ALL CLEAR Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL

ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

Jaargang 1 Jaargang 1 Jaargang 1 Jaargang 1 Jaargang 2 Jaargang 2 maart 2009 juni 2009 september 2009 december 2009 maart 2010 juni 2010 nummer 1 nummer 2 nummer 3 nummer 4 nummer 5 nummer 6 RGANG AA 11 Verzekeren in de J luchtvaart

Rondje Nederland Hoogeveen

It’s a small world after all

De piloot en zijn Vlieghelden uit Nummer beperkingen vervlogen tijden

It’s a small world after all Vliegen in Zuid-Afrika Zwart op wit De piloot en zijn Een portret van de winnaar Richard Byrd? AERO deel 2 deel 3 Zuid-Amerikaanse praktijklessen menselijke beperkingen GASA 2009 Nooit van gehyrd! (1) Friedrichshafen 2010 De piloot en zijn beperkingen De piloot en zijn beperkingen 1st Dutch Light Aircraft Zwart op wit Rudolf Das deel 2 deel 3 Fly-in op Texel Zuid-Amerikaanse praktijklessen (2) Spectaculair opengewerkte tekeningen Alkmaar 1910 Welkom aan boord De eindnadering Flight training van PPL(A) ELT: Hoe overleef je een AMRUFRA in de ban van Zwart op wit naar RPL(MLA) Vliegen met gasten Hulp van boven Fly round UK 2009 Hoogvliegers voor de baan noodlanding te water? Wijzigingen luchtruim de vliegmachien Zuid-Amerikaanse praktijklessen (3)

KNVvL nieuws en commentaar: Flight Crew Licensing • Ongevalsanalyse: Onenigheid in de cockpit EuropeAirSports • ELT update • Skylane: de nieuwe standaard in de kleine luchtvaart NK Kunstvliegen • Rondje Nederland: Zeeland Airport • Vernieuwde website KNVvL motorvliegen L’viv, Lvov of Lemberg? • Postvlucht • Jubileum Vliegclub Fryslân • KNVvL Afdelingsnieuws Natura 2000 • KNVvL Afdelingsnieuws • Luchtvaartblad uit vervlogen tijden • De piloot en Luchtvaartblad uit vervlogen tijden • KNVvL Afdelingsnieuws • Gran Canaria • Bram Kemp • MAF Vraag en antwoord: Leisure Pilot Licence • Luchtvaartfysiologie: Illusies van het evenwichtsorgaanAll Clear SRZ Schiphol • Luchtvaartverzekeringen • FAASTeam Safety Tips • Workshop onderhoudAll Clear MLA’s Techniek: Reddingsparachutes; Carburateur zomerijs • Federation of European WomenAll Clear Pilots De overlevingskunstenaar • Met smart verwacht • Minilaptop als co-piloot • Malle en Kiewit zijn menselijke beperkingen - Hoogvliegers (deel 2) • Techniek: Veel uitvoeringen, één doel open dagen • Operationeel: Goed landen. Naar beneden komen ze allemaal - toch? • Ongevalsanalyse 40 ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

Jaargang 2 Jaargang 2 Jaargang 3 Jaargang 3 Jaargang 3 Jaargang 3 september 2010 december 2010 maart 2011 juni 2011 oktober 2011 december 2011 nummer 7 nummer 8 nummer 9 nummer 10 nummer 11 nummer 12 W 9 INT 01 1911 2011 ER 2

Richard Byrd? Luchtvaart- & Oorlogs 100 jaar Noodlanding, Marken Gerrit Jacobs Twee Belgische traditionele Fokker Spin Nooit van gehyrd! (2) Museum Texel Vliegveld Brasschaat - EBBT Speurtocht naar het verleden vliegt weer Hawker Hunter Fly-Ins Schaffen-Diest/Malle Centennial Festival De Luscombe Phantom II Water-land-lucht Jelle Oud Zwart op wit DONAC 2011 Bij motoruitval Een moderne tijdmachine Vliegen in de Wieringermeer... Van Airbus naar Buurtbus Zuid-Amerikaanse praktijklessen (7) NK Kunstvliegen 2011 Omkeerbocht ja of nee?

DONAC 2010 Strategie voor de winter Jaarlijkse Biobrandstof ‘Flying Gyrocopter Museum’ Geen zee te hoog Vreemde eend of zebravink? Kos-telijke Zeppelins “Quality Time in the Box” Warm aanbevolen voor koude dagen bijeenkomst FEWP in de luchtvaart Hanna Reitsch De bonte collectie van Richard van As De wereld rond Herman IJsseling, luchtfotograaf Dornier Do 27 D-ENTE

Zwart op wit (deel 4) • KNVvL Afdelingsnieuws • Praktijk - Schaduw uit het niets • De Atlantische Evenement uit vervlogen tijden: E.L.T.A. 1919 • Vliegplannen (deel 1) • Ballonvaren • Zwart Vliegplannen (deel 2) • KNVvL Afdelingsnieuws • 369 Sqn - Belgian Vintage Aircraft Asso- Toverdrankje voor de motor • Polikarpov • KNVvL Afdelingsnieuws • Niets gemerkt: volle tank Eastward • De kunst van het landen. Het spannende laatste stuk • Feith’s feiten • PH-POL of- Karveel, het Franse snelzeilende schip • Boek ‘rs via Ebookers • KNVvL Afdelingsnieuws • Flugplatz Uitdaging • Ongevalsanalyse - Microburst boven het wad • Trainingsvlucht - Vliegend klaslokaal op wit: Engine failure! (deel 5) • Praktijk - Gecontroleerd slippen • KNVvL Afdelingsnieuws ciation • Zwart op wit (deel 6) • Canarische drie-eilandenvlucht • KNVvL Afdelingsnieuws en toch geen brandstof • Luchtvaart tweedehands en de oplossing van het vraagstuk • Column wel idealisme • KNVvL Afdelingsnieuws • Bijzonder staartlastig! • Zwart op wit (8) • Column Rügen • It’s only money • De Europese LSA komt eraan • Gevaar door de verwarming • Column

ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL adeling geotorieerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL adeling geotorieerd vliegen

Jaargang 4 Jaargang 4 Jaargang 4 Jaargang Jaargang Jaargang Jaargang aargang aargang maart 2012 uni 2012 setemer 2012 inter 201 lente 201 omer 201 inter 201 inter vooraar nummer 13 nummer 14 nummer 1 nummer 1 nummer 1 nummer 1 nummer 19 ner ner

www.warbirdpinups.com The making of the Warbird Pinup Girls Calender

Our Models The Aircraft The Production Release Party Sun n’ Fun Hot to Trot CA Flying Circus Warbirds VA Memorial Day WWII Weekend New Garden

Dwarf: ero elias ysterie uliett en oude ontekoe mei Dutch Open National Vrijheid in de lucht / Frozen Fish wel of geen sprookje? riedricsafen opgelost? atte oeten ravo ravo uit de sloot halen een gedenkwaardige dag Donderstraal P-181 Aerobatic Championships 2013 Nine eleven avant la lettre freedom of the skies Sikor-skies in african skies Ongevalsanalyse erillas kogels en ario iorena wart op wit oninklijke uchtvaart wart op wit Fly Round France uidmerikaanse raktiklessen Mislukte manoeuvre witte paarden? en de aeroscooter uidmerikaanse raktiklessen () aatschappij (i en aviaar) Frankrijk is meer dan Parijs! Fly In vliegveld Malle EBZR Fly In Valkenburg Het vliegend varken ervlogen caffenDiest irspace nfringeents wart op wit Venlo irport 30th International Oldtimer Wellens gehoord van Hoge druk, fronten en reatief ondernemen (of de biddende indiaan) Perspex perspectief vliegvelden oisea canari oerselalle DO nstvliegen Hotspot indoven otorvliegcl rasscaat uidmerikaanse raktiklessen RI saving sight worldwide Fly-Drive-In Schaffen-Diest Pellens? depressies

Bommenwerper L48 • KNVvL nieuws • Fokker D.VII • Noodlanding op de snelweg • PH-MAG (3x) • Uitwijken, waarheen? • ‘Heaven can wait’... • Kleine hendel, groot effect • Tussen viationookreview • oog genoeg onderweg • KNVvL fdelingsnieuws • Oppedoeer ronde viationookreview • IFF K Oford • IFF FlyIn Praag • Long leg lly einhorn • entwaters en oodridge • VINK utch eroatic ssociation • KNVvL nieuws • nelheidscontrole • KNVvL nieuws • emorial Flight ally ans utmann • O Friedrichs Slet it na de start • KNVvL nieuws • Liever een Rus • Vervolg 8 mei 8 een gedenk- Koninklijke waterlanders • Blootsvoets door de sneeuw • KNVvL nieuws • Met de Noorderzon Zwart op wit (18) • Sari Witte stewardess • Dynon Sky View in de praktijk getest • KNVvL IFFR Weekeinde Spa • Stampe Fly In Antwerpen • Voorjaarsbijeenkomst IFFR op EBZW • Column kunst en kitsch • KNVvL Afdelingsnieuws • Carburateurijs? • Beate Köstlin • Column • IFF enelu vliegt naar eel • e Pelikaan • oekgetrouw • Column • Vliegen in de omer FP • wart op wit • Fketels • erotuip • entwaters en oodridge • Column Vliegveld euge de aanloop • Paramotor vliegen • viationookreview • Column hafen • Prematuurte: VF • viationookreview • Voldoet u aan den eischen • Column waardige dag • Ret over de baan • Zwart op wit () • Bookreview • FEWP Sloveni • Column vertrokken • Wij blijven buiten • Zwart op wit (17) • Noodlanding • Bookreview • Een leuke vlucht nieuws • Dornier Do-X bepaald niet nix! • Taxiën met het vliegtuig • Jakov Gakkel • Bookreview

All Clear 21-2014.indd 1 24-3-14 13:51 All CleAr All CleAr All CleAr All CleAr All CleAr All CleAr All CleAr All CleAr All CleAr Uitgave voor de leden van de KNVvL adeling geotorieerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL

aargang Jaargang 6 Jaargang 6 Jaargang 7 Jaargang 7 Jaargang 7 aargang 8 aargang 8 aargang 8 oer herfst 2014 winter 2014/2015 voorjaar 2015 zomer 2015 herfst 2015 winter 2016 zomer 2016 zomer 2016 ner nummer 23 nummer 24 nummer 25 nummer 26 nummer 27 nummer 28 nummer 29 nummer 30 e

JUBILEUM UITGAVE AERO 2015 SPECIAL

Aankomst Blackshape Morgenrood... Flying Rotarians Dutch Open National Veni Vidi Vici, de lucht in Het Duitse luchtschip Zelf Vliegen introduceert AERO Cees Hendriks: Federation of Prime op EHLE in Aken Aerobatics Championships Een rode neus met Lincoln Beachey LZ-129 “Hindenburg” Nogmaals Fumel Drama in Mijzen Tecnam P2006T Friedrichshafen 2016 van de buitencategorie European Women Pilots

Zwart op wit 19 Richard Byrd? Flugmaschine Wright en Vrijheid in de lucht: FEWP op EBBT Vliegkamp Lelystad Charismatische series: Het mysterie van Zwart op wit (deel 27) Water in Nederland Weleens van gehyrd! Abramovitsj Het Verenigd Koninkrijk FEWP viert 20 jarig bestaan was super vet...!” Avions Fournier (deel 1) de houten bommen The splitsecond Vliegen met een DWF, Mars en Bier Zes wielen en een intercom Charismatische series: Wat bak je me nou? Federation of European Bezoek Luchtverkeersleiding Vasili Chioni en handicap in het Kennedy en de Kennedy № 1 Charismatische series: Charismatische series: Nationale Kampioenschappen Bücker ugzeuge, deel 3 Graf Zeppelin Women Pilots Nederland (LNVL) Vier Belgische Fly-Ins! de Odessa Aeroclub verleden en heden Vliegwedstrijd 1912, deel 6 De Zlins De Zlins, deel 2 Kunstvliegen 2015 Roebels, rivaliteit en ruzie, deel 8 L’aviation française Roebels, rivaliteit en romantiek (9)

AERO 2014 • De magische magneet • KNVvL nieuws • Adam Haber-Wlynski en Dux • Hilda Hewlett • Zwart op wit (20) • KNVvL nieuws • Ad hoc naar Bouloc • De Dutch Air Rally • Cees Broere Halifaxfan(aat) • Bezoek KLM OCC • Unusual attitudes • KNVvL nieuws • Zwart Vertel het maar in de Rijp... • Zwart op wit (22) • Dorpspyromaan • KNVvL nieuws • Man of De Atlantische oceaan en Alcock en Brown • Aviationbookreviews.com • Zwart op wit (23) • Aviationbookreviews.com • Finaal Frans • Zwart op wit (24) • Het Waterloopplein en hoe Aviationbookreviews.com • Groot nieuws • Zwart op wit (25) • Woensdag de 13e • Aviationbookreviews.com • Groot nieuws • Avions Fournier (deel 2) • Zwart op wit (26) • Slepen Groot nieuws • Hanoi • Air Combat Training • Aviationbookreviews.com • “Lady Be Good” geen UITGAVE VOOR LEDEN VAN DE KNVVL UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 1 UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 1 UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 1 De Garmin D2 Pilot Watch, draagbare avionics om de pols • Aviationbookreviews.com Vrijheid in de lucht: Frankrijk • Igor Sikorzky en RBVZ • Familiedag EAC-m • Aviationbookreviews.com op wit (21) • Vrijheid in de lucht: Nederland • Fumel LFDX • Aviationbookreviews.com • Weebee Machine? • Aviationbookreviews.com • Botsing met hoogspanningskabels • FEWP Meeting 2015 Verdronken in de Waddenzee • KNVvL nieuws • Nieuw luchthavengebouw Middenmeer geopend1 leert men vliegen? • Mannetjesputters • Ivan Steglau: riooltycoon en luchtvaartpionier1 Bateau de tristesse • Workshop General Aviation • Ongevalsanalyse • Bob van Asselt met een MLA, kan dat? • Botsing vermijden • Bob van Asselt • Met een Cessna de wereld rond Vrouwe Fortuna • Amsterdam Info ‘on tour’ • Roebels, rivaliteit en romantiek (10) • Bob van Asselt

All Clear 23-2014.indd 1 06-10-14 10:00 _All Clear 26 2015.indd 1 27-07-15 15:33 “DeAll VliegendeCleAr Hollander”,All CleAr de autobiografieALL CLEAR van AnthonyALL Fokker CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR ALL CLEAR Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL

aargang 8 aargang 9 Jaargang 9 Jaargang 9 Jaargang 9 Jaargang 9 Jaargang 10 Jaargang 10 Jaargang 10 herfst 2016 winter 2017 lente 2017 zomer 2017 herfst 2017 winter 2017 voorjaar 2018 zomer 2018 ner 2018 In 1931, hetnummer 31 jaar dat Fokker 41nummer 32 werd, verscheen nummerin 33 Amerika bij de uitgeverijnummer 34 Henry Holtnummer 35 in New nummer 36 nummer 37 nummer 38 nummer 3 York de autobiografie van Anthony Herman Gerard Fokker onder de titel “Flying Dutchman”. In datzelfde jaar verscheen bij uitgeverij Van Holkema en Warendorf in Amsterdam de Nederlandse vertaling met als titel “De Vliegende Hollander” 1). De vertaler is mij ondanks uitgebreid onderzoek niet bekend. Het boek heeft twee auteurs. Fokker heeft het boek laten schrijven door de journalist

Sieb Koning Bruce Gould omdatMet PH-1106 en PH-ACX hij niet graagJan over Hagens zichzelf sprak en zich niet zo gemakkelijkEHAM-EHLE in het EngelsChrista Kloosman: Pal-V Ruud Heinen. Met de paplepel Federation of European Pancake Fly-in bij AERO 2018 verguisd-verheerlijkt-vergeten naar Tirol boordwerktuigkundige (BWK) Handtekeningen Volare in Coro Heli-experience van driekwartsmaat naar three greens Personal Air and Land Vehicle ingegoten, of: zo vader zo zoon Mach 1.88 Vliegclub Hoevenen bijzonderheden Women Pilots Dutch Open National Aero- 2 Beroemde vliegers met een Avionics, van barometer Jong Marken Volare in coro deel 2 Brik-1 opgevolgd door Brik-2 Fly Navy, batic Championshipsuitdrukte 2016 ). Bruceéén vlieger operatieGould volgde metnaar Garmin een G-1000 stenograaf Fokkere.v.a. op Schiphol overal waar hijJets, twins enheenging: Falcos voor de 21e eeuw op zijnNederlandse jacht, luchtmacht hakt knoop door Belgen op zwanenjacht the best non-jet airshow! Flying festival EBB 018 Cockie van Giessel International Oldtimer trendsetter utch pen National Flying Festival 2016 Fly and Drive In Cessna Grand Caravan EX 25 jaar AERO Jan Zwart (31) Boeiend Bear Derde Flying Festival Jacqueline Auriol Luchtbrug naar Berlijn Nieuwe instrumentatie van Cessna 150 via de Schiphol problematiek Aircraft Maintenance erobatic hampionship Schaffen-Diest 2016 Motorvliegclub Brasschaatnaar gastheer op EBBT verschillendebezoekt Teuge villa’s, Boeingaan 757 naar duikboot boordFriedrichshafen van 2017 een oceaanstomerABORT! en in steden bommenwerperals Parijs, boek Amsterdamdeel 2 EBBT groot succes! en Netherlands jubileert De snelste vrouw ter wereld? 1948-1949, nu 70 jaar geleden en navigatiesystemen 018 WeFly! Team • Groot nieuws • Jan Zwart (28) • Eén zwaluw maakt nog geen zomer, een storm- Groot nieuws • Jan Zwart (29) • Clubnieuws • Workshop General Aviation 2016: Groot nieuws • Léna Bernstein • Jan Zwart (30) • EHAM-EHLE, de Schiphol proble- Luchtvaartagenda • Praktijk: Aan een grote parachute veilig aan de grond • Groot nieuws DONAC 2017 • Groot nieuws • Richard van Rees • Zwart op wit (32) • Vliegen in Noord Korea • Int. ULM Om de Zuid • Groot nieuws over de Kleine luchtvaart • Limiet overschrijdend vliegen • Dag Dak Shangri-La • EASA Roadshow • Safety Meeting Breda International Airport • Pancake Fly In • Hugo Vlucht naar de hel • Positie vermelding niet voldoende • Groot nieuws over de Kleine luchtvaart Fly Ins Genk-Zwartberg, Schaffen-Diest en Aero-Kiewit • Groot nieuws • Harry Guijt D.F.C. vogel ook niet Berlijn.• KennismakingsvluchtenUITGAVE VOOR VLIEGENDE • Afwijking LEDEN VAN• DEIFFR KNVVL Fly-Out SteedsBerlijn 2016 • BobALL vanCLEAR Asselt1 wSPRMeer • Bob van Asseltprobeerde UITGAVE• VOORGerrit VLIEGENDE Geysendorffer LEDEN VAN DE KNVVLgeveld • Als gesmeerd •ALL CLEAREendracht 1hij Fokkermatiek • Dan Cooper held UITGAVEén VOORcrimineel? VLIEGENDE zijn • e-flLEDEN VANight DE KNVVL op de AERO 2017levensverhaal • BobALL CLEARvan Asselt1 over de Kleine luchtvaart UITGAVE• VOORMededelingen VLIEGENDE te LEDENbestuur VAN DE KNVVL KNVvLlaten • Column Bob ALLvan CLEAR Asselt1 vertellen.Festival Aérodrome Blois Le BreuilUITGAVE VOOR• Federation VLIEGENDEZo of LEDENEuropean VAN DE KNVVL Womenis Pilots • Columnhet BobALL vanCLEAR Asselt1 boek• Zwart op wittot (33) • O.N.G.E.L.U.K.(s)UITGAVE VOOR VLIEGENDE vogels • LEDEN EHAM-EHLE, VAN DE KNVVL de Schiphol problematiekALL CLEAR deel1 3 Hooftman • Zwart op wit (34) • UITGAVENieuwe VOOR VLIEGENDE landingsbaan LEDEN Vliegveld VAN DE KNVVL Midden Zeeland • EHAM-EHLE,ALL CLEAR deel1 4 • Classic Cars & Aeroplanes UITGAVE2018 VOOR • VLIEGENDE Zwart op LEDENwit VAN(35) DE KNVVL • A bridge too far close • JeanALL CLEAR Batten1 • Fokkerbiogra eën op een rijtjeUITGAVE • VOOR Zwart VLIEGENDE op wit (36) LEDEN VAN• DESafety KNVVL I en II • The mad major strikesALL CLEAR again1 stand gekomen. Bruce was redacteur luchtvaart bij “The New York Evening Post” 3). De luchtvaart moet dus voor hem niet onbekend zijn geweest. In zijn latere carrière werd hij hoofdredacteur van hetRedding Amerikaanse Fokker“Ladies Home Fellowship Journal” 4). dichterbij na bijdrage Mondriaan Fonds Amerikaanse uitgave, 1931 Luxe Amerikaanse uitgave, 1931 Nederlandse uitgave, 1931

Snel groeiend AMN haalt nieuwe klanten binnen

Zelf Vliegen start Transavia “De Vliegende Hollander”, pilotenopleiding met de autobiografie van Anthony Fokker Blackshape Gabriéls

De Nederlandse editie van Fokkers boek is geen één op één vertaling geworden. Fokker heeft in de Nederlandse vertalingInsubordinatie het een en ander• D-ENTElaten toevoegen • waaronderGroot nieuwseen hoofdstuk • datNader in de verklaard: onweer • Zwart op wit (37) oorspronkelijke Amerikaanse uitgave niet is te vinden. DezeUITGAVE aanvulling VOOR VLIEGENDE heeft betre kking LEDEN op VAN het DE KNVVL ALL CLEAR 1 vrouwelijk schoon• Smirnoffs5). In dit hoofdstuk zesde vertelt Fokkerzege dat• zijnHorrorflight relaties telkens stukliepen • Luchtvaartdag door zijn in Amsterdome • Bob van Asselt eigen schuld: hij was te egocentrisch, en tè veel bezig met vliegtuigen. Deze ontboezeming wilde hij kennelijk alleen maar toevertrouwen aan het Nederlandse publiek, niet aan de hele wereld. Fokker schrijft hoe onbeholpen hij omging met zijn eerste liefde, Ljoeba Golantsjikova. Aan deze dame is uitgebreid aandacht besteed in twee eerdere afleveringen van All Clear 6)7). Wat in de Zwitserse uitgave uit 1933 en de Duitse uitgave uit 2010 van de autobiografie niet is opgenomen, is de kritiek die Fokker in zijn boek leverde op een proefvlucht die minder goed afliep met een Fokkervliegtuig waarbij de Amerikaanse commandant, marinevlieger en poolreiziger Richard E. Byrd was betrokken. Daarvoor ga ik terug naar eind 1926. In dat jaar werd Fokker benaderd door Byrd met het verzoek om hem een driemotorig vliegtuig te leveren waarmee hij non- stop de Atlantische oceaan over kon steken. Dit werd de “America”. Op 20 april 1927 maakte Fokker hiermee de eerste vlucht die niet echt goed afliep want bij de landing sloeg het toestel over de kop waarbij de inzittenden R.E. Byrd, G.O. Noville en F. Bennett gewond raakten. Fokker kwam er vrijwel zonder kleerscheuren vanaf. Een kwestie die in Amerika ongetwijfeld voor enige opschudding zorgde, was de kritiek die Fokker in zijn boek leverde op een proefvlucht die minder goed afliep met een Fokkervliegtuig waarbij de Amerikaanse commandant, marinevlieger en poolreiziger Richard E. Byrd was betrokken. Daarvoor ga ik terug naar eind 1926. In dat jaar werd Fokker benaderd door Byrd met het verzoek om hem een driemotorig vliegtuig te leveren waarmee hij non-stop de Atlantische oceaan over kon steken. Dit werd de “America”. Op 20 april 1927 maakte Fokker hiermee de eerste vlucht die niet echt goed afliep want bij de landing sloeg het toestel over de kop waarbij de inzittenden R.E. Byrd, G.O. Noville en F. Bennett gewond raakten. Fokker kwam er vrijwel zonder kleerscheuren vanaf. In zijn boek “Skyward” levert Byrd kritiek op het gedrag van Fokker tijdens de landing 8). Byrd: “De wielen raakten den grond. Onmiddellijk zag ik Fokker opvliegen om er uit te springen. Bennett zat Driessen & Rappange Verzekeringen

Bert Spreuwenberg Techniek • Motor service - onderdelen • Vliegtuigonderhoud - onderdelen Voor vliegers met • Keuringen - bvl instrumenten (MD-NL-2011-002) • Mobiele service door het gehele land en daarbuiten oog voor detail! • Voor de nieuwste service bulletins van rotax: kijk op www.spreuwenberg.nl, onder de button sb rotax • Voor onderdelen mailt u naar: [email protected]

Spreuwenberg Techniek www.driessenrappange.nl/luchtvaart Rijksweg 66 • 5941 AG Velden 020 - 531 23 45 | [email protected] Mobiel +31 651 386 687 • E-mail [email protected]

2 ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR JAARGANG 11, WINTER 2019, NUMMER 40 INHOUDSOPGAVE

UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL

Voorwoord All Clear nr. 40 en tijd voor een terugblik. We waren 10 jaar geleden bezig met het maken van de gedragscodes onderhoud MLA, vluchtplanning, verbeteren opleidingsniveau MLA. Dit naar aanleiding van de zorgen van onze overheid inzake de technische ontwikkeling van de MLA’s, die door 6 10 nieuwe technieken en motoren zich meer Redding Fokker Fellowship dichterbij na bijdrage Mondriaan Fonds ontwikkelden tot echte vliegtuigen. Het was Peter F.A. de Noort...... 4 niet meer op zondag een rondje om de Insubordinatie kerk, maar een Overland. Om te voorkomen Henk van Rooyen...... 6 dat onze overheid hier regelgeving op zou D-ENTE, hoe een Dornier Do-27 aan het begin van faunabeheer stond gaan loslaten hebben wij het heft in eigen Olav van Bockel...... 10 hand genomen en ons via gedragscodes Zelf Vliegen start Transavia pilotenopleiding met Blackshape Gabriéls en protocollen een zelfdiscipline opgelegd. Peter F.A. de Noort...... 12 Ook de praktijk opleiding werd naar een Nader verklaard: ONWEER hoger niveau getild en doet eigenlijk niet Dany Mariën...... 14 meer onder als voor SEP. Maar ook in die 10 jaar zijn de ontwikkelingen door gegaan Nieuw zweefvliegveld van ZCNK in kop van Noord Holland...... 15 en is het verschil tussen MLA en SEP alleen Snel groeiend AMN haalt nieuwe klanten binnen nog waar te nemen aan de PH registratie Peter F.A. van de Noort...... 16 op de kist. Inmiddels heeft ook de Europese Zwart op wit (37) regelgeving zijn intrede gedaan en de EASA Jan Zwart...... 18 Annex I (vervanger van de huidige nationale Smirnoffs zesde zege Annex II) staat op het punt te worden René Demets ...... 20 geïmplementeerd. De afzonderlijke staten Dakota van zand hebben in deze Annex I de ruimte om naar René Demets...... 21 eigen inzicht zaken wel of niet over te nemen. Horrorflight Zoals we weten is Nederland altijd haantje Henk van Rooyen...... 22 de voorste om regelgeving uit Europa te Uitnodiging LVNL 4 februari nieuwe VFR-routes van/naar EHLE ...... 24 implementeren. Met dien verstande, als het om beperkingen gaat! Veranderingen ten Memorial Hans Gutmann Tourist Rally Flight 2019 ...... 25 voordele van de sector maakt ze in ene heel Luchtvaartdag 8-12-2018 in Amsterdome behoudend en conservatief. Dan huiveren Olav van Bockel...... 26 ze van vernieuwing uit Europa. Het ziet er Stichting Nederlandse Vrouwen in de Luchtvaart opgericht...... 27 nu naar uit dat de verschillen in de diverse Een vlucht naar voren. Een lange termijn planning voor de luchtvaart in Nederland Europese landen inzake certificering en Ronald Fukken...... 27 toelating aangaande vliegtuigen vallende “De Vliegende Hollander”, de autobiografie van Anthony Fokker onder deze nieuwe Annex I zo groot worden Wim Snieder...... 28 dat ik niet weet wat hier de gevolgen van 10 jaar All Clear en meer goede zaken zullen zijn. Dat wordt weer een hele uitdaging Bob van Asselt...... 30 om onze overheid te overtuigen van hun ALL CLEAR verkeerde keuzes! Het is niet alleen dit, maar

