24 KYTHERA ISSUE Summer Edition 2017 FOUNDER/ΙΔΡΥΤΗΣ: ©METAXIA POULOS • PUBLISHER: DIMITRIS KYRIAKOPOULOS • EDITOR: DEBORAH PARSONS • WRITERS: ELIAS ANAGNOSTOU, JEAN BINGEN, CHRISTOS BARBOUTIS, MARIA DEFTEREVOS, DIMITRIS KOUTRAFOURIS, GEORGE LAMPOGLOU, MARKOS MEGALOOIKONOMOS, EVI PINI, YIANNIS PRO- TOPSALTIS, ELIZABETH STAIS, KATHERINE STATHATOU, NIKOS TSIOPELAS, HELEN TZORTZOPOULOS, FRANK VAN WEERDE, RIGAS ZAFEIRIOU, ELISHEVA ZELT- ZER • ARTWORK: DAPHNE PETROHILOS• PHOTOGRAPHY: DIMITRIS BALTZIS, CHRISSA FATSEAS, STEPHEN TRIFYLLIS, EVANGELOS TSIGARIDAS • PROOF READ- ING: JOY TATARAKI, PAULA CASSIMATIS • LAYOUT & DESIGN: MYRTO BOLOTA • EDITORIAL/ADVERTISING-ΣΥΝΤΑΞΗ/ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ: 6944-551720, e-mail: [email protected] FREE COMMUNITY PAPER • ΕΛΛΗΝΟ-ΑΓΓΛΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ • ΑΝΕΞ ΑΡΤΗΤΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ • ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ

George & Viola Haros and family wish everyone a Happy Summer in Kythera

Distributing quality food, beverage, cleaning and packaging products to the Foodservice Industry

www.stgeorgefoodservice.com.au

All the right ingredients

Ανοιχτά από τις 9.00 π.μ. έως αργά το βράδυ για καφέ, μεζέ και φαγητό

MYLOPOTAMOS Καλλιόπη Καρύδη τηλ.: 27360-33397 φωτογραφία της ΤΟΝΙΑΣ ΓΑΛΑΝΗ καλωσορίσατε! welcome! Στο Καψάλι, στη Χώρα, τον Ποταμό, το Διακόφτι, τον Αβλέμονα…

και όλα μέλι-γάλα … Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ’, ακουσθεί αόρατος θίασος να περνά με μουσικές εξαίσιες, με φωνές pure Kytherian […] να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν thyme honey ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου… Είναι ένας Θεός που ζει ανάμεσα στους ανθρώπους γιατί γνωρίζει την αληθινή θυμαρίσιο μέλι μουσική (Θεός εν ανθρώποις ήν εκείνος, ειδώς την αληθώς μουσικήν). Είναι Κυθήρων ένας Θεός, που τραγουδά τους απλούς και σεμνούς αρχαϊκούς διθυράμβους του με την επτάφθογγη λύρα του τον Έρωτα του μονόφθαλμου Πολύφημου ΜΗΤΑΤΑ και της Νηρηίδας Γαλάτειας, τον Υμέναιο και το Δείπνον. Είναι ο συμπατριώ- Κύθηρα της μας Φιλόξενος. Αυτός που το όνομά του σημαίνει το φίλο των ξένων. Αυτόν τηλ.: 27360-33010, 6978-350952, 6977-692745 που σημαίνει τη φιλοξενία. Philoxenia, που λέμε στα ελληνικά. (ΗΛ.ΑΝ)

Congratulations! Your ancient passage to Kythera has been accomplished; your endeavours will be richly rewarded! Just as it was a gift of precious Kytherian thyme honey that England’s King George V chose to present to the Tsar of Russia, Kythera is replete with experiences fit for royalty. You have earned the privilege of satiating your senses in a magical land- scape steeped in history, ancient walking trails that lead to sun kissed beaches, intriguing archaeology and Byzantine churches. And the natural cycles of beauty, thyme, honey. Immerse yourself and allow Kythera Summer Edition to guide you through these dazzling worlds. There are so many to discover here on Kythera, it could take a lifetime. Welcome and happy holidays!

ΣΕΛΙΔΕΣ 16-17: ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ Antonis Zervos Tel.: 27360-31407/8  LOVE KYTHERA, LOVE KYTHERA SUMMER EDITION LETTERS TO THE EDITOR DEDICATION ABOUT US AN AMERICAN'S REVIEW! KYTHERA Summer Edition Founding Publisher - Metaxia (Sia) Georgopoulou is a big- 2017 is dedicated to the picture person. Having worked in Australia as a Press Secretary Without any relatives or expectations my friend George and I, memory of Helen Condo- and Advisor to Government ministers and parliamentarians, her both first generation expatriate Greeks, set off for an adventure leon. We are indebted to return to her parental homeland gave birth to Kythera Summer to Kythera. Helen for keeping this paper Edition. With a passion for justice and enormous experience We arrived at the cleanest port beach I could have ever imagined in circulation. in community politics both in Australia and Greece, Sia is the at Diakofti. Already I was impressed with the island. Our first night Helen (Eleni) Condoleon was powerhouse that brings Kythera Summer Edition to annual frui- was in Agia Pelagia. We spent the next day at Laggada Beach and born in Grafton, Australia in tion. Sia is married to Dimitris Kyriakopoulos and they have a climbed over steep rocks to reach a limanaki that concealed a beautiful cave. 1941 to Nick Langley (Anas- seventeen year old son, Alexandros. At sunset some locals recommended “the Amerikani” for dinner, a couple tasopoulos) of Aroniadika Editor - Deborah Parsons has been coming to the island who own the taverna Neos Cosmos and Kyriakoula Megaloco- every summer for the last 28 years which tells you how much on the sea front. The Amerikani are nomos of Potamos. She has she loves the place. Born and bred in Melbourne, Australia, Anna (actually Australian) and Dim- three siblings, Lexie, Chrissa Deborah regards Kythera as her second home. Over the years itri (a natural born Kytherian), who and George. she has worked as an archaeologist, a stone tool illustrator, a happened to live close to George In Sydney she married her musician, a graphic artist and (finally) as a writer. This last career in Queens, New York. As Americans Jimmy (Dimitri Condoleon). is the one that stuck. She writes scripts for film and television. we were excited to touch base with For over 52 years they were She recently wrote the libretto for her first opera. fellow countrymen. We made plans inseparable. The first years Feature Writer - Anna Cominos was born in Australia of Kyth- to return the following day to try were tough. They lived erian-born parents and since the early 90s has been collecting Dimitri’s unique melizanosalata as above their shop in Sydney and writing stories about her ancestral homeland. A cultural we were eating dinner at Skandia with an ironing board for a worker for over 25 years, Anna has been creatively exploring further south. dining table, renting a TV by the bi-cultural experience working as a cultural arts worker, Next day we hit Fourni beach after the month and they worked performer and festival producer in Sydney, Australia. She is a stopping by the Amir Ali springs hard. When their son Pa- regular contributor to international Greek-English news services that were speckled with the most fantastic blue dragonflies. We returned nayiotis was four years old Neos Kosmos and Greek City Times. Anna has been writing for to the Amerikani for lunch for the best melizanosalata I have ever had. After they moved to Greece and KSE since 1993 and regularly visits the island. lunch, we headed for Chalkos beach then our accommodation in Livadi. Ex- opened a jewellery store in Artist - Daphne Petrohilos studied at the Chicago Art Institute ploring the quaint shops of Chora, we bought the signature yellow Kytherian Delphi. Shops in Olympia and in the United States and has held exhibitions in Dublin, London, flower bouquet (sempreviva), some more honey and local fatourada (a velvety Crete soon followed. Helen Athens and Kythera. An artist in all aspects of her life, Daphne liqueur). loved the Greek way of life. creates beautiful objects be it crocheting lace, weaving a hat or On our third day we explored the Castle in Chora and met Captain Spiro in She thrived on it. cement-rendering a wall at her traditional house in Broggi. Kapsali who took us on his Glass Bottom Boat to Hytra cave. This was prob- In retirement Helen and Writer - Jean Bingen was born in 1941 in Apeldoorn, Holland. ably my favourite experience on the island. From Kapsali we visited Melidoni Jimmy spent six months of He first worked with the WCC Kythera Team in 1962 as a student beach, one of the best beaches I have ever been to. We stayed at the super the year in their lovely is- of civil engineering at the Technical College Arnhem followed comfortable Athena Hotel in Milopotamos with its friendly hosts and enjoyed land home in Karvounades. by 35 years in engineering and construction. Jean met his wife our meal at the Platanos Taverna. Helen loved sitting on the Ina van de Water in Livadi in 1966 when she was also a volun- Day 4 we challenged ourselves with the climb down to Kalami beach. (Not verandah in the late after- teer. They built a house in Fatsadika where they live from June recommended for very young, very old or those who can’t handle climbing. noon gazing at her lovingly through to October. After the death of George Koksma in 2004, Wear sneakers and go either at sunset or early morning.) It was a struggle tended garden with its Jaca- Jean began archiving the 12 year period that the WCC Kythera and because of strong waves we headed back and spent the rest of the day randa tree that brought back team worked on the island. at a very charming beach called Limionas, which had lots of live hermit crabs memories of her childhood and snails. At the taverna there we spoke with an archaeologist who revealed Writer - Dimitris Koutrafouris was born in Elefsina, Greece days in Grafton. And from in 1965. He studied Law and is employed by the National Bank the etymology of the word “Ellas” meant “beautiful rock”. I would definitely those days she kept lifelong recommend this beach. In Avlemonas we stayed right on the crystal clear cape of Greece. For the past 20 years Dimitri has been living with his friendships. During the sum- family on Kythera. He has been a regular contributor to Kythera where everyone jumped into the water off the small cliffs. mer months, Villa Stella, her On our final day we snacked on amazing croissants from a nearby bakery Summer Edition since 2009. holiday home on Kythera Writer - Markos Megalooikonomos is a geologist. He is a and swam at Diakofti before boarding the ferry. I felt very much at home on was abuzz with family and Kythera and enjoyed meeting the people (locals and expatriate Australians graduate of the Kapodistrian University of Athens and holds an friends from Australia, Eng- MSc in Environmental Design of Infrastructure Works from the alike). More Americans should visit Kythera as there is so much to explore land and Greece. and learn from this pleasant island. We will definitely be back one day to Hellenic Open University. He has collaborated with the Institute Helen was a special person. of Geological and Mineral Exploration and with geotechnical explore more. An avid reader, she was so Sofia D’Alessandro and George Holevas, New York companies for major projects in Greece. He works as a private full of knowledge. A dedicat- consultant and carries out geological and environmental studies Editor's Note: Reads like a jam packed 5 days! ed wife and mother, family for public and private projects. He has also worked as a tourist Next time you need to stay longer. was always what mattered guide at the cave of Saint Sophia of Mylopotamos Kythera. most to her. Helen never for- Writer - Pia Panaretos is a social anthropologist whose land got her family in Australia of FAREWELL TO ELENI rights work with Australian indigenous communities of the North- whom she spoke often, with ern Territory propelled her to research her own cultural heritage This is the second letter I send to your lovely newspaper, Kythera Summer much love. Helen’s greatest in a similar bid for heritage preservation. Her ancestors’ migra- Edition, which I always look forward to reading when I visit this beautiful joy was her granddaughter tion 120 years ago necessitated a return to Kythera, for which island. Katerina. She literally burst she was fortunate to spend two years living through the seasons However, this time I would like my let- with pride at Katerina’s out- pursuing participant-observation fieldwork on the anthropology ter to be a farewell to Eleni: a beloved standing volleyball achieve- of religion and the migration of spirituality. friend I so appreciated when I first ments and school grade dis- Beekeeper & Writer - Yiannis Protopsaltis in 2006 the Terra met her and her husband Jimmy at the tinctions. It was her great Madre organization included Kytherian honey and bee-keeper village of Karvoundades of Kythera, pleasure to have her son’s Yiannis Protopsaltis in their book on internationally outstand- thanks to my dear friends Katerina and family visit every August. ing agricultural products. In 2011 the Protopsaltis family was Vrettos Stathi. Helen was diagnosed with once again awarded the Finest Quality prize by both Kathimerini Eleni evoked so many memories. She Parkinson’s disease twenty newspaper and Gastronomos magazine. was a personality apart from all oth- years ago. It was her life-long ers. Her presence and nobility were friend and doctor, Mitchell Writer - Katherine Stathatou grew up in Athens and studied such that you would be forgiven if you Notaras, who gently broke Veterinary Medicine at Cambridge in the UK. She married and Eleni Condoleon (1941-2016) thought she is of royal descent. She was the news to her. The last six worked in London for 12 years, specialising in surgery on small always mild and polite with a faint smile on her lips at all times. years she endured terrible animals and exotic pets, before returning to Greece with her We spent so many times with Jimmy and Eleni in those fabulous days. My wife pain and discomfort. She four children and settling on Kythera. and I would talk about this wonderful couple and agreed how fortunate Jimmy died peacefully in her sleep Writer - Elizabeth Stais has lived on Kythera for 24 years and was to have Eleni, the great love of his life. Eleni left her homeland and her at home in Illioupolis, Athens is still loving it. Living a local’s life, immersed in the agricultural family and followed Jimmy down the path her heart made for him. They were with her beloved Jimmy at and tourist life of Kythera, she strives to learn and share her both happy and their love shone with the birth of their son Panayiotis, and her side just before Christ- knowledge of traditions of this unique island with whoever they burst with joy when their granddaughter Katerina was born. mas last year. It was Eleni's will listen. Elizabeth can be found at the Potamos market of a Unfortunately, however, as life has also a cruel and merciless side, it was wish to be buried in Kythera, Sunday and Wednesday at the Livadi market. Eleni’s turn to feel this cruelty. However, she never lost heart or complained to be placed in her husband’s Writer - Elisheva Zeltzer is an architect and street journalist because Jimmy was by her side: her rock and great love till the very end. family tomb in Keramoto. specialising in graffiti and street art. Her blog www.elishevan- With tears in our eyes we have said farewell to our loved ones and now we do We extend our deepest con- otes.com contains a section dedicated to Greece. Elisheva lives so for Eleni. But I always believe and I tell my good friend Jimmy: “Our beloved dolences to Jimmy, Panayi- in Tel Aviv, Israel. Since discovering the island three years ago, ones who left are now living deeper in our hearts - forever!” oti, Marina, Katerina and all she now spends a few months here each year. Manolis Maragakis, a true friend her family and friends. [email protected] T H E G R O U N D O F L I B E R T Y I S G A I N E D I N I N C H E S 

EDITORIAL OUR Mankind will find no cessation from evil until either the real philoso- MAGNIFICENT phers gain political control or else the politicians become by some SPONSORS miracle real philosophers. (Plato, The Republic, 326d) FOR 24 YEARS NOW, MAKE OUR PLANET GREAT AGAIN was French President, Em- Kythera Summer Edition has manuel Macron’s response to President Donald Trump when he an- been exploring the island’s nounced on 1st June that the United States was withdrawing from cultural, folkloric and human the Paris climate accord, an international agreement binding nations identity and proudly unearth- to combat climate change. This was Emmanuel Macron’s moment. ing in words the island’s deep He seized it. Within hours of Donald Trump’s announcement, Em- archaeological past thanks to manuel Macron had invited scientists, to work with France to find the support of our sponsors. solutions to the world’s climate and environmental issues. He stated Our sincere thanks to: Nick there would be no renegotiation of the Paris agreement and that it and Viola Haros & family of St. George Foodservice, Sydney, I WAS BORN would be implemented by both France and the rest of the world. for their continued sponsor- A FLICKER OF LIGHT HAS BROKEN THROUGH the darkness of ship and generosity; the Kyth- IN GREECE our 2017 chaotic world. Emmanuel Macron’s presidential victory erian Association of Australia; shows promise of leading the European Union down a different the Kytherian Association of path. Macron acknowledges that obsession with the single market Queensland and to Fred & Bev and convergence between member states together with the so- Hillier. MY SISTERS cial and economic ramifications of austere policies have triggered We are also indebted to the ARE THERE great distrust in the Union. “The difficulties of one are always the Karvounades Coffee Club and to Pia Panaretos. Without problem of all. The economic and monetary union involves a strict them you would not be read- responsibility and a deep solidarity; clear rules, loyal co-operation, ing this issue. strong mutual assistance,’’ he stated earlier this year. Acknowledg- On behalf of local Kytherians, ing the need for countries to work together, Macron quotes Euro- Philokytherians, Greeks of the pean founding father Jean Monnet: “We are not forming coalitions Diaspora and visitors to our of states, we are uniting men”. beautiful island, we thank our TO UNITE MEN WE NEED healthy economies in all member states. magnificent seven for get- Macron asks: “In the Eurozone one in five young people is unem- ting us to print and helping us to promote our wonderful ployed. What can we say about Europe […] to a young Greek who island. only lives thanks to his parents’ and grandparents’ savings?” Reach- ing out to a young generation that is not only enduring a prolonged EDITOR'S CHOICE INDEPENDENT MOVEMENT economic crisis but also witnessing turmoil in the world and an FOR THE REPATRIATION ever-evolving humanitarian crisis, he impresses the need to resolve OUR FAVOURITE KYTHERIAN OF LOOTED GREEK ANTIQUITIES these challenges peacefully. “Maximum diversity in minimum space: websites and blog spots: this is what Europe is about.’’ It is the Erasmus generation, declares • kythera-family.net/en Macron, “that must ensure that Europe tips over the right side at A fascinating site providing www.iamgreek.gr this moment in history when the continent trembles”. an online cultural archive. The GREEK PRIME MINISTER Alexis Tsipras was elected two years ago place to explore your Kytherian promising his Government would end austerity policies and restore heritage. • kytherianassociation.com.au his country’s dignity. Tsipras’ victory brought hope to a country Home of the Association and drowning in austerity, debt and poverty. When pushed into a corner all things Kytherian Austral- by the European banks and Brussels, Tsipras called a referendum. ian from past to present, from Despite the banks’ enforcing capital control, Greek people stood dances and cultural events to patiently in line with quiet resolve waiting to withdraw their 60 academic research and publica- euros per day believing that their rebel Prime Minister would stand tions. up to Brussels and advocate a different path. On 5 July, 2015, 62% • floracytherea.blogspot.gr of the Greek population voted a resounding NO to further austerity I am in love with this site with measures giving Alexis Tsipras a clear mandate for his alleged alter- its impressive collection of in- formation and photographs of native platform of governance. The evening of the Referendum was the island’s flora. Tsipras’ moment. Alas, unlike Macron, he didn’t seize it. Choosing his • kithiraikanea.blogspot.gr own political survival over an alternative political vision, Alexis Tsipras The site that keeps you up to betrayed his constituency, ignored the democratic process, turned date with local island news a No vote into a Yes vote, and succumbed to measures no previous throughout the year. Greek government would accept. Greece has no other way to gen- • kytheraismos.blogspot.com erate revenue other than its historical and natural resources all of News and island information which were signed away, along with its public assets, to be controlled • tsirigofm.blogspot.com by the Troika and Brussels for 99 years. Labour laws have been dis- With links to Tsirigo FM radio station and their program list- mantled, the unemployment rate is at almost 30% and social security ings. Also has links to all the lo- guarantees and legal protection for indebted citizens have been cal newspapers. abolished. Bereft of his empty rhetoric, Alexis Tsipras’ legacy will • ilovekythera.com be broken promises, infusing the nation with false hope, prolonged A visual love-fest with the austerity, incompetent governance and tragic mismanagement of island. the refugee crisis. The emperor has been stripped of his clothes. • visitkythera.gr, kythira.info ADMITTEDLY, THERE ARE THOSE who claim Tsipras is justified in and kythera.gr implementing the tough economic reforms demanded by Greece’s The ever useful information sites for tourists. creditors. They claim that Tsipras had a gun to his head and, with the threat of Grexit, had no other choice but to impose austerity on a nation with no money in the government’s coffers. Nonetheless, many analysts believe that Tsipras and his government should have stood up to the Troika. This did not happen. Now, when Greek people can no longer bear the load of the barrage of austerity measures imposed on them, the healing process must begin. Governments and European institutions must deliver jobs and economic growth to every community in Europe. The alarming disparity between the haves and have nots fuels the rise in resentment, alienation, violence, religious fundamentalism and terror attacks. For the Eu- ropean Union to survive it must address the economic inequality between states and work at creating security and prosperity. CHORA KYTHIRA GREECE HAS SURVIVED these past eight years of austerity because 801 00 HELLAS of the bonds her people share: the bonds of family, community and tel.: +30 27360 39139 the church. But eight years into an economy in free fall and with tel.-fax: little prospect of recovery, the Greek people have succumbed to +30 27360 39130 protest fatigue and a sense of defeat. The European Union has come mob.: 6947-627353 e-mail: [email protected] full circle. Just as it was created in the 1950s to provide peace and economic prosperity to a territory in ruin, it must now once again www.corteo.gr forge alliances for a democratic revival of its existence.  SUMMER ADVENTURES EXPLORE DREAM DISCOVER DIVE SUMMER SUMMER SCHOOL KAPSALI'S NEWEST VENTURE goes underwater! Explore Kythera’s SPORTING ON ENVIRONMENTAL SCIENCE underwater landscape. Kythera’s crystal clear waters make it the perfect place to discover underwater nature: nudibranches, invertebrates, crabs, FACILITIES YOUR ENVIRONMENTAL SOCIETY (Y.E.S.!). For the second shrimp, seahorses, sea turtles and, if you’re lucky, dolphins. Sea turtles and year in a row, the Program of Environmental Education and Com- dolphins love the clear Kytherian waters. FOOTBALL Coach Petros munication, Kythera Galanakis provides Kytherian 2017, will take place in children from 4 to 18 with the picturesque seaside academy style coaching at village of Kapsali, from the Magiros Sports Complex 1-10 August 2017. The in Kato Livadi. Petros is an program is addressed accredited Australian coach to locals and visitors who has coached at senior alike and is taking and representative level. place again thanks to tel. 6981.652399 the kind auspices of SAILING LESSONS The Sail- the municipality of ing Association of Kythera Kythera. organizes lessons in July and This year the program August. tel. 6932.042066 is running a Summer SWIMMING LESSONS The School which will con- Swimming Association of sist of two parts: Kythera runs swimming a. Adult Education (lec- programs in Agia Pelagia, tures, films and presen- Kapsali and Avlemonas tations) in July and August. tel. b. Environmental Camp Experience the Kytherian underwater world with diving instructor George 6932.042066 for children from 4-12 Lampoglou at the Kythera Dive Centre in Kapsali. He and his experienced team years of age (teachings, games, painting and constructing). of divers will train you and take you on a tour of some of the best diving sites The aim of the Summer School is to promote responsible en- in Greece. Explore the underwater caverns and canyons and stunning rock vironmental behaviour and encourage the active participation formations. As you dive marvel at the cuttlefish and octopuses. of citizens in decision-making on issues relating to the quality You can choose to have a single dive experience for the day or, if you like, of the environment. you can complete and earn your PADI Open Water Diver Certificate which If you love Nature, are interested in the environment, allows you to dive anywhere in the world! Enrol the kids* in a course at Kapsali sign up! Program Coordinator: Efstathios Loupas while you relax and laze on the beach or chill out at one of Kapsali’s many [email protected], Tel. +30 6985.783607 cafes or tavernas. They’ll have fun as they discover the underwater world of Kythera. * All children must be over 10 years of age. Kythera Dive Centre. Tel: 27360-37400 or 6944-314152 ORGANISED OUTDOOR TOURS ADVENTURES AND EXCURSIONS GLASS BOTTOM BOAT PYRGOS HOUSE OFFERS A RANGE OF ACTIVITIES. For information visit the Pyrgos House office in Potamos, op- AIKIDO Kiros Tzannes runs posite the Ilariotissa church, or classes at Kondolianika. contact Frank van Weerde on tel. 6972.510279 6989.863140. Choose from the following activities. YOGA Kiros Tzannes runs Ashtanga and Vinyasa yoga CANYONING Adventurous tours classes in Kondolianika through Kakia Lagada Gorge and several times a week. tel. Koufogialo. 6972.510279 MOUNTAIN BIKING Tour 1 Easy and Relaxing or Tour 2 Strenuous Sofia Katsouli of Prana De- and Adventurous get underway sha Physical Wellness Serv- after a briefing by Pyrgos House ices conducts Aerial Yoga, guide Alexis. EXPLORE KYTHERA’S SECLUDED BEACHES with Spiros Cassimatis in Pranic Healing and Wellness SEA KAYAK TOURS Explore Ky- Alexandros, the Glass Bottom Boat. Explore the coastline of Kythera with Events in Potamos. thera from the sea. Paddle along Captain Spiro or perhaps take one of his regular sea excursions to Elafonissos’ tel. 6955.057655 rugged coastline, float near caves, award winning Simos beach, Antikythera and Neapolis. Discover the pisoyialo Apostolia Papadamaki hosts relax on a deserted beach for a (west coast) where you can swim at remote coves. And whatever you do, don’t the Happiness Retreat - picnic. Beaches visited are acces- leave Kythera without a sea excursion to Hytra - the Egg - the rock that rises Mystic Beauty in Milopota- sible only by kayak or boat. All pristine, natural and pure. so dramatically from the sea south of Kapsali. This ‘rock’ has a life form of its mos from 26-30 August. WALK WITH FRANK Guided walks by Frank van Weerde in own. The final stop before Experience Apostolia’s Bio- spring and autumn. Summer walks in June, July and August. Europe and Africa, it is a matic Anatomy, a holistic place where many rare approach to movement that migrating birds gather. expands on yoga, impulse At Hytra Spiro will anchor dance and floating body THE MAGIROS SPORTS COMPLEX his boat, allowing you to techniques. info@thehap- LOCATED IN KATO LIVADI this stunning new complex has snorkel and discover the pinessretreat.gr been funded by Mr Peter Magiros of Fruitex Australia. The brilliant underwater sea MUAY THAI • KICK BOX- complex includes a grass football field with a walking track life. ING • CROSS TRAINING around the perimeter, a tennis court and a basket ball court. It Alexandros Glass Bottom • BOXING Trainer Yiannis is also equipped with change rooms and toilets. The complex has Boat. Tel: 6974-022079 Vrotsos runs private and been a major Prior reservation group self-defence lessons contribution is necessary. in Livadi for both adults and to the island, children. tel. 6980.500881 a f f o r d i n g Kytherians the TENNIS Kato Livadi, the opportunity to GEO WALKS Magiros Sports Complex. enjoy athletic Kato Livadi, private court DISCOVER, explore and photograph a n d s p o r t s for hire tel 27360.31761, spectacular Kytherian phenomena which are options that 6977.682548 part of the geological heritage of Kythera with p r e v i o u s l y Agia Pelagia, Marrou Hotel. geologist Markos Megalooikonomos. didn’t exist. tel. 27360.33466 ΑΝΑΚΑΛΥψΤΕ με τον έμπειρο γεωλόγο Μάρκο Access to the facilities: Keys to the Complex are available Μεγαλοοικονόμο το φυσικό περιβάλλον, τη γεωλογική ιστορία του νησιού, BIKE RIDING Rent bicy- from Theodoris Caravousanos at Toxotis Taverna in Livadi, εξερευνήστε και φωτογραφίστε εντυπωσιακά γεωλογικά φαινόμενα, που απο- cles from Panayotis Mo- tel. 27360.31785. τελούν τμήμα της γεωλογικής κληρονομιάς των Κυθήρων. torent. tel. 27360.31600, When you return the keys, please note that a small donation for GEO WALKS with Markos Megalooikonomos. Tel 6973.212898 6944.263757 the upkeep of the sports complex would be appreciated.

THIS PAGE IS KINDLY SPONSORED BY GEORGE & VIOLA HAROS AND FAMILY OF ST. GEORGE FOODSERVICE ANTIKYTHERA: A HEAVEN FOR MIGRATORY BIRDS  WHO'S INTO TWITCHING? Antikythera Bird Observatory By Nikos Tsiopelas & Christos Barboutis/photographs Tonia Galani Hellenic Ornithological Society THE ANTIKYTHERA BIRD OBSERVATORY (ABO) is, to date, the only bird observatory in Greece consistently undertaking bird ringing during spring and THE ISLAND OF ANTIKYTHERA, located between the southern As large birds tend to fol- autumn migration seasons and monitoring raptor migration during autumn. tip of mainland Greece and western Crete, is for many migrant low landmarks during their It is run by the Hellenic Ornithological Society (HOS), the Greek partner of birds either the first land that they reach after their departure migratory journey and are Birdlife International. ABO operates on the island of Antikythera and the wider from Africa (in spring migration) or the last stepping stone generally reluctant to try marine area surrounding the island, as well as on the two adjacent islets of before their departure to their wintering grounds far south long open-sea crossings, Prasonisi and Lagouvardos. (autumn migration). In total, 223 species of birds, most of which they congregate in locali- Ornithological research activity on Antikythera has been carried out by HOS are migratory, have been recorded during the Antikythera Bird ties which are known to since 1997. Three years later in 2000 the Antikythera Bird Observatory was Observatory’s activities, some of them being the first records ornithologists as “bottle- established with the support of the A. G. Levendis Foundation. The building or even the only records of their species for Greece, making the necks”. Antikythera is one that now hosts ABO in earlier times was the island’s primary school and island a perfect destination for all birdwatchers that seek the of the designated European was kindly donated by the local community and restored by HOS. Since thrill of encountering such rare visitors. bottlenecks and the most important in Greece. Sev- eral thousand individuals of raptors pass through the Antikytherian skies, mainly during autumn. It is some- times possible to see even a hundred strong flock of raptors circling above the island. While raptor migra- tion over the island is less numerous during spring, it is still significant in terms of quantity and variety. Additionally, Antikythera is one of the most important breeding places for the Ele- onora’s Falcon on a global Blue skies over Antikythera level. Eleonora’s falcon then researchers and volunteers, along with the invaluable support and (Falco eleonorae) is a mi- collaboration of the local inhabitants and the municipality, have been working gratory species that breeds on the island during the spring (end of March to end of May) and autumn (end colonially on the islands and of August to end of September) migration seasons. islets of the Mediterranean The key objective of ABO is the study and monitoring of bird migration with a and winters thousands of focus on the protection and conservation of migratory birds at a national and kilometers away in faraway international level. Furthermore ABO supports research in Life Sciences studies, Madagascar. Greece is the conducted by third parties within its operation area. In order to successfully most important breeding fulfill its goals, the Observatory is collaborating place for this charismatic with more than a dozen internationally and Scop's owl portrait raptor since it holds more nationally esteemed academic and research than 80% of the global popu- institutes or organizations, making Antikythera lation, mainly in the Aegean In spring migration it is highly probable that most of the species the best researched site in Greece regarding bird Sea. Antikythera is home to encountered on the island have last fed four to five days before migration. more than 400 pairs that reaching Antikythera somewhere in the Sahel zone which is lo- The main established activities of the Observatory nest on its inaccessible cliffs cated just south of the Sahara desert. Thus they are extremely are: i) monitoring the spring and autumn and remote islets. depleted when they reach the island, making it a crucial site migration through bird ringing, ii) monitoring The reason that the Varva- for their rest and subsequently their survival. During autumn the autumn raptor migration over the island, kia, as the locals call them, migration on the other hand, Antikythera is the last refueling and iii) monitoring of the Eleonora’s Falcon and have chosen Antikythera station for the birds before crossing the 2500km obstacle that seabird colonies of the area. The project is also as their breeding grounds Mediterranean Sea and Sahara desert combined pose to them. involved in the capacity building of students is because of the great Furthermore, as the island is situated on the flyway between and young professionals. Finally, the project number of migratory birds the mainland of Greece and Crete, it draws quite a large number is constantly promoting Antikythera as a bird that pass through the island of migrating raptors and other soaring birds. watching and bird ringing hotspot, as well as an during their annual return to alternative tourism destination for every nature Africa. The Varvaki does not lover. breed in spring as the ma- The implementation of all the above activities jority of birds do but rather on the island have been achieved with the help lays its eggs in late summer. of Greek and foreign volunteers. Until now over This “shift” of breeding sea- 300 volunteers from countries as far afield as New Zealand and Canada, Spain son gives it the opportunity and Russia have contributed their precious time and efforts for the noble to take advantage of the au- cause of nature and bird conservation. In return they were able to admire the The cat enjoys lazing on the beach tumn migration in order to natural beauty of the island and work in a friendly and rewarding environment, reading the best books! feed its chicks. Every year returning home with the best of memories from Antikythera. the Eleonoras return to Ο γάτος... του βιβλίου πάει στην παραλία their birthplace to breed. με τα καλύτερα βιβλία! Their black silhouettes hunt- Panos N. Kalligeros ing over the cliffs is one of Livadi and Chora, Kythera, tel. 27360 37077 Antikythera’s most iconic summer images. Finally, the remote islets and rich seas surrounding Antikythera are home to pe- lagic seabirds such as Shear- waters which can travel many miles riding the waves in search of feeding oppor- tunities. Large concentra- tions of these magnificent sea-wanderers have been spotted at the Kythera-An- tikythera marine area hunt- Eleonora's falcon ing for fish and cephalopods along with cetaceans and Applications for volunteering positions: www.orni- other sea birds. thologiki.gr/osa or at https://www.facebook.com/ AntikythiraBirdObservatory and @AntikythiraBird  PRESERVING OUR HISTORY THE FRIENDS OF MUSEUMS OF KYTHERA MYRTIDIOTISSA BRITISH MILESTONES ON KYTHERA by Helen Tzortzopoulos by Jean Bingen President, Friends of Museums of Kythera MUSEUM IN MY 2016 KYTHERA SUMMER EDITION ARTICLE I asked if THE SMALL AND INTIMATE Archaeological Museum of Kythera THANKS TO the benevo- anybody knew of other milestones along the roads of Kythera. To has now been open for just over a year, during which time some lence of George Stathis, a my great surprise I discovered another milestone numbered 3 at 6,000 people have passed through its doors. A visit to the AMK Kytherian of the Diaspora, the entrance to the Familia restaurant in Fratsia square. Its cor- is a step through Kythera’s timeline of history and culture. A the Myrtidiotissa Museum rect location should have been a couple of hundred meters from definite must see. We invite you to come and enjoy. has finally become a real- the church at the road junction Don’t forget to pick up one of the excellent museum pamphlets on your way ity. The museum was offi- towards Kondolianika. When into the museum. As the economic crisis in Greece has not only affected our cially opened on the 24th I asked how it had got there, pockets, but also the coffers of the Ministry of Culture, our Association (FMK) September 2016, the feast the proprietor replied he had and the Kytherian Association of Australia (KAA) came to the rescue of the day celebrated in memory seen the milestone somewhere Ministry (once again) by covering the cost of reprinting several thousand of Holy Mary Myrtidiotissa on a community scrap site and pamphlets! All for a good cause! which also commemorates thought it a good idea to have Our island is an explorer’s paradise. Fascinating ruins of abandoned residences the discovery of the fa- it displayed at the entrance to and villages conjure up images of once thriving communities. The Friends of mous icon. his restaurant. While he had of George Stathis, from the the Museums of Kythera are always on the lookout for new and interesting course asked the responsible village of Agios Elias, of- events and our programme this season promises once again to be full of fered the donation to the village authority for permission explorative walks, visits to archaeological sites (by car, by boat and on foot), monastery in memory of, to display this stone on his prop- museums and Byzantine churches. his parents Charalambos erty, he had not been aware of Amongst our Member Friends are archaeologists, historians, professors and and Eleni and Joan, his its historical value. avid amateurs always willing to share their knowledge with us on field excur- beloved wife of 40 years, After reading last year’s Summer The milestone in front of Familia restaurant sions and in presentations. Edition Albert Blok from Pitsinades showed me milestone 17, At our Annual General Meeting last September, located approximately 17 km from Kapsali, ciphers hardly read- two highly esteemed individuals were awarded able. T.E Gregory and L. Tzortzopoulou-Gregory in their book The the title of Honorary Member of the FMK for Archaeology of Kythera write that: “During the British period, their contribution to the field of archaeology the road system of the island was thought of as beginning at this on Kythera and for their continuous support to (Kapsali) bridge, and all distances (in miles) were measured from our Association from its conception. Namely: there.” Nowadays the inscription on the commemorative stone Professor George Leonard Huxley from Ox- at Kapsali bridge is documented at the archives office in Chora. ford U.K. whose excavations in the vicinity It reads, as translated to me by archivist Eleni Charou-Koronaiou: of Palaiopoli during the 1960s opened up an “At the meeting of the 1st Senate (the Federal State of the Ionian important area of archaeology. His book, Ky- Islands), the inhabitants of Kythera, with donations and volun- thera Excavations & Studies, co-authored by teers, built this bridge to express the gratitude to His Excellency Nicholas J. Coldstream, an important reference Field Marshall Thomas Maitland, the First Lord of the Ionian State to their fieldwork, is now in the process of and leader of this Government, with which the Ionian Islands saw George and Joan Stathis being reprinted. A book launch is scheduled days of freedom and prosperity. December 31, 1822”. for September upon Prof. Huxley’s next visit specifically for the creation to Kythera. of a Museum of Icons. Joan Aris Tsaravopoulos worked as the Ministry of had found great solace in TRADITIONAL HANDMADE COSTUMES Culture’s principal archaeologist on Kythera religious contemplation at THE IMPRESSIVE UNIFORMS the monastery during her for seventeen years. His area of fieldwork ex- worn by the Evzones, an elite visits. tended to Antikythera where he has an ongo- ceremonial unit of the Greek ing excavation and research project. The Museum, a safe shel- ter for Byzantine and post- army who guard the Tomb of A fascinating talk at the Archaeological Mu- Byzantine icons from the the Unknown Soldier in Athens, seum of Kythera last autumn, titled ‘With 15th to the 19th century, are recreated by Politimi Moulos Clay and With Fire’ by Evi Pini, Office of the is bound by the rules of law on Kythera. Ephorate of Antiquities, inspired us to organize a visit to the local ceramic that govern museology and Politimi is a fervent believer workshop, Roussos, in Kato Livadi. This past spring, we enjoyed the experi- museography. in maintaining local customs ence of modelling clay on a potter’s wheel through to the firing and glazing The sacred image of the and traditions. She hand sews of our very own objects. Come autumn/winter budding artisans and textile Virgin Mary with her char- and embroiders each costume, enthusiasts will have the opportunity to also try their hand at weaving on acteristic black face hold- including spaleta, the traditional traditional looms. ing her child was found in Kytherian dance costumes. She We do hope you join us through the summer months. the myrtle bushes by a poor passionately preserves patterns For further information please contact: Helen Tzortzopoulos (6977091117) shepherd boy on Kythera and designs in each uniform and Maria Diakaki (6976808158) some time between 1100 outfit. and 1400. The shepherd Politimi Moulos built a small chapel where tel 6979.073938, 6971.762086 FRIENDS OF MUSEUMS OF KYTHERA - SUMMER PROGRAMME 2017 he had found the icon but • Wednesday, 5th July, 7:00 p.m., Municipal Library of Kondolianika, Pro- it wasn’t until 1841 that [email protected] fessor George Dertilis will present a paper in the Greek language titled: the monk Agathangelos f/b polytimiparadosiakesendymasies “THE TYRANNY OF IGNORANCE” Kalligeros began building • Saturday 22nd July, 5:30 p.m., KARAVAS - Walk between Amirialis and the present day magnifi- Kryoneri with Prof. Timothy Gregory & Dr. Lita Tzortzopoulou-Gregory. cent church. Visit the Amirialis Research Centre (the headquarters of the archaeological For generations in homes projects of the University of Sydney in Kythera) follow the newly cleared throughout the world, path and end the day at Astarti Hidden Retreats for a slide presentation. copies of the Myrtidiotissa icon have provided spir- • July and August - For members of the Friends of Museum of Kythera we itual protection to people are organizing two archaeological trips by boat, and specific guided tours in times of trouble and de- where numbers are restricted. spair, giving them comfort and hope. In the special inauguration ceremony of the Museum of Byzantine and Post-Byz- antine Icons of Myrtidia, the Metropolitan Bishop of Kythera and Antikythera Seraphim warmly thanked all involved in the project and archaeologist Marina Papadimitriou guided the guests around the exhibits. In an impassioned speech, Mr George Stathis encour- aged other benefactors to proudly support the pro- tection of Kythera’s histor- ic and spiritual treasures. DELIGHT AND INSTRUCT 

