Het geheugen van de stad The Memory of the City

LA4SALE 42 Private LA4SALE 43 Particulier Private Countryside platteland Countryside

Het Nederlandse cultuurlandschap dankt zijn rijkdom aan een The Dutch cultural landscape owes its wealth to a centuries-old eigen identiteit onderscheiden. Per gebied hebben we beschreven en identity. Per area we described and imagined which characteristics eeuwenoud samenspel van collectieve dragers (de rivier, de interplay of collective carriers (rivers, roads and dikes) and pri- verbeeld welke kenmerken en structuren deze identiteit dragen. Vooral and structures carry this identity. Buildings turned out to be a par- weg, de dijk) en particuliere initiatieven (bedrijf, woning, tuin, vate initiatives (companies, residences, gardens, estates and prop- de bebouwing blijkt een cruciale factor. Ook hebben we de actuele ticularly crucial factor. We also took stock of current developments landgoed, erf). Vrijheden, voorwaarden en technische condities erties). Liberties, circumstances and technical conditions vary ontwikkelingen geïnventariseerd die de identiteit in de toekomst kun- that could strengthen the identity in the future. On the basis of the verschilden per landschap. Dit heeft geleid tot een grote variatie per landscape, which has resulted in a large variety of landscape nen versterken. Op basis van de oorsprong, leeftijd en staat van de origin, age and state of the identity, the areas were divided into iden- in landschapstypen. types. identiteit zijn de gebieden onderverdeeld in identiteitstypen. Voor elk tity types. A development strategy was formulated for every identity Het ruimtelijk beleid van de laatste decennia heeft het particu- The spatial policy of the last decade has driven away private ini- identiteitstype is een ontwikkelingsstrategie geformuleerd. Het onder- type. The research offered the province a complete instrument for lier initiatief ‘wegbestemd’. Hoewel dit beleid mede was bedoeld tiatives. Although this policy was partially meant to counter pro- zoek bood de provincie een compleet instrument voor het ruimtelijk the spatial guidance of developments using the landscape and cul- om wildgroei tegen te gaan en het platteland te beschermen, liferation and protect the countryside, it has resulted in urbanisa- sturen van ontwikkelingen vanuit het landschap en de cultuurhistorie. tural history. heeft het geresulteerd in verstedelijking, versnippering en mo- tion, fragmentation and monocultures. The government precisely noculturen. De overheid bepaalde exact het programma en de determined the programme and locations for development, but the Flexibel en op maat Flexible and tailor-made locaties voor ontwikkeling, maar de ruimtelijke invulling werd spatial interpretation was left relatively free. Guidance was only Met ruimtelijke identiteit als uitgangspunt is het bestemmen van pro- Taking spatial identity as a starting point, a policy on the basis of pro- nagenoeg vrij gelaten. Er werd alleen gestuurd op kwantitatieve given for quantitative limits, not qualitative development, which gramma’s niet meer nodig. De overheid stelt duidelijke voorwaarden gramme is no longer necessary. The government sets clear conditions beperking, niet op kwalitatieve ontwikkeling. Daardoor is het resulted in the landscape becoming lifeless and thin, as much spa- aan de ruimtelijke vorm waarin ontwikkelingen moeten passen. Ze for the spatial form in which developments must fit. In fact, they de- landschap levenlozer en schraler geworden, zowel ruimtelijk als tially as socially. bepaalt in feite de capaciteit van een landschap op basis van zijn termine the capacity of a landscape on the basis of its identity. Devel- sociaal. Het landelijk gebied heeft een nieuw beleid nodig dat The national area needs a new policy that will reverse the roles. identiteit. Ontwikkelaars zoeken vervolgens zelf een locatie waar hun opers then look for a location where their programme spatially fits. de rollen weer omdraait. Het initiatief voor ontwikkeling moet Private individuals must once again take development initiatives, programma ruimtelijk past. Voor Noord-Holland blijkt dat er voor For it turns out that a suitable place for every pro- opnieuw bij de particulier worden gelegd, de overheid stuurt whilst the government provides guidance on the preservation of elk programma een geschikte plek is te vinden. Het programma, en gramme can be found. The programme, and with it the landscape, daarbij het behoud van de ruimtelijke samenhang en de eigen- the spatial cohesion and singularity. With a few various projects, daarmee het landschap, blijft zo flexibel en kan inspelen op actuele remains flexible and can anticipate current changes and individual heid. Wij willen met enkele verschillende projecten laten zien we will show in this exhibition how we plan to give shape to this veranderingen en individuele wensen. Dit beleid doorbreekt boven- wishes. Moreover, this policy breaks through the domination of large- hoe wij aan deze beleidsverandering gestalte geven. policy change. dien de dominantie van grootschaligheid in ruimtelijke ontwikkeling. scale projects in spatial development. Initiatives can also take place Initiatieven kunnen immers ook van onderaf plaatsvinden, op het al- from the bottom up, at the lowest level. Sturen met het landschap als uitgangspunt Guiding with the landscape as starting point lerlaagste niveau. De overheid moet meer vrijheid bieden, mét meer voorwaarden. Dat The government must offer more freedom as well as more conditions, For now and the future kan door het landschap zelf als uitgangspunt te nemen. Deze ruimte- which can be done by taking the landscape as a starting point. This Voor nu en voor de toekomst Identity forming is a process of dozens or even hundreds of years. A lijke sturing vraagt om een instrument dat is gebaseerd op een gron- spatial guidance requires an instrument that is based on a thorough Identiteitsvorming is een proces van tientallen of zelfs honderden jaren. lot of time is now lost repeatedly reviewing and planning programmes. dige en genuanceerde kennis van de identiteit van een gebied: de and balanced knowledge of the identity of an area: the various char- Er gaat nu veel tijd verloren aan het steeds weer plannen en herzien Conventional regional plans are already obsolete the moment they are verschillende kenmerken die samen een herkenbare eenheid vormen acteristics, which together form a recognisable unit and determine van programma’s. Conventionele streekplannen zijn op de dag van published. The ‘identity instrument’ will last much longer as well as en de essentie van een landschap bepalen. the essence of a landscape. uitgave al achterhaald. Het ‘identiteitsinstrument’ gaat veel langer the policy based on it. Moreover, it again takes the Dutch landscape mee. Het beleid dat erop wordt gebaseerd dus ook. Het neemt bo- development tradition as a starting point and restores the interplay Compleet instrument Complete instrument vendien de Hollandse ontwikkelingstraditie van het landschap weer between government and private initiatives. The government men- In 2001 en 2002 hebben we in opdracht van de provincie Noord- In 2001 and 2002, commissioned by the Province of North Holland, als uitgangspunt en herstelt het samenspel tussen overheid en parti- tions the carriers of spatial cohesion and sets the level of freedom. Holland onderzoek gedaan naar de landschappelijke identiteit(en) we conducted research into the landscape related identities of North culier. De overheid benoemt de dragers voor ruimtelijke samenhang The ground owners, farmers and citizens will once again become the van Noord-Holland. Daar zijn we letterlijk naar op zoek gegaan: we Holland. There, we literally went on a search: we scoured the entire en stelt de mate van vrijheid vast. De eigenaren van de grond, boeren developers of the rural area and the landscape will then first and fore- hebben de hele provincie doorkruist, duizenden foto’s gemaakt en province, took thousands of photos and compared our impressions en burgers, worden (opnieuw) de ontwikkelaars van het landelijk ge- most be a private initiative. onze indrukken vergeleken met de kaart. with the map. bied. Het landschap wordt zo weer in de eerste plaats een particuliere We hebben het begrip identiteit werkbaar gemaakt aan de hand van de We made the notion of identity workable using the identity aspects. onderneming. identiteitsaspecten. Op basis daarvan hebben we 31 gebieden met een On the basis of this we were able to identify 31 areas with their own

