec autobusowy oraz ul. Kościuszki i Plac Konstytucji 3 Maja oraz przez dzielnice Studzienn ą i Sudół lub ul. Opawsk ą wzdłu ż dzielnicy Ocice w kierunku Lekartowa i Wojnowic. Taki przebieg pozwoli na zapewnienie dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych w pobli żu wymienionych ulic, jak równie ż dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Gamowskiej, co jest istotne dla starszych mieszka ńców powiatu oraz zrealizuje dowóz do marketów usytuowanych w centrum miasta oraz zakładu MIESZKO maj ącego swoj ą siedzib ę przy ul. Opawskiej. W dalszej cz ęś ci trasa prowadzi przez miejscowo ści: Lekartów, Wojnowice, Bojanów, Borucin, Krzanowice, a ż do Pietraszyna. Przystanek ko ńcowy linii usytuowany jest w centrum wsi. Trasa linii winna przebiega ć wzdłu ż głównych dróg w poszczególnych miejscowo ściach. W Krzanowicach tras ę nale ży prowadzi ć tak że do ul. Akacjowej, gdzie znajduje si ę Zespół Szkół. Prowadzenie trasy w pobli żu placówki o światowej pozwala na zapewnienie dogodnego dojazdu i powrotu do domu uczniom Zespołu Szkół w Krzanowicach zamieszkałym na całym terenie gminy Krzanowice. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą powinna zosta ć dostosowana do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Realizacja linii mo że by ć wykonywana według ró żnych wariantów, w zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanych napełnie ń. Podkre śli ć nale ży, i ż w przebiegu trasy mo żna realizowa ć warianty, według których przebieg linii pomija miejscowo ści Lekatrów i Wojnowice oraz przystanek Krzanowice/Akacjowa/Szkoła. Warianty te mog ą by ć stosowane w dniu wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz

77 przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna jednak rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym ni ż cała trasa linii.

7.2. Linia: Racibórz– Gródczanki przez Lekartów – Samborowice - Lekartów - Cyprzanów – Pietrowice Wielkie

Linia relacji: Racibórz– Gródczanki przez Cyprzanów - Lekatrów – Samborowice – Lekartów - Cyprzanów – Pietrowice Wielkie ma za zadanie zaspokajać potrzeby przewozowe mieszka ńców gminy Pietrowice Wielkie zamieszkałych w Samborowicach, Lekartowie i Cyprzanowie, a tak że uzupełnia ć potrzeby przewozowe mieszka ńców Pietrowic Wielkich i Gródczanek oferowanych w pozostałych liniach obejmuj ących te miejscowo ści. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Raciborzu trasa linii powinna zosta ć poprowadzona od szpitala przy ul. Gamowskiej przez dworzec autobusowy oraz ul. Ko ściuszki i Plac Konstytucji 3 Maja oraz ul. Opawsk ą wzdłu ż dzielnicy Ocice. Taki przebieg pozwoli na zapewnienie dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych w pobli żu wymienionych ulic, jak równie ż dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Gamowskiej, co jest istotne dla starszych mieszka ńców powiatu, oraz zrealizuje dowóz do marketów usytuowanych w centrum miasta oraz zakładu MIESZKO maj ącego swoj ą siedzib ę przy ul. Opawskiej. W dalszej cz ęś ci trasa prowadzi przez miejscowo ści: Samborowice, Lekartów, Cyprzanów, Pietrowice Wielkie, a ż do Gródczanek. Przystanek ko ńcowy linii usytuowany jest w centrum wsi. Trasa linii powinna przebiega ć wzdłu ż głównych dróg w poszczególnych miejscowo ściach. W Pietrowicach Wielkich tras ę linii nale ży prowadzi ć tak że ulicami Konopnickiej oraz Żymierskiego, gdzie znajduj ą si ę: Zespół Szkół oraz przedszkole. Prowadzenie trasy tak że w pobli żu placówki o światowej pozwala na zapewnienie dogodnego dojazdu i powrotu do domu uczniom Zespołu Szkół w Pietrowicach Wielkich zamieszkałym w Samborowicach, Lekartowie, Cyprzanowie i Gródczankach. Trasa prowadzi tak że w pobli żu urz ędu gminy oraz o środka zdrowia w Pietrowicach Wielkich. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą powinny by ć dostosowane do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w

78 danych miejscowo ściach. Realizacja linii mo że by ć wykonywana według ró żnych wariantów, w zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanych napełnie ń. Podkre śli ć nale ży, i ż w przebiegu trasy mo żna stosowa ć warianty, według których przebieg linii pomija miejscowo ść Samborowice oraz przystanki Pietrowice Wielkie/Konopnickiej oraz Pietrowice Wielkie/ Żymierskiego. Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna jednak rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym ni ż cała trasa linii. Bior ąc pod uwag ę silne powi ązania społeczne miejscowo ści le żą cych poza granicami powiatu, tj. mieszka ńców Gminy Kietrz z Raciborzem (uczniowie doje żdżaj ący do szkół ponadgimnazjalnych w Raciborzu, pracownicy raciborskich zakładów pracy oraz klienci placówek handlowych) nale ży d ąż yć do zawarcia porozumienia z Powiatem Głubczyckim w celu wydłu żenia w/w linii do Kietrza, co pozwoli zapewni ć realizacj ę komunikacji regularnej na odcinku Racibórz - Pietrowice Wielkie – Kietrz. Organizacja transportu publicznego ł ącz ącego Gmin ę Kietrz z Raciborzem przez Marszałka Województwa mo że nie uwzgl ędnia ć wszystkich lokalnych aspektów społecznych transportu i jednocze śnie przyczyni si ę do obni żenia rentowno ści istniej ących linii dla których organizatorem b ędzie Powiat Raciborski.

79 7.3. Linia: Racibórz – Gródczanki przez Żerdziny – Pawłów – Maków – Krowiarki – Amandów – Krowiarki – Maków – Pawłów – Żerdziny - Kornica – Pietrowice Wielkie

Linia relacji: Racibórz – Gródczanki przez Żerdziny – Pawłów – Maków – Krowiarki – Amandów – Krowiarki – Maków – Pawłów – Żerdziny - Kornica – Pietrowice Wielkie ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców gminy Pietrowice Wielkie zamieszkałych w Żerdzinach, Pawłowie, Makowie, Krowiarkach, Amandowie oraz Kornicy, a tak że uzupełnia ć potrzeby przewozowe mieszka ńców Żerdzin, Kornicy, Pietrowic Wielkich i Gródczanek oferowanych w pozostałych liniach. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Raciborzu trasa linii powinna przebiega ć od dworca autobusowego usytuowanego w centrum miasta przez ul. Ko ściuszki i Plac Konstytucji 3 Maja oraz ul. Maria ńsk ą, nast ępnie obj ąć tak że ul. Gamowsk ą, gdzie znajduje si ę szpital rejonowy. Taki przebieg pozwoli na zapewnienie dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych w pobli żu wymienionych ulic, jak równie ż dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Gamowskiej oraz przychodni przy ul. Mariańskiej, co jest istotne dla starszych mieszka ńców powiatu oraz zrealizuje dowóz do marketów usytuowanych w centrum miasta. W dalszej cz ęś ci trasa wiedzie przez miejscowo ści: Żerdziny, Pawłów, Maków, Krowiarki, Amandów, Krowiarki, Maków, Pawłów, Żerdziny, Kornic ę, Pietrowice Wielkie, a ż do Gródczanek. Przystanek ko ńcowy linii usytuowany jest w centrum wsi. Tras ę linii nale ży prowadzi ć wzdłu ż głównych dróg w poszczególnych miejscowo ściach. W Żerdzinach trasa linii powinna przebiega ć ulicami Widokow ą oraz Świerczewskiego, a w Pawłowie tak że ul. Pietrowick ą, gdzie znajduje si ę Zespół Szkolno-Przedszkolny. W Krowiarkach tras ę linii nale ży skierowa ć ul. Szkoln ą pod Zespół Szkolno-Przedszkolny oraz dalej w stronę Amandowa. W Pietrowicach Wielkich linia powinna obejmowa ć swoim przebiegiem ulice Konopnickiej oraz Żymierskiego, gdzie znajduj ą si ę: Zespół Szkół oraz przedszkole. Prowadzenie tras w pobli żu placówek o światowych pozwala na zapewnienie dogodnego dojazdu i powrotu do domu uczniom Zespołu Szkolno- Przedszkolnego w Pawłowie oraz Zespołu Szkół w Pietrowicach Wielkich

80 zamieszkałym w Żerdzinach, Pawłowie, Makowie, Amandowie, Krowiarkach i Kornicy. W Kornicy lini ę nale ży skierowa ć w pobli że rozbudowywanej strefy ekonomicznej. Prowadzenie kursów w tym kierunku zapewni dojazd do zakładów pracownikom zatrudnionym w strefie. Trasa linii poprowadzona została tak że w pobli żu urz ędu gminy w Pietrowicach Wielkich. Liczb ę oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą nale ży dostosowa ć do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Realizacja linii mo że by ć wykonywana według ró żnych wariantów, w zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanych napełnie ń. Przebieg trasy mo że obejmowa ć warianty pomijaj ące niektóre z wybranych miejscowo ści oraz przystanki w centrum Raciborza. Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna jednak rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym ni ż cała trasa linii. Bior ąc pod uwag ę silne powi ązania społeczne miejscowo ści le żą cych poza granicami powiatu, tj. mieszka ńców gmin: Baborów, Głubczyce i Pawłowiczki z Raciborzem (uczniowie doje żdżaj ący do szkół ponadgimnazjalnych w Raciborzu, pracownicy raciborskich zakładów pracy oraz klienci placówek handlowych) nale ży dąż yć do zawarcia porozumienia z powiatami: Głubczyckim i K ędzierzy ńsko- Kozielskim w celu wydłu żenia w/w linii do Baborowa, Głubczyc i Dobrosławic, co pozwoli zapewni ć realizacj ę komunikacji regularnej na odcinkach: Racibórz – Maków - Baborów – Głubczyce oraz Racibórz - Krowiarki – Szczyty - Dobrosławice. Organizacja transportu publ icznego ł ącz ącego Gminy Baborów, Głubczyce i Pawłowiczki z Raciborzem przez Marszałka Województwa mo że nie uwzgl ędnia ć wszystkich lokalnych aspektów społecznych transportu i jednocze śnie przyczyni si ę do obni żenia rentowno ści istniej ących linii dla których organizatorem b ędzie Powiat Raciborski.

81 7.4. Linia: Racibórz – Gródczanki przez Żerdziny – Kornic ę – Pietrowice Wielkie

Linia relacji: Racibórz – Gródczanki przez Żerdziny – Kornic ę – Pietrowice Wielkie ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców gminy Pietrowice Wielkie zamieszkałych w Żerdzinach, Kornicy, a tak że uzupełnia ć potrzeby przewozowe mieszka ńców Żerdzin, Kornicy, Pietrowic Wielkich i Gródczanek oferowanych pozostałych liniach. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Raciborzu trasa linii powinna przebiega ć od dworca autobusowego usytuowanego w centrum miasta przez ul. Ko ściuszki i Plac Konstytucji 3 Maja oraz ul. Maria ńsk ą, nast ępnie linia powinna obj ąć tak że ul. Gamowsk ą, gdzie znajduje si ę szpital rejonowy. Taki przebieg pozwoli na zapewnienie dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych w pobli żu wymienionych ulic, jak równie ż dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Gamowskiej oraz przychodni przy ul. Maria ńskiej, co jest istotne dla starszych mieszka ńców powiatu oraz zrealizuje dowóz do marketów usytuowanych w centrum miasta. W dalszej cz ęś ci trasa linii prowadzi przez miejscowo ści: Żerdziny, Kornic ę i Pietrowice Wielkie, a ż do Gródczanek. Przystanek ko ńcowy linii usytuowany jest w centrum wsi. Trasa linii przebiega wzdłu ż głównych dróg w poszczególnych miejscowo ściach. W Pietrowicach Wielkich trasa powinna obejmowa ć tak że ulice Konopnickiej oraz Żymierskiego, gdzie znajduj ą si ę: Zespół Szkół oraz przedszkole. Prowadzenie trasy w pobli żu placówek o światowych pozwala na zapewnienie dogodnego dojazdu i powrotu do domu uczniom Zespołu Szkół w Pietrowicach Wielkich zamieszkałym w Żerdzinach i Kornicy oraz w Gródczankach. Trasa poprowadzona została tak że w pobli żu urz ędu gminy w Pietrowicach Wielkich. W Kornicy lini ę nale ży skierowa ć w pobli że rozbudowywanej strefy ekonomicznej. Prowadzenie kursów w tym kierunku zapewni dojazd do zakładów pracownikom zatrudnionym w strefie. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą powinny zostać dostosowane do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Realizacja linii mo że by ć wykonywana według ró żnych wariantów, w zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanych napełnie ń. Podkre śli ć nale ży, i ż w przebiegu trasy mo żna stosowa ć warianty, według których przebieg linii pomija centrum miejscowo ść Żerdziny, stref ę

82 ekonomiczn ą w Kornicach oraz przystanki Pietrowice Wielkie/Konopnickiej oraz Pietrowice Wielkie/ Żymierskiego. Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna jednak rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym ni ż cała trasa linii. Bior ąc pod uwag ę silne powi ązania społeczne miejscowo ści le żą cych poza granicami powiatu, tj. mieszka ńców Gminy Kietrz z Raciborzem (uczniowie doje żdżaj ący do szkół ponadgimnazjalnych w Raciborzu, pracownicy raciborskich zakładów pracy oraz klienci placówek handlowych) nale ży d ąż yć do zawarcia porozumienia z Powiatem Głubczyckim w celu wydłu żenia w/w linii do Kietrza, co pozwoli zapewni ć realizacj ę komunikacji regularnej na odcinku Pietrowice Wielkie – Kietrz. Organizacja transportu publicznego ł ącz ącego Gmin ę Kietrz z Raciborzem przez Marszałka Województwa mo że nie uwzgl ędnia ć wszystkich lokalnych aspektów społecznych transportu i jednocze śnie przyczyni si ę do obni żenia rentowno ści istniej ących linii dla których organizatorem b ędzie Powiat Raciborski.

