Herman Gordijn Dorien Plaat

KUNST- & MUSEUMKRANT OOST-NEDERLAND 2017-2018

Topkunst van Carel Willink, Charley Toorop, Jan Mankes tot Pyke Koch in het grootste museum voor modern realisme.

Van 25 juni t/m 1 oktober: Herman Gordijn Dorien Plaat

Combineer een bezoek aan museum MORE met een kijkje in het atelier van professioneel kunstenaar Dorien Plaat. Haar werk hangt in verschillende galeries in binnen- en buitenland en is in bezit van diverse collecties. Hier in Gorssel kunt U haar zien werken aan haar nieuwste schilderijen. Het werk is indringend, confronterend, krachtig en teer tegelijk.

Tot 1 juli 2017: Nijverheidsplein Gorssel Afspreken? Bel : 0622154306 Na 1 juli 2017: Molenweg 58 Gorssel www.dorienplaat.nl Beide adressen vlakbij museum MORE E-mail: [email protected]

Openingstijden: woensdag t/m zondag 12:00 tot 17:00 uur 3 Herman Gordijn Uit de inhoud: Pagina 5 ‘Arp: The Poetry of Forms’ in Kröller-Müller Museum Het niet-perfecte is perfecter Pagina 6 Museum MORE geeft een groot eerbetoon aan Herman Gordijn die dit jaar 85 wordt. Kinetische installaties in Rijksmuseum Twenthe Met een stevig en uiterst divers oeuvre neemt Gordijn een buitengewone plaats in binnen de Nederlandse kunstwereld. Zijn werk roept intense emoties op en heeft een Pagina 7 Overzichtstentoonstelling 40 jaar Maïté Duval tijdloze zeggingskracht. De tentoonstelling biedt een overzicht van hoogtepunten uit 50 jaar uniek kunstenaarschap met schilderijen, etsen en gravures. Pagina 9 Bob Dylan ‘Face Value’ in Museum de wereld te kijken als een gevoelig kind dat De Fundatie gemagnetiseerd is door een vreemd universum. Door verschijnselen of verschijningen die het Pagina 11 niet eerder zag. De volwassen Gordijn voelt ook Jos Lussenburg en ‘Vrouwen uit de kunst!’ in Noord-Veluws Museum vertedering en tragiek. Pagina 12 en 13 Als jongetje ontsnapt Gordijn uit het ouderlijk Mondriaan to Dutch Design in Gelderland huis in een keurige Haagse wijk en verdwaalt in de hoerenbuurt. “Dat beschaafde gedoe Pagina 14 in de buitenwereld tegenover die verboden Herman Gordijn, Bijlandt-Rust 1, 1990 Opening Museum More | Kasteel Ruurlo sprookjeswereld heeft me altijd gefascineerd.” Pagina 16 en 17 Gordijns taart-snoepende tantes en fier-ver- grote taboes: dat is lelijk, dik en oud zijn. (Maar) CODA Paper Art in CODA Museum lopen hoeren wonen aanvankelijk in krap mijn dikke mannen vind ik niet lelijk. En oud geschilderde kaders. Na Gordijns verhuizing zijn – ja, ik heb er zelf moeite mee – maar ik Pagina 19 t/m 22 van Den Haag naar Amsterdam verschijnen kijk graag naar iemand die oud wordt, dat vind Uitneembare bijlage cultuur in ‘s-Hertogenbosch steeds meer mannelijke figuren in zijn werk. ik wel mooi.” Vergankelijkheid, ontluistering, Zijn homoseksualiteit is geen geheim meer. Als eeuwige jeugd, of beter nog de drang tot eeuwig Pagina 23 Stedelijk Museum Kampen hij vervolgens in de jaren ’80 verhuist van de kind-zijn lijkt zijn oeuvre te sturen. Eiland stad naar het platteland lijkt de buitenlucht blijven in een vijandige buitenwereld. Nooit Pagina 26 ruimte in zijn schilderijen te creëren. Heuve- letterlijk. Het duister, het kwaad kan verschij- Museum Elburg lige landschappen, zachtere vormen, lichtere nen in pastel, op luchtige toon, als kolderieke kleuren. Vrouwelijke craquelé-boezems maken figuur. Of is het zinsbegoocheling? Gordijn lijkt Pagina 27 Herman Gordijn, Drie Gratiën, 2009-2010 plaats voor glooiende, bolle mannen. Gordijn een illusionist van ambivalente beelden. Pierre Janssen – In de greep van de kunst in zei twintig jaar geleden: “Er zijn een paar hele Museum Arnhem

