Piotr Stasiuk, III B Nauczyciel Prowadz Ący: P

Publiczne Gimnazjum im. H. Mniszek w Sabniach ul. Słoneczna 1 08-331 Sabnie

Etap ponadszkolny Konkurs Wiedzy Obywatelskiej i Ekonomicznej Rok szkolny 2010/2011

Zmiany demograficzne w gminie Sabnie w latach 1990-2010

Autor: Piotr Stasiuk, III b Nauczyciel prowadz ący: p. Anna Chmiel SPIS TRE ŚCI 1

WST ĘP 1

1.DEMOGRAFIA – PODSTAWOWE POJ ĘCIA I ZNACZENIE 4 1.1.Definicja demografii 4

2.MIGRACJE – PODSTAWOWE POJ ĘCIA 9 2.1.Definicja migracji 9 2.2.Rodzaje migracji 9 a) Migracje zewn ętrzne – emigracja/imigracja 9 b) Migracje wewn ętrzne 10 c) Migracje zarobkowe – przyczyny i skutki 10 2.3.Przyczyny i skutki migracji 11

3. BADANIE PROBLEMU DEMOGRAFII – ANALIZA śRÓDEŁ 13 3.1 Ogólna charakterystyka gminy Sabnie 13 3.2.Analiza stanu, struktury i dynamiki ludno ści 16 3.2.1.Stan i zmiany w liczbie ludno ści 18 3.2.2.Struktura ludno ści: wiek i płe ć 22 3.2.3. Ruch naturalny ludno ści i migracja (dynamika) 27 3.3.Wnioski z analizy materiału statystycznego 31 3.4.Opinia eksperta 33

4. PROPOZYCJA ROZWI ĄZANIA PROBLEMU 36

BIBLIOGRAFIA 38

WST ĘP

Od dłu Ŝszego czasu stykam si ę z ró Ŝnego typu informacjami przekazywanymi w mediach i publikacjach, które wskazuj ą na istotny problem z jakim borykaj ą si ę miejscowo ści gmin wiejskich. Mianowicie chodzi tu o problem wyludniania si ę wsi, b ędący istotnym czynnikiem niekorzystnych zmian demograficznych, maj ących wpływ na społeczne i ekonomiczne oraz polityczne (np. frekwencja wyborcza) funkcjonowanie społeczno ści wiejskich.

Jako mieszkaniec wsi Sabnie zainteresowałem si ę tym zjawiskiem i chc ąc dowiedzie ć si ę, jak faktycznie przedstawia si ę sytuacja demograficzna gminy Sabnie, postanowiłem przeprowadzi ć stosowne rozeznanie problemu.

Na wst ępie postawiłem sobie pytania odnosz ące si ę do terenu gminy Sabnie:

1/ czy wie ś si ę wyludnia?

2/ czy wie ś wymiera?

3/ czy wie ś si ę starzeje?

4/ jaki wpływ na demografi ę ma migracja?

Jestem uczniem trzeciej klasy gimnazjum w Sabniach. Po uko ńczeniu tej szkoły, za par ę miesi ęcy podejm ę dalsz ą nauk ę w liceum ogólnokształcącym w mie ście Sokołowie Podlaskim, a w dalszej kolejno ści studia, prawdopodobnie w Warszawie. W tych okoliczno ściach równie Ŝ wyjad ę i zmieni ę zapewne miejsce zamieszkania. W tej perspektywie stan ę si ę bezpo średnim uczestnikiem procesu migracyjnego.

Migracje bezpo średnio i szybko oddziaływuj ą na zmiany struktury i rozmieszczenia ludno ści (szybciej ni Ŝ ruch naturalny: urodzenia i zgony) i stanowi istotny czynnik ilo ściowego i jako ściowego rozwoju ludno ści.

Migracje wyst ępowały w całej historii ludzko ści. Nie ma chyba w Europie narodu, którego przedstawiciele tyle razy pozostawialiby za sob ą dawne siedziby i zakładali nowe, uchodzili z kraju lub do niego wracali, poznawali nowych s ąsiadów, inny pejza Ŝ i uczyli si ę Ŝyć w nowym środowisku.

Migracje mi ędzynarodowe odgrywały wielk ą rol ę w kształtowaniu społeczno ści wielu krajów. Przynosiły popraw ę bytu najbiedniejszych, dynamizowały procesy cywilizacyjne, upowszechniały wymian ę warto ści kulturowych, ale zarazem były wyrazem słabo ści pa ństwa, z którego emigrowano. Emigracja do innych krajów oznaczała przyznanie si ę do słabego rozwoju cywilizacyjnego, poszukiwanie mo Ŝliwo ści awansu ekonomicznego, społecznego czy te Ŝ uzyskiwania wi ększych swobód i wolno ści politycznych, narodowych lub wyznaniowych.

Kiedy Polska nie miała swojej pa ństwowo ści, emigracje były tak Ŝe podyktowane poszukiwaniem miejsca na terenie innego kraju w celu lepszego przygotowania si ę do walki o odzyskanie niepodległo ści. Emigracje polityczne były ucieczk ą przed przemoc ą, wyrazem poszukiwania warunków do Ŝycia na innych płaszczyznach politycznych, pogoni ą za wolno ści ą, któr ą miano przynie ść do rodzimego kraju nierzadko z broni ą w r ęku, w warunkach powstania, wojny czy rewolucji.

Natomiast emigracje dobrowolne były jednak wymuszone n ędza, poszukiwaniem pracy, lepszych warunków Ŝycia. Były to wi ęc emigracje ekonomiczne.

Współczesne migracje rozpocz ęły si ę od masowego wychod źstwa ludno ści wiejskiej do miasta. Zjawisko to zostało zainicjowane w zachodniej cz ęś ci Europy pod wpływem wielkich przemian społeczno-ekonomicznych (industrializacja i urbanizacja) i ludno ściowym (demograficzne przej ście), sk ąd przeniosło si ę do pozostałej cz ęś ci Europy.

Ocenia si ę, Ŝe około 1800 r., gdy rozpoczynał si ę exodus ze wsi do miast, zaledwie 3% światowej populacji mieszkało w miastach. Pomimo wyŜszego przyrostu naturalnego ludno ści wiejskiej, po 150 latach ten odsetek podniósł się do 29%, co

świadczy o tym, Ŝe zmiana ta wynikała głównie z migracji. Innym rodzajem masowych współczesnych migracji, s ą mi ędzynarodowe przepływy ludno ści o charakterze osiedle ńczym. W XX wieku ogromnie nasiliły si ę migracje odbywaj ące si ę pod wpływem zaburze ń politycznych, szczególnie migracje uchod źców w tym zwi ązane z wysiedleniami na tle narodowo ściowym, etnicznym i plemiennym. Wielka skala charakteryzuje równie Ŝ współczesne mi ędzynarodowe migracje pracownicze.

W migracjach wewn ętrznych, pocz ąwszy od okresu uprzemysłowienia, najcz ęstszym kierunkiem przesuni ęć strumieni ludzi był kierunek ze wsi do miasta. Główn ą przyczyna decyzji o migracji wewn ętrznej było poszukiwanie zatrudnienia w rozwijaj ącym si ę przemy śle. Zjawisko zaobserwowano tak Ŝe w Polsce. Miało ono miejsce zarówno w okresie deficytu pracy i ziemi na wsiach w okresie zaborów i po 1918 roku, gdy na nowo tworzono zr ęby polskiej gospodarki. Równie Ŝ po roku 1945, w latach powojennej odbudowy i rozbudowy miast i przemysłu po zniszczeniach wojennych, pot ęŜ na fala migracji wewn ętrznej w Polsce obj ęła ludno ść rolnicz ą napływaj ącą do miast.