83 7.5. Linia: Racibórz - Chałupki przez Bie ńkowice – Bolesław – Tworków – Owsiszcze – Nowa Wioska – Krzy żanowice – (Nowa Wioska – Owsiszcze) - Roszków – Rudyszwałd – Chałupki – Zabełków

Linia relacji: Racibórz - Chałupki przez Bie ńkowice – Bolesław – Tworków – Owsiszcze – Nowa Wioska – Krzy żanowice – (Nowa Wioska – Owsiszcze) - Roszków – Rudyszwałd – Chałupki – Zabełków ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców gminy Krzy żanowice zamieszkałych we wszystkich miejscowo ściach gminy. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Raciborzu trasa linii powinna prowadzić od szpitala przy ul. Gamowskiej przez dworzec autobusowy oraz ul. Ko ściuszki i Plac Konstytucji 3 Maja, ul. Opawsk ą oraz przez dzielnice Studzienna i Sudół. Taki przebieg pozwoli na zapewnienie dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych w pobli żu wymienionych ulic, jak równie ż dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Gamowskiej, co jest istotne dla starszych mieszka ńców powiatu, zrealizuje dowóz do marketów usytuowanych w centrum miasta oraz w pobliże przychodni medycznej maj ącej swoj ą siedzib ę przy ul. Maria ńskiej. W dalszej cz ęś ci trasa prowadzi przez miejscowo ści: Bie ńkowice, Bolesław, Tworków, Owsiszcze, Now ą Wiosk ę, Krzy żanowice, (Now ą Wiosk ę, Owsiszcze), Roszków, Rudyszwałd, Chałupki, Zabełków, aż do Chałupek. Przystanek ko ńcowy linii usytuowany jest w pobli żu granicy pa ństwa na dworcu autobusowym mieszcz ącym si ę przy ulicy Bogumi ńskiej. Mo żna rozwa żyć utworzenie dodatkowego przystanku przy szkole mieszcz ącej si ę Zabełkowie przy ulicy Rymera, który mo że by ć tak że przystankiem ko ńcowym linii. Trasa linii przebiega wzdłu ż głównych dróg w poszczególnych miejscowo ściach. W Krzy żanowicach trasa powinna obejmowa ć tak że ulic ę Ł ąkow ą, gdzie znajduje si ę Zespół Szkół Ogólnokształc ących. Równocze śnie tras ę linii nale ży poprowadzi ć w pobli żu szkół w Chałupkach oraz Zabełkowie. Prowadzenie trasy w pobli żu placówek oświatowych pozwala na zapewnienie dogodnego dojazdu i powrotu do domu uczniom zamieszkałym na terenie całej Gminy Krzy żanowice. Trasa linii obejmuje tak że swym przebiegiem urz ąd gminy oraz o środki zdrowia w Krzy żanowicach i Chałupkach. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą nale ży dostosowa ć

84 do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Realizacja linii mo że by ć wykonywana według ró żnych wariantów, w zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanych napełnie ń. Podkre śli ć nale ży, i ż w przebiegu trasy mo żna stosowa ć tak że warianty, według których przebieg linii pomija miejscowo ści: Bolesław, Owsiszcze i Now ą Wiosk ę oraz przejazdy w pobli żu szkół w Krzy żanowicach, Zabełkowie oraz w Chałupkach. Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna jednak rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym ni ż cała trasa linii.

7.6. Linia: Racibórz – Gamów przez Rudnik – Strzybnik - Strzybniczek

Linia relacji: Racibórz - Gamów przez Rudnik – Strzybnik – Strzybniczek ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców gminy Rudnik zamieszkałych w Rudniku, Strzybniku, Strzybniczku i Gamowie. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Raciborzu trasa linii powinna prowadzi ć od dworca autobusowego usytuowanego w centrum miasta przez ul. Ko ściuszki i Plac Konstytucji 3 Maja oraz ul. Maria ńsk ą, nast ępnie linia powinna obj ąć tak że ul. Gamowsk ą, gdzie znajduje si ę szpital rejonowy. Taki przebieg pozwoli na zapewnienie dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych w pobli żu wymienionych ulic, jak równie ż dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Gamowskiej oraz przychodni przy ul. Maria ńskiej, co jest istotne dla starszych mieszka ńców powiatu oraz zrealizuje dowóz do marketów usytuowanych w centrum miasta. W dalszej cz ęś ci trasa wiedzie przez miejscowo ści: Rudnik, Strzybniczek i Strzybnik, a ż do Gamowa. Przystanek ko ńcowy linii usytuowany jest na ko ńcu wsi Gamów przy wylocie w stron ę Krowiarek. Trasa linii przebiega wzdłu ż głównych dróg w poszczególnych miejscowo ściach. W Rudniku trasa powinna obejmowa ć tak że ulic ę Słoneczn ą, gdzie znajduje si ę Zespół Szkół Ogólnokształc ących. Prowadzenie

85 trasy w pobli żu placówki o światowej pozwala na zapewnienie dogodnego dojazdu i powrotu do domu uczniom Zespołu Szkół ze Strzybnika, Strzybniczka i Gamowa. Trasa poprowadzona została tak że w pobli żu o środka zdrowia w Rudniku obejmuj ącego pacjentów zamieszkałych w Strzybniku, Strzybniczku i Gamowie. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą powinno by ć dostosowane do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Realizacja linii mo że by ć wykonywana według ró żnych wariantów, w zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanych napełnie ń. Mo żna stosowa ć wariant pomijaj ący przejazd przez centrum Raciborza oraz dojazd do ulicy Słonecznej w Rudniku. Wariant ten mo że by ć stosowany w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna jednak rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym ni ż cała trasa linii.

7.7. Linia: Racibórz – Jastrz ębie przez Rudnik – Strzybnik – Rudnik - Czerwi ęcice - Szonowice – Poni ęcice – Szonowice – Modzurów - Dol ędzin

Linia relacji: Racibórz – Jastrz ębie przez Rudnik – Strzybnik – Rudnik - Czerwi ęcice - Szonowice – Poni ęcice – Szonowice – Modzurów - Dol ędzin ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców zachodniej cz ęś ci gminy Rudnik zamieszkałych w Rudniku, Strzybniku, Czerwi ęcicach, Szonowicach, Poni ęcicach, Modzurowie, Dol ędzinie oraz Jastrz ębiu. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji, to jest zapewnienia przewozów dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Raciborzu trasa linii powinna prowadzi ć od dworca autobusowego usytuowanego w centrum miasta przez ul. Ko ściuszki i Plac Konstytucji 3 Maja oraz ul. Maria ńsk ą, nast ępnie linia powinna obejmowa ć tak że ul. Gamowsk ą, gdzie znajduje si ę szpital rejonowy. Taki przebieg pozwoli na zapewnienie dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych w pobli żu wymienionych ulic, jak równie ż dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul.

86 Gamowskiej oraz przychodni przy ul. Maria ńskiej, co jest istotne dla starszych mieszka ńców powiatu oraz zrealizuje dowóz do marketów usytuowanych w centrum miasta. W dalszej cz ęś ci trasa wiedzie przez miejscowo ści: Rudnik, Strzybnik, Czerwi ęcice, Szonowice, Poni ęcice, Modzurów, Dol ędzin, a ż do Jastrz ębia. Przystanek ko ńcowy linii usytuowany jest na granicy wsi Jastrz ębie przy wylocie w stron ę Łaniec. Trasa linii przebiega wzdłu ż głównych dróg w poszczególnych miejscowo ściach. W Rudniku trasa powinna obejmowa ć swoim zasi ęgiem tak że ulic ą Słoneczn ą, gdzie znajduje si ę Zespół Szkół Ogólnokształc ących. Prowadzenie trasy w pobli żu placówki o światowej pozwala na zapewnienie dogodnego dojazdu i powrotu do domu uczniom Zespołu Szkół ze Strzybnika, Czerwi ęcic, Szonowic, Poni ęcic, Modzurowa, Dol ędzina i Jastrz ębia. Trasa poprowadzona została tak że w pobli żu o środków zdrowia w Rudniku i Szonowicach obejmuj ących pacjentów wszystkich wsi na w/w trasie. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą powinno by ć dostosowane do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Realizacja linii mo że by ć wykonywana według ró żnych wariantów, w zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanych napełnie ń. Podkre śli ć nale ży, i ż w przebiegu trasy mo żna stosowa ć warianty, według których przebieg linii pomija miejscowo ści: Strzybnik, Czerwi ęcice, Poni ęcice, Dol ędzin oraz przystanki w centrum Raciborza i Rudnik szkoła. Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna jednak rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym ni ż cała trasa linii. Bior ąc pod uwag ę silne powi ązania społeczne miejscowo ści le żą cych poza granicami powiatu, tj. mieszka ńców gminy Polska Cerekiew z Raciborzem (uczniowie doje żdżaj ący do szkół ponadgimnazjalnych w Raciborzu, pracownicy raciborskich zakładów pracy oraz klienci placówek handlowych) nale ży d ąż yć do zawarcia porozumienia z powiatem K ędzierzy ńsko-Kozielskim w celu wydłu żenia w/w linii do Polskiej Cerekwi, co pozwoli zapewni ć realizacj ę komunikacji regularnej na odcinku Racibórz - Jastrz ębie – Wronin – Polska Cerekiew. Organizacja transportu publicznego ł ącz ącego Gmin ę Polska Cerekiew z Raciborzem przez Marszałka Województwa mo że nie uwzgl ędnia ć wszystkich lokalnych aspektów społecznych transportu i jednocze śnie przyczyni si ę do obni żenia rentowno ści istniej ących linii dla których organizatorem b ędzie Powiat Raciborski.

87 7.8. Linia: Racibórz – Sławików przez Rudnik – Brzeźnica – Ligota Ksi ążę ca – Łubowice – Grzegorzowice - Lasaki

Linia relacji: Racibórz – Sławików przez Rudnik – Czerwi ęcice – Brze źnica – Ligota Ksi ążę ca – Łubowice – Grzegorzowice - Lasaki ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców wschodniej cz ęś ci gminy Rudnik zamieszkałych w Rudniku, Brze źnicy, Ligocie Ksi ążę cej, Łubowicach, Grzegorzowicach, Lasakach i Sławikowie. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Raciborzu trasa linii powinna prowadzi ć od dworca autobusowego usytuowanego w centrum miasta przez ul. Ko ściuszki i Plac Konstytucji 3 Maja oraz ul. Maria ńsk ą, nast ępnie trasa powinna obj ąć tak że ul. Gamowsk ą, gdzie znajduje si ę szpital rejonowy. Taki przebieg pozwoli na zapewnienie dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych w pobli żu wymienionych ulic, jak równie ż dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Gamowskiej oraz przychodni przy ul. Maria ńskiej, co jest istotne dla starszych mieszka ńców powiatu, zrealizuje tak że dowóz do marketów usytuowanych w centrum miasta. W dalszej cz ęś ci trasa wiedzie przez dzielnic ę Raciborza Miedoni ę oraz miejscowo ści: Rudnik, Brze źnic ę, Ligot ę Ksi ążę cą, Łubowice, Grzegorzowice, Lasaki, a ż do Sławikowa. Przystanek ko ńcowy linii usytuowany jest w centrum wsi Sławików przy wylocie w stron ę Łan. Trasa linii przebiega wzdłu ż głównych dróg w poszczególnych miejscowo ściach. W Grzegorzowicach trasa prowadzi tak że ulic ą Powsta ńców Śląskich, gdzie znajduje si ę Zespół Szkół Ogólnokształc ących. Prowadzenie trasy tak że w pobli żu placówki oświatowej pozwala na zapewnienie dogodnego dojazdu i powrotu do domu uczniom z Brze źnicy, Ligoty Ksi ążę cej, Łubowic, Lasak i Sławikowa. Trasa poprowadzona została tak że w pobli żu o środków zdrowia w Grzegorzowicach i Rudniku obejmuj ących pacjentów wszystkich wsi na w/w trasie (proponuje si ę utworzenie nowego przystanku Grzegorzowice/Mły ńska/o środek zdrowia). Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą powinna zosta ć dostosowana do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Realizacja linii mo że by ć wykonywana według ró żnych wariantów, w zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanych napełnie ń. Podkre śli ć nale ży, i ż w przebiegu trasy mo żna stosowa ć

88 tak że warianty, według których przebieg linii pomija miejscowo ści: Rudnik Grzegorzowice i Lasaki oraz przystanki w centrum Raciborza. Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna jednak rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym ni ż cała trasa linii. Bior ąc pod uwag ę silne powi ązania społeczne miejscowo ści le żą cych poza granicami powiatu, tj. mieszka ńców gminy Cisek z Raciborzem (uczniowie doje żdżaj ący do szkół ponadgimnazjalnych w Raciborzu, pracownicy raciborskich zakładów pracy oraz klienci placówek handlowych) nale ży d ąż yć do zawarcia porozumienia z powiatem K ędzierzy ńsko-Kozielskim w celu wydłu żenia w/w linii do Łan, co pozwoli zapewni ć realizacj ę komunikacji regularnej na odcinku Racibórz - Sławików – Bła żejowice / Podlesie – Dzielnica - Łany. Organizacja transportu publicznego ł ącz ącego Gmin ę Cisek z Raciborzem przez Marszałka Województwa mo że nie uwzgl ędnia ć wszystkich lokalnych aspektów społecznych transportu i jednocze śnie przyczyni si ę do obni żenia rentowno ści istniej ących linii dla których organizatorem b ędzie Powiat Raciborski.