“Het moet heel dwingend zijn, het moet on- Herman Gordijn volgde zijn opleiding aan de Pagina 30 t/m 39 ontkoombaar zijn, maar er moet niet een opge- Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Tentoonstellingsagenda van de musea in legd verhaal achter zitten”, zei Herman Gordijn en de Vrije Academie in Den Haag. Hij was do- Overijssel en Gelderland met onder andere: (Den Haag, 1932) ooit over zijn werk. Het on- cent aan de Gerrit Rietveld Academie, werkte ontkoombare van Gordijns kunst wekte lange voor theatergezelschappen en maakte naast Openluchtmuseum Ootmarsum tijd weerstand op. Zijn verkreukelde vrouwen, zijn vrije werk ook portretten in opdracht. On- Museum Bussemakerhuis golvende mannenbuiken, urinoirs, hoerenkas- danks – of juist dankzij – zijn volledig eigen stijl Oyfo ten en kermisattracties kunnen verontrustend en onderwerpen werd Gordijn gekozen om een Museum Hengelo Rijksmuseum Twenthe zijn. Maar Gordijn is allesbehalve een provoca- staatsieportret te schilderen van (toenmalige) TETEM Kunstruimte teur, hij is niet uit op confrontatie. Met onbarm- koningin Beatrix in 1982. Dit koninklijke por- hartige precisie geeft hij weer wat hem raakt. tret zal ook te zien zijn bij de tentoonstelling in Voerman Museum Een vreemd voorval, een flits van inzicht, een Museum MORE. Anton Pieck Museum gebaar. Maar alleen als vertrekpunt voor een Nederlands Bakkerijmuseum werk. Het einde heeft hij vooraf niet in zicht. De tentoonstelling is te zien van 25 juni t/m 1 Veluws Museum Hagedoorns Plaatse “Ik wil laten zien wat ik beleef, niet wat er ge- oktober 2017. Stedelijk Museum Kampen beurt. Het gaat om de intensiteit van de emotie, Stedelijk Museum Zwolle Museum de Fundatie niet om de emotie zelf.” Het resultaat is dub- Museum MORE Kasteel Het Nijenhuis belzinnig. Verlokking en afschuw, droom en Hoofdstraat 28, 7213 CW Gorssel dreiging bestaan naast elkaar. Gordijn lijkt naar Herman Gordijn, HM Koningin Beatrix, 1982 museummore.nl Museum Nijkerk Museum Nairac Stadsmuseum Harderwijk 100 jaar De Stijl Nationaal Orgelmuseum Elburg Museum Sjoel Elburg Museum Elburg