Kierunek migracji wewn ętrznej – z peryferyjnych terenów wiejskich i z małych miast do centrów gospodarczych i edukacyjnych utrzymuje si ę nadal. Wielkie miasta stwarzaj ą wi ększe mo Ŝliwo ści nie tylko znalezienia pracy, ale te Ŝ uzyskania wy Ŝszych płac. Dlatego migracj ę wewn ętrzn ą w dalszym ci ągu obserwujemy jako przepływ ludno ści z obszarów wiejskich do miast.

1.DEMOGRAFIA – PODSTAWOWE POJ ĘCIA I ZNACZENIE

1.1.Definicja demografii

Demografia: ( gr. demos „lud”, grapho „pisz ę” – oznacza opis ludno ści) nauka zajmuj ąca si ę statystycznym (ilo ściowym) badaniem rozmiarów, struktury, zró Ŝnicowania ze wzgl ędu na płe ć, wiek czy wykształcenie i trendami rozwojowymi zbiorowo ści ludzkich oraz ruchami ludno ści (migracje, urodzenia, zgony). Przedmiotem demografii jest populacja, tj. ludno ść zamieszkuj ącą okre ślon ą jednostk ę terytorialn ą; przez populacj ę rozumie si ę na ogół sum ę wszystkich mieszka ńców danego terytorium.

Populacja: ogólna liczba jednostek zamieszkuj ących okre ślone terytorium lub osób uznawanych za członków danej grupy czy zborowo ści społecznej; p o p u l a c j a s t a t y s t y c z n a - cało ściowy zbiór zjawisk, obiektów lub osób, które zostały poddane badaniu statystycznemu przez wydzielenie spo śród nich próby.

Do głównych elementów definicji demografii, w zakresie uwzgl ędnianych zjawisk ludno ściowych, nale Ŝy:

- stan i zmiany w liczbie ludno ści ( świata, pa ństwa, regionu lub jakiejkolwiek jednostki administracyjnego czy geograficznego podziału terytorium );

- struktura ludno ściowa według: płci, wieku oraz niektórych cech społecznych (np. stanu cywilnego);

- ruch naturalny : urodzenia, zgony, mał Ŝeństwa, rozwody;

- ruch w ędrówkowy : migracja (wewn ętrzna i zewn ętrzna: emigracja, imigracja).

Niekiedy zjawiska te grupuje si ę lub rozpatruje ł ącznie, jako tzw. reprodukcj ę ludno ści, któr ą stanowi proces odtwarzania w czasie (czyli zmian) stanu liczebnego i struktury demograficznej (przede wszystkim według wieku i płci) populacji oraz podstawowych cz ęś ci.

Szczególn ą cech ą zjawisk ludno ściowych w uj ęciu demograficznym jest ich swoisty biologiczno-społeczny charakter i uwarunkowania. 6

Z punktu widzenia reprodukcji ludno ści zdarzenia – urodzenia i zgony – s ą zdarzeniami biologicznymi. A mechanizm biologiczny jest istot ą dwóch zasadniczych cech strukturalnych populacji – płci i wieku.

Płe ć i wiek charakteryzuj ą skład demograficzny populacji, wywieraj ą te Ŝ istotny wpływ na przebieg prawie wszystkich zjawisk ludno ściowych. Ostatecznie wynikaj ą one jednak z zachowa ń ludzi. Te zachowania z kolei (np. rozwody, regulacja urodze ń, prokreacja, zachowania zwi ązane ze zdrowotno ści ą, w ędrówki), nazywane zachowaniami demograficznymi, podlegaj ą splotowi uwarunkowa ń społecznych.

Ten dwoisty, biologiczno-społeczny charakter zjawisk ludno ściowych sprawia, Ŝe badania demograficzne s ą cz ęsto uprawiane na pograniczu ró Ŝnych dyscyplin nauki.

Demografia zmierza do ustalenia prawidłowo ści zjawisk ludno ściowych w okre ślonych warunkach historycznych: posługuje si ę w tym celu metod ą, której wa Ŝnymi elementami s ą:

- syntetyczne charakterystyki liczbowe , wła ściwe badaniom zjawisk masowych (wywodz ących si ę ze statystyki);

- modele ilo ściowe ;

- źródła danych , charakterystyczne dla demografii (spisy ludno ści, badania reprezentacyjne, ewidencja ruchu naturalnego i w ędrówkowego, powszechny rejestr ludno ści oraz inne źródła).

Wła ściwo ść tej metody, polegaj ąca na d ąŜ eniu do wykrycia prawidłowo ści zjawisk ludno ściowych o charakterze masowym i abstrahowaniu od towarzysz ącej tym zjawiskom przypadkowo ści, stwarza pewne ograniczenia co do wielko ści badanych populacji, gdy Ŝ nie zajmuje si ę badaniem małych populacji ani zdarzeniami rzadko wyst ępuj ącymi.

LUDNO ŚĆ , czyli populacja, oznacza w demografii ogół mieszka ńców okre ślonego terytorium. Jest to podstawowa kategoria demografii.

Przedmiotem bada ń demografii s ą trzy cechy ludno ści:

1/ stan ludności;

2/ struktura ludno ści;

3/ dynamika ludno ści.

AD.1. STAN LUDNO ŚCI – to liczba osób zamieszkuj ących dane terytorium w okre ślonym momencie. Wiedza o stanie ludno ści nale Ŝy do najwa Ŝniejszych informacji, potrzebnych do sprawowania władzy i regulacji stosunków społecznych.

Ad.2. STRUKTURA LUDNO ŚCI – to odzwierciedlenie podziału całej ludno ści na grupy ze wzgl ędu na:

- okre ślone kryteria ilo ściowe, np. wiek;

- okre ślone kryterium jako ściowe, np. płe ć.

Szczególne znaczenie ma struktura ludno ści według wieku i płci, poniewa Ŝ wywiera du Ŝy wpływ na wszystkie zjawiska demograficzne oraz warunkuje wiele innych zjawisk społecznych.

PŁE Ć: w demografii wi ąŜ e si ę ze zbiorem cech biologicznych organizmu człowieka warunkuj ących jego zdolno ść do prokreacji (rozrodu).

WIEK : w demografii oznacza czas, jaki upłyn ął od momentu porodu osobnika do momentu obserwacji; okre śla si ę go zwykle w uko ńczonych latach Ŝycia. W przeciwie ństwie do płci, wiek osobnika zmienia si ę nieustannie .

Struktur ę według wieku ludno ści, kształtuj ącą si ę pod wpływem dwóch głównych czynników: urodze ń i zgonów, charakteryzuje na ogół zmniejszanie si ę liczby osób w ka Ŝdej nast ępnej, coraz starszej grupie.

Urodzenia i zgony wpływaj ą decyduj ąco równie Ŝ na struktur ę ludno ści według płci. Zauwa Ŝalna jest prawidłowo ść , Ŝe w śród osób nowo narodzonych zawsze przewa Ŝaj ą chłopcy (na 100 dziewcz ąt przypada około 106 chłopców, natomiast w śród osób zmarłych kobiet zwykle jest mniej).