The events were not just targeted to KYTHERA, THE CULTURAL SPRING OF MUSEUMS the school community. On Sunday the 16th of October, for the first time ever By Evi Pini, archaeologist in Kythera members of the general pub- lic, including the Friends of Museums of THE INAUGURATION IN MAY 2016 of the New Archaeological tive was to propose an alterna- Kythera, were given the opportunity to Museum of Kythera signalled the end of a long and difficult period tive mode of entertainment for take part in the national campaign “En- and the beginning of a new, albeit more pleasant and creative, one. these children. Every day for vironment and Culture 2016” organized Our aim is to create a museum that is open to the community, a living a week from the 18th to the by the Hellenic Ministry of Culture. The cultural organization that is 20th of July 2016, participat- thematic axis of the events was fire. At a point of reference for both ing children explored the Mu- the museum, the fiery power of crea- the inhabitants and the visi- seum World: they conducted tion met with clay, and the audience tors to the island. The word an excavation at the museum had the opportunity to listen to stories “museum” here refers not on- garden, they watched the way about the age-old art of pottery. The ly to the archaeological mu- an ancient loom works, and event concluded at Roussos’s pottery seum itself, but to the island’s they donned a peplos, a chiton workshop where the visitors watched a Castle (which also includes and an himation. This first edu- modern potter at work. the Permanent Exhibition of cational event would not have The program “Kythera, History and Civi- Blazons), the Collection of succeeded without the help of lization” continues in 2017. This May two volunteers, Mmes Agge- Byzantine and post-Byzantine there will be educational programs "Vacations at the Museum", July 2016 works of art at Livadi and the liki Sghourou and Eleni-Elessa for primary school students at the ar- Minoan Peak Sanctuary at St Kominou. chaeological Museum and at the Bla- George on the Mountain. These and many more are all monuments and The events continued after the zons Exhibition. At the same time, we exhibits that narrate the history of the land and reflect the passage school year began, between 10 are holding two events for the general of people and civilizations through the centuries and their creative and 14 of October. This time it public, co-organized with the Munici- coexistence on the island. was the high school students’ pality of Kythera and the Friends of the The new Archaeological Museum’s first year of operation has been turn to take part in education- Museums of Kythera. On Wednesday the quite satisfactory. Its audience, tourists and locals alike, came to visit al programs that were held at 24th of May at 7 pm at the Permanent it, to “meet” its exhibits - some perhaps for a second time, only now the Permanent Exhibition of Exhibition of Blazons at the Castle, we viewed through a new frame, within a new narrative. For the mu- Blazons in the Chora Castle as will learn Stories of Old Families from seum or the monuments cannot be “exhausted” after just one visit. well as at the Museum. At the Venetian Kythera. The event will be held If we want them to become true loci of reference, of education and Archaeological Museum the within the framework of the Interna- entertainment for the society at large, there must be a motive, an students learned about the tional Museum Day. A few days later, “invitation”. eating habits of the ancients on Sunday the 28th of May at 11 am, On this basis, the Educational Programs Office of the Ephorate of An- and the worship at the Minoan within the framework of the national tiquities of West Attica, Piraeus and Islands, had already prepared the Peak Sanctuary at St George campaign Green Cultural Routes, we will “invitation”, a series of educational and communicational actions for on the Mountain, whilst at the climb along our “Prayers and Votives at the general public, for the pupils and their teachers, even before the Exhibition of Blazons they were a Peak” at St George on the Mountain, in museum was inaugurated. The program, under the heading “Kythera, transported back to medieval order to get acquainted with a timeless history and civilization”, was designed by the Coordinator of Educa- times. Here they heard stories place of worship. The program will con- tional Programs Office of the Ephorate, archaeologist Evi Pini, under about Kythera society and they tinue into the summer with “Vacation at the supervision of the director of the Ephorate, Stella Chrysoulaki, and searched within the museum the Museum”, the series of events for with the cooperation of the archaeologists Kyriaki Psaraki and Marina for traces of old families dur- children vacating on the island. Papadimitriou. ing the Venetian Domination. Last but not least, we have a pleasant Educational program for high school students, October 2016 The program started in July 2016. For the implementation of the pro- At the same time, their teach- surprise lined up for families visiting the gram the Ephorate has cooperated with the Directorate of Primary/ ers were invited to take part in Archaeological Museum. In addition to Secondary Education of Piraeus, the Municipal Library of Kythera, the a workshop on the educational the book “I am the Lion of Kythera and I have a story to tell…” and the digital film of Friends of the Museums of Kythera and has the support of the Munici- programs and material that has the same name, families will also receive “Discover and Explore the Archaeological pality of Kythera. been specifically designed for Museum of Kythera,” a guide for young audiences. This guide is published in Greek The first event, called “Vacations at the Museum”, was structured the re-exhibition of the Archae- and English and will be available for free. around the children who spend their vacations on the island. Its objec- ological Museum of Kythera.  NATURE'S HARVEST THE AUTOMOBILE LOCAL CUSTOMS AND TRADITIONS By Elisheva Zeltzer by Elizabeth Stais I UNDO THE STRING THAT TIES THE MAKESHIFT iron mesh gate to the short THE IMPORTANCE of the place, there is no comparison to eating freshly chopped toma- post, and quickly enter the orchard, hastening my pace, anticipating our re- passing down of traditions toes on lathopaximatha (olive oil rusks) with tomatoes that have newed meeting. She is always there, waiting for me with her quiet elegance. and customs from genera- ripened in full sun! The simple things in life are truly better! Over the last two and a quarter years we have become old friends. I have tion to generation cannot (Lathopaximatha, xinohondro and rozethes are just a few of the visited her dozens of times in all seasons. In spring she was surrounded by be understated. It is a way food traditions unique to Kythera.) window-high plant growth. Now, at the beginning of autumn, pears and Dam- that we can both connect Keen to share some of these exceptional local traditions, last son plums are ripening on nearby trees, and nuts already fill the treetops. with our past while simulta- year I began to run gastronomy classes that showed the babakia neously carrying it on with in its full glory, first harvesting, then using its fresh produce in us into the future. traditional recipes. Teaming fresh babakia grown produce with The gastronomy of Kythera our own aromatic cold pressed extra virgin olive oil makes sim- has been shaped by culinary ple dishes extraordinary. Fresh goat’s milk is made into mizithra, influences based on needs, the local fresh cheese, which in turn is used to make a zucchini resources, religion, water pie containing xinohondro. availability and season. Most Kytherian locals are farm- ers, some full time, others part time. While we may have many other activities in our lives, the agricultural part always plays a key role. The approaching season dic- tates our lives. An easy way to understand what I mean Right from the beginning she caught my eye, by this is to explain the worn and old, covered with stains that took babakia and how it works. hold, yet telling a story of beauty and dig- A babakia is a garden that nity. I took immediate notice of her beauty, isn’t watered. It is a gar- her charm and her captivating personality. I den where fruit and vegies imagined her elegant champagne colour in thrive, where their flavours those days when she travelled great distanc- and aromas are intense and es, when people everywhere stopped to gaze eating is brought to a new Xinohondro is made from a wheat strain that thrives here on at her with envy as she drove by. level. Tomatoes, zucchinis, Kythera. The wheat is harvested, cracked in the stone hand mill She stands at a most strategic point but while okra, beans, chickpeas, even that has been handed down from mother to daughter, father many pass by her daily, aside from me no sesame seeds and sunflow- to son, and then cooked in milk. When the mixture reaches the one comes to visit. Her sole companions are ers together with watermel- consistency of thick porridge, it is poured into large dishes and a couple of ducks, a few goats and a brood of chickens. The man who feeds ons and rockmelons. Truly a left in the sun to dry. After being broken into chunks, the drying them doesn’t notice her any more. She has long lost her mobility and feels fruit salad! process is completed in a slow warm oven. The xinohondro is abandoned, forsaken and powerless. A waterless garden? How then stored in sealed containers for at least a year. I remember Every time I visit it seems her physical condition has deteriorated. Alas, this is this possible? Our ances- my mother-in-law storing her ‘hondro" in large 17 kilo tins, time she is injured and damaged. Someone has struck her right fender, a tors discovered that by her year’s supply. Xinohondro is used in pies to draw out the headlight has broken off and fallen to the ground. The windshield has been ploughing the plot at the moisture so the pastry doesn’t become soggy. One particular shattered. Two doors are broken, left gaping open, a handle and hinge broken end of winter, the ground classic local dish, an eggplant casserole, is only deemed to have off one, the other tilted on its side. The rear seat, covered in red leather, is is aerated trapping the been successfully cooked when the chunks of xinohondro are already cracked and torn. Green and yellow patches of moss cover the doors. moisture in the soil. The still visible. Simply delicious! Rats have got in, seated themselves and cracked nuts open, leaving behind plot is allowed to rest till Sweets that are traditionally served are simple but full of flavour. the empty shells. spring when rain is a rare The local fresh cheese, mizithra, is served after a meal with Kyth- “We must get it out of there,” says Dimitra as I tell her that the automobile's phenomenon. Then it is erian thyme honey. Simply to die for. Another classic served with condition has seriously deteriorated since my last visit mid June. Panayotis, ploughed again, the seeds coffee and eaten during Lent are rozethes. These are an almond her husband, had been given the automobile as a present by his parents but are sown and we wait. Once sweet made using aromatic clove, cinnamon and thyme honey, he was never really attached to it and just regarded it as a nuisance. “It’ll be the seedlings appear, the baked in the oven and then coated with icing sugar. difficult to remove it,” she says looking at me. weaker ones are removed, Last year’s classes were centred around the babakia, xinohondro “That’s not good, that’s not good…” As I walk around the dilapidated vehicle, the soil around the healthy and mizithra. This year we are expanding the recipe content talking out loud, she tells me that she’s ready to end her life and return to seedlings is worked lightly to include the lathopaximatho and xinohondro and its use in the earth. It’s hard to live with all these open wounds. As I photograph her and again we wait. Harvest- recipes. We will also be making the classic rozethes. in twilight my shadow blends in with her image. ing is the next step and is In March this year, a week before my return to the island, the automobile carried out from early sum- was sold and removed from the orchard. Soon she will be broken down for mer to mid autumn. Haul- parts. Fresh grass will grow and cover any sign of her presence on the earth. ing baskets full of produce All that will remain is this story that is dedicated to Kasimatis Panagiotis tou home to be prepared in tra- Vasiliou (Karinos). ditional recipes becomes a daily chore. The babakia is an amaz- ing way of gardening, of producing food for the table without the need of watering, especially here on Kythera where water is so scarce. Our elders under- stood this. While fast food ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΣΤΑ ΔΟΚΑΝΑ and frozen meals have their THE HOUSE IN DOKANA

Επιπλωμένες κατοικίες στην ενδοχώρα των Κυθήρων Furnished apartments on Kythera's inland

ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΣΤΟ ΚΕΡΑΜΩΤΟ THE HOUSE IN KERAMOTO

kapsalikythera facebook.com/chrysopsaro Μαριάννα Χαλκιά-Λούπα (+30) 210 9840326, 693 2294169 t: 27360.31032 e-mail: [email protected], www.housesinkythira.com Houses in Kythira PATHS OF KYTHERA  KYTHERIANS LOVE THEIR MONOPATIA IT CAN BE DANGEROUS ON THOSE ROADS Frank Van Weerde (Pyrgos House) & Rigas Zafeiriou (Kythera Hiking) By Katherine Stathatou

MONOPATI (MONOPATIA IN PLURAL) is Greek for footpath. trail M1 with Japan’s San’in A PERSONAL SURVEY OF WILDLIFE AND ANIMALS ON KYTHERA As a visi- Kythera has an extensive network of monopatia that, in olden Kaigan Geopark Trail which tor to Kythera, there are many ways you may come into contact with wild and times, connected all 64 villages. However, when the car became crosses a beautiful geopark. domestic animals. It could be a dot glimpsed in the blue skies, a cow in a field common transportation and after the last migration wave in This is part of the ‘Friend- or a narrow miss on the road. In fact road-kill is one way to assess the animal the 70s, most of these monopatia ceased being used and were ship Trails’ programme of population in any given place over a period of time. gradually taken over by nature. the World Trails Network. A full scientific estimate of the bird populations, both resident and migratory, In order to revive the forgotten monopatia, Pyrgos House and Kythera Hiking has been a was made by Theodore Cominos (Κυθηρα. Στο δρομο των πουλιων, 1995). Kythera Hiking took the initiative of organising free ‘Winter Sun- member of this organiza- Excepting for that study, the only evidence we have on animal population day Walks’. Wow, what a success! All of a sudden Sunday after- tion since 2014 via Paths of numbers is anecdotal, supplied by island residents such as farmers and hunt- noons weren’t that lazy ers, by regular visitors to Kythera and by whatever happens to come through anymore. They became my clinic. active, energetic and Since I brought my family from London to this island in 2000 and opened my social. About 35 islanders veterinary clinic in Livadi, I have observed a number of changes in both domes- and visitors participated in tic and wild animal populations. the first walk around the In my work I made it known that I would be willing to treat wild animals without forest area near Gerakari charge, and so over the years I have come into contact with a huge variety of and Petrouni. Twenty-one birds, mammals and reptiles. As the sole vet on the island I drive to all corners Winter Sunday Walks later, of Kythera on calls. When I am on the road I always note down any road-kill I on March 26 more than see (checking to make sure it is indeed dead and then moving it off the road 100 people took part in for aesthetic reasons). It is important to take account of the natural variation the final winter walk from from year to year – some years there are rats everywhere, other years it’s Avlemonas to Diakofti! more the zouridas (pine martens) that become a pest. Similarly with insects, The Kytherians loved the arachnids and parasites. walks, enjoyed meeting One of the major changes that saddens me is the decline of the owl popula- new people and visiting tions. Some known nests have been abandoned recently as they were located places they had never too close to human dwellings. The house numbers have expanded significantly been before. Walking over the last 17 years and in the process trees have been cut down, eliminating Kythera’s trails is a great way to experience unspoilt cultural Greece. The twinning cer- important little patches of wilderness. It is years since I’ve had to hand rear any landscapes and discover our beautiful island. We shared stories emony took place during baby Scops owls over the summer in time for their migration to Madagascar. about the places we explored intertwined with Kythera’s his- the 5th World Trails Confer- I haven’t seen an eagle since a short-toed youngster fell into my garden in tory, religion, traditional practices, ecology and even recipes. ence in Tottori, Japan last 2002. I did have a vulture (from Croatia) brought in by someone but they only These ‘Winter Sunday Walks’ gave locals the chance to learn October. Special mention wanted to know if it was edible. Storks, swans, and many other migrating birds about the integrated and innovative trail network Kythera Hik- was made during the cer- have also passed through my surgery after getting into trouble and needing ing has created. Over the last year the length of the network has emony to Lefcadio Hearn. treatment so they might continue on their journey. doubled. Route M44 connects seven villages around Aroniadika In May 2017 Mylopotamos’s I hope and sincerely believe that people are now more careful on the roads, showcasing Kythera’s architectural heritage. Trail M46 traverses M41 trail was twinned with even if the road improvements tend to make everyone drive faster. Those few five springs along the ravine of Karavas crossing abandoned Canada’s Bruce Trail, one of who deliberately kill an animal on the road, such settlements till it reaches one of Greece’s most significant light- the most popular and impor- as a hare trapped at night by car headlights or a houses ‘Moudari’ and ends in Platia Ammos where you can cool tant trails in the world. And cat walking along, are committing illegal offences. off in the sea. Amazing coastal trails have also been cleared, like now preparation has begun They are now talked about and even accused. the one connecting Diakofti with Avlemonas or M4 from Chora for participation in our first Another of my projects is the health and welfare to Cape Trachilas, allowing visitors to experience the seascapes international hiking exhibi- of the stray cats on the island. About 800 cats of our island. Moreover, we are gradually applying a new and tion, Tour Natur in Dussel- have been vaccinated, sterilised and re-released in robust signposting system to all the trails which blend in har- dorf, Germany. 17 years. This means a lot less cats are now killed moniously with Kythera’s natural beauty. Ultimately, we want to on the road during their breeding season and their Our first important steps for promotion began with our updated see Kythera thrive. Hik- kittens two months later. So please please if you website and new logo. We have also officially twinned Chora’s ing tourism provides the see a cat with a cut left ear (my way of mark- opportunity to extend ing them), remember it has been sterilised and Kythera’s tourist season to vaccinated and a lot of work has gone into that spring and autumn which individual! is pivotal for the growth of the local economy. The Trail Programme is run by the Kytherian Foundation for Culture and Develop- ment (KIPA). Our vision is to contribute to Kythera’s sustainable development by making our island one of Greece’s premier hik- ing destinations. However, ËéâÜäé, Êýèçñá 80100 this can only come to frui- Ìáíþëçò ÊáóéìÜôçò ôçë./fax 2736-0-31735, êéí. 6944-889838 tion by collaborating with Url: realestate-kythera.gr the Municipality of Kythera, e-mail: [email protected] local organizations, volun- teers from around the world FATSEAS, MAVROMMATIS and with our major sponsors Motor Oil Hellas and the + ASSOCIATES Kytherian Association of Australia. Now is the best CONSULTING ENGINEERS time to invest in Kythera’s trail network. • ARCHITECTURAL DESIGN While Pyrgos House and Kythera Hiking will con- • PRESALE CONSULTATION tinue their weekly walking • BUILDING PERMITS & APPROVALS program from November • PROJECT MANAGEMENT onwards, they are organis- • CONSTRUCTION SERVICES ing free walks over summer. A guided tour will be offered on August 13 as part of the LIVADI, 80100 KYTHERA, TEL. +30 2736-0-31918 Porphyris Festival 2017. 4 TRIGETA & SYGROU Av. 11745 ATHENS, TEL. +30 210.64.66.981 T h e p r o g r a m w i l l b e MOBILE +30 6944696688 announced on our FaceBook +30 6937009666 pages (#pyrgoshouse and web: fatseasmavrommatis.gr email: [email protected] #kytherahiking). 10 ARTISTS AND GALLERIES IN MEMORIAM GOLD CASTLE EXHIBITION KATHLEEN JAY By Daphne Petrohilos THE ISLAND SAID GOODBYE to three cherished artists this year, each a notable of Kythera as well as personal friend to all of us here at the paper. NONDAS VEZOS (1963 - 2017) came to Kythera in 1990 from Elefsina, an his- ENTERING this glorious toric town near Athens where he was born and raised. When I try to remember Aladdin like cave with its ex- him telling me how he came to be here when I first met quisite displays of beautifully him in the winter of 1992, all I can see is his massive grin, hand crafted gold and silver his hat in one hand and his bouzouki in the other. He was pieces and stunning Byzan- working as a housepainter, playing his music whenever tine icons, you will quickly he found time. discover Leonardo caters for Many were the nights gathered around his fireplace or the a broad range of tastes and corner of a tavern singing along to his bouzouki and the budgets. How about some guitar of Gavrilli Psarra, a recently arrived doctor who soon hand-made worry beads or became the other half of a musical friendship that lasted good luck charms? Getting up to the present day. married but forgot the wed- In June 1997 Nondas married his beloved Athina Tzortzo- ding bands? Don’t stress. THE LANDSCAPE OF KYTHERA is a permanent inspiration to poulou from Plateia Ammos and finally got the small fishing boat that had Leonardo will come to your Dutch-Kytherian artist Kathleen Jay. Visit her exhibition at the always been his dream. Together he and Athina opened Varkoula, a much rescue. A special occasion to Potamos Cultural Centre from 21 August to 4 September. loved seaside taverna in Plateia Ammos where Nonda played and sang with celebrate? An 18th or 21st those same musical friends from his early days on the island. You may have birthday perhaps? Gold Cas- HEROVOLO passed the Potamos cafe on a Sunday afternoon and heard him huskily belting tle offers a precious selection out the rembetika greats he loved so much just as he loved being part of the to choose from. During the HEROVOLO IS A SMALL PIECE of paradise located in Potamos Philharmonic Band of Potamos. We hear him still and miss him very much. winter months Leonardo cre- specializing in herbal and therapeutic products. Sofia’s shop has We will for years to come. ates Myrtidiotissa icons made from centuries old olive GEORGE TZANNES KAFKOS (1964 - 2017) Anyone with an eye for the flam- wood and precious metals to boyant and colourful would have noticed the melancholic sell to Kythera’s summertime whimsy in the art of George Tzannes, aka Kafko, a blaz- visitors. The hardest thing? ingly original Kytherian painter and sculptor who exhibited Trying to decide what not to regularly on the island. take home with you. With 25 I can still see the brilliant fiery skies or shuddering green years on the island, Leonardo trees of his paintings, or the gentle sorrow of the carved has a reputation for guaran- heads he started making in later years. His home was like teeing quality craftsmanship an alchemist’s magical atelier. Kafko welcomed everyone at the most reasonable pric- into this magic world in which he embraced the strange as es. Exclusively at Leonardo’s well as familiar with equal attention, exalting in a fearless Gold Castle - Myrtidiotissa enthusiasm we rarely glimpse and often shy from, because it’s scary to push magnets. Buy five and get the proverbial boat out and sail into the unknown (artistically or otherwise). one free! The perfect gift for Not for Kafko. He passionately believed it was the duty of the artist to work, friends back home. for your summer protection a selection of sunscreens for face to risk, to say something with whatever available time and means, no mat- Gold Castle, Chora, tel. and body and products for hair and after sun care. Anti-ageing ter what society at large might prefer, and bind it all, the comedy and the 27360-31954, 6945.014857 products include day and night creams, toners, masks and se- tragedy, in colourful tension for all to see. rums for all types of skin. Completely natural Herovolo’s tooth- George was born in Athens in 1964 to Antonis and Sophia Tzannes. After study- MY HOME paste, cool deodorant gel, lovely creams made from beeswax to ing fine art at the American International University in London, he worked help with burns, wounds and skin problems. She has it all! MY HOME stocks the com- as a stage and set designer for theatre and film, both in the UK and Greece. She stocks a pure salve made especially for babies and a variety plete range of Hills Hoist In 1999 George resettled on Kythera, moving into his grandfather’s house in of tinctures formulated to help strengthen the immune system, branded products including Agios Elias where he devoted himself exclusively to his art and to farming his fight viral infections and alleviate sleep disorders and rheumatic freestanding clothes lines, ancestral lands, about which he was equally passionate. pain. Then there are the healing oils - hypericum, chamomile, rotary clothes lines, ex- In 2011 he opened an art centre and gallery in Chora to exhibit the work of lavender, calendula - a total must. tenda-lines and portables. local and other Greek artists. I had the good fortune to exhibit with him a few Herovolo also specializes in handmade gifts. Sofia’s latest pas- They also carry a selection times as part of Kithiriscus, the local art collective, and also at his space in sion is unique hand sewn backpacks, bags, clutches, purses, cute of Weber’s internation- Chora where I experienced just how honourable and professional he truly was. baby’s bibs and vintage hair ribbons. Looking for a present? You ally renowned range of bar- After the gallery closed, as did many establishments due to the economic cri- can choose a souvenir from Kythera…wooden objects, puzzles, beques. Choose from either sis, Kafko continued working, perhaps with even more intensity than before. soaps and coconut oil lip balms. There are leather sandals for coal fuelled or gas fired. The This summer we look foward to seeing a retrospective of his works. men, women and kids - with or without decoration. coal fuelled bbq's come with One last thing. Before you leave the shop, remember to give MIHALIS PETROPOULOS Some say it's the light, the energy, the unique a lid with a built-in temper- her a smile. This is Sofia’s motto!!! character and mystery of Kythera that attracts so many ature gauge. They are all If you can’t make it to Potamos, Herovolo can make it to you. creative people to live here. For photographer and graphic portable and are designed Ring or email for deliveries worldwide. artist Mihalis Petropoulos who passed away this past spring, to be taken anywhere. We- Tel 27360-38072 6976828757 the island was a place of quiet possibility and freedom to ber barbecues have an even [email protected] www.facebook.com/Herovolo capture his unique images of a silent and dramatic world heat. They all cook beauti- in light and colour. Mihalis came to Kythera from Nafplion fully and keep the meat in 2009, settling into the community with his partner, CERAMICS AT KATO LIVADI moist. You can use them to local painter and ceramicist Drossia Tseri with whom he cook indirectly, directly or opened an eclectic gallery and graphics office in Chora THE ROUSSOS FAMILY have been producing ceramics do a bit of both. Those “in the following year. As well as a large archive of his own at Kato Livadi for the know” swear by them. impressions, which many residents and visitors could deeply identify with, he almost three dec- They come with a range of produced an array of masterful posters and advertising, particularly for local ades. They main- accessories including a pizza artists, galleries, and theatre groups, many of which will stand out as timeless tain a Kytherian stone, a chicken griller and classics. His contribution to the artistic community on Kythera was enormous, tradition that has a rotisserie attachment. And both as a professional artist and an expert in discerning the extraordinary been passed down they’re all easy to clean. from the routine with grace and dignity. Thank you so much Mihali... through four gen- MY HOME, Karvounades erations of pottery tel. 27360-38120 making by this family. You will BARBER find Panayiotis working on the potter's wheel, daily turn- ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΣ ing out traditional Kytherian designs as well as introduc- ing new ones. Mother Grigoria attends to the glazing and firing in the kiln, whilst Maria delicately hand paints all the pottery pieces produced in the workshop. The Roussos workshop, Kato Livadi on the main road between Livadi and Kalamos. Call in and watch the family at work and choose from the vast range of products on LIVADI - KYTHERA display. Open every day. Tel.: 27360-31124 τηλ.: 27360-31695 The Roussos gallery, Chora, just a short stroll down from κιν.: 6944-709968 the town square. Select from exquisitely designed ceram- ics produced in the workshop. Tel.: 27360-31402 PASSIONS AND FASHIONS 11 MYLOPOTAMOS’ OH SO STYLISH DR DOOLITTLE By Deborah Parsons

AS YOU ENTER MYLOPOTAMOS, the first shop you come her. She needed company, across is a rather exotic affair called simply ‘Karin’. This symbol didn’t she? Naturally they of elegance and its eponymous owner have been gracing Mylo- were forced to buy Kitsos potamos’s doorstep since 1999. This drop dead stylish boutique from someone in Kalamos. stocks everything from Mexican hammocks to leather sandals, Unfortunately while their organic cottons and linens, jewellery, colourful scarves and menagerie was growing, hamam towels. At least 50% of all clothes stocked have been their vegetable garden was designed and made by Karin. Like her, they are one-offs. not. Along the way they had Born and raised in Holland, Karin first visited Kythera way back acquired some peacocks in 1982. It was on that first trip that she fell in love with the which apparently adopt a island. In 1996 she eventually emigrated and has been living scorched earth policy when here permanently ever since. it comes to vegetable gar-

While Karin’s talents as a fashion designer and general purveyor dens. Peacocks, it turns out, PHOTOBYCHRISSA FATSEAS Karin Smit and Stamatis Magoulas: a snapshot of a typical day on Mylopotamos' animal farm. of good taste are well known, what is less well known is her eat absolutely everything. passion for animals. On their property at Riza, she and husband Who knew? So vegetable (I have been reliably informed that their menagerie isn’t done growing yet. Stamatis manage a veritable Noah’s ark. Her menagerie includes garden 0 : peacocks 15. (The Karin is very keen to have a pair of Llamas, and then there’s that pair of deer donkeys, ponies, ostriches, emus, sheep, peacocks, turkeys, vegetables never stood a Stamatis has his eye on.) guinea fowl, chickens … and of course her beloved dogs. Look- chance.) ing after this lot is no small feat! Then they learnt about this The house at Riza was a ruin when they bought it. The renova- man in Peloponnesus who MANEAS GENERAL STORE tions took six years of hard slog, after work, every weekend. was a friend of the guy who MANEAS GENERAL STORE is an essential Stamatis started on the garden first, planting trees, building sold them the ostriches part of the fabric that makes up this island. walls. And then the animals slowly began to appear. It wasn’t as who apparently bred emus. This place is an institution and still boasts if they had a particular plan to have so many. Karin had her dogs Seriously. Emus. Someone the original wooden floor and ceiling. Take of course. She had always loved dogs. Next came the chickens. is breeding Australia’s em- a look inside and you’ll see what we mean. Which made perfect sense. Who doesn’t love fresh eggs? Then blematic native bird in the The windows are adorned with a collec- they bought some ostriches. These were a strictly commercial Peloponnesus. Bizarre but tion of tools, cane baskets, homewares and idea, the plan being to start a farm and sell the meat. Only true. So they went there to antiques. Not much has changed since Poly- like all great ideas, things did not go exactly to plan. It turns have a look. As you would chroni Gerakitis (Maneas) first opened the out ostriches are very sensitive animals. Breeding them was expect, they couldn’t resist. store in 1945, except that perhaps it looks much more difficult than they’d imagined. In the mean time, Even better, turns out the a little tidier since granddaughter, third- of course, they had fallen in love with the creatures. emus have taken to life in generation Aliki, took over the family enter- Then the Crisis started. Everybody thought Greece was going to Riza like a duck to water. prise. She is the daughter of Foti Gerakitis be thrown out of Europe, including Karin’s friends from Holland (Must be the Australian/ and the niece of Panayioti Gerakitis. The who kept asking her when she was moving back. “Never!” she Greek connection.) Karin store stocks everything from underwear to told them. On this she was adamant. But what if the island ran has them quite literally eat- hardware, from fishing gear to bed linen, tablecloths and kitchen pans out of petrol, she was asked. How would she get around? Well ing out of her hand, that to haberdashery. Just ask. Whatever it is you’re looking for, Aliki will be then, she told her friends, she would get a donkey. That way she very same hand that designs sure to have it. It may well be tucked away somewhere way up on the would be able to go to the beach for a swim in summer. So blow those exquisite clothes. But very top shelf, but it will be there. me down if one day Rosa the donkey doesn’t appear outside then isn’t that the dichot- Maneas General Store is just down the road from the square in Potamos. Karin’s shop, a gift from the witnesses to their marriage. Only omy and the joy that is Ky- Whatever you do, don’t miss it! Rosa was lonely, wasn’t she? After all there was only one of thera? Maneas Store, Potamos, tel.: 27360-33308

In a restored 200 year old mill Στον αναπαλαιωμένο μύλο, Maria bakes η Μαρία ψήνει τα υπέροχα παραδοσιακά her delicious traditional sweets γλυκά της (λουκουμάδες, ροζέδες, ξεροτήγανα, (loukoumades, rosedes, γλυκά του κουταλιού). xerotigana, spoon sweets). Επισκεφθείτε τον παλιό αλευρόμυλο και Visit the restored flour mill ανακαλύψτε τον παραδοσιακό τρόπο αλέσματος. and see how the centuries old για παραγγελίες machinery operated. • KALOKAIRINES tel. 27360 31188 open 9.30 a.m. - 8.00 p.m. every day • Shop in CHORA tel. 27360 31678 • café Maria's sweets & more LIVADI tel. 27360 39077 1 PIONEERING PRACTICES 1

