11 Marca 2016 R

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Kadencja VIII

Sprawozdanie Stenograficzne z 13. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

w dniu 11 marca 2016 r. (trzeci dzień obrad)

Warszawa 2016

SPIS TREŚCI

13. posiedzenie Sejmu (Obrady w dniu 11 marca 2016 r.)

Wznowienie posiedzenia Poseł Sprawozdawca Wiesław Janczyk . . . . .204 Komunikaty Głosowanie Sekretarz Poseł Daniel Milewski ...... 201 Marszałek ...... 205 Zmiana porządku dziennego Punkt 9. porządku dziennego: Sprawozda- Marszałek ...... 201 nie Komisji Finansów Publicznych oraz Punkt 7. porządku dziennego: Sprawozda- Komisji Spraw Zagranicznych nie Komisji Kultury i Środków Przeka- o rządowym projekcie ustawy o ratyfi- zu o poselskim projekcie uchwały kacji Umowy o utworzeniu Azjatyckie- w sprawie uczczenia pamięci Jam go Banku Inwestycji Infrastruktural- Saheba Digvijay Sinhji (cd.) nych, sporządzonej w Pekinie dnia Głosowanie 29 czerwca 2015 r. (cd.) Marszałek ...... 201 Głosowanie Sprawy formalne Marszałek ...... 205 Poseł Krzysztof Brejza ...... 201 Punkt 13. porządku dziennego: Sprawo- Poseł Jerzy Meysztowicz ...... 202 zdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządo- Punkt 6. porządku dziennego: Sprawo- wym projekcie ustawy o zmianie ustawy zdanie Komisji Kultury i Środków Kodeks postępowania karnego oraz Przekazu o poselskim projekcie niektórych innych ustaw (cd.) uchwały w sprawie uczczenia setnej Poseł Sprawozdawca Andrzej Matusiewicz . . 205 rocznicy urodzin Marii Mireckiej-Loryś Głosowanie – niezłomnej bohaterki niepodległego Marszałek ...... 206 państwa polskiego (cd.) Poseł Mirosław Pampuch ...... 206 Poseł Robert Winnicki ...... 202 Poseł Arkadiusz Myrcha ...... 206 Marszałek ...... 203 Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny Punkt 3. porządku dziennego: Sprawozda- Zbigniew Ziobro ...... 206 nie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Poseł Arkadiusz Myrcha ...... 207 o rządowym projekcie ustawy o zmia- Poseł Witold Zembaczyński ...... 207 nie ustawy o systemie identyfikacji Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny i rejestracji zwierząt (cd.) Zbigniew Ziobro ...... 208 Głosowanie Poseł Zbigniew Gryglas ...... 209 Marszałek ...... 203 Poseł Mirosław Suchoń ...... 209 Punkt 4. porządku dziennego: Sprawo- Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny zdanie Komisji Ochrony Środowiska, Zbigniew Ziobro ...... 209 Zasobów Naturalnych i Leśnictwa Poseł Mirosław Pampuch ...... 211 o poselskim projekcie ustawy o zmianie Poseł Arkadiusz Myrcha ...... 211 ustawy o lasach oraz ustawy o ochronie Poseł Krzysztof Paszyk ...... 211 przyrody (cd.) Poseł Jerzy Jachnik ...... 212 Poseł Sprawozdawca Wojciech Skurkiewicz . 203 Poseł Paweł Lisiecki ...... 212 Głosowanie Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny Marszałek ...... 203 Zbigniew Ziobro ...... 212 Poseł Krystyna Sibińska ...... 204 Punkt 14. porządku dziennego: Sprawo- Minister Środowiska Jan Szyszko ...... 204 zdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządo- Punkt 5. porządku dziennego: Sprawozda- wym projekcie ustawy o zmianie ustawy nie Komisji Finansów Publicznych Kodeks karny oraz ustawy Kodeks o poselskim projekcie ustawy o zmianie karny wykonawczy (cd.) ustawy o Bankowym Funduszu Gwa- Głosowanie rancyjnym (cd.) Marszałek ...... 213 Punkt 15. porządku dziennego: Pierwsze „Sprawozdanie o stanie ochrony języ- czytanie rządowego projektu ustawy ka polskiego za lata 2012–2013” wraz o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomo- ze stanowiskiem Komisji Kultury ści Zasobu Własności Rolnej Skarbu i Środków Przekazu Państwa oraz o zmianie niektórych Sekretarz Rady Języka Polskiego przy ustaw (cd.) Prezydium PAN Katarzyna Kłosińska . . . . .222 Poseł Dorota Niedziela ...... 213 Poseł Jacek Świat ...... 225 Poseł Mirosław Maliszewski ...... 214 Poseł Joanna Lichocka ...... 225 Poseł Paulina Hennig-Kloska ...... 214 Poseł Iwona Śledzińska-Katarasińska . . . . . 227 Poseł Robert Winnicki ...... 214 Poseł Józef Brynkus ...... 228 Poseł Jan Krzysztof Ardanowski ...... 214 Poseł Ireneusz Zyska ...... 229 Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa Poseł Grzegorz Furgo ...... 230 i Rozwoju Wsi Zbigniew Babalski ...... 215 Poseł Krzysztof Mieszkowski ...... 231 Poseł Zbigniew Ajchler ...... 216 Poseł Paweł Skutecki ...... 232 Poseł Dorota Niedziela ...... 216 Poseł Elżbieta Borowska ...... 232 Poseł Mirosław Maliszewski ...... 216 Poseł Jerzy Gosiewski ...... 232 Poseł Paulina Hennig-Kloska ...... 217 Wiceprezes Rady Ministrów Poseł Michał Jach ...... 217 Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa Piotr Gliński ...... 233 i Rozwoju Wsi Zbigniew Babalski ...... 217 Poseł Krzysztof Mieszkowski ...... 234 Poseł Władysław Kosiniak-Kamysz ...... 218 Wiceprezes Rady Ministrów Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Rozwoju Wsi Zbigniew Babalski ...... 219 Piotr Gliński ...... 234 Poseł Robert Telus ...... 219 Sekretarz Rady Języka Polskiego Głosowanie przy Prezydium PAN Katarzyna Kłosińska . . .234 Marszałek ...... 219 Poseł Jacek Świat ...... 236 Punkt 18. porządku dziennego: Sprawo- Punkt 20. porządku dziennego: Pierwsze zdanie Komisji Administracji i Spraw czytanie rządowego projektu ustawy Wewnętrznych oraz Komisji Gospo- o zmianie ustawy o publicznej służbie darki i Rozwoju o rządowym projekcie krwi oraz niektórych innych ustaw ustawy o bezpieczeństwie obrotu pre- Minister Zdrowia Konstanty Radziwiłł . . . . 236 kursorami materiałów wybuchowych Poseł Joanna Kopcińska ...... 238 – trzecie czytanie Poseł Sprawozdawca Mirosław Suchoń . . . . 220 Poseł Elżbieta Gelert ...... 239 Poseł Bartosz Józwiak ...... 220 Poseł Małgorzata Zwiercan ...... 240 Poseł Władysław Kosiniak-Kamysz ...... 220 Poseł Mirosław Suchoń ...... 240 Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju Poseł Kazimierz Kotowski ...... 241 Jadwiga Emilewicz ...... 221 Minister Zdrowia Konstanty Radziwiłł . . . . 242 Poseł Bartosz Józwiak ...... 221 Oświadczenia Głosowanie Poseł Bożena Kamińska ...... 244 Marszałek ...... 221 Poseł Barbara Dziuk ...... 244 Punkt 23. porządku dziennego: Zmiany Poseł Teresa Hałas ...... 245 w składach osobowych komisji sejmo- Poseł Paweł Lisiecki ...... 245 wych Poseł Adam Andruszkiewicz ...... 246 Głosowanie Poseł Ewa Szymańska ...... 247 Marszałek ...... 222 Zamknięcie posiedzenia Załącznik – Teksty wystąpień niewygłoszonych (Przerwa w posiedzeniu) Poseł Urszula Pasławska ...... 249 Wznowienie obrad Poseł Waldemar Andzel ...... 249 Punkt 19. porządku dziennego: Przedsta- Poseł Zbigniew Chmielowiec ...... 250 wione przez Radę Języka Polskiego Porządek dzienny trzenie tego wniosku. ( wniosku. trzenie tego rozpa obejmujący punkt o dziennego porządku niu uzupełnie o decyzję KonwentuSeniorów, podjąłem komisji sejmowych. osobowych wskładach zmian projektu ustawy. tego czytanie obejmujący trzecie punkt o dziennego porządku niu uzupełnie o decyzję KonwentuSeniorów, podjąłem wybuchowych. materiałów prekursorami obrotu stwie bezpieczeń o ustawy projekcie rządowym o zdanie Dziękuję. 12. –ogodz. Prorodzinnej Kultury i Polityki rzecz na Zespołu lamentarnego zakończeniu głosowań. po godziny siedzenie Komisji do Spraw Służb Specjalnych – pół nikatów. Milewski. Daniel poseł ( Milewskiego. oraz Daniela Babiarza Piotra Łukasza sali Dolniak iMałgorzata Kidawa-Błońska Barbara wicemarszałkowie oraz Kuchciński Marek Dzwonek W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii opinii jednolitej uzyskaniu po tym, z związku W 317. nr Wniosek druk to ( Prezydium Sejmu przedłożyło wniosek w sprawie opinii jednolitej uzyskaniu po tym, z związku W 237-A. nr Sprawozdanie druk to komisje Właściwe przedłożyły dodatkowe sprawo Marszałek: Par posiedzenie się odbędzie dzisiejszym dniu W Informuję, że w dniu dzisiejszym odbędzie się po PosełSekretarz Daniel Milewski: Proszę pana posła sekretarza o komuodczytanie pan będzie prowadzić mówców listę i Protokół Na dzisiejszychsekretarzy obrad powołuję posłów Proszę państwa posłów o zajęcie miejsc. ( Wznawiam posiedzenie. Marszałek: ( ) Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu marszałek przewodniczą posiedzeniu Na ) Dzwonek Gwar sali na ) ( Wznowienie posiedzenia ogodz. 9min 03 ) ) Gwar na ------heba Sinhji. Digvijay Sa Jam pamięci uczczenia sprawie w uchwały projekcie poselskim o Przekazu Środków i tury Kul Komisji Sprawozdanie dziennego: rządku Polsce ( AjayJego Bisaria. Ekscelencja pan w Indii Republiki pełnomocny i zwyczajny że naszym obradom przysłuchuje się ambasador nad łek zrezygnował z tego obowiązku. Na podstawie podstawie przepisu? Na jakiego obowiązku. marsza tego pan z zrezygnował dlaczego łek Seniorów, Konwentu członków poinformowanie o Prosimy Konstytucyjnym. nałem Trybu przed sprawie w reprezentanta – obowiązek podkreślam: – posłówspośród wyznaczenia wiązek obo ma marszałek pan Sejmu regulaminu 121 art. końcu będzie też wniosek do pani. Otóż na podstawie ( sprawie. następującej w Seniorów Konwentu zwołanie i rwę przeo marszałka pana dosię zwracam 1 pkt 3 ust. 184 art. podstawie na Obywatelska Platforma nego watelska. posłowie. się panowie zgłosili ( jednogłośnie. podjęliśmy Maharadży przycisk. inacisnąć rękę podnieść zechce projektułości uchwały 255, w nr brzmieniu z druku 255. nr druku z Komisja wnosi o uchwalenie projektu uchwały projektu uchwalenie o wnosi Komisja po 7. punktu rozpatrzenia do Powracamy ambasadora. pana serdecznie Witam informuję, przyjemnością Z Państwo! Szanowni ( braw, tych premier, na Pani bo posłuchać proszę ( Parlamentar Klubu imieniu W Marszałku! Panie Poseł Brejza: Krzysztof Brejza, Pan Krzysztof poseł klub Platforma Oby ( formalnymi wnioskami z że informuję, Teraz posłom. państwu Dziękuję bardzo Dobrego pamięci uczczenia sprawie w Uchwałę posłów. posłów. 423 423 Głosowało głosowało Za się wstrzymał? Kto przeciw? jest Kto ca w przyjęciem za jest posłów panów i pań z Kto Przystępujemy do głosowania. Głos zsali Głos zsali Głos Poseł Krystyna Pawłowicz Oklaski : Brawo!) : Oprzerwę!) ) ) : Bo nie było rozprawy. było nie Bo : Oklaski Oklaski ) ) ) ------

Spis treści 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 202 Sprawy formalne. Punkt 6. porządku dziennego – głosowanie

Poseł Krzysztof Brejza i są ostateczne oraz podlegają niezwłocznemu ogło- szeniu w organie urzędowym. Jednocześnie konsty- Dlaczego nie wyznaczył pan przedstawiciela w spra- tucja stanowi, że ocena Trybunału Konstytucyjnego wie kluczowej dla konstytucyjnego porządku prawa wchodzi w życie (Dzwonek) z dniem ogłoszenia, co (Oklaski), w sprawie, w której minister Prawa i Spra- powoduje skutki prawne wynikające z orzeczenia. wiedliwości wnosił o odroczenie, w sprawie, w której Proces ogłaszania orzeczenia Trybunału Konstytu- wybrani przez PiS sędziowie w togach brali udział cyjnego został więc precyzyjnie i jednoznacznie okre- w orzekaniu? ślony przez ustawodawcę. Wreszcie duży apel do pani premier: proszę zrea- Tymczasem pani premier Beata Szydło, pełniąc lizować obowiązek konstytucyjny i obowiązek usta- funkcję tego organu, który zgodnie z ustawą z dnia wowy. Proszę opublikować niezwłocznie wyrok Try- 20 lipca 2000 r. (Dzwonek) o ogłaszaniu aktów nor- bunału Konstytucyjnego. (Poruszenie na sali, oklaski) matywnych je ogłasza, nie dokonała tego aktu. Pani (Głosy z sali: Opublikuj! Opublikuj!) premier, naprawdę bardzo prosimy o wykonywanie (Część posłów Klubu Parlamentarnego Platforma Oby- konstytucyjnych obowiązków. watelska podnosi kartki z napisem „#RządziePublikuj” (Poseł Krystyna Pawłowicz: Wyroku nie było.) i uderza w pulpity) Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Marszałek: Marszałek: Proszę bardzo. Dziękuję. (Dzwonek) Wysoki Sejmie, proszę panów posłów, żeby jednak Głos ma poseł Jerzy Meysztowicz, klub Nowoczesna. zgodnie z regulaminem zgłaszali wnioski formalne. Proszę, panie pośle. (Gwar na sali) Powracamy do rozpatrzenia punktu 6. po- Czy chce pan zabrać głos, panie pośle? rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Kul- Proszę bardzo. tury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie uczczenia setnej rocznicy

Spis treści urodzin Marii Mireckiej-Loryś – niezłomnej bo- Poseł Jerzy Meysztowicz: haterki niepodległego państwa polskiego. Komisja wnosi o przyjęcie projektu uchwały z dru- Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoka Izbo! Na ku nr 254. podstawie art. 184 regulaminu Sejmu zwracam się Pan poseł Robert Winnicki zgłasza się z pytaniem z prośbą o włączenie do porządku obrad punktu dotyczącym tego punktu. w sprawie rezolucji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Czas – 1 minuta. w sprawie ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytu- cyjnego z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie zgodności Poseł Robert Winnicki: z konstytucją ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam taką proś- Chciałem zwrócić uwagę, że dzisiaj nie było posie- bę. Czy można by było odczytać projekt tej uchwały, dzenia Konwentu Seniorów. Chcieliśmy wprowadzić dlatego że jest to specjalna okazja, gdy Sejm Rzeczy- ten punkt podczas Konwentu Seniorów, ale to się nie pospolitej po raz pierwszy… udało. W związku z tym chciałbym powiedzieć, że publikacja wyroku jest czynnością o charakterze czysto technicznym. Konstytucja w art. 190 ust. 2 wy- Marszałek: raźnie nakazuje, pani premier, niezwłoczną publika- cję wyroku. Organ zobowiązany jest do publikacji, Proszę bardzo, panie pośle. Tylko prosiłbym o ogra- nie jest w żaden sposób uprawniony do blokowania, niczenie się do odczytania projektu uchwały. wstrzymywania, oceniania przydatności wyroku. (Zebrani wstają) Powtarzam: orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu. Rezolucja miała określić, że Sejm Rzeczypospoli- Poseł Robert Winnicki: tej Polskiej wzywa prezesa Rady Ministrów do nie- zwłocznego ogłoszenia w Dzienniku Ustaw Rzeczy- „Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w spra- pospolitej Polskiej wyroku Trybunału Konstytucyj- wie uczczenia setnej rocznicy urodzin Marii Mire- nego z 9 marca w sprawie zgodności z konstytucją ckiej-Loryś – niezłomnej bohaterki niepodległego ustawy z 22 grudnia o zmianie ustawy o Trybunale państwa polskiego Konstytucyjnym, wydanego w sprawie K 47/15. 7 lutego 1916 roku w Ulanowie nad Sanem w po- Zgodnie z art. 190 konstytucji orzeczenia Trybu- wiecie Nisko przyszła na świat córka Dominika i Pau- nału Konstytucyjnego w sprawie zgodności ustaw liny ze Ścisłowskich, Maria. Od 1937 roku studentka z konstytucją mają moc powszechnie obowiązującą wydziału prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Punkty 6., 3. i 4. porządku dziennego – głosowanie 203

Poseł Robert Winnicki Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Lwowie, na którym wstąpiła w szeregi Związku Aka- Powracamy do rozpatrzenia punktu 4. po- demickiego Młodzież Wszechpolska. W czasie II Woj- rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ochro- ny Światowej brała udział w narodowej konspiracji. ny Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśni- Zajmowała stanowiska komendantki Narodowej Or- ctwa o poselskim projekcie ustawy o zmianie ganizacji Wojskowej Kobiet oraz kierowniczki sekcji ustawy o lasach oraz ustawy o ochronie przyrody. kobiecej Zarządu Okręgu Rzeszowskiego Stronni- Dodatkowe sprawozdanie komisji to druk nr 296-A. ctwa Narodowego. Po połączeniu Narodowej Organi- Przystępujemy do trzeciego czytania. zacji Wojskowej z Armią Krajową została awansowa- W tej chwili proszę o zabranie głosu pana posła na do stopnia kapitana. Pełniła obowiązki komen- Wojciecha Skurkiewicza i przedstawienie dodatkowe- dantki głównej Narodowego Zjednoczenia Wojskowe- go sprawozdania komisji. go Kobiet oraz komendantki Wojskowej Służby Ko- Nie ma pana posła. biet w Podokręgu AK Rzeszów. (Głos z sali: Jest, jest!) Została aresztowana w Nisku przez władze komu- Nie widzę. nistyczne. Objęta amnestią i zwolniona 1 września Gdzie pan jest? 1945 roku. Zagrożona represjami opuściła Polskę, podając się za obywatelkę Luksemburga. Dotarła do II Korpusu generała Władysława Andersa pod Anko- Poseł Sprawozdawca ną. W 1952 roku wyemigrowała za ocean. W Chicago Wojciech Skurkiewicz: była aktywną działaczką organizacji polonijnych. Zajmowała kierownicze stanowiska w Związku Polek Panie Marszałku! Pani Premier! Szanowni Pań- w Ameryce oraz w Kongresie Polonii Amerykańskiej. stwo! Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Natu- Jest inicjatorką wielu akcji pomocy Polakom na ralnych i Leśnictwa podczas swojego posiedzenia Wschodzie na terenach II Rzeczypospolitej. Akcje odrzuciła wszystkie poprawki zgłoszone podczas dru- wspierania Polaków na Kresach prowadzi po dziś giego czytania i rekomenduje Wysokiej Izbie przyję- dzień, jeżdżąc cyklicznie do Lwowa i innych miejsco- cie tej nowelizacji ustawy o lasach bez poprawek. Spis treści wości dawnej Rzeczpospolitej. Znana ze swojej ser- Dziękuję bardzo. (Oklaski) deczności i aktywności. W setną rocznicę urodzin Sejm Rzeczypospolitej Polskiej pragnie wyrazić uznanie i podziękować nie- Marszałek: zwykłej patriotce, pani Marii Mireckiej-Loryś, za ogromny wkład w walkę o niepodległość ojczyzny Tak, oczywiście, ale nie tyle odrzuciła, co nega- i nieustanną troskę o Polaków na całym świecie”. tywnie zaopiniowała, bo to Sejm może odrzucić. Dziękuję. (Oklaski) Dziękuję panu posłowi. Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy z dru- Marszałek: ku nr 296. W dodatkowym sprawozdaniu, jak państwo sły- Rozumiem, że Sejm przyjął uchwałę przez akla- szeli, przedstawia również poprawki, nad którymi mację. głosować będziemy w pierwszej kolejności. (Głos z sali: Tak.) Poprawki 1. i 2. zgłoszone zostały do art. 1 pro- Głosów sprzeciwu nie słyszę. jektu ustawy nowelizującej zawierającego zmiany do Powracamy do rozpatrzenia punktu 3. po- ustawy o lasach. rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rol- W 1. poprawce do art. 58 ust. 2 pkt 5a wniosko- nictwa i Rozwoju Wsi o rządowym projekcie dawcy proponują, aby środki funduszu leśnego mogły ustawy o zmianie ustawy o systemie identyfika- być przeznaczone również na ochronę przyrody w eko- cji i rejestracji zwierząt. systemach parków narodowych. Przystępujemy do trzeciego czytania. Z poprawką tą łączy się poprawka 2. Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy z dru- Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. ku nr 259. Komisja wnosi o ich odrzucenie. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem popra- łości projektu ustawy w brzmieniu z druku nr 259, wek 1. i 2., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Głosowało 446 posłów. Za głosowało 64 posłów, Głosowało 443 posłów. Za głosowało 424, przeciw przeciw – 380, wstrzymało się 2 posłów. – 14, 5 posłów się wstrzymało. Stwierdzam, że Sejm poprawki odrzucił. 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 204 Punkty 4. i 5. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek narodowym, a więc z UNESCO, jak również z Komi- sją Europejską, na temat: Puszcza Białowieska – mity, W 3. poprawce wnioskodawcy proponują utrzy- fakty i przyszłość. Ci, co nie przyjdą na tę konferen- mać dotychczasowe brzmienie art. 96 ustawy o ochro- cję, zostaną poinformowani o jej rezultatach w przy- nie przyrody. szłości. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Z poprawką tą łączy się poprawka nr 4. Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. Komisja wnosi o ich odrzucenie. Marszałek: Z pytaniem zgłasza się pani poseł Krystyna Si- bińska, klub Platforma Obywatelska. Proszę bardzo. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem po- Poseł Krystyna Sibińska: prawek 3. i 4., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Panie Marszałku! Pani Premier! Puszcza Biało- Kto jest przeciw? wieska jest naszym dobrem narodowym, jest naszym Kto się wstrzymał? dziedzictwem, jest unikatem na skalę światową. Jest Głosowało 446 posłów. Za głosowało 200 posłów, też wpisana na listę dziedzictwa UNESCO. Ostatnio przeciw – 245, wstrzymał się 1 poseł. słyszymy coraz częściej o zamiarach dodatkowego Stwierdzam, że Sejm poprawki odrzucił. wyrębu w Puszczy Białowieskiej. Państwowa Rada Przystępujemy do głosowania nad całością pro- Ochrony Przyrody wydała miażdżącą, negatywną jektu ustawy. opinię co do tych planów. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- Moje pytanie do pana ministra Szyszki. Czy za- łości projektu ustawy w brzmieniu z druku nr 296, nim pan wytnie Puszczę Białowieską, zamierza pan zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. wyciąć tych niepokornych członków Państwowej Rady Kto jest przeciw? Ochrony Przyrody, żeby nie wydawali negatywnych Kto się wstrzymał? opinii? Czy taki jest prawdziwy zamiar tej popraw- Głosowało 448 posłów. Za głosowało 233, przeciw Spis treści ki wrzuconej do poselskiego projektu ustawy o zmia- – 154, wstrzymało się 61 posłów. nie ustawy o lasach i ustawy o ochronie przyrody? Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie (Oklaski) ustawy o lasach oraz ustawy o ochronie przyrody. Powracamy do rozpatrzenia punktu 5. po- Marszałek: rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Fi- nansów Publicznych o poselskim projekcie usta- Dziękuję. wy o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Co prawda nie rozumiem, co to znaczy: wyciąć Gwarancyjnym. członków Państwowej Rady Ochrony Przyrody... (We- Dodatkowe sprawozdanie komisji to druk nr 282-A. sołość na sali, oklaski) Przystępujemy do trzeciego czytania. (Poseł Sławomir Neumann: Szyszko wytłumaczy.) Proszę pana posła Wiesława Janczyka o przedsta- ...ale może pan minister Jan Szyszko odpowie. wienie dodatkowego sprawozdania komisji. Proszę bardzo. Poseł Sprawozdawca Wiesław Janczyk: Minister Środowiska Jan Szyszko: Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pani Premier! Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcia- Komisja Finansów Publicznych rozpatrzyła popraw- łem powiedzieć, że nikt nie planuje wycinać Puszczy ki zgłoszone w czasie drugiego czytania. Wszystkie Białowieskiej. opiniuje pozytywnie, tak samo pozytywnie opiniuje (Poseł Krystyna Pawłowicz: Właśnie. Tak jest.) głosowanie nad całością projektu ustawy. Dziękuję Puszcza Białowieska jest wielkim dziedzictwem bardzo. (Oklaski) kulturowo-przyrodniczym Polski, miejscowej ludno- ści i polskiego leśnictwa. Jest to rzeczywiście unikat na skalę światową, podziwiany przez cały świat. Mo- Marszałek: żemy powiedzieć, że skoro coś takiego mamy w tym miejscu Europy, to znaczy, że inne państwa dawno Dziękuję bardzo. już to zniszczyły, a więc możemy się tym rzeczywiście Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy z dru- szczycić. (Oklaski) ku nr 282. Chcę państwu również powiedzieć, każdy z po- W dodatkowym sprawozdaniu przedstawia po- słów dostał zaproszenie, że jutro rozpoczyna się spe- prawki, nad którymi głosować będziemy w pierwszej cjalna konferencja organizowana w układzie między- kolejności. 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Punkty 5., 9. i 13. porządku dziennego – głosowanie 205

Marszałek Powracamy do rozpatrzenia punktu 9. po- rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Fi- W 1. poprawce do art. 13 ust. 1a wnioskodawcy nansów Publicznych oraz Komisji Spraw Zagra- proponują, aby podstawę naliczania opłaty za dany nicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfi- kwartał obliczać według zasad określonych w tym kacji Umowy o utworzeniu Azjatyckiego Banku przepisie na koniec kwartału bezpośrednio poprze- Inwestycji Infrastrukturalnych, sporządzonej dzającego kwartał, którego opłata dotyczy. w Pekinie dnia 29 czerwca 2015 r. Z tą poprawką łączy się poprawka 3. Przystępujemy do trzeciego czytania. Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. Komisje wnoszą o uchwalenie projektu ustawy Komisja wnosi o ich przyjęcie. z druku nr 246. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- poprawek 1. i 3., zechce podnieść rękę i nacisnąć łości projektu ustawy w brzmieniu z druku nr 246, przycisk. zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Głosowało 444 posłów. Za głosowało 443 posłów, Głosowało 447 posłów, wszyscy za. 1 poseł głosował przeciw, nikt się nie wstrzymał. Informuję, że Sejm jednogłośnie uchwalił ustawę Stwierdzam, że Sejm poprawki przyjął. o ratyfikacji Umowy o utworzeniu Azjatyckiego Ban- W 2. poprawce do art. 13 ust. 1b wnioskodawcy ku Inwestycji Infrastrukturalnych, sporządzonej proponują zmianę zakresu podmiotowego obowiąza- w Pekinie dnia 29 czerwca 2015 r. nych do wnoszenia opłaty za dany kwartał, o której Powracamy do rozpatrzenia punktu 13. po- mowa w ust. 1 tego artykułu. rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nad- Z tą poprawką łączą się poprawki 4. i 6. zwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmia- Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. nie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz Komisja wnosi o ich przyjęcie. niektórych innych ustaw. Przystępujemy do głosowania. Dodatkowe sprawozdanie komisji to druk nr 276-A.

Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem Przystępujemy do trzeciego czytania. Spis treści poprawek 2., 4. i 6., zechce podnieść rękę i nacisnąć Proszę pana posła Andrzeja Matusiewicza o przed- przycisk. stawienie dodatkowego sprawozdania komisji. Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Głosowało 447 posłów. Za głosowało 447 posłów. Poseł Sprawozdawca A więc Sejm poprawki przyjął jednogłośnie. Andrzej Matusiewicz: W 5. poprawce do art. 38r ust. 5 wnioskodawcy proponują, aby minister właściwy do spraw instytu- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Premier! cji finansowych mógł podwyższyć wysokość stawki Przedstawiam dodatkowe sprawozdanie Komisji Nad- opłaty za dany kwartał, o której mowa w art. 13c zwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach o rządo- ust. 1 tej ustawy, nie więcej jednak niż do wysokości wym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks 0,15%. postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Komisja na wczorajszym posiedzeniu rozpatrzyła Przystępujemy do głosowania. 40 poprawek. Komisja rekomenduje Wysokiej Izbie Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 5. przyjęcie poprawek 20., 34., 35. i 40., odrzucenie poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. wszystkich pozostałych i przyjęcie ustawy w całości. Kto jest przeciw? Dziękuję bardzo. Kto się wstrzymał? Głosowało 448 posłów. Za głosowało 422 posłów, przeciw – 26, nikt się nie wstrzymał. Marszałek: Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. Przystępujemy do głosowania nad całością pro- Dziękuję panu posłowi. jektu ustawy. Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- z druku nr 276 i przedstawia, jak powiedział pan łości projektu ustawy w brzmieniu z druku nr 282, poseł sprawozdawca, w dodatkowym sprawozdaniu wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę poprawki, nad którymi głosować będziemy w pierw- i nacisnąć przycisk. szej kolejności. Kto jest przeciw? Poprawki od 1. do 29. zgłoszone zostały do art. 1 Kto się wstrzymał? projektu ustawy nowelizującej zawierającego zmiany Głosowało 446 posłów, wszyscy za. do ustawy Kodeks postępowania karnego. Sejm jednogłośnie uchwalił ustawę o zmianie W 1. poprawce wnioskodawcy proponują m.in., ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. aby skreślić art. 330 i art. 465. 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 206 Punkt 13. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek o niskich zarobkach ma prawo do wystąpienia o obroń- cę z urzędu. Kodeks wyraźnie posługuje się pojęciem, Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. że prawo to przysługuje podejrzanemu. Po zmianach Przystępujemy do głosowania. proponowanych przez Prawo i Sprawiedliwość obroń- Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 1. po- ca będzie przysługiwać tylko oskarżonemu, czyli już prawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. po sformułowaniu aktu oskarżenia. Kto jest przeciw? Panie ministrze, proszę odpowiedzieć: Dlaczego Kto się wstrzymał? ograniczacie Polakom prawo nie tylko do obrony, ale Głosowało 447 posłów. Za głosowało 42 posłów, także do rzetelnego procesu? Dziękuję bardzo. (Oklaski) przeciw – 246, wstrzymało się 159 posłów. Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. W 2. poprawce wnioskodawcy proponują, aby nie Marszałek: skreślać art. 80a. Z poprawką tą łączą się poprawki 3., 6., 12., 15., Proszę bardzo. 18., 19., 22., 23. i 36. Odpowiedzi udzieli minister sprawiedliwości pan Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. Zbigniew Ziobro. Komisja wnosi o odrzucenie tych poprawek. (Głosy z sali: Buuu...) Z pytaniami zgłosili się panowie posłowie. Pan poseł Mirosław Pampuch, klub Nowoczesna. Minister Sprawiedliwości Czas – 1 minuta. Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro: Poseł Mirosław Pampuch: Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Otóż, panie pośle, Szanowny Panie Marszałku! Pani Premier! Wy- uprzejmie bym prosił, aby zechciał pan dokładnie za- soka Izbo! Czy rząd nie uważa, że uchylenie art. 80a poznać się z treścią obowiązujących przepisów i tych, Kodeksu postępowania karnego stanowi naruszenie które proponujemy, bo warto kierować pytania, któ- konstytucyjnego prawa do obrony oraz naruszenie re nie obnażają elementarnej niewiedzy. Spis treści prawa oskarżonego do rzetelnego procesu? Artykuł (Poseł Ewa Kopacz: Wszystkowiedzący…) ten bowiem stanowi dla oskarżonego gwarancję rze- Mianowicie na etapie postępowania przygotowaw- czywistego i realnego dostępu do obrońcy, który Eu- czego rozwiązania, jakie dziś obowiązują, a są wpro- ropejski Trybunał Praw Człowieka uznaje za podsta- wadzone przez koalicję PO–PSL, nie dają prawa do wową przesłankę rzetelnego procesu. Ponadto prze- składania wniosku o obrońcę przyznanego przez sąd pis ten stanowi realizację konstytucyjnego prawa do czy prokuratora, bo to musiał być prokurator na pew- obrony wynikającego z art. 42 ust. 2 konstytucji. nym etapie postępowania przygotowawczego – takie Dodatkowo należy wskazać, że Polska zobowiązała prawo przysługuje tylko na etapie postępowania są- się do implementacji przepisów dyrektywy Parlamen- dowego. Natomiast teraz jest i będzie prawo, na za- tu Europejskiego i Rady Europy w sprawie dostępu sadzie prawa ubogich, aby osoby, których nie stać na do adwokata w postępowaniu karnym. adwokata, mogły wystąpić o przyznanie obrońcy Te przepisy tejże dyrektywy mają być wdrożone również na etapie postępowania przygotowawczego, do naszego systemu prawnego do 27 listopada 2016 r. oraz przewidywane zmiany zakładają, i tutaj nie bę- Stąd też ta poprawka (Dzwonek) jest w pełni zasadna. dzie żadnej rewolucji, że w przypadku gdy sąd każ- Dziękuję bardzo. (Oklaski) dorazowo uzna, że osoba nie radzi sobie z okolicznoś- ciami procesu, nie jest w stanie skutecznie się bronić, to wówczas z urzędu jest zobowiązany przyznać ta- Marszałek: kiej osobie obrońcę. Pamiętajmy też, że zmieniamy co do zasady filozo- Proszę. fię postępowania karnego i rolę sądu w sprawie. A więc W tej chwili proszę pana posła Arkadiusza Myr- na etapie sądu dziś, kiedy mamy kontradyktoryjny chę z klubu Platforma Obywatelska. system, sąd nie jest zobowiązany do dążenia do prawdy, nie jest zobowiązany do inicjatywy dowodowej. (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest!) Poseł Arkadiusz Myrcha: Natomiast ta zmiana, którą wprowadzamy, daje dużo większe gwarancje również oskarżonemu, po- Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! nieważ zobowiązuje sąd, aby dociekał on wszystkich Art. 80a, który rząd proponuje wykreślić, dotyczy okoliczności – wszystkie te okoliczności, które będą niezwykle istotnej instytucji dla obywateli, a miano- przemawiać również przeciwko oskarżonemu, muszą wicie obrońcy na żądanie. Zmiana ta koreluje z no- być przez sąd wnikliwie badane, bo jest on zobowią- wym brzmieniem art. 78 Kodeksu postępowania zany właśnie do dążenia do ustalenia prawdy mate- karnego, który stanowi w obecnym kształcie, że na rialnej, a nie tylko prawdy sądowej, prawdy formalnej. etapie postępowania przygotowawczego każda osoba Dziękuję. (Oklaski) 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Punkt 13. porządku dziennego – głosowanie 207