ALL CLEAR

Uitgav e voor de leden van de KNV vL afdeling gemotori seerd vliegen ALL CLEAR Jaargang 1 maart Ui 2009 tgave voor de Uitgave voor vliegende leden van de KNVvL leden v nummer 1 an de KNV vL afdeling gemotorise erd Verzekere vliegen n in de ALL CLEAR luchtvaa Jaargang 1 rt j uni 2009 Uitga ve voor de n leden van ummer 2 de KNVvL afdeli ng gemotorise erd Rond vliegen je Ned HHoogeveen erland ALL CLEAR o ogeveen Jaarga ng 1 septem U ber 2009 itgave voor de nnumumm leden van de meerr 3 KNV vL afdeli ng gemotorise It’s erd a small world vliegen afterafter allall ALL CLEAR Jaarga ng 1 dec U ember 2 itgave v 009 oor de l n eden van de ummer 4 KNV De piloot en zijn vL afdeli ng gemotorise erd vlieg beperkingen en ALL CLEAR Jaargang 2 ma U art 2010 itgave voor de led num en van de mer 5 KNVvL afde ling gem otorisee rd vliegen

Ja argang 2 juni 2010 nu It’s a small world after all Vlieghelden uit mmer 6 de De eindnadering el 2 vervlogen tijden voo De piloot en r de baa zijn n deel 2 beperkingen KNV Vliegen vL nieuw in VrVraag en an s en co Zuid-Afrik aag en an mmenta deel 3 twoooordrd: ar: Flight Flight a : Leisurree Pi Crew Licens training van Pillot Licenc ing • O e • ngeval naar RPL(MLA) P Luchtvaart sanalyse: PL(A) G ffyysiosiollo Onen De A ogiegie igh piloot R : IIll eid llusies va in de co en N n ck het ev All Cl pit W zijn A enwichenwichtsotear elkom deel beperki sorrgaangaan aan boord 3 ngen G EuropeAirS Vliegen met gasten Zwart A po op w SRZ rts • EL it Schiphol T update ELT: Zuid-Amerikaanse • Luchtv • Skyl J aar ane tverzeke : de nieuwe ringen • st Hulp van bo pr 1 FAAST andaard aktijkles eam Saf in d st sen ety Tips • e kleine ven 1 Dutch Light Airc De piloot Workshop luchtvaart mensel en zijn onderhAll Clear 1 ou ijke be d MLA’s Fly raft perki NK Kun -in op ngen Een stvlie Fly Texe port Tech gen • Ro rou l ret van de winn niek:niek: ndje Ne nd U ReddRedding derland: K 2009 GASA 2 sparachsparachute Zeeland Hoe 009 aar s; Carbu Airport • overleef j rateur Vernieuwd e een ALL CLEAR zomzomerijs e web noo sit • Federation e KNVvL m dlanding Zwart of Eur otorvliege te w op w opopean All Cl n ater? i Ui Womeear t tgave voor n Pilots Zuid-Amerikaanse de leden Richard Byrd? van de KNV L’ Hoogvliegers vL afdeli viv, Lv praktij ng gemotorise ov of Lem klessen (2) erd vliege De overlevi berg? • Pos Nooit n ngsk tvlu AMRUFRA van gehyrd unstenaar cht • Jubi ! ( de hele GA staat onder druk. De ruimte • M leum 1) ALL CLEAR et smart verwac Vliegclub Wijz h Fryslân iging Jaa t • Mi • KNVvL A en Alk Rudo rgang 2 nilaptop luchtru ma lf Das als co- fdelingsnie im ar 1910 AERO septem Ui piloot uws Friedri ber tgave voor • Mal in Spec Nummer 2010 de le en Ki de ban van tac chsh leden van ewit ulair ope afen nummer de KNV Nat ngew 7 vL afdelin ura de vliegmachien erkt 2010 g gemotorise 2000 • e teke erd zijn KNVvL A ningen vliegen mens fdel elijke be ingsnieuw Zwart op wit perkinge s • Luc n - Hoog htvaartb ALL CLEAR vlieger lad uit Zuid-Amerika s (de vervlo Jaarga el 2) • gen ti ng 2 Techniek jden • D anse praktij : Veel uitv e piloot en klessen (3) december Uitgave v oeringe 2010 oor de l n, één d nummer 8 eden van oel de KNVvL af Luch deling g tvaartbl emotorise o ad uit v erd vliegen pen dagen • Op ervlogen tij erat den • KN ioneel VvL A : Goed lan fdelingsn ALL CLEAR den. Naar b ieuws • Gran e Ja neden ko Canaria • B argang 3 men z ra e allemaa m Kemp ma U l - toch • MAF art 2011 itgave v ? • Ong oor de l evalsanaly eden van se nummer de KNV 9 vL afdeling gemotori seerd vliegen ALL CLEAR Ja argang 3 juni U 2011 itgave voor de leden van de nummer KNV 10 vL afdeling gemotorise erd vliegen ALL CLEAR Jaargang 3 okt U ober 20 itgave voor 11 de l n eden van ummer 1 de KNVvL 1 afdeling gemotori Richard Byrd? seerd vliegen No oit van gehyrd! (2) Jaarga Lu ng 3 De Lusc chtva 1911 decem ombe Phantom II art- ber 2011 & Oorlogs num Een modern Museum Texel 2011 mer 12 40 e tijd 100 jaar machine Vliegv DONAC eld Brassch 2010 aat - EBBT “Quality Time Water-land-lucht in the Box” Vlie gen in de Wieri Nood Zwart landing, Marken VASTE RUBRIEKEN op w ngerme it (d er Uitdag eel 4) • K ... Sp ing • O NVvL A Str eurtocht naar he ngevalsan fdelingsnieuw ategie W alyse - Mi s • Prakt voor t verled croburst ijk - Sc Warm a de winter en boven het haduw uit anbe wad • het niet volen voor koude Jelle Training s • De A Oud svlucht - tlantische Vliegend dagen Jaarlij Van klaslokaa kse Airbus n l Ev aar Bu Gerrit enement bijeenk urtbu Jacobs I uit ve s op wit rvloge omst FEWP vliegt weer : Engi n tijden: Biob ne failur E.L.T.A. rands Hawker Hu N e ! (deel 1919 • tof 5) • Praktijk - Vliegpla nter nnen ( in de Gecontr deel 1) • luchtva Zwar oleerd sli Ballon art t 9 va o ppen • ren • Zwart p wit T KNV vL Afdel Zui ingsnieuw d-Amerik 1 Tw s Vli aanse ee Belgisc E egp p lannen ( Hanna Reitsch raktijkless he trad 0 ciat deel 2) en R ion • • K (7) Fly it 2 NV ionele -In Zwart op vL Afd ‘Flying Gyrocopter Museum’ s Sch wit ( elingsnieuw affen- deel 6) • s • 3 Diest/M ALL CLEAR Canarisc 69 Sqn - B De b alle o he drie-e elgian nte co D ilandenvluch Vintage llectie ONA t • Aircraft A van Ric C 201 Ui KNVvL sso- hard v 1 tgave voor Afdelin an As NK K de leden gsnieuws unstv van de KNV liegen Fokker Spin vL afde Toverd 2011 ling gem rankje voo De wereld rond otorisee e r d rd vliegen n toch ge e moto Centennial F en bran r • Polikarpov • K Geen dstof • Lu zee es chtvaar NVvL Af te ho tival ALL CLEAR t tweed delingsn Her og ehands e ieuw man Jaarga n d s • Niet IJssel Bij m ng 4 e oplossi s gemerkt: ing, luch o ng van h voll tfot torui ma Ui et v e tank ogra tval art 2012 tgave voor raagstu af Om de le k • Co kee numm den van lumn rboch er de KNVvL af Ea t ja of 13 deling g stward • D nee? emotorise w e kuns erd vliege el ideali t van h n sme • et landen. Het Vreemde eend of zebravink? KNVvL A spa fdelingsn nnende ALL CLEAR ieuws • laatste stuk Dor Bijzond • F nier D Jaarga er staar eith’s fe o 27 D ng 4 tlastig! • iten • PH-P -ENTE Zwart o OL o juni 2012 Uitgave v p wit f- oor de (8) • C leden van olumn Kos-telij nummer de KNV K 14 vL afdeling arveel, ke Zeppelins gemotorise het Fran er Rü se sn d vliegen gen • It elzeilende ’s only m schip oney • De • Boek ‘rs Europ via Ebo ALL CLEAR ese LSA okers • komt KNVvL Afd Jaarga eraan • elingsn ng 4 Gevaar do ieuws or de v • Flugpla septemb Uitgav erwarmi tz er 2012 e voor de ng • Col leden van umn nummer 1 de KNV 5 vL afdeling gemo toriseerd vliegen ALL CLEAR voor de GA wordt steeds verder beperkt, Ja argang 5 winter 2 Uitgav 013 e voor de leden van nummer de KNV 16 vL afdeling gemotori seerd vliegen ALL CLEAR Ja argang 5 lent U e 2013 itgave voo r de lede nu n van de The mmer KNVvL af making 17 deling g D of the W emotorise w O arbird e ur Mo rd arf: dels Pinup vliege The Girls n Aircraft Calend The Pro er duction wel of geen s R ele ase Party Su n n’ Fun ALL CLEAR p Hot to r Trot ookje? CA Jaarga Flyin ng g Circus 5 Wa www. rbirds VA warbirdp Ongevalsan inups.com zom Memo er U rial Day 2013 itgav W e voor WII Wee de al kend num leden v ys New Ga an de e rden mer 18 KNV Misluk vL afdeli te m ng gemotorise anoeuv Aero 2012 erd re vliegen Het vliegend Friedrichs ALL CLEAR hafen varken Jaarga (of de bi ng 5 ddende indiaa Gueri winte U r 2013 itgave voor lla’s, k de le n) og n den van els ummer de KNVvL a witte en 19 deling paard A geotorie Uit Perspex en melia erd vl wijken, waarh per ? ’s mysteri iegen kunst e een? spectief e n ki • ‘Hea Vervlo opgelost? tsch • K ven can ALL CLEAR NVvL wait’.. gen Afdel . • aarga ingsnieuws Kleine vlieg ng • Car hendel, ve burate groot ef lden Mari inter Uitgave urijs? • Be fect • o, Fiorenza voor de ate Tussen leden van Kös ner de KNVvL tlin • Co en de aeroscooter adeli lumn ng geotorie KLM erd Aviationbo L’oi N.V. vliegen okreview seau canari • IFFR B • Hoo (Na enelux vl g genoeg onde Schaffen/Diest & tte Voete iegt naar rw Texel • eg? • K n) a De Pe NVvL A argang likaan • H fdelingsn Zoers oekget ieuws • el/M Zwar voor rouw • C Opped alle t o aar olumn • oezer ro p wit Vliegen nde Zuid-Am ner in de zomer erikaans Ju Avi DON e pra liett ationboo AC 20 ktijklessen FEWP kreview • I 12 NK Kuns (1 201 FFR UK tvliegen 3) Bravo Bravo 2 • Zwart op Oxfor Airsp wit d 2012 • IFFR ace Inf (12) • M Fly- ringements - All CleAr AFketels In Praa Hotspot Eindhoven ? • Ae g 20 rotuijp • B 12 • Long l Koninklijke entwate eg Elly B rs en Wo einhorn Luch Uitga odbr • tvaart ve voor de le idge • Co Maats Een den lumn ch o van de KNV B appij ude vL adeli entwat Motor (Kip (Bon ng geotorie ers en vliegclub en K te)koe erd Vl Woo aviaa uit vliegen iegveld T dbridge • Brasschaat r) de sloot euge, VINK Zwar ha de aanlo - Du t op wit len? All CleAr op • P tch Aerob Zu ati id aramotor vli c Asso -Amerika Zwart o 28 a eg ciation anse mei 1 argang en • • KNVvL pra p wit een gede 987, Aviationbo nieu ktijklessen Zu oe Ui okrevie ws • id-Amerika nkwaa r tgave voor w • Col anse rdige d de leden um pra ag ner van de KNV n Sn ORBIS, sa ktijklessen vL afdeli elheid ng gemotorise scontrol vin erd hafe e • KN g sight V vliegen n • Prem VvL nieuw world enlo Donderstr atuurtje: s • Mem wide Airport VFW 61 orial Fli Crea aal P All CleAr 4 • Avia ght Rally tief onderneme -181 tionbookrevie Hans Gutman Dut Jaarga w • Vol n • AERO n Fly R ch Open ng 6 doet u 2013 ound Aerob National aan de Friedrich France atic herfst 20 Uitgave v n eischen? s- rankr Champ 14 oor de • Co ijk is ionship leden van lumn Bom mee s 2 nummer 2 de KNV menw r dan arij 013 3 vL afdeling erper L4 gemot IFFR We 8 • KNVvL n s oriseerd ekein ie vliegen de Spa • uws • Fo 30th Nine Stampe kker D.VI Internat eleven Fly In A I • Noo avant la le All CleAr ntwerpen dlanding ional Oldt • Voo op rjaar de snelwe Fly-Dr ttre Ja sbijeenko g • P ive imer Vrijheid argang 6 mst I H-MAG ( -In Schaffe in de lu FFR op EB 3x) • freedom cht / winter 2 ZW • Col n-Diest 014/2015 umn Fly In of the s Ui vliegveld kies nummer tgave voor Sl 24 vlieg echt zich Malle EBZR ende lede t na n van de waa de sta KNVvL rdige rt • KNVvL Sikor-skies in africa dag • Rech nieuw Wellen t over de s • Liev s gehoord van All CleAr baan • er een Rus n Zw sk art op wit (16) • Vervol Pellens? ies Jaar • g 28 m Fro gang 7 Bookrevi ei 1987, een zen Fish ew • FEWP gede voorjaar Sloven nk- 2015 ië • Col Fly In numm U umn Valk er 25 itgave voor Kon enb vliegende inklijke wa urg leden van ve terland de KNVvL rtrokken ers • B • Wij bl lootsvoe Hoge druk, ijven bu ts door All CleAr iten • Zwart de sneeuw fronten o • K e p wit (1 NVvL nie depress en Jaar ) • Noo uws • ies gang 7 dlandin et d g • Boo e Noor zom kreview • deron er 2015 en leuke vluht numme Uitgave v JUB r 26 oor vli Zwart ILEU egende op wit (1 Aankomst Bla M leden van n 8) UI de KNV ieuws • • Sari TGAV vL Dornie Witte s cksh E r Do-X tewardess Prime op EHLE ape All C bep • lear 21- aald Dyno 2014.ind niet n n Sky All CleAr d 1 ix! • T View axiën met i Jaar h n de pra AERO gang 7 et vliegtu ktijk gete ig • Jakov Gak st • K Zw Morg herfst ke NVvL art op enro 2015 2015 l • Book wit od... U review 19 nummer 27 itgave voor Water in SPECIAL vliegende Flyin leden van Nederlan g Rotarians de KNV vL 24-3-1 d 4 13:51 Wat bak je in Aken All CleAr me nou? Jaargan Graf Zeppe Dutch g 8 alleen al door alle milieu doelstellingen. Rich lin ard Byrd? Open Nati ner 201 Aer ona num U We obati l mer 28 itgave voor leens v cs Ch vliegende ampi leden van de AERO an gehyrd! onshi KNV 2014 ps vL De • D e ma Een Garmin D2 Pi gische ma Federa rode neus lo gneet • t All CleAr t Watch KNVvL ion of Eur , draag ni Jaargang bare a euws • Ad Wo opean 8 vionics o am Hab men Pilot m de er-Wl Flugmasc zomer 201 p ols • ynski en s h Aviat Dux • ine W nu Ui ionbookreviews.com Ab rig mmer 2 tgave voor vli ramovitsj ht en egende le Ve den van de Hilda ni Vid KNV Hewlett • Zwart i Vici, d vL Vrijh o me e lu eid in de p wit (2 Bezoe t Lincoln B cht in lucht: Fran 0) • KNVvL nieuw k Luch each All krijk Clear 23 • I go s • A tverkeersleiding e Jaar -2014.in r Sik y gang 8 dd 1 orzky e d hoc n Nederland n RBVZ • aar Bouloc • De Dutc Familie ( Vrijhe zomer 201 dag EAC- h LNVL) id in m • Aviat Air Rally • de lu numm ionboo Het Ver cht: er 30 kreviews.com eni “De Vliegende Hollander”, de autobiografieCee V i van Anthonygd Ko Fokker Het Duit er Be n s Broere Hal lgisch inkrijk se luchts op wit ifaxfan(aat e Fly- LZ-129 “ chi 06-10-1 (21) ) • Be Ins V p 4 10:00 • Vrijh zo ! asili Chi Hind eid in ek KLM OC enb de lu cht: Ne C • Un oni en urg” All CleAr derlan usual att de Od d • Fu it e Groot nieuws over de Kleine luchtvaart mel LFD udes • K ssa Ae FE X • Avia NVvL n roc WP tionb ieuws • lub Vli op EBB ookreviews.com • Zwart egen m FEWP v T We et ee Ui ebee han n iert 20 j tgave voor V dicap in he a vliege ertel he rig b nde leden v t m aa verle t est an de Ma r in de den e aan No KNVvL chine? • Ri jp... • n he Ke gmaals Aviationboo Zwart op den nnedy Fum UITGAVE V wit kreviews.comOOR LED (22 en d el EN ) • D Vli e K • VAN D orpsp e en All CleAr Bots E KNVVL yrom gwed n ing m aan • edy № Jaargang et hoogsp K NVvL ni strijd 19 1 Vlie 8 anningska euws • 12, de gkamp er bels • Man o el 6 Lely In 1931, het 201jaar dat Fokker 41 werd, verscheen in Amerika bij de uitgeverijFEWP M f Henry Holt in Newwas stad Charismatische eeting 20 super nummer Uitgave 15 vet... 31 voor vliege De A tlant !” nde l ische series eden van Ve o cea De Z : r de KNVvL rdronk an en A lins ama en in de W lcock e Chari in Mi a UITGA n Br sm jze dde VE VOOR own • a n _All nze VLIEGEN tis Clear 26 e • K DE A via ch 2015. NV tio De e indd 1 vL nieuws • LEDEN nbo series: ALL CLEAR VAN DE K okre Zlin NVVL views.com s Jaargang Nieuw l • , deel 2 harismatische uchthave Z wart o York de autobiografie van An ngebouw p wit (23) n M ALL C • er 201 iddenm LEAR Nati vions se eer ge 1 onale Ka Fo ries: nu opend m urn mmer Uitgave A pioens ier elf li 32 voor vliege viationb Kuns chappen deel 1 ege nde leden v ookrevi tvliegen 2 n introd an de leer ews.com ecna uce KNVvL 2 t m • Fin 015 m 7-07-15 en vl W P ert 15:33 iegen? aal F F, 00 UITGAV rans • Z M • M E VOOR V ars annet LIEGEND wa en E rt B jesp op Roebels ie utte LEDEN V wit r ALL CLEAR rs • AN DE (24) I KNVVL • , rivali Jaargang van St Het Wat teit Het datzelfde jaar verscheen bij uitgeverij Van Holkema9 en Warendorf in Amsterdam de Nederlandse eglau: erloo en ruzie, my ER riooltycoon pplein en hoe deel sterie Friedric len ALL C 8 va te 2017 en lucht LEAR de ho n hshafen vaartpioni1 uten bommen nu U er 01 Ce mmer 33 itgave voor vli Aviatio Lavi es He egende le nbookr atio ndrik den van de Ba eviews.com n fran van de bu s: KNV teau de • ais vL trist Groot e es wiel ite esse UIT nieuws ncate thony Herman Gerard Fokker onder de titel “Flying Dutchman”. In • GAVE VO e O Wo R VLIEG • Z n rksho ENDE wa en go p rt o Roebels een rie Gen LEDEN p w int ALL CLEAR eral VAN DE K it erc NV , rivali vertaling met als titel “De Vliegende Hollander” Aviation VL (25) • Wo t om Zwar Jaar • eit Fe gang 9 Ongeva ensdag en rom t op deratio lsanalyse • de 13e antie wit (dee Europ n of zom ALL CL • 9 The ea er 2017 Bob EAR l 27) n Wom van A 1 splits numme U sselt eco en Pilo r 34 itgave voor vlie Avia nd ts gende tionboore leden van de me viewsco KNVv t een m • Gr Char L A an dat oot nieuws • A ismat • UITGAVE V isc Bot OOR VLI vio he sing EGENDE ns se ve our Bü ries rm LED nie ck : niet bekend. Het boek heeft twee auteurs. Fokker heeft het boek laten schrijven door de journalist ide EN VAN D r (d er ALL CLEAR n E K ee ug • Bo NVVL l 2) Jaar b van Ass • Zwart zeuge gang 9 elt • e op wit ( , deel 3 t een Cessna 2) • lep herf ALL C en st 2017 d LEAR e wereld 1 numme U rond r 35 itgave voor Groot nieuws • vliegende ie leden van anoi b o de KNV Vrouwe o • Air C ning vL rtuna • ombat ra verg Amst UITGA inin er VE VOOR g ui dam VLIEGEN • A sd Bruce Gould omdat hij niet graag over zichzelf sprak en zich niet zo gemakkelijk in nfo DE viat io -ve on nb rheerli tou LEDEN V oo ALL CLEAR r • AN DE KN reviewscom oeb jt-ver Jaa els rivaVVL • gete rgang 9 liteit en ad Be Go n 1 romant od u wi ie ( ALL gee nter 10) CLEAR n tch p 2017 • Bob 1 en van Asselt bati Natio numm Uitgave c hamp nal e er 36 voor vl iegende i ro- M ). De vertaler is mij ondanks uitgebreid onderzoek leden van on et ships PH-1 de KNVvL uitdrukte 01 naar i 10 en PH- r Flying F 2 ol ALL CLEAR esti val Jaarg Motorvl 01 ang 10 iegclub Brass Be voorjaar chaat gasth nter ). Bruceroemde Gould volgde met een stenograaf Fokker overal waar hij heenging: op zijn jacht, 2018 e nat er op ional vlie n U EBB ld n gers ummer itgave v Fly and ri timer vlie me 37 oor vlieg ger operatie t ee ende lede ve n Jan Hagens n van de el naar verschillendechaf n villa’s, aan boord van een oceaanstomer en in steden als Parijs, Amsterdam en KNVvL eam fen-i vo • Groot es bo gel oo n nieuws t 01 ordwe iet • K • Jan Z es rktu ennis UITGAV war sn igkun ALL CLEAR ma E VOOR t (28 a in VLIEGE ) • ra d gsvlu NDE nd ig Jaargang chte n e (B n • A LEDEN waluw be a W 10 fwi VAN DE K m zoet euge ravan K) ing NVVL aat • nog gee E oci Avioni zom lut Berli n ome e van i cs, Panc er 2018 n 20 r een sto ess van b ake F 1 ALL CL rm t el n arom ly- num Uitg • Bo EAR rend aar Gar Vli in bij mer 38 ave voor vli b van Asse1 setter eter egclub egende Berlijn. Steedslt w van e min G- Ho leden van Gro ssn 1 eve de KN ot nieuw Boei a 10 v 000 nen VvL s • ng 77 ia Han P Jan Z naar d dtekenin • Bob wart ( uiboot 25 jaa van U 2) g A ITGAVE V • r en sse OOR VLI Clu AE lt • EGENDE bnie RO J G uws aargang errit LED • Fri G EN VAN D o e 10 esendo E KNVV rs dri rffe L hop G chsha Jong Marke wi r geveld eneral A fen 2 nter 2018 • Als ge viation 20 017 n Volare sm ALL C 1 nu eerd LEAR e.v mmer stand gekomen. Bruceeer probeerde was redacteur• hij1 Fokker luchtvaart zijn bijlevensverhaal “The .a.New o Yorkte laten Eveningin Cvertellen. Post” Zo is het boek tot 39 endracht p Schip oro Groot nieuw hol ma s • Léna Heli-experi tiek • D Berns an Coope tein • J Jan Zwa en r UITGAVE V a ce held én OOR V n Z rt ( LIEGEND wa E rt (30) • E 31) crim L A inee EDEN VA BORT l? • N DE KN HA e-flig VVL M-EHLE ! ht op de , de Schipho Volare i EHAM-E AERO l pr n co 20 A o ro HL 17 • LL C ble- J d Overal windmolens als obstakels. Lelystad moet dus voor hem niet onbekend zijn ge LE e Bo AR ts, eel 2 Ehet Engels b va 1 twins e n Asselt n Falcos Ch Luch voor d rista K tvaartag e 21e loosman: o enda • Praktij eeuw van ver de Kleine k: A driekw an een gro Boeie artsmaa lucht UITGAVE V nd t n vaa OOR V te aar rt • LIEGEND pa Be thr Mede E rach ar ee Redding Fokker Fellowship LE ute b greens deli DEN veil om ng VAN DE K ig en be NVVL aa men stuur K n de gron werp Brik-1 opge het Amerikaanse “Ladies NVvL • d • Groo er bo C t n ek v olum AL ieuw ol n B L CLEA s Ned gd ob va R 1 erland door B n Asse de Sch se luchtm rik- Pa lt D iphol acht h 2 l-V ONAC 20 problem akt knoo 17 • Groo atie p doo P Festival A t nieuws deel k r ersonal érodrom • Richard 2 De Air and e Bl UIT va rde Flying Festiv Lan ois L GAVE VO n Ree d e Br OR VLIEG s • Veh euil ENDE Zw icle • F art o ede LEDEN p wit EB ratio VAN DE (32 B al n of E KNVVL ) • V T groo uropea liegen in No t succe n Women Pil ord K AERO ots orea • Int. s! 2 • Col ALL C ULM 018 umn LEAR Belg Bob va 1 Airc en op bijzonderhede weest. In zijn latere carrière werd hij hoofdredacteurn Asselt van raft Ma zwanenj Ruu Home Journal” Om d intenance d He dichterbij na bijdrage Mondriaan Fonds e ach i Zui Ne nen. d • Groot the t n in Met • Zwart op wi nieuws rlands gegote de paplep t ( over d jub Jacq n, of: el 33) • UIT e Kle ile zo O.N GAVE VO ine luc er ue vade .G.E.L.U OR VLIEG t line r z ...... ENDE htva Au o a zoon .K. L rt • De rio 4 (s) vo EDEN VA Limi s l g N D et nels Amerikaanse uitgave, 1931 Luxe Amerikaanse uitgave, 1931 Nederlandse uitgave, 1931 els E KNVVL over te Fe • EH schrijde vrou d AM-E n w ter Fly Na eration of Peter F.A. van de Noort HLE, de Schi d vliegen • wereld vy, Euro p Da ? hol pr ALL g Dak pean 3 ob CLEAR the b ). lematiek d 1 est n Wom eel 3 on en P Sh -jet a ilots angri-La irshow • EASA Roa ! Mach 1. ). De luchtvaart Hooftman dsho • w Zwart o • Safety Luch 88 8 p w UITGA M tbrug naa it (3 VE VOOR eeting 4) • N VLIEGEN Br ieuwe DE ed a In r landing LEDEN ternationa 1948 Berlij VAN DE -1 sbaan V KNVVL l Ai 949, n n liegve rport • P u 70 j ld Midden ancake aar ge Zeeland • Fly In • H leden EH ALL CL ugo Flyi AM-E EAR 1 ng fest HLE, dee iv l 4 Vlucht n al EBBT aar d 2018 • C e hel • P lassic C ositie v ars & A ermelding Nieu eropla UITGAVE V niet we i ne OOR VL voldoende ns s 20 IEGENDE t 18 rume • Zwa LED • Groo en r EN VAN D navigat nta t op E KNVV t n tie wit (35) L ieuws ov • A b er de iesystemen ridge too Kleine luchtv Dutc far ALL aa h O close CLEAR rt pen • Jean 1 A Nat Batten erobatic C ional Fly Ins Genk- hampio • Zwartb nship Fokkerb erg, Scha 2018 iogra eën ffen-Di op UITGA est ee VE VOOR en n rijtje • VLIEGEN Aer DE o-Kiewit Zwar t LEDEN • op wit VAN DE KN Groo (36) • S VVL t nieuws • afety I e Ha n II • Th rry Guijt e mad A D.F.C m LL CLE . ajor st AR 1 Snel groeiend AMN haalt rikes again nieuwe klanten binnen Airport welke onbereikbaar wordt voor de “De Vliegende Hollander”, de autobiogra e van Anthony Fokker Luchtvaartagenda Zelf Vliegen start Transavia De Nederland pilotenopleiding met Nederlandse vertalingse editie hetvan eenFokkers en ander boek latenis geen toevoegen één op één waaronder vertaling eengeworden. hoofdstuk Fokker dat inheeft de in de oorspronkelijkensubordinatie Amerikaanse uitgave niet• isD-EE te vinden. Deze• aanvullingGroot heeftnieuws betre • ader verklaardBlackshape onweer • ZwartGabriéls op wit (37) vrouwelijk schoon• Smirnos esde ege • Horrorfl ight • Luchtvaartdag in Amsterdome • Bob van Asselt eigen schuld: hij was5). te In egocentrisch, dit hoofdstuk en vertelt tè veel Fokker bezig datmet zijn vliegtui relaties telkens stukliepen door zijn hij kennelijk alleen maar toevertrouwen aan het Nederlandse UITGAVEpubliek, VOOR niet VLIEGENDE aan de hele wereld. LEDEN VAN DE KNVVL Fokker schrijft hoe onbeholpen hij omging met zijn eerste liefde, dame is uitgebreid aandacht besteed kking op het Wat in de Zwitserse uitgave uit 1933 en de Duitse uitgave uit 2010 vangen. de Deze a ontboezeming wilde GA vanwege de windmolens en de VFR opgenomen, is de kritiek die Fokker inin zijntwee boek eerdere leverde afleveringen op een proefvlucht van All Clear die minder goed afliep met een Fokkervliegtuig Ljoeba Golantsjikova ALL CLEAR Richard E. Byrd was betrokken 6 7 . Aan deze 1 benaderd door Byrd met hetwaarbij verzoek de om Amerikaanse hem een driemotorig commandant, vliegtuig marinevlieger te leveren )waarmeeen). poolreiziger hij non- Peter F.A. van de Noort...... stop de Atlantische oceaan over kon. Daarvoor steken. Ditga ikwerd de “America”. Op 20 april utobiografie1927 maakte niet is Fokker hiermee de eerste terug naar eind 1926. In dat jaar werd Fokker 13 de kop waarbij de inzittenden vlucht R.E. die Byrd, niet G.O.echt goedNoville afliep en F. Bennett gewond raakten. Fokker kwam er vrijwel zonder kleerscheuren vanaf. Een kwestie die in Amerika ongetwijfeld voor want bij de landing sloeg het toestel over in zijn boek leverde op een proefvlucht die minder goed afliep met een Fokkervliegtuig waarbij de Amerikaanse commandant, marinevlieger en poolreiziger Richard E. Byrd was betrokken. Daarvoor ga ik terug enige opschudding zorgde, was de kritiek die Fokker een driemotorig naar vliegtuigeind 1926. te Inleveren dat jaar waarmee werd Fokker hij non-stop benaderd de Atlantischedoor Byrd metoceaan het verzoekover kon om steken. hem Dit werd de “America”. Op 20 april 1927 maakte Fokker hiermee de eerste vluc procedures in de nieuwe CTR. In deze All afliep want bij de landing sloeg het toestel over de kop waarbij de inzittenden R.E. Byrd, G.O. Noville en F. Bennett gewond raakten. Fokker kwam er vrijwel zonder kleerscheuren vanaf. In zijn boek “Skyward” levert Byrd kritiek op het wielen raakten den grond. Onmiddellijk zag ik Fokker opvliegen om er uit te springen. Bennett zat ht die niet echt goed gedrag van Fokker tijdens de landing

8 ). Byrd: “De Clear vind u een brief welke wij als sector aan Afdelingsbestuur Aan dit nummer werkten mee: de gebruikers van Lelystad Airport hebben Michaël Tefsen, voorzitter: Henk van Rooyen, Jan J. Zwart, Peter van de Noort, [email protected] Bob van Asselt, Olav van Bockel, René Demets, gestuurd waarin wordt aangegeven wat ons Secretariaat: Dany Mariën, Ronald Fukken, Wim Snieder standpunt is in deze. De komende nieuwe [email protected] herindeling luchtruim. Er is dus weer genoeg Henk Verbruggen, te doen de komende penningmeester: Drukwerk en vormgeving [email protected] Print Productions BV, Ursem jaren en is het tijd voor Afdeling paramotor www.printproductions.nl vernieuwing. In ieder Frank Moorman, geval bijgesloten de paramotor: [email protected] All Clear is een uitgave van nieuwe frequentie kaart Print Productions BV Redactie en redactiesecretariaat voor 2019, u aangeboden [email protected] door The Pilot Shop. Sales en marketing [email protected] Michael Tefsen

UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 3 Redding Fokker Fellowship dichterbij na bijdrage Mondriaan Fonds

Het ambitieuze Nederlands Transport Museum in Nieuw-Vennep heeft van De Fokker F.28 Fellowship PH-MOL tijdens de het Mondriaan Fonds een bijdrage van € 90.000,- ontvangen voor de aan- landing omstreeks 1968, in de kleuren van de Fokker-fabriek (foto´s: stichting Fokker Heritage koop en het vervoer van de Fokker F.28 Fellowship PH-MOL. Dit vliegtuig Trust, archief Henk Steevens, Arno van der Holst bevindt zich in de Afrikaanse staat Mali en is het oudste straalverkeersvlieg- en Peter F.A. van de Noort). tuig van de Nederlandse vliegtuigfabriek dat nog bestaat.