TO BEE OR NOT TO BEE •At the Corfu show in 1862 and again in By Yiannis Protopsaltis, translated by Paula Cassimatis 1863 at the Interna- THE BEE APPEARED ON OUR PLANET at the beginning of the tional show in Lon- Trigenic age, well before the arrival of man. The importance of don, Kythera distin- honey as a sweetening agent, and other products such as wax guished itself for the that could be obtained from hives, led the ancient civilizations of quality of honey it the Mediterranean to systematic beekeeping from an early era. produced. The extraordinary organization of the beehive and the tireless • King George pre- productive nature of this seemingly insignificant insect were s e n t e d K y t h e r i a n the inspiration that led to the bee becoming the symbol of art, thyme honey as a gift organization, economy, order and purity - qualities capable of to the Tsar of Russia. inspiring the behaviour of man and nations. • In the 1930s Kytherian The earliest evidence of systematic beekeeping comes from pioneer bee-keepers Egypt where it is featured in early artworks. Activities associ- travelled as far as the ated with bees are depicted in a relief sculpture on the altar International Show in of the Church of the Sun in Giza (5th Dynasty 2480 – 2350 BC) Thessaloniki where and beekeeping scenes on a fresco in a tomb dating from the they were awarded Aristotle’s time (384-322 BC). In Aristotle’s book About the life of Animals, New Kingdom (1470 – 1445 BC). The hives depicted here are the gold medal of his detailed descriptions of the life and behavior of bees could only have been made from cylindrical earthenware pots placed in a horizontal excellence. George made using hives with removable honeycomb like those found in Kythera. The configuration. Until last century this type of hive was also used Samios at the 5th Kytherian hives were also used in Attica, Kea, Laconia and western Crete. in Eastern Crete and other islands of the Aegean. Annual International The first literary reference to the existence of this type of hive in Kaisariani Honey was used as the basic ingredient in the production of show in 1930, George is in 1678 by French doctor Jacob Spon in his book Voyage d’Italie, de Dalma- è medications in Egypt, Ancient Greece and Rome. Bees also play and John Samios at tie, de Gr ce et du Levant. During his travels, Spon visited Kythera where he an important role in Greek Mythology. They are the symbol of the 6th Annual Inter- spent time studying local beekeeping practices. Despite neighbouring areas the death and rebirth of the soul and are connected to the wor- national show in 1931 and islands being relatively advanced in the field, the Kytherian type of hive ship of a variety of gods. Bees were even considered priestesses and Christos Fatseas was unknown, reinforcing the theory that the contemporary hive created by of Manteion in Delphi and were regarded as having psychic again at the Interna- the American Langstroth in 1851 (and still used today the world over) had its abilities. Some cities even adopted the bee as a form of cur- tional Show in Thes- humble beginnings thousands of years ago in Kythera. rency, while others used it as a symbol. In ancient times honey saloniki in 1934 were A unique hive of indeterminate age sculpted from rock, as well as hives etched was harvested from wild hives in rock cavities and hollows in also presented with into rock faces, all with the removable honeycomb feature as described by trees. awards. Aristotle, have also been discovered on Kythera. Significant information regarding the production of perfumes Kythera is considered an idyllic place of love and mystery. Many who have and ointments using honey as a key ingredient have been dis- fulfilled their dream of paying homage to the island of the Goddess of Love must first look at the differ- covered on clay tablets at Knossos, Mycenae and Pylosthere. have left us precious written observations. Among local products referred to, ent types of hives used from Other important information has also been found in ancient the aromatic honey is described as being of exceptional quality. ancient times to the mid- é heroic tales written at the time. The French General Consulate of the Ionian islands, Andr Grasset de Saint- 20th century. Documented Isiodos mentions beehives in acorn trees while for Homer honey Sauveur (1789) said, "They harvest small quantities of top quality honey which records show the range was not just a sweetener, it also accompanied the funeral for the most part they give away to their friends". He also refers to a wedding and variety of hive types marches to honor dead heroes. Odysseus used beeswax to tradition: The mother-in-law, after welcoming her daughter-in-law, offers used throughout Greece. block his companions’ ears so they couldn’t hear the enchanting her a small loaf of bread kneaded with honey telling the newlyweds ‘as the Hives were built using the songs of the Sirens. (According to Prof. Antonis Bartzokas, the bees tirelessly bring honey back to the hive, so too may you bring abundance best materials and tools at island of the Sirens is Kythera with Halkos the specific location to your family’. the beekeepers’ disposal referred to on the south coast.) There are even references to Frenchman J. P. Bellaire (1797-1799) refers to the production of beeswax. but they all had one short- bees in Homer’s The Iliad and Aesop’s fables. Even though the beeswax is no different in regards to quality from loca- coming: in order to inspect Whilst Kythera is a small island, its location in the Mediterra- tion to location, the Kytherians in Smyrna and Constantinople would request the bee colony and/or har- nean, sitting as it does between East and West, established it as beeswax from Kythera, regarding it as of superior quality as was the honey vest the honey, the nests a significant recipient, processor, crucible and extractor of civi- of their beloved homeland. (honeycomb) had to be lization and the arts. There is documented evidence that trade Beekeeping was primarily practised by those who lived in areas where an destroyed. However Kyth- between Kythera and Egypt started in 2494 BC under Pharaoh abundance of thyme ensured the quality of the honey produced was out- erian hives were different. Youserkaf, while trade with all the Minoans, Mycenaeans, Athe- standing. As a consequence this type of honey was exclusively bought by the And this was why Kythera nians, Spartans etc must also have influenced bee farming. Kythera nobility while the locals who considered it a rare commodity con- pioneered the field of bee- That the island was ideal for the production of exceptional sumed it sparingly. A product of a secondary quality was also produced from keeping. The Kytherian hive honey could not be ignored. The 4th century BC philosopher other herbs, flowers and trees prominent in other areas of the island. was the first in the world to Heraclides from Pontos refers to the dietary habits of the Kyth- allow the beekeeper access erians, stating that cheese, figs, wine and honey were their Great measures are taken and efforts made to preserve the quality and char- to the honeycomb for artifi- preferred diet. acter of this exceptional Kytherian thyme honey which enjoys a well-deserved cial propagation and honey In order to understand how beekeeping began to flourish, we timeless reputation of excellence. Consequently, it continues to be produced harvesting. These activities in precious small amounts. were impossible with the horizontal hive formation of ΙΣΩΣ... PERHAPS Egypt or the hive common in House-masters • Επιστασία οικιών Eastern Crete - in fact with Excellence in home AN EXHIBITION OF PAINTINGS by Daphne Petrohilos. every hive used throughout Daphne is known for her striking portraiture. Working pri- Greece and worldwide. maintenance. marily in oils, there is a restless exuberance to her work, There is irrefutable evi- With over 35 years a sense of movement, a joy in the depiction of the female dence that the innovative experience in the body. Daphne has a passion for working en plein air, cap- Kytherian hive was used in turing moments in her sketch book - a woman hoisting her business, you can be dress up as she steps confident that we know into the shallows, a what we are doing. boy reaching out a Με πάνω από 35 χρόνια hand to his mother House-minding - moments she devel- in your absence έμπειρη και υπεύθυνη ops and works up into Houses thoroughly cleaned υπηρεσία στα Κύθηρα, deeply personal inti- & prepared for your arrival συνεχίζουμε να εγγυώμαστε mate observations of Washing & ironing service και να προσφέρουμε character. And then Spotless cleaning service τις υπηρεσίες μας. there are her still lifes for the duration of your stay Αναλαμβάνουμε τη φύλαξη - luscious baskets of Gardens cleaned, pruned, και τη φροντίδα του σπιτιού σας lemons and pome- watered & maintained granates, trays of κατά την απουσία σας sardines and boxes of DIETER & CHERILE Επιμέλεια και τέλειο καθάρισμα seabream. σπιτιών ΙΣΩΣ exhibition 9-22 WOLF Οικιακή υπηρεσία κατά τη July, Follow Your Art Tel.: 27360-34324 διάρκεια της διαμονής σας Gallery, Kapsali. 6945-793907 6972-356069 Φροντίδα του κήπου a tangerine tree BY DAPHNE PETROHILOS 1 KYTHERIAN VOLUNTEERISM

REFORESTATION OF KYTHERA IN THE '60S SOME THINGS NEVER CHANGE by Jean Bingen 40 TREES donated by Polychronis Tour- lomoussis and Theofilos Kastrisios were THE INVOLVEMENT OF THE WORLD COUNCIL OF CHURCHES (WCC) planted in Avlemonas and Palaiopoli in DUTCH TEAM. George Koksma noted that from 1960 to 1969, as part of the February 2017. Volunteers from the Kythera reforestation project, over 1,000,000 trees were planted and that Palaiopoli and Avlemonas communities, donations from England came to 1,590,000 drachmas, from America 250,000 along with members from the Tourism drachmas and from Holland 385,000 drachmas. The Team’s expenses over this Committee, planted trees along the Pal- period were 300,000 drachmas. The wages paid to local workers added up to aiopoli beach front as part of a reforesta- 1,100,000 drachmas with the Government contributing 7,380,000 drachmas tion program designed to beautify and in funds. The average cost of one tree was approximately 11 drachmas. enhance the local area. How was this combined result achieved? A big thank you to Polychronis Tourlo- moussis, Theophilos Kastrisios and all vol- unteers involved.

Anna Koksma and children from elementary school participating in the Kythera Reforestation Project, 1962

to pay for an extra workman. Change of planting season When the Team asked the community of Mylopotamos The official planting season started in October but as usual no for permission to plant trees hands could be found. Money from the Directorate of Reforesta- on the western slope of the tion for the tree planting program was given only for the official Mermingaris, their request tree planting season (October, November and part of Decem- was denied. Nevertheless in ber). The Bishop and the Team had asked the Directorate numer- December 1961 the planting ous times for money and a work permit for the first months program moved ahead. Each of the year. In order to prove it was possible to plant trees evening a village was visited in March and April the results from the Team’s experimental where it was explained that garden at Agia Anastasia were shown. The team’s request was reforestation of the island finally granted in 1967. Early each morning the Team director would take at least 20 years and the forester left for the Agios Theodoros tree nursery near and that everybody had to Potamos. They collected treelets and labourers and transported cooperate to achieve this them to the tree planting areas. goal. A strange phenomenon A severe setback occured when a foreman went around shout- ing “in the name of the King and in the name of the law, I take George and Anna Koksma at the Kalamos tree nursery, 1966 was noted: the larger the population of a village, the this terrain for the States plantation”. It got out of hand when The very first program point out of Bishop Meletios' and the WCC Team’s 10 fewer trees they ordered! the foreman was proved wrong against a legal owner, who jus- point plan to improve living conditions on the island was reforestation. Two When elementary schools tifiably had used some verbal abuse, resulting in getting himself government officials were appointed to the island, a forester and a chief for- were visited in November into trouble with the public prosecutor. This altercation came ester. While a government plan to plant trees already existed, it was easy to 1966 to encourage the chil- down on the head of forester Zerlendes who was threatened understand why next to nothing had been achieved. No tree nursery existed, dren to plant trees, some that herds of sheep and goats would be sent into newly planted the forester had no means of transportation, no gardens, no seeds, no helping teachers did not see the areas if there was more trouble! A winter tree planting camp hands, no idea how and where to start and there was hardly any budget to pay need to have trees planted from Holland was organized through the “Kythera Vriendenkring labourers. A first international summer work camp was organised in August on Kythera. Nederland” for February 1968. From the region Westfriesland, 1960. Bishop Meletios proposed starting a tree nursery at Myrtidia and it was north of Amsterdam, came 32 ecumenical youngsters who were decided that these young volunteers would fence off an area at Myrtidia to Improved coordination lodged near the Monastery of Myrtidia in unheated bedrooms keep out the wild goats. As there wasn’t yet a nursery on Kythera, trees had with only one stove in their main living room. The Bishop had to be shipped from Athens. Kytherians from Athens hoped to offer them better accommodation within the Mon- Communities and private individuals were asked how many trees they wanted. paid for the first planting of astery but this was refused by the Monastery’s supervising The forester, Mr. Yannis Zerlendes, and a Team member went around tak- trees on the roadside from committee. Nevertheless, they managed to plant some 15,000 ing orders. In October 1960, one thousand seedlings and some young trees Potamos to Agia Pelagia. At treelets along the road Karvounades to Dokana. were ordered by Karvounades, Kondolianika and Karavas. While more could the end of March the Team be expected from Athens, it was anticipated future trees would come from organized the transporta- The Government takes over the reforestation project tion of elementary school nurseries on the island. Finding workers during the olive picking months was The tree nursery at Agios Theodoros that was started by Bishop children to Myrtidia to help next to impossible. By mid-January 1961 only 500 of a promised 25,000 trees Meletios and the Team in 1965/66 was finally taken over by the fill the nylon bags with tree were planted and local farmers had only managed to dig holes for 400 trees. Government in May 1968. This nursery had been a very reward- seeds. In April 1962 Bishop Nevertheless, by the end of the month 2,500 trees were planted according to ing and important project for the Team. Government officials Meletios made an appeal forester Zerlendes. These trees came from a few small nurseries at Myrtidia, stated that the Kythera reforestation project was one of the for people to help organize Karvounades and Karavas. best in Greece and planned a budget for 1969 of over 2,000,000 a tree nursery in the garden drachmas, $US66.000 at that time. Nevertheless there were still of Myrtidia. Encountered resistance to planting trees village presidents not in favor of planting trees and while many Discussions between Govern- locals near Agios Theodoros worked at the nursery, many were ment departments resulted It may seem unbelievable nowadays but in the early days of the program there afraid that the Government was going to take away their fields. in increased cooperation was real opposition to the planting of trees. The president of the Teachers Soci- When reforestation officials discussed their plans for the bare with the Team and money ety Committee was asked to promote the tree planting program. Some locals region at Gerakari with George Koksma in July 1970, George was sent to restart the work had to be persuaded to plant trees and not cut them. The Monastery of Myrtidia declared that if their plans succeeded, the results would be in July 1964. A rainwater was not interested in watering the newly planted trees and so the Team had enormous and terrific. This really became true! tank was built near Agia Moni Mr. Nico Fatseas, who worked for many years as an administra- by the Government to facili- tor with the reforestation project, told me he believed that the tate tree planting in that reforestation project came to an end in 1978. espresso bar το καμάρι area. In 1965 thousands of young clover treelets were taken from the Karvounades NEW COMMUNITY WELL FOR PALAIOPOLI nursery in bundles of 50 to THE LONG DREAMED reopening of the community well in the market of Potamos to Palaiopoli is finally a reality. With the help of the municipal be handed out to those who Council of Kythera along with the generosity of Polychronis had been persuaded to plant Tourlomoussis and volunteers we were able to complete these self-maintaining high the following works: Electrical lighting; replacement of the class fodder plants for ani- old water tanks servicing fire engines; installation of extra mals in their unused fields. sluice valves for the fire-engine water hoses; purchase and A new tree nursery that installation of new petrol engine guaranteeing independent could accommodate at least power supply; whitewashing the well and cleaning off the 200,000 treelets was opened mud and chlorination; finally, starting up the electric pump at Agios Theodoros Church in so the water needs of the housing can be met. April 1965 on land donated To all those who gave of their time and helped with the coffee specialists, crepes, sandwiches, waffles, delicious home made by the Bishop. To provide above works, thank you. desserts, drinks and cocktails, excellent service & Wi-Fi for enough water the Team Giorgos Sklavos, 3 Mylopotamos – Kythera – t. 2736-0-33008 designed a 40 m water con- Local Council representative for Paliopoli and Avlemonas tainer. KYTHERIAN LIFE PATHS 1

The day before Theodoros' ONE STORY AMONG THOUSANDS departure his grandmother A VISIONARY AUSTRALIAN saw him packing into his VISITS AN HISTORIC KYTHERIAN SITE STEPHEN TRIFYLLIS IS THE SON of Theodoros Yiannis Trifyllis suitcase his much-loved and Stella Cominos. His father was born in Trifyllianika and his radio. She gave him some mother in Toowoomba, Australia to parents who came from Dou- batteries. “Take these, she rianika and Potamos. Stephen worked as a marketing and adver- said, so you can listen to tising consultant for Brisbane press and radio for forty years. our Greek news when you Stephen has been visiting are in Australia”. She be- the island regularly since lieved it was that easy, that the 1980s. The exploration by using Greek batteries of his Kytherian heritage one could tune in to Greek and his family’s roots com- programming wherever one bined with his genuine love was in the world. Stephen’s of the island have awoken father didn’t laugh, instead in him his true profession he placed the batteries in - historian. Stephen is a the suitcase that would traditionalist. He fervently take him thousands of believes in never forgetting miles across sea and ocean, one’s past. from Kythera to Scone, New His father loved Kythera South Wales, Australia. The- and was forever reminisc- odoros peeled potatoes and GOUGH WHITLAM Prime Minister of Australia (1972-1975) (first on the left) ing about the island when washed dishes from 6 am to at Chora’s Castro when he visited Kythera in the mid seventies. A keen histo- Stephen was growing up. “I midnight seven days a week. rian, Whitlam was immediately able to identify, by the crest on the cannons, think the first word I spoke It was twenty years before the reigning King of England at the time the English cannons were made. as a child was Kythera!” he he saw his parents again. It The man in the white shirt looking at the cannons is Theodoros Trifyllis, who says. Passionately commit- was 1958. Such and more acted as interpreter for Gough and Margaret Whitlam during their visit to the ted to keeping the past alive were the sacrifices Kyth- island. Could he have ever envisaged as a small boy, that he would return to and to maintaining respect Kythera as an interpreter to a Prime Minister? Brothers in Arms: Theodoros Trifyllis (left) and erians endured to secure a his brother Constantinos wearing school uni- for Kythera’s cultural and better life for themselves forms. Kythera, 1917 religious customs, Stephen and to send money back believes it is important that home to their family. After AGAINST THE TIDE OF MIGRATION we never forget what our ancestors endured. Stephen’s mother passed SINCE THE ONSET of the economic crisis seven years ago, almost 500,000 It is his father’s personal story that animates and impassions away, his father returned him most of all. As Stephen says, his father’s heartfelt story young people have fled the country seeking better opportunities in foreign to Kythera where he stayed lands. As the country moves into its eighth year of austerity measures, this is just one of thousands but it is the one that speaks to him. for four years during which Stephen recalled watching his father being interviewed when trend shows no sign of abating. There is one young man however who is time he built a new house moving against the tide, Yiannis Prineas who runs the Kaleris seaside res- he returned to his village for holidays in the mid nineties. A for his parents. He remar- journalist had come to Trifyllianika. Theodoros was sitting on taurant in Agia Pelagia. ried on the island and, to- Yiannis is the third generation of his the pezoula outside his ancestral home as the journalist asked gether with his new wife, him about his experiences emigrating to Australia. family to run the restaurant. The first eventually went back to was his grandfather Ioannis Prineas, The memories literally choked him. After one question he qui- Toowoomba, Queensland. etly apologised to the man, stood up and said he couldn’t con- nicknamed Kaleris, who had the shop It’s not only the history of from 1954. It was the first shop in tinue. His experiences, decades on, were still too painful and the island Stephen is pas- tender to talk about. Agia Pelagia to supply the village and sionate about. He also loves visiting fishermen from Elafonisos His father’s last childhood image of Kythera was standing at the photography. And Kythera back of the ship on the day with everything from coffee, len- is a photographer’s dream tils and cigarettes to a wholesome he left the island. It was of for all seasons. He loves the a 14 year old boy all alone, cooked meal, as well as being a place clouds, the poppies, the way of recreation. waving a white handkerchief the atmospheric pressure until the island disappeared Yiannis’s father took over the reins creates different shades of in the sixties. Antonis remembers from sight and the boat sunlight. He has thousands turned into Cavo Malea. The fishermen coming from Elafonissos Ioannis Prineas (Kaleris) with his family in front of photos of Kythera. And in their caiquia (fishing boats). The of their shop (1954) sorrow and heartache of there are the lovingly re- departure experienced by fishermen would bring some of their catch and all went into a huge caul- stored ancestral homes in dron where it would simmer until the delicious fish broth or kakavia was so many thousands of chil- Trifyllianika which hold sto- dren and parents standing done to perfection. Then everybody would eat together. With the passing ries of lives once lived and of the years, Antonis turned the Kaleris General Store into a taverna. on the Agia Pelagia wharf childhood days cut short. should not be forgotten, And now Yiannis is adding his own unique spin to the place, creating a His grandfather’s 400 year- fusion of tastes and styles. Deeply influenced by the stories of his grand- says Stephen. How many old home is now Stephen’s tears have been shed here? father and with the support of his parents, Antonis and Marina, Yiannis is Kytherian haven. at one with his kitchen. Yiannis has the luxury of having a father who is up Families separated, moth- “Yes,” says Stephen proudly, ers deprived of their sons. before dawn scooping up fresh fish from local fishermen before heading “I am the son of Theodoros up to Potamos to source the best cuts of meat and freshest of vegetables Stephen is working to get Yiannis Trifyllis from Trifyl- a memorial plaque erected to use in the creations of the day. Yiannis is a seriously experienced chef lianika.” who has not only cooked in kitchens across Greece but has worked and Theodoros Trifyllis' 3rd class passage ticket from on this historic wharf in Theodoros passed away on Port Said to Sydney, 13/09/1938 with the vessel travelled throughout Europe experiencing the kitchens, flavours and memory of all those who the 18th April. Stephen ar- Esquilino. Landing permit No 64/414 departed for want and need essence of Belgium, the Netherlands and Italy. For Yiannis, refining his ranged for Peter Maneas family business, and crafting new trends with local traditions and purely of a better life. Hopefully the to ring the church bells at municipal council and Kytherian associations of the Diaspora seasonal produce in his own creative cauldron, cooking expresses his Agios Yiannis in Trifyllianika. Kytherian roots. will make it happen. Buried with him was a photo of his beloved Trifyllianika. 1 TRIBUTE EDITOR: METAXIA GEORGOPOULOU PYTHAGORAS' DOCTRINE ΑΝΤΙKYTHERA MECHANISM THE OLDEST KNOWN COMPUTER TIMELINE OF THE ANTIKYTHERA MECHANISM 776 BC Date of the first ancient Olympic Games Pythagoras’s doctrine is that numbers have maximum power to describe and understand nature, Πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες as for example the periods of celestial bodies. 8th – 6th Corinth establishes colonies in Corfu, Epirus and Plutarch: Moralia, About Homer centuries BC Syracuse / Η Κόρινθος ιδρύει αποικίες σε Κέρκυρα, Ηπειρο και Συρακούσες 681-627 BC Astronomers-scholars observe and interpret astro- PROFESSOR XENOPHON MOUSSAS is Professor of Space Physics at the Lego replica nomical phenomena for Kings Esarhaddon and National and Kapodistrian University of Athens and a founding member of the of Antikythera Ashurbanipal of Assyria. Discovery of the eclipse cycle Antikythera Mechanism Research Project. With over 40 years of experience Αστρονόμοι μελετητές παρατηρούν και ερμηνεύουν in space physics, working at the University of Athens and at Imperial College mechanism αστρονομικά φαινόμενα για τους Ασσύριους βασιλείς London, he has written more than 110 articles for scientific journals as well Andrew Carol, a software en- Εσαρχαντόν και Ασουρμπανιπάλ. Ανακάλυψη του as co-authoring books on space physics, astrophysics and astrophysics labora- gineer who works for Apple, is κύκλου των εκλείψεων tory exercises for students. internationally known for his 484 BC The Babylonian calendar begins to be regulated by His research interests include space physics and complex mechanical creations 19-year cycles / Καθορίζεται το βαβυλωνιακό ημερο- λόγιο με 19 ετήσιους κύκλους the STEREO Mission launched by NASA in using Lego parts. 2006, as well as cosmic rays, Mars’ iono- After studying the formulas Ca 450 BC Anaxagoras gives correct physical explanations of sphere and magnetosphere and the used in the Antikythera Mecha- the phases of the Moon and eclipses solar physics project ARTEMIS IV Ο Αναξαγόρας στηριζόμενος στη φυσική, εξηγεί τις nism Research Project papers φάσεις της Σελήνης και των εκλείψεων at Thermopylae. and supplementary notes in 432 BC Meton of Athens’ 19-year calendar cycle is intro- In 2009 Professor Moussas re- the Investigation of an Ancient ceived the NASA award for out- duced / Ο Μέτων ο Αθηναίος εισαγάγει ημερολόγιο Astronomical Calculator, he cre- με19 ετήσιους κύκλους standing multidisciplinary team ated his very own Lego Antiky- Ca 400 BC Babylonian astronomers adopt the standardized zo- effort which culminated in the thera working machine. When successful operation and prolific diac / Οι Βαβυλώνιοι αστρονόμοι υιοθετούν τον Andrew and Xenophon met at τυποποιημένο ζωδιακό κύκλο scientific return of the Ulysses a Kennedy Space Centre Antiky- Ca 340-330 BC Antikythera Youth - O Εφηβος των Αντικυθήρων mission. He also received a dis- thera Mechanism exhibition, An- 330 BC Callippus’ 76-year calendar cycle is proposed tinction from the American Geo- drew was already well familiar Ο Κάλλιππος προτείνει το 76χρονο ημερολόγιο physical Union for “excellence in with Xenophon’s research. refereeing” in Space Physics and Despite being accurate to with- Ca 300 BC Mechanical Problems, by a follower of Aristotle, de- scribes the basic principle of (toothless) gears Geophysical Research Letters. in about one day, Andrew’s His greatest passion however lies with the Στα Προβλήματα Μηχανικής, μαθητής του Αριστο- reproduced machine missed τέλη, περιγράφει τις βασικές αρχές των μη οδο- History of Astronomy. Xenophon Moussas is the implementing one feature of ντωτών γραναζιών leading expert on the Antikythera Mechanism and ancient celestial spheres. the original (a ‘pin-and-slot’ He is the man who travels the world giving lectures and talks on the Antiky- 212 BC Archimedes is killed when Rome invades Syracuse mechanism that increased the Στην εισβολή των Ρωμαίων στις Συρακούσες σκοτώ- thera mechanism, a machine simulating the cosmos as the ancient Greeks original machine’s accuracy). νεται ο Αρχιμήδης understood it with dials displaying coordinated cycles of time and the months This did not sit well with Xeno- 162-127 BC Hipparchus conducts astronomical observations and for the Sun, Moon and planets. Scientists, historians and researchers around phon - just not good enough! research in Bithynia and Rhodes the world agree that the Antikythera Mechanism, at over 2,000 years old, is Xenophon encouraged Andrew Ο Ιππαρχος διεξάγει αστρονομικές παρατηρήσεις και the most elaborate and sophisticated piece of machinery known from the to find a way to add the original έρευνες στη Βιθυνία και τη Ρόδο ancient world. ‘pin-and-slot’ mechanism. 150 - 100 ΒC Creation of the mechanism known later as the Xenophon never tires of explaining in incredible detail the discovery and Andrew took up the challenge ‘Antikythera Mechanism’ workings of this Mechanism that has captivated scientists around the world. and went back to the drawing Δημιουργία του μηχανισμού, ο οποίος αργότερα έγι- Constructed out of bronze sheet, the Antikythera Mechanism was housed in a board, going through hundreds νε γνωστός ως "Μηχανισμός των Αντικυθήρων" wooden box 330 mm high and 180 mm wide, measuring at least 80 mm from of paper designs and notations, 146 BC Rome destroys Corinth / Η Ρώμη καταστρέφει την front to back. This box of corroded metal not only contains the knowledge using a differential to merge the Κόρινθο of how the ancient Greeks used technology and science, it also speaks of the anomalistic motion in the base 79-77 BC Cicero travels to Greece; studies at the Philosophcal incredible foresight they had in learning to understand the interaction of both motion, switching to different School of Posidonius in Rhodes and sees a mechani- technology and science in the broader culture of the time. sets of ratios to the original ma- cal Cosmos similar to the Antikythera Mechanism. Professor Moussas has contributed to exhibitions of the Antikythera Mecha- chine but keeping the theory of Ο Κικέρωνας ταξιδεύει στην Ελλάδα. Σπουδάζει στην φιλοσοφική σχολή του Ποσειδωνίου στη Ρόδο όπου nism at NASA, in New York, Paris, Upsala, Alexandria, Krakow, Budapest, Cairo, operation unchanged. A further Algeria and Cyprus. He has also visited schools and universities across Greece βλέπει ένα Πλανητάριο όμοιο με τον Μηχανισμό των challenge was working within Αντικυθήρων. revealing to all the intricate details of this scientific wonder of the ancient the commercially available Ca 70 BC Geminus writes astronomical handbook titled Intro- world. In March this year he visited Australia. range of Lego gears to accom- Perhaps it was the inscription of the word Halieia on the Mechanism’s Game duction to the Phenomena / Ο Γέμινος γράφει το plish the necessary mathemat- αστρονομικό βιβλίο Εισαγωγή στα Φαινόμενα Dial Calendar or the perfect and imperfect mathematical cycles the Mecha- ics. On and on went the research 69-67 BC Rome suppresses piracy in the eastern Mediterrane- nism represented that captured the attention of Economist and Game Theo- until it clicked! Andrew finally rist Yanis Varoufakis and took him to the University of New South Wales to an / Η Ρώμη βάζει τέλος στην πειρατεία στην ανατο- figured it out and constructed λική Μεσόγειο listen to Professor Moussas’ lecture. Then again perhaps he was keen to hear a second, more accurate Lego Ca 60-50 BC Antikythera shipwreck / Ναυάγιο στα Αντικύθηρα Xenophon’s take on how and why the ancients designed this Mechanism replica of the Mechanism with which allowed an educated layman to see how astronomical phenomena were 51 BC Cicero writes De Re Publica, containing a descrip- 1,500 Lego Technic parts and tion of Archimedes’ ‘sphere’/ Ο Κικέρωνας γράφει το intertwined with one’s natural and social environment. Either way, Xenophon 110 gears. (The original Mecha- Moussas’ answers to Yanis’ complex questions drew on his deep and profound De Re Publica, περιέχοντας περιγραφή της "σφαί- nism has only 30 parts!) ας” του Αρχιμήδη knowledge of the subject. The back and forth between these two enlightened Very soon we will be able to buy intellectuals and inspired questions from participants kept the standing room Ca 150 BC In Alexandria, Ptolemy writes the Almagest and oth- and create our very own Lego er scientific treatises; describes astronomical mecha- University audience mesmerised. The Dean of the University declared it had mechanism. nisms been years since an audience had been so galvanised. Στην Αλεξάνδρεια, ο Πτολεμαίος γράφει την Αλμαγέστη και άλλες επιστημονικές διατριβές. The Antikythera Mechanism represents one of the greatest ‘ifs’ of history because it is 2,000 years ahead Περιγράφει αστρονομικούς μηχανισμούς of its time. If the society that produced it had continued to develop its technologies, by now we would not Ca 500 BC Byzantine portable sundial with geared calendar merely have sent a few men to the Moon; we would have colonized all the stars visible to the naked eye. Βυζαντινό φορητό ηλιακό ρολόι με μηχανισμό με Arthur C. Clark γρανάζια 1048 Death of Al-Biruni who created a calendar mechanism Θάνατος του Al-Biruni ο οποίος έφτιαξε ένα μηχανικό ημερολόγιο 1221-1222 Astrolabe with geared calendar is made by Muham- mad ibn Abi Bakr in Isfahan Δημιουργία αστρολάβου με μηχανικό ημερολόγιο από τον Muhammad ibn Abi Bakr στο Ισφαχάν the unique reproduction of the antikythera Mechanism with 1348-1364 Giovanni de Dondi constructs planetarium-clock, as 1,500 LegO parts by andrew Carol. complex as the Antikythera Mechanism Dimensions: 60 cm width, 50 cm Ο Giovanni de Dondi κατασκευάζει πλανητικό ρολόι, depth, 30 cm height πολύπλοκο όσο ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων Η μοναδική αναπαραγωγή του Easter/Πάσχα Sponge divers from Symi discover the shipwreck at Μηχανισμού των Αντικυθήρων 1900 Antikythera / Σφουγγαράδες από τη Σύμη ανακαλύ- με 1.500 κομμάτια LegO από τον andrew Carol. Πλάτος 60 εκ., βά- πτουν το ναυάγιο στα Αντικύθηρα θος 30 εκ., ύψος 30 εκ. 1900 (XI) Salvage operations begin/ Ξεκινούν εργασίες ανέλκυσης 1900 (XII) First fragments of the Antikythera Youth Πρώτα θραύσματα του Εφήβου των Αντικυθήρων ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ: ΜΕΤΑΞΙΑ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ 1 ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ 1901 (VII) The Mechanism is recovered from the sea Ο ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟΣ ΓΝΩΣΤΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ Ο Μηχανισμός ανασύρεται από τη θάλασσα 1901 (IX) Salvage operations cease / Σταματούν οι έρευνες του Ξενοφώντα Μουσά 1902 (V) The Mechanism is identified within the Museum by «Το δόγμα του Πυθαγόρα είναι ότι οι αριθμοί έχουν μέγιστη ισχύ για να περιγράψουν και να κατανοήσουμε τη Spyridon Stais / Ο Μηχανισμός ταυτοποιείται από φύση, όπως για παράδειγμα οι περίοδοι των πλανητών». τον Σπυρίδωνα Στάη στο Μουσείο Πλούταρχος, Ηθικά για τον Όμηρο 1902 (VI) Fragments of the Mechanism on public display ένα ρολόι νερού ως ρυθμιστή. Θραύσματα του Μηχανισμού εκτίθενται στο Μουσείο Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜOΣ των Αντι- κυθήρων είναι ο αρχαιότερος Θα επικεντρωθούμε στο πιο βασικό ερώτημα: πώς συνέλαβε ο άνθρωπος την 1903 Nikos Svoronos publishes his book on the shipwreck γνωστός υπολογιστής, φα- ιδέα της κατασκευής και πώς το έφτιαξε. Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι Ο Νίκος Σβορώνος δημοσιεύει το βιβλίο του για η επιτομή της Φιλοσοφίας των Ελλήνων, της Φυσικής Φιλοσοφίας των Ιώνων το ναυάγιο ντασθείτε ότι στην αρχαιότη- τα οι Έλληνες τον ονόμαζαν φιλοσόφων και των Πυθαγορείων. 1905-1906 Rehm studies the Mechanism’s fragments Για να συλλάβουμε την κατασκευή ενός τέτοιου μηχανικού σύμπαντος πρέπει O Rehm μελετά τα θραύσματα του Μηχανισμού Πινακίδιον, δηλαδή tablet. Είναι ένας ρεαλιστικός μη- να έχουμε αναπτύξει έναν πολιτισμό ο οποίος έχει συλλάβει: α) την έννοια του 1907 Pericles Rediadis in a scientific journal considers the ντετερμινισμού, β) ότι υπάρχουν οι νόμοι της φύσης, γ) ότι οι νόμοι της φύσης Mechanism to be an astronomical instrument like χανικός Κόσμος, πιθανότατα εκφράζονται με ακρίβεια μόνο με τα κατάλληλα μαθηματικά, δ) ότι τα φυσικά astrolabes / Ο Περικλής Ρεδιάδης σε επιστημονικό άρθρο ένα αστρονομικό ρολόι, ένα θεωρεί τον Μηχανισμό αστρονομικό όργανο όπως πλανητάριο. Κατασκευασμέ- φαινόμενα είναι δυνατό να κατανοηθούν και να ερμηνευθούν με τους νόμους οι αστρολάβοι νος κατά τη διάρκεια του 2ου της φυσικής, ε) και μερικές φορές προβλέπονται με τους νόμους της φύσης. 1910 Konstantin Rados in a scientific journal supports that αιώνα π.Χ., κάπου στον ελ- Δηλαδή απαιτείται να έχεις συλλάβει, αναπτύξει και θέσει σε πράξη μέρος της the Mechanism is much more complex than known Πυθαγόρειας φιλοσοφίας, η οποία θεω- astrolabes ρεί ότι όλα είναι μαθηματικά, συμπερι- Ο Κωνσταντίνος Ράδος γράφει άρθρο υποστηρίζοντας λαμβανομένης της κυκλικής κίνησης των ότι ο Μηχανισμός είναι πολύ πιο πολύπλοκος από τους άστρων, των αρμονικών κινήσεων του γνωστούς αστρολάβους Ήλιου και της Σελήνης και το λίκνισμα withadditions by Xenophon Moussas. 1934 Admiral Ioannis Theofanides presents his model to των πλανητών με τις ανάδρομες κινή- the Academy of Athens σεις, αυτό που συνήθως ονομάζεται και Ο ναύαρχος Ιωάννης Θεοφανίδης παρουσιάζει μοντέλο μουσική των σφαιρών. του Μηχανισμού στην Ακαδημία Αθηνών Βέβαια κάποια πολύπλοκα φυσικά φαι- 1953 Jacque Cousteau re-establishes the location of the νόμενα, κάποιες καταστάσεις στη φύση, byConstantin Stikas Antikythera wreck / Ο Ζακ Κουστώ επαναπροσδιο- δεν προβλέπονται με μια απλή εφαρμογή ρίζει το σημείο του ναυαγίου ενός νόμου της φύσης, ή κάποιων νόμων 1958 Price studies the Mechanism in the Museum της φύσης, αλλά απαιτείται μοντελο- Ερευνες του Price για τον Μηχανισμό στο Μουσείο ποίηση, η οποία είναι συχνά πολύπλοκη 1959 Price publishes in the Scientific American εφαρμογή των νόμων της φύσης σε ένα Δημοσίευση του Price στο Scientific American σύστημα. Μια τέτοια περίπτωση είναι η 1971-72 Karakalos makes radiographs of the Mechanism πρόβλεψη του καιρού. Ο Καρακάλος εξετάζει με ραδιογραφία τον Μηχανισμό Η λειτουργία του Μηχανισμού των Αντι- storyof Science and Technology 1974 Price publishes Gears from the Greeks κυθήρων απαιτεί εφαρμογή διαφόρων Ο Price δημοσιεύει το Gears from the Greeks νόμων της φύσης όπως τους αντιλαμβά- Kalliope, the ship of captain Demetris Kontos that recovered the shipwreck and the Mechanism. 1995 Wright, Bromley & Magou publish their first article Η Καλλιόπη, το πλοιάριο του καπετάνιου Κοντού που ανέσυρε το ναυάγιο και τον μηχανισμό νονταν τότε, ώστε ο μηχανισμός να δίνει ‘Simple X-ray tomography and the Antikythera τη θέση του Ήλιου και της Σελήνης και Mechanism’ / Οι Wright, Bromley και Magou δημο- ληνικό κόσμο, βρέθηκε από πιθανότατα των πλανητών, όπως και την πρόβλεψη των φάσεων της Σελήνης, σιεύουν το πρώτο τους άρθρο "Απλή τομογραφία ακτί- Σύμιους σφουγγαράδες το αλλά και των εκλείψεων και τον προσδιορισμό των Στεφανιτών Αγώνων, των νων Χ και ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων" 1901 σε ένα μυστηριώδες Ολυμπίων, των Νεμέων, των Πυθίων, των Ισθμίων και των Νάιων. 2005 (X) The ‘Blade Runner’ CT scanner arrives in Athens. διάσημο τεράστιο ναυάγιο Ο αρχαίος κατασκευαστής χρησιμοποιεί αυτό που θα μπορούσαμε να ονομά- X-rays reveal new inscriptions στα Αντικύθηρα, το οποίο σουμε νόμο κίνησης του Ήλιου, νόμο της Σελήνης (στον οποίο περιλαμβάνεται Το σκάνερ ‘Blade Runner’ CT φθάνει στην Αθήνα. Εμφανίζονται νέες επιγραφές ήταν γεμάτο με Ελληνικούς μια μορφή του 2ου νόμου του Κέπλερ), τον νόμο της πρόβλεψης των φάσεων θησαυρούς που οι Ρωμαίοι της Σελήνης, τον νόμο της πρόβλεψης των εκλείψεων και, ας τον πούμε, τον 2005-2006 The new research by Freeth et al (2006) based on νόμο των Ολυμπιακών αγώνων. Τον νόμο των επικύκλων που προβλέπει τον CT scans reveals new unexpected important functions μετέφεραν στη Ρώμη. πολύπλοκο χορό των πλανητών με τους πλανήτες να οπισθοποδούν, όπως λέει Antikythera Mechanism –The Book –Unwinding the Hi and new inscriptions / Η νέα μελέτη από Freeth κ.ά. Λειτουργεί με προσεκτικά (2006) βασισμένη σε αξονικές τομογραφίες αποκα- σχεδιασμένα χάλκινα γρα- και το εγχειρίδιο χρήσης του μηχανισμού, δηλαδή να κάνουν αρκετά βήματα λύπτει πολλές αναπάντεxες λειτουργίες του Μηχανι- νάζια και πραγματοποιεί τις προς τα εμπρός, να σταματούν, και μετά λιγότερα προς τα πίσω και πάλι να στα- σμού και νέες επιγραφές κατάλληλες μαθηματικές ματούν και κατόπιν να συνεχίζουν πάλι τον ίδιο τον καλομετρημένο χορό τους, 2012 (IV) Inauguration of the Antikythera Shipwreck exhibi- πράξεις για να προβλέψει ο καθένας με τον δικό του ρυθμό, αλλά όλοι μαζί σε έναν τεράστιο συντονισμό tion at the National Archaeological Museum in αστρονομικά φαινόμενα. σε ένα καλοκουρδισμένο σύμπαν με τις θέσεις να επαναλαμβάνονται κάθε Athens / Εγκαίνια της έκθεσης του Ναυαγίου των Εμφανίζει τη θέση του Ήλιου μεγάλο ενιαυτό. Αντικυθήρων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

