Haya herdacht in de Eerste -Kamer
~ door Op 18 november 1980 sprak de voorzitter van de Eerste van het lidmaatschap van de Tweede Kamer. In deze Henk Krol Kamer, prof. dr. Th. L. M. Thurlings bet volgende In functie legde zij zich in het bijzonder toe op de problemen Memoriam uit: van onderwijs, van cultuur en van het omroepbestel. In 1968 legde zij het lidmaatschap van de Tweede Kamer Een week later werd in de Eerste Kamer opnieuw een In neer om zich beter aan haar gezin te kunnen wijden, Memoriam uitgesproken, dit keer door voorzitter Thur hetgeen overigens niet betekende dat zij de politiek lings in verband met het overlijden van Haya van vaarwel zegde. In 1969 immers werd zij gekozen tot Someren, voorzitster van de VVD-fractie in de Eerste voorzitter van de VVD, welk ambt zij bekleedde tot Kamer. 1975. In 1974 werd mevrouw Van Someren lid van de "Op 12 november jl. overleed na een moedig gedragen Eerste Kamer. In 1976 nam zij het voorzitterschap van ziekte het lid dezer Kamer mevrouw Haya van Someren haar fractie op zich. Voorts was zij onder meer lid van in de leeftijd van 54 jaar. Haar overlijden betekende het de provinciale staten van Zuid-HoUand en van de einde van _een markante Joopbaan in de Nederlandse Rijnmondraad. politiek. Dë laatste maanden baarde het ons reeds zorgen dat haar gezondheidstoestand het haar niet meer toeliet Mevrouw Van Someren was een politica in hart en haar werkzaamheden in deze Kamer uit te oefenen. Toch nieren. Haar strijdbare geest, intelligentie, doorzettings heeft het droeve bericht van haar overlijden velen van ons vermogen en grote belangstelling voor de publieke zaak, nog verrast. I gepaard gaande met een verfrissende spontaniteit, brach ten haar op een vooraanstaande plaats in het Neder Geboren op 5 juli 1926 te Amsterdam studeerde zij in landse politieke bestel. In een tijdsbestek dat gekenmerkt haar geboortestad geschiedenis en wijsbegeerte. Vervol wordt door ingrijpende maatschappelijke veranderingen gens begaf zij zich in de journalistiek. In 1959 koos zij was zij enerzijds een pleitbezorgster van moderne definitief voor een politieke Joopbaan met het aanvaarden maatschappelijke denkbeelden, anderzijds een be hoedster van traditionele waarden.
Wie herinnert zich niet haar feUe strijd tegen het bedreigende monopolie van de middenschool en voor het recht van de ouders om voor hun kinderen zelf te beslissen over het type van het voortgezette onderwijs, inclusief dat van bet klassieke gymnasium. Mevrouw Van Someren· streed soms fel, maar steeds met open vizier. · Oprechtheid kenmerkte haar optreden, in de persoonlijke omgang was zij hartelijk en medelevend.
Het heengaan van Haya van Someren betekent een groot verlies voor haar partij, voor haar fractie en voor geheel deze Kamer. Aan haar persoon en haar werk bewaren wij een dierbare herinnering. Onze gedachten gaan op dit moment van herdenken ook uit naar haar echtgenoot en naar haar gezin, voor wie zij als vrouw en moeder een unieke plaats heeft ingenomen. Wij spreken de wens uit dat hen de kracht geschonken moge worden om dit grote verlies te dragen. Moge Haya van Someren rusten in vrede." •
--
2 • • • zolang je leeft
door Koos Rietkerk Opnieuw heeft ons allen een zware slag getroffen. Bij het "Dit wordt de opdracht", sprak zij op onze laatste verdriet over het onstt:llende verlies van Jacqueline algemene vergadering in Groningen. Wiegel voegt zich de droefheid over het overlijden van "Uit onze liberale v.erdraagzaamheid, van onze morele Haya van Someren. Wat wij al enige tijd moesten vrezen, moed, met de juiste oplossingen te komen. Onze is toch nog plotseling gebeurd. Zware slagen, in de eerste bereidheid met alle anderen te praten, die ook onze plaats voor Hans en Jan en hun families. Ik hoop van democratie wilJen versterken en in stand houden. Met al harte dat zij enige troost kunnen putten uit de weten die mensen zijn wij bereid te overleggen. Dat is de kracht schap dat wij aJiemaal, de hele ~rote liberale familie in van het liberalisme. De liberaal is in staat ons zelf te ook onze verslagenheid met alle vriendschap en medele bevrijden. Dat elkaar etiketteren, dat elkaar verketteren ven naast hen staan. daar kunnen we ons zelf immers van bevrijden. Wat is er nou eenvoudiger om bijjezelf te beginnen, met je eigen Het is moeilijk voorstelbaar, dat de VVD zonder Haya partij. Liberalisme is veel meer dan een partijbelang van verder zal moeten. Hay3,..die als jongste Kamerlid ons de VVD. Liberalisme is iets om voor te 1•echten zolang ging vertegenwoordigen en met al hall! strijdvaardigheid je letift. " • zich verzette tegen de Mammoetwet en de omroepverzui ling. Haya, die als partijvoorzitter met Hans Wiegel onze Als iemand dit waar heeft gemaakt. is het Haya van partij tot grote uitbreiding bracht. Haya, die de financiën · Someren geweest. van de partij gezond maakte. Haya, die ook als voorzitter Daarom zou het bepaald niet in haar geest zijn als wij van de Eerste Kamerfractie niet alliet de ware aard van de verslagenheid het van de dankbaarheid zouden laten het liberalisme, de redelijkheid, de menselijkheid en de winnen. Zij heeft als een leeuw tegen haar ziekte verdraagzaamheid te onderstrepen. gevochten. Zij had haar hart geheel verpand aan het onderwijs, Maar toen bleek dat die strijd niet gewonnen kon worden, omdat het haar altijd ging om de ontplooiing en het geluk heeft zij het kunnen aanvaarden. van de mensen. Zij zag met haar grote politieke gevoel vaak verder dan menig ander en had grote invloed op ,.Ik heb een rijk leven gehad, rijker dan menigeen die 80 belangrijke beslissingen. jaar wordt", zei zij mij enkele dagen voor haar einde. Zij Haya, die in de politiek fel kon zijn en het zich tegelijk heeft de VVD, báár liberale partij, veel schonken. enorm aantrok als zij daarom werd verguisd. Velen Wij kunnen deze moedige, waarlijk liberale vrouw, die zo hebben niet geweten hoe warm, hartelijk en open zij als lang een der eersten onder ons is geweest, niet beter eren persoon was. dan in dankbaarbeid haar toorts over te nemen en de Hoewel ook haar kritiek en teleurstellingen niet bespaard liberale boodschap, zoals zij die steeds heeft gebracht, zijn gebleven, is zij tot het laatst met onze partij bezig verder uit te dragen. e geweest.
3 Ter nagedachtenis Jacqueline Wiegel
door Frits KorthalsA/tes Afgrijselijk. De schok liet niemand onberoerd. En tegelijk met de afschuw over de noodlottige gebeurtenis welde het medeleven op met haar man en hun twee kinderen. Zeer velen zijn naar Hoogeveen gekomen om van Jacqueline afscheid te nemen en hun verbondenheid te bevestigen met Hans Wiegel, die met Eric en Marieke geslagen achterbleef. Ook om haar moeder te helpen, die door een tweede verlies ontroostbaar geworrden was. Ieder die Jacqueline persoonlijk heeft gekend of ontmoet, beseft dat het verdriet van Hans heel groot moet zijn, alleen hijzelf zal uiteindelijk voelen hoe groot. Wij kunnen alleen maar proberen zijn zorgen iets te verlichten. Jacqueline vervulde een belangrijke functie in het leven en werken van haar man. Zij was niet alleen van heel veel zaken de partij en het staatkundig werk betreffende, op dezelfde, zo gezellige wijze Jan Kamminga en ik met de hoogte, maar werkte actief mee aan de oordeelsvor onze echtgenotes onze samenwerking met Hans tijdens . ming. Als een groep mensen tot nauwe samenwerking de komende verkiezingscampagne bij hem en Jacqueline besloot of geroepen werd, werd in het gastvrije huis van inluiden. Jacqueline en Hans de juiste sfeer voor zo'n samenwer king opgeroepen. Zo kwamen in het begin van de huidige Jacqueline muntte uit door een mild, helder en nuchter kabinetsperiode de voorzitters van Eerste en Tweede oordeel, gebaseerd op belangstelling voor haar mede Kamerfractie en ik met onze echtgenoten bij J acqueline mens. Zij was een grote steun voor haar man, een heel en Hans om "een hapje te eten" en door hun gastvrij goede moeder voor haar kinderen en bleef daarnaast ook onthaal het politieke werk en het huiselijk leven met zichzelf als eigen persoonlijkheid ontplooien. elkaar te integreren en in harmonie te brengen. Nog drie Het is een voorrecht geweest Jacqueline te hebben weken voor de noodlottige gebeurtenis mochten op gekend.
Haya van Someren door Frits Korthals Altes Het leven, werken en denken van Haya van Someren en vergeleken bij de staten verkiezingen, van 19 72 weer heeft de ontwikkeling van onze partij tijdens de laatste van winst sprake was, is voor een belangrijk deel te twintig jaar beslissend beïnvloed. Zij kwam in 1959 in danken geweest aan het optreden van Haya van Someren de Tweede Kamer en wierp zich met een ongelooflijk bij de debatten over reclame in een open omroepbestel. enthousiasme op de behandeling van onderwijs Op een wijze die ook het grote publiek aansprak, kon zij vraagstukken. Zij reisde stad en land af om in spreek in dit debat het liberale beginsel overtuigend overbren beurten haar liberale visie op onderwijs, waarmee de toen gen. Strijdend - met Oud als fractievoorzitter aan haar aanhangige Mammoetwet op heel veel punten in strijd zijde - ging zij ten onder, voorspellend dat het een was, uit te dragen. Tot het uiterste heeft zij getracht de Pyrrhusoverwinning werd voor hen die het omroepbestel Mammoetwet in de Tweede Kamer te verbeteren. Zij was in beslotenheid wilden beschermen. Haar gelijk kreeg zij niet alleen de jongste tegenstander van de scherp · niet toen, maar bij de technische ontwikkeling van debatterende minister van Onderwijs, maar zeker de vandaag is het definitieve gelijk niet meer veraf, nadat meest geharnaste en principiële. Haar gelijk kreeg zij niet opkomst van Tros, Veronica en EO de beslotenheid van toen, maar wel later bij de nog steeds voortdurende het oude bestel reeds hadden achterhaald. onvrede over ons onderwijssysteem. Omroep en onderwijs bleven Haya vergezellen op haar politieke pad in de Tweede Kamer. Verkeersveiligheid Tweede Kamer kwam daar nog bij. Gemeenschappelijk bij dit alles was dat Haya zich rechtstreeks richtte op de mens, diens Aan het eind van de kabinetsperiode in 1963 stond de vrijheid en ontwikkelingsmogelijkheden, diens veiligbeid VVD er slecht voor. Dat het verlies van rle VVD bij de en voortbestaan, diens eigen beslissingsrecht en toe verkiezingen van 1963 in opvallende mate beperkt bleef komst.