Eenheden van Identiteit/ Het instrument identiteit De identiteit van een landschap wordt Identiteitstypen The instrument identity The identity of a landscape is measured Identity types Identity units gemeten aan de hand van zeven using seven aspects: Noord-Holland Noord Identiteitseenheden en Sommige identiteiten zijn geset- Identity units and aspects Some identities are set, whilst others 1.3 1.4 aspecten: Scale: the measure of the spatial aspecten teld, andere zijn volop in ontwikkeling. The identity of a landscape consists are currently being developed. Some 1.2 1.1 Texel: oude land schaal: de maat van het ruimtelijk pattern De identiteit van een landschap bestaat Sommige identiteiten zijn stokoud en of the fact that various characteris- identities are ancient and even almost 1.2 Texel: nieuwe land patroon Dynamics: the number and extent of 1.3 Texel: warme kust eruit dat verschillende kenmerken sa- zelfs al bijna verloren, ze liggen voor- tics together form a recognisable unit. lost; they are mainly found in history. 1.1 dynamiek: het aantal ruimtelijke veran- spatial changes within a set time 1.4 Texel: koude kust men een herkenbare eenheid vormen. namelijk in de historie, andere zijn Sometimes, that recognisability can be Others are very new and still need to deringen binnen een bepaalde tijd Kernel: size and type of building, in- 2. Zeereep Soms zit die herkenbaarheid in ruimte- piepjong en moeten nog worden ont- found in spatially visible characteris- be developed; they have their future in en de mate waarin cluding the related outside space 3. IJsselmeerkust lijk zichtbare kenmerken, soms in cultu- wikkeld, ze hebben de toekomst voor tics, other times, in cultural or historical front of them. The identity type distin- 4. Wieringen korrel: grootte en type bebou- Kernel structure: forms of kernel in- 18. rele of historische kenmerken en vaak in zich. Het identiteitstype maakt daarin characteristics, and often in both. It is all guishes it. The areas within an identity 17. wing, inclusief de bijbehorende about finding the essence of an area. terplay (type of towns, separate type have a similar culture and cultural 4. 5. Polder Het Koegras allebei. Het gaat erom de essentie van onderscheid. De gebieden binnen een 5. buitenruimte kernels) 19. 1 6. Anna Paulownapolder een gebied te vinden. identiteitstype hebben een gelijke cul- An area that spatially and in terms of history of development, and strongly fit 2. 7. Zijpe-Hazepolder korrelstructuur: vormen van korrel- cultural history demonstrates a recog- Building: architectural cohesion in with the atmosphere and use of the 6. 8. Callantsoog Een gebied dat ruimtelijk en cultuur- tuur en cultuurhistorie van ontwikkeling, samenspel (dorpstypen, losse (aesthetic ambition, traditional, landscape. There are hilly and woodland 8. 10. 9. Wieringerwaard historisch een herkenbare samenhang en komen sterk overeen in de sfeer en nisable cohesion forms an identity unit: a 10. Wieringermeer korrels) free) areas, naturally grown along winding 7. 9. vertoont, vormt een identiteitseenheid: het gebruik van het landschap. Er zijn landscape to be identified spatially with 11. Duinen welstand: architectuursamenhang Time depth: stratification, recognis- 11. een ruimtelijk te onderscheiden land- heuvelachtige en beboste gebieden, its own essence. paths and streams, but also flat and open (esthetische ambitie, traditioneel, ability of various eras 12.1 12.1 Romantisch Westfriesland schap met een eigen essentie. natuurlijk gegroeid langs kronkelige areas, planned according to a recognis- 19. 2 12.2 Driftig Westfriesland 3. vrij) Network: linking and opening up (‘calm able and strict pattern. In some areas the 14. 12.3 Verloren Westfriesland paden en kreken, maar ook platte en 19. 3 tijdsdiepte: gelaagdheid, herkenbaar- and space’, ‘global dynamic and com- 12.3 12. 3 open gebieden, planmatig ontworpen atmosphere is determined by production 11. 12. 1 13.1 Binnenduinrand: Duinflank heid van verschillende tijden merce’, or a combination) and activity, in others by conserving rich 19. 4 13.2 Binnenduinrand: Strandvlakte volgens een herkenbaar strak patroon. 13.1 19. 5 netwerk: aan- en ontsluiting (‘rust en nature value or spatial composition. A 12.2 12. 2 14. Vereenigde Harger: Pettemerpolder In sommige gebieden wordt de sfeer be- 19. 6 ruimte’, ‘mondiale dynamiek en By placing these aspects on the map per 12. 1 paald door productie en bedrijvigheid, specific strategy of development is ap- 15. Schermer 15. commercie’, of een combinatie area, various areas can be compared plicable per identity type, from reserved 13.1 16. Eilandspolder in andere door behoudzucht van rijke 19. 7 daarvan) with each other. The possibilities of each 16.1 16. Eilandspolder: Schermereiland to renewed. In the discussion whether 19. 8 natuurwaarde of ruimtelijke composi- 19. 9 area in the context of a region or prov- the landscape is a place for consolidation 19. 10 tie. Per type identiteit is een specifieke 13.2 17. Noordhollandsch kanaal Door deze aspecten per gebied op ince can also be seen. The maps func- 18. Afsluitdijk strategie van ontwikkelen toepasselijk, or innovation, this differentiation in 17. kaart te zetten, kunnen verschillende tion as a ‘sieve’ in order to determine in 16. van behoudend tot vernieuwend. In de development strategy provides a well- 2. 3. 19. 1 Amuse: Waard Nieuwland gebieden met elkaar worden vergele- which area a development fits within the discussie of het landschap een plek weighed response: both, but it differs per 19. 2 Amuse: Groet ken. Ook kunnen de mogelijkheden van identity. 19. 3 Amuse: Bennemeer is voor consolidatie of innovatie geeft landscape. The trick is to sort. elk gebied in het verband van een regio 19. 4 Amuse: Berkmeer deze differentiatie in ontwikkelingsstra- 19. 5 Amuse: Baarsdorpermeer of provincie worden gezien. De kaar- tegie een genuanceerd antwoord: beide, 19. 6 Amuse: Wogmeer ten werken als ‘zeef’ om te bepalen in 19. 7 Amuse: Boekelermeer maar per landschap verschillend. De 19. 8 Amuse: Noordeindermeer welk gebied een ontwikkeling binnen de kunst is sorteren. 19. 9 Amuse: Sapmeer identiteit past. 19. 10 Amuse: Graftmeer Het geheugen van de stad The Memory of the City Het geheugen van de stad The Memory of the City

LA4SALE 44 North-Holland LA4SALE 45 Noord-Holland North Noord

In the North of the Province of North Holland we have identified 19 areas In Noord-Holland Noord hebben we 19 gebieden onderscheiden die rijgeschiedenis. Er liggen in dit gebied maar liefst zes grote en tien kleine In the North of North Holland identity is first of all made up from the large number of that can be seen as an identity unit. At first glance these areas look quite alike. als identiteitseenheid zijn te beleven. Op het eerste gezicht lijken deze similarities that links landscapes, which is why the identity type was introduced as The region mostly consists of farm landscape with crops alternated with droogmakerijen, van de allereerste (Haze- en Zijpepolder) tot de op een na gebieden sterk op elkaar. De regio bestaat voornamelijk uit boeren- an instrument. This brings units with similar characteristics together. Seven types meadows. The dune area is the only real other landscape. Differences can be laatste (Wieringermeer). In Noord-Holland Noord bestaat identiteit vooral landschap met akkerbouwgewassen afgewisseld door grasland. Het can be identified, each with its own development strategy: found in subtleties, not in sharp contrasts. Yet the North of North Holland ook door het grote aantal overeenkomsten dat landschappen bindt. Om die duingebied is het enige echt andere landschap. Verschillen zitten in de has a its own strong power of identity. For example, North Holland North as a reden is het identiteitstype als instrument geïntroduceerd. Dit brengt een- nuance besloten, niet in scherpe contrasten. Toch heeft Noord-Holland whole is the monument per excellence of four centuries of impoldering histo- heden met gelijke kenmerken samen. Er zijn zeven typen te onderscheiden, Noord een sterke eigen identiteitskracht. Noord-Holland Noord als ry. In this area there are six large polders and ten small ones, from the very first elk met een eigen ontwikkelingsstrategie: geheel is bijvoorbeeld hét monument van vier eeuwen droogmake- ones (Hazepolder and Zijpepolder) to the penultimate one (Wieringermeer).