Mondriaan tot Dutch Musea Zutphen Paleis Het Loo CODA Museum Nederlands Tegelmuseum Otterlo Design in Gelderland Kröller-Müller Museum Jean Arp, Torse préadamite, 1938 (links), 2017 is in Nederland het jaar waarin we 100 jaar vormgeving van de toekomst vie- êtoile, 1939 Villa Mondriaan Heiligenbeeldenmuseum Kranenburg-Vorden ren. Het themajaar markeert de introductie van de verhaallijn Mondriaan tot Dutch Stadsmuseum Doetinchem Design, die bezoekers door heel Nederland naar interessante plekken voert die te leen onlosmakelijk verbonden met de lokale Museum Kasteel Wijchen maken hebben met werken uit de periode van De Stijl en hedendaags design. Musea, Apeldoornse geschiedenis, maar raakt ook aan Museum Arnhem erfgoedlocaties en evenementen in Nederland stellen werk van topdesigners cen- de vernieuwingen in de kunst, zoals ingegeven Airborne Museum ‘Hartenstein’ traal, zetten deuren van ateliers open en eren kunstenaars als Mondriaan, Rietveld, door de leden van De Stijl. Met deze tentoon- Museum Het Valkhof Van der Leck en Van Doesburg. stellingen toont de ADO collectie niet alleen Velorama een prachtige verbinding tussen twintigste- Afrika Museum Van Mondriaan tot zigzagstoel. Van rood, eeuws modern design en een interessant hoofd- blauw, geel tot Rietveldpaviljoen. De hele stuk in de geschiedenis van Apeldoorn, maar Colofon wereld kent de kunstwerken en ontwerpen van vertelt het ook buiten de landsgrenzen over dat De Kunst- & Museumkrant De Stijl. Deze kunststroming werd opgericht deel van de ‘Collectie Nederland’ dat verhaalt is een uitgave van General Promotions II door Van Doesburg in Leiden. De leden van over De Stijl. De Stijl streefden naar een radicale hervorming Voor informatie : van de kunst, die gelijke tred hield met de tech- Reis af naar het uitgestrekte Nationale Park Tel. 020 – 6999718 nische, wetenschappelijke en sociale verande- De Hoge Veluwe, waar ongerepte natuur en Monique Bakker, 06 20 12 44 33 ringen in de wereld. Deze hervorming bestond Groenten- en fruitauto uit de collectie ADO speel- artistieke iconen samenkomen in het wereld- Rob Liesdek, 06 55 33 56 14 uit het gebruik van een minimum aan kleuren goed van CODA. beroemde Kröller-Müller Museum. Het Kröller- Email: [email protected] en een zo eenvoudig mogelijke vormgeving. Müller Museum is één van de schatkamers van www.generalpromotions.nl In Gelderland kom je op veel plekken in aan- De Stijl met topstukken van Mondriaan, Van raking met De Stijl en de kunst die de beweging Doesburg, Van der Leck en Rietveld. In het Grafische Verzorging: DN Media DTP-studio heeft voortgebracht. De verschillende Gelderse museum is de eerste grote overzichtstentoon- Druk: Rodi Rotatie musea bieden in het Stijljaar een mooi pro- stelling van het oeuvre van Jean (Hans) Arp te Met bijdrage van: gramma met werk van kunstenaars gelieerd aan zien, vanaf 14 oktober 2017 toont het museum George Bakker De Stijl. Bezoek het voormalige familiehuis van werken van Bart van der Leck. Marga Brakenhoff de Nederlandse kunstenaar Piet Mondriaan, dat In Harderwijk kun je kennismaken met Vilmos Herman Haverkate nu getransformeerd is tot het indrukwekkende Huszár, lid van het eerste uur van de invloed- Marij van der Kallen museum Villa Mondriaan en waar werken van rijke kunstbeweging. Vanaf de jaren dertig tot Piet Mondriaan, Theo van Doesburg, Bart van zijn dood woonde en werkte hij in het bij Har- Wilt u de Kunst- & Museumkrant toegezonden der Leck en Vilmos Huszár te zien zijn. derwijk gelegen dorp Hierden. krijgen, maak dan onder vermelding van uw naam, In het Nederlands Openluchtmuseum staat een adres, postcode en woonplaats E 4, = over op IBAN CODA Museum in Apeldoorn toont een kleine origineel Rietveld-vakantiehuisje en beleeft u NL24 ABNA 0546 7180 27 in Diemen. De krant bloemlezing ADO speelgoed uit de collectie. ‘de Canon van Nederland’. Het Fashion & De- wordt dan binnen enkele dagen naar u toegezonden. Voor liefhebbers van design, speelgoedver- sign Festival laat mode, design, kunst en cul- zamelaars en inwoners van Apeldoorn staat de tuur met elkaar versmelten en De Rozet in Arn- U kunt ook bellen naar 072- 57 42935 of bezoek naam ADO voor de bijzondere collectie houten hem toont werk van hedendaagse Gelderse en onze website www.generalpromotions.nl voor het speelgoed die in de jaren 1925-1955 ontworpen Arnhemse kunstenaars die zich laten inspireren bestellen van deze of andere uitgaven. werd door Ko Verzuu. Deze collectie is niet al- door de uitgangspunten van De Stijl. De agenda is samengesteld met behulp van de musea. Vanwege de lange looptijd van deze uitgave adviseren wij u In Villa Mondriaan: César Domela, Wil je meer weten over de tentoonstellingen en het themajaar? Zie pagina’s 12 en 13 de informatie voor uw museumbezoek, via de vermelde telefoonnummers of websites, te controleren. Nature morte à la lampe no.3, 1923. of ga naar de website: geldersestreken.nl/mondriaan-tot-dutch-design Collectie Gemeentemuseum Den Haag Voorpagina: Herman Gordijn, Rimmel, 1973, Museum MORE. 4 Unieke collectie Kasteel Het Nijenhuis Vietnamese schilderijen Een buitenplaats boordevol kunst omgeven door één van de grootste en Al sinds de start van Art Partner in 2001 onder- meest bijzondere beeldentuinen van Nederland! houdt de kunstuitleen een jaarlijks contact met een aantal professionele kunstenaars uit Viet- Op nog geen 15 kilometer van Zwolle ligt Kasteel het Nijenhuis. Deze prachtig be- nam. Daaruit is inmiddels de grootste collectie waard gebleven havezate werd tot 1984 bewoond door Dirk Hannema – grondlegger Vietnamese kunst in Nederland voortgekomen. van Museum de Fundatie en oud-directeur van het Rotterdamse Museum Boijmans De collectie geeft een fraai inzicht in de he- van Beuningen. De beeldentuin rond het Nijenhuis, één van de grootste en meest bij- dendaagse Vietnamese schilderkunst in al haar zondere van Nederland, biedt een boeiende doorsnede van de moderne beeldhouw- disciplines van de hand van vooraanstaande kunst uit de 20ste en 21ste eeuw. kunstenaars.