AD.3. DYNAMIKA LUDNO ŚCI – to zmienno ść w czasie liczby ludno ści, wyra Ŝana zwykle za pomoc ą miar wzgl ędnych odnoszonych do jednakowych, na ogół corocznych, przedziałów czasu: czynnika przyrostu rzeczywistego (lub tempa wzrostu) i współczynnika przyrostu naturalnego. Ró Ŝnica mi ędzy tymi miarami zale Ŝy od wielko ści migracji netto.

PRZYROST NATURALNY – to ró Ŝnica pomi ędzy liczb ą narodzin a liczb ą zgonów, które nast ąpiły na okre ślonym terytorium w analizowanym okresie; wyra Ŝony za pomoc ą liczb mo Ŝe przybra ć trojak ą posta ć:

A) dodatni przyrost naturalny – gdy liczba urodze ń przewy Ŝsza liczb ę zgonów; B) zerowy przyrost naturalny – gdy liczba urodze ń i zgonów jest jednakowa; C) ujemny przyrost naturalny – gdy liczba zgonów jest wi ększa od liczby urodze ń.

PRZYROST RZECZYWISTY – jest wi ększy lub mniejszy od przyrostu naturalnego o saldo w ędrówek, czyli migracji (emigracji i imigracji).

Saldo zmian ludno ściowych, czyli rzeczywisty przyrost ludno ści b ędący sum ą przyrostu naturalnego i przyrostu w ędrówkowego, stanowi kategori ę b ędącą kombinacj ą strumieni: urodze ń i zgonów oraz przybycia i wyjazdu.

Dynamika ludno ści kształtuje si ę wi ęc pod wpływem trzech czynników:

1/ rozrodczo ści (urodzenia);

2/ umieralno ści (zgonów);

3/ ruchu w ędrówkowego (migracji).

URODZENIE : stanowi fundamentalne zdarzenie demograficzne; powoduje wzrost populacji co najmniej o jedn ą osob ę.

ZGON: czyli śmier ć człowieka stanowi fundamentalne (obok urodzenia) zdarzenie demograficzne; powoduje on zmniejszenie stanu populacji o jedna osob ę z przyczyn o charakterze biologicznym, wewn ątrzpopulacyjnym .

O ile rozumienie poj ęć rozrodczo ści (urodzenia) i umieralno ści (zgonów) nie nastr ęcza wi ększych kłopotów, o tyle trzeci z wy Ŝej wymienionych czynników, okre ślonych jako ruch w ędrówkowy (migracja), wymaga oddzielnego omówienia z uwagi na zło Ŝono ść jego definicji i rozumienia.

2.MIGRACJE – PODSTAWOWE POJ ĘCIA

2.1.Definicja migracji

Migracje : (łac. migratio „przesiedlenie”) ruch ludno ści, przemieszczanie si ę jednostek i grup ludzkich z jednego terytorium na inne, któremu towarzyszy czasowa lub stała zamiana miejsca ich pobytu. Ze wzgl ędu na czynnik sprawczy wyró Ŝnia si ę migracje indywidualne i grupowe, mi ędzynarodowe i wewn ętrzne, ekonomiczne, społeczne, polityczne i religijne, dobrowolne i przymusowe. Ze wzgl ędu na form ę wyró Ŝnia si ę: emigracj ę, imigracj ę, reemigracj ę i repatriacj ę.

Migracja definiowana jest ogólnie jako wzgl ędnie stała zmiana miejsca zamieszkania dokonuj ąca si ę w przestrzeni geograficznej. Zmiana ta mo Ŝe obejmowa ć wyjazd poza kraj lub przemieszczanie si ę w jego obr ębie.

Pierwsze nazywane s ą migracj ą zewn ętrzn ą (emigracja, imigracj ą), drugie migracj ą wewn ętrzn ą.

2.2.Rodzaje migracji a) Migracje zewn ętrzne – emigracja/imigracja

Migracje zewn ętrzne to przemieszczanie si ę ludzi pomi ędzy poszczególnymi krajami, łącz ące si ę z przekroczeniem granicy pa ństwowej.

EMIGRACJA – to wyjazd z kraju pochodzenia do innego kraju, zwanego krajem przyjmuj ącym, goszcz ącym, lub krajem pobytu. Odpływ ludno ści z danego terytorium na inne.

Emigrantem jest osoba opuszczaj ąca kraj pochodzenia, zwanym tez krajem rodzinnym.

IMIGRACJA – to przyjazd z innego kraju i przebywanie przez pewien okres w kraju aktualnego pobytu. Napływ ludno ści na dane terytorium.

Imigrantem jest obcokrajowiec, cudzoziemiec w kraju przyjmuj ącym.

Osoby przemieszczaj ące si ę mi ędzy poszczególnymi krajami s ą jednocze śnie emigrantami (w kraju pochodzenia) i imigrantami (w kraju przyjmuj ącym).

REEMIGRACJA – to powrót do dawnego miejsca zamieszkania, czyli migracja powrotna.

REPATRIACJA – to powrót obywateli jakiego ś kraju do ojczyzny, np. je ńców wojennych, uchod źców, przesiedle ńców .

b) Migracje wewn ętrzne

Migracje wewn ętrzne to przemieszczanie si ę ludzi wewn ątrzregionalne lub mi ędzyregionalne - w obr ębie danego pa ństwa . c) Migracje zarobkowe – przyczyny i skutki

Trudna sytuacja bytowa, a jednocze śnie mo Ŝliwo ści zatrudnienia na lepszych warunkach ni Ŝ w kraju decydowały jednak o stosunkowo licznych wyjazdach osób o wysokich kwalifikacjach zawodowych, z niewielkimi nadziejami na ich powrót do Polski.

Przemiany po 1990r. spowodowały, Ŝe w Polsce zaistniała normalna mi ędzynarodowa cyrkulacja siły roboczej, znajduj ąca wyraz w emigracji zarobkowej.

Do charakterystycznych przyczyn zjawiska emigracji zarobkowej zalicza si ę:

1. ogólna sytuacj ę na rynku pracy (bezrobocie, brak pracy zaspokajaj ącej potrzeby finansowe – niskie zarobki); 2. cechy zwi ązane z mobilno ści ą (wzgl ędnie młody wiek i wykształcenie powy Ŝej podstawowego).

2.3.Przyczyny i skutki migracji

Niezwykle zło Ŝone s ą przyczyny wyjazdów zarobkowych. Z perspektywy ogólnej interpretuje si ę je jako efekt ró Ŝnic w sferze ekonomicznej (w wysoko ści płac, mo Ŝliwo ściach zatrudnienia, realnej warto ści poszczególnych walut) i w standardach Ŝycia w poszczególnych krajach. Zatem ogólnie trudna sytuacja bytowa, d ąŜ enie do znacznej poprawy standardu Ŝycia wypychaj ą migrantów z kraju niezale Ŝnie od tego, czy kraj pochodzenia ułatwia czy nie ułatwia wyjazdów. Z drugiej strony istnieje przekonanie, Ŝe za granic ą, w kraju dobrobytu, migranci znajda nie tylko prac ę, ale te Ŝ lepszy standard Ŝycia i pracy oraz Ŝe pobyt tam gwarantuje wi ększe ni Ŝ w kraju szanse na przyszło ść dla siebie i rodziny.

Okres pracy zarobkowej za granic ą powoduje okre ślone konsekwencje dla kraju pochodzenia emigrantów. Po pierwsze zmienia sytuacje na rynku pracy. Wyjazdy w poszukiwaniu pracy lub lepszej pracy s ą skutkiem sytuacji wyst ępuj ącej na rynku pracy (bezrobocie) oraz niezadowolenia z wysoko ści płac (biedni pracuj ący), które nie gwarantuj ą satysfakcjonuj ącego standardu Ŝycia.