Nederlands Transport Museum Het Nederlands Transport Museum werd begin 2018 geopend en laat nu al een indrukwekkende collectie transportmid- delen zien. De eerste metro die rondreed in (of liever: onder) Amsterdam, een mooie collectie historische bussen, auto´s en vrachtauto´s, fietsen en bromfietsen, smalspoor-loc´s en zelfs één van de twee overgebleven Landsverk-pantserwagens die in de meidagen van 1940 werden gebruikt door het Nederlandse leger. Ook de col- lectie vliegtuigen is erg interessant, vooral omdat diverse toestellen in het museum worden gerestaureerd. De PH-MOL in nieuwe fabriekskleuren, Mondriaan Fonds Tentoongesteld worden onder andere een omstreeks 1970. Het Nederlands Transport Museum is een Douglas DC-2, een North American NA- enkele maanden geleden een fondsenwer- 27 (voorganger van de AT-6 Harvard), een een Stearman Hammond Y, een Cessna vingsactie gestart om de bijzondere Fokker Noorduyn Norseman, een Auster Mk. 3, Bobcat en een Bell 47-helikopter. F.28 Fellowship PH-MOL naar Nederland

De Fokker F.28 Fellowship PH-MOL is in de loop van zijn leven bij vele airlines in dienst geweest, waaronder Air France/Air Alsace en Air Anglia.

4 ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL Helpt u mee? Het is de bedoeling dat dit bijzondere stukje Nederlandse trots over enkele jaren in gerestaureerde staat tentoongesteld zal worden. Iedereen die wil bijdrage aan de actie om het oudste Fokker straalverkeers- vliegtuig te redden, wordt uitgenodigd een donatie te storten op rek. NL91 RABO 0325 2015 87 van het Nederlands Trans- port Museum, o.v.v. ´Donatie Fokker F.28´. Donateurs die bij deze overmaking hun emailadres vermelden, ontvangen een toegangsbewijs waarmee ze op een latere De PH-MOL, vliegend voor Martinair in de jaren Samenwerking defensie datum de Fokker F.28 Fellowship kunnen zeventig. Om dit bijzondere vliegtuig te redden van komen bekijken. Meer informatie over het de sloop, begon het Nederlands Transport museum is te vinden op www.facebook. te halen. Het toestel staat al 16 jaar op de Museum een fondsenwervingsactie onder com/NederlandsTransportMuseum en luchthaven van Bamako in Mali. Met de particulieren en bedrijven. Voor de aankoop www.nederlandstransportmuseum.nl. bijdrage van de Mondriaan Fonds is nu en het vervoer naar Nederland is een grote stap gezet naar de realisatie van € 250.000,- nodig. Het museum hoopt de Peter F.A. van de Noort de redding van dit vliegtuig. Hiervoor is in Fokker F.28 in het voorjaar van 2019 te totaal € 250.000,- nodig. kunnen aankopen en repatriëren. Hierbij wordt intensief samengewerkt met De Fokker F.28 Fellowship PH-MOL in de zomer Ook bij Martinair de Nederlandse ambassade en de Neder- van 2018 op de luchthaven Bamako in Mali, De Fokker F.28 Fellowship werd in de landse Militaire Missie in Mali om de wachtend op sloop of redding.... jaren zestig ontworpen, deels als aanvulling operatie succesvol te kunnen organiseren. en deels als opvolger van de Fokker F.27

Tijdens de eerste expeditie van enkele enthousiaste Nederlanders in 2007 trof men de PH-MOL aan in de droge open lucht; een perfect bewaarklimaat.

Friendship, en vloog voor het eerst in 1967. Er werden bij Fokker op Schiphol 241 F.28 Fellowships in meerdere versies gebouwd. Toch wordt er tot op heden geen enkele Fokker F.28 in ons land bewaard. Het Nederlands Transport Museum wil daar verandering in brengen. Het toestel dat nu op de luchthaven van Bamako in Mali staat, heeft heel lang de registratie PH-MOL gevoerd. Het toestel is jarenlang eigendom geweest van Fokker en werd verhuurd aan vele internationale airlines. Maar ook veel Nederlandse vakan- tiegangers hebben met het vliegtuig kennis gemaakt, toen het vloog voor de Neder- landse luchtvaartmaatschappij Martinair.

Ergens tussen 2007 en 2018 is de PH-MOL door een windvlaag op zijn staart gezet. Gelukkig is er weinig schade.

UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 5 Insubordinatie

Het volgende verhaal speelt zich af tussen 1928 en 1936. Helaas is de juiste datum niet meer te achterha- len, maar ach, het maakt niet zoveel uit. Zeker is, dat het echt is gebeurd en een historische mijlpaal markeert. We moeten ons daarvoor verplaat- sen naar het artilleriekamp te Olde- broek, grofweg tussen Harderwijk en Zwolle gelegen. Het is de plek waar de een de tijd van zijn leven heeft en de ander zich doodongelukkig voelt. Onder de artilleristen waart de volgende klassieke veelzeggende spreuk rond: ‘En Zeus schiep met belangstelling van de twee mannen wordt waterpomp van een van de motoren is. Het gewekt. Het is de Junkers Ju-52/3m D- is binnen de kortste keren een drukte van een reuzevloek, de legerplaats bij AGAK van de Lufthansa van Amsterdam belang, niet alleen militairen, maar ook Oldebroek’. op weg naar Kopenhagen. Langzaam sterft in de buurt logerende pensiongasten en het geluid van de drie BMW 132 motoren inwoners, die de grote vogel hebben zien Er is een detachement van de Luchtvaartaf- weg. De heren leggen hun hoofd weer ter neerstrijken, komen naar het vliegveld om deeling gevestigd. Adriaan Viruly, die later ruste op hun helm en sluiten de ogen. Nog ‘het beest’ met eigen ogen te aanschouwen. als schrijver/piloot veel van zich zal laten geen tien minuten later zwelt het geluid Er wordt ondertussen druk getelegrafeerd spreken is gelegerd op dit Nederlandse stukje militair terrein. Hij is opgeklommen tot korporaal-waarnemer. De dagelijkse bezigheden bestaan uit het meevliegen in de open cockpit van een Fokker C.I dubbeldekker om op een hoogte van 3300 ft boven een batterij te gaan hangen, om van daar het vuur te leiden en zo de vijand onschadelijk te maken. Na een uur wordt er geland en voor de rest van de dag is het schluss (excusez le mot). De verveling daalt neer. weer aan en zien ze de Duitse verkeersma- met Amsterdam om een pomp, monteurs chine uit de richting Zwolle terugkomen. en een tweede machine om de passagiers Het is zo’n mooie warme dag en Adriaan Het ziet er zelfs naar uit dat de Junkers zo snel mogelijk richting Denemarken te ligt met z’n maat voor de hangars in de hei, wil gaan landen op de Oldebroekse strip. transporteren. De neergestreken Duitsers kauwend op een spriet Engels raaigras. Ze Een buitenkans! Weg verveling! De maten hebben er wel lol in om hun vliegende hebben het nergens over. Plotseling wordt zien hoe de machine een keurige landing behuizing aan Jan en alleman te laten zien. de serene rust van de slapende legerplaats maakt. De acht passagiers voor Kopenhagen Officieren, mannelijke en vrouwelijke verstoord door het gebrom van vliegtuig- stappen uit en de jonge korporaals komen Veluwers, wellnesszoekers en toeristen klim- motoren. Het geluid wordt sterker en de er al snel achter dat het euvel een kapotte men allemaal de kist in en krijgen in het Duits een onvergetelijke rondleiding. De ter plekke gestationeerde Fokkertjes zinken in het niet.

Ruim een uur later landt een tweede grijze vogel met de stereotiepe golfplatenromp en parkeert naast de eerste. Bagage wordt overgeladen, de passagiers stappen in en met daverende motoren kiest de Junkers het luchtruim, op weg naar Kopenha- gen. De gehandicapte machine zal straks terugvliegen naar Amsterdam. Dan rijpt er een lumineus plan in de gedachten van de zich vervelende militairen. Twee zielen, één gedachte: wij moeten mee! Die open cockpitjes en altijd heftige schroefwind wil- len we wel eens verruilen voor een heerlijke

Legerplaats Oldebroek

6 ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL verwarmde cabine. De bedrijfsleider van even aan de knop van de deur gevoeld, Lufthansa, die uit Amsterdam is meegeko- waarschijnlijk door mensen, die niet weten men, heeft geen enkel bezwaar. De vraag wat ‘besetzt’ betekent. Dan horen ze een om ‘mit zurückzufahren’ wordt glimlachend monteur zeggen dat het nog een half uurtje beantwoord met een ‘sehr gerne’. Maar om duurt totdat ze kunnen vliegen. De opge- het terrein ongevraagd te verlaten is uit vouwen korporaals kunnen het haast niet den boze. De commandant moet gevraagd uitzweten. Het lijkt uren te duren. Eindelijk worden om later geen moeilijkheden te komt het verlossende commando: “alle krijgen. De mannen rechten de rug, maken passagiers instappen!” Er klinkt gestommel, alle knoopjes vast, kloppen wat strootjes er stappen zo te horen een man of vijf in, van hun schouder en maken hun opwach- deuren worden dichtgeslagen en eindelijk, ting in het houten hoofdkwartier. “Luite- de eerste motor draait. Niet lang daarna nant, vindt u het goed dat we straks met horen ze ook de tweede motor aanslaan het toestel meevliegen naar Amsterdam en en na enig wachten ook de derde, gerepa- dan vanavond met de trein terugkomen?” reerde middenmotor. Het toestel trilt en De Luit komt uit zijn stoel, draait aan vibreert. Langzaam komt het in beweging zijn vervaarlijke snor en buldert: “Niks d’r en de mannen voelen hoe het toestel met van, dat apparaat is net gerepareerd, ik heb de neus in de wind gaat staan. Dan wordt

Viruly voor een Fokker D.VII

ze op hoogte zijn en openen dan het kleine deurtje. Ze stappen de cabine in en zien net hoe Harderwijk onder de linkervleugel door schuift. De verbazing in de cabine is groot. De bedrijfsleider van Lufthansa, die de mannen meteen herkent, heeft de situatie gelijk door en barst in lachen uit. Hij gaat naar de piloot om hem het verhaal van de twee verstekelingen te vertellen. Die geeft het stuur uit handen en komt even naar achteren om de heren de hand te schud- den. Als voormalig Pruisisch officier vindt hij het de grap van de eeuw, een verboden en toch ondernomen vlucht. Hij slaat de de verantwoording en straks kan ik m’n vol gas gegeven en hotsend en botsend mannen op de schouder en gaat weer achter promotie wel vergeten”. “Maar hij gaat pas over de ongelijke grond krijgt de machine zijn volant zitten. Het toestel steekt de na vijven weg, dan is de dienst over en…” vaart. In het kleinste kamertje achter in de Zuiderzee over, vliegt over Pampus, over het “Kan me geen donder schelen, het gebeurt staart stoten de militairen met hun hoofden Rembrandtsplein en dan naar Schiphol. niet!” De korporaals worden door hun tegen elkaar. Dan wordt het ineens rustig; meerdere afgeblaft en gaan bedremmeld ze vliegen. Ze wachten nog heel even totdat Ondertussen proberen nog twee monteurs weer naar buiten. De mannen worden zelfs om samen in het toilet te kruipen om te van het vliegterrein afgestuurd en moeten voelen hoe dat ‘zit’. Er wordt onbedaarlijk zich begeven naar de eigenlijke legerplaats. gelachen, maar ook is er waardering voor de twee blinde passagiers, die er twee uur Mokkend gaan ze op weg, maar ze komen opgesloten zitten voor over hebben om 20 niet ver. Ze gaan over tot onvervalschte minuten in een verkeerstoestel te vliegen. muiterij. Ze laten zich zakken in de hoge En inderdaad, precies 20 minuten na de hei en in tijgersluipgang kruipen ze richting start op Oldebroek strijkt de Lufthansakist de blinkende Duitse machine. Op een mo- neer op de asfaltbetonbaan in de Haarlem- ment dat er zich geen kijklustigen buiten of mermeer. Vijf minuten laten rijdt er een binnen de machine bevinden, kruipen de auto naar het Centraal Station en hollen er twee door het bagageluik achter in de staart twee korporaals over het perron om op het naar binnen. Ze bedenken zich dat ze daar nippertje de trein te halen. En de besnorde niet lang ongezien kunnen blijven vanwege luitenant die de scepter zwaaide over het een volgende rondleiding en besluiten schiet- en vlieggebeuren daar in Oldebroek? achter het kleine deurtje helemaal achterin Die heeft er nooit iets van geweten. Wij te kruipen. Het plaatje boven de knop van gelukkig wél! het deurtje gaat bliksemsnel van ‘frei’ naar ‘besetzt’… Het is wat krapjes daar achter © Henk van Rooyen f.l.a.p. in de staart van het toestel. In een vreemde houding, stijf tegen elkaar aangedrukt als Bron: Huisje, boompje, beestje sardines in een blik, horen de mannen hoe door A. Viruly een volgende rondleiding door het toestel wordt georganiseerd. Soms wordt er zelfs

UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 7 Groot nieuws over de Kleine luchtvaart Stuur uw nieuws en persberichten naar: Peter F.A. van de Noort, [email protected]

Vliegveld Hoogeveen wordt vaker toegankelijk Meerdere kandidaten over- name Fly Inn op Hilversum Dankzij mooie subsidies van de gemeente Hoogeveen en de Rabobank kan het vliegveld Hoogeveen een beter drainagesysteem aanleggen, waarmee er vaker op het nu nog vaak Goed nieuws voor vliegveld Hilversum: natte grasvliegveld geland kan wor- er hebben zich meerdere kandidaten den. Eind 2018 zegden de gemeen- gemeld voor de overname van de ex- te Hoogeveen en de Rabobank elk ploitatie van het failliete restaurant Fly € 25.000 euro toe voor verbetering Inn op het vliegveld. Dat liet curator van de baan. De Stichting Vliegveld Ten Wolde in januari weten. Hij hoopt Hoogeveen is blij met subsidies. Het daarom dat de horecagelegenheid een vliegveld had het geld gevraagd als doorstart kan maken. De vorige exploi- bijdrage aan de investeringen die tant van Fly Inn, Charthema BV, is op 28 nodig zijn voor het voortbestaan november 2018 failliet verklaard door van het vliegveld. Naar verwachting de Rechtbank Midden-Nederland. kan in het voorjaar worden begon- nen met de aanleg van het nieuwe drainagesysteem.

Warbirds naar ´Dutch Duxford´ Oostwold Airshow

De organisatie van de Oostwold Airshow heeft zijn vliegveld ´The Dutch Duxford´ gedoopt en we hopen dat dit kan worden waargemaakt. De deelnemerslijst laat echter al een in- drukwekkende serie ´Warbirds´ zien en is zeer veelbelovend. Zo maken een Hawker Hur- ricane Mk.I uit 1939 (foto), een Republic P-47D Thunderbolt, verschillende Supermarine Spitfires en North American Baanbrekende veranderingen P-51 Mustangs, allemaal uit op Maastricht en Lelystad de Tweede Wereldoorlog, hun opwachting. Ook wordt een De provincie Limburg heeft in novem- Hawker Sea Fury verwacht, ber besloten dat op Maastricht-Aachen die we in ons land vooral ken- Airport (MAA) niet meer de gehele baan nen als het jachtvliegtuig dat van 2.750 meter mag worden gebruikt, vloog vanaf het vliegdekschip maar nog maar 2.500 meter, net als HMS Karel Doorman van de Koninklijke Marine. De Oostwold Airshow vindt op het oost- vóór 2017. De Tweede Kamer vond Groningse vliegveld plaats op 9 en 10 juni 2019. Meer info op www.oostwold-airshow.nl. eind december echter dat de voorge- stelde datum 1 januari voor invoering te vroeg is en bepaalde dat de beperking pas op 1 april mag ingaan. In 2018 jaar Nieuwbouw op Teuge en Breda wist MAA dankzij zijn langere baan di- verse nieuwe vrachtroutes aan te trek- Zowel op Teuge als op Breda Airport wordt ken; verwacht wordt dat deze weer gebouwd. Op Teuge Airport naderen nabij verdwijnen. restaurant The Hangar vijf nieuwe han- gaarboxen hun voltooiing en krijgt hotel De Slaapfabriek een bijzondere nieuwe con- ferentieruimte, die naar verluidt het eerste commercieel 3D-geprinte gebouw van Eu- ropa wordt (foto´s). Breda International Airport is be- gonnen aan de aanleg van zijn ´Airparc Fase 2´, ten noorden van het bestaande Airparc, dat gaat Eind september is op Lelystad Airport bestaan uit hoogwaardige kantoor- de LED-naderingsverlichting en de ruimten met bijbehorende han- baanverlichting van baan 23, dit is de gaars. De gebouwen en werkruim- start- en landingsbaan van de kant van ten van maximaal vier bouwlagen de Larserweg, operationeel geworden. worden door Breda International In september werd ook de nieuwe pas- Airport gebouwd en verhuurd of sagiersterminal op Lelystad bouwkun- verkocht aan belangstellenden. dig opgeleverd.

8 ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL Sportvliegen… 100 jaar geleden Leegloop op Lelystad

Begin 1919; de Eerste Wereldoorlog is net afgelopen. Civiele lucht- Lelystad Airport beleefde in 2018, geheel overeenkomstig de vaart is in Nederland vier jaar lang verboden geweest en nu het krimpdoelstellingen van eigenaar Schiphol voor de General Avi- weer wordt toegestaan, is er nog geen wet- of regelgeving. Vooral ation, een ware leegloop. Nadat eerder in het jaar Singles and vanuit Duitsland worden honderden vliegtuigen over de grens Twins en de Dutch Historic Jet Association hadden laten weten gesmokkeld. (Van hun vliegactiviteiten te beëindigen, en tegen het eind van het jaar smokkel is hierbij de Stichting Catalina PBY zich daarbij aansloot, liet in decem- sprake omdat de ber de Martinair Vliegschool weten van Lelystad Airport te gaan geallieerden heb- verhuizen naar Eelde. En terwijl de voormalige Venema-hangaar ben afgedwongen op Lelystad werd gesloopt, sloot op 27 december ook Wooning dat bijna alle Duitse Aviation zich bij deze rij aan. Het bedrijf liet op zijn site weten na vliegtuigen moeten worden vernietigd of overgedragen). Er is nog 15 jaar al zijn vliegactiviteiten per onmiddellijk te beëindigen. geen registratiesysteem, maar Anthony Fokker stelt voor om alle Nederlandse vliegtuigen, civiel en militair, van oranje bollen te voorzien zodat ze als Nederlands kunnen worden herkend (foto). In de sportvliegerij doet iedereen wat hij wil en kan betalen. Later zouden we m.b.t. de civiele vliegerij in deze jaren spreken van ´de wilde luchtvaart´.

Nederlandse replica´s krijgen vorm

We zijn blij dat er in ons land replica´s zijn – voor wat Nederlands erfgoed betreft - twee gebouwd van niet meer bestaande vliegtuig- vliegende replica´s van Fokker Dr.1 Driedek- typen die Nederlandse ´roots´ hebben. Dank- kers uit 1917 en een replica van een Fok- zij deze replica´s krijgen vergeten maar tot ker D.7 uit 1918, die allemaal in de VS zijn ons nationaal luchtvaarterfgoed behorende vliegtuigen weer een verhaal. In de twee grote luchtvaartmusea van ons land, het luchtvaart-themapark Aviodrome op Lelystad Airport en in het Nationaal Mi- het registratienummer ‘223’ gaan dragen. litair Museum op de voormalige vliegbasis Dat was in de meidagen van 1940 de LVA- Soesterberg, zijn diverse niet-vliegwaardige machine van wachtmeester-vlieger Jack replica´s van vliegtuigen van Nederlandse van Zuijlen, die op 10 mei 1940 tijdens oorsprong te zien. De Van Berkel WA, een gebouwd. Ook staat er in het museum van een achtervolging van twee Heinkel He- watervliegtuig uit 1918 waarvan de Stich- de Vroege Vogels op Lelystad Airport een 111-bommenwerpers werd neergeschoten ting Neptune Association een replica heeft door studenten van de TU-Delft gebouwde bij Wassenaarse Slag. Hij kwam daarbij om gebouwd die nu bij de Aviodrome te zien is, Lambach HL.2, oorspronkelijk een aeroba- het leven. Het bouwteam belooft dat deze is hiervan een mooi voorbeeld. Maar ook de D.21 zijn officiële ´roll-out´ zal beleven tij- Fokker Dr.1 Driedekker (´Nederlandse roots´ dens de Wings & Wheels Fly-in op 30 mei is een rekbaar begrip), de Fokker F.2 en de as. op Hoogeveen. In Berkhout wordt intussen door oud- Fokkermedewerker Dick Funcke een re- plica van een Pander E anderhalfdekker gebouwd. Het prototype van de Pander

Spijker V.20 in de Aviodrome, en de Farman HF-20 en de Fokker D.21 in het Nationaal tic vliegtuig uit 1936, tentoongesteld. Maar deze vliegtuigen vliegen helaas maar zelden en voor sommige van deze replica´s geldt zelfs dat ze al tientallen jaren niet hebben gevlogen. Daarom is het mooi dat er in ons land twee nieuwe replica’s van bijzondere Nederland- se vliegtuigen worden gebouwd die moeten E, van de Haagse Pander-meubelfabriek, Militair Museum, zijn al geruime tijd voor het gaan vliegen: een Fokker D.21 en een Pan- vloog in 1926. De Rotterdamse Aero Club publiek te zien. Daarnaast wordt er momen- der E. (RAC) bestelde als eerste drie exemplaren. teel voor de Aviodrome, helaas niet zicht- De Fokker D.21 wordt gebouwd op Hoo- Deze toestellen werden overgedragen aan baar voor het publiek, een Fokker D.7-jager geveen, door een enthousiast team vrijwil- de Nationale Luchtvaart School (NLS), die uit de Eerste Wereldoorlog nagebouwd. ligers onder leiding van Jack van Egmond uiteindelijk met negen Pander E´s vloog. In Vliegende replica´s zijn echter wat zeldza- en zijn kleinzoon Tom Wilps. Deze Fokker totaal werden er 18 Pander E´s gebouwd, mer; alleen de stichting Vroege Vogels heeft D-21 uit de jaren dertig zal op de romp met diverse motoren.

UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 9 D-ENTE, hoe een Dornier Do-27 aan het begin van faunabeheer stond

In de loop van de 20e eeuw is het besef gegroeid dat de steeds sneller groeiende wereld bevolking een bedreiging voor natuur en leefomgeving ging vormen. In de USA ging toenmalig president Theodore Roosevelt voor in het stichten van de bekende National Parks, een voorbeeld dat ook elders navolging vond. Een daarvan was het natuur- gebied Serengeti in Tanzania, toen nog Tanganyika geheten.

Twee Duitse biologen, dr. Bernhard Grzimek en Michael Grzi- mek, respectievelijk directeur van de Frankfurter Zoo en zijn zoon hadden speciaal de Serengeti bestudeerd. Het was hun daarbij opgevallen dat bij het vaststellen van de geografische grenzen van de Serengeti onvoldoende rekening was gehouden met de gebieden van jaarlijkse trek van de dieren in dat gebied. Tijdens deze trek gingen hoefdieren geregeld over de grenzen heen blijkens hun onderzoek, en waren beschermde soorten buiten het officiële natuurgebied on- beschermd. Ook was er een probleem met stroperij, iets dat tot op heden voortduurt. Men denke bijvoorbeeld aan de witte neushoorn, vrijwel uitgeroeid omdat het bijgeloof in veel Aziatische landen is dat het materiaal van de hoorn als aphrodisiac kan werken. Daar- door worden astronomische bedragen hiervoor betaald. De hoorn van olifanten, ook zeer gezocht voor het maken van sieraden, zorgt ook voor grote problemen.

In onze tijd zijn daar natuurlijk nog de problemen van schade door verbranding van fossiele brandstoffen bij gekomen, alsook zaken als schade aan regenwoud door grootschalige houtkap. Omdat het vaak gaat over belangen van grote, criminele organisaties met heel veel politieke invloed is het een voortdurend probleem. Soms kan

moest ingezet worden. Op advies van de vliegclubinstructeur werd gekozen voor de nieuwe Dornier Do-27 STOL. Verderop in dit artikel een beschrijving van de Do-27.