In de siertuin, op de gazons en tussen de bomen grote eer om deze te kunnen tonen. Beelden Centraal staan de olieverf schilderijen van van het park rond het kasteel, samen goed voor aan Zee is in Nederland toonaangevend op het Khanh Toan en Dinh Hien. Toan heeft als 4,5 hectare, worden ruim 90 beelden van gere- gebied van de moderne en hedendaagse, inter- onderwerp zijn eigen omgeving in de country- nommeerde kunstenaars uit binnen- en buiten- nationale beeldhouwkunst. side net buiten Hanoi. Dinh Hien schildert zijn land tentoongesteld. De beelden zijn afkomstig eigen omgeving, waarin de ‘happy family’ vaak uit de collecties van Museum de Fundatie, Bekende buitenlandse namen in de beelden- centraal staat: muziek maken en dansen. Zeer de Provincie Overijssel en Museum Beelden tuin zijn onder meer Kenneth Armitage, aansprekend zijn ook de gouaches/houtsnedes aan Zee. Van laatstgenoemde is een prachtig Mario Negri, Eugène Dodeigne, Andreu Alfaro, van Tung Ngoc. Evenals Nederland is Vietnam bruikleen van zo’n veertig werken verkregen. Waldemar Otto, Pino Castagna, Ossip Zadkine en een fietsland. De gestyleerde houtsnedes van Museum de Fundatie beschouwt het als een de Zhou Brothers. De Nederlandse beeldhouwkunst wordt vertegenwoordigd door onder fietsen en fietsers van Tran Cong Dung zullen meer Jan Bronner, Charlotte van Pallandt, Han de bezoekers daarom ook zeker opmerken. Wezelaar, Karel Appel, Nic Jonk, Arthur Spronken, Dora Dolz, Pjotr Müller, Tom Claassen, Elisabet Stienstra, Frode Bolhuis en vele anderen. Echte blikvangers zijn de metershoge beelden van Ronald A. Westerhuis, David Bade en Yasser Ballemans. Dit werk werd aangekocht in een samenwerkingsproject met Mojo Concerts. Elk jaar worden één of meer van deze beelden tijdelijk verhuisd naar het bekende Lowlands Festival. Met Hannema’s heeft Het Nijenhuis een uitstekend museumcafé , de honderd witte zwerfstoeltjes maken de beeldentuin bovendien dè plek voor een zomerse picknick!

In Kasteel het Nijenhuis is naast de eigen collectie de Water ZomerExpo 2017 te zien.

