Glastuinbouwcluster / In het glastuinbouw gebied zitten vijf bedrijven: VGT, Gebr. Van Duijn, Van Adrichem Kwekerijen, 4Evergreen en kwekerij de Westerschelde.

Alle bedrijven zijn aangesloten op restwarmte en CO2 van Yara via het project WarmCo. Rond 2025 lopen de eerste contracten af. De CO2 levering is nog al eens instabiel. In het gebied is geen gasleiding aanwezig. Van Adrichem heeft een kas met belichting waarvoor zij de elektriciteit van het net halen. Het initiatief ‘Zeewind’ probeert windmolens te realiseren, maar dat loopt moeizaam. De gemeenteraad is erg verdeeld. Dit is niet concreet genoeg om mee aan de slag te gaan. Daarnaast zit er in de buurt een biogas installatie van van Aben dat mogelijk extra CO2 kan leveren. In het gebied is nog 25ha beschikbaar voor glastuinbouw.

Acties en vervolg:

- Hans en Alexander sturen een Excel voor de individuele bedrijfsinventarisatie naar Ruud. Ruud verstuurd het aan alle ondernemers in het cluster. - De ondernemers vullen de Excel in en sturen het terug aan Hans ([email protected]). Uiterlijk eind juli. - Hans verwerkt in Augustus alle inventarisaties en legt ze over elkaar, zodat we de informatie van het cluster goed in beeld hebben - Begin september komen we met het tuinbouwoverleg weer bij elkaar in Colijnsplaat. Hierbij zijn vanuit elke gemeente de bedrijfscontactpersoon en de energie verantwoordelijke aanwezig (ambtelijk). Tijdens dit overleg word de inventarisatie in grote lijnen teruggekoppeld. - De volgende stap is weer met elk cluster om tafel gaan om de concrete vervolgstappen te bepalen.

Glastuinbouwcluster In het glastuinbouw gebied zitten twee bedrijven: Seasun (63ha) en Kwekerij de Noordhoek (3ha). De bedrijven liggen nog geen kilometer uit elkaar.

Er is weinig bekend over de ondergrond van Zeeland, dus de kansen voor geothermie zijn moeilijk in te schatten. Ook is in het verleden gekeken naar restwarmte uit het Sloegebied met Zeeland Refinery. Daar is 'onbeperkt' warmte van 120 graden beschikbaar. Op 2,5km afstand ligt het industrieterrein de Smokkelhoek. Daar is ongeveer 6-10MW restwarmte beschikbaar. In de polder waar de glastuinbouw zich bevindt ligt een 150KV station. Het is belangrijk om in de verkenning de verbinding met het glastuinbouw gebied in Rilland te houden, omdat zij in dezelfde leidingstraat zitten.

Acties en vervolg:

- Hans en Alexander sturen een Excel voor de individuele bedrijfsinventarisatie naar Jeroen en Henk. Ruud verstuurd het aan alle ondernemers in het cluster. - De ondernemers vullen de Excel in en sturen het terug aan Hans ([email protected]). Uiterlijk eind juli. - Hans verwerkt in Augustus alle inventarisaties en legt ze over elkaar, zodat we de informatie van het cluster goed in beeld hebben - Begin september komen we met het tuinbouwoverleg Zeeland weer bij elkaar in Colijnsplaat. Hierbij zijn vanuit elke gemeente de bedrijfscontactpersoon en de energie verantwoordelijke aanwezig (ambtelijk). Tijdens dit overleg word de inventarisatie in grote lijnen teruggekoppeld. - De volgende stap is weer met elk cluster om tafel gaan om de concrete vervolgstappen te bepalen.

Glastuinbouwcluster Sirjansland/Oosterland In het glastuinbouw gebied zitten 8 bedrijven: Meercamp, Kwekerij Droppert, Prominent Grevelingen, D.T. van Noort, Gebr. Van Duijn, Komkommerkwekerij Stouten, Diepstraten en Boot. In het verleden hebben ze met elkaar verschillende duurzame opties onderzocht. In 2012 is de optie geothermie onderzocht. Dit was erg ingewikkeld en er was te weinig info over de ondergrond bekend. De glastuinbouw vereniging heeft nog een rapport beschikbaar. Ook hebben ze biovergisting onderzocht, maar dit bleek ook niet haalbaar. Nu staat er een biomassa ketel (8,5mW) incl CO2 afvang. De ketel heeft een aansluiting met Prominent Grevelingen, Meercamp, Gebr. van Duijn D.T. van Noort. De ketel vult 70% van de energiebehoefte van deze bedrijven in (25ha). In dit gebied is helemaal geen industrie in de buurt. Wel komt er in de toekomst vanuit windmolens veel stroom binnen bij . Mogelijkheid om van het stroomoverschot waterstof te maken?