Vanuit instructie-oogpunt kan je je afvragen of het verstandig is een toch wat ambiteuzer vliegtuig als de Do-27 te kiezen voor onerva- ren PPL’s en nog meer, om hun aan te raden zelf de Do-27 over te vliegen naar Afrika. Uiteindelijk bleek dat dat niet het probleem was. Op dat moment (1959) was de luchtruimtestructuur veel minder complex dan nu. Ook waren de opleidingen meer gericht op behoorlijk kunnen vliegen terwijl nu heel veel tijd wordt besteed aan regelgeving en dergelijke. Gekozen werd voor een spectaculaire met succes hier tegen worden opgetreden. In 1963 verscheen het beschildering in zebrakleuren van de Dornier, die de registratie boek Silent Spring van Rachel Carson, over de catastrofale gevolgen D-ENTE kreeg. Doel was ook makkelijker vindbaarheid in geval van massale inzet van insecticiden voor de landbouw. Hierdoor van een noodlanding. ontstond ook grote schade aan de natuur; in de jaren ’60 van de vorige eeuw bijvoorbeeld zichtbaar als grootschalig afsterven van Vlieg de kist zelf over naar Afrika, zei de oude instructeur, dan doe naaldbomen. Bij onze Duitse oosterburen stond dit bekend als het je meteen ervaring op en blijken eventuele mankementen waar- “Waldsterben”, nu grotendeels onder controle. schijnlijk in het deel van de vlucht in Europa. Tegenwoordig zou men huiverig staan tegenover het idee om nieuwe PPL’s op zo’n trip Probleembeschrijving door luchtkartering te sturen, maar dit waren andere tijden en de verplichte buitenland Al na korte tijd kwamen de Grzimeks tot de conclusie dat het in DBO uren bestonden nog niet. kaart brengen van het beheer van een gebied met de grootte van de Serengeti uit de lucht moest gebeuren. Eerdere expedities met een De vlucht naar Afrika verliep uiteindelijk wat anders dan gepland, pick-up truck in de Congo waren geen succes geweest door tech- vanwege slecht weer en de route werd als volgt. Vanaf Frankfurt nische problemen met moeilijk terrein en oversteken van de vele naar Geneve, Marseille, Carthagena, Oran, Tunis, Tripoli, Bengha- rivieren. Conclusie: door de lucht moest het antwoord zijn en het zi, Alexandrië, Luxor, Khartoem, Juba, Nairobi. Een extra probleem was duidelijk dat ze zelf voor het vliegtuig en de vliegers moesten zouden tegenwoordig de vele conflictgebieden zijn. Ook verschil- zorgen. Vader en zoon meldden zich daarom bij een vliegclub op lend in het reisverslag zijn de vele verwijzingen naar ontvangst en Egelsbach. Zij bleken goede en ijverige leerlingen op het gebruikte assistentie van Europese kolonisten in de verschillende landen; iets type, een van de vele Piper L-4’s achtergelaten door de Amerikanen. waar KLM in de beginjaren van de luchtverbinding naar Batavia/ Een PPL werd door beiden snel gehaald en het volgende probleem Djakarta ook dankbaar gebruik van maakte. was: de Piper was duidelijk te klein voor dit werk, dus welk type

10 ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL De verkennings- en filmmissies Deze bioloog haalde een heel land naar het tv scherm en veranderde Vanaf Nairobi werd de D-ENTE direct naar de Serengeti gevlogen, ons land meer dan welke bondskanselier ook. Door hem werd ons en werd geland direct in de steppe. Het zegt veel voor de stevigheid land “groen”. Tot aan zijn dood in 1987 bleef Grzimek de maan- van de D0-27 dat slechts een enkele maal een landingspoot afbrak, delijkse uitzendingen verzorgen, soms tot consternatie van het die overigens binnen drie dagen ter plekke werd hersteld. Een an- studiopersoneel, als hij wat “onhandelbare” wilde dieren meenam. der, onverwacht probleem was dat de rubberbanden onweerstaan- Natuurbeheer was definitief op de agenda gezet. baar blijken te zijn voor hyenas. Gebruikers en eigenaren moeten dan ook consequent het hele landing-gestel inpakken met prikkel- Opmerkingen over de Dornier Do-27 draad of vergelijkbaar bij parkeren van enige tijd. Zoals alle Duitse vliegtuigconstructeurs moest Claude Dornier na 1945 opnieuw beginnen. Tot 1955 was zelfs de bouw van vliegtui- De foto en filmvluchten waren een groot gen in de Bondsrepubliek verboden. Dornier, die tot dan toe vooral succes en uit de tellingen en opnamen bleek bekend was door zijn vliegboten, construeerde nu een STOL type, dat de onderzoekers het bij het juiste einde een motorig. Eerst een die beperkt was door het motorvermogen hadden: bij de jaarlijkse trek kwamen de grote van 150 pk, maar na het verkrijgen van de 225 pk Lycoming motor grazers geregeld buiten beschermd gebied. in het constructiebureau in Madrid de zespersoons Do-27. Dit Uiteindelijk resulteerde dit in het uitbrengen werd een groot succes; uiteindelijk werden ruim 650 exemplaren van het boek “Serengeti mag niet sterven”, gebouwd. Door de weder toelating van de luchtvaart in Duitsland tegenwoordig alleen nog voor aanzienlijke kon Dornier zijn productie weer naar Duitsland terugbrengen; naar bedragen te vinden op het internet. De film Manzell bij de Bodensee en later ook Oberpfaffenhofen. Het gaat met dezelfde titel kreeg op het filmfestival in wat ver om de Dornier Do 27 uitgebreid te gaan beschrijven maar Berlijn zelfs een Oscar, de eerste ooit voor een twee belangrijke punten waardoor hij een succes was. Duitse film. Misschien nog wel belangrijker was dat de plaatselijke regering in Tanzania op basis van dit rapport bereid was de grenzen van de Serengeti aan te passen.

Een tragisch einde Op 10 januari 1959 startte Michael Grzimek voor een korte lokale vlucht, solo. Hij kwam niet terug. Later op de dag kwam een Ranger in het basiskamp om te zeggen dat Michael was veronge- lukt. Hij bleek op lage hoogte tegen een vogel aangevlogen te zijn

Ten eerste de STOL capaciteiten. Een vleugelvliegtuig kan je snel op efficiency beoordelen door te kijken naar de verhouding tus- sen maximaleen minimale snelheid in horizontale vlucht. Bij het gemiddelde clubvliegtuig mag je blij zijn als het 2 haalt, de Do-27 haalt een indrukwekkende 4,16 met minimale snelheid 60 km/u en maximum 250 km/u. Volgens fabrieksopgave kan de Do-27 met 1500 kg totaal bij windstilte na 165m op 15m hoogte zijn waarvan 88m aanloop. Landing onder dezelfde omstandigheden: 160m uit en door de vogelaanvaring werd de vleugel zwaar beschadigd en de 15m hoogte en waarvan 75m uitloop. besturing geblokkeerd. Nader onderzoek wees later uit dat dit soort incidenten op lage hoogte in Afrika vaker voorkomen, omdat som- Ten tweede is er de geheel metalen schaalconstructie. Normaal wil mige grote vogels zich niets aantrekken van lichte vliegtuigen, mis- men een schaalconstructie met zo klein mogelijke openingen ten schien wel onder het motto: misschien ben ik wel sterker. Ik kreeg behoeve van de sterkte. De Do-27 heeft niet alleen grote deuren dit vele jaren later te horen bij een briefing voor een ferryvlucht maar ook nog eens een groot raam op de rug van de romp plus een naar Oost Afrika. Het is natuurlijk de ultieme tragedie dat de jonge groot fotoluik in de bodem. Met een vindingrijke toepassing van bioloog die zo succesvol was in zijn missie juist dit niet wist. Alweer dubbele platen in het interieur heeft de constructeur dit opgelost. een bewijs dat je nooit genoeg kunt weten en leren in de luchtvaart. De zelfde vaardigheid bij de constructie van vliegboten, waaronder De resten van de oorspronkelijke D-ENTE liggen in een vitrine in de beroemde Do-24 ook zo geliefd bij onze MLD, was ook hier het Technikmuseum in Berlijn, zozeer is het een deel van de recente weer aanwezig. Duitse geschiedenis geworden. Referenties: “Guten Abend, meine lieben Freunde…” Serengeti mag niet sterven, uitg. Scheltens en Giltay. Grzimek. Geen De zwaar aangeslagen Grzimek ISBN, slechts antiquarisch verkrijgbaar, voor zeer stevige prijzen. senior keerde naar Duitsland Flugzeugprofile No 2, Dornier Do-27 ook alleen antiquarisch terug maar zette het werk voor verkrijgbaar. natuurbeheer voort. Er kwam Website: www.do27.com een maandelijks programma op Hessische Rundfunk onder Volgende keer: de titel Ein Platz für Tiere. Na De rol van het onderzoek van de Grzimeks nu; de Nederlandse een aarzelend begin trok de Serengeti, de herinneringsvlucht in 2008, Dornier na 1960, van tv serie uiteindelijk miljoenen Do-28 naar Do228 en volgenden. kijkers en werd een enorm succes. Die Welt schreef later: Olav van Bockel

UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 11 start Transavia pilotenopleiding met Blackshape Gabriéls

De Vliegschool Zelf Vliegen op Lelystad Airport gaat de praktijkopleiding van nieuwe piloten voor Transavia verzorgen. Deze nieuwe opleiding wordt door Transavia in het leven geroepen om te voorzien in de behoefte aan nieuwe piloten. Zelf Vliegen koopt speciaal voor deze opleiding twee Blackshape Bk160 Gabriéls en is daarmee ´launching customer´ van dit gloednieuwe Italiaanse vliegtuigtype.

In de cockpit van de Blackshape BK160 Gabriél zitten instructeur en leerling achter elkaar.

Multi-crew Pilot Licence De Piloten voor Transavia worden opgeleid voor de Multi-crew Pilot Licence (MPL). Daarmee is Transavia de eerste Nederlandse airline die van dit type pilotenopleiding ge- bruik gaat maken. De MPL-opleiding heeft voor studenten grote voordelen. Ze worden al tijdens hun vliegopleiding door Transa- via aangenomen en hoeven zelf maar voor een deel van hun opleiding te betalen. De MPL-opleiding is uiterst doelgericht omdat men vanaf het begin precies weet wanneer, bij welke airline en op welk vliegtuigtype Blackshape Gabriel De Blackshape Gabriél: een Italiaans raspaardje bij de studenten gaan vliegen, en zodra ze met De nieuwe Blackshape Gabriél waarvan de opleiding van piloten voor Transavia. hun opleiding klaar zijn, kunnen de studen- de vliegschool Zelf Vliegen gebruik gaat ten onmiddellijk bij Transavia aan het werk, maken, werd eerder dit jaar voor het opleidingsvliegtuigen het geval is. Tijdens zonder eerst te hoeven solliciteren. Daarbij eerst door de Italiaanse fabrikant aan het de opleiding voor Transavia zullen door de kan Transavia vooraf exact bepalen op welk publiek gepresenteerd tijdens de GA-beurs studenten in vijf maanden zo´n 65 vlieg- moment men welk aantal nieuwe piloten AERO 2018 in Friedrichshafen. Het is een uren op de Gabriél gemaakt. De Ameri- wil laten instromen. Aan de nieuwe vlieg- tweepersoons opleidingsvliegtuig waarbij kaanse vliegtuigfabriek Boeing verzorgt opleiding voor Transavia wordt, naast de de instructeur en de student achter elkaar de trainingssoftware voor de Blackshape vliegschool Zelf Vliegen voor de praktijk- zitten, zoals ook bij de meeste militaire Gabriel en bij de verkoop van onderdelen opleiding, ook deelgenomen door andere voor dit toestel wordt Blackshape interna- Nederlandse opleidingsorganisaties. Dit zijn Ook drie Cessna 172R´s en een Fuji FA-200-180 tionaal ondersteund door de Amerikaanse EPST in Utrecht, FSC Aviation Training op Aero Subaru zijn beschikbaar voor de opleiding Boeing-dochter Aviall, die ook een vestiging Schiphol en Orbit in Arnhem. van Transavia-piloten. heeft in Nederland.

12 ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL Luchtvaartagenda 2019

Februari 29 Hoofddorp - Amsterdam Aviation Collectors Fair. Van der Valk Hotel A-4. www.aviationfair.com April 6 Vliegveld Midden Zeeland - Ooster- schelde Kreeft Fly-in. Inschrijven via: www.vliegveldzeeland.nl. 10-13 Friedrichshafen Airport – Aero 2019. www.aero-expo.com. 10-15 Lakeland, Florida (USA) - Sun´n Fun Fly-in. www.flysnf.org. 26- ? Nieuw-Vennep – Ned. Transport Vliegschool Zelf Vliegen De AERO AT-3R-100, ideaal voor de eerste Museum. 100 Jaar KLM in illustraties De studenten die de nieuwe MPL-opleiding vleugelslagen, is ook beschikbaar voor PPL- en van Thijs Postma. bij Zelf Vliegen op Lelystad Airport gaan LAPL-opleidingen. www.nederlandstransportmuseum.nl. volgen, zullen bij Zelf Vliegen hun praktijk- 27-28 Lelystad-Airport - Vliegweekend Foxtrot voor de jeugd. www.vliegkamp-lelystad.nl. opleiding krijgen. Naast de twee Blackshape de zgn. ´Upset Prevention and Recovery

Gabriéls, die in april of mei 2019 op Lely- Training´. Tevens neemt Zelf Vliegen deel Mei stad Airport worden verwacht, heeft Zelf aan Air Combat Europe, dat voor speciale 4-5 Lelystad-Airport. Vliegweekend Golf voor trainingsdoeleinden beschikt de jeugd. www.vliegkamp-lelystad.nl. over enkele Blackshape BS- 21-23 Genève Int. Airport (Zwit.) - European 100 Primes. Naast deze inzet Business Aviation Convention & Exhibi- bij de MPL-opleiding voor tion (EBACE). www.ebace.aero/2019. Transavia, zal Zelf Vliegen 25 Texel Airport – Fly-in Cinema (Iron op deze vliegtuigen ook Eagle). www.texelairport.nl.

PPL-, LAPL- en RPL-MLA- opleidingen blijven verzor- gen, en beschikbaar zijn voor het behalen van SEP- MEP-, IR-, EIR- en Aerobatic- klassenbevoegdheden. Meer informatie over Zelf Vliegen De moderne Tecnam P2006T PH-TWN is is te vinden op www.zelfvliegen.nl. Ook ge- beschikbaar voor de MPL-opleiding van Transavia- ïnteresseerd in vliegen voor Transavia? Kijk piloten en voor uw Multi Engine Piston klassebe- dan op https://jobs.transavia.com/nl-NL/ voegdheden (foto: Ben Ullings). mpl-opleiding. 30 Hoogeveen Airport – Wings and Vliegen hiervoor ook diverse andere vlieg- Peter F.A. van de Noort Wheels. www.wingsenwheels.nl. tuigen beschikbaar, waaronder drie twee- persoons Aero AT-3´s, drie vierpersoons Juni 1-2 Antwerpen International Airport - Ant- Bij Air Combat Europe, waarin Zelf Vliegen Cessna 172R´s, een tweemotorige Tecnam werp Stampe Fly-In. www.stampe.be. P2006T voor de opleiding op meermoto- participeert, kunt u in Blackshape BS100 Primes 1 Aalsmeerderbrug - CRASH Luchtoorlog rige vliegtuigen en een Fuji FA-200 voor bijzondere vlieglessen meemaken. & Verzetsmuseum ’40-’45. Opening expositie/lezing 100 jaar Fokker. www.crash40-45.nl. 9 Cosford Airbase (UK) - RAF Cosford Airshow. www.cosfordairshow.co.uk. 9-10 Oostwold Airport - Oostwold Airshow 2019. www.oostwold-airshow.nl. 13-15 Wycombe Air Park (UK) - AeroExpo UK 2019. www.aeroexpo.co.uk. 14-15 Vliegbasis Volkel - Luchtmachtdagen 2019. www.defensie.nl/onderwerpen/ luchtmachtdagen. 17-23 Le Bourget (Fr) – Paris Air Show. Publieksdagen: 21-23 juni. www.siae.fr. 21 Texel Airport – Sunset flying, tot 22.00 lt. www.texelairport.nl. 21 Vliegveld Stadskanaal - Sunset Flying 2019, Vliegclub Westerwolde. www.ehst.nl. 29 Breda International Airport - AOPA Fly-in 2019. www.aopa.nl.

Mail uw evenementen tijdig naar: [email protected].

UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 13 Nader verklaard: ONWEER

Onweer is èèn van de meest gevaarlijke weersfenomenen voor de ballonvaart. Dit fenomeen komt elk seizoen voor, maar is het meest frequent in de zomerperiode, vanwege de sterke opwarming van de lucht in de onderste luchtla- gen. Onweer gaat gepaard met elektrische ontladingen. Deze ontladingen zijn waarneembaar als een lichtflits - de bliksem - gevolgd door een rommelend geluid - de donder.

Uit de tijd die verstrijkt tussen bliksem en grote cumulonimbi. Dit type van onweders donder kan worden afgeleid of het onweer is een typisch verschijnsel in koele maritiem nabij is. Een simpele vuistregel stelt dat een polaire lucht in een west- noordwestelijke onweer zich op een afstand van 1 km be- luchtcirculatie aan de achterzijde van een vindt voor elke 3 seconden tussen de blik- kou front. Deze onweders doen zich bijna sem en de donder. Interessant om te weten altijd voor als “single cells”, geïsoleerde is dat voor luchtvaartmeteorologen een on- cellen die goed zichtbaar zijn, zowel in weer “op” de luchthaven wordt beschouwd de lucht vanuit een luchtballon als vanop (TS in METAR code) vanaf het moment de grond. Zulke cellen bestrijken meestal dat de eerste donderslag wordt gehoord, slechts een kleine oppervlakte (doorsnede ongeacht of er reeds bliksem en/ of neerslag van enkele km) en hun doortocht is van werd of wordt waargenomen. Het onweer korte duur (enkele minuten tot max 30-45 wordt als “beëindigd” beschouwd (RETS minuten). Omdat ze in de zomerperiode in de METAR code) vanaf het ogenblik dat vrijwel uitsluitend ontstaan door zonne- er 10 minuten geen donderslag meer wordt warmte komen ze het gemakkelijkst voor Voorbeeld van “squall line” op een radarbeeld gehoord. boven land en dit vooral in de namiddagpe- riode en sterven ze meestal vrij vlug uit in meteorologische berichten en bulletins aan- Cumulonimbus de avonduren. geduid met de term “embedded”, afgekort Een onweer gaat altijd gepaard met een EMBD. Cumulonimbus, een convectieve wolk met Dynamische onweders ontstaan net voor een grote verticale uitbreiding, meestal of in de buurt van een kou front waarbij Thermische vore gekenmerkt door de typische “bloemkool” de cumulonimbi ontstaan door de sterke De meest gevaarlijke vorm van een dyna- vorm en de bovenzijde in de vorm van een optilling van de warme (subtropische) misch onweer is het onweer dat ontstaat vederbos of aambeeld. In de koudere seizoe- lucht voor het front door de aankomende in de buurt van een thermisch lage druk- nen (herfst en winter) zijn de toppen van koude(re) lucht achter het front. Dit type gebied, een lage drukgebied dat gevormd deze cumulonimbi meestal beperkt tot een heeft dus geen opwarming nodig en kan wordt boven land door zeer sterke stijgstro- 8 à 9-tal km (25000-30000 voet) maar in dus bijgevolg voorkomen zowel overdag als mingen (convectie) ten gevolge van zeer de zomer zijn toppen tot 11-12km (35000- ’s nachts! Meestal zijn deze onweders vrij hoge temperaturen. In Nederland en België 40000 voet) geen uitzondering. Hoe hoger georganiseerd in de vorm van een cluster ontstaan deze lage drukkernen dikwijls bij de toppen van de cumulonimbi hoe heviger of als een buienlijn. Een cluster kan een een zwakke zuid- zuidoostelijke luchtcircu- de neerslag en hoe groter de kans op bijko- grote geografische oppervlakte bedekken latie tussen een langzaam wegtrekkend hoge mende gevaarlijke fenomenen zoals hagel en (enkele honderden vierkante kilometers) drukgebied boven Centraal-Europa en een hevige rukwinden. en is meestal traagbewegend, waardoor langzaam naderend kou front vanuit het de doortocht enkele uren kan duren en er west- zuidwesten. Soorten onweer vaak grote hoeveelheden neerslag valt. In Wij onderscheiden 2 types van onweders, de buurt van de cumulonimbuscellen kan In de aangevoerde subtropische lucht ont- namelijk de convectieve of luchtmassaon- het plaatselijk hevig regenen en vaak is ook staan dan enorme cumulonimbi met hevige weders en de dynamische onweders. hagel aanwezig. Omdat deze cellen meestal onweersbuien tot gevolg. Een typisch verborgen zitten in de dikke wolkenmassa fenomeen hierbij is dat de cumulonimbi Convectieve onweders ontstaan door het en enkel “zichtbaar” zijn op een weerra- vaak voorkomen op een lijn met weinig of opwarmen van (relatief) koude lucht zowel dar, is zulk een cluster een zeer gevaarlijk geen tussenruimte tussen de individuele in de onderste als in de hogere luchtlagen. fenomeen voor de luchtvaart en kan de bal- cellen. Deze lijn komt overeen met een vore Hierdoor ontstaan sterke stijgstromingen lonvaart voor langere tijd ernstig verstoord (uitloper van lage druk) in het isobarenpa- wat op zijn beurt leidt tot de vorming van worden. Deze verborgen cellen worden in troon en noemt men een thermische vore (‘thermal trough’ in het Engels). Op een weerkaart wordt een thermische vore aan- geduid door een internationaal afgesproken symbool, zijnde een rode visgraat. Eén van de typische kenmerken is dat deze muur van cumulonimbi vaak wordt voorafge- gaan door hevige windstoten die meerdere minuten aanhouden om daarna weer af te zwakken. Deze hevige windstoten noemt men met een Engelse term “squalls” en in meteorologische bulletins en/ of berichten wordt dit fenomeen dan ook aangeduid als Voorbeeld van een “single cell” onweer op een radar- Voorbeeld van verscholen onweerscellen (embedded) een “squall line”, afgekort SQL. Een squall beeld (rode intensiteit = hagel) op een radarbeeld line is meestal niet erg breed (50-100km)

14 ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL Voorbeeld van een bliksemdetectiesysteem (rode polygonen is voorspelde positie van de bliksems in Voorbeeld van onweerscellen op een wolkenfoto stappen van 5 minuten)

maar kan wel enkele honderden km lang gekeken wordt. Om de intensiteit en de zijn en zijn doortocht wordt meestal geken- locatie en/of verplaatsing van onweerscel- merkt door hevige regen en vaak ook hagel. len te bepalen wordt door de weerdiensten gebruik gemaakt van satelliet- en/of radar- Onweer voorspellen beelden en van bliksemdetectiesystemen Het voorspellen van onweders wordt zoals LINET en SAFIR. Op internet zijn gedaan met behulp van computermodellen er websites beschikbaar - zoals bijvoorbeeld en verschillende voorspellingstechnieken, www.lightningmaps.org - waar men (gratis) waarbij vooral naar bepaalde onstabiliteits- in “real time” onweders kan opsporen en indexen en (voorspelde) hoogtediagrammen volgen.

Voorbeeld van thermische vore symbool op een Tekst en beeld: weerkaart Dany Mariën Nieuw zweefvliegveld van ZCNK in kop van Noord Holland Zoals u wellicht weet vliegt ZCNK (voor- bijna-botsingen te voorkomen lijkt het is de ELZC actief en na overleg kunnen malig Zweefvliegclub Den Helder) vanaf nuttig om voor de duur van dit seizoen, dat ze bepaalde gebieden in de EHBK CTR het najaar 2018 vanaf een nieuwe locatie. loopt van 1 maart tot 21 oktober een extra krijgen voor zweefvliegactiviteiten. Het gaat Ze hebben daar vanaf 22 September tot NOTAM uit te geven. Op deze NOTAM hier dan om een SRZ (Special Rules Zone). eind oktober gevlogen. In die periode zijn zou dan een waarschuwing kunnen staan Het zou een mogelijke oplossing zijn. Op er twee bijna-botsingen geweest tussen een inzake de activiteiten met daaraan gekop- het kaartje is aangegeven hoe het er dan uit zweefvliegtuig van ZCNK en een motor- peld een advies voor motorvliegers om een zou kunnen zien. vliegtuig. Er is wel een NOTAM geweest, route te kiezen die kan voorkomen dat het echter die is niet meer van kracht. Om in nieuwe zweefvliegveld wordt overvlogen Op het moment dat de zweefvliegclub ho- het nieuwe zweefvliegseizoen het risico op dan wel dicht wordt genaderd. ger dan 3000AMSL vliegt is het al mogelijk om boven de EHKD-CTR te vliegen. Het Kijkende naar de plaats waar het nieuwe wegblijven uit de buurt van Den Oever zweefvliegveld is gesitueerd is het vrij door de zwevers zou erg prettig zijn voor logisch dat er conflicten kunnen ontstaan het gemotoriseerd verkeer en de veiligheid in dat gebied. De VFR-sector naar Texel ten goede komen. Zwevers zijn erg slecht te begint bij Den Oever en het verkeersaan- zien wegens de kleine frontale oppervlakte. bod, met name in de zomer, is groot. Een Het blijft dus opletten geblazen voor het trechtereffect waarbij zwevers en Texel- gemotoriseerde verkeer van en naar Texel. verkeer elkaar zeker tegenkomen. Op termijn zou de oplossing zijn als ieder- Het blijft natuurlijk “see-and-avoid” of een uitgerust is met ADS-B transponders “detect-and-avoid” onder VFR dus goed gekoppeld aan een display systeem (zoals uitkijken is hier dus aan de orde. De CTR Easy VFR of SkyDemon). Dan zou ieder- De Kooij is erg groot. Een mogelijke oplos- een voor elkaar zichtbaar zijn, maar dit is sing zou kunnen zijn dat de zweefvliegclub nog toekomst muziek en blijft het voorlopig tracht een afspraak te maken met De Kooij goed opletten! om een deel van de CTR “in delegatie” te krijgen als de club actief is. Op Schinveld

UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 15 Snel groeiend AMN haalt nieuwe klanten binnen

Het vliegtuigonderhoudsbedrijf Aircraft Maintenance Netherlands (AMN) op Teuge heeft opnieuw een paar grote klanten binnengehaald. De vliegschool Zelf Vliegen op Lely- stad Airport brengt het onderhoud van het grootste deel van zijn uit 15 vliegtuigen bestaande vloot onder bij AMN. In oktober deed ook Sky Service Netherlands op Teuge dit al.

Angelique Buitenhuis: Blij De vliegschool Zelf Vliegen verzorgt vliegopleidingen en verhuurt vliegtuigen. Daarnaast is Zelf Vliegen betrokken bij Air Combat Europe (ACE) en werd vorige maand bekend dat de vliegschool de nieuwe praktijkopleiding voor Transavia gaat ver- zorgen. Accountable manager en bedrijfslei- der van Zelf Vliegen Angelique Buitenhuis is blij met het nieuwe contract: “Wij zijn enthousiast over de nieuwe samenwer- maakt de nieuwe samenwerking met AMN Nieuwe grote klanten voor AMN: de vliegschool king met zo´n kwalitatief hoogwaardig ons toekomstbestendig en kunnen we Zelf Vliegen op Lelystad Airport…. onderhoudsbedrijf als AMN; wij hebben doorgroeien”. een vliegschool en onze corebusiness is eerste bedrijf in Nederland een parachute vliegen en lesgeven. Het onderhoud van AMN: snelle groei in een gecertificeerd vliegtuig te monteren. onze vliegtuigen laten we daarom graag Vliegtuigonderhoudsbedrijf Aircraft Main- Een Amerikaans-geregistreerde Cessna over aan een specialist als AMN”. De vloot tenance Netherlands (AMN) is gevestigd 182T kreeg op Teuge een BRS ´Whole Air- van Zelf Vliegen bestaat momenteel uit op vliegveld Teuge en heeft een dependance craft Rescue Parachute System´ (WARPS) 15 vliegtuigen. Met uitzondering van vijf op Lelystad-Airport. AMN heeft de laatste waarmee de piloot zijn gehele vliegtuig bij MLA´s - vooral Blackshape BS-100 Primes jaren te maken met een snelle groei en - zullen deze voortaan worden onder- baarde in december nog opzien door als … en Sky Service Nederland op Teuge. houden door AMN. Het gaat hierbij om drie vierpersoons Cessna 172´s, drie Aero AT-3-tweezitters, een tweemotorige Tecnam P2006T, een Fuji FA-200-180 Aero Subaru voor aerobatic-training en binnenkort twee gloednieuwe Blackshape Bk160 Gabriéls voor de opleiding voor Transavia.