AlexanderJones in the book και της Σελήνης σε ένα χάρτη Όλους αυτούς τους «νόμους» χρησιμοποιεί ο αρχαίος κατασκευαστής του μηχα- 2012 (X) Divers from the Hellenic Ephorate of Underwater του ουρανού, τη φάση της νισμού και κατασκευάζει το τέλειο μηχανικό σύμπαν της αρχαίας εποχής και Antiquities and the Woods Hole Oceanographic Σελήνης, τον χρόνο ηλιακών κάθε εποχής. Institution return to the Antikythera Shipwreck και σεληνιακών εκλείψεων Για να κατασκευάσεις ένα Μηχανισμό όπως των Αντικυθήρων, δηλαδή ένα μηχα- site. New artefacts are recovered και των τόπων που είναι νικό σύμπαν, πρέπει να έχεις συλλάβει, κατανοήσει, αποδεχθεί και θέσει σε Δύτες της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και του ορατές πάνω στη Γη. Ίσως πράξη το μέρος της Πυθαγόρειας φιλοσοφίας που θέλει η φύση να περιγράφεται Woods Hole. Το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο επιστρέ- φει στο ναυάγιο. Νέα αντικείμενα εντοπίζονται λειτουργούσε σαν ρολόι με μαθηματικά, η οποία θεωρεί ότι όλα είναι μαθηματικά. Για αυτό τον λόγο κούκου, με ένα σύστημα υποστηρίζω ότι ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι η επιτομή της Φιλοσοφίας 2013 (X) Second dive at the Antikythera Shipwreck by the των Πυθαγορείων. Ephorate and the Woods Hole team. Discovery από βάρη και αντίβαρα και of a possible second shipwreck Δεύτερη κατάδυση της Εφορείας Εναλίων Αρχαιο- Ο Καθηγητής Ξενοφών Μουσάς είναι συνταξιούχος κα- Διαλέξεων; Ίσως ο καθηγητής Ξενοφών Μουσάς που είχε τήτων και της ομάδας Woods Hole. Εντοπισμός πιθανού θηγητής Φυσικής Διαστήματος του Εθνικού Καποδιστριακού έρθει από την πατρίδα, ίσως το θέμα της διάλεξής του, ο περί- δεύτερου ναυαγίου Πανεπιστημίου Αθηνών και ιδρυτικό μέλος του Προγράμμα- φημος Μηχανισμός των Αντικυθήρων. Ό,τι κι αν ήταν αυτό που Basedon the timeline compiled by Yanis Bitsakis & 2014 (IX) ‘Return to Antikythera’ expedition begins τος Έρευνας για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων. Έχει δη- κέντρισε το ενδιαφέρον του, η βραδιά θα μείνει χαραγμένη Η εκστρατεία "Επιστροφή στα Αντικύθηρα" ξεκινά μοσιεύσει πάνω από 110 άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά στη μνήμη όλων των παρισταμένων. Η προσήλωση, η συμμε- και έχει συμμετάσχει στη συγγραφή βιβλίων με θέμα τη φυ- τοχή και ο ενθουσιασμός τους υπήρξε τεράστιος ακούγοντας σική διαστήματος, την αστροφυσική καθώς και τις ασκήσεις τη θεωρία που ανέπτυσσε ο προσκεκλημένος καθηγητής, για των εργαστηρίων αστροφυσικής για τους σπουδαστές. το πώς οι αρχαίοι Έλληνες σχεδίασαν αυτόν τον Μηχανισμό • Θεωρείται ειδικός στον Μηχανισμό των Αντικυθήρων και που επέτρεπε σε έναν ευρυμαθή μη ειδήμονα να καταλάβει την αρχαία αστρονομία. Ταξιδεύει δίνοντας διαλέξεις και πώς αστρονομικά φαινόμενα συνυφαίνονται με το φυσικό και εξηγώντας ενδελεχώς τις λειτουργίες του Μηχανισμού που κοινωνικό περιβάλλον. Οι απαντήσεις του Ξενοφώντα Μουσά σαγηνεύει επιστήμονες σε όλον τον κόσμο. στις περίπλοκες ερωτήσεις του Γιάνη Βαρουφάκη οδήγησαν • Τον Μάρτιο της φετινής χρονιάς επισκέφτηκε την Αυστρα- σε μια εις βάθος κατανόηση του θέματος και κράτησαν το λία και έδωσε διάλεξη στο Πανεπιστήμιο New South Wales. κοινό καθηλωμένο για ώρες. Πλήθος οι ερωτήσεις και από Τι ήταν αυτό που οδήγησε τον Γιάνη Βαρουφάκη, Θεωρητικό το υπόλοιπο ακροατήριο. Η Κοσμήτορας του Πανεπιστημίου των Παιγνίων και Οικονομολόγο, να παρευρεθεί εκείνο το δήλωσε ότι είχαν περάσει πολλά χρόνια να επιδειχθεί τέτοιο απόγευμα της 13ης Μαρτίου στο ακροατήριο της Αίθουσας ενδιαφέρον.

«Ο Mηχανισμός των Αντικυθήρων θέτει ένα από τα σημαντικότερα ερωτηματικά στην ιστορία όντας 2000 χρόνια πριν από την εποχή του. Αν η κοινωνία που τον κατασκεύασε συνέχιζε να αναπτύσσει τις τεχνολογίες της, μέχρι τώρα δεν θα είχαμε στείλει μόνο μερικούς άνδρες στο φεγγάρι... θα είχαμε εποικίσει όλα τα άστρα που είναι Ο καθηγητής Ξενοφών Μουσάς με αναπαράσταση του Μηχανισμού των Αντικυθήρων ορατά με γυμνό μάτι». Άρθουρ Κ. Κλαρκ Professor Xenophon Moussas with a replica of the antikythera Mechanism 1 WATER IS THE DRIVER OF NATURE HONOURING AGE-OLD TRADITIONS THE HAPPINESS WATER - EVERY DROP COUNTS RETREAT Article and photos by Stephen Trifyllis By Markos Megalooikonomos FOR THOSE ON KYTHERA IN LATE AUGUST, there is a special church service COMES TO KYTHERA WATER IS AN IMPORTANT ELEMENT of Kythera’s environ- many of you won’t know about that is held each year at one of the island’s ment. It is important in meeting the essential needs of the APOSTOLIA PAPADAMAKI most significant fortresses. Held at Paliochora in a very old church called "Ei island’s inhabitants and their crops, and of its flora and fauna. organises The Happiness Kera tou Forou" (Our Lady of the Tax, an unusual name for a church but that’s Water is also a major factor in the shaping of the island’s inter- Retreat in unique locations another story), the services are the memorial services held nine days after esting landscape and geomorphology. throughout Greece and this the Falling Asleep of the Virgin Mary (commemorated at Myrtidiotissa on the The energy generated by water together with the continuous summer, from 26 to 30 Au- 15th of August). active upward movements of the land has formed Kythera’s gust, on Kythera. many extensive basins, valleys and streams. Some of them, like those at Mylopotamos and Karavas, have a continuous flow. In 2016 the island experienced a prolonged water shortage, the likes of which had not occurred for many decades. Wells were dry and productive Municipal water drillings ceased operation while in many settlements water supply interruptions had to be implemented. Drought-resistant species such as olives and sclerophyllous shrubs struggled to survive. The impact of the drought affected the animal kingdom, causing significant dam- age to bee-keeping and animals dependent on vegetation. For the first time in recent years the reality that water, and especially drinking water, is not an inexhaustible resource hit home. So perhaps it is time to take action and address potential climate change and extreme weather phenomena such as drought.

The Metropolitan Bishop of Kythera and Antikythera Seraphim on his way to officiate at the evening service Within the context of the sustainable management of the is- land’s water resources, it is apparent that there is a need for Until 600 years ago, Paliochora was a vibrant community with animals, crops an integrated management plan in both the long and medium and water wells, a place where people lived and worked in harmony, where term. The main objective will be to investigate the hydrologi- Kytherians thought they could protect themselves against attacks from pirates. cal balance between the demand and the availability of water, For many of us Paliochora is the place of our family beginnings. Those who This Happiness Retreat aims both at the level of individual major hydrological basins and of survived the pirate raids left the fort of Agios Dimitrios as it was then called and to give the heart and soul the island overall. The ultimate aim is to exploit the above data set up villages in Potamos, Trifyllianika, Meletianika, Logothetianika, Aroniadika time and space to grow and for the rational use of the resource and to draw up emergency and surrounding villages to the north and centre of the island. expand. Mystical and wild plans to combat possible flood and drought situations. In regard surroundings combined to demand, it is necessary to investigate and take into account with meditative practices the current and future needs of all water users, including irri- provide the perfect envi- gation, potable water and the water supplies necessary for the ronment for growth to- proper functioning of the island’s ecosystems. wards our inner self while For the exploration of supply, a hydrogeological study should be creating depth physically, carried out at island level with the following objectives: mentally and emotionally. Run by Apostolia Papada- maki the retreat will take place at a private villa in the beautiful medieval village of Milopotamos. The house offers a perfect retreat for reflection and rejuvena- Inside the church Our Lady of the Tax (Ei Kera tou Forou) during the evening service on the 23rd of August tion and is a perfect place for discovering the island’s The services have been held in late August in Paliochora for hundreds of years many splendours. in the same church which is in remarkably good condition. A resident of Trifyl- Apostolia Papadamaki is an lianika told me that when he was a young boy thirty to forty donkeys would internationally acclaimed • Identification of the hydrological-hydrogeological basins and be ‘parked’ outside the church! Unfortunately as the years go by attendance choreographer, a traveller estimation of their water balance. has been getting progressively smaller. It is now up to our generation, locals and teacher of yoga, im- • Investigation of the total available water, including ground- and visitors alike, to attend these services so we can ensure this special day pulse dance and floating water and surface water reserves. In relation to surface run- of worship does not disappear. It would be a deep shame if these very same body. off, it is necessary to investigate potential collection sites services our ancestors attended ceased to exist. After 20 years of ongo- (eg small dams). You don’t have to be religious to attend these two special and moving serv- ing studies and research • The compilation and analysis of statistics on current irrigated ices. They are also a great opportunity to explore the other churches and on movement, Apostolia and non-irrigated areas, crops, employment, tourism, net- ruins of this spectacular fortress. If you’ve never been to Paliochora, this is founded Biomatic Anato- works and socio-economic activities. the perfect way to experience Kytherian history whilst simultaneously help- my, a holistic approach to • capture of the qualitative and quantitative status of aquifers. ing to preserve a wonderful and spiritual service for generations to come. movement that expands her • Recording of outbreaks of pollution, and estimation of the You will be captivated by the view, the surroundings and the historical feel teachings. She believes that quantity and quality characteristics of the pollutants pro- of the place. After the morning service enjoy a coffee and some delicious everybody is a perfect hu- duced. Kytherian sweets served outside the church along with other attendees. It’s man being and can find ful- The Municipality of Kythera can take short-term measures for a great way to meet locals and people from other countries. The Paliochora filment at any age through the rational use of water, some of which are: nine days Virgin Mary services take place on the evening of the 22nd August mindful movement. • Informing the public of the need to save potable and irrigation at 7 pm, and the morning of the 23rd August starting at 8 am. Apostolia’s choreographic water. Demonstration of low cost water and irrigation meth- There are two ways of getting to Paliochora: • Walk the marked track from work and teaching methods ods. Continuation of last year’s public awareness campaign Tryfillianika which starts next to the little church of Agios Yiannis in the village have been presented in more on water preservation issues. square. The walk takes about 40 minutes. This was how it was done in the old than forty festivals around • Apply an appropriate pricing policy to reduce waste and dis- days by foot and donkeys. • Drive on a good sealed and dirt road. Look for the the world. In 2004 Aposto- courage the public from using potable water as irrigation turn-off sign to Paliochora on the main road between Potamos and Aroniadika lia choreographed the 12th water. and follow the road to the dirt track. When you reach Paliochora’s square, fol- Paraolympic Games Opening • Introduce financial incentives to motivate the public to build low the walking path that leads to the church. Ceremony at the Olympic water reservoirs for the collection of rainwater, especially Please note: It is essential you wear a hat and suitable footwear: flat or sport Stadium in Athens with 250 in new buildings (eg a discount on water bills over several type shoes. No open shoes. Bring water. professional dancers and years). For futher information: [email protected] 350 amateurs. In 2015 she • Installation of standpipe piezometers in Municipal Borehole A special thank you to our good friends at Kythera Summer Edition choreographed the Drops of Pumps for the monitoring of borehole levels. Installation of for sponsoring and promoting this special Kytherian church event. Breath, the first Underwater water meters, if not already installed, to better control losses Dance performance in the in supply network. world. In between organiz- ing the Happiness Retreats, Of course, everyone can make small water savings at home, Apostolia choreographs for simple adjustments such as reducing the amount of toilet wa- theatre, opera and film pro- ter used, repairing any potential leaks in the home network, ductions. installing water-saving taps, etc. Most importantly we must Registration and inquiries: not forget one of the most basic environmental principles. [email protected] Prevention. Simply put, “Take care to maintain”. PEBBLES AND SAND 1 BEACHES, SWIMMING AND SUN KOMPONADA is covered FIRI AMMOS, KALAM- in huge white pebbles and ITSI, LORENZO (AGIA KYTHERA'S BEST BEACHES range from large family beaches encircled by sharp cliffs PELAGIA) This string of to secluded inlets for more private escapes. There are sandy making it one of the most beaches is found on the beaches, wild beaches, remote beaches, rocky beaches, secret private beaches on the east north-eastern side of the fishing coves, beaches for the very fit, beaches where you can coast of the island. Located island, just south of the loll under an umbrella with a tsipouro and a meze. There are between Palaiopoli and Firi port of Agia Pelagia. They beaches for everyone. Their surfaces vary from large pebbles to Ammos (Kalamos), it offers are usually quiet, being off fine white sand and contrast in character and surroundings. The views of Avlemonas and the tourist trail. The water sea is crystal clear and calm so dive in, swim, relax and enjoy! Agios Georgios from the is very clean and calm sea-caves on the south end except when a northerly KAPSALI This natural harbour is surrounded by cafes and tav- of the beach. A well-organ- wind is blowing. Laggada ernas below a Venetian fortress which offers spectacular views ised beach with arguably beach has a well organ- of Kapsali's two bays. You can walk up the hill to the village of the most comfortable beach ized beach bar and was Chora and its Venetian fortress or to the church of St. John loungers on the island. The awarded a Blue Flag for embedded in the side of the cliff. An ideal beach for families. beach bar serves sand- 2017. In the late afternoons, sail away with the glass bottom boat wiches, burgers, snacks, FIRI AMMOS (KALAMOS) Alexandros to Hitra and its blue grottos. Make sure you take cold drinks, beers and even is one of Kythera’s larg- your swimmers and a camera with you. cocktails! Music is cool but est beaches with its long PALAIOPOLI mythical birthplace of Aphrodite, the goddess of kept low. They also organise stretch of pebbles. The love and site of the ancient capital of Skandeia. Situated near regular midnight to dawn road directly above the the picturesque village of Avlemonas this is one of the longest beach parties. Great music! beach is rough so prepare beaches on Kythera. Offering an organized beach bar, it is a Great dancing! A remote for some bumpy driving great spot for families. beach with full amenities. and manoeuvring over DIAKOFTI the blue lagoon of Kythera. A stunning beach, just a What more could you want? rocks. The sea is usually stone’s throw from the harbour, with fine white sand and easily Accessible from the villages calm. To the right of the accessible by tarred road. The calm and shallow water makes this of Agios Elias, Karvounades beach is a small cave you PHOTO BY STEPHEN TRIFYLLIS a perfect beach for families, lying on an airbed or snorkelling. You and Livadi, the road is in can swim in. can even do some laps here to keep up your fitness levels. good condition making LIMNIONAS You wouldn’t think leafy Mylopotamos with its springs and MELIDONI is found on the south of the island below the monas- Komponada popular with waterfall could also be the gateway to this idyllic beach. Passing through tery of Agia Elessa. Getting to this beach is a challenge. The road locals and families. Mylopotamos, winding past Kato Chora’s historical Venetian Kastro and on is very long and rough, apart from the concrete bends, requiring LYKODIMOU on the west- beyond the Agia Sophia caves, the steep but well paved road leading down some patient driving. However, this is one of the cleanest and ern side of the island offers to Limnionas opens up the world of Piso Yialo (Back Coast). The breathtaking best organised beaches on the island. Try and get there early, great views of the green drive that winds past dramatic cliffs and scattered olive groves as it makes its as there are limited beach chairs and umbrellas. The water is gorge which drops below way to Limnionas is like no other on Kythera. The quaint little canteen on the deep here and the cove well worth exploring by paddleboat. the road leading to the water’s edge pipes out rembetika (Greek blues) while Nikos and Eirene serve Who knows, you may even be lucky enough to find the long lost beach. There is a large cave the freshest of mezethes. Late afternoon you can often see wild goats come pirate's treasure which is said to be hidden here. for exploring or escaping to down from the mountains for a drink from the sea. Great photo opportunity. CHALKOS is a clear and pebbly beach located on the southern for an afternoon nap. Best all day. part of the island near Kalamos. A good one to visit by sea from Kapsali on the glass-bottom boat Alexandros. KALADI often featured in tourist publications is on the eastern side of the island near Palaiopoli. One of Kythera's most popular and picturesque beaches. 0 THE DELICIOUS LIFE OF KYTHERA TOXOTIS WINS NATIONAL AWARD A TASTE OF ELIXRYSOS ESTIATORIA.GR PREMIUM AWARDS, the National ISLAND LIFE HEALTH, HERBS AND A WHOLE LOT MORE Award Institution, held its first presentation cer- ELIXRYSOS IS A MYTHICAL PLANT of the Mediterranean which emony in Kifissia in March this year, where our very WHILE EXPLORING the has been gifted the secret of internal own Yiannis Karavousanos, proprietor of the Toxotis island, don’t forget to youth. Even when cut it continues to restaurant in Livadi, was honoured with the Award stock up on local products maintain its beauty and freshness. It of Quality and Taste. and ingredients. Sea salt is also an old word for sempreviva, A total of 82 recipient restaurants from across collected from rock pools Kythera's emblematic wildflower and Greece were nominated by both members of the Elixrysos shop logo. general public as well as the 27,000 official members In just one short year herbalist Sara of Estiatoria.gr. These restaurants subsequently un- Scopsi has established a burgeoning derwent a series of trials carried out by the highly clientele of dedicated fans. Her health qualified gourmet food critics affiliated with the Institution. and beauty oils and therapeutic creams The Estiatoria.gr Premium Awards are the first truly national meritocratic and tinctures, all made wherever possible from local ingredi- awards and as such signify a milestone in the Greek fine food industry. Judges ents, are first rate. dined as everyday customers at restaurants and tavernas all over Greece, dis- Located in a beautifully restored olive oil factory. creetly tasting and judging food. The awards, for which the criteria are very Elixrysos. Mylopotamos, 2736 0 33224 strict, cover all categories of eatery as well as businesses associated with the food industry such as suppliers and caterers leading to the distinction of ten chefs, five suppliers and 82 restaurants. Considering the tough nationwide round the island, the most competition, it was no mean feat for Toxotis restaurant to win such a pres- amazing thyme honey you’ll tigious award. Congratulations, Yiannis to you and your family! ever taste, jams and spoon KYTHERA IS A PLACE I LOVE and a place that inspires me to sweets, herbs and teas, create art and a specific kind of jewellery. While wondering FOODIE ALERT award winning organic olive around the beaches and coasts of the island, observing the oils, tsipouro (a raki-style stones, I thought I could use them to make jewels. What im- KYTHERA IS RENOWNED for its variety of superb eating white spirit) and fatourada pressed me was that these stones are shaped by the Mediter- places which use simple wholesome ingredients and are (a velvety liqueur that is a ranean sea and have a sense of smoothness. I realized I could constantly looking for ways to upgrade the range and qual- blend of cinnamon, tsipouro paint them in my own unique way and create pictures or small ity of their dishes. There are restaurants and tavernas to suit every palate and clove). Kythera pro- pieces of art that someone could wear. and every wallet – home style island cooking sourcing fresh local produce, duces some good quality On those pictures I reflect nothing more than nature and the seafood, grilled meats, souvlakia and biftekia (meat patties), whatever your wines. The two dominant mood of the moment. By mixing water and color taste buds prefer. Some restaurants have taken a modern approach to the grape varieties are aricaras, I create an image according to my own sense traditional with imaginative gourmet twists that are sure to impress. What- a red grape, and petrolanos, of beauty. Through the color and the ab- ever your preference, there will always be the signature Greek salad tossed an ancient white variety stract shape of it, my intention is to evoke with Kytherian grown tomatoes and locally produced olive oil served with that produces a wine with personal feelings. freshly baked crusty bread. Kali oreksi! a distinctive and enjoyable I use mostly acrylic colors and I aroma. Firrogi Winery out- paint with a brush. I use no elec- ONE YEAR ON KYTHERA side Potamos specializes in trical equipment. Every piece of aricaras. jewel I make is unique for me, as A PHOTOGRAPHIC DOCUMENTARY OF LIFE on Kythera, its inhabitants and You can buy the popular well as for the ones who wear it. My work is strictly handmade its culture by American artist Kristina Williamson. With the help of a J. William home-made Toxotis pasta and the metal I use is silver. Yiorgos Vodenas Fulbright grant, Kristina spent over year living and photographing on the from their shop in Livadi. Saita, central square Chora, tel. 6978.626150, island. “I was interested in Kythera’s history of emigration and the imprint it Toxotis also sells delicious f/b saitajewelry, eshop: etsy.com/shop/SaitaJewelry has left on the community. The photographs in this book are a contemporary home-made jams as well as look into the lives of those who have chosen to remain on the island: in what a variety of Kytherian herbs SIM...VENI ways they maintain a traditional way of life and in what ways their lifestyles including bay leaf, chamo- are inevitably changing,” says Williamson. mile, sage and oregano THE MINI-MARKET in the heart Her efforts resulted in an impressive large-scale, hardcover book full of inti- picked from the fields and of Mylopotamos where you will mate photographs that cut across genres— mountains of Kythera. A find home grown vegetables and landscapes, portraits, interiors—capturing range of local products can eggs; locally produced jams, spoon an essential moment in the island’s history, also be found at Sim Veni sweets and herbs; a select range of like a time capsule. in Milopotamos, Firrogi in grocery essentials, including fresh Published by: Potamos & Chora, at Stav- milk and bread delivered daily; The Kytherian World Heritage Fund. ros in Chora and Herovolo in locally produced wines and olive Available at: Bibliogatos, Chora and Livadi; The Potamos. oils; ice-creams over the summer Bookstore, Potamos; Elixrysos, Mylopotamos; Get a taste of what island season; And the capper? You will The Mini-Market, Avlemonas; Pleontas, Agia life on Kythera is really all be served by the fabulous, the one Pelagia. Also available at Papasotiriou book- about. Eat and drink what and only Veni. stores and airport kiosks throughout Greece. the locals have been enjoy- Sim...Veni. Much more than just a mini-market. oneyearonkythera.com ing for centuries. Think global – Shop local! Mylopotamos, tel. 2736-0-34378

ΔΕΥΤΕΡΑ (Monday) 09.30, 14.30 ΝΕΑΠΟΛΗ - ΚΥΘΗΡΑ

F/B PORFYROUSSA or notice 12.00, 17.00 ΚΥΘΗΡΑ - ΝΕΑΠΟΛΗ

ΤΡΙΤΗ (Tuesday) 09.30, 14.00 ΝΕΑΠΟΛΗ - ΚΥΘΗΡΑ 11.45, 20.30 ΚΥΘΗΡΑ - ΝΕΑΠΟΛΗ 15.45 ΚΥΘΗΡΑ - ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ 18.05 ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ - ΚΥΘΗΡΑ

ΤΕΤΑΡΤΗ (Wednesday) 09.30, 14.30 ΝΕΑΠΟΛΗ - ΚΥΘΗΡΑ 3/09/2017 12.00, 17.00 ΚΥΘΗΡΑ - ΝΕΑΠΟΛΗ

ΠΕΜΠΤΗ (Thursday) 09.30, 14.00 ΝΕΑΠΟΛΗ - ΚΥΘΗΡΑ 11.45, 20.30 ΚΥΘΗΡΑ - ΝΕΑΠΟΛΗ

έως/until 15.45 ΚΥΘΗΡΑ - ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ

οποίηση.This is subject to alterations without pri 18.05 ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ - ΚΥΘΗΡΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ (Friday) 09.30, 14.30 ΝΕΑΠΟΛΗ - ΚΥΘΗΡΑ 12.00, 17.00 ΚΥΘΗΡΑ - ΝΕΑΠΟΛΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ (Saturday) 09.30, 14.30 ΝΕΑΠΟΛΗ - ΚΥΘΗΡΑ

20/07/2017 12.00, 17.00 ΚΥΘΗΡΑ - ΝΕΑΠΟΛΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ (Sunday) 09.30, 14.30 ΝΕΑΠΟΛΗ - ΚΥΘΗΡΑ ενώνουμε την Ελλάδα με το νησί της Αφροδίτης 12.00, 17.00 ΚΥΘΗΡΑ - ΝΕΑΠΟΛΗ

RESERVATIONS - ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ από/from KYTHERA - ΚΥΘΗΡΑ NEAPOLIS - NΕΑΠΟΛΗ Εξαίρεση/Exception ΤΡΙΤΗ 15/08/17 ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ KITHIRA TRAVEL ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ VATIKA BAY ΔΕΡΜΑΤΗΣ 09.30, 10.45 ΝΕΑΠΟΛΗ - ΚΥΘΗΡΑ 11.00, 13.30 ΚΥΘΗΡΑ - ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ www.kithiratravel.gr ΧΩΡΑ (Chora), τηλ.: 27360-31390 ΝΕΑΠΟΛΗ 13.35, 16.05 ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ - ΚΥΘΗΡΑ / 16.30, 17.45 ΚΥΘΗΡΑ - ΝΕΑΠΟΛΗ

ΠΟΤΑΜΟΣ (Potamos), τηλ.: 31848 τηλ.: 27340-24004, 29004 Το παρόν υπόκειται σε αλλαγές χωρίς προηγούμενη ειδ ΕΝΑ ΑΝΟΙΧΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑ 1

και το εκπαιδευτικό υλικό που ΚΥΘΗΡΑ, Η ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΟΙΞΗ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ σχεδιάστηκαν για το Αρχαιο- της Εύης Πίνη, αρχαιολόγου λογικό Μουσείο Κυθήρων με αφορμή την επανέκθεσή του. Οι εκδηλώσεις όμως δεν περι- ΟΤΑΝ ΤΟΝ ΜΑΙΟ ΤΟΥ 2016 εγκαινιάστηκε το Νέο Αρχαιολογικό για μια εβδομάδα, από τις ορίστηκαν στην μαθητική κοι- Μουσείο των Κυθήρων σηματοδοτήθηκε το τέλος μιας μακρόχρο- 18 έως τις 20 Ιουλίου 2016, νότητα. Την Κυριακή 16/10/16 νης πορείας, δύσκολης και επίπονης, και ταυτόχρονα η αρχή μιας τα παιδιά που συμμετείχαν το κοινό, ενήλικες, οικογένει- νέας, ευχάριστης και δημιουργικής. στο πρόγραμμα, εξερευνού- ες με παιδιά και πολλά μέλη Φιλοδοξία και επιδίωξή σαν τον κόσμο του Μουσεί- των Φίλων Μουσείων Κυθή- μας είναι ένα Μουσείο ου: έκαναν ανασκαφή στον ρων, είχαν την ευκαιρία να λά- ανοιχτό στην κοινωνία, κήπο, είδαν πως δουλεύει βουν μέρος, πρώτη φορά στα ένας ζωντανός πολιτι- ένας αρχαίος αργαλειός και Κύθηρα, στην πανελλαδική, στικός οργανισμός, ένα δοκίμασαν να ντυθούν με επικοινωνιακή δράση «Περι- σημείο αναφοράς για πέπλο, χιτώνα και ιμάτιο. Σε βάλλον και Πολιτισμός 2016» τους κατοίκους του νη- αυτή την πρώτη εφαρμογή που διοργανώνει το Υπουργείο σιού αλλά και για τους των εκπαιδευτικών δράσεων Εκπαιδευτικό πρόγραμμα ανασκαφής στον κήπο του Μουσείου, Πολιτισμού και Αθλητισμού. Ιούλιος 2016 επισκέπτες. Και βέβαια πολύτιμη υπήρξε η βοήθεια Θεματικός άξονας των εκδη- δεν εννοούμε μόνο το δύο εθελοντριών, της Αγγε- λώσεων ήταν η φωτιά. Η πύρινη δύναμη της δημιουργίας συναντήθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο, λικής Σγούρου και της Ελέ- Αρχαιολογικό Μουσείο Κυθήρων με τον πηλό και το κοινό είχε την ευκαιρία να αλλά και το Κάστρο με νης- Ελέσας Κομηνού. ακούσει ιστορίες για την πανάρχαια τέχνη της αγγειοπλαστικής. Η εκδήλωση την έκθεση Οικοσήμων, Οι δράσεις συνεχίστηκαν ολοκληρώθηκε στο εργαστήριο κεραμικής του Ρούσσου, όπου οι επισκέπτες τη Συλλογή Έργων Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης στο με την έναρξη της σχολι- παρακολούθησαν πώς δουλεύουν οι σύγχρονοι αγγειοπλάστες. Λιβάδι, το Μινωικό Ιερό Κορυφής στον Άγιο Γεώργιο στο Βουνό… κής χρονιάς, το διάστημα 10 Το πρόγραμμα «Κύθηρα, Ιστορία και Πολιτισμός» συνεχίζεται και τη φετινή χρο- Μνημεία και εκθέματα που αφηγούνται την ιστορία του τόπου και – 14/10/16. Αυτή τη φορά νιά. Ας δούμε τι θα δούμε: Τον Μάιο του 2017 εκπαιδευτικά προγράμματα στο αντανακλούν το πέρασμα ανθρώπων και πολιτισμών μέσα στους ήταν σειρά των μαθητών Γυ- Αρχαιολογικό Μουσείο και στην Έκθεση Οικοσήμων, για μαθητές της Πρωτοβάθ- αιώνες και τη δημιουργική τους συνύπαρξη πάνω στο νησί. μνασίου και Λυκείου να συμ- μιας Εκπαίδευσης. Τον ίδιο μήνα δύο εκδηλώσεις για το ευρύ κοινό που διοργα- Η πρώτη χρονιά, μετά τα εγκαίνια του νέου Αρχαιολογικού Μου- μετάσχουν στα εκπαιδευτι- νώνονται σε συνεργασία με τον Δήμο και τους Φίλους Μουσείων Κυθήρων. Την σείου, κύλησε πολύ ικανοποιητικά. Το κοινό, ντόπιοι και ξένοι κά προγράμματα, τα οποία Τετάρτη 24 Μαΐου, στις 7 μ.μ. στην Μόνιμη Έκθεση Οικοσήμων του Κάστρου, θα επισκέπτες, έσπευσαν να το επισκεφθούν, να γνωρίσουν από εκτός από το Αρχαιολογικό μάθουμε "Ιστορίες παλαιών οικογενειών από τα ενετικά Κύθηρα". H εκδήλωση κοντά τα εκθέματα, να τα δουν και πάλι όσοι τα ήξεραν από παλιά, Μουσείο, επεκτάθηκαν και διοργανώνεται στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων. Λίγες ημέρες μετά, αλλά μέσα σε ένα νέο πλαίσιο, σε μια νέα αφήγηση. Το μουσείο στο Κάστρο της Χώρας, στην την Κυριακή 28/5 στις 11 το πρωί, συμμετέχοντας στην πανελλήνια εκστρατεία όμως και τα μνημεία δεν εξαντλούνται σε μια επίσκεψη. Αν θέ- Μόνιμη Έκθεση Οικοσήμων. Πράσινες Πολιτιστικές Διαδρομές, θα ανηφορίσουμε με «Προσευχές και τάματα λουμε να είναι πραγματικοί χώροι αναφοράς, χώροι εκπαίδευσης Στο Αρχαιολογικό Μουσείο οι σε ψηλή κορφή», στον Άγιο Γεώργιο στο Βουνό, για να γνωρίσουμε ένα διαχρο- και ψυχαγωγίας για την κοινωνία πρέπει να υπάρχει ένα κίνητρο, μαθητές είχαν την ευκαιρία νικό τόπο λατρείας. μια «πρόσκληση». Πάνω σε αυτή τη βάση το Γραφείο Εκπαιδευτι- να μάθουν για τη διατροφή Και οι δράσεις θα συνεχιστούν το καλοκαίρι με τις «Διακοπές στο Μουσείο», κών Προγραμμάτων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής στα αρχαία χρόνια και για τις δραστηριότητες για τα παι- Πειραιώς και Νήσων, πριν ακόμα γίνουν τα εγκαίνια είχε ετοιμάσει τη λατρεία στο μινωικό Ιερό διά που κάνουν διακοπές στο την «πρόσκληση», μια σειρά εκπαιδευτικών και επικοινωνιακών Κορυφής στον Άγιο Γεώργιο νησί. δράσεων για ευρύ κοινό, μαθητές και εκπαιδευτικούς, με τον στο Βουνό. Τέλος για τις οικογένειες που γενικό τίτλο «Κύθηρα, ιστορία και πολιτισμός». Το πρόγραμμα σχε- Στην έκθεση Οικοσήμων θα επισκεφθούν το Αρχαιολο- διάστηκε από την Υπεύθυνη του Γραφείου Εκπαιδευτικών Προ- οι μαθητές μεταφέρθηκαν γικό Μουσείο, υπάρχει μια ευ- γραμμάτων της ΕΦΑΔΥΑΤ, αρχαιολόγο Εύη Πίνη, με την εποπτεία στους μεσαιωνικούς χρό- χάριστη έκπληξη: εκτός από το της Διευθύντριας της Εφορείας κας. Στέλλας Χρυσουλάκη και νους, άκουσαν ιστορίες για βιβλίο και την ομότιτλη ψηφια- τη συνεργασία των αρχαιολόγων Κυριακής Ψαράκη και Μαρίνας την κοινωνία των Κυθήρων κή ταινία «Είμαι ο Λέων των Κυ- Παπαδημητρίου. και αναζήτησαν μέσα στο θήρων και έχω μια ιστορία να Η εφαρμογή του ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2016 και για την υλοποί- μουσείο τα ίχνη παλαιών σας πω…» θα πάρουν και ένα ησή του η Εφορεία συνεργάζεται με τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας οικογενειών της ενετοκρα- ακόμα βιβλίο, τον οδηγό για και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Πειραιά, τη Δημοτική Βιβλιοθή- τίας. νεανικό κοινό «Ανακαλύπτω κη, τους Φίλους Μουσείων Κυθήρων και έχει την υποστήριξη του Παράλληλα οι εκπαιδευτι- και εξερευνώ το Αρχαιολογικό Δήμου Κυθήρων. κοί που υπηρετούν στο νησί Μουσείο Κυθήρων». Ο οδηγός Η πρώτη δράση «Διακοπές στο Μουσείο» σχεδιάστηκε για τα παι- κλήθηκαν να παρακολου- έχει εκδοθεί σε δύο γλώσσες διά που περνούν τις διακοπές τους στο νησί, με στόχο να τους θήσουν ημερίδα με θέμα τα και διατίθεται δωρεάν. «Περιβάλλον και Πολιτισμός». Επίσκεψη στο εργαστήριο κεραμικής προτείνει έναν εναλλακτικό τρόπο ψυχαγωγίας. Καθημερινά, εκπαιδευτικά προγράμματα "Ρούσσος", Οκτώβριος 2016  ΥΠΕΡΟΧΑ ΘΑΛΑΣΣΙΝΑ ΤΟΠΙΑ