Ontworpen identiteit: Natuurlijke identiteit: eren Driftige identiteit: stimuleren Potentie-identiteit: initiëren Dit landschap dankt zijn identiteit niet aan Een landschap met een driftige identiteit is een Een landschap met een potentie-identiteit kan continueren menselijk ingrijpen, maar aan de afwezigheid gebied waar ontwikkelingen gemeenschappe- meer zijn dan het nu is. Het zijn landschappen met Landschappen met een ontworpen identiteit ervan. Dit maakt dat het landschap onbeheerst lijk hun eigen weg lijken te gaan. De ruimtelijke een krachtige geografische identiteit. In Noord- zijn een specialiteit van Noord-Holland. De is, een ruige en ondoordringbare wereld. identiteit wordt bepaald door het patroon dat Holland drijft die identiteit op het water: de zee, droogmakerijen en landaanwinningen zijn ont- Hoewel het er helemaal niet rustig hoeft te ontstaat uit de optelsom van vele individuele het IJsselmeer en het Noord-Hollandsch kanaal. worpen vanuit de functie. Het rigide lijnenspel zijn, brengen landschappen met een natuur- initiatieven. Het collectieve resultaat is ongewis De ligging van deze landschappen is zo krachtig is vaak aangezet met bomen en beplantingen. lijke identiteit wel rust, en dat is soms een maar krachtig. Er is behoefte aan plekken waar dat ze veel en verschillende ontwikkelingen kun- De bebouwingslocaties zijn met de polder- verademing. Noord-Holland heeft één groot ondernemers mogen bloeien. Waar kan worden nen dragen. Deze moeten worden geïnitieerd. structuur mee ontworpen en versterken die natuurlijk landschap en dit moet worden ge- geëxperimenteerd en men in die zin voorop kan Soms kan de voorgeschiedenis richting geven, structuur. Schoonheid is geen thema, maar koesterd. Laat het met rust. lopen. Door in deze gebieden de ondernemings- soms kunnen voorbeelden worden gevonden in mooi zijn deze landschappen wel. Hun identi- zin te stimuleren blijft het landschap zich ruimte- verre oorden. De inhoud van de ontwikkeling moet teit staat of valt met het consequent doorzet- lijk innoveren. voortkomen uit een actuele vraag, de vormgeving ten van het ontwerp, met de structuur van de Natural identity: honouring ondersteunt de specifieke identiteit. polder als uitgangspunt. Ontwikkelingen moe- This landscape does not owe its identity ten worden uitgespreid over het hele gebied to human intervention, but to the absence Adrift identity: stimulating en tot in detail worden ontworpen om zo ver- der te bouwen aan het Gesammtkunstwerk. thereof. This makes the landscape un- A landscape with an adrift identity is an Potential identity: initiating managed, a sort of rough and impenetra- area where developments mutually seem A landscape with a potential identity can ble world. Although it does not have to to go their own way. The spatial identity become more than it is today. They are land- Designed identity: is determined by the pattern created from be calm at all, landscapes with a natural scapes with a powerful geographical identity. continuing the sum of many individual initiatives. The In North Holland this identity is found on identity tend to provide calm and that is Landscapes with a designed identity are collective result is unreliable yet powerful. water: the sea, the IJsselmeer and the North sometimes a relief. North Holland only a speciality of the Province of North There is a need for places where entrepre- Holland canal. The location of these land- has one large natural landscape and it must Holland. The polders and reclaimed neurs can flourish, where one can experi- scapes is so powerful that they can support be cherished. It should be left alone. lands are designed according to their ment and in that sense, lead the way. By a variety of developments, which must be function. Trees and plants often accentu- stimulating the entrepreneurial spirit in initiated. Sometimes, prehistory can provide ate the rigid play of lines. The building these areas the landscape continues to in- direction, other times examples can be found locations were designed with the polder novate spatially. in far away destinations. The content of the structure, which strengthens this struc- development must stem from a typical de- ture. Although beauty is not a theme, mand, whilst the layout supports the specific these landscapes are indeed beautiful. identity. Their identity rises or falls with the consequent enforcing of design, using Romantische identiteit: Verloren identiteit: reconstrueren Amuse identiteit: articuleren the polder structure as a starting point. consolideren Landschappen met een verloren identiteit hebben Een amuse is een droogmakerijtje dat als een- Developments must be spread throughout Landschappen met een grote sentimentele of nu een zwakke identiteit, maar een tot de verbeel- heid in het landschap herkenbaar is. Een klein the entire area and be designed in detail to nostalgische waarde hebben een romantische ding sprekend verleden. Ruimtelijk zijn aan de op- eigen wereldje, als een verrassing. Amuses continue to build the ‘complete artwork’. identiteit. Het mooi en oud zijn (of lijken) is de pervlakte geen of weinig sporen te ontdekken, maar waren de testpolders voor de grote droog- pijler onder de identiteit van het romantisch het verleden leeft voort in bodemschatten en sterke makerijen. Deze poldertjes moeten eigenwijs landschap. Het onderhouden, herstellen en verhalen en kan de identiteit nieuw leven inblazen. blijven, het zijn unica. Alle droogmakerijen verder ontwikkelen van het pittoreske is het Daarvoor moet het verleden worden ‘gereconstru- hebben gemeen dat ze in de loop der eeuwen primaire doel. Toch is in deze landschap- eerd’, niet letterlijk, maar in een moderne vertaling. drastisch zijn getransformeerd. De droogma- pen ook veel ontwikkelingsruimte te vinden, Deze vertaling vereist terughoudendheid, genuan- kerij is een huls met een verwisselbare inhoud. maar juist hier geldt dat ‘de scheidslijn tussen ceerdheid en beheersing van schaal: niet een klein Deze identiteit biedt ruimte voor totale trans- historiserende gemakzucht en innovatie ge- stukje land in oude staat terugbrengen met een formatie. Om te voorkomen dat ze opgaan in baseerd op traditie’ (Tracy Metz) erg dun is. informatiebord erbij, maar een compleet landschap hun omgeving moeten de poldertjes duidelijk Traditioneel bouwen (en dat is geen historise- een moderne invulling geven vanuit een ‘archeolo- worden gearticuleerd. Als ze zich ontwikkelen, ren) draagt bij aan de identiteit. gische’ vertaling. Landschappen in identiteitscrisis moeten ze in hun geheel veranderen. lenen zich voor deze drastische koers. Zij hebben niets te verliezen. ‘Amuse’ identity: articulating Romantic identity: Natuurlijke identiteit An ‘amuse’ is a small polder that is recog- Eren consolidating Lost identity: reconstructing nisable in the landscape as a unit. It is a Landscapes with a large sentimental or Driftige identiteit Landscapes with a lost identity now have a small universe, a surprise one. ‘Amuses’ nostalgic value have a romantic identity. Stimuleren weak identity, but a past which appeals to the were the test polders for large polders. Being nice and old or looking as such is imagination. Spatiality, there are little or no These small polders must remain self- Potentie identiteit the pillar under the identity of the roman- traces to discover on the surface, but the past willed, as they are unique. All polders Initiëren tic landscape. Maintaining, restoring lives on in archaeological treasures and cock- have the fact in common that they have and further developing the picturesque Ontworpen identiteit and-bull stories, which can breathe new life drastically been transformed throughout is the primary goal. Yet in these land- Continueren into the identity. To achieve this the past must the centuries. The polder is a container scapes much development space can also be ‘reconstructed’, not literally, but with a with an interchangeable content. This Romantische identiteit be found, but it is precisely here that “the Consolideren modern interpretation. This interpretation identity offers space for total transforma- dividing line between historicising lazi- requires reservation, balance and control of tion. To avoid them being wrapped up in ness and innovation based on tradition,” Verloren identiteit scale: not restoring a small piece of land to its their environment, polders must be artic- Reconstrueren (Tracy Metz) is very thin. Building tradi- former state with a sign beside it, but provid- ulated clearly. If they develop themselves, tionally - which is not historicizing - con- Amuse identiteit ing a modern interpretation to a complete land- they must change entirely. tributes to the identity. Articuleren scape using an ‘archaeological’ interpretation. Landscapes with an identity crisis are ripe for this drastic course. They have nothing to lose. Het geheugen van de stad The Memory of the City Het geheugen van de stad The Memory of the City