7.9. Linia: Racibórz – Rzuchów przez Kornowac – Ła ńce – Kobyla – Ła ńce – Kornowac – L ęgów

Linia relacji: Racibórz – Rzuchów przez Kornowac – Ła ńce – Kobyla – Ła ńce – Kornowac – L ęgów ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców gminy Kornowac zamieszkałych w Kornowacu, Kobyli, Ła ńcach, L ęgowie, Rzuchowie, a tak że uzupełnia ć potrzeby przewozowe mieszka ńców tych miejscowo ści oferowanych w pozostałych liniach. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Raciborzu trasa linii powinna zosta ć poprowadzona od szpitala przy ul. Gamowskiej przez ul. Maria ńsk ą, Plac Konstytucji 3 Maja, ul. Ko ściuszki, dworzec autobusowy oraz dalej ul. Rybnick ą w stron ę dzielnicy Obora. Taki przebieg pozwoli na zapewnienie dowozu uczniów do szkół

89 ponadgimnazjalnych usytuowanych w pobli żu wymienionych ulic, jak równie ż dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Gamowskiej i przychodni na ul. Maria ńskiej i Bielskiej, co jest istotne dla starszych mieszka ńców powiatu oraz zrealizuje dowóz do marketów usytuowanych w centrum miasta i dzielnicy Obora. W dalszej cz ęś ci trasa wariantowo mo że prowadzi ć przez miejscowo ści: Kobyl ę, Ła ńce, Kornowac, L ęgów lub Kornowac, L ęgów, aż do Rzuchowa. Przystanek ko ńcowy linii usytuowany jest na granicy wsi Rzuchów i na granicy powiatu raciborskiego przy wylocie na Pstr ąż ną i Rydułtowy. Trasa linii przebiega wzdłu ż głównych dróg w poszczególnych miejscowo ściach, zapewniaj ąc tak że dojazd urz ędu gminy i Gimnazjum w Kornowacu. W Rzuchowie trasa powinna obejmować tak że ulic ę Karola Miarki (dojazd do Zespołu Szkolno-Przedszkolnego). Prowadzenie trasy w pobli żu placówek oświatowych pozwala na zapewnienie dogodnego dojazdu i powrotu do domu uczniom z Rzuchowa, Lęgowa, Kobyli i Ła ńc. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą powinna by ć dostosowana do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna rozwa żyć realizacj ę kursów wg ró żnych wariantów oraz na odcinkach krótszych ni ż cała trasa linii. Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej oraz w godzinach mi ędzyszczytowych, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. Bior ąc pod uwag ę silne powi ązania społeczne miejscowo ści le żą cych poza granicami powiatu, tj. mieszka ńców Gmin Pszów i Rydułtowy z Raciborzem (uczniowie doje żdżaj ący do szkół ponadgimnazjalnych w Raciborzu, pracownicy raciborskich zakładów pracy oraz klienci placówek handlowych) oraz mieszka ńców Gminy Kornowac z Pszowem i Rydułtowami nale ży d ąż yć do zawarcia porozumienia z Powiatem Wodzisławskim w celu wydłu żenia w/w linii do Pszowa i Rydułtów, co pozwoli zapewni ć realizacj ę komunikacji regularnej na odcinku Racibórz – Kobyla - Rzuchów – Pszów - Rydułtowy. Organizacja transportu publicznego ł ącz ącego w/w gminy z Raciborzem przez Marszałka Województwa mo że nie uwzgl ędnia ć wszystkich lokalnych aspektów społecznych transportu i jednocze śnie przyczyni si ę do obni żenia rentowno ści istniej ących linii dla których organizatorem b ędzie Powiat Raciborski.

90 7.10. Linia: Racibórz – Rzuchów przez Pogrzebie ń – Kornowac – Ła ńce – Kobyla – Ła ńce – Kornowac – L ęgów

Linia relacji: Racibórz – Rzuchów przez Pogrzebie ń – Kornowac – Ła ńce – Kobyla – Ła ńce – Kornowac – L ęgów ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców gminy Kornowac zamieszkałych w Pogrzebieniu, Kornowacu, Ła ńcach, Kobyli, L ęgowie i Rzuchowie, a tak że uzupełnia ć potrzeby przewozowe mieszka ńców tych miejscowo ści oferowanych w pozostałych liniach. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Raciborzu trasa linii powinna zosta ć poprowadzona od szpitala przy ul. Gamowskiej przez ul. Maria ńsk ą, Plac Konstytucji 3 Maja, ul. Ko ściuszki, dworzec autobusowy oraz dalej ul. Rybnick ą w stron ę dzielnicy Obora, D ębicz i Brzezie. Taki przebieg pozwoli na zapewnienie dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych w pobli żu wymienionych ulic, jak równie ż dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Gamowskiej i przychodni na ul. Maria ńskiej i Bielskiej, co jest istotne dla starszych mieszka ńców powiatu oraz zrealizuje dowóz do marketów usytuowanych w centrum miasta i w dzielnicy Obora. W dalszej cz ęś ci trasa wiedzie przez miejscowo ści Pogrzebie ń, Kornowac i Ła ńce, Kobyl ę, L ęgów, a ż do Rzuchowa. Przystanek ko ńcowy linii usytuowany jest na granicy wsi Rzuchów i na granicy powiatu raciborskiego przy wylocie na Pstr ąż ną i Rydułtowy.. W Rzuchowie trasa powinna obejmowa ć tak że ulic ę Karola Miarki (dojazd do Zespołu Szkolno-Przedszkolnego). Trasa linii przebiega wzdłu ż głównych dróg w poszczególnych miejscowo ściach. Prowadzenie trasy tak że w pobli żu placówek o światowych pozwala na zapewnienie dogodnego dojazdu i powrotu do domu uczniom z Ła ńc i Pogrzebienia. Trasa poprowadzona została tak że w pobli żu urz ędu gminy i Gimnazjum w Kornowacu. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą powinna zosta ć dostosowana do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Bior ąc pod uwag ę silne powi ązania społeczne miejscowo ści le żą cych poza granicami powiatu, tj. mieszka ńców Gmin Pszów i Rydułtowy z Raciborzem (uczniowie doje żdżaj ący do szkół ponadgimnazjalnych w Raciborzu, pracownicy raciborskich zakładów pracy oraz klienci placówek handlowych) oraz mieszka ńców

91 Gminy Kornowac z Pszowem i Rydułtowami nale ży d ąż yć do zawarcia porozumienia z Powiatem Wodzisławskim w celu wydłu żenia w/w linii do Pszowa i Rydułtów, co pozwoli zapewni ć realizacj ę komunikacji regularnej na odcinku Rzuchów – Pszów - Rydułtowy. Organizacja transportu publicznego ł ącz ącego w/w gminy z Raciborzem przez Marszałka Województwa mo że nie uwzgl ędnia ć wszystkich lokalnych aspektów społecznych transportu i jednocze śnie przyczyni si ę do obni żenia rentowno ści istniej ących linii dla których organizatorem b ędzie Powiat Raciborski.

7.11. Linia: Racibórz – Rudy przez Łęg – Zawada Ksi ążę ca – Ciechowice – Turze – Ruda – Budziska – Siedliska – Ku źnia Raciborska – Ruda Kozielska

Linia relacji: Racibórz – Rudy przez Ł ęg – Zawada Ksi ążę ca – Ciechowice – Turze – Ruda – Budziska – Siedliska – Ku źnia Raciborska – Ruda Kozielska ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców Gmin: N ędza i Ku źnia Raciborska zamieszkałych w Łęgu, Zawadzie Ksi ążę cej, Ciechowicach na terenie Gminy N ędza oraz w Turzu, Rudzie, Budziskach, Siedliskach, Ku źni Raciborskiej, Rudzie Kozielskiej i Rudach na terenie Gminy Ku źnia Raciborska, a tak że uzupełnia ć potrzeby przewozowe mieszka ńców tych miejscowo ści oferowanych w pozostałych liniach. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Raciborzu trasa linii powinna prowadzi ć od szpitala przy ul. Gamowskiej przez ul. Maria ńsk ą, Plac Konstytucji 3 Maja, ul. Ko ściuszki, dworzec autobusowy oraz dalej ul. Armii Krajowej oraz Rudzk ą w stron ę Łęgu. Taki przebieg pozwoli na zapewnienie dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych w pobli żu wymienionych ulic, jak równie ż dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Gamowskiej i przychodni na ul. Maria ńskiej i Bielskiej, co jest istotne dla starszych mieszka ńców powiatu, zrealizuje tak że dowóz do marketów usytuowanych w centrum miasta. W dalszej cz ęś ci trasa wiedzie przez miejscowo ści: Zawad ę Ksi ążę cą, Ciechowice, Turze, Rud ę, Budziska, Siedliska, Ku źni ę Raciborska, Rud ę Kozielsk ą, a ż do Rud. Przystanek ko ńcowy linii usytuowany jest w przysiółku Biały

92 Dwór na granicy wsi Rudy i jednocze śnie na granicy powiatu raciborskiego przy wylocie do Stanicy. Trasa linii przebiega wzdłu ż głównych dróg w poszczególnych miejscowo ściach. Prowadzenie trasy w pobli żu placówek o światowych pozwala na zapewnienie dogodnego dojazdu i powrotu do domu uczniom z Turza i Rudy ucz ęszczaj ących do szkół w Budziskach oraz w Ku źni Raciborskiej oraz uczniom zamieszkałym w Rudzie Kozielskiej, Przeryciu i Białym Dworze ucz ęszczaj ących do szkoły w Rudach. Trasa poprowadzona została tak że w pobliżu urz ędu miejskiego w Ku źni Raciborskiej. Nale ży zapewni ć tak że dojazd do dworca kolejowego w Ku źni Raciborskiej w celu zapewnienia dojazdu do zakładu pracownikom fabryki „RAFAMET”. Liczba oraz rozlokowanie przystanków objętych lini ą powinna zosta ć dostosowana do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Podkre śli ć nale ży, i ż w przebiegu trasy mo żna tworzy ć warianty, według których przebieg linii pomija miejscowo ści: Ruda i Budziska. Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna jednak rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym ni ż cała trasa linii. Bior ąc pod uwag ę silne powi ązania społeczne miejscowo ści le żą cych poza granicami powiatu, tj. mieszka ńców Gminy Ku źnia Raciborska z miastem Gliwice i miastem Rybnik (studenci Politechniki Śląskiej, pracownicy gliwickich oraz rybnickich zakładów pracy oraz klienci placówek handlowych) nale ży d ąż yć do zawarcia porozumienia z Powiatem Gliwickim oraz Powiatem Rybnickim w celu wydłu żenia w/w linii do Gliwic i Rybnika, co pozwoli zapewni ć realizacj ę komunikacji regularnej na odcinku Racibórz - Ku źnia Raciborska – Rudy – Gliwice oraz Racibórz - Ku źnia Raciborska – Rudy - Rybnik. Organizacja transportu publicznego ł ącz ącego w/w miasta i gminy z Raciborzem przez Marszałka Województwa mo że nie uwzgl ędnia ć wszystkich lokalnych aspektów społecznych transportu i jednocze śnie przyczyni si ę do obni żenia rentowno ści istniej ących linii dla których organizatorem b ędzie Powiat Raciborski.

