M I a S T a I G M I N Y O S I

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

M I A S T A I G M I N Y O S I E K

OPRACOWANIE: BUDPLAN SP. Z O.O. 04-390 Warszawa, ul. Kickiego 26B m 10, tel.(022) 870-42-62

Zespół autorski w składzie: Zagospodarowanie przestrzenne: arch. Tomasz Sławiński, WOIU nr WA - 192 arch. Małgorzata Denis arch. Wojciech Oleński arch. Aneta Przewoźniczuk stud. Magdalena Sobieszek Inżynieria: mgr inż. Stefan Parys

Komunikacja: mgr inż. Marek Samoder OW/79/86

Ochrona środowiska, system przyrodniczy: mgr Jarosław Bogdański TUP nr 152/93

WARSZAWA, 2006

Spis treści DZIAŁ I - WPROWADZENIE ______1. Cel i zakres opracowania ______1.1. Cele i zadania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. _____ 1.2. Tematyka studium i zakres jego ustaleń. ______1.3. Zakres opracowania studium. ______1.4. Zawartość studium. ______2. Materiały wyjściowe. ______DZIAŁ II - ANALIZA I DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO ______3. Położenie i wielkość terenu ______4. Stan zagospodarowania terenów ______4.1. Układ przestrzenny osadnictwa i jego charakter ______4.2. Hierarchia sieci osadniczej ______4.3. Rozmieszczenie i charakter terenów o funkcjach mieszkaniowych ______4.4. Stan techniczny budynków mieszkalnych ______5. Analiza planów zagospodarowania przestrzennego i realizacja urbanistyczna. ______5.1. Dotychczasowe przeznaczenie terenów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. ______5. 2. Ruch budowlany ______5.3. Wnioski do studium ______6. Stan i zasoby środowiska przyrodniczego ______6.1. Podstawowe elementy środowiska ______6.2. Obszary i obiekty przyrodnicze prawnie chronione. ______6.3. Obszary i obiekty przyrodnicze prawnie chronione oraz przewidziane do ochrony na podstawie przepisów szczególnych. ______7. Ochrona Wartości Kulturowych ______7.1. Rys historyczny. ______7.2. Zabytki architektoniczne i archeologiczne. ______8. Struktura społeczno – demograficzna Gminy ______8.1. Zagadnienia demograficzne ______8.2. Zatrudnienie ______8.3. Struktura usługowa ______8.4. Infrastruktura społeczna ______8.5. Rolnictwo ______9. Infrastruktura techniczna. ______9.1. Infrastruktura drogowa i kolejowa ______9.2. Analiza stanu gospodarki wodno – ściekowej i komunalnej oraz w zakresie ciepłownictwa, gazyfikacji, elektroenergetyki i telekomunikacji ______DZIAŁ III- UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO I ROZWOJU ______10. Związki z obszarami zewnętrznymi ______11. Uwarunkowania wewnętrzne ______11.1. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenów ______11.2. Uwarunkowania wynikające ze stanu ładu przestrzennego ______11.3.Uwarunkowania rozwoju Gminy wynikające ze stanu środowiska przyrodniczego w tym w stanu rolnej i leśnej przestrzeni oraz zasobów wodnych ______11.4. Uwarunkowania wynikające ze stanu dziedzictwa kulturowego oraz dóbr kultury współczesnej __ 11.5. Uwarunkowania wynikające z jakości życia mieszkańców w tym ochrony ich zdrowia. ______11.6. Uwarunkownia wynikające z zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia. ______11.7. Uwarunkowania wynikające z potrzeb rozwoju gminy. ______11.8. Uwarunkowania wynikające ze stanu prawnego gruntów. ______2

11.9. Uwarunkowania wynikające ze stanu systemu komunikacji infrastruktury technicznej w tym stopnia uporządkowania, gospodarki wodno – ściekowej energetycznej oraz gospodarki odpadami. ___ DZIAŁ IV- KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY ______12. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów ______13. Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy ______13.1.Ustalenia dotyczące kierunków i wskaźników dotyczących zagospodarowania oraz użytkowania terenów: ______13.2. Ustalenia dotyczące terenów , które mogą być przeznaczone pod zabudowę zagrodową, mieszkalną, usługową, produkcyjną i rekreacyjno – letniskową w gminie ______14. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego _ 14.1.Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej ______14.2. Rozwój rolnictwa – wykorzystanie rolniczej przestrzeni przyrodniczej ______14.3. Leśnictwo i gospodarka leśna ______14.4. Osadnictwo ______14.5. Rekreacja i wypoczynek ______14.6. Obszary chronione ______15. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej. _____ 16. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej ______16. 1. Kierunki polityki przestrzennej ______17. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym ______18. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów służących realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym sporządzonych przez właściwych ministrów i centralne organy administracji rządowej ______19. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej. ______20.Obszary, dla których Gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne ______20.1.Obszary przewidziane do objęcia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego ______21.Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych ______22.Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny ______23.Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej ______24.Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji ______25.Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych ______26. Inne obszary problemowe ______27. Kierunki rozwoju Gminy w zakresie elektroenergetyki, gazyfikacji i zaopatrzenia w ciepło, gospodarki wodno – ściekowej i gospodarki odpadami ______27.1. Gazyfikacja przewodowa. ______27.2. Elektroenergetyka. ______27.3. Zaopatrzenie w wodę, odprowadzanie ścieków i gospodarka odpadami ______27.4. Ciepłownictwo ______27.5. Telekomunikacja ______DZIAŁ V - POLITYKA PRZESTRZENNA DLA WYODRĘBNIONYCH JEDNOSTEK STRUKTURY PRZESTRZENNEJ GMINY ______28. Jednostki strukturalne gminy Osiek ______28.1. Jednostka strukturalna – miasto Osiek ______28.2. Jednostka strukturalna – Bukowa ______28.3. Jednostka strukturalna – Długołęka ______28.4. Jednostka strukturalna – Kąty ______28.5. Jednostka strukturalna – Lipnik ______28.6. Jednostka strukturalna - Matiaszów ______28.7. Jednostka strukturalna – Mikołajów ______28.8. Jednostka strukturalna - Mucharzów ______3

28.9. Jednostka strukturalna – Niekrasów ______28.10. Jednostka strukturalna – Ossala ______28.11. Jednostka strukturalna – Pliskowola ______28.12. Jednostka strukturalna – Strużki ______28.13. Jednostka strukturalna – Suchowola ______28.14. Jednostka strukturalna - Sworoń ______28.15. Jednostka strukturalna – Szwagrów ______28.16. Jednostka strukturalna – Trzcianka Wieś ______28.17. Jednostka strukturalna – Trzcianka Kolonia ______28.18. Jednostka strukturalna - Tursko Wielkie ______DZIAŁ VI - UZASADNIENIE ORAZ SYNTEZA STUDIUM ______

DZIAŁ I - WPROWADZENIE

1. Cel i zakres opracowania

1.1. Cele i zadania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

Zmiany do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Osiek zostały sporządzone na podstawie ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z późniejszymi zmianami) oraz Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 roku w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. Nr 118 poz. 1233)*. Podstawą do podjęcia prac nad opracowaniem zmiany studium zwanej dalej „studium” była Uchwała Rady Miejskiej w Osieku Nr XVIII(108)2004 z dnia 10 marca 2004 roku. Celem studium jest określenie polityki przestrzennej gminy w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego oraz polityki inwestycyjnej i kierunków tych dziedzin gospodarki przestrzennej, które wynikają z przepisów prawa. Studium nie stanowi aktu prawa miejscowego, którego zapisy stanowią podstawę do ustalania decyzji o warunkach zabudowy. Jest to opracowanie ustalające i określające politykę gminy w zakresie gospodarki przestrzennej, stanowiące jednocześnie podstawę merytoryczną wielu różnych zadań inwestycyjnych Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy stanowiąc akt kierownictwa wewnętrznego jest opracowaniem służącym między innymi do następujących działań gminy: • Podejmowanie uchwał o przystąpieniu do sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego ( w tym obligatoryjnych). • Wewnętrznej kontroli uchwał o miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod kątem ich zgodności z ustaleniami studium. • Posługiwania się przepisami ustaw szczegółowych, które mają swój aspekt przestrzenny i wiążą w postępowaniu administracyjnym organy gminy.

Poprzez „uwarunkowania rozwoju przestrzennego” rozumie się zjawiska przyrodnicze, kulturowe, społeczne, ekonomiczne i przestrzenne, które sprzyjają bądź ograniczają możliwość rozwiązywania problemów oraz zaspokajanie potrzeb. W oparciu o zebrane informacje na temat zagospodarowania przestrzennego i stanu społeczno gospodarczego gminy, usystematyzowano najistotniejsze zjawiska i problemy w formie kompleksowej oceny uwarunkowań oraz wytyczenia kierunków rozwoju ukierunkowanych na osiągnięcie 5

celów równowagi i harmonii przestrzennej.

1.2. Tematyka studium i zakres jego ustaleń.

Zgodnie z cytowaną wyżej ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w studium określono w szczególności: 1.2.1. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów; 1.2.2. Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy; 1.2.3.Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego; 1.2.4.Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; 1.2.5.Kierunki i zasady systemów komunikacji i infrastruktury technicznej; 1.2.6.Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym; 1.2.7.Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponad lokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów rządowych służące realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym; 1.2.8.Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne; 1.2.9.Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej; 1.2.10.Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych; 1.2.11.Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji; 1.2.12.Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych; 1.2.13.Obszary problemowe.

1.3. Zakres opracowania studium. Opracowanie obejmuje teren gminy Osiek w granicach administracyjnych o powierzchni 12 933 ha. Zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Osiek polega na aktualizacji względem nowych przepisów jak i stanu istniejącego zagospodarowania terenu. W tym celu przedstawiona została plansza dodatkowa , pokazująca tereny, które zostały zmodyfikowane.

1.4. Zawartość studium. Studium obejmuje następujące materiały: Część tekstowa: • Wprowadzenie.

• Analiza i diagnoza stanu gminy. • Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego i rozwoju • Kierunki zagospodarowania przestrzennego Gminy. • Uzasadnienie przyjętych rozwiązań i synteza ustaleń studium.

Rysunki w skali 1: 25 000 : 1.Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego – uwarunkowania- stan użytkowania terenu, 2.Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego - kierunki zagospodarowania przestrzennego – kierunki polityki przestrzennej 3.Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego - kierunki – infrastruktura techniczna i komunikacyjna. Plansze dodatkowe: w skali 1 : 25 000: 4. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego – uwarunkowania – infrastruktura techniczna i komunikacyjna, 5. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego - uwarunkowania przyrodnicze zagospodarowania przestrzennego ( szata roślinna, gleby i przyrodnicze obiekty chronione), 6. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego – dokumentacja stanu środowiska przyrodniczego (geomorfologia i budowa geomorfologiczna 7. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego - Schemat zmian w studium

2. Materiały wyjściowe.

W toku prac nad zmianami do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy posługiwano się między innymi następującymi materiałami wyjściowymi: 2.1. Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Osiek (2004 -2013) w trakcie opracowywania 2.2. Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Osiek do 2010 roku wykonana w 1999 roku 2.3. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Osiek – Uchwała nr XVII(117)/2000 Rady Miejskiej w Osieku 2.3.Miejscowy Plan Ogólny Zagospodarowania Przestrzennego gminy Osiek z 1989 wraz ze zmianą z 1991 roku 2.4.Mapa sytuacyjno – wysokościowa Gminy Osiek w skali 1 : 25 000 z 1981 roku 2.5.Plan zagospodarowania przestrzennego województwa świętokrzyskiego uchwalony Uchwałą nr XXIX/399/02 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z dnia 26.04.2002 roku. 7

2.6.Mapa geologiczna Polski 1 : 25 000 2.7. Mapa glebowo – rolnicza 1: 5 000

DZIAŁ II - ANALIZA I DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO

3. Położenie i wielkość terenu

Gmina Osiek położona jest w południowo – wschodniej części województwa świętokrzyskiego, we wschodniej części powiatu staszowskiego. Od strony północnej graniczy z gminą Łoniów, od strony wschodniej z województwem podkarpackim, od południowej z gminą Połaniec, a od zachodniej z gminą Rytwiany. Odległość od miasta Osiek do Sandomierza - ośrodka o znaczeniu międzyregionalnym, wynosi 27 km, do Staszowa – miasta powiatowego –ośrodka o znaczeniu subregionalnym 22 km, natomiast do miasta wojewódzkiego Kielc - ośrodka o znaczeniu krajowym - 82 km. Gmina położona jest w obrębie regionu klimatycznego zwanego Dzielnicą Sandomiersko – Rzeszowską w rejonie środkowej i wschodniej części Kotliny Sandomierskiej Wśród czynników determinującym sytuację przestrzenną Gminy należy wymienić: - ukształtowanie terenu. Zachodnia część gminy charakteryzuje się zróżnicowaniem poziomu terenu, znajdują się tu jary, wąwozy, doliny wzdłuż cieków wodnych. Natomiast wschodnia granica gminy utworzona jest przez brzeg Wisły, ta część gminy ukształtowana jest płasko, są to przede wszystkim tereny zalewowe. - położenie w centrum gminy terenu górniczego – kopalni siarki „Osiek”- dla złoża kopaliny podstawowej; „Grabowiec” i „Grabowiec II” – dla złoża kopalni pospolitych. Teren górniczy „Osiek” i granice obszaru górniczego „Osiek”, pokrywającego się z granicami terenu górniczego, wyznaczone zostały decyzją Ministra Ochrony Środowiska , Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 10.09.1997roku znak GK/wk/AK/3246/97, zmieniającą w tym zakresie koncesję Nr101/94 z dnia 25.07.1994 roku udzieloną przez Ministra Ochrony Środowiska , Zasobów Naturalnych i Leśnictwa na prowadzenie eksploatacji siarki rodzimej ze złoża „Osiek” w Osieku. Koncesja ma termin ważności do dnia 31.12.2020 roku. W/w koncesja udzielona została Kopalniom i Zakładom Chemicznym Siarki „Siarkopol” w Grzybowie. Eksploatacja złoża siarki – metodą otworową, prowadzona jest przez zakład górniczy: Kopalnia Siarki „Osiek” w Osieku, należący do w/w Przedsiębiorcy. Obszar i teren gó®niczy „Grabowiec” , ustanowiony został w decyzji koncesyjnej Starosty Staszowskiego z dnia 28.05.2003 roku znak: OŚ.III-7510/8/03, udzielonej na wydobywanie kopaliny ilastej ze złoża „Grabowiec” , położonego w obrębie działek nr 19,20 i 21 w Osieku przy ul. Klimontowskiej. W/w koncesja udzielona została na okres do dnia 30.04.2023 roku. Granice obszaru i terenu górniczego „Grabowiec II” wyznaczone zostały w decyzji Wojewody Świętokrzyskiego z dnia 09.04.2004 roku znak ŚR.V.7412-9/04, zmieniającej w tym zakresie koncesję Nr 33/93/94 udzieloną przez Wojewodę Świętokrzyskiego z dnia 20.08.1994 roku w brzmieniu ustalonym decyzjami z dnia 09.11.1995 roku znak OS.III.7512/58/95/LP i z dnia 8

15.10.1997 roku znak: OS.III-7512/25/97/AZ. W/w koncesja udzielona została na wydobywanie surowców ilastych ze złoża „Grabowiec I” , położonego w miejscowości Osiek. Koncesja jest ważna do dnia 31.12.2010 roku. - położenie, tuż przy południowej granicy gminy, elektrociepłowni „Połaniec”. Elektrociepłownia zajmuje około 16 ha powierzchni. Zakład ten zaliczany jest do krajowego systemu sieci elektroenergetycznej. Od niego przez gminę Osiek wyprowadzone są napowietrzne linie energetyczne ( 400,220, 110kV). - bliska odległość gminy od znanych pod względem historycznym miast aktywnych turystycznie, położonych na tzw. Monastycznym Szlaku Cystersów. Są to miejscowości takie jak: Sandomierz, Koprzywnica, Połaniec, Pacanów, Opatów, Baranów Sandomierski. - droga krajowa Nr 79 kierunku Sandomierz - Kraków, o znaczeniu krajowym, przecinająca obszar Gminy, w kierunku północno - południowym oraz droga wojewódzka nr 765 Chmielnik –Szydłów – Staszów, przecinająca równoleżnikowo północną część gminy - dwie linie kolejowe: normalnotorowa relacji Kielce – Stalowa Wola, oraz szerokotorowa Hrubieszów – Huta „Katowice”, ujmujące w klin centralną część gminy. Gmina składa się z następujących wsi/ sołectw: Lp. Nazwa wsi Powierzchnia w ha 1. Osiek 1742,92 2. Bukowa 428,53 3. Długołęka 397,91 4. Kąty 93,79 5. Lipnik 231,67 6. Matiaszów 287,86 7. Mikołajów 406,69 8. Mucharzew 532,34 9. Niekrasów 368,87 10. Niekurza 367,01 11. Ossala 960,68 12. Pliskowola 1394,40 13. Strużki 61,05 14 Suchowola 1337,03 15 Sworoń 354,01 16 Szwagrów 633,16 17 Trzcianka Kolonia 98,19 18 Trzcianka Wieś 224,72 19 Tursko Wielkie 395,04 20. Lasy Państwowe 2 617,13 ŁĄCZNIE 12 933

Wzdłuż drogi krajowej nr 79 biegnie skarpa dzieląca gminę na dwie części: - zachodnią o urozmaiconej rzeźbie terenu - mieszczą się tu miejscowości takie jak: Osiek, Bukowa, Suchowola, Pliskowola, Matiaszów, Niekrasów, Ossala, Strużki, Tursko Wielkie.

- wschodnią, bez różnic wysokościowych - znajduje się ona na terenach zalewowych Wisły. Mieszczą się tu miejscowości takie jak: Długołęka, Lipnik, Trzcianka, Staszówek, Szwagrów, Mikołajów, Niekurza, Sworoń, Kąty. Z innych elementów charakterystycznych należy wymienić: - rzeki Zawidziankę i Kacankę przechodzące przez teren Gminy i płynące w kierunku wschodnim do rzeki Wisły. Na terenie gminy występuje również jezioro Osieckie o powierzchni 11,6 ha, umiejscowione na terenie kopalni siarki, blisko rzeki Wisły, w dawnym zakolu rzecznym. W obrębie doliny Wisły znajdują się tereny zalewowe. Na obszarze gminy występują także liczne cieki o mniejszym zasięgu odwadniania. Wszystkie one ostatecznie trafiają do rzeki Wisły.

4. Stan zagospodarowania terenów

4.1. Układ przestrzenny osadnictwa i jego charakter

Północna i południowo-zachodnia część gminy ma charakter leśny. Lasy w części południowo – zachodniej ulegały degradacji z powodu oddziaływania zakładów przemysłowych „Połaniec”, w chwili obecnej ich stan uległ poprawie i nie odnotowuje się negatywnego oddziaływania elektrociepłowni na kompleks leśny. Wschodni rejon gminy ma charakter rolniczy z glebami o najwyższej przydatności rolniczej. Centrum gminy stanowi miasto Osiek, położone przy drodze krajowej Nr 79. Pozostałe osadnictwo skupione jest w następujących wsiach: Bukowa, Suchowola, Pliskowola, Mucharzów, Niekrasów, Ossala, Tursko Wielkie, Szwagrów, Sworoń, Trzcianka Wielka, Matiszaów, Lipnik, Długołęka położonych przy drogach gminnych i powiatowych. Wsie mają charakter ulicówek, z zabudową wzdłuż dróg. Wsie znajdujące się w zachodniej części gminy usytuowane są w kierunku wschód – zachód ( Bukowa, Pliskowola, Suchowola, Ossala, Niekrasów, Mucharzów). Wsie w części południowej ułożone są wzdłuż dróg, biegnących w różnych kierunkach, często o układzie promienistym. Nietypowy charakter przestrzenny posiada wieś Długołęka, wysunięta najbardziej w kierunku wschodnim Kształt wsi wynika z położenia wzdłuż meandra dawnego biegu rzeki Wisły i układa się w formę podkowy. Miasto Osiek ukształtowane zostało w średniowieczu, znajduje się tu prostokątny rynek, stanowiący centrum miasta i gminy. Z układu średniowiecznego pozostały wąskie i długie podziały na działki oraz ulice wybiegające narożnikowo z rynku. W centrum miasta krzyżują się dwie drogi o dużym natężeniu ruchu: droga krajowa nr 79 i droga wojewódzka nr 777. Jest to bardzo uciążliwe i niebezpieczne dla mieszkańców miasta. Istotnym elementem zagospodarowania jest teren górniczy, usytuowany w centralnej części gminy, na południe od miasta. Na tym obszarze zamkniętym znajduje się kopalnia siarki „Osiek”. Teren przy kopalni jest obecnie pusty, bez jakichkolwiek zabudowań. Wieś Mikołajów będąca niedaleko od centrum wydobywczego kopalni obecnie jest niezamieszkała, wszystkie 10 zabudowania są zrujnowane. Powierzchnia zajmowana przez obszar górniczy wynosi ok. 1350 ha. Teren, na którym odbywa się wydobywanie siarki jest dużo mniejszy i ulega ciągłym przesunięciom w kierunku południowym. Obszar górniczy jest podstawowym elementem determinującym rozwój przestrzenny gminy w tej części terenu.

4.2. Hierarchia sieci osadniczej Hierarchia osadnicza na terenie gminy Osiek jest w zasadzie dwustopniowa: - Centralny nadrzędny ośrodek stanowi miasto Osiek, będące podstawowym elementem struktury funkcjonalno-przestrzennej z siedzibą władz samorządowych, ośrodkami wielofunkcyjnymi w zakresie szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego, opieki zdrowotnej, kultury, handlu, usług rzemieślniczych i gastronomicznych oraz infrastruktury technicznej. - Ośrodki podrzędne uzupełniające ośrodek podstawowy tworzą wsie: Tursko Wielkie, Szwagrów, Niekurza. Miejscowości położone są na południu gminy, pełnią one rolę ośrodków wyspecjalizowanych - Pozostałe wsie tworzą podrzędne ośrodki, gdzie świadczone są usługi na poziomie podstawowym.

4.3. Rozmieszczenie i charakter terenów o funkcjach mieszkaniowych Na obszarach wiejskich dominuje zabudowa zagrodowa i jednorodzinna. W mieście gminnym przeważa zabudowa jednorodzinna. Zaznaczają się duże zróżnicowanie budynków zarówno pod względem estetyki, gabarytów, zagospodarowania i zadbania obejść przydomowych. Na terenie gminy można jednak spotkać budynki nowo wybudowane z zadbanymi obejściami gospodarczymi, które zostały właściwie wkomponowane w układ przestrzenny wsi. Obszar pozbawiony zabudowy mieszkaniowej stanowią tereny poeksploatacyjne kopalni siarki. Są one niezagospodarowane, a rekultywacja ich terenów jest mało efektywna.

4.4. Stan techniczny budynków mieszkalnych Na przeważającej części obszaru objętego studium dominuje typ zabudowy zagrodowej uzupełniony miejscowo zabudową jednorodzinną. Stan techniczny budynków jednorodzinnych jest zróżnicowany od złych do bardzo dobrych. Obiekty w stanie technicznym bardzo dobrym powstały głównie w ciągu ostatnich trzydziestu lat. Na terenach wiejskich, głównie tam gdzie produkcja rolna nastawiona jest na zaspakajanie wyłącznie potrzeb rolników występuje zabudowa z okresu międzywojennego i z pierwszych lat powojennych w stanie średnim. Są to najczęściej budynki murowane, oraz budynki drewniane z zachowanym stylem budownictwa wiejskiego regionu

sandomierskiego, których stan techniczny wymagałby przeprowadzenia prac remontowych w celu przywrócenia im dawnych walorów.

5. Analiza planów zagospodarowania przestrzennego i realizacja urbanistyczna.

5.1. Dotychczasowe przeznaczenie terenów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Gospodarka przestrzenna w gminie Osiek jest obecnie oparta o obowiązujące prawo miejscowe w postaci zmiany planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego gminy Osiek (uchwała Nr VIII/35/91 Rady Miejskiej w Osieku z dnia 27 stycznia 1991 roku) przyjętej uchwałą Nr XXII/137/97 Rady Miejskiej w Osieku z dnia 27 lipca 1997 roku. Zmiany do planu dotyczyły niewielkich, pod względem obszarowym, terenów mieszkaniowych lub terenów rolnych.

W dotychczasowych planach miejscowych wyodrębniono tereny zajęte przez zabudowę mieszkaniową i zagrodową w poszczególnych wsiach. W rejonach tych następuje zabudowa , można więc stwierdzić iż ustalenia tych planów były realizowane.

5. 2. Ruch budowlany W latach 2000 – 2003 zarejestrowano następującą ilość pozwoleń na budowę:

Lp . Rodzaje obiektów Pozwolenia na budowę Rok 2000 1. Budynki mieszkalne 26 2. Budynki gospodarcze 4 3. Budynki magazynowe 1 4. infrastruktura 5 5. cmentarz 1 łącznie 37 Rok 2001 1. Budynki mieszkalne 33 2. Budynki gospodarcze 8 3. Stacja paliw 1 4. infrastruktura 4 łącznie 46 Rok 2002 1. Budynki mieszkalne 26 2. Budynki gospodarcze 5 3. Stacja paliw 1

Lp . Rodzaje obiektów Pozwolenia na budowę 4. infrastruktura 1 5. Budynki usługowe 3 łącznie 36 Rok 2003 1. Budynki mieszkalne 45 2. Budynki gospodarcze 5 3. Stacja paliw 2 4. infrastruktura 2 5. Budynki usługowe i handlowe 8 łącznie 62

Wykaz wydanych decyzji o warunkach zabudowy w latach 1998-2004 rok ogółem Budynki Budynki Budynki Podłączenie Budynki usługowe inne mieszkalne Gospodarcz inwentarskie przyłączy Stacje gazowe e garaże 1998 84 43 10 8 19 - 4 1999 66 36 9 9 6 2 4 2000 53 30 5 - 9 4 5 2001 53 32 9 - 4 6 2 2002 54 34 7 2 2 5 4 2003 94 57 7 1 4 13 12 2004 44 34 3 1 - 5 1 ogółem 35 35 35 21 44 35 32

Według Rocznika Statystycznego Województwa Świętokrzyskiego 2003 roku na terenie gminy Osiek znajdowało się 2051 mieszkań w tym w mieście Osiek - 519. W ciągu 7 lat ruch budowlany był największy w 2003 roku - prawdopodobnie wynikało to ze zmiany przepisów, dotyczących ulg budowlanych. Ruch budowlany jest stosunkowo niewielki i dotyczy głównie obiektów mieszkalnych, budynków gospodarczych i usługowych. Ilość mieszkań zwiększała się od 2% do 3% rocznie. Na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat nie nastąpiły na terenie Gminy widoczne zmiany w gospodarce budowlanej.