LA4SALE 01. Westfriezen ontwikkelen: 46 LA4SALE Andijk goes its own way 47 individuele initiatieven West-Friesland maken samen landschap- Andijk volgt een pelijke structuren 02. Driftig West-Friesland 03. Verloren West-Friesland eigenzinnige weg

type

welstand

schaal

dynamiek

korrel

tijdsdiepte

netwerk

type

welstand

schaal

dynamiek

korrel Bestaande situatie tijdsdiepte

netwerk

West-Friesland is eeuwenlang een ‘ei- veel driftiger gegroeid. De bollen- en For centuries West Friesland has been an identity. land’ geweest, tussen de uitgestrekte fruitschuren, kassen en bedrijfsloodsen an ‘island’ between the mud flats, the There is no way back, and it is also un- wadden, de Zuiderzee en de grote me- zijn de pan uitgegroeid en vormen vitale Zuiderzee and the large lakes, Schermer necessary. It is fantastic to see that ren Schermer en Beemster. Westfriezen bedrijvigheidslinten. De drift is identi- and Beemster. West Frisians have always growth and experiments can take place hebben altijd zelf hun koers uitgezet en teit geworden. set their own course and gone together in in the regional areas without too many zijn vanuit een collectief gedeeld belang Er is geen weg terug. Dat hoeft ook one direction from a collectively shared aesthetic limitations. It is essential that Toekomstige situatie gezamenlijk een richting op gegaan. Het niet. Het is fantastisch dat er in de regio interest. The landscape is not designed these areas continue to grown the West landschap is niet ontworpen en heeft gebieden zijn waar groei en experimen- and also does not have any heroic struc- Frisian way: rural, led by the individual, dan ook geen heroïsche structuur met ten kunnen plaatsvinden zonder te veel ture with public splendour. It is more of and multiform. Every farmer has their publieke pracht. Het is veel meer het esthetische beperkingen. Essentieel a multicoloured coherent whole of indi- own windmill instead of one windmill veelkleurige samenhangende geheel is dat deze gebieden wel Westfries vidual spatial initiatives and elements. fleet for all. This will determine the new van individuele ruimtelijke initiatieven en doorgroeien: ruraal, vanuit het individu It is a private landscape with a collective landscape related structure. elementen. Het is een privaat landschap gestuurd en pluriform. Iedere boer zijn spatial quality. met een collectieve ruimtelijkheid. eigen windmolen in plaats van een strak The long West Frisian ribbon towns are Lost West Friesland De lange Westfriese lintdorpen zijn windmolenpark. Hieruit komt de nieuwe unique to the . Together Lost West Friesland has remained free uniek voor Nederland. Ze zijn samen landschappelijke structuur voort. with the spider shaped mound towns from urbanisation, but has gone along met de spinvormige terpdorpen de oor- they are the original structure carriers of with the countryside renewal of the Toekomstige situatie spronkelijke structuurdragers van het Verloren West-Friesland the landscape. past decade. The ribbons of towns have landschap. Het verloren West-Friesland is ver- After the war, the government took a become more sober and now have expan- Na de oorlog heeft er echter van ho- schoond gebleven van verstedelijking, strong planning direction. Some areas sion areas. The exceptional landscapes gerhand een sterke planmatige sturing maar meegegaan in de plattelandsver- are overdeveloped, whilst others are structure of small polders in a maze of plaatsgevonden. Sommige gebieden nieuwing van de afgelopen decennia. idle. Spatially speaking, this is why dif- ditches have been consolidated into zijn overontwikkeld, andere stilgezet. De dorpslinten zijn versoberd en heb- ferences arose within the identity unit of average size, and the old farm sheds have Ruimtelijk zijn daardoor verschillen ont- ben uitbreidingswijkjes gekregen, de West Friesland. Three variants can now been replaced by sheets of corrugated staan binnen de identiteitseenheid van bijzondere landschapsstructuur van be identified: the romantic, the variable iron units. The open land outside the rib- West-Friesland. Er zijn nu drie varianten droogmakerijtjes in een wirwar van and the lost West Friesland. The lines bons has been built with separate farms. te onderscheiden: het romantische, het slootjes is ruilverkaveld tot gemiddelde between them are not always clear-cut This part of West Friesland has not been Invulling in het lint driftige en het verloren West-Friesland. maat, de oude boerenschuren zijn ver- and identities sometimes overlap. preserved like the romantic part, and it De grenzen ertussen zijn niet altijd vangen door golfplaten units, het open is even less ‘riding the wave of progress’ scherp en de identiteiten vloeien soms land buiten de linten is bebouwd met Adrift West Friesland like the adrift part. It looks very much in elkaar over. losse boerenbedrijven. Dit deel van These are the areas that were desig- like an ordinary Dutch landscape. West-Friesland is niet geconserveerd nated to encourage the growth of West Driftig West-Friesland zoals het romantische deel, en evenmin Friesland. Originally, the farm ribbons Development Dit zijn de gebieden die waren aange- ‘opgestuwd in de vaart der volkeren’ were the structure carriers of the land- What is now a colourless part can profile wezen om de groei van West-Friesland zoals het driftige deel. Het lijkt een heel scape here, as they forged the individual itself by combining two ‘hot items’: ar- De eeuwenlange afgezonderde ligging verschillende grotere en kleine plekken This age-old isolated location has made and small places in the town. op te vangen. Van origine waren de gewoon Hollands landschap. initiatives into a unity. Through regional chaeology and ecology. West Friesland is heeft de Andijkers zelfstandig en onder- in het dorp opnieuw uitgevonden. the residents of Andijk independent boerenlinten hier de structuurdragers and uniform planned developments, the a treasure chest of the past that goes back nemend gemaakt en dat is te zien in de and enterprising, which is reflected in Also in the concrete development, the van het landschap. Zij smeedden de Ontwikkeling ribbons can no longer handle the growth. to the Bronze Age. The landscape and oc- bebouwing. De uitgestrekte linten vor- Ook in de concrete ontwikkeling bewan- the building. The spanned ribbons form municipality is going down its own road. individuele initiatieven tot een eenheid. Het nu wat kleurloze deel kan zich pro- They are oppressed and sometimes even cupational structures from that past can men een grid dat grote landelijke ruim- delt de gemeente een eigenzinnige weg. a grid that encloses large rural spaces. They differ from the usual practice of Door de regionale en uniform geplande fileren door twee ‘hot items’ te combi- suffocated by urban stains: new hous- be used in a modern interpretation. For tes insluit. Bijna alle woningen aan deze Zij wijkt af van de gebruikelijke praktijk Almost all residences on these ribbons, selling the ground with a fixed number of ontwikkelingen kunnen de linten de neren: archeologie en ecologie. West- ing neighbourhoods, company grounds, example, the old streams and submerged linten, grote en kleine, dure en goed- om de grond met een vastgesteld aantal large and small, expensive and inexpen- residences to the highest bidding devel- groei niet meer dragen. Ze zijn verdrukt Friesland is een schatkamer van het sports parks, nature parks, golf courses, towns of northeast West Friesland can kope, chique en gewone, bieden uitzicht woningen aan de hoogst biedende ont- sive, stylish and ordinary, offer a view of oper, who must then recoup their costs en soms zelfs verstikt door verstede- verleden die terugvoert tot de Bronstijd. shopping centres and local roads. become new structure carriers for ecol- op het landschap. De enige manier om wikkelaar te verkopen – die zijn kosten the landscape. The only way to develop by saving on quality. In Andijk the town lijkingsvlekken: nieuwbouwwijken, be- De landschaps- en occupatiestructu- Today the area seems without struc- ogy and rural life. aan het eigenzinnige Andijk verder te moet terugverdienen door te bezuinigen self-willed Andijk further is the Andijk sets the ground price and lets developers drijventerreinen, sportparken, natuur- ren uit dat verleden kunnen worden ture. Due to the intensive programme, bouwen, is op zijn Andijks. De afgelo- op kwaliteit. In Andijk stelt de gemeente way, something that was not done in the compete with each other on quality. This parken, golfterreinen, winkelcentra en opgepakt in een moderne vertaling. Zo ‘proper’ rural developments have also pen decennia is dat niet gebeurd. Er zijn de prijs van de grond vast en laat ont- past decade. Generic neighbourhoods way, housing can be built which is green N-wegen. kunnen bijvoorbeeld de oude kreken en become more adrift. The bulb and fruit generieke wijkjes gebouwd, waardoor wikkelaars met elkaar concurreren in have been built, which have contributed as much as social, a condition for success. Het gebied lijkt nu structuurloos. Door verzonken dorpen van noordoost West- sheds, greenhouses and company hang- het dorp zijn sterke identiteit uit het kwaliteit. Hierdoor kan er zowel groen to the town losing its strong identity. In het geïntensiveerde programma zijn Friesland nieuwe structuurdragers wor- ars have multiplied and form vital rib- oog is verloren. In de plannen wordt het als sociaal worden gebouwd, een voor- the plans, the rural and especially Andijk ook de ‘eigen’ rurale ontwikkelingen den voor ecologie en landelijk wonen. bons of activity. The impulse has become landelijke en vooral Andijkse bouwen op waarde voor succes. buildings are reinvented at various large

