Studium Uwarunkowań I Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego

WÓJT GMINY SABNIE

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY SABNIE

Tekst

ZAŁ ĄCZNIK NR 1 DO UCHWAŁY NR ...... RADY GMINY SABNIE Z DNIA ......

- projekt -

Sabnie 2014 r.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Spis treści

CZĘŚĆ I ...... 6 SYNTEZA USTALEŃ PROJEKTU STUDIUM I UZASADNIENIE PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ...... 6 CZĘŚĆ II ...... 9 UWARUNKOWANIA ROZWOJU ...... 9 1. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE, ZAGOSPODAROWANIE I UZBROJENIE TERENU ...... 9 1.1. Położenie gminy w układzie administracyjnym ...... 9 1.2. Potencjał gminy i struktura funkcjonalno-przestrzenna ...... 9 1.3. Struktura użytkowania gruntów ...... 11 2. STANU ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGÓW JEGO OCHRONY ...... 11 3. STAN ŚRODOWISKA, W TYM STAN ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ, WIELKO ŚCI I JAKO ŚCI ZASOBÓW WODNYCH ORAZ WYMOGÓW OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO ...... 12 3.1. Charakterystyka środowiska abiotycznego ...... 12 3.2. Stan rolniczej przestrzeni produkcyjnej ...... 13 3.3. Stan leśnej przestrzeni produkcyjnej ...... 16 3.4. Wielkość i jakość zasobów wodnych ...... 17 3.5. Ogólna charakterystyka przyrodnicza gminy ...... 17 3.6. Korytarze ekologiczne ...... 19 3.7. Istniejące i potencjalne zagrożenia środowiska ...... 19 4. STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ ...... 20 4.1. Historia gminy Sabnie ...... 20 4.2. Wykaz obiektów podlegających ochronie i opiece ...... 23 4.3.Waloryzacja zabytkowych obiektów i obszarów: ...... 33 5. WARUNKI I JAKO ŚĆ ŻYCIA MIESZKA ŃCÓW, W TYM OCHRONA ICH ZDROWIA ..... 36 5.1. Podmioty gospodarcze ...... 36 5.2. Zasoby i warunki mieszkaniowe ...... 36 5.3. Jakość życia mieszkańców ...... 37 6. ZAGRO ŻENIA BEZPIECZE ŃSTWA LUDNO ŚCI I JEJ MIENIA ...... 37 7. POTRZEBY I MO ŻLIWO ŚCI ROZWOJU GMINY ...... 39

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

8. STAN PRAWNY GRUNTÓW ...... 39 9. WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH ...... 40 9.1. Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu (otulina Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego) ...... 41 9.2. Użytki ekologiczne ...... 41 9.3. Zabytkowe parki dworskie ...... 42 9.4. Pomniki przyrody ...... 42 10. WYST ĘPOWANIE OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGRO ŻEŃ GEOLOGICZNYCH .... 42 11. WYST ĘPOWANIE UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓ Ż KOPALIN ORAZ ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH ...... 42 12. WYST ĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH ...... 43 13. STAN SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ, W TYM UPORZ ĄDKOWANIE GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ, ENERGETYCZNEJ ORAZ GOSPODARKI ODPADAMI ...... 44 13.1. Infrastruktura komunikacyjna ...... 44 13.2. Infrastruktura techniczna ...... 45 13.3. Elektroenergetyka ...... 47 13.4. Energetyka odnawialna ...... 48 13.5. Telekomunikacja ...... 48 14. TERENY PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH ...... 49 15. WYMAGANIA DOTYCZ ĄCE OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ ...... 49 16. CHARAKTERYSTYKA DEMOGRAFICZNA ...... 49 17. STRUKTURA BUD ŻETU GMINY ...... 51 DOCHODY OGÓŁEM ...... 51 CZĘŚĆ III...... 52 KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ...... 52 1. KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ GMINY ORAZ W PRZEZNACZENIU TERENÓW ...... 52 1.1. Główne funkcje gminy ...... 52 1.2. Główne cele i kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy ...... 52 2. KIERUNKI I WSKA ŹNIKI DOTYCZ ĄCE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UŻYTKOWANIA TERENÓW, W TYM TERENY WYŁ ĄCZONE SPOD ZABUDOWY ...... 53 2.1. Podział na tereny funkcjonalno-przestrzenne ...... 53 2.2. Zasady zagospodarowania terenów funkcjonalno-przestrzennych ...... 54 2.3. Tereny wyłączone spod zabudowy ...... 62

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

2.4. Obszary, na których dopuszcza się utrzymanie i rozmieszczanie urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, wraz z ich strefami ochronnymi związanymi z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu...... 63 3. OBSZARY ORAZ ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW, OCHRONY PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO ...... 63 3.1. Ochrona powietrza ...... 63 3.2. Wykorzystanie i ochrona wód powierzchniowych i podziemnych ...... 64 3.3. Ochrona gruntów leśnych ...... 65 3.4. Ochrona gruntów rolnych ...... 65 3.5. Ochrona terenów cennych pod względem przyrodniczym ...... 65 4. OBSZARY I ZASADY OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ ...... 65 5. KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ ...... 68 5.1. Kierunki rozwoju systemu komunikacyjnego ...... 68 5.2. Kierunki rozwoju infrastruktury sanitarnej ...... 69 5.3. Zaopatrzenie w ciepło ...... 70 5.4. Zaopatrzenie w gaz ...... 70 5.5. Kierunki rozwoju elektroenergetyki ...... 70 5.6. Kierunki rozwoju energetyki odnawialnej ...... 71 5.7. Kierunki rozwoju telekomunikacji ...... 71 6. OBSZARY, NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE B ĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM ...... 72 7. OBSZARY, NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE B ĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU PONADLOKALNYM, ZGODNIE Z USTALENIAMI PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA ...... 72 8. OBSZARY, DLA KTÓRYCH OBOWI ĄZKOWE JEST SPORZ ĄDZENIE MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH, W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEPROWADZENIA SCALE Ń I PODZIAŁU NIERUCHOMO ŚCI ORAZ OBSZARY PRZESTRZENI PUBLICZNEJ ...... 72 9. OBSZARY, DLA KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZ ĄDZI Ć MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE ZMIANY PRZEZNACZENIA GRUNTÓW ROLNYCH I LE ŚNYCH NA CELE NIEROLNICZE I NIELE ŚNE ...... 73 10. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ ...... 73 10.1. Ogólne kierunki rozwoju rolnictwa ...... 73 10.2. Obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej wyłączone z zabudowy ...... 74 10.3. Kierunki rozwoju leśnictwa ...... 74

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

11. OBSZARY NARA ŻONE NA NIEBEZPIECZE ŃSTWO POWODZI I OSUWANIA SI Ę MAS ZIEMNYCH ...... 76 12. OBIEKTY LUB OBSZARY, DLA KTÓRYCH WYZNACZA SI Ę W ZŁO ŻU KOPALINY FILAR OCHRONNY ...... 76 13. OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY I ICH STREF OCHRONNYCH ...... 76 14. OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEKSZTAŁCE Ń, REHABILITACJI LUB REKULTYWACJI ...... 76 15. GRANICE TERENÓW ZAMKNI ĘTYCH I ICH STREF OCHRONNYCH ...... 77

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

CZĘŚĆ I

SYNTEZA USTALEŃ PROJEKTU STUDIUM I UZASADNIENIE PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ

Podstaw ą prawn ą sporz ądzenia i uchwalenia “Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie” s ą nast ępuj ące akty prawne: 1. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r. poz. 647, z pó źn. zm.). 2. Uchwała Rady Gminy Sabnie nr XXXIII/180 /2013 z dnia 25 kwietnia 2013 r. o przyst ąpieniu do sporz ądzenia studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie.

Zakres koniecznych zmian w stosunku do uchwalonej dnia 28.12.2012 roku zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie obejmuje uwzgl ędnienie: - zło żonych wniosków indywidualnych, dotycz ących przede wszystkim istniej ących i proponowanych terenów wydobycia kruszyw; - zło żonego wniosku Nadle śnictwa Sokołów dotycz ącego przeznaczenia terenu poło żonego przy szkole w Sabniach (działki nale żą ce do obr ębu Hołowienki) na cele oświatowo-rekreacyjne - wniosku Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, dotycz ącego wyczerpuj ącego uj ęcia problematyki dziedzictwa kulturowego, z uwzgl ędnieniem opracowanej w 2013 roku Gminnej Ewidencji Zabytków; - wyznaczenie obszarów, na których dopuszcza si ę rozmieszczanie urz ądze ń wytwarzaj ących energi ę z odnawialnych źródeł energii, w tym wskazanie istniej ącej elektrowni wiatrowej w Niecieczy Wło ścia ńskiej oraz wyznaczenie terenu lokalizacji biogazowni w Sabniach; - dopuszczenia lokalizacji przydomowych oczyszczalni ścieków; - dopuszczenia lokalizacji oczyszczalni ścieków w Kupientynie, - istniej ącej klasyfikacji dróg publicznych, dla której nie przewiduje si ę obecnie zmian; - istniej ących i proponowanych stref koncentracji zabudowy usługowej; - proponowanego przekształcenia dworu w Wymysłach na cele pomocy społecznej; - proponowanych tras rowerowych.

Poza wy żej wymienionymi zagadnieniami nie uległy zmianie, okre ślone w cz ęś ci III-ciej tekstu, zasadnicze kierunki polityki przestrzennej gminy. Pozostaje tak że nadal aktualna wi ększo ść informacji podanych w cz ęś ci II-giej tekstu, opisuj ącej uwarunkowania rozwoju gminy.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Na rysunku „Kierunków zagospodarowania przestrzennego” wyznaczono nast ępuj ące „tereny”, wyst ępuj ące w uchwalonej dnia 28.12.2012 roku zmianie studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie: R - tereny u żytków rolnych – głównie grunty orne R1 - tereny ł ąk i pastwisk (ekologiczna strefa dolin rzecznych) - - lasy i zwarte zadrzewienia - - tereny predysponowane do zalesie ń M - tereny zabudowy mieszkaniowej (zagrodowej, jednorodzinnej, rekreacji indywidualnej) i usługowej (usług nieuci ąż liwych) P - tereny obiektów produkcyjnych, składów i magazynów ZC - cmentarze ZP - parki dworskie PE - tereny powierzchniowej eksploatacji złó ż surowców naturalnych W - tereny wód powierzchniowych oraz dodatkowo: U - tereny zabudowy usługowej (usług nieuci ąż liwych) i mieszkaniowej UP - tereny zabudowy usługowej i obiektów produkcyjnych US - tereny sportu i rekreacji IG - tereny mo żliwej lokalizacji biogazowni

W zakresie wyznaczonych terenów wyst ępuj ą nast ępuj ące ró żnice w stosunku do uchwalonej dnia 28.12.2012 roku zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie: - w zwi ązku z wydzieleniem terenów zabudowy usługowej i mieszkalnej (U) w rejonie centrum gminy i w centralnych rejonach innych wi ększych miejscowo ści, zmniejszono zasi ęg terenów zabudowy o przewa żaj ącej funkcji mieszkalnej (M) w miejscowo ściach Sabnie, Zembrów, Suchodół Wło ścia ński, Kupientyn, Grodzisk, Nieciecz Wło ścia ńska i działek w miejscowo ści Hołowienki przylegaj ących do terenu szkoły w Sabniach; - w pobli żu centrum gminy w Sabniach i w pobli żu zespołów pałacowo-parkowych w Kupientynie Kolonii i Kurowicach, zmieniono okre ślenie terenów obiektów produkcyjnych, składów i magazynów (P) na tereny zabudowy usługowej i produkcyjnej (UP); - w zwi ązku z zamkni ęciem i obecn ą rekultywacj ą składowiska odpadów zrezygnowano z wyznaczania terenu międzygminnego składowiska odpadów; - w zwi ązku z oznaczeniem jako obiekty: uj ęć gł ębinowych słu żą cych zbiorowemu zaopatrzeniu w wod ę (IW) i rejonu mo żliwej lokalizacji ścieków w Sabniach i Kupientynie (IK), nie oznaczono ich jako terenów funkcjonalno-przestrzennych; - w zwi ązku z wybudowanym zbiornikiem wodnym „Niewiadoma”, o całkowitej powierzchni z zaporami i stref ą ochronn ą 64,41 ha w tym powierzchni lustra wody 42,22 ha, zmniejszono tereny łąk i pastwisk (ekologiczna strefa dolin rzecznych - R1) w miejscowo ści Kupientyn w obszarze obj ętym uci ąż liwym oddziaływaniem drogi krajowej; rozszerzono zasi ęg terenów zabudowy rekreacji indywidualnej i jednorodzinnej (M) w miejscowo ściach Kupientyn, Kupientyn Kolonia, Nieciecz Wło ścia ńska i Niewiadoma na wybranych obszarach przylegaj ących do istniej ących dróg, tak aby urbanizacja terenów wokół zbiornika odbywała si ę w sposób kontrolowany, dodatkowo wyznaczono tereny sportu i rekreacji (US) przy jego północnym brzegu w celu rozwoju rekreacji i kultury fizycznej oraz zapewnienia utrzymania bezpiecze ństwa publicznego; - terenami powierzchniowej eksploatacji złó ż surowców naturalnych (PE) obj ęto zarówno istniej ące obszary i tereny górnicze jak i tereny planowanych wyrobisk; istniej ące tereny górnicze, oznaczone symbolem PG, wyszczególniono w cz ęś ci II - uwarunkowania rozwoju.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Cało ść dokumentacji zmiany studium, obejmuj ącą uwarunkowania i kierunki, nale ży traktowa ć jako tekst jednolity. Rysunek zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie został wykonany na podkładach map topograficznych w skali 1:10.000. Celem Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie jest okre ślenie zasad prowadzenia polityki przestrzennej na obszarze gminy oraz dalszego jej rozwoju. Studium jest dokumentem planistycznym, zawieraj ącym w szczególno ści informacje w zakresie: - aktualnego stanu środowiska przyrodniczego, kulturowego, społecznego, gospodarczego i demograficznego; - oceny zagro żeń wyst ępuj ących na obszarze gminy oraz zagro żeń zewn ętrznych, wpływaj ących na środowisko przyrodnicze i jako ść życia mieszka ńców gminy; - kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

CZĘŚĆ II

UWARUNKOWANIA ROZWOJU

1. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE, ZAGOSPODAROWANIE I UZBROJENIE TERENU

1.1. Poło żenie gminy w układzie administracyjnym

Gmina Sabnie poło żona jest w północnej cz ęś ci powiatu Sokołów Podlaski. Obszar gminy wynosi 108 km 2, który zamieszkiwało w 1997 r. 4547 osób, natomiast w roku 2010 3857 osób. Na tym terenie rozmieszczonych jest 27 miejscowo ści wiejskich. Graniczy z gminami: Sokołów Podlaski, Kosów Lacki, Sterdy ń, Jabłonna Lacka, Repki.

1.2. Potencjał gminy i struktura funkcjonalno-przestrzenna

Gmina Sabnie. charakteryzuje si ę nisk ą g ęsto ści ą zaludnienia oraz du żym udziałem ludno ści w wieku poprodukcyjnym. Przyczyn ą tej sytuacji jest du ży odpływ ludno ści z gminy (jedno z ni ższych ujemnych sald migracji na wsi w województwie). Stan zdrowia ludno ści w gminie mo żna uzna ć za dobry, standaryzowane współczynniki zgonów ogółem s ą ni ższe od średniej krajowej. Gmina posiada bardzo dobre warunki mieszkaniowe (wysoka powierzchnia użytkowa na osob ę, wysoki odsetek mieszka ń wyposa żonych w wodoci ąg). Dotychczasowy poziom rolnictwa okre śla si ę jako wysoki. Gmina posiada dobre warunki naturalne do rozwoju produkcji rolnej. Korzystna struktura agrarna gospodarstw indywidualnych oraz stosunkowo niski wska źnik zatrudnienia w nich predysponuje obszar gminny do intensywnej produkcji rolnej. Gmina Sabnie poło żona jest w obszarze funkcjonalnym „Zielone Płuca Polski”. Na terenie gminy Sabnie wyst ępuj ą 2 obszary o regionalnej randze przyrodniczej: kompleksy le śne w północno-wschodniej i zachodniej cz ęś ci gminy. Ponadto niektóre zbiorniki wodne poza dolin ą Bugu odznaczaj ą si ę lokaln ą rang ą przyrodnicz ą. Na terenie gminy znajduj ą si ę 2 pomniki przyrody. Zachodzi konieczno ść ochrony w/w obiektów przyrodniczych oraz nadanie odpowiedniej rangi ochrony prawnej. Do proponowanych zada ń w zakresie ochrony przyrody mo żna zaliczy ć utworzenie 2 rezerwatów przyrody: „Jadwisin” i „Grodzisk” o łącznej pow. 85 ha obejmuj ących najcenniejsze fragmenty le śne. Do wykonanych zada ń w zakresie gospodarki wodnej nale ży: - budowa zbiornika retencyjnego „Niewiadoma”, w tym zbiornika głównego „Niewiadoma”, o pojemno ści 1,92 mln m 3 oraz zbiornika wst ępnego „Kupientyn” o pojemno ści 50 tys. m 3, - odbudowa młynówki na rzece Cetynia. Gmina charakteryzuje si ę średni ą lesisto ści ą. W lasach pa ństwowych w Ur. Łazów- Kurowice wyró żniono lasy wodochronne. W gminie zachodzi potrzeba wprowadzenia

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie nowych zalesie ń na gruntach porolnych celem podniesienia lesisto ści gminy, wykorzystania słabych gruntów rolnych (zwłaszcza odłoguj ących) i wyrównania granicy polno-le śnej Przez teren gminy przebiega droga krajowa KDK nr 63 Sokołów Podl.-Sterdy ń- Ceranów-Łom ża. Drogi powiatowe KDP realizuj ą poł ączenia zewn ętrzne i wewn ętrzne gminy. Nale ży przewidzie ć modernizacj ę dróg powiatowych i gminnych poprzez dostosowanie szeroko ści jezdni, parametrów technicznych i no śno ści nawierzchni do przypisanej im klasy technicznej. Osadnictwo w gminie rozwin ęło si ę przede wszystkim wzdłu ż doliny rzeki Cetyni. Zabudowa ma charakter ekstensywnej zabudowy wiejskiej, s ą to głównie wsie ulicówki. Przewa ża zabudowa zagrodowa. Usługi zlokalizowane w samodzielnych budynkach lub wbudowane w inne obiekty oraz zabudowa produkcyjna maj ą charakter przede wszystkim wspomagaj ący, dominuj ącą w gminie produkcj ę roln ą. Poszczególne działki charakteryzuj ą si ę przewa żnie do ść wysokim udziałem powierzchni biologicznie aktywnej, w tym zieleni wysokiej. Oprócz produkcji rolnej, wa żną rol ę odgrywa powierzchniowa eksploatacja kopalin, głównie w miejscowo ściach Suchodół Wło ścia ński i Kostki-Pie ńki. Obiekty produkcyjne wyst ępuj ą przede wszystkim w miejscowo ściach Sabnie i Suchodół Wło ścia ński. W zakresie struktury usług i ich wi ększego skupienia na terenie gminy nale ży wyró żni ć obszary: - w centrum gminy w Sabniach w rejonie urz ędu gminy, poczty, boiska i banku, - przy ko ściołach, szkołach i przedszkolach w Zembrowie, Niecieczy Wło ścia ńskiej, Grodzisku i Kupientynie, - w centrum miejscowo ści Kurowice i Suchodół, Oprócz wymienionych obiektów u żyteczno ści publicznej nale ży wymieni ć świetlice i remizy oraz pojedyncze obiekty handlowe, które wyst ępuj ą prawie we wszystkich miejscowo ściach.

W gminie Sabnie istnieje potrzeba: - porz ądkowania gospodarki ściekowej –budowy systemów kanalizacyjnych i urz ądze ń oczyszczaj ących ścieki, w tym przydomowych oczyszczalni ścieków oraz gminnej oczyszczalni ścieków; - tworzenia systemu gospodarki odpadami stałymi (najkorzystniej we współpracy mi ędzygminnej); - działa ń zmierzaj ących do maksymalnej ochrony powietrza atmosferycznego (Zielone Płuca Polski), w tym gazyfikacji gminy – mo żliwej po wybudowaniu gazoci ągu wysokiego ci śnienia od gminy Przesmyki do Jabłonnej Lackiej; - wprowadzania urz ądze ń wytwarzaj ących energi ę z odnawialnych źródeł energii o mocy powy żej 100kW, w tym biogazowni i farm fotowoltaicznych, Gmina nie posiada na swym terenie linii elektroenergetycznych wysokiego napi ęcia, nie jest te ż planowana ich budowa. Modernizacji i rozbudowy wymaga system magistralnych linii SN 15kV zasilaj ących gmin ę. Reelektryfikacji wymaga ok. 30-40% wsi. Przez teren gminy przebiega magistralna linia światłowodowa relacji Łom ża-Sokołów Podl. – Siedlce - Lublin wł ączaj ąca Okr ęg Telefoniczny Sokołów Podlaski, a tym samym gmin ę Sabnie, w nowoczesny krajowy system ł ączno ści automatycznej.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

1.3. Struktura u żytkowania gruntów

Najwi ększ ą powierzchni ę zajmuj ą grunty rolne (7965 ha), co stanowiło 73,8% powierzchni gminy, z czego na grunty orne przypadało 57,8%, na ł ąki i pastwiska 10,1%, a na grunty rolne zabudowane 2,4%. Bardzo niewielka jest powierzchnia sadów. Lasy zajmuj ą 22,8% powierzchni gminy, drogi 2,3%, a wody 0,2%.

Tabela 1. Struktura u żytkowania gruntów w gm. Sabnie wg wykazu gruntów Starostwa Powiatowego w Sokołowie. Stan na 01.01.2012 r. Udział poni żej 0,1% oznaczono „+”. Wyszczególnienie Powierzchnia Udział w ha % Użytki rolne, w tym: 7.965 73,8 grunty orne 6237 57,8 sady 81 0,7 łąki trwałe 517 4,8 pastwiska trwałe 834 7,7 grunty rolne zabudowane 262 2,4 rowy 34 0,3 Grunty le śne oraz zadrzewione i zakrzewione, w tym: 2512 23,2 lasy 2463 22,8 grunty zadrzew. i zakrzewione 47 0,4 Grunty zabudowane i zurbanizowane, w tym: 263 2,4 tereny mieszkalne 3 2,3 tereny przemysłowe 7 0,1 tereny komunikacyjne - drogi 245 2,3 inne tereny zabudowane 8 0,1 Grunty pod wodami płyn ącymi 17 0,2 Użytki ekologiczne 3 + Nieu żytki 35 0,3 Tereny ró żne 1 + Powierzchnia ewidencyjna 10796 100,0 Powierzchnia wyrównawcza 2 - Powierzchnia geodezyjna 10798 100,0

2. STANU ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGÓW JEGO OCHRONY

Rada Gminy Sabnie uchwaliła dnia 28.12.1999 r. studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego (uchwała nr XII/64/99), w którym opisano uwarunkowania oraz okre ślono zasady dalszego rozwoju gminy. Zmiany studium uwarunkowa ń zostały opracowane i uchwalone przez Rad ę Gminy w roku 2009 (uchwała nr XXV/126/09 z dnia 22.09.2009 r.) i w roku 2012 (uchwała nr XXVIII/159/2012 z dnia 28.12.2012 r.). Wynikało to z konieczno ści wprowadzenia zmian w studium uwarunkowa ń na potrzeby planowanych na terenie gminy przedsi ęwzi ęć , głównie wyznaczenia nowych terenów do powierzchniowej eksploatacji kruszywa. Gmina posiada nast ępuj ące obowi ązuj ące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego:

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

- obejmuj ący teren zbiornika retencyjnego „Niewiadoma” i teren zbiornika wst ępnego „Kupientyn”, uchwalony w roku 2001 (Uchwała Rady Gminy Nr XXV/115/2001 z dnia 13.08.2001 r.), tereny o powierzchni 73 ha; - obejmuj ący teren eksploatacji kopalin w miejscowo ści Suchodół Wło ścia ński, uchwalony w 2013 r. (Uchwała Rady Gminy Nr XXXVI/198/2013 z dnia 21.08.2013 r.), tereny o powierzchni 7 ha; W roku 2010 przyst ąpiono do opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obejmuj ącego teren w otoczeniu zbiornika „Niewiadoma” na gruntach wsi: Niewiadoma, Kupientyn, Kupientyn-Kolonia i Nieciecz Wło ścia ńska (Uchwała Rady Gminy Nr XXXV/177/10 z dnia 10.11.2010 r.).

3. STAN ŚRODOWISKA, W TYM STAN ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ, WIELKO ŚCI I JAKO ŚCI ZASOBÓW WODNYCH ORAZ WYMOGÓW OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

3.1. Charakterystyka środowiska abiotycznego

Poło żenie geograficzne

Pod wzgl ędem fizycznogeograficznym (wg J. Kondrackiego, 1998) gmina Sabnie le ży w cało ści w centralnej cz ęś ci mezoregionu Wysoczyzna Siedlecka. Granica z Podlaskim Przełomem Bugu – najbli ższym s ąsiednim mezoregionem znajduje si ę na wschód od gminy Sabnie: w gminach Sterdy ń i Jabłonna Lacka.

Ukształtowanie powierzchni, geomorfologia

Pod wzgl ędem morfologicznym gmina poło żona jest na wysoczy źnie morenowej, której powierzchnia wznosi si ę na wysoko ść 120-179 m npm. Powierzchnia jest wyra źnie pofalowana, o przewa żaj ących spadkach 2–5%, nachylona generalnie w kierunku północnym. Najwa żniejsze wzniesienia wyst ępuj ą w zachodniej i południowej cz ęś ci gminy (ponad 173m n.p.m. w okolicach wsi Kostki-Pie ńki). Najni żej poło żony punkt znajduje si ę w dolinie Cetyni na granicy z gmin ą Sterdy ń – ok. 117 m n.p.m. Powierzchnie gminy rozcinaj ą współczesne doliny cieków, z których najwyra źniejsza jest dolina Cetyni – lewego dopływu Bugu, płyn ącej z południa na północ przez centralny obszar gminy. Inne cieki s ą jej dopływami. Dolina Cetyni jest wyra źna, zagł ębiona od 5 do 15 m poni żej otaczaj ącego terenu.

Budowa geologiczna

W warstwie przypowierzchniowej gruntów dominuj ą utwory gliniaste i piaszczysto – gliniaste. Lokalnie wyst ępuj ą: • pokłady torfu w dnach dolin i obni żeń, • piaski eolityczne na nielicznych wydmach. Generalnie budowa geologiczna gminy nie wyró żnia si ę specjalnymi, szczególnymi cechami. Warunki dla posadowienia standardowych budowli s ą dobre. Ograniczenia wynikaj ą głównie z niekorzystnych warunków wodnych. Przewa żaj ącą cz ęść obszaru gminy zajmuje wysoczyzna morenowa, gliniasta ze stadiału maksymalnego i mazowiecko-podlaskiego zlodowacenia środkowopolskiego. Osady gliniaste obu stadiałów przedzielaj ą osady rzeczne

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie interstadiału pilickiego i zastoiskowe stadiału mazowiecko-podlaskiego. Kulminacje terenu tworz ą w gminie Sabnie zdenudowane formy czołowo morenowe. Wzgórza czołowo morenowe wyst ępuj ą głównie w środkowo-zachodniej cz ęś ci gminy. Ci ągn ą si ę głównym pasem równole żnikowym od wsi Suchodół Szlachecki. Mniejsze formy wyst ępuj ą w cz ęś ci południowej.

Warunki klimatyczne

Według regionalizacji klimatycznej Polski R. Gumi ńskiego gmina Sabnie znajdzie si ę na skraju klimatycznej Dzielnicy podlaskiej, w strefie przej ściowej z dzielnic ą środkow ą. Charakterystyka warunków klimatycznych jest nast ępuj ąca: liczba dni mro źnych wynosi od 50 do 60, dni z przymrozkami od 110 do 138, czas trwania pokrywy śnie żnej od 90 do 110 dni. Okres wegetacyjny trwa 200-210 dni. Lokalne odkształcenia warunków klimatycznych (w porównaniu z danymi ze stacji IMiGW) wi ąż e si ę głównie z rze źbą i pokryciem powierzchni terenu. Wi ększe obszary dolin i obni żeń stanowi ą obszary inwersyjne, predysponowane do zalegania chłodnego powietrza. Tereny poło żone po zawietrznej stronie kompleksów le śnych, polany le śne, wschodnie zbocza dolin o kierunku N-S oraz tereny intensywnej zabudowy s ą obszarami zacisznymi.