ΚΟΛΥΜΠΩΝΤΑΣ ΣΤΙΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ την αίσθηση ότι με αυτούς τους νυσταλέους τύπους με τα γυαλιά ηλίου, λικνιζόσαστε το προηγούμενο βράδυ κάτω από την ίδια στέγη. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΘΗΡΩΝ; Πού είναι; Ποια είναι; Μήπως είναι μος δρόμος από τον Καραβά Οι ξεναγοί χαριτολογώντας περιγράφουν τους δίδυ- είναι καλοστρωμένος και ΚΑψΑΛΙ η περίπλοκη μάζα των βράχων που σαν τείχος περιβάλλει το νησί; Ισως μους κόλπους του Καψαλιού ως τους μαστούς της Αφροδίτης. εύκολα προσπελάσιμος βρίσκεται στους ανεμοδαρμένους ασημοπράσινους ελαιώνες ή στην Θα το καταλάβετε παρατηρώντας τους από το ενετικό κάστρο με αυτοκίνητο. 0 θρύλος καλοκαιρινή λευκότητα ενός μικροσκοπικού ξωκλησιού. Αν ρωτήσετε της Χώρας. Το Καψαλι είναι μια φανταστική οικογενειακή παράλια λέει ότι η Ωραία Ελένη και κάποιο ψαρά, θα σας πει πως είναι εκεί που το φως αγγίζει τη θαλασσα. που προσφέρει ήλιο, άμμο και αυτά τα τόσο αγαπημένα καφενεία ο Πάρις ολοκλήρωσαν τον Καθε ψαράς γνωρίζει πως το αληθινό μεγαλείο των Κυθήρων βρίσκεται στους γονείς, που απολαμβάνουν το καφεδάκι τους παρακολου- απαγορευμένο τους έρωτα στη φυσική τους ομορφιά και η καλύτερη θέα είναι από τη θάλασσα. θώντας τα παιδιά τους να παίζουν στο κύμα... εκ του ασφαλούς. Το Καψάλι είναι από τους πιο αγαπημένους τόπους στα Κύθηρα. Μπορείτε να απολαύσετε τη γραφική διαδοχή των εστιατορίων και καφέ ή ακόμα να πάρετε το σκάφος «Αλέξανδρος» (με γυάλινο πάτο) για μια βόλτα στις θαλασσινές σπηλιές της Χύτρας αλλά και στην Ελαφόνησο. Σε μικρή απόσταση από τη Χώρα. ΛΙΜΝΙΩΝΑΣ Με απότομους βράχους και διάσπαρτους ελαιώνες, η διαδρομή προς τον Λιμνιώνα σου κόβει την ανάσα. Προτού να το συνειδητοποιήσεις έχεις ήδη φτάσει σε αυτό το ήσυχο μικρό αλιευτικό καταφύγιο. Ο Λιμνιώνας έχει παραμείνει ο ίδιος εδώ και αιώνες με τα αυθεντικά κελιά (ψαροκαλύβες) παρατεταγμένα στην ακτή. Απολαύστε τα γαλάζια αβαθή νερά με τις μελωδίες του ρεμπέτικου από τη γραφική ταβερνούλα όπου σερβίρονται φρεσκότατοι ψαρομεζέδες. Απολαυστική όλη τη μέρα και ειδικά το ηλιοβασίλεμα. Μια παραλία για όλες τις ηλικίες. ΛΥΚΟΔΗΜΟΥ Εκτός από το Λιμνιώνα είναι η μόνη παραλία στον Πίσω Γιαλό με οδική πρόσβαση. Η κατάβαση [άσφαλτος με 500 φωτογραφίατουΣταύρου Τριφύλλη μ. βατό χωματόδρομο] είναι μαγευτική. Η θέα της ρεματιάς με τα ΔΙΑΚΟΦΤΙ Γαλαζοπράσινα, ρηχά νερά και ψιλή άμμος δημιουργούν ένα τέλειο στην σπηλιά, νότια από την θαλερά πεύκα ηρεμεί τις αισθήσεις. Εχει το προτέρημα να μην καλοκαιρινό τοπίο. Ιδανική οργανωμένη παραλία για οικογένειες με μικρά παι- Πλατιά Αμμο. την «πιάνουν» τα τρομερά μελτέμια. Γνωστή ως ψαρότοπος, η διά. Θα βρείτε καφέ και ταβέρνες ακριβώς δίπλα στη θάλασσα. ΑΓΙΑ ΠΕΛΑΓΙΑ Είναι προι- Λυκοδήμου διαθέτει σπηλιά για μεσημεριανό υπνάκο, με πηγή ΠΑΛΑΙΟΠΟΛΗ Η Παλαιόπολη είναι το μέρος όπου γεννήθηκε η Αφροδίτη, η κισμένη με πέντε χαρακτη- που αναβλύζει νερό μέσα από το βουνό. θεά του Έρωτα. 0 μύθος λέει πως ο Μενέλαος και η Ωραία Ελένη διατηρούσαν ριστικές παραλίες, όπου ο θερινό παλάτι εδώ, μα αυτό ήταν τότε...Όσο για τώρα μπορείτε να εξερευνή- δρόμος προς αυτές καταλή- σετε αυτή την απέραντη παραλία και να απολαύσετε το κολύμπι σε τούτα τα γει στο επιβλητικό φαράγγι αρχαία νερά. Στην Παλαιόπολη λειτουργεί οργανωμένο beach bar. Η έκταση της κακιάς Λαγκάδας [Λίμνη]. της ακτογραμμής είναι μαγνήτης για τους δύτες. Η Αγία Πελαγία κάποτε ΚΑΛΑΔΙ Νότια της Παλιόπολης, το Καλαδί είναι η πλέον φωτογραφημένη παρα- ήταν ένα ήρεμο ψαροχώρι, λία των Κυθήρων. Το νου σας όμως. Υπάρχουν πάνω από 80 πέτρινα σκαλοπάτια σήμερα όμως ικανοποιεί που οδηγούν σε αυτόν τον παραδεισένιο τόπο. Ψηλοί αμμώδεις βράχοι περι- όλα τα γούστα των παρα- στοιχίζουν δυο μικρές παραλίες που δεν έχουν σκιά. 0 πρώτος ορμίσκος είναι ο θεριστών και ιδιαίτερα των πιο δημοφιλής και στεφανώνεται από μια θαλάσσια σπηλιά την οποία μπορείτε οικογενειών, μέσα από μια να διασχίσετε κολυμπώντας. Υπάρχουν επίσης φυσικοί θαλάσσιοι θρόνοι όπου οι εναλλασόμενη παρουσία κολυμβητές μπορούν να καθίσουν και να νοιώσουν τον παφλασμό των κυμάτων. όμορφων παραλιών, εστια- Προετοιμαστείτε για ανεβοκατέβασμα στα βράχια, προσοχή στις βουτιές. τορίων, ουζερί, ζαχαροπλα- ΚΟΜΠΟΝΑΔΑ Καλυμμένη από μεγάλα λευκά βότσαλα και περικυκλωμένη από στείων, καφέ-μπάρ, κατα- στημάτων τουριστικών ειδών απότομους βράχους, η Κομπονάδα είναι μια από τις πιο ιδιωτικές παραλίες της φωτογραφίατουΣταύρου Τριφύλλη ανατολικής ακτής του νησιού. Πρόκειται για οργανωμένη παραλία με beach bar και λαϊκής τέχνης. Τα πάντα και ιδιαίτερη νυχτερινή ζωή. Η πρόσβαση είναι δυνατή από τα χωριά Λιβάδι και είναι διαθέσιμα εδώ, και δεν Άγιος Ηλίας. Καλύτερα από την ανατολή μέχρι αργά το απόγευμα. είναι ασυνήθιστο το θέαμα, παρέες κολυμβητών να μοι- ΦΥΡΗ ΑΜΜΟΣ (ΚΑΛΑΜΟΥ) Με τη μακριά λουρίδα από κόκκινα βότσαλα, η ράζονται πρωινό, γεύμα και Φυρή Αμμος έχει εξελιχθεί σε μια από τις πιο αγαπημένες παραλίες για τους δείπνο. Προχωρώντας νότια εραστές του ήλιου. Προσβάσιμη από τον Κάλαμο. Καλύτερα νωρίς το πρωί. η επόμενη παραλία είναι ο ΜΕΛΙΔΟΝΙ Βρίσκεται κοντά στο νότιο άκρο του νησιού, κάτω από την Αγία Νέος Κόσμος. Αυτή η εκτε- Ελέσσα με φανταστική θέα στη Χύτρα, ενώ η μία πλευρά της παραλίας έχει έναν νής βοτσαλωτή παραλία υπέροχο τεράστιο βραχώδη τοίχο. Η παραλία είναι προστατευμένη από όλους είναι τόπος συνάντησης για τους ανέμους. Διαθέτει ομπρέλες και ξαπλώστρες. τους «νέους» άνω των 60 ΠΛΑΤΙΑ ΑΜΜΟΣ Είναι μία από τις πιο γλυκιές παραλίες στα Κύθηρα. 0 σύντο- που μοιράζονται τα τελευ- ταία νέα, απολαμβάνοντας το μπανάκι τους. Ο κόκκι- νος χωματόδρομος οδηγεί στη Φυρή Αμμο με τα κόκ- κινα βοτσαλάκια και τους πορφυρούς βράχους, είναι ιδιαίτερα προσφιλής στους ντόπιους. Η μικρή γραφική παραλία του Αι-Νικόλα κάτω από το ομώνυμο ξωκκλήσι, είναι κατάλληλη για κολυμ- βητές νεαρής ηλικίας. Το θεϊκό κοίλωμα της παραλίας του Λορέντζο, είναι ένας μικρός αλλά προστατευμέ- νος κόλπος, με μια σπηλί- τσα για σκιά. Η παραλία της Λαγκάδας είναι η τελευταία της διαδρομής, βραβευ- μένη και φέτος με «γαλάζια σημαία». ΧΑΛΚΟΣ Με τους κατακόρυ- φους βράχους και τον κολ- πίσκο που μοιάζει με φυσική πισίνα, δεν είναι απορίας άξιο που στον Χαλκό παρα- τηρείται συνωστισμός κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Δημοφιλής στους ντόπιους αλλά και στη νεολαία, μερι- κές φορές μπορεί να έχετε ΕΝΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑ 

• Ο ναός της Παναγίας της *Μην ξεχάσετε όσοι θα είστε ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑ Μυρτιδιώτισσας (πρώην στα Κύθηρα το πρώτο δεκα- της Μαρίας Δευτερέβου καθολικός ναός από το πενθήμερο του Αυγούστου να 1580 έως το 1806 με την μάθετε την ημερομηνία που θα ΚΥΘΗΡΑ Η ΕΚ ΔΥΣΜΩΝ ΠΥΛΗ του Αρχιπελάγους (Αιγαίον), το ονομασία Παναγία των είναι ανοιχτές οι εκκλησιές στον μάτι της Κρήτης, ο μυθικός τόπος γέννησης της Ουράνιας Αφρο- Λατίνων) Μέσα Βούργο για να τις επισκε- δίτης, της αναδυόμενης από τα κύματα θεάς του έρωτα και της • Ο ναός του Παντοκράτορα φτείτε. ομορφιάς. με τοιχογραφίες 16-17ου Το νησί υπήρξε στη μακραίωνη ιστορία του σταυροδρόμι πολιτι- αι., έτος ανέγερσης 1545 Παληόχωρα σμών που καθόρισαν την εξέλιξη και την πορεία του. Οι Φοίνικες, • Ο ναός του Αγίου Ιωάννη ή Παλαιόχωρα Κυθήρων η Μινωική Κρήτη, η μυκηναϊκή Πελοπόννησος, το Βυζάντιο με του Προδρόμου στην Στην Β.Α πλευρά των Κυθήρων τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό, η Ενετοκρατία, η Τουρκοκρατία, η κατηγορία ius patronato μακραίωνη συμπόρευση με τα Επτάνησα, η Γαλλική κατοχή και η σε υψόμετρο 165 μέτρα από τη privato (ιδιόκτητος) θάλασσα υπάρχει η Καστροπο- περίοδος της Αγγλοκρατίας συνετέλεσαν στη διαμόρφωση μιας Β) Δημόσια κτήρια φρουράς πολιτιστικής ιδιαιτερότητας οριοθετώντας την ταυτότητα του λιτεία του Αγίου Δημητρίου ή και υπόγεια κτήρια φυλα- Παληόχωρας που κάποτε ήταν νησιού ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. Οι επιδράσεις αυτές κών. ανιχνεύονται στην αρχιτεκτονική, τη γλώσσα και τις παραδόσεις η Βυζαντινή πρωτεύουσα των Γ) Η πυριτιδαποθήκη σε Κυθήρων. Είναι ένα φυσικό του. επαφή με τον ναό του Υπάρχουν πολυάριθμα μνημεία κυρίως από την βυζαντινή και οχυρό αθέατο από την θάλασσα Παντοκράτορα που σήμερα περιζωμένο από βαθειά και από- μεταβυζαντινή περίοδο που συνθέτουν ένα τοπίο ιστορικής στεγάζει την έκθεση με μνήμης δεμένο με τα φυσικά πλεονεκτήματα του νησιού όπως τομη χαράδρα πού διακλαδίζε- τα οικόσημα των Ευγενών ται και σχηματίζει τον γκρεμό παραλίες απείρου κάλλους, ρεματιές, φαράγγια, καταρράκτες οικογενειών. Προσωρινά και όμορφα μονοπάτια. του Αγίου Κοσμά και πιο κάτω είχε στεγάσει τον μαρμά- το “Μαύρο Φρύδι”, με τεφρο- ρινο λέοντα των Κυθήρων ο Κάστρο Χώρας Κυθήρων κόκκινους βράχους κατακόρυφα οποίος σήμερα βρίσκεται στο σχισμένους και απότομους. Η προσφάτως ανακαινισμένο χαράδρα αυτή έχει σχηματιστεί Αρχαιολογικό Μουσείο στην από τεράστιους τεκτονικούς είσοδο της Χώρας. σεισμούς και συνεχίζεται στην Δ) Η εντυπωσιακής κατα- θάλασσα με αλλόκοτες ελικώ- φωτογραφία της ΧΡΥΣΑΣ ΦΑΤΣΕΑ σκευής υπόγεια δεξαμενή σεις και κατακόρυφα σχισμένους βράχους σχεδόν αδιάβατους από τα νεροφαγώ- (βενετσιάνικη στέρνα 16ου ματα. Λίγο πριν ξεσπάσει στην θάλασσα στην θέση “κακιά λαγκάδα” σχηματίζει αι.) με τις καμάρες και τους την λίμνη της Παληόχωρας, μεγάλης ομορφιάς και οικολογικής αξίας. θόλους στην οροφή. Αυτή η απόμερη τοποθεσία του νησιού που είναι φυσικά οχυρωμένη, νομί- Ε) Το παλάτι των προβλε- ζει κανείς πως προορίστηκε να γίνει ένα απάτητο κάστρο. Η μεσαιωνική αυτή πτών (Διοικητήριο) που πολιτεία άρχιζε να κτίζεται την υστεροβυζαντινή περίοδο επί δυναστείας Αυτο- στεγάζει σήμερα το Τοπικό κράτορα Μιχαήλ Η. Παλαιολόγου (1261-1282) από τους Ευδαιμονογιάννηδες Αρχείο Κυθήρων με έγγραφα ή Μονογιάννηδες του οίκου της Μονεμβασίας που διοικούσαν τότε τα Κύθηρα. από το 1560. (τέλος 11ου αι.). Ο Παύλος Ευδαιμονογιάννης είναι ο “Αυτοκρατορικός” Δού- ΣΤ) Τα σιδηρά πυροβόλα κας των Κυθήρων με το όνομα “Σεβαστός” και ο καπετάνιος των Κυθήρων (από (κανόνια) που είναι διά- ενετικά έγγραφα). σπαρτα στον περίβολο του Η κατασκευή της γίνεται σε διαδοχικές φάσεις μέσα σε περίοδο δεκάδων ετών Κάστρου και φέρουν χρονο-

φωτογραφίατουΔΗΜΗΤΡΗ ΜΠΑΛΤΖΗ ίσως και αιώνων σε τρεις τουλάχιστον περιόδους οικοδομικής δραστηριότητας. λογία κατασκευής 1660. Τα κτήρια της πόλης αυτής και ειδικά οι ναοί έχουν έντονη την επίδραση της Κιβωτός της ιστορίας των Κυθήρων είναι το Κάστρο Χώρας Κυθή- Ζ) Οι πέντε ογκώδεις προμα- Μονεμβασιώτικης αρχιτεκτονικής. Τα κυριότερα δομικά υλικά που χρησιμοποιή- ρων ή φορτέτσα (fortezza) Κυθήρων ή Κάστρο Καψαλίου σε υψό- χώνες που δημιουργούν μαζί θηκαν από τους αρχιμαστόρους της εποχής εκείνης ήταν τα εξής: Οι πέτρες, τα μετρο 175 μέτρων από την θάλασσα, πάνω σε ένα φυσικό οχυρό με τα τείχη ένα εντυπωσιακό βυζαντινά χειροποίητα κεραμίδια για τις στέγες των εκκλησιών, ο πωρόλιθος, - λόφο τον λεγόμενο Παλαμήδα. σύνολο καλά διατηρημένο. Ο οι σχιστόπλακες (οχελόπλακες) όλα δεμένα με το ισχυρό ασβεστοκονίαμα το Θεμελιώθηκε το 1238 κατά την βυζαντινή περίοδο ενώ το 1398 ο μεγάλος προμαχώνας της Β.Δ λεγόμενο “κουρασάνι”, η ανθεκτικότητα του οποίου οφείλεται σε ένα είδος Καστελλάνος (διοικητής φρουρίου) κατ’ εντολή της Γαληνοτάτης πλευράς έφερε το γνωστό άμμου που οι κάτοικοι ονομάζουν “χαλέπα”. Δημοκρατίας της Βενετίας επισκευάζει την οχύρωσή του. έμβλημα της Γαληνοτάτης Το φρούριο είχε διαδοχικές αμυντικές γραμμές. Ήταν οχυρωμένο με θολωτά Το 1503 ολοκληρώνεται η ανακατασκευή του από τους Βενετούς με οικόσημα Προβλεπτών πυροβολεία, πολεμίστρες, φυλάκια-παρατηρητήρια, οι λεγόμενες “βαρδιόλες” με την μορφή που έχει σήμερα. Το σχήμα του είναι ακανόνιστο που καταστράφηκαν κατά τη και στη μέση την κατοικία του φρουράρχου (πυργοειδής κατοικία εξωτερικά παραλληλόγραμμο που μαζί με τον Μέσα-Κλειστό Βούργο (borgo Γαλλική κατοχή το 1797. κυλινδρική και εσωτερικά ορθογώνιο παραλληλόγραμμο). serato) έχει έκταση 30 στρέμματα. Το Ενετικό φρούριο κατά τα Το 1589 (16ος αι.) η πόλη Στα αμυντικά έργα της Παληόχωρας ανήκουν σχεδόν όλα τα κτίσματα (εκκλησίες μεσαιωνικά πρότυπα ήταν πόλη πυκνοκατοικημένη και οργανω- επεκτάθηκε βόρεια του και κατοικίες), τα οποία έχουν πολλαπλή χρήση λόγω της στενής έκτασης του μένη με το παλάτι (διοικητήριο) στην ακρόπολη, δημόσια κτήρια Κάστρου και ο νέος οικισμός φρουρίου. Παρόλη τη φυσική και τεχνητή οχύρωση, το σοβαρότερο αμυντικό (στρατώνες), εκκλησίες, υποδομές ύδρευσης (δεξαμενές), απο- ονομάστηκε Μέσα Βούργο μειονέκτημα της πολιτείας του Αγ. Δημητρίου ήταν προς τη νοτιοδυτική πλευρά, θήκες σίτου και πολεμικού υλικού και ιδιωτικές κατοικίες των ή Κλειστό Βούργο (borgo που το οχυρό ήταν βατό σε απόσταση πυροβόλου της εποχής εκείνης. «Τσιταντίνων και ποπολάρων» Άξια προσοχής για το ενδιαφέρον Serato). Είχε πολλές κατοι- Από αυτό το σημείο ο αρχιναύαρχος των Τούρκων Χαϊρ-ελ-ντίν Μπαρμπαρόσα των επισκεπτών σήμερα είναι τα εξής: κίες, εκκλησίες, ένα κυκλικό τον Σεπτέμβρη του 1537 έστειλε ισχυρές δυνάμεις του πειρατικού του στόλου Α) Οι τέσσερις ναοί μεταβυζαντινής περιόδου πύργο και ήταν τοιχογυρι- και πολιόρκησε το φρούριο από τα δυτικά που ήταν ευάλωτο. Το αποτέλεσμα • Ο ναός της Παναγίας της Ορφανής με τοιχογραφίες 16ου-17ου σμένος με εξωτερικό καστρό- ήταν η κατάληψη του Αγίου Δημητρίου από τους Τούρκους και Αλγερινούς αι. (ήταν μετόχι της μονής Αγκαράθου Ηρακλείου Κρήτης, που τειχο που έφθανε μέχρι τα πειρατές που οδήγησε στη σφαγή των κατοίκων του και την πώληση χιλιάδων διαφέντευε η οικογένεια Καλλονά) τείχη του φρουρίου. αιχμαλώτων στα σκλαβοπάζαρα του Αλγερίου και της Τύνιδας (πολλοί από τους Σήμερα εκτός από λιγοστές οποίους εξαγοράστηκαν αργότερα και γύρισαν στο νησί). Με την καταστροφή κατοικίες που διασώθηκαν του Αγίου Δημητρίου ο χώρος σταδιακά εγκαταλείφθηκε και οι διασωθέντες υπάρχουν ναοί με τοιχογρα- κάτοικοι ιδρύουν πολύ αργότερα νέα χωριά σε άλλα σημεία του νησιού. φίες από τον 15ο αι. ίσως και Οι κάτοικοι της πολιτείας αυτής είχαν βαθειά θρησκευτικότητα και έτσι έχτισαν νωρίτερα που είναι πολυτι- 24 εκκλησίες κοντά στις κατοικίες τους. Σήμερα οι εκκλησίες που σώζονται είναι: μότατα μνημεία της βυζαντι- • Ο Ναός της Αγίας Βαρβάρας, άριστο δείγμα Μονεμβασιώτικης αρχιτεκτονικής, νής αγιογραφίας και μάλιστα φημισμένος για τις ιδανικές αναλογίες του (σταυροειδής με οκτάπλευρο τρούλο της Κρητικής Σχολής (15ος- τέλος 15ου αι.) • Ο Ναός της Θεοτόκου, που λέγεται “Κυρά του Φόρου”, στον 18ος αι.).Οι ναοί του Κλει- οποίο σύμφωνα με την παράδοση έδιναν οι πολεμιστές τον στρατιωτικό τους στού η Μέσα Βούργου που όρκο. • Ο Ναός του Αγίου Αντωνίου με αγιογραφίες στους τοίχους. • Ο Ναός του διατηρούνται και λειτουρ- Αγίου Δημητρίου (συγκρότημα δύο ναών 14ου αι.) • Ο Ναός του Αρχάγγελου γούν μέχρι σήμερα είναι:1. Μιχαήλ (αρχές 15ου αι.). Αγιος Ιωάννης Χρυσόστομος Σήμερα η Παληόχωρα θεωρείται ο Μυστράς των Κυθήρων. Παρά τη μέτρια διατή- 2. Αγιος Γεώργιος Καλουτσι- ρηση των κτισμάτων της, επιβεβαιώνει την αρχιτεκτονική της ύστερης Βυζαντι- άνων 3. Αγιος Ιωάννης ο Δρα- νής περιόδου, αναδεικνύει την νοοτροπία των ανθρώπων που την κατοίκησαν, πανέζος 4. Παναγία Μεσο- προσφέρει στον επισκέπτη ένα διαφορετικό “ταξίδι στα Κύθηρα". χωρίτισσα 5. Αγία Τριάδα 6. Σωτήρας ο Καλουτσιάνικος. Τα δύο μεσαιωνικά σύνολα, Κάστρο και Μέσα Βούργο μαζί με το μοναδικής ομορ- φιάς τοπίο που τα περιβάλλει συνθέτουν ένα εξαιρετικής σημασίας ιστορικό και πολι- τιστικό μνημείο.  ΚΥΘΗΡΑΪΚΕΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΞΟΤΗΣ: ΑΞΕΧΑΣΤΕΣ ΓΕΥΣΕΙΣ ΓΕΥΣΕΙΣ ΦΥΡΡΟΓΗ ΣΤΟΝ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΟΥ λειτουργεί από το 1979, χειμώνα - ΟΝΕΙΡΟΥ ΚΑΛΩΣ ΗΡΘΑΤΕ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑ, το νησί της Αφροδίτης και του καλοκαίρι, το εστιατόριο “Τοξότης” το οποίο και αποτελεί στέκι γαστρονομικής ουράνιου έρωτα. Κατά ΔΕΝ ΝΟΕΙΤΑΙ ΤΑΞΙΔΙ στα απόλαυσης. Ο Γιάννης Καραβουσάνος, μαζί με την παραμονή σας στο Κύθηρα αν κανείς δεν επι- την οικογένειά του, παραδίδουν κάθε βράδυ νησί μας, μην παρα- σκεφτεί και δεν δοκιμάσει μαθήματα γνήσιας ελληνικής κουζίνας και όχι λείψετε να επισκε- από τη θαυμάσια “συλλογή” μόνο, χρησιμοποιώντας αγνά κυθηραϊκά προϊ- φτείτε το κατάστημά ποιοτικών κυθηραϊκών προ- όντα και προσφέροντας τσιριγώτικο βαρελίσιο μας για να γευτείτε ϊόντων του Σταύρου (κατά- κρασί. τα μοναδικά κυθηρα- στημα «STAVROS») κοντά στο Ακριβώς δίπλα στο εστιατόριο στο κατάστημα ϊκά προϊόντα, μεταξύ Αρχαιολογικό Μουσείο της Παραδοσιακών προϊόντων Τοξότης, της Εφης των οποίων ξεχωριστή Χώρας. Εδώ και πολλά χρόνια Καραβουσάνου-Βενέρη και του συζύγου της θέση καταλαμβάνει η ο Σταύρος Εμμανουήλ ψάχνει Χαράλαμπου, διατίθενται όλα τα προϊόντα Φατουράδα. σε όλα τα χωριά του νησιού, της κυθηραϊκής γης που με γνώση και μεράκι Πρόκειται για το κατε- γνήσια τσιριγώτικα παρα- συλλέγει ο Χαράλαμπος διατρέχοντας όλο το ξοχήν ηδύποτο της κυθηραϊκής αριστοκρατίας, το οποίο ξυπνά δοσιακά προϊόντα γεμάτα νησί. νοσταλγικές μνήμες από άλλες, ρομαντικές εποχές. Η μοναδική από το όνειρο του “παλιού” Το μεράκι όμως της οικογένειας δεν σταματά εδώ αλλά επεκτείνεται και στο της γεύση και άρωμα οφείλεται στο ότι είναι φτιαγμένη εξ ολο- εργαστήριο παραδοσιακών ζυμαρικών, όπου παράγονται όλα τα είδη ζυμαρι- κλήρου από τσίπουρο και δεν περιέχει χρωστικές ή συντηρητικά. κών με αγνά υλικά (γάλα, αυγά, σιμιγδάλι) και τις παραδοσιακές συνταγές των Η παρουσία του γαρύφαλλου και της κανέλας όχι μόνο της δίνουν γιαγιάδων. Τα ζυμαρικά Τοξότης θα τα βρείτε σε όλα τα καταστήματα τροφίμων την γεύση και το χρώμα αλλά και δένονται αρμονικά με την σπιρ- των Κυθήρων. τάδα του μανταρινιού. Αξίζει να σημειωθεί πως η γνήσια, κυθηρα- Η επιμονή, η γνώση και το μεράκι του Γιάννη επιβραβεύτηκαν φέτος κατα- ϊκή Φατουράδα φτιάχνεται από τσίπουρο και όχι από οινόπνευμα κτώντας το Βραβείο Ποιότητας και Γνώσης στον πανελλαδικό διαγωνισμό του ποτοποιίας. Ακόμα, η κλασική φατουράδα έχει μόνο μια γεύση, Estiatoria.gr. Διαγωνίστηκαν 27.000 εστιατόρια, διακρίθηκαν 82 και ανάμεσα την Κανέλα-Γαρύφαλλο-Μανταρίνι. Οποιαδήποτε άλλη «γεύση» τους ο πολυτάλαντος "Τοξότης". δεν μπορεί να ονομάζεται Φατουράδα. Ελάτε στο κατάστημά μας Παραδοσιακά προϊόντα ΤΟΞΟΤΗΣ, Λιβάδι, τηλ. 27360-31781, 6944-671859 “Φυρρογή” για να την δοκιμάσετε! ΦΥΡΡΟΓΗ, Ποταμός & Χώρα, τηλ. 27360-33654, 6972-118656 και του αξεπέραστου. Στο ΑΙΟΛΟΣ κατάστημά του μας δίνει την ΜΕΛΙ «ΑθάΜΑΡΙ» ΚΑΙ ΟΛΑ ΜΕΛΙ-ΓΑΛΑ ευκαιρία να απολαύσουμε ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΜΠΟΡΙΟ, την ανακύκλωση υλικών, τους Η ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΑΙ Η ΜΑΡΙΑ ΠΡΩΤΟψΑΛΤΗ συνεχίζουν την με μάτια, μύτη και στόμα την αφανείς καλλιτέχνες που φτιάχνουν αριστουργήματα παράδοση της οικογένειας πραγματικά μεγάλη ποικιλία στη χώρα μας και αλλού υποστηρίζει το βιβλιοπωλείο στη μελισσοκομία. Γεννη- ποτών, γλυκών και προϊ- ΑΙΟΛΟΣ (Χώρα) στα Κύθηρα. Θα βρείτε χειροποίητα δώρα μένες και μεγαλωμένες στα όντων που διαθέτει. Γιατί για το σπίτι, δώρα από ανακυκλώσιμα υλικά, αντικεί- Μητάτα δεν βλέπουν την μόνο εκεί μπορείτε να δοκι- μενα δίκαιου εμπορίου και πολλά άλλα. Ας κάνουμε τον παραγωγή μελιού σαν ευκαι- μάσετε (στην κυριολεξία!) τα κόσμο μας καλύτερο. τηλ. 6974805834 ριακή απασχόληση αλλά σαν περισσότερα από τα προϊό- τρόπο ζωής. ντα του νησιού με κουταλάκι Στα γραφικά δρομάκια, ανα- ΘΥΜΑΡΙΣΙΟ ΜΕΛΙ και πιατάκι, όπως στο σπίτι ζητήστε το ΑΠΛΥΝόΡΙ... και της γιαγιάς! Σίγουρα κάποια όλα μέλι – γάλα. Θα χαρούν Ο ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ από το 1967 τροφοδοτεί με αγνό θυμαρίσιο απ’ όλες τις γεύσεις θα σας να σας μιλήσουν για τη δου- μέλι τα νοικοκυριά. Δοκιμάστε το! Θα τον βρείτε στις συναρπάσει. λειά τους, για τις μέλισσες και ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΕΣ, τηλ.: 27360-38100, 6973.010674 Στο “STAVROS” θα δοκιμάσετε τα όνειρά τους. Μαρία και Αθανασία Πρωτοψάλτη, Μητάτα τη Φατουράδα (ηδύποτο 27360-33010 ΑΝΟΙΞΤΕ ΤΑ ΓΛΥΚΑ ΠΑΝΙΑ από κυθηραϊκό τσίπουρο και κανελογαρύφαλα), τις σπι- ΧΕΡΟΒΟΛΟ ΣΤΟΝ ΠΟΤΑΜΟ ΕΙΤΕ ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ το πασίγνωστο ιερό προσκύ- τικές Μάντολες (καραμελω- νημα της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, είτε επιλέ- μένα αμύγδαλα), το Μπου- ΕΝΑΣ ΜΙΚΡΟΣ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ όπου ξετε να χαλαρώσετε στην απομακρυσμένη παρα- ντίνο, τους Ροζέδες και τα μπορείς να βρεις φυτικά, θεραπευ- λία Μελιδόνι, θα βρείτε μπροστά σας τα φουσκω- Κούμαρα (παραδοσιακά τικά προϊόντα και χειροποίητα είδη μένα λευκά πανιά ενός πλήρως ανακαινισμένου γλυκά της Χώρας) τα γλυκά δώρων. ανεμόμυλου: είναι το εργαστήριο και εκθετήριο κουταλιού Μοσχάπιδο, Μία μεγάλη συλλογή από αντηλι- Της Μαρίας, το σπίτι των παραδοσιακών γλυκών Μαστός της Αφροδίτης (... ακά προϊόντα, αντιγηραντικές κρέ- της Μαρίας. Σε συνεργασία με το σύζυγό της αν τα προλάβετε), Κουφέτο μες και μάσκες προσώπου αλλά και Γιώργο που συλλέγει στη φύση τα περισσότερα και Σύκο. Δοκιμάσετε το θεραπευτικά λαδάκια: βάλσαμο, υλικά που χρησιμοποιεί η Μαρία για τα γλυκά και εκλεκτότερο θυμαρίσιο μέλι χαμομήλι, λεβάντα, καλέντουλα τα τουρσιά της, έχει οργανώσει μια οικογενειακή Κυθήρων και Αντικυθήρων έχουν ετοιμαστεί για εσάς. Υπέ- επιχείρηση που περιλαμβάνει τα δυο παιδιά τους, και το θρεπτικότερο μέλι που ροχες κρέμες από μελισσοκέρι, μεγάλη ποικιλία από βάμματα τον Αντώνη και την Ελένη. Στο χώρο της Μαρίας υπάρχει, το ρεικόμελο. βοτάνων που ενισχύουν και τονώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα στις Καλοκαιρινές, θα μπορέσετε να προμηθευ- Ο Σταύρος όμως δεν προσφέ- αλλά και σαπούνια που ταιριάζουν στις δικές σας ανάγκες, όλα τείτε αμυγδαλωτά και ροζέδες, πάστα μήλου, ξεροτήγανα (γνωστά, αλλού ρει μόνο γευστική ποιότητα συγκεντρωμένα σε ένα χώρο. ως δίπλες), τα περιζήτητα γλυκά του κουταλιού σύκο, κυδώνι, σαγκουίνι και και μοναδικότητα. Στον ίδιο Ταυτόχρονα, το πάθος της Σοφίας δημιούργησε μοναδικές ραφτές περγαμότο, καθώς και μια σειρά τουρσιά όπως αγκινάρα, κάπαρη και κρίταμο. χώρο διαθέτει και εκλεκτά τσάντες πλάτης, ώμου, πορτοφολάκια, κορδέλες μαλλιών και Ο μύλος της Μαρίας και το γλυκό εργαστήριό της σας περιμένουν. προϊόντα... πνευματικής άλλα ευφάνταστα δημιουργήματα. Αν είστε δε λάτρης των ξύλι- Παραδοσιακά εδέσματα Της Μαρίας, Καλοκαιρινές, 27360-31188 εργασίας! Δεκάδες βιβλία που νων αντικειμένων, είστε στο σωστό μέρος! Αναμνηστικά δώρα, Χώρα 27360-31678 - Maria's Sweets & More, Λιβάδι, 27360-39077 απευθύνονται σ’ αυτούς που διακοσμητικά αντικείμενα, σφεντόνες και σπαζοκεφαλιές. Αλλά ψάχνουν ποιότητα και μόνο! και δερμάτινα σανδάλια για τον άντρα, τη γυναίκα και το παδί με Επισκεφθείτε τον. Αξίζει! ή χωρίς διακόσμηση. Το κάθε ένα μοναδικό! ESPRESSO BAR «ΤΟ ΚΑΜΑΡΙ» STAVROS, Χώρα, τηλ. 27360- Και κυρίως, προϊόντα του “Χερόβολου” μπορούν να έρθουν σε σας 31857, 6976-680884 όπου και αν βρίσκεστε-παγκοσμίως, με ένα τηλεφώνημα ή e-mail. ΕΑΝ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΔΟΚΙΜΑΣΕΤΕ τον Espresso της ζωής σας από τους ειδικούς www.kytherian-products- Χερόβολο, Ποταμός, τηλ.: 27360-38072, 6976.828757 του καφέ, παραλλαγές και συνταγές stavros.gr [email protected] fb: Herovolo από χαρμάνια εξωτικά και άρωμα ποιό- τητας και γεύσης, τότε όταν θα έρθετε στο Μυλοπόταμο για να θαυμάσετε τον καταρράκτη, τους νερόμυλους, το ηλι- οβασίλεμα στο κάστρο της Κάτω Χώρας, ελάτε να μας βρείτε στη λιμνούλα με τις πάπιες στο espresso bar «το Καμάρι». Σε ένα κτίριο χτισμένο πριν το 1900 δοκιμάστε φρέσκα χειροποίητα γλυκά όπως αυθεντική pannacotta και μηλό- πιτα ξεχωριστή, παγωτό Kayak με Βάφλα που μόνο στο Καμάρι θα βρείτε. Επίσης πρωινά, κρέπες, ελαφρά σνάκς και club sandwiches, πραγματικά παγωμένη μπύρα, milkshakes espresso, αλλά και cocktails με φρέσκα φρούτα όλη μέρα, στη δροσερή αυλή μας. ΤΟ ΚΑΜΑΡΙ, Μυλοπόταμος, τηλ.: 27360-33006, www.kafekamari.gr ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ψΥΧΑΓΩΓΙΑΣ 