Het geheugen van de stad The Memory of the City Het geheugen van de stad The Memory of the City

LA4SALE 01. Historische water- 48 A new wind is LA4SALE 04. Historische kavelstructuur 11–14. Landschappelijke 49 Er waait een nieuwe wind in structuur 1900 blowing through 1900 structuren 02. Huidige waterstructuur 05. Huidige kavelstructuur 2000 the North of 2000 03. Toekomstige water- North Holland 06. Toekomstige kavelstruc- Noord-Holland Noord structuur 2015 tuur 2015 07–10. Landschappelijke bouwstenen

De provincie heeft mede op basis van de identiteitsstudie in het nieuwe Partly on the basis of the identity study, the province has introduced another eerste gemeenten zo’n beeldkwaliteitplan gemaakt. Het dorp kan weer op way. Right beside it, in the part adrift-part lost West Frisian landscape of the streekplan een ander beleid uitgezet. Voorheen werden de bouwlocaties op policy in the new regional plan. In the past, building locations were estab- zijn eigen wijze groeien. Kromme Leek, a private person has dared to develop a living landscape. A streekplankaart vastgelegd, maar werd de vormgeving van de bebouwing lished on regional maps, but the layout of the building was left to project de- Pal daarnaast, in het deels driftige en deels verloren Westfriese landschap small group has formed, which has acquired 300 hectares of ground positions, aan projectontwikkelaars en particulieren overgelaten. Nu zijn er ‘zoekge- velopers and private parties. Today ‘search areas’ and living landscapes have van de Kromme Leek, heeft een particulier het aangedurfd om een woon- strategically spread over the 1,500 hectares of the Kromme Leek area. This bieden’ en woonlandschappen aangewezen. Locatie en tempo van bouwen been indicated. Location and building pace are free, but their specific quality landschap te gaan ontwikkelen. Er is een kleine groep gevormd die 300 hec- way a Leek living area can be realised in independent kernels and from the bot- zijn vrij, maar er worden specifieke kwaliteitseisen gesteld. Gemeenten die requirements have been set. Cities that want to develop are obliged to draw tare aan grondposities heeft verworven, strategisch gespreid over de 1500 tom up, gradually. willen (laten) ontwikkelen, zijn verplicht een beeldkwaliteitplan op te stellen up an image quality plan that provides a spatial vision of the large scale and hectare van het Kromme Leekgebied. Hierdoor kan in onafhankelijke korrels dat een ruimtelijke visie geeft op grotere schaal en voor langere termijn. the long term. Andijk, in the North of lost West Friesland, was one of the first en dus stapsgewijs van onderaf een Leeker Woonland worden gerealiseerd. Andijk, in het noorden van verloren West-Friesland, heeft als een van de towns to make such an image quality plan. The town can again grow in its own

Ruimtelijk gevarieerd vaarpolderlandschap Open agrarisch ruilverkavelingslandschap Vervlochten Leekerlandschap 01 02 03

Boomgaardkorrel: Verzamelerf: Tuinenlint: Landgoedkorrel: geclusterde woningen in een ge- compact ensemble van woongebou- reeks grote en kleine vrije kavels huizen en appartementen in een ensem- meenschappelijke boomgaard wen rond een erf aan een groen en waterrijk lint ble van bijzondere gebouwen in een groot landgoedpark

Toekomstige landschapsbeeld – de totale 300 hectare aan eigen grondposities zijn strategisch gespreid over de 1500 hectare van het Kromme Leekgebied, hierdoor kan de totale landschapstransformatie in onafhanke- lijke korrels en dus stapsgewijs en van onderaf gerealiseerd worden: een groot kleinschalig plan Boomgaardkorrels: 295 woningen Verzamelerven: 150 woningen Tuinenlinten: 540 woningen Landgoedkorrels: 320 woningen