3.2. Stan rolniczej przestrzeni produkcyjnej

Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu rolniczej przestrzeni produkcyjnej

Produkcja rolna jest jedn ą z głównych funkcji gminy Sabnie. Powierzchnia u żytków rolnych w roku 2010 wynosiła 7768 ha, co stanowiło 72% ogółu powierzchni. Struktura użytków rolnych przedstawiała si ę nast ępuj ąco: ha % Użytki rolne razem 7791 100,0 - grunty orne 6402 82,2 - sady 32 0,4 - łąki 895 11,5 - pastwiska 367 5,9

W strukturze dominują grunty orne. Bardzo niski odsetek u żytków rolnych stanowi ą sady (zaledwie 0,4%). Relatywnie niski jest odsetek trwałych u żytków zielonych. Ł ąki stanowi ą 11,5 a pastwiska 5,9% u żytków rolnych (ł ącznie 17,4%). Wska źnik udziału trwałych u żytków zielonych jest wyra źnie wy ższy w zachodniej cz ęś ci gminy we wsiach Pie ńki Suchodolskie, Kostki-Pie ńki, Klepki i Kupientyn-Kolonia. Stosunkowo mała jest lesisto ść gminy. Powierzchnia lasów wynosi 2241 ha, co stanowi 20,8% ogólnej powierzchni. Wska źnik lesisto ści w gminie jest zbli żony do analogicznego wska źnika dla powiatu sokołowskiego, który wynosi 21,2 %.

Jako ść gruntów

Ogólny wska źnik jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej według IUNG w Puławach wynosi dla gminy 70,3 pkt. Jest to wska źnik stosunkowo wysoki. Struktur ę gruntów ornych (wg kompleksów przydatno ści rolniczej IUNG) przedstawiono w tab. 2.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Tabela 2. Kompleksy przydatno ści rolniczej gruntów rolnych

Kompleksy gmina ha % razem 6809 100,0 w tym: pszenny bardzo dobry, 291 4,3 pszenny dobry 1604 23,6 żytni bardzo dobry 2024 29,7 żytni dobry 712 10,5 żytni słaby 894 13,1 żytni bardzo słaby 609 8,99 zbo żowo pastewny mocny 194 2,8 zbo żowo pastewny słaby 474 7,0 Źródło: warunki przyrodnicze produkcji rolnej – woj. siedleckie. IUNG Puławy, 1982.

Z powy ższego zestawienia wynika, że w gminie Sabnie przewa żaj ą grunty orne wysokiej jako ści kompleksów żytniego bardzo dobrego i pszennego dobrego. Przydatno ść rolnicza trwałych u żytków zielonych jest w gminie równie ż wysoka. Udział kompleksu średniego wynosi 80%, a słabego 20%. Gleby w gminie charakteryzuj ą si ę nisk ą zawarto ści ą głównych składników pokarmowych, zwłaszcza fosforu oraz du żymi potrzebami wapnowania. Jako ść gruntów według klas bonitacyjnych przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Tabela 3. Jako ść gruntów według klas bonitacyjnych

Klasy bonitacyjne grunty orne grunty orne użytki zielone użytki zielone ha % ha % II 20 0,3 2 0,2 IIIa i IIIb 2099 30,9 158 14,1 IVa i IVb 2950 43,4 434 38,9 V 912 13,4 415 37,1 VI 782 11,5 75 6,7 VIz 36 0,5 34 3,0 Źródło: j.w.

W gminie przewa żaj ą gleby wysokiej i średniej jako ści. Grunty orne klas II, IIIa, IIIb, IVa i IVb stanowi ą 74,6%. Klasy V i VI zajmuj ą 24,9% ich ogólnej powierzchni. Wi ększe powierzchnie najsłabszych gleb (kompleksu żytniego słabego i bardzo słabego) wyst ępuj ą w zachodniej cz ęś ci gminy (wsie: Suchodół Wło ścia ński, Pieńki Suchodolskie, Jadwisin i w znacz ącej cz ęś ci Kupientyn). Na pozostałym obszarze gminy przewa żaj ą grunty kompleksów żytniego bardzo dobrego i pszennego dobrego, a we wsi Kurowice równie ż pszennego bardzo dobrego.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Struktura obszarowa gospodarstw

Gmina posiada dosy ć korzystn ą struktur ę obszarow ą indywidualnych gospodarstw rolnych, chocia ż nadal jest du żo gospodarstw małych. W roku 2010 struktura ta, pod wzgl ędem liczby i areału gospodarstw przedstawiała si ę nast ępuj ąco (dane wg. GUS Powszechny Spis Rolny 2010):

Grupa obszarowa (ha) N % - ogółem 786 100 - do 1 60 7,6 - 1-5 316 40,3 - 5-10 201 25,6 - 10-15 104 13,2 - 15-50 105 13,3

Struktura zasiewów

W strukturze zasiewów dominuj ą zbo ża i ziemniaki. Zbo ża tzw. intensywne (pszenica, jęczmie ń, pszen żyto) zajmowały średnio około 30% zasiewów. Areał upraw ziemniaków wynosił około 12-15% ogólnej powierzchni zasiewów i zmniejszał si ę. Wzrasta powierzchnia kukurydzy i innych gatunków ro ślin opasowych.

Poziom produkcji ro ślinnej i zwierz ęcej

Plony zbó ż w poszczególnych latach były zró żnicowane i wynikało to głównie z warunków atmosferycznych. Średni plon wynosił ok. 30 q, a ziemniaków ok. 160 q. Wg Powszechnego Spisu Rolnego, w roku 2010 pogłowie zwierz ąt gospodarskich w gminie Sabnie wynosiło: - bydło razem - 2948 szt., - bydło krowy - 1327 szt., - trzoda chlewna razem - 8286 szt., - lochy 387 - szt., - konie 42 - szt., - drób ogółem - 29928 szt., - drób kurzy - 26893 szt., Liczba gospodarstw, w których hodowano poszczególne gatunki zwierz ąt, wynosiła: - bydło razem – 245, - bydło krowy – 191, - trzoda chlewna razem – 184, - lochy – 138, - konie – 14, - drób ogółem – 244, - drób kurzy – 235. Gmina posiada korzystn ą sytuacj ę pod wzgl ędem zaopatrzenia gospodarstw w wod ę. Niemal 100% gospodarstw rolnych (ł ącznie z działkami) korzysta z wodoci ągu sieciowego. Z pr ądu elektrycznego o napi ęciu 380V korzysta ok. 90% gospodarstw. Brak jest gazu sieciowego ale z gazu z butli korzystało ok. 90% gospodarstw. Ze wzgl ędu na słabo rozwini ętą sie ć kanalizacyjn ą, niewiele gospodarstw odprowadza ścieki do oczyszczalni. Wi ększo ść gospodarstw gromadzi je w szambach bez wywozu do oczyszczalni ścieków.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

3.3. Stan le śnej przestrzeni produkcyjnej

Powierzchnia lasów w gminie Sabnie wynosi 2241 ha, co stanowi 20,8% ogólnej powierzchni gminy. Lasy i grunty le śne nale żą ce do Skarbu Pa ństwa zajmuj ą tylko niewielk ą cz ęść lasów i wyst ępuj ą głównie w uroczysku Kurowice. W lasach gminy Sabnie wyst ępuje kilkana ście typów siedliskowych. Najwi ększ ą powierzchni ę zajmuj ą bory świe że i bory mieszane świe że, w których podstawowym gatunkiem lasotwórczym jest sosna. Du żo mniejsze udziały w powierzchni le śnej maj ą bory wilgotne. Mniejszy jest udział borów mieszanych wilgotnych. Lokalnie i na małych powierzchniach wyst ępuj ą bory suche oraz bory bagienne. Lasy li ściaste zajmuj ą znacznie mniejsze powierzchnie. Dominuj ą pod wzgl ędem powierzchni lasy mieszane świe że, lasy świe że i lasy wilgotne. Z lasów wilgotnych i bagiennych najcz ęś ciej wyst ępuj ą olsy. S ą one rozmieszczone w niewielkich płatach w dolinie Cetyni i innych cieków oraz w lokalnych obni żeniach terenu na obszarze całej gminy. W śladowych ilo ściach wyst ępuje ols jesionowy. Struktura drzewostanów pod wzgl ędem gatunków panuj ących wygl ąda nast ępuj ąco: najwi ększ ą powierzchni ę zajmuj ą drzewostany sosnowe, znacznie mniejsz ą drzewostany dębowe i olszowe. Najwi ększe powierzchnie drzewostanów d ębowych wyst ępuj ą na gruntach Lasów Pa ństwowych w uroczysku Kurowice. Du żo ni ższy jest udział drzewostanów brzozowych, natomiast w bardzo małych ilo ściach wyst ępuj ą drzewostany osikowe, grabowe, akacjowe, topolowe i wierzbowe. Struktura wiekowa lasów jest niekorzystna. Du ży udział maj ą lasy w II klasie wieku, t.j. w wieku 21-40 lat oraz drzewostany najmłodsze (do 20 lat). Lasy nieco starsze, w wieku 41-60 lat zajmuj ą kilkana ście procent powierzchni wszystkich drzewostanów, a lasy w średnim wieku (61-80 lat) kilka procent. Drzewostany najstarsze, powy żej 80 lat wyst ępuj ą lokalnie i na małych powierzchniach. Pod wzgl ędem struktury własno ściowej na terenie gminy wyst ępuj ą lasy nale żą ce do Skarbu Pa ństwa administrowane przez Nadle śnictwo Sokołów, le śnictwa Kurowice i Prze ździatka. Znaczna cz ęść lasów stanowi własno ść prywatn ą. Pod wzgl ędem struktury przestrzennej, najwi ększe kompleksy le śne wyst ępuj ą na granicy gminy. Najwi ększy kompleks poło żony jest we wschodniej cz ęś ci gminy, na granicy z gminami Jabłonna Lacka i Sterdy ń. W granicach gminy Sabnie znajduje si ę około połowy powierzchni tego kompleksu (zachodnia cz ęść ). Znaczn ą cz ęść zajmuj ą tu lasy pa ństwowe wchodz ące w skład uroczyska Kurowice (oddziały od 148 do 161). Drugi du ży kompleks le śny (głównie lasów pa ństwowych) poło żony jest przy południowo-zachodniej granicy gminy. W granice gminy Sabnie wchodzi tylko niewielki fragment lasów prywatnych o powierzchni około 160 ha. Trzeci, znacznie mniejszy od poprzednich kompleks le śny poło żony jest na granicy północno-zachodniej. Cały kompleks zajmuje powierzchni ę około 500 ha, z tego około 370 ha znajduje si ę na terenie gminy Sabnie, pozostała cz ęść na terenie gminy Sterdy ń. W kompleksie tym znajduj ą si ę 3 oddziały lasów pa ństwowych (nr 162-164 - uroczysko Wymysły). Pozostałą cz ęść stanowi ą lasy prywatne. Oprócz ww. kompleksów le śnych, na terenie gminy - szczególnie w jej południowej i południowo-zachodniej cz ęś ci - wyst ępuje du ża liczba niewielkich kompleksów i zadrzewie ń. Wyst ępuje tu kilka oddziałów lasów pa ństwowych o niewielkich powierzchniach. Pozostałe stanowi ą własno ść prywatn ą. Oddziały le śne oznaczone numerami 151, 152 i 153 poło żone w uroczysku Kurowice są lasami wodochronnymi. Pozostałe nale żą do lasów gospodarczych.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

3.4. Wielko ść i jako ść zasobów wodnych

Hydrogeologia

W gminie wyst ępuj ą dwie strefy wyst ępowania wód gruntowych pierwszego poziomu: • Strefa I, obejmuj ąca obszar dolin, obni żeń oraz fragmenty równiny poło żone w bezpo średnim s ąsiedztwie dolin, gdzie zwierciadło wód gruntowych wyst ępuje płycej, ni ż 1,0 m ppt i tworzy ci ągły, swobodny poziom uzale żniony od stanu wody w rzekach. • Strefa II, obejmuje obszar wysoczyzny. Zwierciadło wód układa si ę tu na zró żnicowanych gł ęboko ściach i nie tworzy ci ągłego poziomu. Cz ęsto wyst ępuj ą tu wody przypowierzchniowe – wierzchówki, utrzymuj ące si ę w płytkich piaskach na glinie zwałowej. Główny poziom wodono śny wyst ępuje w utworach czwartorz ędowych na gł ęboko ści 20 – 50 m ppt. Przeci ętna ich wydajno ść wynosi od 10 do 30 m 3/godz.

Wody powierzchniowe

Obszar gminy Sabnie le ży w dorzeczu Bugu. Zasadnicza cz ęść gminy nale ży do zlewni rzeki Cetyni. Jedynie skrajne zachodnie fragmenty gminy nale żą do zlewni Buczynki. Inne cieki, stanowi ące przewa żnie dopływy Cetyni, maj ą charakter wybitnie lokalny. Sie ć drobnych cieków jest liczna, uzupełniona sieci ą kanałów melioracyjnych.

3.5. Ogólna charakterystyka przyrodnicza gminy

Do zbiorowisk le śnych zajmuj ących najwi ększe powierzchnie na terenie gminy Sabnie nale żą sosnowe bory mieszane (Querco roboris-Pinetum) oraz bory wilgotne (Molinio- Pinetum). W zbiorowiskach tych głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, a w domieszce wyst ępuj ą: d ąb, brzoza, grab, lipa i inne gatunki. Zbiorowiska te dominuj ą pod wzgl ędem powierzchni w du żych kompleksach le śnych poło żonych na terenie gminy. W śródle śnych bagnach, na niewielkich powierzchniach, wyst ępuje bór bagienny Vaccinio uliginosi-Pinetum , a nielicznie na niektórych pagórach morenowych spotykany jest bór suchy Cladonio-Pinetum z sucholubnymi porostami. Zespół Tilio-Carpinetum – wielogatunkowy las lipowo-dębowo-grabowy tworz ący typowy gr ąd wyst ępuje lokalnie w niektórych kompleksach le śnych, m.in. w uroczysku Kurowice. S ą to zazwyczaj drzewostany młode, w wieku do 40-60 lat. Znacznie mniejsze powierzchnie zajmuj ą olsy porzeczkowe Ribo nigri-Alnetum . Zbiorowisko to wyst ępuje najcz ęś ciej na terenach zastoiskowych ze stagnuj ącą wod ą. Formy przesuszone i zubo żałe wyst ępuj ą na terenach o obni żonym poziomie wód gruntowych. Wyst ępuj ą one w niewielkich płatach na całym obszarze gminy w s ąsiedztwie cieków wodnych, np. w dolinie Cetyni oraz małych zbiorników i bagienek. Bardzo nielicznie na śródle śnych bagnach wyst ępuje zespół Sphagno-Alnetum – ols torfowcowy, z udziałem mchów torfowców, najcz ęś ciej Sphagnum squarrosum . W dolinkach cieków wodnych, szczególnie w dolinie Cetyni i na obrze żach bagienek wyst ępuje wierzbowe zbiorowiska zaro ślowe Salicetum pentandro-cinerea z wierzb ą szar ą i pi ęciopr ęcikow ą. W domieszce mog ą wyst ępowa ć tak że inne gatunki wierzb. W otwartych dolinach cieków dominuj ą zbiorowiska ł ąkowe i pastwiskowe. Do najcz ęś ciej wyst ępuj ących nale żą: Arrhenatheretum medioeuropaeum, Holcus lanatus i Lolio- Cynosuretum. Na piaszczystych wyniesieniach wyst ępuje zespół z Nardus srtricta . Lokalnie

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie wyst ępuj ą mniej rozpowszechnione i zajmuj ące mniejsze powierzchnie inne zbiorowiska trawiaste. Ze wzgl ędu na brak wi ększych rzek i zbiorników wodnych, zbiorowiska wodne i szuwarowe wyst ępuj ą na niewielkich powierzchniach. W dolinie Cetyni spotykane s ą na niewielkich powierzchniach szuwary trzcinowe Phragmitetum australis , szuwar pałki wąskolistnej Typhetum angustifoliae i pałki szerokolistnej Typhetum latifoliae . Z innych zbiorowisk spotykane s ą: Scirpetum lacustris, Acoretum calami, Oenantho-Rorippetum, Equisetum fluviatilis, Hippuridetum vulgaris, Iridetum pseudacori i inne. Niektóre z tych zbiorowisk wyst ępuj ą tak że w mniejszych ciekach, rowach melioracyjnych i na obrze żach nielicznych zbiorników wodnych. Lokalnie i na niewielkich powierzchniach wyst ępuj ą szuwary wielkoturzcowe, torfotwórcze, np. Caricetum rostrate, Caricetum elatae, Caricetum acutiformis, Caricetum gracilis i inne. W s ąsiedztwie turzycowisk cz ęsto wyst ępuj ą zbiorowiska sitów. Licznie rozmieszczone s ą na obszarze gminy antropogeniczne, nitrofilne zbiorowiska pól uprawnych i jednorocznych ro ślin terenów ruderalnych. W uprawach zbo żowych szeroko rozpowszechnione s ą zespóły: Vicietum tetraspermae, Scleranthus annuus i Echinochloo- Setarietum . Podobnie licznie wyst ępuj ą zbiorowiska terenów zabudowy wiejskiej, przydro ży i innych terenów intensywnie u żytkowanych przez człowieka. Najwi ększ ą powierzchni ę zajmuje otwarty krajobraz rolniczy z takimi środowiskami jak pola uprawne, ł ąki i pastwiska. Fauna kr ęgowców tego środowiska nie jest liczna w gatunki, ale charakterystyczna, gdy ż niektóre z nich wyst ępuj ą tylko w ww. siedliskach. Ze ssaków nale ży tu wymieni ć: zaj ąca, kreta, ryjówk ę aksamitn ą, kilka gatunków gryzoni (mysz polna, nornik zwyczajny), sarna. Najbardziej typowe dla pól i ł ąk gatunki ptaków to: skowronek polny, kuropatwa, pliszka żółta, pokl ąskwa, potrzeszcz i inne. Z rzadszych gatunków wyst ępują: błotniak ł ąkowy, srokosz, przepiórka. Najcz ęś ciej wyst ępuj ącym płazem jest żaba trawna. Inne gatunki płazów zasiedlaj ą głównie niewielkie i nieliczne śródpolne zbiorniki wodne. Gady w tym środowisku s ą bardzo nieliczne. Dotyczy to przede wszystkim jaszczurki zwinki która najch ętniej zasiedla suche ugory w s ąsiedztwie lasów lub zadrzewie ń. Specyficznym środowiskiem krajobrazu rolniczego s ą osiedla wiejskie. Wyst ępuje tu charakterystyczna fauna ssaków (np. mysz domowa, szczur w ędrowny, kuna domowa) oraz ptaków (bocian biały, wróbel domowy, szpak, kawka, jaskółki dymówka i oknówka), które w innych środowiskach nie wyst ępuj ą, lub spotykane s ą nielicznie. Znacznie bogatszym środowiskiem s ą lasy wyst ępuj ące na terenie gminy w trzech wi ększych kompleksach oraz du żej liczbie małych płatów i zadrzewie ń. Fauna tego środowiska jest najbogatsza w gatunki i dotyczy to wszystkich grup kr ęgowców z wyj ątkiem zwierz ąt wodnych lub ziemnowodnych. Najliczniejsze s ą ptaki, znacznie mniej liczne ssaki oraz gady i płazy. Te ostatnie zasiedlaj ą głównie zbiorniki wodne i cieki przepływaj ące przez tereny le śne, ale niektóre gatunki spotykane s ą w lasach tak że poza wodami, szczególnie w okresie poza rozrodczym. Fauna obszarów le śnych gminy Sabnie nie wyró żnia si ę niczym szczególnym na tle innych gmin wschodniej cz ęś ci woj. mazowieckiego. Najlepiej poznany jest skład gatunkowy ssaków łownych. W obwodach łowieckich wchodz ących w cało ści lub cz ęś ciowo w granice gminy wyst ępuj ą takie gatunki łowne jak: dzik, sarna, lis, zaj ąc, borsuk, kuna le śna. W trakcie prac terenowych stwierdzono na terenie gminy nast ępuj ące gatunki ssaków: lis, kuna le śna, kret, ryjówka aksamitna i wiewiórka. Prawdopodobnie wyst ępuj ą tak że: je ż wschodni, kuna domowa, łasica, gronostaj, nornica ruda, karczownik ziemnowodny, mysz zaro ślowa, mysz domowa i szczur w ędrowny. Najwi ększe ostoje ssaków le śnych wyst ępuj ą we wschodniej cz ęś ci gminy (kompleks le śny uroczyska Kurowice poło żony pomi ędzy Dzierzbami a Tchórznic ą) oraz w cz ęś ci

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie południowo-zachodniej (pomi ędzy Kupientynem a Kostkami). W tych kompleksach le śnych są warunki do wyst ępowania du żych ssaków, takich jak dzik, sarna czy ło ś. Na obszarze gminy stwierdzono w roku 1992 85 gatunków ptaków l ęgowych oraz prawdopodobnie l ęgowych. Z rzadziej wyst ępuj ących gatunków stwierdzono wówczas nast ępuj ące: błotniak popielaty, bocian czarny, jastrz ąb, srokosz, perkozek, trzciniak, rycyk. Mo żna przypuszcza ć, że na terenie gminy Sabnie wyst ępuje wi ększo ść gatunków płazów i gadów zasiedlaj ących ni żowy obszar Polski, chocia ż w trakcie prac terenowych stwierdzono tylko kumaki nizinne, żaby wodne oraz żab ę moczarow ą i trawn ą, ropuch ę szar ą oraz rzekotk ę drzewn ą. Teren ten prawdopodobnie zasiedlaj ą tak że takie gatunki jak: traszka zwyczajna, grzebiuszka ziemna, ropucha zielona. Z gromady gadów wykryto tylko jaszczurk ę zwink ę i jaszczurk ę żyworodn ą. Z innych gatunków gadów mo że wyst ępowa ć padalec zwyczajny, zaskroniec oraz by ć mo że żmija zygzakowata. Ze wzgl ędu na brak du żych rzek i wi ększych zbiorników wód stoj ących ichtiofauna gminy Sabnie jest uboga i ograniczona do gatunków pospolitych, nie maj ących du żych wymaga ń środowiskowych. Wi ększo ść gatunków wyst ępuje w Cetyni, której średni przepływ wody jest niewielki. W rzece tej wyst ępuj ą takie gatunki ryb jak: szczupak, oko ń, pło ć, ukleja, ciernik, lin, słonecznica, kiełb. Zanieczyszczenie wody w tej rzece ogranicza wyst ępowanie ryb i innych zwierz ąt wodnych. Zestaw gatunków w mniejszych ciekach przepływaj ących przez obszar gminy (w wi ększo ści s ą to rowy melioracyjne) jest jeszcze ubo ższy ze wzgl ędu na małe przepływy i małe gł ęboko ści wody. Zestaw gatunków w niewielkich zbiornikach wód stoj ących jest skrajnie ubogi.

3.6. Korytarze ekologiczne

Na terenie gminy Sabnie wyst ępuje tylko jeden korytarz ekologiczny o randze lokalnej. Jest to dolina Cetyni, dopływu Bugu, przepływaj ąca przez teren obszar w kierunku północnym.

3.7. Istniej ące i potencjalne zagro żenia środowiska

Na obszarze gminy Sabnie nie prowadzi si ę regularnych bada ń stanu czysto ści powietrza. Z analizy przeprowadzonej w ramach raportu WIO Ś mo żna wnosi ć, że na terenie gminy ogólny stan czysto ści powietrza jest zadowalaj ący. Nie notuje si ę bowiem przekrocze ń warto ści dopuszczalnych SO 2 i NO 2 oraz pyłu zawieszonego w niedalekim punkcie pomiarowym, zlokalizowanym w Sokołowie Podlaskim. Lokalne przekroczenia dopuszczalnych norm mog ą wyst ępowa ć jedynie w s ąsiedztwie ponadlokalnych dróg oraz nielicznych zakładów produkcyjnych. Płyn ąca przez gmin ę Sabnie rzeka Cetynia jest rzek ą IV rz ędu o długo ści 35,6 km i powierzchni zlewni 214 km 2. Głównymi źródłami jej zanieczyszcze ń jest miejska oczyszczalnia ścieków w Sokołowie Podlaskim, odprowadzaj ąca ścieki do rzeki Ko ściółek – dopływu Cetyni, nielegalne zrzuty ścieków z terenów zabudowanych w bezpo średnim sąsiedztwie rzeki oraz spływy z pól i ł ąk. Ostatnie badania czysto ści wody w Cetyni były prowadzone w punkcie pomiarowym Sabnie w roku 2009. Wyniki wskazuj ą na ogólny słaby stan ekologiczny wód ze wzgl ędu na wska źnik biologiczny – fitobentos (oznaczony w tym przekroju po raz pierwszy) oraz wska źniki fizyko-chemiczne: ogólny w ęgiel organiczny, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosfor ogólny oraz wska źnik z grupy specyficznych zanieczyszcze ń syntetycznych i niesyntetycznych - selen. O ogólnym stanie czysto ści wód podziemnych mogą po średnio świadczy ć wyniki z punktów obserwacyjnych Łysów i Sokołów Podlaski. Badaniami obj ęte s ą tu wody wgł ębne

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie czwartorz ędowe, z warstwy wodono śnej o gł ęboko ści stropu 2,6 m ppt. Jako ść wód jest tu zmienna: cz ęś ciej kwalifikowana jako średniej jako ści, rzadziej jako wysokiej. Lokalnymi źródłami hałasu na terenie gminy s ą jedynie drogi ponadlokalne. Jedynym potencjalnym rodzajem nadzwyczajnych zagro żeń środowiska, jakie mog ą wyst ąpi ć na terenie gminy, s ą katastrofy drogowe przy przewozie materiałów niebezpiecznych.

4. STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ

4.1. Historia gminy Sabnie

Historyczne podziały administracyjne Teren zwany Podlasiem, na którym poło żony jest obszar obecnej gminy Sabnie, nale żał w średniowieczu do Polski, nast ępnie do Rusi i pó źniej do Litwy. W 1520 r. utworzono województwo podlaskie z siedzib ą w Drohiczynie, w granicach którego znalazł si ę teren gminy Sabnie. W zwi ązku z nowym podziałem administracyjnym Litwy uchwałą sejmu w Lublinie w 1569 r. województwo podlaskie wł ączono do Korony. Przynale żno ść administracyjna współczesnych terenów gminy Sabnie do województwa podlaskiego utrzymała si ę do czasu III rozbioru Polski. Teren gminy Sabnie nale żał wtedy do cyrkułu siedleckiego, a po kl ęsce Austrii w 1809 r. stał si ę cz ęś ci ą Ksi ęstwa Warszawskiego. Obszar gminy znalazł si ę w obr ębie Królestwa Polskiego (1815 r.). Po upadku Powstania Listopadowego w 1831 r. wprowadzono nowy podział administracyjny wzorowany na podziale caratu, przemianowuj ąc województwa na gubernie, obwody na powiaty a następnie na okr ęgi. Administracyjnie obszar ten przez cały XIX w. nale żał do województwa podlaskiego, potem do guberni podlaskiej, a od 1867 r. do guberni siedleckiej, któr ą zlikwidowano w 1911 r. wł ączaj ąc j ą do guberni lubelskiej, a po uzyskaniu niepodległo ści w 1918 r. do województwa lubelskiego. W 1939 r. powiat sokołowski wraz z gmin ą Sabnie wł ączono do województwa warszawskiego. Stan ten przetrwał do 1975r. kiedy to po reformie administracyjnej kraju, wprowadzonej dnia 1 stycznia 1999 r., gmina Sabnie weszła w skład powiatu sokołowskiego województwa mazowieckiego.