Marszałek: w omawianym niedawno zakresie, bo dla pana podej- rzany jednocześnie równa się oskarżony. (Oklaski) Dziękuję bardzo. Wysoka Izbo! Rząd proponuje zalegalizować do- Przystępujemy do głosowania. puszczenie dowodu zdobytego w określonych okolicz- Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem po- nościach w drodze przestępstwa. W obecnie obowią- prawek 2., 3., 6., 12., 15., 18., 19., 22., 23. i 36., zechce zującym kodeksie jest to całkowicie niedopuszczalne. podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Smutne doświadczenia z lat 2005–2007 pokazały, że Kto jest przeciw? taki niezbędnik jest konieczny. Jednak pan prezes Kto się wstrzymał? ponownie powierzył prokuraturę superministrowi Głosowało 447 posłów. Za głosowało 181 posłów, Zbigniewowi Ziobrze, a służby specjalne – ułaskawio- przeciw – 261, 5 wstrzymało się od głosu. nemu Mariuszowi Kamińskiemu. Niedawno Prawo Stwierdzam, że Sejm poprawki odrzucił. i Sprawiedliwość przyjęło niezwykle groźne ustawy: W 4. poprawce do art. 90, 95 § 1, 171 § 2 oraz 370 Prawo o prokuraturze i ustawę inwigilacyjną. Ten § 1 wnioskodawcy proponują zmiany dotyczące m.in. przepis, dopuszczający dowody zdobyte w drodze jawności posiedzeń oraz aby skreślić art. 91, 95b oraz przestępstwa, jest uzupełnieniem tych niebezpiecz- § 1 i 2 w art. 96. nych ustaw. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Panie ministrze, proszę odpowiedzieć: Dlaczego Przystępujemy do głosowania. wprowadzacie wytrych (Dzwonek) dla nielegalnych Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 4. po- działań służb i prokuratury? Dziękuję. (Oklaski) prawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Marszałek: Głosowało 447 posłów. Za głosowało 42 posłów, przeciw – 243, wstrzymało się 162 posłów. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 8. po- W 5. poprawce do art. 147 oraz art. 358 wniosko- prawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. dawcy proponują zmiany dotyczące utrwalania czyn- Kto jest przeciw? ności procesowych za pomocą urządzeń audiowizu- Kto się wstrzymał? Spis treści alnych. Głosowało 446 posłów. Za głosowało 181 posłów, Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. przeciw – 261, wstrzymało się 4 posłów. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 5. po- W 9. poprawce wnioskodawcy proponują, aby nie prawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. dodawać art. 168b. Kto jest przeciw? Z poprawką tą łączą się poprawki 11., 30., 37. i 39. Kto wstrzymał? Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. Głosowało 444 posłów. Za głosowało 38 posłów, Komisja wnosi o ich odrzucenie. przeciw – 244, wstrzymało się 162 posłów. Z pytaniem zgłosił się pan poseł Witold Zemba- Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. czyński, klub Nowoczesna. W 7. poprawce wnioskodawcy proponują, aby po- zostawić art. 167 w dotychczasowym brzmieniu. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Poseł Witold Zembaczyński: Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 7. po- Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sza- prawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. nowna Pani Premier! Pani dobra zmiana nigdy nie Kto jest przeciw? śpi i jest zawsze głodna. I tak oto wyhodowała praw- Kto się wstrzymał? dziwego prawnego potworka. I nie mam tu wcale na Głosowało 445 posłów. Za głosowało 178 posłów, myśli pana ministra Zbigniewa Ziobry… przeciw – 263, wstrzymało się 4 posłów. (Poseł Rafał Grupiński: Jak to nie?) Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. …lecz tzw. owoce zatrutego drzewa zawarte W 8. poprawce wnioskodawcy proponują, aby po- w art. 168 niniejszego projektu, według którego bę- zostawić art. 168a w dotychczasowym brzmieniu. dzie można wykorzystać materiał… Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. (Poseł Piotr Kaleta: A ty masz w domu lustro?) Z pytaniem zgłasza się pan poseł Arkadiusz Myr- …z podsłuchu założonego w jednej sprawie do ści- cha, klub Platforma Obywatelska. gania przestępstwa w sprawie, w której nie ma w ogó- le zgody, i dowody z takiego podsłuchu wykorzystać przeciwko osobie nieobjętej podsłuchem. Poseł Arkadiusz Myrcha: (Poseł Jolanta Szczypińska: Co ty gadasz?) Decydowałby o tym prokurator, a nie sąd, jak do Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze tej pory. Tymi przepisami PiS chce zalegalizować Ziobro! Nie dziwię się, że pan nie dostrzega różnicy nadużycia, które ujawniły się w czasie jego poprzed- 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 208 Punkt 13. porządku dziennego – głosowanie

Poseł Witold Zembaczyński Marszałek:

nich rządów, w tym nadużywanie uprawnień do pro- Przystępujemy do głosowania. wokacji policyjnej, i w pełni wykorzystać nielegalne Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem po- dotąd podsłuchy. prawek 9., 11., 30., 37. i 39., zechce podnieść rękę Kolejnym rodzajem nadużycia będzie obchodzenie i nacisnąć przycisk. przepisów przez zakładanie podsłuchów jednej oso- Kto jest przeciw? bie, by podsłuchiwać zupełnie inną, na której podsłu- Kto się wstrzymał? chiwanie nie ma zgody, lub dla wykrycia przestęp- Głosowało 445 posłów. Za głosowało 184, przeciw stwa (Dzwonek) nieuprawniającego do założenia – 261, nikt się nie wstrzymał. Stwierdzam, że Sejm poprawki odrzucił. podsłuchu. Czy rząd zdaje sobie sprawę, że to niweczy W 10. poprawce wnioskodawcy proponują, aby do np. tajemnicę adwokacką? Dziękuję bardzo. (Oklaski) art. 202 dodać § 6. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Marszałek: Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 10. poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Przystępujemy do głosowania. Kto jest przeciw? A, pan minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro. Kto się wstrzymał? Proszę bardzo. Głosowało 445 posłów. Za głosowało 43 posłów, przeciw – 244, wstrzymało się 158 posłów. Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. Minister Sprawiedliwości W 13. poprawce wnioskodawcy proponują, aby Prokurator Generalny pozostawić art. 254 § 2 oraz art. 258 § 2 w dotych- Zbigniew Ziobro: czasowym brzmieniu. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tak jest, rząd Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 13. Prawa i Sprawiedliwości, rząd Zjednoczonej Prawicy Spis treści poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. stawia na obronę zwykłego obywatela przed prze- Kto jest przeciw? stępcami, stawia na rozwiązania, które funkcjonują Kto się wstrzymał? w większości krajów Unii Europejskiej, bo w więk- Głosowało 444 posłów. Za głosowało 175 posłów, szości krajów Unii Europejskiej, wbrew temu, co wy- przeciw – 268, 1 poseł się wstrzymał. nikałoby z sugestii zawartej w pytaniu pana posła, Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. nie ma zakazu użycia tzw. owoców zatrutego drzewa. W 14. poprawce wnioskodawcy proponują, aby po- (Oklaski) zostawić art. 287 § 2 w dotychczasowym brzmieniu. (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. W większości krajów europejskich, takich jak Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 14. Niemcy, Wielka Brytania, Holandia, Belgia, Dania, poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. można by dalej wymieniać… Kto jest przeciw? (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) Kto się wstrzymał? …nie ma tzw. zgód następczych. Głosowało 447 posłów. Za głosowało 181 posłów, (Poseł Rafał Grupiński: Języków nie znasz, więc przeciw – 265, 1 poseł wstrzymał się. i tego prawa nie znasz.) Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. To jest, można powiedzieć, produkt, który został W 16. poprawce wnioskodawcy proponują, aby poprawie że wyłącznie wyhodowany na gruncie polskiej zostawić art. 328 § 2 w dotychczasowym brzmieniu. doktryny i polskiego orzecznictwa. A więc, drodzy Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. państwo, wracamy do normalności, do Europy. Przystępujemy do głosowania. (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 16. Bronimy ludzi przed przestępcami. (Oklaski) Nie poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. może być tak, że pani Sawicka, która brała bezczel- Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? nie i cynicznie łapówkę, żądała tej łapówki, wymu- Głosowało 447 posłów. Za głosowało 181 posłów, szała, będzie uniewinniona. (Oklaski) przeciw – 265, 1 poseł wstrzymał się. (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. (Poseł Arkadiusz Myrcha: Afera gruntowa.) W 17. poprawce do art. 333 § 1 pkt 2 wnioskodaw- Koniec z Sawickimi. (Oklaski) Platforma, obudź- cy proponują zmiany dotyczące treści aktu oskarżenia. cie się. Koniec. Koniec z łapownictwem, koniec. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. (Burzliwe oklaski) Z pytaniem zgłasza się pan poseł Zbigniew Gry- (Poseł Arkadiusz Myrcha: Adam G.! Adam G.! glas, klub Nowoczesna. Adam G.!) (Poseł Piotr Kaleta: Waż słowa.) 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Punkt 13. porządku dziennego – głosowanie 209

Poseł Zbigniew Gryglas: W 25. poprawce do art. 522 i 523 wnioskodawcy proponują zmiany dotyczące kasacji. Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoki Sejmie! Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Przewlekłość postępowań i wysokie ich koszty to naj- Przystępujemy do głosowania. większa bolączka postępowań karnych. Punkt, po- Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 25. prawka, o której w tej chwili mówimy, zmierza do poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. tego, by zrównać uprawnienia stron w postępowaniu Kto jest przeciw? karnym, by również oskarżyciel publiczny musiał Kto się wstrzymał? przedstawić okoliczność, na którą powoływany jest Głosowało 444 posłów. Za głosowało 41 posłów, dowód. przeciw – 241, wstrzymało się 162 posłów. Mam pytanie do ministra sprawiedliwości: Jaki Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. jest cel uprzywilejowania oskarżyciela posiłkowego? W 26. poprawce wnioskodawcy proponują, aby po- Nie dostrzegam takiego celu. Poprawka zmierza do zostawić art. 524 § 3 w dotychczasowym brzmieniu. racjonalizacji kosztów i racjonalizacji okresu postę- Z poprawką tą łączy się poprawka 28. powania. Dziękuję. (Oklaski) Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. Komisja wnosi o ich odrzucenie. Tutaj zgłasza się z pytaniem pan poseł Mirosław Marszałek: Suchoń, klub Nowoczesna.

Dziękuję panu posłowi. Przystępujemy do głosowania. Poseł Mirosław Suchoń: Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 17. poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Szanowny Panie Marszałku! Pani Premier! Wy- Kto jest przeciw? soka Izbo! W przypadku takich przepisów wnoszo- Kto się wstrzymał? nych chyłkiem widać wyraźnie, że zmierzamy w stro- Głosowało 443 posłów. Za głosowało 183 posłów, nę państwa opresyjnego. przeciw – 258, 2 posłów wstrzymało się od głosu. Otóż przepisy art. 1 pkt 124 i 128 projektu nowe- Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. lizacji przewidują wydłużenie terminu na uwzględ- W 20. poprawce do art. 343 wnioskodawcy propo- nienie kasacji lub wznowienie postępowania na nie- Spis treści nują, aby dodać § 5a. korzyść oskarżonego. Tymczasem zarówno kasacja, Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. jak i wznowienie postępowania są nadzwyczajnymi Przystępujemy do głosowania. środkami służącymi do wzruszenia prawomocnych Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 20. orzeczeń. Są to zatem środki wyjątkowe, obwarowa- poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. ne ściśle określonymi przesłankami. W konsekwencji Kto jest przeciw? trudno znaleźć uzasadnienie wydłużenia terminów Kto się wstrzymał? określonych w art. 524 § 3 i 542 § 5. Głosowało 447 posłów. Za głosowało 389 posłów, Nowoczesna zawsze będzie przeciw budowie pań- przeciw – 54, 4 posłów wstrzymało się od głosu. stwa policyjnego i opresyjnego, dlatego wnosi o pozo- Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. stawienie przepisów w dotychczasowym brzmieniu. W 21. poprawce do art. 351 wnioskodawcy propo- Ale chętnie poznamy zdanie rządu. Czy w ocenie nują zmiany dotyczące wyznaczania składu orzeka- rządu wydłużenie terminu wpłynie na pogłębienie jącego. zasady zaufania obywateli wobec prawa? Dziękuję Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. bardzo. (Oklaski) Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 21. poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Marszałek: Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Tak, będzie odpowiedź? Głosowało 446 posłów. Za głosowało 44 posłów, (Poseł Krystyna Pawłowicz: Nie będzie.) przeciw – 246, wstrzymało się 156 posłów. Minister sprawiedliwości pan Zbigniew Ziobro. Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. W 24. poprawce do art. 464 wnioskodawcy propo- nują, aby nie skreślać § 3. Minister Sprawiedliwości Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Prokurator Generalny Przystępujemy do głosowania. Zbigniew Ziobro: Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 24. poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proponowana Kto jest przeciw? zmiana związana jest z istotą proponowanej przez Kto się wstrzymał? rząd… Głosowało 444 posłów. Za głosowało 178 posłów, (Poseł Rafał Grupiński: Dobrej zmiany.) przeciw – 265, 1 poseł wstrzymał się od głosu. …filozofii postępowania karnego opartej na dąże- Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. niu do prawdy materialnej, o czym mówiłem już 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 210 Punkt 13. porządku dziennego – głosowanie

Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny Kto się wstrzymał? Zbigniew Ziobro Głosowało 446 posłów. Za głosowało 181 posłów, przeciw – 264, wstrzymał się 1 poseł. w poprzednim wystąpieniu. Skoro dążymy do praw- Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. Popraw- dy materialnej, to musimy znaleźć pewną równowa- ki, przepraszam. gę pomiędzy formalnymi gwarancjami niezaskarżal- Poprawki od 31. do 34. zgłoszone zostały do art. ności a dążeniem do tej prawdy, która może być chro- 7 projektu ustawy nowelizującej zawierającego zmia- niona w warunkach nadzwyczajnych poprzez upraw- ny do ustawy Kodeks karny. nienie, jakie przysługuje tylko niektórym organom W 31. poprawce wnioskodawcy proponują, aby nie państwa do wniesienia kasacji czy środków nadzwy- skreślać art. 59a. czajnych, by dążyć do wyroku sprawiedliwego. Przy- Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. pomnę też państwu, że ten termin biegnie nie od Przystępujemy do głosowania. momentu sporządzenia uzasadnienia przez sąd, cza- Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 31. sami to jest wiele miesięcy, zwłaszcza kiedy mamy do poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. czynienia ze sprawami skomplikowanymi, wielowąt- Kto jest przeciw? kowymi, ale ten termin, który proponujemy wydłu- Kto się wstrzymał? żyć wobec właśnie tych przesłanek i argumentów, Głosowało 446 posłów. Za głosowało 181 posłów, które przed chwilą przedstawiłem państwu, biegnie przeciw – 264, wstrzymał się 1 poseł. od momentu uprawomocnienia się wyroku, a więc od Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. momentu już rozstrzygnięcia przez sąd II instancji. W 32. poprawce wnioskodawcy proponują, aby nie Dlatego jest to zmiana zasadna w naszej ocenie. Dzię- skreślać art. 60a. kuję. (Oklaski) Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 32. Marszałek: poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Dziękuję. Kto się wstrzymał? Spis treści Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem po- Głosowało 445 posłów. Za głosowało 179 posłów, prawek 26. i 28., zechce podnieść rękę i nacisnąć przeciw – 265, wstrzymał się 1 poseł. przycisk. Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. Kto jest przeciw? W 33. poprawce do art. 233 wnioskodawcy propo- Kto się wstrzymał? nują, aby m.in. pozostawić § od 3 do 5 w dotychcza- Głosowało 447 posłów. Za głosowało 177 posłów, sowym brzmieniu. przeciw – 267, wstrzymało się 3 posłów. Przyjęcie tej poprawki spowoduje bezprzedmioto- Stwierdzam, że Sejm poprawki odrzucił. wość poprawki 34. W 27. poprawce wnioskodawcy proponują, aby nie Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. dodawać rozdziału dotyczącego skargi na wyrok sądu Przystępujemy do głosowania. odwoławczego. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 33. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Przystępujemy do głosowania. Kto jest przeciw? Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 27. Kto się wstrzymał? poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Głosowało 447 posłów. Za głosowało 182 posłów, Kto jest przeciw? przeciw – 264, 1 poseł wstrzymał się. Kto się wstrzymał? Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. Głosowało 447 posłów. Za głosowało 181 posłów, W 34. poprawce do art. 233 § 4 i 5 oraz dodawane- przeciw – 265, wstrzymał się 1 poseł. go § 4a wnioskodawcy proponują zmiany przepisów kar- Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. nych dotyczących biegłych, rzeczoznawców i tłuma- W 29. poprawce do art. 618f wnioskodawcy pro- czy działających w ramach postępowania sądowego. ponują zmiany dotyczące wynagrodzenia biegłego Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. i specjalisty w przypadku nieprawidłowego wykona- Przystępujemy do głosowania. nia opinii. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 34. Z poprawką tą łączy się poprawka 38. poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o ich odrzucenie. Kto się wstrzymał? Przystępujemy do głosowania. Głosowało 447 posłów. Za głosowało 235 posłów, Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem po- przeciw – 210, wstrzymało się 2 posłów. prawek 29. i 38., zechce podnieść rękę i nacisnąć Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. przycisk. W 35. poprawce do art. 9 projektu ustawy nowe- Kto jest przeciw? lizującej zawierającego zmiany do ustawy Kodeks 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Punkt 13. porządku dziennego – głosowanie 211

Marszałek Marszałek: karny skarbowy wnioskodawcy proponują dodać ode- Dziękuję panu posłowi. słanie w art. 122 § 1 pkt 1. Z pytaniem zgłasza się poseł Arkadiusz Myrcha, Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. klub Platforma Obywatelska. Przystępujemy do głosowania. (Poseł Piotr Kaleta: Tylko coś mądrego.) Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 35. poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Poseł Arkadiusz Myrcha: Kto się wstrzymał? Głosowało 447 posłów. Za głosowało 229 posłów, Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoka Izbo! przeciw – 216, wstrzymało się 2 posłów. Panie Premierze Gowin! W tej chwili do śmieci idzie Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. pana sztandarowy projekt. Jak pan w tej chwili gło- W 40. poprawce do art. 28 ustawy nowelizującej suje nad obecnymi zmianami? Bardzo jestem ciekawy. wnioskodawcy proponują zmianę terminu wejścia Szanowni Państwo! W lipcu 2015 r. weszła w życie w życie określonych przepisów projektu ustawy. ogromna reforma postępowania karnego. Miała ona na celu przede wszystkim usprawnienie postępowa- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. nia sądowego, czego pierwsze efekty są widoczne już Przystępujemy do głosowania. dzisiaj: ogromny wzrost spraw kończących się kon- Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 40. sensualnie, czyli pojednaniem pokrzywdzonego ze poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. sprawcą, za czym idzie zmniejszenie ilości aktów Kto jest przeciw? oskarżenia, co skutkuje odciążeniem pracy sądów. Kto się wstrzymał? Jednak Prawo i Sprawiedliwość ponownie funduje Głosowało 446 posłów. Za głosowało 231 posłów, Polakom chaos. Dokonuje ogromnych zmian po kilku przeciw – 213, 2 posłów się wstrzymało. miesiącach funkcjonowania reformy postępowania Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. karnego. Przystępujemy do głosowania nad całością pro- Panie ministrze, wymiar sprawiedliwości to nie jektu ustawy.

jest plac zabaw, na którym można co chwilę zmieniać Spis treści Z pytaniami zgłosili się państwo posłowie. zabawki. (Dzwonek) To jest obszar niezwykle wraż- Pan poseł Mirosław Pampuch, klub Nowoczesna. liwy i istotny dla funkcjonowania państwa demokratycznego. Wymaga on zawsze stopniowych, ale co ważne, rozsądnych zmian. Dziękuję. (Oklaski) Poseł Mirosław Pampuch:

Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoka Izbo! Czy Marszałek: prawdą jest, że na naszych oczach trwa ustawodawcza wojna hybrydowa? To wojna hybrydowa Prawa i Spra- Dziękuję panu posłowi. wiedliwości z instytucjami demokratycznego... Głos ma pan poseł Krzysztof Paszyk, Polskie (Poseł Piotr Kaleta: Weź się ogarnij!) Stronnictwo Ludowe. ...państwa prawa (Oklaski) oraz prawami i wol- Tylko prosiłbym o zadanie pytania, a nie wygła- nościami obywatelskimi. Po ustawie o Trybunale szanie oświadczeń, bo mamy rundę pytań. Konstytucyjnym z próbą blokady tej instytucji, ustawie o służbie cywilnej niszczącej korpus urzędniczy, ustawie o prokuraturze zawłaszczającej... Poseł Krzysztof Paszyk: (Poseł Piotr Kaleta: Znaczka nie ma.) ...prokuraturę na rzecz jednej opcji politycznej, Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Premier! Na naszych oczach tworzy się nowe pojęcie. ustawie o Policji wprowadzającej inwigilację obywa- (Poseł Krystyna Pawłowicz: Wojna hybrydowa.) teli w Internecie przyszedł czas na Kodeks postępo- To pojęcie to staroizacja prawa (Oklaski), a więc wania karnego, przy którego nowelizacji przemycane bezrefleksyjne, bezmyślne, pospieszne wracanie do są przepisy realnie ograniczające prawa i wolności tego wszystkiego, co było w polskim wymiarze spra- obywatelskie, w tym prawo do rzetelnej obrony, wpro- wiedliwości, i to najlepiej do tych instytucji, gdzie wadzające legalizację dowodów z przestępstwa, a nade przedłużenie władzy politycznej można najlepiej i naj- wszystko wprowadzane są przepisy pozbawiające skuteczniej stosować. sądy kontroli nad wykorzystaniem informacji uzy- Pytanie do pana ministra sprawiedliwości. skanych z podsłuchu i inwigilacji w Internecie, co (Poseł Rafał Grupiński: On nic nie rozumie.) wprost narusza prawa obywateli do prywatności Co takiego przemawia za tym, żeby dążyć, przez i ochrony (Dzwonek) korespondencji. To nic innego wszystkie przypadki odmieniać prawdę materialną? jak wprowadzanie państwa policyjnego… Cały świat dzisiaj wymiar sprawiedliwości, proces (Głos z sali: Czas minął.) karny opiera na zasadzie kontradyktoryjności. …na co Nowoczesna nie pozwoli. (Oklaski) (Poseł Krystyna Pawłowicz: Badania pan robił?) 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 212 Punkt 13. porządku dziennego – głosowanie

Poseł Krzysztof Paszyk (Poseł Rafał Grupiński: Może o ministrze Lipcu parę słów?) To się w świecie sprawdza. Dlaczego pan z uporem ...pod rządami tejże ustawy będą miały miejsce? maniaka dąży do prawdy materialnej, do zasady in- Dziękuję bardzo. (Oklaski) kwizycyjności w postępowaniu karnym? Dziękuję bardzo. (Poseł Krystyna Pawłowicz: Bo to jest najważ- Marszałek: niejsze.) (Poseł Piotr Kaleta: Cały PSL.) Dziękuję panom posłom. W tej chwili głos zabierze minister sprawiedliwo- ści – prokurator generalny pan Zbigniew Ziobro. Marszałek:

Z jedną uwagą, panie pośle. Wyrażenie „upór ma- Minister Sprawiedliwości niaka” nie jest wyrażeniem adekwatnym. Prokurator Generalny (Poseł Rafał Grupiński: Oczywiście, że nie.) Zbigniew Ziobro: Proszę bardzo, głos ma pan poseł Jerzy Jachnik, klub Kukiz’15. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedłożenie rzą- du w zakresie zmian w procedurze karnej jest reali- zacją zobowiązań, jakie podjęliśmy w czasie kampa- Poseł Jerzy Jachnik: nii wyborczej, realizacją zobowiązań pani premier Beaty Szydło, jest realizacją dobrej zmiany – dobrej Panie Marszałku! Panie Ministrze! Panie i Pano- zmiany w wymiarze sprawiedliwości. Ta zmiana nie wie Posłowie! Otóż prokuratura tą ustawą dostaje służy przestępcom… pełną władzę. (Poseł Ewa Kopacz: Aha.) (Poseł Krystyna Pawłowicz: I dobrze.) (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) Z drugiej strony proces jest dalej inkwizycyjny, …ta zmiana nie służy bardzo bogatym, ta zmiana Spis treści dalej będzie się kierować na badania psychiatryczne, służy ludziom (Oklaski), którzy mają być skutecznie dalej nie będzie się nagrywać i będzie się robić, co się chronieni przez wymiar sprawiedliwości. chciało, dalej będą sale zamknięte, dalej posiedzenia Odnosząc się do konkretnych pytań, które tu pad- będą tajne. Jeśli daje się prokuraturze dużą władzę, ły, mogę powiedzieć, że często wątpliwości, jakie się to musi być prowadzona kontrola społeczna. Tej kon- mnożą czy jakie się mnoży wobec przedłożenia rzą- troli społecznej nie ma. (Oklaski) dowego, jak sądzę, wynikają z braku pełnego roze- Wszystko jest odrzucone, wszystko jest zatrzyma- znania. ne. Jak państwo chcecie to zmienić? Od 20 lat utaj- (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) niacie proces karny. I robi to i PO, i PiS, i zaczyna to Przykładem niech będzie pytanie pana posła z PSL, robić Nowoczesna. Dziękuję. który przed chwilą powiedział, że zasadą, standar- dem w Europie są postępowania kontradyktoryjne w prawie karnym. Otóż, panie pośle, proszę nie wpro- Marszałek: wadzać Wysokiej Izby, szanownej Izby w błąd. To nie jest zasada, to jest wyjątek od zasady… Dziękuję bardzo. (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) Tylko ja bym jednak prosił państwa posłów, żeby …który po zmianie w Polsce będzie zachowany zadawać pytania dotyczące tego projektu ustawy, jeszcze tylko w jednym państwie, a mianowicie we a nie odnosić się do polemiki we wszystkich sprawach. Włoszech. (Oklaski) Pan poseł Paweł Lisiecki, Prawo i Sprawiedliwość. (Głos z sali: Brawo!) Proszę. Mam dla pana jeszcze jedną informację, i dla pań- stwa przy okazji, że we Włoszech teraz trwa bardzo poważna debata nad wycofaniem się tego kraju z kon- Poseł Paweł Lisiecki: tradyktoryjności… (Poseł Krystyna Pawłowicz: Właśnie.) Panie Ministrze! Mam pytanie, czy pod rządami …bo ta kontradyktoryjność doprowadziła do naj- tej ustawy będzie możliwa taka sytuacja, jaką jakiś większej zapaści wymiaru sprawiedliwości w tym czas temu mieliśmy, że Centralne Biuro Antykorup- kraju. (Oklaski) Milion spraw – sprawdźcie – na prze- cyjne złapało na gorącym uczynku jednego z działa- strzeni ostatnich kilku lat przedawniło się we Wło- czy Platformy Obywatelskiej, który wziął, miał wziąć szech, w tym sprawy związane z gangsterami i z ma- 150 tys. łapówki, a poręczenie majątkowe za tego fią, bo jest kontradyktoryjność, która nie działa, posła wynosiło 100 tys. zł. W związku z tym mam która rozłożyła tamtejszy wymiar sprawiedliwości. pytanie: Czy tego typu sytuacje... (Poseł Krystyna Pawłowicz: O to im chodzi.) 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Punkty 13. i 14. porządku dziennego – głosowanie. Punkt 15. porządku dziennego 213

Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny Powracamy do rozpatrzenia punktu 14. po- Zbigniew Ziobro rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nad- zwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmia- Niemcy, Francja, Belgia, kraje europejskie – bo nie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks mam nadzieję, że do tych zalicza pan te wymienione karny wykonawczy. przeze mnie państwa – nie mają procesu kontradyk- Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy z dru- toryjnego. A więc wracamy też do standardu euro- ku nr 271. pejskiego, ale – co najważniejsze – odwołujemy się do Przystępujemy do głosowania. rozumu i wracamy do tego, co jest dobre dla Polaków, Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- dobre dla Polski, dobre dla skutecznej obrony społe- łości projektu ustawy w brzmieniu z druku nr 271, czeństwa przed przestępcami. zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? (Poseł Rafał Grupiński: To jest tak niewiarygod- Kto się wstrzymał? ne, że…) Głosowało 442 posłów. Za głosowało 439, przeciw A przecież ten krótki czas – krótki, ale bardzo nikt nie głosował, wstrzymało się 3 posłów. wymowny, jeżeli chodzi o dane – pokazał, że ten sy- Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie stem również w Polsce działał bardzo źle, doprowa- ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks karny dził de facto do zapaści… wykonawczy. (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) Powracamy do rozpatrzenia punktu 15. po- …bo przecież przez pierwsze 3 miesiące, jeśli po- rządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego patrzymy na apelację warszawską, liczba aktów projektu ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nie- oskarżenia, które trafiły do sądów, zmniejszyła się ruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu o 2/3 w apelacji warszawskiej – właśnie w przedziale Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw. pierwszych 3 miesięcy funkcjonowania tej nowej, rze- W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie w pierw- komo dobrej zmiany PO–PSL. szym czytaniu projektu ustawy, który poddam pod głosowanie. (Głosy z sali: Opublikuj wyrok!) Odrzucenie tego wniosku oznaczać będzie, że A więc wycofujemy się z tych złych rozwiązań, Sejm, zgodnie z propozycją zaopiniowaną przez Pre- wprowadzamy dobre, sprawdzone, z pewnymi mody- zydium Sejmu, skierował ten projekt ustawy do Ko- Spis treści fikacjami. Wprowadzamy też pewne zmiany, których misji Rolnictwa i Rozwoju Wsi w celu rozpatrzenia. dotąd nie było, np. losowanie sędziów. Chcemy wpro- Z pytaniami zgłosili się państwo posłowie. wadzić jako zasadę gwarancyjną, że sędziowie nie Pani poseł Dorota Niedziela, klub Platforma Oby- będą przydzielani wedle widzimisię przewodniczące- watelska. go wydziału, tylko że będzie to zobiektywizowany proces. (Oklaski) (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) Poseł Dorota Niedziela: A więc, podsumowując, likwidujemy prawo dobre Panie Marszałku! Pani Premier! Pani premier, dla bogatych, tylko dla bogatych, likwidujemy przy- czym zasłużyli sobie rolnicy na to, żeby ich tak trak- wileje dla przestępców i gangsterów, oddajemy proces tować? Czym zasłużyli sobie na taką ogromną nie- karny społeczeństwu. chęć i taki ogromny brak zaufania? Ta ustawa, którą (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) państwo nam przedstawili, to zamach na własność, Dziękuję bardzo. (Oklaski) wartość i dziedziczenie. (Oklaski) To wczoraj wy- (Głos z sali: Brawo!) brzmiało z tej mównicy. To wszyscy z nas w biurach poselskich słyszą na co dzień. Proszę, nie niszczcie własności, wartości i dzie- Marszałek: dziczenia polskich rolników. To zła ustawa, to ustawa, która wprowadza chaos na wsi. To z kolei ustawa, Proszę bardzo. która buduje następnego urzędnika, superurzędni- Przystępujemy do głosowania. ka, który będzie decydował, czy ziemia należy do Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- właściciela, do rolnika, czy będzie mu odebrana. To łości projektu ustawy w brzmieniu z druku nr 276, tak naprawdę agencja nacjonalizacji rolnictwa, to nie będzie Agencja Nieruchomości Rolnych. (Dzwonek) wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę Prosimy i żądamy, żebyście się państwo wycofali z tej i nacisnąć przycisk. ustawy. (Oklaski) Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Głosowało 446 posłów. Za głosowało 234 posłów, Marszałek: przeciw – 208, wstrzymało się 4 posłów. Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie Dziękuję. ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektó- Głos ma pan poseł Mirosław Maliszewski, Polskie rych innych ustaw. (Oklaski) Stronnictwo Ludowe. 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 214 Punkt 15. porządku dziennego

Poseł Mirosław Maliszewski: Marszałek:

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Premier! Proszę. Mam pytanie dotyczące tego projektu: Czy pani pre- Głos ma pan poseł Robert Winnicki, klub Ku- mier nie rozważa jednak wycofania się z tego projek- kiz’15. tu? To jest istotny projekt dotyczący obrotu polską ziemią, ale projekt szkodliwy, w wielu miejscach projekt szkodliwy. Poseł Robert Winnicki: Państwo zasłaniacie się, przedstawiając go Wyso- kiej Izbie, że on ma dotyczyć ochrony polskiej ziemi Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Problem dotyczą- przed wykupem przez cudzoziemców, a tak naprawdę cy ustaw o ochronie polskiej ziemi przed sprzedażą w swojej treści ten projekt jako najbardziej obcych na cudzoziemcom jest taki, że debata w tej sprawie nie polskiej wsi traktuje polskich rolników, więc wycofaj- dotyczy meritum. A meritum polega na tym, że w obec- cie się z traktowania polskich rolników jako obcych nym stanie prawnym na terenie Unii Europejskiej, i wyrzućcie ten projekt. Nie podejmujecie tu żadnego jeśli Polska nie wynegocjuje żadnego rabatu w tym ryzyka, bo od 1 maja będzie obowiązywał projekt, względzie, nie wynegocjuje specjalnych warunków, będzie obowiązujące prawo, które także dzięki pań- nie jest możliwa skuteczna ochrona polskiej ziemi, stwa głosom, dzięki podpisowi pana prezydenta An- przy takim stanie prawnym, jaki jest w Unii Euro- drzeja Dudy będzie chroniło od 1 maja 2016 r. polską pejskiej. ziemię przed cudzoziemcami. Dlatego to, o co Polska powinna zabiegać, o co Projekt, który przygotowaliście, jest szkodliwy rząd powinien zabiegać, to po prostu wzorem Brytyj- także z tego powodu, że nie tylko nie pozwala pol- czyków, zarówno jeśli chodzi o ziemię, jak i o niektó- skim rolnikom powiększać gospodarstw w oparciu re inne kwestie, zacząć negocjować rabat, zacząć o ziemię państwową, ale też powoduje, że rolnicy negocjować inne warunki, ponieważ nie jesteśmy będą mieli utrudniane powiększanie swoich gospo- w stanie chronić ziemi w takim kształcie, w jakim darstw o ziemię, która dzisiaj jest w zasobie prywat- narzuca nam to Unia Europejska. I to jest clou spra- nym. (Dzwonek) Ten projekt niestety także wchodzi wy, a nie taka czy inna wersja tej ustawy. Dziękuję Spis treści z brudnymi butami w święte na polskiej wsi prawo serdecznie. (Oklaski) dziedziczenia. Wycofajcie się z tego. Wyjdziecie z twarzą i zrobicie więcej dobrego dla polskiego rolnictwa niż wtedy, gdy będziecie trwali w tym błędzie. Marszałek: (Oklaski) Proszę bardzo. Głos ma poseł Krzysztof Ardanowski, klub Prawo Marszałek: i Sprawiedliwość.