5.3. Wnioski do studium Do studium po ogłoszeniu do jego przystąpienia wpłynęło bardzo mało wniosków od ludności. Wnioski napłynęły z trzech miejscowości: Osieka, Szwagrowa i Ossali. Wniosek z Osieka dotyczy poszerzenia terenów zakładu przemysłowego, ze Szwagrowa przeznaczenia terenu Spółdzielni Produkcyjnej na cele mieszkaniowe (spółdzielnia jest w trakcie likwidacji), natomiast z Ossali wniosek dotyczy przeznaczenia gruntów rolnych na cele mieszkalne i usługowe.

6. Stan i zasoby środowiska przyrodniczego

6.1. Podstawowe elementy środowiska

6.1.1. Geomorfologia. Budowa geologiczna Teren gminy Osiek w regionalizacji fizyczno-geograficznej J. Kondrackiego został zakwalifikowany do dwóch makroregionów: • Niecki Połanieckiej • Niziny Nadwiślańskiej Na badanym terenie można wyróżnić następujące, główne jednostki geomorfologiczne : • Plioceńska równina denudacyjna – rozwinięta na ilastych osadach sarmatu (iłach krakowieckich) odsłania się w rejonie Turska, Suchowoli i Grabowca. • Plejstoceńska równina denudacyjna rozwinięta na osadach zlodowacenia krakowskiego rozciąga się na przeważającym obszarze gminy z wyłączeniem doliny Wisły. Obszar słabo zróżnicowany morfologicznie – niewysokie wzgórza o szerokich, płaskich zboczach zbudowane są najczęściej z gliny zlodowacenia krakowskiego. Obszary płaskich równin tworzą piaszczysto – żwirowe rezidua gliny zwałowej (krakowskiej). Cała powierzchnia wykazuje wyraźne nachylenie w kierunku S i SE • Plejstoceńska równina akumulacyjna (wysoczyzna lessowa), występująca w postaci wyniesionego wału w rejonie wsi Bukowa. • Dolina Wisły, oddzielona od równin wyraźną, wysoką na15 – 20m. erozyjną skarpą o zróżnicowanych spadkach. • Formy antropogeniczne, to nasypy i wykopy drogowe oraz wyrobiska eksploatacyjne.

W obrębie podstawowych form morfologicznych powstały liczne formy mniejsze, tak dodatnie jak i ujemne. Szczególnie wyróżniające się w krajobrazie są duże doliny rzeczne rozcinające równiny denudacyjne. Są to doliny o płaskich, szerokich dnach i wyraźnie wykształconych, często stromych zboczach. W zbocza te wcinają się dziesiątki suchych dolinek nieckowatych o różnej długości. Formy nieckowate stanowią również – w każdym przypadku – początek wszystkich dolin rzecznych. U wylotów niektórych form dolinowych intensywny spływ wód powierzchniowych osadził niesiony materiał w postaci, rozległych niekiedy, stożków napływowych. Z pomniejszych form ujemnych wyróżniają się zagłębienia bezodpływowe, niekiedy wypełnione wodą ( np. w rejonie Mucharzowa). Genetycznie reprezentują one kras reprodukowany w trzeciorzędowych wapieniach litotamniowych i gipsach, poprzez osady glin zwałowych oraz iłów krakowieckich. Formy dodatnie to, osadzone na powierzchniach zdenudowanych, piaski eoliczne uformowane w postaci rozległych pokryw eolicznych, lub wydm parabolicznych i wałowych. W pobliżu Trzcianki Dolnej zachował się pojedynczy ostaniec erozyjny, utworzony z odpornych iłów krakowieckich.

W północnej części gminy w rejonie wsi Bukowa wznosi się na kilkanaście metrów ponad powierzchnię równiny denudacyjnej, utworzony z lessu, charakterystyczny dla późno plejstoceńskiej akumulacji eolicznej, wał. Równiny denudacyjne od doliny Wisły oddziela erozyjna skarpa – zbocze doliny. Budują ją na tym odcinku najczęściej plejstoceńskie gliny zwałowe oraz trzeciorzędowe iły krakowieckie. Dolne partie skarpy tworzą deluwia zboczowe. Wysokość zbocza ponad dnem doliny sięga 20 m. – nachylenie zawiera się w przedziale 15 – 45 stopni. Dno doliny to głównie taras zalewowy uformowany przez wody powodziowe Wisły w Holocenie i zbudowany z piasków i żwirów rzecznych, przewarstwianych mułami i iłami. Od rzeki i jej wylewów taras zalewowy odcina wał przeciwpowodziowy o wysokości 4 – 6 m. Strefa międzywala poddawana jest częstym zalewom powodziowym, a przez to ciągle modyfikowana . Powierzchnia tarasu zalewowego jest nieco wyższa w pobliżu rzeki, z nielicznymi formami dodatnimi (odsypy, zaspy korytowe) tworząc tzw. strefę korytową, a niższa w pobliżu zbocza doliny, tworząc rozległe obniżenia – tzw. strefa łęgowa. Ze względu na swoje położenie strefa łęgowa wysłana jest miąższą warstwą żyznych iłów osadzonych przez dawne zastoiska wód powodziowych. W powierzchni tarasu zalewowego wody powodziowa wyżłobiły liczne formy erozyjne zwane dolinkami smużnymi i przelewowymi, łączące się w ciągi i systemy wysłane również grubszą warstwą namułów. W rejonie Kątów i Otoczyny zachowały się łuki meandrowe rzeki, pochodzące ze starszego cyklu rozwojowego koryta. U podnóża skarpy w kilku miejscach zachowała się wąska listwa plejstoceńskiego tarasu nadzalewowego Wisły, zbudowanego głównie z piasków i żwirów rzecznych pokrytych cienką warstwą mad, Forma ta wyniesiona jest 1.5 – 3 m. nad poziom tarasu niższego. Z większych form antropogenicznych, negatywnie zaznaczających się w krajobrazie, należy wymienić nasyp kolejowy oraz wyrobiska gliny w miejscowości Grabowiec.

6.1.2. Surowce mineralne. Na obszarze gminy występują udokumentowane złoża czterech surowców mineralnych : • Złoża siarki rodzimej, udokumentowanej w kat. C1, z wyznaczonym obszarem i terenem górniczym oraz trzema rejonami wydobywczymi. • Złoża iłów ceramiki budowlanej z wyznaczonymi obszarami perspektywicznymi oraz dwa złoża udokumentowane w kat. C1 z wyznaczonymi obszarami i terenami górniczymi. • Złoża wapienia z określonym obszarem perspektywicznym. • Złoża piasku z określonym obszarem prognostycznym Złoże siarki rodzimej ,, Osiek ” eksploatowane jest metodą podziemnego wytapiania od 1993 r. Działalność wydobywczą prowadzą Kopalnie i Zakłady Chemiczne Siarki ,, Siarkopol ” w Grzybowie – Kopalnia Siarki „Osiek” na podstawie koncesji ważnej do 2020 r., w obrębie obszaru górniczego o powierzchni 1350 ha. Stosowana technologia podziemnego wytapiania siarki polega na wtłaczaniu przez otwory

15 wiertnicze do złoża gorących, przegrzanych do temperatury 160 stopni C wód. Wody te, które wielkośrednicowym rurociągiem dostarcza pobliska elektrownia w Połańcu, krążą w złożu w obiegu zamkniętym. W eksploatację zaangażowanych jest kilkadziesiąt otworów obsługiwanych przez kilka sterowni, a ciągle wierci się nowe. Eksploatuje się aktualnie północną część złoża ( I obszar wydobywczy) w rejonie likwidowanej wsi Mikołajów. Do chwili obecnej w granicach obszaru górniczego „Osiek” wykorzystano do eksploatacji około 15 % ogółu udokumentowanych zasobów. Produktem końcowym jest siarka płynna, odbierana bezpośrednio w kopalni, przy wykorzystaniu własnej bocznicy kolejowej, Siarka przeznaczona jest głównie na eksport, a także na potrzeby krajowego przemysłu chemicznego (nawozy sztuczne). Kopalnia prowadzi liczne działania mające na celu przeciwdziałanie negatywnym skutkom eksploatacji na środowisko przyrodnicze. Dotyczą one zarówno technologii eksploatacji (wykorzystanie wód technologicznych w obiegu zamkniętym, hermetyzacja odwiertów eliminująca tzw. erupcje, zamontowanie instalacji absorpcji związków siarki znad zbiorników siarki płynnej przy sterowniach bloków eksploatacyjnych), jak bieżącego zabezpieczania i likwidacji starych otworów. W rejonie wsi Grabowiec udokumentowano w kategorii C1 dwa złoża trzeciorzędowych iłów krakowieckich: - Złoże „Grabowiec” o powierzchni obszaru górniczego 1.38 ha, wpisanego do rejestru obszarów górniczych dnia 29 06 2004 r. oraz powierzchni terenu górniczego 1.69 ha oraz zasobach szacowanych na 72 000 tys. M3. - Złoże „Grabowiec II” o powierzchni obszaru górniczego 0.70 ha, wpisanego do rejestru obszarów górniczych dnia 21 07 2004 r. oraz powierzchni terenu górniczego 1.99 ha oraz zasobach szacowanych na 26 000 m3. Seria złożowa osiągająca 10.0 m miąższości leży pod cienkim ( ok. 1m ) nadkładem piasków i glin. Surowiec może służyć do produkcji ceramiki budowlanej cienko i grubościennej oraz materiałów dachowych. Zidentyfikowane złoża wapienia oraz piasków oraz pozostałe złoża iłów nie są aktualnie eksploatowane.

6.1.3. Wody powierzchniowe. Cały teren gminy znajduje się w dorzeczu Wisły, która stanowi także jej wschodnią granicę. Uchodzą do niej wszystkie niewielkie cieki płynące głęboko wciętymi dolinami rzecznymi. Cieki biorą swój początek z mało wydajnych wysięków i obszarów źródliskowych. Szerokość koryt jest niewielka (2 – 5 m.), a głębokość wciosu nie przekracza 3m. Ciek biorący początek w rejonie Suchowoli nazwano Zawidzianką – pozostałe nie mają nazwy. Przez północną część gminy przepływa rzeczka Kacanka. W obrębie tarasu zalewowego Wisły, cieki płyną wykorzystując lokalne obniżenia. Przyjmują tam, jako dopływy, wody z sieci rowów melioracyjnych. Poza rzekami występują także naturalne i sztuczne zbiorniki wód powierzchniowych Zbiorniki naturalne tworzą starorzecza Wisły (Jezioro Duże, Osieckie) oraz małe oczka wodne (np. w rejonie Mucharzowa).Sztucznymi zbiornikami wodnymi są głównie

16 stawy rybne (na północ od Ossali). Wody Wisły i Kacanki, w obrębie gminy Osiek, zaliczono do III klasy czystości wód.

6.1.4. Wody gruntowe Poza doliną Wisły, zdecydowana większość obszaru gminy to tereny praktycznie bezwodne, na którym brak jest użytkowych poziomów wodonośnych. Ma to związek z zalegającymi w podłożu trzeciorzędowymi iłami krakowieckimi, przykrytymi miejscami przez rozmyte pozostałości glin zwałowych i piaski eoliczne. Utwory te mogą być zawodnione jedynie lokalnie, bez możliwości uzyskania z nich większej ilości wody. Brak na tym terenie także Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP). Najbliższe takie zbiorniki znajdują się w rejonie Staszowa, Tarnobrzega, Połańca i Opatowa. Główny, użytkowy poziom wodonośny, mający znaczenie gospodarcze, związany jest z wapieniami litotamniowymi i detrytycznymi trzeciorzędu. Na przełomie lat 80-tych i 90- tych w związku z uruchomieniem kopalni siarki „ Osiek” i koniecznością zaopatrzenia w wodę pitną mieszkańców gminy, wykonano nowe ujęcia wód podziemnych z wapieni trzeciorzędowych w rejonie Wiązownicy (występuje poza terenem gminy). Poziom trzeciorzędowy jest na ogół dobrze izolowany przed przenikaniem zanieczyszczeń powierzchniowych, co sprawia że wody charakteryzują się naturalnym składem chemicznym i dobrą jakością pod względem fizyko-chemicznym i bakteriologicznym. Mogą więc być używane dla potrzeb bytowych i gospodarczych bez uzdatniania. Czwartorzędowy poziom wód podziemnych związany jest z plejstoceńskimi i holoceńskimi osadami akumulacji rzecznej. Są to osady piaszczysto – żwirowe w obrębie doliny Wisły, leżące na nieprzepuszczalnych utworach trzeciorzędu. Zasilanie tego poziomu odbywa się głównie poprzez bezpośrednią infiltrację opadów atmosferycznych i wód powierzchniowych. Miąższość wodonośnych piasków i żwirów wynosi 10-15 m. , a wydajności studni wierconych wynoszą średnio 15 – 30 m3/h. Dla porównania wydajności studni wierconych zlokalizowanych w Wiązownicy wynoszą od kilkudziesięciu do 200m3/h. Poziom czwartorzędowy ze względu na brak izolacji od czynników zewnętrznych jest bardzo narażony na zanieczyszczenia. Wody tego poziomu charakteryzują się zwykle średnią jakością, gdyż stwierdza się w nich ponadnormatywne zawartości Fe, NO3, SO4. Obecnie wody tego poziomu wykorzystuje się tylko dla celów technicznych.

6.1.5. Warunki klimatyczne Obszar gminy leży w regionie klimatu wyżynnego. Panuje tu klimat umiarkowanie ciepły, łagodny. Przeważają wiatry z zachodu i północnego zachodu. Średnia temperatura roczna powietrza tego obszaru wynosi 6 – 8 stopni C, opady atmosferyczne osiągają 600 mm/rok, a pokrywa śnieżna zalega przez 70 dni w roku.

6.1.6. Szata roślinna Zwarte kompleksy leśne, głównie lasów państwowych, porastają północną oraz zachodnią część

17 gminy Osiek. Administracyjnie podlegają nadleśnictwu Staszów. Siedliskowo przeważają bory, wśród których wyróżnia się • Bory mieszane wilgotne, • Bory mieszane świeże, • Bory bagienne, • Bory wilgotne , • Bory świeże W drzewostanach borowych gatunkiem panującym jest sosna, a spory udział ma dąb. Domieszkowo pojawia się brzoza i olcha. Z powodu słabo- lub nieprzepuszczalnego podłoża i płytko zalegających wód gruntowych większość siedlisk borowych to siedliska wilgotne, a nawet podmokłe. Ponieważ lasy te mają duże znaczenie retencyjne, nadano im status lasów wodochronnych. Zbiorowiska na siedliskach wilgotnych odznaczają się wysoką odpornością na antropopresję i ograniczoną dostępnością, a więc niewielką przydatnością rekreacyjną. O wiele bardziej dostępne są bory świeże i mieszane świeże, których przydatność rekreacyjna jest większa. Ograniczona penetracja dotyczyć może tylko drzewostanów na słabo utrwalonych piaskach wydm i pokryw eolicznych. Znacznie mniejsze powierzchnie zajmują siedliska grądowe (leśne) do których zaliczamy: • Las wilgotny • Las mieszany wilgotny • Las mieszany świeży • Las świeży W drzewostanach grądowych także dominuje sosna, a znaczny udział ma dąb, buk, grab i klon. Również w tym przypadku większość siedlisk ma status wodochronnych, a ich odporność i przydatność rekreacyjna oceniana jest według tych samych reguł jak przy siedliskach borowych.

Wiekowo, wśród lasów państwowych, podobny udział powierzchniowy mają drzewostany w wieku młodszych i starszych drągowin (20 – 50 lat) oraz starodrzewu. ( 51 – 90 lat). Drzewostanów ponad 90 lat jest zaledwie kilka procent. Zespoły lasów prywatnych sąsiadują na ogół z lasami państwowymi i są to zazwyczaj młodniki i drągowiny sosnowe na siedliskach najuboższych. W rękach prywatnych pozostaje także większość lasów olchowych (olsów) porastających podmokłe dna dolin i zagłębień terenowych. Na nie użytkowanych rolniczo lub odłogowanych polach w ciągu ostatnich kilkunastu lat pojawiła się – miejscami intensywna – naturalna sukcesja roślinna roślinna, głównie w postaci zarośli brzozowych. Zabudowie miejskiej i przemysłowej towarzyszy drzewiasta i i krzewiasta zieleń izolacyjna oraz ozdobna, zaś zagrodowej także niewielkie sady i ogrody przydomowe. Wzdłuż niektórych tras komunikacyjnych są aleje i szpalery drzew o dużych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Na tarasie zalewowym Wisły, zwłaszcza w obniżeniach i w sąsiedztwie cieków i

18 zbiorników wodnych oraz w międzywalu istnieją liczne smugi i kępy roślinności o charakterze łęgowym, z udziałem wierzby; topoli i olchy.

6.1.7. Gleby. Głównym obszarem najlepszych gleb gminy Osiek jest taras zalewowy Wisły, gdzie akmulacyjna działalność rzeki doprowadziła do powstania żyznych mad. Są to gleby wytworzone głównie namułów organicznych oraz pyłów i mułków, niekiedy znacznej miąższości, przewarstwianych piaskiem i żwirem, naniesionych częstymi wylewami powodziowymi. Obecnie, z powodu ustania tych wylewów (wał przeciw powodziowy) procesy glebotwórcze zanikły. Ze względu na wysoką żyzność gleby te zostały w większości zaliczone do I – IVb klasy bonitacyjnej i są chronione przed zmianą użytkowania na nierolnicze i nieleśne. Konieczne jest maksymalne wykorzystanie tego obszaru dla podstawowej funkcji rolnej. Mady o podobnej wartości powstały także w dnach bocznych dolin rzecznych na wysoczyźnie, gdzie są użytkowane jako łąki i pastwiska. Poza doliną Wisły, gleby chronione występują w postaci płatów w pobliżu miejscowości: Tursko Wlk., Osiek, Niekrasów, Pliskowola, Suchowola i Mucharzów. Genetycznie dominują tu gleby bielicowe i pseudobielicowe, rzadziej brunatne. W dnach bocznych dolin rzecznych na wysoczyźnie oraz dnach dolinek smużnych i przelewowych tarasu zalewowego powstały żyzne gleby torfowe i mułowo – torfowe, pod użytkami zielonymi. Poza wymienionymi obszarami występują gleby słabe i bardzo słabe, których użytkowanie rolnicze jest mało efektywne.

6.2. Obszary i obiekty przyrodnicze prawnie chronione.

6.2.3. Pomniki przyrody. Na obszarze gminy Osiek przeprowadzone badania terenowe wykazały istnienie dwóch drzew uznanych za pomniki przyrody: • Lipy drobnolistnej w Osieku (rok uznania 1954) • Lipy drobnolistnej w Ossali (rok uznania 1959) • Lipy drobnolistnej w Niekrasowie Wytypowano, ponadto, pięć drzew pojedynczych które ze względu na wybitne walory przyrodnicze i krajobrazowe winne być objęte ochroną konserwatorską • Wiąz pospolity w Szwagrowie • Dwa dęby szypułkowe w Podwalu • Dwie lipy drobnolistne w Bukowej. • Lipę drobnolistną w Niekrasowie. Analogiczną formą ochrony proponuje się objąć także aleję jesionową w Niekrasowie Południowym, natomiast aleje przydrożne występujące wzdłuż drogi wojewódzkiej biegnącej z Osieka do Szwagrowa oraz przy drodze krajowej przy miejscowości Strużki powinny zostać

19 zachowane i objęte ochroną.

6.3. Obszary i obiekty przyrodnicze prawnie chronione oraz przewidziane do ochrony na podstawie przepisów szczególnych.

6.3.1. Obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów o ochronie przyrody.

Na terenie występują następujące obiekty objęte ochroną: - Pomniki przyrody - Grupy cennych drzew Polityka przestrzenna w zakresie ochrony przyrody opiera się na: • Działaniach na obszarach objętych ochroną muszą być podporządkowane ustaleniom przepisów szczególnych i aktów stanowiących szczególne formy ochrony przyrody. • Ochronie pomników przyrody polegająca na zakazie wycinania, uszkadzania, zanieczyszczania terenu w pobliżu obiektu, wzniecania ognia oraz wznoszenia jakichkolwiek obiektów budowlanych w promieniu15m. od drzewa. • Ochronie zespołów roślinnych zapewniających wysoki poziom bioróżnorodności oraz zachowanie zasobów genowych.

6.3.2. Obszary chronione na podstawie przepisów o lasach. Całość drzewostanów leśnych Gminy Osiek należy administracyjnie do Nadleśnictwa Staszów. Większość z nich to lasy wodochronne, a niewielka część (obszary pokryw eolicznych i wydm) również glebochronne. Prawie wszystkie są użytkowane rekreacyjnie. Polityka przestrzenna w zakresie ochrony lasów opiera się na: • Zakazie wznoszenia w lasach obiektów budowlanych z wyjątkiem obiektów integralnie związanych z funkcją lasu. • Utrzymaniu zasięgów lasów istniejących, z docelowymi dolesieniami. • Dbałości o stan zdrowotny i sanitarny lasów. • Świadomej regulacji stosunków wodnych zwłaszcza na siedliskach podmokłych. • Zakazie realizacji tras komunikacyjnych oraz linii elektroenergetycznych w korytarzach wymagających wycinania drzew. • Zakazie lokalizacji składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych. • Wprowadzaniu nowych dolesień na najsłabszych glebach zwłaszcza w sąsiedztwie lasów istniejących. • Przystosowaniu lasów do funkcji rekreacyjnej

6.3.3. Obszary chronione na podstawie przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych, obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Ochronie przed przeznaczeniem gruntów na cele nierolnicze podlegają wszystkie zaliczone do klas I – IV b. Grunty klas V,VI oraz RN nie są zaliczane do chronionych. Decyzję o zmianie przeznaczenia gleb klasy I – IVa podejmuje Minister Rolnictwa i Gospodarki 20

Żywnościowej, gleb klasy IVb Wojewoda. O zmianie przeznaczenia na nierolnicze gleb klasy V,VI i RN decyduje Burmistrz Gminy. Polityka przestrzenna w zakresie ochrony gruntów rolnych opiera się na: • Maksymalnym zachowanie w użytkowaniu rolniczym gleb najlepszych • Ochronie przed dewastacją i niekorzystną zmianą stosunków wodnych • Nie rozpraszaniu zabudowy zwłaszcza na terenach gleb chronionych. • Ochronie gleb organicznych ( gleby mułowe, murszowe, murszowate i torfowe ), głównie pod użytkami zielonymi, występujących w dnach dolin i obniżeń terenowych. • Zachowaniu zadrzewień i zakrzewień śródpolnych jako ważnego elementu lokalnego układu powiązań ekologicznych, w tym wszelkiej, naturalnej sukcesji roślinnej (głównie brzozy), jako wstępnego etapu dolesień planowych.

6.3.4. Obszary chronione na podstawie przepisów prawa geologicznego i górniczego Na terenie Gminy Osiek znajdują się następujące złoża kopalin: • Złoża siarki rodzimej występujące w wapieniach siarkonośnych (osady badenu zapadliska przed karpackiego). Udokumentowane w kategorii C1 zostały podzielone na trzy odrębne złoża eksploatacyjne (trwa eksploatacja pierwszego, na północ od wsi Mikołajów), wydzielono także zasoby pozabilansowe (nieeksploatacyjne) oraz dwa filary ochronne (jeden od strony miasta, a drugi od strony Wisły) stanowiące zasoby nieprzemysłowe, również nieeksploatacyjne. Zasoby w/w pozostają w otoczeniu tożsamego obszaru i terenu górniczego • Złoża trzeciorzędowych iłów krakowieckich, surowca do produkcji ceramiki budowlanej. Udokumentowane w kategorii C1 wydzielono jako dwa osobne złoża : „Grabowiec” oraz „Grabowiec II”. Oba złoża pozostają w otoczeniu określonych obszarów i terenów górniczych.

6.3.5. Obszary chronione na podstawie przepisów prawa wodnego. Wokół ujęć wód podziemnych służących do zbiorowego zaopatrywania ludności w wodę do picia i potrzeb gospodarstw domowych oraz do produkcji artykułów żywnościowych istnieje obowiązek ustanawiania stref ochronnych. Składają się one z terenów ochrony bezpośredniej (przy studniach wierconych 8 – 10 m licząc od zarysu budowli i urządzeń służących do poboru wody) oraz terenów ochrony pośredniej. Na terenach ochrony bezpośredniej zabronione jest użytkowanie gruntów do celów nie związanych z eksploatacją ujęcia. Północna część gminy znajduje się w zasięgu strefy ochronnej, zabezpieczającej ujęcia wody pitnej pochodzącej z trzeciorzędowych wapieni litotamniowych. Polityka przestrzenna w zakresie ochrony zasobów wodnych opiera się na: • Zakazie odprowadzania nie oczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych i gruntu. • Izolowaniu od wód gruntowych lokalizowanych wysypisk i składowisk odpadów • Ustalaniu warunków ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem w opracowaniach planistycznych i decyzjach administracyjnych

• Monitorowaniu stanu czystości wód i podejmowanie działań mających doprowadzić do podwyższenia klas czystości rzek i zbiorników wodnych.