93 7.12. Linia: Racibórz – Rudy przez Babice – N ędza – Ku źnia Raciborska – Ruda Kozielska

Linia relacji: Racibórz – Rudy przez Babice – N ędza – Ku źnia Raciborska – Ruda Kozielska ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców Gmin: Nędza i Ku źnia Raciborska zamieszkałych w Babicach, Nędzy, Ku źni Raciborskiej, Rudzie Kozielskiej i Rudach, a tak że uzupełnia ć potrzeby przewozowe mieszka ńców tych miejscowo ści oferowanych w pozostałych liniach. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Raciborzu trasa linii powinna poprowadzić od szpitala przy ul. Gamowskiej przez ul. Maria ńsk ą, Plac Konstytucji 3 Maja, ul. Ko ściuszki, dworzec autobusowy oraz dalej ul. Armii Krajowej oraz Rudzk ą w stron ę dzielnicy Markowice oraz nast ępnie w stron ę Babic. Taki przebieg pozwoli na zapewnienie dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych w pobli żu wymienionych ulic, jak równie ż dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Gamowskiej i przychodni na ul. Maria ńskiej i Bielskiej, co jest istotne dla starszych mieszka ńców powiatu oraz zrealizuje dowóz do marketów usytuowanych w centrum miasta. W dalszej cz ęś ci trasa wiedzie przez miejscowo ści: Babice i N ędz ę, Ku źni ę Raciborsk ą, Rud ę Kozielsk ą, a ż do Rud. Przystanek ko ńcowy linii usytuowany jest w przysiółku Biały Dwór na granicy wsi Rudy i jednocze śnie na granicy powiatu raciborskiego przy wylocie do Stanicy. Trasa linii przebiega wzdłu ż głównych dróg w poszczególnych miejscowo ściach. Prowadzenie trasy w pobli żu placówek oświatowych pozwala na zapewnienie dogodnego dojazdu i powrotu do domu uczniom z Babic ucz ęszczaj ących do szkoły w N ędzy oraz uczniom zamieszkałym w Rudzie Kozielskiej, Przeryciu i Białym Dworze ucz ęszczaj ących do szkoły w Rudach. Trasa poprowadzona została tak że w pobli żu urz ędu gminy w N ędzy oraz w pobli żu urz ędu miejskiego w Ku źni Raciborskiej. Nale ży zapewni ć tak że dojazd do dworca kolejowego w Ku źni Raciborskiej w celu zapewnienia dojazdu do zakładu pracownikom fabryki „RAFAMET”. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą powinna zosta ć dostosowana do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowościach.

94 Podkre śli ć nale ży, i ż w przebiegu trasy mo żna stosowa ć warianty, według których przebieg linii pomija przystanki zlokalizowane w centrum Babic oraz proponowany przystanek N ędza/Le śna/szkoła oraz przystanki usytuowane w Ku źni Raciborskiej Osiedlu na ul. Świerczewskiego. Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna jednak rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym ni ż cała trasa linii. Bior ąc pod uwag ę silne powi ązania społeczne miejscowo ści le żą cych poza granicami powiatu, tj. mieszka ńców Gminy Ku źnia Raciborska z miastem Gliwice i miastem Rybnik (studenci Politechniki Śląskiej, pracownicy gliwickich oraz rybnickich zakładów pracy oraz klienci placówek handlowych) nale ży d ąż yć do zawarcia porozumienia z Powiatem Gliwickim oraz Powiatem Rybnickim w celu wydłu żenia w/w linii do Gliwic i Rybnika, co pozwoli zapewni ć realizacj ę komunikacji regularnej na odcinku Racibórz - Ku źnia Raciborska – Rudy – Gliwice oraz Racibórz - Ku źnia Raciborska – Rudy - Rybnik. Organizacja transportu publicznego ł ącz ącego w/w miasta i gminy z Raciborzem przez Marszałka Województwa mo że nie uwzgl ędnia ć wszystkich lokalnych aspektów społecznych transportu i jednocze śnie przyczyni si ę do obni żenia rentowno ści istniej ących linii dla których organizatorem b ędzie Powiat Raciborski.

7.13. Linia: Racibórz – Rudy przez Łęg – Zawada Ksi ążę ca – Ciechowice – Nędza – Ku źnia Raciborska – Ruda Kozielska

Linia relacji: Racibórz – Rudy przez Ł ęg – Zawada Ksi ążę ca – Ciechowice – Nędza – Ku źnia Raciborska – Ruda Kozielska ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców Gmin: N ędza i Ku źnia Raciborska zamieszkałych w Ł ęgu, Zawadzie Ksi ążę cej, Ciechowicach, N ędzy, Ku źni Raciborskiej, Rudzie Kozielskiej i Rudach, a tak że uzupełnia ć potrzeby przewozowe mieszka ńców tych miejscowo ści oferowanych w pozostałych liniach. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych

95 marketów i placówek handlowych. W Raciborzu trasa linii powinna zosta ć poprowadzona od szpitala przy ul. Gamowskiej przez ul. Maria ńsk ą, Plac Konstytucji 3 Maja, ul. Ko ściuszki, dworzec autobusowy oraz dalej ul. Armii Krajowej oraz Rudzk ą w stron ę Ł ęgu. Taki przebieg pozwoli na zapewnienie dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych w pobli żu wymienionych ulic, jak równie ż dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Gamowskiej i przychodni na ul. Maria ńskiej i Bielskiej, co jest istotne dla starszych mieszka ńców powiatu oraz zrealizuje dowóz do marketów usytuowanych w centrum miasta. W dalszej cz ęś ci trasa wiedzie przez miejscowo ści: Zawad ę Ksi ążę cą, Ciechowice, N ędz ę, Ku źni ę Raciborsk ą, Rud ę Kozielsk ą, a ż do Rud. Przystanek ko ńcowy linii usytuowany jest w przysiółku Biały Dwór na granicy wsi Rudy i jednocze śnie na granicy powiatu raciborskiego przy wylocie do Stanicy. Trasa linii przebiega wzdłu ż głównych dróg w poszczególnych miejscowo ściach. Prowadzenie trasy w pobli żu placówek oświatowych pozwala na zapewnienie dogodnego dojazdu i powrotu do domu uczniom z Łęgu, Zawady Ksi ążę cej i Ciechowic ucz ęszczaj ących do szkoły w N ędzy oraz uczniom zamieszkałym w Rudzie Kozielskiej, Przeryciu i Białym Dworze ucz ęszczaj ących do szkoły w Rudach. Nale ży zapewni ć tak że dojazd do dworca kolejowego w Ku źni Raciborskiej w celu zapewnienia dojazdu do zakładu pracownikom fabryki „RAFAMET”. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą powinna zosta ć dostosowana do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Podkre śli ć nale ży, i ż w przebiegu trasy podano tak że warianty, według których przebieg linii pomija proponowany przystanek N ędza/Le śna/szkoła oraz przystanki usytuowane w Ku źni Raciborskiej Osiedlu na ul. Świerczewskiego. Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna jednak rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym ni ż cała trasa linii. Bior ąc pod uwag ę silne powi ązania społeczne miejscowo ści le żą cych poza granicami powiatu, tj. mieszka ńców Gminy Ku źnia Raciborska z miastem Gliwice i miastem Rybnik (studenci Politechniki Śląskiej, pracownicy gliwickich oraz rybnickich zakładów pracy oraz klienci placówek handlowych) nale ży d ąż yć do zawarcia porozumienia z Powiatem Gliwickim oraz Powiatem Rybnickim w celu wydłu żenia

96 w/w linii do Gliwic i Rybnika, co pozwoli zapewni ć realizacj ę komunikacji regularnej na odcinku Racibórz - Ku źnia Raciborska – Rudy – Gliwice oraz Racibórz - Ku źnia Raciborska – Rudy - Rybnik. Organizacja transportu publicznego ł ącz ącego w/w miasta i gminy z Raciborzem przez Marszałka Województwa mo że nie uwzgl ędnia ć wszystkich lokalnych aspektów społecznych transportu i jednocze śnie przyczyni si ę do obni żenia rentowno ści istniej ących linii dla których organizatorem b ędzie Powiat Raciborski.

7.14. Linia: Racibórz – Ku źnia Raciborska przez Babice – N ędza – Górki Śląskie – Szymocice – Jankowice – Rudy – Ruda Kozielska

Linia relacji: Racibórz – Ku źnia Raciborska przez Babice – N ędza – Górki Śląskie – Szymocice – Jankowice – Rudy – Ruda Kozielska ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców Gmin: N ędza i Ku źnia Raciborska zamieszkałych w Babicach, N ędzy, Górkach Śląskich, Szymocicach, Jankowicach, Rudzie Kozielskiej, Rudach i Ku źni Raciborskiej, a tak że uzupełnia ć potrzeby przewozowe mieszka ńców tych miejscowo ści oferowanych w pozostałych liniach. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Raciborzu trasa linii powinna zosta ć poprowadzona od szpitala przy ul. Gamowskiej przez ul. Maria ńsk ą, Plac Konstytucji 3 Maja, ul. Ko ściuszki, dworzec autobusowy oraz dalej ul. Armii Krajowej oraz Rudzk ą w stron ę dzielnicy Markowice oraz nast ępnie w stron ę Babic. Taki przebieg pozwoli na zapewnienie dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych w pobli żu wymienionych ulic, jak równie ż dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Gamowskiej i przychodni na ul. Maria ńskiej i Bielskiej, co jest istotne dla starszych mieszka ńców powiatu oraz zrealizuje dowóz do marketów usytuowanych w centrum miasta. W dalszej cz ęś ci trasa wiedzie przez miejscowo ści: Babice, N ędz ę, Górki Śląskie, Szymocice, Jankowice, Rud ę Kozielsk ą i Rudy. W zale żno ści od wariantu przystanek ko ńcowy linii mo że by ć usytuowany w przysiółku Biały Dwór na granicy wsi Rudy i jednocze śnie na granicy powiatu raciborskiego przy wylocie do Stanicy lub w Ku źni Raciborskiej przy dworcu kolejowym w pobli żu fabryki

97 „RAFAMET”. Trasa linii przebiega wzdłu ż głównych dróg w poszczególnych miejscowo ściach. Prowadzenie trasy w pobli żu placówek o światowych pozwala na zapewnienie dogodnego dojazdu i powrotu do domu uczniom z Babic, Górek Śląskich i Szymocic ucz ęszczaj ących do szkoły w N ędzy oraz uczniom zamieszkałym w Szymocicach, Jankowicach, Rudzie Kozielskiej, Przeryciu i Białym Dworze ucz ęszczaj ących do szkoły w Rudach. Trasa poprowadzona została tak że w pobli żu urz ędu gminy w N ędzy oraz w pobli żu urz ędu miejskiego w Ku źni Raciborskiej. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą powinna zosta ć dostosowana do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Podkre śli ć nale ży, i ż w przebiegu trasy mo żna stosowa ć warianty, według których przebieg linii pomija przystanki zlokalizowane w centrum Babic oraz w centrum Nędzy, wjazd do miejscowo ści Górki Śląskie oraz dojazd do przysiółka Biały Dwór. Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna jednak rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym ni ż cała trasa linii. Bior ąc pod uwag ę silne powi ązania społeczne miejscowo ści le żą cych poza granicami powiatu, tj. mieszka ńców Gminy N ędza i Gminy Ku źnia Raciborska z miastem Gliwice i miastem Rybnik (studenci Politechniki Śląskiej, pracownicy gliwickich oraz rybnickich zakładów pracy oraz klienci placówek handlowych) oraz mieszka ńców Gminy Lyski z Raciborzem nale ży d ąż yć do zawarcia porozumienia z Powiatem Gliwickim oraz Powiatem Rybnickim w celu wydłu żenia w/w linii do Lysek, Gliwic i Rybnika, co pozwoli zapewni ć realizacj ę komunikacji regularnej na odcinku Racibórz - Markowice – Raszczyce – Lyski, Racibórz - N ędza - Szymocice – Rudy – Gliwice oraz Racibórz - N ędza – Szymocice – Rudy - Rybnik. Organizacja transportu publicznego ł ącz ącego w/w miasta i gminy z Raciborzem przez Marszałka Województwa mo że nie uwzgl ędnia ć wszystkich lokalnych aspektów społecznych transportu i jednocze śnie przyczyni si ę do obni żenia rentowno ści istniej ących linii dla których organizatorem b ędzie Powiat Raciborski.

98 8. Finansowanie usług przewozowych i ich rentowno ści

Prawidłowe finansowanie usług przewozowych winno zmierza ć do jak najkorzystniejszego dostosowania poda ży do realnego popytu, zwi ększa ć poziom zaspokojenia potrzeb przewozowych oraz konkurencyjno ść wzgl ędem przewozów indywidualnych, przy jak najbardziej racjonalnym poziomie wydatków dokonywanych z środków publicznych. Podstawowym czynnikiem wpływaj ącym na poziom rentowno ści jest wła ściwe ustalanie rozkładu jazdy. Oczywi ście istniej ą takie kursy, które s ą trwale nierentowne (np. komunikacja w dni wolne od pracy), jednak, z uwagi na interes społeczny nie mo żna dokonywa ć ich całkowitej likwidacji. Niestety finansowanie nierentownych poł ącze ń nale ży do zada ń organizatora przewozów i obci ąż a jego bud żet. Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym w art. 50 i nast ępnych wskazała, w jaki sposób nale ży finansowa ć publiczny transport zbiorowy. I tak finansowanie publicznego transportu zbiorowego realizowanego w ramach u żyteczno ści publicznej mo że polega ć w szczególno ści na:

1. pobieraniu opłat (wpływy ze sprzeda ży biletów i innych opłat dodatkowych) w zwi ązku z realizacj ą usług świadczonych w zakresie publicznego transportu zbiorowego, lub 2. przekazaniu operatorowi rekompensaty z tytułu: - utraconych przychodów w zwi ązku ze stosowaniem ustawowych uprawnie ń do ulgowych przejazdów oraz tych ustanowionych na obszarze wła ściwo ści danego organizatora, o ile zostały ustanowione, lub - poniesionych kosztów w zwi ązku ze świadczeniem przez operatora usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, lub 3. udost ępnianiu operatorowi przez organizatora środków transportu na realizacj ę przewozów w zakresie publicznego transportu zbiorowego.

W ramach rekompensaty operatorowi przysługuje równie ż rozs ądny zysk, o którym mowa w zał ączniku do rozporz ądzenia (WE) nr 1370/2007.

