"SOEST - SOESTERBERG" VAN ZOYS TOT SOEST / 34E JAARGANG Nummer 4
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
34e JAARGANG nr. 4 - lente 2014 k SOESTIJDSCHRIFT VAN DE HISTORISCHE VERENIGING "SOEST - SOESTERBERG" VAN ZOYS TOT SOEST / 34e JAARGANG nummer 4 Historische Vereniging Soest - Soesterberg Opgericht 8 mei 1980 Secretariaat: Steenhoffstraat 46 - 3764 BM - Soest - [email protected] - www.hvsoest.n1 Bestuur: Voorzitter Herman Schoemaker Korte Brinkweg 14 035-6015711 [email protected] Vice-voorzitter: Frans Stokhof de Jong Korte Kerkstraat 1 035-6090833 [email protected] Secretaris Johan van 't Klooster Ferdinand Huycklaan 2E 035-5885399 [email protected] Penningmeester: Patrick Kuijpers Nassaulaan 8 035-6013060 [email protected] Overige leden : Henk Groenesteijn Spinet 13 035-6025795 info@ hiscue.com Ton Hartman Birkstraat 109 035-7851770 [email protected] Hanneke Roskam Disselboom 58 035-6018750 [email protected] Chris Uyland van Lenneplaan Sc 035-6013639 [email protected] Inhoudsopgave lentenummer 2013 pag. 1. Voorwoord van het bestuur en de redactie 1 2. Soester grafheuvels 4 3. De eerste schooldag van Kees van Bergenhenegouwen 14 4. Van Soester burgemeesters verhaald 22 5. De eerste inwoners van Soest zijn wat eerder gearriveerd dan ooit gedacht 24 6. Medewerking gevraagd 27 7. Wim Schenk, een Soester soldaat gesneuveld op 11 mei 1940 28 8. Brongerslezing in Amersfoort 29 9. Koning Willem-Alexander; Heer van Soest en de hooimijt 30 10. Historie van familiebedrijf Gebroeders Beijer 1889 - 2014 32 11. Boekbespreking; Genealogie Valkenet/Valkonet 36 12. Uit de bladen (5) 38 13. Aanwinsten voor de geschiedschrijving van Soest 40 Foto voorzijde: Vogelvluchtfoto Soest Zuid. Het groene veld is het gebied Staringlaan waar de archeologische vondsten zijn gedaan. Onder de Birktstraat, lings de Staringlaan en boven de Aagje Dekenlaan. Foto achterzijde; Collectie Schoenmaker VAN ZOYS TOT SOEST 34 -4 1 Voorwoord van het bestuur en de redactie Het nieuwe kalenderjaar is voor de Historische Vereniging enerverend begonnen met de goed bezochte en bijzonder geslaagde Klitsavond. In Soesterberg is de eerste erfgoedbijeenkomst over poëziealbums geslaagd, inmiddels is de tweede bijeenkomst over de Postweg ook geweest. Deze positieve berichten geeft het bestuur en de redactie weer energie om vooruit te gaan. De ontwikkelingen rond het gemeentelijk archief en de monumentencommissie hebben onze volle aandacht. De voorbereidingen voor de jaarvergadering zijn aan de gang en we hopen u allen weer te verwelkomen. De beschrijving van de "Kunstenaars in Soest" vordert gestaag en de wens is om nog dit jaar het boekwerk uit te brengen. Bij het uitwerken van het "huisartsen" themanummer blijkt er telkens weer nieuwe en soms ook onthullende informatie boven te komen, de Foto Fred Engbrink moeite waard om het even uit te stellen. Inhoud In het begin van dit jaar kwam het nieuws dat op de toekomstige bouwlocatie Staringlaan interessante archeologische vondsten gedaan zijn. Maar eerst aandacht voor eerdere opgravingen naar grafheuvels. De observaties van een kleine schooljongen in Soesterberg voor ruim honderd jaar terug, geven goed weer wat er allemaal veranderd is. De klitsavond was aanleiding voor een artikel over burgermeesters van Soest, kunnen de thuisblijvers ook een beetje meegenieten. De bouwlocatie Staringlaan heeft al heel wat stof doen opwaaien, reden