Acties en vervolg:

- Hans en Alexander sturen een Excel voor de individuele bedrijfsinventarisatie naar Arnold. Arnold verstuurd het aan alle ondernemers in het cluster. - De ondernemers vullen de Excel in en sturen het terug aan Hans ([email protected]). Uiterlijk eind juli. - Hans verwerkt in Augustus alle inventarisaties en legt ze over elkaar, zodat we de informatie van het cluster goed in beeld hebben - Begin september komen we met het tuinbouwoverleg Zeeland weer bij elkaar in Colijnsplaat. Hierbij zijn vanuit elke gemeente de bedrijfscontactpersoon en de energie verantwoordelijke aanwezig (ambtelijk). Tijdens dit overleg word de inventarisatie in grote lijnen teruggekoppeld. - De volgende stap is weer met elk cluster om tafel gaan om de concrete vervolgstappen te bepalen.

Glastuinbouwcluster Rilland In het glastuinbouwgebied zitten zes bedrijven: Lans, AgroCare, CombiVliet, RoyalPeppers, Hoogendoorn en Interjensen.

In het gebied zijn in het kader van de energietransitie al veel mogelijkheden onderzocht, maar geen enkele biedt de oplossing. De enige restwarmte in de buurt is van BASF op ongeveer 10km afstand. Dit is een jaar of vijf geleden onderzocht, maar kwam destijds op niets uit. Mogelijk dat de nieuwe SDE++ meer uitkomst biedt. Over de ondergrond is weinig bekend, dus over de (on)mogelijkheden van geothermie is niets te zeggen. Aangegeven wordt dat CO2 en elektriciteit nog veel belangrijker zijn dan warmte als het over een transitie gaat. De visie van het gebied voor de komende ~10 jaar is gewoon doorgaan met de WKK. Als de komende jaren andere opties voorbij komen, worden die uiteraard positief ontvangen, maar op dit moment is er geen enkele andere mogelijkheid dan WKK.

Acties en vervolg:

- Hans en Alexander sturen een Excel voor de individuele bedrijfsinventarisatie naar de bedrijfscontactpersonen. - De contactpersonen vullen de Excel in en sturen het terug aan Hans ([email protected]). Uiterlijk eind juli. - Hans verwerkt in Augustus alle inventarisaties en legt ze over elkaar, zodat we de informatie van het cluster goed in beeld hebben - De bedrijven in het gebied bepalen onderling wie aansluit bij het twee jaarlijkse tuinbouwoverleg Zeeland. - Begin september komen we met het tuinbouwoverleg Zeeland weer bij elkaar in Colijnsplaat. Hierbij zijn vanuit elke gemeente de bedrijfscontactpersoon en de energie verantwoordelijke aanwezig (ambtelijk). Tijdens dit overleg word de inventarisatie in grote lijnen teruggekoppeld. - De volgende stap is weer met elk cluster om tafel gaan om de concrete vervolgstappen te bepalen. Glastuinbouwcluster Sint-Annaland In het glastuinbouwgebied zitten zeker 13 bedrijven. Drie bedrijven (4evergreen, Kwekerij Kaljouw en Mts. van Luik) met een eigen WKK en verder vooral hete lucht bedrijven die ongeveer 3m3/m2 aardgas verbruiken.

Geen enkel bedrijf in het gebied heeft belichting. Belichting wordt door de gemeente ook niet toegestaan (via het bestemmingsplan?) De bedrijven liggen relatief ver uit elkaar. Het gebied is een ‘verspreid cluster’ te noemen. Pas 20km verderop is industrie te vinden. Omdat voor veel energie opties, denk aan geothermie of biomassa, behoorlijk wat hectares glas nodig zijn om een businesscase te maken is het een idee om de energietransitie aan de uitbreidingsmogelijkheden van de bedrijven te koppelen. Een aantal opties hebben de revue gepasseerd:

- Hemelwaterbassins/daken volleggen met zonnepanelen. - Windmolens - Warmte opslaan en gebruiken in de winter - Ondiepe geothermie

Acties en vervolg:

- Hans en Alexander sturen een Excel voor de individuele bedrijfsinventarisatie naar Rino. Rino verstuurd het naar alle ondernemers in het cluster. - De ondernemers vullen de Excel in en sturen het terug aan Hans ([email protected]). Uiterlijk eind juli. - Hans verwerkt in Augustus alle inventarisaties en legt ze over elkaar, zodat we de informatie van het cluster goed in beeld hebben - Begin september komen we met het tuinbouwoverleg Zeeland weer bij elkaar in Colijnsplaat. Hierbij zijn vanuit elke gemeente de bedrijfscontactpersoon en de energie verantwoordelijke aanwezig (ambtelijk). Tijdens dit overleg word de inventarisatie in grote lijnen teruggekoppeld. - De volgende stap is weer met elk cluster om tafel gaan om de concrete vervolgstappen te bepalen.