Układy komunikacyjne Wczesno średniowieczne osadnictwo na terenach nale żą cych do Podlasia miało specyficzny charakter. Od wieku IX a ż po połow ę wieku XI rozwijało si ę na tych ziemiach osadnictwo post ępuj ące przede wszystkim wzdłu ż wa żnych szlaków l ądowych, np. Warszawa-Stanisławów-Liw-Węgrów-Sokołów-Drohiczyn. W tym czasie terytorium to nale żało do Polski, a od 1041 do 1323 r. do Rusi. W XI wieku rozpocz ęła si ę równie ż kolonizacja ruska, id ąca głównie wzdłu ż szlaków wodnych, m.in. od południa wzdłu ż Bugu. W okresie, kiedy tereny te s ą we władaniu Litwy (1323-1569), rozwin ęło si ę osadnictwo – zarówno polskie jak i ruskie. Powstało wówczas kilkadziesi ąt parafii i kilka miast. Do najnowocze śniejszych erekcji parafialnych zalicza si ę Sokół (1415), Kosów (1425) i szczególnie interesuj ące nas parafie z terenu obecnej gminy Sabnie - Nieciecz w 1457 roku oraz Zembrów w 1486 roku. Pomimo panowania litewskiego na tereny te przybywała głównie drobna szlachta z Mazowsza zakładaj ąc wiele wsi drobnoszlacheckich, oraz ruska ludno ść chłopska. Podlasie było typow ą krain ą graniczn ą, przej ściow ą, gdzie przez długie lata stykały si ę wpływy Polski,

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Rusi, Ja ćwie ży, Litwy – st ąd te ż osadnictwo miało charakter mieszany, cho ć ju ż w połowie XV wieku w zachodniej i północnej cz ęś ci Podlasia dominowało zwarte osadnictwo polskie. Stanowi ąc integraln ą cz ęść dzielnicy mazowieckiej, zostało Podlasie oderwane od Mazowsza politycznie, co mimo osadniczej jedno ści z reszt ą Mazowsza wpłyn ęło na jego pó źniejsz ą odr ębno ść terytorialn ą. Sie ć dróg w owym czasie mo żna podzieli ć na dwie kategorie: go ści ńce i drogi lokalne. Drogi lokalne słu żyły komunikacji w obr ębie miejscowo ści i stanowiły poł ączenie z najbli ższymi miejscowo ściami. Na go ści ńcach, czyli drogach publicznych, odbywał si ę ruch o szerszym zasi ęgu. Ł ączyły one mi ędzy sob ą o środki handlu i administracji, a wi ęc miasta będące równie ż miejscami targów i jarmarków, o środkami wi ększych dóbr, stolicami województw, ziem, powiatów, siedzibami biskupstw i archidiakonatów. Przebieg dróg wszelkiego rodzaju charakteryzuje długotrwała niezmienno ść , ze wzgl ędu na fakt, i ż sie ć osadnicza zmieniała si ę bardzo powoli. W rezultacie mo żna przyj ąć , że stan dróg z XVI w. w ogromnej mierze odpowiada stanowi z XVIII czy XIX stulecia. Pewne zmiany wprowadzone zostały w sieci dróg publicznych w zwi ązku z rozwojem poczty w XVIII i XIX wieku. Wyodr ębniono wtedy osobn ą kategori ę dróg pocztowych. Wprawdzie przez obszar obecnej gminy Sabnie nie przebiegał w przeszło ści trakt o znaczeniu mi ędzynarodowym, to jednak tereny te rozpo ścierały si ę zaledwie o kilka kilometrów od trasy jednego z najwi ększych średniowiecznych szlaków handlowych łącz ącego Polsk ę z Litw ą i przebiegaj ącego przez takie miejscowo ści jak: Warszawa – Stanisławów – Węgrów – Sokołów – Bałki – Kamiank ę – Skrzeszew – Drohiczyn i dalej na wschód. Do wa żnych w przeszło ści dróg przebiegaj ących przez teren gminy nale żała droga z Sokołowa do Jabłonny, do której odchodził w Nieciecz trakt wiod ący na północ przez Niewiadom ą, Grodzisk, Sabnie i dalej do Kosowa lub Sterdyni. Du że znaczenie miała te ż droga z W ęgrowa przez Jartypory, Z ąbków, Suchodół, Sabnie, Toczyski i dalej na północ lub południe. Trakt ten w okresie pó źniejszym zmienił swój przebieg i w XIX wieku był bardziej ucz ęszczany na odcinku W ęgrów – Suchodół, przez takie miejscowo ści jak: Miedzna, Orzeszówka, Kostki, Suchodół. Z wa żnych osiemnastowiecznych dróg wiod ących przez teren gminy nale ży wymieni ć szlak z Sokołowa do Sterdyni, który zyskał na znaczeniu w XIX wieku. Przebiegał on przez takie miejscowo ści jak: Kupientyn, Suchodół i nie jak dzisiaj przez Sabnie i Kurowice, lecz z Suchodołu przez Hołowienki, Zembrów i do Sterdyni.

Architektura i budownictwo Obiekty sakralne Najstarsz ą parafi ą na terenie gminy Sabnie, a tak że zaliczan ą do najstarszych w tej cz ęś ci Podlasia, jest parafia w Niecieczy Wło ścia ńskiej. Pierwszy ko ściół wzniesiono w 1457 roku. Kolejny drewniany ko ściół zbudowano w 1713 roku. Obecny ko ściół wzniesiono w latach 1950-1953 w miejscu spalonego w 1949 roku. Obok ko ścioła zachowała si ę murowana plebania z lat 20-tych XX wieku. Parafia w Zembrowie została erygowana w 1486 roku. Pierwotny ko ściół wzniesiono w 1525 roku. W roku 1773 wybudowany został w tym samym miejscu ko ściół drewniany. Obecny ko ściół murowany powstał w latach 1902-1905. Na południowy wschód od ko ścioła po drugiej stronie drogi Sokołów – Sterdy ń zlokalizowana jest kaplica grobowa wybudowana w 1851 roku i przebudowana w roku 1884. Do nielicznie ju ż zachowanych ko ściołów drewnianych tej cz ęś ci Podlasia, nale ży świ ątynia w Grodzisku. Pierwotny ko ściół wzmiankowany był w XVI wieku. Obecny ko ściół wzniesiono w 1778 roku (jako cerkiew unicka), restaurowany w 1852 roku i 1950. W latach

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

1875-1919 pełnił funkcj ę cerkwi prawosławnej. Od strony południowej ko ścioła usytuowana jest drewniana plebania wybudowana na przełomie XIX/XX wieku.

Obiekty świeckie Wśród świeckich obiektów zainteresowania konserwatorskiego na terenie gminy Sabnie zdecydowanie przewa żaj ą obiekty drewniane. Obiekty murowane stanowi ą pojedyncze przykłady. Spo śród nich wyró żnia si ę dom nr 17 w Zembrowie i domy nr 78, 80 w Kurowicach. Przewa żaj ąca wi ększo ść budynków zainteresowania konserwatorskiego datowana jest na lata 20-te i 30-te XX stulecia. Tych najstarszych pochodz ących z 2 połowy XIX wieku zachowało si ę niewiele.

Zało żenia rezydencjonalne i folwarczne W przeszło ści na terenie obecnej gminy Sabnie znajdowało si ę wi ęcej zało żeń rezydencjonalnych i folwarcznych ni ż dzisiaj. Nie zachowały si ę zało żenia w takich miejscowo ściach jak: Sabnie, Suchodół, Zembrów, Hilarów. Do zachowanych nale żą zało żenia w: Grodzisku, Kupientynie, Kurowicach, Wymysłach i pojedynczy dwór w Stasinie. Najbardziej interesuj ącym pod wzgl ędem warto ści historycznych zało żeniem dworskim na terenie gminy Sabnie jest zespół w Kupientynie. Istnieje w tym miejscu zało żenie rezydencjonalne od okresu średniowiecznego. Obecnie w miejscu omawianego zało żenia zachowały si ę budynki dziewi ętnastowieczne. Zespół jest poło żony poza wsi ą mi ędzy drogami, jedn ą przechodz ącą przez wie ś, drug ą prowadz ącą z Kupientyna do wsi Wyr ąb. Zało żenie ma kształt zbli żony do pi ęcioboku. Cz ęść południowo-zachodni ą zajmuje park, północno-wschodni ą folwark. Na głównej północno-południowej osi kompozycyjnej stoi dwór. Przed dworem ślady owalnego podjazdu oraz zanikaj ący mi ędzy dwoma niewielkimi stawami dawny podjazd dworu. Folwark pozbawiony jest drzewostanu, układ drogi przypadkowy, obecne budynki nie tworz ą zwartej kompozycji. Obiektami zabytkowymi s ą: pralnia, obora, spichlerz i wie ża ci śnie ń. Towarzyszy im nowa obora, wiata i budynek gospodarczy. Dwór, pralnia, obora i spichlerz s ą budynkami murowanymi wybudowanymi w drugiej połowie XIX wieku. Do zupełnie nie spotykanych budowli w ówczesnym czasie nale ży wie ża ci śnie ń. Wybudowano j ą około 1911 roku o konstrukcji murowanej ze zbiornikami metalowymi, na planie koła bez wewn ętrznych podziałów. Park otaczaj ący dwór zachował si ę w stanie szcz ątkowym. Zespół dworski w Grodzisku zało żony pod koniec XIX wieku, poło żony jest na południe od wsi przy drodze Grodzisk – Bujały. Zespół kształtem zbli żony do prostok ąta. Przedłu żenie drogi od strony wsi w kierunku południowym stanowi obecnie główny wjazd do zespołu. Zachodni ą jego cz ęść zajmuje park z sadami, wschodni ą zespół folwarczny. Główna ziele ń parkowa skupia si ę na południe od dworu, który znajduje si ę w środku zało żenia. Dwór drewniany został zbudowany na pocz ątku XX wieku. Przed dworem obszerny podjazd, przy którym stoj ą: drewniany budynek gospodarczy, murowana lodownia i figura Matki Boskiej. Dwór zwrócony frontem ku cz ęś ci folwarcznej, do której biegła aleja dojazdowa. W środku folwarku stoi murowany spichlerz. Najobszerniejszym i mocno rozbudowanym zało żeniem rezydencjonalnym na terenie gminy Sabnie jest zespół dworski w Kurowicach. Dwór murowany zbudowany został w 1840 roku, przebudowany na biura PGR w latach sze ść dziesi ątych. Na południe od dworu zlokalizowana jest murowana oficyna wybudowana około 1867 roku. Przy dawnym wje ździe do parku jego północnej stronie znajduje si ę murowana stró żówka wzniesiona pod koniec XIX wieku. Spo śród obiektów gospodarczych takich jak: obora, chlewnie, stodoła z wozowni ą, spichlerz – wyró żnia si ę interesuj ącą architektur ą – stodoła z wozowni ą. Otaczaj ący dwór park podzielony jest na dwie cz ęś ci – zachodni ą zupełnie zniszczon ą oraz wschodni ą prawie w cało ści zachowan ą.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Cmentarze Grodzisk – cmentarz parafialny rzymsko-katolicki zało żony w 1919 roku. Posiada kształt nieregularnego wielok ąta zbli żonego do prostok ąta. Ogrodzenie cmentarza wymurowano z du żych łupanych kamieni polnych. Nieciecz Wło ścia ńska – cmentarz parafialny rzymsko-katolicki zało żony z dłu ższym frontowym bokiem zwróconym do drogi. Pierwotna cz ęść cmentarza porasta starodrzew złożony z d ębów i sosen. Zembrów – cmentarz parafialny rzymsko-katolicki zało żony w 2 połowie XIX wieku, rozbudowany prawdopodobnie w 2 ćwier ćwieczu XX wieku. Najstarsze pomniki nagrobne z 2 połowy XIX wieku i pocz ątku XX wieku zachowały si ę w dobrym stanie. Na cmentarzu znajduj ą si ę groby żołnierzy poległych w 1920 roku. Stara cz ęść cmentarza jest zadrzewiona. W Zembrowie znajduje si ę inny cmentarz usytuowany naprzeciw ko ścioła zało żony w połowie XIX wieku. Na terenie cmentarza znajduje si ę kaplica rodowa Trębickich wła ścicieli dóbr Kurowice wzniesiona w 1884 roku nad krypt ą grobow ą z roku 1851. W południowym naro żniku cmentarza jest cz ęść rodowa Mniszek-Tchórznickich, w której znajduj ą si ę pomniki nagrobne z XIX i pocz ątku XX wieku, m.in. płyta nagrobna znanej powie ściopisarki Heleny Mniszek-Tchórznickiej.

4.2. Wykaz obiektów podlegaj ących ochronie i opiece

Obiekty i obszary wpisane do rejestru zabytków:

GRODZISK 1. Kościół parafialny pw. św. Trójcy wraz z najbli ższym otoczeniem w promieniu 50 m - cerkiew drewniana z 1778r., restaurowana w 1852r., wyremontowana w 1950 r. - wpis do rejestru zabytków A-131/615 decyzja z dn. 04.04.1962 r. Ko ściół obecnie znajduje si ę w bardzo dobrym stanie, jest u żytkowany, otoczony zieleni ą, w odpowiedniej odległo ści znajduj ą si ę budynki mieszkalne o formie nie kontrastuj ącej zbytnio z zabytkowym ko ściołem. Obok ko ścioła droga powiatowa o niewielkim nat ęż eniu ruchu , ko ściół wraz z zabytkow ą dzwonnic ą s ą dobrze widoczne z drogi. 2. Dwór drewniany z pocz ątku XX w. i park dworski - wpis do rejestru zabytków A-385 decyzja z dn. 19.05.1986 r. Dwór znajduje si ę dobrym stanie, jest obecnie u żytkowany w celach mieszkalno- rekreacyjnych. Drzewostan parkowy jest w dobrym stanie, jednak zało żenie parkowe wraz z s ąsiaduj ącym od południa układem obwałowa ń o du żych warto ściach kulturowych jest cz ęś ciowo nieczytelne. Od zachodu zespół przylega do dolin rzeki Cetyni. Ogrodzenie z siatki jest cz ęś ciowo zniszczone, brak bramy wjazdowej od strony drogi powiatowej otaczaj ącej zespół. Od strony północnej s ąsiaduje z zespołem dworsko- parkowym zabudowa mieszkaniowa o skali i formie oboj ętnej, nie kontrastuj ącej zbytnio z zabytkowym zespołem.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

KUPIENTYN 1. Dwór murowany, wzniesiony w 2 połowie XIX w. - wpis do rejestru zabytków A-338 decyzja z dn. 30.12.1983 r. Dwór znajduje si ę w bardzo złym stanie, jest nieu żytkowany i popada w ruin ę. 2. Park w zespole dworskim powstały w połowie XIX w. – wpis do rejestru zabytków A- 798 decyzja z dn. 15.05.2008 r. Drzewostan parkowy jest w dobrym stanie, jednak zało żenie parkowe jest nieczytelne. Brak ogrodzenia. Od strony wschodniej do zespołu pałacowo-parkowego przylega zabytkowy zespół zabudowa ń gospodarczych i produkcyjnych , tak że nieu żytkowany i popadaj ący w ruin ę. Od strony północnej z zespołem dworsko-parkowym sąsiaduje zabudowa mieszkaniowa o skali i formie odpowiedniej do s ąsiedztwa zabytkowego zespołu. Zespół poło żony jest z daleka od ruchliwych dróg, w otoczeniu doliny rzecznej, gruntów rolnych i zadrzewie ń. Dojazd do zespołu jest nieoznakowany. 3. Stanowisko archeologiczne obejmuj ące północn ą cz ęść miejscowo ści od strony doliny rzeki Cetyni - AZP 52-78/4/1 , wpis do rejestru zabytków A-217/890 dec. z dnia 30XI 1970 r. Obszarem stanowiska obj ęte s ą: • osada - wczesne średniowiecze (X-XII w.), • osada - pó źne średniowiecze. 4. Stanowisko archeologiczne obejmuj ące północn ą cz ęść miejscowo ści od strony doliny rzeki Cetyni - AZP 52-78/5/2 , wpis do rejestru zabytków A-215/888 dec. z dnia 30XI 1970 r. Obszarem stanowiska obj ęta jest: • osada- wczesne średniowiecze i pó źne średniowiecze (X-XII w.).

NIEWIADOMA 1. Stanowisko archeologiczne w rejonie cz ęś ciowo zachowanych wałów przy granicy z miejscowo ści ą Grodzisk - AZP 51-78/1/1 , wpis do rejestru zabytków A-48/241/60, decyzja z dnia 26.03.1960 r. Obszarem stanowiska obj ęte s ą: • obozowisko – schyłkowy paleolit, • osada - epoka br ązu /wczesna epoka br ązu, • osada - wczesne średniowiecze(poł. VI-VII w.), • grodzisko - wczesne średniowiecze (IX-XIII w.). 2. Stanowisko archeologiczne w rejonie cz ęś ciowo zachowanych wałów przy granicy z miejscowo ści ą Grodzisk - AZP 51-78/3/4 , wpis do rejestru zabytków A-214/887/70, decyzja z dnia 30.11.1970 r. Obszarem stanowiska obj ęte s ą: • punkt osadniczy – neolit, • punkt osadniczy - epoka br ązu / wczesna epoka żelaza, • osada - wczesne średniowiecze (2 poł. VI-VII w.), • osada - wczesne średniowiecze. 3. Stanowisko archeologiczne w rejonie cz ęś ciowo zachowanych wałów przy granicy z miejscowo ści ą Grodzisk - AZP 51-78/4/5 , wpis do rejestru zabytków A-242/1033/70 decyzja z dnia 30.11.1970 r. Obszarem stanowiska obj ęte s ą: • osada - wczesne średniowiecze (VIII-IX w.), • osada - wczesne średniowiecze (X-XII w.).

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

4. Stanowisko archeologiczne w rejonie cz ęś ciowo zachowanych wałów przy granicy z miejscowo ści ą Grodzisk - AZP 52-79/13/3 , wpis do rejestru zabytków A-194/826/70 z dnia 17 IV z 1970 r. Obszarem stanowiska obj ęte jest: • cmentarzysko szkieletowe w obstawach kamiennych – wczesne średniowiecze.

KUROWICE 1. Dwór murowany wzniesiony w 1840 roku, rozbudowany i przebudowany w 1967 r.; spichlerz murowany z 1840 roku, budynki gospodarcze wybudowane w połowie XIX w. wraz z parkiem krajobrazowym zało żonym w połowie XIX w. - wpis do rejestru zabytków A-339 z dn. 30.12.1983 r. Dwór znajduje si ę w złym stanie, jest obecnie nieu żytkowany. Zało żenie parkowe jest ogrodzone siatk ą, drzewostan jest w dobrym stanie jednak zało żenia parkowe s ą cz ęś ciowo nieczytelne. 2. Zespół dworski - wpis do rejestru zabytków A-437 decyzja z dn. 09.09.1994 r.: - oficyna murowana z 2 połowy XIX w., - stodoła murowana z wozowni ą murowana z połowy XIX w., - stró żówka murowana z ko ńca XIX w., - chlewnia murowana z 2 połowy XIX w., - obora murowana I z 2 połowy XIX w., - obora murowana II z 2 połowy XIX w., - kapliczka murowana I z XIX w., - kapliczka murowana II z XIX w. Zabudowania zespołu dworskiego s ą obecnie w złym lub średnim stanie, są nie użytkowane i ogrodzone siatk ą. Od zachodu zespół przylega do doliny rzeki Cetyni. Od strony wschodniej z zespołem s ąsiaduj ą: zabudowa mieszkaniowa w formie bloków o wysoko ści 2 lub 3 kondygnacji oraz stacja benzynowa poło żone przy ruchliwej drodze krajowej, o formach niekorzystnie kontrastuj ących z zabytkowym zespołem. Lokalizacja zespołu pałacowo-parkowego ma obecnie charakter zapleczowy w stosunku do centrum wsi znajduj ącego si ę przy skrzy żowaniu poło żonym na wschód od stacji paliw. 3. Stanowisko archeologiczne w północnej cz ęś ci miejscowo ści, w pobli żu granicy z Koloni ą Kurowice - AZP 50-79/6/4 , wpis do rejestru zabytków A-245/1036/73, decyzja z dnia 25.08.1973 r. Obszarem stanowiska obj ęte s ą: • osada – okres late ński • osada – pradzieje • osada – wczesne średniowiecze • punkt osadniczy – wczesne średniowiecze • osada – pó źne średniowiecze.

ZEMBRÓW 1. Cmentarz rodowy rodziny Tr ębickich z wydzielon ą kwater ą Mniszek-Tchórznickich i Moniuszków, zało żony w 1851 roku – teren cmentarza w granicach ogrodzenia wraz z kaplic ą cmentarn ą, poszczególnymi nagrobkami i drzewostanem - wpis do rejestru zabytków A-706 z dn. 07.06.2006 r.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Cmentarz, kaplica, nagrobki i murek wokół cmentarza znajduj ą si ę dobrym lub średnim stanie, s ą zadbane, cmentarz jest zadrzewiony. 2. Zespół ko ścioła p.w. Naj świ ętszego Zbawiciela - wpis do rejestru zabytków A-753 z dn. 17.07.2007 r. - ko ściół parafialny murowany, wzniesiony w latach 1902-05 według projektu Kazimierza Zaj ączkowskiego, - plebania drewniana z 1909 r., - mur ogrodzeniowy ko ścioła. Ko ściół wraz z ogrodzeniem obecnie znajduje si ę w dobrym stanie, jest u żytkowany, w odpowiedniej odległo ści znajduje si ę zabudowa mieszkaniowa z usługami o skali i formie oboj ętnej, nie kontrastuj ącej zbytnio z zabytkowym zespołem. Plebania tak że znajduje si ę w dobrym stanie i jest u żytkowana. Pomi ędzy ko ściołem, a plebani ą i zabytkowym cmentarzem przebiega droga krajowa o du żym nat ęż eniu ruchu. Przylegaj ący do drogi placyk naprzeciwko ko ścioła (przy cmentarzu) jest nieutwardzony, ma form ę nieodpowiedni ą dla reprezentacyjnego charakteru miejsca. Wie że ko ścielne stanowi ą wyra źną dominant ę przestrzenn ą widoczn ą ze znacznych odległo ści w północnej cz ęś ci gminy i na obszarach z ni ą s ąsiaduj ących.

Obiekty i obszary obj ęte Gminn ą Ewidencj ą Zabytków:

GRODZISK - cmentarz parafialny z 1919 roku, otoczony murkiem z kamienia – cmentarz czynny w dobrym stanie, poło żony poza wsi ą w otoczeniu zieleni, przy drodze w kierunku Sabni, - dom nr 13, drewniany, z ok. XVI w.; zamieszkany, w średnim stanie; cz ęś ciowo przekształcony w strefie dachu i lukarny, poło żony na du żej działce w pobli żu ko ścioła; - dom nr 40, drewniany, z 2 poł. XVII w.; zamieszkany, w średnim stanie; cz ęś ciowo przekształcony – nowy dach, poło żony tu ż przy drodze, styka si ę z innymi domami; - dom nr 86, drewniany, z ok. XVII w.; nie istnieje; - plebania drewniana z XIX/XX w.; zamieszkana, w średnim stanie; zachowane detale, poło żona na du żej działce przy ko ściele, w otoczeniu zieleni; - obiekty znajduj ące si ę na terenie ko ścioła obj ętego wpisem do rejestru zabytków, nie wymienione w tym wpisie: dzwonnica murowana z 1778 r. i pomnik kamienny z 1998 r. – w dobrym stanie, zadbane - obiekty znajduj ące si ę w zespole dworskim obj ętym wpisem do rejestru zabytków, nie wymienione we wpisie: - Kapliczka murowana, pocz. XX w., w dobrym stanie, zadbana; - Lodownia murowana, pocz. XX w., w dobrym stanie; - Spichlerz murowany, pocz. XX w., zrujnowany; - historyczne zało żenie ruralistyczne wsi Grodzisk wykształcone w okresie XVII-XIX w; - stanowiska archeologiczne: - AZP 51-78/9/1, - AZP 51-79/10/3, - AZP 51-79/11/4,

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

- AZP 52-79/14/2;

HILARÓW - dom nr 3, drewniany, z lat 20-tych XX w.; zamieszkany, w średnim stanie; dobrze zachowane detale, położony na bogatej w ziele ń działce poza wsi ą w pobli żu lasu; - dom nr 18, murowany, z lat 20-tych XX w.; zamieszkany, w średnim stanie; cz ęś ciowo przekształcony, m.in. brak balkonu, poło żony na du żej działce w centrum wsi; - dom nr 20, drewniany, z XX w.; zamieszkany, w średnim stanie; zachowane detale, poło żony na du żej działce, w otoczeniu zieleni;

HOŁOWIENKI - dom nr 72, drewniany, z lat 20-tych XX w.; niezamieszkany, w złym stanie; cz ęś ciowo zachowane detale, poło żony na nieogrodzonym terenie; - dom nr 95, drewniany z ok. XVII w.; w średnim stanie; - dom nr 96, drewniany z ok. XVII w.; w średnim stanie; bardzo dobrze zachowane detale i słomiana strzecha, poło żony na du żej działce za stawem, w otoczeniu zieleni; - stanowiska archeologiczne: - AZP 50-78/22/1, - AZP 50-78/23/2, - AZP 51-78/13/3, - AZP 51-78/16/4;

KUPIENTYN - dom nr 71, drewniany, z lat 20-tych XX w.; zamieszkany, w średnim stanie; zachowane detale, poło żony na w ąskiej działce, w pobli żu centrum wsi, tu ż przy ruchliwej drodze krajowej; - obiekty znajduj ące si ę przy zespole dworskim obj ętym wpisem do rejestru zabytków, nie obj ęte obszarem wpisanym do rejestru zabytków: - kapliczka murowana, z 1898 r., znajduj ąca si ę w średnim stanie; - obora, pralnia i spichlerz z II połowy XIX w - obiekty murowane, zrujnowane; - wie ża ci śnie ń murowana, z 1911 r., obecnie w złym stanie; - stanowiska archeologiczne: - AZP 52-78/3/3, - AZP 52-78/6/6, - AZP 52-78/8/7, - AZP 52-78/9/8, - AZP 52-78/10/9, - AZP 52-78/11/10, - AZP 52-78/15/11, - AZP 52-78/23/4, - AZP 52-78/24/5, - AZP 52-78/41/14, - AZP 52-78/43/15, - AZP 52-78/44/16,

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

- AZP 52-78/45/19, - AZP 52-78/49/17, - AZP 52-78/50/13, - AZP 52-78/51/18, - AZP 52-78/59/20, - AZP 52-78/60/21;

KUPIENTYN - KOLONIA - stanowiska archeologiczne: - AZP 52-78/1/1, - AZP 52-78/2/2, - AZP 52-78/7/3, - AZP 52-78/12/4, - AZP 52-78/13/5, - AZP 52-78/14/6, - AZP 52-78/42/10, - AZP 52-78/47/8, - AZP 52-78/48/7, - AZP 52-78/52/9;

KUROWICE - domy nr 78 i 80, murowane, z pocz ątku XX w.; zamieszkane; w średnim stanie; dobrze zachowane detale; domy poło żone w pobli żu centrum wsi przy drodze; - dom nr 102, drewniany, z lat 20-tych XX w.; zamieszkany; w dobrym stanie; dobrze zachowane detale, poło żony w oddaleniu od drogi w otoczeniu pól uprawnych; - dom nr 108, drewniany, z lat 20-tych XX w.; zamieszkany; w dobrym stanie; dobrze zachowane detale; w bliskim otoczeniu inne współczesne budynki; - stanowiska archeologiczne: - AZP 50-79/3/1, - AZP 50-79/4/2, - AZP 50-79/5/3, - AZP 50-79/6/4, - AZP 50-79/26/5, - AZP 50-79/27/6, - AZP 50-79/78/7;

KOLONIA KUROWICE - stanowiska archeologiczne: - AZP 50-79/1/1, - AZP 50-79/2/2, - AZP 50-79/7/3, - AZP 50-79/28/4, - AZP 50-79/29/5, - AZP 50-79/43/6,

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

- AZP 50-79/44/7, - AZP 50-79/45/8;

NIECIECZ WŁO ŚCIA ŃSKA - cmentarz parafialny z ok. 1870 r., ogrodzenie metalowe, słupki murowane – cmentarz czynny w dobrym stanie, poło żony poza wsi ą, przy drodze w kierunku Niewiadomej, - dom nr 58, drewniany, z 1930r; zamieszkany, w dobrym stanie; dobrze zachowana konstrukcja z poziomych bali, poło żony na du żej działce, w otoczeniu zieleni; - dom nr 62, drewniany, z lat 20-tych XX w.; zamieszkany, w średnim stanie; w bliskim otoczeniu inne współczesne budynki; - ko ściół parafialny P.W. Niepokalanego Poczęcia Naj świ ętszej Maryi Panny z lat 1950- 1953, murowany, u żytkowany; dzi ęki poło żeniu na wzgórzu i odpowiedniemu ukształtowaniu dróg prowadz ących do ko ścioła, wraz z dzwonnic ą stanowi dominant ę przestrzenn ą; - figura Chrystusa murowana, z 1937 roku; zadbana, w dobrym stanie, poło żona na środku placu przed wej ściem do ko ścioła, otoczona zieleni ą w formie zadbanego klombu; - plebania murowana z lat 20-tych XX w.; zamieszkana, w dobrym stanie, bardzo dobrze zachowane detale; poło żona na du żej działce w otoczeniu zieleni, w s ąsiedztwie ko ścioła; - historyczne zało żenie ruralistyczne wsi Nieciecz Wło ścia ńska wykształcone w okresie XV- XIX w; - stanowiska archeologiczne: - AZP 52-78/17/8, - AZP 52-78/25/1, - AZP 52-78/26/2, - AZP 52-78/27/4, - AZP 52-78/28/5, - AZP 52-78/29/6, - AZP 52-78/31/11, - AZP 52-78/32/12, - AZP 52-78/33/13, - AZP 52-78/34/14, - AZP 52-78/35/15, - AZP 52-78/36/16, - AZP 52-78/37/17, - AZP 52-78/38/18, - AZP 52-78/46/7, - AZP 52-78/53/21, - AZP 52-78/54/22, - AZP 52-78/55/23, - AZP 52-78/56/24, - AZP 52-78/57/25, - AZP 52-78/61/26, - AZP 52-78/62/27, - AZP 52-78/63/28;

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

NIECIECZ DWÓR - historyczne zało żenie ruralistyczne wsi Nieciecz Dwór wykształcone w okresie XV-XIX w. - stanowiska archeologiczne: - AZP 52-79/3/1, - AZP 52-79/4/2;

NIEWIADOMA - kapliczka przy budynku nr 6, murowana z XX w.; zadbana, w dobrym stanie; poło żona przy bocznej drodze wzdłu ż doliny rzeki Cetyni; - ku źnia drewniana, z pocz. XIX w. – zabytek techniki; nieu żytkowana, w średnim stanie; poło żona w otwartym terenie przy drodze do Niecieczy na skarpie doliny rzeki Cetyni, w pobli żu młyna, nieogrodzona, wewn ątrz pozostało ści wyposa żenia nieudost ępnione dla zwiedzaj ących; - młyn wodny, drewniany z pocz ątku XX w. – zabytek techniki; w średnim stanie; od kilku lat nie u żytkowany jako młyn, wn ętrze wraz z zachowanym wyposa żeniem udost ępniane przez wła ściciela; budynek poło żony nad rzek ą Cetyni ą na terenie zamieszkanego siedliska otoczonego zieleni ą, niedaleko ku źni; do młyna przylega odcinek rzeki uregulowany wraz z budow ą tamy i zbiornika „Niewiadoma”, tama widoczna od młyna, a młyn widoczny z tamy - stanowiska archeologiczne: - AZP 51-78/2/2, - AZP 51-78/5/6, - AZP 51-78/6/8, - AZP 51-78/7/12, - AZP 51-78/8/18, - AZP 52-78/58/10;

SABNIE - kapliczka przydro żna, murowana z 1912 r.; zadbana, w dobrym stanie; poło żona po lewej stronie drogi powiatowej Sabnie – Suchodół Szlachecki, na południowym kra ńcu cz ęś ci wsi Sabnie; - młyn wodny, drewniany z 1931 r. – zabytek techniki; w średnim stanie; od kilku lat nie użytkowany jako młyn, wewn ątrz pozostało ści wyposa żenia nieudost ępnione dla zwiedzaj ących; budynek poło żony nad rzek ą Cetyni ą na terenie zamieszkanego siedliska otoczonego zieleni ą, w oddaleniu od innych zabudowa ń i dróg na północ od wsi; - stanowiska archeologiczne: - AZP 50-78/1/1, - AZP 50-78/2/2, - AZP 50-78/20/3, - AZP 51-78/10/4, - AZP 51-78/11/5, - AZP 51-78/12/6, - AZP 51-78/14/7;

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

STASIN - dwór murowany z 2 poł. XIX w.; w złym stanie; niezamieszkany, cz ęś ciowo przekształcony, m.in. zamurowane otwory okienne, przybudówki; poło żony w pobli żu skrzy żowania, w oddaleniu od innych zabudowa ń, na nieogrodzonym terenie; w otoczeniu, poza nielicznymi drzewami, brak warto ściowej zieleni; - kapliczka przydro żna, murowana z ok. XVIII w.; zadbana, w dobrym stanie; po lewej stronie drogi Sabnie – Stasin, w pobli żu pojedynczych siedlisk, w otoczeniu pól. - stanowiska archeologiczne: - AZP 51-79/7/1, - AZP 51-79/8/2, - AZP 51-79/9/3, - AZP 51-79/2/4, - AZP 51-79/3/5, - AZP 51-79/4/6, - AZP 51-79/5/7, - AZP 51-79/6/8;

WYMYSŁY - dwór murowany z 1914 r.; w złym stanie; zamieszkany, cz ęś ciowo przekształcony, m.in. przybudówki; poło żony w otoczeniu zieleni – pozostało ści parku dworskiego, na nieogrodzonym terenie w pobli żu fermy drobiarskiej; - park dworski z ko ńca XIX w.; zachowana w znacznym stopniu warto ściowa ziele ń, park zaniedbany, nieczytelne pierwotne zało żenia; teren nieogrodzony, poło żony w pobli żu fermy drobiarskiej, oddzielony od drogi powiatowej gruntami rolnymi; - pomnik po świ ęcony pami ęci żołnierzy Armii Krajowej zbudowany w formie kamieni, krzy ża i tablic w 1994 roku – miejsce pami ęci, ku czci żołnierzy poległych w walce z komunistycznym zniewoleniem w latach 40-tych XX wieku; zadbany; w dobrym stanie; poło żony w otoczeniu zieleni pod lasem, po lewej stronie drogi Wymysły - Chmielnik.