4 Het lidmaatschap van de Tweede Kamer met zijn onregelmatige werktijden werd eeo belemmering bij de opvoeding van haar zoon en in 1968 trad zij af. De partij kon hwar echter niet missen en riep haar tot het voorzitterschap. Het is waarschijnlijk de gelukkigste tijd van haar politieke leven geweest. Het besturen van de partij, het tot in de perfectie doordenken van de organisatie met oog voor pubtic relations en positieve publiciteit, was concreet werk en leidde tot tastbare resultaten. Onder haar leiding bleek een nieuwe generatie echt aan bod te kunnen komen en kreeg de partij de kans zich als moderne organisatie te ontplooien. Toen in 1973 de explosieve ledenwinst begon, was de organisatie inmiddels in staat deze op te vangen. Persoonlijk leidde zij de verkiezingscampagnes in 1970, 1971, 1972 en 1974 en bracht zij haar partij van een dieptepunt in 1971 (10,3 %) samen met Hans Wiegel tot het ongekende en nog niet geëvenaarde hoogtepunt van 1974 (18 %). Die campagnes van 1970 en 1971 trokken zeer de aandacht. Eén werd in de vakpers uitgeroepen tot de beste en vergeefs speurde men naar het reclame-adviesbureau dat er achter zat. Het was de partijvoorzitter zelf, natuurlijk luisterend naar adviseurs, die de campagne had opgezet en de uitvoering had georganiseerd. Immaterieelliberalisme Haya moest haar roeping als politica blijven volgen. . Want haar toewijding aan het liberalisme en het In haar redevoeringen voor partij en afdelingen bleef beschikbaar stellen van haar begaafdheden aan de VVD Haya onvermoeibaar de aandacht vragen voor de mens berustten op roeping. Zwaar is de slagschaduw blijven en de immateriële kanten van het liberalisme: ontwikke drukken toen haar in december 1976 verwijten trofTen ling door onderwijs, bevordering van persoonlijk welzijn, waarbij haar persoonlijke integriteit op het spel stond. De werkelijke vrijheidsbeleving, doorbreking van vrijheids kwetsing die daarvan het gevolg was, is zij altijd blijven belemmerende opvattingen. Zij riep de liberale achterban voelen. Ook nog nadat haar wel in persoonlijke gesprek op te participeren in onderwijs en welzijnswerk. ken maar niet openlijk was verzekerd dat die persoonlijke Na zes jaar inspirerend voorzitterschap trad zij in 1975 integriteit boven elke twijfel verheven was. In het belang af. Zij moest een keuze gaan maken. Naast haar van de partij, die zij mee heeft groot gemaakt, is zij voorzitterschap van de partij had zij tot 1970 . het blijven zwijgen, hoewel zij dat door het uitblijven van lidmaatschap van Provinciale St'aten van Zuid-Holland openlijke rehabilitatie, eigenlijk niet verdragen kon. vervuld. In dat jaar was zij min of meer per ongeluk lid van de Rijnmondraad geworden. De afdeling Rotterdam !).ad haar 'als meest vooraan Roeping en charisma staand lid van de afdeling onderaan de kandidatenlijst Haya heeft tot het uiterste haar roeping gevolgd, ook geplaatst voor de verkiezingen van. zowel de gemeente nadat al meer dan drie jaar geleden, tijdens de verkie raad als de Rijnmondraad, die op dezelfde dag gehouden zingscámpagne van 1977, de ziekte zich manifesteerde werden. Het waren, gezien de plaatsing, onverkiesbare die haar zo vroeg van ons wegnam. Haar liberalisme plaatsen en haar kandidatuur was slechts bedoeld als kwam voort uit haar hart en zij leidde het met haar aanbeveling. Het onverwachte feit deed zich voor dat zij verstand. Haar gaven van hart en verstand waren beide op één en dezelfde dag tweemaal met voorkeurstemmen heel groot. 1 gekozen werd: zowel in de gemeenteraad als in de Wie Haya persoonlijk leerde kennen ervoer de warmte Rijnmondraad. Voor beide colleges. bFdanken vond zij van haar persoonlijkheid - de bron van haar energie en niet fair. tegenover de rechtstreekse kiezers. Wel ver haar strijdlust -, maar vooral van haar ideaal en haar wachtte zij begrip als zij, mede in verband met haar vriendschap. Die warmte gaf zij ook mee in haar partijvoorzitterschap, slechts éên benoeming zou aan presentatie van het liberalisme. Velen vinden het libera vaarden. lisme te koel en te verstandelijk. Wie Haya hoorde Eerste Kamer spreken werd van het tegendeel overtuigd en raakte in de ban van haar charisma. Voor het laatst nog in • Haya moest in 1975 een keuze gaan maken, omdat zij Groningen, toen zij in de jaarlijkse algemene vergadering een jaar tevoren lid van de Eerste Kamer was geworden. heel plotseling het woord mocht voeren~ Niemand verwachtte dat zij op korte termijn reeds De partij, het liberalisme en ons land lijden door haar voorzitter van de VVD-fractie zou worden, omdat mr. heengaan een groot en gevoelig verlies. Haar persoon J. de Wilde algemeen als opvolger van mr. H. van Riel lijke vrienden zullen haar blijven missen en in dankbaar werd gezien. Maar het liep anderJ>. Weer kreeg Haya niet heid terugdenken aan wat Haya in hun leven voor hen de adempauze die ze zich gewenst had. Een adempauze heeft betekend. Voor hen is het een troost dat Haya in waarin zij meer tijd zou hebben voor haar gezin en, zoals de laatste dagen van haar leven zich met haar lot heeft :z;e dat zelf noemde, ook weer eens cultureel zou kunnen verzoend en - z'oals zij alles tijdens haar leven zorgvuldig bijtanken door bezoek aan theaters en dergelijke. Dat placht voor te bereiden - zich ook voor haar laatste was nu al zoveel jaren erbij ingeschoten. roeping gereed heeft gemaakt. e Denken aan Jacqueline Wiegel
door Denken aan Jacqueline Wiegel is denken ook aan Hans, Belangstellend in mensen was ze vrolijk, grappen niet HenkKoning aan de kinderen Eric en Marieke eo aan haar moeder. schuwende, dikwijls de gek stekende met te grote Denken aan Jacqueline is denken ook aan Drenthe, aan plechtstatigheid. Ze wist wat ze wiJde. Ze was niet bereid Hoogeveen waar ze haar kinderjaren heeft doorgebracht om alleen te opereren als de vrouw van de alom bekende en waàrheen ze nu is/teruggegaan. man die Hans Wiegel is. Vandaar na hun huwelijk de Die kinderjaren zijn niet in alle opzichten zonovergoten eigen wijn- en kaaswinkel in Amsterdam. Vandaar ook geweest. Twaalf jaar oud verloor ze na een langdurige na de verhuizing vanwege de kinderen naar buiten, naar ziekte haar vader. Vanaf dat ogenblik stond moeder Amerongen, haar culinaire rubriek in het dagblad "De Marietje die mef haar drie nog jonge kinderen Marian, Telegraaf'. Jacqueline en Toon, achterbleef, alleen VOQI:, het beheer van de distilleerderij en slijterij aan de Brinkstraat, naar Jacqueline heeft Hans steeds gesteund, geholpen en beste kunnen daarin geholpen door de kinderen. aangevuld waar nodig, maar ze heeft dat steeds gedaan Maar naast dit verdriet en die vroege ve~antwoorde vanuit eigen zelfstandigheid, nuchter vanuit haar eigen lijkheden was er de warmte van het gezih, van haar verantwoordelijkheid en vanuit haar eigen kijk op moeder, van oma. Jacquelines ouderlijk huis was en is mensen en zaken. spreekwoordelijk gastvrij. Ieder die als bekende komt Zo heeft Jacqueline eerst het huis in Amsterdam, later binnenvallen, wordt hartelijk ontvangen, kan zo nodig dat in Amerongen, maar ook dat in het geliefde Ee meeëten, möet, daarvan wordt uitgegaan, de zaken gemaakt tot wat het was: een echt thuis voor Hans en verder ook nemen zoals ze zijn: geen overbodige drukte de kinderen, een open huis voor familie, de vele vrienden of poespas. en bekenden. Een huis, waar allen ook al kwamen ze nog Die combinatie van vroege verantwoordelijkheden en zo onverwacht, de deur ongesloten vonden. Gastvrij niet hartelijke warmte, hebben Jacqueline Frederiks gemaakt alleen voor familie en goede vrienden, maar ook voor de tot wie ze was, een zelfstandige vrouw met een voor haar Twt;ede Kamerfractie met aanhang en later voor de leeftijd opmerkelijke levenswijsheid en mensenkennis, naaste medewerkers op het ministerie van Binnenlandse relativerend in haar opvattingen, maar tegelijkertijd, Zaken. De hoge ambtenaren, de chauffeurs, de secreta zoals ze thuis gewend was, oprecht hartelijk gastvrij. resses, ze waren welkom met hun partners.
Hans' ministerschap bracht een vergroting mee van de representatieve verplichtingen. Jacqueline kweet zich daarvan met plezier, relativierend en gekscherend. Voorafgaande aan een belangrijke ontvangst verscheen ze eens met een nieuwe hoed op Binnenlandse Zaken. Vroeg, wat vind je ervan. Na het verkregen compliment zei ze lachend: "Mooi hè, geleend". Met haar stralende warmte nam Jacqueline ieder voor zich in, jong en oud, hoog en laag. Ook buiten haar aanwezigheid sprak niemand ooitéén kwaad woord over haar.
Jacqueline Wiegel ruste in vrede. Hans, Eric en Marieke, haar moeder, Marianen Jan, Toon en Oma hebben een nog niet te begrijpen verlies geleden. Zo hebben wij allen die haar hebben mogen kennen. Denken aan Jacqueline is denken aan dankbaarheip voor wie ze geweest is. •
6 In memoriam Haya van Someren
door In Haya van Someren heeft de Eerste Kamerfractie haar en ander moest plaatsvinden. Maar eenmaal voor de Guus ZouJendijk voorzitter verloren. En wat voor voorzitter! Warmbloe politieke keus geplaatst stemde zij toch voor, omdat je dig, wel~prekend, intelligent, ad rem, agressief in de het de mensen in Suriname niet zou kunnen aandoen het goede betekenis van het woord, charismatisch en met een wetsontwerp alsnog te verwerpen nadat zoveel verwach sterk ontwikkelde politieke intuïtie, dat was Haya ten tingen waren gewekt. Het was een erg moeilijke beslissing voeten uit. voor haar. Was het om een herhaling te voorkomen dat Elders in dit nummer zal uitvoerig worden ingegaan op zij zich intens bezighield met de Nederlandse Antillen en Haya's grote verdiensten voor de VVD gedurende ruim zich als voorzitter Vl;ln de vaste commissie voor Neder 20 jaar. Vandaar dat ik mij voornamelijk zal beperken lands-Antilliaanse Zaken tot taak had gesteld er toe bij tot de periode, waarin zij lid van de Eerste Kamer is te dragen dit Rijksdeel op een meer verantwoorde wijze geweest. tot onafhankelijkheid te voeren? . Ik heb Haya begin 1969 leren kennen. Zij was het, die Het moeilijkst heeft Haya en trouwens de gehele fractie mij de weg tot de VVD heeft gewezen en die er een het gehad met het abortusdebat op 14 december 1976. werkzaam aandeel in heeft gehad dat ik twee jaar later Niet alleen werd Haya de gevolgde procedure kwalijk lid van de Eerste Kamerfractie zou worden. Groot was ' genomen, terwijl de fractie als geheel daar verantwoorde dan ook mijn vreugde toen Haya vanaf september 1974 lijk voor was geweest, maar bovenal voelde zij zich zelf deel van de fractie ging uitmaken. Haar faam· als gekrenkt door het feit dat velen - ook in eigen kring - haar politicus, als onderwijsspecialiste en als omroepdeskun verweten een politieke beslissing te hebben genomen. En dige was toen al 15 jaar bij vriend en vijand bekend. Zij dat terwijl zij, die altijd feilloos aanvoelde wat politiek had een sterke, warme belangstelling voor de mens en noodzakelijk was, deze ene keer haar gevoel, haar vanuit die instelling waren het vooral de immateriële geweten had laten spreken. Ik weet hoe zij daaronder behoeften en verlangens - in de politiek soms stiefmoeder heeft geleden; ik weet ook hoe onterecht die kritiek was. lijk behandeld -, die haar aandacht kregen. Fel kon zij Als fractievoorzitter zette Haya de traditie van Harm tekeer gaan tegen de plannen tot een uniforme midden van Riel voort. Zij gaf een maximum aan vertrouwen en school en kon zij opkomen voor het behoud van het vrijheid aan haar medeleden, maar verwachtte dat een zelfstandige gymnasium. Typerend was bijv. de wijze ieder op zijn eigen onderwerpen zou letten en iets in de waarop zij oud-minister Van Kemenade toesprak bij de fractie ter discussie zou stellen als daar politiek gezien behandeling van de onderwijsbegroting op 13 aprill976: aanleiding toe was. Volwass~n mensen hebben immers "Als onze kinderen proefkonijn moeten worden voor een slechts weinig formele regels nodig. Het bleef een fractie nieuw onderwijs ter ere van een maatschappijmodel, waarin je jezelf kon zijn, een goed team met een waarin niemand weet hoe het er uitziet, dan is de nieuwe inspirerende teamleidster. Fractievergaderingen bleven schoolstrijd begonnen. He_t wordt alleen een nog veel een rommelig karakter houden, al zorgde Haya er wel hardere dan de vorige. Liever voer ik die niet." Het was voor dat de politieke lijn niet uit het oog werd verloren. gelukkig niet nodig, of moet ik schrijven nog niet nodig, Sinds haar ziekte zich ruim drie jaar geleden openbaarde want anderhalf jaar later kwam er een ander kabinet met heb ik veel van Haya's werkzaamheden als fractievoor een VVD-minister van onderwijs. Maar als het nodig zitter overgenomen. De reeds bestaande vriendschap is geweest zou zijn, dan zou Haya de strijd niet hebben in die drie jaar verdiept door het intense contact dat wij geschuwd. Aan de toekomst van de jeugd was haar leven mochten hebben. Moedig heeft Haya gestreden tegen immers gewijd. haar vreselijke ziekte en met haast bovenmenselijke Dit bleek ook toen zij, eenmaal Harm van Riel opgevolgd wilskracht heeft zij haar werk voortgezet tot het niet meer zijnde als fractievoorzitter, op 23 november 1976 haar ging. Als het enigszins mogelijk was wilde zij er bij zijn, eerste algemene beschouwingen hield tegen het toenma ondanks de pijn: in februari tijdens een parlementaire reis lige kabinet Den Uyl en deze alsvolgt afsloot: "Ben ik, naar de Nederlandse Antillen, op 25 april als invalster zijn wij, in staat ons land zo voor onze kinderen achter . woordvoerster op de Algemene Vergadering in Gronin te laten dat ook zij zich nog in vrijheid kunnen gen, op 30 april bij de inhuldiging van Koningin Beatrix. ontplooien, dat zij straks in een vrije democratie zelf Voor haar moed een doorzettingsvermdgen heb ik de kunnen uitmaken hoe hun maatschappij er dan uit zal grootst mogelijke bewondering gekregen. zien? Dat vraagt nu een bouwen aan die maatschl\ppij en een bouwen aan onze veiligheid. Dat laatste zal Een moedige vrouw is heengegaan, een ware liberaal en impopulaire maatregelen vragen, maar het vraagt meer, een groot Nederlander. iets essentiëlers, morele moed bij regeerders." Woorden, Moge Haya's werk ons blijvend inspireren in het belang die wij ons ter harte moeten nemen en die ons handelen van de toekomst van ons land. als politici zulJen moeten bepalen. Haya heeft het niet altijd gemakkelijk gehad in de Eerste • Kamer. Gedegen had zij zich voorbereid op het debat van 28 oktober 1975 aangaande de onafhankelijkheid van Suriname; grote bezwaren had zij tegen de manier waarop deze was geregeld en de snelhei~, waarmee een
7 Van achter de groene gordijnen
door Op donderdag 6 november werd het opeens erg stil in aansluiten bij datgene, wat u zo even hebt gezegd. In dit HenkKrol de Tweede Kamer. Via een telefoontje van een van de soort omstandigheden schieten woorden altijd tekort. De persjongens bereikte ons het bericht dat Jaèqueline slag die onze minister van Binnenlandse Zaken heeft Wiegel zou zijn overleden bij een verkeersongeluk. getroffen, is verschrikkelijk. Een unieke vrouw is van Korte tijd later kwam de officiële bevestiging. hem en van ons heengegaan, een hoogstaande vrouw, een De verslagenheid en droefenis was alom. goed mens. Ik bid om de zegen van de Allerhoogste voor Een vrouw die voor iedereen in dit gebouw vaak zo Jacqueline Wiegel, voor Hans en zijn kinderen." zichtbaar aanwezig was. Een vrouw die respect en waardering afdwong bij politieke vriend en vijand. Na afloop stonden de leden enige tijd stil naast hun Die donderdag waS het stiller dan ooit in de Kamer. bankjes en werd de vergadering geschorst. Die donderdag zullen we niet makkelijk vergeten. Na een schorsing van de vergadering sprak voorzitter • Dick Dolman de volgende woorden: "Waarde medeleden, zoals u weet heeft ons zojuist het bericht bereikt dat de echtgenote van de minister van Binnenlandse Zaken, mevrouw Jacf:iueline Wiegel, he denochtend aan de gevolgen van een verkeersongeluk is bezweken. De jongste minister en zijn kinderen worden door het verlies van vrouw en moeder, die wij als zo opgewekt en geestdriftig leerden kennen, op onvoorstel bare wijze getroffen. Voorzover het in ons geringe vermogen ligt, zullen de leden van de Kamer en Regering het gezin Wiegel de komende tijd hun hartelijke medele ven en steun willen geven."