7. Ochrona Wartości Kulturowych

7.1. Rys historyczny.

Miasteczko Osiek jest starą miejscowością, usytuowaną przy królewskim szlaku wiodącym z Krakowa do Sandomierza. Jej początki sięgają XII wieku, magdeburskie prawa miejskie uzyskała w 1430 roku, utraciła w 1869 roku, a odzyskała w 1994 roku. W 1572 roku Osiek był ośrodkiem sejmikowym ziemi i województwa sandomierskiego. W chwili obecnej gmina Osiek administracyjnie przynależy do województwa świętokrzyskiego, w uprzedniej strukturze administracyjnej ( okres PRL) należała do województwa tarnobrzeskiego. Z niewielu zachowanych zabytków wyróżnia się kościół parafialny z poł. XIX wieku z późnorenesansowym ołtarzem z piękną późnogotycką rzeźbą Nawiedzenia N.P.Marii. Na terenie gminy najciekawsze turystycznie są dwie sąsiadujące ze sobą wsie: Ossala i Niekrasów. W Ossali mieszkał Adam Bień, zmarły w 1999 roku, wybitny pisarz i polityk orientacji ludowej, minister Rządu Londyńskiego. Przy dawnym trakcie królewskim, obecnie lokalnej drodze do kościoła w Niekrasowie stoi zagroda młyńska pod nazwą „Dom Pracy Twórczej Rodziny Kwiatkowskich”. Niezwykle cenny jest drewniany kościół parafialny w Niekrasowie. Wzniesiony w II poł. XVII wieku i rozbudowany w latach 1891-1903 zachował oryginalną staropolską architekturę.

7.2. Zabytki architektoniczne i archeologiczne. Na terenie gminy znajdują się 34 stanowiska archeologiczne z różnych okresów historycznych, oraz 19 obiektów zabytkowych w kilku zespołach.

7.2.1.Wykaz stanowisk archeologicznych.

Stanowiska archeologiczne na terenie gminy Osiek Grabowiec Grabowiec st. 1 Osada, kultura mierzanowicka Mucharzów Mucharzów st. 1 Osada wielokulturowa 22

Mucharzów st. 2 Osada wielokulturowa Niekrasów Niekrasów st. 1 Osada wielokulturowa Niekrasów st. 2 Osada wczesnośredniowieczna, kościół i cmentarz przykościelny, średniowiecze Niekurza Niekurza st. 1 Osada, późne średniowiecze Osieczko Osieczko st. 4 Osada wielokulturowa Osieczko st. 5 Osada wielokulturowa Osieczko st. 6 Osada wielokulturowa Osieczko st. 7 Osada wielokulturowa Osieczko st. 8 Osada wczesnośredniowieczna Osieczko st. 9 Osada, kultura przeworska Ossala Ossala st. 1 Osada wielokulturowa Ossala st. 3 Osada wczesnośredniwieczna Ossala st. 5 Osada wielokulturowa Ossala st.9 Osada wielokulturowa Suchowola Suchowola st. 2 Osada wielokulturowa Suchowola st. 4 Osada wielokulturowa Suchowola st. 10 Osada wielokulturowa Suchowola st. 11 Osada wielokulturowa Suchowola st. 12 Osada wielokulturowa Suchowola st. 16 Osada wczesnośredniowieczna Suchowola st. 22 Obozowisko, paleolit schyłkowy Strużki Strużki st.1 Osada , kultura przeworska Stróżki st. 2 Osada wielokulturowa Strużki st. 3 Osada wielokulturowa Trzcianka Trzcianka st. 1 Osada wielokulturowa Tursko Wielkie Tursko Wielkie st. 1 Osada, VIII-IX w Tursko Wielkie st. 5 Osada wielokulturowa Tursko Wielkie st. 6 Dwór , XV-XIX w. Tursko Wielkie st. 7 Osada wielokulturowa Tursko Wielkie st. 8 Osada, X-XIII w. Tursko Wielkie st. 11 Osada wczesnośredniowieczna, XI-XIII w Tursko Wielkie st. 11 Osada wielokulturowa

7.2.2. Obiekty wpisane do rejestru zabytków. lp. Miejscowości Obiekty 1. Niekrasów Zespół kościoła parafialnego p.w. Nawiedzenia NMP Kościół – nr rej. 489 Dzwonnica – nr rej. 489 Najstarsza część cmentarza parafialnego- nr rej.345 Pomnik ku czci poległych 1918-20 – nr rej. 466 2. Osiek Kościół parafialny p.w. Św. Stanisława – nr rej.623

7.2.3. Obiekty uwidocznione w gminnej ewidencji zabytków. lp. Miejscowości Obiekty 1. Niekrasów Zespół kościoła parafialnego p.w. Nawiedzenia NMP plebania 2. Osieczko Młyn motorowy 3. Osiek Układ urbanistyczny Zespół kościelny: - dzwonnica - kaplica - plebania - cmentarz przykościelny - cmentarz parafialny kapliczka w Rynku 4. Szwagrów Pozostałości zespołu dworskiego: - obora, - spichlerz 5. Tursko Wielkie Kapliczka przy drodze Szwagrów – Strużki szkoła 6. Bukowa Kapliczka w centrum wsi

8. Struktura społeczno – demograficzna Gminy

8.1. Zagadnienia demograficzne Wg stanu na koniec 2004 roku liczba mieszkańców Gminy wynosiła 8 110 w tym: • W wieku przedprodukcyjnym – os. 1 855 (22,87%) • W wieku produkcyjnym – os. 5 813 (71,67%) • W wieku poprodukcyjnym – os. 442 (5,46%)

Gminę charakteryzuje niska gęstość zaludnienia wynosząca 62,0 os/km2 co stanowi trochę więcej

24 niż 50% średniej w woj. świętokrzyskim (średnie zaludnienie wynosi 110,8 os/km2) i mniej niż 25% średniej w kraju.

Na terenie gminy odnotowano dodatni przyrost naturalny wynoszący 0,1°/oo, jednak w mieście

Osiek jest przyrost ujemny i wynosi minus 3,6º/oo. Negatywnym zjawiskiem demograficznym, widocznym zwłaszcza w mieście jest także niekorzystne saldo migracji (miasto minus 5,6º/oo i gmina minus 1,5 º/oo). Do większych miejscowości w gminie można zaliczyć Osiek, Suchowolę, Pliskowolę, Ossalę, Tursko Wielkie, Szwagrów które zamieszkuje blisko połowa mieszkańców gminy. Omawiany obszar charakteryzuje się niewielką defeminizacją – na 100 mężczyzn przypada ok.96,2 kobiet).

8.2. Zatrudnienie Ze względu na rolniczy charakter Gminy podstawowym źródłem dochodów jej mieszkańców jest aż w 70% praca w indywidualnych gospodarstwach ( na terenie gminy jest około 3 490 gospodarstw- dane zaczerpnięte z Urzędu Miasta i Gminy Osiek, z dnia 31.12.2004r.). Rynek pracy w Gminie nie jest wystarczający dla lokalnej społeczności, której niewielka część mogła znaleźć pracę w zakładach przemysłowych działających na terenie gminy i w nielicznych jednostkach handlowych a także w administracji gminnej, oświacie i służbie zdrowia. O drugiej funkcji w Gminie, generującej miejsca pracy, jaką jest funkcja przemysłowa, przesądza przede wszystkim kopalnia siarki „Osiek” w Osieku, która należy do najmłodszych zakładów w branży wydobycia siarki. W sumie w przemyśle i budownictwie na terenie gminy Osiek pracuje około 600 osób. Do największych ośrodków produkcyjnych, mających znaczenie w lokalnym rynku pracy, należy wspominana kopalnia siarki „Osiek”, zajmująca się eksploatacją siarki rodzimej, następnie Przedsiębiorstwo Wiertniczo – Inżynieryjne „Hydrowiert” Sp. z o.o, składające się z dwóch zakładów: Zakładu Robót Wiertniczych i Zakładu Robót Inżynieryjno – Budowlanych Część zatrudnionych stanowią także osoby dojeżdżające do pracy poza teren gminy, najczęściej do Sandomierza, Połańca, Staszowa. Stopa bezrobocia szacowana jest na poziomie 17,1%. Do końca roku 2004 zarejestrowano 935 osób bezrobotnych: 466 kobiet, 469 mężczyzn w tym 152 osoby są uprawnione do pobierania zasiłku.

8.3. Struktura usługowa Zarówno handel, jak i usługi, skoncentrowane są przede wszystkim w sektorze prywatnym. Na terenie gminy jest zarejestrowanych 277 podmiotów gospodarczych w tym:

Rodzaj prowadzonych usług na terenie Gimny Ilość zarejestrowanych podmiotów handel i gastronomia 59 usługi budowlane 12

usługi transportowe 41 stacje paliw 4 masarnia z ubojnią 1 produkcja zniczy 1 młyny 1 zakłady betoniarskie 2 apteki 3 cegielnie 2 handel obwoźny 38 piekarnie 4 pozostałe 99 suma 277

Większość jednostek usługowych zlokalizowanych jest na terenie miejscowości Osiek. Natomiast w gminie brakuje usług rzemieślniczych takich jak: zakład kowalski, szklarski i szewski. Według rejestru regon z grudnia 2004r. gmina Osiek posiadała zarejestrowanych od 34 podmiotów gospodarczych na 1 tys. ludności przy przedsiębiorczości pozarolniczej. Przy czym w przemyśle działa 1 – 3 podmiotów gospodarczych na 1tys. ludności, w budownictwie od 1-2 podmiotów na 1tys. ludności. Ruch turystyczny w gminie jest bardzo znikomy, odbywa się do miejscowości Niekrasow lub Ossala. Ten ruch turystyczny obsługują trzy punkty gastronomiczne. W miejscowości Strużki znajduje się jedno gospodarstwo agroturystyczne.

8.4. Infrastruktura społeczna

8.4.1.Oświata Na terenie gminy istnieją następujące placówki oświatowe:

Lp. Placówka Liczba uczniów liczba nauczycieli 1. Szkoła Podstawowa w 132 12 Szwagrowie 2. Szkoła Podstawowa w 62 9 Bukowej 3. Szkoła podstawowa w 64 8 Pliskowoli 4. Szkoła podstawowa w 47 9 Długołece 5. Szkoła podstawowa w Ossali 133 14 6. Szkoła podstawowa w Osieku 282 27 7. Szkoła podstawowa w 133 15 Suchowoli 8. Szkoła podstawowa w 45 5 Sworoniu 26

9. Gimnazjum w Osieku 115 16 10. Liceum Ogólnokształcące w 166 18 Osieku

Oddziały przedszkolne działają przy Szkole Podstawowej w Ossali, Suchowoli, Szwagrowie, Pliskowoli, Bukowej, Długołece, Sworoniu. W Osieku istnieje Przedszkole Publiczne 4- oddziałowe, pracuje w nim 3 pracowników. Przedzkole to obejmuje takie miejscowości jak: Osiek, Kąty, Lipnik, Grabowiec. Infrastruktura społeczna gminy Osiek ma charakter lokalny, usługi publiczne o znaczeniu ponad gminnym zlokalizowane są głównie w Staszowie. Należy podkreślić, iż ilość szkół w Gminie jest zadowalająca, a dzieci w wieku objętym podstawowym nauczaniem mają stosunkowo niewielką odległość do szkół. Brakuje jedynie w miejscowości Tursko Wielkie gimnazjum, które obsługiwałoby część południową gminy. Natomiast młodzież na szczeblu szkolnictwa średniego kształci się w Osieku, Staszowie, Sandomierzu, Połańcu, Tarnobrzegu.

8.4.2. Służba zdrowia i opieka społeczna Na terenie całej gminy znajdują się tylko dwie publiczne przychodnie zdrowia w Osieku i Tursku Wielkim. W Tursku Wielkim przychodnia zdrowia składa się z trzech gabinetów lekarskich i gabinetu ginekologicznego. W Osieku został oddany do użytkowania nowy budynek przychodni posiadający sześć gabinetów lekarskich. Ponadto na terenie gminy znajdują się również prywatne gabinety lekarskie, głównie stomatologiczne. Ponadto w Osieku usytuowane są dwie apteki. W zakresie pomocy społecznej w mieście gminnym działa Ośrodek Pomocy Społecznej.

8.4.3. Administracja. W centralnej części miasta Osiek znajduje się rynek, przy którym usytuowany jest Urząd Miasta i Gminy Osiek. W tym samym obiekcie mieści się również poczta i bank. Komisariat policji dla gminy znajduje się w Osieku, mieści się tu również oddział Banku Spółdzielczego, z siedzibą w Sandomierzu.

8.4.4. Kultura i sport Szeroki zakres działań na rzecz kultury w gminie prowadzi Miejsko- Gminny Ośrodek Kultury zlokalizowany w Osieku przy ulicy Osiedlowej. Odbywają się tam zajęcia w ramach sekcji dla młodzieży i dzieci. Są to sekcje: muzyczna, fotograficzna, plastyczna, taneczna. Ośrodek prowadzi różnego rodzaju wystawy, konkursy, imprezy plenerowe np. „Dni Osieka”. We wszystkich szkołach podstawowych prowadzone są świetlice. Miejsko – Gminna Biblioteka Publiczna znajduje się w Osieku przy ul. Wolności (z filią w Tursku Wielkim). Miasto Osiek posiada pełnowymiarowy stadion sportowy, w ostatnich latach wybudowane zostały trybuny.

8.5. Rolnictwo Miasto i Gminę Osiek zalicza się do obszarów o zróżnicowanych warunkach przyrodniczo – glebowych. Część północna i centralna gminy cechuje się niską jakością gleb, która predysponuje ten obszar do rozwoju wielofunkcyjnego opartego o funkcje nierolnicze. Na pozostałym obszarze przeważają gleby o najwyższej przydatności rolniczej. Działalność rolnicza jest podstawowym źródłem zarobkowania dla większości mieszkańców gminy. Indywidualne gospodarstwa rolne zajmują około 51% powierzchni gminy. Główne kierunki produkcji rolnej na tych terenach to uprawa zbóż i roślin okopowych. Jest to wynikiem naturalnych warunków glebowych. Oprócz upraw niektórzy rolnicy specjalizują się w sadownictwie. Kierunek gospodarstw rolnych nastawiony jest przede wszystkim na produkcję mieszaną, niewiele jest gospodarstw wyraźnie towarowych. Indywidualne gospodarstwa rolne charakteryzują się dużym rozdrobnieniem.

8.5.1. Struktura rolnictwa Lp. Grupy obszarowe gospodarstw Liczba gospodarstw w Pow. użytków rolnych Pow. użytków rolnych indywidualnych na terenie gminy poszczególnych grupach w danej grupie w danej grupie w % w ha łącznie w ha 1. 0-1 788 331,53 4,35 2. 1 - 2 1227 1338,98 17,56 3. 2 - 5 1145 3690,83 48,41 4. 5 - 7 238 1402,38 18,40 5. 7 - 10 74 603,05 7,91 6. 10 - 15 21 233,13 3,06 9. > 20 1 22,79 0,31 łącznie 3494 7622,69 100% Dane z Urzędu Miasta i Gminy Osiek z dnia 31.12.2004r.

8.5.2. Struktura użytków rolnych Grunty i użytki rolne Sady, łąki, pastwiska

Pow. użytków rolnych Grunty orne ogółem Sady ogółem Łąki i pastwiska ogółem ogółem 6 652 ha 4 920 ha 100 ha 1 632 ha

Lasy i grunty leśne, pozostałe grunty i nieużytki

Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty i ogółem nieużytki ogółem 3 335 ha 2 186 ha

Przeciętna wielkość gospodarstwa indywidualnego wynosi 3,9 ha UR, natomiast w województwie 5,4 ha UR. W 1999 roku średnia wielkość gospodarstwa wynosiła 3,6 ha.

W gminie jest wysoka powierzchnia odłogów i ugorów ( 16,90%).

9. Infrastruktura techniczna.

9.1. Infrastruktura drogowa i kolejowa Gmina Osiek posiada dobre położenie komunikacyjne. Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 79 relacji Warszawa – Kozienice – Zwoleń – Sandomierz – Połaniec – Nowe Brzesko – Kraków – Trzebinia - Chrzanów - Jaworzno oraz droga wojewódzka nr 765 Chmielnik – Szydłów – Staszów – Osiek. Teren gminy w kierunku z zachodu na wschód przecina kolejowa Linia Hutniczo-Siarkowa, Hrubieszów - Huta "Katowice" (linia szerokotorowa) a w części środkowej gminy przebiega linia normalnotorowa relacji Kielce - Stalowa Wola. Miasto Osiek nie posiada stacji kolejowej, najbliższe znajdują się w Staszowie i Tarnobrzegu. Przewozy lokalne realizuje PKS Sandomierz. Najbliżej zlokalizowanym węzłem komunikacyjnym znaczenia międzyregionalnego jest Sandomierz. Sieć dróg na terenie gminy jest wystarczająca, ale istnieje potrzeba modernizacji niektórych odcinków. Należy wykonać obwodnicę miasta Osiek , ponieważ obecnie przez historyczne centrum miasta przebiega droga o bardzo dużym nasileniu ruchu transportowego.

Wykaz dróg powiatowych Lp. Numer Nazwa drogi Długość drogi Rodzaj drogi nawierzchni 42315 Klombergi - Czajków - Sulisławiec 3107 asfalt 1. 42318 Bukowa - Grabowiec - Osiek 3510 asfalt 2 42319 Osiek - Suchowola 4935 asfalt 3 42340 Pliskowola - Osiek 5087 asfalt 4 42341 Wiśniówka - Strzegom - Niekrasów 9985 asfalt 5 42342 Ossala - Ossala Lesisko 2157 asfalt 6 42343 Szwagrów - Matiaszów - Sworoń - Trzcianka - asfalt 7 42345 Stróżki - Tursko Wielkie - Szwagrów - Podwale 5785 asfalt 8 42346 Tursko Wielkie - Tursko Małe 2753 asfalt 9 42347 Szwagrów - Niekurza 2559 asfalt 42348 Połaniec - Tursko Małe - Niekurza 7394 asfalt 1079 Osiek - Długołęka 4600 asfalt

Wykaz dróg gminnych Numer Nazwa drogi Długość drogi Rodzaj lp drogi nawierzchni 4233 1. 001 Niekurza - Wały Wisły - Szwagrów 3,0 asfalt 2 002 Niekurza - Wały Wisły - Niekurza 0,3 asfalt 3 003 Niekurza - Glinki 1,1 2/3 asfalt 4 004 Szwagrów - Tursko Małe 1,9 tłuczeń 5 006 Suchowola 4,0 asfalt 6 009 Szwagrów - Malianów 1,3 utwardzona 7 010 Malianów - Podwale 1,1 asfalt 8 011 Ossala - Strużki 1,1 utwardzona 9 012 Ossala - Lesisko 2,0 utwardzona 10 013 Lesisko - Torfy 1,0 utwardzona 11 014 Niekrasów - Ossala 1,1 tłuczeń 12 015 Droga Nr 777 - Niekrasów 0,6 tłuczeń 13 017 Trzcianka Kol. 1,2 asfalt 14 018 Trzcianka 1,2 asfalt 15 019 Niekrasów - Mucharzew 1,5 asfalt 16 023 Mikołajów - Osieczko - - 17 024 Pliskowola - Zabłonie 1,6 50% asfalt 18 025 Nakol - Mikołajów - dr. nr 777 2,5 płyty beton. 19 027 Pliskowola - dr. nr 777 1,7 płyty beton. 20 029 Kąty 2,1 asfalt 21 030 Osieczko - Długołęka 1,1 utwardzona 035 Grabowiec Wieś 0,9 utwardzona 22 038 Bukowa Wieś 2,1 utwardzona 039 Bukowa Mała 1,0 utwardzona 040 Bukowa - Kopanina 0,8 utwardzona 041 Długołęka - Wał Wiślany od Lipnika 3,5 żużel 1/3 asfalt

042 Osieczko - Łęg - Wał Wiślany 2,5 tłuczeń 9.2. Analiza stanu gospodarki wodno – ściekowej i komunalnej oraz w zakresie ciepłownictwa, gazyfikacji, elektroenergetyki i telekomunikacji Osiek zalicza się do gmin o dużej dysproporcji pomiędzy długością sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Stopień zwodociągowania na koniec 2004 szacuje się na około 95%, podczas gdy kanalizacji na 15%. Nierozwiązany jest również problem składowania odpadów komunalnych..

9.2.1. W zakresie zaopatrzenia w wodę. Na koniec 2004 roku na terenie gminy funkcjonował jeden grupowy wodociąg wiejski zasilany z ujęcia zlokalizowanego na terenie gminy Staszów. Sytuacja ta jest pochodną niekorzystnych warunków hydrogeologicznych oraz zanieczyszczenia występujących zasobów wód powierzchniowych jako pochodnej eksploatacji złoża siarki na terenie gminy. Okoliczności te praktycznie uniemożliwiają własny pobór wody podziemnej w ilościach zabezpieczających potrzeby wodociągów indywidualnych i publicznych. Funkcjonujący wodociąg to: wodociąg grupowy "Wiązownica Mała" o wydajności Qmaxd=4432m3/d i Qśrd=3348m3/d (stacja z 3 studniami znajdująca się w gminie Staszów), wspólny dla gmin Staszów, Połaniec,

Rytwiany i Osiek. Na terenie gminy Osiek korzysta z niego 19 miejscowości (sołectw): Osiek, Pliskowola, Lipnik, Suchowola, Sworoń, Trzcianka, Tursko Wielkie, Matiaszów, Mucharzew, Niekrasów, Kąty, Szwagrów, Niekurza, Bukowa, Ossala, Strużki, Długołęka. Ostatnie wymienione sześć miejscowości znajduje się na końcówkach sieci i są rozliczane za wodę bezpośrednio przez gminę Osiek. Długość sieci wodociągowej na terenie gminy Osiek zasilana z wodociągu „Wiązownica Mała” wynosi ok.131,4km. Sieć zbudowana jest z 4 zbiorników wyrównawczych w miejscowościach Suchowola, Niekrasów, Trzcianka i Osiek po 800-1000m3 pojemności każdy współpracujące z pompowniami III stopnia. Ilość odbiorców ok.1960, w tym ok.1370 rozliczane przez „Propol” Sp. z o.o., reszta bezpośrednio przez gminny Zakład Gospodarki Komunalnej w Osieku. Przewody wodociągowe mają średnice od 90 do 250mm. Ilość dostarczanej wody Qśr.d=ok.545m3/d, w tym dla gospodarstw domowych Qśr.d=ok.342m3/d. Właścicielem ujęcia i znacznej części sieci wodociągowej (83,6km) jest Kopalnia i Zakłady Chemiczne Siarki „Siarkopol” w Grzybowie. Urządzenia wodociągowe dzierżawi i eksploatację wodociągu prowadzi Propol Sp. z o.o.

Z ujęcia wody w Wiązownicy Małej dla gminy Osiek jest przeznaczone Qmaxd=1319m3/d i odpowiednio Qśrd=958m3/d wody. Stanowi o tym decyzja Wojewody Tarnobrzeskiego znak OS.6210/17/98/HK z dnia 06.08.1998. Aktualnie na terenie gminy pobierane jest Qśrd=545m3/d czyli około 57% limitu. Rezerwa w wydajnościach urządzeń źródłowych tego wodociągu zaopatrującego w wodę część gminy Osiek jest więc znaczna. Nierównomierności rozbioru godzinowego są i będą łagodzone przez liczne istniejące na sieci zbiorniki retencyjne. Wskaźniki charakteryzujące zwodociągowanie gminy na koniec 2004 roku wynosiły 95% licząc odsetek ludności korzystającej z wodociągu i 24,3 sztuk przyłączy na 100 mieszkańców. Trwa proces podłączania nowych odbiorców do już zbudowanych wodociągów co wkrótce doprowadzi do osiągnięcia wskaźnika blisko 100% korzystających z wodociągu. W 2003 roku średnie zużycie wody wodociągowej w gminie wynosiło 16,0m3/M/rok, czyli 44dcm3/M/d. Jest to stosunkowo niski wskaźnik.

Z uwagi jednak na prognozowaną regresję w rozwoju demograficznym gminy Osiek nie przewiduje się wzrostu zapotrzebowania wody w grupie mieszkalnictwa i bezpiecznie można przyjąć, że potrzeby perspektywiczne również będą zbilansowane po stronie źródeł. Brak własnych zasobów wód podziemnych i uzależnienie od dostaw wody z zewnątrz od dostawcy jakim jest kopalnia siarki, nie stanowi bariery rozwoju gminy. Znajdujące się na terenie gminy Staszów urządzenia źródłowe wodociągu wiejskiego "Wiązownica Mała" generują strefę ochrony pośredniej zewnętrznej o promieniu 4000m od ujęcia, zachodzącą na teren gminy Osiek. Zgodnie z decyzją wojewody tarnobrzeskiego znak OS-VA-6210/33/92 z 06.01.1993 w tej strefie należy stosować się do rygorów zapisanych w Ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115 z dnia 11 października 2001 r. poz. 1229). I, tak: Na terenach ochrony pośredniej może być zabronione lub ograniczone wykonywanie robót oraz

31 innych czynności powodujących zmniejszenie przydatności ujmowanej wody lub wydajności ujęcia, a w szczególności: • wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, • rolnicze wykorzystanie ścieków, • przechowywanie lub składowanie odpadów promieniotwórczych, • stosowanie nawozów oraz środków ochrony roślin, • budowa autostrad, dróg oraz torów kolejowych, • wykonywanie robót melioracyjnych oraz wykopów ziemnych, • lokalizowanie zakładów przemysłowych oraz ferm chowu lub hodowli zwierząt, • lokalizowanie magazynów produktów ropopochodnych oraz innych substancji, a także rurociągów do ich transportu, • lokalizowanie składowisk odpadów komunalnych lub przemysłowych, • mycie pojazdów mechanicznych, • urządzanie parkingów, obozowisk oraz kąpielisk, • lokalizowanie nowych ujęć wody, • lokalizowanie cmentarzy oraz grzebanie zwłok zwierzęcych. Na terenach ochrony pośredniej ujęcia wody podziemnej, oprócz zakazów lub ograniczeń, o których mowa w ust. 1, może być zabronione lub ograniczone: • wydobywanie kopalin, • wykonywanie odwodnień budowlanych lub górniczych. Granice terenu ochrony pośredniej ujęcia wody należy oznaczyć przez umieszczenie, w punktach przecięcia się granic ze szlakami komunikacyjnymi oraz w innych charakterystycznych punktach terenu, tablic zawierających informacje o ustanowieniu strefy

Wskaźniki charakteryzujące zwodociągowanie gminy na koniec 2004 roku wynosiły 95% licząc odsetek ludności korzystającej z wodociągu i 24,3 sztuk przyłączy na 100 mieszkańców. Trwa proces podłączania nowych odbiorców do już zbudowanych wodociągów, co wkrótce doprowadzi do osiągnięcia wskaźnika blisko 100% korzystających z wodociągu.