Migracja zarobkowa powoduje: - zmniejszenie stopy bezrobocia na skutek przepływu do innego kraju nadwy Ŝki siły roboczej; - napływ kapitału konsumpcyjnego – gdy na rynek napływa wi ęcej pieni ędzy obserwowany jako wzrost konsumpcji, który z kolei zwi ększa produkcj ę i usługi, a po średnio stymuluje powstawanie nowych miejsc pracy; - napływ kapitału inwestycyjnego – w wyniku przekazywania zarobków do kraju pochodzenia rozwijaj ą si ę budownictwo, inwestycje produkcyjne i zwi ększa si ę oferta pracy. Nale Ŝy zwróci ć uwag ę na korzy ści osobiste – wzbogacenie osobowo ści dzi ęki czerpaniu do świadczenia z nowego środowiska, własny rozwój, wzrost kompetencji zawodowych, umiej ętno ści j ęzykowych, wiar ę we własne siły, itp.

Wyjazdy z kraju, szczególnie wówczas, gdy obejmuje du Ŝe grupy obywateli, powoduj ą szereg zmian o ró Ŝnym charakterze. Obserwowane s ą one w strukturze demograficznej, potencjale intelektualnym i wychowawczym oraz w sferze ekonomicznej społecze ństw o wysokim poziomie migracji. W sferze demograficznej zauwa Ŝalne s ą: - osłabienie potencjału demograficznego kraju; przy czym skala osłabienia oceniana jest według poziomu wska źnika migracji w porównaniu ze wska źnikiem przyrostu naturalnego. - zniekształcenie struktury wieku, głównie w obszarach wiejskich, gdzie obserwowane jest „przy śpieszone” starzenie populacji, tak w wyniku migracji zagranicznej młodych roczników, jak tez współwyst ępuj ącej migracji wewn ętrznej (poszukiwanie pracy w miastach i zmiana miejsca zamieszkania). Straty i korzy ści wynikaj ące z analizy konsekwencji migracji dla kraju pochodzenia s ą trudne do zbilansowania i porównania.

3. BADANIE PROBLEMU DEMOGRAFII – ANALIZA śRÓDEŁ

3.1 Ogólna charakterystyka gminy Sabnie.

Powiat sokołowski poło Ŝony jest we wschodniej cz ęś ci województwa mazowieckiego.

Rys. 1. - Poło Ŝenie powiatu sokołowskiego na mapie Polsce

W powiecie sokołowskim usytuowana centralnie znajduje si ę gmina Sabnie, z któr ą sąsiaduj ą gminy: Sokołów Podlaski, Kosów Lacki, Sterdy ń, Jabłonna Lacka oraz Repki.

Rys.2. Poło Ŝenie gminy Sabnie w powiecie sokołowskim

W granicach terytorialnych gminy Sabnie znajduje si ę 24 wsie. Wi ększo ść miejscowo ści gminy posiada dogodne poł ączenia komunikacyjne z Sokołowem Podlaskim dwiema drogami: Sokołów Podlaski – Sterdyń (droga krajowa nr 63) i Sokołów Podlaski – Jabłonna Lacka (droga powiatowa). Odległo ść z miejscowo ści gminnej Sabnie do Sokołowa Podlaskiego wynosi 12 km, do Jabłonny Lackiej - 10 km, do Łom Ŝy – 90 km, do Siedlec – 40 km.

Rys. 3. Wsie wchodzące w skład gminy Sabni

Teren gminy Sabnie nale Ŝy do Wysoczyzny Siedleckiej, rozci ąganej si ę pomi ędzy dolin ą środkowego Bugu, a pradolin ą Wieprza-Krzny.

Pod wzgl ędem krajobrazowym, obszar Wysoczyzny Siedleckiej, dzi ęki licznym wzniesieniom morenowym, jest bardzo urozmaicony pod wzgl ędem ukształtowania powierzchni. Ta gwałtowna ró Ŝnica poziomów na terenie gminy Sabnie, szczególnie uwidacznia si ę w pobli Ŝu takich miejscowo ści jak: Kupientyn, Nieciecz, Niewiadoma lub Grodzisk. Średnia bezwzgl ędnej wysoko ści Wysoczyzny waha si ę w granicach 50- 100 m n.p.m., natomiast na terenie gminy Sabnie wynosi od 120 m do ok. 170 m n.p.m.

Przez teren gminy przepływa rzeczka Cetynia, największa rzeka powiatu po Bugu, kieruj ąca si ę z południa na północ. Tworzy ona niezwykle malownicz ą dolin ę, w której w przeszło ści skupiało si ę najstarsze osadnictwo na tym terenie. Cetynia posiada kilka niezwykłych dopływów, z których dwa posiadaj ą wi ększe znaczenie, mianowicie lewostronny z okolic Chmielnika i Hołowienek oraz prawostronny z okolic Tchórznicy Wło ścia ńskiej. Gmina Sabnie jest gmin ą typowo rolnicz ą, nie ma tu przemysły, ale istnieje drobna przedsi ębiorczo ść .

3.2.Analiza stanu, struktury i dynamiki ludno ści

Przygotowuj ąc si ę do badania problemu demograficznego gminy Sabnie uzyskałem w Urz ędzie Gminy w Sabnie materiał źródłowy, zawieraj ący niezb ędne dane statystyczne w postaci:

- statystyki ludno ści poszczególnych miejscowo ści w latach 1990-2010;

- statystyki mieszka ńców wg wieku i płci w latach 1990-2010;

- statystyki urodze ń, zgonów i wymeldowa ń w latach 2002-2010.

Wy Ŝej wymieniony materiał źródłowy poddałem analizie statystycznej, zgodnie ze struktur ą demograficzn ą opisan ą w cz ęś ci teoretycznej mojej pracy.

W tym miejscu wyja śniam, Ŝe statystyki urodze ń, zgonów i wymeldowa ń zawieraj ą tylko lata 2002-2010, gdy Ŝ dane z lat wcze śniejszych s ą ju Ŝ nie dost ępne z uwagi na proces archiwizacyjny.

Na wst ępie, w celu zobrazowania zjawiska demograficznego gminy Sabnie w kontek ście cało ści powiatu sokołowskiego, przedstawiam mapk ę pt. Nasi mieszka ńcy w statystykach zamieszczonej w tygodniku lokalnej gazety WIE ŚCI SOKOŁOWSKIE nr 6/2011 z dnia 10 lutego 2011r.

Informacje zebrała Katarzyna Nieroda

3.2.1.Stan i zmiany w liczbie ludno ści

Statystyka ludności w latach: Wieś 1990 1995 2000 2005 2010 Chmielnik 62 56 53 35 46 Grodzisk 323 328 312 279 276 Hilarów 89 90 96 92 83 Hołowienki 313 343 337 321 310 Jadwisin 19 17 19 18 12 Klepki 41 45 34 27 18 Kolonia Hołowienki 167 141 133 121 128 Kolonia Kurowice 99 105 102 82 79 Kostki-Pieńki 79 75 65 50 46 Kupientyn 475 495 485 450 453 Kupientyn-Kolonia 87 92 92 89 87 Kurowice 388 408 412 404 387 Nieciecz Włościańska 335 348 357 358 346 Nieciecz-Dwór 162 163 155 142 144 Niewiadoma 104 107 112 94 99 Pieńki Suchodolskie 15 13 12 11 9 Sabnie 351 397 375 387 390 Stasin 166 170 177 168 150 Suchodół Szlachecki 67 86 104 118 119 Suchodół Włościański 215 218 214 188 174 Tchórznica Szlachecka 85 91 92 86 81 Tchórznica Włościańska 299 310 281 267 237 Wymysły 71 72 62 56 50 Zembrów 395 398 393 363 338 Ogółem gmina Sabnie 4 407 4 568 4 474 4 216 4 062

Tabela 1. Statystyka ludno ści gminy Sabnie

Wykres 1. Ludno ść gm. Sabnie w latach 1990-2010

Z porównania zestawie ń ogólnej liczby mieszka ńców gminy Sabnie w poszczególnych latach wynika, Ŝe w 1995r. odnotowano wzrost liczby mieszka ńców, jednak nast ępnych dziesi ęć latach wyst ąpiła tendencja spadkowa. W badanym okresie dwudziestu lat liczebno ść gminy Sabnie zmniejszyła si ę z 4407 do 4062 zameldowanych na pobyt stały, tj. o 345 osób.