SUCHODÓŁ SZLACHECKI - dom nr 25, murowany, z pocz. XX w.; zamieszkany; w średnim stanie; cz ęś ciowo zachowane detale, poło żony tu ż przy ruchliwej drodze krajowej w otoczeniu innych budynków; - dom nr 45, drewniany, pocz. XX w.; zamieszkany; w dobrym stanie; dobrze zachowane detale; poło żony tu ż przy ruchliwej drodze krajowej w centrum wsi, w otoczeniu innych budynków; - kapliczka przydro żna, murowana.; zadbana, w dobrym stanie; po lewej stronie drogi powiatowej Sabnie – Suchodół Szlachecki. w otoczeniu zadrzewie ń;

SUCHODÓŁ WŁO ŚCIA ŃSKI - dom nr 46, drewniany, pocz. XX w.; zamieszkany; w średnim stanie; cz ęś ciowo zachowane detale; poło żony tu ż przy drodze w otoczeniu innych budynków;

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

- stanowisko archeologiczne: - AZP 51-78/15/1;

TCHÓRZNICA SZLACHECKA - dom nr 5, drewniany, z 1911 r.; zamieszkany; w średnim stanie; dobrze zachowana konstrukcja z poziomych bali; cz ęś ciowo zachowane detale; poło żony na du żej działce; - dom nr 16, drewniany, z ok. 1910 r.; zamieszkany; w średnim stanie; dobrze zachowana konstrukcja z poziomych bali; dobrze zachowane detale; poło żony na du żej działce w otoczeniu zieleni;

TCHÓRZNICA WŁO ŚCIA ŃSKA - dom nr 68, drewniany, z pocz. XX w.; zamieszkany; w średnim stanie; dobrze zachowana konstrukcja z poziomych bali; cz ęś ciowo zachowane detale; poło żony na du żej działce, w otoczeniu zieleni;

ZEMBRÓW - cmentarz parafialny, z 2 poł. XIX w. ogrodzenie współczesne - metalowe, słupki murowane; cmentarz czynny w dobrym stanie, poło żony poza wsi ą, przy drodze z Zembrowa do wsi Szwejki, - dom nr 17, murowany, z lat 20-tych XX w.; zamieszkany; w dobrym stanie; cz ęś ciowo przekształcony; dobrze zachowane detale, przy czym przekształcona stolarka; poło żony na du żej działce w otoczeniu zieleni, w centrum wsi przy skrzy żowaniu z ruchliw ą drog ą krajow ą; - dom nr 32, drewniany, z XX w.; zamieszkany; w średnim stanie; dobrze zachowane detale; poło żony na du żej działce, w centrum wsi, w pobli żu ko ścioła, przy ruchliwej drodze krajowej; - dom nr 39, drewniany, z pocz. XX w.; zamieszkany; w średnim stanie; cz ęś ciowo zachowane detale; poło żony tu ż przy drodze w otoczeniu innych budynków; - dom nr 53, drewniany, z 1908 r.; zamieszkany; w średnim stanie; cz ęś ciowo zachowane detale; poło żony tu ż przy drodze w otoczeniu innych budynków; - dom nr 64, drewniany, z lat 20-tych XX w.; zamieszkany; w średnim stanie; dobrze zachowana konstrukcja z poziomych bali; dobrze zachowane detale; poło żony na du żej działce w otoczeniu zieleni, - dom nr 67, drewniany, z lat 20-tych XX w.; zamieszkany; w średnim stanie; cz ęś ciowo zachowane detale; poło żony tu ż przy drodze w otoczeniu innych budynków; - dom nr 72, murowany, z pocz. XX w.; zamieszkany; w średnim stanie; cz ęś ciowo przekształcony, m.in. zamurowane okna; cz ęś ciowo zachowane detale,; poło żony w otoczeniu innych budynków; - młyn wodny, murowana I kondygnacja, drewniane pi ętro i poddasze, z lat 30-tych XX w. – zabytek techniki; w dobrym stanie; od kilku lat nie u żytkowany jako młyn, wewn ątrz pozostało ści wyposa żenia nieudost ępnione dla zwiedzaj ących; budynek poło żony nad rzek ą Cetyni ą na terenie zamieszkanego siedliska przylegaj ącego do wsi, przy bocznej drodze, w pobli żu parku w Kurowicach - po drugiej stronie rzeki.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

- stanowiska archeologiczne: - AZP 50-78/5/1, - AZP 50-78/6/2, - AZP 50-78/7/3, - AZP 50-78/8/4, - AZP 50-78/9/5, - AZP 50-78/10/6, - AZP 50-78/11/7, - AZP 50-78/19/8, - AZP 50-78/21/9, - AZP 50-78/30/10, - AZP 50-78/31/11, - AZP 50-78/32/12, - AZP 50-78/33/13, - AZP 50-78/34/14, - AZP 50-78/35/15.

Obiekty i obszary zainteresowania konserwatorskiego, nie obj ęte Gminn ą Ewidencj ą Zabytków: - teren mogił żołnierzy w ęgierskich poło żony w Suchodole Szlacheckim po północnej stronie wsi, nie oznakowany; - teren dawnego folwarku w Wymysłach, poło żony pomi ędzy dworem, a ferm ą drobiarsk ą.

4.3.Waloryzacja zabytkowych obiektów i obszarów:

W znacznej mierze pozostaje aktualna waloryzacja wykonana przez mgr C. Ostas, K. Ostas w 1998 r, b ędąca elementem „Studium warto ści kulturowych gminy Sabnie”. Wnioski wypływaj ące ze stanu warto ści kulturowych gminy umo żliwiły okre ślenie stref ochrony konserwatorskiej: Strefa A - pełnej ochrony historycznej struktury przestrzennej, Strefa B - ochrony zachowania elementów zabytkowych, Strefa K - ochrony krajobrazu, Strefa E - ochrony ekspozycji zespołu zabytkowego,

Strefa A – pełnej ochrony historycznej struktury przestrzennej, obj ęła: - zespół ko ścioła parafialnego w Grodzisku, - zespół parafialny oraz kaplica grobowa rodziny Trębickich wraz z otoczeniem w Zembrowie, - zespół dworsko-parkowy w Grodzisku, - zespół dworsko-parkowy w Kupientynie, - zespół dworsko-parkowy w Kurowicach, - zespół dworsko-parkowy w Wymysłach. Strefa „A” obj ęła obszar, na którym elementy historycznego układu przestrzennego miejscowo ści lub jego cz ęś ci, tzn. rozplanowanie, zabudowa oraz zwi ązany z nim integralnie teren i krajobraz zachowały si ę w tak wysokim stopniu, że znajduj ący si ę na nim zespół, wyró żnia si ę w cało ści układu przestrzennego współczesnej miejscowo ści swoimi cechami przestrzennymi, a w szczególno ści tym, że dominuj ą w nim elementy historycznej

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie kompozycji przestrzennej, obrazuj ące czytelnie historyczne pochodzenie zespołu oraz reprezentacyjne lub typowe dla pewnego okresu w rozwoju architektury i urbanistyki pod wzgl ędem rozplanowania, zabudowy oraz układu terenu i krajobrazu. Od dłu ższego czasu nie s ą u żytkowane i popadaj ą w ruin ę dwory w Kupientynie i Kurowicach, a dwór w Wymysłach, wprawdzie zamieszkany, znajduje si ę w złym stanie i został istotnie przekształcony; cz ęś ciowo zrujnowany jest tak że dawny spichlerz w zespole dworsko-parkowym w Grodzisku. Z uwagi na obj ęcie wpisem do rejestru zabytków nie tylko zespołu pałacowo- parkowego, ale tak że folwarku przy zespole dworskim w Kurowicach nale ży tak że zabudowania folwarku zaliczy ć do strefy „A” (a nie jak proponowano w 1999 roku do strefy „B”). Obiekty dawnego folwarku, pełni ące jeszcze na przełomie XX i XIX wieku funkcje produkcyjne, s ą obecnie nieu żytkowane i powinny zosta ć, razem z zespołem pałacowo- parkowym poddane wspólnym działaniom rewaloryzacyjnym.

Strefa B – ochrony zachowanych elementów zabytkowych, obj ęła: - teren przy ko ściele parafialnym w Grodzisku, - teren przy ko ściele parafialnym i plebanii w Niecieczy Wło ścia ńskiej, - teren przy ko ściele parafialnym i kaplicy grobowej rodziny Tr ębickich w Zembrowie, - cmentarz parafialny w Grodzisku, - cmentarz parafialny w Niecieczy Wło ścia ńskiej, - cmentarz parafialny w Zembrowie, - teren przy pomniku mi ędzy Wymysłami a Chmielnikiem, - mogiła żołnierzy w ęgierskich w Suchodole Szlacheckim, - teren folwarku przy zespole dworskim w Kupientynie, - teren przy dworze w Stasinie, - teren folwarku przy zespole dworskim w Wymysłach. Strefa „B” obj ęła najcz ęś ciej tereny historycznego układu przestrzennego, które znajdowały si ę poza danym o środkiem zało żenia, tj. tereny dawnych przedmie ść lub obrze ży, obszary pocz ątkowo rolnicze, nast ępnie poddawane parcelacji, których zabudowa nie reprezentuj ąc wysokiej warto ści zabytkowej i plastycznej oraz nie figuruj ąc w wi ększo ści w rejestrach konserwatorskich, stanowi warto ść kulturow ą w skali lokalnej. Stref ą „B” obj ęto te ż niezb ędn ą przebudow ę przestrzenn ą dla zabytkowego obiektu dominuj ącego, a tak że tereny historycznego układu przestrzennego, gdzie zostały zatarte elementy dawnego zało żenia, rozebrane lub przebudowane historyczne budowle kubaturowe, zlikwidowane cieki wodne czy zespoły starodrzewia. Z obiektów i obszarów zaliczonych w studium konserwatorskim z 1998 roku do strefy „B”, zaniedbane i popadaj ące w ruin ę s ą 4 obszary: teren mogiły żołnierzy w ęgierskich w Suchodole Szlacheckim, teren folwarku przy zespole dworskim w Kupientynie, teren folwarku przy zespole dworskim w Kurowicach, teren przy dworze w Stasinie. Pozostałe obiekty i obszary zaliczone do strefy „B” s ą urz ądzone zieleni ą, pełni ą funkcje cmentarzy, plebanii lub innego rodzaju zabudowy mieszkaniowej, usługowej lub produkcyjnej. W studium z 1998 roku stref ą „B” był tak że obj ęty teren folwarku przy zespole dworskim w Kurowicach, który nale ży obecnie obj ąć stref ą „A” (wyja śnienia podano przy omawianiu strefy „A”).

Strefa K – ochrony krajobrazu, obj ęła: - teren przy ko ściele parafialnym w Grodzisku, - teren przy ko ściele parafialnym w Niecieczy Wło ścia ńskiej, - teren przy ko ściele parafialnym w Zembrowie, - teren przy cmentarzu parafialnym w Grodzisku,

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

- teren przy cmentarzu parafialnym w Niecieczy Wło ścia ńskiej, - teren przy cmentarzu parafialnym w Zembrowie, - teren przy zespole dworsko-parkowym w Grodzisku, - teren przy zespole dworsko-parkowym w Kupientynie, - teren przy zespole dworskim w Kurowicach, - teren przy zespole dworskim w Wymysłach. Strefa „K” obj ęła tereny krajobrazu integralnie zwi ązane z zespołem zabytkowym, znajduj ące si ę w jego otoczeniu. Granice strefy „K” wyznaczono obejmuj ąc nimi obszary jednorodne pod wzgl ędem rodzaju pokrycia terenu lub rodzaju zwi ązków widokowych w zespole zabytkowym. Strefa „K” została wprowadzona jako uzupełnienie stref ochrony konserwatorskiej „A” i „B” w charakterze otuliny.

Strefa – E ochrony ekspozycji zespołu zabytkowego, obj ęła: - widok na ko ściół parafialny i kaplic ę grobow ą rodziny Tr ębickich w Zembrowie z drogi prowadz ącej ze Sterdyni do Sokołowa Podlaskiego.

Poza obiektami i obszarami obj ętymi, w/w strefami wyznaczonymi w „Studium warto ści kulturowych gminy Sabnie” z 1998 roku, prawnej ochronie na terenie gminy podlegaj ą, wpisane w 2013 roku do Gminnej Ewidencji Zabytków: zabytki techniki, zabytkowe domy drewniane i murowane oraz zabytkowe kapliczki.

Zabytki techniki: - młyny poło żone nad Cetyni ą w miejscowo ściach Zembrów, Sabnie i Niewiadoma, - ku źnia w Niewiadomej. Szczególnej ochronie powinny podlega ć drewniane młyny w miejscowo ściach Sabnie i Niewiadoma, ze względu na zachowane wyposa żenie i poło żenie w oddaleniu od innych zabudowa ń w powi ązaniu z otwartym krajobrazem doliny rzeki Cetyni. Nale ży zwróci ć uwag ę na poło żenie młyna w Niewiadomej w pobli żu drewnianego, małego budynku zabytkowej Ku źni. Atrakcyjno ść tych obiektów z punktu widzenia turystów mo że wzrasta ć dzi ęki lokalizacji w pobli żu zbiornika wodnego „Niewiadoma”. Tama zbiornika jest obiektem budz ącym zainteresowanie odwiedzaj ących gmin ę. Ocalenie, zachowanych elementów wyposa żenia zabytkowych młynów i ku źni wydaje si ę by ć pilnym zadaniem. Poniewa ż obiekty te od niedawna przestały funkcjonowa ć nale ży podj ąć decyzj ę, czy maj ą by ć udost ępniane dla zwiedzaj ących, czy ich wyposa żenie słu żby konserwatorskie powinny pozyska ć i przenie ść w inne miejsca, tak, aby znajduj ące si ę budynkach maszyny i urz ądzenia nie uległy zniszczeniu.

Zabytkowe domy drewniane i kilka murowanych wyst ępuj ą w wi ększo ści miejscowo ści na terenie gminy. Poza domem nr 72 w Hołowienkach budynki te s ą zamieszkane, znajduj ą si ę przewa żnie w średnich, rzadziej w dobrych stanach technicznych. Z domów wpisanych do Gminnej Ewidencji Zabytków nie istnieje jedynie dom nr 86 w Grodzisku. Na szczególn ą uwag ę zasługują drewniane domy z XVII wieku: - dom nr 40 w Grodzisku, poło żony tu ż przy drodze, z kalenic ą równoległ ą do drogi, - dom nr 96 w Hołowienkach, kryta strzech ą chałupa, poło żona w gł ębi działki, nad stawem.

Zabytkowe kapliczki znajduj ą si ę w miejscowo ściach Niewiadoma, Sabnie, Stasin i Suchodół Szlachecki. Poza kapliczk ą w Niewiadomej, poło żone s ą przy drogach powiatowych i s ą widoczne z dalszych odległo ści. Jedynie kapliczka w Niewiadomej znajduje si ę przy bocznej drodze. Wszystkie zabytkowe kapliczki s ą zadbane i stanowi ą nadal miejsce kultu, przy którym gromadz ą si ę mieszka ńcy okolicznych wsi lub siedlisk.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Na obszarze gminy Sabnie znajduj ą si ę liczne stanowiska archeologiczne. W śród nich najwi ęcej zainteresowania badaczy i miło śników przeszło ści budz ą te poło żone w okolicach wsi Niewiadoma i Grodzisk. Ochron ą konserwatorsk ą obj ęte s ą wszystkie zabytki archeologiczne. Zakres ochrony jest zró żnicowany w zale żno ści od rangi stanowiska. Do rejestru zabytków wpisane zostały stanowiska o najwy ższych warto ściach historycznych, kulturowych i naukowych. Symbole i opisy poszczególnych stanowisk archeologicznych, podzielonych według miejscowo ści, w których wyst ępuj ą, znajduj ą si ę w podrozdziale 4.2 „Wykaz obiektów podlegaj ących ochronie i opiece”. Wszystkie stanowiska archeologiczne o znanej lokalizacji, obj ęte Gminn ą Ewidencj ą Zabytków i wpisane do rejestru zabytków, oznaczono na rysunkach nr 1 i 2.

5. WARUNKI I JAKO ŚĆ ŻYCIA MIESZKA ŃCÓW, W TYM OCHRONA ICH ZDROWIA

5.1. Podmioty gospodarcze

W styczniu 2014 roku w gminie Sabnie w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalno ści Gospodarczej CEIDG były zarejestrowane 162 podmioty gospodarcze. Głównie s ą to usługi (133), budownictwo (24) i rolnictwo (5). Na 1.01.2014 r. w gminie Sabnie zarejestrowanych było 186 osób bezrobotnych, z tego 102 m ęż czyzn i 84 kobiety.

5.2. Zasoby i warunki mieszkaniowe

Według stanu na koniec 2010 roku w gminie Sabnie było 1421 mieszka ń o 5294 izbach i powierzchni u żytkowej 114,2 tys. m 2. Średnia powierzchnia mieszkania w gminie Sabnie wynosi 80,4 m 2, a przeci ętna powierzchnia u żytkowa przypadaj ąca na 1 osob ę – 29,4 m2. Na jedno mieszkanie przypadało 2,7 osoby. Warunki mieszkaniowe w gminie Sabnie systematycznie poprawiaj ą si ę (tab. 4). Przeci ętna liczba izb w jednym mieszkaniu wzrosła (od roku 1970) o 1/3, średnia powierzchnia mieszkania niemal o połow ę, a liczba osób przypadaj ąca na jedno mieszkanie zmniejszyła si ę o 1/3. Prawie dwukrotnie (z 1,31 do 0,73) zmniejszyła si ę średnia liczba osób na jedn ą izb ę.

Tabela 4. Zag ęszczenie mieszka ń w latach 1970-2010. Wyszczególnienie 1970 1978 1988 1997 2010 przeci ętna liczba izb w 1 mieszkaniu 2,83 3,10 3,12 3,38 3,73 powierzchnia: 1 mieszkania w m 2 54,2 61,3 63,9 70,6 80,4 m2 p.u. na 1 osob ę 14,6 16,4 18,6 23,5 29,4 liczba osób na 1 mieszkanie 3,71 3,74 3,44 3,00 2,7 osób na 1 izb ę 1,31 1,20 1,10 0,89 0,73 Źródło: lata 1970, 1978, 1988 wg NSP, 1997 – dane US Siedlce, 2010 – dane GUS

Stale poprawia si ę te ż stopie ń wyposa żenia mieszka ń w instalacje, który jest w gminie relatywnie wysoki. W roku 2010 (wg GUS) 86,6% mieszka ń posiadało wodoci ąg, 64,5% ust ęp spłukiwany, 64,7% łazienk ę, 58,3% ciepł ą wod ę i 53,6% centralne ogrzewanie. Nie było gazu sieciowego.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

5.3. Jako ść życia mieszka ńców

Jako ść życia w gminie Sabnie wyznaczaj ą dwie grupy czynników: obiektywne, na które składaj ą si ę środowisko przyrodnicze, infrastruktura techniczna i społeczna, lokalizacja miejsc pracy oraz subiektywne, tj. warunki mieszkaniowe, sytuacja materialna rodziny, mo żliwo ści jej poprawy, itp. Środowisko naturalne gm. Sabnie jest typowe dla rejonów rolniczych województwa mazowieckiego. Budowa geologiczna nie posiada cech szczególnych. Poza dolinami rzecznymi, s ą dobre warunki dla posadowienia standardowych budowli. S ą tak że dobre warunki dla prowadzenia działalno ści rolniczej. Grunty orne zajmuj ą a ż 60% pow. gminy. Ogólne środowisko przyrodnicze jest do ść czyste. Charakteryzuje si ę ono niskim stopniem ska żeń i uci ąż liwo ści. Północno-wschodnia cz ęść gminy wchodzi w granice Nadbu żańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Zagro żenie dla środowiska pochodzi od samych mieszka ńców gminy. Nie ma bowiem zorganizowanego pełnego systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków. Gmina Sabnie jest niemal w pełni zwodoci ągowana, co znacznie ułatwia prowadzenie działalno ści gospodarczej i podnosi warunki życia mieszka ńców. Działaj ą dwie stacje wodoci ągowe w Sabniach i Kurowicach. Uci ąż liwy jest brak w wielu wsiach kanalizacji, szczególnie w tych miejscowo ściach, gdzie ju ż funkcjonuje wodoci ąg. Jest tu wi ększe zu życie wody, do czego nie s ą przystosowane małe, wiejskie szamba. Lokalne urz ądzenia elektroenergetyczne zasilaj ące gmin ę s ą w stosunkowo dobrym stanie technicznym, zdarzaj ą si ę jednak przerwy w dostawach pr ądu. W gminie Sabnie działa jedno gimnazjum w Sabniach oraz trzy szkoły podstawowe: w Sabniach, Zembrowie, Niecieczy Wło ścia ńskiej. W roku szkolnym 2010/2011 r. uczyło si ę tylko 177 dzieci. Do gimnazjum w Sabniach ucz ęszczało 139 uczniów. Na terenie gminy funkcjonuj ą 4 przedszkola w Sabnach, Zembrowie, Niecieczy Wło ścia ńskiej i Kupientynie. W gminie jest do ść rozwini ęta sie ć sklepów – punktów sprzeda ży detalicznej artykułów spo żywczych. Ludno ść korzysta z usług głównie w miejscowo ści gminnej oraz w ośrodku powiatowym w Sokołowie Podlaskim. Gmina posiada jeden o środek zdrowia (z aptek ą) w Sabniach, w których pracuje dwóch lekarzy, w tym jeden lekarz dentysta. Zaspokaja on potrzeby mieszka ńców w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej. W Sabniach funkcjonuje gminna biblioteka publiczna. Głównym źródłem uzyskiwania dochodów mieszka ńców gminy jest praca w rolnictwie. Jest mało podmiotów gospodarczych stwarzaj ących miejsca pracy poza rolnictwem. Brakuje tak że miejsc pracy w Sokołowie Podl. St ąd mieszka ńcy Sabni maj ą trudno ści ł ączenia pracy w rolnictwie z prac ą poza rolnictwem.

6. ZAGRO ŻENIA BEZPIECZE ŃSTWA LUDNO ŚCI I JEJ MIENIA

Zagro żenia dla ludno ści mog ą wynika ć z uwarunkowa ń przyrodniczych oraz społecznych. Do pierwszych zalicza si ę kl ęski zywiołowe, np. powodzie, silne wiatry, intwnsywne opady deszczu i śniegu, do drugich zagro żenia wynikaj ące z funkcjonowania istniej ącej infrastruktury (drogi, linie elektroenergetyczne) oraz aspełecznych zachowa ń niektórych osób. Za rozpoznawanie zagro żeń po żarowych i innych miejscowych zagro żen oraz organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczej odpowiedzialne s ą odpowiednie słu żby, takie jak policja, Pa ństwowa Stra ż Po żarna, Ochotnicza Stra ż Po żarna i inne.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Na terenie gminy Sabnie nie wyst ępuj ą zagro żenia spowodowane wysokimi stanami wód w doliniach małych cieków przepływaj ących przez gmin ę. Coroczne wiosenne powodzie ograniczaj ą si ę zazwyczaj do zalewania otwartych ł ąk, pastwisk i innych gruntów nie zabudowanych. Rzadko dochodzi do zagro żenia zazwyczaj pojedynczych zabudowanych posesji poło żonych na obrze żach doliny Cetyni. Rzeka ta, ze wzgl ędu na niewielkie przepływy,nie ma wyznaczonych terenów zagro żenia powodziowego. Pewne zagro żenie dla mieszka ńców wsi stwarza intensywny ruch pojazdów na drodze krajowej nr 63, powoduj ący hałas, emisj ę spalin i innych zanieczyszcze ń oraz zagro żenie wypadkami. Szczególne zagro żenie mo że stwarza ć przewóz t ą drog ą materiałów niebezpiecznych. Dotyczy to takich wsi jak Kupientyn, Suchodół Szlachecki, Suchodół Wło ścia ński oraz w mniejszym stopniu Sabnie, Kurowice i Zembrów. Na terenie gminy wyst ępuj ą ró żne kategorie budynków zaliczane – zgodnie z rozporzadzeniem Minnistra Infrastruktury z 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć budynki i ich usytowanie (Dz.U. Nr 75 poz. 690 ze zm.) – do odr ębnych stref po żarowych: ZL – mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i u żyteczno ści publicznej, PM – prodykcyjne i magazynowe, IN – inwentarskie. Na terenie gminy Sabnie wyst ępuj ą przede wszystkim budynki zaliczane do kategorii ZL oraz IN. Znacznie mniej jest budynków zaliczanych do kategorii PM. Budynki oraz cz ęś ci budynków okre ślane jako ZL zalicza si ę do jednej (lub wi ęcej ni ż jednej) z ni żej wymienionych kategorii: ZL I – zwieraj ące pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób nieb ędących ich stałymi użytkownikami, ZL II – przeznaczone przede wszystkim do u żytku ludzi o ograniczonej zdolno ści poruszania si ę, jak szpitale, żłobki, przedszkola, ZL III – użyteczno ści publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II, ZL IV – mieszkalne, ZL V – zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II.

Na terenie gminy Sabnie do kategorii ZL I nale żą szkoły, a do ZL II – przedszkole w Sabniach. Budynki u żyteczno ści publicznej zaliczane do kategorii ZL III to o środek zdrowia, urz ąd gminy, bank spółdzielczy. Najliczniej wyst ępuj ą budynki mieszkalne (ZL IV) na terenach zabudowy zagrodowej, jednorodzinnej, rekreacji indywidualnej. Budynki i urz ądzenia z nimi zwi ązane powinny by ć zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniaj ący w razie po żaru: - no śno ść konstrukcji, - ograniczenie rozprzestrzeniania si ę ognia i dymu w budynku, - ograniczenie rozprzestrzeniania si ę po żaru na s ąsiednie budynki, - mo żliwo ści ewakuacji ludzi, zgodnie z przepisami odr ębnymi.