9.2.2. W zakresie odprowadzania ścieków i wód opadowych. Na terenie gminy Osiek nie ma w pełni uporządkowanej gospodarki ściekowej. Jedynie w Osieku jest układ kanalizacji sanitarnej zakończony oczyszczalnią ścieków. Ponadto, w małej części miasta jest fragment kanalizacji deszczowej (odwodnieniowej) z rur Wipro i rur PCV o średnicy od 0,30 do 0,80m i łącznej długości 3,8km. Około 300 mieszkań oraz wszystkie obiekty użyteczności publicznej w Osieku posiadają przyłącza do miejskiej sieci kanalizacyjnej. Długość sieci kanalizacyjnej na koniec 2004 roku wynosiła 17,9km, w tym 15,6km kanałów grawitacyjnych i 2,3km kanałów tłocznych. Kanały wykonane są z rur PCV i mają średnice od 90 do 300mm. Na sieci są 3 pompownie sieciowe: P1, P2 i P3. Budynki nieskanalizowane w mieście Osiek oraz wszystkie na terenach gminy leżące poza 32 miastem posiadają kanalizacje indywidualne zakończone bezodpływowymi zbiornikami ścieków lub wyposażone są w suche ustępy. Wskaźniki charakteryzujące skanalizowanie gminy na koniec 2004 roku wynosiły 15% licząc odsetek ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej i 2,9 sztuk przyłączy na 100 mieszkańców całej gminy. W 2004 roku w Osieku została oddana do eksploatacji nowoczesna oczyszczalnia ścieków o przepustowości Qmaxd=300m3/d. Aktualnie dopływa na nią Qśr.d=100m3/d ścieków, zatem wykorzystywana jest w 1/3. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rz. Zawidzianka. Gmina ma pozwolenie wodno-prawne na eksploatację oczyszczalni ważne do 31.12.2014r. Eksploatację układu kanalizacyjnego w Osieku prowadzi gminny Zakład Gospodarki Komunalnej. Nieczystości płynne gromadzone w zbiornikach należących do użytkowników nieruchomości są okresowo wywożone do punktu zlewnego przy oczyszczalni w Osieku lub do najbliższych oczyszczalni. Część ścieków poza kontrolą zanieczyszcza wody powierzchniowe i glebę na terenie gminy. W celu eliminowania uciążliwego oddziaływania zanieczyszczeń należy istniejące zbiorniki ścieków poddawać okresowej próbie szczelności, a tam gdzie ich nie ma należy dopuszczać tylko rozwiązania posiadające stosowne atesty. Użytkownicy kanalizacji bezodpływowych powinni być administracyjnie zobowiązani do legitymowania się umowami z koncesjonowanym przewoźnikiem na wywóz odpadów płynnych. Zasadniczo przyjmuje się, że ilość ścieków bytowo-gospodarczych jest równa ilości zużywanej wody. Stąd do obliczeń ilości ścieków przyjęto te same wskaźniki jednostkowe wyrażone przez wskaźniki scalone i podobne współczynniki nierównomierności dobowej i godzinowej jak w obliczeniach zapotrzebowania na wodę. Z ogólnej ilości ścieków wyrażającej się liczbą Qśrd = 800m3/d 80% będzie kanałowo dopływało na oczyszczalnie ścieków a 20% będzie dowożone taborem asenizacyjnym do największej oczyszczalni w Osieku zdolnej przyjąć do 300m3/d ścieków. W obliczeniach przepustowości projektowanych oczyszczalni należy uwzględnić dodatkowo wody infiltracyjne i przypadkowe, których narzut przyjmuje się w ilości 0,15dcm3/s/km sieci.

9.2.3 W zakresie ciepłownictwa Potrzeby cieplne gminy tak w mieście jak i na terenach wiejskich zabezpieczane są w oparciu o źródła indywidualne (kotłownie wbudowane, piece stałopalne, piece kaflowe, ogrzewanie elektryczne akumulacyjne). Są to drobne źródła niepodlegające inwentaryzacji ani ocenie w studium. Na terenie miasta i gminy Osiek znajduje się (wg Rocznika Statystycznego Województwa Świętokrzyskiego 2003r.) 2051 mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej 169 050m2. Około 25% powierzchni mieszkań znajduje się na terenie miasta, 75% na terenie wiejskim gminy. W ciągu roku zapotrzebowanie na moc cieplną zmienia się w zależności od warunków zewnętrznych. I tak, z 640MJ/m2/rok energii cieplnej zaledwie 30MJ/m2/rok wykorzystywane jest przez kilka, kilkanaście dni w roku w czasie najsroższych mrozów, około 470MJ/m2/rok na ogrzewanie w okresie sezonu grzewczego w tzw. podstawie a około 140MJ/m2/rok na 33 ogrzewanie ciepłej wody przez okrągły rok.

9.2.4. W zakresie gazyfikacji przewodowej. Gmina nie jest zgazyfikowana. Największe szanse na szybką gazyfikację na wieś Bukowa od strony wsi Wiązownica gdzie już jest sieć gazowa. Wskaźniki charakteryzujące zgazyfikowanie gminy na koniec 2004 roku wynosiły 0% licząc odsetek ludności korzystającej z gazociągu i 0 sztuk przyłączy na 100 mieszkańców.

9.2.5. W zakresie elektroenergetyki. Sieć elektroenergetyczna SN na terenie gminy zasilana jest napowietrznie w energię elektryczną z krajowego systemu za pośrednictwem stacji GPZ 110/15kV "Osiek” znajdującej się na terenie gminy i zlokalizowanej przy niej rozdzielni 15kV. Drugostronne zasilanie gminy od strony północnej zapewnia napowietrzna linia 15kV wyprowadzona z rozdzielni przy GPZ „Klimontów”. Generalnie niezawodność dostaw energii elektrycznej jest wystarczająca i nie odbiega od średniej w województwie. Przez obszar gminy przebiega 7 linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia: 110kV Połaniec – Osiek 110kV Osiek – Klimontów 110kV Osiek – Piaseczno 220kV Połaniec – Chmielów I 220kV Połaniec – Chmielów II 400kV Połaniec – Ostrowiec 400kV Połaniec – Rzeszów Eksploatację linii o napięciu do 110kV prowadzi Rzeszowski Zakład Energetyczny S.A. Rejon Energetyczny w Staszowie, natomiast powyżej 110kV eksploatację prowadzą Polskie Sieci Elektroenergetyczne-Wschód z siedzibą w Radomiu. Linia 110kV generuje strefę ochronną w pasie 2 x 19,0m, która praktycznie powinna być wolną od zabudowy mieszkaniowej, linia 220kV - 2 x 25,0m, linia 400kV – 2 x 45,0m. Szczegółowe wytyczne w tym zakresie podaje Zarządzenie Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 28 stycznia 1985 (MP nr 3, poz. 24) oraz Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 (Dz.U Nr 192) i są one związane z wielkością natężenia pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez linie wysokiego napięcia. Wszelkie inwestycje w podanych w/w pasach powinny być uzgadniane z właściwym eksploatatorem linii. Sieć SN 15kV na terenach wiejskich jest w większości napowietrzna. Wszyscy odbiorcy energii elektrycznej posiadają przyłącza do sieci energetycznej poprzez stacje transformatorowe 15/0,4kV, których na koniec 2004 roku zinwentaryzowano 62. Jedyne nowe inwestycje elektroenergetyczne zgłoszone przez ZRE S.A. do planu to modernizacja istniejących i budowa nowych urządzeń na sieci SN i nn, w tym w rejonie miejscowości Łęg na terenie kopalni siarki. Sieć średniego i niskiego napięcia, pomimo że zapewnia dostarczanie wymaganej przez odbiorców energii elektrycznej, wymaga jednak ciągłej modernizacji w celu zmniejszenia

34 awaryjności, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Program reelektryfikacji wsi zakłada m.in. stosowanie dla obszarów wiejskich – w większym stopniu niż ma to miejsce obecnie – izolowanych sieci. Ma to przyczynić się do zmniejszenia awaryjności w dostawach energii elektrycznej.

9.2.6. W zakresie telekomunikacji. Podstawowym źródłem zasilania obszaru w łącza telefoniczne TP S.A. jest centrala automatyczna CA „Osiek”, zlokalizowana w budynku poczty. Jest ona podłączona do kabla światłowodowego ułożonego w drodze krajowej 79 z Krakowa do Sandomierza. Pozostałe urządzenia telekomunikacyjne na terenie gminy obejmują szafki telefoniczne oraz napowietrzne sieci telefoniczne. Ilość abonentów TP S.A. na terenie gminy na koniec 2003 roku nie jest znana. Nie ma ograniczeń w przyłączaniu nowych abonentów po stronie central. Lokalnie występują trudności w rozprowadzeniu rozdzielczej sieci kablowej. Eksploatację podsystemu TP S.A. prowadzi Zakład Telekomunikacji w Kielcach, zaś linii światłowodowej Ośrodek Sieci Dalekosiężnej w Lublinie. Spośród innych operatorów na terenie gminy jest aktywna Pilicka Telefonia Sp. z o.o. z siedzibą w Radomiu. Ilość abonentów tego operatora na terenie gminy wynosi 62.

9.2.7. W zakresie usuwania odpadów. Na terenie gminy funkcjonuje dobrze zorganizowany wywóz odpadów stałych na wyznaczone miejsca ich gromadzenia. Nie jest prowadzona selektywna zbiórka odpadów. Miejscem gromadzenia odpadów stałych z gminy jest uszczelnione 0,5m warstwą iłu składowisko gminne urządzone w 1993 r. na gruntach wsi Grabowiec w gminie Osiek, o pow. brutto 1,51ha, z czego wykorzystywane jest 1,06 ha. Pojemność geometryczna składowiska wynosi 42500 m3 a do końca 2003 roku nagromadzono tam blisko 2200 Mg odpadów komunalnych. Właścicielem obiektu jest Urząd Miasta i Gminy w Osieku a jego obsługą zajmuje się obecnie gminny Zakład Gospodarki Komunalnej. Na terenie składowiska operuje spychacz. Nie jest prowadzona żadna segregacja odpadów ani odzysk papieru/tektury, szkła, tworzyw sztucznych i metali. Wywóz odpadów stałych na składowisko prowadzi ZGK w Osieku. W 2003 roku było 2 352 m3, inaczej ok. 217 ton. Prowadzona jest niezbędna dokumentacja związana z obsługą składowiska, w tym rejestr ilości oraz rodzaju przyjmowanych odpadów oraz nieczystości płynnych. W oparciu o obserwacje ilości i jakości powstających odpadów komunalnych w gminie Osiek szacuje się, że ich ilość w okresie perspektywicznym nieznacznie zmaleje lub pozostanie na tym samym poziomie.

Aktualne przepisy nie przewidują normatywnych wskaźników w zakresie ustanawiania obszarów ograniczonego użytkowania wokół składowiska. Obszar taki może być ustanowiony w trakcie

35 eksploatacji wysypiska, jeżeli badania i pomiary wykażą przekroczenie norm zanieczyszczenia. W przypadku wysypiska dla gminy Osiek takich badań nie przeprowadzono. Obiekt jest jedynie wygrodzony, oznakowany i dozorowany.

DZIAŁ III- UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO I ROZWOJU

10. Związki z obszarami zewnętrznymi

10.1. Gmina Osiek jest położona przy drodze krajowej nr 79 o znaczeniu krajowym, w kierunkach: Warszawa –Kraków. Zgodnie z „Planem zagospodarowania przestrzennego województwa świętokrzyskiego” miasto i gmina Osiek zaliczone zostały do dwóch jednostek strukturalnych (strefa F2 i G) o znacznie zróżnicowanych uwarunkowaniach rozwoju przestrzennego. Obszary zachodnie i północne Gminy położone są w strefie wielofunkcyjnego rozwoju opartego o funkcje pozarolnicze ( strefa F2). Strefa ta charakteryzuje się recesją gospodarczą związaną z załamaniem tradycyjnych rynków pracy. Wymaga , zatem wielokierunkowej aktywizacji bazującej na istniejących funkcjach przemysłowych ( kopalnia siarki „Osiek”) oraz drobnej i średniej przedsiębiorczości. Ponadto część tej strefy zaliczona została do Staszowskiego Obszaru Aktywności Przemysłowo – Osadniczej ( teren usytuowany pomiędzy liniami kolejowymi szerokotorową i normalnotorową oraz drogą krajową nr 79). 10.2. Staszowski Obszar Aktywności Przemysłowej posiada najkorzystniejsze warunki aktywizacji gospodarczej związane z istniejącą infrastrukturą przemysłową wschodzącą w skład Tarnobszeskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej TSSE. Główną jej funkcją pozostanie przedsiębiorczość przemysłowa, której powinna towarzyszyć zrównoważona ekologicznie urbanizacja oraz rozwój funkcji usługowej. Ważnym działaniem będzie również ochrona środowiska, zwłaszcza rekultywacja terenów posiarkowych oraz racjonalna gospodarka odpadami. 10.3. Wschodnia i południowa część gminy Osiek, należąca do obszaru doliny Wisły, ma predyspozycje do intensyfikacji gospodarki rolnej (strefa G na rysunku planu zagospodarowania przestrzennego województwa świętokrzyskiego). Obecny charakter wiejski i zapleczowy Gminy wynika z położenia pomiędzy silnymi ośrodkami stanowiącymi centra gospodarcze: powiatowym w Staszowie o znaczeniu subregionalnym, Sandomierzem - ośrodkiem o znaczeniu krajowym z racji swoich walorów turystycznych i Połańcem z elektrociepłownią o znaczeniu krajowym. Ta nierównowaga jest

trudna do przezwyciężenia. Jednak możliwy jest rozwój nieuciążliwych uzupełniających funkcji przemysłowych, np.: wykorzystanie odpadów z elektrowni „Połaniec” oraz nadwyżki wody technologicznej 10.4. Powiązania rejonów turystycznych gminy i otaczającego regionu, istnieją w na północnym i południowym obszarze gminy, gdzie znajdują się Lasy Państwowe, oraz wzdłuż doliny Wisły wraz z Monastycznym Szlakiem Cysterskim przebiegającym od Sandomierza w kierunku Połańca. Gmina posiada w swojej zachodniej części bogatą rzeźbę terenu (doliny, wąwozy, jary), które można wykorzystać w celach turystycznych. 10.5.Szereg powiązań wytworzonych jest przez Dolinę Wisły. Ma ona wysoką rangę przyrodniczą zarówno w krajowym jak i europejskim systemie przyrodniczym ( ECONET), ale stwarza również pewne ograniczenia inwestycyjne. Czynnikiem, który hamuje rozwój przestrzenny jest zagrożenie powodziowe oraz niedobór infrastruktury technicznej. 10.6.Na obszar gminy ma duży wpływ Elektrownia „Połaniec” zlokalizowana tuż przy południowej granicy gminy. Pomiędzy elektrownią a wsiami: Tursko Wielkie, Strużki, Ossala znajdują się lasy ochronne, które w chwili obecnej nie ulegają degradacji. 10.7. Sieć elektroenergetyczna SN na terenie gminy zasilana jest napowietrznie w energię elektryczną z krajowego systemu za pośrednictwem stacji GPZ 110/15kV "Osiek” znajdującej się na terenie gminy i zlokalizowanej przy niej rozdzielni 15kV. Planowana na terenie gminy jest budowa gazociągu wysokiego ciśnienia Dn100-150mm od istniejącej magistrali relacji Staszów-Sandomierz w kierunki wsi Pliskowola. 10.8. Linie kolejowe normalnotorowa i szerokotorowa. Linia szerokotorowa biegnie na bardzo wysokim nasypie , przecina gminę w kierunku zachód – wschód w części centralnej gminy. Linia normalnotorowa również przebiega w kierunku zachód – wschód, powyżej miasta Osiek, w części północnej gminy. Linie kolejowe oraz elektroenergetyczne dzielą gminę na pięć części . Punktem w którym przecina się kolej szerokotorowa z liniami średniego napięcia jest wieś Niekrasów, leżąca w samym centrum gminy. Podobnie jest we wsi Suchowola, gdzie przecinają się linie: kolejowa normalnotorowa i dwie linie energetyczne.

11. Uwarunkowania wewnętrzne

11.1. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenów Gmina charakteryzuje się wyraźnym podziałem przestrzeni na cztery obszary: • rolny • leśny • zurbanizowany • przemysłowy przy czym tereny rolnicze stanowią najważniejszy element nie tylko przestrzenny ale również społeczno gospodarczy.

11.1.1. Uwarunkowania wynikające z przestrzeni rolniczej

Rolnictwo stanowi w gminie źródło utrzymania większości mieszkańców. Obszary wykorzystywane rolniczo nie ulegają pomniejszeniu na skutek rozwoju terenów zurbanizowanych. W mieście Osiek istnieje negatywna tendencja demograficzna, natomiast na obszarze gminy występuje dodatni przyrost naturalny. Trudno jednak spodziewać się migracji zewnętrznych. Analizy demograficzne nie wskazują na możliwość znaczących przyrostów zaludnienia w gminie. Struktura gospodarstw charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem - należy spodziewać się powiększania gospodarstw, celem zwiększenia opłacalności rolnictwa. Taka tendencja widoczna jest w Polsce, oraz preferowana w państwach Unii Europejskiej. Jednocześnie rozwój społeczno – gospodarczy kraju prowadzi do zmiany struktury zatrudnienia, w której miejsca pracy w rolnictwie będą zastępowane miejscami pracy w usługach. W związku z tym w gminie należy spodziewać się tendencji do niewielkiego zmniejszenia przestrzeni rolniczej na rzecz funkcji usługowych przy jednoczesnej intensyfikacji i zwiększaniu towarowości rolnictwa. Z uwagi na występowanie dobrej jakości gleb, rozwój usług może następować w miejscach gdzie znajdują się gleby o niskiej przydatności. Utrzymanie funkcji rolniczej na terenie gminy warunkuje konieczność lokalizacji usług dla rolnictwa w szczególności po przez wzmacnianie istniejących obiektów.

11.1.2. Uwarunkowania wynikające z przestrzeni leśnej

Obszary leśne występują w północnej i południowej część gminy. Na terenie lasów istnieje wiele cennych drzewostanów. Zaobserwowano tendencję do powiększania powierzchni leśnych poprzez zalesianie i inne działania. Ze względu na wysokie walory lasów ich znaczenie przyrodnicze i gospodarcze, szczególnym warunkiem rozwoju gminy jest utrzymanie nienaruszonych powierzchni leśnych oraz ich ewentualny rozwój i ochrona. W szczególności w obszarze, w którym funkcje leśne gdzie występują gleby V i VI klasy- w rejonie zachodnim gminy. W części zachodniej gminy możliwe są dolesienia z racji występowania tu słabych gleb, oraz Lasów Państwowych.

11.1.3. Uwarunkowania wynikające ze stanu zurbanizowania, zagospodarowania i uzbrojenia terenu

Osadnictwo na terenie gminy Osiek, oparte jest o rozrzucony nieregularnie układ wsi o charakterze ulicowym. Funkcje społeczne w szczególności oświaty rozproszone są w poszczególnych wsiach. Policentryczny układ osadnictwa powiązany z układem liniowym wzdłuż drogi krajowej Nr 79, determinuje możliwości rozwoju przestrzennego. Poprzez rozwój istniejącego układu i wzmocnienie głównego ośrodka w Osieku możliwe jest osiągnięcie zrównoważonego rozwoju przestrzennego.

11.1.4. Uwarunkowania wynikające z prognoz demograficznych Ponieważ dynamika liczby ludności kształtowana jest w dużej mierze przez ruchy migracyjne, rozwój sytuacji demograficznej w gminie Osiek uwarunkowany jest tym, w jaki sposób rozwiązane zostaną problemy gospodarcze Gminy. Udana transformacja gospodarcza, w tym przede wszystkim znaczny rozwój sfery usługowej, zmniejszenie zatrudnienia w rolnictwie i wielofunkcyjny rozwój głównych ośrodków może spowodować zahamowanie spadku liczby mieszkańców oraz stabilizacje populacji wsi, ze stopniową migracja ludności z wsi o charakterze typowo rolnym, do miejscowości gminnej i związanych z nią ośrodków wspomagających. W poszczególnych wsiach, sytuacja demograficzna będzie się kształtować bardzo różnie, między innymi w zależności od rozwoju lokalnych inicjatyw gospodarczych i ewentualnego dopływu ludności z zewnątrz. W dalekiej perspektywie można spodziewać się wzrostu liczby mieszkańców we wsiach wielofunkcyjnych oraz położonych przy ważniejszych szlakach drogowych oraz w rejonach atrakcyjnych turystycznie.

11.2. Uwarunkowania wynikające ze stanu ładu przestrzennego

Na układ przestrzenny gminy ma wpływ topografia terenu wraz z doliną Wisły. Miasto Osiek posiada bogate tradycje osadnicze, sięgające XII wieku, z których do dziś pozostał historyczny układ zabudowy rynku oraz powiązania z miastami nadwiślańskimi (Sandomierz, Koprzywnica, Pacanów). Czynnikiem, który rzutuje na osadnictwo jest układ komunikacyjny, tworzony przez drogę krajową relacji Kraków - Sandomierz oraz wojewódzką Chmielnik- Staszów – Osiek, ponadto mają wpływ również linie kolejowe normalnotorowa i szerokotorowa. Oprócz dróg i linii kolejowych na ład przestrzenny ma olbrzymi wpływ kopalnia siarki. Jest to teren o powierzchni ok.1350 ha. Wydobywanie złóż odbywa się tylko na małym fragmencie tego obszaru. Pozostałą część stanowią grunty poeksploatacyjne, grunty, na których nie dokonywano odkrywek, ale niedługim czasie to nastąpi. Eksploatacja odbywa się w północnej części terenu kopalni i ulega przesunięciom w kierunku południowym (w kierunku wsi Mikołajów, która obecnie jest niezamieszkała). Eksploatacja złoża siarki odbywa się metodą otworową, prowadzona jest przez zakład górniczy: Kopalnię Siarki „Osiek” należącą do Kopalni i Zakładów Chemicznych Siarki „Siarkopol” Spółka Akcyjna w Grzybowie. Tereny , na których zakończono wydobywanie powinny być rekultywowane tak aby poprawić stan środowiska i wykorzystać te tereny na różne cele: rolne, leśne, usługowe, rekreacyjno – wypoczynkowe. Obszar gminy charakteryzuje się zróżnicowaniem procesów ekonomicznych i urbanizacyjnych oraz lokalną koncentracją mieszkalnictwa o zróżnicowanym standardzie. Mają też miejsca zagrożenia ładu przestrzennego, z powodu nierównomiernej urbanizacji. Szczególnie ważna jest rewitalizacja układu przestrzennego zabytkowej strefy śródmiejskiej Osieka. Na terenie gminy zauważalne jest rozproszenie zabudowy tzn. zróżnicowane gabaryty i styl, niska estetyka, małą dbałość o atrakcyjność i funkcjonalność przestrzeni publicznej. Ma to

39 wpływ na kompozycję przestrzenną i dysharmonię z otoczeniem.

11.3.Uwarunkowania rozwoju Gminy wynikające ze stanu środowiska przyrodniczego w tym w stanu rolnej i leśnej przestrzeni oraz zasobów wodnych

Analiza wszystkich elementów przestrzeni przyrodniczej, walorów oraz stopnia degradacji wynikającego z ciągłej i zróżnicowanej antropopresji pozwala określić warunki i możliwości rozwoju głównych funkcji gminy.

11.3.1. Ochrona najcenniejszych zasobów Wszystkie obiekty i obszary prawnie chronione posiadają zestaw przepisów ściśle określających przyczyny powstania, status oraz zasady gospodarowania przestrzenią. Fragment doliny Wisły (w granicach gminy Osiek) jest częścią międzynarodowego korytarza ekologicznego Górnej Wisły, umieszczonego w Krajowej Sieci Ekologicznej (ECONET – Polska), utworzonej w 1995 roku w nawiązaniu do systemu ochrony europejskiego dziedzictwa przyrodniczego. Poza głównym korytarzem ekologicznym na terenie gminy istnieje sieć lokalnych ciągów powiązań ekologicznych funkcjonujących wzdłuż dolin rzecznych, dolinek nieckowatych i obniżeń bezodpływowych, wykorzystując grupy zadrzewień i zakrzewień jako lokalne ostoje faunistyczne, łącząc większe kompleksy leśne. Cały ten system winien być bezwzględnie zachowany, chroniony przed dewastacją oraz wzbogacany o nowe wartości. Najcenniejsze, dwa, pojedyncze drzewa zostały uznane za pomniki przyrody, pięć dalszych oraz jedną aleję proponuje się otoczyć opieką konserwatorską. W zwartych kompleksach leśnych elementem o dużych walorach przyrodniczo-krajobrazowych, choć nie objętym ochroną prawną są drzewostany ponad stuletnie. Niestety zachowało się ich bardzo niewiele. Znaczącą rolę w krajobrazie pełnią grupy starych zadrzewień zachowanych w pobliżu kościołów, przy cmentarzach oraz wzdłuż dróg.. Wieloprzestrzennymi obszarami chronionymi są kompleksy gleb na gruntach organicznych (torfowych, murszowatych, mułowych) pod użytkami zielonymi w dnach dolin rzecznych. Na najsłabsze gleby wprowadzane są zalesienia. Licznie pojawia się też naturalna sukcesja, głównie brzozowa. Procesy te mają charakter glebochronny i należy je kontynuować, łącząc przede wszystkim nieduże zalesione enklawy w większe, zwarte całości.