Hierna gaf Dolman het woord aan minister Pais: "Mijnheer de voorzitter, namens de Regering wil ik mij Een laatste eerbetoon aan Haya door Reny Dijkman Vele honderden vrienden en partijgenoten hebben afgelo Ze is in het openbaar blijven komen tot haar ziekte het pen maandag in het crematorium Rotterdam een laatste niet meer toeliet Tot kort voor het einde bleef zij actief groet, een dankbetuiging en eerbetoon gebracht aan haar rol vervullen in parlement en partij. Daarna trok zij Haya van Someren-Downer. zich thuis terug, nog slechts toegankelijk voor enkele "De rnoeder van de VVD" - ééns een gekscherende intimi. uitlating van haar, maar als erkenning door de kranten De rouwdienst werd geleid door ds. A. van der Klaauw, na haar overlijden overgenomen - is heengegaan zoals ze die haar zo vertrouwd was. heeft geleefd. Sterk en wilskrachtig. "Er was maar één Haya. Een achternaam was niet nodig'', sprak Je Kamer vice-voorzitter Guus Zouten dijk. "Zij heeft haar leven gesteld in dienst van de politiek. Met haar warme menselijkheid, haar sterke vrijheidsdrang was zij een liberaal in de beste zin van het woord. We beschouwen het als onze taak haar werk in haar zin voort te zetten. Rust zacht lieve Haya. We zullen je nooit vergeten".
VVD-voorzitter Frits Korthals Altes legde in zijn laatste woord geroerd de klemtoon op Haya 's vriendschap en liberalisme. "Haar liberalisme kwam voort uit de warmte van haar hart en ze gaf het richting met haar verstand. Ze heeft heldhaftig gevochten om in leven te blijven voor Jan en vooral voor haar zoon Bart... Wij willen voortgaan in de geest van haar politiek testament. Wij zullen die toorts overnemen". •
8 Haya's dood een onwezenlijke ervartng•
door De dood van Haya hoort tot de onwezenlijke ervaringen Ber idheid t,. I i H. J. L. Von hof! in het leven. Een boze droom, die niet wil wijken. Dat is niet alleen een gevolg van het niet willen Het was echter niet de moed van de vrouw met aanvaarden. Maar Haya is zo geheel en al een oogkleppen, die het zicht verloren had op wat er verder verpérsoonlijking van het leven geweest. Meeslepend, om haar heen gebeurde. Haar goed inzicht in waar spontaan, meestal relativerend, een enkele maal daartoe kansen Jagen, haar gevoel voor wat wél en niet kon en minder in staat als het vuur vim eigen overtuiging haar bereidheid om te luisteren kwamen haar in zulke haarzelf mede in de ban gekregen had. Goed formulerend momenten uitstekend van pas. in woord en geschrift IJverig en daadkrachtig. Van Wij weten en wisten al geruime tijd dat de politieke moed jongsar trouw aan het liberaal beginsel. meer dan dat ook levensmoed was. In de laatste jaren heeft ze daardoor met haar slepende ziekte geleefd. Niet In 1948 werden Haya en Jan vaste bezoekers van de op basis van ontkenning, de feiten stonden haar duidelijk VVD-vergaderingen van de afdeling Amsterdam. Jan, voor ogen, maar wel met de weigering om zich daarbij kritisch geamuseerd kijkend naar wat zich op zo'n neer te leggen. Ze heeft het daardoor niet gemakkelijk vergadering afspeelde. Haya, beweeglijker, zich sneller in gehad. Haar vrienden die zich zeer bezorgd maakten, de discussies mengende. Hoe vaak hebben wij in diejaren wisten dat ze haar niet hielpen door haar te laten blijken niet geboeid geluisterd naar de oude heer Citroen, de dat ze steun behoefde. Ze hadden wel diep respect voor administrateur van de afdeling Amsterdam, maar veel haar persoonlijke worsteling met haar fatale ziekte. Ze meer het factotum van de Amsterdamse liberalen? Hij heeft die weg zeker mede gekozen om Bart. Toen ze een wist de belangstelling voor de politiek te wekken, ook al aantal jaren geleden een zware operatie had ondergaan, deelde men zijn weinig genuanceerde opvattingen niet die tijdelijk soelaas leek te bieden, zei ze: ,,Die jongen altijd. Vooral de kunst van het opzetten en voeren van heeft heel wat uitgestaan, want hij is slim genoeg om te een verkiezingscampagne kon bij hem worden afgeke weten, wat er aan de hand is." Haar band met haar gezin ken. ervoer ze altijd sterk. Hoezeer ook door de politiek geobsedeerd. "Een politiek dier" noemde ze zich zelf, Haya nam met enthousiasme deel aan de activiteiten, die toch bleef ze de negatieve kanten ervan duidelijk onder uit de kring voortkwamen. De tochten met verkie ogen zien. Zo verliet ze de Tweede Kamer, waarvan ze zingsauto en -boot in het zich niet altijd geestverwant zo'n uitnemend lid was, mede omdat ze uitgekeken was betonend Amsterdam. Het aanbieden van een nationale op telkens weerkerende routine, gehinderd door de bril met rood-wit-blauwe glazen aan de PvdA-voorzitter rompslomp van allerlei kleine zaken die in een tijd zonder Evert Vermeer, die in zijn wekelijkse radiorubriek behoorlijk administratieve ondersteuning in toenemende beschouwingen door "een rode bril" gaf. mate een zware belasting gingen vormen. Zeker ook wat teleurgesteld dat ze haar voortreffelijke kwaliteiten niet Maar ook boeiende avonden als Haya en Jan vertelden op regeringsniveau had kunnen bewijzen. over hun vakantieavonturen op Corsica. Dia's waarop liet politieke lot is haar wat dat betreft ongunstig gezind Haya moedig rondzwom, maar wel wat benauwd geweest Toen dat eindelijk leek te keren, liet haar kijkend, tussen wat zij omschreef als "griezelige beesten" gezondheid haar in de steek. en die Jan eufemistisch met "schrijvertjes" aanduidde. Het tel\ent haar mentaliteit om desondanks op andere posten in het politieke leven toch te blijven aanpakken. Po U Daarbij heeft ze haar groot gevoel voor publiciteit ten Als jong journaliste schreef ze in de Telegraaf portretten volle uitgebuit. In de radiostudio op het Noordeinde en van politieke voormannen. Vooral over haar visie op tijdens tv-opnamen hebben we samen met Leen van Burger had ze veel plezier. Terecht, want het was een Vlaardingen, de landelijk organisator-propagandist, me feilloze typering van diens persoonlijkheid. Scherpzinnig nig goed uur beleefd. Mensen als Haya zijn natuurlijk en zonder een kwetsend woord geformuleerd. De niet in het raam van weinig alinea's te vatten. Daarvoor eigenschappen moed en intelligent doorzien van mensen was ze te complex, te veelzijdig. Door haar geweldige en situaties horen bij Haya. Moed, om in de tijd dat haar vitaliteit gaf ze aan al haar eigenschappen, goede en eerste kandidatuur voor de Tweede Kamer begon te minder goede, bovendien een extra dimensie. spelen toch mee te doen aan krachtige vernieuwingsim pulsen in de toen wat verstarde Amsterdamse afdeling. S Jortirf Hetgeen het zittende bestuur niet erg waardeerde. Moed Sportief was ze in hoge mate. Al ver voor haar Tweede om als jong Kamerlid een eigen geluid te laten horen. In Kamertijd was ze een ijverig studente vanjudoleraar Gé die tijd was dat niet gebruikelijk, omdat de fractievoorzit Koning en behaalde ze bij hem de zwarte band. ters als stamhoofden de dienst uitmaakten en Oud was Origineel en inventief was ze al evenzeer. Velen zullen daarop geen uitzondering. Moed om op verschillende zich herinneren hoe ze het land rond trok met strijdvaar- ogenblikken noodzakelijke, maar ook onaangename karweitjes voor de partij op te knappen. De sanering van de partijfinanciën is daar een goed voorbeeld van. Vervolg op pagina 15
9 WIIKILAD VAN Dl! VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHIID IN DIMOCRATII De PvdA
NUMMER '969 VRIJDAG 6 SEPTEMBER 1968 is ziel~
De Mammoet t.'en frontale aanval uit eigen geletleren gaat van start Een :acht verw,ijt van de VVD door mevr.G. V. of: Een goede minister en van Someren- Downer, lid van de een slechte oppositie Tweede
Bij de behandeling van de begroting of hij globaal kon schatten wat de In van onderwijs hebben - wat betreft het voering het eerste jaar zou kosten. HJj voortgezet onderwijs - een paar zaken heeft toen geantwoord dat een precieze in het centrum van de belangstelling ge opgave nog niet mogelijk was, "aange staan In de Tweede Kamer. Dit waren de zien er nog te veel onzekerheden be financlering van het onderwijs, de In staan over de mate waarin de wet In voering van de Mammoetwet en het sa werking zal kunnen treden". Hij voor laris van diegenen die de Mammoet tot spelde toen dat de kosten zich zouden werkelijk leven moeten wekken, de man bewegen tussen de 20 en 50 miljoen nen en vrouwen die het onderwijs geven. gulden. Resultaat: op dit moment spre De Mammoetwet gaat. 1 augustus van ken we over een invoering à. raison van start, dan worden de eerste klassen van f 29,2 miljoen, besparing elders Inbe het voortgezet onderwijs tot z.g. brug grepen. Het liJkt mij dus ten eerste niet klassen omgevormd. Dat betekent dat redelijk om van een ,,plan" te spreken: de leraren In die klas moeten gaan Uit de staatssecretaris h!PI
Vrij Nederland, ~~ Enkele bladen N R C - hebben ~ijn door mevrouw Volkskrant ene!~t ·g~n;aal<.t K~~:r aan· G. v. van bOOS ot ong in de Tweede intervieW1 Someren· opn'lerkingen VPRO tel~,n.s~e~n vragen gaande een dronken rothlaU'm en over oowner, waarin aan te\d ove-r Vi.etna lid van de werden ges c)lt. rni.htatren in de \trl~gs~~nkenscltaP v?jor vraag aan de Tweede NU \S t elbaar en ml n I de VPRO Kamer unuorm s ~idde dan ook ~o\daten had g nnnlster I d betrellende t geval zou ' b\er aan e _ :zo dlt he e zi.ch aangeboden -~~ - of deZe o~~oa.in uit~ blijken t\ z~ schuldig gemaa {ell peze dan niet v:n 'een s:ra.fbaa:n dus. op dit \okklng . onderzoek en .k )
0 Aflossing van de wacht
De harteUjke wijze, wo.arop zaterdag ne partijtop van de YYD is afscheid werd genomen van de voorzit· ter, Ir. K. van der Pols} ' 1a.n de penning· vernieuwd door de benoeming meester de beer S. J. van den Bergb en van de vlce·voordtter der partij drs. J. A. F. Roeten, zomede de "tna.ugurele" van een nieuwe voorzitter, rede van mevrouw Van Someren-Dow· 11Cr als nieuwe \ 100rzJtter ''an de VVD, onder-voorzifter en penning vormden even zovele hoogtepunten van onze Groninger jaarvergadering. meester Bij een afscheid pleegt men uiteraard geen onaangename dingen te zeggen, maar ledereen vo.-.lde dat de waarde· ring, die van zovele zljdf"n tot uitdruk klng werd gebracht \'Oor de aftredende partijbeRtourders, \'Cel meer dan een gebruikelijke lormaliteil wa•. Zij was driedubbel gemeend! Dnt geldt trouwf'ns ook ,·oor het we-1· haa.IIJt onbeperkte vertröuwf'n, waannee de partij het voorzlttt·r~~:hap thans in handen heeft gelf"gd van een van hanr bekendste en meest populaire figuren: het oud Tweede-Kamerlid mevrouw G. V. van Someren-Downer. De verkiezing van mevrouw Van so. meren was bij acclamatie, zonder te genkandidaten, geschied. HetzoUde geldt voor de verkiezing van mr. H. P. Talsma. te Enschede, tot vice~voorzitter als opvolger van de beer Roelen, voor De heer Dettmeijer deed wat hij tot nu toe niet had kunnen doen. de verkiezing van de heer A. W. J. caron te Wassenaar, tot penning· te stellen, dat deze niet meer achter de nen dienen. Onder hilariteit stelde de meester, als opvolger van de heer Van hoofdbestuurstafel zou zitten. Zij memo beer Van den Bergh vast, dat het aantal den Bergh. Dr. A. J. Vis, te Bussum, lid reerde de "blijmoedig~bezorgde'' wijze ereleden van de partij nu met 200 pct. van het dagelijks bestuur, die aan de waarop de heer Van den Bergb de fl. was vermeerderd. .,Wij zullen nu dU$ van aftreden was, doch zich tot nanciële positie van de partij_ op de maar een soort vakbond moeten oprlch· herkiesbaar had willen jaarvergaderingen kon uiteenzetten en ten". , werd eveneens zOnder tegenk.&n Impopulaire maatregelen als contribu herkozen. tieverhogingen kon verdedigen. Het Is voor de heer Van den Bergh altijd van Moeilijke taak zelfsprekend geweest zich mede te dert aan de openbare zaak. Zo bent," zo zei mevrouw Van SOme minister geweest en thans de Eerste Kamer, lid de heer Van der Pots, 10Ze8 partijvoorzitter geweest. Dat Staten van korte tijd en Ik zal mijn best 6ók zo lang vol te houden. U dat als niet-beroepspoliticus werk voor de partij ver dat wel heel anders is dan bedrijfsleider. U hebt deze bepaald niet gezocht. Maar Oud als partijvoorzitter been· bij een dringend beroep op u