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΔΗΜΟΥ ΚΥΘΗΡΩΝ - ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑ ΧΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ

ΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΕΣ ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ στο πλαίσιο του Φεστι- Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΡΑΤΣΙΩΤΩΝ διοργανώνει και φέτος την 33η ΓΕΩΡΓΟΚΤΗ- βάλ του Δήμου Κυθήρων είναι οι ακόλουθες: ΝΟΤΡΟΦΙΚΗ έκθεση με πλούσια 28 ΙΟΥΛΙΟΥ: Παρουσίαση βιβλίου της Γεωρ- συλλογή αγροτικών και κτηνοτρο- γίας Κατσούδα, «Το Γλωσσικό Ιδίωμα των φικών προϊόντων καθώς και χει- Κυθήρων», Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών, ροτεχνημάτων λαϊκής τέχνης. θα Βιβλιοπωλείο «Βιβλιόγατος» και Σύλλογος ακολουθήσει, όπως κάθε χρόνο, Φρατσίων, Δημοτικό Σχολείο, Φράτσια χορός στην πλατεία του χωριού. 30 ΙΟΥΛΙΟΥ: Παρουσίαση της ιστορίας της Σας περιμένουμε το Σάββατο 19 Μονής Οσίου Θεοδώρου Κυθήρων από τον Γιάννη Αυγούστου στις 8.30 μ.μ. Μαυρομάτη, προαύλιο Ιεράς Μονής, 19:30 22/7: Ετήσιος χορός Αγροτικού 18 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ: Ομάδα Έρευνας του Ναυαγίου των Αντικυ- Συνεταιρισμού Λιβαδίου, Κάτω θήρων, Παρουσίαση των νέων ερευνών στο Ναυάγιο των Αντικυ- Λιβάδι φωτογραφίαΣΤΑΥΡΟΣ ΤΡΙΦΥΛΛΗΣ θήρων, Συνεδριακό Κέντρο Φρατσίων (παλαιό Δ.Σ.), 21:00 28/7: Ετήσιος χορός στις Καλοκαιρινές, Πλατεία Καλοκαιρινών 22 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ: «Ένας αιώνας συνεταιριστικού κινήματος στα 6/8: Ετήσιος χορός Συλλόγου Αβλέμωνα «Ο Φιλόξενος», λιμάνι Αβλέμωνα Κύθηρα», ημερίδα Ομίλου Κυθηρίων Πανεπιστημιακών, αίθουσα 12/8: Ετήσια Γιορτή Κρασιού Μητάτων, Σύλλογος Μητάτων «Η Μυρτιά», Πλα- Κυθηραϊκού Συνδέσμου (Χώρα), 17:30 τεία «Αλωνάκι», Μητάτα http://www.kythira.gr/greek.htm ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΣ, και στο δικό μας νησί τιμάται η Κοίμηση της Θεοτόκου. Το πρωί Θεία Λειτουργία στην ιστορική μονή της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας και το ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΦΙΛΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ απόγευμα στον Ποταμό από τον ναό της Παναγίας Ιλαριώτισσας περιφορά του επιταφίου της Παναγίας. Δευτέρα 3 Ιουλίου – 7μ.μ. Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοντολι- Ετήσιος χορός Εξωραϊστικού – Πολιτιστικού Συλλόγου Αγίας Πελαγίας, άνικα, Η Τυραννία της Αμάθειας: Διάλεξη του καθηγητή 23/9: Κεντρική Παραλιακή Οδός Αγ. Πελαγίας κυρίου Γεωργίου Δερτιλή. Κυριακή 22 Ιουλίου – 5.30μ.μ. Καραβάς, Αμιραλί Ερευνητικό Κέντρο, Κρυονέρι. Θα επισκεφθούμε με ΤΟΠΟΙ ΛΑΤΡΕΙΑΣ τον καθηγητή Τimothy Gregory και την Δρ. Λίτα Τζωρτο- πουλου, το Ερευνητικό Κέντρο Αμιραλί όπου στεγάζεται ΠΑΝΑΓΙΑ MΥΡΤΙΔΙΩΤΙΣΣΑ Το εικόνισμα της Παναγίας σώθηκε διά θαύματος, όταν το γραφείο των αρχαιολογικών ερευνών του Πανεπιστημίου του το καράβι, που το μετέφερε από την Κωνσταντινούπολη στην Κρήτη, καταποντίστηκε Σύδνεϋ. Στη συνέχεια θα ακολουθήσουμε το νέο μονοπάτι προς από σφοδρή θαλασσοταραχή. Το εικόνισμα βρέθηκε «εν πόαις μυρσινών». Η Μονή το Κρυονέρι και θα καταλήξουμε στα Astarti Hidden Retreats, των Μυρτιδίων πανηγυρίζει στις 24 Σεπτεμ- όπου θα γίνει παρουσίαση των φετινών ερευνητικών εργασιών. βρίου. Για τα μέλη των ΦΜΚ έχουν προγραμματιστεί δύο θαλασσινές ΑΓΙΑ ΜΟΝΗ Αρχικά ήταν ένα φτωχό ξωκλήσι εκδρομές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και αποκλειστικές ξενα- σκεπασμένο με κλαδιά. Μα ο Θόδωρος γήσεις. Πληροφορίες: Ελένη Τζωρτζοπούλου (6977 091117), Κολοκοτρώνης έταξε πως αν ελευθερωθεί η Μαρία Διακάκη (6976 808158). πατρίδα, θα το χτίσει απ' την αρχή. Κράτησε την υπόσχεσή του, κι έτσι χτίστηκε το ωραίο μοναστήρι της Αγίας Μόνης. Εορτάζει στις 6 Αυγούστου. ΑΓΙΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ο όσιος Θεόδωρος, από την Κορώνη μόνασε επί 35 χρόνια στο νησί, ως το 956-958, οπότε εκοιμήθη. Η κάρα του αγίου φυλάσσεται στη Μονή του Οσίου Θεο- δώρου, πολιούχου των Κυθήρων. Γιορτάζει στις 12 Μαΐου. ΑΓΙΑ ΕΛΕΣΣΑ βρήκε καταφύγιο στα Κύθηρα, κυνηγημένη από τον άθεο πατέρα της, ο οποίος όμως τη βρήκε και την αποκεφάλισε. Το άγιο λείψανό της ενταφι- άστηκε στο ιερό βουνό, όπου χτίστηκε εκκλησία και κελιά. Η μνήμη της τιμάται την 1η Αυγούστου. ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑ ΕΝΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ντοκουμέντο της ζωής στο νησί, των κατοίκων του και της ιδιαίτε- ρης κουλτούρας του από την Αμερικανίδα φωτογράφο Κριστίνα Γουίλιαμσον. Η δουλειά της είχε σαν αποτέλεσμα ένα εντυπωσιακό βιβλίο γεμάτο από αυθεντικές φωτογραφίες, που αγγίζουν πολλές πτυχές του νησιού -τοπία, πορτρέτα, εσωτερικούς χώρους. Αποτυπώνει μία αξιοσημείωτη στιγμή της ιστορίας του τόπου-σαν σε μια κάψουλα του χρόνου. Εκδόθηκε από το Kytherian World Heritage Fund. Διαθέσιμο στα καταστήματα: Βιβλιόγατος (Χώρα & Λιβάδι), Το βιβλιοπωλείο (Ποτα- μός), Ελίχρυσος (Μυλοπόταμος), Μίνι Μάρκετ (Αβλέμωνας), Πλέοντας (Αγία Πορτρέτο του Παναγιώτη Γερακίτη από το Πελαγία). βιβλίο Ενας χρόνος στα Κύθηρα Επίσης διατίθεται στα βιβλιοπωλεία Παπα- σωτηρίου, στο αεροδρόμιο και σε όλη την Ελλάδα. www.oneyearonkythera.com

Ελάτε στο πα- ραδοσιακό Πα- τητήρι του κυρ Μανώλη να γνω- ρίσετε τα εξαιρε- τικά κρασιά μας. Το μοναδικό ερυθρό «Αρικαρά» και τον πολυμυρωδάτο λευκό «Πετρουλιανό» σε ένα ταξίδι παράδοσης και γεύσης.

Οικισμός ΤΣΙΚΑΛΑΡΙΑ ΚΥΘΗΡΑ ΔΕΥΤΕΡΕΒΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, 27360-31030 6944770161 6976051279  ΠΟΛΥΤΙΜΕΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΙΚΟΝΩΝ ΣΤΗ ΜΥΡΤΙΔΙΩΤΙΣΣΑ ΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΧΑΡΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΙΟΔΩΡΙΑ του κυρίου Γεωργίου Στάθη, ενός Κυθήριου της κείμενο και φωτογραφίες του Σταύρου Τριφύλλη διασποράς, το Μουσείο των Μυρτιδίων έγινε επιτέλους πραγματικότητα. Το Μουσείο εγκαινιάσθηκε και άνοιξε επί- σημα στις 24 Σεπτεμβρίου 2016, την ημέρα που τιμάται η εύρεση της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας μας. Ο κ. Γεώργιος Στάθης, που κατάγεται από το χωριό Άγιος Ηλίας, έδωσε την χρηματική δωρεά για την δημιουργία του Μουσείου των Βυζαντι- νών εικόνων στην Ιερά Μονή των Μυρτιδίων, εις μνήμη των

φωτοΣΤΑΥΡΟΣ ΤΡΙΦΥΛΛΗΣ γονέων του και της επί 40 χρό- νια αγαπημένης του συζύγου Joan. Η Joan κατά την διάρκεια των επισκέψεων της στο νησί έβρισκε στον Ο Μητροπολίτης Κυθήρων και Αντικυθήρων κ.κ. Σεραφείμ οδεύοντας προς την Κερά του Φόρου χώρο της Ιεράς Μονής γαλήνη και παρηγοριά στην εικόνα της Παναγίας της ΓΙΑ ΑΥΤ0ΥΣ που επισκέ- προκειμένου να τελέσει τον Εσπερινό. Μυρτιδιώτισσας. πτονται τα Κύθηρα το τρίτο Ο ασφαλής χώρος του Μουσείου περιλαμβάνει Βυζαντινές και Μεταβυζαντινές δεκαήμερο του Αυγούστου, εικόνες του 15ου-19ου αιώνα και υπόκειται υπάρχει μια πολύ ιδιαίτερη, στους νόμους της Μουσειολογίας και Μου- άγνωστη σε πολλούς ιερή σειογραφίας. παράδοση. Είναι η Θεία Η ιερή εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρα- Λειτουργία στην Κερά του τούσας με το χαρακτηριστικό μαυρισμένο Φόρου στις 23 Αυγούστου κι πρόσωπο, βρέθηκε στις μυρτιές από ένα μικρό ο εσπερινός στις 22 Αυγού- βοσκό μεταξύ του 1100 και 1400 μ.Χ. Ο βοσκός στου, στην Παλιόχωρα, προς τιμή της Παναγίας έχτισε ένα μικρό εκκλη- το πιο σημαντικό Κάστρο σάκι στην τοποθεσία όπου βρέθηκε η εικόνα. του νησιού μας. Στην πολύ Αργότερα, το 1841, ο μοναχός Αγαθάγγελος παλαιά αυτή εκκλησία με Καλλίγερος μαζί με την συμμετοχή του κόσμου την ονομασία “Η Κερά του άρχισε την ανέγερση του Ιερού Προσκυνήμα- Φόρου”, η Θεία Λειτουργία τος όπως το βλέπουμε σήμερα. τελείται προς τιμήν της Από- Πολλές γενιές Κυθηρίων οικογενειών ανά δοσης της Υπεραγίας Θεοτό- την υφήλιο, και μη, έχουν στα σπίτια τους κου, δηλαδή των εννιάμερων από την Κοίμηση της Πανα- Ο Γεώργιος και η Joan Στάθη αντίτυπα της ιερής εικόνας της Παναγίας της Μυρτιδιώτισας, η οποία παρέχει στους ανθρώ- γίας μας, που εορτάζεται στις πους πάντα προστασία, παρηγοριά και ελπίδα. 15 Αυγούστου. Στα εγκαίνια ο Μητροπολίτης Κυθήρων και Αντικυθήρων κ.κ. Σεραφείμ ευχα- Πριν από 600 περίπου χρό- ρίστησε θερμά όλους όσους συμμετείχαν στην δημιουργία του Μουσείου νια, η Παλιόχωρα ήταν μια και στη συνέχεια η αρχαιολόγος, κα Μαρίνα Παπαδημητρίου, ξενάγησε τους ευημερούσα κοινότητα, επισκέπτες. Ο κύριος Γεώργιος Στάθης, στο συγκινητικό λόγο του, ευχαρίστησε ένας τόπος όπου οι άνθρω- τους πάντες και ενθάρρυνε κι άλλους ευεργέτες να βοηθήσουν ενεργά στην ποι ζούσαν και δούλευαν σε προστασία των ιστορικών και πνευματικών θησαυρών των Κυθήρων. αρμονία και θεωρούσαν ότι μπορούσαν να προστατευ- τούν από τις επιθέσεις των ΕΛΕΝΗ ΣΤΟ ΚΑΛΟ! Τούρκων πειρατών. Για πολ- λούς από εμάς η Παλιόχωρα Αποψη της Παλιόχωρας, βυζαντινής πρωτεύουσας των Κυθήρων ΕΙΝΑΙ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΟΥ προς την ωραία εφημερίδα σας που με είναι η ρίζα των οικογενειών χαρά περιμένω κάθε καλοκαίρι. Αυτή τη χώρος θα σας φέρει σε επαφή με την Ιστορία των Κυθήρων. Αν δεν μας. Αυτοί που επέζησαν έχετε ξαναβρεθεί στη Παλιόχωρα, θα ανακαλύψετε έναν τέλειο φορά όμως θα ήθελα η επιστολή μου αυτή από τις επιδρομές εγκατέλει- να είναι ένας αποχαιρετισμός σε φιλικό χώρο για πνευματική ανάταση μέσα από μία ιδιαίτερη τελετή. ψαν το τότε επονομαζόμενο Είναι επίσης ένας υπέροχος τόπος συνάντησης ντόπιων και άλλων και αγαπητό πρόσωπο που τόσο εκτίμησα κάστρο του Αγίου Δημητρίου αφότου γνώρισα στις Καρβουνάδες των επισκεπτών. Μετά την πρωινή Λειτουργία, απολαύστε τον καφέ και έφτιαξαν χωριά σε άλλα σας και γευστικότατα Κυθηραϊκά γλυκά που προσφέρονται έξω Κυθήρων αυτό το αχώριστο ζευγάρι, την μέρη του νησιού, όπως τον Ελένη και τον Τζίμη, χάρη στους φίλους από την εκκλησία. Ποταμό, τα Τριφυλλιάνικα, Αγαπητοί φίλοι και χωριανοί μην ξεχάσετε!!! μου, Κατερίνα και Βρεττό Στάθη. τα Μελιτιάνικα, τα Λογοθε- Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς από την Ελένη; Ο εσπερινός για τα εννιάμερα της Παναγίας στην Παλιόχωρα τιάνικα, τα Αρωνιάδικα. θα τελεστεί στις 22 Αυγούστου στις 7 το απόγευμα και η Θεία Είναι αλήθεια ότι η Ελένη ήταν μία ξεχω- Οι ιεροτελεστίες αυτές ριστή προσωπικότητα. Μόλις την πρωτο- Λειτουργία στις 23 Αυγούστου στις 8 το πρωί. τη συγκεκριμένη περίοδο Υπάρχουν δύο τρόποι να πάτε στη Παλιόχωρα. Μπορείτε να ακο- έβλεπες σου έκανε εντύπωση η αρχοντιά τελούνται στην Παλιόχωρα και το παράστημά της, λες και προερχόταν λουθήσετε το σηματοδοτημένο μονοπάτι από τα Τριφυλλιάνικα, εκατοντάδες χρόνια, πάντα που αρχίζει δίπλα από τον μικρό ναό του Αγίου Ιωάννη στην πλα- από βασιλικό σόι. Πάντοτε μειλίχια, ακόμα στην ίδια εκκλησία που δια- και όταν δεν γελούσε ένα αδιόρατο χαμό- τεία του χωριού. Η διαδρομή διαρκεί περίπου 40 λεπτά. Αυτός τηρείται σε καλή κατάσταση. είναι ο δρόμος που έπαιρναν παλιά με τα πόδια ή με γαϊδούρια. γελο διαγράφονταν στα χείλη της. Κάτοικος από τα Τριφυλλι- Πόσες φορές στο παρελθόν σε υπέρο- Η άλλη εναλλακτική είναι να αναζητήσετε την επιγραφή προς άνικα διηγείται πως, όταν Παλιόχωρα στον κεντρικό δρόμο ανάμεσα στον Ποταμό και τα Ελένη Κοντολέων (1941-2016) χες μέρες στα Κύθηρα συζητούσαμε με ήταν μικρό παιδί, έξω από τη γυναίκα μου για αυτό το ζευγάρι και Αρωνιάδικα και στη συνέχεια να ακολουθήσετε τον χωματόδρομο. την εκκλησία μετρούσε τρι- Αν έρχεστε από τον δρόμο, μόλις φτάσετε στην Παλιόχωρα στην λέγαμε πόσο καλότυχος ήταν ο Τζίμης που ο μεγάλος του έρωτας, η Ελένη, άντα με σαράντα γαϊδούρια εγκατέλειψε τα πάντα, άφησε την πατρίδα και τους δικούς της και ακολούθησε πλατεία, ακολουθείστε το μικρό μονοπάτι που οδηγεί κάτω στην σταθμευμένα! Εναπόκειται εκκλησία. Πληροφορίες: [email protected] το δρόμο της καρδιάς της για να βρίσκεται κοντά στον αγαπημένο της! στη δική μας γενιά να δια- Ευτύχησαν και οι δύο και η γέννηση του γιου τους, Παναγιώτη, και αργότερα η τηρήσουμε αυτή την ιδιαί- ΓΛΥΚΑ ΚΑΙ ΚΑΛΟ γέννηση της μοναδικής εγγονούλας τους Κατερίνας, ήταν τα επιστεγάσματα τερη ημέρα θείας λατρείας. της αγάπης τους! Θα ήταν μεγάλο κρίμα να Το "Γλύκα και Καλό" άνοιξε πριν δυο χρονια στην περιοχή των Δυστυχώς όμως, όπως πάντα, η ζωή μας δείχνει και τη σκληρή και αμείλικτη πάψουν να υπάρχουν οι τελε- Κοντολιάνικων στα Κύθηρα. πλευρά της και αυτή τη φορά την έδειξε και στην Ελένη. Και όμως! Η Ελένη τές εκείνες που οι πρόγονοί Ζαχαροπλαστική σε πιο δημι- κράτησε, έκανε υπομονή, δεν έχασε το κουράγιο της, δεν βαρυγκομούσε, δεν μας μεριμνούσαν με περισσή ουργική μορφή με ποιοτικά υλι- παραπονιόταν, γιατί είχε κοντά της τον Τζίμη: την αγάπη της, τον βράχο που την αγάπη και σεβασμό. κά, πρωτότυπες συνταγές που στήριξε και που δεν έλειψε στιγμή από κοντά της μέχρι τέλους. Συμμετέχοντας στην ιερο- αναδεικνύουν τις γεύσεις των Όπως αποχαιρετήσαμε με δάκρυα στα μάτια τα αγαπημένα μας πρόσωπα που τελεστία θα έχετε τη δυνα- υλικών, χωρίς να βαραίνουν έφυγαν για πάντοτε, έτσι, το ίδιο κάνουμε και τώρα για την Ελένη. τότητα της εξερεύνησης και από υπερβολική ζάχαρη. Αυτό όμως που πιστεύω και λέω τώρα στον αγαπητό μου φίλο Τζίμη είναι ότι των άλλων ναών και κτισμά- Παραδοσιακές γεύσεις Κυθή- «οι αγαπημένοι μας που έφυγαν υπάρχουν πλέον μονάχα στην καρδιά μας και των αυτού του εντυπωσιακού ρων όπως μπιζέδες, ροζέδες, πάστα μήλου, ξεροτήγανα ιδανικά ακόμα βαθύτερα – για πάντα!». κάστρου. Θα σας αιχμαλωτί- κεράσματα για ένα γάμο ή μια βάφτιση. Μανώλης Μαραγκάκης, ένας παντοτινός φίλος σει η θέα και ο περιβάλλων Κοντολιάνικα 27360-38004 ΜΙΚΡΕΣ ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΕΣ  Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΥΘΗΡΩΝ, Ο ΜΙΚΡΟΣ - Ο ΜΕΓΑΣ Ανδρέας Κουτσουβάς του Δημήτρη Κουτραφούρη Κυκλοφορεί πάντοτε με την Ιφιγένεια, την σκυ- λίτσα του. Πριν πενήντα χρόνια σπούδασε φι- ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΑΣΗ απέναντι στην πραγματικότητα^ δεν αμφιβάλλω γι’ αυτό. λοσοφία στο Μόναχο. Του αρέσει να μιλάει και Αλλά, δυστυχώς, για μια ορισμένη πολιτική πτέρυγα, κριτική στάση σημαίνει στερεότυπα επικριτική μιλάει για τα πάντα: την αρχαία Ελλάδα και το επίθεση κατά προσώπων και των επιλογών τους. Θεωρώ πιο ενδιαφέρον και ωφέλιμο να ψάχνω, να Άγιον Όρος, για τον Πλάτωνα και τον Κάλβο, για βρίσκω και να αναδεικνύω το ‘‘καλό κομμάτι’’ της ψυχής και της δράσης των συνανθρώπων μας. το αρχιπέλαγος με τα νησιά του και τους φάρους Το κομμάτι που σημαδεύει –έστω για μια στιγμή– αλληλεγγύη, χαρά ζωής, πίστη στον πλησίον, τους, για τα Χωρεάνικα λαγκάδια του Καραβά και δικαιοσύνη κι ελευθερία. Κι όλ’ αυτά χωρίς καμμία μεταφυσική εγγύηση. τις αλπικές βουνοκορφές, για τους ουρανιώνες Η στιγμή που το βλέμμα διασταυρώνεται με τη μοναχική πορεία ενός ανθρώπου, ο οποίος λογοδοτεί της δύσης, το λυρικό τραγούδι, το σκάκι και τις όχι στην κοινή γνώμη αλλά στην συνείδησή του, είναι μια στιγμή αποκαλυπτική. Κι είναι βαθειά μέσα βλαβερές συνέπειες του καπνού. μου εδραιωμένη η πεποίθηση ότι πιο κοντά στην αλήθεια της ζωής είναι οι ταπεινοί που αποτελούν Για το πιο απλό πράγμα να μιλήσει μπερδεύει ψυχή και σώμα της κοινωνίας και της ιστορίας, χωρίς κανείς τους να το γνωρίζει και χωρίς κανένας πάντα τον Νίτσε και τον Χάιντεγκερ^ και πολύ να τους το αναγνωρίζει. Γιατί οι μικροί, παρ’ όλο που περνούν συχνά ανώνυμοι, με τις καθημερινές συχνά τον Μαρξ. Είναι πολύ συναισθηματικός. τους πράξεις, με τα λόγια τους, με τις δοξασίες τους ακόμα και με τα λάθη τους, συγκροτούν την Αλλά κάθε φορά που τον αρπάζει η συγκίνηση ηθική και πολιτισμική παρακαταθήκη του τόπου μας. μονολογεί: ο φιλόσοφος πρέπει να κρίνει χωρίς συναισθηματισμούς. Τον φωνάζουν «φιλόσοφο», δεν έχω καταλάβει τιμητικά ή κοροϊδευτικά, πάντως αυτή η λέξη σαν να στέκει εμπόδιο ανάμεσα στους πολλούς και σε εκείνον. Δεν τον χωράει ο τόπος^ έρχεται πάντοτε και φεύγει. Κι έχω φτάσει να πιστεύω ότι Δέκα χρόνια μετά, τον ακο- Κατερίνα Σοφίου «φιλόσοφος» αυτό ακριβώς σημαίνει^ να μην σε χωράει κανένας τόπος. λούθησα. Καινούργιες πα- Δεν ήξερε πολλά γράμματα ρέες. Όχι το ίδιο συμπαγείς. αλλά σκάρωνε μαντινάδες και Με περισσότερη ποικιλία. Ο Γιώργος Κάφκος τις έγραφε με τα ιερογλυφικά Νώντας ήταν παντού. Στον της σε πρόχειρα φύλλα χαρτί Σύριζα κι εκτός, στη Φιλαρ- «Βουλιάζει όποιος σηκώνει τις μεγάλες πέτρες» που έχωνε εδώ κι εκεί. Διηγιό- μονική, στην Ομάδα διάσω- έγραφε ο Σεφέρης. Μα ο Γιώργος δεν βούλιαξε. ταν παλιές ιστορίες, ανέχειας σης, ψαράς και ταβερνιάρης, Πήρε τον δύσκολο δρόμο για τα πάνω... κι απαντοχής, στις αγροτικές οργανοπαίκτης και τραγουδι- Μου έλεγε συχνά: «όλα είναι ένα». Τώρα οδεύει εργασίες και στην καθημερινή στής, φορέας κι αγωγός ευ- για τα εκεί, στην καρδιά του Ενός. ζωή των χωριών. Κατέβαινε Τον γνώριζα από τα πρώτα μου χρόνια στο νησί. στην πλατεία, χαιρετούσε όλο Στις εκθέσεις του και στα καφενεία της Χώρας. τον κόσμο και πείραζε μόνον Με συγκινούσε η ανάγκη του για αλήθεια πάνω όσους συμπαθούσε. Δεν μπορούσε να αναπνεύσει από το άσθμα από την αγάπη του για την ομορφιά. Σκληρός αλλά χαμογελούσε αδιάκοπα κι έκανε τον Ποταμό να λάμπει απ’ με την πέτρα και τρυφερός με τους ανθρώπους, το αστραποβόλο πνεύμα και το γέλιο της. Έφυγε ξαφνικά τον ακούραστος με την τέχνη του κι ακατάπαυστα Σεπτέμβριο... ονειροπόλος, αδιαπραγμάτευτα ευγενής κου- βαλούσε κάτι μυστικό κι έδινε την αίσθηση ότι Ανδρέας Στάθης δεν είχε βλάψει ποτέ ούτε μυρμήγκι. Το υλικό αποκτούσε στα χέρια του, στα μάτια του, στα λόγια του άλλην αξία^ την καλλι- Τον συναντώ χρόνια τώρα με το τεχνική μεγαλοπρέπεια των ευτελών πραγμάτων. μηχανάκι του να ανεβοκατεβαί- Αν πρέπει να κρατήσω μόνο ένα πράγμα από εκείνον θέλω να θυμάμαι ότι νει Χώρα – Καψάλι και να ανάβει υπήρξε ο πιο αληθινά και ουσιαστικά ανεξάρτητος καλλιτέχνης χωρίς δεσμεύ- στη σειρά όλα τα προσκυνητά- σεις απέναντι σε τοπικές εξουσίες και μικροσυντεχνίες, χωρίς συμβιβασμούς ρια από τον Άγιο Αντώνιο μέχρι και βολέματα που σκοτώνουν την τέχνη, χωρίς εξαγορασμένους επαίνους κι την Αγία Σοφία στις Σπηλίες. ίσως με την ελάχιστη μπορετή εξάρτηση από τα εγκόσμια. Στέρεα γήινος κι Αναρωτιέμαι: τι νόημα έχει μια ευφάνταστος, ταπεινά χειρωνακτικός (με την πλήρη ετυμολογική σημασία, φλόγα που σβήνει; Μα εκείνος ρύτατης κουλτούρας, τολμώ ως Άναξ Χειρών), ανέπνεε μέσα στο μεταφυσικό με τα πιο παράξενα όνειρα μου δίνει, μάλλον χωρίς να το διαρκώς σαρκωμένα μπρος στα μάτια του. Το πνεύμα του ανάλαφρα παιδικό κι καταλαβαίνει, την απάντηση να πω Ποιητής. Γιατί όποιος κουβαλάει τόσους στίχους, η αθώα ψυχή του κινούσαν τους βαρύτερους όγκους. Πόσο να αντέξει κανείς που χρειάζομαι, καθώς κρατά την διαδρομή από την βαρύτητα στο όνειρο και πάλι πίσω; την πίστη αναμμένη, με μικρές, τραγούδια, τσιτάτα, ατάκες σιγανές, καθημερινές πράξεις. από ταινίες, ανέκδοτα και Κι ίσως η πίστη δεν είναι άλλο από αυτό ακριβώς, μια επανάληψη λόγια –έστω και ξένα– μέσα κινήσεων χωρίς δόγμα και πολλή θεωρία^ και κυρίως η εμπιστο- στο κεφάλι του είναι κατά σύνη στον Πατέρα ότι δεν μπορεί και δεν πρέπει να λείπει από κάποιον τρόπο ποιητής. τις ώρες της μεγάλης απορίας. Τον θυμάμαι στην Βαρκούλα, στα γλέντια, στους συλλό- Γιώργος Κανέλλης γους, στις οργανώσεις, στις εκδηλώσεις, παντού. Τον θυ- Ήρθε στα Κύθηρα κουβαλώντας την κλασσική του αρματωσιά. μάμαι τρυφερό με τους παλι- Καμμιά φορά, μου δείχνει παλιές φωτογραφίες από θεατρικούς ούς φίλους, θυμωμένο όταν διαγωνισμούς και βραβεύσεις το Όχι έγινε Ναι, έτοιμο για –δεν ξέρω– με καμάρι ή με πα- σύγκρουση αλλά πρόθυμο ράπονο; Συγκρότησε κι εκπαί- για αγάπη, πάντα αυθόρμη- δευσε έναν εξαιρετικό θίασο το και χωρίς πόζα. Θυμάμαι, νέων ανθρώπων. Ανέσυρε το επίσης, μια μεγάλη συζήτη- ταλέντο που ενστικτωδώς φέ- ση – εκμυστήρευση για τα ρει ο καθένας μέσα του. Σκόρ- αδιέξοδα του τρίτου δρόμου. Θα κλείσω με έναν που θέλησε να κρατηθεί στην ανωνυμία. Μπήκε στην τρά- πισε γέλιο με έργα ελαφρού Θυμάμαι, ακόμα, την τελευ- πεζα. Ευθυτενής, ταπεινός, φτωχικά ντυμένος. Ήθελε να στείλει πεντακόσια ρεπερτορίου, τα οποία στο ταία φορά^ όταν τραγούδη- ευρώ σε έναν λογαριασμό ανοιγμένο στην Τράπεζα της Ελλάδος για την στήριξη κορύφωμά τους κάνουν διεισ- σε στου Καρίνου φοβόμουν προσφύγων. δυτική ανάλυση στην τρέχου- ότι θα ήταν η τελευταία και – Τι δουλειά κάνετε; τον ρώτησα. σα κοινωνική ζωή. Μας συνέστησε τον Μπρεχτ και τον Τσέχωφ δεν βρήκα το κουράγιο να – Γεωργός, μου απάντησε. Τέλειωσα Ανωτάτη Σχολή στην Αθήνα αλλά δεν έκανα δείχνοντας την λαϊκή ρίζα της μεγάλης δημιουργίας. Υποστήριξε κάτσω να τον ακούσω. Τον ούτε για εμπόριο ούτε για επιχειρήσεις. Έτσι, επέστρεψα και ασχολήθηκα με παράλληλες δράσεις (μουσικές παραστάσεις, κινηματογραφικό αποχαιρέτησα την επομένη αγροτικές εργασίες. σεμινάριο, αφηγήσεις προφορικής παράδοσης). Και συνεχίζει... που έφευγε για την πατρίδα. – Και θα στείλετε τόσα χρήματα σε ανθρώπους που δεν γνωρίζετε! Πιέζαμε τον εαυτό μας να – Έχω μια σύνταξη και μου περισσεύουν κάθε μήνα λίγα χρήματα. Τα βάζω ελπίσουμε ότι θα τα κατα- Νώντας Βέζος στην άκρη και κάθε τέσσερις-πέντε μήνες τα στέλνω σε εκείνους που δεν τους φέρει. περισσεύει τίποτα. Έτσι δεν κάνουν κι οι άλλοι; Έμαθα το κακό μαντάτο στις Μου έκανε εντύπωση η αθωότητα, η απλότητα και η κομψότητά του, το λιτοδί- Στην Ελευσίνα ήμασταν μια μεγάλη παρέα, οι μισοί ανανεωτικοί 13 του Κουτσού. Το παράλο- αιτο σκαρί του, το λεπτό του ύφος, η γενναιοδωρία του κι η αρχοντιά του. και οι άλλοι μισοί της ορθοδοξίας, οι μισοί του ρεμπέτικου και οι γο ξαναχτυπούσε την πόρτα. Αλλά με εξέπληξε ακόμα περισσότερο, μόλις το συνειδητοποίησα, το λάθος άλλοι μισοί ροκάδες, όλοι πάντως σινεφίλ (η αγία τριάς: Μπουνι- Δεν έψαξα σε κανένα χάρτη. που έκανα για το ποιοι είναι οι φτωχοί και ποιοι οι πραγματικά πλούσιοι του ουέλ, Ταρκόφσκι, Γκοντάρ). Μια μέρα μάθαμε ότι ο Νώντας έφυγε Το Παντού, ξαφνικά, έγινε νησιού^άραγε, οι έμποροι κι επιχειρηματίες που όλο γρινιάζουν ότι τους λεί- και πήγε στα Κύθηρα. Ψάξαμε στον χάρτη, τα εντοπίσαμε, ένα νη- Πουθενά. Και θέλει πολύ πουν χρήματα ή μήπως εκείνος, ένας συνταξιούχος γεωργός, που ακόμα και τα σάκι κάτω απ’ την Πελοπόννησο^ το βρήκαμε εντελώς παράλογο κουράγιο και φαντασία για να ελάχιστα του φτάνουν και του περισσεύουν; ν’ αφήσει το κέντρο της γης για να πάει οπουδήποτε αλλού. Μα το κάνουμε Κάπου Αλλού^ σε εγώ καταλάβαινα ότι η παλιά παρέα ξήλωνε σιγά-σιγά. Κι ο κόσμος ένα άλλο κέντρο, ίσως, εκτός Η σειρά ΜΙΚΡΟΙ ΚΥΘΗΡΙΟΙ φιλοξενείται στην σελίδα Dragonera Left του facebook η οποία γινόταν ένας κύκλος χωρίς κέντρο. του κόσμου τούτου... εξακολουθεί να ενημερώνεται με νέες προσωπογραφίες.  ΠΡΟΣΦΟΡΟ ΕΔΑΦΟΣ ΓΙΑ ΝΕΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ

ΟΙ ΤΣΙΡΙΓΩΤΕΣ ΑΓΑΠΟΥΝ ΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΟΥΣ ΘΕΡΙΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΣΤΟ ΔΙΑΚΟΦΤΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ Frank Van Weerde (Pyrgos House) & Ρήγας Ζαφειρίου (Kythera Hiking) του Γιώργου Λαμπόγλου ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΑ ΚΥΘΗΡΑ ΔΙΑΘΕΤΟΥΝ ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΟ ΔΙΚΤΥΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ που, από τα ΤΟ ΥΠΟ ΣΗΜΑΙΑ ΑΓ. ΒΙΚΕΝΤΙΟΥ Φ/Γ “NORDLAND” είχε αποπλεύ- παλιά χρόνια, συνδέει και τους 64 οικισμούς του νησιού μεταξύ τους. Ωστόσο, σει από το λιμάνι του Πειραιά έμφορτο με PERLITE με προορισμό από τότε που το αυτοκίνητο έγινε το πιο διαδεδομένο μέσο μεταφοράς και το Βέλγιο. Οι καιρικές συνθήκες στην περιοχή ήταν καλές (4 BF). ύστερα από το τελευταίο κύμα μετανάστευσης το '70, τα περισσότερα από Προσάραξε στις 29-8-2000 νότια της βραχονησίδας Μακρόνησος αυτά τα μονοπάτια εγκα- Κυθήρων. Στη συνέχεια γλίστρησε και "κάθισε" στον πυθμένα, ταλείφθηκαν σταδιακά και μένοντας το μισό έξω από το νερό αφού η πρύμνη του πάτωσε χερσώσανε. στα 29 μέτρα. Οι προσπάθειες που έγιναν για την ανέλκυσή του Με σκοπό να δώσουν νέα ζωή στα ξεχασμένα μονο- πάτια, το Pyrgos House και Y.E.S! το Kythera Hiking πήραν την ΣΤΟ ΟΜΟΡΦΟ ΝΗΣΙ των πρωτοβουλία να οργανώ- Κυθήρων, στο Καψάλι, σουν δωρεάν ξεναγήσεις με πραγματοποιείται για τίτλο Winter Sunday Walks δεύτερη συνεχή χρονιά, –Γνώρισε Τον Τόπο Σου. Η το Πρόγραμμα Περιβαλ- ανταπόκριση ήταν πραγμα- λοντικής Εκπαίδευσης τικά αναπάντεχη! Ξαφνικά, και Επικοινωνίας, Κύθηρα τα κυριακάτικα απογεύματα 2017, με την υποστήριξη γέμισαν με ενέργεια, δρά- του Δήμου Κυθήρων. ση και πολλούς φίλους. Από φέτος το πρόγραμμα Στην πρώτη μας βόλτα στο

μετονομάζεται σε Θερινό φωτογραφίατουΒΑΓΓΕΛΗ ΤΣΙΓΑΡΙΔΑ δάσος κοντά στο Γερακάρι Σχολείο, θα διαρκέσει από ήταν άκαρπες. Το ναυάγιο έδωσε μια διαφορετική πινελιά στο και το Πετρούνι συμμετείχαν περίπου 35 ντόπιοι και επισκέπτες. Μετά από 21 1-10 Αυγούστου και απο- Διακόφτι και αποτελεί πια το σήμα κατατεθέν του. Κάτω από το περιπάτους, στις 26 Μαρτίου στην τελευταία βόλτα αυτού του χειμώνα, περισ- τελείται από δύο μέρη: νερό το βυθισμένο σκαρί μάζεψε άπειρους μικροοργανισμούς, σότεροι από 100 άνθρωποι περπάτησαν από τον Αβλέμονα μέχρι το Διακόφτι. – Εκπαίδευση Ενηλίκων χρωματιστά ασπόνδυλα και φυσικά πάρα πολλά ψάρια. Συναντά- Οι Κυθήριοι αγάπησαν τις διαδρομές αυτές. Εκτός από το να είναι ενεργοί και (ομιλίες εκπαίδευσης, με συνήθως χιλιάδες καλόγριες, αλλά και λιγότερους σαργούς, να γνωρίσουν κι άλλους ανθρώπους, απόλαυσαν και τη γνωριμία με μέρη και ταινίες και παρουσιάσεις) ροφούς, μελανούρια, μανάλια, και σπανιότερα τόνους. Μετα- γωνιές του νησιού, που δεν είχαν δει ποτέ πριν. Το περπάτημα στα Κύθηρα – Περιβαλλοντική Κατα- μορφώθηκε σε έναν υπέροχο μεταλλικό ύφαλο γεμάτο υδρόβια δεν είναι μόνο μια σωματική δραστηριότητα. Είναι μια μοναδική εμπειρία παρ- σκήνωση (Environmental ζωή. Είναι ένα από τα ωραιότερα και τα πιο εντυπωσιακά ναυάγια θένων πολιτιστικών τοπίων, είναι η ανακάλυψη ενός πραγματικά αυθεντικού Camp) για παιδιά ηλικίας που υπάρχουν στην Ελλάδα για αυτόνομη κατάδυση. Σε συνδυ- νησιού. Έτσι κι εμείς, διηγηθήκαμε διάφορες ιστορίες για τις τοποθεσίες που 4-12 ετών (ενημέρωση, ασμό με τη διαύγεια και την καθαρότητα των νερών και την πολύ εξερευνήσαμε, συνυφασμένες με την παράδοση των Κυθήρων: τη θρησκεία, παιχνίδι, ζωγραφική και κοντινή απόσταση από τη στεριά το Nordland έχει κερδίσει τις το περιβάλλον, ακόμη και συνταγές μαγειρικής. κατασκευές). Επίσης, οι χειμερινοί μας περίπατοι έδωσαν σε όσους συμμετείχαν την ευκαιρία Δηλώσεις συμμετοχής: καλύτερες κριτικές και προκαλεί ενθουσιασμό σε παρα πολλούς να δουν και να κατανοήσουν το έργο, που έχουμε αναλάβει και το οποίο αφορά [email protected], δύτες που επισκέπτονται το Τσιρίγο κάθε χρόνο. στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου και καινοτόμου δικτύου μονοπατιών, το τηλ. 6985.783607 Για τον επισκέπτη του νησιού ή τον ντόπιο που δεν είναι δύτης αποτελεί μια διαφορετική νότα στο τοπίο, ένα ναυάγιο που το Kythera Hiking. Τον τελευταίο χρόνο, το μήκος του δικτύου έχει διπλασιαστεί Υπεύθυνος προγράμματος: και είναι εμπλουτισμένο με βασικές διαδρομές σε όλα τα μέρη του νησιού, όπως Ευστάθιος Λούπας, Περιβαλ- μισό στέκεται έξω από το νερό και όλοι το φωτογραφίζουν. Για το θεματικό μονοπάτι M44, που συνδέει επτά χωριά γύρω απ’ τα Αρωνιάδικα με λοντολόγος - Περιβαλλοντι- τον δύτη όμως είναι ένα πανέμορφο ναυάγιο και για το νησί ένας σκοπό να αναδείξει την αρχιτεκτονική κληρονομιά του νησιού ή τη διαδρομή κός Εκπαιδευτής κρυφός θησαυρός. Αρκεί να φανταστεί κανείς ότι το ναυάγιο "Ζη- M46, που διασχίζει πέντε πηγές κατά μήκος της ρεματιάς του Καραβά, συναντά νοβία" στην Κύπρο είναι ένα παρόμοιο αλλά λίγο μεγαλύτερο εγκαταλελειμμένους οικισμούς και φτάνει σε έναν από τους σημαντικότερους σιδερένιο καράβι που βυθίστηκε κοντά σε τουριστικό μέρος. Πάνω φάρους στην Ελλάδα, για να καταλήξει στα δροσερά νερά της Πλατειάς Άμμου. από 100.000 δύτες το επισκέπτονται κάθε χρόνο. Όσον αφορά Επιπλέον, έχουν καθαριστεί και καταπληκτικά παραλιακά μονοπάτια, όπως αυτό στα έσοδα, το ναυάγιο "Ζηνοβία", γεμίζει κάθε χρόνο τα ταμεία που συνδέει το Διακόφτι με τον Αβλέμονα ή το Μ4, το οποίο ξεκινάει από τη του κράτους με εκατομμύρια ευρώ. Μάλιστα, ο εκπρόσωπος Χώρα και καταλήγει στο ακρωτήριο του Τράχηλα δίνοντας έτσι την ευκαιρία στον Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΟΔΕΝΑΣ τα του Συνδέσμου Καταδυτικών Κέντρων Κύπρου Jonathan Wilson επισκέπτη να βιώσει τα παράκτια τοπία του νησιού μας. Επιπλέον, εφαρμόζουμε τελευταία δέκα χρόνια ζει ανέφερε πως το βυθισμένο πλοίο αποδίδει ποσό πέραν των 14 σταδιακά ένα νέο, σύστημα σηματοδότησης και εργάζεται στην Αθήνα εκατομμυρίων ευρώ ετησίως!... σε όλα τα μονοπάτια, που δένει αρμονικά με και στα Κύθηρα. Τα Κύθηρα Το Pyrgos House και το την ομορφιά των Κυθήρων. Mε τη βοήθεια είναι για τον Γιώργο ένας τό- Kythera Hiking ξεκινούν του Κυθηραϊκού Συνδέσμου της Αυστραλίας, πος που αγαπά, αλλά κι ένας από τον Νοέμβριο τους έχουμε οργανώσει για πρώτη φορά τη δική τόπος που τον ενέπνευσε να χειμερινούς περιπάτους. μας εργαλειοθήκη, έτσι ώστε να έχουμε όλα ασχοληθεί με την τέχνη. Κα- Θα διοργανώσουν όμως τα εργαλεία που χρειαζόμαστε για τη διάνοιξη θώς τριγύριζε στις παραλίες και μερικούς περιπάτους και σήμανση των μονοπατιών. και τις ακτές του νησιού, με ξενάγηση και το καλο- Ταυτόχρονα έχουμε επισήμως αδελφοποιή- παρατηρώντας τις πέτρες, καίρι, όπως στις 13 Αυγού- σει το μονοπάτι της Χώρας M1 με το San’in σκέφτηκε ότι θα μπορούσε στου στα πλαίσια του Kaigan Geopark Trail που διασχίζει ένα όμορ- να τις χρησιμοποιήσει για Porphyris Festival 2017. φο γεωπάρκο στην Ιαπωνία. Αυτό συνέβη να φτιάξει κοσμήματα. Τον Το πρόγραμμα θα ανακοι- στο πλαίσιο του προγράμματος “Μονοπάτια εντυπωσίασε ότι αυτές οι νωθεί στις σελίδες μας στο Φιλίας” (Friendship Trails) του Παγκόσμιου πέτρες είχαν σμιλευτεί από Τα χαρακτηριστικά του ΝORDLAND ως dive site από το KYTHERA facebook (#pyrgoshouse Δικτύου Μονοπατιών (World Trails Network). τη Μεσόγειο και είχαν απο- DIVE CENTRE: και #kytherahiking). Το Kythera Hiking είναι μέλος αυτού του ορ- κτήσει μια αίσθηση απαλό- τύπος πλοίου: cargo, ημερομηνία ναυπήγησης: 1986, γανισμού από το 2014 μέσω της Κοιν.Σ.Επ. τητας. tonnage: 7.562 grt, διαστάσεις: 127.2 x 11.3 m, υλικό ναυ- Paths of Greece και η τελετή αδελφοποίησης Χρησιμοποιεί κυρίως ακρυλι- πήγησης: ατσάλι. πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του 5ου Παγκοσμίου Συνεδρίου Μονοπατιών κά χρώματα και ζωγραφίζει Βρίσκεται 12,5 μίλια από το Καψάλι. Βάθη από -3,5 ως -29 στο Tottori της Ιαπωνίας τον περασμένο Οκτώβριο, όπου έγινε ειδική αναφορά με πινέλο. Δεν χρησιμοποιεί μέτρα. Δεν είναι προφυλαγμένο από όλους τους καιρούς. Απαι- στο Λευκάδιο Χερν. Τον Μάιο του 2017, αδελφοποιήσαμε και το μονοπάτι M41 ηλεκτρικά εργαλεία. Κάθε τούνται καλές καιρικές συνθήκες. Αρκετά συχνά συναντάμε του Μυλοπόταμου με το Bruce Trail του Καναδά, ένα από τα πιο δημοφιλή κόσμημα είναι μοναδικό, τό- μέτριας έντασης ρεύματα κατά μήκος του πλοίου. Ασφαλέ- μονοπάτια στον κόσμο. Τέλος, ξεκινήσαμε να προετοιμάζουμε τη συμμετοχή σο για τον ίδιο, όσο και για στατο καθότι δεν απαιτείται διείσδυση μια και τα αμπάρια είναι μας στο Tour Natur στο Ντίσελντορφ της Γερμανίας, η οποία είναι η πρώτη μας τον κάθε άνθρωπο που το ανοιχτά. διεθνής έκθεση πεζοπορίας. φορά. Η δουλειά του είναι Όλα αυτά τα κάνουμε γιατί θέλουμε να δούμε το Τσιρίγο να ομορφαίνει και αυστηρώς χειροποίητη και να ευημερεί. Το όραμά μας είναι να συμβάλουμε στην αειφόρο ανάπτυξη των το μέταλλο που χρησιμοποι- Κυθήρων, καθιστώντας το νησί μας έναν από τους κορυφαίους προορισμούς για εί το ασήμι. πεζοπορία στην Ελλάδα. Η πεζοπορία είναι ένα είδος τουρισμού, που αναδει- ΣαÀτα, κεντρικός δρόμος κνύει τον πολιτιστικό και οικολογικό πλούτο του νησιού μας ενώ μας δίνει τη στη Χώρα δυνατότητα να παρατείνουμε την τουριστική περίοδο. Αυτή είναι η αποστολή τηλ. 6978.626150, του Κυθηραϊκού Ιδρύματος Πολιτισμού και Ανάπτυξης, (ΚΙΠΑ) το οποίο διαχει- f/b saitajewelry ρίζεται το πρόγραμμα των μονοπατιών. Αυτό το όραμα μπορεί να γίνει πραγμα- eshop: etsy.com/shop/ τικότητα μόνο με τη συνεργασία όλων μας, του Δήμου Κυθήρων, των τοπικών SaitaJewelry και διεθνών οργανώσεων, εθελοντών από όλο τον κόσμο και των χορηγών μας όπως η Motor Oil Hellas και ο Κυθηραϊκός Σύνδεσμος της Αυστραλίας. Τώρα είναι η καλύτερη στιγμή για να επενδύσουμε στο δίκτυο διαδρομών των Κυθήρων. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΑΣ  ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΝΕΡΟ: ΠΟΛΥΣΗΜΑΝΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΩΝ ΚΥΘΗΡΩΝ του Μάρκου Μεγαλοοικονόμου, γεωλόγος ΟΤΑΝ ΑΝΑΦΕΡΟΜΑΣΤΕ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ των νεοελληνικών γε- ωγραφικών ποικιλιών, των διαλέκτων και των ιδιωμάτων, η επι- ΤΟ ΝΕΡΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ένα πόρου και την κατάρτιση σχεδίων αντιμετώπισης κρατούσα αντίληψη είναι ότι με τη πολυσήμαντο στοιχείο της πλημμυρικών φαινομένων και καταστάσεων ξη- σύνταξη ενός λεξικού ή γλωσσαρί- φύσης των Κυθήρων. Συνή- ρασίας. Όσον αφορά τη ζήτηση απαραίτητο είναι ου ολοκληρώνεται η μελέτη τους. θως όταν αναφερόμαστε σ’ να διερευνηθούν και να ληφθούν υπ’ όψη όλες οι Η ουσιαστική μελέτη μιας γεωγρα- αυτό επικεντρωνόμαστε στη παρούσες και μελλοντικές ανάγκες των χρηστών φικής ποικιλίας, αντιθέτως, απαιτεί σημασία του για την εκπλή- νερού, δηλαδή η υδρευτική και αρδευτική χρήση την πλήρη περιγραφή της σε όλα ρωση των βιοτικών αναγκών και οι αναγκαίες παροχές ύδατος για την εύρυθμη τα γλωσσικά επίπεδά της. Ένα τέ- των κατοίκων και των καλλι- λειτουργία των οικοσυστημάτων του νησιού. τοιο κενό έρχεται να καλύψει η με- εργειών τους, της χλωρίδας Σε σχέση με τη διερεύνηση της προσφοράς πρέ- λέτη της γλωσσολόγου Γεωργίας και της πανίδας του νησιού. πει να εκπονηθεί υδρολογική και υδρογεωλογική Κατσούδα, Το γλωσσικό ιδίωμα των Πέρα όμως από αυτήν την μελέτη σε επίπεδο νήσου, η οποία ενδεικτικά θα Κυθήρων. Περιγραφή και ανάλυση πολύ καθοριστική λειτουρ- έχει τους ακόλουθους σκοπούς: (έκδοση της Εταιρείας Κυθηραϊκών γία του, αποτελεί έναν πα- • Τον προσδιορισμό των επί μέρους υδρολογικών- Μελετών). ράγοντα διαμόρφωσης της υδρογεωλογικών λεκανών του νησιού και την Η μελέτη της κ. Κατσούδα αποτε- ενδιαφέρουσας και ιδιαίτε- εκτίμηση του υδατικού ισοζυγίου τους. λεί μια εμπεριστατωμένη συγχρονική περιγραφή της κυθηραϊκής ρης τοπιογραφίας- γεωμορ- • Τη διερεύνηση των συνολικά διαθέσιμων αποθε- γλωσσικής ποικιλίας σ’ όλα τα γλωσσικά επίπεδα. Επιχειρείται, για φολογίας των Κυθήρων. Σε μάτων νερού, υπόγειων αλλά και επιφανειακών. πρώτη φορά, η επιστημονική ανάλυση ρέοντος προφορικού ιδιω- συνδυασμό με τις μακραίω- Ειδικά για τις επιφανειακές απορροές εκτιμούμε ματικού λόγου, για τον εντοπισμό και την καταγραφή όλων εκεί- νες ενεργές ανοδικές τεκτο- ότι μεγάλο μέρος παραμένει αναξιοποίητο και εί- νων των γλωσσικών φαινομένων που συνθέτουν το ιδίωμα των νικές κινήσεις που υφίσταται ναι αναγκαίο να διερευνηθούν δυνητικές θέσεις Κυθήρων. Η κ. Κατσούδα μελέτησε παλαιότερες ηχογραφήσεις, το νησί, διαμορφώνει με την συλλογής του (π.χ. μικρά φράγματα). ενώ παράλληλα συγκέντρωσε υλικό από χειρόγραφα γλωσσο- ενέργειά του πολλές εκτε- • Τη συλλογή στατιστικών στοιχείων που αφορούν συλλεκτικών αποστολών που είχαν γίνει από άλλους ερευνητές νείς λεκάνες, δενδρόμορφες στις σημερινές αρδευόμενες και μη εκτάσεις, τις καλλιέργειες, την απασχό- πριν δεκαετίες, από γλωσσάρια του κυθηραϊκού ιδιώματος, από κοιλάδες και ρέματα. Κάποια ληση, τον τουρισμό, τα δίκτυα και γενικότερα τις κοινωνικοοικονομικές δρα- τα έργα τοπικών λογοτεχνών, από τον κυθηραϊκό τύπο. από αυτά μάλιστα, όπως του στηριότητες και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Στόχοι της μελέτης της είναι: Μυλοποτάμου και του Καρα- • Την αποτύπωση της ποιοτικής και ποσοτικής κατάστασης των υδροφορέων. - η συστηματική και πλήρης συγχρονική περιγραφή του κυθηραϊ- βά, έχουν συνεχή ροή. • Την καταγραφή των εστιών ρύπανσης. Εκτίμηση των ποσοτήτων και των ποι- κού ιδιώματος σε όλα τα γλωσσικά επίπεδά του και η αναθεώρηση Κατά το προηγούμενο έτος οτικών χαρακτηριστικών των ρύπων. απόψεων που μέχρι σήμερα θεωρούσαν αυθαίρετα το ιδίωμα των 2016, τα Κύθηρα βίωσαν μια Ο Δήμος Κυθήρων μπορεί να λάβει βραχυπρόθεσμα μέτρα για την ορθολογική Κυθήρων ταυτόσημο του κρητικού ή του μανιάτικου ιδιώματος. παρατεταμένη επώδυνη λει- χρήση του νερού, μερικά από τα οποία αναφέρουμε ενδεικτικά: Κι αυτό γιατί, μπορεί η γεωγραφική θέση των Κυθήρων, ανάμεσα ψυδρία, που είχε να παρου- • Ενημέρωση των Δημοτών για την αναγκαιότητα εξοικονόμησης υδρευτικού στην Κρήτη και τη Μάνη, να διαμόρφωσε καθοριστικά τη γλωσ- σιαστεί πολλές δεκαετίες. και αρδευτικού νερού. Παρουσίαση μεθόδων υδρευτικής και αρδευτικής οι- σική ταυτότητα του κυθηραϊκού ιδιώματος, αλλά δεν γίνεται να Πηγάδια στέρεψαν από νω- κονομίας χαμηλού κόστους. Kατά την περσινή χρονιά υπήρχε από πλευράς παραγνωριστεί η κοινή ιστορία που μοιράζονται τα Κύθηρα με τα ρίς, παραγωγικές Δημοτικές του Δήμου μια εκστρατεία ενημέρωσης με έντυπο υλικό και δελτία τύπου για υπόλοιπα Επτάνησα (βενετοκρατία για παραπάνω από τέσσερις υδρευτικές γεωτρήσεις βγή- τα θέματα εξοικονόμησης του νερού, η οποία πρέπει να συνεχιστεί από πολύ αιώνες, αγγλοκρατία, γαλλοκρατία και ρωσσοκρατία). καν εκτός λειτουργίας, στους νωρίς και αυτήν τη χρονιά. - η διάσωση του κυθηραϊκού ιδιώματος, πριν αυτό χαθεί. Κι αυτό οικισμούς εφαρμόστηκαν • Εφαρμογή κατάλληλης τιμολογιακής πολιτικής με στόχο τον περιορισμό της γιατί όλα τα νεοελληνικά ιδιώματα, έτσι κι αυτό βρίσκεται σε πολύωρες και δυσάρεστες σπατάλης και την αποθάρρυνση των Δημοτών ως προς τη χρήση πόσιμου φάση υποχώρησης διακοπές στην υδροδότηση. υδρευτικού νερού (υψηλής ποιότητας) ως αρδευτικού νερού. - η σύγκριση του κυθηραϊκού ιδιώματος με άλλα συγγενή, όπως Ακόμα και τα παραδοσιακά • Θέσπιση οικονομικών κινήτρων προς τους Δημότες για την κατασκευή υδατο- τα ιδιώματα των Επτανήσων, της Μάνης, της Κρήτης και των Κυ- ανθεκτικά στην ξηρασία είδη, δεξαμενών συλλογής βρόχινων νερού (στέρνες), ειδικά στις νέες οικοδομές κλάδων, ώστε να εξακριβωθούν βάσει πλέον συγκεκριμένων δε- όπως οι ελιές, οι σκληρόφυλ- (π.χ. έκπτωση για κάποια έτη στους λογαριασμούς ύδρευσης). δομένων, οι διαδιαλεκτικές αλληλεπιδράσεις. λοι θάμνοι κ.ά., έφθασαν στα • Εγκατάσταση σε όλες τις Δημοτικές γεωτρήσεις πιεζομέτρων, οργάνων για - η καταγραφή αλεξικογράφητων λέξεων αλλά και η ετυμολόγη- όρια της αντοχής τους. Αλυ- τη συστηματική παρακολούθηση της διακύμανσης της στάθμης των γεωτρή- ση μεγάλου αριθμού λέξεων. σιδωτός ήταν και ο επηρεα- σεων. Εγκατάσταση υδρομετρητών σ’ αυτές, εφόσον δεν υπάρχουν, για τον Το έργο συνοδεύεται από cd με ηχογραφήσεις γνήσιου ιδιωμα- σμός του ζωικού βασιλείου, καλύτερο έλεγχο των παροχών και των απωλειών δικτύου. τικού λόγου. με αποτέλεσμα να έχουμε Βέβαια και ο καθένας από εμάς μπορεί να κάνει μικρές παρεμβάσεις εξοικονό- σημαντικές ζημιές στη με- μησης, όπως ρύθμιση στο καζανάκι της τουαλέτας, επισκευή πιθανών διαρροών Στις 28 Ιουλίου πραγματοποιείται η παρουσίαση του βιβλίου λισσοτροφία και γενικότε- στο οικιακό δίκτυο, εγκατάσταση μπαταριών εξοικονόμησης νερού κ.λπ. της Γεωργίας Κατσούδα, «Το Γλωσσικό Ιδίωμα των Κυθήρων» ρα στα ζώα που εξαρτώνται Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να ξεχνάμε μια από τις βασικότερες περιβαλλο- από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών σε συνεργασία με το από τη βλάστηση. Ίσως ήταν ντικές αρχές. Αυτή της πρόληψης. Ή πιο απλά, για να θυμηθούμε ένα παλαιό Βιβλιοπωλείο «Βιβλιόγατος» και τον Σύλλογο Φρατσίων στο η πρώτη φορά στα νεώτερα σύνθημα: «Προσέχουμε για να έχουμε». Και μια προτροπή προς τους επισκέ- Δημοτικό Σχολείο στα Φράτσια. χρόνια που βιώσαμε στα Κύ- πτες του νησιού: Παρακαλούμε και όλους τους επισκέπτες μας, ιδιαίτερα τους θηρα κάτι που δεν έχουμε καλοκαιρινούς μήνες, να περιορίζουν τη σπατάλη νερού για να χαιρόμαστε τα συνειδητοποιήσει όσο θα Κύθηρα όλοι μας χωρίς προβλήματα νερού. έπρεπε: ότι το νερό και ιδίως Ευχαριστώ τον Υδρογεωλόγο του ΙΓΜΕ κο Κων/νο Κοντοδήμο ΦΑΤΟΥΡΑΔΑ, ΟΠΩΣ ΠΑΛΙΑ το πόσιμο νερό δεν αποτελεί για τις συμβουλές και τις επισημάνσεις του. έναν ανεξάντλητο πόρο της ΣΤΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ STAVROS στη Χώρα θα μπορέσετε να φύσης. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» GLASS BOTTOM αγοράσετε τη γνήσια ΦΑΤΟΥΡΑΔΑ γεμάτη από τα υπέροχα Ίσως λοιπόν ήρθε η ώρα να αρώματα της κανέλας και του γαρίφαλου, που είναι η προβληματιστούμε και να ΑΥΤΟΣ Ο ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟΣ από το Θεό και τη φύση τόπος, το νησί των Κυθή- συνέχεια της παλιάς συνταγής που έφτιαχνε αναλάβουμε δράση για την ρων, έχει πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα εδώ και 150 χρόνια η οικογένεια του αντιμετώπιση πιθανών κλι- που εμείς που τα ζούμε δεν δίνουμε μεγάλη Βρεττού στο Λιβάδι. ματικών αλλαγών και ακραί- σημασία. Ο επισκέπτης που μπορεί να συγκρί- Η παράδοση συνεχίζεται! ων καιρικών φαινομένων, νει όμως με άλλα νησιά καταλαβαίνει τη δια- STAVROS, Χώρα, όπως η ξηρασία. Στα πλαίσια φορά αμέσως. τηλ.: 6976.680884, 27360-31857 της αειφόρου διαχείρισης Ένα απ’ αυτά είναι η περιήγηση στη βραχονη- των υδάτινων πόρων του σίδα της Χύτρας αλλά και σε άλλες παραλίες νησιού, προκύπτει μέσο-μα- με το θρυλικό, πια, πλοιάριο «Αλέξανδρος» κροπρόθεσμα η ανάγκη για που όλοι το γνωρίζουν ως “Glass bottom”. την κατάρτιση ενός ολοκλη- Συνήθως σε άλλα νησιά μια παρόμοια περιήγηση είναι διαδικασία ρουτίνας, ρωμένου σχεδίου διαχείρι- απρόσωπη και αυστηρά «μπίζνα». Το project “Glass bottom” όμως είναι εξ ολο- σης. Βασικός σκοπός του κλήρου ανθρωποκεντρικό και βασίζεται μόνο στο μεράκι, την αγάπη, το πάθος παραπάνω σχεδίου θα είναι και την τρέλα του καπετάνιου Σπύρου. η διερεύνηση του υδρολογι- Η διαδρομή είναι πανέμορφη από μόνη της αλλά αυτός ο άνθρωπος τη μετα- κού ισοζυγίου ανάμεσα στη τρέπει σε πανηγύρι. Αυτοσχεδιάζει κάθε φορά, αφουγκράζεται και αισθάνεται ζήτηση και στην προσφορά τους ανθρώπους και τους κάνει να γελάνε και να περνάνε πολύ καλά. Μια ÅðéóêåõÝò åðáããåëìáôéêþí & ïéêéáêþí διαθέσιμου νερού, τόσο στις βραχονησίδα με υπέροχα νερά και χρώματα, μπάνιο και παιχνίδι, ξενάγηση με επί μέρους σημαντικότερες çëåêôñéêþí óõóêåõþí • êåñáßåò • αστεία και το σπουδαιότερο: ένας άνθρωπος που λατρεύει τη δουλειά του, αν υδρολογικές λεκάνες, όσο μπορούμε να το πούμε δουλειά, που δίνει όλη την ενέργειά του, το πάθος του äïñõöïñéêÝò åãêáôáóôÜóåéò • και συνολικά στο νησί. Απώ- και την τρέλα του σ' αυτό που κάνει. åíïéêßáóç & ðþëçóç ç÷çôéêþí åãêáôáóôÜóåùí τερος στόχος του σχεδίου Απέναντι στην οικονομική κρίση και τις τεράστιες ηθικοοικονομοπολιτικές θα είναι η αξιοποίηση των δυσκολίες για τη χώρα μας το νησί έχει να αντιπαραθέσει ένα μοναδικό συγκρι- Panayiotis Kominos 6978.29.20.04 παραπάνω δεδομένων για τικό πλεονέκτημα: ανθρώπους σαν τον Σπύρο Κασιμάτη. Tel: 27360.33.909 την ορθολογική χρήση του Για κρατήσεις: 6974-022079 0 ΚΥΘΗΡΑΪΚΟ ΜΕΛΙ: ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΑΞΙΑ ΓΕΥΣΑΣΘΕ ΚΑΙ ΙΔΕΤΕ ΟΤΙ ΗΔΥ ΤΟ ΜΕΛΙ ΜΑΣ του Γιάννη Πρωτοψάλτη