11.3.2. Baza żywicielska Głównym obszarem najlepszych gleb gminy Osiek jest taras zalewowy Wisły, gdzie akumulacyjna działalność rzeki doprowadziła do powstania żyznych mad. Są to gleby wytworzone głównie namułów organicznych oraz pyłów i mułków, niekiedy znacznej miąższości, przewarstwianych piaskiem i żwirem, nanoszonych częstymi wylewami

40 powodziowymi. Obecnie, z powodu ustania tych wylewów (wał przeciw powodziowy) procesy glebotwórcze zanikły. Ze względu na wysoką żyzność gleby te zostały w większości zaliczone do I – IVb klasy bonitacyjnej i są chronione przed zmianą użytkowania na nierolnicze i nieleśne. Konieczne jest maksymalne wykorzystanie tego obszaru dla podstawowej funkcji rolnej. Mady o podobnej wartości powstały także w dnach bocznych dolin rzecznych na wysoczyźnie, gdzie są użytkowane jako łąki i pastwiska. Poza doliną Wisły, gleby chronione występują w postaci płatów w pobliżu miejscowości: Tursko Wlk., Osiek, Niekrasów, Pliskowola, Suchowola i Mucharzów. Genetycznie dominują tu gleby bielicowe i pseudobielicowe, rzadziej brunatne. W dnach bocznych dolin rzecznych na wysoczyźnie oraz dnach dolinek smużnych i przelewowych tarasu zalewowego powstały żyzne gleby torfowe i mułowo – torfowe, pod użytkami zielonymi. Poza wymienionymi obszarami występują gleby słabe i bardzo słabe, których użytkowanie rolnicze jest mało efektywne.

11.3.3. Urbanizacja Na terenie gminy Osiek środowisko przyrodnicze w niewielkim stopniu ogranicza możliwości rozwoju funkcji osadniczej. Największe ograniczenia występują w dolinie Wisły, ze względu na b. dobre gleby oraz potencjalne niebezpieczeństwo zalewów powodziowych, które - zakładając zniszczenie wałów, lub przelanie się wód przez ich koronę - obejmą praktycznie całą powierzchnię tarasu zalewowego. Dotyczy to zarówno sieci osadniczej jak i obiektów przemysłowych. Elementem utrudniającym rozwój miasta w kierunku południowo-zachodnim są niekorzystne warunki gruntowo-wodne. Możliwość zabudowy utrudniają, a niekiedy uniemożliwiają znaczne spadki terenu. Dotyczy to zbocza doliny Wisły oraz zbocza niektórych dolin rzecznych.

11.3.4.Turystyka i rekreacja Szacując walory przyrodnicze terenu gminy Osiek, z punktu widzenia przydatności dla turystyki i rekreacji, za najważniejsze trzeba uznać stosunkowo dużą lesistość oraz znaczne zróżnicowanie siedliskowe i wiekowe drzewostanów z licznymi obiektami chronionymi i cennymi przyrodniczo. Dotyczy to właściwie tylko rozległego kompleksu lasów państwowych w południowej i północnej części terenu, otoczonego znacznie skromniejszymi powierzchniowo i jakościowo skrawkami lasów prywatnych. W rejonie tym wytyczono ścieżkę rowerową oraz zaprojektowano następną. Rekreacja pobytowa (agroturystyka) miałaby szansę rozwoju we wsiach położonych w części zachodniej gminy, na terenach o dość znacznych deniwelacjach (kilkadziesiąt metrów) pomiędzy rozległym, ujściowym odcinkiem doliny Zawidzianki a lokalnymi wyniosłościami morenowymi, z bezpośrednim zapleczem doliny Wisły.

11.4. Uwarunkowania wynikające ze stanu dziedzictwa kulturowego oraz dóbr kultury współczesnej

W przestrzeni gminy Osiek w jej krajobrazie kulturowym występują następujące elementy: • zabytkowy układ urbanistyczny Osieka- z XIII – XIX wieku • sanktuarium maryjne Matki Bożej w Niekrasowie • muzea: Izba Pamięci Adama Bienia w Ossali • ślady kulturowe pobytu ludności żydowskiej na obszarze miasta: cmentarz z XIX wieku • miejsca pamięci narodowej: pomnik ku czci poległych w latach1918-20 • obiekty ujęte w ewidencji zabytków architektury i budownictwa: zespoły dworów z XX wieku, zabytkowe domy z XIX i XX wieku, zespoły zagród z XIX i XX wieku, młyn z XX wieku w Osieczku, kuźnia z XX wieku w Osieku • zespoły stanowisk archeologicznych wraz ze strefami ochronnymi ( tabela w punkcie 7.2.) • otwarcia widokowe z głównego ciągu komunikacyjnego.

Wszystkie wymienione elementy odznaczają się dużymi wartościami i powinny być chronione, niezależnie od formalnego wpisu do rejestru lub ewidencji zabytków Istniejące na terenie gminy zabytki, ich liczba i rozmieszczenie, determinują możliwości zagospodarowania wszystkich miejscowych wsi, w których powinno się uwzględniać ich sąsiedztwo. W gminie występuje pewna ilość stanowisk archeologicznych. Obecność tych stanowisk determinuje, sposób wykonywania inwestycji, który powinien uwzględniać lokalizacje tych stanowisk, między innymi poprzez wyprzedzające badania archeologiczne. Dobra kultury współczesnej na terenie gminy w stopniu szczególnym nie występują.

11.5. Uwarunkowania wynikające z jakości życia mieszkańców w tym ochrony ich zdrowia. Warunki i jakość życia mieszkańców nie odbiegają od średniej wojewódzkiej a ze względu na układ przestrzenny gminy, dostępność do usług oraz łatwe skomunikowanie gminy, należą do stosunkowo dobrych. Pod względem ochrony zdrowia mieszkańców na terenie gminy oprócz zagrożeń komunikacyjnych i nadzwyczajnych, na stan zdrowia i życia mieszkańców wpływa negatywnie usytuowanie w centrum gminy kopalni siarki oraz elektrownia „Połaniec” umiejscowiona przy południowej granicy gminy. Są to zakłady przemysłowe uciążliwe dla okolicznych mieszkańców z powodu występowania różnych gazów i pyłów szkodliwych dla zdrowia człowieka. Podstawowa opieka zdrowotna jest świadczona mieszkańcom gminy w wystarczającym zakresie. Publiczna Przychodnia Zdrowia znajduje się w Osieku i Tursku Wielkim, w których czynne są po trzy gabinety lekarskie oraz w niepełnym wymiarze gabinet ginekologiczny. W Osieku znajdują się również dwie przychodnie zdrowia. Pod względem zapewnienia dostępności do usług stan zaspokojenia potrzeb w zakresie: - ilości obiektów kościelnych stan jest wystarczający.

- ilości obiektów handlowych - wystarczający - ilości obiektów usługowych – wystarczający Stwierdza się konieczność zwiększenia dostępności niektórych usług bytowych, jednak nie pociągających za sobą w konsekwencji konieczności zmiany przeznaczenia terenów.

11.6. Uwarunkownia wynikające z zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia. Zagrożenia występujące na terenie gminy a determinujące układ przestrzenny wynikają z: - Lokalizacji kopalni siarki – tereny te obecnie ulegają ciągłej degradacji, zagrażają środowisku przyrodniczemu jak i wpływają na jakość życia mieszkańca. - Terenów zalewowych wzdłuż doliny Wisły – tereny zagrożone powodziowo, - Dyslokacji liniowych urządzeń infrastrukturalnych obciążonych ryzykiem awarii takich jak: droga krajowa, linie kolejowe, linie wysokiego napięcia, wodociąg, ciepłociąg, gazociąg.

11.6.1. Miejski system wykrywania i alarmowania Gmina Osiek posiada w miejscowościach: Osieku , Tursku Wielkim, Ossali, Długołęce, Suchowoli, Niekrasowie, Szwagrowie, Bukowej i Pliskowoli syreny alarmowe należące do systemu alarmowego gminy. Łącznie jest to 9 syren z czego 5 uruchamianych jest ze szczebla wojewódzkiego. Wszystkie syreny umiejscowione są na budynkach Ochotniczej Straży Pożarnej. W miejscowościach, w których brakuje syren alarmowych należy je zaplanować.

11.7. Uwarunkowania wynikające z potrzeb rozwoju gminy. Wśród uwarunkowań wynikających z potrzeb rozwoju gminy należy wymienić: - małą aktywność społeczną – wynikająca z niewielkiego udziału ludności w wieku młodszym produkcyjnym oraz spadku przyrostu naturalnego co powodować będzie zmniejszenie ruchu budowlanego i zmniejszania się potrzeb infrastruktury społecznej, - braku gazyfikacji gminy, - braku środków na utrzymanie dróg i obiektów użyteczności publicznej, - bezrobocia na obszarze gminy, - nasilonej recesji gospodarczej.

11.8. Uwarunkowania wynikające ze stanu prawnego gruntów. Na obszarze gminy większość terenów stanowi własność prywatną. Do Skarbu Państwa należą obszary leśne i elementy infrastruktury drogowej. Własność komunalna jest również nieliczna. W związku z tym należy spodziewać się, że większość inwestycji na terenie gminy będzie miała charakter prywatny lub w przypadku inwestycji celu publicznego konieczne będzie wykupywanie terenów od mieszkańców. Największą firmą jest Kopalnia i Zakłady Chemiczne Siarki „Siarkopol” spółka Akcyjna w Grzybowie

11.9. Uwarunkowania wynikające ze stanu systemu komunikacji infrastruktury technicznej w tym stopnia uporządkowania, gospodarki wodno – ściekowej energetycznej oraz gospodarki odpadami.

11.9.1. Komunikacja. Układ komunikacji kołowej podzielić można na dwie części: • Komunikacja tranzytowa • Komunikacja wewnętrzna

Gmina Osiek położona jest korzystnie komunikacyjnie, ponieważ przez jej obszar prowadzone są drogi wojewódzkie i krajowe umożliwiające powiązanie z Sandomierzem, Rzeszowem, Staszowem, Połańcem, Kielcami, Krakowem. W zakresie poprawienia funkcjonowania dróg krajowych i wojewódzkich ważnym zadaniem jest przełożenie drogi krajowej nr 79 i drogi wojewódzkiej nr 765- realizacja południowej i zachodniej obwodnicy miasta, przez co centrum Osieka uwolnione będzie od tranzytowego ruchu samochodowego Istotną rolę w obsłudze miasta i gminy pełnić będzie droga powiatowa Osiek- Bukowo – Sulisławice o przewidywanej klasie Z (zbiorcza), która pełnić będzie funkcję istotnej drogi w uzupełniającym układzie drogowym podstawowego układu komunikacyjnego województwa świętokrzyskiego. Na terenie gminy występują dwie linie kolejowe: szerokotorowa i normalnotorowa. Należy wykorzystać przebieg wymienionych linii poprzez lokalizowanie w pobliżu obiektów związanych z rozwojem linii. Obecnie mieszkańcy gminy Osiek korzystają z najbliższej stacji kolejowej znajdującej się w Staszowie lub Tarnobrzegu. Linia normalnotorowa przebiega blisko centrum miasta Osiek, dlatego też wskazane jest utworzenie nowej stacji kolejowej w mieście Osiek.

11.9.2. Modernizacja dróg Sieć dróg w gminie jest wystarczająca, ale zbyt mało jest dróg o nawierzchni utwardzonej a istniejące drogi często nie spełniają wymogów normatywnych przewidzianych dla poszczególnych klas np.: • nośność nawierzchni dróg jest zbyt mała w stosunku do wielkości i struktury prowadzonego ruchu drogowego, • szerokość jezdni (często występują wąskie jezdnie 4÷4,5m), • pobocza (często symboliczne), • odwodnienie (w wielu przypadkach w pasie drogowym brak rowów odwadniających), • parametry geometryczne (zbyt małe promienie załamań osi dróg), • ograniczona widoczność (zbyt blisko funkcjonująca zabudowa i zadrzewienie często utrudniają widoczność na drogach). Sieć dróg w gminie jest wystarczająca, ale zbyt mało jest dróg utwardzonych oraz zbyt dużo dróg

44 o złym stanie technicznym nawierzchni. Mosty i przepusty w większości są również w złym stanie technicznym. Warunkuje to konieczność modernizacji dróg gminnych i towarzyszących im urządzeń drogowych. Niezbędna jest modernizacja większości dróg i budowa nowych o nawierzchni utwardzonej.

11.9.3. Lokalizacja obiektów obsługi ruchu drogowego. Usytuowanie stacji paliw jest nierównomierne. Stacje rozlokowane są głównie w rejonie drogi krajowej Nr 79. Nie ma jednak konieczności szukania lokalizacji dla stacji paliw w innych rejonach Gminy, choć w Studium dopuszcza się takie lokalizacje poza rejonem drogi krajowej. W rejonie m. Osiek najwłaściwszym miejscem usytuowania obiektów obsługi ruchu drogowego (stacji paliw, stacji obsługi pojazdów itp.) będzie rejon przebiegu projektowanych obwodnic (południowej i zachodniej).

11.9.4. Ruch drogowy i jego charakterystyka. O ile w województwie świętokrzyskim ruch na drogach jest umiarkowany a ponadto przeważający jest ruch lokalny (sporadycznie rekreacyjny), to w Osieku odnotować należy nasilony ruch pojazdów na kierunku Sandomierz-Kraków. Na wszystkich drogach krajowych co 5 lat prowadzone są pomiary ruchu. Ostatni pomiar dla drogi krajowej Nr 79 w rejonie miasta Osiek przeprowadzono w 2000 roku i wyniki są następujące: • na odcinku Osiek-Sandomierz - 4268 pojazdów rzeczywistych/dobę - 27% udział pojazdów ciężarowych lekkich, ciężarowych bez przyczep i ciężarowych z przyczepami w w/w potoku pojazdów • na odcinku Osiek- Połaniec - 2592 pojazdów rzeczywistych/dobę - 25% udział pojazdów ciężarowych lekkich, ciężarowych bez przyczep i ciężarowych z przyczepami w w/w potoku pojazdów.

W 2004 roku ruch pojazdów wzrósł o kilkadziesiąt procent w stosunku do roku 2000, ale dokładne dane będzie można ustalić w wyniku pomiarów, które wykonywane będą w 2005 r. W ostatnim okresie odnotowano wzrost ilości wypadków, przy czym najwięcej wypadków zdarza się w miejscach krzyżujących się dróg (niezbędna jest modernizacja skrzyżowań). Szczególną uwagę należy zwrócić na przewozy materiałów niebezpiecznych - na terenie województwa brak jest odpowiedniej ilości wyznaczonych tras o odpowiednich parametrach. Brak jest również wyznaczonych oddzielnych parkingów dla pojazdów przewożących materiały niebezpieczne. W Gminie Osiek tego typu inwestycje nie powinny być realizowane.

11.9.5. Infrastruktura techniczna. • Zaopatrzenie odbiorców na terenie gminy w wodę mogą być realizowane z istniejącego

wodociągu grupowego "Wiązownica Mała". • Rozbudowa ujęcia wody „Wiązownica Mała” i/lub zwiększenie limitu wody dla gminy Osiek może wynikać jedynie ze wzrostu zapotrzebowania na wodę pitną. • Prognozy demograficzne dla gminy Osiek nie przewidują wzrostu liczby mieszkańców, wręcz przeciwnie, wykazują niewielki spadek na okres perspektywiczny. Zakres obsługi wodociągowej już obecnie jest bliski 100%. Zatem wzrost zapotrzebowania na wodę w grupie mieszkalnictwa będzie konsekwencją głównie wzrostu jednostkowego zużycia wody. • Atutem gminy jest występowanie licznych wód powierzchniowych stanowiących potencjalne odbiorniki ścieków powierzchniowych. • Stan techniczny urządzeń wodociągów gminnych jest dobry z uwagi na nieodległe lata budowy i poprawną eksploatację. • Z uwagi na bliskość źródeł zasilania (GPZ 110/15kV "Osiek” i RPZ 110/15kV „Klimontów”) nie ma zagrożeń po stronie podaży energii elektrycznej w gminie tak obecnie jak i w przyszłości. • Nowe inwestycje elektroenergetyczne zgłoszone przez ZKE S.A. do planu to modernizacja istniejących i budowa nowych urządzeń na sieci SN i nn. • Brak gazu przewodowego powoduje utrzymywanie się wielu uciążliwych emisji zanieczyszczeń atmosfery pochodzących z palenisk i kotłowni na paliwo stałe.\ • Na terenie gminy funkcjonuje dobrze zorganizowany wywóz odpadów stałych na wyznaczone miejsca ich gromadzenia. Nie jest prowadzona selektywna zbiórka odpadów

11.9.6. Elementy konfliktowe w zakresie infrastruktury technicznej. Elementy konfliktowe w podsystemach infrastruktury technicznej na terenie gminy nie występują. Ewentualne kolizje istniejących urządzeń podziemnych (jak rurociągi, kable) i naziemnych (jak napowietrzne linie energetyczne i telefoniczne, obiekty kubaturowe gospodarki wodno-ściekowej i odpadami) z projektowanymi elementami zagospodarowania przestrzennego należy rozwiązywać w porozumieniu z właścicielem i/lub operatorem urządzenia oraz po określeniu skutków finansowych. Niekorzystne dla krajobrazu są napowietrzny rurociąg transportujący ciepłą wodę z elektrowni „Połaniec” do kopalni siarki „Osiek”.

11.9.7. Uwarunkowania wynikające z realizacji zadań ponadlokalnych. Kierunki polityki przestrzennej wynikającej z planu województwa określają inwestycje celu publicznego wynikające z przyjętych kierunków zagospodarowania przestrzennego. Dla inwestycji zlokalizowanych na terenie gminy Osiek, w Studium wyznaczone zostały granice obszarów ich lokalizacji.

11.9.7.1. Zdania inwestycyjne umieszczone w planie województwa. • Gazyfikacja gminy – budowa gazociągu wysokiego ciśnienia Dn100-150mm dla Osieka, Pliskowoli, Bukowej • Wykonanie południowej i zachodniej obwodnicy dla miasta Osiek po 2010 roku (zamierzenie rządowe),

11.9.7.2. Zadania inwestycyjne umieszczone w wieloletnim planie inwestycyjno – finansowym Gminy Osiek na lata 2004 – 2006 i 2007 – 2013.

L.p zadanie Termin wykonania Zadania wynikająca z programu budowy i modernizacji układu drogowego w ramach poprawy infrastruktury obszarów wiejskich. 1. budowa dróg gminnych na osiedlu budownictwa 2005-2006 jednorodzinnego w Osieku 2. przebudowa drogi gminnej Jana Pawła w Osieku 2004 3. nawierzchnia drogi w Pliskowoli Mała Wola 2005 - 2006 4. budowa drogi gminnej przy ulicy Ogrodowej w Osieku 2005 5. przebudowa dróg gminnych w Osieku: ul.Cicha, Polna, 2004-2006, 2007-2013 Partyzantów, Jagiellońska 6. obwodnica dla miasta Osiek 2010-2015 7. przebudowa drogi gminnej Długołęka 2007-2013 8. przebudowa drogi gminnej w miejscowości Kąty 2004-2006 9. przebudowa drogi przez wieś Lipnik 2004-2006 10. przebudowa drogi gminnej w Szwagrowie w stronę Połańca 2004-2006 11. przebudowa drogi powiatowej w Szwagrowie w stronę wału 2004-2006 wiślanego 12. przebudowa drogi gminnej Suchowola – Grabowiec 2005 Południowy 13. przebudowa drogi gminnej Suchowola – Grabowiec 2006 Północny 14. przebudowa drogi gminnej w Suchowoli do lasu 2004-2006 15. przebudowa drogi gminnej w miejscowości Nakol 2004-2006 16. przebudowa drogi gminnej Sworoń – Trzcianka 2004-2006 17. przebudowa drogi gminnej w Matiaszowie obok toru LHS 2004-2006 18. przebudowa drogi gminnej Matiaszów od Staszowa do rampy 2004-2006 19. przebudowa drogi gminnej Matiaszów – Trzcianka 2004-2006 20. przebudowa drogi gminnej w miejscowości Staszówek 2006 21. przebudowa drogi gminnej w miejscowości Pliskowoli 2005 Zabłonie 22. przebudowa drogi gminnej w miejscowości Pliskowola Doły 2007- 2013 23. przebudowa drogi gminnej w miejscowości Pliskowola - 2007- 2013, Mikokołajów 24. przebudowa drogi gminnej w miejscowości Pliskowola 2004-2006 Zabłonie - Mikołajów 25. przebudowa drogi gminnej Mucharzew – Pliskowola 2004-2006

26. przebudowa drogi gminnej Niekrasów Ossala 2007 - 2013 27. przebudowa drogi gminnej od skrzyżowania z drogą krajową 2005 nr 79 do leśnictwa w Strużkach 28. przebudowa drogi gminnej Mucharzew – Strużki 2004-2006 29. przebudowa drogi gminnej w Ossali 2004-2006 Zadania wynikające z programu sanitacji gminy 30. budowa pompowni w Sworoniu 2004-2005 31. budowa kanalizacji sanitarnej w Suchowoli 2004-2006 32. budowa kanalizacji sanitarnej wsi Lipnik, Kąty, Długołeka 2004-2006 33. studnie do chemizacji wsi: Kąty, Lipnik, Długołęka 2007-2013 34. gazyfikacja miasta Osiek 2007 - 2013 35. gazyfikacja wsi Pliskowola 2007 - 2013 36. budowa kanalizacji sanitarnej wsi Pliskowola 2007 - 2013 37. budowa kanalizacji w Szwagrowie 2004-2006 38. przebudowa linii elektrycznej w części środkowej wsi 2004-2006, Pliskowola 39. kanalizacja wodociągowa wody pitnej w Osieku przy ulicy 2004-2006 Wspólnej 40. kanalizacja sanitarna Niekrasów – Mucharzew 2005 41. kanalizacja sanitarna we wsi Trzcianka 2004-2006 42. kanalizacja sanitarna we wsi Tursko Wielkie Zadania wynikające z programu publicznej infrastruktury na obszarach wiejskich 43. wyposażenie Ośrodka Zdrowia w Osieku 2005 44. budynek socjalno – administracyjny w Osieku 2005 Zadania wynikające z programu w zakresie oświaty 45. budowa hali sportowej w Osieku 2005-2006 46. budowa świetlicy wiejskiej w Mucharzewie 2005 Zadania wynikające z bezpieczeństwa publicznego i ochrony przeciwpożarowej 47. budowa strażnicy OSP w Suchowoli 2005

DZIAŁ IV- KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY

12. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów

12.1. Gmina Osiek powinna rozwijać swoje zagospodarowanie przestrzenne w następujących kierunkach: 12.1.1. Funkcje mieszkaniowe realizowane w formie adaptacji istniejącej zabudowy zagrodowej, uzupełnianej zabudową mieszkaniową o charakterze ekstensywnym powinny być 48

skupiane przede wszystkim na terenach obecnie zurbanizowanych oraz przewidywanych w dotychczasowych planach zagospodarowania przestrzennego na cele mieszkaniowo- usługowe, oznaczonych na rysunku Studium symbolem MU. 12.1.2. Nowa zabudowa mieszkaniowo-usługowa wykraczająca poza tereny wskazane powyżej, powinna być lokalizowana w rejonie głównych ciągów komunikacyjno- infrastrukturalnych , w szczególności we mieście Osiek, wsi Tursko Wielkie, Szwagrów, Suchowola, Pliskowola, Ossala, Niekrasów, Strużki oraz Bukowa, w strefach wskazanych na rysunku Studium jako tereny potencjalnego rozwoju funkcji mieszkaniowo- usługowych, oznaczonych na rysunku studium symbolem MU 1. 12.1.3. Terenami rezerwowanymi dla przyszłej zabudowy w odległym okresie kierunkowym mogą stać się obszary, na których rozwijana będzie sieć uzbrojenia, w szczególności kanalizacja, przy czym tereny te powinny pozostać w użytkowaniu rolniczym 12.1.4. Funkcje usługowe o charakterze podstawowym, w tym obiekty oświatowe, ochrony zdrowia, administracji, powinny być rozwijane równomiernie w sposób policentryczny na terenie całej Gminy, na obszarach oznaczonych na rysunku Studium symbolami MU i MU 1. 12.1.5. Kształtując sieć osadniczą obszaru należy uwzględnić potrzebę zapewnienia mieszkańcom odpowiedniego dostępu do usług, w tym usług sektora publicznego. Osiek jest wielofunkcyjnym ośrodkiem obsługi ludności gminy, konieczne jest jednak stopniowe, na miarę możliwości wzmacnianie funkcji usługowych na terenie gminy (w szczególności we wsiach Szwagrów, Tursko Wielkie, Bukowa położonych w odległych rejonach gminy, co powinno znaleźć wyraz w ustaleniach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. 12.1.6. Funkcje usługowe o charakterze ponadlokalnym, w tym związane z obsługą ruchu turystycznego, obsługą socjalną powinny być lokowane na terenach oznaczonych na rysunku Studium symbolami MU, MU1 wzdłuż korytarza drogi krajowej w miejscowościach Osiek, Szwagrów, Suchowola a wyłącznie z obsługą ruchu turystycznego w miejscowościach Długołęka, Bukowa, Mucharzów, Ossala, Sworoń, Matiaszów. 12.1.7. Funkcje terenu o charakterze przemysłowo-wydobywczym, bądź infrastrukturalnym oznaczone na rysunku studium symbolem TP, należy zachować w istniejących lokalizacjach. Dopuszcza się rozwój tych funkcji w Osieku i Grabowcu. 12.1.8. Tereny będące w strefie nadwiślanej na tarasie zalewowym Wisły, oznaczone są na rysunku Studium symbolem MR. Dopuszcza się tam funkcje mieszkaniowe budownictwa zagrodowego, ale ograniczone z racji występowania na tym obszarze bardzo dobrych gleb, niekorzystnych warunków gruntowo – wodnych oraz zagożenia powodziowego. 12.1.9. Tereny rolne, oznaczone na rysunku Studium symbolem RR, w szczególności te o najlepszych glebach, tereny chronione ze względów przyrodniczych oznaczone na rysunku Studium symbolem ZP 1, tereny leśne oznaczone na rysunku Studium symbolem LS, powinny pozostać w użytkowaniu rolniczym, leśnym lub pozostawać w formie

przyrodniczo aktywnej. Na terenach tych wyznacza się na rysunku Studium dodatkowo obszar wyłączony spod zabudowy. 12.1.10.Tereny do rekultywacji , oznaczone są na rysunku Studium symbolem TR. Tereny te występują na obszarze kopalni siarki, w miejscach powydobywczych. Docelowo należy je przeznaczyć na lasy lub grunty rolne. 12.1.11.Tereny pod zabudowę letniskową, rekreacyjną , oznaczone są na rysunku Studium symbolem MU2. Tereny te występują wśród zabudowy zagrodowej, lub na terenach przeznaczonych pod rekreację i wypoczynek. 12.1.12.Na rysunku Studium wyznaczono ponadto tereny przeznaczone do zalesienia oznaczone symbolem LS 1 oraz tereny wód otwartych oznaczone symbolem W. 12.1.13.Należy dążyć do ograniczenia wpływu rozcinającego układ przestrzenny Gminy projektowanego korytarza komunikacyjnego obwodnicy miasta Osiek oraz linii kolejowej normalnotorowej i szerokotorowej, oznaczonego na rysunku Studium symbolem KS/KK, poprzez rozwiązania przestrzenne i inżynierskie pozwalające na utrzymanie ciągów przyrodniczych oraz powiązań komunikacyjnych północ-południe. 12.1.14.Teren korytarza komunikacyjnego należy docelowo zagospodarować w sposób niwelujący jego negatywny wpływ na przestrzeń, to jest w miarę możliwości zalesić, lub wprowadzić uprawy specjalistyczne, zdolne do funkcjonowania w pogorszonych warunkach bytowania.

13. Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy Zasoby mieszkaniowe w gminie są własnością prywatną i wymagają często modernizacji lub remontu. Są to jednak zadania właścicieli nieruchomości. Analiza stanu zabudowy w poszczególnych wsiach dokonana na podstawie wizji w terenie, zdjęć lotniczych i materiałów kartograficznych wykazuje na wiele podjętych już działań w zakresie odnowienia i modernizacji obiektów.

13.1.Ustalenia dotyczące kierunków i wskaźników dotyczących zagospodarowania oraz użytkowania terenów: 13.1.1. Zagospodarowanie terenów obecnie zurbanizowanych oraz przewidywanych w dotychczasowych planach zagospodarowania przestrzennego na cele mieszkaniowo-usługowe, powinno uwzględniać dotychczasowy kształt przestrzenny i architektoniczny Gminy. Powinien być utrzymany ulicowy charakter zabudowy wsi. 13.1.2.Uzupełnianie, wymiana i rozbudowa obiektów, na istniejących działkach budowlanych, możliwe jest z zachowaniem następujących warunków: • przestrzeganie warunków technicznych, jakimi powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie ( zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury Dz.U. nr 75 poz. 690 z 12 kwietnia 2002 roku z późn. zmianami) • kształtowanie linii zabudowy według linii zabudowy większości obiektów istniejących przy ulicy, na której realizowana jest nowa inwestycja,

• stosowanie zasady harmonijnego sąsiedztwa w zakresie sposobu zabudowy i zagospodarowania terenów oraz gabarytów i charakteru zabudowy, • zakaz realizowania obiektów mieszkaniowych z dachami pulpitowymi, uskokowymi (bez potrzeby doświetlania głębokich traktów) i asymetrycznymi, 13.1.3.Zmiana funkcji obiektu możliwa, pod warunkiem zachowania przepisów o ochronie środowiska, o ochronie dóbr kultury oraz przestrzegania zasad ochrony interesów osób trzecich. 13.1.4.Na obszarze zwartej zabudowy wsi możliwa jest realizacja zabudowy letniskowej. Wskazane jest wykorzystywanie opuszczonych siedlisk na cele letniskowe. 13.1.5.Wtórny podział działki budowlanej leżącej przy istniejącej ulicy może nastąpić pod warunkiem, że wydzielane działki budowlane będą posiadać szerokości frontów nie mniejsze niż: - przy zabudowie zagrodowej – 20 m, - przy zabudowie jednorodzinnej – 18 m, - przy zabudowie związanej z działalnością gospodarczą – 20 m.

13.1.6.Należy wyłączyć spod zabudowy wszystkie tereny leśne, oraz przewidziane do zalesienia, tereny które powinny być chronione pod względem przyrodniczym, oraz tereny rolne, na których dopuszcza się jedynie zabudowę zagrodową, związaną z produkcja rolną. Tereny wyłączone spod zabudowy oznaczono na rysunku Studium.

13.2. Ustalenia dotyczące terenów , które mogą być przeznaczone pod zabudowę zagrodową, mieszkalną, usługową, produkcyjną i rekreacyjno – letniskową w gminie Większość inwestycji budowlanych w gminie stanowi realizacja indywidualnego budownictwa zagrodowego i mieszkaniowego, a także budownictwa związanego z działalnością produkcyjną i usługową. Potrzeby społeczności lokalnej w zaspakajaniu potrzeb mieszkaniowych realizowane są we własnym zakresie. Do kompetencji gminy należy stworzenie warunków dla realizacji wszelkiego rodzaju budownictwa. W związku z powyższym, na obszarze gminy określa się obszary zwartej zabudowy wsi. Obszary zwartej zabudowy wsi wyznaczono z uwzględnieniem: 13.2.1. zasad ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego. 13.2.2. uwarunkowań ograniczających bądź wykluczających tereny z możliwości ich zabudowy, określonych w dziale III. Wskaźniki urbanistyczne dla omawianej zabudowy: 13.2.3. Zabudowę mieszkaniową, usługową oraz zabudowę związaną z rzemiosłem, a także z obsługą sportu, turystyki i wypoczynku należy lokalizować, przede wszystkim, na niezabudowanych działkach w granicach zwartej zabudowy wsi. 13.2.4. Tereny określone jako preferowane do zabudowy wskazują kierunek rozwoju struktury funkcjonalno – przestrzennej terenów zabudowanych. Przeznaczenie tych terenów pod zabudowę może następować pod warunkiem harmonijnego rozwoju istniejących struktur zagospodarowania poszczególnych miejscowości tj.:

• tereny nowoprojektowanej zabudowy, oprócz przypadków wymienionych w pkt.12, muszą spełniać warunek możliwości uzbrojenia technicznego poprzez rozwój istniejących systemów infrastruktury, • tereny, których warunki zabudowy i zagospodarowania należy określić w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, powinny przylegać do terenów już zabudowanych lub terenów, na których podjęto już decyzje administracyjne co do sposobu ich zabudowy, • prace planistyczne związane z przeznaczeniem terenów pod zabudowę powinny być podejmowane stosownie do stopnia rozwoju gminy i nasilenia procesów inwestycyjnych, zapewniając jednocześnie utrzymanie ładu przestrzennego oraz realność i możliwość realizacji i sprawności działania obsługi technicznej tych terenów. 13.2.5. W granicach zwartej zabudowy wsi mogą być lokalizowane obiekty związane z realizacją celów publicznych. 13.2.6. Projektowanie i realizacja obiektów budowlanych przy istniejących ulicach podporządkowana być musi następującym zasadom: • budynki mieszkalne powinny być parterowe z użytkowym poddaszem, z wyjątkiem przypadków dostosowywania nowej zabudowy do zabudowy w sąsiedztwie, • poziom podłogi parteru powinien być nie wyżej niż 1 m od poziomu terenu, • dachy powinny być symetryczne dwuspadowe z możliwością wprowadzania naczółków lub czterospadowe, o nachyleniu połaci 30o do 45o, z wyjątkiem przypadków dostosowywania charakteru nowej zabudowy do zabudowy w sąsiedztwie, • charakter dachów i ich pokrycia muszą być zbliżone do rozwiązań w tym zakresie zastosowanych w sąsiedztwie, z jednoczesnym zakazem realizowania obiektów budowlanych z dachami pulpitowymi i asymetrycznymi, • zachowanie istniejącej linii zabudowy przy zabudowie plombowej. 13.2.7. Ustala się orientacyjne wielkości nowych działek przeznaczanych pod zabudowę zagrodową i jednorodzinną na terenie zwartej zabudowy wsi: • zabudowa zagrodowa - 1200m2 , przy szerokości frontu działki min. 18 m, • zabudowa związana z działalnością gospodarczą – 1000m2, przy szerokości frontu działki nie mniej niż 20 m, • zabudowa jednorodzinna - dla budynków wolnostojących 800 - 2000 m2, przy szerokości frontu min. 18m., - dla budynków bliźniaczych - 600 do 1000 m2 przy szerokości frontu każdej z nich, min.14 m. 13.2.8. Poza obszarem zwartej zabudowy wsi określa się tereny, które mogą być przeznaczone pod następujące rodzaje zabudowy: • zabudowa związana z produkcją, przetwórstwem, rzemiosłem i hurtowniami – jest to zabudowa związana z działalnością gospodarczą. Wielkość działek powinna być odpowiednia do prowadzonej działalności, pod warunkiem oszczędnego

gospodarowania przestrzenią i zachowania przepisów o obowiązku ograniczenia uciążliwości do granic własności. Określone w studium obszary (TP), które mogą być przeznaczone pod zabudowę związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej należy pozyskiwać do zasobów aby stanowić one mogły ofertę gminy na rynku inwestycyjnym i podstawę tworzenia nowych miejsc pracy dla społeczności lokalnej. • Zabudowa letniskowa (MU2) lub zagospodarowanie związane ze sportem i rekreacją – jest to zabudowa związana głównie z terenami nad rzekami i ciekami lub zbiornikami wodnymi a także w pobliżu kompleksów leśnych. Działki rekreacyjne, które mogą być przeznaczone pod zabudowę letniskową powinny być większe niż 1000 m2. 13.2.9. Budynki przemysłowe i składowe nie powinny przekraczać wysokości opisanych powyżej, z wyjątkiem takich, w których technologia wykorzystania obiektów powoduje konieczność większej wysokości (np. elewatory zbożowe). 13.2.10.Na terenach z ograniczeniami zabudowy, które wskazano jednak na wniosek zarządu gminy jako tereny, które mogą być przeznaczone pod zabudowę należy uprzedzać przyszłych inwestorów o konieczności poniesienia większych kosztów na inwestycje ze względu na konieczność wyeliminowania istniejących ograniczeń i uzyskania odpowiednich standardów użytkowania wznoszonych obiektów. 13.2.11.Pod liniami najwyższych napięć 400kV oraz 220 kV i w ich strefach ochronnych tych linii nie należy lokalizować obiektów kubaturowych ani nie dopuszczać do wysokiego zadrzewienia i zalesienia gruntów. Lokalizacja tych obiektów w pobliżu stref ochronnych wymaga dodatkowych uzgodnień

14. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego

14.1.Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej Głównymi funkcjami gminy Osiek są: • Rolnictwo i przetwórstwo rolno – spożywcze, • Przemysł wydobywczy surowców mineralnych, • Leśnictwo i gospodarka leśna, • Osadnictwo w tym mieszkalnictwo i usługi

14.2. Rozwój rolnictwa – wykorzystanie rolniczej przestrzeni przyrodniczej Rolnictwo stanowić będzie nadal jeden z wiodących funkcji rozwojowych gminy Osiek. Szczególnego znaczenia nabiera wycofanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej w sposób optymalny i dostosowany do zrównoważonego rozwoju gminy Główne kierunki zagospodarowania na zwartych obszarach gleb o najwyższych wartościach bonitacyjnych powinny stanowić: 14.2.1. Racjonalne wykorzystanie walorów przyrodniczych dla rozwoju produkcji rolnej.

14.2.2. Ochrona gleb o najwyższych wartościach bonitacyjnych przed zmianą przeznaczenia na nierolnicze, poprzez ograniczenie rozpraszania zabudowy mieszkaniowej i usługowej oraz wprowadzania wielkoprzestrzennej infrastruktury komunikacyjnej. 14.2.3. Utrzymanie w dotychczasowym zasięgu i użytkowaniu trwałych użytków zielonych oraz racjonalne ich wykorzystanie jako bazy paszowej. 14.2.4. Ochrona wód powierzchniowych i gruntowych przed zanieczyszczeniem związkami pochodzącymi z działalności rolniczej. 14.2.5. Zachowanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych i przydrożnych pełniących funkcję ostoi faunistycznych – elementów lokalnych ciągów powiązań przyrodniczych, modyfikujących także stosunki wodne i bioklimatyczne.

Główne kierunki gospodarowania na obszarach z podobnym udziałem gleb o wysokich i przeciętnych wartościach bonitacyjnych powinno stanowić: 14.2.6. Ochrona gleb o najwyższych wartościach bonitacyjnych przed zmianą przeznaczenia na cele nierolnicze poprzez wyznaczanie pod zabudowę terenów o glebach słabych. 14.2.7. Utrzymanie w dotychczasowym zasięgu trwałych użytków zielonych, ze szczególnym uwzględnieniem użytków o glebach wytworzonych na gruntach naturalnych oraz racjonalnym ich wykorzystaniu jako bazy paszowej. 14.2.8. Zalesianie gruntów najsłabszych, mało przydatnych do upraw rolnych, w sposób łączący niewielkie, zalesione już enklawy w zwarte kompleksy leśne. 14.2.9. Ochrona wód powierzchniowych i gruntowych przed zanieczyszczeniem ściekami bytowymi i przemysłowymi oraz infiltracją zanieczyszczeń od działalności rolniczej (na glebach z utworów łatwo przepuszczalnych). 14.2.10.Bezwzględna ochrona pomników przyrody oraz cennych zadrzewień. 14.2.11.Zachowanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych i przydrożnych, pełniących funkcję ostoi faunistycznych oraz zieleni ozdobnej (przydomowej) i izolacyjnej, walorach przyrodniczych i krajobrazowych. 14.2.12.Preferowanie rozwoju rolnictwa ekologicznego w rejonach poza zasięgiem wpływu toksycznych zanieczyszczeń i uciążliwości. Główne kierunki działań na obszarach gleb słabych i najsłabszych powinny stanowić: 14.2.13.Optymalne wykorzystanie uwarunkowań przyrodniczych dla rozwoju produkcji rolnej z preferencją rolnictwa ekologicznego i produkcji zdrowej żywności. 14.2.14.Ochrona wód podziemnych przed infiltracją zanieczyszczeń od działalności rolniczej (gleby wytworzone na gruntach przepuszczalnych). 14.2.15.Zalesianie gruntów najsłabszych (gleby V, VI klasy bonitacyjnej) poprzez łączenie leśnych enklaw w większe kompleksy. 14.2.16.Wspieranie gospodarstw zmieniających profil działania z gospodarstw rolnych na leśno – rolne. 14.2.17.Bezwzględna ochrona pomników przyrody oraz cennych zadrzewień.

14.3. Leśnictwo i gospodarka leśna Wszystkie obszary leśne gminy Osiek, poza lasami prywatnymi, należą do nadleśnictwa Staszów. Nadleśnictwo w ramach swoich obowiązków prowadzi planową gospodarkę leśną polegającą głównie na : • Prowadzeniu różnorodnych form ochrony drzewostanu, • Zapewnienia stabilności ekosystemów, • Zachowaniu bioróżnorodności i leśnych zasobów genowych • Planowych dolesieniach • Pozysku drewna

Główne kierunki działania, które powinny wyznaczać kierunki polityki przestrzennej w Gminie Osiek to: 14.3.1. Bezwzględna ochrona kompleksów leśnych, ze szczególnym uwzględnieniem obiektów i obszarów najcenniejszych pod względem przyrodniczym i krajobrazowym: • Najstarszych drzewostanów (> 100 lat) • Użytków szczególnie chronionych (np. siedlisk podmokłych) • Lasów wodochronnych • Lasów glebochronnych na wydmach i pokrywach eolicznych oraz rekultywacja drzewostanów uszkodzonych przez przemysł. 14.3.2. Dolesienia na obszarach najsłabszych gleb ( V, VI klasa) w sposób łączący małe enklaw leśne w większe kompleksy. Zwiększanie dostępności kompleksów leśnych, zwłaszcza obiektów i obszarów najcenniejszych przyrodniczo i krajobrazowo, poprzez prowadzenie szlaków turystycznych, ścieżek przyrodniczych i tras rowerowych. Część najmłodszych drzewostanów (młodniki i drągowiny sosnowe na najsłabszych glebach) narażona jest na duże niebezpieczeństwo pożarów, pełniąc jednocześnie ważną rolę glebochronną. Wszystkie niewielkie enklawy leśne, zwłaszcza na siedliskach wilgotnych i podmokłych (szczególnie w dolinach rzecznych) mają istotne znaczenie jako lasy wodochronne i ostoje faunistyczne w lokalnych i ponad lokalnych ciągach powiązań przyrodniczych. Celowe jest powiększanie areałów lasów prywatnych, zwłaszcza na najsłabszych siedliskach, tworząc bazę dla rozwoju gospodarstw leśno – rolnych. Istniejące lasy prywatne zajmują niewielkie powierzchnie i sąsiadują na ogół z lasami państwowymi

14.4. Osadnictwo Sieć osadnicza gminy Osiek składa się z 19 wsi. Ich możliwości rozwoju przestrzennego są różne. Jedną z barier to dobre gleby, chronione przed zmianą użytkowania na nierolnicze, zaliczone do II – IV B klasy bonitacyjnej, słabo nośne grunty oraz płytko występujący poziom wód gruntowych utrudniają lub uniemożliwiają wprowadzenie zabudowy kubaturowej. Często obszary o takich warunkach użytkowane są jako łąki lub pastwiska. Czynnikiem oddziałującym negatywnie na funkcję osadniczą są uciążliwości komunikacyjne obwodnicy miasta Osiek. Należy do nich nadmierny hałas, związki toksyczne zawarte w

55 spalinach, zaśmiecenia oraz zagrożenie wypadkami. Część uciążliwości można osłabić poprzez zastosowanie odpowiednich rozwiązań technicznych, choć obecnie mają istotny wpływ na warunki życia mieszkańców miasta Osiek. Rozwój miasta Osiek będzie następował wzdłuż dróg dojazdowych do miasta . Od strony południa rozwój miasta gminnego jest utrudniony z powodu bliskości terenów górniczych. Rozwój Suchowoli, Pliskowoli, Grabowca, Mucharzowa, Niekrasowa będzie odbywał się w kierunkach wschodnim i zachodnim, z racji układu przestrzennego tych wsi – wzdłuż cieku wodnego i drogi gminnej. Dla wsi Długołęka, Sworoń, Matiaszów, Niekurza ze względu na dobre gleby oraz strefę zalewową rzeki Wisły istnieje konieczność ograniczania rozwoju. Wieś Tursko Wielkie i Szwagrów będą rozwijać się wzdłuż ciągów ulic, wzdłuż których są utworzone. W tych wsiach znajduje się najwięcej, po Osieku, punktów i ośrodków usługowych, w związku z tym posiadają one największe szanse na rozwój. Niestety grunty tych miejscowości należy do bardzo dobrych klas gleb, co ogranicza ten rozwój. Ponadto miejscowości te znajdują się na obszarze zalewowym , należy pamiętać o możliwości przelania się korony wałów lub ich pęknięcia podczas powodzi.

14.5. Rekreacja i wypoczynek

Rekreacja pobytowa, a szczególnie agroturystyka, znajduje korzystne przyrodniczo warunki do rozwoju, zwłaszcza na terenach atrakcyjnych krajobrazowo, o urozmaiconej rzeźbie i zróżnicowanej szacie roślinnej oraz ograniczonych uciążliwościach, Warunek ten spełniają zwłaszcza tereny zachodnie gminy. Pozostałe obszary są mniej odpowiednie dla rozwoju rekreacji pobytowej. Dość atrakcyjne do formowania tras turystycznych (pieszych i rowerowych) są wybrane miejsca kompleksów leśnych , zróżnicowana rzeźba terenu z dolinami oraz skarpa wiślana, na której możliwe jest umiejscowienie ciągu pieszo – rowerowego. Obiektami przyciągającymi turystów mogą być lokalne obiekty kultury materialnej (kościoły z cmentarzami, parki wiejskie), oraz współczesne budowle o funkcjach usług sportowych (basen, jazdy konne, siłownia itp.)

14.6. Obszary chronione Na terenie gminy Osiek nie przewiduje się wprowadzenia nowych szczególnych form ochrony przyrody

15. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej.

W gminie Osiek ochronie podlegać powinny wszystkie elementy krajobrazu kulturowego oraz nieruchome zabytki kultury materialnej.

15.1.Kształt nowej zabudowy kreowany w miejscowych planach zagospodarowania 56

przestrzennego powinien ochraniać zabytkowy charakter wsi ulicowych i sposób ich zabudowy oraz ekspozycję przestrzenną poprzez właściwe kształtowanie linii, wysokości i gęstości zabudowy, warunki realizacji ogrodzeń oraz zieleni wiejskiej. 15.2.Ochronie, polegającej na zachowaniu i podkreśleniu w układzie przestrzennym cech zabytkowych powinny podlegać na terenie Gminy układ urbanistyczny miasta Osiek, oraz obiekty kościołów i plebanii w Osieku, Niekrasowie, a także zabytkowe zagrody, domy wiejskie i zabudowania gospodarcze. 15.3.Obiekty wpisane do rejestru zabytków lub znajdujące się w ewidencji zabytków, według spisu w rozdziale nr 5 powinny podlegać ochronie na zasadach określonych, w przepisach szczególnych. W szczególności wszelkie prace budowlane, adaptacyjne, remontowe dokonywane w tych zabytkach lub w ich otoczeniu, zmiany drzewostanu i inne zmiany zagospodarowania terenu powinny być każdorazowo uzgadniane z właściwym Konserwatorem Zabytków. W planach zagospodarowania przestrzennego należy wytyczyć strefy ochrony zabytków ujętych w ewidencji oraz w rejestrze zabytków 15.4.Zakaz lokalizowania obiektów uciążliwych i obiektów, które mogą pogorszyć stan środowiska przyrodniczego w sąsiedztwie obiektów zabytkowych oraz obiektów zasłaniających widok na zabytek czy też dysharmonizujących przestrzennie i kompozycyjnie z jego elementami. 15.5.Ochronie konserwatorskiej powinny podlegać istniejące w Gminie pomniki i cmentarze oraz ich otoczenie. Ochrona powinna polegać miedzy innymi na zapewnieniu w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego właściwego otoczenia tych obiektów, utrzymania zieleni, w tym starodrzewu z preferencją dla gatunków liściastych i rodzimych. 15.6.Szczególnej ochronie podlegać powinny stanowiska i strefy archeologiczne. W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub w decyzjach administracyjnych wydawanych w sytuacji braku planu powinno się uwzględniać położenie tych stanowisk, a wszelkie prace w pobliżu tych obiektów, lub w ich miejscu powinny być poprzedzone eksploracją archeologiczną prowadzoną pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, na zasadach określonych w przepisach szczególnych. 15.7.Najistotniejsze stanowiska archeologiczne oraz zabytki architektury powinny być przystosowane do eksponowania i zwiedzania, przy czym preferuje się ścieżki kulturowo- przyrodnicze, dostosowane dla potrzeb turystów pieszych i rowerowych z wykorzystaniem istniejącej bazy gastronomiczno-turystycznej i agroturystycznej. 15.8.Kontynuacja zasady sporządzania okresowych, specjalistycznych analiz stanu środowiska kulturowego gminy Osiek, w celu stworzenia aktualnych, merytorycznych podstaw procesów planistycznych i decyzji administracyjnych dotyczących obszarów istotnych dla ochrony i kształtowania środowiska kulturowego gminy

16. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej

16. 1. Kierunki polityki przestrzennej W zakresie polityki przestrzennej dotyczącej komunikacji wyróżnić należy następujące 57 podstawowe cele rozwoju:

16.1.1.Cel wiodący. - zaspokojenie potrzeb transportowych gospodarki i społeczeństwa.

16.1.2. Cele strategiczne. 16.1.2.1 Realizacja obwodnicy miasta Osiek usprawni transport na kierunku Warszawa – Kraków (ciąg drogi krajowej nr 79) oraz może przejąć część ruchu z kierunku Radomia i Opatowa (ciąg drogi krajowej nr 9), co wpłynie korzystnie na ruch tranzytowy w obrębie miasta i gminy Osiek. 16.1.2.2 Dostosowanie pozostałych dróg do standardów europejskich w nawiązaniu do zwiększającej się aktywności gospodarczej społeczeństwa. Ważną rolę w obsłudze komunikacyjnej gminy oraz województwa, pełnić będzie droga Chmielnik – Osiek (postulowana jako droga wojewódzka) co związane będzie z poniesieniem dużych kosztów na jej modernizację. 16.1.2.3 Dostosowanie do standardów europejskich linii kolejowych (linia Kielce – Stalowa Wola (dostosowanie urządzeń kolejowych do prowadzenia pociągów z prędkością 160 km/h).

16.1.3. Zadania komplementarne. 16.1.3.1.Wspieranie budowy i modernizacji dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych. 16.1.3.2.Wspieranie budowy i modernizacji przepustów, mostów oraz skrzyżowań głównie w obrębie miejscowości. 16.1.3.3.Wspieranie budowy i modernizacji parkingów 16.1.3.4.Wspieranie rozwoju komunikacji pasażerskiej lokalnej 16.1.3.5.Rozwój stacji obsługi pojazdów i stacji paliw równomiernie na terenie całej gminy, 16.1.3.6.Zagospodarowanie terenu otaczającego tory kolejowe, będące na wyniesione ponad otaczający teren

17. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym Na terenie Gminy Osiek wyznacza się na rysunku studium obszary, na których powinny być zlokalizowane zajmując część lub całość terenu, następujące inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym: 17.1.Wiejskie oczyszczalnie ścieków w Matiaszowie, Tursku Wielkim, Sworzniu, Ossali, Niekrasowie, Lipniku, Bukowej, oznaczone na rysunku Studium symbolem NU 17.2.Stacja redukcyjno pomiarowa I stopnia w Pliskowoli, oznaczona na rysunku Studium symbolem NG 17.3.Istniejące wysypisko komunalne w Grabowcu do rekultywacji, oznaczone na rysunku

Studium symbolem NO 17.4.Drogi publiczne gminne wraz z towarzyszącą infrastrukturą, w granicach linii rozgraniczających, zgodnie z tabelką na stronie 48 17.5.Ponadto na wszystkich terenach przewidzianych do urbanizacji lub zurbanizowanych, oznaczonych na rysunku Studium symbolami MU, i MU 1, studium dopuszcza lokalizacje inwestycji celu publicznego takich jak obiekty oświaty, ochrony zdrowia i opieki zdrowotnej, administracji publicznej szczebla gminnego, bez wyznaczania ich szczegółowej lokalizacji oraz modernizacje dróg i realizowanie liniowych i punktowych obiektów infrastruktury technicznej.

18. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów służących realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym sporządzonych przez właściwych ministrów i centralne organy administracji rządowej

Na terenie gminy Osiek wyznacza się na rysunku Studium obszary, na których powinny być zlokalizowane, zajmując teren w całości lub w części, inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa świętokrzyskiego : 18.1.W zakresie infrastruktury komunikacyjnej: Obwodnica południowa i zachodnia miasta Osiek

18.2. W zakresie infrastruktury technicznej: Gazociąg wysokiego ciśnienia Dn 100-150 mm od istniejącej magistrali relacji Staszów – Sandomierz w kierunku wsi Pliskowola

19. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej.

19.1 Na rysunku studium zaznaczono obszar, dla którego obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego , na podstawie przepisów odrębnych . Jest to: ● teren górniczy kopalni siarki „Osiek” – na rysunku Studium oznaczony numerem 1, ● teren górniczy ,,Grabowiec” – na rysunku Studium oznaczony 2, ● teren górniczy ,,GrabowiecII”- na rysunku Studium oznaczony numerem 3 ,

Stosownie do przepisu artykułu 54 ustawy z dnia 7 lutego 1994 roku prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. Nr 27 poz.96 z późniejszymi zmianami ) dla terenu górniczego sporządza się miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, który powinien zapewnić integrację wszelkich działań podejmowanych w granicach terenu górniczego e celu :wykonania uprawnień określonych w koncesji: zapewnienie bezpieczeństwa powszechnego; ochrony sadowiska, w tym obiektów budowlanych. Jeżeli w ocenie oddziaływania wydobycia kopalin pospolitych na sadowisko nie stwierdzi się ujemnych wpływów, organ wydający koncesje może odstąpić od obowiązku sporządzenia planu dla terenu górniczego. W związku z wymienionym wyżej przepisem decyzję o przystąpieniu do sporządzenia planu dla terenu górniczego należy podjąć na podstawie ustaleń zawartych w koncesji na wydobycie kopalin ze złóż. 19.2. Obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchnia sprzedaży powyżej 2000m2 oraz obszary przestrzeni publicznej nie występują w Gminie Osiek.

20.Obszary, dla których Gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne

Na rysunku studium wyznaczono obszary, na których Gmina należy sporządzić miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, oraz tereny, na których w związku z tym niezbędne będzie uzyskanie zgody właściwego organu na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze.

• Miasta Osiek – w jego granicach administracyjnych – oznaczone na rysunku Studium numerem 4, • Dla terenów rolnych przeznaczonych pod zabudowę nie związaną z gospodarką rolną lub leśną. Stosownie do przepisu art. 7 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych przeznaczenie gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nie leśne dokonuje się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. W związku z tym przepisem decyzję o przystąpieniu do sporządzania planów miejscowych dla terenów rolnych przeznaczonych pod zabudowę nie związaną z gospodarką rolną lub leśną, należy podejmować po zaistnieniu potrzeb w tym zakresie. W/w obszary zaznaczone są na rysunku Studium numerami 5 i 6. Numer 6 oznacza iż, tereny są preferowane pod zabudowę mieszkaniowo- usługową, letniskową i składowo- przemysłową. Numer 5 oznacza iż, tereny przewidziane są do zalesień.

21.Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych Obszary te wyznaczono na rysunku Studium i wskazano do wyłączenia spod zabudowy w 60 planach zagospodarowania przestrzennego. Wszelkie inwestycje mogące mieć wpływ na urządzenia wodne, urządzenia przeciwpowodziowe oraz lokalizowane w pobliżu rzek , cieków naturalnych będą uzgadniane z ich Zarządcą lub sprawującym prawa właścicielskie. Dla zapewnienia szczelności i stabilności wałów powodziowych zabrania się: 1) przejeżdżania przez wały oraz wzdłuż korony wałów pojazdami, konno lub przepędzania zwierząt, z wyjątkiem miejsc do tego przeznaczonych, 2) uprawy gruntu, sadzenia drzew lub krzewów na wałach oraz w odległości mniejszej niż 3m od stopy wału, 3) rozkopywania wałów przez osoby nieupoważnione, 4) wykonywania obiektów budowlanych , kopania studni, sadzawek, dołów oraz rowów w odległości mniejszej niż 50m od stopy wału

22.Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny Obszary te zostały wyznaczone na rysunku Studium.

23.Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej

Na terenie Gminy Osiek nie występują.

24.Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji Na terenie Gminy Osiek występują następujące tereny wymagające rekultywacji: 24.1.Obszar wysypiska odpadów komunalnych: wysypisko, po zakończeniu działalności powinno być poddane rekultywacji zgodnie z zasadami określonymi w rozdziale III 24.2.Obszar kopalni siarki: niezbędna będzie rekultywacja byłych wyrobisk, hałd i osadników oraz sukcesywna rekultywacja terenów poeksploatacyjnych. Należy wprowadzić zieleń osłonową, izolującą przyrodniczo i wizualnie tereny wydobycia.

25.Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych Na terenie gminy Osiek występuje teren zamknięte, przez które przebiegają linie kolejowe. Ustanowione zostały decyzją nr 62 Ministra Infrastruktury z dnia 26 września 2005 roku (Dz. Urz.MI nr 11,poz.72 z póź..zm). Tereny zamknięte zostały przedstawione na rysunku Studium.

26. Inne obszary problemowe Na terenie Gminy Osiek wyznacza się zasięg następujących obszarów problemowych, które powinny być rozwiązane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub w specjalnych programach rozwojowych, w sposób rozszerzający ustalenia Studium:

26.1.Teren obszaru zamkniętego kopalni siarki „Osiek”- rekultywacja terenów, na których wydobywano złoża siarki 26.2.Stworzenie ciągu przyrodniczo – turystycznego wraz z atrakcjami turystycznymi . Ciągi te wyznaczone zostały na rysunku Studium. Występują przede wszystkim wzdłuż ciągów ekologicznych, wśród lasów oraz wzdłuż rzeki Wisły. 26.3.Utrzymanie osadnictwa we wsi Długołęka i Lipnik. Wieś Lipnik znajduje się na terenie górniczym w związku z tym istnieje zagrożenie takie jak we wsi Mikołajów, zdewastowanie, wykupienie terenów mieszkaniowych przez kopalnię siarki. Ponadto wieś Lipnik znajduje się na terenach zalewowych rzeki Wisły. Wieś Długołęka również umiejscowiona jest na obszarze zalewowym, w pobliżu wsi występują bardzo dobre gleby , co powoduje ograniczanie osadnictwa.

27. Kierunki rozwoju Gminy w zakresie elektroenergetyki, gazyfikacji i zaopatrzenia w ciepło, gospodarki wodno – ściekowej i gospodarki odpadami

27.1. Gazyfikacja przewodowa. Planowana jest budowa gazociągu wysokiego ciśnienia Dn100-150mm od istniejącej magistrali relacji Staszów-Sandomierz w kierunku wsi Pliskowola. Z gazociągu tego zasilana będzie poprzez odnogę Dn100-150mm projektowana stacja redukcyjno-pomiarowa I stopnia w Pliskowoli stanowiąca bezpośrednie źródła gazu średnioprężnego dla gminy Osiek. Decydujące o dalszej gazyfikacji będzie kryterium ekonomiczne. Do rozwiązania jest też problem techniczny związany z przeprowadzeniem gazociągu przez teren lasu od strony północnej w okolice Pliskowoli. Plan rozwoju lokalnego miasta i gminy Osiek na lata 2004-2013 przewiduje doprowadzenie zgazyfikowanie miasta Osiek i wsi Pliskowola do 2013 roku. W Studium do gazyfikacji kwalifikuje się wstępnie miasto Osiek oraz wsie Pliskowola i Bukowa z programem perspektywicznym wyrażającym się liczbą łącznie 3000 użytkowników gazu. Wskaźnik charakteryzujący zgazyfikowanie gminy w perspektywie wyniesie blisko 40% licząc odsetek ludności korzystającej z gazociągu. Gaz używany będzie do celów bytowych i grzewczych przy następujących założeniach: • pełne pokrycie potrzeb bytowych w grupie mieszkalnictwa i wybranych usług przy wskaźniku jednostkowego zapotrzebowania gazu 0,025nm3/hM • częściowe pokrycie potrzeb grzewczych w grupie mieszkalnictwa i wybranych usług na poziomie 40% przy wskaźniku jednostkowego zapotrzebowania gazu 0,457nm3/hM Obliczeniowe zapotrzebowanie na gaz Qmaxh w obszarze zakwalifikowanym w studium do gazyfikacji wyniesie zatem 3000M x 0,025nm3/hM + 3000M x 0,40 x 0,457nm3/hM = ok.620nm3/h

Plany rozwoju sieci gazowej na terenie gminy Osiek i gmin sąsiednich prowadzi Karpacka Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. w Tarnowie, Oddział Zakład Gazowniczy w Sandomierzu. Spółka ta powinna w porozumieniu z władzami gminy opracować koncepcję gazyfikacji zarówno wsi Bukowa jak i miasta Osiek z wsią Pliskowola. 62

27.2. Elektroenergetyka. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa świętokrzyskiego z 2002 roku nie przewiduje wprowadzenia w obszar gminy nowych linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia ani nowych GPZ-tów generujących strefy ochronne. Sieć SN 15kV na terenach wiejskich jest w większości napowietrzna. Wszyscy odbiorcy energii elektrycznej posiadają przyłącza do sieci energetycznej poprzez stacje transformatorowe 15/0,4kV, których na koniec 2004 roku zinwentaryzowano 62. Jedyne nowe inwestycje elektroenergetyczne zgłoszone przez ZRE S.A. do planu to modernizacja istniejących i budowa nowych urządzeń na sieci SN i nn, w tym w rejonie miejscowości Łęg na terenie kopalni siarki. Eksploatację podsystemu prowadzi Rzeszowski Zakład Energetyczny S.A. Rejon Energetyczny w Staszowie. Średnioroczne zużycie energii elektrycznej na terenie gminy szacuje się na ok. 1500kWh na 1 odbiorcę w grupie C (bez odbiorców przemysłowych). Wskaźnik ten, zgodnie z Założeniami Polityki Energetycznej Polski do 2020 roku, wzrośnie średnio w kraju o 66%, czyli dla gminy Osiek wyniesie ok. 2500kWh na 1 odbiorcę. Z uwagi na bliskość źródeł zasilania (GPZ 110/15kV "Osiek” i GPZ 110/15kV „Klimontów”) nie ma zagrożeń po stronie podaży energii elektrycznej w gminie tak obecnie jak i w przyszłości. Na wszystkich obszarach przewidzianych pod zalesianie, zgodnie z PN-E-05100-1, należy pozostawić pod istniejącymi liniami elektroenergetycznymi WN, SN i nn pas bez zalesiania o szerokości odpowiednio 20,0m, 11,0m i 9,3m. Dopuszcza się w pozostawionym pasie prowadzenie gospodarki leśnej pod warunkiem utrzymywania pod linią drzew nie przekraczających 2,0m wysokości oraz pozostawienie wokół każdego słupa powierzchni nie zalesionej w odległości co najmniej 4,0m od słupa.

27.3. Zaopatrzenie w wodę, odprowadzanie ścieków i gospodarka odpadami

27.3.1. Zaopatrzenie w wodę. W podsystemie obsługi inżynieryjnej warunkującymi zagospodarowanie przestrzenne są przede wszystkim rozwiązania gospodarki wodno-ściekowej. Wynika to stąd, że woda spełniająca normy jakościowe i ilościowe jest medium warunkującym bytowanie człowieka, jego działalność gospodarczą i wypoczynek. Jednocześnie potrzeba zagospodarowywania wód zużytych (ścieków) jest uznanym wymogiem sanitarnym w wymiarze indywidualnym i społecznym oraz warunkuje utrzymanie akceptowalnego stanu środowiska naturalnego.

Zaopatrzenie w wodę na terenie gminy Osiek ma równorzędne znaczenie dla dwu grup odbiorców: • mieszkalnictwa • rolnictwa W Studium do zbiorowego zaopatrzenia w wodę kwalifikuje się wszystkie wsie i sołectwa ale jedynie w zakresie wody pitnej i wody zużywanej na potrzeby gospodarcze.

Zaopatrzenie odbiorców na terenie gminy w wodę realizowane będzie z istniejącego wodociągu grupowego "Wiązownica Mała". Przyjmuje się jako ustalenie Studium, że rozbudowa ujęcia wody „Wiązownica Mała” i/lub zwiększenie limitu wody dla gminy Osiek może wynikać jedynie ze wzrostu zapotrzebowania na wodę pitną. Zapotrzebowanie na wodę dla potrzeb rolnictwa powinno być pokrywane z wód powierzchniowych lub podziemnych (np. ze studni do chemizacji wsi). Dla obliczania zapotrzebowania wody przyjęto następujące założenia: - scalony wskaźnik jednostkowego zapotrzebowania średniego w gospodarstwach domowych 100dcm3/M/d. - współczynnik nierównomierności dobowej Nd= 1,6 - współczynnik nierównomierności godzinowej Nh= 2,6 Założono, że podany wskaźnik uwzględnia straty wody - należy zauważyć, że straty rzeczywiste w nowych wiejskich sieciach budowanych z tworzyw PCV i PE są znacznie mniejsze niż w podobnych sieciach miejskich. Dla przyjętych wskaźników jednostkowych oraz współczynników nierównomierności wyznaczono globalne zapotrzebowanie wody dla całej gminy: Średniodobowe Qśrd = 800 m3/d w dobie maksymalnego rozbioru Qmaxd = 1280m3/d w godzinie maksymalnego rozbioru Qmaxh = 139m3/h

Wyliczone zapotrzebowanie wody na okres perspektywiczny mieści się w przyznanym limicie wody i może zostać pokryte za pośrednictwem istniejącego układu sieci wodociągowej.

Zapotrzebowanie wody na cele związane z gaszeniem pożaru przyjęto zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 czerwca 2003 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. nr 121 poz. 1139 z 2003r.). Ponieważ w żadnej z wyodrębnionych jednostek liczba ludności nie przekracza 5000M., przyjęto zapotrzebowanie wody na cele ppoż. w ilości 10dcm3/s. Pobór wody ppoż. w wymaganej ilości umożliwiają wybudowane na sieci hydranty.

Władze gminy ustawowo odpowiedzialne za zaopatrzenie mieszkańców w wodę powinny posiadać kompleksowe opracowanie dotyczące zaopatrzenia gminy w wodę, w tym zawierające obliczenia hydrauliczne na modelu komputerowym istniejącej sieci. Zapisana w modelu komputerowym koncepcja jest elastyczna i może być modyfikowana w miarę zmiany stanu informacji o docelowym programie zagospodarowania (takich np. jak ilość mieszkańców, rozmieszczenie, nowe odbiory punktowe, inne).

27.3.2. Odprowadzenie i unieszkodliwienie ścieków. W Studium do objęcia kanalizacją sanitarną kwalifikuje się wszystkie wsie i sołectwa, w których jest obsługa wodociągowa. Atutem gminy jest występowanie licznych wód powierzchniowych stanowiących potencjalne odbiorniki ścieków powierzchniowych. Wskaźnik charakteryzujący

64 skanalizowanie gminy w okresie perspektywicznym wzrośnie z 15% do 80% licząc odsetek ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej.

Zasadniczo przyjmuje się, że ilość ścieków bytowo-gospodarczych jest równa ilości zużywanej wody. Stąd do obliczeń ilości ścieków przyjęto te same wskaźniki jednostkowe wyrażone przez wskaźniki scalone i podobne współczynniki nierównomierności dobowej i godzinowej jak w obliczeniach zapotrzebowania na wodę. Z ogólnej ilości ścieków wyrażającej się liczbą Qśrd = 800m3/d 80% będzie kanałowo dopływało na oczyszczalnie ścieków a 20% będzie dowożone taborem asenizacyjnym do największej oczyszczalni w Osieku zdolnej przyjąć do 300m3/d ścieków. W obliczeniach przepustowości projektowanych oczyszczalni należy uwzględnić dodatkowo wody infiltracyjne i przypadkowe, których narzut przyjmuje się w ilości 0,15dcm3/s/km sieci. Obowiązujący plan rozwoju lokalnego dla gminy zakłada zakończenie budowy układu kanalizacyjnego dla wsi Suchowola i Długołęka w 2006 roku, Pliskowola w 2013. Odbiornikiem ścieków będzie dla tych miejscowości istniejąca oczyszczalnia miejska w Osieku. Lokalne układy kanalizacyjne zakończone własnymi oczyszczalniami ścieków są planowane w Niekrasowie-Mucharzewie (do 2005r.), w miejscowościach Lipnik, Kąty, Szwagrów, Trzcianka (do 2006r.) oraz we wsiach Tursko Wielkie, Niekurza, Matiaszów, Ossala, Strużki, Sworoń, Nakol i Bukowa (w latach 2007 - 2013). Inwestycje w kanalizacje wiejskie częściowo będą finansowane ze środków budżetowych gminy, częściowo ze środków UE. Pod małe wiejskie oczyszczalnie ścieków wystarczające są działki o powierzchni od 0,7 do 1,0ha. Wielkość i lokalizacja działek jest wskazana w części graficznej studium. Dokładne lokalizacje określą miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Zabudowa rozproszona w obszarach, w których budowa kanalizacji zbiorczej nie jest uzasadniona ekonomicznie, będzie objęta programem budowy oczyszczalni zagrodowych (przydomowych). Władze gminy ustawowo odpowiedzialne za gospodarkę ściekami komunalnymi powinny posiadać kompleksowe opracowanie dotyczące skanalizowania gminy. Opracowanie to powinno m.in. określić typowe powtarzalne rozwiązanie technologiczne dla każdego z projektowanych układów kanalizacji sanitarnej, dać wytyczne do stosowania oczyszczalni zagrodowych (przydomowych), określić niezbędny zakres budowy kanalizacji deszczowej oraz zwymiarować wymagane nakłady inwestycyjne. Bez dokumentacji projektowej typu studium wykonalności (lub podobnego typu) nie będzie możliwe aplikowanie o dofinansownie ze źródeł zewnętrznych.

27.3.4. Gospodarka odpadami Miejscem gromadzenia odpadów stałych z gminy jest uszczelnione 0,5m warstwą iłu składowisko gminne w Osieku. Całkowita powierzchnia gruntów wykupiona przez gminę pod wysypisko to 5,06ha. Są zatem bardzo znaczne rezerwy jego powiększenia i wykorzystywania jeszcze po 2020 roku. Likwidację wykorzystywanej czaszy składowiska wraz z rekultywacją przewidziano na 2010r. Stopień zapełnienia składowiska przemawia jednak za przesunięciem terminu jego zamknięcia.

Zasadne będzie jego dostosowanie do wymogów ochrony środowiska i eksploatowanie po 2010 roku. W Studium przyjmuje się za celowe ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania wokół wysypiska w Grabowcu lub co najmniej prowadzenie monitoringu zanieczyszczeń tak powietrza jak i wód wokół obiektu.

27.4. Ciepłownictwo Do obliczenia zapotrzebowania energii cieplnej na okres perspektywiczny przyjęto następujące założenia i wskaźniki jednostkowe: • zapotrzebowanie ciepła dla budownictwa mieszkaniowego (przed termorenowacją) 90W/m2, udział 95% • zapotrzebowanie ciepła dla budownictwa mieszkaniowego (po termorenowacji) 60W/m2, udział 5% • zużycie energii na ogrzewanie kubatury 500MJ/m2/rok • zużycie energii na przygotowanie ciepłej wody 140MJ/m2/rok • nieznaczący przyrost powierzchni użytkowej mieszkań, następować będzie głównie wymiana substancji substandardowej na wyższą Prognozowane zapotrzebowanie na moc cieplną w gminie Osiek wyniesie 14,34MW a na energię cieplną do ogrzewania i przygotowania ciepłej wody 103,5TJ.

27.5. Telekomunikacja Ilość abonentów TP S.A. na terenie gminy na koniec 2004 roku nie była znana. Nie ma ograniczeń w przyłączaniu nowych abonentów po stronie central. Lokalnie występują trudności w rozprowadzeniu rozdzielczej sieci kablowej. W Studium przyjmuje się pełne pokrycie potrzeb telekomunikacyjnych na terenie gminy – jest to domena operatorów telefonicznych. Urządzenia telefonii przewodowej nie są elementami zagospodarowania przestrzennego. Tworzenie ustaleń studium wiążących gminę jest w tym zakresie bezprzedmiotowe.

DZIAŁ V - POLITYKA PRZESTRZENNA DLA WYODRĘBNIONYCH JEDNOSTEK STRUKTURY PRZESTRZENNEJ GMINY

Ustalenia wspólne dla wszystkich jednostek struktury przestrzennej zostały przedstawione w rozdziałach II,III „Studium”. Przedstawione zostały w tych rozdziałach najważniejsze cele i kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy. Opisane zostaną ustalenia zawierające kierunki zagospodarowania i polityki przestrzennej.

Przyjęto podział na jednostki strukturalne oparty o istniejące jednostki administracyjne, czyli sołectwa z wydzieleniem Lasów Państwowych.

28. Jednostki strukturalne gminy Osiek Gmina Osiek została podzielona na następujące jednostki strukturalne: Osiek Bukowa Długołęka Kąty Lipnik Matiaszów Mikołajów Mucharzów Niekrasów Ossala Pliskowola Strużki Suchowola Sworoń Szwagrów Trzcianka Kolonia Trzcianka Wieś Tursko Wielkie

28.1. Jednostka strukturalna – miasto Osiek Obejmuje największą część gminy. Składa się z kilku miejscowości: miasto Osiek, które stanowi ośrodek usługowo – administracyjny, Osieczko, Grobla, Kolonia Lipnik, Grabowiec. Jest to największe sołectwo w całej gminie. Najważniejsza miejscowość gminna to miasto Osiek. Przez centrum miasta przebiegają dwie drogi krajowa nr 79 oraz wojewódzka nr 779. Zabudowa ukształtowana jest wzdłuż dróg dojazdowych. serce miasta stanowi rynek, przy którym usytuowane są usługi administracyjne i handlowe. Przy drodze krajowej nr 79 (ul. Sandomierska) znajduje się najważniejszy zabytek – kościół parafialny wraz z dzwonnicą. Obok niego umiejscowione jest drugie centrum – utworzone przez budynki usługowe takie jak: szkoła podstawowa i gimnazjum, przedszkole, domu kultury, ośrodek zdrowia. Ponadto w Osieku znajdują inne usługi podstawowe: OSP, biblioteka, bank, policja oraz sklepy. Studium ustala utworzenie w mieście Osiek terenów pod budownictwo mieszkaniowe, terenów dla realizacji szkolnych urządzeń sportowych i ewentualnej modernizacji i rozbudowy budynków, w których prowadzona jest działalność oświatowo – kulturalna. Przewiduje się wykonanie obwodnicy miasta Osiek, która polepszy stan techniczny budynków usytuowanych w centrum miasta. W chwili obecnej narażone są one na bardzo duże drgania 67 związane z ruchem samochodowym. Przelot dogi krajowej nr 79 przez centrum miasta powoduje, iż nie posiada ono właściwie ukształtowanej przestrzeni publicznej w centrum miasta. Rynek. urbanistycznie i historycznie jest wydzielony, ale poprzez duży ruch samochodowy został zagubiony jego charakter. Poprzez zrealizowanie obwodnicy umożliwi się miastu stworzenie jego centrum. Wymagać to będzie dbałości o ład przestrzenny historycznego układu rynku oraz zespołu kościoła parafialnego. Południowa część sołectwa wykorzystana jest pod tereny górnicze, zdegradowane w rejonach wydobywczych i powydobywczych. Na terenie górniczym został wykonany projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Wyróżnić tu można teren przeznaczone do rekultywacji, rehabilitacji, przeznaczone pod zalesienia i grunty orne. Ponadto do funkcji przemysłowych zaliczyć można dwie cegielnie „Grabowiec”, które rozwijają się i powiększają swoje tereny produkcyjne. Znaczną część terenu stanowią grunty orne i użytki zielone. Dominującą funkcją sołectwa jest rolnictwo. W części północnej na terenach już występujących lasów w studium przewiduje się dolesienia, natomiast w części zachodniej i północnej miasta Osiek proponuje się przeznaczenie gruntów pod zabudowę mieszkaniowo – usługową. Z zakresu infrastruktury technicznej należy uzupełnić kanalizację sanitarną, wykonać gazyfikację miasta Osiek z kierunku Pliskowoli.

28.2. Jednostka strukturalna – Bukowa Jednostka ta położona jest na północnym skraju gminy. Wieś Bukowa oddzielona jest od pozostałej części gminy lasami państwowymi oraz rzeczką Zawidzianką. Układ osadniczy stanowi wieś Bukowa oraz miejscowości: Kopanina i Mała Bukowa. Wieś Bukowa posiada zwartą zabudowę o układzie ulicowym. Na obszarze sołectwa znajdują się obiekty usług podstawowych (szkoła podstawowa, OSP, sklepy). Większa część jednostki zajmuje obszar rolny o bardzo dobrych klasach I-IVB. W Studium wyznaczone są tereny koncentracji usług w środku istniejącej tkanki mieszkaniowej, istnieje możliwość powiększenia zabudowy zagrodowej. Wyznaczony został teren pod usługę związaną z agroturystyką – tuż przy rzece Zawidziance. W części północnej sołectwa istnieje możliwość dolesień, jednak z racji występowania bardzo dobrych gleb sołectwo to powinno zachować charakter rolniczy. Z zakresu infrastruktury technicznej przewidziana jest gazyfikacja wsi Bukowa.

28.3. Jednostka strukturalna – Długołęka Sołectwo znajduje się w części wschodniej gminy wzdłuż Wisły. Obejmuje wieś Długołękę położoną na tarasie zalewowym rzeki Wisły. Wieś ta posiada nietypowy kształt meandru, pozostałości starego koryta rzeki. Z usług, jakie znajdują się we wsi należy wymienić: szkołę podstawową, kościół, remizę strażacką, ośrodek kultury.

