De Gaulle” Tasavvuru: 1945 Sonrasi Fransa’Nin Yeni Düzene Adaptasyon Süreci

İSTANBUL MEDENİYET ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BILIMLER ENSTİTÜSÜ ULUSLARARASI İLİŞKİLER ANABİLİM DALI ULUSLARARASI İLİŞKİLER BİLİM DALI İMPARATORLUKTAN ULUS – DEVLETE BİR “DE GAULLE” TASAVVURU: 1945 SONRASI FRANSA’NIN YENİ DÜZENE ADAPTASYON SÜRECİ (YÜKSEK LİSANS TEZİ) Hanife ŞİN Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Süleyman ELİK Haziran – 2016 i ii ONAY İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Yüksek Lisans öğrencisi olan Hanife ŞİN’in hazırladığı ve jüri önünde savunduğu “İmparatorluktan Ulus – Devlete Bir “De Gaulle” Tasavvuru: 1945 Sonrası Fransa’nın Yeni Düzene Adaptasyon Süreci” başlıklı tez başarılı kabul edilmiştir. JÜRİ ÜYELERİ İMZA Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Süleyman Elik ............................. Kurumu: İstanbul Medeniyet Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı Üyeler: Prof. Dr. Ahmet Kavas ............................. Kurumu: İstanbul Medeniyet Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı Doç. Dr. Nurettin Gemici ............................. Kurumu: İstanbul Üniversitesi İslam Tarihi Anabilim Dalı Tez Savunma Tarihi: 29 Haziran 2016 iii iv ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI İstanbul Medeniyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü bünyesinde hazırladığım bu Yüksek Lisans tezinin bizzat tarafımdan ve kendi sözcüklerimle yazılmış orijinal bir çalışma olduğunu ve bu tezde; 1- Çeşitli yazarların çalışmalarından faydalandığımda bu çalışmaların ilgili bölümlerini doğru ve net biçimde göstererek yazarlara açık biçimde atıfta bulunduğumu; 2- Yazdığım metinlerin tamamı ya da sadece bir kısmı, daha önce herhangi bir yerde yayımlanmışsa bunu da açıkça ifade ederek gösterdiğimi; 3- Alıntılanan başkalarına ait tüm verileri (tablo, grafik, şekil vb. de dahil olmak üzere) atıflarla belirttiğimi; 4- Başka yazarların kendi kelimeleriyle alıntıladığım metinlerini kaynak göstererek atıfta bulunduğum gibi, yine başka yazarlara ait olup fakat kendi sözcüklerimle ifade ettiğim hususları da istisnasız olarak kaynak göstererek belirttiğimi, beyan ve bu etik ilkeleri ihlal etmiş olmam halinde bütün sonuçlarına katlanacağımı kabul ederim. Hanife ŞİN v vi ÖNSÖZ “Dar kapıdan girmeye çabalayın. Çünkü Kişiyi yıkıma götüren kapı büyük ve yol geniştir. Bu kapıdan girenler çoktur. Yaşama götüren kapı ise dar, yol da çetindir. Bu yolu bulanlar çok azdır.” André Gide’in Dar Kapı adlı eseri bu pasajla açılıyor. Üç yılda, büyük çabalar sarf ederek tamamladığı eserini kolayı değil zoru tercih etmenin önemine vurgu yapan böyle bir alıntıyla açmayı uygun gören André Gide gibi, ben de üç yılda ve büyük ve yoğun bir anlama ve anlamlandırma; olayları tarihsel ve sistemik perspektiften bakılacak geniş bir çerçeveye yerleştirme çabası sarf ettiğim bu çalışmamı bu pasajla açmayı uygun buldum. Her çalışma büyük bir zihin ve ruh yolculuğu. Üzerinde çalışılacak konuyu seçmekle başlayıp konunun ulaştığı boyutlar karşısında şaşırdığınız; derinlere indikçe ‘ne çok şeyi bilmiyorum’ dediğiniz ve öğrendiğiniz devasa boyuttaki yeni bilgiler karşısında giderek ‘ne çok şeyi biliyorum’ demeye başladığınız; bazen önünüze açılan yeni düşünce ufuklarını, bakış açınızı değiştiren yeni formları görünce sevinçten uyuyamadığınız ama bazen de içine çıkılmaz derin düşünce kuyularının içine düştüğünüz yorucu ama güzel bir yolculuk her çalışma. Benim bu yolculuğum da yüksek lisans çalışmam sırasında aldığım siyasi tarih dersinde başladı. Fatih Bayram Hocamın “Hanife hanım bize bir De Gaulle anlatsanız” diyerek önüme açtığı yolu Süleyman Elik Hocamın “De Gaulle’ün Cezayir politikasını incelemelisiniz” önerisi tamamladı. Ben hiç farkında olmadan hem çok güzel hem de boyutları itibariyle çok geniş bir konunun içinde buldum kendimi. Çalışmam ilerledikçe daha fazla öğrenmek istediğim, beni her etabında daha fazla içine çeken bir konu oldu bu. Yirminci yüzyıla ulusal ve uluslararası ortamda pek çok anlamda damgasını vuran, farklı karakteristik özellikleri ve yüzyılın paradigma dönüşümüne karşı uyguladığı farklı politikalar ile adeta uluslararası bir fenomen haline gelen; sistem dönüşümüne karşı yaptığı meydan okuma üzerinden yeni sistemin yapısını ve bütün kurucu araçlarını ifşa eden De Gaulle’ü çalışmak çok iyi bir uluslararası sistem okuması yapmanın kapılarını açtı. De Gaulle’ün Fransa adına yeni sisteme adapte olma ve onu değiştirme çabasını Cezayir ve Cezayir’le birlikte Afrika politikasını incelemeden tam anlamanın imkansız, imkansız olmasa da eksik bir çalışma olacağını anladığımda uluslararası ilişkiler çerçevesinde ancak tarihi, siyasi, vii ekonomik, ideolojik çok geniş boyutları ilgilendirecek bütüncül bir çalışma yapılması gereği göründü. Yirminci yüzyılı ve ondan sonraki yüzyılları belirleyecek büyük bir sistem ve paradigma dönüşümünü, bu dönüşümün sahibi büyük