18 E Shtunë 26 Gusht 2017 GAZETA SOT kulture www.sot.com.al Galeria Kombëtare e Arteve përfundon procesin e mbledhjes së veprave të artit të shpërndara që nga 1981 Zhduken 96 vepra arti, Galeria e Arteve rikthen vetëm 66 objekte të shpërndara Julia VRAPI ga 162 vepra të au torëve shqiptarë pjesë e fondit të Galerisë Ko mbëtare të Arteve Shqipëria në komunizëm, vetëmN 66 prej tyre janë mundur të rik- thehen. Në fillim të vitit 2014 Galeria deri më 30 gusht fotot Kombëtare e ktheu në prioritet kthimin e këtyre veprave të shpërndara ndër vite. Pranë galerisë bëjnë me dije se në Muzeun Kombëtar gjatë kësaj kohe është zhvilluar një Ekspozita fotografike “The Other Side of Albanian Commu- proces jo i lehtë dhe në fund janë kthy- nism” (Ana Tjetër e Komunizmit shqiptar) është një ekspozitë që er 66 piktura dhe skulptura. Një pjesë mundohet ta shikojë në mënyrë integrale historinë e zhvillimit të të këtyre vepra GKA i ka ekspozuar sundimit komunist në jetën publike të Evropës Lindore. Për herë të për publikun, pasi kanë kaluar më parë për publikun janë publikuar në Muzeun Historik Kombëtar herët përmes procesit të restaurimit. foto sesi dukej Shqipëria e viteve të fundit të diktaturës në sytë e Veprat, që mungojnë i takojnë autorëve një fotoreporteri të huaj. Ekspozita do të qëndrojë për publikun të njohur shqiptarë si Vangjush Mio, deri më datë 30 gusht. Ekspozita në vetvete është një thirrje për një Odhise Paskali, etj. Veprat e shpërndara dialog të hapur me të shkuarën dhe dëshmi antropologjike e vi- nga fondi i GKA shtrihen në një hark zuale e së shkuarës për atë çka ishte Shqipëria në fund të viteve kohor nga viti 1981 deri nga 2005. Por ’80. Kjo ekspozitë ka bërë bashkë fotografët e famshëm holland- ajo që është më e rëndësishme për 96 ezë, të cilët kanë dokumentuar të gjithë periudhën para dhe gjatë veprat tashmë po merret Prokuroria. revolucioneve të ndryshme në vendet e ish Bllokut Lindor. Ata “Të gjithë këto vepra, që mungojnë kanë qenë dëshmitarë të momenteve historike, të tilla si krijimi në janë në proces hetimi dhe po merret vitin 1980 i Prokuroria. Puna për kthimin e ve- bashkimit po- prave, që janë marrë nga fondi i GKA Për 96 veprat e artit në pikturë dhe skulpturë lak të tregtisë, dhe janë shpërndarë nëpër institu- Solidariteti, në cione të ndryshme dhe jo vetëm më dosja është në prokurori për hetim. Kanë Gdansk; rënia e Tiranë ka nisur vite më parë. Në 2014 Murit të Berlin- nisi një punë dhe më intensive për të qenë të shpërndara jo vetëm në Tiranë, por it dhe Revolu- ardhur deri në fund të këtij procesi, ku dhe në institucione të tjera jashtë kryeqytetit. cioni në Ru- nga 162 vepra arti vetëm 66 u bë e mani, në vitin mundur të kthehen. Për ato që mun- Veprat kanë qenë në institucione si Ish Komi- 1989. Gjithsesi, gojnë GKA është bërë denoncimi dhe ata kanë kapur janë organet ligjore që po e ndjekin “ teti i Marrëdhënieve me Botën e Jashtme, ish edhe momentet bëjnë me dije pranë GKA. Një pjesë e e zakonshme të mirë e 96 veprave që nuk janë kthyer Komiteti i Veteranëve të Luftës... përditshmërisë. sipas GKA kanë qenë të shpërndara këtyre veprave u braktisën për vite me Restaurimi i veprave Tërësia e fotove në institucione, që kanë ekzistuar deri Pothuajse të gjitha veprat që u kthy- radhë nëpër magazina, u dëmtuan dhe paraqet një pa- në vitin 1990, por një pjesë tjetër ekz- en në GKA kishin nevojë emergjente u lanë jashtë çdo standarti të ruajtjes mje të paparashikuar dhe shumëplanëshe të Bllokut Lindor të asaj istojnë dhe sot.