W odniesieniu do stanów liczbowych poszczególnych wsi w porównaniu roku 2010 do 1990 jedynie w trzech na dwadzie ścia cztery miejscowo ści odnotowano wzrost liczby osób zameldowanych, tj.: Sabnie, Nieciecz Wło ścia ńska i Suchodół. Trzeba pami ęta ć, Ŝe s ą to miejscowo ści poło Ŝone przy głównych szlakach komunikacyjnych, dzi ęki czemu znajduje si ę tam drobna przedsi ębiorczo ść , a tak Ŝe budynki u Ŝyteczno ści publicznej(szkoły w Niecieczy i Sabniach, przedszkole w Sabniach).

Wykres 2. Statystyka ludno ści w latach 1990-2010

Wykres 3. Statystyka ludno ści w zestawieniu 1990r. a 2010r. 22

Wykres 4. Procentowe zestawienie liczby mieszka ńców poszczególnych wsi w stosunku do całej gminy Sabnie w 2010r.

Powy Ŝsza tabela (graficzne – wykresy) zawiera dane liczbowe ludno ści zameldowanych w danym roku na pobyt stały w poszczególnych miejscowo ściach oraz ogółem gminy Sabnie. W celu lepszej czytelno ści i zobrazowania zjawiska ograniczyłem si ę do pokazania go w przekroju cyklicznym pi ęcioletnim. Tabela powstała na podstawie corocznych wykazów pod nazw ą: Statystyka ludno ści ilo ściowa w odniesieniu do linii geografii (liczba mieszka ńców – pobyt stały) cały obszar adresowy

Z analizy danych liczbowych osób zameldowanych w 2010 r. w porównaniu do 1990 w poszczególnych miejscowo ściach wynika, Ŝe najwi ększ ą liczb ę osób zameldowanych odnotowano w trzech miejscowo ściach:

1/ Kupientyn: 453 osoby w 2010 a 475 w 1990, spadek o 22 osoby, 11,15% do ogółu

2/ Sabnie: 390 osób w 2010 a 351 w 1990, wzrost o 39 osób, 9,60% do ogółu

3/ Kurowice: 387 osób w 2010 a 388 w 1990, spadek o 1 osob ę, 9.53% do ogółu 23

Najmniejsz ą liczb ę odnotowano w 3 trzech wsiach:

1/ Pie ńki Suchodolskie: 9 osób w 2010 a 15 w 1990, spadek o 6 osób, 0,22% do ogółu

2/ Jadwisin: 12 osób w 2010 a 19 w 1990, spadek o 7 osób, 0,30% do ogółu

3/ Klepki: 18 osób w 2010 a 41 w 1990, spadek o 13 osób, 0,44%.

Są to miejscowo ści poło Ŝone daleko od głównych szlaków komunikacyjnych, o glebie słabej jako ści oraz w zalesionym terenie.

3.2.2.Struktura ludno ści: wiek i płe ć

Wiek Ogółem

1990 1995 2000 2005 2010

0-2 194 176 128 93 122

3 57 51 57 38 35

5 115 134 108 78 63

6 65 60 64 45 40

7 66 76 65 38 27

8-12 367 317 323 290 186

13-15 203 216 180 184 162

16-17 134 156 136 133 128

18 48 67 76 60 56

19-65 1 287 1 325 1 338 1 309 1 337

19-60 1 018 1 035 1 065 1 079 1 089

>65 283 331 335 324 283

>60 579 630 600 545 534

Ogółem 4 416 4 574 4 475 4 216 4 062

0-18 1201 1186 1061 899 763 18-60 2 305 2 360 2 403 2 388 2 426 60> 862 961 935 869 817

Tabela 2. Struktura ludno ści wg wieku

Wykres 5. Struktura ludno ści w okre ślonych kategoriach wiekowych

Powy Ŝsza tabela (graficzne – wykresy) zawiera dane liczbowe ludno ści wg kategorii wiekowych w osób zameldowanych w danym roku na pobyt stały w gminie Sabnie. W celu lepszej czytelno ści i zobrazowania zjawiska ograniczyłem si ę do pokazania go w przekroju cyklicznym pi ęcioletnim. Tabela powstała na podstawie corocznych wykazów pod nazw ą: Statystyka mieszka ńców wg wieku i płci.

W kategorii wiekowej 0-18 lat zauwa Ŝyć mo Ŝna tendencj ę spadkow ą liczby dzieci we wskazanych latach. Natomiast w kategorii wiekowej 18-60 obejmuj ącej grup ę produkcyjn ą badanej populacji zauwa Ŝyć mo Ŝna nieznaczny wzrost liczby osób. W kategorii wiekowej powy Ŝej 60/65 roku Ŝycia osób w wieku poprodukcyjnym wyst ępuje od 1995r. zauwa Ŝalny spadek.

Liczba mieszkańców Procent ludzi starszych w Rok Ogół ludzi starszych gminy społeczeństwie

1990 862 4 416 19,5 %

1995 961 4 574 21,0 %

2000 935 4 475 20,9 %

2005 869 4 216 20,6 %

2010 817 4 062 20,1 %

Tabela 3. Udział osób starszych w ogólnej liczbie populacji

Wykres 6. Procentowy wska źnik udziału osób starszych w ogólnej liczbie populacji

Z analizy powy Ŝszych danych liczbowych i procentowych wynika, Ŝe w gminie Sabnie liczba osób starszych w wieku poprodukcyjnym (kobiety powy Ŝej 60, a

26 męŜ czy źni powy Ŝej 65 roku Ŝycia) w ogólnej liczbie populacji jest stała, z nieznaczn ą tendencj ą spadkow ą rejestrowan ą od 1995r..

Płeć Mężczyźni Kobiety

Wiek 1990 1995 2000 2005 2010 1990 1995 2000 2005 2010

>65 283 331 335 324 283

>60 579 630 600 545 534

Tabela 4. Wykaz osób starszych wg płci

Wykres 7. Relacja mi ędzy liczb ą kobiet a m ęŜ czyzn

Z przedstawionych powy Ŝej zestawie ń liczbowych wynika, Ŝe zarówno liczba kobieta jak i liczba męŜ czyzn w poszczególnych latach utrzymuje si ę(z niewielkimi wahni ęciami) na tym samym poziomie. Zauwa Ŝalna jest natomiast ró Ŝnica mi ędzy liczb ą kobiet i m ęŜ czyzn. Kobiety bowiem stanowi ą nieomal połow ę liczby m ęŜ czyzn. Przy czym równie Ŝ ta ró Ŝnica utrzymuje si ę na tym jednakowym poziomie (z

27 niewielkimi wahni ęciami) w poszczególnych latach. Tak wi ęc w kategorii wieku poprodukcyjnym przewa Ŝaj ą m ęŜ czy źni.