W zakresie przeciwpo żarowego zabezpieczania lasów, lasy poło żone przy obiektach mog ących stanowi ć zagro żenie po żarowe, oddziela si ę od tych obiektów pasami przeciwpo żarowymi, utrzymywanymi w stanie zapewniaj ącym ich u żyteczno ść przez cały rok, zgodnie z przepisami odr ębnymi. Źródło wody do celów przeciwpo żarowych w lasach powinno zapewni ć mo żliwo ść pobierania wody z gł ęboko ści nie wi ększej ni ż 4 m oraz w ilo ści zbiorników p. po ż. okre ślonych w przepisach odr ębnych.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

7. POTRZEBY I MO ŻLIWO ŚCI ROZWOJU GMINY

Potrzeby i mo żliwo ści dalszego rozwoju gminy Sabie zostały zdefiniowane i okre ślone w dokumentacjach: Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie z roku 1999. Zmiany Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie z roku 2009. Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Sabnie na okres do roku 2013. Gminna strategia rozwi ązywania problemów społecznych na lata 2008-2017 z roku 2007.

8. STAN PRAWNY GRUNTÓW

Struktur ę własno ści gruntów w gminie Sabnie sporz ądzono na podstawie rocznego zestawienia zbiorczego wg stanu na 1.01.2014 r. Zachowano numery i nazwy grup rejestrowych wyszczególnione w ww. sprawozdaniu.

Tabela 5. Struktura własno ści gruntów w gminie Sabnie wg danych Urz ędu Gminy Sabnie. Stan na 01.01.2014 r. Udział poni żej 0,1% oznaczono „+”.

Nr Nr Powierzchni Udział grup podgrupy Wyszczególnienie grupy rejestrowej a ogólna % y rej. rej. gruntów 1 1.1 Gr. wchodz ące w skład Zasobu Własno ści 25 0,2 Rolnej Skarbu Pa ństwa 1.2 Gr. w zarz ądzie PGL Lasy Pa ństwowe 614 5,7

1.3 Gr. w trwałym zarz ądzie pa ńst. jedn. organ. 23 0,2 z wył ączeniem PGL 1.4 Gr. wchodz ące w skład zas. nier. Skarbu 69 0,6 Pa ństwa z wył. gr. przekaz. w trwały zarz ąd 1.7 Pozostałe grunty Skarbu Pa ństwa spo śród 130 1,2 gruntów zaliczanych do 1 grupy Razem grupa 1 861 8,0

4 4.1 Gr. wchodz ące w skład gm. zas. nier. z 140 1,3 wył ącz. gr. przekaz. w trwały zarz ąd 4.2 Gr. gmin i zwi ązków miedzygm. przekaz. w 5 + trwały zarz ąd gm. jedn. organ. 4.3 Pozostałe grunty spo śród gr. zaliczanych do 46 0,4 4 grupy Razem grupa 4 191 1,8

6.1 Gr. b ędące wł. gm. osób prawnych oraz gr. 4 + 6 których wł. s ą nieznani Razem grupa 6 4 + 7 7.1 Gr. osób fizycznych wchodz ące w skład 9374 86,8 gospodarstw rolnych

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

7.2 Gr. osób fizycznych nie wchodz ące w skład 197 1,8 gospodarstw rolnych Razem grupa 7 9571 88,6

8 8.1 Gr., które s ą wł. roln. spóldz. produkc. i ich 4 + zw. oraz gr. których wł. nie s ą znani 8.3 Pozostałe grunty 3 + Razem grupa 8 7 0,1 9 Gr. ko ściołów i zwi ązków wyznaniowych 71 0,7 10 Wspólnoty gruntowe 20 0,2

11 11.1 Gr. wchodz ące w skład pow. zas. nier. z 30 0,3 wył ączeniem gr. przek. w trwały zarz ąd 11.3 Pozostałe grunty 17 0,2

Razem grupa 11 47 0,4

15 15.3 Pozostałe gr. spo śród gr. zaliczanych do 15 25 0,2 grupy Razem grupa 15 0,2

1-15 Powierzchnia ewidencyjna 10797 100 1-15 Powierzchnia wyrównawcza 1 + 1-15 Powierzchnia geodezyjna 10798 100

Grunty poło żone w granicach gminy Sabnie wg stanu na 01.01.2014 r. zajmuj ą ł ącznie 10798 ha (pow. geodezyjna) i s ą zaliczane do 9 grup rejestrowych. Najwi ększ ą powierzchni ę (9571 ha) zajmuj ą grunty indywidualnych gospodarstw rolnych, co stanowi 88,6% powierzchni gminy. Nieznaczn ą powierzchni ę zajmuj ą grunty Skarbu Pa ństwa pozostaj ące w zarz ądzie Pa ństwowego Gospodarstwa Le śnego (614 ha; 5,7% powierzchni gminy). Grunty nale żą ce do pozostałych grup i podgrup rejestrowych zajmują niewielkie powierzchnie (tab. 5). Pod wzgl ędem struktury własno ści gruntów, sytuacja w gminie Sabnie jest podobna jak w innych gminach typowo rolniczych woj. mazowieckiego, gdzie zdecydowanie dominuje indywidualna własno ść ziemi.

9. WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH

Na obszarze gminy Sabnie znajduj ą si ę nast ępuj ące obszary i obiekty chronione: - Nadbu żański Obszar Chronionego Krajobrazu, - użytki ekologiczne, - zabytkowe parki dworskie, - pomniki przyrody, - obiekty zabytkowe wymienione w rozdziale 4. STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

9.1. Nadbu żański Obszar Chronionego Krajobrazu (otulina Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego)

Północno-wschodnia cz ęść gminy (10% powierzchni gminy) obj ęta jest ochron ą w formie Nadbu żańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, w granicach którego obowi ązuj ą przepisy Rozporz ądzenia Wojewody Mazowieckiego nr 15 z dnia 15 kwietnia 2005 r. w sprawie Nadbu żańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 91, poz. 2447). Teren ten jest zarazem otulin ą Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego. Przepisy dotycz ące Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego s ą zawarte w Rozporz ądzeniu Wojewody Mazowieckiego nr 20 z dnia 8 sierpnia 2006 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 172, poz. 6757) .

9.2. U żytki ekologiczne

W gminie Sabnie utworzono 4 u żytki ekologiczne. Dwa z nich znajduj ą si ę na terenie lasów pa ństwowych Nadle śnictwa Sokołów i utworzono je rozporz ądzeniem Nr 16 Wojewody Mazowieckiego z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie wprowadzenia u żytków ekologicznych (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 64, poz. 1292) oraz rozporz ądzeniem Nr 74 Wojewody Mazowieckiego z dnia 8 lipca 2005 r. w sprawie u żytków ekologicznych (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr. 175 poz. 5574). Pozostałe u żytki ekologiczne to jeden w miejscowo ści Grodzisk i jeden w miejscowo ści Sabnie – obydwa utworzone uchwał ą Nr XXXV/149/2002 Rady Gminy w Sabniach z dnia 10 pa ździernika 2002 r. w sprawie wprowadzenia u żytków ekologicznych.

Użytek ekologiczny „Derkacz”

Obejmuje fragment ekstensywnie u żytkowanych ł ąk torfowiskowych o powierzchni 3,46 ha w dolinie rzeki Cetyni, poło żony na gruntach wsi Sabnie. Wyst ępuj ą tu ró żnorodne gatunki fauny i flory, w tym liczne gatunki ptaków, motyli, płazów i ro ślin.

Użytek ekologiczny „Kierz”

Znajduje si ę na terenie wsi Grodzisk. Powierzchnia całkowita u żytku wynosi 1,36 ha i obejmuje cz ęść działki ewidencyjnej nr 772.

Śródle śne bagno

Poło żone w obr ębie Kurowice w Nadle śnictwie Sokołów, oddz. 159f, działka 1661 (cz ęść ), o pow. 0,36 ha. Obejmuje dobrze zachowany, niewielki śródle śny zbiornik wodny z ro ślinno ści ą wodn ą i bagienn ą i bogat ą faun ą.

Śródle śne bagno

Poło żone w obr ębie Kurowice w Nadle śnictwie Sokołów, oddz. 155h, działka 1665 (cz ęść ) o pow. 0,88 ha. Śródle śny zbiornik z ro ślinno ści ą wodn ą i bagienn ą oraz bogat ą faun ą zwierz ąt wodnych.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

9.3. Zabytkowe parki dworskie

Na terenie gminy znajduj ą si ę 4 ni żej wymienione parki zabytkowe.

Miejscowo ść pow. okres status charakterystyka ha powstania prawny Grodzisk 10,72 koniec Z-A- Park o charakterze le śnym o ró żnorodnym składzie XIXw 375/85 gatunkowym, dwór drewniany z pocz ątku XIXw. Kupientyn 2,5 pocz ątek Z-A- Starodrzew zło żony głównie z lip, świerków, XIXw 375/85 klonów, wi ązów, dwór murowany z drugiej połowy XIXw. Kurowice 5,5 pocz ątek Z-A- Park nad Cetyni ą z drzewostanem wielo- XIXw 339/83 gatunkowym, dwór murowany z 1840 r. stawy. Wymysły 1,0 koniec park Park ze starodrzewem zło żonym z topoli białych, XIXw dworski wi ązów i lip; dwór murowany z 1914r., staw.

9.4. Pomniki przyrody

Zarejestrowane s ą ni żej wymienione drzewa pomnikowe.

Lp. Nr. rej. Gatunek Lokalizacja 1 296 dąb szypułkowy Hilarów – dz. le śna 134 2 315 Sosna z gniazdem bociana czarnego Tchórznica Wło ścia ńska

10. WYST ĘPOWANIE OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGRO ŻEŃ GEOLOGICZNYCH

W granicach gminy Sabnie nie wyst ępuj ą obszary nara żone na naturalne zagro żenia geologiczne.

11. WYST ĘPOWANIE UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓ Ż KOPALIN ORAZ ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH

Gmina jest zasobna w zło ża piasków i żwirów. Udokumentowane zło ża koncentruj ą si ę w zachodniej i południowo-zachodniej cz ęś ci gminy, w rejonie wyst ępowania wzgórz moreny czołowej. W wyniku prac geologicznych rozpoznano i udokumentowano kilka złóż kopalin, głównie piasku i żwiru, w rejonie wsi Suchodół Wło ścia ński oraz Kostki Pie ńki. Inne zło ża wyst ępuj ą w rejonie wsi Klepki i Suchodół Szlachecki.

Udokumentowane zło ża kopalin pospolitych na terenie gm. Sabnie, pow. Sokołów.

- Suchodół - powierzchnia 7,10 ha – zasoby 587,60 tys. ton, - Suchodół IIA - powierzchnia 0,30 ha – zasoby 26,46 tys. ton, - Suchodół IV - powierzchnia 0,80 ha – zasoby 63,36 tys. ton,

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

- Suchodół Klepki - powierzchnia 1,80 ha – zasoby 123,53 tys. ton, - Kostki IV - powierzchnia 1,08 ha – zasoby 83,68 tys. ton, - Kostki II - powierzchnia 1,22 ha – zasoby 78,93 tys. ton, - Kostki III - powierzchnia 0,33 ha – zasoby 24,00 tys. ton, - Suchodół dz. 373-376 - powierzchnia 1,58 ha – zasoby 343,55 tys. ton,

Rzeczywiste zasoby kopalin pospolitych s ą znacznie wi ększe. Cz ęść złó ż nie jest rozpoznana pod wzgl ędem powierzchni i zasobno ści. Gmina Sabnie pod wzgl ędem hydrologicznym poło żona jest w zasi ęgu Niecki Mazowieckiej, zbudowanej z utworów kredowych, trzeciorz ędowych i czwartorz ędowych. Najni ższy poziom wodono śny na jej obszarze to poziom trzeciorz ędowy. Wody tego poziomu wyst ępuj ą na znacznych gł ęboko ściach i ze wzgl ędu na du żą zawarto ść żelaza i manganu wymagaj ą uzdatniania do celów pitnych. Południowo-zachodnia cz ęść gminy poło żona jest w zasi ęgu Głównego Zbiornika Wód Podziemnych -TR nr 215, wód trzeciorz ędowych. Zalegaj ą one na zmiennej gł ęboko ści - od 217m ppt. do 90 m ppt. Średnia gł ęboko ść zalegania tego poziomu wodono śnego wynosi 180 m ppt. Zasoby wód w utworach trzeciorz ędowych stanowi ą około 9% zasobów eksploatacyjnych województwa mazowieckiego i oceniane s ą na 145–250 ty ś. m 3/dob ę. Wody tej warstwy na terenie gminy Sabnie ujmuje jedna studnia gł ębinowa zlokalizowana w Kupientynie o wydajno ści 12,5 m 3/h i gł ęboko ści 118 m. Głównym u żytkowym poziomem wodono śnym w województwie mazowieckim oraz w gminie Sabnie s ą wody poziomu czwartorz ędowego. Wyst ępuj ą one w gminie na gł ęboko ści od 25 do 100 m ppt, a ich wydajno ść wynosi od 5 m 3/h do 65 m 3/h. Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych w gminie nie s ą rozpoznane w wystarczaj ącym stopniu - brak dokumentacji hydrogeologicznych kategorii „C” okre ślaj ących zasoby eksploatacyjne. W powszechnym u życiu s ą studnie indywidualne ujmuj ące wody pierwszego poziomu wodono śnego, zalegaj ącego w dolinach rzek na gł ęboko ści do 1,0 m ppt, a na pozostałym obszarze na gł ęboko ści poni żej 3 m ppt. Post ępuj ący proces budowy wodoci ągów w gminie zmniejsza znaczenie tego źródła wody. Zwierciadło wody tego poziomu wodono śnego jest swobodne i wyraźnie zwi ązane z przebiegiem warunków meteorologicznych i poziomem wody w rzece. W obni żeniach terenowych i w dolinie Cetyni ten poziom wodono śny nie posiada izolacji przed zanieczyszczeniem, natomiast na wysoczy źnie izolacja jest dobra. W gminie Sabnie wody czwartorz ędowe, gł ębinowe ujmowane s ą za pomoc ą studni wierconych znajduj ących si ę w miejscowo ściach: 1- Sabnie – dwie studnie o ł ącznej wydajno ści 130 m 3/h i gł ęboko ściach 96,0 m i 97,0 m. 2- Kurowice - dwie studnie o ł ącznej wydajno ści 125 m 3/h.

12. WYSTĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH

Na terenie gminy Sabnie wyst ępuj ą ni żej wymienione obszary i tereny górnicze ustanowione zgodnie z ustaw ą z dnia 4.02.1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z pó źn. zm.), oznaczone na rysunkach nr 1 (uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego) i nr 2 (kierunki zagospodarowania przestrzennego) symbolem PG.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

1. „SUCHODÓŁ TB ”, ustanowiony 22.09.1999 r., nr w rejestrze 10-7/1/32, decyzja RŚ.7512/2/99, obejmuj ący działki o nr ewid. 433, 435 we wsi Suchodół Wło ścia ński, powierzchnia 0,74 ha – data obowi ązywania do 22.09.2009 r.

2. „SUCHODÓŁ dz. 294, 295 ”, ustanowiony decyzj ą Starosty Powiatowego w Sokołowie Podlaskim znak: ŚiB-7511/1/2009/2010 z dnia 03.02. 2010 r., obejmujący cz ęś ci działek o nr ewid. 294 i 295 we wsi Suchodół Wło ścia ński o pow. 1,21 ha.

3. „ SUCHODÓŁ dz. 373-376 ”, ustanowiony decyzj ą Starosty Powiatowego w Sokołowie Podlaskim znak: ŚiB-7511/2/2010 z dnia 13.04.2010 r., obejmuj ący cz ęś ci działek o nr ewid. 373, 374, 375, 376 we wsi Suchodół Wło ścia ński o pow. 1,58 ha.

4. „KOSTKI II ”, ustanowiony decyzj ą Starosty Powiatowego w Sokołowie Podlaskim znak: ŚiB-7511/1/2006/2010 z dnia 08.10. 2010 r., obejmuj ący cz ęś ci działek o nr ewid. 111, 113, 115 we wsi Kostki Pie ńki o pow. 1,22 ha.

5. „ KOSTKI III-A”, nr w rejestrze 10-7/10/1026a, ustanowiony decyzją Starosty Powiatowego w Sokołowie Podlaskim znak: ŚiB.6522.5.2013 z dnia 16.07.2013 r., obejmuj ący cz ęś ci działek o nr ewid. 201/3, 204/2, 207, 210 we wsi Kostki Pie ńki.

6. „KOSTKI IV ”, nr w rejestrze 10-7/10/1028, ustanowiony decyzj ą Starosty Powiatowego w Sokołowie Podlaskim znak: ŚiB.6522.1.3.2011.2012 z dnia 06.07.2012 r., obejmuj ący cz ęś ci działek o nr ewid. 138, 140, 142, 144 we wsi Kostki Pie ńki o pow. 1,08 ha.

7. „ SUCHODÓŁ dz. 779 ”, nr w rejestrze 10-7/10/1032, ustanowiony decyzj ą Starosty Powiatowego w Sokołowie Podlaskim znak: ŚiB.6522.1.2.2012.2013 z dnia 18.03.2013 r., obejmuj ący cz ęść działki o nr ewid. 779 we wsi Suchodół Wło ścia ński o pow. 0,91 ha.

13. STAN SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ, W TYM UPORZ ĄDKOWANIE GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ, ENERGETYCZNEJ ORAZ GOSPODARKI ODPADAMI

13.1. Infrastruktura komunikacyjna

Drogi krajowe

Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 63 Łom ża-Zambrów-Ceranów-Sokołów Podl., o funkcji regionalnej, realizuj ąca powi ązania z zachodni ą cz ęś ci ą woj. podlaskiego oraz prowadz ąca ruch w kierunku Siedlec i drogi krajowej nr 2. Jej długo ść na terenie gminy Sabnie wynosi 13,1 km. Posiada nawierzchni ę bitumiczn ą o szer. 6.0 m. Droga ma klas ę drogi głównej.

Drogi powiatowe

Układ powiatowy tworz ą nast ępuj ące drogi: Na terenie gminy jest 8 dróg powiatowych o ł ącznej długo ści 40,4 km, z czego wi ększo ść posiada nawierzchni ę bitumiczn ą.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Drogi powiatowe klasy dogi zbiorczej (Z): - droga nr 4235W – Miedza – Kostki – Sabnie, - droga nr 3917W – Sabnie – Wieska, - droga nr 3918W – Sabnie – Nieciecz – Repki, - droga nr 3919W – Kurowice – Stasin – Jabłonna Lacka, - droga nr 3921W – Sokołów Podl. – Jabłonna Lacka – Krzemie ń. Drogi powiatowe klasy dogi lokalnej (L): - droga nr 3908W – Kurowice – Kamie ńczyk, - droga nr 3911W – Kosów Lacki – Ratyniec Nowy – Hołowienki, - droga nr 3913W – Nowy Buczyn – Sabnie,

Drogi gminne

Na terenie gminy jest 13 dróg gminnych klasy L i D, których wymogów w wi ększo ści nie spełniaj ą ze wzgl ędu na brak utwardzonej nawierzchni. Łączna długo ść wynosi 35 km. Są to drogi: - droga nr 390601W – Wyr ąb – gr. gminy Sokołów Podl. – Kol. Kupientyn, - droga nr 390602W – Kupientyn – gr. gminy Sokołów Podl. (Wesoła), - droga nr 390603W – Zembrów – gr. gminy Sokołów Podl. (Ratyniec Stary), - droga nr 390604W – (Bujały Miłosze) gr. gminy Jabłonna Lacka – Tchórznica, - droga nr 390605W – (Bujały Gniewosze) gr. gminy Jabłonna Lacka – Grodzisk, - droga nr 390606W – Suchodół – Niewiadoma, - droga nr 390607W – Sabnie Szkoła – Niewiadoma, - droga nr 390608W – Zembrów – Hołowienki, - droga nr 390609W – dr. powiatowa 3913W (nowy Buczyn-Sabnie) – gr. gminy Kosów Lacki – Hilarów – gr. gminy Sokołów Podl. – dr. gminna 390731W, - droga nr 390610W – droga gminna nr 390608W - Kolonia Hołowienki, - droga nr 390611W – Zembrów – gr. gminy Sterdy ń (Szwejki – Seroczyn), - droga nr 390612W – Kupientyn – Nieciecz, - droga nr 390613W – Kurowice – Kurowice Kolonia – skrzy żowania. z dr. powiatow ą 3908W (Kurowice – Kamie ńczyk).

13.2. Infrastruktura techniczna

Zaopatrzenie w wod ę

Źródłem zaopatrzenia w wod ę mieszka ńców gminy Sabnie s ą uj ęcia wód gł ębinowych słu żą ce zbiorowemu zaopatrzeniu ludno ści w wod ę oraz studnie kopane. Na terenie gminy eksploatowane s ą dwie stacje wodoci ągowe zlokalizowane w Sabniach i Kurowicach oraz przepompownia we wsi Nieciecz.

Wodoci ąg wiejski „Sabnie”

Źródłem wody dla wodoci ągu wiejskiego „Sabnie” s ą dwie studnie wiercone. Studnie zlokalizowane s ą na terenie stacji wodoci ągowej we wsi Sabnie. Zatwierdzone zasoby eksploatacyjne studni wynosz ą: 130 m 3/h przy depresji 3,3 m i gł ęboko ści 97 m. Wodoci ąg swym zasi ęgiem obejmuje nast ępuj ące wsie: Sabnie, Suchodół Wło ścia ński, Suchodół Szlachecki, Hołowienki, Grodzisk, Niewiadoma, Nieciecz Wło ścia ńska, Nieciecz Dwór,

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Kupientyn i Kupientyn Kol. Zapotrzebowanie na wod ę dla potrzeb bytowo-gospodarczych docelowo wynosi: Qmaxh=126 m 3/h, Q śrd=1220 m 3/h, Qmaxd=1520 m 3/h. Urz ądzenia wodoci ągowe s ą przystosowane do dostarczenia wody w ilo ści Qmaxh=130 m3/h. Pobór wody ze studni odbywa si ę za pomoc ą pomp gł ębinowych, które tłocz ą wod ę do hydroforów poprzez urz ądzenia uzdatniaj ące, a dalej do sieci wodoci ągowej. W budynku stacji uzdatniania wody. Wody zu żyte ze stacji wodoci ągowych odprowadzane s ą kanalizacj ą do odstojnika popłuczyn, dalej grawitacyjnie do rzeki Cetynia. Wg informacji Urz ędu Gminy Sabnie ilo ść istniej ących obecnie przył ączy wodoci ągowych oraz długo ść czynnej sieci rozdzielczej, zasilanej z uj ęcia wody we wsi Sabnie przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Wodoci ąg grupowy „Kurowice”

Źródłem wody dla wodoci ągu grupowego „Kurowice” s ą 2 studnie wiercone. Studnie zlokalizowane s ą na terenie stacji wodoci ągowej we wsi Kurowice. Zatwierdzone zasoby eksploatacyjne studni wynosz ą 125 m 3/h przy depresji s=5,0 m i gł ęboko ści 60 m. Zapotrzebowanie wody na cele bytowo-gospodarcze wynosi: Q śrd=673 m 3/d Qmaxd=825 m3/h Qmaxh=63 m 3/h. Wodoci ąg swym zasi ęgiem obejmuje nast ępuj ące wsie: Kurowice i Zembrów gm. Sabnie. Urz ądzenia wodoci ągowe s ą przystosowane do dostarczenia wody w ilo ści Q=63,3 m3/h. Pobór wody ze studni odbywa si ę za pomoc ą pomp gł ębinowych, które tłocz ą wod ę do hydroforów poprzez urz ądzenia uzdatniaj ące, a dalej do sieci rozdzielczej. Wody zu żyte ze stacji wodoci ągowej odprowadzane s ą do odstojnika wód popłucznych, dalej do rowu melioracyjnego. Na terenie gminy istniej ą równie ż indywidualne uj ęcia wód gł ębinowych, które posiadaj ą zatwierdzone zasoby wodne w kat. „B”. S ą one zlokalizowane na terenie nast ępuj ących wsi: Kupientyn - studnia gł ębinowa o wydajno ści Qe=12,3 m 3/h s=19 m gł ęb. 118 m odwiercona w 1970 r. Wymysły - studnia gł ębinowa o wydajno ści Qe=46 m 3/h s=8m gł ęb. 105 m odwiercona dla potrzeb O środka Fermy Trzody Chlewnej w 1979 r. Wymysły - studnia gł ębinowa o wydajno ści Qe=6,6 m 3/h s=16,5 m gł ęb. 43 m odwiercona dla SKR w 1977 r. Pozostali mieszka ńcy gminy zaopatruj ą si ę w wod ę ze studni kopanych, które nie zapewniaj ą jako ści wody do picia. Najcz ęś ciej nie posiadaj ą one żadnej izolacji od wód powierzchniowych i ścieków gospodarczych.

Stacja wodoci ągowa po średnia Nieciecz (przepompownia)

Woda z wodoci ągu zbiorowego „Sabnie” doprowadzana jest poprzez przepompowni ę znajduj ącą si ę we wsi Nieciecz, do nast ępuj ących miejscowości: Nieciecz Wło ścia ńska, Nieciecz Dwór, Kupientyn i Kolonia Kupientyn. Budynek stacji wodoci ągowej po średniej wyposa żony jest w urz ądzenia: pompy wirowe, zbiorniki hydroforowe, agregaty spr ęż arkowe. Na terenie stacji znajduje si ę zbiornik wyrównawczy.

Odprowadzanie ścieków sanitarnych

Gmina nie posiada zorganizowanego systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków sanitarnych. Istniej ą tylko lokalne układy kanalizacji odprowadzaj ące ścieki do zbiorników bezodpływowych, które opró żniane s ą okresowo i wywo żone do miejskiej oczyszczalni

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

ścieków w Sokołowie. Podobnie rozwi ązany jest problem unieszkodliwiania ścieków sanitarnych w zakładach produkcyjnych. Istniej ąca gospodarka ściekowa zagra ża ska żeniem środowiska naturalnego.

Usuwanie odpadów stałych

Na terenie gminy odpady stałe gromadzone s ą w kontenerach, a nast ępnie wywo żone okresowo przez uprawnione firmy na składowiska odpadów zlokalizowane poza obszarem gminy Sabnie.

Zaopatrzenie w ciepło

Na terenie gminy budynki ogrzewane s ą indywidualnie oraz poprzez kotłownie lokalne.

Zaopatrzenie w gaz

Obecnie gmina nie jest poł ączona do sieci gazu ziemnego.

13.3. Elektroenergetyka

Uwarunkowania zewn ętrzne Źródła energii elektrycznej średniego napi ęcia 15 kV

Gmina Sabnie nie posiadaj ąc na swoim terenie stacji transformuj ąco-rozdzielczej 110/15 kV zasilana jest w podstawowym układzie pracy ze stacji w Sokołowie Podl. Stacja ta zlokalizowana stosunkowo blisko gminy Sabnie, zasilana jest po stronie wysokiego napi ęcia 110 kV pier ścieniem liniowym z elektrowni Ostroł ęka oraz z elektrowni Kozienice (przez Siedlce) z mo żliwo ści ą zasilania równie ż ze stacji 400/220/110 kV w Miłosnej k. Warszawy (linia Miłosna – Siedlce). Linie WN 110 kV s ą w dobrym stanie technicznym, zostały zmodernizowane i przebudowane na przewody AFL 240 mm 2. Wszystkie linie WN 110 kV przebiegaj ą poza terenami gm. Sabnie.

System magistralnych linii SN 15 kV

Dostawa na teren gm. Sabnie energii elektrycznej SN 15 kV odbywa si ę systemem magistralnych linii napowietrznych ł ącz ących ze sob ą stacje 110/15 w Sokołowie Podl. (zasilanie podstawowe) i Małkini (zasilanie rezerwowe). Linie magistralne maj ą stałe podziały zasilania oraz manewrowe ł ączniki sekcyjne, które w stanach awaryjnych i przy czynno ściach konserwacyjnych umo żliwiaj ą dokonywanie poł ącze ń zasilania podstawowego na rezerwowe. System zewn ętrznych powi ąza ń gm. Sabnie z gminami s ąsiednimi tworz ą trzy magistralne linie SN 15 kV. a) Linia „Sokołów Podl. –Kupientyn –Sterdy ń”. Ma najwi ększe znaczenie w zaopatrzeniu gm. Sabnie w energi ę elektryczn ą SN 15 kV, bowiem w podstawowym układzie poł ącze ń zasila a ż 69% ogółu pracuj ących w gminie stacji 15/0,4 kV. b) Linia „Sokołów Podl. – Nieciecz – Morszków”.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

W układzie podstawowym zasila 18% gminnych stacji trafo 15/0,4 kV maj ąc mo żliwo ść awaryjnego zasilania z linii „Kupientyn” i linii „Morszków120 mm 2”, która nie bierze udziału w podstawowym zasilaniu gm. Sabnie. c) Linia „Sokołów Podl. – Małkinia”. W układzie podstawowym zasila jedynie 13% wiejskich stacji 15/0,4 kV, lecz z uwagi na poł ączenie ze stacj ą 110/15 kV w Małkini, mo że zasila ć awaryjnie północn ą cz ęść gm. Sabnie z rezerwowego źródła energii SN 15 kV.