Dziękuję bardzo. Głos ma pani poseł Paulina Hennig-Kloska, klub Poseł Jan Krzysztof Ardanowski: Nowoczesna. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Premier! Większość uwag, które były zgłoszone w debacie, Poseł Paulina Hennig-Kloska: również dzisiaj powtarzanych, odnosi się do jakichś mitycznych wyobrażeń, a nie do zapisów konkretne- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Według orzeczni- go projektu ustawy zawartego w druku nr 293. Te ctwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka do- rozwiązania odpowiadają oczekiwaniom polskich tyczącego prawa własności prawodawca powinien rolników… zachować rozsądną proporcję między zastosowanymi (Poseł Rafał Grupiński: Akurat, chłopie.) środkami i celem, który ma być realizowany. Ogra- …zgłaszanym wielokrotnie, również w czasie licz- niczając korzystanie z praw majątkowych, należy nych protestów. Są analogiczne do rozwiązań obo- wyważyć potrzeby interesu społecznego i wymagania wiązujących w wielu krajach Unii Europejskiej i chro- dotyczące praw jednostki. nią skutecznie polską ziemię. Proponowana ustawa nie jest głosem rozsądku. Jednocześnie chcę złożyć deklarację – taką dekla- Łamie prawo własności, swobodę działalności gospo- rację również złożył rząd – że uwagi i wnioski, które darczej, równości Polaków wobec prawa. Skupia za będą rzeczywiście poprawiały tę ustawę, będą bardzo wiele praw w ręku agencji, jej prezesa i ministra rol- poważnie analizowane na posiedzeniu komisji rolni- nictwa. To ręczne sterowanie ziemią w Polsce jest dla ctwa, tak by ta ustawa wyeliminowała dostrzeżone nas kompletnie nie do zaakceptowania. różne drobne mankamenty. Natomiast jej kierunek I moje pytanie: Czy jesteście państwo w stanie jest zbieżny z oczekiwaniami polskich rolników i do- zaufać Polakom i nie ubezwłasnowolniać ich? Dzię- brze będzie służyła Polsce i polskiemu rolnictwu. kuję bardzo. (Oklaski) (Oklaski) 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Punkt 15. porządku dziennego 215

Marszałek: Będziemy tę ziemię dzierżawić dla polskich rolni- ków po to, żeby mogli... Dziękuję. (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest!) (Poseł Zbigniew Ajchler: To jest nieprawda. To ...zakładać gospodarstwa i powiększać swoje go- jest wstyd dla polskiego parlamentu przyjmować taką spodarstwa. Nie kłamcie! (Oklaski) Nie kłamcie, nie ustawę.) straszcie polskich rolników. (Poseł Rafał Grupiński: Wstyd!) (Poseł Henryka Krzywonos-Strycharska: Skan- Rozumiem, że pan poseł Ardanowski składał de- dal!) klarację w imieniu własnym. Czy w imieniu jakiejś I dalej – żadnym sposobem, w żadnym zapisie... grupy posłów? (Poseł Ewa Kopacz: Napij się wody.) (Poseł Jan Krzysztof Ardanowski: Własnym.) ...w tej ustawie – wczoraj prosiłem, przeczytajcie Własnym. Dobrze. to państwo – nie jest zagrożone dziedziczenie, umowa Rząd reprezentuje w tym punkcie pan minister darowizny... Zbigniew Babalski. (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) Proszę bardzo. ...dożywocie czy też sprzedaż na rzecz osoby bli- skiej, bo taka forma też jest. Tu agencja nie ma pra- Sekretarz Stanu w Ministerstwie wa ingerencji w żadnym wypadku. (Oklaski) Prze- Rolnictwa i Rozwoju Wsi czytajcie to, w ustawie to jest zapisane. Zbigniew Babalski: (Poseł Ewa Kopacz: To świadczy o tym, że nie znasz ustawy.) Dziękuję bardzo. (Poseł Rafał Grupiński: Pan nie czytał tej usta- Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoka Izbo! wy.) Wczoraj ponad 3-godzinna dyskusja, która odbyła się Proszę was dzisiaj, wczoraj to robiłem i dzisiaj na tej sali, dotyczyła, praktycznie rzecz biorąc, tych proszę was – zapraszam, wczoraj zapraszałem i dzi- samych kwestii, które w tej chwili zostały poruszone siaj zapraszam... przez poszczególnych przedstawicieli niektórych klu- (Poseł Rafał Grupiński: Sam ją przeczytaj.) Spis treści bów. Prosiłem w kilku moich wystąpieniach w trak- ...usiądźmy w komisji rolnictwa i porozmawiajmy. cie tej dyskusji, żeby szczegółowo zapoznać się z dru- Kolega Krzysztof Ardanowski to też potwierdzi – je- kiem nr 293, który w sposób jasny i precyzyjny po- śli chodzi o dobre uwagi... kazuje, dlaczego wychodzimy z takim projektem. (Poseł Ewa Kopacz: Ale wy musicie ze zrozumie- Wypowiedziałem również takie zdanie: nie byłoby niem przeczytać.) w ogóle tej dyskusji na tej sali, gdyby nie było prote- ...dobre poprawki, będziemy nad nimi dyskuto- stów w województwie zachodniopomorskim, jak rów- wać. Jeśli uznamy, że są właśnie dobre, wpiszemy je nież w całej Polsce, gdyby nie było przez 4 miesiące do ustawy. zielonego miasteczka, które znajdowało się pod kan- Wczoraj rozpoczęliśmy oficjalnie dyskusję nad celarią ówczesnego premiera rządu Rzeczypospolitej. tym drukiem. Przez kraj przelewa się niesamowity Tej dyskusji by nie było. Kto pokazał potrzebę tych jad, jeśli chodzi o podburzanie polskiej wsi. zmian? Politycy czy rolnicy? Rolnicy pokazali potrze- (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest!) bę tych zmian (Oklaski), nie my. (Poseł Henryka Krzywonos-Strycharska: To nie- (Poseł Zbigniew Ajchler: To jest nieprawda.) prawda!) Ta zmiana… Polscy rolnicy mogą być spokojni. Teraz jest py- (Poseł Rafał Grupiński: Nieprawda.) …projekt tej ustawy, w tym kształcie czy w podob- tanie retoryczne: Czy ziemia ma służyć do handlu jej nym, powinien być przyjęty przez Sejm i chronić pol- obrotem, czy ma wypełniać podstawowe zadanie... ską ziemię w momencie, kiedy była przyjęta konsty- (Poseł Andrzej Halicki: Wy wiecie najlepiej.) tucja. Pomijam, kto ją przyjął. SLD i PSL. Ale tam jest ...ma być uprawiana przez rolnika i produkować zapisane w art. 23, szanowni państwo, że podstawą polską dobrą żywność? Dziękuję bardzo. (Oklaski) ustroju rolnego w Rzeczypospolitej jest gospodarstwo (Poseł Andrzej Halicki: Precz z komuną!) rodzinne. I my wypełniamy to teraz. (Oklaski) (Głos z sali: Brawo!) Oświadczam państwu, a przede wszystkim to oświadczenie kieruję do polskiej wsi i do polskich rol- ników... Marszałek: (Poseł Rafał Grupiński: Z oświadczeń nic nie wynika, tylko z zapisów ustawy.) Dziękuję. ...obrót ziemią nie jest zagrożony. Podstawą bę- Z wnioskiem formalnym zgłosił się poseł Zbi- dzie dzierżawa. Wstrzymanie sprzedaży dotyczy Za- gniew Ajchler, klub Platforma Obywatelska. sobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. (Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Roz- (Poseł Sławomir Nitras: 1,5 mln ha.) woju Wsi Zbigniew Babalski: Nikogo nie wzywałem.) 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 216 Punkt 15. porządku dziennego

Poseł Zbigniew Ajchler: Marszałek:

Panie Marszałku! Pani Premier! Szanowni Panie W trybie sprostowania zgłosiła się pani poseł Do- i Panowie Posłowie! rota Niedziela, klub Platforma Obywatelska. (Poseł Krystyna Pawłowicz: Bez histerii.) (Głos z sali: Jakie sprostowanie?) Z tej trybuny jest nieprawda. Z tej trybuny idą kłamstwa. (Poseł Piotr Kaleta: Zejdź!) Poseł Dorota Niedziela: Tak nie wolno. Pani premier, w exposé, tak ministra, jak i pani premier, powiedzieliście państwo nie- Panie Marszałku! Pan minister zarzucił nam, że prawdę. nie czytamy ustawy. Wczoraj podaliśmy przykład za- (Poseł Marek Suski: To jest wniosek formalny?) pisu ustawowego, który mówi o tym, że jeżeli w przy- (Głos z sali: Ale co ty gadasz?) Na przykład spółdzielnie produkcyjne, spółki, padku objęcia czy dziedziczenia ten, kto odziedziczy, tam są gospodarstwa rodzinne, rodziny mają swoją czyli jest nabywcą, nie będzie wykonywał działalno- ziemię – zakazaliście im państwo powiększać obszar ści rolniczej, agencja może mu odebrać, panie mini- i żyć. Nawet dotyczy to gruntów, które użytkujemy strze, gospodarstwo. po 30, 40 lat. (Oklaski) Przecież tu nie ma handlu. (Poseł Andrzej Halicki: Skandal! Hańba!) (Głos z sali: Ile masz hektarów?) Panie ministrze, ja panu udowodnię, jak nie czy- To jest ziemia dla życia i bycia tych ludzi. tamy. To jest zmiana nr 12 w art. 9 ust. 1: Jeśli na- (Głos z sali: Ile masz hektarów?) bywca nieruchomości rolnej w okresie, o którym To jest oszustwo. mowa w art. 2 ust. 1, nie podjął lub zaprzestał pro- (Poseł Andrzej Halicki: Tak jest, oszukują.) wadzenia gospodarstwa rolnego, a w przypadku oso- Z tej trybuny, z tego parlamentu idą informacje by fizycznej osobistego prowadzenia gospodarstwa nieprawdy. rolnego, w skład którego wchodzi nabyta rola, lub nie wykonuje swoich obowiązków, sąd na wniosek agencji orzeka o nabyciu własności tej nieruchomości Marszałek: przez agencję działającą na rzecz Skarbu Państwa.

Spis treści Umiemy czytać. (Oklaski) Panie pośle, czy pan może złożyć wniosek formalny? (Poseł Ewa Kopacz: Skandal!) (Poseł Krystyna Skowrońska: Ma czas.) (Poseł Andrzej Halicki: Precz z komuną!) (Poseł Piotr Kaleta: Nie umie.)

Poseł Zbigniew Ajchler: Marszałek:

Pytam pana ministra: Czy wieś polska oczekiwa- Proszę państwa, zarówno wcześniej pan poseł... ła takich zmian? Wieś polska nie oczekuje takich (Głos z sali: Ajchler.) zmian. Nie ma żadnego zagrożenia...... Ajchler, jak i pani poseł Niedziela wystąpili (Głos z sali: Oczekuje!) w trybie polemiki, a nie wniosku formalnego czy też ...nie ma żadnego zagrożenia, że nagle jak meteo- sprostowania. ry wylądują tutaj w Polsce obcokrajowcy i wykupią (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) całą polską ziemię. Ja przypominam... (Poseł Krystyna Pawłowicz: Jest.) (Poseł Andrzej Halicki: Nie wolno kłamać.) Nie ma takiego zagrożenia. ...pan poseł Maliszewski teraz zabierze głos w try- (Poseł Krystyna Pawłowicz: Jest!) bie sprostowania, że sprostowanie dotyczy... Proszę państwa, Polacy chcą ziemi dla siebie. (Poseł Rafał Grupiński: W obronie prawdy.) ...błędnie zrozumianego lub nieściśle przytoczo- nego stwierdzenia mówcy. Marszałek: Proszę bardzo, pan poseł Mirosław Maliszewski.

Panie pośle, prosiłbym jednak pana, żeby pan sformułował wniosek formalny. Poseł Mirosław Maliszewski: (Poseł Ewa Kopacz: Ale proszę nie przerywać.) Pan minister mnie źle zrozumiał, mówiąc, że nie czytaliśmy tego projektu, więc chcę sprostować. Poseł Zbigniew Ajchler: (Poseł Andrzej Jaworski: Ale nie było mowy na ten temat.) Nie wolno kłamać z trybuny parlamentu. Otóż ten projekt czytaliśmy i to samo bym zalecił (Głos z sali: Wniosek formalny!) panu ministrowi – nie tylko przeczytanie go dokład- (Poseł Andrzej Halicki: Tak jest, nie wolno!) nie (Oklaski), ale i przeanalizowanie dokładne tego (Oklaski) projektu. Poleciłbym też panu ministrowi słuchanie (Głos z sali: W ogóle nie wolno kłamać.) nie tylko opozycji, ale i słuchanie koalicji, a także 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Punkt 15. porządku dziennego 217

Poseł Mirosław Maliszewski Poseł Michał Jach: słuchanie samego siebie. Pan mówi, że ten projekt Dziękuję. nie jest zamachem na własność na polskiej wsi. Wczo- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Premier! raj pan wyraźnie powiedział, że jest art. 23 kon- Panie marszałku, składam wniosek formalny o ogło- stytucji, który mówi, że podstawą ustroju rolnego szenie przerwy i zwołanie Konwentu Seniorów, aby w Polsce jest gospodarstwo rodzinne, ale później pan wyjaśnić posłom opozycji, na czym polegała niewy- całe larum podniósł, powiedział, jak ten projekt obrażalna patologia dotycząca obrotu ziemią. wspiera gospodarstwa rodzinne, by zakończyć tezą (Głos z sali: Na czym polega wniosek formalny?) taką: w trosce o bezpieczeństwo żywnościowe Polski (Poseł Krystyna Skowrońska: To nie jest wniosek możemy podjąć takie regulacje ustawowe, które świę- formalny!) te prawo własności mogą złamać. To jest pana wypo- Panie marszałku, chciałbym, żeby wyjaśnić po- wiedź, tak pan powiedział. (Oklaski) Ja bym panu słom opozycji, co robili, dlaczego nie pomagali tym polecał dokładną analizę tego, co pan pisze, tego, co rolnikom, którzy protestowali w ubiegłym roku… pan mówi, i słuchanie wszystkich na tej sali, a także (Poseł Marek Suski: Uważali ich za frajerów, dla- samego siebie. (Oklaski) tego.) …przeciwko spekulacyjnemu obrotowi ziemią, a policja ich za to aresztowała w sposób taki, jak się Marszałek: aresztuje najgorszych gangsterów. Pragnę powiedzieć, że według ministerstwa W trybie sprostowania jeszcze zgłasza się pani spraw wewnętrznych w rękach cudzoziemców jest poseł Paulina Hennig-Kloska, klub Nowoczesna. 60 tys. ha. (Głos z sali: 200.) Co rząd poprzedniej koalicji zrobił, ażeby ograni- Poseł Paulina Hennig-Kloska: czyć taką sytuację, gdy jedna tylko spółka duńska w województwie zachodniopomorskim… Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! (Głos z sali: Panie marszałku, to jest wniosek for-

To prawda, że część bardzo złych zapisów tej ustawy Spis treści malny? I pan nie reaguje?) poprawiliście, ale poprawki wniesione w trakcie prac …posiada 20 tys. ha, a ministerstwo spraw we- nad tym projektem w ławach rządowych to zdecydo- wnętrznych nie ma o tym zielonego pojęcia? Takich wanie za mało. spółek w samym województwie zachodniopomorskim Czy nie jest prawdą, panie ministrze, że dziś oso- jest co najmniej pięć. Dziękuję. (Oklaski, gwar na ba, która przed laty wprowadziła swoją ojcowiznę do sali spółki prawa handlowego czy do spółki osobowej, dziś ) traci kompletnie nad nią kontrolę i może mieć prob- (Poseł Zbigniew Ajchler: Przecież to nie jest cała lem z przekazaniem tej ojcowizny swoim następcom Polska.) w tym gospodarstwie? Generalizujecie problemy. To prawda, że wiele złych rzeczy z polską ziemią w Pol- sce się działo, ale generalizując problem i podnosząc Marszałek: problem do poziomu odpowiedzialności zbiorowej, odsuwacie od gospodarowania na wsi wiele osób, któ- Ten wniosek formalny poddam ewentualnie pod re dobrze polską ziemią gospodarowały i dobrą wieść rozpatrzenie, proszę państwa, po głosowaniu… o polskiej wsi niosły na cały świat. Nie wspomnę już (Poseł Ewa Kopacz: Ale jaki to jest wniosek for- o tym, że nie dopuszczacie państwo tym projektem malny?) nowych, świeżych osób… …jeżeli pan poseł go podtrzyma… (Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Roz- (Poseł Andrzej Halicki: Co to był za wniosek?) woju Wsi Zbigniew Babalski: Dopuszczamy, tylko …bo wydaje mi się, że te kwestie będą mogły być muszą mieć kwalifikacje.) omówione w komisji, jeżeli Sejm podejmie taką de- …które może w przyszłości mogłyby być świetny- cyzję. mi gospodarzami. Dziękuję bardzo. (Oklaski) W tej chwili głos ma minister rolnictwa pan Zbi- gniew Babalski.

Marszałek: Sekretarz Stanu w Ministerstwie Cztery wystąpienia, proszę państwa, i jeden głos, Rolnictwa i Rozwoju Wsi posła Maliszewskiego, który mogę przyjąć jako regu- Zbigniew Babalski: laminowy. (Oklaski) (Poseł Michał Jach: Wniosek formalny.) Może teraz, żeby te emocje jednak opadły, chcę Z wnioskiem formalnym zgłosił się poseł Michał państwu powiedzieć tak, w komisji to przedstawię. Jach, klub Prawo i Sprawiedliwość. Jest dokument – mówię to, szczególnie zwracam się Tylko prosiłbym o wniosek formalny. do euroentuzjastów – jest opinia Europejskiego Ko- 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 218 Punkt 15. porządku dziennego

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa kutować będziemy w komisji. Zapraszam w dalszym i Rozwoju Wsi Zbigniew Babalski ciągu do współpracy. (Poseł Ewa Kopacz: Nie kłam.) mitetu Ekonomiczno-Społecznego. W tym komitecie Nie oszukujcie polskiej wsi, że ziemia musi być są przedstawiciele wszystkich państw członkowskich, w obrocie wolnym. Wczoraj mówiliście państwo: Co ponad 20 osób jest z Polski, mamy tam swoich przed- to za definicja rolnika, po co jest definicja rolnika, stawicieli. I co się oto stało? 15 stycznia 2015 r. został niech każdy gospodarzy, jak umie. opublikowany ten komunikat, ta opinia, została ona To może niech każdy leczy, jak umie. Niech każdy przekazana do Komisji Europejskiej i do Rady Euro- prawo… Niech każdy tak będzie sędzią, jak umie. pejskiej. Przedstawię państwu w komisji, co tam się Nie. Tak nie może być. (Oklaski) mówi o Polsce – że pomimo że było moratorium, jeśli (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) chodzi o wolną sprzedaż, wolny handel polską ziemią (Poseł Ewa Kopacz: Tak będzie za waszych czasów.) rolną… Stoimy na straży polskiej ziemi i władztwa rolni- (Poseł Kazimierz Plocke: I leśną.) ków nad tą ziemią. Koniec. Dziękuję bardzo. (Oklaski) …szacuje się, że w tym okresie, w okresie 12 lat, (Głos z sali: Ale musisz powiedzieć, że dobrze mówi.) zbyto na rzecz innych obywateli, członków Unii Eu- (Poseł Kazimierz Plocke: Nie będę komentował, ropejskiej, w tym spółek, ok. 200 tys. ha ziemi rolnej. szanuję.) Czy to nie jest też powód, który powinien nas zmusić do tego, że to, co już zostało… (Poseł Rafał Grupiński: Nie wywiozą tej ziemi Marszałek: przecież.) Bo zostało bardzo mało, ok. 1,5 mln ha… Dziękuję. (Poseł Rafał Grupiński: W workach wywiozą tę Z wnioskiem formalnym zgłasza się pan poseł ziemię?) Władysław Kosiniak-Kamysz, Polskie Stronnictwo …z czego 400 tys. jest w wolnym obrocie do zbycia Ludowe. jeszcze… (Poseł Rafał Grupiński: Jest w rękach państwa,

Spis treści nic się jej nie stanie.) …a ponad 1 mln w dzierżawie. Czy to nie jest Poseł Władysław Kosiniak-Kamysz: dzwonek dla nas wszystkich, żebyśmy chociaż w koń- Dziękuję bardzo. cówce tego etapu zabezpieczyli tę ziemię dla ludzi, Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie marszałku, którzy żyją z tej ziemi, produkują i nas utrzymują… wniosek formalny o ogłoszenie przerwy. (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) …bo produkują dobrą żywność? Czy nie jest czas Prosiłbym, żeby pan marszałek zwołał Konwent najwyższy? (Oklaski) Seniorów, żebyśmy podczas przerwy mogli panu mi- PSL mi zarzuca, że zawłaszczamy, nacjonalizuje- nistrowi jeszcze raz wytłumaczyć, że w poprzedniej my. Gdybyście państwo 8 lat temu, jak przejęliście kadencji cała Izba razem, łącznie z Klubem Parla- władzę, podeszli do tego w sposób zdecydowany, dzi- mentarnym PiS, zagłosowała za ustawą o ochronie siaj by nie było tematu. polskiej ziemi. (Oklaski) (Poseł Ewa Kopacz: Nie kłam.) (Głos z sali: Brawo!) Nie byłoby strajków… Podpisał ją pan prezydent Duda. Wy dzisiejszą usta- (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) wą wyrażacie wątpienie w miliony obywateli z pierw- …nie byłoby protestów… szym obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej, prezy- (Poseł Ewa Kopacz: Jakie strajki?) dentem Andrzejem Dudą, na czele. (Poseł Rafał Grupiński: Strajki to dopiero będą!) (Poseł Krystyna Pawłowicz: Nie drzyj się.) (Poseł Kazimierz Plocke: Strajki to będą, panie (Głos z sali: Cicho!) ministrze.) Dlaczego wątpicie w prezydenta? Przecież nie Uregulowane by było to już dawno. podpisałby złej ustawy. (Głos z sali: Ale od pół roku jest.) (Poseł Andrzej Halicki: Nie ufają mu.) Nie jest uregulowane. Ustawa, którą wprowadzi- (Głos z sali: Jest lepsza.) liście w sierpniu 2015 r., została totalnie skrytyko- Nie podpisałby ustawy, która nie chroni polskiej wana przez najważniejszych ludzi zainteresowanych ziemi. Ta ustawa gwarantuje to, że rolnik może go- polską ziemią, czyli przez izby rolnicze. Nie dostali- spodarować, chroni rolników, chroni polską ziemię ście rekomendacji co do tej ustawy od izby rolniczej. przed obcokrajowcami. A wasza ustawa zrównuje Szanowni państwo, co do projektu tej ustawy polskich rolników z obcokrajowcami, z cudzoziemca- mamy pozytywną rekomendację… mi, bo tak samo blokuje im dostęp do ziemi, do roz- (Poseł Ewa Kopacz: Powiedz to rolnikom.) woju swoich gospodarstw. Nie chcecie szanować pol- …samorządu rolniczego, izby rolniczej. (Oklaski, skich rolników i nie wierzycie im. Wy wierzycie tylko poruszenie na sali) Są uwagi, dali uwagi, ale powie- i wyłącznie instytucjom. dzieli: Dobry kierunek, w tym kierunku idźcie, dys- (Poseł Ewa Kopacz: Sobie wierzą.) 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Punkt 15. porządku dziennego 219

Poseł Władysław Kosiniak-Kamysz Marszałek:

Nie dajecie wiary polskiemu chłopu, że zadba Do wniosku formalnego zgłoszonego przez posła o swoją ojcowiznę, że zadba o swoje dzieci, zadba Władysława Kosiniaka-Kamysza jest głos przeciw. o dobrą uprawę. Nie wierzycie, bo go nie rozumiecie. Poseł Robert Telus. (Poseł Rafał Grupiński: Nikomu nie wierzą.) Proszę bardzo. Oszukaliście polskich rolników w wyborach. Już dzisiaj mówią: dobra zmiana jest dla nas za dobra. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Poseł Robert Telus:

Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym zło- Marszałek: żyć wniosek przeciw, tak żebyśmy przeszli do głoso- wania, bo rolnicy czekają na tę ustawę. Minister rolnictwa pan Zbigniew Babalski. (Poseł Zbigniew Ajchler: Nie czekają.) (Poseł Rafał Grupiński: Gdzie jest Jurgiel? Śpi?) Rolnicy, polscy rolnicy czekają na tę ustawę, bo polscy rolnicy protestowali przeciw rządowi Platfor- my Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego. Sekretarz Stanu w Ministerstwie Bo tamten rząd, tamci politycy chcieli sprzedać, Rolnictwa i Rozwoju Wsi sprzedawali polską ziemię obcokrajowcom. Zbigniew Babalski: (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) I polscy rolnicy wychodzili na ulicę protestować. Panie Ministrze! Czekam, aż się pan trochę uspokoi. (Poseł Piotr Kaleta: Władek, gdzie wtedy byłeś?) (Głos z sali: Śpi?) Na tej ustawie nie zależy politykom Platformy Nie, nie śpi. Obywatelskiej ani Polskiego Stronnictwa Ludowego. Panie ministrze, jeżeli ta ustawa z 15 sierpnia 2015 r. Dlaczego? jest tak dobra, to proszę powiedzieć, dlaczego do na- (Poseł Ewa Kopacz: Ani PiS-u.) szych i pewnie też do waszych biur przychodzą ludzie, Bo koniec, drodzy kolesie, z waszym kręceniem

którzy nie skończyli 40 lat, i mówią do mnie tak. lodów. Skończymy z tym. (Oklaski) Spis treści (Poseł Rafał Grupiński: Jak to mogli nie skoń- (Poseł Ewa Kopacz: Panie marszałku...) czyć?) Bo polscy rolnicy chcą gospodarować na polskiej (Poseł Andrzej Halicki: To skandal!) ziemi i bronią polskiej ziemi. (Oklaski) Panie pośle, panie ministrze, co to jest? Jesteśmy (Głos z sali: Komisja Etyki Poselskiej.) młodymi rolnikami. Politycy Prawa i Sprawiedliwości zawsze będą Ustawa, którą wprowadziliście w sierpniu... bronić polskiej ziemi. (Gwar na sali) (Poseł Ewa Kopacz: Wprowadziliśmy! Wy też wpro- Drodzy państwo, sprzedaliście 200 tys. ha. Pol- wadziliście.) skie Stronnictwo Ludowe z Platformą Obywatelską ...zabrania nabycia ziemi w formie kupna bądź też sprzedały 200 tys. ha obcokrajowcom metodą na słupy. dzierżawy, jeśli nie prowadzi się gospodarstwa od co (Dzwonek) najmniej 5 lat. Tak jest tam zapisane. A co my pro- Drodzy państwo, w spółce Elewarr kolesie wypła- ponujemy? cili swoim 1 mln 400 zł. (Poseł Zbigniew Ajchler: Jeszcze gorsze.) (Poseł Ewa Kopacz: Ale czyi? Twoi?) Wyłączamy to. Młodzi ludzie, którzy są rolnikami, Nawet jak Najwyższa Izba Kontroli mówiła, że nie muszą gospodarzyć od 5 lat, tylko jeśli są na wsi, jest to błędem, nie wypłacili. mają gospodarstwo i chcą je powiększyć, mogą je na- Drodzy panowie z PSL, a 281 mln nagród wypłaco- być bądź też dostać dzierżawę. (Oklaski) nych z ARiMR-u dla swoich kolesiów? To jest bronie- Tu otwieramy ścieżkę dla młodych rolników, któ- nie polskich interesów polskiego rolnictwa? (Oklaski) rzy się tego domagają. Co się dzisiaj dzieje, proszę (Poseł Krystyna Pawłowicz: Tak jest.) państwa? Przychodzą i proszą, również do agencji: Dosyć tego. Jako Prawo i Sprawiedliwość skoń- Panie ministrze, wstrzymajcie te dzierżawy, wstrzy- czymy z waszym kręceniem lodów. Dziękuję bardzo. majcie te sprzedaże natychmiast, ponieważ jeśli (Oklaski) wprowadzicie ten projekt ustawy, to dacie nam szan- (Głos z sali: Siadaj!) sę, że my 2 maja natychmiast będziemy mogli ubiegać (Głos z sali: Brawo, Robert!) się o dzierżawę ziemi z zasobów. Będziemy mogli (Poseł Zbigniew Ajchler: Panie marszałku, prze- startować w przetargach ograniczonych bądź też cież to jest skandal!) ofertowych. Dzisiaj do tego nie mamy prawa. Taka ta ustawa była dobra, panie ministrze. (Poseł Magdalena Kochan: Absolutna nieprawda.) Marszałek: (Poseł Zbigniew Ajchler: To jest kłamstwo.) Zapraszam jeszcze raz do pracy w trakcie procesu Przystępujemy do głosowania. legislacyjnego. Dziękuję. Do widzenia. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wnio- (Poseł Ewa Kopacz: Do widzenia.) sku o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 220 Punkty 15. i 18. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek Komisje przedstawiają również w dodatkowym sprawozdaniu poprawki, nad którymi Sejm będzie ustawy zawartego w druku nr 293, zechce podnieść głosować w pierwszej kolejności. rękę i nacisnąć przycisk. W 1. poprawce do art. 1 projektu ustawy wniosko- Kto jest przeciw? dawcy proponują zmianę redakcyjno-legislacyjną. Kto się wstrzymał? Komisje wnoszą o przyjęcie poprawki. Głosowało 440 posłów. Za głosowało 186 posłów, Z pytaniami zgłosili się panowie posłowie. przeciw – 245, wstrzymało się 9 posłów. Pan Bartosz Józwiak, klub Kukiz’15. Stwierdzam, że Sejm wniosek odrzucił. (Oklaski) (Poseł Władysław Kosiniak-Kamysz: Panie mar- szałku...) Poseł Bartosz Józwiak: (Poseł Rafał Grupiński: Władek, ruszaj!) (Głos z sali: Władek, pokaż się.) Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoka Izbo! Za Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 18. chwileczkę będziemy głosowali nad wyjątkowym porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ad- bublem legislacyjnym wyprodukowanym przez unij- ministracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji ną biurokrację. (Oklaski) To jest rzecz wyjątkowa. Gospodarki i Rozwoju o rządowym projekcie Ten bubel, jeżeli zostanie tutaj zaimplementowany ustawy o bezpieczeństwie obrotu prekursorami do polskiego ustawodawstwa, będzie je tylko i wy- materiałów wybuchowych (druki nr 217, 237 i 237-A) łącznie zaśmiecał. – trzecie czytanie. Proszę pana posła Mirosława Suchonia o przed- Mam pytanie do wnioskodawców: Dlaczego takie stawienie dodatkowego sprawozdania komisji. rzeczy dzieją się w polskim ustawodawstwie? Jedno- cześnie dlaczego państwo swoimi trzema poprawkami wycofujecie wszystkie trzy poprawki, które były Poseł Sprawozdawca Mirosław Suchoń: wcześniej przyjęte przez komisję, a zgłoszone przez klub Kukiz’15, które gwarantowały, że opresyjność Szanowny Panie Marszałku! Pani Premier! Wy- tej ustawy będzie mniejsza? (Oklaski) soka Izbo! Mam przyjemność przedstawić dodatkowe Drugie pytanie mam do posłów Prawa i Sprawied-

Spis treści sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw We- liwości i Nowoczesnej: Co się stało pomiędzy jednym wnętrznych oraz Komisji Gospodarki i Rozwoju o rzą- zebraniem komisji a drugim, że państwo zmieniliście dowym projekcie ustawy o bezpieczeństwie obrotu zdanie? Przecież głosowaliście za tymi poprawkami, prekursorami materiałów wybuchowych, druk nr 217, które zgłosił klub Kukiz’15. (Oklaski) ujęte w druku nr 237-A. (Poseł Ewa Kopacz: Bo was nie lubią już.) Szanowni Państwo! Dwa zdania o samej ustawie. Może jeszcze zmienicie zdanie, nie przyjmiecie Otóż służy ona stosowaniu rozporządzenia Parla- tego, kolokwialnie mówiąc, gniota prawnego i pozwo- mentu Europejskiego i Rady. Przepisy te pozwalają licie, tak naprawdę, żeby w Polsce nie zaśmiecać sy- objąć nadzorem obrót substancjami, z których mogą stemu prawnego? (Dzwonek) Czy polski parlament powstać materiały wybuchowe. To są właśnie te pre- stać jeszcze na reprezentowanie społeczeństwa i włas- kursory, te substancje. Ta ustawa tworzy ogólnopol- ne zdanie, czy jesteśmy już tylko i wyłącznie maszyn- ski rejestr zgłaszania podejrzanych transakcji, prób ką do implementowania prawa unijnego? Dziękuję dokonania takich transakcji, ustanawia krajowy bardzo. (Oklaski) punkt kontaktowy, określa zadania organów jednostek właściwych do spraw kontroli oraz ustala sankcje za naruszenie przepisów. Przejdę teraz do omówienia prac komisji. Szanow- Marszałek: ni państwo, po pierwszym czytaniu komisje wniosły o uchwalenie ustawy, jednak w trakcie drugiego czy- Dziękuję. tania zgłoszono trzy poprawki. W związku z tym Głos ma poseł Władysław Kosiniak-Kamysz, klub Sejm na posiedzeniu w dniu 24 lutego 2016 r. skiero- Polskiego Stronnictwa Ludowego. wał ponownie projekt do komisji w celu ich rozpatrzenia. Komisje: Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Gospodarki i Rozwoju po rozpatrzeniu popra- Poseł Władysław Kosiniak-Kamysz: wek na posiedzeniu w dniu 8 marca 2016 r. wnoszą o przyjęcie wszystkich trzech zgłoszonych poprawek Dziękuję bardzo. oraz całego projektu. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Do pana posła, który wprowadził Wysoką Izbę i opinię publiczną w błąd. Po pierwsze, w sprawach, które pan wymie- Marszałek: niał, są wyroki sądu oczyszczające i niedowodzące żadnej winy. Radzę się z nimi zapoznać. Dziękuję bardzo. (Poseł Krystyna Pawłowicz: Nie na temat.) Komisje wnoszą o uchwalenie projektu ustawy Po drugie, w sprawie Agencji Restrukturyzacji z druku nr 237. i Modernizacji Rolnictwa średnia wysokość nagród 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Punkt 18. porządku dziennego – głosowanie 221