ben Jk u erkentelijk, dat op u hebt willen pa:rtljv<><>rzitt Ir. van der Pols, vrouw Van Someren zitter had geinstalleerd, telijke dank uit voor erelidmaatschap. Hij dan de vergadering raad bijwonen maatschap hem toe in hoopte waar nodig nog voor de partij te kunnen van zijn waren voor hem zes mooie jaren geweest. Oe heer Van den Bergh bracht in herinnering. dat hij niet aueen al die tijd penningmeester van de VVD was geweest, maar bovendien daarvóór ook a1 een aantal jaren penningmeester van de toenmalige Vrijzinnig·Democratische Bond. Dat bleef "in de familie", want zijn vader was destijds penningmeester van de Liberale Slaatspartij geweest. H~ hoopte nog een aantal jarefl op ande· re wijze de liberale beginselen te kun- A.W.A. 11 VRIJHEID EN DEMOCRATIE vrijdag 17 maart 1C}72 - 3 Haya: ,,Ik ben een beetje gek" .,Het voorzitterschap Vllll de VVD Is Interview met onze partijvoor een veel zwaardere taak dan het Ka zitster door L. Rhijnsburger, merlidmaatschap. Later zal ik zeggen: dit waren de allerzwaarste jaren, maar voorlichter van de VVD-frac het Is een goede ervaring en toch ook tie in de Tweede Kamer wel dankbaar werk geweest". Aldus mevrouw Haya van ~omeren· Downer tijdens een kort Interview In haar werkkamer, waar stapels post rond haar bureau op de grond Jîggen om te worden beantwoord en waar pa· perassen keurig gesorteerd liggen, om dat "•t zonde·· zou zijn ze in de prullen bak te gooien. Zo nu en dan duikt zij ook Inderdaad onder het bureau om een brief op te zoeken die haar verhaal zou kunnen illustreren. Alsof mevrouw Van Someren elk eventueel medelijden wiJ wegwuiven, voegt zij onmiddellijk aan haar verkla. ring toe: .,De wisseling van Kamerlid tot partijvoorzitter was logisch. Ik ging uit de Kamer voor mijn zoon. Ik was de hele dag uil huis, dnt bracht ik geeste lijk niet meer op. Nu zijn het tijden die ik zelf kies: na schooltijd vier uur 's middags tot kinderbedtijd staat er geen politiek op de agenda, alleen blj HAY A VAN SOMEREN toen zij drie jaar geleden gekozen werd tot hoge uitzondering. De Kamer was voot· partijvoorzitster mij erger, want de Kameragenaa stelde Ik niet zelf vast". -· JUaur er zijn toch zeker oo1c. wel - Wtut1'0»> bc.u.t 11 C1'arm begonnen:' - Wat is utv erV((.1'Î"!J nff drio juor Wat 1uilde u bereiken '1 voorzitterschap! mulclen. U kunt uw eigen politieke ideeëtt nu hnmers veel moeilijker ''wijt ,.Niet om iets te worden, dan was 1k .,Wel boeiend. De uitdaging is nog gr<> dan iud(:;,· tijd als Kamerlid f mooi In de Kamer gebleven. Alle specu ter dan 11< In Groningen drie jaar gele laties daarover zijn vruchteloos. Wie den dacht. Mijn plannen leden voor een ,,Heeft de partijvoorzitter werkelijk groot deel sctûpbreuk op het geldge iets te zeggen, dan bestaan daar heus even denkt, snapt dat wel. Ik bèn een brek. Toen Ik ontdekte hoe erg het was, wel wegen voor. Maar velen blijven je gedrevene, ergens een beetje gek, ik wU had Ik even de nelging het bijltje erbij toch als Kamerlid zien. Oktober 1968 iets bereiken: betere politieke scheidslij neer te gooien. De knik ten goede kwam ging ik weg uit de Kamer, er zijn men· nen, hoe is genoegzaam bekend, en een toen er bij de ,.tientjesacties" zo enorm sen die dat nog steeds niet weten en zij goede partij-organisatie. Wat dat be veel geld binnen kwam: de eerste keer die het wel weten, willen vaak nog dat treft gaan we In de goede richting. bijna twee ton en de tweede keer ruim ik bepaalde Kamertaken ter hand ga N~em de centrale inning van de contri twee ton. En dat voor het grootste deel nemen. Spreekbeurten is overigens bet butie: wat Talsma en Korthals Altes in bedragen van f 10 of f 25. Kijk, dat ergste. Als zij mij daarvoor vragen, hebben gepresteerd, is enorm. Maar de is het bewijs van een geweldige spirit In antwoord Ik: .,Als Ik dat had gewild, organisatie moet nog stukken beter. Het de partij. Als de mensen wat voor de was ik Kamerlid gebleven". Maar een org•te vind ik, dat nog steeds nieuwe partij over hebben, moet je echt iels partijvoorzitter spreekt inderda-ad veel leden niet worden opgevangen; dan van je energie terug geven". minder dan een Kamerlid en alS hij het spreek ik ook uiterst onpat•lementalre doet, dan voor het partijkader". taal. Ik begrijp best dat heel kleine at -Er is een 11ifluwe in.zameliugsactiP delingen onmogelijk een echte menings begomten, ·maar nu op inttiati.ej va.n de Toclt f1·c c t1t u W(.; n · nu·r·r i11 (/(' ]lfl· vorming op gang kunnen brengen, maat llliciteit. tmctievoorzltters. Hart " zelf dit niet laten zij dan samenwerken In onder weer willen doen f ,.Ja, dat is waar. Ik heb nu een ru centrales, voor zover die tenminste niet .,Welnee. Ik ben erg dankbaar dal briekje In Vrijheid en Democratie. Je al bestaan. Het Is onaanvaardbaar dat Van Riel en Wiegel het dit keer van mij ziet: het bloed kruipt toch waar bet. niet een enthousiast nieuw lid niets boort hebben overgenomen. Ik hoop dat wij gaan kan. Na de eerste keren had ik behalve via Vrijheid en Democratie. ' het nieuwe pand spoedig definitief kun echter zoveel post, dat ik me ben gaan De meningsvorming In de partij moet nen kopen en er binnenkort 1n kunnen afvragen of ik maar niet weer zal stop geolled lopen. Niemand mag zlcb te ver trekken. Het zou voor mij en de gehele pen. Dat zou ik op zichzelf enorm jam van de top voelen. Daarom zijn er nu al partij een enorme opluchting beteke mer vinden. De mensen hebben van een een paar keer per jaar contacten met de nen"'. partij nog steeds hel beeld van een goed voorzitters van de Kamercentrales, bezet bedrijf voor ogen. Ze begrijpen straks zullen die er zijn met de onder - Vind t< het achteraf ge•óen een goe gewoon niet dat een brief In de vrije contralebesturen. De weg naar de top de volgorde: val! Kam Cl'lid tot part·!j tijd - wat dat ook wezen mag - moet zo kort mogelijk zijn. voorzitter r beantwoord moet worden. Je moet overigens wel breken met de · Overigens de post en de telefoon ne lllussle dat de voorzitter ruim 40.000 volgorde. Kijk maar naar KVP-voor~ menaen persoonlijk kan bedienen. Dt volgorde. Kijk maar naar KVP - voor men in verhouding de meeste tijd en de post vooral in het weekeinde.'' zou het best willen, gewoon menselijk zitter De Zeeuw, die is dp.n wel enige voelend, maar het kan nu eenmaal niet tijd Eerste-Kamerlid maar als hij echte - Hoe ziet ~~ uw collego·pm·tfjt•oor:;it en dat moet je de mensen dat ook niet parlementaire ervaring had gehad, was wijs maken." tûj zijn Tweede-Kamerfractie niet gaan tt;rH '! kapittelen. Dat kun je eenvoudig niet .,Ik ben het met Elseviers Hoogendijk maken, politiek niet en in het licht van eens dat De Zeeuw van de KVP en de de menselijke verhoudingen niet. Als baron Van Verschuer van de CHU poli • het nodig Is kan het hoofdbestuur een tieke illusionisten zijn. Het versleten uitspraak doen, maar de .partijvoorzitter spelletje van regeren met ons en lon als kindermeisje, alsjeblieft niet. Soms ken naar de PvdA is zo doorzichtig dat eisen leden dat wel van mij, maar dan ook de PvdA er niet Intrapt. Ze zullen stuur Ik ze steevast door naar de Ka kleur moeten bekenn.en; je kunt de kie merleden zelf. Zij moelen verant\iloor zers niet voor de mal blijven houden. Ik Ik ben slechts een van heb het gevoel dat zij dat eigenlijk ook wel begrijpen". Discussie hebben wij dringend nodig 12 U \\: lH wel ,..·an mij aannf:'lmen dat ik allem~ull Peo l. 'Y)og lang nieL zo vel" clnl niet bPn aangesteld ·-- gehuurd not"- he~ft n vnn de kiezer in de mt:.>n ze dat - om het op te nemen ~tcld. Dat vertrouwen Onder Haya's voo•· bonzen van de PvdA. Toe• Cl d worden als er duide keel' even: Het gaat om r' ~ komen, aJs de kiezer .,Voot alles beslaat op dit ondel'maan~ Rede van mevrouw Van So Re vergeving. behalve voor succes", zei meren, uitgesproken ter ope de Belgische socialistische politicus Paul ning van de algemene verga Henri Spaak eens. dering van de VVD. Hiermee doelde mevrouw van Sonle~ ren op de behandeling die onze partij en met name onze lijstaanvoerder Hans Wiegel ten deel is gevallen van de zijde van andere pat'tijen. ,.Wiegel sprak de wanrheid en hij won: vool' de g1·ootste zonde kan eerder vergeving gevonden WOI'den dan voo1· ct-eze logische mnar in de politiek kennelijk onaN·eptahrle com binatie." Men gaat cz- maat al te g·t•tnaldu:lljk van uit dn.t VVD-er·s keihal'de lieden zijn, zeU:ver·?.eket·d en onkwetshaar. Niets Is minder waar. De voot'?.lt:;ter van dé VVD vel'telde hoe zijzelf en de u·ouwe VVD-ers ges<:hokl \\'UH•n ge Mevrouw weest over de taal. gesp1·o1{en op de paJ'tijraad van de KVP k01t na dt> \'ei · ~ ldezing-en. Zij, de f 65 JAAR, EN DAN ..• veertiendaagse uitgave van de Binnenkort verschijnt een pensioen. Zult u kunnen rondkomen met de helft van uw inkomen? verzameling van een aantal Verhoog dus uw pensioen. U kunt een kleine koopsom storten of premie Volkspartij voor betalen, de fiscus helpt u en: ELOUTVERZEKERINGEN - LID NVA. Vrijheid en redevoeringen van Haya Hogeweg 20, 2244 GS Wassenaar, tel. 017 51 - 9900. Democratie van Someren. U kunt hierop reeds inteke nen door een bedrag van Nummer 1240 een "tientje" per exemplaar 18 november 1980 over te maken op giro 4018232 t.n.v. VVD-infor Hoofdradacteur: Lijst van adverteerders V. Hafkamp matierekening. Beijer b.v., Lichtenvoorde Het Noorden, Groningen Redactie-adres. CIDI. Den Haag Rijko Handelsonderneming, Til- Bijenmaant 136 Dujardin, Leerdam burg 1218 GK Hilversum Eloutverzekeringen, Wassenaar Schoonhavens Silverhuys b.v., Gem. Internaat Ter Apel, Ter Apel Schoonhoven Gevalo B.V., Tilburg Schuytvlot, Montfoort Graafland, Vleuten Skipper Club Charter, IJlst Abonnementen Introductie Grand hotel De Mallejan. Vierhou Stoorvogel Hypotheken. De lier administratie ten Het Spectrum. Amsterdam weèkeinde JOVD Kromhout Techniek, Raamsdonks Verco Handelmij. B.V .. Someren Algemeen Secretariaat WD veer 't Waterlands Boekhuis, Broek in Koninginnegracht 57 lambooy-Vallenduuk, Amsterdam Waterland 2514 AE 's Gravenhoge In het weekend van 29 en 30 Maison Kuiper, Zeist Postrekening 67880 november organiseert de JOVD t.n.v. WD Oen Haag. een introductieweekend, bestemd Adreswijzigingen melden aan Algemeen Secretariaat voor zowel nieuwe JOVD-leden d.m. toazending gewijzigde als voor nieuwe VVD-leden. adresband De kosten verbonden aan dit eve ISRAËL INFORMATIE nement, dat in de jeugdherberg te Algemeen Secretariaat Valkenswaard (NB) wordt gehou CIDI. het Centrum Informatie en Documentatie Israël, geeft al 6 Koninginnegrecht 57 den, bedragen f 30,-. jaar eerlijke informatie over het Midden-Oostenconflict. 