entomologische berichten 109 68(3) 2008

Van veel soorten werden recordaantallen Karsholt O & Razowski J 1996. The Summary vastgesteld. Gezien het bestaan van loka- of Europe. A distributional checklist. Apol- le populaties in België en Engeland zou lo Books. First observation of Polypogon plumi- Kuchlein JH & Vos R de 1999. Geannoteerde het dus heel goed kunnen dat we hier naamlijst van de Nederlandse vlinders. geralis (Lepidoptera: Noctuidae) in met een zwerver te maken hebben. Backhuys Publishers. The Netherlands In de naamlijst (Kuchlein & De Vos Robineau R 2007. Guide des papillons noctur- The noctuid Polypogon plumigeralis 1999) zou de soort als nummer 1945a in- nes de France. Delachaux et Niestlé. (Hübner, 1825) is recorded for the first time gevoegd kunnen worden. Voorgestelde Waring P & Townsend M 2006. Nachtvlinders from The Netherlands. A female of the Plumed – Veldgids met alle in Nederland en België Nederlandse naam: gepluimde snuituil. Fan-foot appeared in a light-trap in Water- voorkomende soorten. Tirion Natuur. landkerkje (Province of Zeeland) on the 29th of September 2006, while on the 3rd of October a Dankwoord Karel Rijsdijk male was found in a Heath-trap in Rozenburg Tenslotte bedanken wij Ian Kimber voor Noordererf 15 (Province of Zuid-Holland). The species is het leveren van de Engelse gegevens, 3181 JB Rozenburg known from central Europe and the Mediterra- Willy de Prins en Chris Steeman voor de [email protected] nean and is sometimes regarded as a migrant. Belgische en Rob de Vos voor zijn hulp bij Two small populations are known in the vici- het schrijven van deze mededeling Peter Rooij nity of The Netherlands, one from the south- Hoijerstraat 12 west of England, the other from the coastal 3232 AD Brielle area of Belgium. Waterlandkerkje is located Literatuur close to the border, at just 40 km from the Calle JA 1982. Noctuidos Espag ˇnoles. Ministerio Izaak Vermeulen Belgian population. Rozenburg is a village de Agricltura, Pesca y Alimentacion. Elmarestraat 52 in Rijnmond, an industrial area west of Rot- Forster W & Wohlfahrt TA 1971. Die Schmet- 4508AB Waterlandkerkje terdam, and is surrounded by a river, a canal terlinge Mitteleuropas. 4. Eulen (Noctui- dae). Franckh’sche Verlagshandlung. and a combined rail- and motorway. http://ukmoths.org.uk/show.phd?id=770 Anton Baaijens http://webh01.ua.ac.be/vve/Checklist/ Groot Abeele 40 Lepidoptera/Introduction.htm 4388 VW Oost-Souburg

Nycteola asiatica, nieuw voor Nederland het Midden-Oosten. In Europa wordt (Lepidoptera: ) N. asiatica het meeste gemeld uit de Zuid- en Oosteuropese landen, maar ook wordt In de Catalogus der Nederlandse Macro- 1990 door mij op smeer gevangen aan de hij gesignaleerd in Scandinavië. Uit lepidoptera van Lempke (1966) worden rand van het natuurgebied Loonse en Groot-Brittannië is de soort nog niet van het (Lepidoptera: Drunense Duinen te Drunen (Noord- bekend. Uit de andere werelddelen wordt Nolidae) twee soorten voor ons land ver- Brabant). Rob de Vos en Michael Fibiger de vlinder niet gemeld (Fauna Europaea meld: N. revayana en N. degenerana. Tevens bevestigden dat het exemplaar inderdaad 2008). Het is nog niet duidelijk hoe schrijft Lempke dat N. asiatica een ver- een N. asiatica is! De soort is dus nieuw N. asiatica zich verspreidt. Ebert (1997) moedelijke zwerver is, die incidenteel voor de Nederlandse fauna. De recente noemt zowel areaalverschuiving als in Zuid-België en Denemarken is aan- naamlijsten van Kuchlein & De Vos (1999) zwerveraspecten aannemelijk. getroffen. Op initiatief van de Noctuiden- en van Fauna Europaea (2008) vermelden De Europese meldingen betreffen specialist Dr. Michael Fibiger uit Dene- N. revayana en N. degenerana als de enige altijd incidentele vangsten, de vlinder marken, werd de Werkgroep Vlinder- Nederlandse Nycteola-soorten, waarvan wordt nergens in aantallen