Poseł Władysław Kosiniak-Kamysz cedowanie tego rozporządzenia w Komisji Europej- skiej było efektem wydarzeń w Norwegii. Materiał miesięcznie jest poniżej 300 zł, tj. 280 zł, przy zamro- wybuchowy był sporządzony przez Breivika właśnie żonych pensjach przez 7 lat. z prekursorów. Zatem nawet niewielkie ilości stano- (Poseł Piotr Kaleta: Ile z tego kierownictwo dosta- wią niebezpieczeństwo. Prekursor, przypominam, to ło? Ile zwykły pracownik dostaje?) jest 14 substancji wymienionych w załączniku do A pytanie teraz do waszego prezesa, prezesa rozporządzenia. Dotyczy szczególnych zgęszczeń. To Obajtka: Ile będzie kosztować nieprawne zwolnienie nie jest substancja, która normalnie, w normalnym pracowników Agencji Restrukturyzacji i Moderniza- obiegu, jest komukolwiek z państwa, panów posłów cji Rolnictwa? Ile kosztuje Skarb Państwa 3-mie- i pań posłanek, do czegokolwiek potrzebna. sięczne niekorzystanie z doświadczenia kierowników Stąd te złożone poprawki są zgodne z przedłoże- i zastępców kierowników ARiMR? Ile kosztuje opóź- niem rządowym i dlatego prosimy o ich przyjęcie. nienie w wypłacie dopłat bezpośrednich dla rolni- Dziękuję bardzo. (Oklaski) ctwa? (Poseł Piotr Kaleta: Pytanie, ile zwykły pracownik dostał. Pojęcia o tym nie masz.) Marszałek: (Poseł Anna Paluch: Do rzeczy!) Ile zapłacą rolnicy za kolejne kredyty, które mu- Dziękuję, pani minister. szą zaciągnąć, bo nie wypłacacie im na czas dopłat? (Poseł Bartosz Józwiak: Sprostowanie, panie mar- Dziękuję bardzo. (Oklaski) szałku.) Pan Bartosz Józwiak w trybie sprostowania. Proszę bardzo. Marszałek:

Zwracam państwu uwagę, że jesteśmy w punkcie Poseł Bartosz Józwiak: 18. porządku dziennego. Czy pani minister Jadwiga Emilewicz chciałaby Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo!

się odnieść? Jednak chciałbym sprostować to, co pani minister Spis treści Proszę państwa, w imieniu rządu wystąpi podse- powiedziała, bo pani minister na końcu stwierdziła… kretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju pani Jadwi- (Poruszenie na sali) ga Emilewicz. (Głos z sali: Nie.) Oczywiście jesteśmy w punkcie 18. porządku …pani minister stwierdziła pewną rzecz, która dziennego. nie jest do końca prawdą, że są to substancje, które nie są na co dzień nam wszystkim potrzebne. Prze- praszam, to są substancje, które nie mają podanych Podsekretarz Stanu według dyrektywy stężeń, a jest to chociażby kwas w Ministerstwie Rozwoju siarkowy, są to różnego rodzaju nawozy rolnicze, Jadwiga Emilewicz: więc są one używane również na co dzień przez polskie społeczeństwo lub jego część. Dziękuję bardzo. Panie i Panowie… (Gwar na sali, dzwonek) Panie (Oklaski) Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Rozumiem, że odpowiadam na pytanie dotyczące ustawy o prekur- sorach materiałów wybuchowych. Skąd ta zmiana Marszałek: i skąd poprawki? Tak jak powiedział pan poseł sprawozdawca, projekt ustawy tworzy ogólnopolski sy- Tak, oczywiście pan poseł prostował błędnie zro- stem zgłaszania, ustanawia krajowy punkt kontak- zumianą własną wypowiedź. towy, określa zadania organów i jednostek właści- Przystępujemy do głosowania. wych, ustala sankcje za naruszanie przepisów. Ta Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 1. po- ustawa, tak jak o tym wspomniał pan sprawozdawca, prawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. służy implementacji rozporządzenia Parlamentu Eu- Kto jest przeciw? ropejskiego i Rady, stąd staramy się je implemento- Kto się wstrzymał? wać w sposób przyjęty przez rząd, a zatem, zgodnie Głosowało 440 posłów. Za głosowało 403 posłów, z zasadą „Europa+0”, nie nadpisujemy, nie dodajemy przeciw – 34, wstrzymało się 3 posłów. więcej. Poprawki, które zostały zgłoszone po pierw- Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. szym czytaniu przez klub Kukiz’15, tę zasadę by na- W 2. poprawce do art. 11 projektu ustawy wnio- ruszały, co więcej, oznaczałyby niepełne wdrożenie. skodawcy proponują skreślić wyrazy „znaczne ilości”. Byłaby potrzebna na kolejnych etapach dogłębna Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki. dyskusja z Komisją Europejską. Przystępujemy do głosowania. Prekursory materiałów wybuchowych, a nie zna- Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 2. po- czące ilości. Prekursor nawet w niewielkiej ilości jest prawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. materiałem niebezpiecznym. Przypominam, że pro- Kto jest przeciw? 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Punkty 18. i 23. porządku dziennego – głosowanie. 222 Sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012–2013

Marszałek Wicemarszałek Barbara Dolniak:

Kto się wstrzymał? Proszę państwa posłów o zajmowanie miejsc, aby- Głosowało 440 posłów. Za głosowało 386 posłów, śmy mogli rozpocząć dalszą część obrad Sejmu. przeciw – 38, wstrzymało się 16 posłów. Wznawiam obrady. Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 19. W 3. poprawce do art. 12 projektu ustawy wniosko- porządku dziennego: Przedstawione przez Radę dawcy proponują skreślić wyrazy „znacznych ilości”. Języka Polskiego „Sprawozdanie o stanie ochro- Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki. ny języka polskiego za lata 2012–2013” (druk Przystępujemy do głosowania. nr 89) wraz ze stanowiskiem Komisji Kultury Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 3. po- i Środków Przekazu (druk nr 256). prawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Proszę sekretarz Rady Języka Polskiego przy Pre- Kto jest przeciw? zydium Polskiej Akademii Nauk panią Katarzynę Kto się wstrzymał? Kłosińską w celu przedstawienia sprawozdania. Głosowało 435 posłów. Za głosowało 383 posłów, Bardzo proszę. przeciw – 34, wstrzymało się 18 posłów. Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. A więc wszystkie poprawki zostały przyjęte. Sekretarz Rady Języka Polskiego (Poruszenie na sali) przy Prezydium PAN (Głos z sali: Ładnie.) Katarzyna Kłosińska: (Głos z sali: Nie.) Przystępujemy do głosowania nad całością pro- Pani Marszałek! Wysoka Izbo! (Gwar na sali, jektu ustawy. dzwonek) Rada Języka Polskiego przedstawia Sejmowi Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- i Senatowi… łości projektu ustawy w brzmieniu z druku nr 237, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Wicemarszałek Barbara Dolniak: Spis treści Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Proszę chwileczkę poczekać. Głosowało 438 posłów. Za głosowało 387 posłów, Państwo posłowie, proszę umożliwić pani sekre- przeciw – 35, wstrzymało się 16 posłów. tarz przedstawienie sprawozdania. Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o bezpie- Bardzo proszę. czeństwie obrotu prekursorami materiałów wybuchowych. Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 23. Sekretarz Rady Języka Polskiego porządku dziennego: Zmiany w składach osobo- przy Prezydium PAN wych komisji sejmowych (druk nr 317). Katarzyna Kłosińska: Prezydium Sejmu, na podstawie art. 20 ust. 1 regulaminu Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Rada Języka Polskiego przedstawia Sejmowi i Se- Seniorów, przedłożyło wniosek w sprawie zmian natowi sprawozdanie o stanie ochrony języka pol- w składach osobowych komisji sejmowych. skiego nie rzadziej niż co 2 lata. To wynika z art. 12 Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie zabrać głos ust. 2 ustawy o ochronie języka polskiego. Sprawo- w sprawie przedstawionych propozycji? zdanie, które jest przedmiotem obecnej, dzisiejszej Nie widzę, nie słyszę. dyskusji, o którym teraz będziemy rozmawiać, doty- Zamykam, tzn. nie zamykam… (Wesołość, poru- czy języka polskiego używanego w dokumentach szenie na sali) w obrocie konsumenckim. Jest to ekspertyza przygo- Przystępujemy do głosowania. towana przez Radę Języka Polskiego pod kierowni- Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wnio- ctwem zespołu kierowanego przez prof. Halinę Zgół- sku w brzmieniu z druku nr 317, zechce podnieść kową z Uniwersytetu Adama Mickiewicza. rękę i nacisnąć przycisk. W gromadzeniu dokumentów korzystaliśmy z po- Kto jest przeciw? mocy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Kto się wstrzymał? Wyglądało to w ten sposób, że Rada Języka Polskiego Głosowało 432 posłów. Za głosowało 427 posłów, badała czy analizowała, tzn. ten zespół badał, anali- przeciw – 2, wstrzymało się 3 posłów. zował różnego rodzaju teksty. To były, tu wymienię: Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie ulotki dołączane do leków, ulotki dołączane do para- zmian w składach osobowych komisji sejmowych. farmaceutyków i kosmetyków, instrukcje obsługi Ogłaszam 3-minutową przerwę. sprzętu AGD, instrukcje obsługi sprzętu elektronicznego, umowy bankowe, leasingowe, ubezpieczeniowe (Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min 51 i edukacyjne, umowy telekomunikacyjne oraz umo- do godz. 10 min 54) wy deweloperskie i na usługi komunalne. 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012–2013 223

Sekretarz Rady Języka Polskiego się jakieś nazwy specjalistyczne, które nie są wyjaś- przy Prezydium PAN Katarzyna Kłosińska nione. Trzeba tutaj powiedzieć, że w ulotkach do nie- których leków zostało zastosowane bardzo dużo do- Chciałabym podkreślić, że są to teksty bardzo waż- brych rozwiązań, jak właśnie próby przybliżenia ne dla konsumentów, a jednocześnie takie, w przypad- terminologii przez wyjaśnienia stosowane w nawia- ku których ten konsument jest stroną bierną i jest sach. Natomiast dość skomplikowana jest składnia uzależniony od informacji oraz postanowień zawartych tekstów, są nawet zdania liczące 30 wyrazów, co tych w tych dokumentach. A zatem z założenia role jest w zasadzie bardzo trudne do zrozumienia. War- między nadawcą a odbiorcą są tutaj nierówne. Na- to więc skracać zdania. Czasami też warstwa edytor- dawca jest profesjonalistą – np. prawnik czy specja- ska tekstu jest nieprzyjazna, np. jest mała czcionka lista od marketingu itd. – natomiast odbiorca nie jest albo jest czarne tło i biała czcionka. Ale ogólnie moż- profesjonalistą. Dodatkowo sprawa, której dotyczy na powiedzieć, że ulotki dołączane do leków cechują dany tekst (Gwar na sali, dzwonek), tzn. informacje się, zostały napisane dobrym, przystępnym językiem, o leku czy umowa bankowa, umowa kredytowa, jest podobnie jak ulotki dołączane do parafarmaceuty- często sprawą życiowej wagi albo bardzo ważną dla ków. Nie będę tego szczegółowo omawiać. W każdym odbiorcy. Dlatego bardzo ważne jest przyjrzenie się razie to jest język, który może być zrozumiały dla nie tylko poprawności językowej tekstu. Poprawność przeciętnego Polaka. jest oczywiście ważna, ale wydaje nam się, że waż- Jeśli chodzi o informacje dołączane do kosmety- niejsza, a właściwie najważniejsza, jest przystępność ków, to tutaj te teksty są bardzo różnorodne. Nie tego tekstu. Na tę przystępność składa się wiele czyn- będę omawiać każdego z osobna, ale powiem, jaki jest ników. To są zarówno cechy językowe tekstu: leksy- najważniejszy zarzut. Mianowicie jest rażąca dyspro- ka, sposób ukształtowania tekstu, sposób ukształto- porcja między informacją obcojęzyczną a polskoję- wania zdania, czyli składnia, jak i elementy pozaję- zyczną, na niekorzyść oczywiście języka polskiego. zykowe, jak przede wszystkim warstwa edytorska, Na opakowaniach kosmetyków, najczęściej tych spro- tzn. np. wielkość czcionki, rozmiar czcionki, wielkość wadzanych z zagranicy, po angielsku jest bardzo interlinii itd. długi, szczegółowy opis, co dany kosmetyk powoduje, Celem tej ekspertyzy był opis diagnostyczny, jak go używać, jak go nie używać, a po polsku często wskazano czynniki utrudniające zrozumienie tekstu, Spis treści oraz były to wskazówki, mamy pewne propozycje jest to zawarte w dwóch zdaniach albo w jednym. zmierzające do zapewnienia zrozumiałości podob- Często też jest tutaj mieszana informacja z per- nych tekstów. A takim celem, można powiedzieć, swazją, ale to jest w ogóle cecha reklamy. Pojawiają ogólnym tego typu tekstów, tego typu ekspertyz by- się takie przymiotniki, jak np. przyjemny, aksamitny, łoby zwiększenie świadomości konsumenckiej, tzn. bogaty czy drogocenny, co nie ma waloru informacyj- to, żeby konsument wiedział, że ma prawo dostać nego, tylko perswazyjny. Jest też duża ilość anglicy- taki dokument, który rozumie. zmów, pełniących głównie funkcję perswazyjną, któ- Zanim przejdę do krótkiego omówienia tych teks- re mają nobilitować produkt, jakiś sun defense, slim tów, powiem, że podstawowa kwestia, nad którą moż- & shape itd. I to, można powiedzieć, jest niezrozu- na się zastanawiać po analizie tych tekstów, jest miałe dla osoby, która słabiej się posługuje językiem taka: Czy forma tych tekstów gwarantuje ich odbior- angielskim, a więc tutaj też jest ten element, który com świadomą lekturę? To znaczy czy ktoś, kto za- wyklucza pewną część społeczeństwa ze świadomego wiera np. umowę telekomunikacyjną albo umowę odbioru tych tekstów. bankową, świadomie podejmuje decyzję? Czy np. ten, Jeśli chodzi o instrukcje sprzętu AGD, to one są kto kupuje lek albo telewizor czy pralkę, świadomie na ogół dobrze przygotowane. Teksty są zrozumiałe, z nich korzysta? Jeśli tak, jeśli ta świadomość jest, to przystępne. Pojawiają się nieliczne błędy językowe, mamy równorzędność relacji między konsumentem które jednak nie zakłócają odbioru. a producentem czy handlowcem. Jeśli nie ma tej Natomiast dalsza kategoria, tzn. instrukcje ob- świadomości, to mamy nierównorzędność relacji, sługi sprzętu elektronicznego, te teksty należy ocenić konsument jest na pozycji niższej, co powoduje jego bardzo źle. Inaczej mówiąc, tekst takiej instrukcji wykluczenie. I na tym będę się właśnie koncentrowa- jest właściwie, można powiedzieć, całkowicie niezro- ła w swoim wystąpieniu. Świadomie pominę tutaj zumiały dla laika. Pojawia się bardzo specjalistyczne inne aspekty, ponieważ, proszę państwa, nie sposób słownictwo. Sprzęt elektroniczny to są telewizory, zreferować wszystkiego, co znajduje się w ponad telefony komórkowe, różne takie instrukcje były ba- 150-stronicowym opracowaniu. dane. Pojawia się specjalistyczne słownictwo, często Wymieniałam wcześniej różne rodzaje tekstów, terminy anglojęzyczne, np. common interface, menu które były poddane analizie. Powiem krótko o każ- support, media play itd. Zdarzają się dosyć często dym, przedstawię taką ocenę każdego z tych rodza- słowa, które są znane w języku ogólnym, ale tutaj są jów tekstów. Jeśli chodzi o ulotki dołączane do leków, używane w znaczeniu terminologicznym, z czego to można powiedzieć, że ta ocena jest raczej pozytyw- użytkownik nie zdaje sobie sprawy. Inaczej mówiąc, na. Można mieć jednak pewne zastrzeżenia co do np. usuwanie powiązań między notatkami. Słowo zrozumiałości niektórych informacji, np. pojawiają „notatka” jest znane w języku polskim, ale zmiana 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 224 Sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012–2013

Sekretarz Rady Języka Polskiego liwe do przeczytania czy do zrozumienia. Jest też bar- przy Prezydium PAN Katarzyna Kłosińska dzo dużo błędów językowych, szczególnie błędów inter- punkcyjnych, które wpływają na zmianę sensu. Tekst układu notatek aktywnych albo usuwanie powiązań jest również nieprzejrzysty strukturalnie i edytorsko, między notatkami to jest już coś niezrozumiałego. tzn. brakuje np. śródtytułów, brakuje nazw paragrafów, Często jest skomplikowana składnia i bardzo czę- co utrudnia odnalezienie potrzebnych informacji. Wiel- sto są to wyjaśnienia typu ignotum per ignotum, kość czcionki, proszę państwa, 7 lub 8 punktów przy czyli nieznane przez nieznane. A mianowicie np.: interlinii 1, to pojedyncza interlinia. Po prostu tego nie Optimus to mechanizm przełączania procesora GPU, da się przeczytać. Zdarzają się też dokumenty wydru- który automatycznie przełącza aktywny procesor kowane w układzie dwóch kolumn, gdzie czcionka jest GPU w celu wykonania zadań związanych z rende- jeszcze mniejsza, tzn. ma 6 punktów. rowaniem obrazu. Ktoś, kto się chce się dowiedzieć, Te teksty zostały przebadane pod kątem jasności co to jest ten optimus, z tej definicji się nie dowie. albo można powiedzieć inaczej: mglistości, czyli są Podsumowując, te instrukcje obsługi sprzętu takie specjalne narzędzia, dostępne ogólnie w Inter- elektronicznego są tak skonstruowane, że relacja necie, jedno to jest FOG, stworzone przez specjali- między nadawcą a odbiorcą jest nierównorzędna, to stów z Uniwersytetu Wrocławskiego, drugie – Jasno- znaczy odbiorca jest na z góry straconej pozycji. Tu pis, stworzone przez uniwersytet SWPS. To są takie należałoby się zastanowić nad tym np., czy nie przy- narzędzia, do których można wrzucić tekst i spraw- gotowywać dwóch wersji instrukcji: jednej dla laika, dzić, ile lat edukacji trzeba mieć, żeby ten tekst zro- drugiej dla specjalisty. zumieć. Okazuje się, że umowy, o których tutaj mó- Kolejna kategoria to umowy bankowe na lokaty wię, czyli umowy telekomunikacyjne, są zrozumiałe i kredyty, umowy leasingowe (leasing konsumencki), tylko dla osób po doktoracie. Trzeba mieć tyle lat ubezpieczeniowe, edukacyjne (o studiowaniu w szko- nauki, ile przewidują wszystkie szkoły, plus studia, łach wyższych). Bardzo dużo zastrzeżeń mamy do plus studia doktoranckie, żeby zrozumieć te umowy. poprawności językowej. Jest bardzo dużo błędów in- Mam tutaj fragmenty, ale może oszczędzę państwu terpunkcyjnych, które często prowadzą do zmiany tej lektury. znaczenia danego fragmentu tekstu. Jest bardzo Można więc odnieść wrażenie, że te dokumenty

Spis treści często fatalna ortografia, nadużywa się zawsze wiel- są przygotowywane przez ich autorów tak, żeby za- kiej litery. Wszystko się pisze dużymi literami, np. bezpieczyć tylko interes nadawcy, a odbiorcę zniechę- data umowy, coś ma nastąpić 14 dni od daty umowy cić do zapoznania się z treścią umowy. Autorzy tych i to jest data umowy pisana wielkimi literami, ale co dokumentów nie dbają o jasność przekazu. Jak przed jest najważniejsze i co powoduje wykluczenie odbior- chwilą mówiłam, teksty te są bardzo trudne, możliwe cy, tę nierównorzędność relacji, to, że odbiorca nie do zrozumienia tylko przez osoby po doktoracie. może świadomie, że tak powiem, tej umowy podpisać, Co ciekawe, zawartość umów telekomunikacyjnych to jest nieprzystępna składnia. Zdania są bardzo dłu- reguluje ustawa. Dobrze byłoby włączyć do tej ustawy gie, chyba najdłuższe zdanie, jakie tam znaleziono, przepisy mówiące o konieczności stosowania zrozumia- liczyło 119 słów, więc nie sposób zrozumieć takie łego języka. W tej chwili są właśnie wypracowane stan- zdanie. Na ogół jest tam ok. 40 słów w jednym zda- dardy, które mówią, co to jest język zrozumiały, i przy niu, więc to jest chyba zrozumiałe tylko dla tych, pomocy specjalistów można to określić. którzy to piszą. Zdecydowanie odbiorca takiej umo- Jeśli chodzi o już ostatnią kategorię, umowy de- wy, a to jest, jak mówię, umowa np. dotycząca kredy- weloperskie i na usługi komunalne, tzn. dostawę tów, jest osobą wykluczoną. prądu elektrycznego, gazu, umowy najmu lokali, to Jeśli chodzi o umowy telekomunikacyjne, czyli na są bardzo różne gatunki tekstu, więc ta ocena też korzystanie z telefonii komórkowej oraz ze stacjonar- jest różna. Są teksty napisane bardzo przystępnie, nej telewizji kablowej i sieciowej, to też należy ocenić jak i takie, które są napisane w ogóle nieprzystęp- je bardzo źle. Jest bardzo słaba komunikatywność nie, np. w umowach deweloperskich zdarzają się tekstu. Tekst jest bardzo często nieczytelny, przesy- zdania liczące prawie 300 słów, znowu nieczytelne. cony terminologią i słownictwem żargonowym, tam Oczywiście też zbyt często pojawia się specjalistycz- gdzie mogłoby tego słownictwa nie być, np. kanał na terminologia. składania zamówień. Kanał składania zamówień to I teraz podsumowując to, co tutaj powiedziałam, po prostu sposób, czy telefoniczny, czy e-mailowy. chciałabym podkreślić, że najwięcej zastrzeżeń bu- Albo oświadczenie klienta w przedmiocie braku woli dzą umowy telekomunikacyjne oraz umowy bankowe kontynuowania umowy. Naprawdę takie zdanie, jak i deweloperskie. Proszę zwrócić uwagę, że te trzy oświadczenie klienta w przedmiocie braku kontynu- rodzaje umów, tzn. szczególnie bankowe i deweloper- owania umowy, można wyrazić w sposób zdecydowa- skie, czyli te dwie, dotyczą bardzo ważnych spraw nie przystępniejszy. życiowych: kredytu czy kupna mieszkania i sporzą- Teksty te są niezwykle skomplikowane, mówię dzane są w języku niegwarantującym zrozumienia. o umowach telekomunikacyjnych, pod względem Sprawia to, że obywatel jest na z góry straconej po- składniowym. Zdania liczą około kilkudziesięciu wy- zycji. Ogólny wniosek, jaki można by z tego wyciąg- razów, a najdłuższe liczyło 176 słów. To jest niemoż- nąć i co Rada Języka Polskiego postuluje, dotyczy 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012–2013 225

Sekretarz Rady Języka Polskiego dlatego dopiero teraz zajmujemy się latami 2012– przy Prezydium PAN Katarzyna Kłosińska 2013. Ja bym nie chciał, żeby Wysoka Izba odniosła wrażenie, że to opóźnienie jest wynikiem lekceważe- tego, że należałoby przygotować standardy opraco- nia przez komisję, przez nas wszystkich sprawy wywania takich tekstów. Tak jak już mówiłam, moż- ochrony polszczyzny. Mam nadzieję – mogę to chyba na to zrobić, korzystając z pomocy środowisk języko- zadeklarować w imieniu Komisji Kultury i Środków znawczych. Kolejna sprawa, to już byłoby zadanie dla Przekazu – że postaramy się w przyszłości pracować ustawodawcy, to stworzenie ram prawnych, które bez zbędnej zwłoki. pozwalałyby wymagać od nadawców, aby takie teks- I druga rzecz, bardzo istotna. Po raz kolejny Rada ty były napisane właśnie językiem zrozumiałym, Języka Polskiego zwróciła uwagę na brak stabilnego żeby nie wykluczać części społeczeństwa, żeby tenże finansowania. Przypomnę, że rada usytuowana jest konsument nie był na straconej pozycji. przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, i powta- Na końcu jeszcze uwagi natury statystycznej, rzają się – bo i w tamtej kadencji, i obecnej – relacje, a mianowicie chodzi o to, że Polacy mają kłopoty np. jakie to są problemy z uzyskaniem nawet skromnych, z czytaniem trudnych tekstów. Jak pokazało Między- kilkudziesięciotysięcznych kwot na przeprowadzenie narodowe Badanie Kompetencji Osób Dorosłych badań czy ekspertyz. Myślę, że Komisja Kultury przeprowadzone na przełomie lat 2011 i 2012, tylko i Środków Przekazu tę sprawę podejmie, myślę, że 10% Polaków w wieku od 18. do 65. roku życia dobrze w formie dezyderatu do rządu, by Radzie Języka Pol- radzi sobie z czytaniem ze zrozumieniem, tylko 10%, skiego zapewnić stabilne finansowanie na przyszłość. natomiast aż 20% radzi sobie bardzo słabo. Właśnie Dziękuję. (Oklaski) dlatego tak ważne jest to, aby te teksty były napisane językiem zrozumiałym. Z innego badania, z badania GfK Polonia wynika, Wicemarszałek Barbara Dolniak: że tylko 16% Polaków dokładnie czyta umowę przed jej podpisaniem i jako powód nieczytania tej umowy Bardzo dziękuję panu posłowi. wskazuje właśnie to, że jest napisana zbyt trudnym Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem po- językiem, że jest nieprzystępna językowo, oraz to, że rządku dziennego wysłucha 10-minutowych oświad- jest zbyt długa. Oczywiście osobną kwestią, nad któ- czeń w imieniu klubów. Spis treści rą należałoby myśleć, ale myślę, że to już nie jest Otwieram dyskusję. przedmiotem tych rozważań, jest zwiększenie kom- O zabranie głosu w imieniu klubu Prawo i Spra- petencji językowych Polaków. Chodzi o jakieś zmiany wiedliwość poproszę panią poseł Joannę Lichocką. dotyczące po prostu czytania ze zrozumieniem, ale Bardzo proszę, pani poseł. to, jak sądzę, sprawa na inną okazję. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Poseł Joanna Lichocka:

Wicemarszałek Barbara Dolniak: Pani Marszałek! Pani Sekretarz! Wysoki Sejmie! 3 tygodnie temu z okazji Międzynarodowego Dnia Bardzo dziękuję, pani sekretarz. Języka Polskiego w Pałacu Prezydenckim odbyła się Proszę pana posła Jacka Świata w celu przedsta- uroczystość wręczenia medalu Zasłużony dla Pol- wienia stanowiska komisji. szczyzny. Bardzo proszę, panie pośle. Prezydent Andrzej Duda uhonorował tą nagrodą prof. Jerzego Bartmińskiego. Pan profesor, odbiera- jąc nagrodę, powiedział ważną rzecz: Polszczyzna Poseł Jacek Świat: jest dziś w potrzebie. Zwrócił uwagę, że poza wulga- ryzacją i zalewem zapożyczeń jest też trzecie, najpo- Pani Marszałek! Pani Sekretarz! Wysoka Izbo! ważniejsze zagrożenie: mowa nienawiści, hejt, który Rada Języka Polskiego zgodnie z art. 12 pkt 2 ustawy jest łączony z praktyką kłamstw i insynuacji. o języku polskim przedstawia Sejmowi w trybie 2-let- Zgodnie z ustawą o języku polskim co 2 lata Rada nim sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego. Języka Polskiego przedstawia Sejmowi i Senatowi Na posiedzeniu 25 lutego Komisja Kultury i Środków Rzeczypospolitej Polskiej sprawozdanie o stanie Przekazu rozpatrzyła sprawozdanie rady za lata ochrony języka polskiego. W pierwszych dwóch spra- 2012–2013. Po dyskusji, zresztą bardzo ciekawej, ko- wozdaniach, przed 10 laty, rada zawarła omówienie misja jednomyślnie rekomenduje Wysokiej Izbie przy- stanu ochrony języka polskiego w różnych dziedzi- jęcie sprawozdania. nach życia. Zostały one opublikowane w książce „Pol- Tyle moje suche sprawozdanie. Przy okazji jeszcze szczyzna publiczna początku XXI wieku” wydanej dwie uwagi. Sprawozdanie rady było gotowe już pół w roku 2007. Potem od tego typu analizy rada posta- roku temu, niestety natłok spraw pod koniec kaden- nowiła odejść. Nie wydało się celowe analizowanie cji sprawił, że Sejm poprzedniej kadencji nie miał w obecnym sprawozdaniu tych samych dziedzin pub- czasu, możliwości jego rozpatrzenia, stąd opóźnienie, licznej aktywności językowej, których stan ochrony 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 226 Sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012–2013

Poseł Joanna Lichocka milej jest zajmować się instrukcją obsługi pralki. Tam przynajmniej prostactwa i chamstwa na pozio- został oceniony 2, 3 czy 4 lata temu. Zmiany w języ- mie czysto językowym nie ma. ku, nawet przy obecnym, niezwykle intensywnym Oczywiście nie chodzi o to, aby Rada Języka Pol- jego rozwoju, nie następują bowiem aż tak szybko, by skiego zajmowała się polityką lub skupiała się wy- w okresie kilku lat można było zaobserwować wyraź- łącznie na języku debaty publicznej, jednak zjawisko ne i znaczące różnice – czytamy na stronach rady. warto zauważyć. Po tym, jakie operacje językowe W trzecim sprawozdaniu przedmiotem obserwacji zastosowano w debacie publicznej przeciw śp. Lecho- stanu języka były więc podręczniki szkolne, po czym wi Kaczyńskiemu w latach 2005–2010, a także po fali rada trzymała się tego założenia dalej. W kolejnym agresji i wykluczenia wobec jego brata Jarosława była to analiza języka biznesowego, podręczników Kaczyńskiego i innych rodzin ofiar katastrofy smo- szkolnych do kształcenia zawodowego oraz kultura leńskiej, po nieznajdującej dotąd precedensu pogar- języka w szkolnictwie wyższym. Wyniki analizy dzie wobec zmarłych w tej tragedii, słyszanej już oczywiście nie były budujące. Okazywało się zazwy- w samej warstwie językowej wielu publicznych, a tak- czaj, że język polski nie jest traktowany tak, jak to że prywatnych, implikowanych przez ów publiczny powinno wynikać z jego roli w życiu społecznym we hejt rozmów zwykłych Polaków, jak można nie za- współczesnej Polsce. Najwięcej uwag krytycznych uważyć tego zjawiska? A przecież jest ono już opisy- budził stosunek do polszczyzny w środowisku bizne- wane. Przypomnę tylko głośną książkę Stanisława sowym. Język nie jest postrzegany przez twórców Kmiecika „Przemysł pogardy. Niszczenie wizerunku tekstów z tego zakresu, a także przez decydentów prezydenta Lecha Kaczyńskiego w latach 2005–2010 biznesowych jako wartość sama w sobie, wartość, oraz po jego śmierci” oraz kolejną „Przemysł pogardy 2”, którą należy kultywować, lecz co najwyżej jako war- opisującą te same zabiegi, także w płaszczyźnie czy- tość instrumentalna, narzędzie przekazywania okre- sto językowej, skierowane przeciw Jarosławowi Ka- ślonych treści – czytaliśmy w tamtym sprawozdaniu. czyńskiemu. Ów przemysł pogardy, przemoc zawarta Teraz mamy kolejne, za lata 2012–2013. W tym w samym języku, to dojmujące zjawisko ostatniej przedstawionym jeszcze w poprzedniej kadencji spra- dekady. Niezauważenie go, gdy zajmuje się stanem wozdaniu rada przedstawiła analizę instrukcji obsłu- polszczyzny, może przypominać podobną metodę, Spis treści gi sprzętu AGD, sprzętu elektronicznego, umów ban- choć przy zachowaniu wszelkich proporcji, do tej opi- kowych, ubezpieczeniowych i edukacyjnych, a także sanej niegdyś przez Jarosława Marka Rymkiewicza, telekomunikacyjnych i deweloperskich oraz ulotek a stosującej się do taktyki „Tygodnika Ilustrowanego” dołączanych do leków i parafarmaceutyków, nie za- z 1863 r. W głośnym wystąpieniu pt. „Nie ma Polski, pominając także o tekstach na opakowaniach kosme- nie ma Rosji, nie było powstania” Jarosław Marek tyków. Ta bardzo staranna analiza wydaje się jed- Rymkiewicz stwierdził tak: Nie można powiedzieć, nak, blisko 10 lat po analizie polszczyzny w przestrzeni publicznej, dalece niewystarczająca, by móc aby redaktorzy „Tygodnika Ilustrowanego” podawali mówić o obecnym stanie polszczyzny, by zauważyć jakieś nieprawdziwe wiadomości. Wydaje mi się, że to, co w tych latach w języku, zwłaszcza w języku zazwyczaj pisali prawdę, a może nawet zawsze pisali debaty publicznej, przekazu medialnego, również co- prawdę, ale widać też od razu, że pisząc prawdę, zara- dziennych rozmów Polaków, się wydarzyło. zem potwornie, wprost haniebnie kłamali. Rok 2012 to, przypomnę, czas przemysłu pogardy Ja oczywiście nie twierdzę, że eksperci Rady Ję- w rozkwicie. Hejt, o którym mówił kilkanaście dni zyka Polskiego zasługują na tak ostrą ocenę. Nie, temu prof. Jerzy Bartmiński, królował w debacie. z całą pewnością nie zasługują. Warto jednak spytać, Samo słowo „hejt” właśnie wkraczało do powszech- czy naprawdę instrukcje obsługi tosterów są najważ- nego użytku. Gowin zachowuje się jak katolicka cio- niejszym problemem współczesnej polszczyzny, choć- ta, Tusk popuścił politycznie, pijacki wypad Lecha by tylko po roku 2012. Czy warto udawać, że rzeczy- Kaczyńskiego – takie zwroty nie tak dawnego poli- wistość nie istnieje? Zwłaszcza że oprócz wprowadza- tyka Platformy Obywatelskiej Janusza Palikota, wy- nia języka pogardy, języka przemocy do debaty pub- powiadane właśnie w 2012 r., są faktycznie mniej licznej mieliśmy inne polityczne zabiegi na języku, przyjemne do analizy niż ulotki dołączane do leków. wprowadzające takie potworki jak słowa „marszał- Albo przypomnijmy sobie luty 2012 r. Stefan Niesio- kini” albo „ministra”. łowski, jeden z najbardziej znanych i cytowanych Tak, to były lata 2012–2013, proszę państwa. polityków Platformy Obywatelskiej, tak mówił np. Chciałoby się powiedzieć: Rado, gdzie byłaś? Rado, o Janie Tomaszewskim: To prostak i ćwok najwięk- gdzie jesteś? szego kalibru. Ewa Stankiewicz, gdy w maju 2012 r. No dobrze, przestaję krytykować. Nie chciałabym, przedstawiła się i zadała pytanie Stefanowi Niesio- żeby to zostało potraktowane jako frontalna krytyka łowskiemu, usłyszała taką odpowiedź: To jest pani Rady Języka Polskiego. Tutaj mamy do czynienia też od tego filmu „Solidarni”, od tego PiS-owskiego pa- z bardzo ważną pracą, ponieważ język, który jest de- skudztwa? Po czym polityk Platformy Obywatelskiej dykowany – mówiąc też z błędem językowym, tak próbował zasłonić obiektyw kamery i rzucił parokrot- bardzo powszechnym w tej chwili – do nas jako do nie: Won stąd. Zgadzam się z wyborem rady. Dużo konsumentów, jest także bardzo ważny i ta analiza 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012–2013 227