Rok 1990 1995 2000 2005 2010

Mężczyźni 2 233 2 299 2 239 2 117 2 040

Kobiety 2 183 2 275 2 236 2 099 2 022

Ogółem 4 416 4 574 4 475 4 216 4 062

Tabela 5. Wykaz ludno ści wg płci

Wykres 8.Liczba populacji w poszczególnych latach z podziałem na m ęŜ czyzn i kobiet

Z analizy danych liczbowych zawartych w tabeli i według powy Ŝszego wykresu wynika, Ŝe liczba m ęŜ czyzn a liczba kobiet w poszczególnych latach jest do siebie zbli Ŝona. W 1990 roku m ęŜ czyzn zameldowanych na terenie gminy Sabnie było 2233 , a kobiet 2183 . MęŜ czyzn było wi ęcej o 50 . Natomiast w roku 2010 m ęŜ czyzn było 2040 a kobiet 2022. MęŜ czyzn było wi ęcej o 18. Z tych zestawie ń wynika, Ŝe w przeci ągu 20 lat ró Ŝnica pomi ędzy liczb ą m ęŜ czyzn i kobiet znacznie si ę zmniejszyła. Wykres obrazuje niemal Ŝe równomierny spadek liczby zarówno m ęŜ czyzn jak i kobiet w odniesieniu do kolejnych lat obj ętych badaniem.

3.2.3. Ruch naturalny ludno ści i migracja (dynamika)

Lata 2002 2004 2006 2008 2010

Urodzenia 41 40 45 47 38

Zgony 63 57 65 53 52

Wymeldowania 76 72 59 52 38

Tabela 6.Wykaz liczby urodze ń, zgonów i wymeldowa ń

Wykres 9.Dynamika urodze ń, zgonów i wymeldowa ń

Jak ju Ŝ wcze śniej nadmieniałem, otrzymane dane statystyczne z urz ędu gminy w Sabniach, odnosz ące si ę do urodze ń, zgonów i wymeldowa ń, ograniczaj ą si ę do ram czasowych mi ędzy 2002 a 2010 rokiem.

W celu wi ększej czytelno ści obrazowanego problemu, przy opisie danych dotycz ących urodze ń, zgonów i wymeldowa ń zastosowałem dwuletnie przedziały czasowe.

Z analizy danych liczbowych zawartych w powy Ŝszej tabeli i wykresie wynika, Ŝe urodzenia kształtowały si ę w badanym okresie w sposób dynamiczny w postaci spadków i wzrostów. Podobnie przedstawia si ę sytuacja ze zgonami. Chocia Ŝ w tym przypadku poza rokiem 2006 ma tendencj ę malej ącą. Jedynie dynamika wymeldowa ń w znacznym, zauwa Ŝalnym stopniu posiada tendencj ę malej ącą.

W odniesieniu do 2002r. wszystkie trzy czynniki: urodzenia, zgony i wymeldowania w 2010r. wykazuj ą tendencj ę malej ącą.

Porównuj ąc liczby urodze ń w stosunku do liczby zgonów wskaza ć nale Ŝy na pewn ą prawidłowo ść polegaj ącą na tym, Ŝe liczba urodze ń zawsze jest mniejsza od liczby zgonów i to w stopniu znacznym. I tak w roku 2002 urodze ń było 41 a zgonów 63 , tj. o 22 mniej urodziło si ę dzieci w stosunku do osób zmarłych. Natomiast w 2010 roku urodze ń było 38 a zgonów 52 , tj. o 14 dzieci urodziło si ę mniej w stosunku do osób zmarłych.

W zakresie wymeldowa ń, porównuj ąc graniczne daty zestawie ń statystycznych, zauwa Ŝalna jest tendencja spadkowa, przy czym w 2002r. wymeldowało si ę 76 osób a w 2010r. ju Ŝ tylko t38 .

W tym miejscu nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe wymeldowania to istotny wyznacznik migracji. Innych danych liczbowych, pomocnych w okre śleniu problemu migracji, zarówno w zakresie napływu jak i odpływu ludno ści w gminie nie otrzymałem.

Kształtowanie si ę dynamiki przyrostu naturalnego - przy czym przyrost naturalny stanowi ró Ŝnic ę mi ędzy liczba urodze ń Ŝywych i zgonów w danym okresie – na terenie gminy Sabnie przedstawia poni Ŝsza tabela i jej graficzny obraz.

Dynamika przyrostu Rok Urodzenia Zgony naturalnego

2002 41 63 -22 2003 28 60 -32 2004 40 57 -17 2005 28 62 -34 2006 45 65 -20 2007 34 47 -13 2008 47 53 -6 2009 42 54 -12 2010 38 52 -14

Tabela 7.Zestawienie liczbowe dynamiki przyrostu naturalnego

Wykres 10.Dynamika przyrostu naturalnego

Z analizy danych statystycznych jednoznacznie wynika, Ŝe na terenie gminy Sabnie, w badanym okresie dynamika przyrostu naturalnego ludno ści jest ujemna.

W celu wi ększego zobrazowania problemu zwi ązanego z przyrostem naturalnym, poni Ŝej przedstawiłem wykaz tabelaryczny i graficzny współczynnika przyrostu naturalnego w kolejnych latach od 2002 do 2010.

WSPÓŁCZYNNIK ROK URODZENIA ZGONY LUDNOŚĆ OGÓŁEM PRZYROSTU NATURALNEGO 2002 41 63 4 389 -0,50%

2003 28 60 4 329 -0,74%

2004 40 57 4 273 -0,40%

2005 28 62 4 216 -0,80%

2006 45 65 4 177 -0,48%

2007 34 47 4 136 -0,31%

2008 47 53 4 122 -0,15%

2009 42 54 4 080 -0,29%

2010 38 52 4 062 -0,34%

Tabela 8.współczynnik przyrostu naturalnego

Wykres 11.Dynamika współczynnika przyrostu naturalnego

3.3.Wnioski z analizy materiału statystycznego

W celu uzyskania odpowiedzi na pytania postawione we wst ępie pracy przeprowadziłem badania polegaj ące na analizie statystycznej uzyskanego materiału źródłowego. Opisuj ąc przeprowadzone badania oparłem si ę na zało Ŝeniach metodologicznych, które nakre śliłem w cz ęś ci teoretycznej pracy.

Dokonałem wyboru tylko tych, które uznałem za niezb ędne dla celów mojej pracy, czynników kształtuj ących zjawisko demografii, a mianowicie:

- stan i zmiany ilo ściowe ludno ści gminy,

- struktura ludno ści: wiek i płe ć,

- dynamika ludno ści (ruch naturalny): urodzenia i zgony,

- ruch w ędrówkowy (migracja).

Przeprowadzona analiza statystyczna w podanym wy Ŝej zakresie pozwoliła mi na wysuni ęcie stosownych wniosków w wymienionych obszarach badawczych.

Analiza stanu i zmiany liczby ludno ści wykazała, Ŝe w ostatnich dwudziestu latach ogólna liczba populacji gminy Sabnie zmniejszyła si ę o 345 osób. Poza czterema wsiami wsz ędzie odnotowano spadek liczby zameldowanej tam ludno ści. Jest to znacz ący sygnał wskazuj ący na fakt wyludniania si ę wsi.