hegemonya ve onun metotları, döneme damgasını vuran büyük bir lider ve onun büyük politikası, eski sisteme son veren büyük araçlar üzerinden anlamaya çalışmak; yeni kurulan dünya düzenine en sıra dışı tepkiyi veren, sistemi zorlayan Fransa üzerinden çalışmak, sistemi anlamak ve sınırlarını görmek açısından çok kıymetli veriler sundu Medeniyet Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümünde yürüttüğüm Yüksek lisans çalışmam süresince öğrenci merkezli bir yaklaşım sergileyerek gösterdikleri ilgi, destek ve anlayış için tüm bölüm hocalarıma; Prof. Dr. Ahmet Kavas, Prof. Dr. Lütfullah Karaman, Yrd. Doç.Dr. Fatih Bayram ve üç yıl boyunca hiç öf demeden büyük bir sabır ve engin bir hoşgörü göstererek desteğini eksik etmeyen tez danışmanım Yrd. Doç. Dr. Süleyman Elik Hocama şükranlarımı sunarım. Çalışmam süresince güzel anlarımda olduğu kadar sıkıntılı anlarımda da motivasyonumu yükselterek desteklerini hissettiren, bu çalışma nasıl biter diye düşündüğüm anlarda umut kaynağı olan, moral veren sabır gösteren ve asla sorgulamayan başta annem Sabiha Şin olmak üzere ailemin tüm fertlerine; moral desteklerini eksik etmeyen yüksek lisans dönem arkadaşlarıma ve lisanstan kadim dostlarıma teşekkürü de ayrıca bir borç biliyorum. Yine çalışma konumun dünya genelinde üzerinde geniş kapsamlı yayınlar yapılan, sayısız araştırma ve incelemeye konu olan geniş kapsamlı bir konu olması ve ne yazık ki konu üzerinde ülkemizde çok az sayıda kaynak bulunması gibi durumlar karşısında, Türkiye sınırları içerisinde kaynak sıkıntısı yaşadığımı da belirtmek isterim. Galatasaray Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, Bilkent Üniversitesi ve Kadir Has Üniversitesi, BİSAV kütüphanelerinden, özellikle kütüphaneler arası ödünç belge sağlama sistemi yoluyla çok istifade ettiğimi ve alanımla ilgili en fazla kaynağa Boğaziçi Üniversitesi kütüphanesinden erişim sağladığımı da belirtmek ve tüm bu kütüphanelerde emeği geçenlere teşekkür etmek isterim. viii İÇİNDEKİLER İç Kapak ......................................................................................................................... i Onay Sayfası ................................................................................................................. iii Etik İlkelere Uygunluk Beyanı ..................................................................................... v Önsöz ........................................................................................................................... vii İçindekiler ..................................................................................................................... ix Kısaltmalar ................................................................................................................... xiii Özet .............................................................................................................................. xv Résumé ........................................................................................................................ xvii I) GİRİŞ ....................................................................................................................... 1 II) FRANSIZ SÖMÜRGE İMPARATORLUĞU .................................................... 7 A) Kuruluşu .............................................................................................................. 9 1) I. Sömürge İmparatorluğu .............................................................................. 10 2) II. Sömürge İmparatorluğu............................................................................. 12 a) Cezayir’in İşgali,Sömürge Yönetiminin Kurulması ve Alexis De Tocqueville .................................................................................................... 13 1)Yerli Kanunu (Code de l’Indigénat) ........................................................ 21 b) Yeni Emperyalizm ya da Fransız Emperyalizminin Rönesansı: 1870-1914 ...................................................................................................... 23 B) İmparatorluğun Yapısı ve Sömürge Siyaseti ...................................................... 30 1) İmparatorluk Çelişkisi .................................................................................... 30 2) Sömürge Siyaseti ........................................................................................... 34 a) Eritici (Asimilasyonist) Yaklaşım.............................................................. 38 b) İşbirlikçi (Asosiasyonist) Yaklaşım ........................................................... 44 C) İki Savaş Arası Dönemde İmparatorluk ............................................................. 49 III) 1945 SONRASI YENİ DÜNYA DÜZENİ VE FRANSIZ SÖMÜRGE İMPARATORLUĞU .......................................................................................... 55 A) 1945 Sonrası Yeni Dünya Düzeni/Yeni Uluslararası

Load more