aangetroffen. faunistiek recent door Rob de Vos de laatste als incidentele vondst is In Slowakije en Hongarije, waar de soort gewezen op de mogelijkheid dat deze aangemerkt. inheems is, zou de rups in aanplanten soort ook in Nederland wordt aan- van populier en wilg schade veroorzaken getroffen. (Ebert 1997). Verspreiding In mijn collectie bleek tussen de N. revayana’s een exemplaar uit 1990 te is een soort met een op- Het genus Nycteola staan dat wel erg veel leek op N. Asiatica merkelijke verspreiding. Hij wordt ge- (figuur 1). De vlinder werd op 9 oktober meld uit Oost-Azië, maar (nog) niet uit In Europa komen van het genus Nycteola zes soorten voor. De grote variabiliteit van N. revayana heeft lange tijd voor veel 1. Nycteola asiatica / onduidelijkheid gezorgd. In de 19e eeuw coll. L.J. van Deventer. werden vormen van deze soort eerst beschreven als afzonderlijke soorten en later werd er weer voor gekozen om deze ‘soorten’ als vormen van N. revayana te beschouwen. Hierbij ging men echter weer te rigoreus te werk en na onderzoek rond 1900 door diverse auteurs kon men uiteindelijk de thans bekende soorten onderscheiden (Ebert 1997). Het onderscheid tussen de verschil- lende Nycteola-soorten is nog altijd niet eenvoudig, waardoor soorten van dit 110 entomologische berichten 68(3) 2008

genus gemakkelijk als N. revayana be- is groen en heeft lichte ringen tussen naamlijst van de Nederlandse vlinders. stempeld kunnen worden en dus over de segmenten. Er kunnen per jaar twee Backhuys. het hoofd gezien worden. De treffende generaties verschijnen. Robineau (2007) Lempke BJ 1966. Catalogus der Nederlandse Macrolepidoptera (13e supplement). gelijkenis van deze vlinders met blad- vermeldt als vliegtijd juni, augustus/ Tijdschrift voor Entomologie 109: 250-251. rollers is er mogelijk mede debet aan dat september en maart/april. De vlinder Robineau R 2007. Guide des papillions noctur- er in het verleden maar weinig aandacht overwintert als imago. nes de France. Delachaux et Niestlé. aan deze groep vlinders is besteed door macrolepidopterologen; ook Ebert (1997) L.J. van Deventer Dankwoord acht dit waarschijnlijk. Van Speijkstraat 45 Met dank aan Dr. Michael Fibiger voor het 5151 MD Drunen attenderen op het mogelijk voorkomen [email protected] Kenmerken van Nycteola asiatica in Nederland en de Anders dan N. revayana wordt N. asiatica bevestiging van de determinatie. Rob de Summary juist als een weinig variabele soort be- Vos dank ik voor de suggestie dit artikel schreven. Opvallende kenmerken ten te schrijven. Nycteola asiatica, new for the Dutch opzichte van de andere Nycteola-soorten fauna (Lepidoptera: Nolidae) zijn de lichtere grondkleur, een meer af- On 9 October 1990, Nycteola asiatica (Kruli- Literatuur geronde voorvleugelpunt en de dubbele kovsky) was found for the first time in The golvende dwarslijn over de voorvleugel Alegro G 1999. Guida illustrata al riconos- Netherlands. The specimen was discovered die aan de binnenrand niet naar buiten is cimento della larve dei pui comuni in March 2008 in the collection of the author lepidotteri defogliatori nel pioppo. uitgebogen. De spanwijdte is 22-25 mm. among specimens of , after Sherwood. Alegro (1999) vermeldt dat de eieren Ebert G 1997. Die Schmetterlinge Baden- special attention for N. asiatica in The Nether- begin juni in pakketjes van 15 tot 30 Württembergs. Eugen Ulmer. Band 5: lands was requested by Dr. Michael Fibiger stuks worden gelegd op de bladeren van 496-506. (Denmark). The species is known from Asia de voedselplant (populier of wilg). De Fauna Europaea 2008. (www.faunaeur.org/ and eastern and southern Europe, and is only distribution). Bezocht op 31 maart 2008. rupsen leven daar gezamenlijk in een incidentally and locally found in northern Kuchlein JH & Vos R de 1999. Geannoteerde spinsel tot aan de verpopping. De rups and western Europe.