2514 AE Den Haag Het programma ziet er als volgt Ook u kunt inlichtingen bij CIDI krijgen door 070 - Tel. 070- 614121 uit: 646862/645533 te bellen. Postrekening 67880 zaterdag: t.n.v. WD Den Haag 14.00 u. Door storting van f 100,- op giro 3219484 wordt u ..Vriend aankomst en kennismaking van CIDI". U ondersteunt daarmee ons werk en abonneert zich Abonnementen 14.15 u. tevens op onze aktuele publikaties (ca. 25 per jaar). voor leden gratis drs. A. Morren, lid van Provinciale voor niet WO-leden Staten in Noord Brabant houdt CIDI, postbus 11646, 2502 AP Den Haag. I 16,50 per jaar. een inleiding over "het liberalisme" 15.30 u Advertentie-exploitatie uiteenzetting over de provinciale Bureau Van Vliet b.v. politiek in Noord Brabant door Postbus 20 drs. A. Morren GROTE WINKLER PRINS 80- 25 DELEN 2040 AA Zandvoort 17.00 u. Tel. 02607 - 14745 • DE ENIGE ENCYCLOPEDIE TER WERELD MET DE 10 PLUSPUNTEN. borrel en warme maaltijd 1. Alfabetisch 6. Sleutels 20.00 u. 2. Verwijstableaus 7. literatuuropgaven Advertentieprijzen discussie over de vraag "waarom 3. Tijdbalken 8. Streek- en Stadstableaus lid van een politieke organisatie" 4. Tijdgenotenbalken 9. Wegwijzers 1/, pagina vanaf I 2.010, 5. Historiescoop 10. leeswijzers '1. pagina vanaf I 1 .040, Vanaf f 49,-p. maand. Vaste prijs. Bijleverbaareen speciale encyclopedieën '1. pagina vanaf I 545. zondag: kast. Ook overname oude encyclopedie. 'ls pagina vanaf .1 295,- De gehele dag wordt gewijd aan BON voor volledige informatie over 0 Grote Winkier Prins 80 0 Boekenkast een rollenspel i.v.m. vergader- en 0 Andere Encyclopedie 0 Overname (hokje invullen) Rubrieken discussietechniek. Naam: ...... Speciale prijzen op aanvraag Straat: ...... Opgave en/of verdere informatie is Plaats: ...... Druk mogelijk bij: Karin Blaauw, Wel Postcode: ...... deringsstraat 58, 9035 EA Dron Telefoon: ...... Ten Brink Mappel b.v. rijp. Tel.: 05172-2099. Sturen zonder postzegel aan 't WATERLANDS ÊIOEKHUIS, antw.no. 432- 1150 VJ Broek in Waterland. VD 041180 14 Mevrouw Veenhof: 'Overstap ARP-VVD gewetenskwestie' Ze zit op het puntje van haar stoel en zegt zacht: "Zo'n Daarnaast was er de kwestie Aantjes. Wat er gebeurd is, overstap is een duidelijke gewetenskwestie, je bent er lang vind ik een onvoorstelbaar slechte zaak voor een mee bezig". En ze laat daar bijna opgelucht en democratisch functionerende maatschappij. Ik ben het Mevrouw W. W. Veenhoj. gedecideerd op volgen: "Toen het eenmaal zover was en op dit punt roerend met Schakel eens, die gezegd heeft, burgemeester van de Friese ik bevriende VVD'ers meedeelde dat ik liberaal geworden dat een terugkeer van Aantjes in de Kamer slecht is voor gemeeme Ba"adee/, w s was, reageerden ze met 'dat wisten we toch al jaren'. de Kamer, voor het CDA .en voor Aantjes zelf. Maar het ,.van-huis uil ~·erknochl Kortom: je maakt een ontwikkeling mee. Er zit een mens ergste blijft voor mij, dat ik het een aanfluiting van de aan deARPen is stnds kort achter zo'n besluit." democratie vind. lijd lid van de vvn Denkend vanuit wat we meegemaakt hebben, heb ik Roos Baljé Rijmiers spra' Waar begonnen de twiffels te komen? "nee" willen zeggen tegen deze ontwikkelingen. Daarbij met haar moer dez "In de ARP was wel ruimte voor vrijdenkers, zolang ze had ik zelf helemaal niet de behoefte om dat wereldkun verandering maar binnen de gedachte van souvereiniteit-in-eigen dig te maken. Maar uit de vele ondersteunende reacties kring bleven. Maar ik groeide ook toe naar een die ik heb gekregen, blijkt dat ik toch mogelijk iets ontkoppeling van politiek en geloof. Als ik niet al uit de wakker gemaakt heb." ARP was ·gestapt, was ik toch niet meegegaan naar het CDA. Niet omdat het CDA nog geen eigen gezicht naar En toen bent u lid geworden van de VVD? buiten heeft, - dat mag je ze nog niet verwijten -, maar "Nee, niet meteen. Maar ik had nou ook weer niet het meer omdat ik me helemaal niet zou kunnen vinden in plan om daar jaren mee te wachten en maar partijloos een mogelijke overheersing van de KVP daarbinnen." te blijven. Ik wist wel wat ik wilde. Het liberale denken trok me aan, maar daarnaast ook het feit dat de VVD, Wat waren de druppels die de emmer deden overlopen? o.a in de Kamer, wél een duidelijke stellingname had "Allereerst de ARP-benadering van de problematiek t.a.v. de kernbewapening. Ik heb ook veel liberale rondom de kernbewapening. Dat speelde eigenlijk al vrienden, misschien heeft dat invloed gehad; of wellicht sinds 1973. Voor mij is de ARP daarmee hollend zijn dat mijn vrienden omdat ik me al een poos bij hen bergafwaarts gegaan. Er kwam een tweeslachtigheid en hun ideeën thuis voelde. Mijn uittreden uit de ARP naar voren, - ook door de dissidenten - waardoor de heb ik indertijd aan de gemeenteraad van Barradeet Mevrouw W. W. Veenhof totale politieke strategie een enorme ongeloofwaar meegedeeld en uitgelegd. Dat was voor de CDA-fractie digheid kreeg in mijn ogen. Daarbij komt, dat je ook de natuurlijk niet leuk, maar de hele raad heeft ingezien dat kerk op zichzelf een ruk naar links zag maken; denk er achter de burgemeester ook een mens schuilt en mijn maar aan het IKV bijvoorbeeld. Dit anti-kernwapenbe besluit willen respecteren. Het is per slot niet een stap die leid, en de benadering van de kernenergie, deed de deur je van de ene dag op de andere neemt." dicht. Niets veranderd Heeft het wisselen van partij gevolgen voor het functione ren als burgemeester? "Voor mij in Barradeel niet. Ik zit daar al vijf jaar, men Vervolg van pagina 9 dige, politieke beschouwingen die ze verlevendigde met dia's van politieke prenten. weet zo langzamerhand toch wel wat men aan mij heeft. Spontaan en hartelijk. Zich niet beter voordoend dan ze Als mens is er ook niets aan mij veranderd. In een was. Fel, verontwaardigd soms. Niet schuwend om haar kleinere gemeente kun je ook makkelijk boven de partijen emoties te tonen. In die stijl zei ze haar lidmaatschap van staan. Je hebt het werk dat gedaan moet worden, je dient een omroeporganisatie op tijdens een Kamerdebat. het belang van de gemeente. En als bijvoorbeeld je Ongebruikelijk bij Haya, niet onnatuurlijk. gemeente - en dat is met Barradeel het geval - slachtoffer Een levendige vrouw? Het blijft een povere omschrijving dreigt te worden van de gemeentelijke herindeling, dan van een veel meer omvattende werkelijkheid. benader je zo'n probleem niet ineens ánders. Ik spreek Daarom is haar doodsbericht zo onaanvaardbaar. Van ook nog steeds een ambtsgebed uit bij het begin van de haar die het leven zo intens heeft ingezogen. Larmoyante raadsvergadering. Dat staat zo voorgeschreven in het verhalen hebben geen zin. Ze passen allerminst bij Haya, Reglement van Orde en er is geen meerderheid in de die wars van franje was. raad die daar een wijziging in zou willen brengen. Nee, We zullen ons moeten schikken. voor het werk zijn er geen duidelijke consequenties Voor Jan zal dat het allermoeilijkst zijn. Het team Van geweest." Someren dat in de padvinderij zijn oorsprong vond was En ze voegt er lachend aan toe: "Voor de VVD wel; aan hecht en evenwichtig. Niet gebaseerd op wederzijdse het (op zichzelf nog kleine, maar relatief grote) aantal afhankelijkheid, wel op sterk samenspel. Niet minder, wel vrouwelijke burgemeesters uit die hoek is er nog één anders is het verlies voor de kinderen, speciaal Bart. toegevoegd." Moge Haya hen blijven inspireren. Wij beseffen dat ons groot gevoel van verlies het hunne niet benadert. lS Thema-avonden politieke scholingscursussen voor vrouwen De stichting VVD organiseert op dinsdagavond 9 Vraagstukken rondom: december een informatieve themabijeenkomst ter voor a. wonen en kraken bereiding van de politieke scholingscursussen voor b. ongelijke behandeling studerende en werkende vrouwen, die binnenkort wederom van start gaan. jeugd De onderwerpen, vastgesteld door bet Landelijke Con c. agressie en jeugdbeleid. tactadres Politieke Scholings Cursus zijn de volgende: Vijf ter zake kundige Tweede Kamerleden, te weten l. Ruimte voor anderen in onze samenleving {positieve mevrouw A. Krijnen, mevrouw mr. A. Kappeyne van de elementen van een gemengd culturele samenleving). Copello en de heren drs. L. Hermans, drs. Ed. Nijpels Vraagstukken rondom: en J. de Voogd, zullen op bovenvermelde avond bun a. de vrouwen en meisjes in en bijzonder de tweede medewerking verlenen. · generatie De bijeenkomst, die kosteloos kan worden bijgewoond, b. het onderwijs zal worden gehouden in het Berghotel, Utrechtseweg 225 c. bet wonen te Amersfoort en zal beginnen om 19.30 uur. d. groeit het racisme bij ons? Aanmelding met spoed bij de stichting VVD, Koningin 2. Ruimte voor de nieuwe generatie. negracht 57, Den Haag, met vermelding van onderwerp, Welke positieve mogelijkheden bieden wij de tegen tel. 070- 614121 (mevr. M. Schuit). woordige jeugd aan. • Werkgroep Alimentatie zoekt kader -De werkgroep Alimentatie binnen de Vrouwen in de enigszins. Wij hopen, dat ook zij gaan beseffen dat zij VVD doet een oproep aan alle vrouwelijke advocaten werkelijk niet alleen staan en samen hun problemen binnen de VVD, die zich sterk betrokken voelen bij de bespreekbaar kunnen maken nog voor de politieke moeilijke positie van de gescheiden vrouw met kinderen beslissingen worden genomen t.a.v. beperking van ali èn de oudere gescheiden vrouw. Wij zouden graag met mentatie. hen van gedachten wisselen over knelpunten op dit Laat u allen binnenkort iets horen, opdat wij zo effectief gebied. mogelijk kunnen werken aan de verbetering van de Ook andere belangstellende vrouwen kunnen bij ons positie van de gescheiden vrouw. terecht met ideeën, klachten en andere bezorgdbeden. De werkgroep: mevrouw mr. C. H. Verstegen-Kettlitz, Tot nu toe is gebleken, dat gescheiden verlaten vrouwen Capelle a/d IJssel zich in de politieke partijen niet laten horen. De redenen mevrouw P. J. Whitlau-van Buttingba Wichers, Zeist biertoe zijn veelal: zij zijn doodmoe, teleurgesteld, de mevrouw