Η ΜΕΛΙΣΣΑ ΕΜΦΑΝΙζΕΤΑΙ στον πλανήτη μας στην αρχή της τριτογενούς επο- κυψελών. Και είναι αποτέ- χής. Πολύ νωρίτερα από τον άνθρωπο. Η εξαιρετική οργάνωση της κυψέλης και λεσμα της έμπνευσης των η αξιοζήλευτη παραγωγική δραστηριότητα των μελισσών ήταν το ερέθισμα για μελισσοκόμων σύμφωνα με να μετατρέψουν τη μέλισσα σε σύμβολο τέχνης, οργάνωσης, οικονομίας, τάξης, τα μέσα και υλικά που είχαν αγνότητας. Στοιχεία ικανά να εμπνεύσουν συμπεριφορά ατόμων και κρατών. στη διάθεσή τους για τη δη- Η σημασία του μελιού ως γλυκαντικού στοιχείου και η χρήση και των άλλων μιουργία τους. Όλες αυτές οι μελισσοκομικών προϊόντων όπως το κυψέλες είχαν ένα κοινό ση- κερί οδήγησαν τους αρχαίους λαούς μείο. Για να επιθεωρηθεί το της Μεσογείου από πολύ νωρίς στη μελίσσι ή για να τρυγηθεί το συστηματική μελισσοκομία. Τα πρώτα στοιχεία για την ύπαρξη • Το 1862 στην έκθεση της συστηματικής μελισσοκομίας που της Κέρκυρας και το μας είναι γνωστά προέρχονται από την 1863 στη Διεθνή ΄Εκθεση Η πρώτη γραπτή πηγή για την ύπαρξη τέτοιων κυψελών στην Αίγυπτο. Σε ανάγλυφο στο Ιερό του του Λονδίνου, τα Κύθηρα Καισαριανή είναι το 1678 από το Γάλλο γιατρό Jacob Spon στο ΄Ηλιου στην Γκίζα από την 5η Δυνα- διακρίθηκαν για το μέλι βιβλίο του Voyage d’Italie, de Dalmatie, de Grèce et du Levant. στεία (2480-2350 π.Χ.) απεικονίζεται τους (Γεώργιος Λεοντσί- Στα Κύθηρα υπήρχε η μοναδική λαξεμένη με πέτρα μεταφερό- η συλλογή μελιού και άλλες εργασί- νης). μενη κυψέλη (γούρνα) αλλά και λαξεμένες γούρνες – κυψέλες ες σχετικά με το μέλι. Από τα χρόνια • Ο Βασιλιάς Γεώργιος σε βράχο. ΄Ολες όμως με κινητή κηρήθρα. του Νέου Βασιλείου (1470-1445 π.Χ.) χρησιμοποιούσε το εξαι- Τα Κύθηρα αποτελώντας έναν ιδεατό τόπο Έρωτα και Μυστηρίου σε τοιχογραφία από τάφο υπάρχουν ρετικό μέλι των Κυθή- προσέλκυσαν πολλούς περιηγητές, οι οποίοι μας άφησαν πολύ- Εδώ τοποθετούσαν τις κυψέλες ώστε να τις προστατεύ- μελισσοκομικές παραστάσεις. Οι κυ- ουν από τον αέρα, τον ήλιο και τη βροχή. Στα αρμάρια ρων ως δώρο προς τον τιμες πληροφορίες. Μεταξύ άλλων αναφέρονται πολλές φορές ψέλες που παριστάνονται εκεί είναι όπως τα έλεγαν. τσάρο της Ρωσίας. και στα προϊόντα του νησιού όπως το μέλι που το χαρακτηρίζουν πήλινα κυλινδρικά δοχεία τοποθετη- • Τη δεκαετία του 1930 εξαιρετικό. Ο Γενικός Πρόξενος της Γαλλίας στα Ιόνια νησιά το μένα σε οριζόντια διάταξη. Ο τύπος πρωτοπόροι Κυθήριοι 1789 Αndre Grasset Saint-Sauveur μεταξύ άλλων αναφέρει: συλ- αυτής της κυψέλης χρησιμοποιήθηκε μελισσοκόμοι έφτασαν λέγουν επίσης μικρή ποσότητα άριστου μελιού, το οποίο κάνουν και στην Ανατολική Κρήτη, καθώς και μέχρι τη Διεθνή ΄Εκθεση επί το πλείστον δώρο στους φίλους τους. Επίσης αναφέρεται σε άλλα νησιά του Αιγαίου, μέχρι τον Θεσσαλονίκης και απέ- και σε ένα έθιμο γάμου. Η πεθερά αφού καλωσορίσει τη νύφη, προηγούμενο αιώνα. σπασαν χρυσά βραβεία. της δίνει να μοιραστεί με τον άντρα της μικρό άρτο ζυμωμένο με Το μέλι αποτελούσε βασικό συστατικό η Γεώργιος Σάμιος στην 5 μέλι και τους εύχεται: «όπως οι μέλισσες που συνεχώς φέρνουν για την παραγωγή φαρμάκων στην Αί- ΔΕΘ το 1930, οι Γεώρ- το μέλι στις κυψέλες να φέρετε κι εσείς την αφθονία στην οικο- γυπτο, την Αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη. γιος και Ιωάννης Σάμιος γένειά σας». Στην Ελληνική μυθολογία, η μέλισσα η το 1931 στην 6 ΔΕΘ και Ο Γάλλος J.P. Bellaire το 1797-1799 αναφέρει την παραγωγή κε- κατέχει σημαντική θέση. Είναι σύμβο- το 1934 πάλι στην ΔΕΘ ο ριού. Αν και το κερί δεν έχει διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά λο του θανάτου και της αναγέννησης Χρήστος Φατσέας. από τόπο σε τόπο, οι Κυθήριοι της Σμύρνης και Κωνσταντινούπο- της ψυχής και συνδέεται με τη λατρεία • Το 2006 η οργάνωση λης ζητούσαν να τους στείλουν κερί από τα Κύθηρα: πολλών θεών. Οι μέλισσες θεωρούνται Tera Madre συμπεριέ- «Προς τους ιερείς της ιεράς Μονής Μυρτιδίων ιέρειες του Μαντείου των Δελφών με Απομεινάρια χτιστής πετρινης κυψέλης. λαβε το μέλι των Κυθή- Παρακαλείσθε ν’ αποστείλετε μία οκά κηρού κιτρίνου (τυπάρι) μαντικές ικανότητες. Ορισμένες πόλεις ρων και το μελισσοκόμο εξ εκείνου το οποίον έχετε εις την μονή διότι θα το χρησιμοποι- υιοθετούν τη μέλισσα ως νομισματικό τύπο και άλλες ως σύμβολο. Γιάννη Πρωτοψάλτη στο ήσουμε εις την Ιεράν εικόνα μη υπάρχοντος ενταύθα τοιούτου Από την αρχαιότητα ήταν γνωστή η συγκομιδή μελιού από μελίσσια που ζού- βιβλίο της με τα καλύ- καθαρού. Διά πρώτης ευκαιρίας το αποστείλετε κρατήστε δε την σαν ελεύθερα σε κοιλότητες βράχων, σε σπηλιές και σε κουφάλες δένδρων. τερα προϊόντα στον παρούσαν όταν θα λογαριασθώμεν. Σε πινακίδες Γραμμικής Β γραφής της Κνωσού, των Μυκηνών, και της Πύλου κόσμο. Πόλη 28 Φεβρουαρίου 1903, Ο Πρόεδρος της Επιτροπής» υπάρχουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την παρασκευή αρωμάτων και • Tο 2011 βραβείο ποι- Ο Γεώργιος Λεοντσίνης, στο βιβλίο του The Island of Kythera a αλοιφών με την προσθήκη μελιού. ότητας πάλι στην οικο- Social History (1700-1863) αναφέρει «ότι στις αρχές του 16ου Κυψέλες μέσα σε βελανιδιές αναφέρει ο Ησίοδος. Το μέλι αποτελεί για τον γένεια Πρωτοψάλτη από αιώνα υπήρχε φόρος στις μέλισσες αλλά απέδιδε λίγα έσοδα. Τη Όμηρο γλυκαντική ουσία και συνοδεύει τις σπονδές που τιμούν τους νεκρούς την εφημερίδα Kαθημε- μελισσοκομία ασκούσαν όσοι ζούσαν σε περιοχές που είχε πολύ ήρωες. Ο Οδυσσέας για να ακούσει το μαγευτικό τραγούδι των Σειρήνων θα ρινή και το περιοδικό θυμάρι και η ποιότητα του μελιού ήταν εξαιρετική. Οι ευγενείς του δεθεί ο ίδιος στο κατάρτι ενώ θα βουλώσει τα αυτιά των συντρόφων του με Γαστρονόμος. κερί μελισσών. Στην Ιλιάδα μόλις ο Νέστορας τελείωσε τα λόγια του προς τους νησιού εξασφάλιζαν το μέλι τους από τέτοιες περιοχές. Παρήγα- Αργίτες, εκείνοι πετάχτηκαν όπως: «όταν βλέπεις σμάρια μέλισσες πυκνά να γαν όμως και άλλα μέλια χαμηλότερης ποιότητας. Επειδή το μέλι ήταν σπάνιο, οι χωρικοί το κατανάλωναν με λιτότητα». ξεπορτίζουν, και όλο καινούργιες ξεπετάγονται μεσ’ απ’ τον τρύπιο βράχο, και μέλι έπρεπε να καταστραφεί Το καλό μέλι των Κυθήρων εξακολουθεί να είναι λιγοστό. Γίνεται στους ανθούς τους ανοιξιάτικους τσαμπιά πετάνε». Γνωστοί είναι και οι μύθοι η φωλιά (οι κηρήθρες). όμως προσπάθεια να διατηρήσει την ποιότητα και τον χαρακτήρα, του Αισώπου. Η Κυθηραϊκή κυψέλη διαφο- που διαχρονικά τού έδωσε τη φήμη τού καλύτερου μελιού. Οι διαπιστωμένες συναλλαγές των Κυθήρων με την Αίγυπτο του Φαραώ Ουσέρ- ροποιείται και πρωτοπορεί. καφ από το 2494 π.Χ. αλλά και με όλες τις ελληνικές περιοχές, Μινωίτες, Μυκη- Είναι η πρώτη κυψέλη στον ναίους, Αθηναίους, Σπαρτιάτες, κ.ά. επηρέασαν σίγουρα και τη μελισσοκομική κόσμο που δίνει τη δυνα- ΕΠΑΝΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΠΗΓΑΔΙΟΥ τέχνη. Το νησί προσφερόταν για την παραγωγή εξαιρετικού μελιού, κάτι που τότητα της επιθεώρησης δεν θα το αγνοούσαν. Ο φιλόσοφος Ηρακλείδης ο Ποντικός τον 4ο αιώνα π.Χ., των κηρηθρών, τον τεχνητό Ένα αίτημα των κατοίκων αναφέρει τις διατροφικές συνήθειες των Κυθηρίων. Τυρί, σύκα, κρασί και μέλι πολλαπλασιασμό και την Παλαιόπολης και του Αβλέ- ήταν στις προτιμήσεις τους. επιλογή των κηρηθρών που μωνα για την επαναλειτουρ- Το σημαντικότερο σημείο που μπορούμε να σταθούμε και να κατανοήσουμε την θα τρυγηθούν. Κάτι που δεν γία του κοινοτικού πηγαδιού έκταση της άνθισης της μελισσοκομικής τέχνης είναι ο τύπος της κυψέλης που συμβαίνει με τις οριζόντιες Παλαιόπολης παίρνει σάρκα χρησιμοποιήθηκε από τότε μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα. Η καταγραφή των κυψέλες της Αιγύπου ή της και οστά. Με τη στήριξη του παραδοσιακών κυψελών σε όλη την Ελλάδα μας δίνει πάρα πολλούς τύπους Ανατολικής Κρήτης αλλά και Δήμου μας για την προμήθεια στους άλλους τύπους κυψε- υλικών και με τη βοήθεια λών της υπόλοιπης Ελλάδας των εθελοντών μας έγιναν αλλά και του κόσμου. οι παρακάτω εργασίες: καινούργιος ηλεκτρολογικός φωτι- Η καινοτόμα Κυθηραϊκή κυ- σμός, αντικατάσταση πυροσβεστικού κρουνού για τροφοδο- ψέλη χρησιμοποιήθηκε σί- σία πυροσβεστικών οχημάτων, επιπλέον βάνα για τροφοδοσία γουρα από την εποχή του βυτιοφόρων οχημάτων, προμήθεια και εγκατάσταση καινούρ- Αριστοτέλη (384-322 π.Χ.). Ο γιας πετρελαιομηχανής με πομώνα (δωρεά του συμπατριώτη Αριστοτέλης στο βιβλίο του μας κ. Πολυχρόνη Τουρλομούση), η οποία μας δίνει επιπλέον Περί Ζώων Ιστορία περιγρά- αυτονομία ακόμα και σε περίπτωση διακοπής ρεύματος αφού φει με πολλές λεπτομέρειες μπορεί να τροφοδοτεί τη δεξαμενή Παλαιοπόλης-Αβλέμωνα τη ζωή και τη συμπεριφορά με επαρκή ποσότητα νερού. Ασπρισμα στον εσωτερικό και της μέλισσας, γεγονός που εξωτερικό χώρο, απολάσπωση, χλωρίωση και τέλος ενεργο- αποδεικνύει ότι χρησιμοποί- ποίηση της ηλεκτρικής αντλίας που υπήρχε και που μπορεί να ησε για τις παρατηρήσεις του ανταποκριθεί στις ανάγκες ύδρευσης των οικισμών. Αξίζει να κυψέλες με κινητές κηρή- σημειωθεί πως όλες οι παραπάνω εργασίες έγιναν από τους θρες. Δηλαδή κυψέλες σαν εθελοντές μας αφιλοκερδώς. αυτές των Κυθήρων, που Αξίζει ένα μεγάλο ΜΠΡΑΒΟ σε όλους όσοι βοήθησαν και στή- χρησιμοποιήθηκαν όμως και ριξαν τις εργασίες! σε άλλες περιοχές, όπως Ατ- Γιώργος Σκλάβος τική, Κέα, Λακωνία, Δ. Κρήτη. Πρόεδρος Δημοτικής Κοινότητας Παλαιόπολης-Αβλέμωνα Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ 1 ΕΝΑΣ ΙΔΑΝΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ Ορνιθολογικός Σταθμός Αντικυθήρων

των Νίκου Τσιόπελα και Χρήστου Μπαρμπούτη φωτο: Τόνια Γαλάνη/Ορνιθολογική Ο ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ (ΟΣΑ) αποτελεί έως σήμερα τον μοναδικό του είδους του στην ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ, ευρισκόμενο μεταξύ του νοτιότε- Επιπρόσθετα, τα Αντικύ- Ελλάδα, πραγματοποιώντας δειγ- ρου άκρου της ηπειρωτικής Ελλάδας και της Κρήτης, αποτελεί για θηρα αποτελούν μια από τις ματοληψίες σταθερής έντασης με ένα πλήθος μεταναστευτικών πουλιών το πρώτο κομμάτι στεριάς σημαντικότερες περιοχές για τη μέθοδο των δακτυλιώσεων κατά που συναντούν μετά από την αναχώρησή τους από την Αφρική την αναπαραγωγή του Μαυ- την εαρινή και φθινοπωρινή μετα- (κατά την εαρινή μετανάστευση) ή το εφαλτήριό τους για τις ροπετρίτη (Βαρβάκι, Falco ναστευτική περίοδο και παρακολού- περιοχές διαχείμασης στον μακρινό νότο (φθινοπωρινή μετανά- eleonorae), σε παγκόσμιο θηση της μετανάστευσης των αρπα- στευση). Συνολικά, 223 είδη πουλιών έχουν καταγραφεί στο νησί επίπεδο. Ο Μαυροπετρίτης κτικών κάθε φθινόπωρο. Λειτουργεί από τον Ορνιθολογικό Σταθμό Αντικυθήρων, τα περισσότερα εκ είναι ένα μεταναστευτικό από την Ελληνική Ορνιθολογική των οποίων μεταναστευτικά. Κάποια από αυτά δε, αποτελούν είδος γερακιού το οποίο ανα- Εταιρεία, η οποία και αποτελεί τον πρώτες ή ακόμα και μοναδικές παρατηρήσεις για την Ελλάδα, παράγεται σε αποικίες στα εταίρο για την Ελλάδα, του BirdLife καθιστώντας έτσι τα Αντικύθηρα ιδανικό προορισμό για τους νησιά και τις βραχονησίδες International. Ο ΟΣΑ δραστηριοποι- παρατηρητές πουλιών. της Μεσογείου και διαχει- μάζει στην μακρινή Μαδα- είται στο νησί των Αντικυθήρων, τις γασκάρη. Η Ελλάδα είναι η παρακείμενες νησίδες Πρασονήσι σημαντικότερη χώρα για το και Λαγούβαρδος και την ευρύτερη είδος, καθώς φιλοξενεί πάνω θαλάσσια περιοχή. από το 80% του παγκόσμιου Η ορνιθολογική έρευνα στα Αντι- πληθυσμού, κυρίως στο κύθηρα ξεκίνησε από την Ελληνική Αιγαίο. Στην ευρύτερη περι- Ορνιθολογική Εταιρεία το 1997, ενώ τρία χρόνια αργότερα (2000) ιδρύ- οχή των Αντικυθήρων αναπα- Καλαμοποταμίδα ράγονται πάνω από 400 ζευ- θηκε ο ΟΣΑ με την υποστήριξη του γάρια τα οποία φωλιάζουν ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη. Το κτίριο του ΟΣΑ ήταν το παλιό Δημοτικό σχολείο του στους απρόσιτους γκρεμούς. νησιού, που παραχωρήθηκε ευγενικά από την τοπική Κοινότητα και αναστηλώ- Ο λόγος για τον οποίο τα θηκε από την Ορνιθολογική. Έκτοτε, ερευνητές και εθελοντές εργάζονται στα Βαρβάκια επέλεξαν τον τόπο Αντικύθηρα κάθε άνοιξη και φθινόπωρο, πάντοτε με την ανεκτίμητη συνεργασία αυτό για την αναπαραγωγή των κατοίκων και την υποστήριξη του Δήμου. Μαυροπετρίτες πλένονται τους, οφείλεται στην πλη- Κύριο σκοπό του ΟΣΑ αποτελεί η παρακολούθηση και μελέτη της μετανά- θώρα πουλιών κατά τη φθι- στευσης των πτηνών, με ιδιαίτερη εστίαση στην προστασία και διατήρηση των Κατά την ανοιξιάτικη μετανάστευση, τα περισσότερα είδη που μεταναστευτικών πουλιών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Επιπρόσθετα, ο ΟΣΑ απαντούν στο νησί, πιθανότατα έχουν να τραφούν τέσσερις ή νοπωρινή μετανάστευση. Ο Μαυροπετρίτης, σε αντίθεση υποστηρίζει την έρευνα στον τομέα των σπουδών Βιολογικών Επιστημών στην πέντε μέρες, από τη στιγμή δηλαδή που ξεκίνησαν το ταξίδι τους περιοχή δράσης του. Στο πλαίσιο αυτό, συνεργάζεται με περισσότερους από από τη ζώνη του Σάχελ στην υποσαχάρια Αφρική. Έτσι, φτάνουν με τα άλλα πουλιά, δε φωλι- άζει την άνοιξη αλλά γεννά δέκα, διεθνείς και ελληνικούς ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς, καθι- τον Αύγουστο έτσι ώστε να στώντας τα Αντικύθηρα το πλέον μελετημένο μέρος στην Ελλάδα όσον αφορά εκμεταλλευτεί την αφθονία στη μετανάστευση των πουλιών. τροφής που παρέχει η φθι- Οι κύριες δραστηριότητες του ΟΣΑ είναι: α) Η παρακολούθηση της μετανάστευ- νοπωρινή μεταναστευτική σης των πουλιών με τη μέθοδο των δακτυλιώσεων, β) η παρακολούθηση της περίοδος για την ανατροφή μετανάστευσης των αρπακτικών και γ) η παρακολούθηση των αποικιών του των νεοσσών του. Κάθε Μαυροπετρίτη και των θαλασσοπουλιών στην περιοχή. Επίσης, το πρόγραμμα χρόνο τα Βαρβάκια επιστρέ- του ΟΣΑ υποστηρίζει με τεχνογνωσία και υλικοτεχνική υποδομή την ανάπτυξη φουν στον τόπο όπου γεννή- των δεξιοτήτων φοιτητών και νέων ερευνητών. Τέλος, προωθεί την περιοχή ως θηκαν για να αναπαραχθούν ιδανικό τόπο για δραστηριότητες ορνιθοπαρατήρησης και δακτυλίωσης, αλλά και οι μαύρες σιλουέτες τους και ως εναλλακτικό τουριστικό προορισμό . καθώς κυνηγούν στους γκρε- Όλες οι δράσεις του ΟΣΑ στα Αντικύθηρα υλοποιούνται με τη συμμετοχή Ελλή- μούς αποτελούν χαρακτηρι- νων και ξένων εθελοντών. Έως σήμερα, πάνω από 300 εθελοντές από χώρες στική καλοκαιρινή εικόνα τόσο μακριά όσο η Νέα Ζηλανδία και ο Καναδάς ή ακόμα η Ισπανία και η Ρωσία, του νησιού. έχουν προσφέρει τις υπηρεσίες τους για τους σκοπούς του Σταθμού. Σε αντα- μοιβή των προσπαθειών τους, τα Αντικύθηρα τους προσέφεραν ανεπανάληπτες Η παγίδευση γίνεται με ειδικά δίχτυα Τέλος, στις απρόσιτες νησί- δες και την πλούσια θαλάσ- εικόνες φυσικής ομορφιάς μέσα σε ένα ευχάριστο και ανταποδοτικό περιβάλλον εξαντλημένα στα Αντικύθηρα τα οποία αποτελούν για αυτά μια σια περιοχή γύρω από τα συνεργασίας, αφήνοντας σε όλους τις καλύτερες των αναμνήσεων. πραγματική σανίδα σωτηρίας, κρίσιμη για την επιβίωσή τους. Το Αντικύθηρα, συναντάμε φθινόπωρο πάλι, το νησί αποτελεί τον τελευταίο σταθμό ανεφο- πελαγικά πουλιά όπως οι διασμού για τα πουλιά που έχουν να ξεπεράσουν το εμπόδιο των Αρτέμηδες και οι Μύχοι, τα οποία διασχίζουν τεράστιες εκτάσεις προς εύρεση τρο- φής. Στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κυθήρων και Αντι- κυθήρων έχουν καταγραφεί μεγάλες συγκεντρώσεις από αυτά τα πουλιά να τρέφονται με ψάρια και κεφαλόποδα Σφηκιάρης σε μετανάστευση μαζί με άλλα θαλασσοπού- λια και κητώδη. Υποβολές αιτήσεων για εθελοντική εργασία στον ΟΣΑ, μπορούν να γίνουν στον ιστότοπο του προγράμματος (www.ornithologiki. gr/osa) και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, (https://www.face- book.com/AntikythiraBirdObservatory) και @AntikythiraBird ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥ ΚΥΘΗΡΑΪΣΜΟΥ Αμπελουργός με δακτυλίωση 8ο Διεθνές Συμπόσιο του Κυθηραϊσμού 2500χμ που τους θέτει ο συνδυασμός Μεσογείου και Σαχάρας. Ακόμα, καθώς το νησί βρίσκεται μεταξύ ηπειρωτικής Ελλάδας και Νοέμβριος 2018 Κρήτης, συγκεντρώνει ένα μεγάλο αριθμό αρπακτικών πτηνών. Τα αρπακτικά και τα πελαργόμορφα, γενικά, ακολουθούν σταθερές διαδρομές και προσπαθούν να αποφεύγουν τη διάσχιση μεγάλων θαλάσσιων εκτάσεων, οδηγούμενα έτσι σε στενά περάσματα τα οποία ονομάζονται «στενωποί» (bottlenecks). Τα Αντικύθηρα είναι χαρακτηρισμένα ως μια από τις κύριες μεταναστευτικές στενω- πούς της Ευρώπης και ως η σημαντικότερη της Ελλάδας. Αρκετές χιλιάδες αρπακτικών περνούν από το νησί, κυρίως κατά τη φθι- νοπωρινή μεταναστευτική περίοδο, οπότε και κάποιος μπορεί να Μπρισμπέην, Αυστραλία δει σμήνη με δεκάδες αρπακτικά να γυροπετούν. Την άνοιξη η μετανάστευση των αρπακτικών δεν έχει την ίδια μεγάλη ένταση, Πληροφορίες: Πρόεδρος Ηλίας Μαρσέλλος αλλά παρόλα αυτά παραμένει σημαντική τόσο σε αριθμό ατόμων Τηλ. 0030/210.4599414, e-mail: [email protected] όσο και σε ποικιλία ειδών. K Y T H E R A AT A GLANCE

MUSEUMS CAFE/OUZERI HOUSE MASTERS • ARCHAEOLOGICAL MUSEUM Chora. DIAKOFTI - Cafe Minas 33243 Karavas House minding, cleaning, main- Exhibition of artefacts brings to light KAPSALI - Banda Landra 31904 tenance. Cherile & Dieter Wolf 34324, the rich cultural identity of Kythera & Chrysopsaro 31032 6945-793907 Antikythera. Artefacts displayed date LIVADI- Konomos Coffee House 37333 REAL ESTATE from 5000 BC to 3rd Century AD. MYLOPOTAMOS - Ambelos 38281 • BYZANTINE MUSEUM, Kato Livadi Kamari 33006 PRIME LAND FOR SALE in ever-popular 31731 • Appointments to visit byzan- Platanos Kafenion 33397 Diakofti. 9 building blocks available for tine churches 31731 POTAMOS - O Potamos 34191 immediate sale. Sizes from 361,49 m2 to 1098,37 m2. Most blocks are building ART & CULTURE TAVERNAS blocks which could be consolidated into Voyage to Kythera - Summer Festival AGIA PELAGIA - Kaleris 33461 a larger development. Properties close to Municipality of Kythera, programme Kythea 39150 the sea with superb views. Prices on appli- listing on www.kythira.gr/greek.htm AVLEMONAS - Sotiri’s 33722 cation. Enquiries to Manolis Kassimatis, Manolis Sophios, Photographic archive DIAKOFTI - O Manolis 38230 +30 27360-31735, +30 6944-889838, exhibition. Evita photo studio, Potamos CHORA - Belvedere 31892 [email protected] Square, 33294 KAPSALI - Artena 31342 LIVADI Manolis Kassimatis, Prime sites for Kythera Film Club screenings in court- Magos 31407 sale. 31735, 6944-889838 yard of Chora primary school, Wednesday LIVADI - Toxotis 31781 POTAMOS Firrogi. throughout August MYLOPOTAMOS - Platanos 33397 33654, 6972-289910, 210-6217475, Agia Pelagia Welcome Summer Dance TSIKALARIA - Xegantzaros 31541 www.firrogi.gr 25/6 Greek dance show, live music and PALAIOPOLI - Skandeia 33700 BUILDING A HOUSE? Philharmonic performance PLATIA AMMOS - Varkoula 34224 Amalia Kominou, art exhibition, Return to Chartered Civil Engineers Kythera, 17/6 - 6/7, Zeidoros, Kapsali PIZZA & PASTA & Building Permits Musical journey in memory of Nontas CHORA - Belvedere 31892 • Fatseas & Mavrommatis Livadi Vezos, 25/07, Astiko Elementary School LIVADI - Vitsio 31037 31918, 6944 - 696688, 210-6466981 of Potamos and 27/07, Municipal Library •Domniki Kontaratou, Architecture of Kythera in Kondolianika BEACH BARS Design Construction, Kythera 31364, Concert “Kefthos” Kytherian Choir, 23 KOMPONADA, LAGGADA 6947-409907 6981-447336 July, Zeidoros, Kapsali and 20 Αugust, PALAIOPOLI free Wi-Fi 6989-863210 • Andreas Lourantos Livadi, 31862 Mitata's primary school (21.00) Restoration of old houses Street Music Demonstration by Greek PATISSERIE • Dimitris Kyriakopoulos, Karvounades Navy band, 30 July, Avlemonas (21.30) KARVOUNADES Glika & Kalo 38004 Building & Restoration, Supervision artwork by DAPHNE PETROHILOS Street Music Happening by Philharmonic, LIVADI Maria's Sweets & More 39077 38030, 6977-668290 •Destan Kataro 33069, 6936-641422 13 August, Potamos square (11.00) WEDDINGS & RECEPTIONS GEOGRAPHY & POPULATION PLACES TO VISIT Kathleen Jay, Watercolours 21 August - ALUMIL Fittings Petros Karaminas PELAGIA APHRODITE HOTEL is just 15 Kythera (Cerigo) is situated 12.5 nauti- Paliochora • Karavas • Mylopotamos • 4 September, Potamos Cultural Centre Karvounades, 31680, 6936-985625 m. from the romantic Firi Ammos beach cal miles from Cape Malea (Laconia), Kato Hora • Cave of Agia Sophia • Mitata Follow Your Art Gallery, Kapsali • 4-24/6 Electrical Appliance Repairs Panayiotis and the ideal location for an unforget- the southern tip of the Peloponnese. • Viaradika • Avlemonas • Chora • Kap- Lighting creations and works by Georgia Kominos, 33909, 6978-292004 table reception 33926, 6979-330086 The island is 284 sq.km in area with 66 sali • Paliopoli • Antikythera Tseri and Dimitris Andreopoulos • 26/6- Plumber Thanasis Stratigos villages and a population of 3,354. 7/7 'The Subconscious', Painting exhi- LOCAL PRODUCTS & 6936-641414 BEACHES Electrical Supplies & Kitchen installa- bition, Frank Hoorn • 9-22/7 'Perhaps', HONEY AUTOMATIC DIALLING CODE Paliopoli • Kaladi • Firi Ammos • Dia- painting exhibition by Daphne Petrohilos tion. Welcome stores. Livadi, 31720, Potamos, 33620 2736-0- kofti • Agia Pelagia • Laggada • Platia • 23/7-5/8 'Local Products 2', painting ATHAMARI Honey, Mitata. Athanasia & Ammos • Halkos • Komponada • Meli- exhibition by Manolis Charos• 6-19/8 Maria Protopsaltis, Indoor & outdoor furniture "My Home", HOW TO GET TO KYTHERA doni • Lykodimou • Kalamitsi 'Coloured lines' by Dimitris Hatzan- 33010, 6977-692745 Weber bbq's coal fuelled & gas fired / tonakis • 20/8-2/9 'Short escapes' by FIRROGI Quality wines & fatourada. Hills Hoist branded products. Homeware BY SEA from Piraeus, Gythion & HIKING PATHS Drosia Tseri • 3-30/9 George Tzannes Potamos 33654, Chora town square & gifts, Karvounades 6937-470913 Neapoli • from Neapoli F/B PORFY- Sign-posted paths • Path M1: Chora– Kafkos, retrospective of his works 6972-118656 PETROL / GAS ROUSA Neapoli 2734-0-24004 • Kapsali • Path M11: Chora-Livadi • Path Aliki Rigou, Mosaic studio Aroniadika. STAVROS Chora, 31857, 6976-680884 Kythera 2736-0-31390. Timetable M15: Kapsali-Lourantianika • Path M19: www.alikirigou.gr TIS MARIAS Chora 31678, Kalokairines POTAMOS BP 33380 p. 20. BY PLANE OLYMPIC AIR Kapsali-Avlemonas • Path M31: Pota- Jan's Stone Jewellery, Potamos bazaar 31188, Livadi 39077 LOGOTHETIANIKA VERGINA CYCLON 33192 801 801 01 01, 31390, 31848, 33292 mos-Paliochora • Path M41: Mylopota- every Sunday morning TOXOTIS Livadi, traditional local prod- KONDOLIANIKA CYCLON 38270 TRAVEL AGENCIES mos-Waterfall ucts, herbs & pasta 31781 BANKS www.kytherahiking.com CERAMICS & GIFTS DESPINA Karavas, 34324, Homemade KYTHIRA TRAVEL ferry boat & Olympic Kythera Geo-walks. Discover, explore Roussos Kytherian Pottery jams & olive-oil Piraeus Bank Chora 37311, 37312 Air tickets, Chora, 31390 & Potamos & photograph Kythera's spectacular Kato Livadi 31124 & Chora 31402 CHRISTOFOROS pure thyme honey, National Bank of Greece Chora 37301 31848 Potamos 32901 ATM Livadi phenomena with geologist Markos HANDICRAFTS Kalokairines, 38100, 6937.010674 WHERE TO STAY Megaloikonomos. 6973-212898 SYM..VENI Mylopotamos, 34378 LOCAL MEDIA / SITES Pyrgos House Canyoning, Mountain Herovolo Potamos, 38072 • Tsirigo FM-105,6 The voice of HOTELS Bike, Sea Kayak Tours - Guided Walks Annafora Clothes & hand-made acces- WINERY Kythera worldwide tsirigofm.gr AGIA PELAGIA - Kythea Resort, 39150 in spring & autumn. sories, Potamos square 39001 Firrogi Winery - Potamos •visitkythera.com Pelagia Aphrodite 33926/6979- Potamos, 6989-863140 To Ergastiri Mylopotamos 33162 33654, 6972-118656 330086 To Patitiri - Tsikalaria 6944-770161 •information.kythira.info Maneas Beach 33503/6974-106785 PADI SCUBA DIVING BOOKSTORES •ilovekythera.com GREEK COOKING CLASSES Romantica 33834-5/6944-203656 Kythera Dive Centre - Kapsali 37400, Bibliogatos Livadi & Chora, 37077 ANIMAL LOVERS OF KYTHERA KAPSALI - Porto Delfino 31940/31941 6944-314152 Learn to cook traditional Kytherian cui- Aiolos Chora, 6974-805834 Membership and donations LIVADI - Aposperides 31790/31925 SEA EXCURSIONS sine under Elizabeth’s expert guidance. MYLOPOTAMOS - Athena Resort 31942 TRADITIONAL Vilana Studios, Kalamos. 6987-189994 APARTMENTS/STUDIOS/VILLAS Kapsali, Alexandros Glass Bottom Boat. EMBROIDERY 31910, 6944-209409 www.adoptacat.jimdo.com CHORA - Corte O 39139/6947-627353 Visit secluded beaches, Hytra & Elafonis- ESSENTIAL SERVICES KAPSALI - Avgerinos 31189/31821 sos. Prior reservation necessary. 6974- Beauty & Tradition Chora 31280. Fine GENERAL STORE • ACCOUNTANCY FIRM ΕΥΡΩΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕ KALAMOS - Lusso 39100/6975-876416 022079 hand-made lace and curtains, embroi- Maneas - Potamos, 33308 tax returns & solutions for all taxation Vilana Studios 31910/6944-209409 dery, tablecloths, crocheted blankets. HEALTH & FITNESS SUPERMARKET matters, Livadi, 39015, 210-9483289 DRIMONAS - Galini Studios 6977-771296 ELICHRYSOS Herbal remedies. Consulta- JEWELLERY & ICONS • NOTARY Chora Akrivi Stelliou 31290 DOKANA - KERAMOTO - 6932-294169 Agia Pelagia Kapsanis 33458 tions by appointment. Mylopotamos Gold Castle Leonardos. Jewellery for • ELECTRICITY - ΔΕΔΔΗΕ Chora 31207 KALOKAIRINES Violeta 38100 Karvounades Leontsinis 38018 33224 every taste & pocket. Unique hand- • POST OFFICES Chora 31274, Potamos 6937-578512 Kapsali, Livadi Vardas 31011 REIKI Japanese Relaxing Massage. made Myrtidiotissa icons created from 33225 MYLOPOTAMOS - Yiota 6946-753566 Tsikalaria Lourantos Bros 31396 Theodossia Alexandrou, 6974-805834 natural materials. Wholesale/retail. • POLICE Chora 31206 MITATA - Aplinori 33010/6977-692745 MUAY THAI - CROSS TRAINING Chora 31954 TRANSPORT • FIRE BRIGADE Karvounades 33199 DIAKOFTI - Agnadi 33648/6948-623466 Yiannis Vrotsos, 6980-500881 Saita Hand made jewellery. Central To/from mainland. Single & part loads • PORT AUTHORITIES Agia Pelagia PLATIA AMMOS - Baveas Apartments HAPPINESS YOGA RETREAT Reflection square Chora 6978-626150 Manolis & Paula Kalligeros, Karvounades 33280 33216 / 6977-835675 • HOSPITAL Potamos, 33325 & Rejuvenation, Apostolia Papadamaki, PHOTOGRAPHERS 38120, 6937-470911, 6937-470913 RENT A CAR [email protected] • VETERINARIAN Livadi, 6974.259871 Chrissa Fatsea - weddings, christen- CAR TROUBLE? • BARBER (Themis), Livadi, 31695 Cerigo 31363/31030/6976-051279 PRANA DESHA Physical Wellness Sofia Katsouli, Potamos, 6955-057655 ings, events, printing. Karvounades Road assistance & Towing, • AIRPORT ALEXANDROS ONASSIS RENT A BUS Potamos 38225, 6974-112419 www. Panayiotis Kassimatis 33292 FESTIVALS & DANCES Giorgos Tambakis 6977-344214 fxphoto-kythera.gr 38070, 6944.287340 • KYTHERA MUNICIPALITY 33769 Kalokairines Dance 28/07 Evita - Special events & weddings. Res- Kondolianika Takis Kassimatis 38087 Chora 31213, Potamos 33219 Theodoros Stratigos 33439 Avlemonas Dance 6/08 toration of old photographs. Potamos 6944-441482 Mitata Wine Festival 12/08 square, 33294 Potamos Paniyiri Dance 15/08 TAXI Fratsia Exhibition / Dance 19/08 SOUVLAKI / GYROS Theodoros Stratigos 33439 Kalamos Dance 15/09 AGIA PELAGIA - Dinos 33846 6944-441482 Agia Pelagia Dance 23/09 TSIKALARIA - Xegantzaros 31541