Openingstijden: di t/m zo 11-17 uur Kasteel het Nijenhuis, ‘t Nijenhuis 10, 8131 RD Heino/Wijhe, Nguyen. The source of live XVII, 120 x 120 cm tel: 0572-388188 Info: www.museumdefundatie.nl In de collectie bevinden zich ook de unieke lacquer schilderijen, welke alleen in Vietnam gemaakt worden. Van professor Trinh Tuan (Fine Arts University of Hanoi), Nguyen (Hanoi) Rijksmuseum Twenthe Hoogtepunten uit de en Vinh Phong (Hue) zijn deze fraaie lacquer collectie oude kunst van schilderijen te zien. Werkelijk uniek in voorstel- Rinascità! De renaissance ling en materiaalkeuze. Hierbij wordt gewerkt Museum Valkhof op een houten paneel welk wordt behandeld met een speciale lak, die gewonnen wordt uit in Noord-Italië Trots op het verleden van Nijmegen staat aan een boom. Het arbeidsintensieve proces om de basis van de collectie oude kunst en cul- te komen tot een mooi kunstwerk, bestaande In de 15e en 16e eeuw vond in de noordelijke tuurgeschiedenis van Museum Het Valkhof: uit diverse lacquerlagen, neemt minimaal een helft van Italië een culturele revolutie plaats. het verleden van deze bijzondere oude stad aan maand tijd in beslag. Dat wordt veroorzaakt Tijdgenoten, zoals Giorgio Vasari spraken van de Waal inspireerde het stadsbestuur al in de door de lange droogtijd van de lak, die vervol- een “rinascità”, ofwel een wedergeboorte van zeventiende eeuw tot opdrachten aan verschil- gens weer moet worden gepolijst. Daardoor de cultuur uit de oudheid na de donkere tij- lende kunstenaars en ook tot het aanleggen ontstaan zeer fraaie schilderijen, waarbij door den van de middeleeuwen. Tegenwoordig zijn van een stedelijke verzameling ‘oudheden’. de kunstenaars vaak nog andere materialen we van mening dat wat daar in die jaren geworden gebruikt om het kunstwerk vorm te beurde veel meer was dan een herleving van Uit deze collectie presenteert het museum nu geven: eierschaal, bladgoud en zilver. En dat de oudheid. De moderne samenleving werd er een ruime selectie kunst uit de zeventiende tot allemaal in een heel herkenbare beeldtaal, geboren. Maar wat gebeurde er precies in die en met de twintigste eeuw: van de beroemde ge- aangezien Vietnam veel Europese invloed kent periode die zijn hoogtepunt vond in de eerste schilderde stadsplattegrond uit 1668-1669 door in haar kunst. decennia van de 16e eeuw? Wat waren de om- Hendrik Feltman tot het gezicht op Nijmegen standigheden waardoor kunst, cultuur, weten- van Eugène Lücker, van de zeventiende-eeuwse Art Partner is gevestigd in Oss, Cuijk en schap en economie daar zo tot bloei konden schandton waarmee overspelige mannen door Nijmegen, meer informatie is te vinden op komen? Nog nooit vond er in Nederland een de stad moesten lopen tot de brieventas van www.artpartner.nl grote tentoonstelling plaats die een zo breed een officier in dienst van Napoleon, van een beeld schetst van deze beslissende periode in Lozenzo Lotto, Adorazione dei pastori, ca 1530 achttiende-eeuws familieportret van een burge- onze westerse kunsttraditie. meestersgezin tot een in Nijmegen gebruikte Zwolle en de IJssel zoals oudheidkundige fragmenten, harnassen sleepkoets uit de negentiende eeuw. Ook zelden De tentoonstelling Rinascità - de renaissance in en wapentuig. getoonde kleine sculpturen en gebruiksvoor- Deze tentoonstelling vertelt over de relatie van Noord-Italië bevat schilderijen van wereldbe- werpen hebben een plaats in de opstelling. Zwolle met de IJssel. Hoewel voor de handel roemde meesters zoals Rafaël, Bellini, Tin- Een stedelijke cultuur - competitie juist het Zwarte Water en de Vecht via de Nieu- toretto, Lotto en Titiaan. De tentoonstelling zal In de tentoonstelling worden de redenen onder- De tentoonstelling is te zien t/m 3 septem- we Vecht belangrijk waren, was de IJssel altijd ruim veertig, merendeels grote, werken bevat- zocht waarom juist in die 15e en 16e eeuw en ber 2017 in Museum Valkhof gelegen aan een belangrijk en aantrekkend element in de ten. Daarnaast worden er objecten getoond die juist in Noord-Italië de cultuur zo sterk tot bloei Kelfkensbos 59 in Nijmegen. omgeving van Zwolle. Dat levert een bijzonder op sommige van de werken afgebeeld staan, kon komen. Veel wetenschappers wijzen op drie verhaal op. Objecten uit de collectie van het factoren. Al rond 1200 kwam in dit gebied het museum nemen je mee op een reis door het leenstelsel tot een einde; er was geen centraal verleden waarin rivieren niet alleen voor landelijk bestuur en de steden waren al vroeg De SS: Veelzijdig Extremisme verbinding, maar ook voor scheiding zorgden. tot wasdom gekomen. Er ontstond dus eerder Het Katerveer, de Willemsvaart en het Nieuwe dan elders een stedelijke cultuur met relatieve, De SS is één van de beruchtste organisaties Werk komen aan bod. Daarbij was de IJssel ook individuele vrijheid. De stadsstaten bevochten in de geschiedenis. De naam SS roept vrijwel een inspiratiebron voor kunstenaars, wat te elkaar en door de onderlinge verhoudingen was onmiddellijk beelden op van blonde Ariërs, zien is aan de fraaie IJsselgezichten. men voortdurend bezig zich te onderscheiden. meedogenloze kampbewakers en doodseska- Aan de hand van de diverse schilderijen zal het ders. In de praktijk omvatte de SS echter een Rond de tentoonstelling is er de hele zomer museum in de tentoonstelling aspecten van de ongekend aantal organisaties. Wie wist bijvoor- lang een programma aan activiteiten. Kin- bijzondere omstandigheden in het Noord-Italië beeld dat de SS archeologische expedities naar deren en families kunnen in het museum ter- van die periode belichten. o.a. Tibet organiseerde, kruidentuinen aan- echt voor een unieke belevingstour door het legde in concentratiekampen en de Waffen-SS verleden. Door middel van verschillende doe- Italië - Polen - Finland - Nederland één van de meest multiculturele organisaties op en denkopdrachten krijgen de jonge deelne- De werken zijn achtereenvolgens te zien in het aarde was? In deze tentoonstelling zal worden mers en hun (groot)ouders antwoord op de Nationaal Museum van Warschau, in het Na- ingegaan op de grotendeels onbekende en ver- vraag hoe men leefden in de steden langs de tionaal Museum in Helsinki en tot slot in Rijks- borgen geschiedenis van de SS, haar structuur, IJssel ten tijde van de Hanze. Verschillende the- museum Twenthe. haar wreedheden en al haar vreemde en bizarre ma’s komen daarbij aan bod waaronder voed- Met meesterwerken uit de Pinacoteca Tosio aspecten. sel, kleding, het leven in de stad, het Hanze- Martinengo in Brescia en diverse andere Ita- verbond en natuurlijk het belang en ook de liaanse collecties, waaronder het Palazzo Pitti De tentoonstelling is te zien van 13 oktober gevaren van het water in die tijd. in Florence. t/m 15 april 2018 in Het Nationaal Bevrij- t/m 18 juni 2017 te zien in Rijksmuseum dingsmuseum, gelegen aan de Wylerbaan 4 De tentoonstelling is te zien van 21 mei t/m Raffaello Sanzio, Il Cristo Redentore benedicente, Twenthe, gevestigd aan de Lasondersingel in Groesbeek. Voor meer informatie zie ook 24 september 2017 in het Stedelijk Museum ca 1505-06 129-131 in Enschede. de website www.bevrijdingsmuseum.nl Zwolle. 5 Arp: The Poetry of Forms Van De Stijl tot dada: ontdek de wereld van Arp