Poseł Joanna Lichocka pełnie kwestia hejtu, mowy nienawiści i tego, co kto powiedział… Czasem można coś powiedzieć, a i tak pod nadzorem pani prof. Haliny Zgółkowej jest wy- Tomaszewski, tak spostponowany przez Niesiołow- konana bardzo starannie. skiego, przyszedł do Platformy, a nie został w Prawie Tylko analizując teksty skierowane do nas jako i Sprawiedliwości. Tak więc, jak się okazuje, nie za- do konsumentów, wołając o dbałość polszczyzny tych wsze język jest takim zabójcą. tekstów, nie możemy chyba mówić, że jest to główna (Głos z sali: Co to ma do rzeczy?) sprawa ochrony języka polskiego w latach 2012–2013. Do rzeczy ma to, co mówi pani poseł. Ja bardzo Mam nadzieję, że w przyszłości, prócz właśnie wiel- chętnie bym tego nie podnosiła, gdybym nie usłysza- kości czcionki, układu tekstu, zawiłości zdań, nie- ła wystąpienia od rzeczy przedstawicielki innego zręczności językowych wynikających z niedbałego klubu. tłumaczenia w ulotkach i instrukcjach obsługi sprzę- (Poseł Joanna Lichocka: Przemysł pogardy.) tu AGD, Rada Języka Polskiego zajmie się także tym, Wracając rzeczywiście do tematu, chcę powiedzieć, co w ostatniej dekadzie zdarzyło się w polszczyźnie że tutaj pani prof. Kłosińska bardzo szczegółowo, ale bardzo groźnego. Dziękuję bardzo. tak punktując, oceniła i określiła zawartość tego ra- Klub Prawa i Sprawiedliwości oczywiście zagło- portu. Natomiast my jako posłowie, jak sądzę, bardziej suje za przyjęciem sprawozdania. (Oklaski) powinniśmy się zająć wnioskami, jakie z tego wypły- wają. Wnioski są dwojakiego rodzaju. Pierwszy to jest kwestia wykorzystania tego typu analiz i raportów. Wicemarszałek Barbara Dolniak: Wydaje się, że Urząd Ochrony Konkurencji i Konsu- mentów – bo ja trzymam się tego tematu, tego spra- Bardzo dziękuję. wozdania, zawsze to może być jakiś inny urząd – jed- W imieniu klubu Platforma Obywatelska wystąpi nym słowem, różnego szczebla i charakteru władze pani poseł Iwona Śledzińska-Katarasińska. publiczne, a więc organy regulacyjne, tam, gdzie jest Bardzo proszę, pani poseł. mowa o telekomunikacji, czyli właśnie Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów czy Związek Banków Polskich, są tymi adresatami, których powinniśmy Spis treści Poseł Iwona Śledzińska-Katarasińska: prosić o ustosunkowanie się do wniosków z tego raportu i o szukanie dróg zaradczych. Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Nie Żeby było dziwniej, kwestia formułowania umów, wiem, czy to będzie czystą polszczyzną, ale prawdę a nawet ulotek, druków informacyjnych nie jest tylko powiedziawszy, dawno nic nie wprawiło mnie w takie taką radosną twórczością. Są regulacje ustawowe osłupienie jak głos mojej przedmówczyni. Albo pra- w ustawodawstwie zarówno polskim w jakimś zakre- cujemy w innej komisji, chyba że pani poseł nie było, sie, jak i europejskim. Natomiast wydaje się, że cza- albo nie wiem, ktoś czyta ze zrozumieniem, a ktoś sem w tych ramach za dużo jest radosnej twórczości z trochę mniejszym. bądź próby wykorzystania tego typu informacyjnych Ja nie będę wyręczała pani prof. Kłosińskiej, któ- publikacji do trochę innych celów. ra zapewne odpowiadając czy odnosząc się do tych I tak jeśli chodzi o tę pierwszą kategorię, zacznę wypowiedzi, przypomni opracowania, łącznie ze swo- np. od leków, od farmaceutyków, tutaj jest to, o czym ją habilitacją – jeśli dobrze pamiętam, to była habili- mówiliśmy też podczas posiedzenia komisji. Jest ja- tacja o języku używanym w debacie publicznej – przy- kiś typ informacji, który powinien być informacją dla pomni seminaria, konferencje, opracowania i książ- pacjenta, ale bardzo często ten typ informacji dla ki, m.in. wydawane także przy pomocy Narodowego pacjenta miesza się z typem informacji, bo ja wiem, Centrum Kultury pod dyrekcją zdymisjonowanego dla farmaceuty bądź wręcz lekarza, co powoduje, że przez Prawo i Sprawiedliwość pana dyrektora Dud- pacjent, jak zaczyna czytać tę ulotkę, to wsadzi lek ka. Nie taka jest moja rola. do szuflady, bo jest przestraszony, że nie wiadomo, Do tej pory w tej Izbie i w komisji kultury Sejmu jakie mu grożą konsekwencje. Jest więc tutaj takie dyskusje nad sprawozdaniami Rady Języka Polskie- pomieszanie funkcji. W ulotkach parafarmaceuty- go toczyły się bez jakiejś takiej próby upolitycznienia ków i kosmetyków jest, to nie ulega wątpliwości, czy upartyjnienia. Pozostawialiśmy gremium profe- mniej informacji, a więcej reklamy, ale to jest trochę sorów możliwość pracy we własnym rytmie, własnym inny typ komunikowania się z konsumentem. Nie tokiem, według własnych zasad, nie uważając, że jest ulega wątpliwości, że tutaj Urząd Ochrony Konku- to jedyny czas i jedyne miejsce, kiedy mówimy o pol- rencji i Konsumentów powinien się bardzo dobrze szczyźnie, o degradacji tej polszczyzny, bo to jest rze- temu przyjrzeć. czywiście raz na 2 lata. Akurat jeśli chodzi o to opra- Jeśli chodzi o umowy telekomunikacyjne, to dość cowanie, to sprawozdanie i ten temat, na posiedzeniu dużo czasu poświęciliśmy, dyskutując o tym raporcie komisji, co zresztą pan poseł Świat, sprawozdawca na posiedzeniu komisji. Powiedzieliśmy, że nie tylko komisji, przyznał, była absolutna zgoda i wszyscy te umowy są takie, że trudno je zrozumieć, ale docenialiśmy rolę i wagę podjęcia tego tematu. Zu- w dodatku nikt nie daje czasu na to, żeby je można 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 228 Sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012–2013

Poseł Iwona Śledzińska-Katarasińska Poseł Józef Brynkus:

było zrozumieć, bo już nie ma… Część firm umożli- Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ochrona języka wia kontakt tylko za pomocą infolinii, ewentualnie polskiego to ochrona także polskiej kultury, polskiej przesyła umowę w jakiś taki sposób pospiesznie, ku- tożsamości. Jak ważne jest to zadanie, świadczą tak- rierem, prosi o podpisanie. Człowiek podpisuje, bo się że przykłady pozaparlamentarnej komunikacji pol- spieszy, i denerwuje się, bo nie bardzo wie, co tam skich polityków, którzy nazbyt często posługują się jest napisane. nawet nie tyle zubożoną polszczyzną, co jej zwulga- Poprawiła się chyba od czasu tego badania sytu- ryzowaną wersją przechodzącą w język knajacki. acja z umowami bankowymi, dlatego że jednak poja- Tymczasem, jak wynika z wielu badań, sprawa wiły się regulacje, które chronią czy powinny chronić ochrony języka polskiego, często i słusznie nazywa- konsumentów przed np. jakimiś oszustwami czy wy- nego narodowym, jest niedoceniana, a szkoda, gdyż łudzeniami kredytowymi. I tutaj zwracano uwagę według tych badań polszczyzna jest wartością, która i na wielkość czcionki, i na komunikaty tych przeka- spaja naród, dlatego trzeba ją pielęgnować. Kiedy nie zów. Jednym słowem, myślę, że gdyby ponowić te mówi się poprawnie, to nie tylko lekceważy się to, co badania, to by się okazało, że w pewnych dziedzinach jest ważne narodowo, ale też inni ludzie gorzej trak- jest jakiś postęp. tują takiego człowieka, bowiem język jest wskaźni- Oczywiście Klub Parlamentarny Platforma Oby- kiem jego kultury i inteligencji, ale też zdolności watelska, który reprezentuję, nie tylko przyjmie to porozumiewania się i przyjmowania komunikatów. sprawozdanie, ale przyjmie je z satysfakcją. Być może Tym bardziej więc należy docenić te prace nauko- na forum komisji będziemy starali się podjąć pewne we, które przedstawiają konsekwencje określonego rozstrzygnięcia, które będą mogły wesprzeć Radę użycia języka polskiego w komunikacji społecznej. Języka Polskiego, była o tym mowa. Przedstawione Sejmowi „Sprawozdanie o stanie Od paru lat mówimy o tym, że skromne fundusze ochrony języka polskiego za lata 2012–2013” opraco- Polskiej Akademii Nauk i działającej przy niej Rady wał zespół znanych i cenionych poznańskich języko- znawców, co podkreślają wybitni polscy uczeni zaj- Języka Polskiego powodują, że nasi znakomici profe- Spis treści mujący się tym zagadnieniem, w tym pani prof. Zofia sorowie, naukowcy nie bardzo mogą rozwinąć Budrewicz z Uniwersytetu Pedagogicznego w Kra- skrzydła, ale wydaje się, że jeżeli jest tego typu opra- kowie, o której opinię pozwoliłem sobie wystąpić. cowanie, czysto utylitarne, takie jak gdyby służące Ekspertyza dotyczy obszarów szczególnie ważnych czemuś, praktyczne, które nie jest czystą teorią języ- w komunikacji społecznej, a związanych z jakością kową, to być może środki na sfinansowanie tego typu usług konsumenckich: leków, parafarmaceutyków badań mogłyby się znaleźć także poza Polską Aka- i kosmetyków, instrukcji obsługi sprzętu AGD, umów demią Nauk. Co prawda, może trochę uderza to bankowych, leasingowych, ubezpieczeniowych i edu- w tych, których się ocenia, ale nie zmienia to faktu, kacyjnych, telekomunikacyjnych, deweloperskich i ko- że pewno jest to dla wspólnego dobra: i tych dostaw- munalnych. Zamykają ją wnioski i postulaty. ców usług, i producentów, i klientów. Myślę, że moż- Sformułowane cele ekspertyzy są jednoznaczne: na by się pokusić o znalezienie także dodatkowych opis diagnostyczny, jak i wskazania językoznawcze źródeł finansowania, poza oczywiście dbałością o to, zmierzające do zapewnienia zrozumiałości warstwy by sama Rada Języka Polskiego była w miarę przy- językowej i troski o to, by były one bardziej przyjazne zwoicie finansowo wynagradzana. konsumentowi. Dlatego ekspertyza skupia się na oce- Naprawdę w Radzie Języka Polskiego są najlepsi nie poziomu zapewnienia możliwie łatwej i świado- z najlepszych polscy językoznawcy. Chyba warto dbać mej percepcji tekstu. Cele te ekspertyza w pełni rea- o takie ciało, zwłaszcza że do tej pory, a mogę to po- lizuje. Każda z siedmiu wyodrębnionych dziedzin wiedzieć z perspektywy bardzo wielu kadencji, bar- opisu diagnostycznego w ten sam sposób stosuje na- dzo wielu rządów, nikt jeszcze nigdy Radzie Języka rzędzia diagnozy językoznawczej, a materiał empi- Polskiego nie zarzucił jakiejś stronniczości bądź nie- ryczny poddaje reprezentatywnemu oglądowi – za- dopracowań politycznych. To się nam do tej pory wsze określa się próby badawcze. Każda formułuje udawało i tego Radzie Języka Polskiego życzę na wyraźne oceny, odnoszące się zarówno do pozytyw- przyszłość. Dziękuję za uwagę. (Oklaski) nych, jak i negatywnych właściwości trzech typów tekstów w wersji papierowej: informacji, instrukcji oraz umów. Ekspertyzy mają charakter oceny języ- Wicemarszałek Barbara Dolniak: kowej kształtu tekstu, która bierze pod uwagę zarów- no aspekty lingwistyczne, jak i środki pozajęzykowe, Bardzo dziękuję, pani poseł. decydujące o komunikatywności kształtu edytorskie- O wystąpienie w imieniu klubu Kukiz’15 popro- go. Oba punkty widzenia są komplementarne i razem szę pana posła Brynkusa. określają wartość użytkową informacji, instrukcji Bardzo proszę. i umów. 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012–2013 229

Poseł Józef Brynkus W sprawozdaniu zauważono, że w treści etykiet leki są opisywane w sposób sformalizowany, tak aby Ekspertyza przy każdym z omawianych elemen- wyłącznie spełnić wymagania narzucone przez prze- tów – lingwistycznym i pozajęzykowym – zawiera pisy dotyczące tych produktów, co skutkuje stosowa- oceny szczegółowe poziomu komunikatywności w ba- niem języka trudnego do zrozumienia dla przecięt- danych zakresach, wskazując na możliwe oraz ko- nego odbiorcy. Ulotki wielu produktów parafarmace- nieczne zmiany, np. w przypadku leków wyelimino- utycznych zawierają informacje marketingowe o spo- wanie nadmiernego nasycenia ulotek leksyką specja- sobie działania oraz właściwościach. Z kolei w przy- listyczną, naukową, zlikwidowanie nazbyt ogólnej padku kosmetyków autor sprawozdania zauważa, że leksyki, odnoszącej się do niebezpieczeństw związa- treści opisowe są często mało czytelne ze względu na nych ze stosowaniem określonych leków. wielkość liter i kontrast napisów. Zwrócono również Podobnie wyraziście, konkretnie i przekonująco uwagę na wprowadzanie terminów brzmiących pro- sformułowane zostały oceny jakości tekstów użytko- fesjonalnie, ale niezrozumiałych dla większości od- wych, czyli instrukcji, oraz umów. Oparte są na re- biorców, które mają sugerować wyższą wartość pro- prezentatywnych materiałach empirycznych, z któ- duktu. Kolejnym zabiegiem marketingowym w przy- rych bezdyskusyjnie wynika, że różne formy komu- padku kosmetyków jest wprowadzanie do nazw i opi- nikacyjne wymagają ulepszeń, a niekiedy wręcz ko- sów treści w języku angielskim. Sugeruje to obce niecznych korekt językowych: gramatycznych, skła- pochodzenie produktu i wprowadza barierę zrozu- dniowych, ortograficznych. mienia dla osób nieznających języka. Z uwagi na jakość naukową ekspertyzy konieczne Instrukcje obsługi sprzętu elektronicznego także jest jej wykorzystanie nawet do stworzenia norm charakteryzują się występowaniem licznych określeń prawnych określających poprawność językową funk- obcojęzycznych, przy czym im bardziej urządzenie cjonujących w obiegu publicznym tekstów użytko- jest zaawansowane technologicznie, tym więcej wy- wych. Jest to tym bardziej ważne, że Polska staje się stępuje obco brzmiących nazw funkcji. Nie używa się spolszczeń odnośnie do pozycji menu urządzeń i nazw obszarem, w którym publiczna użytkowa komunika- funkcji. cja słowna nie tylko daleko odeszła od kryteriów pol- Przy okazji omawiania sprawozdania warto za- skości przez nasycenie jej terminami obcymi, ale też uważyć potrzeby zmian legislacyjnych dotyczących Spis treści doprowadziła do znacznego zubożenia codziennego ochrony języka polskiego. Regulacje odnoszące się do języka polskiego. ochrony języka polskiego są potrzebne, jednakże spo- Obszary badań zawarte w ekspertyzie są ważne sób, który jest wyrażony w ustawie z dnia 7 paździer- z puntu widzenia praktycznego. Wiele osób z powodu nika 1999 r. o języku polskim, oraz ukształtowana jakości języka polskiego stosowanego w obiegu pub- praktyka nie odpowiadają współczesnym realiom. licznym cierpi, i to dosłownie. Ponoszą koszty mate- Brakuje też jasno określonych celów i instrumentów rialne, a niekiedy wręcz biologiczne, zagrażające ich ich realizacji. Jednoznacznie powinien być określony egzystencji. To jest ważne, ale trzeba też rozszerzyć stopień restrykcyjności ochrony prawnej. Powinna przedmiot badań o te sfery, o których mówiła posłan- zostać dobrze zdiagnozowana skala zagrożeń. Wtedy ka Lichocka, bo one mówią o świadomości i osobowo- można będzie dobrać odpowiednie środki ochrony. ści Polaków. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Wydaje się, że obecna ustawa ze względu na ogólni- kowość zawartych tam norm oraz wprowadzenie do niej wielu pobocznych, nieistotnych zagadnień nie Wicemarszałek Barbara Dolniak: jest w stanie realizować założonych celów ochrony języka polskiego. I jeszcze poproszę drugiego z posłów klubu Ku- Ustawa o języku polskim powiela regulacje doty- kiz’15, proszę o wystąpienie pana Ireneusza Zyskę. czące instytucji kontroli, które zostały już uregulo- Bardzo proszę. wane w innych ustawach, np. prezesa Urzędu Ochro- ny Konkurencji i Konsumentów, Inspekcji Handlo- wej, powiatowego, miejskiego rzecznika konsumen- Poseł Ireneusz Zyska: tów, jak również Państwowej Inspekcji Pracy. Rzeczywista ochrona języka polskiego powinna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Kontynuuję wypo- być realizowana przez ministra kultury, ministra wiedź mojego klubowego kolegi. konstytucyjnego. Powinien on prowadzić stały moni- W omawianym „Sprawozdaniu o stanie ochrony toring, diagnozować sytuację, prowadzić analizy języka polskiego za lata 2012–2013” brakuje odpo- i formułować strategię ochrony języka polskiego ade- wiedzi na pytania dotyczące ochrony języka polskie- kwatną do bieżącej sytuacji. go w życiu publicznym, zwłaszcza w mediach i rekla- Z ustawy powinny zniknąć nadmiernie kazui- mie. Za to przeprowadzono bardzo szczegółową ana- styczne przepisy odnoszące się m.in. do opłat za eg- lizę treści etykiet leków, produktów parafarmaceu- zamin z języka polskiego dla cudzoziemców. Takie tycznych, kosmetyków, sprzętu AGD oraz wybranych regulacje mogą zostać ujęte w aktach prawnych niż- wzorców umów konsumenckich. szego rzędu. 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 230 Sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012–2013

Poseł Ireneusz Zyska go języka przemycone zostały wyrażenia powszechnie uważane za wulgarne. „Sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego Wyrażając zachwyt, prezenterzy i znani dzienni- za lata 2012–2013” jest bardzo szczegółowe i mery- karze, ludzie uznawani za autorytety nie mówią już, toryczne. Szkoda jednakże, że jego zlecenie i opraco- że coś jest doskonałe czy wspaniałe. Modne stało się wanie obejmowało tak wąski zakres, co de facto po- używanie słowa zaczynającego się na „z”, którego woduje, że sprawozdanie przedstawia i ocenia jedynie iście przez szacunek dla obecnych tu symboli naro- fragment rzeczywistości dotyczącej stanu języka dowych i przez wzgląd na majestat Wysokiego Sejmu polskiego. Sprawozdanie nie odnosi się, jak wspo- zacytować się nie odważę. Zwrot ten, który nie przy- mniałem, do ochrony języka polskiego w życiu pub- stoi żadnemu szanującemu się Polakowi, został upo- licznym, zwłaszcza do wypowiedzi polityków, o czym wszechniony. Podobnie jest z wulgarnym synonimem była dzisiaj mowa, które w dużym stopniu wpływają siedzenia, za używanie którego mamy karciły swoje na stan języka używanego powszechnie przez Pola- dzieci. Młodzi ludzie są oswajani z obecnością wulga- ków w życiu codziennym. Pozostaje wyrazić nadzieję, ryzmów, przełączając kanały telewizyjne i oglądając że sprawozdanie za następne okresy będzie w pełniej- filmy. Wydaje nam się, że posługujemy się poprawną szy sposób oceniać stan języka i formułować odpo- polszczyzną, podczas gdy zupełnie nieświadomie do wiednie wnioski dotyczące jego ochrony. komunikacji wprowadzamy zwroty, niepostrzeżenie Klub Poselski Kukiz’15 przyjmie „Sprawozdanie zajmujące miejsce w naszym słowniku. o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012–2013”. Poza tym Internet, treści z niego płynące pozo- Dziękuję. (Oklaski) stają poza jakąkolwiek kontrolą. Lajki, nawet maile i twitty to tylko wierzchołek góry lodowej. Ciekawym, lecz niepokojącym zjawiskiem jest fakt, że język In- Wicemarszałek Barbara Dolniak: ternetu kształtuje się bardzo dynamicznie, często z pominięciem polskich znaków w pisowni oraz z wy- Bardzo dziękuję, panie pośle. korzystaniem skrótów. I o wystąpienie w imieniu klubu Nowoczesna po- Rada Języka Polskiego w 2010 r. wydała „Sprawo- proszę pana posła Grzegorza Furgę. zdanie ze stanu ochrony języka polskiego w latach Spis treści Bardzo proszę. 2008–2009”. Znalazła się w nim analiza m.in. języka w biznesie, w szkolnictwie wyższym, ogólnym i zawo- dowym. Według językoznawców język polski nie jest Poseł Grzegorz Furgo: traktowany tak, jak wynika to z jego roli w życiu spo- łecznym. Traktowany jest instrumentalnie. Służy wyłącznie jako narzędzie do przekazywania treści. Pani Marszałek! Panie Premierze! Pani Sekre- Firmy i korporacje generują trwałe zmiany, które bez tarz! To bardzo ważna debata. Szkoda tylko, że nas ingerencji właściwych organów zostaną zachowane tak bardzo mało na tej sali, w końcu mówimy o na- w polskim słowniku. Jest tak w przypadku stanowisk szym języku. Sprawozdanie na temat ochrony języka pracowników – junior account, executive czy PR ma- polskiego nie będzie laurką o tym, że to piękny język, nager. Jednak zapożyczenia to tylko jedno z zagrożeń poetycki, a nawet jeden z trudniejszych języków na języka polskiego. Pomijamy bowiem formy grzecznoś- świecie. Proszę państwa, sytuacja generalnie jest ciowe, coraz częściej i częściej, starając się za wszelką niepokojąca. Nie tak dawno, bo 21 lutego, obchodzi- cenę skracać dystans w kontaktach społecznych, na- liśmy Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. wet tam, gdzie jest to zupełnie niepotrzebne. Do zgro- Język ojczysty to coś więcej niż sposób werbalnej ko- madzonych zwracamy się bezpośrednio, pomijając munikacji. O możliwość posługiwania się językiem zwroty takie jak pan, pani, państwo. Przestaliśmy też polskim w szkołach i miejscach publicznych walczyli zachowywać formy grzecznościowe w wypowiedziach. Polacy w czasie zaborów oraz podczas wojennej oku- Chodzi nie tylko o to, że pozbawiamy się zasad dobre- pacji. To od wypierania języka ojczystego z przestrze- go wychowania. Pomijając zwroty grzecznościowe ni publicznej wielokrotnie rozpoczynano próby zacie- w naszych wypowiedziach, wykluczamy również sza- rania naszej tożsamości narodowej. To język nas cunek dla naszego rozmówcy. jednoczy, podobnie jak flaga, godło i hymn narodowy. Z raportu rady wynika również, że dla znacznej Polszczyzna to symbol. części środowiska biznesowego poprawność polszczy- Komunikaty kształtujące kondycję języka polskie- zny nie ma istotnej wartości. Jednak to przedstawi- go płyną z różnych źródeł, zwłaszcza z przekazów ciele grup biznesu wywierają istotny wpływ na mło- medialnych. W języku dziennikarskim roi się od new- de pokolenie aspirujące zawodowo, dając mu wyraźny sów, eventów i show. Przeplatamy język polski zwro- sygnał: poprawność waszej polszczyzny nie jest nad- tami obcego pochodzenia, nie zadając sobie trudu rzędna. Nauka poprawnej polszczyzny leży m.in. po znalezienia ich polskich odpowiedników. Niestety, stronie szkół. Okazuje się jednak, że podręczniki jesteśmy świadkami, a zarazem ofiarami językowego szkolne pisane są językiem bardzo syntetycznym, niechlujstwa, powszechnie adorowanego i kalkowa- mało zrozumiałym, ponadto zawierają szereg błędów, nego. Nie zwróciliśmy nawet uwagi, kiedy do nasze- które przenoszone są i upowszechniane są poza szko- 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012–2013 231

Poseł Grzegorz Furgo wego elementu tożsamości narodowej. Zgodnie z usta- wą ochrona języka polskiego polegać ma na przeciw- łą. Wyraźnie widoczne jest zjawisko zobojętnienia działaniu wulgaryzacji, dbaniu o regionalizmy, sze- młodego pokolenia na poprawność języka ojczystego rzeniu wiedzy o nim i jego roli w kulturze. O odpo- na rzecz podnoszenia kompetencji i poziomu znajo- wiedzialności za język i jego roli w kształtowaniu mości języka angielskiego. rzeczywistości warto przypomnieć szczególnie dziś, Analizowanie stanu ochrony języka polskiego na- kiedy bezrefleksyjnie używany w walce politycznej kazuje zastanowić się, co należy zrobić, żeby zadbać szafuje znaczeniami. o obecność języka polskiego w jego najczystszej po- Język pełen przemocy, dehumanizujących meta- staci, co w sposób niewystarczający reguluje ustawa for i agresywnego przekazu dzieli. Zamiast stwarzać o ochronie języka polskiego z 1999 r. Czujemy się przestrzeń dialogu, niszczy ją, komunikuje tylko jed- zwolnieni z odpowiedzialności, podczas gdy musimy nostronnie, oświadcza. Słowa nie są bezkarne. Mogą dołożyć wielu starań, aby estetyzować przestrzeń karać i być karane – przykłady można mnożyć. In- publiczną. Język ojczysty to dobro kultury narodo- tencjonalne wypowiedzi polityków, liderów skrajnych wej, o które dbać powinniśmy z największym piety- ugrupowań w pierwszej kolejności przez język kreują zmem, zwłaszcza my, posłowie i politycy, którzy czę- rzeczywistość, w której każdy wyłom, odmienność sto jesteśmy obserwowani ze zdwojoną uwagą. Par- jest czy może być zagrożeniem. Zawłaszczają pojęcia, lament oraz język, jakim się posługujemy, pod tym względem powinny być szczególnie nieskazitelne. niebezpiecznym zjawiskom nadając dobrze kojarzące Powinniśmy pamiętać o tym, zwłaszcza w czasie pro- się nazwy takie jak dobro narodu, demokracja, pra- wadzonych kampanii wyborczych, gdzie nieraz poja- worządność. wia się język agresji i nienawiści, który podobnie jak Granice mojego języka wyznaczają granice moje- wulgaryzmy jest niedopuszczalny, i zgody na używa- go świata – tak można sparafrazować słynne zdanie nie takiego języka być nie może. Dziękuję bardzo. wybitnego filozofa języka Ludwiga Wittgensteina. (Oklaski) Granice naszego języka wyznaczają granice porozu- mienia społecznego. Język to instrument, środek do celu, jakim w demokratycznym państwie powinno Spis treści Wicemarszałek Barbara Dolniak: być porozumienie właśnie. Używajmy go zgodnie, używajmy go także z tym przeznaczeniem. Bardzo dziękuję panu posłowi. Na zakończenie swojego wystąpienia chciałbym I w imieniu klubu Nowoczesna wystąpi również państwu powiedzieć, że Teatr Polski we Wrocławiu, poseł Krzysztof Mieszkowski. którego jestem dyrektorem, o czym państwo świetnie Proszę bardzo, panie pośle. wiedzą, prezentował „Dziady” Adama Mickiewicza w Pekinie. Zagraliśmy spektakl dla 3 tys. Chińczy- ków, to były 3 spektakle. Graliśmy oczywiście w ję- Poseł Krzysztof Mieszkowski: zyku polskim, natomiast nasz przekaz był wyświet- lany w języku chińskim, dla publiczności chińskiej. Jednak użyję tego sformułowania. Pani Marszał- To jest nasza zasada, to jest zasada polskiej kultury, kini! Pani Profesor! Wysoka Izbo! która w ten sposób propaguje również język polski. Myślę, że język ma naturę dynamiczną, rozwija Konsekwencją naszego pobytu w Pekinie i prezenta- się, jest nieprzewidywalny. Jest tak nieprzewidywal- cji „Dziadów” Adama Mickiewicza było wydanie po ny, jak nieprzewidywalne jest społeczeństwo, które raz pierwszy w historii „Dziadów” Adama Mickiewi- kreuje ten język. A więc nie byłbym przeciwnikiem cza w języku chińskim. To jest nasz dorobek, także języka, który czasami nami kieruje, czasami nas so- ważny na poziomie języka, także ważny na poziomie bie podporządkowuje. A są też takie wspaniałe momenty, kiedy nad językiem panujemy. Te momenty kultury i na poziomie tego, co jest obecnością polskiej oczywiście są dość rzadkie, zwłaszcza w tym miejscu, kultury za granicą. w którym dzisiaj debatujemy nad państwa sprawo- Chciałbym państwu powiedzieć, że w tym kontek- zdaniem. Myślę, że język polski jest językiem demo- ście zupełnie niezrozumiałe wydaje mi się wycofanie kratycznym i ten język będzie się rozwijał tak, jak patronatu honorowego prezydenta Andrzeja Dudy, my będziemy gotowi sprostać jego wyzwaniom, ale który w przeciwieństwie do pana Komorowskiego przede wszystkim wyzwaniom społecznym czy wy- uznał, że prezentacja „Dziadów” w całości w Teatrze zwaniom, które nam narzuca nasza świadomość kul- Polskim we Wrocławiu takiemu patronatowi nie po- turalna czy nasza kultura. Nie chcę mówić o kulturze winna podlegać. (Dzwonek) I to jest dla mnie reflek- narodowej w tym miejscu. sja, która pozostanie w naszych umysłach, zwłaszcza Art. 3 ustawy o języku polskim m.in. zobowiązu- we Wrocławiu, w umysłach naszej wrocławskiej pub- je nas do dbania o poprawne używanie języka i stwa- liczności, ale także polskiej publiczności. rzania warunków do jego właściwego rozwoju jako Bardzo groźny jest ten dźwięk. narzędzia międzyludzkiej komunikacji i podstawo- Myślę, że o języku… 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 232 Sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012–2013

Wicemarszałek Barbara Dolniak: pewnego momentu. Mówię o tej ostatniej części: Wnio- ski i postulaty. Jeżeli chodzi o wnioski, to oczywiście I ja też proszę, panie pośle, o zmierzanie do końca. one tam są, ale ja tam nie znalazłem postulatów. Czy państwo jako rada macie jakieś postulaty, zwłaszcza dotyczące języka manipulacyjnego i per- Poseł Krzysztof Mieszkowski: swazyjnego w kontekście leków i środków leczniczych? Dlatego że tam już nie chodzi o poprawność Już finiszuję. językową, tylko o komunikatywność. Państwo na to I to jest ten moment, kiedy odwołujemy się do zwracacie uwagę w tym dokumencie, natomiast wspaniałej polszczyzny, jaką posługiwał się Adam chciałbym posłuchać, czy macie państwo jakieś kon- Mickiewicz, do stworzenia tej fantastycznej formy kretne postulaty w tej sprawie. Dziękuję. (Oklaski) otwartej, tej fragmentarycznej narracji, która w gruncie rzeczy jest formą otwartej demokracji, w jakiej żyjemy w Polsce. Innymi słowy ta przepiękna pol- Wicemarszałek Barbara Dolniak: szczyzna Mickiewicza spowodowała, że dzisiaj miesz- kamy i żyjemy w kraju demokratycznym, bo tak Bardzo dziękuję. chciał Mickiewicz w swoich „Dziadach”. Kolejne pytanie zada pani poseł Elżbieta Borow- I na koniec trzy zdania. Bardzo przepraszam za ska, również klub Kukiz’15. przedłużenie, ale chciałbym odczytać wiersz Marcina Bardzo proszę. Świetlickiego. Z tej trybuny rzadko pada poezja. „Złe języki” – taki jest tytuł tego wiersza. Poseł Elżbieta Borowska: „A może o nas mówią nocami w swoim nikomu nieznanym języku polskim, mówią o nas ze wstrętem, mówią i się krzywią? Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pani Profesor! A może, kiedy my bezczelnie ich język co dzień zużywamy, Mam kilka pytań. to oni przez to właśnie tak nas nienawidzą? Czy będzie kontynuacja tych badań, które uwzględnią nie tylko wersję tekstową, ale także wer- A może zacząć mówić wyłącznie gestami? sję ustną, gdzie jest bardzo dużo manipulacji, jeżeli

Spis treści Może język ma krwawić?” chodzi o reklamę, manipulacji wobec konsumentów? Dziękuję bardzo. (Oklaski) Jaka jest forma współpracy z takimi instytucjami jak np. Państwowa Inspekcja Pracy czy izba handlo- wa? Bo one mają pewne narzędzia, żeby dbać o język Wicemarszałek Barbara Dolniak: polski, natomiast niespecjalnie chyba wiedzą, że mają te narzędzia, i nie używają ich. Bardzo dziękuję. Jakie są realne możliwości wpływu na oferen- Jeżeli chodzi o Klub Parlamentarny Polskiego tów, żeby obligować ich do dbania o poprawną pol- Stronnictwa Ludowego, to pani poseł Urszula Pa- szczyznę? sławska stanowisko w imieniu klubu złożyła na piś- ) I już odchodząc od tych kwestii, których dotyczy- mie* , w ostatnim zdaniu wskazując, że Klub Parla- ło sprawozdanie: Czy prowadzone są badania na te- mentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego pozy- mat ochrony języka w przestrzeni publicznej, gdzie tywnie opiniuje przedmiotowe sprawozdanie. jest powszechna nieznajomość tego języka, nawet Jeżeli chodzi o listę posłów zapisanych do głosu, wśród dziennikarzy, gdzie jest niesamowita brutali- to wpisały się na tę listę trzy osoby. zacja tego języka, także tutaj, w tej Izbie, niestety Czy ktoś jeszcze z państwa chce wpisać się na tę (Dzwonek), i jest wiele przypadków użycia polszczy- listę? zny do dzielenia, do wywoływania strachu i agresji? Nie widzę zgłoszeń, w związku z tym zamykam Dziękuję bardzo. (Oklaski) listę. Proszę pana posła Pawła Skuteckiego, klub Ku- kiz’15, o zadanie pierwszego pytania. Wicemarszałek Barbara Dolniak: Bardzo proszę. Ach, właśnie, jeszcze kwestia czasu, zanim pan Bardzo dziękuję. poseł dojdzie. Ostatnie pytanie zada pan poseł Jerzy Gosiewski, 1 minuta. klub Prawo i Sprawiedliwość. Bardzo proszę. Bardzo proszę.