Het Leeker woonland: en weiden. De bebouwing bestaat uit The Leek living area: The building consists of building forms liteit. Het waterpatroon vormt een aan- bezitters, de boomgaard aan de ver- living. The water pattern forms a linked Footpaths and cycling paths run through landschapsbouw door bouwvormen die in West-Friesland pas- building landscape by that suit West Friesland: a garden rib- eengesloten watergebied dat in open zamelerven. Door alle gebieden lopen water area that is openly connected to all areas, so that everyone can enjoy the woningbouw sen: een tuinenlint met een rijke variatie building houses bon with a rich variation of residences verbinding staat met de Kromme Leek. voet- en fietspaden, zodat iedereen kan the Kromme Leek. All the residences landscape. By developing living, water, aan woningen aan een breed water, een on broad water, a company ribbon with Alle woningen binnen het plangebied meegenieten van het landschap. Door within the plan area border this water recreation and ecology together start- bedrijfslint waar ruimte is voor wonin- space for residences having an office grenzen met hun tuinen aan dit waterge- wonen, water, recreatie en ecologie in area with their gardens. Along the water ing from the kernel, a coherent, green Totaalplan gen met een bedrijfsruimte ernaast, Total plan beside it, farmland with large and small bied. Langs het water worden simpele samenhang te ontwikkelen vanuit de simple facilities are installed that are ac- and sustainable living landscape can be Karaktervolle landschappen laten spo- boerenbuitens met grote en kleine hui- Landscapes full of character show houses in a park, collective properties voorzieningen aangelegd die voor ieder- korrel ontstaat een samenhangend, cessible to everyone: a town harbour on achieved. ren zien van al hun kenmerkende tijden, zen in een park, verzamelerven met een traces of all their characteristic eras; with a large main volume and smaller een toegankelijk zijn: een dorpshaventje groen en duurzaam woonlandschap. the Kromme Leek, sandy places on the deze landschappen zijn ‘gelaagd’. In het groot hoofdvolume en kleinere gescha- these landscapes are ‘stratified’. This connected residences around a collective aan de Kromme Leek, zandplekjes aan shore and fishing piers in the reed. Particular role division Kromme Leekgebied is deze gelaagd- stratification has been partially lost in kelde woningen rond een collectief green property. The plan contains 30% de oever, vissteigertjes in het riet. Bijzondere rolverdeling The particularity of the Leek living area heid deels verloren gegaan. Het plan the Kromme Leek area. The plan for the groen erf. In het plan zit 30% sociale social housing even in the nicest places, Het bijzondere van het Leeker Ecology, recreation and is not only in the quality of the plan, but voor het Leeker woonland is een totaal- Leek living area is a total plan: new de- bouw, ook op de mooiste plekken, zodat so that a healthy mixed living community Ecologie, recreatie en Woonland zit echter niet alleen in de also in its chances for success. It is not plan: nieuwe ontwikkelingen herstel- velopments restore the lost layers of the living enjoyment een gezond gemengde woongemeen- can be created. kwaliteit van het plan, maar ook in de a government plan, but a private one. len de verloren lagen van het oude half old half-open landscape. Rural building woonplezier Woods, orchards, tree lanes, gardens schap er een plek kan vinden. kans van slagen ervan. Het is geen over- Since it was not predestined, the ground open landschap. Landelijke bebouwing together with water storage, recrea- Bosjes, boomgaarden, bomenlanen, and meadows together create an enriched Water storage, recreation heidsplan maar een particulier plan. was acquired at a low price, the profit in samenhang met waterberging, recre- tion and ecology adds a new layer. New tuinen en weiden maken samen een ver- recreational landscape; enriched be- Waterberging, recreatie De grond is vanwege het ‘juist niet van of which goes into the plan instead of atie en ecologie voegt een nieuwe laag residences enrich the landscape, and the and living enjoyment rijkt recreatief landschap. Verrijkt om- cause all green components have a large tevoren bestemd zijn’ tegen een lage to speculators. The government has set toe. Nieuwe woningen verrijken het en woonplezier enriched landscape ensures an interest- In the plan many more and especially dat alle groene componenten een grote ecological value, recreational because prijs verworven, waardoor de winst in clear conditions for this new freedom, landschap, het verrijkte landschap zorgt In het plan zijn veel meer en vooral ing living environment. much broader ditches are planned than ecologische waarde hebben, recreatief the landscape is accessible to everyone. het plan vloeit in plaats van naar spe- but is not an interested party. Therefore, voor een interessante woonomgeving. veel bredere sloten voorzien dan in het there are in the current landscape. They omdat het landschap voor iedereen toe- Moreover, the greenery creates the set- culanten. De overheid heeft aan de they strictly control quality, whilst the huidige landschap liggen. Zij leveren Sustainable living contribute to the gigantic water assign- gankelijk is. Bovendien vormt het groen ting for enjoyable rural living. The land- een bijdrage aan de enorme waterop- ment that sets the waterscape for the het decor voor mooi en landelijk wonen. nieuwe vrijheid duidelijke voorwaarden scape is ‘private’ as much as possible, but developing party sticks close the rules. Duurzaam woonmilieu gave die het Waterschap stelt voor het environment Kromme Leek area. Het landschap wordt zo veel mogelijk verbonden, maar is geen belangheb- collectively distributed: the pleasure gar- Het vroegere netwerk van vaarpolders Kromme Leekgebied. The earlier network of canal polders The water also has a recreational func- ‘particulier’ maar collectief uitgegeven: bende partij. Ze stuurt daardoor streng dens for the farm locations, the meadows vormt de basis voor een nieuwe ver- Het water heeft ook een recreatieve forms the basis for a new allotment with tion and contributes to the quality of de siertuinen aan de boerenplaatsen, de op kwaliteit en de ontwikkelende partij and tree meadows for horse owners, and kaveling met bebouwing, bosschages functie en draagt bij aan de woonkwa- buildings, groves and meadows. weiden en boomweiden aan paarden- houdt zich keurig aan de regels. the orchard for the collective properties. Het geheugen van de stad The Memory of the City Het geheugen van de stad The Memory of the City

LA4SALE 50 Building for LA4SALE De alternatieve invulling van De alternatieve invulling van 51 Waterland 9000 nieuwe woningen, aan 9000 nieuwe woningen, aan Bouwen voor de dorpen en in het landschap de dorpen en in het landschap –de diskwalificatie van rode –de diskwalificatie van rode groene of gele contouren– on- groene of gele contouren– on- langs officieel vastgesteld als langs officieel vastgesteld als provinciaal beleid voor provinciaal beleid voor Waterland de regio. de regio.

Het behoud of verlies van landschap- The preservation or loss of landscape pelijke kwaliteit is niet afhankelijk van related quality does not depend on the het feit dat er wordt gebouwd, maar van fact that building will be done, but where waar wordt gebouwd en in welke vorm. and how. Dorpen en landschappen hebben een Towns and landscapes have their own eigen identiteit. Die identiteit maakt dat identity. This identity makes it so that bewoners zich aan hun omgeving hech- residents get attached to their envi- ten en dat nieuwkomers zich bewust in ronment and newcomers consciously een bepaald dorp of landschap vesti- come to live in a certain town or land- gen. Daarom is bij bouwen het behoud scape. This is why the preservation of van identiteit uitgangspunt. Behoud identity is a starting point for building. van identiteit betekent ook behoud van Preserving identity also means preserv- het dorp of landschap als vitale leefge- ing the town or landscape as a vital living meenschap. Ruimtelijke verandering community. Spatial change is a part of hoort daarbij, maar wel op een lande- this, but in a rural way. lijke manier. In the Waterland region 13,000 resi- In de regio Waterland vormen 13.000 dences will make up the building assign- woningen de bouwopgave tot 2020. ment until 2020. Of these, 6,000 still Hiervan moeten er nog 6.000 worden have to be localised. Our plan of this gelokaliseerd. Onze uitwerking van living assignment has a spatial point of deze woonopgave heeft een ruimtelijk departure: how can spatial quality be vertrekpunt: hoe kan vanuit een land- created from a landscape related and cul- schappelijk en cultuurhistorisch per- tural historical perspective on the basis spectief met dit programma ruimtelijke of this programme? kwaliteit worden gemaakt? Bestaande bebouwingsstructuren en Existing buildings structures and kernel korreltypen zijn onderzocht op hun types are researched for their usability bruikbaarheid en ‘vertaalbaarheid’ als and ‘translatability’ as a starting point uitgangspunt voor nieuwe woningbouw. for new housing. Families of towns are Er zijn dorpenfamilies onderscheiden en identified and their relation with the hun relatie met het landschap is bloot- landscape is exposed. Their characteris- gelegd. Hun kenmerken zijn beoordeeld tics are evaluated by their importance for op hun belang voor de identiteit van het the identity of the town or city. dorp of de stad. On that basis we have sketched the most Van daaruit hebben we de meest wen- desirable development for the region. selijke ontwikkeling voor de regio Sometimes continuous, other times in- geschetst. Soms continuerend, soms novative. We have made quantitative innoverend. We hebben kwantitatieve and qualitative remarks about possibili- en kwalitatieve uitspraken gedaan over ties of residential development for the mogelijkheden van woningbouw voor de region, per landscape, per town family regio, per landschap, per dorpenfamilie and per town within this family. We en per dorp binnen die familie. We heb- have sketched development strategies, ben ontwikkelingsstrategieën geschetst, indicated the locations where these de locaties aangegeven waar die stra- strategies can be used constructively in tegieën cultuurhistorisch en landschap- relation to cultural history and the land- pelijk constructief kunnen worden in- scape, and mentioned the conditions per gezet, en per locatie de voorwaarden location. The result is an administra- benoemd. tive instrument that offers planners and developers insight at the regional scale as Het resultaat is een sturingsinstrument well as concrete handles at the local one. dat planvormers en plantoetsers zowel inzicht biedt op regionale schaal als concrete handvatten geeft op lokale schaal.