Wie de beeldentuin van het Kröller-Müller Museum heeft bezocht, kent Jean Arp van Tot het omvangrijke netwerk van Arp behoort zijn Wolkenherder (1953). Het iconische beeld steelt al sinds de opening van de tuin ook Theo van Doesburg, oprichter van De Stijl. de show. Voor het eerst sinds de dood van Jean Arp in 1966 is er vanaf 20 mei een Samen met Van Doesburg en met zijn echtge- overzichtstentoonstelling van zijn werk te zien: Arp: The Poetry of Forms. Een unieke note Sophie Taeuber-Arp werkt Arp in de jaren kans voor liefhebbers van kunst, natuur en poëzie. 1926-1928 aan de herinrichting van het interieur van het amusementspaleis de Aubette Arp (1886 – 1966) was een Duits-Franse beeld- in Berlijn, Parijs en Locarno en uit onder meer in Straatsburg. In een aparte sectie bij de ten- houwer, schilder en dichter. Deze duizendpoot Kunstmuseum Basel, Centre Pompidou Parijs toonstelling wordt aandacht besteed aan de was een van de meest innovatieve en invloeden Tate Londen. ontwerpen voor de Aubette. rijke kunstenaars van de Europese avant-garde en nauw betrokken bij kunststromingen als Naast het bekijken van zijn beeldende werk - Arp: The Poetry of Forms is in opdracht van het dada, De Stijl en het surrealisme. tekeningen, schilderijen, collages, houtreliëfs Kröller-Müller Museum samengesteld door en sculpturen – krijgt de bezoeker de kans om de gastconservatoren Frances Guy, voormalig Arp: The Poetry of Forms toont het werk van Arp te lezen, in de vorm van gedichten, ge- hoofd collecties en tentoonstellingen bij gale- Arp in de volle breedte: sculpturen, reliëfs en schriften en publicaties. Die hebben hun wor- rie The Hepworth Wakefield, en Eric Robertson, werken op papier, poëzie, geschriften en pu- tels in de Frans-Duitse omgeving van zijn ge- hoogleraar moderne Franse literatuur en beeld- blicaties. De tentoonstelling omvat circa tachtig boortestreek de Elzas. cultuur aan Royal Holloway, University of Lon- werken, afkomstig van de drie Arp-stichtingen don.