Daniel van Vliet: Opgetogen Enkele weken eerder had ook Sky Service Netherlands (SSN) al besloten het onder- houd van zijn gehele vloot onder te brengen bij Aircraft Maintenance Netherlands. Sky Service Netherlands vliegt met een vloot van vier Cessna’s en was in 2009 het eerste bedrijf in ons land dat een Europese erkenning, een Air Operator Certificate (AOC), ontving. Ook directeur-eigenaar Daniel van Vliet van SSN is opgetogen over zijn nieuwe onderhoudscontract: “AMN levert een goede kwaliteit onderhoud en is 24/7 en overal in het land beschikbaar en bereikbaar; ook in de weekenden wanneer wij topdrukte hebben met vliegen. Daarbij

16 ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL AMN is breed georiënteerd als het gaat om vliegtuigonderhoud, en is een van de ste onderhoudsbedrijven voor in Flevoland. We zijn daarom grootste onderhoudsbedrijven voor de Cessna 208 Caravan in Europa. bijvoorbeeld de Cessna 208 blij dat we de gerenommeerde Caravan in Europa. In verband vliegschool Zelf Vliegen als calamiteiten aan een parachute dat onze klanten, zoals Rotor & met de toekomstplannen van nieuwe klant hebben kunnen een ´noodlanding´ kan laten Wings en de Vliegclub Teuge, Lelystad Airport zijn we op zoek binnenhalen”. maken. zien dat we ons werk doen naar uitbreidingsmogelijkheden Directeur Theo Arends ziet hoe met liefde voor de luchtvaart op de groeiende luchthaven Peter F.A. van de Noort zijn beleidsvoornemens suc- en we merken dat dit wordt cesvol uitpakken: “Wij zijn blij gewaardeerd. AMN is een van de grootste onderhoudsbedrij- ven in de Nederlandse General Aviation. We zijn bekend om onze 24/7 inzet voor onze De Zanden 105 B +31 (0) 55 323 21 74 info amnetherlands.nl @ klanten, overal in Nederland 7395 PG Teuge EASA NL 145.1310 www.amnetherlands.nl maar ook elders in Europa”. Theo Arends vervolgt: “Ook in Uw all-round onderhoudsbedrijf Afrika hebben we veel klanten Onderhoud volgens EASA of nationale eisen › Part 145 en Part en AMN is een van de groot- M approved › Pitot static & avionics tests › AOG-services 24/7 overal in Europa › Technische administratie en ARC-inspecties › AMN installeerde een BRS ´Whole Structural damage repair › Avionics levering, inbouw, onderhoud Aircraft Rescue Parachute System´ in en modifi caties › 8,33 kHz › Ook buitenlandse vliegtuigen en een Cessna 182. N-registraties › Offi cieel dealer Garmin, Aspen, Trig, e.a.

AMN heeft vestigingen op Teuge en Lelystad. Bel of mail voor meer info: Aircraft Maintenance Netherlands De Zanden 105 B 7395 PG Teuge (NL) T: +31 (0)55 - 323 21 74 info amnetherlands.nl @ www.amnetherlands.nl

UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 17 ZUID-AMERIKAANSE Tijdens dat seminar klonk dat woord ‘com- placency’ regelmatig. Mr. Schiff noemde die term vaak samen met andere woorden als: PRAKTIJKLESSEN (37) bighead, pridefullness, self-consumption en self-admiration. Beter om déze woorden en dát begrip te schrappen uit je emotionele logboek. Dáár beginnen vaak de crashes en andere mis- haps. De aanvang van een ongeluk is vaak begonnen, ergens diep in de wortels van trots en al die begrippen van een paar regels hierboven! Als een gewone piloot zich moet bewijzen door alle stunts die hij of zij kan uithalen dan... berg je maar. Dat is een ongeluk in de wachtkamer (an accident waiting to happen).

Een ander voorval vond plaats op het Complacency... vliegveld Lydd in de UK. Ik had net, voordat ik naar de US vertrok voor verdere bush-training, nog even snel leren vliegen op de C-180 van de Britse MAF. Na 10 uur Definitie Complacency: ik dan een stuk over vlakke weilanden, af- vlieginstructie, verdeeld over vier dagen, “An often unjustified feeling of being pleased gewisseld met rijen bomen en natuurlijk al inclusief wat maintenance, had ik heel with oneself, one’s situation or achievement.” die koeienruggen waar je met een paar voet wat landingen op korte stripjes in Kent “A feeling of uncritical satisfaction.” ruimte over heen knalde. Adrenaline! Exci- gemaakt. Ik had ‘m door, die taildragger In het Nederlands: zelfvoldoening, zelf-ge- tement. Wow. Heel precies, over de bomen, 180... dacht ik. Maar toen ik, ter afsluiting noegzaamheid (...), arrogantie, eigenwaan, dan weer naar omlaag om op grasspriet van de training, mijn eerste crosswind lan- inbeelding en zelfingenomenheid. Zware hoogte de koeienruggen te ontwijken! ding op een tarmac runway maakte, liep het woorden, die je bijna al bij het uitspreken Ik zei het natuurlijk tegen niemand, maar bijna uit de hand en moest mijn instructeur ervan doen struikelen. ik wist dat mijn collega, vooral op zaterdag- Ernie Addicott toch mooi ingrijpen. Hij middag, ook wel eens een kort laag vluchtje was er zelf ook verbaasd over! Never a dull Met trots noteerde ik de eerste 1.000 uur in maakte om te kijken waar groepen eenden moment! Dus je denkt dat... en dan dit! mijn logboek. Ik was met 581 uur vlieger- zaten, want dan ging hij ‘s zondagsochtends varing in Colombia gearriveerd en na 10 vroeg met de Landrover naar die plek op Ik had in Colombia tijdens een korte maanden vliegen, inclusief check-out op eendenjacht, om met zijn jachtgeweer hun vakantie met vrouw en kinderen, de Ces- hele kleine stripjes waarvan de kortste 220 doodvonnis te tekenen. sna 180 meegenomen van Montería naar meter was, zat ik op dit, voor een rookie, Ik vond mezelf een hele Piet, dat ik dat kon Cartagena, een vlucht van een uurtje. Van legendarische aantal uren. Ik had totaal en dat dat laagvliegen zo goed ging! groundcontrol in Cartagena mocht ik mijn 1888 vluchten gemaakt en in mijn Cessna Een jaar later was ik bij een MAF veilig- toestel wel in een hoek van het platform Stol 180 hadden 5058 passagiers gezeten heids-trainingsweek voor instructeurs. We zetten. Ik had drie wheelchocks meege- met hun bagage. vlogen daar vanuit de rechterstoel en leer- nomen. Ach, tie-downs, tja die waren er Het was allemaal veilig gebeurd, maar wel den dingen die studenten kunnen uithalen, niet, maar het zou wel gaan toch. Het was met de nodige scares, waarvan ik er een bijvoorbeeld bij een check-out. Onver- tenslotte maar voor drie dagen. Ik zette ook aantal in mijn boek ‘Draagkracht’* heb wachte dingen, waarbij je moest leren in te de remmen niet vast, want in de tropen en beschreven. Maar 1.000 uur! Dan voel je je grijpen en de besturing over te nemen. in de hete zon is dat niet echt gunstig voor heel wat, nou ja, ik in ieder geval wel. Speciale gast die week was Barry Schiff, de leidingen en eventuele lekkage. Af en toe, na een drukke vliegdag, vloog toen al een ervaren piloot, schrijver en Toen wij terugkwamen van onze korte ik leeg naar onze thuisbasis Tierra Grata, flight-safety specialist. Hij heeft er nu strandvakantie en ik wilde pre-flighten, meestal 27 minuten vanuit de centrale hub 28.000 uur op zitten. Vooraan in de zocht ik vergeefs naar onze kist! Hé, wat San Pedro de Urabá. Ik begon op die spora- hangaar op een platformpje van oliedrums was dat nou? Weg! Gestolen, schiet er door dische lege vluchten wat ‘te oefenen’. begon hij zó: “De gevaarlijkste piloten zijn je heen! Niks mis mee toch, dat oefenen...? diegenen die er zo’n 1.000 uur op hebben Ik liet mijn verbouwereerde gezin achter Eenmaal na de laatste heuvels had ik nog zitten, want die denken dat ze nu alles aan en haastte me naar ATC: “Ach, capitán, zo’n 9 minuten vlak land, heel uitnodigend kunnen!”. we moesten uw toestel verplaatsen, want vlak land! Veel weilanden, boomgroepen en Aan een lichte prikkeling in mijn haar- tijdens de harde zeewind vannacht, stond-ie grote kuddes met koeien bij de kronkelende wortels te voelen, wist ik: dit gaat over mij! pirouetjes te draaien op het platform!”. rivier de Sinú. Vrijwel geen boerderijen Toen noemde hij een lijst symptomen op Nee zeg, dat kan niet waar zijn! Maar en mensen in de buurt. Aah, dit was mijn en... ja hoor, mijn ‘laagvlieg-stunten’ stond inderdaad, ze hadden hem keurig achter kans. Die rivier was erg bochtig. Soms wel er ook tussen! een gebouwtje in de luwte gezet. De wielen met meer dan 90 graden uit de flank! Ik heb toen een besluit genomen: dit ga waren door de harde wind over de chocks Je begrijpt ‘m al! Leeg en laag begon ik die ik niet meer doen, stoppen ermee. Geen gesprongen (...), zo stond-ie te deinen! mooie brede stroom met bergwater een keer stoerdoenerij, maar professionaliteit. Dat Daarna begon onze staartwielkist als een te volgen. Lékker láág. Tussen de bomen. was Dr. Barry’s opdracht: “Ga professioneel windvaan rond te draaien. Gelukkig was er Op het randje van je stoel en zeer alert vliegen, 2.000 ft is 2.000 ft en geen 1.900. geen schade, maar ik had de ‘tie-down situ- natuurlijk. Dát was pas vlíegen. Nu kwam Nail je snelheid, wees captain, ook al is je atie’ veel serieuzer moeten nemen en geen het er op aan. vliegtuig lichter dan 4 bars op je schouder. genoegen moeten nemen met een parking Wat een kick krijg je daar van! Ook vloog Land waar JIJ het wil”. plek zonder tie-downs.

18 ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL Soms denk je dat je je toestel kent! wel goed weet, zo kun je langzaam in een laten zitten dat lek, het is maar weinig. Maar Dat dacht ik ook van de prachtige Cessna soort fuik terecht komen. Dit gebeurde met men beseft dan waarschijnlijk niet, dat in Turbo 206 (intercooled). Ik had mijn col- mij in Colombia! een kritische situatie, zoals noodlanding of lega’s uitgebreid gesproken over deze kist en We konden onmogelijk al onze passagiers, brand in de motor o.i.d. dit lek de oorzaak het Owners Manual ‘enigszins door gelezen’. vaak 60 – 70 per dag, gaan wegen. Daar kan zijn van een serieuze brand met letsel of Ken je dat: de hoofdpunten dan, voor de was gewoon de tijd niet voor, plus ik zag erger. rest gesneden koek toch! me al met een weegschaal in de modder, die Onder spanning kan dit potentiele lekje, dat Interessant was om te zien hoe onze ground- mensen proberen te wegen: belachelijk... dat al maanden aan het sijpelen is, open barsten crew aan het emmeren was als de 206 vol kon gewoon niet! Wat dan? en je weet de rest. met vracht zat. Dan wurmden ze hun rech- Wij maakten er een gewoonte van om dan En dát door ‘unjustified feeling of being terarm door het rechterraam (daar zit geen maar ieders gewicht te schatten: zo van 5 pleased with oneself”. deur aan die kant) en reikten zo ver moge- passagiers, allemaal gemiddeld 60 kilo = 300 Heel wat ongelukken hadden voorkomen lijk naar achteren om de achterdeur handle kg. Tasjes en koffertjes schatten we in met kunnen worden als men dat op tijd aanpakt vast te zetten. Als die los zou schieten had je onze ‘bionische’ armen. Maar na een tijdje en bijvoorbeeld niet vluchten lang met be- vanaf dat moment geen flaps (daar zit achter merkten mijn collega-piloot en ik dat de langrijke kapotte snelheids- en/of hoogteme- die deur een switch om te voorkomen dat take-offs wel wat langer gingen duren en dat ter blijft vliegen! Of lekkende tanks of... vul de flaps de deur zouden beschadigen). Som- er meer close-calls kwamen. maar in! mige piloten en mensen van de groundcrew We besloten om dan toch maar onze in- Onze instelling bij MAF is: niets toelaten en waren niet gezegend met zulke lange armen gebeelde en inwendig goedgekeurde (door meteen aanpakken! en moesten dan hulp vragen aan eentje die onszelf) inschattingsvermogen eens op de Ik heb aan den lijve ondervonden wat het is die wel had! proef te stellen. om langzaam in ‘het moeras van eigenwaan’ Zo werd al jarenlang gewerkt en iedereen Dát hebben we geweten. weg te zinken terwijl je tevreden bent met je accepteerde dat... Eenmaal per week besloten we elkaars lading vliegcapaciteiten omdat er gewoon niets fout Totdat het ging regenen! Ik nam eens de ’s ochtend eerst in te schatten om daarna gegaan is... tot nu toe. Maar door pure lui- tijd om het Owner’s Manual helemaal door iedere passagier en elke stuk bagage te wegen heid, gemakzucht met een vleugje arrogan- te nemen en dan speciaal de pagina’s die ik en dan te vergelijken hoever onze schatting tie, kan het op een dag fout gaan. Gelukkig voor lief had genomen. afweek van de realiteit. De eerste keer dat we ben ik op zulke momenten op tijd ‘wakker En daar stond het! Zwart op wit! In de dit deden schrokken we! Het verschil was... geworden’ en heb mezelf bij de les geroepen! achterdeurhandle aan de buitenkant zit nou té hoog, hoeveel te hoog weet ik niet En die les is: beschouw iedere vlucht, hoe een speciaal mechanisme met een latch, die precies meer, maar het liet de urgentie zien kort of lokaal ook, als een serieuze opdracht je uit kunt trekken en dan kun je de deur van het regelmatig ijken van je inschattings- en voer die uit met precisie. En heb daar dan keurig afsluiten ... van buiten! vermogen. Hoe meer we dit deden hoe beter plezier in! Je had de gezichten moeten zien van mijn het werd. We zaten er na een tijdje maar bar collega’s en van de hangaarmensen! Alsof ik weinig naast! © Jan J. Zwart iets nieuws had uitgevonden. Nou ja, het bestond al jaren, maar we wisten het niet! “Ach, het is maar een Dus niks voor lief nemen en gewoon doorle- kleine groene streep, zen die handel en blijven kijken en leren. In niks aan de hand 13.071 vluchten een oud boek las ik een zin: “Vertrouw niet toch!”. 41.800 passagiers op wat je denkt te weten”. De piloot van een Cessna 172, die 40 avonturen .nl/draagkracht Over ‘pre-flighten’ heb ik een heel hoofd- rondvluchten deed, stuk in mijn boek geschreven, maar je blijft ergens in Nederland, VERHALENBUNDEL dingen zien, die je echt aan het denken moest een beetje maf www.

zetten. Zo gebeurde het onlangs dat ik in glimlachen om mijn Draagkracht - Jan Zwart “Wie vlogen er in de jaren ‘80 met MAF in All Clear Zuid-Amerika? Het antwoord is kort: Teuge was en een nieuwe MATC (Mis- Iedereen!opmerking Jan en alleman maakte over gebruik van het vliegtuig, genaamd “De Boodschapster”. sion Aviation Training Centre) vliegschool Bij elkaarbrandstof-lucht vloog ik in Colombia en Ecuador en aanbieding: 13.071 vluchten met 41.800 passagiers. Wat heeft er in de loop der jaren een veelkleurige student, tijdens het tanken, iets vertelde menigtede op de groene kleine stoeltjes avgas in de vlek over tankdoppen enz. Ook daar is veel over ‘Boodschapster’onder gezeten!” zijn rech-

Veertig verhalen van de eerste MAF Nederland-piloot Jan Zwart. €10,- te zeggen. In 1978 werdtervleugel MAF Nederland opgericht enonder de flap, gedrevenheid van Jan Zwart. Niet veel later vertrok hij met zijn vrouw en zoontje, als eerste Nederlandse MAF-piloot, naar Colombia en - Ecuador. Daarachter beleefde hij veel de avonturen tankdrain. die beschreven zijn Toen ik even later met een MAF instruc in veertig korte verhalen. teur de active runway op taxiede, zagen we Toen ik hem een DRAAG het ineens! Wat ligt daar nou? We reden week of zes later KRACHT een beetje naar voren en 100 meter van de weer tegenkwam, JAN ZWART threshold lag een tankdop midden op de die Cessna dan, met startbaan! Het was er één van het model dit keer een andere dieseltank. Je zult dat ding maar even raken vlieger, was het erger 40 AVONTUREN VAN NEDERLANDS met één van je wielen! We riepen meteen geworden. Je rook EERSTE MAF™PILOOT naar de havendienst en die heeft de dop ook brandstof in en gelijk weggehaald. Tevens werd er gezocht rondom de cabine. 18-06-18 10:33 welke dieselkist er net was vertrokken, MAF_Cover_Verhalenboekje_04.indd“Jongens, 1 hoe kan In 1978 vertrok Jan Zwart naar Colombia want die zou binnen de kortste keren een dit?”. en Ecuador. Daar beleefde hij als bush- leeggezogen tank ervaren! Ook weer zo’n “Ja, we geven het piloot veel avonturen die hij vertelt in voorbeeld van onoplettendheid bij het pre- door hoor!”. veertig korte verhalen. flighten/tanken. Er was klaarblijkelijk Bestel op www.maf.nl/draagkracht niets aan gedaan! Maar het kan ook nog erger.... Dat noem ik ‘com- Zelfvoldoening. Denken dat jij het allemaal placency’. Gewoon

UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 19 Smirnoffs zesde zege

Iwan Smirnoff, in Nederland beroemd geworden als heldhaftige gezagvoerder bij de KLM, begon zijn carrière tijdens de Eerste Wereldoorlog als jachtvlieger bij de Russische luchtmacht. Tussen januari en november 1917 schoot hij minstens tien Duitse en Oostenrijk-Hongaarse vliegtuigen uit de lucht. Dat hadden er nog meer kunnen worden, maar eind 1917 moest hij halsoverkop Rusland ontvluchten om niet geëxecuteerd te worden door de bolsjewieken. Een chaotische burgeroorlog had zijn vaderland ontwricht.

In het Aviodrome in Lelystad wordt een album bewaard dat foto’s bevat uit Smirnoffs Russische periode, maar vaak zonder bijschrift of uitleg. Aan de hand van een recent Russisch luchtvaartboek kon een aantal van deze foto’s worden geïnterpreteerd. Dit is het verhaal van Smirnoffs zesde luchtoverwinning, geïllustreerd met foto’s uit het Aviodrome en uit Rusland.

Deze foto komt uit Rusland. Het publiek is hier op afstand gezet. Deze foto zal dus ná de bovenstaande zijn gemaakt. De propeller- dop lijkt ingedeukt wat suggereert dat de Albatros aanvankelijk op Deze foto komt uit het Smirnoff-album van het Aviodrome. Een zijn neus heeft gestaan. tweedekker staat geparkeerd op een akker. Een stoet mensen, waaronder ruiters te paard, boerinnen en kinderen, is toegestroomd. Het vliegtuig is een Albatros C.X dat zojuist door Smirnoff is neer- gehaald. Het moest een noodlanding maken in de buurt van het Russische dorpje Balin, aan de grens met Oostenrijk-Hongarije. De datum is maandag 24 september 1917.

Deze foto komt uit het Aviodrome. Hij is op dezelfde plek gemaakt als de vorige, en ongetwijfeld door dezelfde fotograaf. De man zon- der hoofddeksel, met zijn rug naar de camera gekeerd, is Smirnoff. Naast het vliegtuig liggen wat spullen op de grond, welke dat zijn Ook deze foto komt uit het Aviodrome. Het is Iwan Smirnoff in wordt duidelijk op de volgende foto. een gloednieuwe SPAD VII. Met dit vliegtuig schoot Smirnoff, 22 jaar oud, de Albatros uit de lucht. De SPAD, fabrieksnummer S1546, was een week eerder aan hem toegewezen. Tijdens het lucht- gevecht zag de Albatros kans een gat te schieten in de vleugel van deze SPAD. Het doodshoofd op het richtingsroer was het symbool van het 19e squadron, waarbij Smirnoff was ingedeeld. Aangevoerd door top-aas Alexander Kozakov werd dit squadron beschouwd als het beste van de Russische luchtmacht.

Nog een foto uit het Aviodrome. Het toont dezelfde Albatros C.X na de noodlanding, maar nu van dichtbij. De man links zonder hoofddeksel, achter Deze foto komt uit Rusland. Smirnoff staat links, de piloot van de de spandraden, is Albatros rechts. Op de grond liggen een fototoestel, twee magazij- Smirnoff. De Albatros nen van een Parabellumgeweer, landkaarten, een kompas en een kon niet verder vliegen alarmpistool, de normale uitrusting van een Duits verkenningsvlieg- omdat de motor en tuig dat vijandelijke posities in kaart moest brengen. De helm van de benzinetank waren de Duitser ligt op de vleugel, die van Smirnoff hangt aan de schut- geraakt door Smirnoffs tersopstelling. Smirnoff heeft zijn vliegtenue nog aan, kennelijk kogels. had hij zijn SPAD vlakbij aan de grond gezet. De Duitse piloot was

20 ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL onderofficier Hoth (voornaam niet bekend), de waarnemer-schutter Nieuport XVII. De administratie van het 19e squadron is deels heette Paul Meyer. Hij staat niet op de foto want hij was aan zijn bewaard gebleven in Russische militaire archieven en bevat aanteke- hoofd geraakt en moest naar het ziekenhuis worden gebracht. ningen die Smirnoff zelf heeft gemaakt. Meyer overleed diezelfde week aan zijn verwondingen. Hoth en Meyer waren gestationeerd in Oostenrijk-Hongarije. Deze dubbel- Deze twee foto’s komen uit Rusland. monarchie had weliswaar haar eigen luchtmacht, maar werd militair Nogmaals Smirnoff en Hoth op het gesteund door Duitsland. vliegveld van het 19e squadron. Op Om te voorkomen dat de vijand na een noodlanding het vliegtuig de foto rechts staat Smirnoff er wat buit kon maken was de Albatros uitgerust met explosieven (picri- ongemakkelijk bij. De reden moet nezuur) die met een vertraging van vijf minuten tot ontbranding zijn dat hij nog last had van zijn konden worden gebracht. Piloot Hoth deed dat niet omdat hij geen rechtervoet, die het jaar daarvóór kans zag zijn gewonde collega op tijd uit het vliegtuig te krijgen en half verbrijzeld werd door een gra- in veiligheid te brengen. De Russen kregen zodoende een vrijwel naatscherf en op het nippertje niet onbeschadigd vliegtuig in handen. De andere negen vliegtuigen die geamputeerd hoefde te worden. door Smirnoff zijn neergehaald braken in stukken tijdens het lucht- gevecht, vlogen in brand, of verongelukten bij de noodlanding.

© René Demets (met dank aan Will Porrio en Viktor Koelikov). Deze foto komt uit het Aviodrome. Na te zijn verhoord mocht Hoth op verhaal komen op de thuisbasis van het 19e squadron, een Bronnen: mobiel vliegkamp met hangars gemaakt van tentdoek. Vervolgens • Smirnoff-album (Aviodrome, Lelystad) werd hij afgevoerd naar een gevangenkamp. In het midden staat • Bojevye Aviatsionnye Groeppy Pervoj Mirovoj Vojny (Lucht- Smirnoff, naast hem Hoth. Helemaal rechts staat Kozakov (met strijdgroepen in de Eerste Wereldoorlog), Marat Chairoelin en snor), de commandant van het 19e squadron. Het vliegtuig is een Viktor Koelikov, blz. 144-147, 202, 206 (2015) Dakota van zand

In een tent op het strand van Katwijk aan Zee was eind vorig jaar een Dakota te bewonderen die grotendeels gemaakt was van zand. Het vliegtuig was door zandartiest Wilfred Stijger opgebouwd uit originele Dakota-onderdelen en maar liefst 165 ton zand. Het resultaat was bijzonder en indrukwekkend. De originele onderdelen waren afkomstig uit Bruin: zand. diverse depots en collecties en bestonden uit neus, cockpit, Wit: originele onderdelen. propellers, staartvlakken, vleugels en deur. Het landingsgestel ontbrak. Het kunstwerk is inmiddels afgebroken en zal niet meer worden opgebouwd.

© René Demets (met dank aan Dirk de Jong)

Raampjes en klinknagel- De linker motorgondel in patronen van zand. aanbouw. Net echt.

UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 21 Horrorflight

We verplaatsen ons naar het oorlogstheater in de Pacific. Op 8 december 1941 proberen de Japanners hun grondgebied uit te breiden en zwermen uit over de naburige eilanden en eilandjes. Na inname van Formosa (nu: Taiwan) en de Filippijnen is de Gordel van Smaragd aan de beurt. Ons Indië! De drie maanden durende strijd om onze kolonie kost het leven aan 115 vliegers en bijna alle toestellen van de militaire luchtvaart. Aussies gevormd. Eén van de taken van het om te zien of er vijandelijke schepen liggen, Dan wordt de danig gehavende, gevleugelde Squadron is het maken van z.g.n. recon- als er uit het niets vier Mitsubishi A6M afdeling van het leger verplaatst naar het naissancevluchten, verkenningsvluchten die Zero’s opduiken. De eerste piloot, sergeant noordelijkste puntje van Australië. Vandaar in de militaire wandelgangen kortaf recco’s C. Visser, trekt de kist snel op en probeert uit zal worden geprobeerd om een vuist te worden genoemd. Eén van die vluchten is het wolkendek te bereiken. Voor het zover maken tegen de Japanners. Uit de scha- een 8 uur durende vlucht, die tot het eiland is worden ze aan alle kanten belaagd door mele overblijfselen van de gereduceerde Soemba reikt en vanwege zijn lengte de de Japanse vechtmachines. De luchtschutter luchtvloot wordt rond Kerst 1942 het 18e codenaam ‘Giraffe’ draagt. Het doel is om sergeant L.J. Gerards bemant de bovenste Squadron geboren. Een zware bevalling vijandelijke schepen te signaleren om ze geschutskoepel en weet de naast hen ge- met slechts een handvol North American daarna te bombarderen en naar de kelder kropen Zero de volle laag te geven. De kist B-25 Mitchell tweemotorige bommenwer- te jagen. Zo zal de Japanse logistiek en de draait op haar rug en duikt in zee. pers. Het NEI (Netherlands East Indies) oorlogsmachine worden ontwricht. Squadron opereert onder auspiciën van de Dan horen ze de stem van de 2e vlieger RAAF, de Royal Australian Air Force, maar Op 8 oktober 1943 vertrekt de B-25C met sergeant H.J. de Hoog door de intercom: krijgt weinig aandacht. Dat verandert wan- registratie N5-136 van de vliegbasis Batche- “Zero, 12 o’clock high!” Waarnemer en neer één van de vijf machines een Japanse lor naar het nog noordelijker gelegen hulp- navigator luitenant P.L. Zeydel, die in de duikboot tot zinken brengt. Daarna worden veld Drysdale, waar de laatste brandstof neuskoepel zit, neemt de duikende Zero er meer materieel en manschappen aange- wordt ingenomen. Om hierbij te assisteren onder vuur, maar wordt zelf door de regen voerd. Het aantal toestellen wordt vermeer- vliegt als zesde man sergeant R. Hoogtij van mitrailleurkogels en 20mm granaten derd tot 18 stuks, het vliegend personeel mee. Na te zijn ‘opgetopt’ en ruim drie uur zwaar getroffen. Vanuit de bodemkoepel bestaat uit Nederlanders en het grootste later nadert de bommenwerper laag over het wordt de wegduikende Zero geraakt en deel van het grondpersoneel wordt door water de haven van Waingapoe op Soemba spiraalt, een zwart rookspoor nalatend, naar beneden. Ook nummer 2 is er geweest. De twee andere wespen blijven hardnekkig de B-25 belagen, maar Gerards weet vanuit de bovenste koepel nummer 3 te raken, die ro- kend het gevecht staakt en afdruipt. Num- mer 4 weet niet van ophouden en blijft de B-25 bestoken. Het hydraulische systeem raakt onklaar, er kan niet meer worden te- ruggeschoten. Tot overmaat van ramp vliegt de rechtermotor in brand. De telegrafist en luchtschutter sergeant Van Burg kan niet anders dan een laatste radiobericht ver- zenden “S.O.S. attacked by Zero’s, S.O.S. going down east of Soemba”. Ze proberen nog hun pistolen leeg te schieten op de Zero, maar tevergeefs. Ze moeten ‘ditchen’, een noodlanding maken op het water. Met een harde klap komt de Mitchell met de brandende rechter motor op het woelige water. De eerste piloot slaat met zijn gezicht tegen het vizier en is op slag dood. De al zwaargewonde waarnemer in de neuskoepel wordt door het plexiglas heen geslagen en loopt snijwonden op. De copiloot kruipt uit het noodluik en de bemanning achterin