99 Natomiast źródłem finansowania przewozów o charakterze u żyteczno ści publicznej mog ą by ć w szczególno ści:

- środki własne jednostki samorz ądu terytorialnego, b ędącej organizatorem, - środki z budżetu pa ństwa. Poza wskazanym otwartym katalogiem źródeł finansowania publicznego transportu zbiorowego, źródłami takimi mog ą by ć równie ż inne środki, takie jak: środki pomocowe prorozwojowe pozyskane z fundacji oraz ró żnego rodzaju programów unijnych. Ustawa, cho ć wprost nie reguluje tego zagadnienia, umo żliwia udzielanie dotacji celowych z bud żetu pa ństwa na wspieranie inwestycji w infrastruktur ę transportow ą oraz w środki transportu wykorzystywane w publicznym transporcie zbiorowym, przy czym dotacje takie stanowi ą pomoc publiczn ą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o post ępowaniu w sprawach dotycz ących pomocy publicznej. Przykładem takiej dotacji jest Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007 – 2013, który przewiduje wsparcie w zakresie mi ędzy innymi:

- wspierania projektów zwi ększaj ących udział przyjaznych środowisku środków transportu w przewozie osób, - przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych z zakresu transportu zbiorowego przyczyniaj ących si ę do redukcji zatłoczenia motoryzacyjnego w obr ębie wi ększo ści miast, - rozbudowy sieci szynowych (SKM, linii tramwajowych i trolejbusowych), - zakupu i modernizacji taboru autobusowego i tramwajowego, - budowy i rozbudowy stacji i w ęzłów przesiadkowych, - projektów zwi ązanych z konkurencyjno ści ą przewozów kolejowych i polepszaniem ich jako ści, - pomocy na wznawianie przewozów nowoczesnymi środkami transportu szynowego na szlakach kolejowych, gdzie zlikwidowano przed laty przewozy pasa żerskie, - projektów zwi ększaj ących bezpiecze ństwo w ruchu drogowym oraz usprawnie ń w zarz ądzaniu ruchem,

100 - wyposa żenia dróg w urz ądzenia zwi ększaj ące bezpiecze ństwo ruchu i specjalne oznakowanie przestrzegaj ące kierowców przed gro żą cymi niebezpiecze ństwami.

W praktyce jednak, bior ąc pod uwag ę aktualny stan finansów publicznych oraz panuj ący kryzys finansowy, nale ży stwierdzi ć, że wej ście w życie ustawy o publicznym transporcie zbiorowym postawiło jednostki samorz ądu terytorialnego w bardzo trudnej sytuacji. Musz ą one bowiem, w ramach swego dotychczasowego bud żetu, zorganizowa ć transport.

Powiat Raciborski podj ął si ę rozwi ązania problemu zwi ązanego z organizacj ą transportu na swoim terenie. W niniejszym planie proponuje si ę, aby Starosta Raciborski został organizatorem komunikacji na 14 liniach. By nowo tworzone linie komunikacyjne obsługiwały jak najwi ększy obszar powiatu, a tym samym przyci ągały jak najwi ększ ą liczb ę pasa żerów, zostały one poprowadzone tak że przez miejsca, gdzie nigdy nie funkcjonowała komunikacja publiczna. Jest to bardzo wa żne gdy ż, je żeli z przewozów korzysta taka liczba pasa żerów, że zapewnia to przewo źnikowi osi ągni ęcie dodatniego wyniku finansowego, organizator nie musi udziela ć rekompensaty z bud żetu powiatu. Jako, że linie te obsługuj ą znaczne obszary powiatu, wyr ęczaj ąc tym samym ich wójtów od konieczno ści organizowania odr ębnego transportu gminnego, do czego zobowi ązuje ich mi ędzy innymi ustawa o samorz ądzie gminnym, pomi ędzy zainteresowanymi jednostkami samorz ądu powinny zosta ć zawarte porozumienia, na mocy których gminy te b ędą partycypowa ć w kosztach organizacji przewozów powiatowych . Du że zapotrzebowanie na usługi przewozowe wynika głównie z potrzeb zwi ązanych z edukacj ą tj. przemieszczaniem si ę dzieci i młodzie ży do szkół i uczelni. Podmioty prowadz ące nauczanie i szkolenia w żaden sposób nie koordynuj ą mi ędzy sob ą dobowego czasu rozpocz ęcia i zako ńczenia nauki. Zró żnicowany czas rozpocz ęcia i zako ńczenia zaj ęć z jednej strony wprowadza ć b ędzie takie dostosowanie rozkładu jazdy, aby wychodzi ć na przeciw potrzebom, z drugiej nie pozwala na takie wypełnienie autobusów w ci ągu doby, aby przychody pozwoliły pokry ć koszty usługi. Zagro żeniem dla bud żetu powiatu mo że by ć jedynie stały wzrost kosztów jej funkcjonowania (zwłaszcza galopuj ące ceny paliwa). Jako, że nie mo żna całego

101 wzrostu kosztów przerzuca ć na pasa żerów, konieczne jest wydatkowanie środków publicznych na rekompensat ę dla operatora. W celu zwi ększenia rentowno ści przewozów pasa żerskich organizator winien na bie żą co monitorowa ć frekwencj ę w autobusach i optymalizowa ć trasy oraz rozkłady jazdy. Aby czyni ć to skutecznie nale ży sukcesywnie, co najmniej dwa razy w roku, przeprowadza ć badania i analizy popytu na usługi przewozowe poprzez obserwacje napełnie ń taboru lub badania ankietowe.

Wykonywanie powiatowych przewozów u żyteczno ści publicznej w powiecie raciborskim przez operatora finansowane b ędzie z przychodów ze sprzeda ży biletów, dopłaty bud żetowej w formie refundacji utraconych przychodów z tytułu honorowania ulg i uprawnie ń do przejazdów bezpłatnych oraz rekompensaty z tytułu poniesionych kosztów w zwi ązku ze świadczeniem przez operatora usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego (art. 53 w zwi ązku z art. 50 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym).

Szacuje si ę, że w celu prawidłowego zaspokojenia potrzeb przewozowych oraz w celu zapewnienia dojazdu do wszystkich najwa żniejszych generatorów ruchu na obszarze obj ętym planem, praca przewozowa nie mo że by ć mniejsza ni ż 1 500 000 wozokilometrów rocznie. Szacunkowe roczne przychody ze sprzeda ży biletów wraz z dopłat ą bud żetow ą, przy takiej wysoko ści pracy przewozowej zagwarantuj ą wska źnik rentowno ści na poziomie około 0,65. Oznacza to, że przewozy powiatowe nie b ędą rentowne. Sytuacja ta z punktu widzenia ekonomicznego nie jest korzystna dla organizatora. Nie mo żna jednak że zapomina ć, że głównym zadaniem przewozów o charakterze u żyteczno ści publicznej jest prawidłowe zaspokajanie potrzeb ludno ści, a dopiero pó źniej ewentualne przynoszenie zysków. Wysoko ść rekompensaty przekazywanej operatorowi uzale żniona b ędzie głównie od stosowanego cennika opłat za bilety. Stosuj ąc taryf ę ze średni ą warto ści ą biletu jednorazowego na poziomie 5,00 zł i średni ą warto ści ą biletu miesi ęcznego na poziomie 200,00 zł, nale ży zło żyć rekompensat ę na poziomie około 35 % warto ści potencjału finansowego rynku transportu publicznego w powiecie.

Rekompensata powinna by ć finansowana zarówno przez Powiat Raciborski, jak równie ż przez gminy, na obszarze których komunikacja powiatowa jest organizowana. W tym celu organizator powinien zawrze ć porozumienia o udzielenie

102 pomocy finansowej na organizacj ę publicznego transportu zbiorowego. Proponuje si ę, by kwota rekompensaty została podzielona na poszczególne gminy proporcjonalnie do ilo ści wozokilometrów wykonanych przez operatora na obszarze danej gminy.

Oparcie rozlicze ń na przekazywaniu rekompensaty jest rozwi ązaniem wynikaj ącym z obowi ązuj ących przepisów i jednocze śnie jest form ą najbardziej korzystn ą zarówno dla operatora, jak i organizatora. W celu zagwarantowania wła ściwego poziomu kosztu wozokilometra w całym okresie trwania zawartych umów nale ży przewidzie ć mo żliwo ść waloryzacji stawki wozokilometra. Waloryzacja powinna by ć oparta o wska źniki wzrostu cen paliwa (oleju nap ędowego) oraz wska źnik wzrostu cen (podawany przez GUS). Mo żna ustali ć wagowy wpływ w/w wska źników na waloryzacj ę kosztu wozokilometra. Waloryzacje mo żna przeprowadza ć okresowo np. kwartalnie, półrocznie lub rocznie. Ze wzgl ędu na niestabilno ść cen paliw najlepszym rozwi ązaniem z punktu widzenia organizatora byłoby przeprowadzanie waloryzacji w okresach półrocznych lub rocznych, jednak że bior ąc pod uwag ę zachowanie stabilno ści finansowej operatorów najbardziej rozs ądnym okresem jest przeprowadzanie waloryzacji co kwartał. Szacuje si ę, że średnioroczny wzrost wielko ści rekompensaty w wyniku waloryzacji b ędzie wynosił około 5 %.

9. Preferencje dotycz ące wyboru środków transportowych

Ogólnie transport dzielimy na:

- drogowy,

- kolejowy,

- wodny,

- lotniczy.

Wybieraj ąc środek transportu do obsługi komunikacji publicznej nale ży wzi ąć pod uwag ę przede wszystkim:

103 - koszty funkcjonowania, - czas przewozu, - niezawodno ść , - dost ępno ść przestrzenn ą, - bezpiecze ństwo.

Jednak, ze wzgl ędu na uwarunkowania geograficzne oraz stan infrastruktury, przewozy pasa żerów w powiecie raciborskim odbywa ć si ę b ędą za pomoc ą środków transportu drogowego. Przemawia za tym rozbudowana sie ć dróg, która pozwala przewo źnikom dotrze ć w praktycznie ka żde miejsce powiatu, co powoduje, że usługi transportowe mog ą by ć świadczone i dost ępne dla praktycznie wszystkich mieszka ńców. Na korzy ść tego rodzaju transportu przemawia te ż praktyczny brak jakiejkolwiek alternatywy. W powiecie raciborskim jedyn ą alternatyw ą (i to tylko w przypadku paru linii komunikacyjnych) mógłby by ć transport kolejowy. W rzeczywisto ści jednak, bior ąc pod uwag ę stan kolei (likwidacja linii kolejowych) obecnie jest to nierealne i wysoce nieekonomiczne. Jednak że w przypadku, gdy wprowadzono by nowy „bogatszy i atrakcyjny” rozkład jazdy poci ągów, transport szynowy stałby si ę alternatyw ą dla przewozów powiatowych, jednak że tylko dla mieszka ńców gmin: Nędza, Ku źnia Raciborska oraz Krzy żanowice.

Oczywi ście dominacja transportu drogowego poci ąga za sob ą tak że negatywne zjawiska. Głównie s ą to:

- wzrost zanieczyszczenia środowiska i poziomu hałasu, - nadmierne obci ąż enie sieci drogowej i jej dewastacja (a tak że powstawanie korków w miastach regionu), - wzrost poziomu zagro żenia życia obywateli poprzez wzrost wypadkowo ści.

Dlatego bardzo wa żne jest, by dokona ć wyboru takich środków transportu, które ogranicz ą powstawanie negatywnych zjawisk. Przede wszystkim nale ży zwróci ć uwag ę na normy zu życia paliwa, poziom emisji spalin (normy Euro) oraz poziom emitowanego hałasu.

Organizowanie publicznego transportu zbiorowego to równie ż okre ślenie preferencji w zakresie wyboru środków transportowych. Zakładaj ąc realizacj ę

104 komunikacji w planowej sieci komunikacyjnej przeanalizowano głównie takie aspekty jak: ró żnego rodzaju uwarunkowania i usytuowanie gmin powiatu raciborskiego, stan i sieci dróg, potoki podró żnych, wielko ść potrzeb przewozowych na poszczególnych liniach, mo żliwo ść skomunikowania si ę pasa żerów w ramach komunikacji powiatowej, infrastruktur ę transportow ą itp.

W celu zapewnienia wła ściwych standardów realizowanej komunikacji, w umowie z operatorem nale ży okre śli ć przede wszystkim parametry taboru, jakimi maj ą by ć wykonywane usługi przewozowe, z okre śleniem szczegółów takich jak:

- szeroko ść drzwi, która ma istotny wpływ na czas wsiadania i wysiadania pasa żerów oraz mo żliwo ść obsługi osób niepełnosprawnych; - pojemno ść autobusów – zapewniaj ącą bezpieczny przewóz zakładanej ilo ści pasa żerów. Szacunkowa ilo ść pasa żerów oraz zró żnicowane kształtowanie si ę potrzeb przewozowych w poszczególnych godzinach, dniach i miesi ącach wymaga stosowania taboru o szerokim przedziale pojemno ści. Proponuje si ę wprowadzenie taboru o pojemno ści powy żej 45 miejsc siedz ących do obsługi szczytów przewozowych, taboru o pojemno ści od 20 do 28 do obsługi komunikacji w godzinach wieczornych, w soboty, niedziele i świ ęta oraz autobusów o pojemno ści od 25 do 40 osób do obsługi komunikacji w godzinach mi ędzyszczytowych. Ilo ść taboru powinna by ć dostosowana do planowanej pracy przewozowej i jej rozło żenia w ci ągu dnia.