Arp: The Poetry of Forms sluit aan bij het internationale themajaar Mondrian to Dutch Design, 100 years of shaping the world naar aanleiding van de oprichting van De Stijl honderd jaar geleden. Met een omvangrijk programma eren musea en erfgoedlocaties in heel Neder- land Van Doesburg en de andere leden van het eerste uur, zoals Piet Mondriaan, Bart van der Leck en Vilmos Huszár. Jean Arp, Coupes superposées (Schalenboom), Arp: the Poetry of Forms is te zien van 20 mei 1947, Museum Voorlinden, Wassenaar tot en met 17 september in het Kröller-Mül- ler Museum. Voor tickets en meer informatie Meer informatie over themajaar is te vinden ga naar www.krollermuller.nl. op www.mondriaantotdutchdesign.nl

Poëzie liep als een rode draad door het leven van beeldhouwer, schilder en dichter Jean (Hans) Arp. Als één van de meest innovatieve en invloedrijke kunstenaars van de Europese avant-garde speelde hij een belangrijke rol in de ontwikkeling van de moderne kunst. Het was voor hem vanzelfsprekend om interdisciplinair te werken.

Zo beschrijft hij zijn iconische werk Berger de nuages (Wolkenherder) op een poëtische toon: “Bij zonsopgang vond ik op mijn beeldhouwerstafel een schalks vormpje, op z’n hoede en een tikje zwaarlijvig, met een buik als een luit. Het leek me een echte deugniet. (..) Deze reuzenzoon leek op zijn Collage met werken van Hans (Jean) Arp (1886-1966) vader zoals een ei op een ander ei lijkt, een vijg op een andere vijg, een klok op een andere klok.” © Kröller-Müller Museum, Stiftung Arp e.V., Berlijn, Privé-collectie ©Pictoright

Anton ter Braak Beeldhouwer

ExpositiEs / opEN dAgEN

open atelierdagen:

3, 4 en 5 juni, Pinksterweekend dagelijks van 11.00 -17. 00 uur

Kunstmoment Diepenheim 19 t/m 29 oktober dagelijks van 11.00 – 17.00 uur

Noordijkerveldweg 20 | 7161 LR Neede | +31 (0)545 - 48 14 64 | www.antonterbraak.com 6 Rijksmuseum Twenthe ‘Ik speel, dus ik ben. Kinetische installaties van hedendaagse kunstenaars’

In de zomermaanden van 2017 organiseert Rijksmuseum Twenthe onder de titel Ik speel, dus ik ben een grote groepstentoonstelling met bewegende installaties van verschillende hedendaagse kunstenaars als Eibert Draisma, Zoro Feigl, Martens & Visser, David Scheidler, Bert Schoeren, Peter Zegveld en Christiaan Zwanikken. De deelnemende kunstenaars hebben niet alleen met elkaar gemeen dat ze dynamische en vaak ook interactieve werken maken, ze delen bovenal een mentaliteit: bij allen is een speelse experimenteerdrift de bron van hun werk en hun ontwikkeling. De werken ontstaan door te spelen, experimenteren, mislukken en weer doorgaan. Niet een van te voren bepaald idee is leidend, maar de mogelijkheden die zich in het proces voordoen. Het draait niet om het zoeken, maar om het vinden: het vinden van nieuwe beelden en nieuwe ervaringen. Maar ook het vinden van onverwachte schoonheid in het alledaagse.

door dingen uit elkaar te halen of ermee te experimenteren wil hij de eigenschappen ervan doorgronden, om er vervolgens iets nieuws mee te doen. Zijn installaties hebben vaak een speels karakter, zoals een wit doek dat met één druk op de knop tot leven komt en voor je ogen verandert in een spookje. Op een speelse, bijna kinderlijke manier creëert hij een illusie, maar wel één die overtuigt en verwondert. Bij Zeg- veld is het ‘doen’ van groot belang.