H. M. Simons-Kooman (coörd.) kinderen vinden het niet prettig. Terwille van de kinderen Burg Suysstraat 25, dekken zij zelfs de problemen toe of zij generen zich 5037MB Tilburg, tel. 013 - 670700 e Dagelijks Bestuur Amsterdam stapt op In een een dezer dagen uitgegeven communiqué heeft het het dagelijks bestuur zo onoirbaar zijn dat het geen zin dagelijks bestuur van de afdeling Amsterdam verklaard meer heeft zich nog langer in te spannen voor een zijn bestuursfuncties neer te leggen en zich op zo kort afdeling die dit binnen haar gelederen laat gebeuren. mogelijke termijn te laten vervangen. Gedurende die tijd Het communiqué is ondertekend door dr. J. Stork, zal het dagelijks bestuur de lopende zaken van de voorzitter, mr. P. K. Harders, vice-voorzitter, mevrouw afdeling waar nodig op normale wijze samen met de mr. P. van Nierop-Kiers, secretaris, F. J. de Vlam, overige bestuursleden blijven behartigen. penningmeester en mevrouw C. J. van der Seijs, tweede Als beweegreden noemt het Amsterdamse dagelijks secretaris. bestuur het feit dat een aantal leden dat al geruime tijd kritiek op het functioneren van het bestuur heeft zich • daarbij is gaan bedienen van middelen die in de ogen van 16 Terugblik op najaarsconferentie In het vorige nummer ván Vrüheid en Democratie vond hierin kan ontstaan. Dat echter niet slechts economische u al een verslag van een gedeelte van onze Najaarsconfe motieven meespelen maakte de minister duidelijk door rentie. Staatssecretaris Neelie Smit-Kroes schilderde bier als zijn overtuiging uit te spreken, dat alle mensen de macht van de electronica binnenshuis in hetjaar 2008! gelijkwaardig zijn en dat het onrechtvaardig is hen Een aantrekkelijk beeld? Of juist iets om met bezorgd vanwege de in de jeugd genoten opleiding levenslang "in heid op te reageren? Zitten we werkelijk tegen die tijd vakjes onder te brengen". Bovendien is de VEnaast het gekluisterd elk aan onze eigen buis? Leren wij, werken belang voor de arbeidsmarkt van zeer grote waarde voor wij, studeren wij, spelen wij dan elk via ons eigen diegenen, die zich verder willen ontwikkelen voor eigen televisietoestel? Welk beeld moeten wij maken van het genoegen. Tot deze laatste groep behoren veel vrouwen, gezin anno 2008? Léven de huisgenoten dan nog met die bij willen blijven met bun schoolgaande kinderen elkaar of wonen zij alleen nog maar onder hetzelfde dak? en/of echtgenoot-met-meer-opleiding, op gewoon per Veel vragen bleven hangen na deze bijzonder humor soonlijk de behoefte gevoelen tot het verwerven van dovr Nel/a Lázár Schilthuis volle blik in onze (~abije) toekomst. kennis. ,.Weert den ei JeS "Weert de meisjes, zij betekenen de ondergang van de Dat de regering grote waarde hecht aan de VE moge o.m. HBS en zijn nadelig voor de studie van de jongens!" blijken uit het feit, dat hiervoor jaarlijks één miljard Zo reageerde in 1871 een schoolbestuur op het verzoek gulden wordt uitgetrokken. Tesamen met de gewone van een meisje de HBS te mogen bezoeken. Veel is er onderwijs-componenten vormt de VE een bijzonder sinds die tijd veranderd en nog steeds wordt er gezocht ingewikkelde materie, die valt onder de verantwoordelijk naar nieuwe wegen en nieuwe mogelijkheden om het heid van drie departementen: CRM, Sociale Zaken en onderwijs toegankelijk te maken voor iedereen. Onderwijs/Wetenschappen met- sinds het aantreden van De zaterdagochtend van de Lunteren-conferentie was het huidige kabinet - het departement van 0 & W als gewijd aan Volwassenen Educatie (VE), waartoe als coördinator. De heer Pais uitte echter zijn twijfels spreker was uitgenodigd de minister van onderwijs en omtrent de effectiviteit van deze werkwijze en gaf als wetenschappen dr. A. Pais, die ons ook bovenstaande mogelijkheid voor een volgend kabinet aan een ministerie historische mededeling deed. De bewindsman stelde, dat van Educatie en Wetenschappen, waardoor het gehele tot ongeveer tien jaar geleden de mening heerste, dat een onderwijs-scholings-vorrningspakket is één ministeriële in de jeugd ontvangen opleiding voldoende voor het hand komt. Hierdoor zou meer duidelijkheid geschapen gehele leven was. Door de huidige versnelde ontwikkelin kunnen worden, zodat "ieder zijn eigen leerweg kan gen is dit niet meer mogelijk. Nu dient een goede zoeken zonder te verdwalen." basisopleiding te worden ontvangen, waarna het via bij-,. her- en nascholing mogelijk moet zijn de basiskennis te· blijven uitbouwen en verdiepen. Hoe groot de belangstel Als motieven voor vrouwen om deel te nemen aan enige ling hiervoor nu reeds is blijkt uit de ± 100.000 vorm van volwasseneducatie noemde de heer Pais: volwassenen, die thans een . avondopleiding volgen, • het bewust ervaren van lacunes in de eigen opleiding; waarnaast ook dagopleidingen veel belangstelling genie • een reeds altijd bestaan hebbende wens tot studeren; ten. • de tijd, die over is, zinvol willen besteden; • de noodzaak om vanwege economische redenen een Ie andcrmger diploma te verwerven. Doordat de traditionele opvattingen omtrent rolbeper Hieruit kan worden afgeleid, dat het aanbod van op king en rolbevestiging sterk aan verandering onderhevig verschillend niveau geschoolde vrouwen op de arbeids zin, hetgeen voor een belangrijk deel het gevolg is van markt steeds meer zal toenemen, wat een herbezinning de stroomversnelling die door emancipatie-activiteiten op het arbeidsbeleid noodzakelijk maakt. Een emancipa werd veroorzaakt, steeg bij vrouwen de behoefte aan tiebeleid zonder arbeidsmarktbeleid schiet beslist te kort! scholing en vorming zeer sterk. Men kan ervan uitgaan, dat de vrouw in de jaren tachtig Daarenboven veranderde de arbeidsmarkt zodanig, dat zegt: "Nu kom ik zelf eens aan de beurt." En daar dient daar meer flexibiliteit en snelle aanpassing vereisten ook van overheidswege degelijk rekening mee te worden werden, waardoor ook hierdoor de behoefte ontstond gehouden. aan bij- en herscholing na het achttiende jaar. Om in deze behoefte in zo ruim mogelijke mate te voorzien, koos het kabinet niet voor een doelgroepen-beleid, maar voor een De vaste kamercommissie van VGZ heeft een kleine brede opzet van alphabetisering tot open universiteit. werkgroep gevormd, die een onderzoek gaat doen naar Kopij voor deze rubriek Dit geschiedt vanuit de overtuiging, dat ieder recht heeft de activiteiten van godsdienstige sekten. Voor de VVD zenden aan: op ontplooiing waardoor nieuwe kansen en mogelijkhe heeft hierin zitting Erica Verkerk-Terpstra. Zij vezoekt mevrouw u mogelijke inlichtingen en/of bevindingen met dergelijke P. G. Lázár-Schilthuis, den worden geschapen, terwijl tevens onze economie en · Brusselsestraatl33, de arbeidsmarkt gebaat zijn bij een gevarieerd aanbod sekten aan haar door te geven. Adres: VVD-Tweede 6211 PD Maastricht. van arbeidskrachten, waardoor een grotere soepelheid Kamerfractie, Binnenhof lA, 2513 AA Den Haa)!. 17 Privé broeikassen Wist u dat Graafland uit Vleuten een boekje geschreven heeft: Alles over Voor uitgebreide documentatie stuur deze ad vertentie in open enveloppe met achterop uw broeikassen (15,90 ex. porti), dat u naam en adres naar DUJARDIN BRANDKASTEN eigenlijk gelezen moet hebben ANTWOORDNUMMER 24 4140 VB LEERDAM vóórdat u een broeikas koopt??? of bel even: 03451 - 6110. WD Een klasse apart. Eerst zien dan kopen. Bezoekt onze Demonstratie tuin Met zes .. SPREKENDE" pie pers van Ma. t/m Za. 8-17 uur Met het .. Auto Page" Mini Oprgepsysteem kunnen d.m.v. 6 kleine zakontvangers, 6 per sonen onafhankelijk van elkaar worden opgeroepen en hen gesproken berichten/medede lingen worden doorgegeven. Geheel compleet /1.652,50 excl. BTW. Utrechtseweg 37-39. Vleuten U kunt on te brochure !prijslijst Verco handelsmaatsdhapp 1 b v Boerenkamplaan Sa Someren Pt10ne· 04937 284 7 aanvragen: 03407- 12"67 . VERCO waar blijft bet zwarte HET OFFICIEUZE geld? CIRCUIT Het officieuze circuit Een witboek over zwart en grijs geld Amold Heertje en Harry Cohen In zeven hoofdstukken behandelen de auteurs vragen als: hoeveel zwart geld is er eigenlijk? Kan·het officieuze circuit worden teruggedrongen of klapt onze economie dan in elkaar? Welke ingangs poorten tot het officieuze circuit zijn er via belastingen, subsidies en sociale verzekeringen? Deze hoofdstukken worden afgewisseld met interviews over grijze en zwarte praktijken in de Nederlandse economie. Paperback, f17,90 Het Spectrum brengt het Uw boekhandel heeft het 300 38 .94 © 1980 INTRES Intern reclamebureau spectrum 18 Hoofdlijnen kandidaatstelling Eerste Kamer 1981 (vastgesteld In verband met voorstellen tot verandering van de Hoofdlijnen doorhet Grondwet is tegelijk met de periodieke ontbinding van de Tweede Kamer der Staten-Generaal een tussentijdse 1. Alle leden van de partij zijn tot 9 december 1980 hoofdbestuur op ontbinding van de gehele Staten-Generaal - dus ook de bevoegd aan het bestuur van hun afdeling namen te 10 november 1980) Eerste Kamer - te verwachten. noemen van personen die zij wensen voor te dragen als voorlopige kandidaten voor de Eerste Kamer. Het Indien deze verwachte ontbinding plaatsvindt zullen alle hoofdbestuur vraagt intussen vóór I december a.s. aan leden van de Eerste Kamer die gekozen zijn door de leden de aftredende leden van de Eerste Kamer en aan de van provinciale staten aftreden, zowel degenen die in bewindslieden of zij 'bereid zijn een kandidaat in 1977 als degenen die in 1980 zijn gekozen. overweging te nemen. De ontvangen antwoorden worden vóór I december 1980 ter kennis gebracht van de Deze aftredende leden zijn: secretarissen van de kamercentrales en afdelingen. in Groep I (Noord-Brabant, Zeeland, Utrecht en Lim 2. In alle afdelingen wordt tussen 9 december 1980 en burg, gekozen in 1980): 10 januari 19.81 een ledenvergadering gehouden. In die - drs. F. M. Feij te Venlo; ledenvergadeling worden de antwoorden van de zittende - mr. G. A.W. C. baron van Hemert tot Dingshof te Kamerleden en de bewindslieden bekend gemaakt als Maarn; ~ mede de Ramen van hen die door de leden zijn genoemd. -drs. P.W. van der Werffte Breda; Y. De ledenvergadering besluit dan welke voorlopige kandi daten zij wenst voor te dragen. De ledenvergadering kan in Groep II (Gelderland, Overijssel, Groningen en ook personen voordragen die niet te voren aan het Drenthe, gekozen in 1977): bestuur van de afdeling zijn genoemd. Voor een - ir. J. Baas te Zutphen; kandidatuur k,unnen alleen leden van de VVD worden - drs. T. R. A. Veen te Weurt; voorgedragen. Voorts benoemt de ledenvergadering - mr. J. G. C. Wiebengate Paterswolde; afgevaardigden en plaatsvervangende afgevaardigden naar de centralevergadering van de kamercentrale in Groep lli (Noord-Holland en Friesland gekozen in 1980): • waartoe de afdeling behoort, welke centralevergadering plaatsvindt tussen 29 januari en 16 februari 1981 (zie - vacature in verband met het overlijden van mevrouw nr. 