Uwarunkowania wewn ętrzne

Są to urz ądzenia, których zadaniem jest zasilanie energi ą elektryczn ą niskiego napi ęcia 0,4 kV odbiorców w jednej wsi lub kilku wsi o bezpo średnio s ąsiaduj ącej zabudowie. W skład lokalnych urz ądze ń średniego napi ęcia 15 kV wchodz ą: - odgał ęź ne linie średniego napi ęcia 15 kV promieniowo zasilane z linii magistralnych, - stacje transformatorowe 15/0,4 kV, - linie niskiego napi ęcia 0,4 kV z o świetleniem ulicznym i przył ączami do budynków. W gm. Sabnie urz ądzenia lokalne, to niemal wył ącznie sieci napowietrzne, a ich stan techniczny decyduje o jako ści energii elektrycznej niskiego napi ęcia 0,4 kV dostarczanej odbiorcom. W dobrym stanie technicznym s ą urz ądzenia budowane lub modernizowane od pocz ątku lat 80-tych do chwili obecnej w ramach reelektryfikacji i rozbudowy, którym poddano wi ększo ść wsi. Ponad 60% wsi posiada urz ądzenia lokalne w dobrym stanie technicznym, w tym wszystkie wsie du że. Urz ądzenia zmodernizowane zapewniaj ą dostawy energii o dobrych parametrach technicznych co stanowi wa żne, pozytywne uwarunkowanie społeczno-gospodarczego rozwoju w/w wsi.

13.4. Energetyka odnawialna

W zakresie energetyki odnawialnej na terenie gminy wyst ępuje turbina wiatrowa w Niecieczy Wło ścia ńskiej o średnicy wirnika około V 90m i wysoko ści zawieszenia wirnika (wie ża) na poziomie do 110m, o mocy P= 2 MW. W cz ęś ci miejscowo ści znajduj ą si ę kolektory słoneczne (solary) zlokalizowane na dachach budynków. Rozwa żana jest lokalizacja biogazowni na działce nr 912 po wschodniej stronie wsi Sabnie (w pobli żu Zacisza) oraz lokalizacja farmy fotowoltaicznej w Suchodole Wło ścia ńskim.

13.5. Telekomunikacja

Łączno ść przewodowa zapewnia na obszarze całej gminy poł ączenia w ruchu automatycznym Telekomunikacja Polska S.A. Na terenach wiejskich sie ć telefoniczna jest napowietrzna. Ponadto na terenie gminy s ą zlokalizowane wie że telekomunikacji bezprzewodowej operatorów sieci GSM. Zasi ęg ich obejmuje obszar całej gminy. Mimo braku mo żliwo ści uzyskania informacji o ilo ści abonentów telefonii cyfrowej, mo żna przypuszcza ć, że stanowi ona znacz ące i stale rozwijaj ące si ę uzupełnienie w zakresie obsługi telefonicznej mieszka ńców.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

14. TERENY PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH

Do terenów, na których realizowane s ą ponadlokalne cele publiczne w granicach gminy Sabnie nale żą : 1. Droga krajowa nr 63 przechodz ąca w granicach gminy przez Sabnie i inne miejscowo ści. 2. Zbiorniki „Niewiadoma” składaj ący si ę ze zbiornika głównego „Niewiadoma” oraz zbiornika wst ępnego „Kupientyn”.

15. WYMAGANIA DOTYCZ ĄCE OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ

Na terenie gminy Sabnie nie wyst ępuj ą tereny wymagaj ące ochrony przeciwpowodziowej. Rzeka Cetynia i niewielkie cieki przepływaj ące przez gmin ę powoduj ą jedynie w czasie wiosennych wezbra ń lokalne podtopienia niektórych posesji poło żonych blisko brzegów.

16. CHARAKTERYSTYKA DEMOGRAFICZNA

Na dzie ń 31.12.2013 r. liczba ludno ści w gminie Sabnie liczyła 3956 osób. Na 1 km 2 przypada 37 osób, co oznacza że jest to stosunkowo mało zaludniony teren. Gmina składa si ę z 24 miejscowo ści statystycznych licz ących od 9 osób (Pie ńki Suchodolskie) do 444 osób (Kupientyn). Do najwi ększych miejscowo ści nale żą wymieniony wy żej Kupientyn, Kurowice, Zembrów, Sabnie, Hołowienki, Nieciecz Włościa ńska, Grodzisk, Suchodół Wło ścia ński i Tchórznica Wło ścia ńska. Pozostałe miejscowo ści s ą niewielkie i licz ą poni żej 200 osób. W śród nich najmniej zaludnione to Pie ńki Suchodolskie, Jadwisin, Klepki. Poni żej w tabeli znajduje si ę zestawienie liczby ludno ści dla poszczególnych miejscowo ści.

Tabela 6. Stan ludno ści gminy Sabnie na dzie ń 31.12.2013 r. wg miejscowo ści. miejscowo ść liczba ludno ści Chmielnik 48 Grodzisk 271 Hilarów 78 Hołowienki 291 Jadwisin 12 Klepki 15 Kolonia Hołowienki 126 Kolonia Kurowice 79 Kostki-Pie ńki 44 Kupientyn 444 Kupientyn-Kolonia 79 Kurowice 372 Nieciecz Wło ścia ńska 344

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Nieciecz-Dwór 130 Niewiadoma 95 Pie ńki Suchodolskie 9 Sabnie 389 Stasin 150 Suchodół Szlachecki 123 Suchodół Wło ścia ński 174 Tchórznica Szlachecka 78 Tchórznica Wło ścia ńska 234 Wymysły 50 Zembrów 321 GMINA OGÓŁEM 3956 Źródło: Urz ąd Gminy Sabnie.

Gmina Sabnie jest terenem wyludniaj ącym si ę. Jeszcze w roku 1950 liczyła 5688 mieszka ńców, w roku 1960 ju ż 5555, w 1970 – 5229, 1978 – 5114, 1988 – 4817, 1990 – 4781, 1995 – 4644, 1997 – 4547, a w 2010 - 3857. Co ciekawe liczba ludno ści na koniec roku 2013 jest wy ższa o 99 osób ni ż na koniec roku 2010. Zmiany w stanie ludno ści maj ą bardzo ścisły zwi ązek z ruchem naturalnym i migracjami stałymi. W latach 1975-2010 wska źniki urodze ń żywych i zgonów na 1000 ludno ści wzrastały i malały z zaznaczaj ącą si ę tendencj ą spadkow ą urodze ń i wzrostow ą zgonów. I tak na 1000 ludno ści: Rok Liczba urodze ń Liczba zgonów 1975 15,7 11,5 1980 17,5 11,8 1985 14,5 14,7 1990 16,4 12,3 1995 11,9 14,7 1997 12,4 13,5 2010 10,3 13,2 Ruch migracyjny był czynnikiem obni żaj ącym stan ludno ści, gdy ż w ka żdym roku saldo migracji stałych było ujemne. Od roku 1989 obserwuje si ę zmniejszenie odpływu ludno ści, co spowodowało zmniejszenie si ę ujemnego salda migracji stałych. Ludno ść gminy Sabnie na tle powiatu sokołowskiego jest stosunkowo stara. W roku 2010 ludzie w wieku przedprodukcyjnym stanowili w gminie 19,0%, w wieku produkcyjnym 58,6% w wieku poprodukcyjnym 22,4%. W gminie Sabnie jest ogólna przewaga m ęż czyzn w stosunku do kobiet (na 100 m ęż czyzn przypada 98 kobiet. Ludno ść gminy Sabnie charakteryzuje si ę do ść niskim poziomem wykształcenia. W roku 2010 osoby z wykształceniem wy ższym i średnim stanowiły 12,5%, podczas gdy z podstawowym i niepełnym podstawowym 68,7%. Podstawowym źródłem utrzymania ludno ści jest praca w rolnictwie. Utrzymuje si ę z niej ok. 50% mieszka ńców gminy. Praca poza rolnictwem odgrywa większ ą rol ę w Kupientynie, Sabniach, Hołowienkach.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

17. STRUKTURA BUD ŻETU GMINY

Dochody bud żetowe gminy Sabnie przeanalizowano na przykładzie roku 2013. Dochody ogółem wyniosły wówczas 11.512,7 tys. zł. Poszczególne podstawowe pozycje wynosiły: dochody własne 3.832,1 tys. zł, dotacje celowe 3.346,8 tys. zł, a subwencja ogólna 4.333,1 tys. zł (tab. 6). W zakresie dochodów własnych najwi ększe pozycje stanowiły: podatek rolny w wysoko ści – 811,0 tys. zł, podatek od nieruchomo ści w wysoko ści 592,0 tys. zł oraz dochody z maj ątku gminy – 528,3 tys. zł. Dochody gminy w przeliczeniu na jednego mieszka ńca wyniosły w gminie Sabnie w roku 2013 2910,0 zł. Wydatki w roku 2013 wyniosły 11.148,5 tys. zł (tab. 7). Z sumy tej 1.997,5 tys. zł (17,9%) stanowiły wydatki inwestycyjne, pozostałe były wydatkami bie żą cymi. Najwi ększ ą pozycj ą w wydatkach bie żą cych stanowiły wynagrodzenia – 4.603,0 tys. zł.

Tabela 7. Wykonanie dochodów bud żetu gminy Sabnie na dzie ń 31.12.2013 r. Rok 2013 Nazwa działu Wykonanie Struktura zł dochodów % DOCHODY OGÓŁEM 11 512 702,90 100,00 RAZEM DOCHODY WŁASNE , w tym: 3 832 755,01 33,29 Udziały we wpływach z podatku od osób fizycznych i 1 180 327,78 10,25 prawnych Podatek rolny 810 984,43 7,04 Podatek od nieruchomo ści 592 024,15 5,14 Podatek le śny 83 852,99 0,73 Podatek od środków transportowych 208 195,80 1,81 Opłata skarbowa 8 050, 0,07 Dochody z maj ątku gminy 528 295,48 4,59 Pozostałe dochody 421 024,38 3,66 DOTACAJE CELOWE 3 346 846,89 29,07 SUBWENCJA OGÓLNA , w tym: 4 333 101,00 37,64 Cz ęść o światowa 2 321 704,00 20,17 Cz ęść rekompensuj ąca 2 011 397,00 14,47 Źródło: Urz ąd Gminy Sabnie.

Tabela 8. Wykonanie planu wydatków bud żetu gminy Sabnie w roku 2013. Rok 2013 Nazwa działu Wykonanie Struktura planu wydatków zł % WYDATKI OGÓŁEM , w tym: 11 148 505,08 100,00 Inwestycyjne 1 997 548,49 17,92 Bie żą ce, w tym: 9 150 956,59 82,08 Wynagrodzenia, w tym: 4 602 995,24 41,29 Pochodne od wynagrodze ń 913 401,28 8,19 Dotacje 629 181,77 5,64 Wydatki na zakup materiałów i usług 1 662 836,70 14,83 Pozostałe wydatki 2 254 942,88 20,23 Źródło: Urz ąd Gminy Sabnie.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

CZĘŚĆ III

KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

1. KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ GMINY ORAZ W PRZEZNACZENIU TERENÓW

1.1. Główne funkcje gminy

Przyjmuje si ę nast ępuj ące funkcje gminy: Funkcja podstawowa – produkcja rolna. Funkcje pomocnicze: - obsługa rolnictwa i lokalne przetwórstwo rolne, - obsługa ludno ści skoncentrowana w o środku gminnym – Sabniach oraz w wi ększych jednostkach osadniczych, - agroturystyka rozwijana na całym obszarze gminy w miar ę potrzeb i zainteresowania turystów oraz turystyka w otoczeniu zbiornika Niewiadoma.

1.2. Główne cele i kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy

Celem nadrz ędnym polityki przestrzennej gminy jest zapewnienie rozwoju gminy przy maksymalnym wykorzystaniu walorów przyrodniczych, gospodarczych i społecznych. Polityka przestrzenna winna uwzgl ędni ć trendy gospodarcze gminy, interesy podmiotów gospodarczych, których działalno ść rokuje znaczny post ęp w ogólnym rozwoju gminy. Celem samorz ądu lokalnego winno by ć wprowadzenie zasady przyj ętej przez polityk ę ogólnokrajow ą - zasad ę zrównowa żonego rozwoju. Zrównowa żony rozwój, ochrona środowiska oraz kształtowanie ładu przestrzennego, stanowi ą istotny element polityki przestrzennej samorz ądu gminnego. Studium oraz plany miejscowe s ą podstawowym instrumentem kształtowania programu racjonalnego zagospodarowania przestrzennego gminy. Główne zadania w tym zakresie to: • wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich; • zwi ększenie efektywno ści procesów gospodarczych poprzez rozwój skupionych układów osadniczych oraz prowadzenie powierzchniowej eksploatacji kopalin i pozyskiwanie energii z odnawialnych źródeł energii w wyznaczonych rejonach gminy poło żonych poza jednostkami osadniczymi; • zharmonizowanie programu zagospodarowania przestrzennego z budow ą i rozbudow ą systemu komunikacji oraz infrastruktury technicznej w zakresie zbiorczych systemów zaopatrzenia w wod ę, systemów kanalizacji oraz gazyfikacji

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

gminy, przy dopuszczeniu rozwi ąza ń indywidualnych takich jak przydomowe oczyszczalnie ścieków; • intensyfikacja i specjalizacja rolnictwa; • inwestowanie w rozwój urz ądze ń obsługi ludno ści, b ędących w zakresie ustawowych obowi ązków samorz ądu, w tym rozbudowa istniej ących obiektów oświaty oraz lokalizacja o środka pomocy społecznej; • umo żliwienie innego wykorzystania mało przydatnych rolniczo gruntów ornych oraz ich przeznaczanie dla rozwoju funkcji nierolniczych, w tym zwłaszcza: mieszkalnictwo, rekreacj ę, usługi, rzemiosło i produkcj ę oraz urz ądzenia pozyskuj ące energi ę z odnawialnych źródeł energii. Przy realizacji powy ższych celów zagospodarowania przestrzennego gminy powinny by ć stosowane ogólnie przyj ęte przez polityk ę pa ństwa zasady zrównowa żonego rozwoju, do których na terenie gminy Sabnie nale żą : • ochrona środowiska przyrodniczego, w tym: gleb, powietrza, wód powierzchniowych i wgł ębnych, fauny i flory, • ochrona terenów o szczególnych walorach przyrodniczych, w tym prawnie chronionych, takich jak Nadbu żański Obszar Chronionego Krajobrazu, rezerwaty przyrody, u żytki ekologiczne, doliny rzeczne i korytarze ekologiczne, • ochrona zabytków i dóbr kultury.

2. KIERUNKI I WSKA ŹNIKI DOTYCZ ĄCE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UŻYTKOWANIA TERENÓW, W TYM TERENY WYŁ ĄCZONE SPOD ZABUDOWY

2.1. Podział na tereny funkcjonalno-przestrzenne

Przy okre ślaniu kierunków dalszego rozwoju gminy w niniejszej dokumentacji przyj ęto koncepcj ę podziału gminy na tereny funkcjonalno-przestrzenne. Granice wyró żnionych kategorii terenów zostały okre ślone na rysunku nr 2 - kierunki zagospodarowania przestrzennego oraz oznaczone odpowiednimi kolorami i symbolami lub tylko kolorami. Granice terenów funkcjonalno-przestrzennych ustalono jako przybli żone i nale ży je uszczegóławia ć w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego w zale żno ści od warunków lokalnych. Podstawowe zasady zagospodarowania tych terenów okre ślono poni żej.

Wyró żniono nast ępuj ące kategorie terenów:

R - tereny u żytków rolnych R1 - tereny ł ąk i pastwisk - ekologiczna strefa doliny Cetyni - - lasy i zwarte zadrzewienia - - tereny predysponowane do zalesie ń M - tereny zabudowy zagrodowej, jednorodzinnej, rekreacji indywidualnej i usług nieuci ąż liwych U - tereny zabudowy usługowej (usług nieuci ąż liwych) i mieszkaniowej UP - tereny zabudowy usługowej i obiektów produkcyjnych P - tereny zabudowy produkcyjnej, składów i magazynów ZC - cmentarze

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

ZP - parki dworskie PE - tereny powierzchniowej eksploatacji złó ż surowców naturalnych W - tereny wód powierzchniowych US - tereny sportu i rekreacji IG - teren lokalizacji biogazowni

2.2. Zasady zagospodarowania terenów funkcjonalno-przestrzennych

Przy okre ślaniu kierunków dalszego rozwoju gminy w niniejszej dokumentacji, wyznaczono tereny pełni ące ró żne funkcje gospodarcze i społeczne, uwzgl ędniaj ące uwarunkowania przyrodnicze. W granicach wyró żnionych terenów mog ą znajdowa ć si ę fragmenty (obiekty) o nieco innym charakterze i funkcjach, ale zazwyczaj zwi ązanych bezpo średnio lub po średnio z podstawow ą funkcj ą terenu. Podstawowe zasady ich zagospodarowania okre ślono poni żej. Zasady te s ą jednocze śnie generalnymi wytycznymi do formułowania ustale ń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

R - tereny użytków rolnych

Obejmuj ą głównie pola uprawne z niewielkim udziałem ł ąk i pastwisk oraz rozproszoną zabudow ę zagrodow ą, w wi ększo ści obszary o dobrych warunkach do dalszego rozwoju rolnictwa.

Kierunki rozwoju: - utrzymanie dotychczasowego sposobu zagospodarowania; - powi ększanie areału gospodarstw rolnych przy jednoczesnej likwidacji gospodarstw małych, nierentownych; - intensyfikacja i specjalizacja produkcji rolnej.

Zasady zagospodarowania: - funkcja podstawowa - tereny upraw rolnych, ogrodniczych, sadowniczych, u żytków zielonych oraz zabudowy zagrodowej, - funkcja uzupełniaj ąca - niezb ędna infrastruktura techniczna, - zachowanie istniej ącej zabudowy zagrodowej z mo żliwo ści ą jej rozbudowy, przebudowy i nadbudowy, - mo żliwo ść lokalizacji obiektów budownictwa zagrodowego i innego zwi ązanego z produkcj ą rolnicz ą, - mo żliwo ść lokalizacji obiektów gospodarstw rolnych specjalistycznych, - mo żliwo ść budowy stawów rybnych, zbiorników wodnych małej retencji i innych zbiorników wodnych oraz urz ądze ń melioracji i przeciwpowodziowych, oraz wskazanych na rysunku nr 2 oczyszczalni ścieków, - mo żliwo ść lokalizacji urz ądze ń wytwarzaj ących energi ę z odnawialnych źródeł energii o mocy nie przekraczaj ącej 100 kW, - wysoko ść zabudowy zagrodowej – do dwóch kondygnacji nadziemnych z u żytkowym poddaszem, maksymalnie 11,0 m od poziomu terenu do kalenicy dachu, - dachy dwuspadowe, wielospadowe o nachyleniu połaci od 20º do 45º, - minimalna powierzchnia działki budowlanej - 1200 m 2, - łączna powierzchnia zabudowy kubaturowej w obr ębie działki budowlanej do 60% powierzchni działki, - powierzchnia biologicznie czynna winna stanowi ć co najmniej 20% powierzchni działki budowlanej,

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

R1 - tereny ł ąk i pastwisk - ekologiczna strefa doliny Cetyni

Obejmuje dolin ę Cetyni w której dominuj ą ł ąki i pastwiska, cz ęsto z sieci ą rowów melioracyjnych, zadrzewieniami i zakrzewieniami, płytko zalegaj ącą wod ą gruntow ą.

Kierunki rozwoju: - utrzymanie dotychczasowych funkcji przewidzianych dla obszarów dolin rzecznych (gospodarka ł ąkowo-pastwiskowa) z wył ączeniem zabudowy mieszkaniowej, przemysłowej i usługowej.

Zasady zagospodarowania: - funkcja podstawowa - tereny trwałych u żytków zielonych i upraw rolnych z ciekami i zbiornikami wodnymi, - funkcja uzupełniaj ąca - tereny dróg, zbiorniki wodne, tereny urz ądze ń melioracyjnych i przeciwpowodziowych, infrastruktury technicznej napowietrznej i podziemnej, - zachowanie aktualnego sposobu zagospodarowania terenu, - zakaz zabudowy, z wyj ątkiem budowli hydrotechnicznych, urz ądze ń melioracyjnych oraz wskazanych na rysunku nr 2 oczyszczalni ścieków, - zakaz zanieczyszczania odpadami komunalnymi, przemysłowymi i rolniczymi, - zakaz zmiany stosunków wodnych mog ących pogorszy ć warunki siedliskowe, - zakaz likwidacji i zmiany u żytkowania oczek wodnych i torfowisk, - zakaz eksploatacji surowców naturalnych, - nakaz budowy przepustów w nasypach drogowych w celu swobodnej migracji zwierz ąt, - dopuszczenie budowli pi ętrz ących wod ę na rzekach w celu jej gospodarczego wykorzystania, - mo żliwo ść budowy stawów rybnych i zbiorników wodnych małej retencji.

Lasy i zwarte zadrzewienia

Obejmuj ą ró żnej wielko ści kompleksy le śne i wi ększe zadrzewienia wskazane na rysunkach nr 1 i nr 2.

Kierunki rozwoju: - ochrona terenów le śnych poprzez zakaz zmniejszania ich powierzchni, niszczenia, lub działa ń osłabiaj ących odporno ść biologiczn ą ekosystemów le śnych (głównie obni żanie poziomu wód gruntowych). Dopuszcza si ę zmniejszanie areału le śnego dla terenów wskazanych na rysunku nr 2 jako grunty le śne do zmiany przeznaczenia.

Zasady zagospodarowania: - funkcja podstawowa - tereny lasów, - funkcja uzupełniaj ąca - tereny dróg, tereny zabudowy zwi ązanej z prowadzeniem gospodarki le śnej, - zachowanie aktualnego sposobu zagospodarowania terenu, - zakaz zanieczyszczania terenów le śnych odpadami komunalnymi, przemysłowymi i rolniczymi, - zakaz zmiany stosunków wodnych mog ących pogorszy ć warunki siedliskowe lasów, - zakaz likwidacji i zmiany u żytkowania wydm, oczek wodnych i torfowisk

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

- mo żliwo ść budowy zbiorników wodnych małej retencji i innych zbiorników wodnych oraz urz ądze ń melioracji i przeciwpowodziowych, Cz ęść gruntów le śnych w miejscowo ściach Kostki Pie ńki, Suchodół Wło ścia ński i Jadwisin, na których wyst ępuj ą kopaliny, obj ęto terenami powierzchniowej eksploatacji złó ż naturalnych (PE)

Tereny predysponowane do zalesie ń

Obejmuj ą w najwi ększym stopniu zachodni fragment gminy w granicach wsi: Hilarów, Kostki-Pie ńki, Pie ńki Suchodolskie, Suchodół Wło ścia ński. Drobniejsze powierzchnie predysponowane do zalesie ń znajduj ą si ę w Kupientynie i Kupientynie-Kolonii. Do zalesienia nale ży przeznacza ć grunty rolne (najcz ęś ciej grunty orne) klas V, VI i VIz sąsiaduj ące bezpo średnio z terenem le śnym.

Kierunki rozwoju: - zwi ększenie powierzchni lasów w gminie poprzez zalesianie gruntów rolnych słabych klas bonitacyjnych, - powi ększanie istniej ących kompleksów le śnych, - rekultywacja terenów nieczynnych wyrobisk.

Zasady zagospodarowania: - funkcja podstawowa - tereny projektowanych lasów, - funkcja uzupełniaj ąca - tereny dróg, tereny zabudowy zwi ązanej z prowadzeniem gospodarki le śnej, - do czasu zalesienia - zachowanie aktualnego sposobu zagospodarowania terenu, - pozostałe zasady zagospodarowania – jak dla terenów lasów. - zaleca si ę prowadzenie gospodarki le śnej zgodnie z planami urz ądzania lasów oraz powi ększania zasobów le śnych w wyniku zalesiania gruntów porolnych i gruntów rolnych przylegaj ących bezpo średnio do terenów le śnych na terenie całej gminy.

M - tereny zabudowy zagrodowej, jednorodzinnej, rekreacji indywidualnej i usług nieuci ąż liwych

Obejmuje tereny bardziej lub mniej zwartej istniej ącej zabudowy zagrodowej z wyst ępuj ącą lokalnie w jej granicach lub na obrze żach zabudow ą jednorodzinn ą z usługami nieuci ąż liwymi lub zabudow ą rekreacji indywidualnej, które mog ą by ć wprowadzane na zasadzie zmiany funkcji istniej ących budynków oraz budowy nowych w granicach istniej ącej zabudowy lub w jej bezpo średnim s ąsiedztwie.

Kierunki rozwoju:

Dla strefy osadniczej (ww. rodzajów zabudowy) proponuje si ę podejmowanie nast ępuj ących działa ń okre ślaj ących dalsze kierunki rozwoju: - stosowanie rozwi ąza ń urbanistycznych poprawiaj ących komfort zamieszkania i prowadzenia działalno ści gospodarczej; - wła ściwe kształtowanie ładu przestrzennego i estetyzacji zabudowy, z powszechnym stosowaniem walorów architektury regionalnej; - modernizowanie i rozwijanie istniej ącego układu komunikacyjnego w obr ębie zabudowy;

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

- rozwój infrastruktury technicznej, zwłaszcza wodno-kanalizacyjnej, gazowej i elektroenergetycznej, z dopuszczeniem rozwi ąza ń indywidualnych i grupowych w formie przydomowych oczyszczalni ścieków oraz wskazanych na rysunku nr 2 oczyszczalni ścieków; - ograniczanie uci ąż liwego oddziaływania dróg na tereny przyległe; - tworzenie warunków i rozwi ąza ń technicznych maj ących na celu popraw ę bezpiecze ństwa ruchu; - tworzenie warunków do rozwoju zaplecza zwi ązanego z produkcj ą rolnicz ą, zarówno w obr ębie poszczególnych gospodarstw jak i specjalistycznych jednostek świadcz ących usługi na rzecz rolnictwa.

Zasady zagospodarowania:

Dla zabudowy zagrodowej: - funkcja podstawowa - tereny zabudowy zagrodowej, - funkcja uzupełniaj ąca - tereny usług nieuci ąż liwych, drogi, niezb ędna infrastruktura techniczna, - wysoko ść zabudowy – do dwóch kondygnacji nadziemnych z u żytkowym poddaszem, maksymalnie 11,0 m od poziomu terenu do kalenicy dachu z obni żeniem wysoko ści zabudowy do 9 m w granicach wyznaczonej na rysunku „strefy R”, - dachy dwuspadowe, wielospadowe o nachyleniu połaci od 20º do 45º, - minimalna powierzchnia działki budowlanej - 1200 m 2, - łączna powierzchnia zabudowy kubaturowej w obr ębie działki budowlanej do 60% powierzchni działki, - powierzchnia biologicznie czynna winna stanowi ć co najmniej 20% powierzchni działki budowlanej.

Dla zabudowy jednorodzinnej i rekreacji indywidualnej: - funkcja podstawowa - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy rekreacji indywidualnej, - funkcja uzupełniaj ąca - tereny usług nieuci ąż liwych, drogi, niezb ędna infrastruktura techniczna, - wysoko ść zabudowy – do dwóch kondygnacji nadziemnych z u żytkowym poddaszem, maksymalnie 11,0 m od poziomu terenu do kalenicy dachu z obni żeniem wysoko ści zabudowy do 9 m w granicach wyznaczonej na rysunku „strefy R”, - dachy dwuspadowe, wielospadowe o nachyleniu połaci od 20º do 45º, - minimalna powierzchnia działki budowlanej - 600 m2, - łączna powierzchnia zabudowy kubaturowej w obr ębie działki budowlanej do 40% powierzchni działki, - powierzchnia biologicznie czynna winna stanowi ć co najmniej 50% powierzchni działki budowlanej.

Dla zabudowy usługowej: - funkcja podstawowa - tereny zabudowy usługowej, - funkcja uzupełniaj ąca - tereny zabudowy mieszkaniowej dla wła ściciela/u żytkownika obiektu, drogi, niezb ędna infrastruktura techniczna, - wysoko ść zabudowy – do dwóch kondygnacji nadziemnych z u żytkowym poddaszem, maksymalnie 11,0 m od poziomu terenu do kalenicy dachu z obni żeniem wysoko ści zabudowy do 9 m w granicach wyznaczonej na rysunku „strefy R”, - dachy dwuspadowe, wielospadowe o nachyleniu połaci od 20º do 45º albo dachy przestrzennie kształtowane,

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

- minimalna powierzchnia działki budowlanej - 900 m2, - łączna powierzchnia zabudowy kubaturowej w obr ębie działki budowlanej do 60% powierzchni działki. - powierzchnia biologicznie czynna winna stanowi ć co najmniej 30% powierzchni działki budowlanej.

U - tereny zabudowy usługowej (usług nieuci ąż liwych) i mieszkaniowej

Obejmuje tereny w rejonie centrum gminy i w rejonie zespołu szkół w Sabniach, Zembrowie i Niecieczy Wło ścia ńskiej oraz ko ściołów w Grodzisku, Zembrowie i Niecieczy Wło ścia ńskiej oraz w centrum miejscowo ści Kupientyn i Suchodół.