Poseł Paweł Skutecki: Poseł Jerzy Gosiewski:

Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Pani Profe- Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Sza- sor! Ten dokument jest rewelacyjny, natomiast do nowny Panie Premierze! Czy części zbyt trudnych wyrazów i połączeń wyrazowych w ulotkach dla pa- *) Teksty wystąpień niewygłoszonych w załączniku. cjentów nie powinno się wyeliminować? Czy nie po- 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012–2013 233

Poseł Jerzy Gosiewski kowania tej sfery spraw. Będziemy się starali bronić polskich obywateli przed tymi manipulacjami, w któ- winno się zastąpić tych określeń wystarczająco pre- rych język odgrywa olbrzymią rolę. Pani sekretarz cyzyjnym, stosownym wyjaśnieniem? wyraźnie o tym też mówiła, ale wszyscy to czujemy I drugie pytanie: Czy rząd planuje podjąć zamie- i państwo też w tej kwestii zabierali głos. Innymi rzenia, by zabezpieczyć język polski przed wzrasta- słowy, państwo polskie nie może być i nie będzie bez- jącą ilością słów obcojęzycznych w języku polskim? silne wobec tego. To jednak będzie wymagało czasu. Dziękuję bardzo. (Oklaski) My tych regulacji, bo to w dużej mierze będą regulacje legislacyjne niestety… Niestety, mówię, bo jak wiemy, to są delikatne kwestie i bardzo trudno je Wicemarszałek Barbara Dolniak: regulować. Ale będziemy musieli podjąć się tego zadania, bo nie możemy być bezsilni, bo to skutkuje Bardzo dziękuję. naprawdę tragiczną sytuacją obywateli, którzy, no W ten sposób listę posłów zapisanych do głosu właśnie, nie są w stanie nawet przeczytać tych ko- wyczerpaliśmy. munikatów, które do nich są kierowane ze strony O zabranie głosu poproszę pana wicepremiera, administracji czy biznesu. Niestety jest taki szcze- ministra kultury i dziedzictwa narodowego pana Pio- gólny okres, ale trzeba powiedzieć, że nie widzimy tra Glińskiego. także za wiele dobrej woli w kierowaniu tych komu- nikatów do obywateli – żeby ich za pomocą języka osaczyć, skolonizować, jakkolwiek byśmy to nazwali, Wiceprezes Rady Ministrów niezręcznie, ale w każdym razie postawić w bardzo Minister Kultury niewygodnej sytuacji wobec interesów znacznie sil- i Dziedzictwa Narodowego niejszych podmiotów. Państwo polskie nie pozostawi Piotr Gliński: polskich obywateli bezbronnych wobec tej sytuacji, choć trochę czasu zabierze nam uporządkowanie tej Pani Marszałek! Pani Minister! Pani Sekretarz! kwestii. W związku z tym mam także apel do wszyst- Wysoka Izbo! Będę mówił krótko. Chciałem przede kich klubów parlamentarnych o wspólne prace w tym wszystkim bardzo podziękować za sprawozdanie, za kierunku tu, w parlamencie. My jako rząd jesteśmy Spis treści głosy w dyskusji, za zaangażowanie państwa w tę gotowi współpracować. problematykę, za prace i deklaracje komisji kultury. Na końcu odniosę się tylko, bardzo delikatnie, do Przyjmuję w zasadzie te wszystkie sugestie, które zaczepek pana posła Mieszkowskiego. Panie pośle, tutaj były, także postulaty niesformułowane, ale jest okres Wielkiego Postu, ja bym zalecił panu taką mniej więcej wiemy chyba, o co chodzi, zresztą rozu- wewnętrzną refleksję czy rachunek sumienia. Może miem, że pani sekretarz jeszcze będzie odpowiadała. by pan wtedy zrozumiał, dlaczego pan prezydent nie Przyjmuję je jako zadanie do wykonania, bo to rząd był zbyt gotowy, żeby objąć patronatem jakieś pana wraz z parlamentem musi poprawić sytuację, którą działania. Mówiąc nieco biblijnym językiem: kto sie- w tej chwili mamy. je… Jak mówię, chcę oszczędzać określeń. Proszę się Nie chodzi mi tylko o ochronę języka polskiego, bo nie dziwić, że konsekwencje pewnych działań mogą oczywiście to jest zadanie bardzo ważne, podstawowe, być właśnie takie. Pan także wielokrotnie, jestem państwo o tym mówili, ono wynika z obowiązków mi- w stanie to w każdej chwili udowodnić, używa języka nistra kultury i dziedzictwa narodowego. Musimy w sposób niegodny polskiego posła, bo używa go pan funkcje tożsamościowe, wspólnototwórcze języka pod- np. do mówienia nieprawdy. Proponowałbym, żeby kreślać, realizować, ułatwiać ich realizację. Ale wystę- tego rodzaju praktyk zaniechać. To tyle, nie chcę puję tu również jako wicepremier rządu, który jest wchodzić w szczegóły. Jeżeli pan się poczuł urażony, odpowiedzialny nie tylko za kwestie języka, ale także że tak powiedziałem, to pana już z góry przepraszam, za inne sprawy, które zresztą w państwa wystąpie- natomiast fakty są oczywiste. Język jest często uży- niach były poruszane. One nie wprost wynikają, ale wany w walce politycznej w sposób niewłaściwy, i na są szalenie istotne i z tym związane. Mam na myśli tym zakończę. Dziękuję bardzo. (Oklaski) oczywiście ten problem, że język polski jest wykorzy- stywany coraz szerzej, w ostatnich latach już w spo- sób, powiedziałbym, totalny, do różnego typu praktyk Wicemarszałek Barbara Dolniak: manipulacyjnych w bardzo wielu obszarach życia. My jako państwo nie potrafimy i nie potrafiliśmy dotych- Dziękuję panu wicepremierowi, ministrowi kul- czas temu przeciwdziałać. Skutkiem tego polscy oby- tury i dziedzictwa narodowego. watele są bezbronni wobec działań znacznie silniej- Proszę o zabranie głosu… szych podmiotów z różnych obszarów, przede wszyst- (Poseł Krzysztof Mieszkowski: Przepraszam, kim podmiotów biznesowych, ale także administracja chciałbym…) tutaj nie jest bez winy. Sprostowanie? Mogę tylko w tej chwili zadeklarować, że będzie- Proszę bardzo. my starali się przyspieszyć prace w kierunku porząd- Minuta na sprostowanie. 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 234 Sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012–2013

Poseł Krzysztof Mieszkowski: uwagi, a przede wszystkim za wyrażenie zaintereso- wania tym sprawozdaniem. Pojawiło się kilka wąt- Pani Marszałkini! Panie Premierze! Proszę nie ków. Postaram się odpowiedzieć właśnie tak tema- rzucać w tej Wysokiej Izbie pustych słów, proszę mó- tycznie, a nie bezpośrednio po kolei, jak były zada- wić konkretnie. To nie są żarty, nie można sugerować wane pytania. społeczeństwu, że w sposób niegodny pełnię funkcję Pierwsza sprawa to sprawa hejtu. Zrozumiałam posła Rzeczypospolitej. (Oklaski) Proszę udowodnić z wypowiedzi pani poseł, pani posłanki Lichockiej, mi, że pan ma jakieś poważne argumenty, żeby ta- że wyobrażałaby sobie pani, że moglibyśmy stworzyć kich słów używać w polskim parlamencie. To jest opracowanie, takie właśnie sprawozdanie dotyczące niegodne, panie premierze, premiera Polski, Rzeczy- stosowania hejtu czy agresji językowej, mówiąc najo- pospolitej. Dziękuję bardzo. (Oklaski) gólniej. Powiem też, że hejt jest w ogóle po wszystkich stronach sceny politycznej i należałoby wtedy zbadać Wicemarszałek Barbara Dolniak: język wszystkich podmiotów politycznych. Oczywi- ście takie badania są prowadzone w ośrodkach na- Bardzo dziękuję. ukowych, ja sama też m.in. tym się zajmowałam, Proszę. chociaż może niedokładnie agresją w języku polityki, tylko w ogóle językiem polityki, natomiast staramy się za każdym razem te nasze sprawozdania tak przy- Wiceprezes Rady Ministrów gotowywać, żeby coś z nich mogło wynikać dla legis- Minister Kultury lacji. I tutaj, jeśli byśmy mieli opracowywać, przygo- i Dziedzictwa Narodowego towywać opracowanie dotyczące agresji językowej, Piotr Gliński: właśnie np. polityków czy posłów, trudno byłoby chyba znaleźć takie rozwiązanie, żeby ono mogło Pani Marszałek! Pani Minister! Pani Sekretarz! mieć swój ciąg dalszy w legislacji. Wysoka Izbo! Ja panu dałem szansę, żeby pan nie Natomiast chciałabym podkreślić bardzo wyraź- poruszał tych kwestii, ale skoro pan o tym powie- nie, że Rada Języka Polskiego też tym problemem, dział, to ja tylko powiem bardzo delikatnie, że pana tzn. problemem agresji językowej, się zajmuje. Po- Spis treści wielokrotne deklaracje publiczne na temat moich wstał ostatnio w radzie Zespół Etyki Słowa, który opinii na temat pana teatru i spektaklu – co do któ- liczy ok. 50 osób, drugie 50 osób to jest grono współ- rego to spektaklu pan zapowiadał jako dyrektor te- pracowników. Oczywiście to są nie tylko członkowie atru, a także jako reżyser, że będzie pan prezentował rady, bo rada liczy ok. 40 osób. Ten zespół ma zamiar treści pornograficzne – pana wypowiedzi na temat właśnie takie sprawy nagłaśniać. Jednak, może nie moich opinii, wielokrotnie powtarzane w mediach razem z wypowiedziami przewodniczącego pana klu- powinnam tego mówić, jesteśmy bardzo ograniczeni bu pana Petru, były kłamstwami. I tyle powiem na finansowo. Budżet rady jest tak skromny, że w zasa- ten temat, więcej już nie chcę… Dziękuję bardzo. dzie, jeśli chodzi o działalność np. Zespołu Etyki Sło- wa czy też innych zespołów, zdarza się, że zespoły nie dostają ani złotówki na cały rok działalności, dosłow- Wicemarszałek Barbara Dolniak: nie ani złotówki, mimo że starają się o różne dofinan- sowanie czy sfinansowanie różnych swoich działań. Mam nadzieję, że będziemy zmierzać w stronę I to może być zasadnicza przeszkoda, bo z tego, że sprawozdania. zespół się zebrał, dyskutuje, debatuje i nawet za- Dziękuję, panie ministrze. mieszcza coś na stronie internetowej, która jest pro- Proszę o zabranie głosu… wadzona całkowicie pro bono, bo też nie ma pienię- (Poseł Krzysztof Mieszkowski: Przepraszam bar- dzy na stronę internetową, nic nie wynika czy może dzo…) nic nie wynikać praktycznie. Tutaj na wszelkie dzia- Nie, panie pośle, proszę usiąść. łania, jakie należałoby podejmować, nie tylko w kwe- (Poseł Krzysztof Mieszkowski: Ale ja mam prawo stii etyki słowa, określiłabym to właśnie ogólnie, na to odpowiedzieć. Takie jest prawo posła.) etyka słowa, a nie tylko agresja, żeby nie akcentować Proszę sekretarz Rady Języka Polskiego przy Pre- tej negatywnej strony, niestety właśnie te kwestie zydium Polskiej Akademii Nauk panią Katarzynę finansowe bardzo rzutują. Rada Języka Polskiego to Kłosińską o zabranie głosu. jest 39 czy 40 osób, już nie pamiętam w tej chwili, które oczywiście nie są zatrudnione etatowo. Nikt z nas nie pracuje etatowo w radzie, jesteśmy tylko Sekretarz Rady Języka Polskiego ciałem społecznym. Etat rady to jest pół etatu sekre- przy Prezydium PAN tarskiego z najniższą średnią pensją krajową czy... Katarzyna Kłosińska: w każdym razie blisko tej najniższej. Budżet napraw- dę jest bardzo skromny. Chcielibyśmy wiele różnych Pani Marszałek! Panie Premierze! Wysoka Izbo! akcji przeprowadzać, bo badania naukowe są prowa- Bardzo dziękuję za wszystkie głosy, za wszystkie dzone w różnych ośrodkach i wielu członków rady 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012–2013 235

Sekretarz Rady Języka Polskiego re później miałoby mieć jakieś skutki legislacyjne. przy Prezydium PAN Katarzyna Kłosińska Językoznawcy zajmują się od dawna tym, na ile język służy porozumieniu, a na ile wykluczeniu – tutaj jest jest właśnie zaangażowanych w różne badania, ale bardzo ważna właśnie ta sprawa wykluczenia. Nato- nie da się, jeżeli nie ma na to środków. miast nie wiem, nie jestem prawnikiem, więc być Powiem też, że od kilku lat, od 4 lat rada współ- może też z tego ta moja niewiedza wynika, jak by pracuje z bardzo dobrymi efektami z Narodowym można było tutaj działać drogą legislacji. Jeżeli pań- Centrum Kultury, z którym właśnie od 4 lat prowa- stwo mają jakąś koncepcję czy mogliby stworzyć taki dzimy kampanię „Ojczysty – dodaj do ulubionych”. projekt, który mógłby powodować, że język bardziej W ramach tego jest też program dotacyjny. Muszę służyłby porozumieniu, niż służy, to byłoby znako- państwu powiedzieć, że pierwszy raz w historii Pol- micie, tylko trudno sobie to wyobrazić. Też jest właś- ski zdarzyło się, że został stworzony przez ministra nie ta kwestia manipulacji i perswazji, i tego, gdzie kultury, 4 lata temu, w 2012 r., program dotacyjny jest granica między informacją a perswazją, a potem kierowany do podmiotów, które mają zamiar zajmo- perswazją a manipulacją. To też jest, znaczy, mi się wać się promocją języka polskiego, podnoszeniem wydaje, że tutaj za każdym razem działania powinny świadomości językowej itd. Oprócz tego działamy iść w inną stronę, tzn. podnoszenia świadomości ję- z Narodowym Centrum Kultury w różnych innych zykowej Polaków i podnoszenia świadomości czytel- obszarach, m.in. zainicjowaliśmy też 4 lata temu ak- niczej, żeby człowiek wiedział, umiał odróżnić sytu- cję „Język urzędowy przyjazny obywatelom”. Mam ację, w której jest nakłaniany uczciwie, od sytuacji, nadzieję właśnie, że jakby troszkę w ramach nie tej w której jest nakłaniany nieuczciwie, i jeszcze dodat- akcji, tylko tej idei jest to sprawozdanie. A więc tam, kowo od sytuacji, w której jest tylko informowany. gdzie możemy, szukamy partnerów, z którymi mogli- I to jest pewnie rola szkół. Rada Języka Polskiego też byśmy coś zrobić, jakieś działania podejmować, i ta- już od dawna o tym mówiła, że tutaj należałoby więk- kim partnerem jest Narodowe Centrum Kultury. szy nacisk położyć na kształcenie takiej edukacji ję- Mam nadzieję, że nowa dyrekcja będzie tak samo zykowej w szkołach. Nawet zgłaszaliśmy, i to, zdaje skłonna do współpracy z nami, jak poprzednia. Na- się, z tej trybuny 3 lata temu zgłaszałam taki postu- tomiast nie da się wszystkiego tutaj zrobić. lat, oczywiście w imieniu rady, który też wielokrotnie

I tu od razu odpowiadam też na pozostałe pyta- wcześniej był formułowany, żeby w edukacji, w szko- Spis treści nia. Dlaczego tylko tym się zajęliśmy, to znaczy, dla- łach podstawowych i gimnazjalnych itd. oddzielić czego zajęliśmy się tylko tym, czym się zajęliśmy? przedmiot „nauka o języku” czy w ogóle „język” od Dlatego że każde takie sprawozdanie musi być jakoś przedmiotu „kultura i literatura”, dlatego że to tylko ograniczone, choćby z powodów finansowych. Nie gwarantuje, tzn. położenie nacisku na kształcenie chcemy kogoś zmuszać czy nakłaniać, żeby całkowi- językowe rozumiane w taki sposób: jako czytanie ze cie bezpłatnie wykonywał takie opracowania, które zrozumieniem tekstów użytkowych, tylko to sprawi, są, jak państwo sami zauważyli, rzeczywiście bardzo że kolejne pokolenia, tzn. kolejne osoby będą wiedzia- rzetelnymi opracowaniami. Natomiast jeśli chodzi ły, jak właśnie się zachować wobec jakiegoś tekstu. właśnie o wybór tematyki, to te sprawozdania mają Nie sądzę, żeby to się dało jakoś w drodze legislacji być punktem wyjścia – naszym zdaniem powinien to ustanowić. być punkt wyjścia do zmian legislacyjnych pod tym Czy – tutaj jedna z pań posłanek pytała o to kątem, który jest tutaj opisywany. Niestety z przy- – mamy realne możliwości wpływu na oferentów? No krością muszę stwierdzić, że mimo iż to jest kolejne nie mamy, ponieważ Rada Języka Polskiego zgodnie sprawozdanie, bo one są od roku chyba 2000 przez z ustawą jest instytucją opiniodawczo-doradczą radę przygotowywane, nie wiem, czy poprzednie w zakresie używania języka polskiego i nie ma takich sprawozdania, które zawsze były omawiane na posie- kompetencji. Te kompetencje zostały, przysługują dzeniach Komisji Kultury i Środków Przekazu, mia- pewnie innym podmiotom. Rada Języka Polskiego, ły... z tego, co się orientuję, nie miały one, mówiąc jak powiedziałam, zgodnie z ustawą jest instytucją technicznie czy kolokwialnie, później przełożenia na opiniodawczo-doradczą. My możemy apelować, opi- legislację, a szkoda. I wydaje mi się, że w sprawozda- niować. A co ktoś, jakaś instytucja z tym zrobi, to już niu, które teraz przedstawiliśmy, bardzo wyraźne są nie od nas zależy. My nie możemy dalej egzekwować. postulaty i wnioski, aby wprowadzić pewne zmiany Oczywiście współpracujemy z UOKiK-iem, z innymi czy zmierzać do wprowadzenia pewnych zmian instytucjami, które tutaj się tym zajmują. w legislacji, takich, które by miały sprawić, że kon- Pan poseł na końcu pytał, czy można wyelimino- sument jest podmiotem, a nie przedmiotem działań wać trudne wyrazy z tych ulotek. Oczywiście to osoby, podmiotu czy instytucji, która z nim zawiera wszystko na razie zależy od dobrej woli tego, kto ta- umowę. kie ulotki tworzy. Natomiast właśnie wyobrażamy Jeśli chodzi o ten wątek, że język ma służyć poro- sobie i po raz kolejny o tym mówię, że idealna byłaby zumieniu, to tak, jak najbardziej z tym się zgadzamy. taka sytuacja, że po tym dzisiejszym spotkaniu Wy- Też właśnie Zespół Etyki Słowa będzie się tym zaj- soka Izba zaczyna się zastanawiać nad tym, co zro- mował czy się zajmuje, tylko też trudno sobie wyob- bić, żeby wprowadzić właśnie do legislacji pewne razić, żeby to było ujęte w takim sprawozdaniu, któ- ustalenia, normy dotyczące przejrzystości czy przy- 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 236 Projekt ustawy o zmianie ustawy o publicznej służbie krwi

Sekretarz Rady Języka Polskiego Proszę ministra zdrowia pana Konstantego Ra- przy Prezydium PAN Katarzyna Kłosińska dziwiłła o przedstawienie uzasadnienia ustawy. Bardzo proszę. stępności języka. Jak już wielokrotnie mówiłam w swoim poprzednim wystąpieniu, są prowadzone takie badania i jest właściwie gotowy materiał, który Minister Zdrowia można by tutaj wykorzystać. Konstanty Radziwiłł: Tak, chyba to wszystko. Mam nadzieję, że niczego nie pominęłam. Bardzo serdecznie państwu dziękuję Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pani Minister! Pa- za uwagę. Bardzo dziękuję za to, że nasze sprawozdanie Premierze! Przepraszam. Mam zaszczyt przed- nie zostało przyjęte. Rada Języka Polskiego jest do stawić państwu projekt ustawy o zmianie ustawy dyspozycji, jeśli chodzi o wszelkie sprawy związane o publicznej służbie krwi oraz niektórych innych z ochroną języka polskiego, z podnoszeniem świado- ustaw wraz z projektami aktów wykonawczych przy- mości językowej Polaków. Dziękuję bardzo. (Oklaski) gotowanych do oceny całości sytuacji. Proszę państwa, jednym z niezwykle istotnych dla bezpieczeństwa zdrowotnego Polaków elementem Wicemarszałek Barbara Dolniak: systemu ochrony zdrowia jest oczywiście prawidłowo, sprawnie zorganizowany i nadzorowany system krwio- Bardzo dziękuję pani sekretarz za przedstawienie dawstwa i krwiolecznictwa oparty na honorowym, sprawozdania. nieodpłatnym dawstwie krwi i jej składników. Komi- I o zabranie głosu poproszę jeszcze sprawozdawcę sja Europejska w ciągu ostatnich lat w swoich licz- komisji pana posła Jacka Świata. nych wystąpieniach zwracała uwagę na problem Bardzo proszę. braku transpozycji do polskiego porządku prawnego przepisów kilku dyrektyw unijnych i występowała do strony polskiej o wyjaśnienie tej kwestii i podjęcie Poseł Jacek Świat: odpowiednich działań. Chodzi, na co zwracam uwagę, o wdrożenie do Spis treści Pani Marszałek! Pani Sekretarz! Panie Premierze! polskiego prawa czterech dyrektyw. Pierwsza z nich Nie pozostaje mi nic innego, jak podziękować za bar- to dyrektywa 2002/98 z 2002 r., a zatem opóźnienie dzo ciekawą dyskusję, i dziś na sali, i podczas posie- jest naprawdę solidne, ustanawiająca normy jakości dzenia komisji. Myślę, że obecność na sali wicepremie- i bezpieczeństwa dla pobierania, badania prepara- ra, ministra kultury jest najlepszym dowodem na to, tów, przechowywania, wydawania krwi ludzkiej i jej że wszyscy tutaj poważnie traktujemy przyszłość pol- składników. Następnie kolejne dyrektywy, których tytułów już nie będę czytał. Są to dyrektywy z 2004 r., szczyzny, że zgodnie z postulatami pani profesor 2005 r., dwie dyrektywy. Rzeczywiście, można powie- i z obietnicami pana premiera bardziej intensywnie dzieć, jesteśmy w kiepskiej sytuacji, zwłaszcza że będziemy w najbliższej przyszłości zabiegać o to, by w tej chwili sprawa została wniesiona do Trybunału język polski rozwijał się dobrze, godnie, bo jak mówi Sprawiedliwości. Po wielu latach nieudanych prób stara mądrość: język jest ojcem myśli. A więc jaki bę- podjęcia tematu opracowany został projekt tej właś- dzie język, taka będzie nasza świadomość. I mam na- nie ustawy o zmianie ustawy o publicznej służbie dzieję, że dzięki językowi będziemy się w przyszłości krwi oraz niektórych innych ustaw. On przede również potrafili pięknie różnić. Dziękuję. Oklaski( ) wszystkim, to jest jego główne zadanie, w sposób cał- kowity i zupełny implementuje do polskiego systemu prawnego te dyrektywy w zakresie norm jakości Wicemarszałek Barbara Dolniak: i bezpiecznego pobierania, testowania, przetwarzania, przechowywania oraz dystrybucji krwi i jej Bardzo dziękuję. składników. Ze względu na decyzję Komisji Europej- Zamykam dyskusję. skiej, o której powiedziałem, o wniesieniu sprawy do Komisja Kultury i Środków Przekazu wnosi Trybunału niezmiernie istotne stało się jak najszyb- o przyjęcie przedstawionego przez Radę Języka Pol- sze zakończenie tego procesu legislacyjnego. Chcę skiego „Sprawozdania o stanie ochrony języka pol- jednocześnie zapewnić, że bezpieczeństwo dawców, skiego za lata 2012–2013” zawartego w druku nr 89. jak biorców krwi oraz jej składników jest także obec- Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że nie przedmiotem najwyższej troski, a wysokie stan- Sejm propozycję przyjął. dardy w zakresie całego procesu pobierania, przecho- Sprzeciwu nie słyszę. wywania, preparatyki, transportu oraz dystrybucji Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 20. krwi i jej składników są stosowane. Jednak po przy- porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządo- jęciu przedkładanego projektu ustawy normy te będą wego projektu ustawy o zmianie ustawy o pub- określone na poziomie prawa powszechnie obowiązu- licznej służbie krwi oraz niektórych innych jącego i przez to nastąpi ich znaczne wzmocnienie. ustaw (druk nr 294). Do chwili obecnej brakuje na poziomie ustawy, a tak- 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Projekt ustawy o zmianie ustawy o publicznej służbie krwi 237

Minister Zdrowia Konstanty Radziwiłł unijnymi, rocznego sprawozdania o poważnych nie- pożądanych zdarzeniach i reakcjach związanych że rozporządzeń ministra zdrowia, pełnego uregulo- z pobieraniem, badaniem, preparatyką, przechowywa- wania kwestii dotyczących głównie obowiązku opra- niem, a także przetaczaniem krwi i jej składników. cowania, wdrożenia i utrzymania systemu jakości Oprócz implementacji dyrektywy dodatkowo, ma- w centrach krwiodawstwa i krwiolecznictwa, zasad jąc na uwadze, iż ustawa o publicznej służbie krwi przywozu krwi i jej składników spoza Polski do na- w zakresie merytorycznym nie była nowelizowana szego kraju, systemu czuwania nad bezpieczeństwem od dłuższego czasu, w projekcie wprowadzamy rów- krwi i jej składników oraz zapewnienia skutecznego nież najpotrzebniejsze i najpilniejsze zmiany w regu- monitorowania drogi krwi i jej składników od dawcy lacjach dotyczących systemu krwiodawstwa i krwio- do biorcy. lecznictwa. Dotyczy to, po pierwsze, konieczności System zapewnienia jakości opisany w projekcie dostosowania do standardów konstytucyjnych dele- gwarantuje prawidłową realizację wszystkich zadań gacji dla ministra zdrowia do wydania rozporządzeń związanych z jakością, z uwzględnieniem dokonywa- w zakresie wytycznych przy regulacjach odnoszących nia przeglądu i akceptacji wszelkich dokumentów się do odznak i tytułów honorowych dawców krwi, ta- dotyczących jakości. Stanowi on narzędzie zarządza- kich jak „Zasłużony Honorowy Dawca Krwi” oraz „Ho- nia jakością obejmujące struktury organizacyjne, procesy i dokumentację. Zgodnie z wymienionymi norowy Dawca Krwi – Zasłużony dla Zdrowia Narodu”. dyrektywami, w celu zapewnienia maksymalnego Jednocześnie z uwagi na konieczność ujednolicenia bezpieczeństwa zarówno biorcy, jak i dawcy krwi, legitymacji honorowych dawców krwi w projektowanej projektowana ustawa wprowadza przepisy nakłada- ustawie określono zakres danych, które powinna za- jące na jednostki organizacyjne służby krwi obowią- wierać legitymacja honorowego dawcy krwi. Chodzi zek zapewnienia możliwości pełnego śledzenia drogi tutaj m.in. o spełnienie oczekiwań głównego inspek- krwi i jej składników od krwiodawcy aż do biorcy, tora ochrony danych osobowych. tzw. system czuwania. System ten jest istotnym ele- Jednocześnie w zakresie implementacji prawa mentem zapewnienia jakości. Jednostki organizacyj- Unii projektowana regulacja zawiera dodatkowo ne publicznej służby krwi będą miały obowiązek zmiany dotyczące również możliwości kwalifikowa- wdrożyć system umożliwiający identyfikację każdej nia dawców krwi i kandydatów na dawców krwi. Spis treści jednostki i składnika krwi oraz jej ostatecznego prze- Poza lekarzem kwalifikować może również pielęg- znaczenia. niarka posiadająca tytuł magistra pielęgniarstwa Projektowana ustawa określa zasady przywozu i odpowiednią specjalizację kliniczną. Ponadto, mając krwi i jej składników spoza Unii Europejskiej i Eu- na uwadze możliwość usprawnienia oddawania krwi ropejskiego Obszaru Gospodarczego, które wcześniej przez osoby niepełnosprawne, dodano odpowiedni nie były w ogóle uregulowane w polskim prawodaw- zapis, który umożliwi oddawanie krwi dawcom o ogra- stwie. Przywóz krwi i jej składników będzie dopusz- niczonej możliwości porozumiewania się spowodowa- czalny jedynie w takiej sytuacji, gdy możliwe jest nej niepełnosprawnością. zapewnienie jakości bezpieczeństwa przywożonej Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jak już krwi i jej składników na poziomie nie niższym niż na wstępie wspomniałem, krwiodawstwo i krwiolecz- obowiązujący w Polsce oraz możliwe będzie monito- nictwo stanowi ogromnie ważny element systemu rowanie przywożonej krwi i jej składników w drodze ochrony zdrowia w Polsce. Powszechnie wiadomo, że od krwiodawcy do biorcy. krwi nie da się na razie wyprodukować na drodze Konieczne stało się również wprowadzenie no- żadnego procesu technologicznego, a jej jedynym wych regulacji dotyczących rejestru dawców krwi źródłem jest drugi człowiek, który musi wykazać do- prowadzonego przez jednostki organizacyjne służby brą wolę, poświęcenie, ofiarność i chęć pomocy oso- krwi. Zgodnie z projektem jednostki te będą prowa- bom znajdującym się w potrzebie. Pozwolę sobie za- dziły system teleinformatyczny nazywany e-krew zawierający informacje o dawcach krwi, w tym daw- tem zauważyć, iż z tego powodu system krwiodaw- cach rzadkich grup krwi, oraz informacje o niepożą- stwa i krwiolecznictwa to nie tylko centra krwiodaw- danych, w tym także ciężkich, zdarzeniach i reak- stwa, szpitale, banki krwi, pracownie, w których cjach. Stworzony na mocy omawianego projektu wykonuje się badania immunohematologiczne, ale ustawy system e-krew ma służyć przede wszystkim przede wszystkim ogromna grupa honorowych daw- zapewnieniu bezpiecznej krwi lub jej składników na ców krwi. Zaproponowane przez ministra zdrowia potrzeby lecznictwa, poszukiwaniu krwi i dawców i rząd w przedkładanym projekcie ustawy propozycje krwi w przypadku pacjentów z rzadkimi grupami zmian prawnych są istotne zarówno z punktu widze- krwi oraz monitorowaniu jakości i drogi krwi nia całości tego systemu, jak i właśnie tego wielkiego w krwiodawstwie i krwiolecznictwie. Ponadto system grona honorowych dawców krwi. e-krew będzie pomocny w ocenie optymalnego zuży- Razem z projektem przedstawiamy państwu in- cia krwi. System będzie służył także sprawozdawczo- formację o tym, że projekt jest zgodny z prawem Unii ści. Państwa członkowskie Unii Europejskiej obowią- Europejskiej, że nie wymaga notyfikacji, ocenę skut- zane są bowiem do składania, zgodnie z przepisami ków regulacji oraz, zgodnie z zasadami, dziesięć pro- 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 238 Projekt ustawy o zmianie ustawy o publicznej służbie krwi

Minister Zdrowia Konstanty Radziwiłł krwi i jej składników spoza krajów członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospo- jektów rozporządzeń, z czego dziewięć wyda minister darczego, które wcześniej nie były uregulowane zdrowia, a jeden – minister obrony narodowej. w polskim prawodawstwie. Przewóz krwi i jej skład- Mając na uwadze to wszystko, zwracam się do ników będzie dopuszczalny tylko w sytuacji, gdy moż- Wysokiej Izby o przyjęcie projektu ustawy o zmianie liwe jest zapewnienie jakości i bezpieczeństwa prze- ustawy o publicznej służbie krwi oraz niektórych wożonej krwi na poziomie nie niższym niż obowią- ustaw i jeszcze raz zwracam się z prośbą o jak naj- zujący w jednostkach organizacyjnych publicznej szybsze procedowanie ze względu na to, że sytuacja służby krwi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. jest już mocno napięta w Unii Europejskiej i zdecy- Możliwe będzie także monitorowanie przewożonej dowanie powinniśmy w tej sprawie postępować, oczy- krwi i jej składników w drodze od dawcy do biorcy wiście rozważnie, ale także bez zbędnej zwłoki. Dzię- krwi i odwrotnie. kuję bardzo za uwagę. Projekt noweli ustawy wprowadza także podstawy prawne, które umożliwią stworzenie systemu te- (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek leinformatycznego e-krew. System ten będzie zawie- Sejmu Małgorzata Kidawa-Błońska) rał informacje o dawcach krwi, w tym dawcach rzadkich grup krwi, oraz informacje o niepożądanych zdarzeniach i reakcjach, w tym o zdarzeniach poważ- Wicemarszałek nych. System ten będzie służył również sprawozdaw- Małgorzata Kidawa-Błońska: czości. Pan minister zwrócił na to uwagę. Państwa członkowskie są bowiem zobowiązane do składania, Dziękuję bardzo, panie ministrze. zgodnie z unijnymi przepisami, rocznego sprawozda- Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem po- nia o poważnych niepożądanych zdarzeniach i reak- rządku dziennego wysłucha 5-minutowych oświad- cjach związanych z pobieraniem, badaniem, prepa- czeń w imieniu klubów. ratyką, przechowywaniem, a także przetaczaniem Otwieram dyskusję. krwi i jej składników. Jako pierwsza głos zabierze pani poseł Joanna Szanowni Państwo! Pozostałe niezbędne zmiany