Het geheugen van de stad The Memory of the City Het geheugen van de stad The Memory of the City

Bouwen voor LA4SALE 52 To Build for LA4SALE 53 Waterland Waterland

Eilanddorpen Island villages Den Ilp Purmerland De Haal De Heul Wormer-lint Jisp Het dorpslint bestaat uit een ketting van The village ribbon consists of a chain eilanden aaneengeregen door de weg. of islands, held together by the road. Direct aan de weg staat de bebouwing Directly along the road, buildings stand dicht opeen en met z’n achterkant naar close together with their backs toward het landschap. Achter de dichte bebou- Compact lint keert zijn Bouwen achter op de the landscape. Behind the dense build- rug naar het weidse eilanden legt nieuwe wing langs de weg zijn de eilanden vaak ings along the road, the islands are often lege land relatie dorp-landschap nog leeg. Hier kunnen nieuwe ontwik- empty. Here, new developments can kelingen de relatie tussen dorp en land- restore the relationship between vil- schap herstellen. De dorpen krijgen een lage and landscape. A ‘second tier’ will ‘tweede rang’ achterop de eilanden. be constructed, on the islands. This De tweede rang vormt de ‘eerste rang’ second tier will be the ‘first rank’ facing Compact lint is Nieuwe korrels zorgen naar het landschap. Met de nieuwe the landscape. With these new develop- losgekoppeld van het voor verbinding tussen bebouwing ‘achterop’ ontstaat een net- ments back on the islands, a network of landschap dorp en landschap werk van secundaire wegen evenwijdig secondary roads is created parallel to the aan het hoofdlint waarmee een alterna- main ribbon. This provides an alterna- tief (voet-fiets) voor de drukke dorps- tive pedestrian and cycle route to the wegen ontstaat. busy village roads.

Burgergrid The civilian grid Het burgergrid blijft binnen de gren- The civilian grid stays within the limits of zen van Nekkerweg en Volgerweg, bij the Van Nekkerweg and Volgerweg. Near Halfweg begint het veel grotere boe- Halfweg, the much larger farmers grid rengrid. Het grid in de Z/O hoek van de begins. The grid in the southeast corner Beemster verder laten verdichten tot een of the Beemster should be densifies un- gridpatroon van op zijn kleinst 250 bij til - in its smallest form - a grid pattern Burgergrid Gridgroei 250 meter. De gridlijnen zijn ‘rood’ en de of 250 times 250 meters is reached. The tussenvlakken zijn ‘groen’. De gridlijnen gridlines are ‘red’, the in-between spaces worden bebouwd met burgerhuizen. In are ‘green’. The gridlines are developed de groene tussenvlakken liggen bijzon- with civilian houses. In the green in-be- dere voorzieningen met een groene voet tween spaces lie public facilities with a zoals tuincentra, kwekerijen, sportvel- green plot, like garden centres, nurseries, Groene den, seniorencomplexen, scholen of sports complexes, old people’s homes, vlakvulling natuur. In de groene tussenvlakken is ook schools or nature. In these areas, space is ruimte voor grote groene korrels in de also available for country estates like the vorm van landgoederen, zoals ze vroe- ones that could be found in the Beemster. ger in de Beemster lagen. Daarin kan In these, a multitude of housing types can een verscheidenheid aan woningtypen be developed within a ‘green’ collective. worden ontwikkeld binnen een groen 53 collectief.

Plasdorpen Lake villages Broek in Waterland Zuiderwoude Uitdam Overleek Dorpen zijn gegroeid aan het watersy- Villages have grown within the water steem van plasjes en oude zeearmen. system of little lakes and old sea-water Het water speelt een belangrijke rol branches. Water plays an important role voor het woonmilieu binnen de dorpen. for the living environment in the vil- Dorp aan de plas groeit verder langs De bebouwing kent een menging van lages. The building is a mixture of big- plas en nieuwe zijtak grote en kleine korrels. Bebouwing ger and smaller kernels. It grows along groeit verder aan het watersysteem. the water system. Villages embrace the Dorpen omarmen het water. Dorpen water. They grow around their lakes. In groeien om hun plasjes. Het water the new living environment, the water vormt een belangrijk onderdeel van het maintains its important function. Big nieuwe woonmilieu. Grote en kleine kor- Dorp op enige groeit naar z’n and small kernels remain mixed. afstand van de plas toe rels blijven gemengd. plas

Prille plas Dorp in de dop

Het geheugen van de stad The Memory of the City Het geheugen van de stad The Memory of the City

LA4SALE Beemster 01. Bouwmeester locatie 01–03. Bouwmeester location 54 LA4SALE Company grounds 55 Locations 02. Lankelma locatie 04–05. Lankelma location in Monnickendam Beemsterlocaties 03. Jonk locatie 06–09. Jonk location Een bedrijventerrein in Monnickendam

Of het terrein echter nu bij Katwoude aan het Bij eventuele latere behoefte aan meer kun- De mogelijke locaties voor de nieuwe bedrijf- ...of pal aan de kern aan het open land, het Markermeer wordt gelocaliseerd... nen er nieuwe korrels gesticht en sommige serven - overmaat, dus keuze voor kwaliteit blijft een te grote vlek die een gat slaat in het kleinere groeien tot hun maximum. Een en optimaliteit landschap. bruikbare strategie voor langere termijn.

01 02 03 Bestaande situatie: agrarisch Plan: verzamelerf, lintwoningen en Programma: 25 woningen op 4 hectare (6,25 erf en weiland Beemster buiten w/ha) waarvan 25% sociaal een publieke boomgaard, siertuin en speelweide langs nieuw openbaar pad over de locatie

Zelfde bedrijven in alter- Nieuwe bedrijfskorrel van Bestaande bedrijfskorrel in natieve ordening: 1,5 hectare in zelfde land- Katwoude: mogelijheid tot optima- schappelijke maat en opzet: kaasboerderij met winkel lisering van de opzet kantoor en productiegebou- verschillende bedrijven op Conventioneel bedrijfster- vanuit bedrijfsvoering en Als de bedrijven gespreid worden over wen (kop midden en staart) één groen erf maken een rein van 6 hectare: wensen ondernemers een aantal korrels, kleinere en grotere, op een ruimtelijk samenhan- landschappelijke eenheid groen maar te groot, geen passen ze wel en zelfs op meerdere gend erf vormt een land- met kop midden en staart, hechting in het land plekken. schappelijk kenmerkende (representatie vooraan, eenheid ruimte middenin, overlast achteraan)

04 05 06 Planstructuur na sanering Plan: 41 woningen op 3 ha (13 w/ha) Bestaande situatie: garagebedrijf met weiland erachter bedrijf waarvan 20% sociaal Het plan voor vier nieuwe bedrijfskorrels na Identiteitkorrel Snelle korrel Zware korrel Water korrel Versterken burgergrid rond sortering en localisering, alle bedrijven op nabij M-dam nabij N-weg in de luwte nabij haven een nieuw Beemsterbuiten de voor hun beste plek, het landschap nog lang niet verzadigd.