“Për 96 veprat e artit në për restaurim, prandaj ato iu nënshtru- dhe mirëmbajtjes, ndërsa shumë të tjera kohe. Fotografitë analoge bardh e zi, por edhe me ngjyra, mbajnë pikturë dhe skulpturë dosja është në an menjëherë ndërhyrjeve konservuese u zhdukën”, deklaronte disa ditë më parë firmën e fotografit, duke regjistruar mënyrën se si ai ose ajo kanë prokurori për hetim. Kanë qenë të nga laboratori i restaurimit dhe përm- GKA gjatë hapjes së ekspozitës. Këto fotografuar në ato kohë. Kjo ekspozitë bashkon rëndësisë his- shpërndara jo vetëm në Tiranë, por dhe bushjes së standarteve për ekspozimin vepra janë punë të mbi artistëve shqiptar torike të ngjarjeve sipas këndvështrimit të gjerë të foto-gazetarisë në institucione të tjera jashtë kryeqy- e tyre. Ekspozita me veprat e kthyera do si Vangjush Mio, Abdurrahim Buza, Zef hollandeze në vitet 1980 dhe 1990. Të gjithë fotografët pjesëmarrës tetit. Veprat kanë qenë në institucione të qëndrojë e çelur në 28 gusht, ku janë Kolombi, Sadik Kaceli, Angjelin Dod- në ekspozitë janë një shtyllë e fortë mbështetëse për një brez të ri të si Ish Komiteti i Marrëdhënieve me të ekspozuara 45 piktura dhe 9 skulptu- masej, Zef Shoshi, Guri Madhi, Dan- fotografëve të dokumentarëve dhe të gazetarisë. Një pjesë e veçantë Botën e Jashtme, ish Komiteti i Veter- ra. Veprat kanë qenë fondin e Galerisë ish Jukniu, Odise Paskali, Agim Zajmi, e ekspozitës i dedikohet punës së foto-gazetarit Piet den Blanken, anëve të Luftës, Uzina e Autotrak- Kombëtare të Arteve dhe që nga viti Qamil Grezda, Sali Shijaku, Ismail Lu- i cili ka udhëtuar nëpër Shqipëri në vitin 1986, si pjesë e grupit të torëve “Enver Hoxha”, ish Komiteti i 1981 kanë nisur të merren gradualisht lani, Kel Kodheli, Skënder Kamberi, “shokëve të idealit”. Pavarësisht, ligjit që ndalonte kontaktet mi- Rrethit, ish shtëpia botuese “Naim nga institucionet kryesore të vendit për Petro Kokushta, Hasan Nallbani, Agim dis shqiptarëve dhe vizitorëve të huaj, si edhe ligjit që ndalonte Frashëri”, etj. Por dhe Shtëpia e Kul- dekorimin e ambienteve të tyre. “Me Faja, Bashkim Ahmeti, Mustafa Arapi, “ realizimin e fotografive në rrugë, ai ia doli të bënte shumë fotografi turës në Gramsh ka pasur një vepër, qëllim ekspozimin dhe kurimin e Besim Golemi, Nikolin Ivanaj, etj. Si- të shqiptarëve dhe jetës së tyre të përditshme nën regjimin komu- 7 vepra të tjera kanë qenë në ish Sh- imazhit, këto vlera jetuan për shumë pas galerisë ekspozita nuk bazohet në nist. Me hapjen e saj ekspozita ka pasur jo pak vëmendje në MHK tëpinë e Kulturës në Shkodër. Vepra të vite, (disa prej tyre nga viti 1981) në disa një koncept kuratorial, por vlera e tyre nga vizitorët këto ditë të muajit gusht, të cilët kanë dhe disa ditë pakthyera ka dhe Ministria e Jasht- institucione të shtetit shqiptar. Doku- artistike kombëtare, kthimi në fondin e mundësi për të parë fotot. me apo Ministria e Arsimit, etj”, po- mentacioni përkatës dhe afatet kohore GKA, meritojnë të shfaqen për të gjithë hojnë pranë GKA. nuk u respektuan, prandaj shumë prej ata që e duan artin figurativ shqiptar.