4). Uiterlijk 12januari 1981 brengt het bestuur van H. V. van Someren-Downer;*) elke afdeling de door de ledenvergadering voorgedragen - mr. ir. H. Heijne Makkreel te Aerdenhout· kandidaten ter kennis van het hoofdbestuur. Hiertoe : G. de Jong te Wormerveer; ' moet een formulier worden gebezigd dat ook door de *) op grond van de volgorde van de kandidaten is de voorgedragen voorlopige kandidaat moet worden onder benoeming van mr. J. F. G. Schlingemann te Retranche ment te verwachten. tekend, tenzij deze zittend lid, minister of staatssecretaris is. Een vijftal van deze (groen gekleurde) formulieren worden toegezonden aan de secretaris van de afdeling. in Groep IV (Zuid-Holland, gekozen in 1977}: - ?rs. A. van Boven te 's-Gravenhage; 3. Op 19 januari 1981 vergadert het hoofdbestuur. Dit - Jhr. mr. G. 0. J. van Tets; stelt aan de hand van de ontvangen formulieren de - dr. G. Zoutendijk te Oegstgeest; groslijst samen. Het hoofdbestuur kan zelf ook voorlo - mevrouw L. Vonhoff-Luyendijk te Utrecht. pige kandidaten in de groslijst opnemen. Voorts stelt het hoofdbestuur een technisch advies over de inrichting van Voor de vacatures die ingeval van Kamerontbinding in Mededeling de kandidatenlijsten vast. Groslijst en technisch advies 1981 zullen ontstaan, zullen provinciale staten van alle worden vóór 24 januari 1981 aan de secretarissen van de aan de leden provincies waarschijnlijk op 27 mei 1981 nieuwe leden kamercentrales toegezonden en in Vrijheid en Democra kiezen (de dag van de verkiezing wordt tegelijk met het Alle leden zijn tot 9 tie van 27 januari 1981 gepubliceerd. december 1980 bevoegd ~ Koninklijk Besluit tot Kamerontbinding vastgesteld); de dag van de kandidaatstelling is dan waarschijnlijk 15 aan het bestuur 4. In alle kamercentráles wordt tussen 29 januari en april 1981. van bun afdeling 16 februari 1981 een centralevergadering gehouden. In Aan deze kandidaatstelling, die door de leden van namen te noemen die centralevergadering wordt eerst een besluit genomen van personen p~ovin~iale staten in alle provincies geschiedt, gaat een over het technisch advies. Daarna wordt uit de groslijst die zij wensen voor te mtvoenge ka?dldaatstellingsprocedure vooraf, waarbij een landelijke advieslijst samengesteld, die in volgorde dragen als voorlopige ook de afdelmgen en kamercentrales zijn betrokken. van voorkeur de namen bevat van de voorlopige kandidaten voor de Overeenkomstig artikel 4.2 juncto artikel 13 van het kandidaten die de centralevergadering in aanmerking Eerste Kamer. Zie voor reglement op de kandidaatstelling voor leden van de wenst te doen komen voor een plaats op de kandidaten nadere bijzonderheden Eerste Kamer der Staten-Generaal publiceert het hoofd lijsten. Het bestuur van de kamercentrale kan te voren de publikatie elders in dit bestuur hierbij de hoofdlijnen van de kandidaatstel een bestuursadvies opstellen dat aan de besturen van de blad: Kandidaatstelling lingsprocedure en de in overeenstemming met het Eerste Kamer 1981. reglement vastgestelde termijnen en tijdstippen. 19 afdelingen die tot de kamercentrale behoren, moet nadere technisch advies en stelt aan de hand van het worden toegezonden. De centralevergadering benoemt ontwerp van het hoofdbestuur naar volgorde van ten slotte afgevaardigden en hun plaatsvervangers naar voorkeur een lijst vast van degenen die de raad in de kandidaatstellingsraad, een orgaan dat op 28 maart aanmerking wil doen komen voor een plaats op de in te 198 1 vergadert (zie nr. 6). dienen kandidatenlijsten. De raad kan ook een advies De opgemaakte advieslijst moet binnen twee dagen na de uitbrengen over de verdeling van de kandidaten over de vergadering aan het hoofdbestuur worden gezonden. in de Groepen I, Il, ITI en IV in te dienen lijsten. 5. Op zaterdag.21 februari 1981 vergadert het hoofdbe 7. Na de besluiten van de kandidaatstellingsraad vraagt stuur. Dit stelt op: het hoofdbestuur aan de kandidaten om een schriftelijke I. een overzicht van de advieslijsten van de kamer- bereidverklaring. centrales; 2. een nader technisch advies; 8. In verband met de mogelijkheid dat door indiening 3. een ontwerp van de in te dienen kandidatenlijsten. van meer dan één lijst per provincie extra restzetels Deze stukken zendt het hoofdbestuur zo spoedig moge kunnen worden toegekend, brengt het hoofdbestuur of lijk, maar uiterlijk 3 maart 1981, aan: een commissie aan de statenfracties die met de kandi l. de aftredende leden van de Eerste Kamerfractie voor daatstelling zijn belast, advies uit over de aantallen in te zover deze zich bereid hebben verklaard een kandida dienen kandidatenlijsten en de stemverdeling. tuur in overweging te nemen; 2. de secretarissen van de kamercentrales; 9. Vermoedetijk op 15 april 1981 dienen de statenfrac 3. de leden en plaatsvervangend leden van de kandidaat ties in alle provincies de kandidatenlijsten in. Zij stellen stellingsraad (zie nr. 6). deze vast, gelet op de door de kandidaatstellingsraad opgestelde lijst en het onder 8 bedoelde advies. De besturen van de kamercentrales en de leden van de statenfracties kunnen binnen één week na ontvangst 10. Van elke deelneming aan de voorbereiding van de opmerkingen over deze stukken aan het hoofdbestuur kandidaatstelling zijn met ingang van de dag van doen toekomen. ondertekening van de bereidverklaring (zie nr. 2 slot) degenen uitgesloten die zich vporlopig verkiesbaar Kandidaatstellingsraad hebben gesteld. 6. Op zaterdag 28 maart 1981 vergadert in De Drietand N.B. te Amersfoort de kandidaatstellingsraad. De kandidaat I. Het verdient aanbeveling het reglement op de kandi stellingsraad wordt gevormd door de leden van de daatstelling voor leden van de Eerste Kamer der Staten partijraad en de VVD-leden in de provinciale staten van Generaal te raadplegen (jaarboek '80/'81, blz. 283 e.v.). alle provincies. Plaatsvervanging is alleen mogelijk voor zover het de afgevaardigden van de kamercentrales in de II. Gewezen wordt op het feit dat de termijnen en data, partijraad betreft. Andere leden van de partijraad en genoemd onder 1, 2 en 5, een wijziging hebben Statenleden kunnen zich niet laten vervangen. Vervan ondergaan ten opzichte van de termijnen en data, ging kan bovendien slechts voor de gehele duur van de genoemd in het activiteitenschema 11 augustus 1980/31 vergadering; tijdens de vergadering is vervanging niet december 1981. meer mogelijk. De kandidaatstellingsraad.beslist over het Mr. Toxopeus: 'Vonhotrs benoeming nuttig' Mr. E. roxopeus is zeer positief over de benoeming van Provinciale Staten van Groningen op 29 oktober zijn partijgenoot VonhofT als zijn opvolger. "Het is zeker benadrukte de heer Toxopeus de noodzaak tot eensge nuttig, dat er een liberaal benoemd is;juist in de provincie zindheid. "Intern zal het College van GS compromissen Groningen, met de bestuurlijke probl~matiek zoals die er moeten sluiten, naar buiten toe zal bestuurlijk Groningen nu ligt en met deze intern verdeelde PvdA, zal een liberaal zich als één geheel moeten presenteren om de problema de nodige distantie gemakkelijker kunnen opbrengen. tiek het hoofd te bieden.'' Over het geheel genomen, bleef BÓvendien is VonhofT een goed voorzitter met een hij ondanks de grote zorgen (o.a. op het gebied van duidelijke politieke en bestuurlijke ervaring, en niet werkgelégenheid in de provincie) toch optimistisch over zomaar van zijn stuk te brengen." ontwikkelingen die op termijn mogelijk zullen zijn." In zijn afscheidswoorden in de vergadering van de - 20_ Oe wanden en het plafond van de autowasserette van Garage Surfakote muurcoating is een uitstekende investering, daar de bedrijf Kooy te Baarn werden gespoten met SURFAKOTE coating 20 à 30 maal dikk11r is dan een gewone verflaag en het in 'MUURCOATING, omdat het beschermt, condensvorming tegen één keer wordt aangebracht. Surfakote is niet duurder dan goed gaat en geluidisolerend werkt. schilderwerk en gaat veellanger mee: 10 JAREN GARANTIE. Surfakote muurcoating is in vele kleuren en texturen te leveren en Ook de Winterschilderpremie van f 33,- per man per dag is bij wordt zeer snel aangebracht, waardoor de werkstagnatie minimaal Surfakote van toepassing. is. Sinds 1960 werden in ons land vele duizenden wanden en plafonds Vraag vrijblijvend dokumentatie bij de Surfakote-fabriek BV, met Surfakote gespoten. Schuytvlot, Postbus 8, 3417 ZG Montfoort. Tel. 03484- 1 587. GEMEENTELIJK INTERNAAT TER APEL (15 km van Emmen) Capaciteit 54 jon~:~ans en meisjes. Eénpersoonskamers. 1 Intensieve individuele studiebegeleiding. Opleidingsmogelijkheden: alle vormen van onderwijs. Zeer goede examenresultaten. Nieuw! Neus-en Moe? Tril u fit Inlichtingen en prospectus bij de directeur, J. W. A. Vos oortondeuse, met 't "vib-u" sen, Sellingerstraat 75, 9561 TA Ter Apel. Tel.: 05995- "mitzer~ massagilüiSSen! 1642. Handig apparaatje (model 'n Komfortabele oplossing balpoint), om snel en veilig bij vermoeidheid in de rug, T-SHIRTS overtollige oor- en de benen enz. Het kussen screen of vlokdruk, met korte of lange mouwen, vanaf 1 5 stuks neusharen te verwijderen. trilt de spieren los en geeft stickers. vaa.ntjes, relatieartikelen u een heerlijk ontspannen Kompleet met gevoel. RIJKO HANDELSONDERNEMING reinigings- f1A,50 Werkt 8 uur lang op borsteltje 2 batterijen. Ook ideaal Spoorlaan 392, Postbus 383, Tilburg in de auto! Verkrijgbaar bij Tei.(013I435809 Vestzak-model f1450 erkende f1")C. drogisten ~- Verknjgbaar biJ erkende drog1sten en parfumeneèn. Waar met verknjgbaar schnJf of bel Benelux 1mporteur neon voor grat1s brochure. _ n-m Benelux importeur: GEVALO B.V. Heuv~lstraat 57, PROMINENT IN LICHTREKLAME Tilburg 013-434711 Erkende grossiers: Arclm Import, 020-733928 01621-14939 Hengelo 074-918827 Fa. van Dam, De 13ilt '030-760438 Fa. Knegtel, Tilburg 013-434028 v.ostadestraat 21s lissenveld 43 AMSTERDAM RAAMSDONKSVEER 21 creatie o reereatie " reereatie o reer video-intercom deurbel Geen ongenode bezoekers, eerst kijken wie er aan de deur is, vragen naar het doe( van zijn Etm v•rv•hnti~ in hllt FritiSII m11nmg~bi«< is uni11k. Wij vllfhu~n komst, uitstllk~nd 11~rzorgd11 nieuwe d~lmotorjiiChten 1111n 7.5 tot t t m. V•~rvllring niet noodz11blijk, uitgflb~idll instructitl dan al of niet deur openen, bij •fv•rr. Vfllllf/ g,.tis kleu~n- eventueel op afstand met de electrische deuropener. \ De perfecte deurbel welke uw ~M a~ ~m-- ~:;;::;-,..... , veiligheid waarborgt. 8650AA IJistiFr.) I 3.450.- incl. BTW. V h d I ts ha ptj b Boerenkamplaan 5a Someren Phone 04937 2847 kuttnt rtt atttirk VERCO Dc..•uteuwt• ,,~ bolllltflrt.: motldft·" \'Wl Zilveren relatiegeschenken uit onze kollektie - dl· Pal'ti\l' ''" Jtallaan\t' c:outw1c'~ tm altijd een succes. NéL Schoonhavens Silverhuys B.V. HERMÈS- PARIS couture· sport ·llfU:'.uunt'\ Haven 1-5 -SCHOONHOVEN -tel. 01823-2651 1/,11 11 /fll /.'Hl /1/ /J .