De logica van gramma kan dragen: het boerenerf, een The logic of rurality the farm property, a medium-size kernel de landelijkheid middelgrote korrelmaat (1–1,5 hectare) Since company grounds ruin landscape, (1–1,5 hectares) with buildings around Bedrijventerreinen bederven het land- met gebouwen rond een verhard erf met a new policy is also required (see the a paved property with a large green area. schap. Ook daarvoor is nieuw beleid een forse groene voet. Voor aan de weg publication De Logica van de Lelijkheid, The representative buildings are in front nodig (zie de publicatie De Logica staan de representatieve gebouwen, Welstandszorg North-Holland (The along the road, the functional and undec- van de Lelijkheid, Welstandszorg naar achter toe de functionele, onver- Logic of Ugliness, Welstandszorg orated are located in the back. The prop- Noord-Holland). sierde. De erven liggen aan verschillen- North-Holland). erties are located on various carriers: the De gemeente Waterland wil de bedrij- de dragers: de N-weg, het water, mid- The city of Waterland wants the compa- local road, the water, in the middle of the ven op het Galgenriet in Monnickendam den in de polder en pal aan de rand van nies on the Galgenriet in Monnickendam polder, and right on the edge of a town. uitplaatsen om ruimte te maken voor een dorp. De korrels samen maken de to move away in order to make room Together the kernels provide the struc- woningbouw. Zij kunnen terecht op structuur van het landschap. Elk land- for housing. They can relocate on ture of the landscape. Every landscape 07 08 09 het bedrijventerrein Baanstee bij schap heeft zijn eigen kenmerken. the Baanstee company grounds near has its own characteristics. Plan: aanvulling burgergrid met daarachter Historische situatie: Zwaansvliet, Programma: 52 woningen op 5,7 hectare . Maar veel ondernemers Het boerenerf voldoet in maat, opzet Purmerend. However, many businesses In size, layout and form the farm proper- 2 het eerste nieuwe landgoed in de Beemster het oudste landgoed in de Beemster (9 w/ha) waarvan 25% sociaal, 5.050 m kunnen of willen de gemeente niet ver- en vorm aan alle wensen en eisen voor cannot or do not want to leave the city. ty meets all the wishes and requirements op de plek van het eerste oude landgoed in verharding (9%) laten. Het gemeentebestuur wil deze een landelijk bedrijventerrein. Het be- The city council wants to accommo- of rural company grounds. The company de Beemster bedrijven tegemoetkomen, op voor- drijvenprogramma is gesorteerd en date these companies on condition that programme is sorted and translated into waarde dat een nieuw bedrijventerrein vertaald in vier groene korrels die qua new company grounds do not infringe four green kernels, which in matters geen afbreuk doet aan het landelijk ge- maat en opbouw de essentiële kenmer- upon the rural area. One compact lot of of size and structure have the essential bied. Eén compact terrein van 6 hectare ken hebben van de landschapseigen six hectares right next to the town core characteristics of the landscape quali- Inmiddels heeft de provincie de strate- sanerings- en een agrarische locatie) By now the province has established redevelopment location and an agrarian vlak bij de dorpskern lijkt voor de hand boerenerfkorrels. seems obvious: that would only infringe ties of farm property kernels. The lead- gie Bouwen voor Waterland vastgesteld blijkt de provinciale strategie genoeg the strategy Bouwen voor Waterland location) the provincial strategy offers te liggen: dat zou slechts een beperkt Op de bedrijfserven kunnen de ge- upon a limited part of the rural area. But ing companies are placed in front on the als officieel beleid. Er kunnen geen ruimte te bieden om flexibel op pro- (Building for Waterland) as an official enough space to flexibly anticipate pro- stuk van het landelijk gebied aantasten. zichtsbepalende bedrijven vooraan it remains infringement and this strat- company properties, whilst the closed Vinex-wijken meer worden gebouwd, gramma en exploitatie in te spelen en policy. No more Vinex neighbourhoods gramme and exploitation and also meet Maar het blijft aantasting en deze stra- worden geplaatst, de dichte ‘dozen’ en egy does not offer a guarantee to pre- ‘boxes’ and companies that are noisy are alleen ‘Waterlands bouwen’ met kwa- tegelijk aan de ruimtelijke kwaliteits- can be built; only Waterland style build- the spatial quality requirements. It is tegie biedt geen garantie voor behoud overlast veroorzakende bedrijven meer serve the rest of the landscape. In 10 or placed more to the rear. At the head is liteit is nog toegestaan. De gemeente eisen te voldoen. Juist de vaagheid in ing with quality is allowed. The town of precisely the vagueness in destination, van de rest van het landschap. Over tien naar achter. Op de kop is plek voor 20 years there could again be a need for room for a few company residences. This Beemster heeft als eerste haar nieuwe bestemming, gecombineerd met con- Beemster was the first to take up its new combined beforehand with concrete of twintig jaar kan er immers opnieuw enkele bedrijfswoningen. Dit zorgt voor companies. ensures liveliness and supervision of the rol voortvarend opgepakt. Ze heeft het crete ruimtelijke voorwaarden vooraf, role energetically. It has given private spatial conditions that give the city the behoefte zijn aan bedrijfslocaties. levendigheid en toezicht op de bedrij- Research has been done into the Building company grounds. Owing to their land- particulier initiatief de vrijheid gege- geeft de gemeente de macht om de initiatives freedom and linked them to power to hold the reins. Moreover, one Onderzocht is of de strategie Bouwen ven. Vanwege hun landschappelijke for Waterland strategy, which is de- scape related shape and size, company ven en gekoppeld aan de provinciale regie te behouden. Bovendien blijkt uit the provincial conditions, which they can see from the plans that rural building voor Waterland, die is ontworpen voor vorm en maat kunnen de bedrijfserven signed for building residences, to see properties can be localised at various voorwaarden, die ze heeft uitgewerkt de plannen dat landelijk bouwen in lage have set out in their own image quality in low density and a large social mix is woningbouw, ook kan worden toege- op verschillende locaties worden gelo- whether it can also be applied to com- locations. This way every company can in een eigen beeldkwaliteitplan. Op dichtheid en grote sociale menging plan. exploitable. past op bedrijfsontwikkeling. Met het- kaliseerd. Zo kan elk bedrijf de ideale pany development. With the same land- choose the ideal location and there is also basis daarvan hebben wij voor drie exploitabel is. On the basis of this we have devised a The strategy works. zelfde landschappelijk perspectief als locatie uitkiezen en is er ook ruimte voor scape related perspective, an area related room for growth for new properties. The verschillende particuliere partijen een De strategie werkt. plan in the southeast Beemster for three uitgangspunt is een gebiedseigen kor- groei met nieuwe erven. Het bedrijfserf kernel form was found that could support company property is a tailor-made suit. plan in de Zuidoostbeemster gemaakt. private parties. For every location (a relvorm gevonden die het nieuwe pro- is een maatpak. the new programme as a starting point: Voor elke locatie (een inbreidings-, een location within an existing urban area, a Het geheugen van de stad The Memory of the City