Analiza struktury ludno ści wykazała tendencj ę spadkow ą liczby dzieci., co jest zjawiskiem niekorzystnym dla gminy. Natomiast w kategorii wiekowej 18-60 lat obejmuj ącej tzw. wiek produkcyjny, zarysował si ę nieznaczny wzrost liczby osób w przeci ągu omawianych dwudziestu latach. Sugerowa ć to mo Ŝe, Ŝe gmina posiada pewien kapitał ludzki najbardziej produktywny, który powinien zosta ć zawa Ŝony przez władze gminy oraz ewentualnych miejscowych przedsi ębiorców i wła ściwie zagospodarowany na rodzimym terenie. Równie Ŝ zjawiskiem korzystnym jest fakt, Ŝe liczba ludno ści zaliczana do wieku poprodukcyjnego od 1995 roku wykazuje tendencj ę spadkow ą. Nasuwa si ę wniosek przecz ący powszechnie głoszonemu pogl ądowi o starzeniu si ę populacji gminy Sabnie.

Analiza ruchu naturalnego ludno ści i migracji gminy Sabnie w okresie od 2002 do 2010 roku wykazała, Ŝe urodzenia, zgony i wymeldowania wykazuj ą tendencj ę malej ącą. O ile w odniesieniu do zgonów i wymeldowa ń jest to zjawisko oczekiwane, o tyle w przypadku urodzin – niepo Ŝą dane.

Niekorzystne jest zjawisko ujemnego przyrostu naturalnego czyli mniejszej liczby urodze ń w stosunku do liczby zgonów. Liczba zgonów znacznie przewy Ŝsza urodzenia. Taki stan rzeczy mo Ŝe wskazywa ć na fakt wymierania ludno ści gminy Sabnie.

Do tej niekorzystnej tendencji dochodzi stosunkowo wysoki wska źnik liczby wymeldowa ń z pobytu stałego, który jest istotnym czynnikiem migracji ludzi z terenu gminy Sabnie. Jedynie pozytywne jest to, Ŝe liczba wymeldowa ń systematycznie maleje.

W trakcie zbierania materiałów do bada ń napotkałem obiektywne trudno ści w uzyskaniu danych, które pozwoliłyby dogł ębnie zanalizowa ć zjawisko migracji zachodz ącej na terenie gminy Sabnie. Migracja w szerokim poj ęciu jest zjawiskiem bardzo zło Ŝonym i wielowymiarowym. Wymaga badania ró Ŝnorodnych aspektów Ŝycia ludzkiego w wymiarze historycznym, społecznym, ekonomicznym i politycznym. Tego typu uwarunkowania w znacznym stopniu wykraczaj ą poza zakres mojej pracy badawczej.

3.4.Opinia eksperta

W celu uzyskania kompetentnej opinii eksperta wytypowałem Pana mgr Ireneusza Piotra Wyszy ńskiego, który jest drug ą kadencj ę wójtem gminy Sabnie. Zarówno z racji pełnionej funkcji jak te Ŝ zwa Ŝywszy na fakt, i Ŝ jest on rodowitym mieszka ńcem tej gminy, uznałem, Ŝe zna doskonale nie tylko problemy demograficzne ale tak Ŝe zwi ązane z nimi problemy społeczne i ekonomiczne tutejszej ludno ści oraz posiada stosown ą wiedz ę w tym zakresie i zamierzenia niezb ędne do ich rozwi ązania.

Opini ę eksperta uzyskałem poprzez osobiste przeprowadzenie wywiadu z Wójtem Gminy Sabnie – Ireneuszem Piotrem Wyszy ńskim .

Tre ść wywiadu:

Co uwa Ŝa Pan za najwi ększe problemy naszej gminy?

-Najwi ększym problemem naszej gminy jest du Ŝy spadek ludno ści, zauwa Ŝalny najbardziej w okresie ostatnich 10 lat. Bezpo średnimi przyczynami takiego stanu s ą migracja społecze ństwa , szczególnie młodych ludzi, do aglomeracji miejskich, mniejsza liczba urodze ń dzieci. Kolejnym problemem, tym razem z ekonomicznego punktu widzenia jest coraz wi ększa liczba zada ń samorz ądu gminnego za którymi nie zawsze id ą środki finansowe i odpowiednie przepisy prawne.

-Jakie kierunki rozwoju widzi Pan dla naszej gminy, jak wpłynie to na rozwój tego terenu?

-Turystyka w szerokim tego słowa znaczeniu. Wykorzystanie zbiornika Niewiadoma w celach rekreacyjnych (sporty wodne), wykorzystanie energii – turbina wodna. Stworzenie dobrych warunków dla przedsi ębiorców nowopowstałych firm, ulgi w 35 podatku itp. Organizowanie imprez cyklicznych w ró Ŝnych formach daj ących mo Ŝliwo ść zaprezentowania si ę miejscowym firmom oraz przyci ągni ęcie tym sposobem potencjalnych inwestorów. Mam tu na my śli takie imprezy jak Lato w Sabniach, koncerty, festiwale, targi itp. Przy okazji zbiornika mo Ŝe powsta ć taka działalno ść jak mała gastronomia, usługi, handel, agroturystyka, sklepy itp.

-Czy plan rozwoju gminy zahamuje zjawiska takie jak bezrobocie, migracja, mo Ŝe te Ŝ podniesie wska źnik demografii?

-Plan rozwoju gminy mo Ŝe zahamowa ć pewne zjawiska, ale - patrz ąc realnie - cz ęś ci zjawisk, które ju Ŝ nast ąpiły nie b ędzie mo Ŝna przywróci ć do stanu poprzedniego – na przykład demografia. Z perspektywy czasu wida ć, Ŝe na pewnego rodzaju zmiany potrzeba kilku lat, a na efekty w innych aspektach nawet kilkunastu czy kilkudziesi ęciu lat.

-Czy s ą jakie ś działania, które podejmuje Urz ąd Gminy i Rada Gminy, aby zapobiec migracjom?

-Działania, które s ą podejmowane przez Urz ąd Gminy maj ą za zadanie ograniczanie migracji. Podejmujemy ró Ŝne działania w celu zminimalizowania odpływu mieszka ńców z naszej gminy. Jest to zagadnienie bardzo specyficzne i zło Ŝone. Zale Ŝy od wielu czynników. Do naszych działa ń mo Ŝemy zaliczy ć programy realizowane w ramach Europejskiego Funduszu Spójno ści.

-Co nale Ŝałoby zrobi ć według Pana, aby nasza gmina nie była postrzegana jako wymieraj ąca, nie rozwijaj ąca si ę?

-My ślę, Ŝe gmina nasza nie jest postrzegana jako wymieraj ące, a je Ŝeli ju Ŝ to wszystkie gminy wiejskie maj ą ten sam problem. Mo Ŝemy si ę ró Ŝni ć, je Ŝeli mówimy o rozwijaniu si ę, ale jestem przekonany, Ŝe zmieni si ę to na plus. Wymaga to długofalowej, pozytywnej i ukierunkowanej polityki rozwoju gminy oraz stabilno ści w podejmowaniu decyzji. Jeszcze, co wa Ŝne, trafnego przewidywania.

-Czy widzi Pan jakie ś niebezpiecze ństwa, zagro Ŝenia dla naszej gminy?