\1 "/1 UJ\1 I I lUl'\ MAISON ~ .. uant- gnr.b .. ZEIST Slimme secretaire Hypotheken tot 130%! Hetideale buro met uitschuif * tot 130% van de executiewaarde; * rente v.a. 10% (22-9-'80) * in- baar werkblad, komen echtgenote telt mee bij beoordeling;* geen afsluitprovisie; _. voor schrijfmachine *desgewenst volledige wat is begeleiding bij de aankoop van uw ;"r~Î tot 19,5 cm hoog. huis; * landelijke service. ITevens overbruggingskredieten ~( Vele houtsoorten, Stoorvogel Hypotheken past daarom De Lier, Postbus 55, Hoofdstraat 125. In elk interieur. . Tel. 01745- 5600-5800 S Voor f 720,- ekskl. B.T.W., franko huls. Vraag kleurenfolder. Wij bieden u aan: 11.390 ha GROND à f 12,50 per m2 in Z.O. Friesland (Makkinga-Oosterwolde). waarop bestaande mooie geel stenen opstal 10 x 7 m: tevens bouwvergunning voor woonhuis (bungalow). Omgeven door veel geboomte. Geschikt voor kwekerij. Prachtig uitzicht op natuurreservaat. Rustieke plaats. Inlichtingen; tel. 05160 - 5030 of 020 - 795489. gunt- ur!j4riil GAAND HOTEL DE MALLEJAN TE VIERHOUTEN (bij Nunspeet! ~ Het Hotel waar u zich thuis voelt Het Hotel waarvan de medewerkers het u zo gezellig mogelijk maken Beijer b.v. Meubelimport ~ Het Hotel met het unieke diner-dansant op de zaterdagavond Antwoordnummer 14 waar iedereen over spreekt. 1130 VB Lichtenvoorde tel. 05443-~166. ,... Weekend ~rr van vrijdag of zaterdag voor het diner tot zondag of ------wöï->( ~ maandag na het ontbijt. Ook voor uw langer verblijf, conferenties, Naam: ...... vergaderingen, congressen enz., verschaffen wij u gaarne alle inlichtingen. Adres: ...... Plaats: ...... 22 De VVD van A tot Z AMSTELVEEN - Op 24 november weg te Hoofddorp. Aanvang: 20.00 spreekt de heer C. W. Keja in het uur. Onderwerp: actuele politiek. ontmoetingscentrum Oe Bolder, HUISSEN - Op 27 november Mutaties Groenhof 140. Aanvang: 20.00 uur. spreekt drs. Ed H.T. M. Nijpels in Onderwerp: verkiezingsprogram hotel ,.Oe Laat", Huismanstraat Dagelijkse besturen Kamercentrales: ma in het algemeen en het WO 32a. Aanvang: 20.00 uur. Onder mediabeleid in het bijzonder. werp: euthanasie en abortus. APELDOORN - Op 1 december LEXMONDNIANEN - Op 24 no 's-HERTOGENBOSCH - A. F. M. W. Hoes, Jan Heinstraat 28, vindt er een forum plaats tussen de vember spreekt de heer J. den 5211 TD 's-Hertogenbosch, tel.: 073- 143969 (H), (nw. voorz.). heren Zeevalking (0'66), Oe Korte Ouden in de chr. gereformeerde - G. J. van de Griendt. Mercury 14,5591 PA Heeze, tel.: 04907 (VVDI en voor het CDA een nog kerk de Hoeksteen, Groenekade 7 nader bekend te stellen vertegen te Vianen. Aanvang: 20.00 uur. - 1159 (H). (nw. secr.). woordiger. in hotel De Keizers NIEUW-VOSSEMEER - Op 24 no - W. P. T. M. van der Voorn, 0. Nassaulaan 249, 5491 HH St. kroon. Aanvang: 20.00 uur. Onder vember spreekt de heer A. A. M. E. Oedenro1:le, tel.: 04138- 3341 (H). (nw. prop.). werp: Is een regering van Erp in café v.d. Does. Hoogte ~ CDANVD/0'66 bespreekbaar? 224. Aanvang: 20.00 uur. Onder Secretarissen ondercentrales: JOVD DEN BOSCH - Op 22 no werp: politiek en middenstand. vember spreekt drs. Ed H. T. M. ROTTERDAM - Op 18 november Nijpels op de themadag van de vindt er een debat plaats over de EIJNSTREEK - H. J. Weyburg, p/a Nassaulaan 35, 2382 GE JOVD in café .. de Unie" te Den a.s. Tweede Kamerverkiezingen Zoeterwoude, (adreswijziging). Bosch. Aanvang: 10.00 uur. Onder met alle grote partijen in sociëteit werp: Jeugdcriminaliteit. R. S. C., R. Baaldestraat 55. Aan WEST-ZEEUWS-VLAANDEREN -A. RosendaaL Klein St. Anna STATENCENTRALE FRANEKER - vang: 20.30 uur. polder 1, 4505 PS Zuidzande, (nw. secr.). Op 24 november spreekt de heer J. UTRECHT - Op 15 december Combée in het kath. vereni spreekt drs. L. M.L. H.A. Hermans Afdelingssecretarissen: gingsgebouw te Franeker. Aan in hotel Smits, Vredenburg 14. vang: 20.00 uur. Onderwerp: ,.Oe Aanvang: 21.00 uur. Onderwerp: - J. D. Abbink. Beltrumseweg 52,7151 EX Eibergen. tel.: 05454 WO in '81 en hoe verder?". .,Hoe nu verder in 1981". - 2136 (H). 05454- 2929 ts. 135 (K), (nw. secr.). GELDROP - Op 24 november VROUWEN IN DE WO VELSEN - spreekt de heer H. H. Jacobse in Op 24 november spreekt drs. Ed H. GRONINGEN -mw. J. H. Jonker-Wormgoor. J. F. Kennedylaan zaal van Leeuwen, Bogardeind 41. T. M. Nijpels in de Theeschenkerij, 38, 9988 SG Usquert, tel.: 05950-4372 (H). (adreswijziging). Aanvang: 20.15 uur. Onderwerp: Park Velserbeek. Aanvang: 20.00 ,.veiligheid en democratie". uur. Onderwerp: Het liberalisme en HAARLEMMERMEER·.- mw. T. Krop-Sloof, Sikkelstraat 58, JOVO 's-GRAVENHAGE - Op 18 het huwelijk. 2151 CS Nieuw-Vennep, tel.: 02526 - 72040 (H), (adreswijzi VENRAY- Op 19 december spreekt november spreekt mr. F. Portheïne ging). in paviljoen Haagsch Gemeente de heer A. Ploeg in rest. Vlakwater. museum. Corn. de Wittlaan. 5. Aanvang: 20.00 uur. · Aanvang: 20.00 uur. Onderwerp: ZAANSTAD - Op 24 november HELLENDOORN- G. Tijhof, Hexelerweg 66,7441 PO Nijverdal, Energiebeleid en belastingfraude. spreekt de heer dr. R. W. de Korte in tel.: 05486- 13089 (H). (nw. secr.). 's-GRAVENHAGE OA V - Op 24 hotel de Prins te Westzaan. Aan november spreekt de heer L. M. de vang: 20.00 uur. Onderwerp: actu HILVARENBEEK - f'TIW. mr. E. Lips-Reijn, Koningskruis 10. Beer in paviljoen Haagsch Ge ele politiek. 5081 XM Hilvarenbeek, tel.: 04255-2831 (H), (nw. secr.) meentemuseum, Corn. de Wittlaan ZEIST - Op 24 november spreekt 5. Aanvang: 20.00 uur. Onderwerp: mevr. mr. A. Kappeyne van de NOORDWIJK - mw. L. Hogendijk-Bakker, Beethovenweg 16. de problematiek rond de woning Coppello in de Mangerie van hotel 2202 AH Noordwijk, tel.: 01719- 12382 (H), (nw. secr.). nood. Hermitage. Aanvang: 20.15 uur. 's-GRAVENHAGE OA IV - Op 21 Onderwerp: actuele politiek. november spreekt de heer H. P. H. OC ZUID-WEST-SALLAND - Op NORG- L. Kosters, Goorsprake 10, 9331 EK Norg, tel.: 05928- Waalkans in Prins Tavernus, 24 november spreekt drs. L. M. L. 3639 (H). (nw. secr.). Noordeinde 165. Aanvang: 20.15 H. A. Hermans ·in hotel Balster. uur. Onderwerp:. ontwikkelingssa Langstraat 19 te Wijhe. Aanvang: VOORSCHOTEN - H. C. van den Hil. Burg, Vernèdepark 18, menwerking. 20.00 uur. 2251 LM Voorschoten, tel.: 01717-2754 (H), (nw. secr.l. HAARLEMMERMEER- Op 21 no ZWOLLE - Op 1 december spreekt vember spreekt drs. Ed H. T. M. mevr. E. Verkerk-Terpstra in .,Het · WOERDEN - J. A. Ketel, Rijnkade 68, 3442 EO Woerden, tel.: Nijpels in hotel ,.Oe Beurs", Kruis- eigen gebouw". Badhuiswal 9. Aanvang: 20.00 uurt Onderwerp: 03480- 13235 (H), (nw. secr.). actuele politiek . JOVD KENNEMERLAND - Op 21 november vindt er een forum plaats tussen de heren H. H. Jacobse • Op 18 november spreekt mr. • Op I 3 december spreekt radio (WOl en R. E. F. M. Nijhof (OS '701 H. E. Koning voor de onder mevr. drs. N. Smit·Kroes op de in de Doopsgezinde gemeente van ~ centrale Zuid-West-SaUand in propaganda-feestavond in hotel • entl/ Brachtzaal. Frankestaat 24 te Haar 6 rest. De Wielen te Holten. Aan· Buter te Havelte voor de libe lem. Aanvang: 20.15 uur. Onder > vang: 20.00 uur. Onderwerp: rale kring Meppel-Steenwijk. werp: algemene politiek. > begroting 1981. Aanvang: 20.00 uur. VOORTHUIZEN - Op 28 en 29 • Op 24 november spreekt de • Op 15 december spreekt mr. RADIO-UITZENDINGEN WO november spreekt de heer A. A. M. heer J. Kamminga in de boerde J. G. Rietkerk in de vergader· vrijdag 28 november E. van Erp op een jongerenweekend rij, Nieuwe Gouwe Oostzijde te zaal van de sporthal "Ring vrijdag 12 december van de Metaalunie over .,Onderne Gouda. Aanvang: 20.00 uur. vaarthal'' te Nieuwerkerk a/d vrijdag 26 december mer en politiek gebeuren" in het Onderwerp: algemene politiek. IJssel. Aanvang: 20.00 uur. On Confectiecentrum .,Oe Kamp • Op I december spreekt mevr. dctwerp: actuele poUtiek. Hilversum 11. van 18.50-19.00 uur horst". Apeldoornsestraat 131 . drs. N. Smit-Kroes in "de Bon· kelaar" te Sliedrecht. Aanvang: TV-UITZENDING 20.00 uur. Onderwerp: ,,De ~· 3 december, Nederland I, 19.50 - VVD, code: realistisch, redelijk ' • 20.00 uur eerlijk". • 23 • • .. c Boven de ziekenfondsgrens? De doktersrekening I · nóóit zelf betalen. Ziek zijn is niet leuk. En vaak In termijnen betalen- zonder ex· Meteen geregeld. komt daarna de rekening van tra kosten - mag vanzelfsprekend Het Noorden betaalt direkt en 't ziekenhuis, de fysiotherapeut, ook. Eens per jaar wordt de ba rechtstreeks de rekeningen van: apotheker of huisarts op een on lans opgemaakt van alle door de gelegen tijdstip. Het Noorden leden g~maakte kosten. U ont • huisartserrhulp en apol.ht'kerskosten •spedalistisl'ire hu liJ, w.o. kaakchirur helpt. Altijd zeer snel en afdoende. vangt dan een definitieve nota en gische ingrepen •kraamzorg naar richt· I Betaalt alle van uw paraaf voor betaalt alsnog bij àf u ontvangt tijnen KLOZ • ziekenhuisverpleging (inkl ziene nota's direkt aan b.v. uw terug d.m.v. een verrekening. alle bijkomcndl' kosten) laagste :le klasse huisarts. Bovendien is bij Het klasse ~b of 2u • sanatoriumvE'rpleging Noorden van winst geen sprake laagste 3e kla~se •verpleging in psychia Voor het 4e kind trische inrichting, revalidatil'·inrichting zodat u er ed1t van verzekerd en inrichting voor epileptici. laagste 3e kunt zijn dat het u een minimum geen extra kosten. klasse • ziekemervoer per taxi of ambu· aan premie kost. Een lage-premie Het Noorden verzekert u 100° o lance • nierdialyse thuis en poliklinisch voor Nederland en alle overige • uitwendige geneeswijle zoals massage, voor een meer dan uitstekende heilgynma~tfck, ltoogtezonbehandeling. ziektekostenverzekering. En geen landen ter wereld. (Leeftijds bestralingen, fvsische lherapeutisd1e zorgen meer voor de ziektekosten grens 55 jaar). Voor kinderen hulp, enz. • prothesen ter vervanging van van morgen. vm 21 jaar betaalt u 1/3 van de ledematen (naar normen en larteven Ver. premie, voor studerende kinde OrthobandaJ •spraaklessen n.a.v. opera· ren van 22 tot 27 jaar 2/3 en voor ties aan keel uf stembanden •kosten Hoe 't werkt. voor weetseltvperingen •kosten pace een 4e kind onder de 22 jaar be maker • tandheelkundige hulp voor kin Aan het eind van elK jaar wordt taalt u geen premie. Wilt u zich deren geboren na 31 12/68 volgens richt u een voorschotpremie in reke extra verzekeren voor b.v. een 2e lijnen KLOZ. ning gebracht voor 't jaar daarop. klas ziekenhuisverpleging dan kost dit 25% meer. ,------0 1 Méér inlichtingen? s1 Hel Noorden beschikt over eenvoudige I I maar heldere dokumentatie. U kunt hel --.... ~ I kosteloos en vrijblijvend aanvragen. I Naam I Onderlinge I Ziektekostenverzekering I Straat I I Maatschappij 1 I Het Noorden I Kode plaats I Hoornsediep 131,9727 GH Groningen. I Telefoon I Postbus 8020, 9702 KA Groningen, Telefoon 050-262858. 1 I Geen zorgen voor de ziektekosten van morgen. I ~~~r~~~ 'nl~~~~~~~errankeerde I 1039 Daar kunt u voor de volle 100°/o op rekenen! I ~ió~~g~~nf~~~~ordnummer · J ------"'------__/ - 24