22 ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL weet uit de stukgeschoten bovenste koepel wat regen, net genoeg om de gezwollen en drieën. Het wordt alweer donker als ze de te klauteren. Met vereende krachten weten gebarsten lippen te bevochtigen, maar niet kust naderen. Met bovenmenselijke inspan- ze de emergency dinghy te activeren, die om de dorst te lessen. ning weten ze zich door de sterke branding gelukkig niet helemaal doorzeefd is met heen te worstelen. Uitgeput vallen ze op kogels. De opgevouwen rubberboot blaast Na de derde nacht op het woelige water van het zand neer en in een diepe slaap. De zichzelf op via een kleine koolzuurcilinder, de Timorzee als de lucht roze kleurt, strijkt er volgende morgen worden ze gewekt door slechts één compartiment is lek, maar het een grote meeuw op de rand van de dinghy een vreemd geschreeuw. Als ze slaapdronken reddingsvlot blijft drijven. Wanneer de vijf neer. Een voorbode van de naderende dood. opstaan zien ze een Japanse schildwacht, die bemanningsleden elkaar aan boord hebben Meeuwen weten instinctief dat hier straks de telegrafist Gerards van 20 meter afstand geholpen, zinkt de Mitchell met haar dode de dood regeert en zullen beginnen met het onder vuur neemt. Hij valt terstond dood gezagvoerder naar de diepte. uitpikken van de ogen. Sergeant De Hoog, de voorover. Ook de tweede vlieger De Hoog copiloot geeft hem onverhoeds een mep met krijgt de volle laag en sterft. De laatste over- Het loopt tegen de middag en hopelijk een roeispaan. De vogel wordt van veren en levende, sergeant Van Burg, rent zigzaggend worden ze gered. De tropenzon brandt huid ontdaan en de mannen eten het beest het bos in, weg van het ijselijke tafereel. ongenadig op de onfortuinlijke beman- rauw op. Vanuit Batchelor is er wederom De Jap schiet nog driemaal, maar mist de ning. De waarnemer Zeydel is het zwaarst een recco uitgestuurd om de bemanning te voorvluchtige telegrafist. Wanneer Van Burg gewond, hij bloedt hevig uit zijn dijbeen. vinden, maar helaas, het kleine gele bootje, ontdekt dat de patroonhouder van de Japan- ner leeg is, komt hij met zijn handen om- hoog achter een beschermende rots vandaan. De Jap rent met opgeheven bajonet naar hem toe, maar steekt hem niet dood. Hij laat Van Burg zich ontkleden en bindt hem naakt aan een boom vast. Dan komt er een Japanse officier te paard langs, waarschijnlijk gealarmeerd door de schoten in de vroege ochtend. Die beveelt de soldaat om de man los te maken en neemt hem mee ter onder- vraging in een nabijgelegen veldkwartier. Van Soemba wordt hij naar Soerabaja vervoerd, alwaar de Kempei-Tai (Japanse Militaire Poli- tie) hem wederom ondervraagt. Via Manilla en Formosa en talloze ondervragingen gaat het naar Japan, waar hij in Mantsjoerije in De beruchte vraatzuchtige bewoners van de dobberend in de Timorzee, is als een speld de kopermijnen te werk wordt gesteld. Ruim Timorzee hebben het bloedspoor al geroken in de spreekwoordelijke hooiberg. In de twee jaar later op 2 december 1945 wordt hij en zwemmen rond de dinghy. Steeds meer middag denken ze land te zien. Is het echt? door een Amerikaans team bevrijd. Dankzij haaievinnen zijn te zien. Net wanneer de zon Of een fata morgana? Een luchtspiegeling? hem weten we wat er precies ondergaat overlijdt de waarnemer en in on- Door een hoge golf opgetild zien ze tot hun is gebeurd tijdens en na deze derling overleg wordt hij overboord gezet. In blijdschap palmbomen. Land!! Ze zijn gered!! horrorvlucht met de N5- een mum van tijd storten de haaien zich op Sergeant Hoogtij raakt buiten zinnen en wil 136 van het 18e ‘vergeten’ hem. Er volgt een zwarte nacht zonder eten naar de kust zwemmen. De anderen probe- Squadron. of drinken. Op het radiostation Darwin in ren hem ervan te weerhouden, maar kun- Australië zijn slechts zwakke S.O.S. signalen nen de krijsende monteur niet vasthouden. © Henk van Rooyen f.l.a.p. Hij duikt het water in en al snel klieven de gevreesde rugvinnen door het water. Het is Bron: ‘Het vergeten Squadron’ door Jhr. een ongelijke strijd. Nu zijn ze nog met hun René Wittert van Hoogland

KEES AERO NAUTICAL SERVICES

opgevangen. Eerst wanneer de N5-136 niet op haar basis terugkeert weet men zeker dat het de Mitchell van het 18e Squadron betreft. Met drie andere bommenwerpers wordt de volgende dag een zoekactie op touw gezet, maar de gele dinghy wordt niet gespot. On- dertussen vechten de mannen in de boot voor hun leven. Meermalen slaat het rubberen “FLIGHT TWO” € 145,00 vlot om en moeten ze zich tot het uiterste PNR AVIATION HEADSET inspannen om elkaar er weer in te hijsen. Fliegermagazin: “Preis-/Leistungssieger” www.aviationservices.eu Dorst wordt de grootste plaaggeest. Na een met opbergtas en extra windcap [email protected] verzengende dag gaat de tweede nacht in. Het gold-plugged, niet goed geld terug de Sav. Lohmanstraat 16 wordt weer licht, maar ook deze dag wordt zwart, blauw of rood 3601 BZ Maarssen de kleine gele dinghy niet gevonden. Er valt

UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 23 HANDIGE LINKS KNVvL - Afdeling gemotoriseerd vliegen: www.gemotoriseerd-vliegen.nl Betreft VFR-routes EHLE Den Haag, 24 januari 2019 - KNVvL hoofdsite: www.knvvl.nl Beste gebruiker van Lelystad Airport, - Europe Air Sports: www.europe-airsports.fai.org Hierbij stuur ik u de uitnodiging van de LVNL d.d. 17 januari jl., betreffende een bijeenkomst over de nieuwe VFR-routes van/naar EHLE, welke bijeenkomst plaatsvindt op 4 februari aanstaande in het Aviodrome op Vluchtvoorbereiding: Lelystad Airport. Wij gaan ervan uit dat u, als deelnemer aan het OOLL-overleg, deze uitnodiging ook hebt - Diverse links: ontvangen. In de mail staat het volgende vermeld: “Naar aanleiding van het consultatieproces van de IFR routes en bijhorend www.vluchtvoorbereiding.nl luchtruimontwerp in 2017-2018 is op verzoek van de GA het ontwerp van de CTR in het definitieve ontwerp aange- - Weerbericht: www.luchtvaartmeteo.nl past. Deze is aanzienlijk kleiner geworden, waardoor de VFR-routes korter zijn geworden. AOPA en KNVvL hebben (inloggen met KNVvL lidmaatschaps- hierbij expertise ingebracht. In bijgaande figuur is zichtbaar hoe het definitieve ontwerp eruitziet.” nummer en achternaam in HOOFD- Om misverstanden te voorkomen over onze betrokkenheid, voelen wij ons genoodzaakt om deze aan u te verdui- LETTERS) delijken. - Buienradar: www.buienradar.nl - AIP, AIC’s: www.ais-netherlands.nl Vertegenwoordigers van AOPA, KNVvL, Wings over Holland en Flevo Air hebben deelgenomen aan diverse - Vliegplannen en NOTAM’s: ‘safety assessment’ sessies onder leiding van het bureau To70. Hierbij ging het om het conflict dat bestond en nog steeds bestaat tussen de windturbineplannen dichtbij de nieuwe VFR-routes en met name om de mogelijk- www.homebriefing.nl heid om via BRAVO onder Special VFR condities1 het veld te verlaten of om binnen te komen. Onze rol hierbij - Duitse DFS VFRe bulletin: is voortdurend geweest het inbrengen van expertise op het gebied van (simpel geformuleerd) het vlieggedrag van http://dfs-vfrebulletin.de GA-vliegers, onder verschillende zichtcondities, nabij windturbines. Daarbij zijn aspecten aan de orde geweest als obstakelklaring, zogturbulentie, ervaren en minder ervaren vliegers, situational awareness, manoeuvreren over/van/ Luchtvaartautoriteiten en naar VFR-routes/holden op/nabij VFR-routes, bij slecht zicht in de nabijheid van windmolens etc. verkeersleidingsorganisaties Wij hebben aangegeven wat de eisen voor een aanvaardbare route zouden zijn, zoals duidelijke lijnkenmerken (dus - Inspectie Leefomgeving en Transport: Larserweg wel en Larserpad niet, zoals aanvankelijk werd voorgesteld), ruimte voor voorzorgs- en noodlandingen, www.ILenT.nl bij voorkeur niet over bewoond gebied ter voorkoming van klachten wegens hinder etc. - Luchtverkeersleiding Nederland: www.ais-netherlands.nl In een latere fase is de ontwerp-CTR verkleind, zodat alleen de delen van de VFR-routes vanaf BRAVO en MIKE nog in de CTR liggen. Het ‘aanvliegdeel’ ligt buiten de CTR en is klasse G-luchtruim. Vanwege reeds bestaande www.lvnl.nl hoge obstakels langs de MIKE route (633ft en 577 ft) is lager vliegen dan 1200 voet, vanwege de vereiste obsta- - Agentschap Telecom: kelklaring, langs die route uitgesloten. Aan de GA is door de overheid beloofd dat S-VFR (lager vliegen dan 1000 www.agentschap-telecom.nl voet) dan wel via de BRAVO route mogelijk zou worden gemaakt. - Europese luchtvaartautoriteit: Via BRAVO is S-VFR inbound mogelijk op 700 ft, omdat de route rechts van de Larserweg blijft, waar geen www.easa.europa.eu molens zijn of komen en outbound op 900 ft, vanwege de huidige windmolens aldaar. Echter, kan dit uitsluitend - Duitse Luftfahrt-Bundesamt: als hiervoor de windmolenplannen langs de Kokkeltocht worden aangepast. www.lba.de Vrijwel het hele afgelopen jaar is besteed aan meerdere safety assessment sessies omdat de belanghebbenden van de windmolenplannen en het Ministerie van Economische Zaken bleven aandringen op een zo beperkt mogelijke - Duitse nationale luchtvaartautoriteit: aanpassing van de windmolenplannen in de nabijheid van de BRAVO route. Om hieraan tegemoet te komen is www.baf.bund.de door de LVNL de inbound route naar het zuidwesten opgeschoven en zou via de jachthaven moeten gaan lopen. - Belgische nationale luchtvaart­ autoriteit: www.mobilit.fgov.be Zoals eerder gezegd, was onze rol die van het leveren van expert judgement wat betreft de vliegveiligheid in relatie tot de windmolenplannen. Het definitieve rapport van To70, gedateerd 18 december 2018, is op 18 januari jl. - Belgische luchtverkeersleiding: door de overheid vrijgegeven en treft u hierbij aan. Voorgaande rapporten zijn desgewenst ook beschikbaar. www.belgocontrol.be Wij staan niet achter het ontwerp dat op 4 februari aan u wordt gepresenteerd. Het ontwerpcircuit en de in- en Vliegveiligheid uitvoeg is nooit formeel als zodanig met ons besproken, omdat dit geen relatie had met de windmolens. Wel heb- - www.vliegalseenvogel.nl ben wij gewezen op de mogelijke conflicten voor invoegend en uitvoegend verkeer. Overigens ontbreken nog de - www.flightsafety.org ATC procedures die de LVNL zal gaan hanteren en is het circuit voor de helikopters niet ingetekend. Verder is - www.dutchairtour.nl nog een belangrijk deel opengelaten en dat betreft de nadering bij BRAVO en de outbound bij BRAVO, welke zowel voor VFR als S-VFR zal worden gebruikt. Dit gebied ligt buiten de CTR en de ruimte is daar beperkt door - www.skybrary.aero huidige hoge windmolens en toekomstige windmolens aan de Kokkeltocht. Uiteraard is onze positie geweest dat er langs de Kokkeltocht überhaupt geen windmolens zouden moeten komen, maar dit heeft het niet gehaald. Wel Light sport aircraft (LSA) is het voorstel nu om de molens langs de Kokkeltocht in aantal en hoogte te beperken. Dit alles kunt u lezen in - FAA LSA pagina: http://www.faa.gov/ bijgevoegd rapport van To70. aircraft/gen_av/light_sport - EAA LSA: www.sportpilot.org ILT moet over de molens aan de Kokkeltocht nog een besluit nemen, maar zal dit pas doen indien het totale route- plaatje en alle procedures en mitigerende maatregelen bekend en onderbouwd zijn. - Light aircraft association: Er is door de LVNL in de uitnodigingsmail aangegeven dat de route niet meer kan worden gewijzigd, dus naar www.lightaircraftassociation.co.uk onze verwachting zullen de mogelijke conflicten worden opgelost niet door aanpassingen van de routes, maar door het doseren van het verkeer, hetgeen zal leiden tot capaciteitsbeperkingen. Het is wat ons betreft aan de LVNL om Microlight aircraft u hierover inzicht te geven. - European Microlight Federation: Hoe de risico’s van alle mogelijke conflicten bij het in- en uitvliegen via BRAVO en de overige mogelijke conflicten www.emf.aero bij YANKEE en X-RAY te mitigeren zijn, zal ook nog onderwerp van nadere discussies zijn. U wordt hiervoor - Belgische ULM federatie: kennelijk door de LVNL nog uitgenodigd in het voorjaar, aldus de mail van de LVNL. www.fed-ulm.be - British MLA association: Wij kunnen over de VFR-route als zodanig, incluis de gedeeltes in G-klasse luchtruim, geen beslissingen nemen omdat dit uw directe dagelijkse operatie en dus bedrijfsbelangen raakt. Het is aan u om in het overleg op 4 februari www.bmaa.org dit op te brengen en een afweging te maken tussen capaciteit en veiligheid. - Deutscher Aero Club, Luftsport­ gerateburo: www.daec.de/lsgb Wij maken ons ernstig zorgen over de ontwikkelingen op Lelystad Airport. Zoals u bekend is, is het aantal vliegbe- - Deutsche Ultraleichtflugverband: wegingen in 2018 uitgekomen op 103.355 bewegingen, een stijging van 23% t.o.v. 2017. Dit aantal moet worden teruggebracht naar 46.500 (volgens het gewijzigde (ontwerp-) Luchthavenbesluit), waarbij het de vraag zal zijn of www.dulv.de de LVNL deze 46.500 überhaupt kan realiseren met deze VFR routes en verwachte procedures. - Rotax SB’s, SI’s, SL’s en andere documentatie: www.rotax-owner.com Met vriendelijke groet, mede namens KNVvL, Wings over Holland en Flevo Air, Mark Rademaker , President | AOPA Netherlands Kijk op www.gemotoriseerd-vliegen.nl/links voor een nog uitgebreider overzicht van links 1 SERA.5005 Special VFR: de wolkenbasis bevindt zich op minder dan 1500 voet, of het zicht op de grond bedraagt minder dan 5 kilometer.

24 ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL KETELMEER

LELYSTAD/Lelystad AD 2.EHLE-VAC.1 AIP NETHERLANDS VISUAL APPROACH CHART/VFR PROCEDURES during UDP 07 NOV 2019 52° 35' AD ELEV -12 N 314 LELYSTAD CTR 2 D GND - 2500 AMSL SCHIPHOL RMZ LELYSTAD G GND - 1500 AMSL TMA 1 FL 095 A 1500 AMSL

T INVITATION 633 MIKE

VAR 1° E (2015) Invitation Invitation T

Dronten Memorial Hans Gutmann Tourist Rally Flight 2019 328 348

315 341 T

607 325 T Memorial Hans GutmannMemorial Tourist Hans Rally Gutmann Flight 201Tourist9 Rally Flight 2019 LELYSTAD 440 Dear aeronautical friends, 577 440 315 T Lelystad- haven MIKE ARR Dear RMZaeronautical friends, Dear aeronautical friends, 1500 AMSL 253 LELYSTAD T 52° 253 1500 AMSL W After our 7th “Memorial Hans Gutmann Tourist Rally Flight” in iertoc G 30' GND MIKE DEP ht 1500 AMSL th July 2018 with 15th crews coming from Luxembourg, Germany, 178 253 After our 7 “Memorial Hans Gutmann AfterTourist our Rally 7 “MemorialFlight” in July Hans 2018 Gutmann with 15 Tourist crews comingRally Flight” from inLuxembourg, July 2018 with 15 crews coming from Luxembourg, 331 171 Germany, Poland, Israel,331 UK, Finland, Germany, Turkey,Poland, USA, Poland,Israel, Russia, UK, Israel, Belgium, Finland, UK, Finland, Estonia Turkey, Turkey, and USA, Ukraine, USA, Russia, Russia, our organizationalBelgium, Belgium, Estonia team and is Ukraine, our organizational team is 210 LELYSTAD Zeebiestocht T CTR 2 th th 2500 AMSLplanning the 8 edition of this internatioplanningnaland general Ukraine, the aviation8 edition our event. organizational of this internatio teamnal general is planning aviation the event. 8th edition of X-RAY D GND this international general aviation event. LELYSTAD CTR 2 D GND - 2500 AMSL RMZ LELYSTAD G GND - 1500 AMSL

H o 331 Biddinghuizen 246 e k This is why we get in touch with you, Thisas we is wouldwhy we like get to in motivate touch with and you, invite as allwe Aeronautical would like to Federations motivate andof invite all Aeronautical Federations of w 156 a n tto c RWY 05/23 h t 331 GLV VII (MIL) PAPI 3° General Aviation, IAOPA chapters, aeroclubsGeneral and Aviation, all flying IAOPAfriends chapters, to either aeroclubsparticipate and (even all flyingpartly) friends or help to us either with participatenational (even partly) or help us with national 150 AGL MEHT 50 ft GND This is why we get in touch with you, as we would like to motivate

BRAVO ARR T T 1000 AMSLand local advises on our expected routeand for thislocal big advises international on our expected organization. route for this big international organization.

Kokkeltocht and invite all Aeronautical Federations of General Aviation, IAOPA YANKEE LELYSTAD TMA 4 FL 065 Eendentocht 316 D chapters, aeroclubs and all flying friends to either participate (even Lage Knartocht BRAVO DEP We are seeking your2500 AMSLadvice on airfieldsWe with are nice seeking clubs yourand people,advice oncustoms airfields and with passport nice clubs control and specifics people, ,customs fuel and passport control specifics, fuel R/DME(PAM) - Hoge Vaart .800/CH125X065 - 17.7’ 262 1000 AMSL 17 TMZ LE4 52° LELYSTAD partly) or help us with national and local advises on our expected FL 065 25' (AVGAS), localTMA 3get together parties (BBQ),(AVGAS), tourism local and get sightseeing together activ partiesities, (BBQ), tips on tourism hotels and etc. sightseeingalong our proposed activities, route. tips on hotels etc. along our proposed route. 331 BRAVO 1 2 FL 065 2500 AMSL 1200 AMSL 3 272 253 D 272 262 Meeuwentocht 1500 AMSL route for this big international organization. 272 315 272 TMZ LE3 th nd th nd 266 ProposedFL 065 datesV e l u w e m are e e r from 13 till 24 JuneProposed 2019. Thedates provisional are from route13 till for 24 Memorial June 2019 Hans. The Gutmann provisional Tourist route Rally for Memorial Hans Gutmann Tourist Rally 1 2 318 1500 AMSL 1200 AMSL 3 266 T Flight 2019 will be: FlightWe are2019 seeking will be: your advice on airfields with nice clubs and people,

RMZ LELYSTAD 482 customs and passport control specifics, fuel (AVGAS), local get G 1500 AMSL • • GND LELYSTAD Starting point: your home base Starting point: your home base TMA 2 together parties (BBQ), tourism and sightseeing activities, tips on 3500 AMSL • • D 1500 AMSL GatheringT point: Slovenia, Portoroz (LJPZ) Gathering or Istanbul point: (Cengiz Slovenia, Topel Portoroz) (LJPZ) or Istanbul (Cengiz Topel) 400 T hotels etc. along our proposed route. T TMZ LE2 3500 AMSL • Serbia, Nis (LYNI) for refueling • Serbia, Nis (LYNI) for refueling 1200 AMSL • Turkey, Corlu (LTBU) forProposed customs, Cengizdates• Turkey, Topelare from (LTBQ)Corlu 13th (LTBU) and till Cappadocia for 24nd customs, June (LTAZ) Cengiz 2019. Topel The (LTBQ) provisional and Cappadocia (LTAZ) W o l d e r w i j d Harderwijk route for Memorial Hans Gutmann Tourist Rally Flight 2019 will L S • • M Israel, Haifa (LLHA), Masada (LLMZ) and Israel, Eilat (LLET) Haifa (LLHA), Masada (LLMZ) and Eilat (LLET) T 0 A Zeewolde TSA53 - 150 52° D 600 AMSL be: N • Egypt, Hurghada (HEGN) and Sphinx• (HESX)Egypt, Hurghada (HEGN) and Sphinx (HESX) 20' G GND T G N D NW MILLIGEN TA T S TMA B LY • Crete, HeraklionFL 065 (LGIR) • Crete, Heraklion (LGIR) Z LE E M 1500 AMSL R 005°25'E 005°30' 005°35' LELYSTAD CTR 2 D GND - 2500 AMSL • Montenegro, Podgorica• (LYPG) Starting •point: Montenegro, your home Podgorica base (LYPG)

For description VFR - procedures see EHLE AD 2.22. TWR 135.180 Lelystad Tower TMZ: 123.680 Lelystad Deliver • Finishing point: Slovenia,• PortorozGathering (LJPZ)• point:Finishing Slovenia, point: Slovenia, Portoroz Portoroz (LJPZ) (LJPZ) or Istanbul (Cengiz 1 MON-FRI before 0800 (0700) and after 1600 (1500), SAT, SUN, and HOL. APP 134.530 Lelystad Approach TRA84 2 MON-FRI 0800-1600 (0700-1500), EXC HOL: FIC 124.300 Amsterdam Information 3000 AMSL FIC (MIL) 132.350 Dutch MIL Info lower limit for non-motorised hanggliders and paragliders. GND 3 ATIS 120.730 AD Info Topel) MON-FRI 0800-1600 (0700-1500), EXC HOL: lower limit 1200 ft AMSL. SCHIPHOL TMA 5 SCALE 1: 125 000 DIRECTIONS ARE MAGNETIC FL 095 There’s an optionEHR54 to join our rally directlyThere’s in Corlu an foroption those to crewsjoin our who rally do directly not want in toCorlu start for in those Portoroz crews. who do not want to start in Portoroz. DISTANCES IN NM km 22A 0 4 • Serbia, Nis (LYNI) for refueling ALTITUDES AND ELEVATIONS IN FEET AMSL FL 055 600 AMSL HIGHEST KNOWN ELEVATION 005°40'E GND ON THIS CHART: 633 NM 1 0 1 2 CHANGE: new procedure; editorial. • Turkey, Corlu (LTBU) for customs, Cengiz Topel (LTBQ) and © Air Traffic Control the Netherlands Topograhy © Topografische Dienst Kadaster Total distance: AIRACca. 3200NM.AMDT 12/2019 The rally is classifiedTotal distance: as Category ca. 3200NM. 2 by the The FAI rally-GAC is (General classified Aviat as Categoryion Commission) 2 by the FAIand-GAC (General Aviation Commission) and is equal to European championship. is equalCappadocia to European (LTAZ) championship. • Israel, Haifa (LLHA), Masada (LLMZ) and Eilat (LLET) Should you have any idea or proposal• Egypt, toShould help Hurghada us, you or have if you (HEGN) any are idea interested or and proposal Sphinx in getting to help(HESX) more us, orinformation if you are interestedin order to in getting more information in order to participate in the rally, please contact usparticipate •at Crete,[email protected] inHeraklion the rally, please (LGIR) contact or [email protected] us at [email protected] or [email protected] • Montenegro, Podgorica (LYPG) Have a nice day and thank you in• advanceFinishingHave for a your point:nice help day Slovenia, and thankinterest Portoroz you. in advance (LJPZ) for your help and interest.

Organizers: There’sOrganizers: an option to join our rally directly in Corlu for those crews who do not want to start in Portoroz. Jean BIRGEN MikhailJean KORNEV BIRGEN Artem KIRILLOVMikhail KORNEV Pierre LORANGArtem KIRILLOV Pierre LORANG FAI-.GAC zaterdagavond Adviser BBQ SecretaryFAITotal -GeneralGAC distance: Adviser ca. 3200NM.Flight CoordinatorSecretary The rally General is classified Transportation asFlight Category Coordinator 2 Transportation Presidentsaturdaynight BBQ TreasurerPresidentby the FAI-GAC (GeneralProject Manager AviationTreasurer Commission) Accommodation andProject is equal Manager to Accommodation [email protected] [email protected]@hansgutmannrally.euEuropean championship. [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] +352. kamperen 621 240 140 op het veld +352 691+352 804 621 259 240 140 +352 661 404+352 322 691 804 259 +352 691+352 374 661 724 404 322 +352 691 374 724 camping at the field Should you have any idea or proposal to help us, or if you are interested in getting more information in order to participate in the rally, please contact us at [email protected] or jean. [email protected]

vrijdagmiddag 28 juni friday 28 june zaterdag 29 juni saturday 29 june zondag 30 juni 2019 sunday 30 june

Kijk voor het laatste nieuws op de website van de NVAV. WWW.NVAV.NL for the latest news see the website WWW.NVAV.NL Aanmelden verplicht/ Register compulsory : [email protected] NVAV FLY-DRIVE-IN 2019 Breda Intn. Airport (Seppe) EHSE Nederlandse Vereniging van Amateur Vliegtuigbouwers Dutch Homebuilders Association

UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 25 Luchtvaartdag 8-12-2018 in Amsterdome Nu vliegt de huidige generatie verkeers- vliegtuigen desnoods 14 uur per etmaal, vraagt weinig onderhoud en gebruikt Jet-A dat een afvalproduct van olieraffinage is. Alle belastingvoordelen bleven onvermin- derd van kracht, en het is duidelijk dat er een eerlijke beprijzing moet komen. Ter vergelijking: Concorde werd gebouwd in de veronderstelling dat kerosine wel iets van 5 ct/ltr zou blijven. Het resultaat is bekend; transatlantisch kostte op het laatst 10,000 pond per keer vanaf London.