W wyniku przeprowadzonych analiz szczegółowo okre ślono preferencje dotycz ące środków transportowych do realizacji zało żonych zada ń. Dla planowanej sieci komunikacyjnej obejmuj ącej 14 linii komunikacyjnych minimalne wymagania taborowe to:

• 10 pojazdów posiadaj ących liczb ę miejsc siedz ących od 25 do 40, spełniaj ących, co najmniej normy spalin okre ślone jako EURO 3; • 15 pojazdów posiadaj ących nie mniej ni ż 45 miejsc siedz ących, spełniaj ących, co najmniej normy spalin EURO 2, • 5 pojazdów posiadaj ących liczb ę miejsc od 20 do 28 siedz ących, spełniaj ących, co najmniej normy spalin EURO 2.

105 Wszystkie w/w pojazdy musz ą by ć homologowane w rozumieniu art. 68 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r. poz. 1137) jako autobusy mi ędzymiastowe (kategoria homologacyjna M2 i M3). Stopniowo np. w okresie kolejnych 2 lat nale ży rozwa żyć wprowadzenie autobusów niskopodłogowych do obsługi wybranych kursów (np. obsługuj ących dojazdy do placówek słu żby zdrowia). Proponuje si ę równie ż wprowadzenie ograniczenia wiekowego taboru realizuj ącego przewozy na rzecz Powiatu Raciborskiego, np. pojazdy nie mog ą by ć starsze ni ż 10 lub 15 lat.

Pojazdy powinny spełnia ć ponadto poni ższe wymagania techniczne:

- wła ściwa wentylacja i czysto ść – które maj ą wpływ na wygod ę podró ży, w perspektywie kolejnych lat należy rozwa żyć wprowadzenie wymogu posiadania klimatyzacji, - stan techniczny pojazdów oraz ł ączno ść kierowcy z dyspozytorni ą, policj ą, i pogotowiem ratunkowym, co ma wpływ na bezpiecze ństwo pasa żerów. Jednocze śnie operator musi zapewni ć ł ączno ść (telefon komórkowy, radiotelefon, radio CB) z ka żdym z autobusów realizuj ących komunikacj ę, - normy emisji spalin (tzw. euro) – które maj ą wpływ na zu życie paliwa, a w konsekwencji na koszt realizowanego transportu. Normy te decyduj ą równie ż o poziomie wpływu środków transportu na środowisko. Tabor powinien spełnia ć normy emisji spalin minimum EURO 2. W kolejnych latach (np. co 5 lat) normy te winny by ć zaostrzane.

Nale ży podkre śli ć, że w/w pojazdy, którymi planowane jest wykonywanie przewozów na rzecz Powiatu Raciborskiego, to baza taborowa o wysokim standardzie. Pojazdy spełniaj ące powy ższe wymagania zapewni ą sprawn ą realizacj ę zakładanych potrzeb przewozowych przy jednoczesnym zapewnieniu najwy ższego komfortu podró żowania. Ponadto zaostrzone normy emisji spalin przyczyni ą si ę do ograniczenia negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne.

Zaplanowa ć nale ży równie ż sukcesywnie wprowadzanie i wyposa żenie autobusów we wszystkie elementy poprawiaj ące komfort przejazdu pasa żerów (klimatyzowane wn ętrze autobusu, elektroniczne wy świetlacze kierunkowe, d źwi ękowy system informacyjny), jak równie ż umo żliwiaj ące organizatorowi prowadzenie nadzoru nad

106 realizacj ą zleconych zada ń przewozowych – wprowadzenie systemu monitorowania pojazdu poprzez system GPS.

10. Zasady organizacji rynku przewozów

Ogólne zasady organizacji rynku przewozów okre śla ustawa o publicznym transporcie zbiorowym. Zgodnie z art. 19 wybór operatora świadcz ącego usługi przewozowe na obszarze wła ściwo ści danego organizatora mo że nast ąpi ć w trybie:

a. ustawy Prawo zamówie ń publicznych, b. ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi, c. bezpo średniego zawarcia umowy o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, po spełnieniu wymogów okre ślonych w art. 22 ustawy. . Bior ąc pod uwag ę powy ższe zało żenia rynek przewozowy mo żna ukształtowa ć poprzez wykreowanie przez jednostk ę samorz ądu własnej jednostki organizacyjnej – PKS w Raciborzu Sp. z o.o. lub wybór operatora w trybie ustawy Prawo zamówie ń publicznych i stworzenie monopolu na wykonywanie usług przewozowych o charakterze u żyteczno ści publicznej, lub dopuszczenie konkurencji w postaci prywatnych przewo źników. Monopol, jako forma rynku, która wyklucza wyst ępowania na rynku zjawiska konkurencji, musi dawa ć gwarancj ę, że pojedyncza firma b ędzie w stanie zaspokoi ć potrzeby przewozowe na danym obszarze w sposób bardziej efektywny ni ż dwie lub wi ęcej firm. Monopol mo że jednak prowadzi ć do powstania potencjalnego konfliktu pomi ędzy efektywno ści ą ekonomiczn ą, a zasad ą konkurencji, gdy ż wi ększa liczba firm przewozowych na rynku to wi ększa konkurencja cenowa, co z zasady jest bardziej korzystne dla pasa żerów. Oczywi ście posiadanie własnej jednostki nie daje gwarancji, że przewozów na liniach komunikacyjnych u żyteczno ści publicznej nie zacznie komercyjnie wykonywa ć prywatny przewo źnik. Jest to mo żliwe, gdy ż zgodnie z art. 20 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, operatorowi nie mo żna przyzna ć prawa wył ącznego, o którym mowa w rozporz ądzeniu (WE) nr 1370/2007.

107 Rynek mo że by ć tak że organizowany i rozwijany poprzez wprowadzenie zasady konkurencyjno ści przewo źników. Władze jednostki samorz ądu mog ą podj ąć decyzj ę o otwarciu rynku komunikacji na danym obszarze. Nale ży podkre śli ć, i ż stosunkowo niewielkie zaanga żowanie sektora prywatnego w transport zbiorowy stanowi du żą barier ę w rozwoju stosunków konkurencyjnych. Dodatkowo przewo źnicy prywatni s ą zainteresowani wykonywaniem usług przewozowych wył ącznie na liniach komunikacyjnych, które zapewniaj ą rentowno ść , co jest niekorzystne ze wzgl ędów społecznych. Przewoźnicy prywatni mog ą jednak zapewni ć dwie wymierne korzy ści: po pierwsze kapitał pozwalaj ący ograniczy ć bezpo średnie zaanga żowanie środków publicznych w funkcjonowanie własnych jednostek komunalnych (np. ograniczenie inwestycji taborowych), po drugie wy ższ ą efektywno ść świadczenia usług, a wi ęc ni ższe koszty przy porównywalnej jako ści usług. Prywatni przewo źnicy wł ączeni lub dopuszczeni do systemu komunikacji przyczyniaj ą si ę do obni żenia kosztów i do poprawy jako ści, w tym tak że do lepszego standardu taboru, jednak że stosowanie takiego modelu powoduje znaczne ograniczenie mo żliwo ści kontroli nad operatorami.

Podstawowym i najlepszym rozwi ązaniem dotycz ącym organizacji komunikacji zbiorowej na terenie Powiatu Raciborskiego b ędzie sytuacja, kiedy operatorem zostanie jedna firma transportowa b ędąca jednostk ą podległ ą samorz ądowi – PKS w Raciborzu Sp. z o.o., która realizowa ć b ędzie równie ż obowi ązki organizatora, w szczególno ści w zakresie organizacji systemu informacji dla pasa żerów. Takie rozwi ązanie pozwoli jednostce samorz ądu na bezpo średni ą kontrol ę operatora. Samorz ądowy zakład bud żetowy, lub przedsi ębiorca podległy samorz ądowi uzyskuje przychody za świadczone usługi bezpo średnio od pasa żerów na podstawie obowi ązuj ącej taryfy opłat uchwalonej przez samorz ąd powiatowy. Uzyskuje tak że dochody wynikaj ące z refundacji stosowanych ulg ustawowych oraz dodatkowo rekompensat ę, gdy przychody ze sprzeda ży biletów nie s ą w stanie zapewni ć pokrycia kosztów działalno ści. Sytuacja dotycz ąca wypłaty rekompensaty b ędzie miała miejsce wtedy, gdy ceny za usługi przewozowe b ędą ustalane na stosunkowo niskim poziomie, jako rezultat polityki społecznej i transportowej. W celu ograniczenia wysoko ści wydatków dokonywanych z bud żetu jednostki samorz ądowej nale ży ogranicza ć stosowanie pozaustawowych uprawnie ń do przejazdów ulgowych i bezpłatnych, gdy ż w znacznym stopniu obni żaj ą one dochodowo ść świadczonych usług.

108 Podkre śli ć nale ży, i ż Powiat Raciborski jest wła ścicielem podmiotu wewn ętrznego, który na obszarze powiatu zajmuje si ę wykonywaniem działalno ści transportowej – PKS w Raciborzu Sp. z o.o. Nale ży pami ęta ć, że posiadanie przez samorz ąd samodzielnie lub wspólnie z inn ą jednostk ą samorz ądu terytorialnego 100 % udziałów w spółce transportowej czyni tą spółk ę podmiotem wewn ętrznym (art. 2 lit. j Rozporz ądzenia (WE) nr 1370/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 pa ździernika 2007 r. dotycz ącego usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasa żerskiego), który mo że realizowa ć kompleksowo powiatowe przewozy u żyteczno ści publicznej. Z podmiotem takim mo żna zawrze ć umow ę na świadczenie usług przewozowych w sposób bezpo średni (zgodnie z art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym). Natomiast w przypadku podmiotu wewn ętrznego, w którym jednostka samorz ądu terytorialnego samodzielnie lub wspólnie z inn ą jednostk ą samorz ądu terytorialnego nie posiada 100 % udziałów lub akcji tego podmiotu wewn ętrznego, umowa o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego zawarta bezpo średnio, powinna przyj ąć form ę koncesji na usługi. Warunkiem jest sprawowanie nad t ą spółk ą przez organy publiczne kontroli analogicznej do tej, jak ą sprawuj ą nad własnymi słu żbami.

Proponuje si ę aby realizacj ę komunikacji u żyteczno ści publicznej, dla której organizatorem b ędzie Powiat Raciborski, w cało ści zleci ć podmiotowi wewn ętrznemu Spółce - PKS w Raciborzu. Działanie takie b ędzie ekonomicznie i merytorycznie w pełni uzasadnione.

Podkre śli ć nale ży, i ż ze wzgl ędu na wielko ść pracy przewozowej, jaka zostanie powierzona operatorowi, umowa na świadczenie usług przewozowych powinna by ć zawarta na dłu ższy okres czasu (co najmniej 10 lat). Jest to minimalny okres, jaki zagwarantuje operatorowi spłat ę kapitału zainwestowanego w realizacj ę przewozów (przygotowanie i wyposa żenie autobusów, amortyzacja zakupionego taboru, przygotowanie zaplecza technicznego, pozyskanie odpowiednich pracowników).

109 11. Standardy usług przewozowych

Powiatowe przewozy pasa żerskie o charakterze u żyteczno ści publicznej b ędą realizowane jako powszechnie dost ępna usługa w zakresie publicznego transportu zbiorowego wykonywana przez operatora. Przewozy te b ędą nakierowane w szczególno ści na bie żą ce i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb przewozowych społeczno ści na obszarze powiatu raciborskiego.

Organizowanie i planowanie tego transportu obejmuje równie ż wymóg okre ślenia standardów jego realizacji. W szczególno ści nale ży wzi ąć pod uwag ę nast ępuj ące wymogi w zakresie:

- ochrony środowiska naturalnego – post ępuj ąca degradacja środowiska naturalnego powodowana jest z jednej strony intensywnym ruchem samochodów, powoduj ącym wysok ą emisj ę spalin, hałasu oraz inne uci ąż liwo ści, takie jak zatłoczenie arterii komunikacyjnych, z drugiej za ś eksploatowaniem przez podmioty prowadz ące działalno ść z zakresu komunikacji publicznej starych, niespełniaj ących współczesnych wymogów z zakresu ochrony środowiska środków transportu. Aktualnie wszystkie nowo produkowane autobusy i ich jednostki nap ędowe musz ą spełnia ć europejskie wymogi odno śnie emisji spalin, które kategoryzowane s ą w skali od EURO 1 do EURO 5 (wdro żenie normy EURO 6 planowane jest w roku 2014). Natomiast pojazdy realizuj ące przewóz publiczny, które zostały dopuszczone do ruchu przed wdro żeniem powy ższych norm zu żywaj ą nie tylko du że ilo ści paliwa, ale dodatkowo powoduj ą emitowanie do środowiska naturalnego szkodliwych zwi ązków, takich jak: tlenek w ęgla, tlenki azotu i siarki oraz metanowych zwi ązków organicznych, przede wszystkim zwi ązku ołowiu. W celu poprawy stanu środowiska naturalnego powiatu raciborskiego, planuje si ę korzystanie z autobusów spełniaj ących coraz ostrzejsze normy ochrony środowiska. Realizacja komunikacji taborem spełniaj ącym te wymagania podwy ższy standard transportu publicznego na obszarze powiatu, a jednocze śnie ograniczy negatywny wpływ na środowisko naturalne. Jednoczenie podej ście to mo że mobilizowa ć innych przewo źników do odnowy posiadanego taboru. Szczegółowe wymagania dotycz ące środków transportu niezb ędnych do wykonywania powiatowych przewozów u żyteczno ści publicznej zostały omówione w rozdziale 9.