Z racji występowania bardzo dobrych gleb i terenów zalewowych wieś ta ma małe szanse na rozwój zabudowy, powinien występować jedynie w charakterze uzupełnień istniejącej tkanki mieszkaniowej z możliwością wprowadzenia funkcji pozarolniczych. Należy natomiast wykorzystać oryginalny meandrowy kształt zabudowy oraz bliskość rzeki Wisły w celach turystycznych. W Studium zostały przewidziane miejsca pod usługi agroturystyczne, turystyczne, rekreacyjne, wypoczynkowe. Wzdłuż wału powodziowe przewidziany został ciąg pieszo – rowerowy Z infrastruktury technicznej należy wykonać kanalizację sanitarną wsi Długołęka.

28.4. Jednostka strukturalna – Kąty Sołectwo obejmuje wieś Kąty oraz tereny rolne. Powierzchnię sołectwa zajmują grunty klasy I- IV. Wieś Kąty usytuowana jest wzdłuż drogi gminnej. Sołectwo ma bardzo małą powierzchnię 93,97 ha. Większa część obszaru znajduje się w strefie ochronnej kopalni siarki, całość sołectwa zaliczana jest do terenów zalewowych rzeki Wisły. Z tych powodów studium nie przewiduje dużych rezerw pod zabudowę mieszkaniowo – usługową jedynie jej uzupełnienia. Z infrastruktury technicznej należy wykonać kanalizację sanitarną wsi Kąty.

28.5. Jednostka strukturalna – Lipnik Sołectwo obejmuje wieś Lipnik oraz tereny rolne. Sołectwo znajduje się w obszarze chronionym kopalni siarki, w jego południowo – zachodniej części znajdują się złoża siarki, w przyszłości przewidziane do wydobycia. Część zabudowań wsi Lipnik zostanie wykupiona przez kopalnię i ulegnie zniszczeniu. Po zakończeniu wydobycia i rekultywacji teren powinien być przeznaczony na rolnictwo i zabudowę zagrodową z elementami agroturystyki. W studium przewiduje się jedynie uzupełnienia zabudowy, ponieważ znajdują się tu tereny zalewowe Wisły oraz bardzo dobre grunty. Na terenie sołectwa wzdłuż Wisły poprowadzony jest wał powodziowy, na którym w studium proponuje się utworzenie ciągu pieszo – jezdnego. Z infrastruktury technicznej należy wykonać kanalizację sanitarną wsi Lipnik, oraz oczyszczalnię ścieków.

28.6. Jednostka strukturalna - Matiaszów Sołectwo składa się z wsi Matiaszów, Staszówek oraz z terenów rolnych. Wieś Matiaszów jest rozczłonkowana na trzy części, każda usytuowana wzdłuż drogi powiatowej i gminnej. Matiaszów przecięty jest przez kolej szerokotorową, biegnącą w kierunkach północ- południe. Kolej znajduje się na wysokim nasypie ziemnym. W studium przewiduje się uzupełnienie zabudowy istniejącej zabudową mieszkaniowo - usługową, tak aby scalić całą wieś. W części zachodniej wsi proponuje się stworzenie agroturystyki, ponieważ obok zabudowy znajduje się staw. Stwarza to możliwości rekreacyjno – wypoczynkowe. Z infrastruktury technicznej należy wykonać kanalizację sanitarną wsi Matiaszów.

28.7. Jednostka strukturalna – Mikołajów Sołectwo Mikołajów w całości znajduje się na terenie kopalni siarki i w całości jest terenem przemysłowym. W miejscach gdzie nie jest wydobywana siarka znajdują się obszary rolne lub lasy. Tereny powydobywcze w studium wyznaczono do rekultywacji i przeznaczono pod uprawy rolne(część wschodnia sołectwa) lasy ( centrum i zachód sołectwa), wypoczynek i rekreację ( w okolicach Wisły. W projekcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wykonanego dla terenu kopalni należy uwzględnić te wytyczne. W zachodniej części sołectwa przebiega droga krajowa nr 79, która zarówno w studium jak i planie miejscowym ulegnie przesunięciu w kierunku zachodnim ze względów wydobywczych. Przez środek sołectwa przebiega rurociąg naziemny o szer. ok. 1m. Rurociąg biegnie z elektrowni „Połaniec” do kopalni siarki. Rurociąg wprowadza nieład przestrzenny, w studium proponuje się wprowadzić zieleń uporządkowaną wzdłuż rurociągu. Wschodnią część sołectwa stanowi rzeka Wisła, wzdłuż której znajduje się wał powodziowy wraz w ciągiem pieszo – jezdnym.

28.8. Jednostka strukturalna - Mucharzów Sołectwo Mucharzów znajduje się w części zachodniej gminy. Składa się z wsi Mucharzów, terenów rolnych oraz leśnych. Część północna sołectwa zajęta jest przez lasy, przez które przechodzą dwie linie kolejowe normalnotorowa i szerokotorowa. W części południowej natomiast znajduje się ciek wodny z chronionymi użytkami zielonymi. Pozostała powierzchnię sołectwa stanowią użytki rolne o niskiej klasie gleb. W studium powierzchnia sołectwa przewidziana jest głównie do zalesień, wzdłuż cieku wodnego należy stworzyć ciąg pieszo – rowerowy. Teren sołectwa posiada zróżnicowanie wysokości, znajdują się tu doliny i wąwozy. Takie ukształtowanie terenu sprzyja turystyce, dlatego też w Mucharzowie przewidziana jest rezerwa pod agroturystykę. Pomiędzy rozgałęzieniem cieku wodnego, w części południowo – zachodniej w studium ustala się stworzenie rezerwy pod zabudowę np.: letniskową, turystyczną, mieszkaniową. Z infrastruktury technicznej należy wykonać kanalizację sanitarną wsi Mucharzów.

28.9. Jednostka strukturalna – Niekrasów Sołectwo to zdominowane jest przez produkcję rolniczą, tak jak miejscowości usytuowane w części zachodniej gminy, posiada ciekawie ukształtowany krajobraz z dolinami i wąwozami. We wsi Niekrasów znajdują się różnego rodzaju usługi: szkoła, OSP, cmentarz, obiekty handlowe oraz Sanktuarium NMP. Studium wyznacza niezbędne obszary dla rozwoju funkcji zagrodowej z możliwością jej uzupełnienia o pozarolnicze funkcje; wyznacza miejsce na funkcje agroturystyki. Przez część wschodnio – północną przebiega linia kolejowa szerokotorowa z odgałęzieniem w kierunku kopalni siarki. W studium przewiduje się dużą ilość dolesień, ponieważ grunty tego sołectwa posiadają niską

70 klasę bonitacyjną. Z infrastruktury technicznej należy wykonać kanalizację sanitarną wsi Niekrasów wraz z oczyszczalnią ścieków.

28.10. Jednostka strukturalna – Ossala Sołectwo to zajmuje duży obszar w gminie ok. 960,68 ha. Składa się z terenów zabudowanych wsi Ossala, Ossala Lesisko, Lesisko Trzciańskie, gruntów rolnych i lasów. Miejscowość Ossala usytuowana jest wzdłuż dróg: powiatowej i gminnej. Posiada usługi takie jak: szkoła podstawowa, OSP, dwie stacje auto – gaz, oraz obiekty handlowe. W studium przewiduje się uzupełnianie zabudowy zagrodowej o funkcje pozarolnicze. Dużą część sołectwa ok. 40% zajmują lasy, gleby mają niskie klasy bonitacyjne dlatego też proponuje się dolesienia. Tak jak wszystkie sołectwa gminy Osiek, sołectwo Ossala również jest nieskanalizowane i należy wykonać infrastrukturę systemu kanalizacyjnego.

28.11. Jednostka strukturalna – Pliskowola Sołectwo to jest w większości rolnicze z wsiami: Pliskowola, MałaWola, Duża Wola, Zabłonie, Podlasie, Góry. Większość wymienionych wsi łączy zabudowę z sąsiednimi wsiami tak, iż trudno jest określić początek i koniec poszczególnej wsi. Wsie te usytuowane są wzdłuż drogi powiatowej biegnącej z Osieka do Staszowa, w dolinie z ciekiem wodnym. Pliskowola posiada obiekty usług podstawowych, w Studium wyznaczony jest w centrum Pliskowoli teren pod usługi skoncentrowane. Tak jak w większości sołectw przewiduje uzupełnianie zabudowy zagrodowej o pozarolnicze funkcje. W części zachodniej sołectwa oraz wschodniej znajdują się lasy, w studium proponuje się dużą ilość dolesień z racji występowania słabych gleb. Część wschodnia sołectwa zajmowana jest przez tereny górnicze, które tak jak w sołectwie Mikołajów czy Lipnik należy rekultywować i rehabilitować na cele leśne i rolnicze. Tak jak wszystkie sołectwa gminy Osiek to również jest nieskanalizowane i należy wykonać infrastrukturę systemu kanalizacyjnego i gazowego ze stacji gazowej znajdującej się na terenie sołectwa.

28.12. Jednostka strukturalna – Strużki Sołectwo Strużki w 80% zajęte jest przez tereny leśne. Jedyną wsią znajdującą się na terenie sołectwa są Strużki, które usytuowane są na skrzyżowaniu drogi krajowe nr 79 i drogi gminnej. W miejscowości brak jest jakichkolwiek usług. Należy stworzyć centrum tej wsi z usługami np.: rekreacyjno - turystycznymi, ponieważ występują tu lasy chronione i powinno się stworzyć dogodne warunki dla turystyki. W Studium zaproponowane zostały ścieżki pieszo – rowerowe biegnące wśród lasów oraz miejsce pod koncentrację usług. Przewidziane są również dolesienia na obszarze sołectwa. Z infrastruktury technicznej należy wykonać kanalizację sanitarną wsi Strużki wraz z oczyszczalnią ścieków.

28.13. Jednostka strukturalna – Suchowola Powierzchnia sołectwa wynosi 1337,03 ha i jest drugim, co do wielkości sołectwem w gminie Osiek. Tereny sołectwa można podzielić na trzy obszary o przeważających funkcjach zabudowy zagrodowej z usługami ( szkoła podstawowa, remiza strażacka, stadion sportowy, betoniarnia, handel), tereny rolne (zajmują największy fragment sołectwa) oraz lasy ( znajdują się w północnej części sołectwa). Suchowola jest największą wsią w gminie Osiek. Usytuowana jest przy drodze powiatowej i gminnej, które biegną równolegle do siebie. Pomiędzy zabudowaniami i drogami znajduje się ciek wodny. Stanowi to ciekawy układ urbanistyczny. W części północno – wschodniej sołectwa, w lesie, znajduje się gminne wysypisko śmieci. W studium przewidziane jest dolesienie większości gruntów sołectwa, stworzenie centrum wsi z koncentracją usług, ciągiem pieszo – rowerowym oraz dostosowanie składowiska do wymogów ochrony środowiska. Z infrastruktury technicznej należy wykonać kanalizację sanitarną wsi Suchowola.

28.14. Jednostka strukturalna - Sworoń Sołectwo składa się z terenów zabudowanych : wsi Sworoń i Nakol, gruntów rolnych oraz niewielkiego lasu. Obie wsie mają charakter ulicówek, usytuowane są równolegle do siebie w kierunku wschód – zachód. Sołectwo przecięte jest na dwie części przez linię kolejową szerokotorową znajdującą się na wysokim nasypie ziemnym. We wsi Sworoń usytuowanej wzdłuż drogi powiatowej znajduje się szkoła podstawowa oraz usługi handlu. We wsi Nakol brakuje jakichkolwiek usług, jednak znajduje się ona bardzo blisko wsi Sworoń, w której zagwarantowane są usługi podstawowe. W Studium przewidziana jest rozbudowa tych wsi w formie uzupełnień istniejącej zabudowy z z możliwością jej uzupełnienia o pozarolnicze funkcje. W części wschodniej Sworonia w studium proponuje się lokalizację agroturystyki, ponieważ bardzo blisko jest rzeka Wisła, wał powodziowy ze ścieżką pieszo – rowerową oraz dwa cieki wodne wpływające do Wisły. Z infrastruktury technicznej należy wykonać kanalizację sanitarną wsi Sworoń i Nakol wraz z oczyszczalnią ścieków.

28.15. Jednostka strukturalna – Szwagrów Wieś Szwagrów o rozczłonkowanej strukturze przestrzennej pełni funkcję pomocniczego ośrodka rozwoju gminy. Na jej obszarze znajdują się elementy usług podstawowych dla południowego regionu gminy (kościół, szkoła, remiza strażacka, handel). Wieś położona jest na terenach zalewowych rzeki Wisły przy drodze powiatowej biegnącej w kierunku Połańca. Strukturę przestrzenną stanowi wieś Szwagrów, Dębiny, Rogatki, Podwale. Przestrzeń sołectwa o dominującej funkcji rolniczej będzie terenem rozwoju innych funkcji wpisujących się w zasadę wielofunkcyjności wsi realizowanych w obrębie wyznaczonych obszarów zabudowy zagrodowej bądź terenów usług skoncentrowanych.

Z racji występowania bardzo dobrych gleb nie przewiduje się dolesień. Tak jak w przypadku wszystkich wsi gminnych brakuje kanalizacji, dlatego w studium przewiduje się wykonanie infrastruktury sytemu kanalizacyjnego.

28.16. Jednostka strukturalna – Trzcianka Wieś Sołectwo obejmuje wieś Trzcianka Folwarczna oraz tereny rolne. Powierzchnię sołectwa zajmują grunty klasy I-IV, więc powinna zostać utrzymana funkcja rolna. Wieś Trzcianka Folwarczna usytuowana jest wzdłuż drogi gminnej. 80% sołectwa zaliczana jest do terenów zalewowych rzeki Wisły. Z tych powodów studium nie przewiduje dużych rezerw pod zabudowę zagrodowo – usługową jedynie jej uzupełnienia. Z infrastruktury technicznej należy wykonać kanalizację sanitarną wsi Trzcianka Folwarczna.

28.17. Jednostka strukturalna – Trzcianka Kolonia Sołectwo zajmowane jest głównie przez grunty rolne i zabudowania wsi Trzcianka Kolonia. Są tu bardzo dobre gleby, cała powierzchnia zaliczona jest do terenów zalewowych. Przestrzeń sołectwa o dominującej funkcji rolniczej będzie terenem rozwoju innych funkcji wpisujących się w zasadę wielofunkcyjności wsi realizowanych w obrębie wyznaczonych obszarów zabudowy zagrodowej bądź terenów usług skoncentrowanych. Z racji występowania bardzo dobrych gleb nie przewiduje się dolesień. Tak jak w przypadku wszystkich wsi gminnych brakuje kanalizacji, dlatego w studium przewiduje się wykonanie infrastruktury sytemu kanalizacyjnego.

28.18. Jednostka strukturalna - Tursko Wielkie Wieś Tursko Wielkie znajduje się w pobliżu Szwagrowa. Wsie tworzą razem pomocnicze centrum gminne. Przez wieś przechodzi rurociąg z elektrowni Połaniec do kopalni siarki „Osiek”. Rurociąg ten prowadzony ponad poziom terenu wprowadza chaos urbanistyczny. Należy czasowo obsadzić drzewami i krzewami okolice rurociągu, natomiast po skończeniu wydobycia siarki należy zlikwidować o zalesić ten teren. Część wschodnia sołectwa znajduje się na terenach zalewowych bez zróżnicowania wysokościowego. Część zachodnia jest poza terenami zalewowymi o dużym zróżnicowaniu terenu. Podobnie jak w innych sołectwach tej gminy większość terenów rozwojowych w gminie przeznaczona jest na wielofunkcyjne użytkowanie terenów zabudowy zagrodowej. Tak jak w przypadku wszystkich wsi gminnych brakuje kanalizacji, dlatego w studium przewiduje się wykonanie infrastruktury sytemu kanalizacyjnego.

DZIAŁ VI - UZASADNIENIE ORAZ SYNTEZA STUDIUM

Gmina położona jest w części wschodniej województwa świętokrzyskiego, przy samej granicy z województwem podkarpackim. Gmina ta ma charakter gminy wiejskiej i rolniczej, ze udziałem obszaru przemysłowego, oraz lasów. Część Gminy leży w zasięgu oddziaływania kopalni siarki „Osiek”. Osadnictwo rozproszone jest w kilkunastu wsiach o charakterze ulicowym z centrum w Osieku. Obecnie osią funkcjonalną Gminy jest droga krajowa nr 79 Warszawa- Sandomierz – Kraków - Bytom z odgałęzieniem w postaci drogi wojewódzkiej nr 765 Chmielnik – Staszów – Osiek. W chwili obecnej drogi te są bardzo uciążliwe dla mieszkańców miasta. Z planu zagospodarowania przestrzennego województwa świętokrzyskiego wynika jednak, że wspomniany ciąg drogowy zyska na znaczeniu poprzez stworzenie obwodnicy miasta Osiek, która jednocześnie uwolni centrum miasta od uciążliwości. Przez gminę Osiek przebiegają dwie linie kolejowe: normalnotorowa i szerokotorowa. Linia normalnotorowa przebiega blisko miasta Osiek, od jego północnej strony. brakuje jednak możliwości korzystania z kolei, chociaż tak blisko usytuowana jest linia PKP. Mieszkańcy miasta i całej gminy zmuszeni są do dojazdów do Staszowa lub Tarnobrzegu, gdzie znajdują się najbliższe stacje kolejowe. W Studium przewidziany został przystanek kolejowy dla miasta Osiek. W Gminie jest niewiele obiektów zabytkowych, natomiast bardzo liczne są stanowiska archeologiczne. Najwięcej obiektów zabytkowych występuje w Osieku i Niekrasowie. W mieście Osiek należy zadbać o zachowanie średniowiecznego układu urbanistycznego, stworzyć centrum miasta i gminy. Ochraniać należy zabytkowy charakter wsi ulicowych, sposób ich zabudowy. Dokonać tego można poprzez właściwe kształtowanie linii, wysokości, szerokości i gęstości zabudowy. W sąsiedztwie obiektów zabytkowych nie należy wprowadzać obiektów uciążliwych oraz takich które mogą pogorszyć stan środowiska przyrodniczego. Walorem i atutem Gminy jest jej położenie wzdłuż dolin Wisły, atrakcyjne tereny przyrodnicze, bardzo dobre gleby oraz w części zachodniej zróżnicowanie rzeźby terenu( doliny, wąwozy). Ponadto na terenie gminy znajduje się jezioro Osieckie, kilka cieków wodnych oraz stawy. Najważniejszym problemem rozwojowym w zakresie zagospodarowania przestrzennego gminy jest funkcjonowanie kopalni siarki „Osiek” oraz tereny zalewowe wzdłuż Wisły. Zadaniem Studium było stworzenie warunków dla takiego rozwoju przestrzennego, który pozwoliłby na zdyskontowanie istniejących walorów oraz zniwelowanie narastających problemów i konfliktów przestrzennych.

W rozwiązaniach Studium zaproponowano rozwój Gminy w kilku kierunkach:

Rolnictwo Obszar ten występuje w części wschodniej, gdzie znajdują się bardzo dobre gleby. Jest to baza żywicielska całej gminy. Z tego względu należy ten obszar pozostawić bez większych zmian,

74 jedynie w części zurbanizowanej występującej na tych terenach można uzupełniać zabudowę mieszkaniową z usługami. Tu również należy stworzyć warunki dogodne do turystyki np. wzdłuż wału powodziowego Wisły stworzono ciąg pieszo – rowerowy biegnący przez cały teren gminy. W kilu wsiach zaproponowano umieszczenie ośrodków agroturystycznych np.: w Długołęce, Lipnik, Sworoniu, Matiszowie, Niekurzy, Tursku Wielkim.

Turystyka na atrakcyjnych przyrodniczo i zabytkowo terenach W celu stworzenia dobrej bazy dla rozwoju turystyki na obszarze gminy Osiek należy stworzyć następujące warunki: - dolesienia - w studium jest to obszar zajmujący połowę gminy. Występują tu głównie gleby niskiej klasy bonitacyjnej V,VI. Zaproponowane zostało dolesienie całej tej części gminy. Przewidziane zostały ciągi pieszo – rowerowe wychodzące z terenów zurbanizowanych w kierunku kompleksów leśnych. Należy dodać iż ta część gminy posiada duże zróżnicowanie rzeźby terenu. Znajdują się doliny i wąwozy między innymi: wieś Pliskowola i Suchowola usytuowane są w dolinach w bliskiej odległości do cieków wodnych, które przecinają teren w kierunku wschód – zachód. - ochrona zabytków i przyrody – Najważniejsze zabytki znajdują się w Osieku i Niekrasowie. Wzdłuż ciągów komunikacyjnych usytuowane są szpalery drzew o walorach krajobrazowych i przyrodniczych, które należy zachować. W części południowej znajdują się ponad 100-letnie drzewostany. Rozwojowi ruchu turystycznego powinno sprzyjać wykorzystanie i uatrakcyjnienie istniejących zasobów dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego Gmina powinna wykorzystać potencjał turystyczny jaki posiada, lub też może w najbliższej przyszłości uzyskać. - ścieżki piesze i rowerowe – stworzone są głównie wzdłuż atrakcyjnych krajobrazowo ternach (lasy na południu i północy gminy, wzdłuż ciągów ekologicznych, na wale wiślanym). Należy powiązać je w istniejącymi już szlakami turystycznymi. -budowa zaplecza usługowo – hotelowego - We wsiach Ossala, Niekrasów, .Mucharzów i Bukowa w studium stworzono centra agroturystyczne natomiast w Suchowoli i Pliskowoli skoncentrowane zostały usługi. Ponadto wieś Długołękę o bardzo nietypowym kształcie należy wyeksponować poprzez usytuowanie w niej zaplecza hotelowego np.: agroturystyki połączonej w rekreacją, - poprawa dróg i infrastruktury – na rozwój turystyki ma ogromny wpływ infrastruktura i dobre warunki drogowe, dlatego też należy poprawić stan dróg i wykonać kanalizację sanitarną dla wsi gdzie nie występuje. Wzdłuż ciągów komunikacyjnych powinna być rozwijana infrastruktura usługowa przeznaczona dla obsługi turystów, w tym w szczególności usługi hotelarskie i gastronomiczne, handel, obsługa ruchu samochodowego etc.

Funkcje przemysłowe i wydobywcze - obszar kopalni siarki „Osiek” Obszar przemysłowy najbardziej determinuje rozwój gminy, wpływa na ład przestrzenny i zagospodarowanie przestrzenne. Jest to teren, który należy jak najszybciej w miarę możliwości finansowych, rekultywować . Kopalnia „Osiek” jest największym zakładem pracy występującym

75 w gminie, jest tu zatrudnionych około 600 osób. Położenie kopalni w centrum gminy wpływa negatywnie na miasto Osiek, utrudnia jego rozwój przestrzenny w kierunku południowym. W chwili obecnej obszar kopalni ulega degradacji, wieś Mikołajów przestała istnieć a krajobraz wokół kopalni jest nieużytkowany. Należy jak najszybciej rekultywować tereny, na których nie odbywa się wydobywanie siarki na cele leśne lub rolne, tak aby krajobraz poprawiał zagospodarowanie przestrzenne. Można stworzyć w tym miejscu , z racji bliskości miasta ośrodek sportu i rekreacji usytuowany w lasku miejskim.

Rozwój usług w mieście Osiek i najważniejszych miejscowościach gminy Miasto Osiek obecnie jest zaniedbane bez centrum o charakterze miejskim. Przy rynku umiejscowione są usługi administracyjno – handlowe, natomiast przy kościele parafialny znajdują się usługi oświaty. Priorytetowym zadaniem dla władz gminnych jest odrestaurowanie układu urbanistycznego miasta, uporządkowanie zabudowy wzdłuż rynku , tak aby stał się on rynkiem miejskim. W tym celu należy jak najszybciej wybudować obwodnicę, aby wyeliminować ruch samochodowy z centrum miasta. Wówczas będzie istniała możliwość stworzenia przestrzeni publicznej składającej się z : • rynku miejskiego z parkiem , pierzeją zabudowy wzdłuż niego, • ciągów pieszych: jednego biegnącego z rynku prze ulicę Wolności, drugiego wzdłuż cieku wodnego do drugiego centrum oświatowo – kulturalnego. W przyszłości miasto Osiek będzie rozwijać się w kierunku północnym i zachodnim oraz wzdłuż dróg komunikacyjnych. Będzie to jednak głównie zabudowa mieszkaniowa z usługami. W miejscowościach: Strużki, Sworoń, Pliskowola, Suchowola zostały stworzone centra usługowe wpływające na rozwój omawianych wsi.

Budowa infrastruktury drogowej i technicznej W zakresie infrastruktury drogowej najważniejsze jest wykonanie obwodnicy miasta Osiek. nie wykonanie tego zadania spowoduje ciągłą degradację zabudowy miejskiej i historycznego układu urbanistycznego, zwiększoną ilość wypadków drogowych. Dopiero po wybudowaniu obwodnicy można zacząć rehabilitację i odnowę tkanki miejskiej. Infrastruktura techniczna rozwinięta jest nierównomiernie – Gmina jest prawie całkowicie stelefonizowana i zwodociągowania, brak jest natomiast kanalizacji i sieci gazowej. Gazyfikację gminy przewiduje się w dla miejscowości : Osiek, Pliskowola, Suchowola i Bukowa. Gmina cechuje się negatywną tendencją demograficzną. Sieć usługowa jest rozwinięta w stopniu wystarczającym dla obsługi Gminy, miedzy innymi w zakresie szkolnictwa stopnia podstawowego.

Studium Gminy Osiek stwarza warunki rozwoju jako funkcji: rolnictwa, przemysłu, agroturystyki. Kopalnia siarki „Osiek” ma szansę stać się atutem gminy, ale nie można zapomnieć o jej otoczeniu. Należy stworzyć atrakcyjne warunki dla inwestorów, którzy zechcą inwestować w usługi wypoczynkowo – turystyczne oraz w przetwórstwo rolno – spożywcze. Należy również pamiętać o mieszkańcach gminy i stworzyć im miejsca pracy w 76 przedstawionych sektorach gospodarki.