Kierunki rozwoju:

Zachowanie z dopuszczeniem rozbudowy istniej ących szkół i przedszkoli, ko ściołów, urz ędu gminy, budynków biblioteki, poczty, banku. Zalecenie kumulacji wa żniejszych obiektów u żyteczno ści publicznej w oznaczonych na rysunku studium centrach lokalnych. Wprowadzanie dodatkowych obiektów usługowych o funkcjach usług kultury, o światy, sportu i rekreacji, usług wyznaniowych i innych wpływaj ących na podnoszenie standardu życia mieszka ńców oraz obiektów obsługi ruchu turystycznego, w tym hoteli lub pensjonatów. Wyposa żenie przestrzeni w ziele ń urz ądzon ą oraz mał ą architektur ę i nawierzchnie dróg i placów o wysokiej estetyce i jako ści technicznej.

Zasady zagospodarowania:

- funkcja podstawowa - tereny zabudowy usługowej, - funkcja uzupełniaj ąca - tereny zabudowy mieszkaniowej dla wła ściciela/u żytkownika obiektu, drogi, niezb ędna infrastruktura techniczna, - wysoko ść zabudowy – do trzech kondygnacji nadziemnych, maksymalnie 13,0 m od poziomu terenu do kalenicy dachu, - dachy dwuspadowe, wielospadowe o nachyleniu połaci od 20º do 45º albo dachy płaskie lub przestrzennie kształtowane, - minimalna powierzchnia działki budowlanej - 900 m2, - łączna powierzchnia zabudowy kubaturowej w obr ębie działki budowlanej do 60% powierzchni działki, - powierzchnia biologicznie czynna winna stanowi ć co najmniej 30% powierzchni działki budowlanej.

UP - tereny zabudowy usługowej i obiektów produkcyjnych

Obejmuj ą nieczynne tereny produkcyjne w pobli żu centrum gminy w Sabniach i w pobli żu zespołów pałacowo-parkowych w Kupientynie Kolonii i Kurowicach oraz w Suchodole Wło ścia ńskim.

Kierunki rozwoju:

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Lokalizacja zabudowy usługowej lub obiektów produkcyjnych, z zaleceniem adaptacji istniej ących obiektów na funkcje administracji, hotelarskie, usługi gastronomii, nauki, kultury, o światy, sportu lub rekreacji. W przypadku przywrócenia na tych terenach funkcji produkcyjnych, zalecenie wyposa żenia obiektów w nowoczesne technologie i maksymalnego ograniczenia zapleczy magazynowo- składowych. Na terenie po południowej stronie miejscowo ści Sabnie dopuszczalna jest lokalizacja w szczególno ści funkcji takich jak usługi i usługi publiczne.

Zasady zagospodarowania:

Dla zabudowy usługowej: - funkcja podstawowa - tereny zabudowy usługowej, - funkcja uzupełniaj ąca - tereny zabudowy mieszkaniowej dla wła ściciela/u żytkownika obiektu, drogi, niezb ędna infrastruktura techniczna - wysoko ść zabudowy – do trzech kondygnacji nadziemnych, maksymalnie 12,0 m od poziomu terenu do kalenicy dachu, - dachy dwuspadowe, wielospadowe o nachyleniu połaci od 20º do 45º albo dachy płaskie lub przestrzennie kształtowane, - minimalna powierzchnia działki budowlanej - 900 m2, - łączna powierzchnia zabudowy kubaturowej w obr ębie działki budowlanej do 60% powierzchni działki, - powierzchnia biologicznie czynna winna stanowi ć co najmniej 30% powierzchni działki budowlanej,

Dla zabudowy produkcyjnej: - funkcja podstawowa - tereny produkcji, - funkcja uzupełniaj ąca - tereny usług, składy i magazyny, zabudowa mieszkaniowa dla wła ściciela lub u żytkownika terenu, niezb ędna infrastruktura techniczna, - maksymalna wysoko ść budynków do 12 m od powierzchni terenu, - powierzchnia zabudowy do 80% powierzchni terenu, - pozostawi ć co najmniej 15% terenu jako powierzchni ę biologicznie czynn ą, - zakaz odprowadzania nie oczyszczonych ścieków do gruntu lub wód powierzchniowych, - zakaz stosowania uci ąż liwych dla środowiska źródeł ciepła, - ograniczy ć oddziaływanie obiektów do terenu, do którego inwestor ma tytuł prawny.

P – tereny zabudowy produkcyjnej, składów i magazynów

Obejmuj ą tereny obiektów produkcyjnych, składów i magazynów.

Kierunki rozwoju: Zachowanie istniej ącej zabudowy produkcyjnej oraz dalszy rozwój na terenach wskazanych w studium uwarunkowa ń.

Zasady zagospodarowania: - funkcja podstawowa - tereny produkcji, składów i magazynów, - funkcja uzupełniaj ąca - tereny usług, zabudowa mieszkaniowa dla wła ściciela lub użytkownika terenu, niezb ędna infrastruktura techniczna, - maksymalna wysoko ść budynków do 12 m od powierzchni terenu,

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

- powierzchnia zabudowy do 80% powierzchni terenu, - pozostawi ć co najmniej 15% terenu jako powierzchni ę biologicznie czynn ą, - zakaz odprowadzania nie oczyszczonych ścieków do gruntu lub wód powierzchniowych, - zakaz stosowania uci ąż liwych dla środowiska źródeł ciepła, - ograniczy ć oddziaływanie obiektów do terenu, do którego inwestor ma tytuł prawny,

ZC - cmentarze

Obejmuj ą tereny cmentarzy poło żonych we wsiach: Zembrów, Grodzisk i Nieciecz Wło ścia ńska.

Kierunki rozwoju: Zachowanie istniej ących cmentarzy.

Zasady zagospodarowania: - funkcja podstawowa - cmentarz, - funkcja uzupełniaj ąca - urz ądzenia infrastruktury zwi ązanej z funkcjonowaniem i obsług ą cmentarza, ziele ń wysoka z mo żliwo ści ą jej piel ęgnacji lub przebudowy, - wyznaczenie pasa izoluj ącego teren wokół cmentarza od innych terenów: 1) o szeroko ści 50 m od granicy cmentarza, w którym zakazuje si ę realizacji zabudowy mieszkaniowej oraz produkcji i przechowywania żywno ści, 2) o szeroko ści 150 m, w którym: a) u żytkowanie budynków mo że by ć dopuszczone pod warunkiem ich przył ączenia do komunalnej sieci wodoci ągowej, b) zakazuje si ę lokalizowania uj ęć wody do celów komunalnych. - bezpo średni dost ęp do drogi publicznej,

ZP - parki dworskie

Obejmuj ą tereny parków dworskich w Grodzisku i Wymysłach, oraz obj ętych ochron ą konserwatorsk ą parków poło żonych w Kupientynie i Kurowicach.

Kierunki rozwoju: Zachowanie istniej ących parków dworskich zgodnie z zasadami ochrony obiektów zabytkowych.

Zasady zagospodarowania: - funkcja podstawowa – ziele ń parkowa (parki dworskie), ze stałymi i tymczasowymi obiektami małej architektury, słu żą cymi do rekreacji i wypoczynku, - sugerowane przeznaczenie zabytkowych budynków na funkcje usługowe z zakresu o światy, nauki, kultury lub opieki społecznej, w szczególno ści przeznaczenie dworu w Wymysłach na cele pomocy społecznej, - dopuszczenie lokalizowania w zabytkowych budynkach funkcji mieszkalnej, w tym rekreacji indywidualnej, a tak że usług innych ni ż wymienione powy żej, - zalecenie odtworzenia pierwotnej kompozycji przestrzennej, z zachowaniem istniej ącej warto ściowej zieleni, z mo żliwo ści ą jej piel ęgnowania i przebudowy,

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

PE - tereny powierzchniowej eksploatacji złó ż surowców naturalnych

Obejmuj ą istniej ące tereny górnicze (oznaczone na rysunkach symbolem PG) i projektowane tereny powierzchniowej eksploatacji złó ż surowców naturalnych, głównie kruszywa, poło żone w zachodniej cz ęś ci gminy, w miejscowo ściach Suchodół Wło ścia ński, Kostki- Pie ńki i Kupientyn.

Kierunki rozwoju: Zachowanie istniej ących terenów eksploatacji kruszywa oraz eksploatacja na nowych terenach .

Zasady zagospodarowania: - eksploatacja surowców naturalnych z zastosowaniem środków ograniczaj ących szkody w środowisku przyrodniczym, - zakaz zabudowy, z dopuszczeniem obiektów kubaturowych, urz ądze ń komunikacyjnych oraz urz ądze ń pomocniczych zwi ązanych z eksploatacj ą kopalin, - nakaz prowadzenia eksploatacji zło ża w sposób uniemo żliwiaj ący wykraczanie negatywnego wpływu na środowisko, a w szczególno ści na powietrze atmosferyczne, klimat akustyczny, środowisko gruntowe i krajobraz, poza działki w granicach wyznaczonych terenów powierzchniowej eksploatacji złó ż surowców naturalnych, - ograniczenie ewentualnych uci ąż liwo ści zwi ązanych z powierzchniow ą eksploatacj ą surowców do granic terenu, do którego inwestor posiada tytuł prawny, - zachowanie pasów ochronnych wynosz ących: - min. 10,0 m od granicy pasa drogowego drogi powiatowej i gminnej, - min. 6,0 m od granicy nieruchomo ści s ąsiednich, - rekultywacja zło ża po jego wyeksploatowaniu.

W - tereny wód powierzchniowych

Obejmuj ą wody płyn ące (rzeka Cetynia i jej dopływy) oraz zbiorniki wód stoj ących (zbiornik „Niewiadoma”, zbiornik „Kupientyn”, torfianki, małe oczka wodne).

Kierunki rozwoju: - zachowanie wód stoj ących i płyn ących, zakaz likwidacji małych zbiorników wodnych.

Zasady zagospodarowania: - zakaz obni żania poziomu wody w rzekach i zbiornikach wód stoj ących, - zakaz odprowadzania do wód nie oczyszczonych ścieków, - nakaz ochrony ro ślinno ści wodnej, szuwarowej, drzew i krzewów, - nakaz pozostawienia pasa dost ępu wzdłu ż brzegów wód publicznych (minimum 4 m dla rowów oraz minimum 10 m dla rzek i kanałów), gwarantującego swobodne przechodzenie i wykonywanie robót konserwacyjnych.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

US - tereny sportu i rekreacji

Obejmuje tereny przy północnym brzegu zbiornika „Niewiadoma”.

Kierunki rozwoju:

Lokalizacja obiektów lub zabudowy sportowej i rekreacyjnej. Wprowadzanie dodatkowych obiektów oraz urz ądze ń zwi ązanych funkcjonalnie z obsług ą zbiornika wodnego „Niewiadoma” i bezpiecze ństwem jego użytkowników. Wyposa żenie przestrzeni w ziele ń urz ądzon ą oraz mał ą architektur ę i nawierzchnie dróg i placów o wysokiej estetyce i jako ści technicznej.

Zasady zagospodarowania:

- funkcja podstawowa – sport i rekreacja, - funkcja uzupełniaj ąca - obiekty i urz ądzenia zapewniaj ące bezpiecze ństwo publiczne, drogi, niezb ędna infrastruktura techniczna, - wysoko ść zabudowy – do dwóch kondygnacji nadziemnych, maksymalnie 9,0 m od poziomu terenu do kalenicy dachu, - dachy dwuspadowe, wielospadowe o nachyleniu połaci od 20º do 45º albo dachy płaskie lub przestrzennie kształtowane, - minimalna powierzchnia działki budowlanej - 1000 m 2, - łączna powierzchnia zabudowy kubaturowej w obr ębie działki budowlanej do 40% powierzchni działki, - powierzchnia biologicznie czynna winna stanowi ć co najmniej 50% powierzchni działki budowlanej.

IG - teren lokalizacji biogazowni

Obejmuje teren na którym mo że by ć zrealizowana biogazownia w Sabniach. W przypadku doprowadzenia do terenu gminy gazoci ągu wysokiego ci śnienia, mo żliwa byłaby realizacja na tym terenie stacji redukcyjnej gazu.

Kierunki rozwoju: Realizacja biogazowni Dopuszcza si ę realizacj ę stacji redukcyjnej gazu Dopuszcza si ę u żytkowanie jako teren rolniczy.

Zasady zagospodarowania: - zgodnie z wymogami technicznymi i technologicznymi dla biogazowni.

2.3. Tereny wył ączone spod zabudowy

Do terenów wył ączonych spod zabudowy zaliczono: R1 - tereny ł ąk i pastwisk (ekologiczna strefa dolin rzecznych), PE - tereny powierzchniowej eksploatacji złó ż surowców naturalnych,

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

- tereny lasów i tereny projektowanych zalesie ń, z wyj ątkiem dróg i liniowych urz ądze ń infrastruktury technicznej oraz inwestycji celu publicznego z zakresu łączno ści, zgodnie z przepisami odr ębnymi.

Obszarami tymi obj ęto ok. 90 ha gruntów w miejscowo ści Nieciecz Wło ścia ńska, 30 ha w miejscowo ści Sabnie oraz 30 ha w Suchodole Wło ściańskim. Na obszarach tych, na istniej ących gruntach rolnych, powinien obowi ązywa ć bezwzgl ędny zakaz lokalizacji zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej. W obr ębie tych obszarów dodatkowo wskazano: - teren istniej ącej elektrowni wiatrowej w Niecieczy Wło ścia ńskiej o mocy 2MW; minimalna odległo ść budynków od turbiny wiatrowej powinna wynosi ć 500 metrów; granica lasu powinna by ć utrzymana w odległo ści około 200m od turbiny; - teren mo żliwej lokalizacji biogazowni; minimalna odległo ść budynków mieszkalnych od biogazowni powinna wynosi ć 250 metrów. Na terenie gminy nie planuje si ę lokalizacji nowych elektrowni wiatrowych o mocy przekraczaj ącej 100 kW.

3. OBSZARY ORAZ ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW, OCHRONY PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

3.1. Ochrona powietrza

Główne źródła lokalnych zanieczyszcze ń powietrza wyst ępuj ące w gminie Sabnie to transport samochodowy i paleniska domowe. Do podstawowych kierunków działa ń zmierzaj ących do ochrony ludno ści i środowiska przed szkodliwymi substancjami emitowanymi do atmosfery nale ży zaliczy ć: • lokalizowanie zabudowy mieszkalnej w odpowiedniej odległo ści od tras komunikacyjnych o du żym nasileniu ruchu (droga krajowa); • ograniczanie emisji szkodliwych gazów i pyłów przez istniej ące zakłady produkcyjne; • ścisłe przestrzeganie przepisów o ochronie atmosfery w przypadku nowych inwestycji; • stwarzanie mo żliwo ści zamiany paliwa u żywanego w paleniskach domowych (głównie węgla kamiennego) na inne, nie emituj ące szkodliwych gazów i pyłów do atmosfery (gaz ziemny, oleje, instalacje geotermiczne, pr ąd elektryczny, drewno opałowe, słoma i inne); • budowa ciepłowni (w wi ększych miejscowo ściach) dla całych osiedli z wykorzystaniem odpowiednich technologii zabezpieczaj ących przed emisj ą szkodliwych gazów, • promowanie proekologicznych rozwi ąza ń dotycz ących gospodarstw domowych, wykorzystuj ących energi ę z odnawialnych źródeł.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

3.2. Wykorzystanie i ochrona wód powierzchniowych i podziemnych

Na terenie gminy nie wyst ępuj ą rzeki du że. Gospodarka wodami płyn ącymi jest podporz ądkowana głównie wymogom rolnictwa. Systemy rowów melioracyjnych istniej ące w dolinach rzecznych i obni żeniach terenu, w których wyst ępuj ą u żytki zielone, s ą przygotowane przede wszystkim do szybkiego odprowadzania okresowego nadmiaru wody wczesn ą wiosn ą. W okresach letniej suszy brakuje wody, aby podnieść jej poziom z wykorzystaniem urz ądze ń pi ętrz ących i nawodni ć u żytki zielone. Cz ęsto systemy melioracyjne nie s ą utrzymywane w odpowiedniej sprawno ści technicznej. Weryfikacji i analizy wymaga odprowadzanie wody z niewielkich "oczek" wodnych. Wi ększo ść z nich wł ączona jest w odwadniaj ący system rowów melioracyjnych, co powoduje obni żanie lustra wody, ich wypłycanie i szybsz ą sukcesj ę ro ślinno ści, a w konsekwencji biologiczne zamieranie. Jest to zjawisko niekorzystne, powodujące zmniejszenie ró żnorodno ści krajobrazu gminy. W zbiornikach takich nale ży utrzymywa ć wysoki poziom. Wody pierwszego poziomu s ą szczególnie nara żone na zanieczyszczenia z powodu braku systemu kanalizacyjnego w wi ększo ści wsi oraz cz ęstego stosowania szamb bez szczelnego dna, co powoduje odpływ ścieków w gł ąb gruntu i zanieczyszczanie wód podziemnych. W celu ochrony wód powierzchniowych i podziemnych, nale ży podj ąć na obszarze gminy nast ępuj ące działania: • ograniczenie (a z czasem wyeliminowanie) odprowadzania ścieków do gruntu lub wód powierzchniowych; • dopuszczenie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków, z zaleceniem wprowadzania rozwi ąza ń grupowych obejmuj ących kilka działek; • wyposa żenie obszarów zwartej zabudowy w systemy wodno-kanalizacyjne z odprowadzaniem ścieków do oczyszczalni; • dopuszczenie wyposa żania zabudowy rozproszonej nie obj ętej sieci ą kanalizacyjn ą w szczelne zbiorniki osadowe, z dostarczaniem ścieków do oczyszczalni; • ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony ro ślin i nawozów sztucznych na obszarach dolin rzecznych i obni żeń terenu (z płytkim zaleganiem wód gruntowych); • wyeliminowanie „dzikich” wysypisk i składowanie odpadów stałych na składowisku zabezpieczonym przed odpływem odcieków do gruntu; • wyznaczenie granic głównych zbiorników wód podziemnych, stref ochronnych i zasad gospodarowania w tych strefach oraz ścisłe przestrzeganie zasad ochrony uj ęć wód gł ębinowych.

W celu zwi ększenia zasobów wód powierzchniowych, nale ży: • racjonalnie gospodarowa ć wod ą na obszarach typowo rolniczych z wykorzystaniem istniej ących systemów melioracyjnych; • w pełni wykorzystywa ć dost ępne zasoby wodne do celów rekreacyjno-turystycznych, w tym retencyjny zbiornik wst ępny Kupientyn i zbiornik główny Niewiadoma; • chroni ć niewielkie lokalne bagienka, "oczka wodne", torfianki i inne małe zbiorniki wodne.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

3.3. Ochrona gruntów le śnych

Grunty le śne, niezale żnie od formy własno ści, podlegaj ą ochronie na mocy ustawy o lasach. Ochrona gruntów le śnych realizowana jest poprzez przestrzeganie zakazów okre ślonych w ww. ustawie, a w szczególno ści na zakazie: • przeznaczania gruntów le śnych na cele niele śne (z wyj ątkiem przypadków okre ślonych w ustawie); • niszczenia lasów i gruntów le śnych; • działa ń osłabiaj ących biologiczn ą odporno ść drzewostanów. W zakresie ochrony gruntów le śnych i racjonalnego gospodarowania zasobami przyrodniczymi, postuluje si ę opracowanie odr ębnego programu zalesiania i dolesiania nieu żytków i gruntów rolniczych spełniaj ących wymogi oraz wdro żenia tego programu.

3.4. Ochrona gruntów rolnych

Wymogi ochrony gruntów rolnych szczególnie przydatnych do produkcji rolniczej, okre ślone s ą w ustawie o ochronie gruntów rolnych i le śnych z dn. 3.02.1995 r. Szczególnej ochronie podlegaj ą gleby organiczne oraz gleby mineralne zaliczane do klas bonitacyjnych I- III. Ochrona polega głównie na ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze. Gleby organiczne wyst ępuj ące lokalnie w dolinach małych rzek powinny podlega ć ochronie.

3.5. Ochrona terenów cennych pod wzgl ędem przyrodniczym

Na terenie gminy Sabnie z przyrodniczych obiektów podlegaj ących ochronie wyst ępuj ą: Nadbu żański Obszar Chronionego Krajobrazu (otulina Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego), u żytki ekologiczne, pomniki przyrody oraz parki dworskie. Opieki i restytucji wymagaj ą dawne zało żenia parkowo-ogrodowe, które zachowały si ę w ró żnym stanie w kilku miejscowo ściach. W niektórych z nich wyst ępuj ą okazałe, stare drzewa wymagaj ące szczególnej opieki. Działania zmierzaj ące do ochrony pozostało ści parków dworskich powinny obejmowa ć uporz ądkowanie drzewostanu, usuni ęcie drzew i krzewów nie zwi ązanych kompozycyjnie z zało żeniem parkowo-dworskim, odbudow ę wewn ętrznych alejek i ci ągów komunikacyjnych, odbudow ę układów wodnych (o ile takie istniały) oraz zadbanie o rozwój drzewostanu i innej ro ślinno ści. Fauna takich obiektów kształtowana jest w sposób naturalny i nie wymaga podejmowania szczególnych działa ń.

4. OBSZARY I ZASADY OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ

W rozwoju przestrzennym gminy musz ą być, przede wszystkim, chronione warto ści kulturowe, okre ślone w opracowaniu studialnym sporz ądzonym na zlecenie Urz ędu Gminy w 1998 r. Wszelkie działania inwestycyjne i projektowe w strefach wyznaczonych w studium konserwatorskim z 1998 r., musz ą by ć konsultowane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków na etapie koncepcji i zatwierdzane na etapie realizacji. Dla obszarów obj ętych

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie strefami pełnej ochrony konserwatorskiej, istnieje obowi ązek sporz ądzania planów miejscowych.

Dla Strefy A– pełnej ochrony historycznej struktury przestrzennej, obejmuj ącej: - zespół ko ścioła parafialnego w Grodzisku, - zespół parafialny oraz kaplica grobowa rodziny Trębickich wraz z otoczeniem w Zembrowie, - zespół dworsko-parkowy w Grodzisku, - zespół dworsko-parkowy w Kupientynie, - zespół dworsko-parkowy w Kurowicach, - teren folwarku przy zespole dworskim w Kurowicach, - zespół dworsko-parkowy w Wymysłach. sformułowano nast ępuj ące wytyczne konserwatorskie: - zakazuje si ę wznoszenia obiektów kubaturowych w tej strefie, z wyj ątkiem rekonstrukcji dworów na obszarach parkowych, oraz obiektów zwi ązanych z pomoc ą społeczn ą w zespole dworsko-parkowym w Wymysłach, - wymaga si ę zachowania zasadniczych elementów historycznego rozplanowania, tj. utrzymanie istniej ącej sieci dróg, alei, szpalerów ro ślinności wysokiej, osi widokowych i kompozycyjnych układu stawów i cieków wodnych, - wymaga si ę zachowania istniej ących podziałów parcelacyjnych, - zakazuje si ę wytyczania nowych ci ągów komunikacyjnych, - wszelkie działania inwestycyjne i projektowe w tej strefie musz ą by ć konsultowane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Sformułowane w studium konserwatorskim z 1998 roku w/w wytyczne nale ży uzna ć za nadal aktualne, przy czym w przypadku znajduj ących si ę w złym stanie lub zrujnowanych obiektów rekonstrukcja i adaptacja do nowych funkcji może wi ąza ć si ę z przebudowami i rozbudowami. Działania te, prowadzone w uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, nie powinny zmienia ć charakteru obiektów zabytkowych. Pozostawianie dworów w obecnym stanie, nieu żytkowanych lub zaniedbanych, wydaje si ę wi ększ ą szkod ą ni ż ich adaptacja i przeznaczenie dla nowych funkcji. Na terenie zespołu dworsko-parkowy w Kupientynie jest planowany kompleks hotelowo-gastronomiczny z funkcjami mieszkaniowymi. Dwór w Wymysłach gmina planuje przeznaczy ć na cele pomocy społecznej. Wskazane jest, aby tak że budynki na terenie zespołu dworsko-parkowego w Kurowicach i w Grodzisku były w znacznym stopniu obiektami użyteczno ści publicznej. W otoczeniu dworu w Kurowicach, w stosunku do studium konserwatorskiego z 1998 roku, zwi ększono zasi ęg strefy „A”, tak aby strefa ta obj ęła tak że teren folwarku poło żony po południowo-zachodniej stronie zespołu dworskiego. Zarówno zespół pałacowo-parkowy jak i folwark powinny by ć poddane wspólnym działaniom rewaloryzacyjnym. Pełnione obecnie funkcje obiektów kultu religijnego zapewniają mieszka ńcom gminy i odwiedzaj ącym dost ęp do ko ściołów w Grodzisku i Zembrowie. Wskazane jest podniesienie standardu przestrzeni otaczaj ącej ko ściół w Zembrowie, poprzez urz ądzenie placu przed ko ściołem, przylegaj ącego do zabytkowego cmentarza z kaplic ą grobow ą rodziny Tr ębickich. Spo śród obiektów i obszarów obj ętych stref ą „A” wszystkie, oprócz zespołu dworsko- parkowego w Wymysłach, s ą wpisane do rejestru zabytków. Obj ęcie dworu w Wymysłach jedynie Gminn ą Ewidencj ą Zabytków, umo żliwia wi ększ ą elastyczno ść w adaptacji tego budynku na planowan ą funkcj ę cele pomocy społecznej.

Dla Strefy B– ochrony zachowanych elementów zabytkowych, obejmuj ącej: - teren przy ko ściele parafialnym w Grodzisku, - teren przy ko ściele parafialnym i plebanii w Niecieczy Wło ścia ńskiej,

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

- teren przy ko ściele parafialnym i kaplicy grobowej rodziny Tr ębickich w Zembrowie, - cmentarz parafialny w Grodzisku, - cmentarz parafialny w Niecieczy Wło ścia ńskiej, - cmentarz parafialny w Zembrowie, - teren przy pomniku mi ędzy Wymysłami a Chmielnikiem, - teren folwarku przy zespole dworskim w Kupientynie, - teren przy dworze w Stasinie, - teren folwarku przy zespole dworskim w Wymysłach. sformułowano nast ępuj ące wytyczne konserwatorskie: - wymaga si ę zachowania zasadniczych elementów historycznego rozplanowania, tj. utrzymanie istniej ącej sieci dróg, alei, szpalerów ro ślinności wysokiej, osi widokowych i kompozycyjnych, - dopuszcza si ę realizacj ę nowej zabudowy w zale żno ści od jej funkcji, z wymogiem dostosowania jej do historycznej kompozycji przestrzennej współistnienia elementów kompozycji historycznej i współczesnej, - wymaga si ę zachowania istniej ących podziałów parcelacyjnych, - zakazuje si ę wytyczania nowych ci ągów komunikacyjnych.

Dla Strefy K– ochrony krajobrazu, obejmuj ącej: - teren przy ko ściele parafialnym w Grodzisku, - teren przy ko ściele parafialnym w Niecieczy Wło ścia ńskiej, - teren przy ko ściele parafialnym w Zembrowie, - teren przy cmentarzu parafialnym w Grodzisku, - teren przy cmentarzu parafialnym w Niecieczy Wło ścia ńskiej, - teren przy cmentarzu parafialnym w Zembrowie, - teren przy zespole dworsko-parkowym w Grodzisku, - teren przy zespole dworsko-parkowym w Kupientynie, - teren przy zespole dworskim w Kurowicach, - teren przy zespole dworskim w Wymysłach. sformułowano nast ępuj ące wytyczne konserwatorskie: - zachowanie istniej ącego drzewostanu, - utrzymanie istniej ącego u żytkowania, - nie wprowadzanie zwartych nasadze ń wysok ą ro ślinno ści ą, - nie lokalizowanie obiektów kulturowych.

Dla Strefy E ochrony ekspozycji zespołu zabytkowego, obejmuj ącej: - widok na ko ściół parafialny i kaplic ę grobow ą rodziny Tr ębickich w Zembrowie z drogi prowadz ącej ze Sterdyni do Sokołowa Podlaskiego. sformułowano nast ępuj ące wytyczne konserwatorskie: - wprowadza si ę zakaz zwartych nasadze ń wysok ą ro ślinno ści ą, - dopuszcza si ę realizacj ę zabudowy wył ącznie niskiej, tj. budynków parterowych.

Wy żej wymienione wytyczne konserwatorskie sformułowane w studium konserwatorskim z 1998 r., pozostaj ą nadal aktualne. W stosunku do pozostałych obiektów i obszarów (wymienionych w cz ęś ci II - uwarunkowania rozwoju), szczegółowe wytyczne będą ustalone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Szczególn ą uwag ę nale ży zwróci ć na ocalone zabytki techniki, w tym zespół młyna i ku źni w Niewiadomej oraz młyn w miejscowo ści Sabnie, poło żone w dolinie rzeki Sabnie, tak aby w ich pobli żu nie powstawały nowe obiekty wpływaj ące niekorzystnie na otaczaj ący krajobraz.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Nale ży tak że obj ąć szczególn ą ochron ą zało żenia ruralistyczne wsi Grodzisk, Nieciecz Wło ścia ńska i Nieciecz Dwór, które obj ęto stref ą „R”. Ochrona zało żeń ruralistycznych polega na: ochronie istniej ącego układu drogowego, parcelacyjnego (układ wsi ulicówek w Grodzisku i Niecieczy Wło ścia ńskiej i układ skupiony w Niecieczy Dwór), ochronie warto ściowej zieleni, dąż eniu do utrzymania wysoko ści zabudowy do 9m. Powinna zosta ć utrzymana zasada odr ębno ści układów przestrzennych wsi Nieciecz Wło ścia ńska i Nieciecz Dwór, rozdzielonych dolin ą rzeczn ą.