voor ons om nog eens in de archieven te duiken. Regelmatig krijgen we verzoekjes om wat hulp, soms eenvoudig op te lossen, en ook soms aanleiding voor een verhaal. Soldaat Schenk is daar een voorbeeld van. Terwijl in het Museum Oud Soest de tentoonstelling "200 jaar Koninkrijk" succesvol loopt, wordt er in Amersfoort een lezing gepresenteerd over "De Republiek van Bataven", u bent er ook welkom. Het gemeentewapen van Soest komt aan de orde. In dit nummer het tweede deel over de familie Beijer, waarbij het 125 jarig familiebedrijf een grote rol speelt. Tenslotte de regelmatig terugkerende rubrieken zoals een boekbespreking, Uit de bladen en Aanwinsten voor de geschiedschrijving van Soest. Ledenbestand Voor zover ons bekend zijn overleden de volgende leden: de heer Maarten Kooij, mevrouw To de Beer-Hoogeboom, de heer Gert Hartman en de heer Cees Hilhorst, een telg uit de tak Hilhorst die bekend was met de bijnaam 'broodje'. Wij wensen de nabestaanden de kracht toe om het verdriet te dragen. Gelukkig mogen we ook weer nieuwe leden verwelkomen: de heren W. van de Breemer en W. van Ee uit Soest en de heer W.D. Passenier uit Rotterdam. 2 VAN ZOYS TOT SOEST 33 -4 Website Bezoekt u ook eens de website van onze vereniging, het actuele nieuws zal daar als eerste opstaan. Daarnaast kunt u via de links terecht bij de trefwoordenindex, die uitgebreid wordt met een namenindex. Complete artikelen uit dit blad van voor 2000 kunt u integraal lezen door te linken naar www.sabine.nu. Tevens kunt u er diverse bronnen raadplegen, zoals het manuscript van ds. Bos en Notabel Bestuur. Ook de interviews in het kader van de "Mondelinge geschiedenis" zijn te beluisteren. De werkgroep Soesterberg heeft haar eigen pagina. Ook kunt u onze websites "Verdwenen Soest Hervonden" en "Soest op de Kaart" bezoeken. Terugblik op het vorige nummer. Een uitgebreide reactie mochten we ontvangen van de heer W.D. Passenier uit Rotterdam op het artikel "Oorlogstragedie te Soestdijk zonder monument". Auteur Richard de Mos gaat samen met Willem Passenier — die tijdens en na de oorlog aan de Wilhelminalaan woonde — werken aan een vervolg. Inmiddels heeft hij al veel aantekeningen ingestuurd en de foto van hem met drie Canadese militairen die ook aan de Wilhelminalaan verbleven, we komen daarop terug. Bij dit genoemde artikel is verzuimd te vermelden dat de foto gemaakt op de begraafplaats Hilversum van de hand van Piet van Elteren is. Hij is er speciaal naar toe gereisd om de graven Foto WD. Passenier en van de omgekomen Britse militairen te 3 Canadese bevrijders fotograveren, onze dank daarvoor. De heer Jean Meerts, kenner van het gebied en zijn historie, attendeerde ons erop dat de Paltz niet gelegen is op de voormalige Heezer Eng maar in de nabijheid daarvan. Ook was hem opgevallen dat op oudere kaarten en in documenten de naam Paltz vaak als Palts of ook wel als Pals geschreven werd. Nu is dat laatste weinig opmerkelijk, Soest werd in het verleden ook vaak als Zoest geschreven, daarmee verandert er niets aan de naamsverklaring. Ook de monnik zonder hoofd gaf aanleiding tot reacties. In een van de eerste nummers van dit blad (winter 1980/1981 lste jrg. Nr.3 blz. 4 en 5) stond een artikeltje van mevrouw C.A. Luitwieler over de Paltz. Zij beschrijft de grot als op een 'hunebed gelijkend'. Daarin stond Mozes bij de stenen tafelen en een waterval, die de waterdoorgang door de Rode Zee