Op korte termijn is een heel eenvoudige oplossing sanering van Schipholverkeer op Aanleiding van het “marktdenken” dat al decennia als basis van noodzaak, dit is in feite in Brussel In het kader van de discussie rondom de leidraad voor overheidsbeleid in dit land en Kopenhagen al gebeurd. Ironisch genoeg ontwikkeling van Schiphol werd door de wordt gebruikt. Wij zijn aangeland op een adverteert Brussel-Zaventem sinds kort hier overheid op genoemde datum een grote punt waarbij de burger die nadeel hiervan voor overname van wat vakantievluchten, bijeenkomst voor alle betrokken partijen ondervindt het niet langer pikt en het is de omdat men inmiddels de ruimte heeft. Ook gehouden in de Amsterdome bij velen wel verdienste van nieuwe NVLS directeur Dick Weeze, net over de Duitse grens, voormali- bekend als de vroegere Aviodrome Schip- Benschop hiervoor open te staan. Elders in ge RAF basis, kan nog heel wat overnemen. hol. Omdat hier niet alleen betrokkenen deze All Clear vindt men een artikel over Nu nog even een beetje gezond verstand uit de luchtvaart aanwezig waren, maar ook mogelijke zee locatie voor Schiphol. Ook importeren bij onze beleidsmakers, wellicht omwonenden en anderen die gevolgen van verschillende beleidsmedewerkers waar- de zwaarste opgave van allemaal. toenemend Schiphol verkeer ondervinden, onder de Directeur-Generaal van DGLM Elders in deze All Clear leest u over een interessant. Inmiddels al lang niet meer een die aanwezig waren, verdienen waardering. nieuw voorstel voor een luchthaven in zee kwestie van de GA op vliegveld Lelystad die Initiatieven zoals de substitutie van Europa dat nu overwogen wordt. zich tegen de overloopfunctie van Schiphol vluchten door betere spoorverbindingen; verzet, maar meer dan 3 miljoen toekom- in ons land door overleg tussen directies Net binnen: geld verdienen voor stig geluidgehinderde burgers in meerdere KLM en NS, getuigen van toenemend alles provincies. inzicht. Let wel, hiermee zijn de problemen Recent is gebleken dat de geluidbelasting nog niet voorbij, want nu is de politiek aan rondom enkele vliegvelden de grenzen Stand van zaken zet en die is nog lang niet genezen van het van wat wettelijk is overeengekomen heeft Op dit moment wordt het volume van marktdenken ten koste van al het andere. bereikt. Gevolg: de traumahelikopter krijgt het Schiphol verkeer beperkt door het z.g. De huidige minister van I&M mag van ge- mogelijk beperkingen opgelegd; terwijl Alders akkoord dat verkeer tot ongeveer luk spreken dat de EU heeft ingegrepen bij vakantievluchten ongehinderd door mogen 500,000 bewegingen per jaar beperkt. de plannen voor Lelystad en de noodzaak gaan. Waanzinniger moet het niet worden: Los van de Haagse politiek gingen enkele voor beter nadenken heeft gegeven, voordat humanitaire interventies moeten dan maar instanties, waaronder NVLS, hun eigen weg onnadenkend meteen weer groene lichten worden vergeten omdat het meerdere malen en gingen onverstoorbaar door met bonus- werden gegeven voor onzinnige plannen. per jaar met vakantie gaan van sommige sen betaald uit belastinggeld, om meer ver- groepen landgenoten belangrijker wordt keer naar Schiphol te krijgen. Zoals al eer- Waarom de situatie rondom geacht. Al eerder was bekend de situatie der vermeld: 43 miljoen Euro in 2017. Een luchtverkeer? rond de Oostvaardersplassen: de GA vlieger merkwaardig voorbeeld van een semiover- In 1944 werden een aantal zaken geregeld die hier te laag vliegt kan forse strafmaatre- heidsinstelling die eigen wetten, waaronder in internationaal overleg om de wereld na gelen verwachten. Maar zou grote uitbrei- de wet geluidshinder uit 1983, aan zijn laars afloop van de 2e wereldoorlog beter en ding van EHLE met de al eerder genoemde lapt. Verder moet een onderscheid gemaakt veiliger te maken. Dit hield in onder andere vakantievluchten plaatsvinden, dan kunnen worden tussen z.g. netwerkverbindingen, de oprichting van de VN en ICAO. Ook de Boeings en Airbussen naar hartenlust dus reguliere lijndiensten op geregelde basis, werd bepaald dat het luchtverkeer niet geluidshinder veroorzaken. en de vakantievluchten, die dramatisch in te veel belast mocht worden door onder aantallen zijn toegenomen de laatste jaren. andere belasting op brandstof. Dit alles met Olav van Bockel Nog onzinniger zijn de “overstapvluch- de wijsheid van die tijd, toen het moeilijk ten” dat wil zeggen vluchten van buiten of soms onmogelijk was enige winst te Nederland naar een bestemming buiten maken met een luchtvaartmaatschappij die Nederland. Dus bijvoorbeeld een zakelijke betaalbaar vervoer wil leveren. Denk aan de reiziger uit pakweg Beijing die naar Parijs onderhoudsintensieve en vaak door slecht moet, proberen naar Schiphol te halen in weer beperkte vliegtuigen als DC-3, DC-4 de hoop dat die tijdens het wachten dure en dergelijke, die ook nog eens dure AV- aankopen zal doen in de vele winkels (juwe- GAS met octaangetallen van 115 of meer liers, foto- en filmapparatuur). Alles gevolg nodig hadden.

26 ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL Stichting Nederlandse Vrouwen in de Luchtvaart opgericht

Op 25 januari 2019 is de Stichting Nederlandse Vrouwen in de Luchtvaart (SNVL) officieel opgericht. SNVL is een netwerk van en voor vrouwen in de luchtvaart in Nederland. Het doel van de SNVL is bevorderen en steunen van vrouwen in de luchtvaart, voor alle luchtvaartsporten zoals motorvliegen, maar ook bijvoorbeeld zweefvliegen, schermvliegen, paramotorvliegen, deltavliegen, parachutespringen, ballonvaren, modelvliegen, luchtverkeerslei- ding; kortom alles wat met luchtvaart te maken heeft.

In Europees verband is de SNVL ver- in de luchtvaart internationaal verbindt. die in 1995, vervolgens in 1997 en 1999 bonden met de Federation of European De oorsprong van de SNVL ligt in de bij de Eindhovense Aeroclub motorvliegen Women Pilots (FEWP), die de vrouwen International Ladies Cup bijeenkomsten te Eindhoven werden gehouden. Daarna nog in 2001, 2003 en 2005 Op vliegveld Teuge. Na deze succesvolle vliegbijeen- komsten waren er intussen internatio- nale vriendschappen gesloten en werd de volgende stap gezet: het oprichten van een Nederlandse vereniging die aansluit bij de FEWP. Dertien Europese landen zijn inmiddels aangesloten bij de FEWP.

Het bestuur van de SNVL bestaat uit: Voorzitter: Monique van Tilborg-Siméon Secretaris: Thea Geris-Vogels Penningmeester: Joanne van den Berg EenEen vluchtvlucht naarnaar vorenvoren Ronald FukkenRonald Fukken Beppie Versluys, de eerste Nederlandse vrouw die Een lange termijn planning voor de luchtvaart in NederlandEen lange termijn planning voor de luchtvaart in Nederland een Nederlands vliegbrevet behaalde (1930)

“Een vlucht naar voren” “Een vlucht naar voren” is opgesteld door een kerngroep is opgesteld door een kerngroep , die een grote groep van bewoners, die een grote groep van bewoners in de in de wijde omgeving van Schipholwijde omgeving van Schiphol vertegenwoordigt envertegenwoordigt en die die voortvoort komt komt uit dorpsuit dorps-- en wijkraden. Vele en wijkraden. Vele daarvandaarvanEen hebhebben ook ben ook vluchtkiesmannen in de Omgevingsraad Schiphol.kiesmannen in de Omgevingsraad Schiphol. naar Als stedenbouwkundige met een Als stedenbouwkundige met een voren zweefvliegzweefvliegEen -lange- en Luchtmachten Luchtmacht termijn--achtergrond, heb ik vooral inhoudelijke inbreng geleverd voor achtergrond, heb ik vooral inhoudelijke inbreng geleverd voor planning voor de luchtvaartde optie: de optie: in Nederland banen uitplaatsen naar een “IJbanen uitplaatsen naar een “IJ--vlvlakte” in het verlengde van de industriële zone rondom het akte” in het verlengde van de industriële zone rondom het NoordzeekanaalNoordzeekanaal, ingeval politiek gekozen wordt voor doorgroei van de luchtvaart in Nederland. We , ingeval politiek gekozen wordt voor doorgroei van de luchtvaart in Nederland. We hebben bij het opstellen overleg gehad met inhoudelijk betrokkenen van o.m. het Ministeriehebben bij het opstellen overleg gehad met inhoudelijk betrokkenen van o.m. het Ministerie“Een vlucht naar voren” is opgesteld door leg gehad met inhoudelijk betrokkenen van I en WI en Win , meer, duurzaam vliegen te kunnen inno- een kerngroep, die een grote groep van bewo- o.m. het Ministerie I en W, Hans Alders c.s., veren. Voor de georganiseerde omwonenden HaHans Alders c.s., KLM, Schiphol en uiteraard Omgevingsraad Schiphol en andere belangen groepen.ns Alders c.s., KLM, Schiphol en uiteraard Omgevingsraad Schiphol en andere belangen groepen. ners in de wijde omgeving van Schiphol ver- KLM, Schiphol en uiteraard Omgevingsraad kan dit niet op de locatie Schiphol. Eerder is tegenwoordigt en die voort komt uit dorps- Schiphol en andere belangen groepen. “Flyland” als solitair eiland voor de kust van Cf. het Alders akkoord mogen er Cf. het Alders akkoord mogen er in 2020 in 2020 niet meer dan 500.000 vluchten/jaar plaatsvinden vanaf niet meer dan 500.000 vluchten/jaar plaatsvinden vanaf en wijkraden. Vele daarvan hebben ook Zuid-Kennemerland als onhaalbaar afgeser- Schiphol. Dit en andere oorzaken maken dat Schiphol de komende tijdSchiphol. Dit en andere oorzaken maken dat Schiphol de komende tijdkiesmannen in de Omgevingsraad Schiphol. Cf. het Alders akkoord niet meer kan groeien.niet meer kan groeien. mogen er in 2020 Diverse Diverse veerd. Wij zien een multifunctionele IJ-vlakte omgevingsraden kiezen zelfs voor krimp.omgevingsraden kiezen zelfs voor krimp.Als stedenbouwkundige met een zweefvlieg- niet meer dan 500.000 vluchten/jaar voor TATA-steel als een haalbare optie. en Luchtmacht-achtergrond, heb ik vooral plaatsvinden vanaf Schiphol. Dit en andere De “Sector”, Rijk, Schiphol, KLM, zetten in vDe “Sector”, Rijk, Schiphol, KLM, zetten in vinhoudelijke inbreng geleverd voor de optie:oor groei. oor groei. oorzakenVoor mn. KLM noodzakelijk om Voor mn. KLM noodzakelijk om maken dat Schiphol de komendein in meer meer Verbinding met Schiphol en Amsterdam duurzaduurzabanen am vliegen am vliegen uitplaatsen te kunnen innoveren. naarte kunnen innoveren. een “IJ-vlakte” inVoor de georganiseerde omwonenden kan dit niet op de Voor de georganiseerde omwonenden kan dit niet op de het tijd niet meer kan groeien. Diverse omge- langs A9 en Noordzeekanaal zijn direct en locatie Schiphol. Eerder is “Flyland” als solitair eiland voor de kust van Zuidlocatie Schiphol. Eerder is “Flyland” als solitair eiland voor de kust van Zuidverlengde van de industriële zone rondom vingsraden kiezen zelfs voor--Kennemerland als Kennemerland als krimp. minst kwetsbaar. Met een hyperloop bin- onhaalbaar afgeserveerd. Wij zien een multifunctionele IJonhaalbaar afgeserveerd. Wij zien een multifunctionele IJhet Noordzeekanaal, ingeval politiek gekozen --vlakte voor TATAvlakte voor TATA--steel als een haalbare steel als een haalbare nen 5 minuten bereikbaar, veel sneller dan optie.optie.wordt voor doorgroei van de luchtvaart in De “Sector”, Rijk, Schiphol, KLM, zetten in taxiën vanaf de Polderbaan. Het leent zich Nederland. We hebben bij het opstellen over- voor groei. Voor mn. KLM noodzakelijk om voor een multimodale Mainport, gecombi- neerd met buiten haven. Uitvoering is faseerbaar: 2030 Baan voor recreatieve luchtvaart, 2040 3 banen voor inter- continentale en nachtvluchten, 2050 gehele luchthaven op zee. De lucht- haven kan milieu en klimaatneutraal uitgevoerd worden met aanlanding windenergie, zonne-energie, meer met getijden energie, strand en duin ontwikkeling.

Ronald Fukken

Verbinding met Schiphol en Amsterdam langs A9 en Noordzeekanaal zijn direct en minst kwetsbaar.Verbinding met Schiphol en Amsterdam langs A9 en Noordzeekanaal zijn direct en minst kwetsbaar.UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 27 Met een Met een hyperloop binnen 5 minutenhyperloop binnen 5 minuten bereikbaarbereikbaar, veel sneller dan , veel sneller dan taxiëntaxiën vanaf de Polderbaan. vanaf de Polderbaan. Het Het leent zich voor een multimodale Mainporleent zich voor een multimodale Mainportt, gecombineerd met buiten haven. Uitvoering is , gecombineerd met buiten haven. Uitvoering is faseerbaar: 2030 Baan voor recreatieve luchtvaart, 2040 3 banen voor intercontinentale en faseerbaar: 2030 Baan voor recreatieve luchtvaart, 2040 3 banen voor intercontinentale en nachtvluchten, 2050 nachtvluchten, 2050 gehele gehele luchthaven op zee. De luchthaven kan milieu en klimaatneutraal luchthaven op zee. De luchthaven kan milieu en klimaatneutraal uitgevoerd worden met aanlanuitgevoerd worden met aanlanding windenergie, zonneding windenergie, zonne--energie, meer met getijden energie, strand energie, meer met getijden energie, strand en duin ontwikkeling.en duin ontwikkeling. “De Vliegende Hollander”, de autobiografie van Anthony Fokker

In 1931, het jaar dat Fokker 41 werd, Wat in de Zwitserse uitgave uit 1933 en de ging doen om er uit te komen”. Fokker neemt verscheen in Amerika bij de uitgeverij Duitse uitgave uit 2010 van de autobiogra- dat niet en hij dient in zijn autobiografie Henry Holt in New York de autobiografie fie niet is opgenomen, is de kritiek die Fok- Byrd van repliek. Fokker zegt hier over 9): van An­thony Herman Gerard Fokker onder ker in zijn boek leverde op een proefvlucht “In zijn opgewondenheid (Byrd dus) zal hij de titel “Flying Dutchman”. In datzelfde die minder goed afliep met een Fokkervlieg- zich dit alles verbeeld hebben, hoewel het een jaar verscheen bij uitgeverij Van Holkema tuig waarbij de Amerikaanse commandant, beschrijving is die men eer van een leek dan en Warendorf in Amsterdam de Neder- marinevlieger en poolreiziger Richard E. van iemand, die technisch op de hoogte is, zou landse vertaling met als titel “De Vliegende Byrd was betrokken. Daarvoor ga ik terug verwachten. Ieder die iets van vliegen afweet, Hollander” 1). De vertaler is mij ondanks naar eind 1926. In dat jaar werd Fokker zou wel begrepen hebben, dat het voor mij uitgebreid onderzoek niet bekend. Het benaderd door Byrd met het verzoek om (Fokker dus) onmogelijk was om te proberen boek heeft twee auteurs. Fokker heeft het hem een driemotorig vliegtuig te leveren er uit te springen, nu eens even veronderstel- boek laten schrijven door de journalist waarmee hij non-stop de Atlantische oceaan lend dat ik mij van de traditie, dat een piloot Bruce Gould omdat hij niet graag over over kon steken. Dit werd de “America”. bij zijn stuur moet blijven, ditmaal niets zou “De Vliegende“De Vliegendezichzelf“De Hollander”, Vliegende sprak Hollander”, en zichHollander”, de autobiografieniet de zo autobiografie gemakkelijk de autobiografie van inAnthony van OpAnthony van 20Fokker Anthonyapril Fokker 1927 Fokker maakte Fokker hiermee hebben aangetrokken. Het spreekt vanzelf het Engels uitdrukte 2). Bruce Gould volgde dat Byrd’s commentaar mij ontstemde; niet In 1931,In 1931, het jaar het dat jaar Fokker dat Fokker 41 werd, 41 werd, verscheen verscheen in Amerika inde Amerika eerste bij vluchtde bij uitgeverij dedie uitgeverij niet Henryecht goedHenry Holt afliep inHolt New in New metIn 1931, een stenograaf het jaar datFokker Fokker overal 41 waar werd, hij verscheenwant bijin Amerikade landing bij sloeg de hetuitgeverij toestel overHenry de Holtomdat in New ik bang was voor wat de luchtvaart- York Yorkde autobiografie deYork autobiografie de autobiografie van An vanthony An vanthony Herman An thonyHerman Gerard Herman Gerard Fokker Gerard Fokker onder Fokker onder de titel onderde “Flying titel de “Flying titel Dutchman”. “Flying Dutchman”. Dutchman”. In In In datzelfdedatzelfde jaarheenging:datzelfde verscheen jaar verscheen opjaar zijn bij verscheen jacht,uitgeverij bij uitgeverijnaar bij Vanverschillende uitgeverij HolkemaVan Holkema Van en Holkema kopWarendorf en waarbij Warendorf en deinWarendorf Amsterdaminzittenden in Amsterdam in R.E. Amsterdamde Nederlandse Byrd, de Nederlandse G.O. de Nederlandsemenschen er van zouden denken, want die vertalingvertaling metvilla’s,vertaling als met titelaan als metboord“De titel alsVliegende “Devan titel eenVliegende “De oceaanstomer Hollander” Vliegende Hollander” 1enHollander”). De1 ).vertaler NovilleDe vertaler1). isDe en mij vertalerF. isBennettondanks mij ondanksis gewondmij uitgebreid ondanks uitgebreid raakten. onderzoek uitgebreid Fok onderzoek- onderzoekwisten wel beter, maar om den indruk die het niet bekend.niet bekend.inniet Het steden bekend. boek Het als boekheeft Parijs, Het heeft twee boekAmsterdam auteurs. tweeheeft auteurs. twee en Fokker Ber auteurs.- Fokker heeft Fokker heefthetker boekkwam hetheeft boeklaten er het vrijwel latenschrijven boek zonder schrijven laten door kleerscheurenschrijven dedoor journalist de door journalist de journalistbij het gewone publiek zou maken”. Tot zover BruceBruce Gouldlijn. BruceGould omdat Steeds Gouldomdat hij weer niet omdathij probeerde graag niet hij graag over niet hij Fokker zichzelfgraagover zichzelf zijnover sprak zichzelf sprakenvanaf. zich ensprak nietzich en zo niet zich gemakkelijk zo niet gemakkelijk zo gemakkelijk in het in Engels het inEngels hetFokker, Engels een Nederlander die het waagde om uitdrukteuitdrukte 2).levensverhaal uitdrukteBruce 2). Bruce Gould 2). BruceteGould volgde laten Gould volgdevertellen. met eenvolgde met Zostenograaf een ismet hetstenograaf een Fokker stenograafEen Fokker overal kwestie Fokker overal waar die inoveralhijwaar Amerika heenging: hij waar heenging: ongetwijfeld hij op heenging: zijn op jacht, zijn op jacht, zijndeze jacht, bekende marinevlieger en poolreiziger naar verschillendenaar verschillendeboeknaar totverschillende villa’s, stand villa’s, gekomen. aan boordvilla’s, aan Bruce boord van aan waseen boordvan redacoceaanstomer een van- oceaanstomer eenvoor oceaanstomer en enige in en stedenopschudding in stedenen als in Parijs, steden alszorgde, Parijs, Amsterdam als was Parijs,Amsterdam de Amsterdamen Richarden en E. Byrd de les te lezen. Berlijn.Berlijn. Steeds Steeds weer wprobeerdeeer probeerde hij Fokker hij Fokker zijn levensverhaal zijn levensverhaal te laten te latenvertellen. vertellen. Zo is Zohet is boek het boektot tot teurBerlijn. luchtvaart Steeds bij w “Theeer probeerde New York hij Evening Fokker zijnkritiek levensverhaal die Fokker inte zijnlaten boek vertellen. leverde Zoop is hetByrd, boek een tot ambitieus man, had ervaring stand standgekomen. gekomen. Bruce Bruce was redacteur was redacteur luchtvaart luchtvaart bij “The bij “TheNew YorkNew YorkEvening Evening Post” Post”3). De 3 ).luchtvaart De 3luchtvaart Post”stand 3 ).gekomen. De luchtvaart Bruce moet was dusredacteur voor hem luchtvaart een bij proefvlucht “The New die York minder Evening goed afliep Post” ).met De luchtvaartmet Fokkervliegtuigen. Met de driemoto- moet moetdus voor dusmoet hemvoor dus niethem voor onbekend niet hem onbekend niet zijn onbekend ge zijnweest. ge zijnweest. In gezijn weest.In latere zijn In laterecarrière zijn carrièrelatere werd carrière werdhij hoofdredacteur hij werd hoofdredacteur hij hoofdredacteur van van van het Amerikaansehet Amerikaanseniethet Amerikaanseonbekend “Ladies “Ladies Homezijn “Ladiesgeweest. Home Journal” Home Journal”In zijn4). Journal” latere 4). 4). een Fokkervliegtuig waarbij de Amerikaanse rige Fokker “Josephine Ford” heeft hij in carrière werd hij hoofdredacteur van het commandant, marinevlieger en poolreiziger 1926 een poging ondernomen om over de AmerikaanseAmerikaanseAmerikaanseAmerikaanse uitgave, uitgave, 1931 “Ladies uitgave, 1931 LuxeHome 1931 LuxeAmerikaanse Journal” Amerikaanse Luxe 4). Amerikaanse uitgave, uitgave,Richard 1931 uitgave, E. 1931 Byrd 1931 Nederlandse was betrokken. Nederlandse Nederlandse uitgave, Daarvoor uitgave, 1931 uitgave, 1931Noordpool 1931 te vliegen. Volgens zijn zeggen heeft hij de Noordpool bereikt, maar later is deze bewering in twijfel getrokken door de Noorse vlieger Bernt Balchen 10). Die heeft namelijk berekend dat uit de verstrekte gegevens over de Poolvlucht blijkt dat Byrd de Noordpool niet bereikt kan hebben. Byrd kreeg na deze vlucht wel de nodige lof toegezwaaid. Een jaar later, in 1927, maakte Byrd met de “America”, het toestel dat het ongeval redelijk had overleefd, toch de non- stop vlucht over de Atlantische Oceaan, van New York naar Frankrijk. Door de mist was hij niet in staat om in Parijs te landen, maar vloog terug naar de Franse kust waar de Amerikaanse uitgave, 1931 Luxe Amerikaanse uitgave, 1931 Nederlandse uitgave, 1931 “America” een noodlanding in zee maakte. De NederlandDe NederlandDese Nederland editiese editievanse Fokkers vaneditie Fokkers van boek Fokkers isboek geen is boek ééngeen opis één geenéén op vertalingéén één op vertaling één geworden. vertaling geworden. Fokker geworden. Fokker heeft Fokker heeftin de in heeft Dede uit in vierde personen bestaande bemanning NederlandseNederlandseDeNederlandse vertaling Nederlandse vertaling het vertaling editieeen het envaneen het anderFokkers en een ander laten enboek ander laten toevoegenis toevoegenlatenga ik waarondertoevoegenterug waarondernaar eind eenwaaronder 1926. hoofdstukeen Inhoofdstuk eendat datjaarhoofdstuk werdin dat de in dat brachtde in hetde er levend van af. oorspronkelijkeoorspronkelijkegeenoorspronkelijke éénAmerikaanse op Amerikaanse één vertaling Amerikaanse uitgave geworden.uitgave niet uitgave is niet teFok vinden.is- niet te vinden. is FokkerDeze te vinden. Deze aanvullingbenaderd aanvullingDeze door heeftaanvulling Byrd heeftbetre met kking betreheeft het verzoekkking opbetre het kkingop hetByrd op had het iets met de Noord- en de Zuid- 5 5 vrouwelijkvrouwelijk kerschoonvrouwelijk heeft schoon ).in In deschoon ditNederlandse). In hoofdstuk dit5). hoofdstukIn dit vertaling vertelt hoofdstuk vertelt Fokkerhet vertelt Fokker datom zijnFokker dathem relaties zijn een dat relatiesdriemotorig zijntelkens relaties telkens stukliepen vliegtuig telkens stukliepen tedoor stukliepen leve zijn-door zijn pooldoor wantzijn hij maakte ook vluchten in het eigen eigenschuld: eenschuld:eigen hij en wasschuld:ander hij te was laten egocentrisch, hij te toevoegenwas egocentrisch, te egocentrisch, enwaaronder tè enveel tè bezig veelen tè bezigmet veelren vliegtuiwaarmee metbezig vliegtui metgen. hij vliegtuinon-stopDezegen. Dezeontboezeminggen. de AtlantischeontboezemingDeze ontboezeming wilde wildeZuidpoolgebied. wilde Alles bij elkaar genomen, hij kennelijkhij kennelijk alleen alleen maar maartoevertrouwen toevertrouwen aan het aan Nederlandse het Nederlandse publiek, publiek, niet aanniet de aan hele de wereld.hele wereld. eenhij hoofdstukkennelijk datalleen in de maar oorspronkelijke toevertrouwen aanoceaan het Nederlandse over kon steken. publiek, Dit werd niet de aan “Ame de- helekan wereld. je zeggen dat Byrd een heldenstatus had FokkerFokker schrijftFokker schrijft hoe schrijftonbeholpen hoe onbeholpen hoe onbeholpenhij omging hij omging methij omging zijn met eerste zijn met eerste liefde, zijn eersteliefde, Ljoeba liefde, Ljoeba Golantsjikova Ljoeba Golantsjikova Golantsjikova. Aan. dezeAan deze. Aan deze dame dameis uitgebreid Amerikaanseisdame uitgebreid is aandacht uitgebreid uitgaveaandacht besteed aandacht niet besteed isin te twee vinden.besteed in eerderetwee Dezein eerdere twee afleveringen eerdererica”. afleveringen Op afleveringen van 20 aprilAll van Clear 1927 All van Clear6 maakte)7 All). 6Clear)7 ).Fokker 6)7). bereikt en daardoor een bepaalde onaantast- Wat inWat de inZwitserseaanvullingWat de Zwitsersein de uitgaveheeft Zwitserse betrekkinguitgave uit 1933uitgave uit op 1933en het uitde vrouwe en 1933Duitse de en-Duitse uitgave dehiermee Duitse uitgave uit de2010uitgave uiteerste 2010van uitvlucht de van2010 a utobiografiedie de vanniet autobiografie deecht a utobiografie goedniet is nietbaarheid is niet is had verkregen. opgenomen,opgenomen,lijkopgenomen, is deschoon kritiekis de 5 ).kritiek isIndie de dit Fokker kritiek diehoofdstuk Fokker indie zijn Fokkervertelt in boek zijn Fok inleverdeboek zijn- leverde boek afliepop een leverde op wantproefvlucht een bijop proefvlucht deeen landing proefvluchtdie minder sloegdie minder het goeddie toestel minder afliepgoed afliep goed afliep met eenmet Fokkervliegtuigeenkermet datFokkervliegtuig een zijn Fokkervliegtuig relaties waarbij telkens waarbij de stukliepen waarbijAmerikaanse de Amerikaanse doorde Amerikaanse commandant,over commandant, de kop commandant, waarbijmarinevlieger marinevlieger de inzittenden marinevlieger en poolreiziger en R.E. poolreiziger en poolreizigerNu even terzijde. De bewering dat Byrd niet RichardRichard E. zijnByrdRichard E. eigen Byrdwas E.schuld: betrokken wasByrd betrokkenhij was was. Daarvoorbetrokken te egocentrisch,. Daarvoor ga. Daarvoor ik ga terug ik terugByrd,ganaar ik eindG.O.naarterug 1926.eindNoville naar 1926. Ineind en dat F. 1926.In Bennettjaar dat werd Injaar gewonddat werdFokker jaar Fokkerwerdover Fokker de Noordpool is gevlogen, heeft tot een benaderdbenaderd doorenbenaderd tè Byrddoor veel metByrdbezig door het met metByrd verzoek hetvliegtuigen. met verzoek hetom verzoekhem Dezeom een hem om driemotorig een hem driemotorigraakten. een driemotorigvliegtuig Fokker vliegtuig te kwam leverenvliegtuig te er leveren vrijwel waarmee te leveren waarmeezonder hij waarmee non- hij non-enorm hij non- meningsverschil geleid tussen hem stop destop Atlantische deontboezemingstop Atlantische de Atlantischeoceaan wilde oceaan over hij oceaan konoverkennelijk steken. kon over alleensteken. konDit steken.werd Dit werdkleerscheurende Dit “America”. dewerd “America”. de vanaf. “America”.Op In20 Op zijn april 20 boek Op 1927april “Skyward”20 1927maakteapril maakte1927 en maakte Bernt Balchen. Dat ging zelfs zover dat FokkerFokker hiermee hiermee de eerste de eerste vlucht vlucht die niet die echt niet goed echt afliepgoed afliep want bijwant de bij landing de landing sloeg sloeghet toestel het toestel over over maarFokker toevertrouwen hiermee de aaneerste het vluchtNederlandse die niet echtlevert goed Byrd afliep kritiek want op bij het de gedrag landing van sloeg Fok -het toestelna het over overlijden van Byrd in 1957 familie de kopde waarbij kopde waarbij kopde inzittenden waarbij de inzittenden de R.E.inzittenden Byrd,R.E. Byrd,G.O. R.E. NovilleG.O.Byrd, Noville G.O. en F. Noville Bennetten F. Bennett en gewond F. Bennett gewond raakten.8 gewond raakten. Fokker raakten. Fokker kwam Fokker kwam kwam er vrijweler vrijwel zonderpubliek,er vrijwel zonder kleerscheuren niet zonder kleerscheuren aan de kleerscheuren hele vanaf. wereld. vanaf. Fokker vanaf. ker tijdens de landing ). Byrd: “De wielen en vrienden van Byrd eisten dat de passage Een kwestieEen kwestieschrijftEen die inkwestie diehoeAmerika in onbeholpen Amerikadie ongetwijfeldin Amerika ongetwijfeld hij omging ongetwijfeld voor met enigevoor enigeopschudding voorraakten opschuddingenige denopschudding zorgde, grond. zorgde, wasOnmiddellijk zorgde,de was kritiek de was kritiekzag die deik Fokker Fokkritiek die- Fokker dieover Fokker het niet bereiken van de Noordpool in zijnin boek zijnzijn inleverdeboek zijn eerste leverde boek op liefde, een leverde op Ljoebaproefvlucht een op proefvlucht Golantsjikova. een proefvluchtdie minder die Aanminder goeddie minder kerafliepgoed opvliegen afliep metgoed een ommetafliep Fokkervliegtuiger een uit met Fokkervliegtuigte eenspringen. Fokkervliegtuig waarbijBennett waarbij de waarbij moestde worden de geschrapt in de autobiografie AmerikaanseAmerikaansedezeAmerikaanse commandant, dame commandant, is uitgebreid commandant, marinevlieger marinevlieger aandacht marinevlieger en besteed poolreiziger en poolreizigerin en zat poolreizigerRichard opgesloten, Richard E. Byrd Richard daar E. wasByrd Fokker E. betrokken. was Byrd de betrokken.enige was uitwegDaarvoor betrokken. Daarvoor Daarvoorvan Balchen uit 1958. Een herziene uitgave ga ik gaterug ik terugtweenaarga ik eerdere eind naarterug 1926.eind afleveringennaar 1926. Ineind dat In1926. jaar datvan werd InjaarAll dat ClearwerdFokker jaar6 ) 7 Fokker).werd benaderd versperde.Fokker benaderd door benaderd Noville Byrddoor en Byrdmet door ik kondenhet metByrd verzoek het zelfsmet verzoek geen hetom poverzoekhem -om hemverscheen om hem ook in 1958 11). Overigens heb- een driemotorigeen driemotorigeen driemotorigvliegtuig vliegtuig te vliegtuigleveren te leveren waarmee te leveren waarmee hij waarmee non-stop hij non-stop hij de non-stopAtlantische de Atlantische de Atlantischeoceaan oceaan over oceaan konover steken. kon over steken. kon steken. Dit werdDit dewerd28 Dit“America”. de ALLwerd “America”. CLEAR de Op“America”. 20 Op april 20 1927Opapril 20 maakte1927 april maakte 1927 Fokker maakte Fokker hiermeeUITGAVE Fokker hiermee deVOOR eerste hiermeeVLIEGENDE de eerste vluc de ht vluceerste die LEDEN htniet vlucdie VAN echt DEnietht KNVVL die goed echt niet goed echt goed afliepafliep want afliepwantbij de bij wantlanding de bijlanding sloegde landing sloeghet toestel hetsloeg toestel overhet toestel deover kop de over waarbij kop de waarbij kop de inzittendenwaarbij de inzittenden de R.E.inzittenden Byrd,R.E. Byrd, G.O.R.E. Byrd,G.O. G.O. NovilleNoville en F.Noville enBennett F. Bennett en gewond F. Bennett gewond raakten. gewond raakten. Fokker raakten. Fokker kwam Fokker kwam er vrijwel kwamer vrijwel zonder er vrijwel zonder kleerscheuren zonder kleerscheuren kleerscheuren vanaf. vanaf. In zijn vanaf.In zijn In zijn boek boek“Skyward” “Skyward”boek levert“Skyward” levert Byrd levertByrdkritiek kritiekByrd op het kritiek op gedrag het op gedrag vanhet gedragFokker van Fokker vantijdens Fokker tijdens de landing tijdens de landing 8de). Byrd:landing 8). Byrd: “De 8). Byrd:“De “De wielenwielen raaktenwielen raakten den raaktengrond. den grond. Onmiddellijkden grond. Onmiddellijk Onmiddellijk zag ik zag Fokker ik zagFokker opvliegen ik Fokker opvliegen om opvliegen er om uit erte omuitspringen. teer springen.uit teBennett springen. Bennett zat Bennett zat zat opgesloten,opgesloten, daar daar Fokker Fokker de de enige enige uitweg uitweg ver versperde.sperde. Noville Noville en en ik ikkonden konden zelfs zelfs geen geen poging poging doen doen omom er er uit uit te te komen” komen”. Fokker. Fokker neemt neemt dat dat niet niet en en hij hij dient dient in in zijn zijn autobiografie autobiografie Byrd Byrd van van repliek. repliek. FokkerFokker zegt zegt hier hier over over 9): 9 ):“In “In zijn zijn o pgewondenheidopgewondenheid (Byrd (Byrd dus) dus) zal zal hij hij zich zich dit dit alles alles verbeeld verbeeld hebben, hebben, hoewelhoewel het het een een beschrijving beschrijving is isdie die men men eer eer van van een een leek leek dan dan van van iemand, iemand, die die technisch technisch op op de de hoogte hoogte is,is, zou zou verwachten. verwachten. Ieder Ieder die die iets iets van van vliegen vliegen afweet, afweet, zou zou wel wel begrepen begrepen hebben, hebben, dat dat het het voor voor mij mij (Fokker(Fokker dus) dus) onmogelijk onmogelijk was was om om te te proberen proberen er er uit uit te tespringen, springen, nu nu eens eens even even veronderstellend veronderstellend dat dat ikik mij mij van van de de traditie, traditie, dat dat een een piloot piloot bij bij zijn zijn stuur stuur moet moet blijven, blijven, ditmaal ditmaal niets niets zou zou hebben hebben aangetrokken.aangetrokken. Het Het spreekt spreekt vanzelf vanzelf dat dat Byrd’s Byrd’s commentaar commentaar mij mij ontstemde; ontstemde; niet niet omdat omdat ik ikbang bang was was voorvoor wat wat de de luchtvaart-menschen luchtvaart-menschen er er van van zouden zouden denken, denken, want want die die wisten wisten wel wel beter, beter, maar maar om om den den indrukindruk die die het het bij bij het het gewone gewone publiek publiek zou zou maken”. maken”. Tot Tot zover zover Fokker, Fokker, een een Nederlander Nederlander die die het het waagdewaagde om om deze deze bekende bekende marinevlieger marinevlieger en en poolreiziger poolreiziger Richard Richard E. E. Byrd Byrd de de les les te telezen. lezen. Byrd,Byrd, een een ambitieus ambitieus man, man, had had ervaring ervaring met met Fokkervliegtuigen. Fokkervliegtuigen. Met Met de de driemotorige driemotorige Fokker Fokker “Josephine“Josephine Ford” Ford” heeft heeft hij hij in in 1926 1926 een een poging poging ondernomen ondernomen om om over over de de Noordpool Noordpool te tevliegen. vliegen. VolgensVolgens zijn zijn zeggen zeggen heeft heeft hij hij de de Noordpool Noordpool bereikt, bereikt, maar maar later later is isdeze deze bewering bewering in intwijfel twijfel getrokken getrokken doordoor de de Noorse Noorse vlieger vlieger Bernt Bernt Balchen Balchen 10 ).10 ).Die Die heeft heeft namelijk namelijk berekend berekend dat dat uit uit de de verstrekte verstrekte gegevensgegevens over over de de Poolvlucht Poolvlucht blijkt blijkt dat dat Byrd Byrd de de Noordpool Noordpool niet niet bereikt bereikt kan kan hebben. hebben. Byrd Byrd kreeg kreeg na na dezedeze vlucht vlucht wel wel d ed enodige nodige lof lof toegezwaaid. toegezwaaid. Een Een jaar jaar later, later, in in1927, 1927, maakte maakte Byrd Byrd met met de de “America”, “America”, hethet toestel toestel dat dat het het ongeval ongeval redelijk redelijk had had overleefd, overleefd, toch toch de de non-stop non-stop vlucht vlucht over over de de Atlantische Atlantische Oceaan,Oceaan, van van New New York York naar naar Frankrijk. Frankrijk. Door Door de de mist mist was was hij hij niet niet in instaat staat om om in inP arijsParijs te telanden, landen, maarmaar vloog vloog terug terug naar naar de de Franse Franse kust kust waar waar de de “America” “America” een een noodlanding noodlanding in inzee zee maakte. maakte. De De uit uit viervier personen personen bestaande bestaande bemanning bemanning bracht bracht het het er er levend levend van van af. af. ByrdByrd had had iets iets met met de de Noord- Noord- en en de de Zuidpool Zuidpool want want hij hij maakte maakte ook ook vluchten vluchten in inhet het Zuidpoolgebied. Zuidpoolgebied. AllesAlles bij bij elkaar elkaar genomen, genomen, kan kan je je zeggen zeggen dat dat Byrd Byrd een een heldenstatus heldenstatus had had bereikt bereikt en en daardoor daardoor een een bepaaldebepaalde onaantastbaarheid onaantastbaarheid had had verkregen. verkregen.