Wyznaczono granice stref ochrony konserwatorskiej zabytków archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków i obj ętych Gminn ą Ewidencj ą Zabytków. Strefy maj ą obejmowa ć stanowiska archeologiczne i strefy obserwacji archeologicznej. Orientacyjne granice stref ochrony konserwatorskiej zabytków archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków i obj ętych Gminn ą Ewidencj ą Zabytków przedstawiono na rysunku nr 2 studium. Granice tych stref mog ą by ć doprecyzowane przy sporz ądzaniu planów miejscowych. Wyznaczono nast ępujące rodzaje stref ochrony konserwatorskiej zabytków archeologicznych: 1. strefy W - ścisłej ochrony stanowisk archeologicznych, wpisanych do rejestru zabytków: a) strefy zwi ązane ze stanowiskami w Kurowicach AZP 50-79/6/4 i w Niewiadomej AZP 51-78/1/1, AZP 51-78/4/5, AZP 52-79/13/3, w których obowi ązuj ą przepisy odr ębne zwi ązane z ochron ą zabytków archeologicznych oraz dodatkowo zakaz zabudowy, b) strefy zwi ązane ze stanowiskami AZP 52-78/4/1, AZP 52-78/5/2 (tereny istniej ącej zabudowy we wsi Kupientyn), w których obowi ązuj ą przepisy odr ębne zwi ązane z ochron ą zabytków archeologicznych oraz obowi ązuje przeprowadzanie wyprzedzaj ących archeologicznych bada ń wykopaliskowych w granicach projektowanych inwestycji, 2. strefy OW – obserwacji archeologicznej, wokół stanowisk obj ętych Gminn ą Ewidencj ą Zabytków, gdzie wszelkie inwestycje, w tym prace ziemne będą prowadzone pod stałym nadzorem konserwatorskim zgodnie z przepisami odr ębnymi; Wojewódzki Konserwator Zabytków, w uzasadnionych przypadkach zastrzega sobie prawo do nakazania wyprzedzaj ących bada ń wykopaliskowych lub do odst ąpienia od nadzoru konserwatorskiego.

5. KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

5.1. Kierunki rozwoju systemu komunikacyjnego

Gmina b ędzie nadal obsługiwana przez trójstopniowy pod względem kategoryzacji układ drogowy: - drog ę krajow ą, - drogi powiatowe, - drogi gminne. Bie żą ce remonty lub przebudowa drogi krajowej pozostaje w gestii Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, a dróg powiatowych Powiatowego Zarz ądu Dróg w Sokołowie Podlaskim. Zakłada si ę, że docelowo wszystkie drogi powiatowe powinny by ć wyposa żone

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie w nawierzchni ę tward ą ulepszon ą. Nie zakłada si ę zmiany klasy drogi krajowej (droga klasy głównej), ani dróg powiatowych (drogi klasy zbiorczej lub lokalnej). W zarz ądzie gminy pozostaj ą drogi gminne przewa żnie klasy lokalnej. Zakłada si ę, że docelowo najwa żniejsze z nich powinny by ć wyposa żone w nawierzchni ę tward ą ulepszon ą, a w okresie przej ściowym w gruntow ą ulepszon ą ( żwirow ą lub tłuczniow ą). Kolejno ść realizacji b ędzie uzale żniona od aktualnych potrzeb powiatu i gminy, a przede wszystkim od mo żliwo ści finansowania. Poza wskazanymi istniej ącymi drogami krajowymi, powiatowymi i gminnymi mog ą by ć realizowane na terenie gminy inne drogi klasy lokalnej i dojazdowej. Nie przewiduje si ę wytyczania nowych dróg klas wy ższych ni ż lokalne. Gmina jest obsługiwana przez komunikacj ę autobusow ą, która realizuje powi ązania mi ędzywojewódzkie, mi ędzy powiatowe, międzygminne i wewn ątrzgminne. Wła ściwe funkcjonowanie poł ącze ń komunikacji autobusowej, zapewniaj ące prawidłow ą obsług ę gminy, jest uwarunkowane przede wszystkim stanem sieci drogowej, potrzebami ludno ści oraz opłacalno ści ą ekonomiczn ą poszczególnych poł ącze ń. W zwi ązku z wzrastaj ącym zainteresowaniem turystyk ą rowerow ą i wzrostem atrakcyjno ści gminy zwi ązanym z realizacj ą zbiorników wodnych, planowane jest wytyczenie sieci dróg i szlaków rowerowych. Ich postulowany przebieg wyznaczono na rysunku nr 2 – „kierunki zagospodarowania przestrzennego”. W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego mog ą by ć wyznaczane dodatkowe ście żki rowerowe lub rowerowo- narciarskie, w tym na przykład ście żka wokół zbiornika wodnego w „Niewiadomej”.

5.2. Kierunki rozwoju infrastruktury sanitarnej

Systemy infrastruktury sanitarnej b ędą rozwijane do poziomu zapewniaj ącego: - ochron ę zdrowia i jako ści życia ludzi, - czysto ść środowiska, - warunki do rozwoju gospodarczego gminy. W tym celu nale ży zapewni ć: - dostaw ę odpowiedniej ilo ści i jako ści wody do picia i na potrzeby gospodarcze oraz cele po żarowe, - pełne sanitarne unieszkodliwianie ścieków i odpadów stałych, - dost ęp do no śników energii zgodnie z potrzebami mieszka ńców, przy spełnieniu warunków racjonalnego jej wykorzystania i ochrony środowiska.

Zaopatrzenie w wod ę

Tereny charakteryzuj ące si ę zwart ą zabudow ą są obj ęte wodoci ągami zbiorowymi, zasilanymi w wod ę z uj ęć gł ębinowych. Tereny w otoczeniu uj ęć wód gł ębinowych słu żą ce zbiorowemu zaopatrzeniu nale ży zagospodarowa ć z zachowaniem wymogów stref ochronnych, okre ślonych w dokumentacji hydrogeologicznej oraz wzmo żonego nadzoru sanitarnego w promieniu 300 m, wykluczaj ącego lokalizowanie obiektów mog ących pogorszy ć jako ść wód podziemnych. Wsie Jadwisin i Klepki przewiduje si ę do indywidualnego zaopatrzenia w wod ę, ze wzgl ędu na mał ą ilo ść gospodarstw.

Zaopatrzenie przeciwpo żarowe

Na terenach zabudowanych oraz w lasach nale ży zabezpieczy ć niezb ędne ilo ści wody do celów przeciwpo żarowych, zgodnie z przepisami szczególnymi, t.j. zgodnie

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie z rozporz ądzeniem Ministra Spraw Wewn ętrznych i Administracji z dnia 24.07.2009 r. (Dz.U. Nr 124 poz. 1030). Sie ć wodoci ągowa stanowi ąca źródło wody do celów przeciwpo żarowych, powinna by ć zasilana z pompowni przeciwpo żarowej, zbiornika wie żowego, studni lub innych urz ądze ń, zapewniaj ących wymagan ą wydajno ść i ci śnienie przez co najmniej 2 godziny. Na sieci wodoci ągowej przeciwpo żarowej nale ży stosowa ć hydranty zewn ętrzne nadziemne o średnicy nominalnej DN 80, zgodnie z parametrami okre ślonymi w ww. rozporz ądzeniu Ministra Spraw Wewn ętrznych i Administracji.

Odprowadzanie ścieków sanitarnych

Wszystkie ścieki sanitarne powstaj ące w gminie b ędą oczyszczone. Jedynie takie działanie zapewni utrzymanie dobrego stanu sanitarnego środowiska w sytuacji zwi ększonego wytwarzania ścieków bytowo-gospodarczych, spowodowanego wodoci ągowaniem gminy. Na terenie gminy Sabnie zachodzi pilna potrzeba budowy oczyszczalni ścieków oraz kanalizacji sanitarnej lub propagowania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków dla pojedynczych wi ększych działek, lub grup mniejszych działek. W przypadku budowy oczyszczalni w miejscowo ściach Sabnie i Kupientyn odbiornikiem oczyszczonych ścieków b ędzie rzeka Cetynia. Oczyszczalnia w Sabniach obsługiwa ć b ędzie miejscowo ść gminn ą oraz wsie poło żone w pobli żu, natomiast oczyszczalnia w Kupientynie obsługiwa ć b ędzie miejscowo ść Kupientyn. W pozostałych miejscowo ściach gminy przewiduje si ę budow ę kanalizacji, przydomowych oczyszczalni ścieków, lub indywidualne systemy kanalizacyjne ze szczelnymi zbiornikami ścieków, z których nieczysto ści b ędą wywo żone do punktu zlewnego znajduj ącego si ę na terenie gminnej oczyszczalni ścieków.

Usuwanie odpadów stałych

Odpady stałe z terenu gminy wywo żone s ą do Regionalnej Instalacji Odpadów Komunalnych na terenie województwa. Wskazane jest wprowadzenie segregacji odpadów w miejscu ich powstawania.

5.3. Zaopatrzenie w ciepło

Budynki są i nadal będą ogrzewane indywidualnie. Preferuje si ę wykorzystanie takich źródeł energii cieplnej, które b ędą minimalizowa ć emisj ę szkodliwych substancji, co ma szczególne znaczenie dla ochrony środowiska.

5.4. Zaopatrzenie w gaz

Aktualnie nie jest projektowane doprowadzenie do terenu gminy sieci gazowej. Gdyby zadanie takie było podj ęte w przyszło ści, wskazan ą lokalizacj ę dla realizacji ewentualnej stacji redukcyjno-gazowej mógłby by ć rezerwowany w studium teren lokalizacji biogazowni (IG).

5.5. Kierunki rozwoju elektroenergetyki

Kierunki rozwoju urz ądze ń zewn ętrznych

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Nie przewiduje si ę budowy na terenie gminy Sabnie stacji 110/15 kV. Zasilanie pracuj ących tu stacji 15/0,4 kV w dalszym ci ągu odbywa ć si ę b ędzie ze źródeł zewn ętrznych: istniej ącej 110/15 kV w Sokołowie Podl., stanowi ącej źródło zasilania podstawowego oraz stacji 110/15 kV w Małkini, stanowi ącej źródło zasilania rezerwowego. Z punktu widzenia poprawy parametrów zasilania wi ększo ści gmin nadbu żańskich (w tym gminy Sabnie) powiatu sokołowskiego, wskazana jest budowa nowej stacji 110/15 kV. Do czasu uruchomienia nowej stacji pewn ą popraw ę parametrów energii elektrycznej SN 15 kV (zwłaszcza niezawodno ści dostaw) uzyska ć mo żna poprzez modernizacj ę istniej ących poł ącze ń mi ędzy magistralnych oraz budowy nowych.

Kierunki rozwoju urz ądze ń lokalnych

Rozwój urz ądze ń lokalnych (odgał ęź nie linie SN 15 kV, stacje trafo 15/0,4 kV, linie niskiego napi ęcia 0,4 kV) zasilaj ących poszczególne wsie polega na modernizacji i rozbudowie urz ądze ń istniej ących oraz dobudowie urz ądze ń nowych. Procesem ci ągłym będzie budowa nowych elementów sieci lokalnych, słu żą cych zasilaniu obiektów powstaj ących na obszarach nie uzbrojonych w urz ądzenia elektroenergetyczne. Istotnym kierunkiem rozwoju, wchodz ącym w zakres zada ń własnych samorz ądów gminnych jest budowa, modernizacja i rozbudowa o świetlenia ulicznego. Z uwagi na du że koszty budowy sieci kablowych na rozległych terenach wiejskich, utrzymana zostanie zasada budowy sieci napowietrznych. Budowa sieci kablowych b ędzie racjonalna na terenach o du żej g ęsto ści zabudowy oraz do zasilania obiektów energochłonnych, wymagaj ących dodatkowo wi ększej pewno ści zasilania.

Inne kierunki rozwoju elektroenergetyki

- racjonalizacja gospodarki energi ą elektryczn ą, stosowanie energooszcz ędnych technologii i odbiorników energii, - wła ściwa eksploatacja, konserwacja sieci i instalacji elektrycznych ograniczaj ąca straty energii, zmniejszaj ąca zagro żenia pora żenia pr ądem i wybuchem po żarów, - stosowanie nowoczesnych urz ądze ń automatyki i sygnalizacji sieciowej, w tym radiowo sterowanych ł ączników w liniach średniego napi ęcia, - budowy lokalnych, alternatywnych i ekologicznych mini źródeł energii elektrycznej (generatorów nap ędzanych energi ą wodn ą, słoneczn ą, wiatrow ą, biogazow ą).

5.6. Kierunki rozwoju energetyki odnawialnej

Przewiduje si ę rozwój energetyki z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczaj ącej 100kW w trzech miejscach na terenie gminy na obszarach wskazanych na rysunku nr 2: w Niecieczy Wło ścia ńskiej, w Suchodole Wło ścia ńskim oraz w miejscowo ści Sabnie. W Sabniach wyznaczono dodatkowo miejsce lokalizacji biogazowni (IG). Przyszły rozwój energetyki odnawialnej na terenie gminy przewiduje si ę głównie w kierunku budowy farm fotowoltaicznych. Nie przewiduje si ę natomiast nowych lokalizacji elektrowni wiatrowych o mocy przekraczaj ącej 100kW.

5.7. Kierunki rozwoju telekomunikacji

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

W zakresie rozwoju infrastruktury telekomunikacyjnej przewiduje si ę dalsz ą rozbudow ę sieci telekomunikacyjnych zarówno w formie tradycyjnej jak i wykorzystuj ąc nowe technologie. Postuluje si ę rozbudow ę i modernizacj ę infrastruktury światłowodowej i obj ęcie całej gminy zintegrowanym systemem telekomunikacyjnym poł ączonym z systemami sieci wojewódzkiej i krajowej, z zachowaniem w lokalizacji wymogów ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych. Ustala si ę rozwój systemów telekomunikacyjnych i teleinformatycznych przewodowych i bezprzewodowych stosownie do wzrostu zapotrzebowania na usługi telekomunikacyjne i teleinformatyczne w gminie i regionie. Zakłada si ę pełn ą dost ępno ść do ł ączy telekomunikacyjnych i rozwój sieci teleinformatycznych. Dla zwi ększenia dost ępno ści sieci internetowej i rozwoju społecze ństwa informacyjnego, wskazuje si ę rozwój szerokopasmowego dost ępu do internetu, urz ądzenie ogólnodost ępnych kawiarenek internetowych, rozwój sieci bezprzewodowych np. poprzez budow ę systemu nieodpłatnego dost ępu do internetu.

6. OBSZARY, NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE B ĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM

Przewiduje si ę realizacj ę nast ępuj ących lokalnych inwestycji celu publicznego: - przebudowa i budowa dróg gminnych, chodników i zatok, - budowa oczyszczalni ścieków w Sabniach obsługuj ącej miejscowo ść gminn ą oraz wsie poło żone w pobli żu, oraz budowa oczyszczalni ścieków w Kupientynie obsługuj ąca miejscowo ść Kupientyn. - budowa parkingów i o świetlenia ulicznego.

7. OBSZARY, NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE B ĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU PONADLOKALNYM, ZGODNIE Z USTALENIAMI PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA

Na terenie gminy Sabnie nie s ą przewidywane inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym.

8. OBSZARY, DLA KTÓRYCH OBOWI ĄZKOWE JEST SPORZ ĄDZENIE MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH, W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEPROWADZENIA SCALE Ń I PODZIAŁU NIERUCHOMO ŚCI ORAZ OBSZARY PRZESTRZENI PUBLICZNEJ

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Studium wskazuje tereny górnicze, dla których, zgodnie z ustaw ą Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z pó źn. zm.), sporz ądza si ę miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla terenu górniczego wymaga uzgodnienia z wła ściwym organem nadzoru górniczego.

Na terenie gminy Sabnie nie wyst ępuj ą inne tereny, dla których istnieje obowi ązek sporz ądzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odr ębnych.

9. OBSZARY, DLA KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZ ĄDZI Ć MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE ZMIANY PRZEZNACZENIA GRUNTÓW ROLNYCH I LE ŚNYCH NA CELE NIEROLNICZE I NIELE ŚNE

W roku 2010 Rada Gminy Sabnie podj ęła uchwałę o przyst ąpieniu do sporz ądzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru powi ązanego ze zbiornikiem głównym Niewiadoma w miejscowo ściach Kupientyn, Kupientyn-Kolonia, Nieciecz Wło ścia ńska i Niewiadowa. Granice planu okre ślono na rysunku nr 2 – kierunki zagospodarowania przestrzennego. Na rysunku nr 2 – kierunki zagospodarowania przestrzennego okre ślono tak że granice terenu przewidywanego do sporz ądzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla miejscowo ści gminnej Sabnie. Wskazane na rysunku nr 2 obszary gruntów rolnych klas II-III, poło żone na terenach przeznaczonych pod zabudow ę, wymagaj ą zmiany przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze. Na rysunku nr 2 wskazuje si ę tak że obszary, w granicach których konieczna jest zmiana przeznaczenia gruntów le śnych na cele nierolnicze i niele śne. Stosownie do przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i le śnych, przeznaczenie gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne dokonuje si ę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Decyzj ę o przyst ąpieniu do sporz ądzania planów miejscowych dla gruntów rolnych klas II-III i gruntów le śnych przeznaczanych pod zabudow ę niezwi ązan ą z gospodark ą roln ą lub le śną, nale ży podejmowa ć po zaistnieniu potrzeb i mo żliwo ści w tym zakresie. Zasi ęg przestrzenny planu zostanie ka żdorazowo okre ślony przy podejmowaniu uchwały o przyst ąpieniu do opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Pozostałe tereny mog ą by ć obejmowane planami miejscowymi sukcesywnie, zgodnie z aktualnymi potrzebami lokalizacji planowanych przedsi ęwzi ęć .

10. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ

10.1. Ogólne kierunki rozwoju rolnictwa

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

Do podstawowych kierunków działa ń, zapewniaj ących rozwój rolnictwa na terenie gminy nale ży zaliczy ć: * Poprawa struktury agrarnej gospodarstw rolnych. Proces ten powinien zmierza ć do powi ększania i umacniania si ę du żych gospodarstw rodzinnych. Powi ększanie gospodarstw powinno nast ępowa ć m.in. poprzez przejmowanie gruntów rolnych z gospodarstw wypadaj ących z produkcji. Procesowi temu powinna sprzyja ć wła ściwa polityka rolna pa ństwa. Uzale żniony b ędzie w du żym stopniu od tworzenia nowych miejsc pracy na wsi. * Koncentracja i specjalizacja produkcji rolnej. W warunkach gminy Sabnie mo żliwa jest specjalizacja zarówno w chowie bydła jak i trzody chlewnej. Gospodarstwa te powinny produkowa ć du że ilo ści wysokiej jako ści żywca wieprzowego, spełniaj ącego wymogi Unii Europejskiej. Uwzgl ędniaj ąc blisko ść Zakładów Mi ęsnych w Sokołowie Podlaskim nale żałoby preferowa ć specjalizacj ę w produkcji mi ęsa. * Tworzenie grup producenckich. Tworzenie grup producenckich daje rolnikom wi ększe mo żliwo ści zbytu płodów rolnych po bardziej opłacalnych cenach. Bior ąc pod uwag ę uwarunkowania przyrodnicze gminy, rolnicy powinni przyst ąpi ć do tworzenia grup producenckich w zakresie produkcji żywca wieprzowego i wołowego. * Poprawa stosunków wodnych. Zadanie to zakłada realizowanie melioracji szczegółowych u żytków rolnych na gruntach wymagaj ących takich zabiegów, w tym na gruntach le żą cych w otoczeniu wodnych zbiorników retencyjnych. * Rozwój infrastruktury obszarów wiejskich. Dotyczy to w szczególno ści kanalizacji, gazyfikacji, telefonizacji, dróg gminnych. Niezb ędna jest równie ż modernizacja linii energetycznych. Obok działa ń wspieraj ących rozwój rolnictwa nale ży zwróci ć równie ż uwag ę na wspieranie rozwoju ró żnych form pozarolniczej działalno ści produkcyjnej i usługowej na obszarach wiejskich. Dotyczy to drobnego przetwórstwa rolno-spo żywczego, ró żnorodnych usług dla ludno ści, agroturystyki, rekreacji i wypoczynku. Działalno ść ta przyczyniłaby si ę do tworzenia nowych miejsc pracy na wsi. Kierunki proponowanych zmian oraz tempo ich realizacji bardziej zale żeć b ędą od czynników zewn ętrznych, a w szczególno ści od polityki ekonomicznej pa ństwa, ni ż od istniej ących uwarunkowa ń społeczno-gospodarczych w gminie.

10.2. Obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej wył ączone z zabudowy

Do tej kategorii obszarów zaliczono w szczególno ści: • tereny przeznaczone do zalesienia i wyrównywania granicy polno-le śnej; • tereny dolin rzecznych i obni żeń terenu o wysokim poziomie wód gruntowych, użytkowane jako ł ąki i pastwiska. Na terenach poło żonych poza obszarami preferowanego rozwoju zabudowy zagrodowej, oznaczonej na rysunku studium symbolem M, nie wprowadza si ę zakazu zabudowy, ale zaleca si ę ograniczenie powstawania zabudowy rozproszonej.

10.3. Kierunki rozwoju le śnictwa

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

W gminie Sabnie wyst ępuj ą dwie formy własno ści gruntów le śnych - lasy prywatne i lasy nale żą ce do Skarbu Państwa, administrowane przez Nadle śnictwo Sokołów. Forma własno ści wpływa na dotychczasowe ich wykorzystywanie i zapewne b ędzie oddziaływa ć na kierunek dalszego rozwoju gospodarki le śnej. Zagospodarowanie lasów powinno zapewni ć ich utrzymywanie w stanie zapewniaj ącym wypełnienie zło żonych funkcji, uwzgl ędnionych w planach urz ądzania lasów, w szczególno ści: • zachowania lasów i ich korzystnego wpływu na klimat, powietrze, wod ę, gleb ę, warunki życia i zdrowia człowieka oraz na równowag ę przyrodnicz ą; • ochrony lasów, szczególnie cennych z punktu widzenia przyrodniczego i krajobrazowego; • produkcji drewna oraz surowców i produktów ubocznych u żytkowania lasu.

Celem podniesienia walorów przyrodniczych i gospodarczych lasów nale ży: • zwi ększy ć lesisto ść gminy; • prowadzić ochron ę ekosystemów le śnych, zwłaszcza w kierunku zwi ększenia odporno ści lasów; • przebudowa ć jednolite drzewostany sosnowe w urozmaicone drzewostany wielogatunkowe; • chroni ć przed degradacj ą siedliska przez ograniczenie powierzchni otwartych, np. zr ębów zupełnych; • pozostawia ć pasy ochronne na obrze żach dróg przebiegaj ących przez lasy; • złagodzi ć deficyt wodny w ekosystemach le śnych m.in. poprzez odtwarzanie lub budow ę od podstaw śródle śnych zbiorników wodnych; • zachowa ć w dolinach rzecznych i naturalnych obniżeniach terenu olsów, lasów ł ęgowych i innych naturalnych lub seminaturalnych formacji ro ślinnych, które zwi ększaj ą pojemno ść wodn ą środowiska; • zachowa ć śródle śne bagna, mszary i torfowiska jako naturalne rezerwuary wody zwi ększaj ące odporno ść ekosystemów le śnych, zwłaszcza w okresach suszy; • chroni ć lasy przed ich za śmiecaniem, wyrzucaniem odpadów i nieczysto ści; • eliminowa ć przypadki wypalania traw, które s ą przyczyn ą po żarów w lasach; • wła ściwie kształtowa ć granice polno-le śne uwzgl ędniaj ąc je w planie przestrzennego zagospodarowaniu gminy. W zakresie zwi ększania lesisto ści gminy i racjonalnego wykorzystywania gleb słabych, nale ży aktualizowa ć plan zalesie ń na całym obszarze gminy. Istotn ą funkcj ę w krajobrazie pełni ą przydrożne i śródle śne zadrzewienia i zakrzaczenia, wyst ępuj ące w formie k ęp, szpalerów, alei czy pojedynczych drzew i krzewów. Zadrzewienia i zakrzewienia powinny by ć lokalizowane głównie na nast ępuj ących obszarach: - pobocza szlaków komunikacyjnych i niektórych dróg polnych; - obszary zabudowy ró żnych typów; - nieu żytki przemysłowe i rolnicze (pod warunkiem, że istniej ące nieu żytki rolnicze nie zasługuj ą na ochron ę ze wzgl ędu na walory przyrodnicze); - brzegi rzek i obszary źródliskowe; - strefy ochronne wokół obiektów uci ąż liwych dla otoczenia; - strefy uj ęć wody. W zakresie zwi ększenia ró żnorodno ści krajobrazu i jego odporno ści biologicznej nale ży: • wprowadza ć (głównie na gruntach nie u żytkowanych rolniczo) zadrzewienia i zakrzewienia; • obsadza ć pobocza dróg drzewami (zwłaszcza miododajnymi, np. lipa) i krzewami;

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie

• obsadza ć brzegi rowów i naturalnych cieków drzewami i krzewami, o ile nie ma przeciwwskaza ń do takich działa ń.

11. OBSZARY NARA ŻONE NA NIEBEZPIECZE ŃSTWO POWODZI I OSUWANIA SI Ę MAS ZIEMNYCH

Na terenie gminy Sabnie nie wyst ępuj ą obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi i osuwania si ę mas ziemnych. Przepływaj ąca przez teren gminy Cetynia i inne małe cieki wodne, mog ą jedynie powodowa ć w okresie wiosennych wezbra ń podtopienia budynków poło żonych na skraju dolin tych cieków.

12. OBIEKTY LUB OBSZARY, DLA KTÓRYCH WYZNACZA SI Ę W ZŁO ŻU KOPALINY FILAR OCHRONNY

Na terenie gminy Sabnie zło ża kopalin o znaczeniu przemysłowym wyst ępuj ą w zachodniej cz ęś ci gminy. W granicach udokumentowanych złóż oraz w granicach terenów górniczych, nie zachodzi potrzeba wyznaczania filarów ochronnych. Na terenach górniczych ustanawia si ę nast ępuj ące zasady zagospodarowania: - zakaz zabudowy, z dopuszczeniem obiektów kubaturowych, urz ądze ń komunikacyjnych oraz urz ądze ń pomocniczych zwi ązanych z eksploatacj ą kopalin, - zachowanie pasów ochronnych zgodnie z polskimi normami, - rekultywacja zło ża po jego wyeksploatowaniu w kierunku le śnym (zalesienie), lub zagospodarowania zgodnie kierunkami studium.

13. OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY I ICH STREF OCHRONNYCH W granicach gminy Sabnie nie wyst ępuj ą pomniki zagłady oraz ich strefy ochronne.

14. OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEKSZTAŁCE Ń, REHABILITACJI LUB REKULTYWACJI

Terenami wymagaj ącymi przekształce ń lub rehabilitacji s ą zabytkowe zespoły dworsko- parkowe w Kurowicach, Kupientynie Kolonii, Grodzisku, Wymysłach i Stasinie. Obszary te są wpisane do rejestru zabytków lub obj ęte Gminn ą Ewidencj ą Zabytków. Zakres ich ochrony i mo żliwych przekształce ń został omówiony w kierunków zagospodarowania przestrzennego Terenami wymagaj ącymi rekultywacji s ą wyrobiska poeksploatacyjne kopalin. Rekultywacja powinna by ć prowadzona na podstawie dokumentacji uzgodnionej z organem nadzorczym. Wyrobiska mog ą by ć pozostawione, po złagodzeniu skarp i wyrównaniu dna, do naturalnej sukcesji ro ślinno ści. Dotyczy to w szczególno ści kopalni, w których prowadzone było wydobycie spod lustra wody. Zbiorniki takie staj ą si ę refugiami flory i fauny wodnej

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sabnie i wzbogacaj ą krajobraz. Z czasem w niektórych z nich powstaj ą bardzo bogate zespoły zwierz ęce i zbiorowiska ro ślinne i tworzone s ą u żytki ekologiczne. Podczas ewentualnych prac rekultywacyjnych zbiorniki takie nie powinny by ć zasypywane. Dodatkowym walorem takich zbiorników jest mo żliwo ść wykorzystania ich do celów turystycznych i p. po ż. Szczególnie nie jest wskazane wykorzystywanie wyrobisk po eksploatacji kruszywa naturalnego do składowania odpadów. Obecnie rekultywowane jest zamkni ęte składowisko odpadów w Suchodole Wło ścia ńskim.

15. GRANICE TERENÓW ZAMKNI ĘTYCH I ICH STREF OCHRONNYCH

W granicach gminy Sabnie nie wyst ępuj ą tereny zamkni ęte oraz ich strefy ochronne.