110 - dost ępu osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej zdolno ści ruchowej do publicznego transportu zbiorowego – okre ślenie standardu usług przewozowych wi ąż e si ę ści śle z zasad ą powszechnego dost ępu obywateli do korzystania ze środków transportowych w transporcie publicznym. Zasada ta w szczególno ści powinna uwzgl ędnia ć takie organizowanie transportu oraz infrastruktury transportowej, aby w maksymalnym stopniu zapewni ć osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej zdolno ści ruchowej, samodzielny (lub za pomoc ą opiekuna), nieutrudniony dost ęp do infrastruktury (dworce, kasy, przystanki, tabor itp.), oraz mo żliwo ść przemieszczania si ę środkami transportu publicznego. D ążą c do jak najlepszego dostosowania taboru do potrzeb osób niepełnosprawnych organizator transportu winien kła ść nacisk na to, by operator wprowadzał ró żnorakie udogodnienia, na przykład takie jak: • zapewnienie wła ściwej szeroko ści drzwi, która ma istotny wpływ na czas wsiadania i wysiadania pasa żerów oraz mo żliwo ść obsługi osób niepełnosprawnych oraz zapewnienie, by co najmniej jedne drzwi autobusu były otwierane automatycznie poprzez sterowanie z miejsca kierowcy, • wydzielenie i oznakowanie w środkach transportu przestrzeni dla pasa żerów niepełnosprawnych. Ponadto organizator transportu winien d ąż yć, by stanowiska odjazdowe i przyjazdowe na dworcach autobusowych oraz cała infrastruktura towarzysz ąca zostały przystosowane do obsługi osób niepełnosprawnych oraz osób z ograniczon ą zdolno ści ą ruchow ą.

- dost ęp podró żnych do infrastruktury przewozowej – wszystkie przystanki komunikacyjne i towarzysz ąca infrastruktura przystankowa, jako miejsca przeznaczone do wsiadania i wysiadania pasa żerów na danej linii komunikacyjnej, powinny spełnia ć przynajmniej minimalne wymagania ustawowe. Wa żne jest równie ż, aby posiadały odpowiedni standard pozwalaj ący na powszechny i bezpieczny dost ęp do przystanku. Zadaniem organizatora winno by ć monitorowanie standardu w/w infrastruktury oraz kierowanie ewentualnych uwag do wła ściwych zarz ądców przystanków.

111 12. System informacji dla pasa żerów

Bardzo wa żnym elementem planu transportowego powiatu raciborskiego jest okre ślenie zało żeń zintegrowanego systemu informacji dla pasa żera. Zanim pasa żer skorzysta z usługi komunikacji publicznej, powinien mie ć mo żliwo ść dost ępu i pozyskania niezb ędnych informacji o układzie i przebiegu linii, obowi ązuj ących taryfach biletowych oraz czasie przejazdu. Miejscem, gdzie mo że dokona ć powy ższych czynno ści powinien by ć tzw. zintegrowany w ęzeł przesiadkowy. Winien on by ć wyposa żony w niezb ędn ą dla obsługi podró żnych infrastruktur ę, w szczególno ści w miejsca postojowe, przystanki, punkty sprzeda ży biletów oraz systemy umożliwiaj ące zapoznanie si ę z w/w informacjami dotycz ącymi sieci komunikacyjnej. W tym celu proponuje si ę stworzenie odpowiedniego i dogodnie zlokalizowanego punktu informacyjnego – Punktu Obsługi Pasa żera. Punkt Obsługi Pasa żera to miejsce, gdzie b ędzie mo żna mi ędzy innymi:

− pozyska ć informacje dotycz ące funkcjonowania zbiorowego transportu publicznego, w tym zapozna ć si ę z obowi ązuj ącymi przepisami porz ądkowymi (regulaminem przewozów), − zapozna ć si ę z mo żliwo ściami dotarcia do celu podró ży, − zapozna ć si ę z obowi ązuj ącymi taryfami biletowymi, − zakupi ć bilet bez wzgl ędu na jego rodzaj, − uzyska ć informacje o wszelkich zmianach dokonywanych w rozkładach jazdy.

Punkt Obsługi Pasa żera powinien by ć zlokalizowany w dogodnym dla pasa żerów miejscu. Najlepszym rozwi ązaniem byłoby umieszczenie go w centralnej cz ęś ci miasta, w którym koncentruje si ę wiele środków transportu publicznego. Takim miejscem dla powiatu raciborskiego b ędzie dworzec autobusowy, który zlokalizowany jest w samym centrum Raciborzu przy ulicy Batorego. Za takim rozwi ązaniem przemawia fakt, i ż na dworcu autobusowym prowadzone jest obecnie przez PKS w Raciborzu Sp. z o.o. Biuro Obsługi Klienta spełanijące kompleksowo wymagania Punktu Obsługi Pasa żera. Aby zapewni ć pasa żerom kompleksow ą obsług ę i dost ęp do usług komunikacyjnych na wysokim poziomie niezb ędna byłaby koordynacja poł ącze ń ró żnych rodzajów środków transportu niezale żnie od tego, kto jest organizatorem przewozów. Obecnie koordynacja taka praktycznie nie istnieje,

112 gdy ż organizatorzy publicznego transportu autobusowego (Powiat Raciborski i Miasto Racibórz), o których mowa w ustawie o publicznym transporcie zbiorowym, nie prowadz ą takich działa ń, co niew ątpliwie utrudnia podró ż pasa żerom zmuszonym do dokonywania przesiadek. Pewnym usprawiedliwieniem jest tutaj fakt, i ż organizatorzy ci obsługuj ą różne rodzaje komunikacji autobusowej, co powoduje, że koordynacja taka była by bardzo trudna do realizacji. Praktycznie mo żliwa ona jest wył ącznie na dworcu autobusowym w Raciborzu, gdzie zaczyna si ę i ko ńczy wi ększo ść kursów komunikacji publicznej funkcjonuj ącej w powiecie. Dodatkowo przez obszar powiatu prowadzone s ą w bardzo ograniczonym zakresie przewozy kolejowe. Koordynacja przewozów autobusowych z kolejowymi jest praktycznie niemo żliwa i ekonomicznie nieopłacalna. Powodem jest stałe ograniczanie zakresu przewozów oraz zawieszanie kursów kolejowych. Bior ąc pod uwag ę ogrom problemów mo żna stwierdzi ć, że przed organizatorami transportu stoj ą du że wyzwania. Niew ątpliwie nale ży jednak podj ąć działania, które pozwol ą, na cho ć zadowalaj ące zintegrowanie przewozów wykonywanych na obszarze powiatu. Działania te sprawi ą, że komunikacja publiczna stanie si ę dla pasa żera bardziej przyjazna. Jak ju ż wspomniano powy żej pasa żerowi nale ży zapewni ć dost ęp do aktualniej i rzetelnej informacji niezale żnie od miejsca sk ąd planuje i rozpoczyna podró ż. Du żą rol ę odgrywa tutaj sam przystanek autobusowy, który mo że funkcjonowa ć jako słupek przystankowy lub wiata. Na takim przystanku powinien znajdowa ć si ę aktualny rozkład jazdy, który b ędzie zawierał podstawowe informacje dotycz ące mo żliwo ści przemieszczania si ę na danej linii. Za stan i aktualizacj ę rozkładu jazdy odpowiada organizator publicznego transportu zbiorowego. Z uwagi na fakt, i ż w powiecie raciborskim wyst ępuj ą dwaj organizatorzy transportu zbiorowego, władze powiatu powinny podj ąć negocjacje w celu wypracowania wspólnego systemu informacji przystankowej dla pasa żerów, a nast ępnie rozszerzy ć jego stosowanie o przewo źników wykonuj ących transport na liniach komercyjnych. Rozkłady jazdy zamieszczone na przystankach komunikacyjnych zawiera ć musz ą wszystkie niezb ędne informacje przewidziane w ustawie Prawo przewozowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. nr 50, poz. 601 ze zmianami) oraz rozporz ądzeniu w sprawie rozkładów jazdy (Dz. U. z 2012 r. poz. 451).

113 Wszystkie niezb ędne informacje dotycz ące komunikacji publicznej nale ży tak że udost ępni ć przy u życiu nowoczesnych technologii, głównie drog ą internetow ą. Proponuje si ę utworzenie zakładki internetowej z informacjami dotycz ącymi komunikacji publicznej organizowanej przez powiat raciborski wy świetlanej na stronie internetowej www.powiatraciborski.pl oraz na stronie operatora. Dodatkowo, nale ży rozwa żyć opracowanie:

− interaktywnego, internetowego rozkładu jazdy, − internetowego rozkładu jazdy w wersji na telefony komórkowe, − internetowego organizera podró ży, który poda pasa żerowi potencjaln ą tras ę do celu podró ży, liczb ę koniecznych przesiadek oraz szacowny czas trwania (niezb ędna tutaj jest baza rozkładów jazdy wszystkich przewo źników komunikacji publicznej obsługuj ących obszar powiatu raciborskiego, ł ącznie z przewo źnikami kolejowymi).

Informacja pasa żerska jest jednym z wa żniejszych elementów współczesnego transportu zbiorowego. Tworzy si ę j ą po to, by zmniejsza ć zaanga żowanie pasa żerów w poszukiwanie informacji, oszcz ędza ć ich czas i zwi ększa ć wygod ę. Wizualizacja informacji dla pasa żera powinna by ć wizytówk ą organizatora i operatora i powinna przyci ąga ć zarówno swoj ą szat ą graficzn ą, jak i jasn ą i łatwo zrozumiał ą tre ści ą. Stworzenie zintegrowanego systemu informacji dla pasa żera, obejmuj ącego sie ć transportu zbiorowego w całym powiecie, powinno stać si ę jednym z głównych działa ń organizatora transportu.

System ten powinien głównie obejmowa ć dworzec autobusowy w Raciborzu. System ten winien wykorzystywa ć do przekazywania informacji zarówno obraz i dźwi ęk.

Główne elementy takiego systemu to: − zbiorcze tablice odjazdów i przyjazdów,

− tablice informacyjne na stanowiskach odjazdów,

− monitory z informacj ą zbiorcz ą,

− komunikaty głosowe na stanowiskach przystankowych,

− zegary.

114

Nale żałoby tak że wypracowa ć jednolity system informacji stosowanych na przystankach autobusowych przez wszystkich przewo źników. Dla komunikacji powiatowej i regionalnej proponuje si ę wprowadzenie nast ępuj ącego wzoru tabliczki przystankowej:

115

Prezentowana tabliczka przystankowa stanowi przykład i zawiera wszystkie najistotniejsze informacje dla potencjalnego pasa żera. Oprócz rozkładu jazdy zawieraj ącego tras ę i czas przejazdu, podana została tak że taryfa opłat za bilety jednorazowe według stref obowi ązywania. Na wa żniejszych przystankach usytuowanych na terenie obejmowanym przez planowan ą sie ć (np. Racibórz D.A., Racibórz Plac Konstytucji 3 Maja Polna/Ocicka, Ku źnia Raciborska/Ko ściół, itp.) nale ży oprócz standardowej tabliczki przystankowej umie ści ć tak że regulamin przewozów oraz zbiorcz ą taryf ę opłat.

Ponadto ka żdy z autobusów obsługuj ących komunikacj ę organizowan ą przez Powiat Raciborski powinien by ć wyposa żony w tablic ę informacyjn ą zawieraj ącą podstawowe informacje dotycz ące sieci komunikacyjnej:

− dane organizatora i operatora, − schemat sieci komunikacyjnej z podziałem na linie (wraz z opisem przebiegu linii), − taryf ę opłat za bilety jednorazowe i miesi ęczne (wraz z cenami biletów ulgowych), − zestawienie stosowanych ulg ustawowych i handlowych, − wyci ąg z przepisów porz ądkowych w powiatowym regularnym przewozie osób (regulamin).

Kształt, wielko ść , wygl ąd graficzny oraz sposób zamontowania tablicy informacyjnej w autobusach mo że by ć ró żny w zale żno ści od rodzaju taboru i powinien być uzgadniany z operatorem.