voorstelde. Zo kan je het ook bekijken en hier zal het laatste woord nog wel niet over geschreven zijn. VAN ZOYS TOT SOEST 34 -4 Betreffende het artikel over Huize de Batenburg kregen we een reactie uit Leusden. José Huurdeman, bestuurslid van de Historische Kring Leusden, opperde de suggestie dat H. Kroes weleens de architect van de Batenburg kon zijn. De bouwstijl toont veel gelijkenis met huize Sint Anfridus in Hamersveld, waarvan wel bekend is wie het ontworpen heeft. Dit voormalig klooster, tevens in gebruik als meisjesschool, is ontworpen en gebouwd rond 1898 (helaas gesloopt rond 1980), dus maar enkele jaren later dan de Batenburg. Van architect Herman Kroes (1864-1952) is een ander bouwwerk in Soest/Soesterberg bekend, namelijk de voormalige pastorie van de H. Carolus Borromeuskerk aan de Rademakerstraat 75 te Soesterberg. Maar dit bakstenen herenhuis dateert uit 1924 en gezien de tijdsomstandigheden is het veel soberder qua tierelantijnen dan waar Kroes bekend om staat. Misschien wel typerend voor zijn werk, zijn de mozakkvormen boven de raampartijen die ook bij de Batenburg te zien zijn. Wat ook de keuze voor de architect Kroes van de opdrachtgever gemeentelijk geneesheer dokter Batenburg bepleit kan hebben, is het gemeenschappelijke Rooms-katholieke geloof en de daarbij behorende connecties. Mogelijk zijn er nu weer nieuwe aanknopingspunten te vinden om de identiteit van de Foto Anfridushuis Leusden bouwkundige te achterhalen. Een reactie heeft betrekking op een eerder verschenen nummer (voorjaar 1993 13de jrg. Nr. 4) van dit blad. Het gaat over de vroegere bewoners van Lange Brinkweg 28c en wel het bakhuis gedeelte van deze eeuwenoude boerderij. De bewoonster van het hoofdgedeelte heeft de geschiedenis van bewoning boeiend beschreven, ook van het bakhuis. Maar in haar enthousiasme heeft ze geschreven dat Ep van Soeren met zijn gezin en twee koeien in het bakhuis woonden. Volgens kleinzoon Bert van Soeren had grootvader Elbert van Soeren (1907-1972) de koeien in de erachter liggende schaapskooi staan. Toekomst Tegenwoordig het nieuwe modewoord: participeren. Ook wij hopen dat u nog meer in de vereniging wilt participeren. Dat kan al door uw familie, vrienden, buren en kennissen te wijzen op onze vereniging, nieuwe leden zijn altijd welkom. Ook artikelen voor dit blad zijn welkom evenals fotomateriaal of historische documenten. Verder hopen we u graag te ontmoeten bij onze activiteiten, zoals de lezing over de Koude Oorlog en de Stay Behind organisatie op 1 april aanstaande. j›,- 4 VAN ZOYS TOT SOEST 33 -4 Soester graheuvels Soest heeft een rijk archeologisch bodemarchief Dit bleek zeer recent maar weer eens toen het Centrum voor Archeologie bij proefsleuven onderzoek op een locatie bij de Staringlaan de resten aantrof van één of meer jachtkampjes uit de Midden Steentijd (8800-4900 v. Chr.). De oudste vondsten in Soest — gedaan in de Korte en Lange Duinen — dateren zelfs uit het einde van de Vroege Steentijd (ca. 10.000 v. Chr.. De tijdsmarkering ziet u in een tabel Onderstaand artikel is een uittreksel van een regionale beschrijving over grafheuvels gepubliceerd in het jaarboek Flehite 2012. Uitgebreide literatuurverwijzingen en herkomst van de in de tekst gebruikte citaten uit de onderzoeksverslagen kunt u in dat boek vinden. Dit jaarboek ligt ter inzage in Museum Oud Soest Wij danken beide auteurs voor hun bereidwillige medewerking.