Uitgelezen moeten daarnaast liefst rijk zijn aan an- dere (ook micro-) Lepidoptera. De gren- zen van de diverse gebieden zijn met GIS Stanislav Abadjiev & Stoyan Beshkov 2007 (= Geografisch Informatiesysteem) vast- Prime butterfly areas in Bulgaria gelegd en er zijn kaarten getekend, waar- Pensoft Series Faunistia 69, Sofia (Bulgarije). op de afzonderlijke vlinderpopulaties 222 pp. ISBN 978-954-642-304-7. Tweetalig: zijn ingetekend. Engels/Bulgaars, gebonden, met CD-rom. € 35. Per soort staat in een uitgebreide lijst aangegeven waar deze in Europa (of even- Natura 2000 is een netwerk van be- tueel elders) kan worden waargenomen. schermde natuurgebieden op het grond- Ook is vermeld op welke lijst van zeldza- gebied van de lidstaten van de Europese me of te beschermen soorten deze vlinder Unie. Dit netwerk is gericht op het be- staat. In de inleiding is ook te lezen dat in houd en herstel van biodiversiteit en Bulgarije, evenals elders, belangrijke na- draagt bij aan de bescherming van diver- tuurgebieden worden bedreigd, onder an- se soorten. In het kader van Natura 2000 dere door een veranderd waterbeheer, is ook in Bulgarije vastgesteld wat de be- landbouwactiviteiten, de bouw van toeris- langrijkste gebieden voor vlinders zijn. tencentra, mijnbouw en illegale houtkap. In Bulgarije komen circa 210 soorten Dat wordt met enkele foto’s geïllustreerd. vlinders voor en al 150 jaar wordt er on- Aan het slot van het inleidende hoofdstuk derzoek verricht aan vlinders. Tot nu toe worden in een dankwoord de Vlinder- was er wel veel bekend over de versprei- stichting en het Nederlandse Ministerie ding van de diverse soorten, maar had- inleiding legt uit hoe de vlindersoorten van Buitenlandse Zaken genoemd. Waar- den bescherming en behoud van de en de diverse gebieden zijn geselecteerd. om op de achterzijde van het boek het lo- vlinders geen prioriteit. De laatste jaren De doelsoorten moeten voldoen aan be- go van het Ministerie van LNV is geplaatst is daarin verandering opgetreden. Met paalde criteria, zij moeten bijvoorbeeld is mij een raadsel. name het beleid ten aanzien van de behoren tot de soorten van de Europese Bij de beschrijving van de vijftig bescherming van de dagvlinders heeft Habitatrichtlijn of voorkomen op de Rode streken is steeds een duidelijke kaart een impuls gekregen. De publicatie van Lijst. Ze moeten ook een ‘endemische opgenomen met daarop aangegeven de dit boek is daarvan een resultaat. status’ hebben, waarmee wordt bedoeld wegen en spoorlijnen, ook worden de co- In het boek worden natuurgebieden dat zij hoofdzakelijk in Europa voor- ördinaten, de oppervlakte van het gebied beschreven aan de hand van bepaalde komen. Van de Bulgaarse vlinders hebben en de hoogte vermeld. Daarnaast geeft vlinder-doelsoorten. Het boek bestaat uit uiteindelijk 53 de status van doelsoort een klein kaartje van geheel Bulgarije twee delen: een inleiding (21 pagina’s), gekregen. In het algemeen geldt voor de aan waar de streek te vinden is. Dat ver- gevolgd door 183 pagina’s met beschrij- 50 uitgezochte gebieden dat daar een gemakkelijkt de bereikbaarheid voor de vingen van de geselecteerd streken. grote populatie van minimaal zes doel- bezoeker. Helaas ontbreekt bij de kaarten Een literatuurlijst sluit het boek af. De soorten aanwezig moet zijn, en zij een legenda.