Vepra me imazhin e Donald Trump Muzeu i Gjetheve, për Ministrja kosovare e Kulturës në qytetin e Prizrenit 3 muaj mbi 4 mijë vizitorë pret në takim artistët Një lider si Donald Trump, tografi e grupit artistik OPA- Ob- Një numër prej 4400 vizitorësh Etleva Demollari. Në 3 muaj mbi Ministrja e Kulturës, Rin- mbëtar të Animacionit “Anibar” nëse deri sot nuk ka shërbyer për sessive Possessive Aggression, e kanë qenë deri tani në Muzeun e 4 mijë vizitorë vendas dhe të huaj isë dhe Sportit, Vlora Dumoshi në Galerinë e Arteve në Pejë. asgjë, së paku për një numër cila është pjesë e bienales Autros- Gjetheve. Drejtoresha Etleva kanë parë nga afër artifaktet. Drej- zhvilloi një takim me një grup Ministrja Dumoshi u shpreh e artistësh është inspirim për kr- trada Biennale, e cila ka nisur para Demollari pohon se muzeu nuk do toresha e Muzeut Etleva Demol- të artisteve, të fushave të ndry- kënaqur me entuziazmin e të rin- ijim veprash arti. Fytyra e tij disa ditësh në Prizren. OPA për- mbetet thjesht në kuadrin e vizitës lari thotë se ka nisur edhe çelja e shme të artit, ndër to Zake Prel- jve kreativ dhe tha se MKRS-ja krenare është vendosur në bëhet nga Slobodanka Stevceska por nga shtatori vizitorët do të debatit mbi periudhën e diktaturës vukaj, Burbuqe Berisha, Arb- është e përkushtuar që të ndih- Prizren, në qendër të qytetit. Siç dhe Denis Saraginovski, dy mund të dëgjojnë dëshmitë e përmes personaliteteve, që e kanë nesha Grabovci-Nixha. Minis- mojë jetën kulturore të Kosovës, thotë koncepti artistik i veprës, artistë që kanë studiuar në Shk- njerëzve që vuajtën regjimin. “Do vuajtur regjimin.“Dokumentet që trja Dumoshi diskutoi me ar- duke krijuar kushte më të mira vepra është vendosur në qytetin up dhe punojnë së bashku në in- mundohemi që muzeun ta kthejmë janë pasqyruar në muze janë për- tistet për gjendjen e artit në Ko- dhe duke e subvencionuar atë. e bukur të Prizrenit, ku puthen tri spirimin e tyre artistik. Monu- edhe në një qendër debati, kryesisht dorur vetëm pseudonimet, nuk sovë. Ndër tjera, artistet e uru- Ndërsa drejtori i Festivalit, Vull- ideologjitë: modernizmi, minar- menti i ri në Prizren, me fytyrën e me brezin e ri. Ne duam, madje kemi janë treguar emrat e vërtetë. Ar- an ministren Dumoshi për net Sanaja e falënderoi minis- ja që u shkatërrua në vitin 1963 Trump gjendet saktësisht në ven- edhe një projekt për ti afruar per- syeja është se ky është një muze marrjen e detyrës së re, duke i tren për vizitën dhe për gatish- me pretekstin se po e dëmtonte din ku kanë ekzistuar portrete të sonat, të cilët kanë vuajtur gjatë pe- dhe ne duam të tregojmë fenome- dëshiruar mbarëvajtje dhe suk- mërinë për të bashkëpunuar edhe modernizimin e Prizrenit dhe të bronzit që përkujtonin heronjtë riudhës komuniste, personat e per- nin se çfarë ka ndodhur. Ndoshta sese. Disa ditë më parë ministr- në të ardhmen. Ky festival edhe gjeturat arkeologjike të periudhës e Luftës së Dytë Botërore. Të sekutuar që mund të kthehen në një ditë edhe ne do ti tregojmë ja Dumoshi vizitoi edhe ek- këtë edicion ka bërë bashkë romake. “Think Big” është fo- gjitha ato janë zhdukur. guida të muzeut” pohoi drejtoresha këto emra”, tha ajo. spozitën e Festivalit Ndërko- artistë të huaj dhe shqiptarë.