Spis treści Kopcińska, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawied- w regulacjach dotyczących systemu krwiodawstwa liwość. i krwiolecznictwa uwzględnione w proponowanym Bardzo proszę. projekcie dotyczą m.in. ujednolicenia zakresu danych, które powinna zawierać legitymacja honorowego dawcy krwi. Dodano również odpowiedni zapis, Poseł Joanna Kopcińska: który umożliwi dawcom o ograniczonej możliwości porozumiewania się spowodowanej niepełnospraw- Pani Marszałek! Panie Ministrze! Pani Minister! nością uzgodnienie z lekarzem sposobu wymiany Panie i Panowie Posłowie! Mam zaszczyt przedstawić niezbędnych informacji, jak również sposobu prze- stanowisko Klubu Parlamentarnego Prawo i Spra- prowadzenia zabiegu zgodnie z obowiązującymi pro- wiedliwość w zakresie prezentowanego rządowego cedurami. projektu ustawy o zmianie ustawy o publicznej służ- W odpowiedzi na liczne postulaty środowiska ho- bie krwi oraz niektórych innych ustaw. norowych dawców krwi zmieniono zasady wniosko- Jak już było powiedziane, 10 grudnia 2015 r. Ko- wania o nadanie tytułu i odznaki „Zasłużony Hono- misja Europejska poinformowała o podjęciu decyzji rowy Dawca Krwi”. Informację o uprawnieniu do o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości Unii nadania przedmiotowej odznaki wraz z legitymacją Europejskiej skargi o naruszenie zobowiązań trak- wydawać będzie Polski Czerwony Krzyż na podsta- tatowych w sprawie niedokonania przez Polskę kom- wie danych przekazanych przez jednostkę organiza- pletnej transpozycji dyrektyw dotyczących krwio- cyjną publicznej służby krwi, w której dawca uzyskał dawstwa i krwiolecznictwa. Mając na uwadze istotę stosowną objętość krwi lub jej składników. Zwrotnie zagadnień, które bezwzględnie muszą zostać uregu- natomiast Polski Czerwony Krzyż będzie zobowiąza- lowane na gruncie prawa polskiego, opracowany zo- ny do poinformowania tej jednostki publicznej służby stał projekt ustawy o zmianie ustawy o publicznej krwi, która przekazała dane dawcy, o wydaniu od- służbie krwi oraz niektórych innych ustaw. Projekt znaki. ten wraz z aktami wykonawczymi wydanymi na jego Jednocześnie projektowana ustawa wprowadza podstawie w sposób całkowity i zupełny implemen- zmianę w zakresie podmiotów uprawnionych do tuje do polskiego systemu prawnego dyrektywy Unii wnioskowania do ministra zdrowia o nadanie hono- Europejskiej w zakresie norm jakości i bezpiecznego rowemu dawcy krwi, który oddał co najmniej 20 l pobierania, testowania, przetwarzania, przechowy- krwi lub odpowiadającej tej objętości ilości jej skład- wania oraz dystrybucji krwi i jej składników oraz jej ników, orderów i odznaczeń oraz odznaki „Honorowy ostatecznego przeznaczenia, tzn. pełnego prześledze- Dawca Krwi – Zasłużony dla Zdrowia Narodu”. nia drogi krwi i jej składników od krwiodawcy do Uprawnieni w myśl ustawy będą kierownik jednost- biorcy i na odwrót. Reguluje on zasady przewozu ki organizacyjnej publicznej służby krwi, w której 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Projekt ustawy o zmianie ustawy o publicznej służbie krwi 239

Poseł Joanna Kopcińska istotne z punktu widzenia krwiolecznictwa. Nie wprowadzono uprawnień do przetaczania krwi dla dawca oddał krew, oraz organy ogólnopolskich sto- ratowników medycznych, co stanowi duży problem, warzyszeń honorowych dawców krwi. zwłaszcza na SOR-ach. Ta grupa zawodowa bardzo Szanowni Państwo! To długo oczekiwany projekt. usilnie ubiegała się o nadanie takich uprawnień. My- Przepisy znowelizowanej ustawy zapewnią wdroże- ślę, że to jest sprawa związana również z ich zawo- nie do polskiego prawa przepisów dyrektyw unijnych, dem. Zrezygnowano ze szkoleń dla lekarzy przetacza- które gwarantują bezpieczeństwo przede wszystkim jących krew. Szpital nie ma obowiązku zamawiania biorcom i dawcom krwi, a także personelowi uczest- krwi w najbliższym tzw. właściwym centrum krwio- niczącemu w procesie pobierania i preparatyki krwi dawstwa, co jest bardzo istotne w czuwaniu nad bez- lub jej składników, wpływają na zachowanie odpo- pieczeństwem krwi. Nie ma obowiązku zgłaszania wiednich standardów w całym procesie krwiodaw- działalności pracowni immunologii transfuzjologicz- stwa i krwiolecznictwa, od momentu pobrania krwi nej, która nie jest w strukturze szpitala. Nie ma żad- od dawcy (Dzwonek), przez jej zbadanie, preparatykę, nych sankcji za niewykonanie zaleceń pokontrolnych przechowywanie, transport, wydanie, po przetocze- banku krwi lub pracowni immunologicznej. Do usta- nie w końcu biorcy. wy miały wejść wszystkie zapisy dotyczące praw Tym projektem nadrabiamy ogromne zaległości i obowiązków z rozporządzenia, ale zostały usunięte. poczynione przez naszych poprzedników. Proszę Istotne również były zapisy z punktu widzenia wszystkich państwa posłów, żebyśmy dalej nie brnę- krwiodawstwa. Akredytacja, o której się tutaj mówi, li w to nieuregulowanie. Proszę państwa o przyjęcie pozostała dalej bezterminowa i udzielana jest przez proponowanego projektu. Dziękuję. (Oklaski) organ założycielski, czyli Ministerstwo Zdrowia, a miała być terminowa i udzielana przez instytut jako niezależną jednostkę. W systemie e-krew nie Wicemarszałek określono, kto będzie odpowiadał merytorycznie za Małgorzata Kidawa-Błońska: jego prowadzenie. Istotne natomiast zapisy z punktu widzenia daw- Dziękuję bardzo, pani poseł. ców – usunięto trójstopniową odznakę dla poszcze- Spis treści Zapraszam panią poseł Elżbietę Gelert, klub Plat- gólnych zasłużonych dawców przyznawaną przez forma Obywatelska. Ministerstwo Zdrowia. Pozostała tylko odznaka, która mówi o 20 l oddanej krwi. Z punktu widzenia Poseł Elżbieta Gelert: instytutu natomiast nie wprowadzono możliwości prowadzenia przez instytut szkoleń dla lekarzy, pie- Dziękuję bardzo. lęgniarek, diagnostów celem nadania uprawnień Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! wymaganych ustawą. Nie wiadomo też, jaką rolę bę- Platforma Obywatelska poprze rządowy projekt usta- dzie pełnił instytut w systemie e-krew. Obecnie jest wy o zmianie ustawy o publicznej służbie krwi oraz zapis, który brzmi: „zasilanie systemu e-krew dany- niektórych innych ustaw, druk nr 294. mi wynikającymi z zadań określonych w ustawie”, Wdrożenie przepisów danej ustawy wynika z ko- a poprzednio było „prowadzenie rejestru”. Ministro- nieczności implementacji do krajowego porządku przewi zdrowia przypisano przesyłanie sprawozdania do pisów Unii Europejskiej. Wymogi zawarte w dyrekty- Komisji Europejskiej, ale też nie zapisano, kto ma te wach mają gwarantować bezpieczeństwo wszystkim sprawozdania przygotowywać. Nie wiadomo również, biorcom i dawcom krwi, jak i wszystkim osobom, czy instytut będzie wchodził w skład Krajowej Rady które biorą udział w procesie pobierania, badania, do Spraw Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa. przechowywania, wydawania krwi, poprzez prowa- Podsumowując, mimo tych kilku uwag, które tu- dzenie systemu jakości w jednostkach organizacyj- taj zostały przedstawione, proponowane rozwiązanie nych. Uwzględniając dyrektywy, dokonuje się nie- porządkuje w znacznej części proces dotyczący pub- zbędnych regulacji, w tym wdrożenia jednolitego licznej służby krwi i powinno być wdrożone do po- systemu jakości, który to system zminimalizuje ry- rządku prawnego jak najszybciej. A zatem Platforma zyko wystąpienia błędów i reakcji niepożądanych, Obywatelska jak najbardziej udzieli poparcia temu reguluje pobieranie składników krwi od małoletnie- projektowi. Dziękuję bardzo. go, reguluje również system teleinformatyczny e-krew. Projektowana ustawa określa też zasady transportu krwi i jej składników, jak i wprowadza nowe definicje Wicemarszałek typu „pracownia immunologii transfuzjologicznej” Małgorzata Kidawa-Błońska: czy „preparatyka”, które zastąpią dotychczasowe określenia. Dziękuję bardzo, pani poseł. Ale chcielibyśmy też zwrócić uwagę, że zniknęły Zapraszam panią poseł Małgorzatę Zwiercan, niektóre znaczące zapisy. Do tych zapisów należą te klub Kukiz’15. 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 240 Projekt ustawy o zmianie ustawy o publicznej służbie krwi

Poseł Małgorzata Zwiercan: nie były w stanie rozwiązać tego problemu. Ta ustawa w tej wersji również w tym nie pomoże. Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoki Sejmie! Jeszcze zdanie odnośnie do bezpieczeństwa syste- Czytamy dzisiaj po raz pierwszy projekt ustawy mu e-krwi. Nie można zaakceptować tego, że dawca o zmianie ustawy o publicznej służbie krwi oraz nie- opisany tak dużym zakresem wrażliwych danych których innych ustaw. Wchodząc na strony interne- osobowych nie jest tak naprawdę chroniony, że jego towe regionalnych centrów krwiodawstwa i krwio- dane są przechowywane w jednostce zewnętrznej lecznictwa w różnych miastach, mam jedno główne – Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdro- pytanie: Gdzie tu jest służba? Nie będę przytaczała wia. Wgląd do tak wrażliwych danych powinny mieć ogólnie dostępnych definicji służby publicznej. Po- wyłącznie osoby o medycznym wykształceniu, a więc wiem tylko, że cenniki różnych usług na stronach dane powinny być przechowywane np. w instytucie internetowych RCKiK-ów porażają bogactwem i kłó- hematologii. cą się z pojęciem służby publicznej. Nasuwa się pyta- Należy jeszcze zadać sobie pytanie: Czy działal- nie: Czy pracownicy w godzinach pracy opłacanych ność komercyjna RCKiK nie blokuje implementacji z budżetu państwa w publicznej służbie krwi mogą dyrektyw mających na celu zapewnienie bezpieczeń- prowadzić bardzo szeroką działalność komercyjną? stwa krwi w naszym kraju? Tak jak pan minister Czy w tym przypadku działalność komercyjna powiedział, Komisja Europejska wezwała Polskę do służy dobru pacjenta, bo to on jest, a przynajmniej właściwego wdrożenia do swego prawa niektórych powinien być, beneficjentem działań publicznej służ- przepisów unijnych dotyczących jakości i bezpieczeń- by krwi? Widziałam rodziców dzieci, którzy zamiast stwa krwi ludzkiej. siedzieć przy łóżku chorego, szukali dla niego krwi, Jeszcze raz należy zadać pytanie: Czy działalność a to przecież jest główny i powinien być jedyny cel komercyjna RCKiK nie leży również u podstaw nie- działania regionalnych centrów krwiodawstwa i krwio- wdrażania dyrektyw i czy nie spowodowała tego, że lecznictwa. Z tego zadania nie wywiązują się one polska służba krwi nie miała czasu na wdrożenie w sposób właściwy. Nie można dojść do innego wnio- dyrektyw, które obowiązują w Europie, bo była zaję- sku, czytając dramatyczne apele. ta zarabianiem pieniędzy? Projekt w obecnym kształ- Tadeusz X. z R. choruje na białaczkę limfatyczną. cie tego nie gwarantuje. Spis treści W każdym miesiącu musi mieć przetaczaną krew. Klub Kukiz’15 wnosi o skierowanie projektu usta- Sytuacja jest dramatyczna. Na Podkarpaciu jest tyl- wy do dalszych prac w komisji. ko trzech dawców z grupą BRh-. Rodzina musi zna- leźć nowych, od tego zależy życie pana X. Dziś w rezerwie w centrum krwiodawstwa pozostała za- ledwie jedna jednostka tej rzadkiej grupy krwi. Do Wicemarszałek kolejnej transfuzji potrzeba 2–3 jednostek. Zastana- Małgorzata Kidawa-Błońska: wiam się, czy to rodzina chorego ma pełnić funkcję Dziękuję bardzo, pani poseł. publicznej służby krwi, bo RCKiK są zajęte zarabianiem pieniędzy. Zapraszam pana posła Mirosława Suchonia, klub Trzeba powiedzieć jasno: ta ustawa nie przyczyni Nowoczesna. się do poprawy sytuacji, jeśli w sposób jednoznaczny Bardzo proszę. nie zakaże się RCKiK działalności komercyjnej. Je- żeli rodzina chorego musi koordynować pobrania krwi od dawców, nie dziwi zdanie z wyniku kontroli Poseł Mirosław Suchoń: Najwyższej Izby Kontroli: Jakkolwiek w latach 2012– 2013 osiągnięto samowystarczalność Polski w zakre- Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wy- sie zaopatrzenia w krew i jej składniki, to nie zosta- soka Izbo! Mam przyjemność przedstawić w imieniu ły w pełni zabezpieczone potrzeby podmiotów leczni- Klubu Poselskiego Nowoczesna stanowisko w spra- czych związane z leczeniem krwią. Jednocześnie wie ustawy o zmianie ustawy o publicznej służbie zarówno w centrach, jak i podmiotach leczniczych krwi oraz niektórych innych ustaw z druku nr 294. występowały przypadki niepełnego zagospodarowa- Myślę, że wszyscy tutaj obecni zdajemy sobie spra- nia składników krwi w terminie ich ważności, co wę z faktu, że krew jest darem życia, darem płyną- wymuszało ich utylizację. Kolejne zdanie: Nie zosta- cym z potrzeby serca, darem ratującym zdrowie ła osiągnięta samowystarczalność w zakresie pro- i życie Polaków. Dlatego też w pierwszej kolejności, duktów krwiopochodnych, co stwarzało ryzyko nie- niejako przy okazji tej nowelizacji, chciałem skiero- zapewnienia stabilności i pewności dostaw. wać wyrazy wdzięczności i uznania do wszystkich W czasie pierwszego czytania ustawy polecam dawców krwi za ich ofiarność. Chciałem też podzię- wszystkim kolegom posłom lekturę wyników kontro- kować za codzienną pracę wszystkim osobom, które li NIK i spojrzenie na projekt ustawy właśnie poprzez zaangażowane są w procedury skutkujące przekaza- pryzmat tych wyników. niem krwi lub jej preparatów biorcy, gdyż wiem, jak Minęło 21 lat od ujawnienia afery Laboratorium ważna jest praca tych osób dla powodzenia procedur Frakcjonowania Osocza i przez 21 lat kolejne rządy ratujących zdrowie lub życie Polaków. 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Projekt ustawy o zmianie ustawy o publicznej służbie krwi 241

Poseł Mirosław Suchoń w polskim prawodawstwie. To w czasie dynamicz- nych procesów zachodzących w globalnej wiosce, jaką Szanowni państwo, do postępowania z krwią i jej stał się świat, jest bardzo ważne dla bezpieczeństwa preparatami powinno się stosować najwyższej jakości obywateli Polski. procedury, aby zagwarantować bezpieczeństwo daw- Osobny temat to system teleinformatyczny e-krew, com, biorcom oraz wszystkim osobom, które biorą który zgodnie z projektem będą prowadziły jednostki udział w procesie pobierania, badania, preparatyki, organizacyjne publicznej służby krwi. To system, przechowywania i wydawania krwi i jej składników. przed którym stawia się zacne cele. Jednak opisany Głównym celem niniejszej ustawy, jak czytamy w uzasadnieniu projekt systemu e-krew budzi poważ- w uzasadnieniu, mówił też o tym pan minister, jest ne wątpliwości, czy to nie jest kolejny sposób, aby topić dostosowanie polskiego ustawodawstwa do wymagań publiczne środki w projektach informatycznych, czterech dyrektyw europejskich, w tym: ustanawia- zwłaszcza środki pochodzące z funduszy europejskich. jącej normy jakości i bezpieczeństwa dla pobrania, Jak czytamy w uzasadnieniu, realizacja tego pro- badania, preparatyki, przechowywania i wydawania jektu planowana jest w latach 2017–2019, natomiast krwi ludzkiej i jej składników; w zakresie niektórych koszty realizacji wyniosą ogółem ok. 120 mln zł, przy wymagań technicznych dotyczących krwi i składni- czym obecnie wszystkie RCKiK ponoszą rocznie ków krwi; w zakresie wymogów dotyczących śledze- koszty rzędu 10–12 mln zł. nia losów krwi oraz powiadamiania o poważnych, Uzasadnienie zakłada wymianę całej infrastruktu- niepożądanych reakcjach i zdarzeniach oraz w zakre- ry po 5 latach. Nic nie mówi na temat własności syste- sie norm i specyfikacji wspólnotowych odnoszących mu i kodów źródłowych. Wrzuca wszystkie urządzenia się do systemu jakości obowiązującego w placówkach do jednej grupy ze względu na skutek awarii. Nie wy- służby krwi. jaśnia, co będzie, jeżeli zabraknie funduszy unijnych. Gdy analizuje się przepisy dyrektyw, jednoznacz- Moim zdaniem opis realizacji tego projektu jest mocno ny staje się fakt, iż zmiany, które wynikają z ich wątpliwy i trzeba to skontrolować. transponowania, będą w znaczący sposób wpływały W związku z tym, że mamy wątpliwości dotyczą- na sytuację prawną i poprawę bezpieczeństwa przy ce niektórych szczegółowych rozwiązań, tu już procedurach prowadzonych w publicznej służbie wcześniej wspomnianych, np. roli instytutu, ale tak- Spis treści krwi. że tego, na jakiej zasadzie powinien być tworzony ten Chcę tutaj krótko wspomnieć o interesujących system e-krew, czy powinien być wdrażany przez rozwiązaniach. Po pierwsze, projekt wprowadza za- Ministerstwo Zdrowia, czy być może przez Minister- sadę posiadania przez każdą jednostkę publicznej stwo Cyfryzacji, czy wdrażanie powinno (Dzwonek) służby krwi chcącą uzyskać akredytację systemu uwzględniać obecne systemy, które istnieją w Polsce, zarządzania jakością i systemu zapewnienia jakości. wnosimy o przekazanie tego projektu do komisji, To pewność bezpiecznych procedur przy przetwa- w tym również do Komisji Cyfryzacji, Innowacyjno- rzaniu krwi, chociaż należy wspomnieć, że te pro- ści i Nowoczesnych Technologii, właśnie z uwagi na cedury dotyczące jakości w RCKiK np. są od wielu wątpliwości dotyczące tego systemu teleinformatycz- lat stosowane. Po drugie, wprowadza nowe, znacznego. Natomiast ogólnie oczywiście będziemy popie- nie szersze w stosunku do obecnie istniejących, de- rać tę ustawę jako bardzo pozytywną regulację dla finicje. Jest to o tyle istotne, iż dotykają spraw, rzek- polskiego systemu krwi. Dziękuję państwu bardzo. łbym, podstawowych w całym procesie obiegu krwi i jej preparatów. Kolejną wartą zauważenia zmianą jest szczegóło- Wicemarszałek we określenie zadań osoby odpowiedzialnej za prze- Małgorzata Kidawa-Błońska: strzeganie wymagań dobrej praktyki pobierania krwi i jej składników, preparatyki, przechowywania, Dziękuję bardzo, panie pośle. wydawania i transportu. To z pewnością poprawi Zapraszam pana posła Kazimierza Kotowskiego, jakość nadzoru nad procedurami gwarantującymi klub Polskiego Stronnictwa Ludowego. bezpieczeństwo. Na uwagę zasługują również wdrażany system kwalifikacji dawców czy też system zapewniający Poseł Kazimierz Kotowski: możliwość pełnego śledzenia drogi krwi i jej składni- ków, tzw. system czuwania. Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wy- Ten projekt zawiera też przepisy dotyczące hono- soka Izbo! Procedowane i analizowane dziś zapisy rowania dawców przez PCK. To dobre pomysły. przedłożonego, przedstawionego projektu ustawy Natomiast też wartą zauważenia zmianą jest to, mają zapewnić wdrożenie do polskiego prawa przepi- że projektowana ustawa określa zasady przewozu sów dyrektyw unijnych z lat 2003, 2004, 2005, które krwi i jej składników spoza krajów członkowskich mają zagwarantować bezpieczeństwo wszystkim bio- Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospo- rcom i dawcom krwi oraz wpłynąć na zachowanie darczego, które wcześniej nie były uregulowane odpowiednich standardów w całym procesie krwio- 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 242 Projekt ustawy o zmianie ustawy o publicznej służbie krwi

Poseł Kazimierz Kotowski czy proponować, aby był skierowany do dalszych prac, aby te (Dzwonek) wątpliwości czy uwagi mogły dawstwa i krwiolecznictwa od momentu pobrania być wniesione i przeanalizowane. Dziękuje bardzo. krwi od dawcy przez jej zbadanie, preparatykę, transport do wydania i przekazania, przetoczenia odbiorcy czy biorcy. Wicemarszałek Do ustawy włączono przepis zobowiązujący wszyst- Małgorzata Kidawa-Błońska: kie centra krwiodawstwa, krwiolecznictwa do prowadzenia systemu jakości. Ma on gwarantować, że cały Dziękuję bardzo, panie pośle. proces pobierania krwi i jej składników, badania, Czy są posłowie chętni do zadania pytania? przechowywania, transportu będzie przebiegał pod Jeżeli nie, to bardzo proszę pana ministra Kon- ścisłą kontrolą i odpowiadał będzie wszystkim wy- stantego Radziwiłła o zabranie głosu. maganym normom i standardom, a każdy jego etap opisany będzie w określonej procedurze i będzie moż- liwy do zweryfikowania. Minister Zdrowia Projekt noweli ustawy wprowadza także podsta- Konstanty Radziwiłł: wy prawne, które umożliwiają funkcjonowanie tele- informatycznego systemu e-krew. Ma on być opraco- Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pani Minister! wany w latach 2017–2019 i ma być w dużej części Szanowni Państwo! Przede wszystkim bardzo dzię- sfinansowany w ramach Programu Operacyjnego kuję za generalnie pozytywne odniesienie się wszyst- „Polska cyfrowa”. System ten ma zwiększyć dostęp kich mówców, przedstawicieli wszystkich klubów do do nowoczesnych rozwiązań dotyczących pobierania projektu. To bardzo ważne, ponieważ, tak jak mówi- krwi i jej składników oraz umożliwić ich stosowanie łem, sytuacja wymaga nie tylko dobrej pracy, ale w lecznictwie. W systemie tym gromadzone mają być również szybkiego działania. informacje o dawcach krwi, w tym dawcach grup Bezpośrednio odpowiadając na całą listę uwag rzadkich. zgłoszonych przez panią poseł Gelert, chciałbym po- Panie Ministrze! Moim zdaniem, tak myślę, to są wiedzieć, że właśnie z tego powodu, że po prostu ści-

Spis treści bardzo zacne cele, wymagające jednak niejednokrot- gamy się z czasem, który bije, jeśli chodzi o działania nie od placówek terenowych zmiany podejścia, wzbo- Komisji Europejskiej i Europejskiego Trybunału gacenia wyposażenia. To fakt, że placówki te funk- Sprawiedliwości, gdzie skarga już została wniesiona, cjonują wielokrotnie dzięki zaangażowaniu, tradycji, zdecydowaliśmy się w Ministerstwie Zdrowia, i to poczuciu obowiązku, przygotowaniu zawodowemu, zdanie podzieliła Rada Ministrów, że to nie może być niemniej jednak myślę, że biorąc pod uwagę to, co nas generalna przebudowa całego systemu, bo po prostu czeka, należałoby również… Domniemam, że pan na to nie ma czasu. W związku z tym analizujemy minister wraz ze swymi współpracownikami przewi- różne sprawy, które były właśnie przedmiotem pyta- dział również fakt i potrzeby dofinansowania z róż- nia czy w zasadzie refleksji pani poseł Gelert, jeśli nych źródeł tych wszystkich działań, które poprawią chodzi o różne rzeczy. standard, poprawią wyposażenie, być może również Nie wchodząc już w szczegóły, chciałbym przyto- tam, gdzie tego potrzeba, będą służyć podniesieniu czyć choćby jedną kwestię, jaką jest możliwość prze- poziomu świadczenia poszczególnych procedur. taczania krwi przez ratowników medycznych. To jest System ten w swym założeniu będzie, jak mówi- sprawa kontrowersyjna. Ona wymaga zastanowienia my, wspomagał zarządzanie służbą krwi. się, wymaga refleksji, dyskusji i z całą pewnością nie Nowelizacja ustawy obejmuje również przepisy jest na tyle oczywista, żeby można było to wprowa- zobowiązujące centra, tak jak wspominałem, do okre- dzić. Nie chcę przesądzać, czy tak czy nie, ale po pro- ślenia i podniesienia wymogów co do świadczonych stu to nie jest moment na to, żeby szybko rozwiązy- procedur. Projekt zakłada również nowelizację usta- wać te sprawy, a tu po prostu musimy działać szybko. wy określającą zakres danych, które ma zawierać Jeszcze jedna rzecz, też szczegółowa, jeżeli chodzi i które mają być przekazywane tej szerokiej grupie właśnie o rozważania pani poseł, czy instytut hema- naszych współziomków, którzy stanowią grupę ho- tologii czy też minister zdrowia ma być placówką norowych dawców krwi. wiodącą. Myśmy zdecydowali o tym, rzeczywiście to Myślę, że tutaj też potrzebna będzie dalsza praca, jest coś, co jest zawarte w tym projekcie, że właśnie działanie, aby w tych zmieniających się realiach życia ze względu na to, o czym powiedziała m.in. pani po- można było kontynuować wpajanie tej misji i tego seł Zwiercan, żeby służba krwi była publiczną służbą, przekonania, szczególnie ludziom młodym, o potrze- a nie czymś, o czym nie do końca wiadomo, w jakim bie dzielenia się tym największym czy tym olbrzy- jest miejscu. W związku z tym wiodąca rola w całym mim skarbem, jakim jest krew. Pamiętam to z cza- systemie została przyznana ministrowi zdrowia, sów uczniowskich, z czasów studenckich, kiedy to a nie innym instytucjom. miałem zaszczyt również być w gronie osób, które Chciałbym jednak bardzo mocno zwrócić również stanowiły tę grupę. Naszym zdaniem projekt jest ce- uwagę na to, że ta ustawa, mimo że być może nie lowy, jest dobrze przygotowany i będziemy optować załatwia wszystkich problemów publicznej służby 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Projekt ustawy o zmianie ustawy o publicznej służbie krwi 243

Minister Zdrowia Konstanty Radziwiłł czeka na tę krew, pilnie jej potrzebuje. Polska jest na tyle niedużym obszarowo krajem, że można to zrobić krwi, to jednak znacznie podnosi poziom jakości, w ciągu naprawdę bardzo krótkiego czasu. a przez to bezpieczeństwa obrotu krwią i przede Panu posłowi Suchoniowi chciałbym bardzo ser- wszystkim bezpieczeństwa dawców i biorców. Wyda- decznie podziękować za zwrócenie uwagi na to, co jest je się, że już ten krok, mimo że prawdopodobnie trze- istotą tego projektu, mianowicie właśnie jakość i bez- ba będzie pomyśleć o innych, ale to nie musi być zro- pieczeństwo. To jest to, na czym się koncentrujemy. bione natychmiast, jest już znaczącym krokiem. Bo Te przepisy mogą na pozór wydawać się takie trochę tak jak mówiłem, mimo że generalnie służba krwi skomplikowane, trochę biurokratyczne, ale właśnie w Polsce działa nieźle, to oparte jest to na regula- o to chodzi i dziękuję za zwrócenie na to uwagi. cjach, które mają charakter taki, można powiedzieć, Co do wątpliwości odnośnie do systemu e-krew, roboczy. Natomiast tutaj chodzi o to, żeby spełnić nie czy to nie będzie kolejna porażka informatyczna pol- tylko wymagania unijne, bo nie chodzi tu o to, żeby skiego państwa, cóż, rzeczywiście trudno to zagwa- bezmyślnie wypełnić to, co jest w przepisach unij- rantować, ale muszę powiedzieć, że mamy jako pań- nych, ale po prostu to, co w sposób systemowy gwa- stwo coraz więcej doświadczeń w tym zakresie, rantuje jakość i bezpieczeństwo. i jednak mam nadzieję, że m.in. to, o co pan apeluje, Jeżeli chodzi o uwagi pani poseł Zwiercan doty- tzn. współpraca z ministrem cyfryzacji, również czące tego, czy publiczna służba krwi jest rzeczywi- w tym zakresie, która już się odbywa, bo projektuje- ście służbą, to chciałbym powiedzieć tak, że można my to rozwiązanie, zapewni, że to nie będzie pusz- mieć pewne wątpliwości co do tego, czy tych pienię- czone, że tak powiem, na jakieś takie niedoświadczo- dzy, tego obrotu pieniędzmi powinno być tyle, chodzi ne tory i z dużym ryzykiem porażki. o te cenniki i to wszystko. Ale zwracam uwagę, że Chciałbym również zwrócić uwagę – wcześniej ten system jest dzisiaj tak skonstruowany i my go nie pani poseł Zwiercan mówiła o tym, że istnieje ko- wywracamy do góry nogami. Jest skonstruowany nieczność zabezpieczenia, żeby tylko profesjonaliści tak, że do RCKiK-ów jest kierowana dotacja w sumie medyczni mieli dostęp do danych dawców i biorców 80 mln zł z budżetu państwa, natomiast reszta tych – że Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony środków pochodzi… Tam pacjenci nie płacą, to nie Zdrowia jest administratorem systemu, ale nadzoru- są komercyjne przedsięwzięcia w tym sensie, nato- Spis treści je to wszystko minister zdrowia. I oczywiście te wy- miast te rozliczenia finansowe następują między pla- magania są spełnione, tak jak we wszystkich przed- cówkami opieki zdrowotnej. Tak się składa, że języ- sięwzięciach, które w zakresie dostępu do danych – to kiem tych rozliczeń rzeczywiście są pieniądze i to jest jest konieczne przy sprawowaniu nadzoru – wykonu- oparte na cenach. Ja jednak chciałbym zwrócić uwagę na to – i dzię- je minister zdrowia. kuję za uwagę dotyczącą tego, czy w ogóle to pytanie Tak że jeszcze raz bardzo dziękuję z jednej strony – ile w systemie ochrony zdrowia powinno być rynku za życzliwość, a z drugiej za konstruktywne podejście i komercji, a ile służby i misji. Podzielam w pełni taką do sprawy, bo wydaje się, że projekt jest niekontro- uwagę. Chciałbym zwrócić uwagę, że regionalne cen- wersyjny. Jest to naprawdę duża praca, za którą tra krwiodawstwa i krwiolecznictwa mają status sa- chciałbym przy okazji podziękować również pani mi- modzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej nister Głowali z Ministerstwa Zdrowia, a także in- i wprawdzie nasi poprzednicy przymierzali się tu nym służbom, również Narodowemu Centrum Krwi i ówdzie to tego, żeby przekształcić je w spółki prawa i innym osobom, które brały udział w tym przedsię- handlowego, ale my na pewno tego robić nie będzie- wzięciu. Naprawdę robimy duży krok do przodu, co my. Chodzi o to, żeby zachować właśnie publiczność nie znaczy, że następne nie są konieczne. Dziękuję tej służby, zdecydowanie. bardzo. (Oklaski) Chciałbym również powiedzieć, że jeśli chodzi o system e-krew – tutaj pani poseł Zwiercan przyto- czyła przykład chorego, który potrzebuje rzadkiej Wicemarszałek grupy krwi – to właśnie ten system e-krew, w którym Małgorzata Kidawa-Błońska: będą wszyscy dawcy w całej Polsce, umożliwia to, żeby nawet choremu na Podkarpaciu zapewnić krew Dziękuję bardzo, panie ministrze. od dawcy, który jest np. w Zachodniopomorskiem, Zamykam dyskusję w tym punkcie. prawda. Dzisiaj rzeczywiście robi się to troszkę po W dyskusji zgłoszono wniosek o dodatkowe skie- omacku, telefonami, jakoś to się załatwia, natomiast rowanie projektu ustawy do Komisji Cyfryzacji, In- system e-krew powinien to znacznie ułatwić i przy- nowacyjności i Nowoczesnych Technologii. spieszyć możliwość otrzymania rzadkiej grupy krwi Do głosowania nad tym wnioskiem przystąpimy od dawcy. Bo nawet jeśli krwi nie ma w zasobach, to na kolejnym posiedzeniu Sejmu. jest dawca, którego dane, również dane dotyczące Na tym wyczerpaliśmy porządek dzienny 13. po- jego grupy krwi, rzadkiej grupy krwi, są w systemie, siedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. i można go po prostu poprosić w trybie nagłym, awa- Informuję, że zgłosili się posłowie w celu wygło- ryjnym o oddanie krwi dla konkretnego biorcy, który szenia oświadczeń poselskich. 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 244 Oświadczenia poselskie