-Zagro Ŝeniem s ą chocia Ŝby zadania, które otrzymujemy „z góry” o czym wcze śniej wspomniałem. Zagro Ŝeniem czy nazwijmy to problemem ze społecznego punktu widzenia jest w tym momencie słu Ŝba zdrowia przy coraz bardziej starzej ącym si ę społecze ństwie. Niebezpiecze ństwa komunikacyjne – 5 zwartych miejscowo ści przy drodze krajowej „63”[Kurowice, Zembrów, Sabnie, Suchodół, Kupientyn – przyp. autora].

-Dlaczego pozostał Pan w gminie pomimo uko ńczonych studiów itp.?

-Jest wielu młodych ludzi, którzy po uko ńczeniu wy Ŝszej szkoły zdecydowali si ę zosta ć w gminie i nie przeprowadza ć si ę do miasta. Jest jeszcze wiele do zrobienia, zarówno w naszych wioskach i jak i miastach. Jestem z tych osób, które podejmuj ą to wyzwanie na wsi.

Przeprowadzony wywiad w znacznym stopniu potwierdza uzyskane przeze mnie wnioski z przeprowadzonych bada ń demografii gminy Sabnie.

4. PROPOZYCJA ROZWI ĄZANIA PROBLEMU

- PROGNOZA POZYTYWNA - jedyn ą szans ą na wzrost liczby ludno ści oraz zatrzymanie ludzi młodych jest perspektywa zwi ązana z budow ą "Zbiornika retencyjnego" na terenie gminy miedzy Kupientynem, a Niewiadom ą.

Pomysł utworzenia zbiornika retencyjnego Niewiadoma zrodził si ę w połowie lat 90-tych. Głównym celem realizacji zadania jest retencja wód na terenie Gminy Sabnie, a tak Ŝe ochrona środowiska naturalnego. Zbiornik podniesie równie Ŝ atrakcyjno ść turystyczn ą okolicy. Realizacj ę projektu zaplanowano na 2 etapy. Etap pierwszy to budowa zbiornika wst ępnego pełni ącego rol ę zabezpieczenia zbiornika głównego przed zanieczyszczeniami. Zbiornik wst ępny w miejscowo ści Kupientyn- Kolonia zrealizowano w latach 2002-2004. Obecnie realizowany jest drugi etap projektu – budowa zbiornika głównego „Niewiadoma” na terenie czterech wsi: Nieciecz Wło ścia ńska, Niewiadoma, Kupientyn-Kolonia i Kupientyn.

Projekt „Budowa zbiornik retencyjny Niewiadoma, obiekt Zbiornik główny Niewiadoma” jest współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Priorytetu IV „ Środowisko, zapobieganie zagro Ŝeniom i energetyka”, Działania 4.4 „Ochrona przyrody, zagroŜenia, systemy monitoringu” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007/2013. Planowany okres realizacji projektu: 01.06.2009 – 30.06.2013r.

Rozległy obszar zbiornika w przyszło ści stworzy ć powinien miejsca pracy zwi ązane z utrzymaniem takiego obiektu oraz pozwoli ć na utworzenie bazy turystycznej w okolicznych miejscowo ściach maj ąc na uwadze, i Ŝ w najbli Ŝszej okolicy brak jest takich obiektów. Dla gospodarstw o niskich dochodach, a zasobie siły roboczej pozwoli na zakładanie gospodarstw agroturystycznych. Rozwój gminy w tym kierunku powinien zmobilizowa ć jej mieszka ńców do podnoszenia kwalifikacji, tak aby zwi ązane one były ze wskazan ą wcze śniej perspektyw ą. wa Ŝne wyzwanie stoi równie Ŝ przed szkołami z terenu gminy, jak i szkołami średnimi z terenu powiatu. Nale Ŝy utworzy ć w szkołach np. Szkolne Koła Kariery prezentuj ąc zawody

38 przyszło ści w odniesieniu do lokalnych potrzeb. Pozwoli to na pozostanie cz ęś ci młodzie Ŝy na terenie gminy ze wzgl ędu na zwi ększaj ący si ę rynek pracy, mo Ŝliwo ści własnego rozwoju oraz współtworzenie "małej ojczyzny". Pozostanie cz ęś ci młodych ludzi w gminie spowodowa ć powinno dodatni przyrost naturalny daj ący lepszy wska źnik co do średniej wieku w gminie. Rozwój infrastruktury turystycznej umo Ŝliwi mieszka ńcom gminy dost ęp do imprez kulturalnych, poszerzy ofert ę kulturaln ą, jak równie Ŝ pozwoli na prezentacj ę własnych osi ągni ęć , talentów. Zakładanie firm spowoduje wzrost dochodów gminy wynikaj ących z płaconych podatków. Rozwój gminy w kierunku turystyki stworzy równie Ŝ mo Ŝliwo ści dla szkół, aby w czasie wolnym od zaj ęć szkolnych organizowa ć wypoczynek dzieci z terenu gminy jak i tworzy ć ofert ę wypoczynku w celach zarobkowych wykorzystuj ąc własn ą baz ę lokalow ą jak i walory geograficzno- historyczne gminy.

PROGNOZA NEGATYWNA- tak du Ŝa inwestycja jest zagro Ŝona nieterminowo ści ą wykonania, długie procedury w funduszach Unijnych mog ą przesun ąć przewidywany czas u Ŝytkowania. Mo Ŝe to spowodowa ć zniech ęcenie społeczno ści w zwi ązku z niepewno ści ą, oczekiwaniem. Brak motywacji do podnoszenia kwalifikacji. Barier ę utrudniaj ącą działanie mieszka ńców gminy mog ą stanowi ć równie Ŝ wzgl ędy finansowe, brak środków uniemoŜliwi lub przedłu Ŝy w czasie zało Ŝenie własnej działalno ści lub organizacj ę gospodarstwa agroturystycznego. Budowa zbiornika ma tyle samo przeciwników, co zwolenników. Tworzenie lokalnej "propagandy" - anty - powoduje dezintegracj ę społeczno ści lokalnej. Wskazana sytuacja zwi ększy ilo ść ludno ści napływowej - czasowo (zwi ększy to anonimowo ść w śród ludno ści), wobec czego mo Ŝe nast ąpi ć wzrost przest ępczo ści o ró Ŝnym charakterze. Bezpiecze ństwo mieszka ńców mo Ŝe by ć zagro Ŝone.

Instytucje które powinny by ć zainteresowane wynikami badania: Wójt gminy, Rada Gminy, dyrektorzy szkół z terenu gminy, GOPS, Policji, Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Gminy Sabnie. Zostan ą one powiadomione o tym badaniu.

Bibliografia

1. „Encyklopedia Gazety Wyborczej”; tomy 4, 10, 14; Wydawnictwo Naukowe PWN 2. A. Furdal i W. Wysocza ński (red.) „ Migracje: dzieje, typologia, definicje”, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2006 3. B. Iwaniuk „Praca magisterska – dzieje Szkoły Podstawowej w Sabniach w latach 1945-1999”, Siedlce 2000 4. Z. Kawczy ńska-Butrym „Migracje-wybrane zagadnienia”, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2009 5. M. Okólski „Podstawowe poj ęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie”, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004 6. K. Olechnicki, P. Zał ęcki „Słownik Socjologiczny”; Wyd. II, Wydawnictwo Graffiti BC, Toru ń 1998 7. Wydruki statystyczne mieszka ńców gminy Sabnie w latach 1990-2010, Urz ąd Gminy w Sabniach 8. Urz ąd Statystyczny w Warszawie „Ludno ść , ruch naturalny i migracje w województwie mazowieckim w 2000 r.”, Warszawa 2001

Internet: www.sabnie.pl www.wikipedia.pl