116 13. Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego

Wyznaczaj ąc kierunku rozwoju publicznego transportu zbiorowego nale ży zwróci ć uwag ę na podstawow ą rol ę transportu, któr ą jest konieczno ść zapewnienia pasa żerom wygodnych warunków przemieszczania si ę. Dotyczy to szczególnie osób nieposiadaj ących własnych środków lokomocji – z powodów ekonomicznych, zdrowotnych, ze wzgl ędu na młody wiek, lub z jakichkolwiek innych przyczyn. Dodatkowym zadaniem transportu jest zapobieganie negatywnym skutkom nadmiernego rozwoju motoryzacji, takim jak wzrost zanieczyszczenia powietrza, wzrost poziomu hałasu, nadmierne zatłoczenie dróg i wypełnianie wszystkich wolnych przestrzeni w centrum miast przez parkuj ące pojazdy. Nowoczesny, ekologiczny, efektywny i relatywnie tani transport publiczny nie oznacza usług przewozowych na niskim poziomie jako ściowym. Wymaga on od organizatora oferowania prostej sieci poł ącze ń (bez nadmiernej ilo ści dubluj ących si ę linii) i stworzenia infrastruktury odpowiadaj ącej oczekiwaniom ka żdej z grup pasa żerskich. Utrzymanie równowagi pomi ędzy transportem publicznym, a indywidualnym jest konieczne dla zachowania odpowiednich warunków życia mieszka ńców w środowisku wolnym od nadmiaru zanieczyszcze ń, hałasu i zatłoczonych dróg. Dbaj ąc o rozwój transportu publicznego nie mo żna zatem pomin ąć elementów uprzywilejowania środków lokomocji w ruchu drogowym. Priorytet dla autobusów w ruchu drogowym jest najwa żniejszym czynnikiem podnosz ącym jako ść podró żowania transportem publicznym w stosunku do własnego samochodu. Inwestycje w zapewnienie tych priorytetów przyczyniaj ą si ę do wzrostu udziału podró ży transportem publicznym i jednocze śnie do spadku zatłoczenia na drogach. Przyspieszenie przejazdu autobusów sprzyja równie ż zmniejszeniu kosztów eksploatacji systemu transportu publicznego. Kolejny aspekt, na który nale ży zwróci ć uwag ę, wi ąż e si ę z analiz ą zmian społeczno-demograficznych w Polsce. Otó ż wszystkie wska źniki pokazuj ą, że stajemy si ę z roku na rok społecze ństwem coraz starszym. Bior ąc to pod uwag ę, bardzo wa żnym aspektem rozwoju komunikacji publicznej jest stała troska o pasa żerów starszych, niepełnosprawnych oraz wszystkich, którzy maj ą trudno ści w przemieszczaniu si ę, co b ędzie sprzyja ć ich wychodzeniu ze społecznego wyizolowania.

117 Nie mniej wa żnym aspektem jest równie ż zapewnienie wygodnych i bezpiecznych warunków oczekiwania na przystankach oraz wymiana taboru komunikacji na pojazdy dostosowane do potrzeb osób o ograniczonej sprawno ści ruchowej, wyrównanie poziomu peronów przystankowych z wysoko ści ą stopni wej ściowych w pojazdach oraz ograniczenie innych uci ąż liwo ści na trasach doj ść do przystanków od miejsc zamieszkania oraz od przystanków do podstawowych celów podró ży (szpital, apteki, przychodnie, urz ędy, ko ścioły, cmentarz).

Uwzgl ędniaj ąc powy ższe zasady, stwierdzono, że podstawowe kierunki rozwoju transportu zbiorowego w Powiecie Raciborskim to:

1. zapewnienie odpowiedniej dost ępno ści do obiektów u żyteczno ści publicznej; 2. zapewnienie odpowiedniej siatki poł ącze ń regionalnych i krajowych; 3. minimalizacja negatywnego wpływu transportu na mieszka ńców oraz środowisko naturalne i poprawa stanu bezpiecze ństwa ruchu; 4. dąż enie do poprawy wizerunku powiatu; 5. stworzenie elektronicznego biletu oraz informatycznej platformy do pobierania opłat za przejazdy komunikacj ą wszystkich przewo źników; 6. poprawa dost ępno ści osób o ograniczonej sprawno ści ruchowej do systemu transportowego; 7. tworzenie realnej konkurencji w stosunku do transportu indywidualnego; 8. poprawa integralno ści systemu transportu; 9. poprawa standardu komunikacji zbiorowej; 10. łagodzenie nierównomierno ści obsługi transportowej poszczególnych obszarów powiatu; 11. budowa i przebudowa zatok i wiat przystankowych; 12. utrzymanie węzła przesiadkowego w Raciborzu (dworzec autobusowy przy ul. Batorego), jako miejsca w powiecie pozwalaj ącego na integracj ę ró żnych przewo źników oraz na przesiadk ę z komunikacji lokalnej i regionalnej na miejsk ą; 13. wspieranie projektów dotycz ących zastosowania priorytetów w ruchu dla komunikacji zbiorowej poprzez wprowadzenie detekcji autobusów na kluczowych skrzy żowaniach i wy świetlanie sygnału zielonego przed zbli żaj ącym si ę autobusem;

118 14. popraw ę bezpiecze ństwa na przystankach poprzez zastosowanie monitoringu w wyznaczonych miejscach; 15. wprowadzenie informacji w postaci tablic elektronicznych na najwa żniejszych przystankach w powiecie; 16. w celu poprawy jako ści informacji pasa żerskiej, oprócz tablic elektronicznych z wy świetlaniem rozkładu jazdy na dworcu autobusowym, zastosowanie powinien znale źć elektroniczny system nadzoru i monitoringu pojazdów (wraz z informacj ą o rzeczywistych odjazdach pojazdów umieszczan ą na przystankach, w Internecie i telefonach komórkowych).

Jak ju ż było wspomniane powy żej w Powiecie Raciborskim funkcjonuj ą równie ż inne jednostki wykonujące usługi przewozowe. S ą to:

− Przedsi ębiorstwo Komunalne w Raciborzu Sp. z o.o. – wykonuje przewozy na liniach miejskich w obr ębie miasta Racibórz oraz przyległych gmin. − prywatni przewo źnicy obsługuj ący komunikacj ę regionaln ą.

Z uwagi na powy ższe, głównym kierunkiem rozwoju transportu jest integracja komunikacji. Pozwoli to na kompleksowe dotarcie do mieszka ńców i uczyni transport publiczny przyjaznym dla obywatela.

Zintegrowanie komunikacji powinno polega ć przede wszystkim na:

− zintegrowaniu sieci komunikacyjnej, − zintegrowaniu rozkładów jazdy ró żnych przewo źników, − wprowadzeniu jednego biletu elektronicznego dla wszystkich rodzajów komunikacji publicznej (autobusowej) na terenie powiatu niezale żnie od tego, jaka jednostka jest organizatorem (przy zachowaniu odr ębnych dla ka żdego organizatora cen biletów), − utworzeniu wi ększej ilo ści zintegrowanych w ęzłów przesiadkowych, − obni żeniu kosztów komunikacji i obni żeniu cen biletów.

Wszystkie zagadnienia i tematy dotycz ące realizacji transportu zbiorowego o charakterze u żyteczno ści publicznej na terenie Powiatu Raciborskiego, b ędące przedmiotem opracowania niniejszego „Planu Zrównoważonego Rozwoju

119 Publicznego Transportu Zbiorowego” pozwoliły w konsekwencji na okre ślenie podstaw, które pozwol ą na prowadzenie, zgodnie z ustaw ą o publicznym transporcie zbiorowym, powiatowych przewozów pasa żerskich, których organizatorem b ędzie Powiat Raciborski. Zaznaczy ć nale ży, że „Plan Zrównowa żonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego” mo że podlega ć (nawet powinien) aktualizacji w przypadku opublikowania planu wojewódzkiego opracowanego przez Marszałka Województwa Śląskiego, a tak że w wyniku wyst ąpienia nowych potrzeb w zakresie powiatowej, publicznej komunikacji pasa żerskiej.

14. Podsumowanie

Podstawowe zadania i cele zwi ązane z transportem zbiorowym zostały ju ż omówione we wcze śniejszych rozdziałach po świ ęconych strategii i kierunkom rozwoju transportu.

Najwa żniejszym zadaniem wynikaj ącym z niniejszego planu jest konieczno ść opracowania wspólnego systemu informacji dla pasa żerów, obejmuj ącego wszystkich przewo źników, a tak że konieczno ść poprawy oznakowania istniej ących przystanków (uzupełnienie brakuj ących znaków drogowych). Z kolei najpilniejszym zadaniem zarz ądców dróg winno by ć jak najszybsze przeprowadzenie modernizacji infrastruktury przystanków lub budowa zatok autobusowych w szczególno ści w tych miejscach, które obecnie s ą niebezpieczne dla pasa żerów, a osobom z ograniczeniami ruchowymi wr ęcz uniemo żliwiaj ą korzystanie z komunikacji.

W nast ępnych etapach nale ży doprowadzi ć do zniesienia barier architektonicznych w miejscach, w których obecnie dost ęp do transportu zbiorowego jest utrudniony. Etap ten powinien by ć cały czas monitorowany, w szczególno ści podczas przeprowadzania modernizacji dróg. Bardzo istotna mo że by ć tutaj współpraca samorz ądu z sektorem prywatnym. Podmioty gospodarcze budujące stacje benzynowe, domy handlowe, budynki biurowe, budynki mieszkalne, parkingi czy inne obiekty u żyteczno ści publicznej, powinny partycypowa ć w modernizacji i budowie

120 infrastruktury drogowej przy tych obiektach, usprawniaj ącej ich obsług ę – mog ą to by ć odcinki dróg i poł ącze ń z istniej ącymi drogami, skrzy żowania z wyposa żeniem technicznym lub miejsca postojowe i manewrowe oraz tak że przystanki transportu publicznego wraz z wyposa żeniem. Rozwi ązania takie powinny obligatoryjnie wynika ć z projektów budowlanych. Powinna to by ć infrastruktura drogowa słu żą ca budowanym obiektom nie tylko bezpo średnio, ale tak że w pewnych od nich odległo ściach.

Z kolei w celu usprawnienia obsługi pasa żerów nale ży d ąż yć do wypracowania wspólnego, elektronicznego, bezdotykowego systemu biletowego i systemu poboru opłat za przejazd lub zastosowa ć system SMS-owego zakupu biletu.

W przewozach powiatowych nale żałoby rozwa żyć mo żliwo ść wprowadzenia internetowego systemu dystrybucji biletów miesi ęcznych. Obecnie brak takiej usługi jest zastanawiaj ący. Poprawiłaby ona sytuacj ę pasa żerów, gdy ż wi ększa ich cz ęść to ludzie młodzi, lubi ący korzysta ć z wszelkich nowinek technicznych.

W dalszej perspektywie, po realizacji w/w zada ń, dla uatrakcyjnienia podró ży komunikacj ą publiczn ą, nale ży wdro żyć system elektronicznego nadzoru i monitoringu pojazdów wraz z informacj ą o rzeczywistych odjazdach pojazdów umieszczan ą na przystankach, w Internecie i telefonach komórkowych. Dobrym rozwi ązaniem wpływaj ącym na komfort podró ży jest stosowanie w autobusach monitorów oraz komunikatów głosowych, które znacznie ułatwiaj ą podró żowanie osobom głuchoniemym i niewidomym. Takie rozwi ązanie pozwala zarówno na komercyjne umieszczanie reklam, ale przede wszystkim ułatwia wszystkim pasa żerom orientacj ę w terenie oraz wskazuje nast ępny cel podró ży.

Powiat Raciborski jako organizator transportu powinien rozwa żyć zakup autobusów przyjaznych dla środowiska (spełniaj ącym najwy ższe normy emisji spalin – Euro 5 oraz w przyszło ści Euro 6) lub nakaza ć operatorowi w zawartej umowie, by przewozy realizował takim taborem. Takie rozwi ązanie zapewnia korzy ści nie tylko pasa żerom i środowisku naturalnemu, ale wpływa równie ż na aspekt finansowy realizowanej komunikacji, gdy ż przedkłada si ę na mniejsze zu życie paliwa. Ma to niebagatelne znaczenie, bior ąc pod uwag ę stale rosn ące ceny paliw. Mo żna tutaj równie ż rozwa żyć opłacalno ść stosowania autobusów z nap ędem elektrycznym, które ju ż pojawiły si ę na rynku. Jednak priorytetem winno by ć dostosowanie taboru do potrzeb osób o ograniczonej sprawno ści ruchowej.

121 Jak wi ęc wida ć przed Powiatem Raciborskim jako organizatorem transportu stoj ą nie lada wyzwania. Niestety lata zaniedba ń doprowadziły do degradacji transportu publicznego. Obecnie, by osi ągn ąć jego zadowalaj ący poziom, trzeba wykona ć szereg wy żej wymienionych zada ń. W niektórych miejscach trzeba praktycznie budowa ć struktur ę transportow ą od podstaw. Niestety działania takie wi ążą si ę z konieczno ści ą dokonywania bardzo du żych wydatków z środków publicznych. Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym nakładaj ąc na jednostki samorz ądu tyle nowych zada ń jednocze śnie jasno okre śliła, z czego nale ży je finansowa ć. Maj ą to by ć przede wszystkim środki własne danej jednostki.

II. CZ ĘŚĆ GRAFICZNA

1. Plan sieci komunikacyjnej – powiatowe przewozy użyteczno ści publicznej organizowane przez Powiat Raciborski

Zgodnie z § 3 rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 maja 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu planu zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. nr 117, poz. 684) plan transportowy winien składa ć si ę z cz ęś ci tekstowej i cz ęś ci graficznej. Cz ęść graficzna powinna zawiera ć rysunek przedstawiaj ący sie ć komunikacyjn ą w granicach obszaru, na którym ma si ę odbywa ć przewóz o charakterze u żyteczno ści publicznej.

Bazuj ąc na uj ętych w cz ęś ci tekstowej niniejszego planu propozycjach ukształtowania sieci komunikacyjnej, poni żej przedstawiono rysunek sieci komunikacyjnej na obszarze Powiatu Raciborskiego, na której b ędą prowadzone powiatowe przewozy u żyteczno ści publicznej organizowane przez Powiat Raciborski.

122