Wicemarszałek Małgorzata Kidawa-Błońska biutu, planowana jest premiera nowego filmu Wajdy „Powidoki”, którego akcja toczy się w Łodzi w latach Czy jeszcze ktoś z pań i panów posłów pragnie 1948–1952. wygłosić oświadczenie? Z tego miejsca pragnę w imieniu suwałczan i Po- Jeżeli nie, zamykam listę posłów. laków podziękować panu Andrzejowi Wajdzie za jego I zapraszam jaką pierwszą panią poseł Bożenę twórczość filmową i teatralną, w której nie tylko od- Kamińską, klub Platforma Obywatelska. twarzał historię Polski, ale także ekranizował litera- turę, odkrywał autorskie i operatorskie talenty, szko- lił kolejne pokolenia reżyserów, tworzył ikoniczne Poseł Bożena Kamińska: kadry i sceny. Dziękuję bardzo. Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dzisiejsze oświad- czenie chciałabym poświęcić wyjątkowej osobie, wy- Wicemarszałek bitnemu twórcy filmowemu i teatralnemu panu An- Małgorzata Kidawa-Błońska: drzejowi Wajdzie, który niespełna 5 dni temu obcho- dził swoje 90. urodziny. Dziękuję bardzo, pani poseł. To właśnie 6 marca wiele środowisk w naszym Zapraszam panią poseł Barbarę Dziuk, klub Pra- kraju uroczyście obchodziło 90. urodziny Andrzeja wo i Sprawiedliwość. Wajdy, cenionego na całym świecie reżysera, laurea- ta Oskara za całokształt twórczości, wkład w rozwój światowego kina oraz honorowego obywatela Su- Poseł Barbara Dziuk: wałk, honorowego obywatela miast Gdańska, Łodzi, Radomia, Opola i Gdyni. Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dzisiaj chciałam po- Jako suwałczanka z tego miejsca w imieniu miesz- dziękować za program 500+, ponieważ jest to program kańców, w szczególności Suwałk, pragnę przybliżyć przygotowany, tak jak do tej pory wszyscy fachowcy się tę osobę – wyjątkowego twórcę filmowego i teatral- o nim wypowiadają, ku poprawie dzietności. Dobrą re- nego pana Andrzeja Wajdę, który urodził się 6 marca Spis treści alizację tego programu zauważam w wielu gminach, 1926 r. w Suwałkach. Jego ojciec, który był zawodo- ale szczególnie bardzo dobrze przygotowała się do jego wym oficerem, zginął w Katyniu. Andrzej Wajda spę- realizacji gmina Tarnowskie Góry. dził czas wojny w Radomiu, gdzie uczestniczył w taj- Od 1 kwietnia wchodzi w życie ustawa, rodzina nym nauczaniu, pracował jako robotnik, magazynier będzie miała wsparcie w formie finansowej. Tu chcę i tragarz. W 1942 r. wstąpił do Armii Krajowej. podkreślić, że gmina Tarnowskie Góry już od stycz- Początkowo interesował się malarstwem, studio- nia podjęła się tego, by przygotować tę realizację wał w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, żeby perfekcyjnie. Pracownicy pomocy społecznej mocno ostatecznie wybrać kino i film. W 1953 r. skończył się zaangażowali i obecnie już w formie plakatów, Państwową Wyższą Szkołę Filmową w Łodzi. Jeden informacji w Internecie, a również dostępnymi środ- z założycieli polskiej szkoły filmowej, prezes Stowa- rzyszenia Filmowców Polskich, dyrektor artystyczny kami medialnymi uświadamiają, jak można dobrze Teatru Powszechnego w Warszawie oraz kierownik zrealizować to zadanie, żeby rodzina otrzymała na Zespołu Filmowego X, członek prestiżowej Francu- czas pieniądze. skiej Akademii Sztuk Pięknych, laureat najważniej- Szanowni państwo, ten projekt, dobry dla Polski, szych nagród na światowych festiwalach, ze Złotą otwiera po latach dyskusję na temat polityki rodzin- Palmą i wcześniej wspomnianym Oskarem za cało- nej. Jest to moment historyczny. Nigdy nie potrafi- kształt twórczości na czele. łam zgodzić się z hasłem „przemoc w rodzinie”. Ow- Suwałczanie od 1 marca 2016 r. czczą 90. rocznicę szem, są takie zajścia, natomiast obligatoryjnie ro- urodzin Andrzeja Wajdy poprzez zorganizowane wy- dzina kojarzy nam się z miłością i z wychowaniem stawy plakatów, rysunków i pokazy filmów dokumen- nowego pokolenia, z najwyższą wartością. Ten pro- talnych, które szerokiej publiczności nie są tak znane gram służy rodzinie i poprawie dzietności w państwie jak filmy fabularne. polskim. Andrzej Wajda zadebiutował w 1955 r. filmem Chciałam też podkreślić, bo wiele osób czyni zarzu- „Pokolenie”. W następnych latach wyreżyserował ty, że rodziny mogą marnować pieniądze, iż tak nie filmy, które przyniosły mu uznanie na całym świecie będzie, ponieważ w przypadku podejrzenia, że pienią- m.in. „Kanał”, „Popiół i diament”, „Ziemia obieca- dze są marnowane, pracownik socjalny będzie mógł na”, „Człowiek z marmuru”, „Człowiek z żelaza”, zmienić tę pomoc na pomoc rzeczową lub usługę. „Katyń”. Siłą jego filmów jest uniwersalny język Jest to projekt bardzo dobrze przygotowany, my- przekazu, dzięki czemu bohaterowie filmów Wajdy ślę, że wiele rodzin z tego skorzysta. Gratuluję za- żyją w wyobraźni masowego odbiorcy na równi z po- równo ministerstwu, rządowi, jak i pani premier staciami historycznymi czy bohaterami klasycznej podjęcia się tego wielkiego wyzwania, jakim jest ro- literatury. Na jesieni tego roku, po 61 latach od de- dzina i wsparcie rodziny. Dziękuję. 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Oświadczenia poselskie 245

Wicemarszałek lemów, regulując to w przepisach, które w jak naj- Małgorzata Kidawa-Błońska: lepszy sposób ochronią polską ziemię przed wykupem przez kapitał zagraniczny, przy czym jedno- Dziękuję bardzo, pani poseł. cześnie te dobre zapisy ułatwią polskim rolnikom Zapraszam panią poseł Teresę Hałas, klub Prawo dostęp do ziemi z Zasobu Własności Rolnej Skarbu i Sprawiedliwość. Państwa, dochodzi do kolejnego skandalu i politycz- Bardzo proszę, pani poseł. nego, medialnego przekłamania faktów. Zwracam się z tego miejsca, z sejmowej mównicy o meryto- ryczną debatę nad projektem w komisji rolnictwa Poseł Teresa Hałas: i w dalszym procedowaniu. Na koniec pragnę serdecznie podziękować wszyst- Dziękuję uprzejmie. kim tym z państwa, którzy rok temu wspólnie z dzia- Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Sza- łaczami rolniczej „Solidarności” i rolnikami z terenu nowni Państwo! Dzisiejsze oświadczenie poselskie całej Polski zdecydowali się na walkę o polską ziemię, pragnę wygłosić w imieniu swoim i w imieniu mojego biorąc udział w naszym proteście. Dziękuję koledze kolegi, pana posła Krzysztofa Głuchowskiego. Do Zbyszkowi Obrockiemu, Edziowi Kosmalowi, Jerze- wygłoszenia tego oświadczenia zmobilizował nas fakt mu Chróścikowskiemu, Andrzejowi Śnieguli, Gabrie- przedstawienia Wysokiej Izbie rządowego projektu lowi Janowskiemu i tym wszystkim z państwa, któ- ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Za- rzy swoją determinacją pokazali skalę problemu. sobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmia- Dziękuję również władzom i działaczom „Solidarno- nie niektórych ustaw, druk nr 293, który według ści” pracowniczej. Gorąco dziękuję wszystkim miesz- posłów PSL, PO i Nowoczesnej nie zasłużył, o dziwo, kańcom Warszawy, którzy nas serdecznie i szczerze na dalsze procedowanie w drugim i trzecim czytaniu, rozumieli i wspierali. Zawsze będziemy o was pamię- w tym w komisji rolnictwa. tać. Dziękuję Polonii amerykańskiej z Bostonu za W naszym też imieniu pragnę z tego miejsca przy- podpisy popierające naszą akcję. Gorąco dziękuję pomnieć, że rok temu, 19 lutego, Niezależny Samo- panu prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej An- rządny Związek Zawodowy Rolników Indywidual- drzejowi Dudzie za obecność i wsparcie, panu premie- nych „Solidarność” po latach walki naszych kolegów rowi Jarosławowi Kaczyńskiemu, księdzu dyrekto- Spis treści z województwa zachodniopomorskiego o wstrzyma- rowi Tadeuszowi Rydzykowi, księdzu Jerzemu Gar- nie sprzedaży polskiej ziemi w ręce cudzoziemców dzie za wspólnotowe wsparcie i nieustającą modlitwę. zdecydował się na protest pod urzędem Rady Mini- Jestem przekonana, że te wszystkie działania roz- strów w Warszawie. W tzw. zielonym miasteczku poczynające debatę nad tak ważnym procesem legis- trwaliśmy 129 dni i nocy na mrozie i w chłodzie, do- lacyjnym znajdą uznanie w środowiskach rolniczych, pominając się o zmianę przepisów ustawowych w oma- w tym polskich rolników, a polski parlament uchwa- wianym zakresie. Tam też organizowaliśmy Narodo- li dobrą dla państwa (Dzwonek) ustawę. Dziękuję wy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych 1 marca, tam uprzejmie. (Oklaski) spędzaliśmy Niedzielę Palmową i Święta Wielkanoc- ne. To tam prezentowaliśmy mieszkańcom Warszawy zdrową polską żywność, tam obchodziliśmy też ko- Wicemarszałek lejną rocznicę rejestracji Niezależnego Samorządne- Małgorzata Kidawa-Błońska: go Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Tam przez te wszystkie 129 dni cze- Dziękuję bardzo, pani poseł. kaliśmy na konstruktywne rozmowy z rządem, które Proszę pana posła Pawła Lisieckiego, klub Prawo odbyły się dopiero po pierwszej turze wyborów na i Sprawiedliwość. urząd prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, kiedy to urzędująca głowa państwa przegrała z kandydatem PiS-u, a obecnie prezydentem Polski Andrzejem Poseł Paweł Lisiecki: Dudą. Nie pamiętamy z tych ciężkich dla nas dni dobrej Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wprowadzenie woli ze strony władz koalicyjnego rządu PO–PSL. w 1961 r. użytkowania wieczystego do polskiego sy- W kwestii, o którą toczyliśmy spór z rządem, uzyska- stemu prawnego było uzasadniane normą prawną liśmy zrozumienie w odniesieniu do kilku ustawo- PRL, taką, że nieruchomości gruntowe w miastach wych zapisów. Uznając, że lepsze to niż nic, postano- powinny być własnością państwa. Do 1989 r. użytko- wiliśmy zawiesić nasz protest. wanie wieczyste było praktycznie jedyną możliwością W tym momencie pragnę podkreślić, że uchwalo- nabycia gruntów państwowych w miastach. W okre- na przez Sejm ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. nie sie Polski Ludowej użytkowanie wieczyste było pra- znalazła uznania wśród związkowców rolniczej „So- wem faktycznie pozwalającym na powstawanie bu- lidarności”. Nadzieją były nadchodzące wybory dynków mieszkalnych, których w gospodarce naka- i zmiana władzy. Dzisiaj, kiedy powyższe stało się zowo-rozdzielczej ciągle było za mało. Jednak obecnie faktem, a rząd PiS pochylił się nad złożonością prob- użytkowanie wieczyste, szczególnie w przypadku 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. 246 Oświadczenia poselskie

Poseł Paweł Lisiecki ne opłaty z tytułu użytkowania wieczystego staną się ratami za ustanowienie prawa własności. Takie budownictwa mieszkaniowego, jest, wydaje się, pra- rozwiązanie będzie korzystne dla obecnych użytkow- wem archaicznym i nieprzystającym do potrzeb ryn- ników wieczystych, ponieważ da im prawo własności ku nieruchomości, a szczególnie do potrzeb właści- gruntu, ale jednocześnie spowoduje, że zaspokojone cieli mieszkań. Wiadomo jest, że zdecydowana więk- zostaną potrzeby finansowe samorządów, które są szość ludzi będzie dążyła do wzmocnienia prawnej głównym beneficjentem opłat z tytułu użytkowania podstawy swojego posiadania. Wiadomo, że ludzie wieczystego. Dziękuję bardzo. będą starali się zamienić słabsze prawo do danej rzeczy na mocniejsze. Tymczasem istniejąca obecnie forma władania nieruchomością zwana użytkowa- Wicemarszałek niem wieczystym, pośrednia między ograniczonymi Małgorzata Kidawa-Błońska: prawami rzeczowymi a pełną własnością, powoduje niepewność osób, które wraz z nabyciem mieszkania Dziękuję bardzo, panie pośle. nie nabyły własności gruntu, a jedynie udział w użyt- Zapraszam pana posła Adama Andruszkiewicza, kowaniu wieczystym. klub Kukiz’15. Prawo użytkowania wieczystego ma kilka zasad- niczych wad w porównaniu z pełną własnością gruntu. Jest, po pierwsze, ograniczone czasowo, może być Poseł Adam Andruszkiewicz: ono ustanowione na okres od 40 do 99 lat, po drugie, wiąże się z rocznymi opłatami, które rosną wraz ze Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W perspektywie wzrostem wartości gruntu. Tymczasem wartość ryn- kilku tygodni czeka nas kolejna fala nielegalnych is- kowa mieszkania nabytego wraz z udziałem w użyt- lamskich imigrantów i obawiamy się, że niestety kowaniu wieczystym gruntu jest porównywalna Europa nie będzie sobie w stanie z nimi poradzić. Już z wartością mieszkania nabytego wraz z udziałem we dzisiaj widzimy, że nie ma żadnych konstruktyw- własności gruntu. Obecna sytuacja, np. na terenie nych, długofalowych rozwiązań kryzysu, przed któ- Spis treści miasta stołecznego Warszawy, powoduje, że właścicie- rym wszyscy stoimy. le mieszkań w budynkach wielolokalowych mają bar- Istnieją realne obawy, że Unia Europejska narzu- dzo trudne, graniczące niemalże z cudem zadanie: ci Polsce kolejne kwoty nielegalnych islamskich imi- zebrać wszystkich współużytkowników wieczystych grantów, na co nasz klub zdecydowanie nie wyraża w jednym miejscu i namówić ich do wspólnego wystą- zgody. pienia o przekształcenie użytkowania wieczystego we Właśnie z tego powodu konieczne jest w Polsce własność. Nietrudno wyobrazić sobie sytuację, gdzie rozpisanie referendum w tej kwestii, aby to Polacy na przekształcenie godzi się ponad 90% użytkowni- wypowiedzieli się, czy chcą przyjmować nielegalnych ków, ale wystarczy jedna osoba, która będzie przeciw- nego zdania, i wówczas cały misterny plan pada. Dla islamskich imigrantów, czy też nie. Nasz klub zebrał przykładu w Warszawie jedynymi, którzy praktycznie już ponad 150 tys. podpisów w tej kwestii i z tego mogą wykupić lub przekształcić użytkowanie wieczy- miejsca pragnę zaapelować do wszystkich Polaków, ste we własność, są tylko ci, którzy odzyskali od mia- abyśmy masowo włączyli się do zbiórki podpisów. Od- sta stołecznego Warszawy budynki, które zostały ode- wiedzajmy stronę dzienreferendalny.pl, wydrukujmy brane na podstawie dekretu Bieruta, jednak nawet listę do podpisania, zbierzmy te podpisy wśród bli- w tych przypadkach jest niezbędna jednomyślność skich i znajomych i razem, wspólnie doprowadźmy do wszystkich współużytkowników. rozpisania referendum w Polsce, abyśmy mogli od- Należy zastanowić się nad tym, w jaki sposób do- rzucić ewentualne przyszłe żądania Berlina czy prowadzić do łatwiejszego przekształcania prawa Brukseli, aby w Polsce zainstalować kolejne tysiące użytkowania wieczystego we własność. O ile można nielegalnych islamskich imigrantów. To jest realna zrozumieć ustanawianie użytkowania wieczystego obawa, którą razem, wspólnie możemy rozwiać. Dla- na rzecz osób, które chcą budować na gruncie np. tego proszę wszystkich o włączenie się do zbiórki galerie handlowe, o tyle ustanawianie użytkowania podpisów na stronie dzienreferendalny.pl. Dziękuję wieczystego na cele budownictwa mieszkaniowego serdecznie. przy praktycznym monopolu samorządu na grunty w miastach jest stawianiem obywateli pod murem. Nie chcesz nabyć mieszkania z udziałem w użytko- Wicemarszałek waniu wieczystym, to mieszkania po prostu nie ku- Małgorzata Kidawa-Błońska: pisz. Dlatego też liczę, że Ministerstwo Infrastruk- tury i Budownictwa przedstawi projekt, który spo- Dziękuję bardzo, panie pośle. woduje przekształcenie użytkowania wieczystego Zapraszam panią poseł Ewę Szymańską, klub z mocy ustawy we własność, natomiast przyszłe rocz- Prawo i Sprawiedliwość. 13. posiedzenie Sejmu w dniu 11 marca 2016 r. Oświadczenia poselskie 247

Poseł Ewa Szymańska: już sprawdzić – budynku nie ma. Tuż po opuszczeniu w 1993 r. Legnicy i Polski przez wojska sowieckie Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jesteśmy ciągle ówczesne władze polskie podjęły decyzję o wyburze- w atmosferze obchodów Narodowego Dnia Pamięci niu więziennego budynku i wybudowaniu na jego „Żołnierzy Wyklętych”. Z tej mównicy wygłaszane miejscu stacji benzynowej. Od 1996 r. stoi tam stacja były oświadczenia przedstawiające bohaterstwo tych benzynowa Statoil. 2 lata później staraniem legni- niezłomnych żołnierzy. Ja również chciałam wspo- ckich patriotów postawiono obok stacji benzynowej mnieć jednego z nich, zanim przejdę do meritum obelisk, pomnik poświęcony ofiarom bolszewizmu. sprawy. Dzisiaj jest to miejsce składania hołdu żołnierzom Kpt. Antoni Rymsza pseudonim Maks, dowódca wyklętym przez środowiska patriotyczne i mieszkań- 3. Plutonu 5. Dywizji Wileńskiej AK, dowodzonej ców Legnicy. Władze samorządowe nie biorą w tym przez legendarnego mjra Zygmunta Szendzielarza udziału. Pieczołowicie natomiast dbają o inny po- „Łupaszkę”. Pan Rymsza wraz z żoną Aldoną, sani- mnik: pomnik Wdzięczności dla Armii Radzieckiej. tariuszką z tego samego oddziału, po wojnie ukrywa- Pomnik, którego nie można usunąć bez uprzedniego li się pod przybranym nazwiskiem Wojtkowscy. Po uzgodnienia z Federację Rosyjską. Pomnik, za którego ogłoszeniu przez komunistyczne władze amnestii dla oblanie czerwoną farbą w 20. rocznicę opuszczenia Pol- akowców ujawnili się, wierząc, że będą mogli spokoj- ski przez wojska sowieckie ukarany został grzywną nie żyć. Ale nie było im to dane. W sierpniu 1948 r. młody człowiek, ukarany został przez polski sąd. Antoni Rymsza został aresztowany przez ówczesne Od kilku lat prowadzona jest w Legnicy patrio- władze polskie i przekazany w ręce Sowietów. Był tyczna akcja URSO – Usuń Resztki Sowieckiej Oku- więziony najpierw w Warszawie, a później w sowie- pacji. Myślę, że nadszedł już czas, aby te resztki so- ckim więzieniu w Legnicy, z której pochodzę. W Leg- wieckiej okupacji, symbole zniewolenia zniknęły nicy stacjonowały wtedy sowieckie wojska i znajdo- z przestrzeni publicznej. Jesteśmy to winni niezłom- wała się siedziba ich dowództwa. nym żołnierzom wyklętym. Dziękuję. (Oklaski) W więzieniu w centrum miasta Antoni Rymsza poddawany był wymyślnym torturom podczas prze- słuchań i śledztwa. W tym czasie do tego więzienia Wicemarszałek zwożono również innych akowców z całej Polski. Małgorzata Kidawa-Błońska: Spis treści Przetrzymywano również więźniów innych narodo- wości, w tym Rosjan. Skazanych na karę śmierci Dziękuję bardzo, pani poseł. rozstrzeliwano nocą pod czerwonym murem na wię- Wyczerpaliśmy porządek dzienny. ) ziennym dziedzińcu przy huku ciągników artyleryj- Zakończyliśmy oświadczenia poselskie* . skich, aby zagłuszyły strzały. Rano więźniowie uda- Informacja o wpływie interpelacji i zapytań oraz jący się do latryny lub na spacerniak widzieli mur odpowiedzi na nie dostępna jest w Systemie Informa- wymalowany świeżym wapnem. Straceńców zakopy- cyjnym Sejmu. wano najczęściej na terenie więzienia. Na tym kończymy 13. posiedzenie Sejmu Rzeczy- Antoniego Rymszę w lutym 1949 r. skazano za pospolitej Polskiej. zdradę Związku Sowieckiego i walkę przeciwko wła- Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przej- dzy radzieckiej na karę śmierci. Wyrok ten został rzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu. zamieniony przez Wierchowny Sowiet na 25 lat ze- Porządek dzienny 14. posiedzenia Sejmu, zwoła- słania na Kołymę. W sowieckich łagrach spędził nego na dni 16, 17 i 18 marca 2016 r., został paniom 11 lat. Po powrocie zamieszkał w Prochowicach i panom posłom doręczony. w powiecie legnickim. Prochowice są moim miejscem Zamykam posiedzenie. urodzenia. Zmarł tam 4 lipca 1994 r. w wieku 80 lat (Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszał- i został pochowany na prochowickim cmentarzu. kowską) A wracając do więziennego budynku i pochowa- nych na terenie więzienia skazańców, tego nie można *) Teksty wystąpień niewygłoszonych w załączniku.

(Koniec posiedzenia o godz. 13 min 34) przedmiotowe sprawozdanie. przedmiotowe informacji. przekazywanej mienie izapamiętanie zrozu to słów –utrudnia się z30–40 składające nia menckich, konsu tekstach w nie ale SMS-ach, i mailach w on się pojawia stwierdzony; został nie tekstach tych w wnętrzną, ze strukturę unormowaną mieć powinien i różny bardzo jest obecnie stosowany podział akapitów; analizowane. prze jednak zostały notarialny, ale konsumencki, dokument już to jest nie czasu pewnego od – nalne wy dotyczące korzystania ze sprzętu elektronicznego, bankowe, leasingowe, ubezpieczeniowe, edukacyjne, umowy mianowicie cywilnoprawnymi, umowami są prawnymi, zwłaszcza ogólnymi, mi zasada nieobwarowane kosmetykówulotki są to – i języka. nia skupiają się na wybranych naszego fragmentach łości języka polskiego. Za razem każdym sprawozda je lata 2012–2013. Sprawozdania nie obejmują w ca 2012–2013” za lata polskiego ochrony języka dowego) stanowi ze Przekazu iŚrodków Komisji Kultury skiem wraz pol 2012–2013” języka lata za ochrony skiego stanie o „Sprawozdanie go lb almnan PL oyyne opiniuje pozytywnie PSL Parlamentarny Klub – zdania; bardzo składni często stosowane są zda – zapożyczeń, problem literami często zpolskimi – zgłaszany spójność na uwaga również została zwrócona – czcionki), (rozmiaru infografiki i – typografii dotyczył: badań Zakres komu usługi na umowy i deweloperskie umowy – – kolejna część: umowy telekomunikacyjne, umo one bo prawnym, prawie charakterze o teksty – sprzętów AGD, obsługi – instrukcje parafarmaceutyków do dołączone informacje – dołączone do leków,– informacje były: Tematem analizy obejmu To lata. dwa co robione są Sprawozdania stanie o „Sprawozdania wobec PSL Stanowisko Lu Stronnictwa Polskiego Parlamentarny (Klub Pasławska Poseł Urszula dziennego 19.– punkt porządku Polskie Języka Radę przez Przedstawione Teksty wystąpieńniewygłoszonych ------waoeo wąk Żłiry ri Krajowej, smoleń katastrofie w tragiczną Armii śmiercią zmarłego Żołnierzy Związku Głównego Światowego Zarządu prezesa i kombatanta WP, ka podpułkowni Krajowej, Armii żołnierza wińskiego, Cy Czesława urodzin rocznica 90. przypada br. ca sława Cywińskiego znaczony przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego znaczony Kaczyńskiego przez prezydenta Lecha RP Krajowej. Armii teranów o walczył a także opiekę i socjalną medyczną dla we tematyce, niepodległościowej o filmów produkcję o zabiegał historyczne, kluby i sesje liczne ganizował or Krajowej Armii Żołnierzy Związku Światowego szczyźnie brygady „Kmicica”. Dlatego też jako prezes do „pierwsi jako boju”, na Wileń walczącej sztandar oraz oryginalny można tłumaczyć tytuł którego obraz, AK, żołnierzy przysięgi słowa walczyć: co o symbole, mu, które przypominać miały że jest trzy ciągle umieścił biurze swoim W organizacji. tej sem preze został później lat 9 a Krajowej, Armii nierzy zydium Zarządu Głównego Światowego Związku Żoł muzeum. by odbudowanie części więzienia na Pawiaku na potrze było inicjatyw jego z Jedną budownictwa. żynierem in został i Warszawską Politechnikę skończył kraju do powrocie Po lasu. wyrębie przy pracował gdzie mieckich. rza”. Walczył wówczas o wyzwolenie Wilna z rąk nie operacja była udział, „Ostra Brama” przeprowadzona brał Najważ w ramach akcji „Bu której w „Juranda”. akcją, Krajowej niejszą Armii Brygady leńskiej światowej. wojny II podczas kontynuował Ryszard i Skowronek mami czas działalność konspiracyjną, którą pod pseudoni wów Rozpoczął Polaków.Wolnych Związku skiego wileń do wstąpił gimnazjum uczeń Jako Wilnie. w skiej. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na dzień 10 mar 10 dzień Na Izbo! Wysoka Marszałku! Panie Cze urodzin rocznicy 90. sprawie w Oświadczenie Prawo Parlamentarny iSprawiedliwość) (Klub Poseł Waldemar Andzel Oświadczenia poselskie We wrześniu 2009 r. Czesław Cywiński został od został Cywiński Czesław r. 2009 wrześniu We Pre członkiem był Cywiński r. Czesław 1996 Od Latem 1944 r. na trafił 2lata do wKałudze, łagru Wi 1. do wstąpił Cywiński Czesław r. 1942 Jesienią r.1926 marca 10 się urodził Cywiński Czesław Załącznik ------

Spis treści 250

Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodze- Sołtysi pojawili się już w średniowieczu. Wyzna- nia Polski. Wcześniej otrzymał również Krzyż Koman- czani byli przez feudalnych panów, a ich głównym dorski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Kawalerski obowiązkiem było zbieranie czynszu i przewodnicze- Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Walecznych, Srebr- nie ławie wiejskiej. Pełnili oni również rolę wiejskich ny Krzyż Zasługi, Krzyż Partyzancki oraz złoty medal sędziów. Z czasem ich mocna pozycja została częścio- „Za Zasługi dla Obronności Kraju”. Był również ho- wo ograniczona. Po upadku komunizmu sołtys został norowym obywatelem m.st. Warszawy. organem wykonawczym sołectwa, czyli jednostki 10 kwietnia 2010 r. Czesław Cywiński zginął pomocniczej gminy. śmiercią tragiczną w katastrofie polskiego samolotu Obecnie sołtysa wybierają mieszkańcy sołectwa, TU-154 w Smoleńsku. Udawał się wówczas wraz z 95 coraz częściej w wyborach bezpośrednich. Zwykle innymi osobami, w tym z prezydentem RP Lechem zostaje nim osoba z miejscowej społeczności, która na Kaczyńskim, na obchody 70. rocznicy zbrodni katyń- bieżąco pozostaje w sprawach lokalnych. Współcześ- skiej. Pięć dni po śmierci mianowany został pułkow- nie do obowiązków sołtysów, oprócz reprezentowania nikiem. Następnego dnia otrzymał pośmiertnie sołectwa na zewnątrz, należy m.in. zwoływanie ze- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski, a rok póź- brań wiejskich, realizowanie uchwał rady gminy czy niej – Odznakę Honorową imienia gen. Stefana Ro- też pobieranie podatków rolnego i leśnego. weckiego „Grota”. Co roku święto sołtysów staje się bardziej popu- Czesław Cywiński został pochowany z wojskowy- mi honorami. Urna z jego prochami spoczęła na Cmen- larne na wsiach. W Polsce jest ok. 40 tys. sołtysów. tarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach. Co ciekawe, przemiany obyczajowe nie ominęły ob- Dziękuję. szarów wiejskich. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu soł- tysami byli praktycznie wyłącznie mężczyźni. Dziś panie stanowią prawie 1/3 w tej grupie. Poseł Zbigniew Chmielowiec Z okazji Dnia Sołtysa chciałbym złożyć wszystkim (Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość) opiekunom i gospodarzom wsi najserdeczniejsze ży- czenia zdrowia, wszelkiej pomyślności, a także jak Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Corocznie 11 mar- najlepszej współpracy z mieszkańcami i władzami Spis treści ca na terenie całej Polski obchodzony jest Dzień Soł- gmin. Jednocześnie składam serdeczne podziękowa- tysa, święto obchodzone w celu wyrażenia uznania nia za trud i wysiłek w sprawowaniu tak zaszczytnej dla sołtysów, czyli przedstawicieli lokalnych, zwykle funkcji oraz za zaangażowanie na rzecz rozwoju i po- wiejskich, społeczności. prawy jakości życia społeczności lokalnych. nad dziećmi w wieku do lat 3 w 2014 r. (druk nr 179) wraz ze stanowiskiem Komisji Poli 268). nr (druk i Rodziny Społecznej Polityki Komisji stanowiskiem ze 178)wraz nr r.” 2014(druk grudnia 31 do stycznia 1 od okres za 2014–2020 lata na Rodzinie w Przemocy Przeciwdziałania gramu 293).nr (druk ustaw niektórych zmianie o oraz Państwa Skarbu Rolnej Własności Zasobu mości 218 nr wykonawczy (druki i271). karny Kodeks ustawy oraz karny Kodeks ustawy i 276-A). ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (druki nr 207, 276 289). innych ustaw nr (druk niektórych oraz iProkuratury Sądownictwa cji Infrastrukturalnych, sporządzonej w Pekinie 29 2015czerwca dnia r. i nr 246 (druki 269). projekcierządowym o ustawy o Umowyratyfikacji o utworzeniuInwesty AzjatyckiegoBanku w sprawie: i255). 235 nr Sinhji (druki Digvijay Saheba Jam sprawie uczczenia pamięci w bohaterki niezłomnej i254). 233 nr (druki – polskiego państwa niepodległego Mireckiej-Loryś Marii urodzin rocznicy setnej uczczenia sprawie w 277, nr (druki i282-A). 282 Gwarancyjnym Funduszu oBankowym ustawy i 296 skim projekcie ustawy o zmianie ustawy o lasach oraz ustawy o ochronie przyrody (druki nr 265, 259). i 245 nr zwierząt rejestracji i identyfikacji (druki osystemie ustawy nie 275). innych ustaw nr (druk niektórych oraz cywilnego przeznaczonychchowych do użytku 274, nr ustaw (druki 279 i279-A). nie ustawy o płatnościach w ramach systemów oraz wsparcia bezpośredniego niektórych innych tyki Społecznej i Rodziny (druk nr 278). nr (druk Społecznej iRodziny tyki 9. Sprawozdanie Sprawozdanie 9. i250). 18, 230 nr (druki Polski imigracyjnej polityki — forum Unii Europejskiej, na polskiego państwa imigracyjnej — polityki 8. Sprawozdanie 7. Sprawozdanie 6. Sprawozdanie 5. Sprawozdanie Sprawozdanie 4. 3. Sprawozdanie Pierwsze 2. 1. Sprawozdanie 17. Sprawozdanie 16. Przedstawione Pierwsze 15. Sprawozdanie 14. Sprawozdanie 13. Informacja 12. 11. Pytania 10. Pierwsze 296-A ). czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o materiałach wybu w sprawach bieżących. czytanie rządowego projektu ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nierucho sprzedaży wstrzymaniu o ustawy projektu rządowego czytanie czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy oKrajowej Szkole ustawy ozmianie projektu ustawy poselskiego czytanie 13. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Sejmu Rzeczypospolitej 13. posiedzenia bieżąca. Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa o posel o Leśnictwa i Naturalnych Zasobów Środowiska, Ochrony Komisji Komisji Finansów Publicznych o poselskim projekcie ustawy o zmianie zmianie o ustawy projekcie poselskim o Publicznych Finansów Komisji Komisji Rolnictwa i Komisji Rolnictwa Rozwoju Wsi projekcieo rządowym o ustawy zmia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o poselskim projekcie iRozwoju Wsi ozmia Rolnictwa ustawy Komisji oposelskim Komisji Komisji Kultury i Środków Przekazu o projekcieposelskim uchwały Komisji Komisji Kultury i Środków Przekazu o projekcieposelskim uchwały Komisji Komisji do Spraw Unii Europejskiej o projektachposelskich uchwał Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Spraw Zagranicznych Zagranicznych Spraw Komisji Publicznych oraz Finansów Komisji Rady Ministrów z realizacji ustawy z 4 ustawy dnia lutegoz realizacji Ministrów Rady 2011 r. o opiece przez Radę Ministrów „Sprawozdanie z realizacji Krajowego Pro Krajowego realizacji z „Sprawozdanie Ministrów Radę przez Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie zmianie o ustawy projekcie rządowym o Nadzwyczajnej Komisji Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie zmianie o ustawy projekcie rządowym o Nadzwyczajnej Komisji w dniach 9, 10w dniach i11 2016 marca r. Porządek dzienny

------

Spis treści Spis treści KANCELARIA SEJMU: redakcja i skład – Sekretariat Posiedzeń Sejmu, druk – Wydawnictwo Sejmowe. Nakład 41 egz. Nakład Sejmowe. –Wydawnictwo druk Sejmu, Posiedzeń –Sekretariat iskład redakcja SEJMU: KANCELARIA TŁOCZONO Z POLECENIA MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ SEJMU MARSZAŁKA ZPOLECENIA TŁOCZONO ustawy o administracji podatkowej oraz niektórych innych ustaw (druk nr 312). innych ustaw nr (druk podatkowej niektórych oraz oadministracji ustawy ustaw, innych niektórych oraz cywilnego postępowania Kodeks ustawy cywilny, Kodeks Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, ustawy o zmianie ustawy ukraińskiego, suwerennego państwa terytorium na deracji Rosyjskiej Fezbrojnejopór wobec agresji stawiali którzy Ukrainy, obywatelami Rosji w więzionymi Środków i Kultury Komisji 294). innych ustaw nr (druk niektórych oraz bie krwi stanowiskiem ze wraz 89) nr (druk 2012–2013” 256). nr (druk Przekazu lata za polskiego 217, nr wybuchowych (druki czytanie. 237 i237-A)trzecie – ki i Rozwoju o projekcierządowym ustawy o bezpieczeństwie obrotu materiałówprekursorami 22. Pierwsze 22. i311). 309 308, nr (druki — wsprawie uwolnienia Sawczenko Nadii nielegalnie innymi także a Sawczenko, Nadią z solidarności wyrażenia sprawie w — 21. Sprawozdanie Pierwsze 20. 19. Przedstawione 18. Sprawozdanie Obecni posłowie Obecni Zmiany 23. w składach osobowych komisji 317). sejmowych osobowych nr (druk w składach czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy ustawy ozmianie ustawy ozmianie projektu ustawy poselskiego czytanie czytanie rządowego czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o publicznej służ PL ISSN 0867-2768. Cena 4,10 +5% zł VAT Cena 0867-2768. ISSN PL Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Gospodar Komisji oraz Wewnętrznych Spraw i Administracji Komisji

przez Radę Języka Polskiego „Sprawozdanie o stanie ochrony języka języka ochrony stanie o „Sprawozdanie Polskiego Języka Radę przez Komisji Spraw Zagranicznych o poselskich projektach uchwał: oposelskich SprawKomisji Zagranicznych według załączonej do protokołu do listywedług obecności załączonej - - -