5200 haalt. Verkoopcijfers van de Amerikaanse uitgave zijn mij niet bekend, maar die zullen niet slecht zijn geweest, want in 1932 ver- scheen al de derde ongewijzigde herdruk. Naast deze handelseditie is een speciale editie van 215 exemplaren verschenen, gebonden in een mooie leren band met goudopdruk en voorzien van de handteke- ning van Fokker. Ik heb een exemplaar, helaas zonder handtekening. Fokker was in de twintiger en dertiger jaren blijkbaar zo bekend dat meerdere uitgevers in het buitenland een vertaling van zijn autobiografie uitbrachten. Opmerkelijk daarbij was dat voor de vertalingen alleen gebruik werd gemaakt van de originele Ame- rikaanse editie, wat betekende dat in alle vertaalde uitgaven het extra hoofdstuk over Ljoeba Golantsjikova niet is opgenomen. Een uitzondering is de Zwitserse uitgave waarvoor gebruik moet zijn gemaakt van de Nederlandse vertaling uit 1931 omdat daarin deze Richard Byrd Bernt Balchen episode wèl is opgenomen 14). Waar verschenen de vertalingen zoal? Richard Richard Byrd Byrd Bernt Bernt Balchen Balchen Engeland bracht het boek ook in 1931 uit, gevolgd in 1932 door ben Byrd en Balchen elkaar uiteindelijk niet kunnen ontlopen: zij een zogenaamde “Popular edition”. De aanduiding “Popular edition” zijnNuNu naasteven even elkaar terzijde. terzijde. begraven De De op bewering Arlington,bewering dedat dat bekende Byrd Byrd begraafplaatsniet niet over over de bij de Noordpool Noordpoolmoet met eenis is gevlogen,korreltje gevlogen, zout heeft worden heeft tot genomentot een een enorm wantenorm deze populaire Washingtonmeningsverschilmeningsverschil 12). geleid geleid tussen tussen hem hem en en Bernt Bernt Balchen. Balchen. Dat Dat uitgaveging ging zelfs wijkt zelfs inzover nietszover dataf vandat na hetna het originelehet overlijden overlijden in Engeland van van uitgegeven TerugByrdByrd naar in in 19571931. 1957 Volgensfamilie familie Van en enHolkema vrienden vrienden en Warendorf, van van Byrd Byrd de eisten uitgever eisten dat dat deboek de passage uitpassage 1931. over Alleen over het het het niettitelblad, niet bereiken bereiken dat is ingeplakt van van de (!),de heeft een vanNoordpoolNoordpool de Nederlandse moest moest versie, worden worden was het geschrapt geschraptboek niet eenin in deecht de autobiografie succes autobiografie 13). Er van gewijzigdevan Balchen Balchen achterkant. uit uit 1958. 1958. Daar Een staatEen herziene alleenherziene dat uitgave het uitgave de “Popular edition” werdenverscheenverscheen 5200 exemplarenook ook in in 1958 van1958 verkocht. 11 ).11). Overigens Overigens Ik vind dat hebbenniet hebben zo slecht. Byrd Byrd en en betreft.Balchen Balchen Frankrijk elkaar elkaar bleef uiteindelijk nietuiteindelijk achter en nietpubliceerde niet kunnen kunnen in 1932 twee Tegenwoordigontlopen:ontlopen: zij zijmag zijn zijn je naastblij naast zijn elkaar als elkaar een begravenluchtvaartboek begraven op op deArlington, Arlington,oplage van de de bekendelelijke bekende uitgaven begraafplaats begraafplaats in de vorm bijvan bij Washingtoneen Washington paperback. 12Zwitserland). 12). deed TerugTerug naar naar 1931. 1931. Volgens Volgens Van Van Holkema Holkema en en Warendorf, Warendorf, de hetde uitgever inuitgever 1933 veelvan van beter de de Nederlandsemet Nederlandse de goed gebonden versie, versie, Duitse was was vertaling. hethet boek boek niet niet een een echt echt succes succes 13 ).13 ).Er Er werden werden 5200 5200 exemplaren exemplarenDenemarken va van wilde nverkocht. verkocht. hierbij niet Ik Ikachterblijvenvind vind dat dat niet en niet bracht zo zo het boek in slecht.slecht. Tegenwoordig Tegenwoordig mag mag je je blij blij zijn zijn als als een een luchtvaartboek luchtvaartboek1934 uit. Wat illustratiesde de oplage oplage betreft, van gingenvan 5200 5200 de diverse haalt. haalt. vertalingen in VerkoopcijfersVerkoopcijfers van van de loop der tijd verschillen. Er kwamen andere foto’s in en foto’s uit het origineel verdwenen en ontbraken soms geheel. Een land waarvan ik het niet zou verwachten, was Bulgarije. Daar kwam het boek in 1935 uit. Engeland dacht ook aan de jeugd en liet in 1935 een jeugdeditie verschijnen die zelfs in 1939 werd herdrukt. Zuid- Engelse uitgave, 1931 Franse uitgave, 1932 Europa kwam in 1937 in Portugal aan de beurt. We zijn er nog niet Engelse uitgave, 1931 Franse uitgave, 1932 Engelse Engelse Engelse uitgave, Engelse uitgave, uitgave, 1931 uitgave,Engelse 1931 1931 1931uitgave, 1931 Franse Franse Franse uitgave,Franse uitgave, uitgave, uitgave, 1932 Franse 1932 1932 1932uitgave, 1932want in 1938 mochten de Zweden met het boek kennismaken. In Engelse Engelse uitgave, uitgave, Engelse Engelse 19311931 uitgave, uitgave, 1931 1931 FranseFranse uitgave, uitgave, Franse Franse 1932 1932 uitgave, uitgave, 1932 1932 1938 kwam in Engeland ook de pocketuitgave van de pers. Het Engelse uitgave, 1931 Franse uitgave, 1932 verscheen in de bekende reeks “Penguin Books”. Zou dit de laatste uitgave van het boek uit 1931 zijn? Niets is echter minder waar, want in 1972 verscheen in Amerika de ongewijzigde herdruk van het boek uit 1931, wel bij een andere uitgever, namelijk Arno Press. Tot mijn stomme verbazing ontdekte ik op een gegeven moment weer de autobiografie van Fokker en nu uitgegeven in Tsjecho- Slowakije en pas in 1994! Die verscheen in de serie Aviatik. U denkt natuurlijk nu is het afgelopen, maar dat is toch niet zo want 79 jaar na het eerste boek in Amerika en Nederland vond ik tot Zwitserse uitgave, 1933 Deense uitgave, 1934 Bulgaarse uitgave, 1935 Zwitserse uitgave, 1933 Deense uitgave, 1934 Bulgaarse uitgave, 1935 mijn verrassing een versie in paperback die verscheen in… 2010 in ZwitserseZwitserseZwitserseZwitserse uitgave, uitgave,Zwitserse uitgave, 1933 1933 1933 1933uitgave, Deense 1933Deense Deense Deense uitgave, uitgave, uitgave, uitgave, Deense 1931934 1934 1934 1934uitgave, Bulgaarse 1934 Bulgaarse Bulgaarse Bulgaarse Bulgaarseuitgave, uitgave, uitgave, 1935 uitgave,Bulgaarse uitgave, 1935 1935 1935 1935uitgave, 1935 ZwitserseZwitserseZwitserse uitgave, uitgave, uitgave,Zwitserse 1933 1933 1933 uitgave, Deense 1933 DeenseDeense uitgave, uitgave, 1934 Deense 19341934 uitgave, Bulgaarse 1934 Bulgaarse Bulgaarseuitgave, 1935 uitgave, uitgave,Bulgaarse 1935 1935 uitgave,Duitsland 1935 bij Wunderkammer in Frankfurt am Main. Dit boek gaat in een inleidend hoofdstuk 15) echter verder dan de oorspronkelijke autobiografie omdat ook het overlijden van Anthony Fokker en het faillissement van de Fokkerfabriek in 1996 hierin aan de orde komen. Voor zover ik weet, is dit de jongste uitgave van de autobi- ografie van Fokker. Het begon in 1931 in Amerika en eindigde in 2010 in Duitsland.

Wim Snieder

Portugese uitgave, 1937 Zweedse uitgave, 1938 Engelse uitgave, 1938 1 Fokkerbiografieën op een rijtje, All Clear nr. 39, 2018, p. 14-15 PortugesePortugese uitgave, uitgave, 1937 1937 Zweedse Zweedse uitgave, uitgave, 1938 1938 Engelse uitgave,Engelse 1938 uitgave, 1938 PortugesePortugese uitgave, 1937 Zweedse Zweedse uitgave, uitgave, 1938 1938 Engelse uitgave,Engelse 1938 uitgave, 19382 Cockpit, maart 1960, p. 100 PortugesePortugesePortugese Portugeseuitgave,Portugese uitgave, uitgave, 1937Portugese uitgave, uitgave, 1937 1937 1937 uitgave, 1937 Zweedse Zweedse Zweedse1937 uitgave, ZweedseZweedse uitgave, uitgave, 1938 Zweedseuitgave, 1938 1938 19381938uitgave,Engelse 1938Engelse Engelseuitgave,EngelseEngelse uitgave, uitgave,1938 uitgave, uitgave,Engelse 1938 1938 1938 1938uitgave, 1938 EngelseEngelse EngelsePortugese uitgave, uitgave, uitgave, jeugdeditie, uitgave, jeugdeditie, jeugdeditie, 1937 1939 1939 1939 ZweedseTsjechische Tsjechische Tsjechische uitgave, uitgave, uitgave,1938uitgave, 1994 1994Duitse1994 uitgave, EngelseDuitse 2010 uitgave, uitgave, 20102010 1938 3 Stofomslag “Flying Dutchman”, 1931 4 Cockpit, maart 1960, p.102 Engelse Engelse uitgave, Engelse Engelse uitgave, jeugdeditie, uitgave, uitgave, jeugdeditie, jeugdeditie, jeugdeditie, 1939 1939 1939 1939 Tsjechische Tsjechische Tsjechische Tsjechische uitgave, uitgave, 1994 uitgave, uitgave, 1994 Duitse 1994 1994 Duitseuitgave, Duitse Duitse uitgave, 2010 uitgave, uitgave, 2010 2010 2010 Engelse Engelse uitgave, Engelse uitgave, jeugdeditie, uitgave,Engelse jeugdeditie, jeugdeditie,uitgave, 1939 1939 jeugdeditie, 1939 Tsjechische 1939Tsjechische Tsjechische uitgave, uitgave, Tsjechische 1994 uitgave, 1994 Duitse 1994uitgave, Duitseuitgave, Duitse1994 uitgave, 2010 uitgave, Duitse 20105 Dierikx,2010uitgave, M. 2010Dwarswind - Een biografie van Anthony Fokker, 1997, p. 25 6 Zes wielen en een intercom. All Clear nr. 29, 2016, p. 26-27 7 Wie was Ljoeba Golantsjikova? All Clear nr. 30, 2016, p. 28-39 8 Byrd, E. Skyward, reprint paperback ed. 2000, p. 213-214 9 Fokker, A.H.G. en B. Gould. De Vliegende Hollander, 1931, p. 300-301 10 Glines, C.V. Bernt Balchen polar aviator, 1999, p. 33, 247. In dit boek blijkt ook dat Byrd de waar- heid graag naar zich toeschreef zoals tijdens de noodlanding van de “America” voor de Franse kust op 1 juli 1927, p. 51-52 11 Ibid, p. 258 12 Ibid, p. 276 13 Cockpit, maart 1960, p. 101 14 Fokker, A.H.G. und Bruce Gould. Der fliegende Holländer; das Leben des Fliegers und Flugzeug- konstrukteurs A.H.G. Fokker, 1933, p. 112-120 Engelse uitgave, 15 Castan, J. Anthony Fokker: Ein Leben wie im Flug, in: Der fliegende Holländer - Die Memoiren des jeugdeditie, 1939 Tsjechische uitgave, 1994 Duitse uitgave, 2010 A.H.G. Fokker, 2010, p. 7-32

UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 29 COLUMN 10 jaar All Clear en meer goede zaken

Van de 10 jaar dat het blad nu wordt uitgegeven heb ik gedurende gedrag en uiteindelijk ook acht jaar van Michael de ruimte gekregen om ‘wat ik maar wilde’ op nog nieuw-veiligheid-den- papier te zetten. Soms heb ik me belerend, soms schertsend, soms ken was iedereen aanwezig, uiterst cynisch en soms heb ik me informatief opgesteld. Ik heb werden vragen gesteld en altijd in mijn achterhoofd gehouden dat het voor u, de lezer, wel inzichten uitgewisseld. Voor mogelijk moest zijn om er iets positiefs uit te halen; iets waar u mee mij is het een genoegen om vooruit zou kunnen. Ik hoop van harte dat dit een beetje is gelukt. op deze manier de workshop Nou moet u weten dat ik geen lid ben van de KNVVL of van enige te verzorgen. andere organisatie die iets met luchtsport of General Aviation te En als organisatie, als maken heeft. Vanuit mijn expertise ben ik destijds (2005) de sector KNVVL zou ik hier ook ingerold als een van de mensen die ‘Vlieg als een Vogel; Denk als heel blij van worden. Mensen zijn bereid om op dat tijdstip naar in- een Mens’ hebben opgezet en uitgedragen; daarnaast kende ik een formatie te luisteren om zichzelf nog beter voor te bereiden op hun aantal van uw oud-voorzitters. Ik hield me toen, en houd me nog sport of hobby. Er is bij de leden veiligheidsbewustzijn aanwezig, steeds, beroepsmatig bezig met Human Factors en Veiligheid. een behoefte om ook op deze gebieden meer te willen weten en het Als men me vraagt om voor een stichting of een club iets bij te voor iedereen veiliger en beter te maken. Leden willen verbeteren en dragen of te ondersteunen op het gebied van veiligheid zal ik daar verbeteren betekent verandering. Natuurlijk geeft dat weerstand. meestal positief op reageren, en zo ook op vragen vanuit de KNV- Net als bij het veiligheidsdenken en de discussies over oude veilig- VL. Een bijdrage leveren aan All Clear deed ik dus graag. Mede heid versus nieuwe veiligheid, zal ook oude beleving van luchtsport door de columns en de soms wat controversiële insteek (althans zo versus nieuwe beleving van luchtsport discussie en wellicht zelfs is mij verteld…) ben ik een aantal malen op clubs gevraagd iets te spanning brengen. Het is ook moeilijk om iets dat tot nu toe goed presenteren en heb ik ook op een KNVVL-dag Sport&Bestuur een lijkt te hebben voldaan, anders te gaan aanpakken. Dat is bedrei- bijdrage over veiligheid mogen leveren in de vorm van een presenta- gend genoeg. Maar wel nodig! En gezien de manier waarop leden tie en een workshop(je). zich momenteel uitspreken over hun wensen en aangeven dat ze open staan voor nieuwe ideeën en inzichten lijkt me het dan ook Eind vorig jaar werd ik benaderd door Frouwke Kuijpers die mij NU het moment om door te pakken. Goede initiatieven, waar- vroeg of ik een Human Factors en Safety Workshop wilde verzorgen onder niet in de laatste plaats een blad als All Clear, uitgesproken in januari 2019. Reden was mede het artikel in de afgelopen All wensen en daadwerkelijke acties zoals het organiseren en bijwo- Clear over Safety II. Om de insteek van de workshop te kunnen nen van informatieve bijeenkomsten, moeten worden gekoesterd, bepalen kreeg ik resultaten te zien van een recente enquête waarin ondersteund en uitgebreid. Mensen zullen over hun eigen schaduw leden is gevraagd om aan te geven waar ze interesse in hebben en op moeten willen springen; mensen zullen anderen een kans moeten welke gebieden ze hun kennis willen vergroten. Veiligheid en een gaan geven; mensen moeten wellicht zelfs een stapje terug doen. aantal human-factor aspecten scoorden in de enquête nogal hoog. Ik vind dat mooi. Het zijn absoluut geen ‘sexy’ onderwerpen en Ik heb tijdens de workshop gemerkt dat er bij velen een behoefte vaak worden ze gezien als verplicht nummertje. De reacties op de is om vooruit te gaan en verder te komen. En dat daar bij som- enquête en de onderbouwing gaven een oprecht beeld; niks ver- migen een enorme weerstand tegen bestaat. Ik ben zelf ook geen plicht nummertje, oprechte interesse en ook bezorgdheid. 43, eh okay, geen 63 meer en ik realiseer me dat ik ook de neiging De workshop is ondertussen ook al gehouden en er waren meer dan heb om achterom te kijken en te denken dat vroeger alles beter 40 mensen aanwezig. Initiële maximum was, gezien de beschik- was. Maar dat is niet zo. Zeker niet alles. En al helemaal niet dat er bare ruimte, gesteld op 30, maar al snel werd duidelijk dat er meer dus nu niets, of bijna niets goed is. Er is nu heel veel goed. En al aanmeldingen zouden komen en is er alsnog een grotere ruimte ge- dat achteromkijken is ook nog eens gevaarlijk, want dan zie je die regeld en een hoger aantal deelnemers geaccepteerd. Bij de aanmel- lantarenpaal waar je zo tegenop loopt niet… ding werd gevraagd om aan te geven waarom men zich aanmeldde voor deze specifieke workshop. Ook hier kon uit de reacties worden Ik wens u nog heel veel jaren All Clear, zich zeker ook aanpas- geconcludeerd dat leden serieus in zaken als veiligheid en human send aan de tijd; en heel veel ruimte en ondersteuning voor nieuw factors zijn geïnteresseerd. denken en bevorderen van veranderingen. Dat alles lijkt me ook een mooi doel voor alle besturen en kaderleden van de KNVVL. De workshop begon op vrijdagmiddag om 16:00 uur en liep door Ik zie u op toekomstige workshops of presentatie dagen graag tot 19:45 uur, met halverwege een broodjes-pauze van 30 minuten. langskomen. En als Michael het wil zal ik zeker ook All Clear Een waarlijke slijtageslag. Mensen die vaak de hele dag hebben blijven ondersteunen. Alles om verder te komen, vooruit te gaan en gewerkt nog even rond hun meest ongunstige circadian tijdstip las- te verbeteren. tigvallen met drie uur gewauwel! Eerlijk gezegd had ik er een zwaar Ik denk dat ik namens de lezers Michel Tefsen mag bedanken voor hoofd in. Beginnen met droge zaken zoals vliegfysiologie, zuurstof de eerste 40 All Clear’s: grote klasse! Op naar de volgende 40 eigen- en zuurstof honger op hoogte, stress en vermoeidheid; hopelijk tijdse All Clear’s!! blijft de helft tot de pauze wakker. Niets van dat alles! Iedereen bleef actief aanwezig en oprecht Veel Luchtsport Plezier! geïnteresseerd, respect! En ook na de broodjes (en koffie, dat wel) bij onderwerpen als SHELL- en Swiss Cheese-modellen, fouten en Bob van Asselt

30 ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL [email protected]

MULTI ENGINE Tecnam P2006T

Arendweg 37 C - 8218 PE Lelystad Airport Arendweg 37 Tel. C -0320 8218 284359 PE Lelystad Airport www Tel..pilotshop 0320 284359 .nl www.pilotshop.nl Eddy Driessen- “VLIEGT ZO SIMPEL ALS EEN CESSNA!” -

HUUR excl. landing E 395 Garmin 950 Incl. Landing fees MEP verlenging E 550 Incl. Examiner fees MEP/IR verlenging E 795 MEP/IR: Prijs O.B.V. 2 kandidaten

Meer info: www.zelfvliegen.nl Of bel: 0320 - 78 55 22

Het luchtvaart-magazine op Internet Join Aviazine on LinkedIn & Facebook and stay informed www.aviazine.nl

WWW.CACHOLLAND.NL

E-MAIL: [email protected] PHONE: +31(0)6-53215561 Motorzweefvliegsport

Alles wat een piloot nodig heeft! Onze prachtige Super Dimona PH 1133 Boekingen: 06 52 46 32 31 of 035 60 17 039 is dagelijks beschikbaar voor verhuur, Peter Bolwerk - 1e Heezerlaantje 38 opleiding & introduktievluchten vanaf 3766 LW Soest - Tel. 035 60 90 844 vliegveld Hilversum. www.superdimona.nl

Machlaan 44, 9761 TK Groningen Airport Eelde Locatie NNAC - Machlaan 32, 9761 TK Groningen Airport Eelde Tel: T:+31-612-299314 +31-612-299314 -- www.banair.nlwww.banair.nl - - [email protected] [email protected] LUCHTVAART ANTIQUARIAAT OSKAM Sinds 1980 het adres voor de betere Advertentie plaatsen in ons luchtvaartboeken en documenten blad All Clear of op de pagina Boeken - Foto’s - Documenten - Time tables - Brieven - ‘All Clear speurders’ Ansichtkaarten - Tijdschriften Amstellandlaan 64 - 1182 CE Amstelveen - Telefoon: 020 640 25 75 Voor meer info mail naar: [email protected] - www.antiquariaatoskam.nl [email protected] Open na afspraak

UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL ALL CLEAR 31 The Pilot Shop, Arendweg 37 C, 8218PE Lelystad Airport, 0320-284359, www.pilotshop.nl

32 ALL CLEAR UITGAVE VOOR VLIEGENDE LEDEN VAN DE KNVVL