Dat geldt ook voor de in Enschede werkzame kunstenaar David Scheidler. Hij is het liefst Michiel Martens en Jetske Visser - Reflecting Holons. Foto Bollman voortdurend bezig. Voor hem is de motor van een auto interessanter dan het bezoeken van beweging in gang die bepaalde patronen kent, een tentoonstelling of het lezen van een boek. maar zich nooit helemaal laat voorspellen. Hoe werkt die motor precies? Wat gebeurt er als ik ermee ga knoeien? Kan hier iets nieuws Kunstenaar, vormgever, uitvinder Eibert ontstaan? Het experimenteren met en mani- Draisma is wars van alle conventies. Hij wil een puleren van bestaande apparaten of objecten speelse nieuwsgierigheid aanwakkeren: “..vaker vormen de basis van veel van zijn werken. stilstaan bij, verbaasd raken over- en genieten van dingen die misschien wel helemaal niet zo Voor veel kunstenaars in de tentoonstelling vanzelfsprekend zijn als in eerste instantie ge- zijn bestaande materialen het uitgangspunt. dacht werd. Vormgeving en techniek als thea- De Reflecting Holons van vormgevers duo Mar- ter, kermis, natuurwonderen of als leer- Peter Zegveld - Spookje. Foto G.J. van Rooij tens & Visser zou je kunnen beschouwen als de school…” wonderlijke uitkomst van een materiaalexperi- Homo ludens ment. De Holons zijn druppelvormige, rond- De kinetische installaties van Christiaan Eind 18de eeuw schreef de Duitse filosoof en draaiende elementen waar je met open mond Zwanikken zijn het resultaat van een artistieke dichter Friedrich Schiller: ‘de mens is alleen naar kijkt, maar de basis is een strook reflec- en technologische experimenteerdrift. Het helemaal mens wanneer hij speelt.’ Voor Schil- terend plastic met een weinig poëtische uitstra- onderzoek naar een gevoelige, warmere relatie ler was het aangewezen speelterrein de esthe- ling. Nieuwsgierigheid naar de eigenschappen tussen mens, natuur en wetenschap vormt tische wereld, de wereld van de kunst. Via en mogelijkheden van het plastic was voor het uitgangspunt. Zijn installaties, die vaak rituelen, taboes en symboliseringen creëert de Martens & Visser de aanzet voor uitvoerig interactief reageren op het publiek, laten zich mens een symbolisch universum dat verlich- onderzoek naar dit materiaal, met de Holons als kenmerken door een hybride karakter: een ting biedt, aldus Schiller. Het spel van de kunst onvoorzien resultaat. samensmelting van natuurlijke materialen, – het uitdrukking geven aan de verbeelding – technieken en geluiden. Christiaan Zwanik- maakt de mens tot mens. Zoro Feigl vindt zijn ‘materialen’ vaak op bouw- ken creëert zo zinnenprikkelende installaties plaatsen en andere onbestemde plekken. Denk die zich op het snijvlak van kunst, techniek en Ook voor de Nederlandse historicus Johan aan touwen, stukken plastic of brandslangen. wetenschap bevinden. Theo Wolvecamp, l’Homme, 1960. Olieverf op Huizinga is de mens een homo ludens, ofwel een Ook voor hem begint alles met het door- doek, 90 x 65 cm. Collectie Ambassade Hotel, spelende mens. Hij zag het spel als bron van gronden van de eigenschappen van materiaal, ‘Ik speel, dus ik ben. Kinetische installaties Amsterdam ontwikkeling. Alles wat wij cultuur noemen door het letterlijk te voelen, ermee te spelen en van hedendaagse kunstenaars’ is te zien van komt volgens Huizinga voort uit spel. Maar te experimenteren. De manier waarop materi- 9 juli t/m 22 oktober 2017. Tweede Wereldoorlog uit. Hun wegen scheiden. het spel moet dan wel een vrije handeling zijn, alen zich gedragen en bewegen vormt de kern Theo duikt onder en Eef wordt tewerkgesteld in waar geen direct nut of materieel belang aan van zijn werk. Zijn installaties roepen dezelfde Duitsland, iets wat diepe sporen bij hem ach- verbonden is, zo lezen we in zijn beroemde verwondering op als het kijken naar een kamp- terlaat. Zo goed en zo kwaad als het kan pakken boek Homo Ludens. Huizinga schreef dit werk vuur: het vuur gedraagt zich volgens bepaalde ze na het einde van de oorlog hun leven weer in 1938, vlak voor het uitbreken van de Tweede natuurwetten, maar tegelijkertijd is het pre- op. Eef gaat in militaire dienst en dient meer Wereldoorlog. Het kan worden beschouwd als cieze gedrag altijd onvoorspelbaar. dan drie jaar in Nederlands-Indië, wat nieuwe een ode aan de vrijheid, want alleen in vrijheid trauma’s veroorzaakt. Na zijn terugkeer in 1949 kan het spel zich ontplooien en cultuur zich Ook de kinetische sculpturen van Bert Schoeren begint hij een opleiding aan de pas opgerichte ontwikkelen. worden gekenmerkt door een ‘geregisseerde AKI in Enschede, maar eind jaren vijftig krijgt onvoorspelbaarheid’. Maar waar de installa- hij wederom een geestelijke inzinking. Theo Deelnemende kunstenaars ties van Zoro Feigl bijna altijd op mechanische daarentegen vertrekt naar Amsterdam, waar hij Beeldend kunstenaar en theatermaker Peter wijze worden aangedreven, worden de sculp- in contact komt met de kunstenaars van de Co- Zegveld beschouwt spelen nadrukkelijk als een turen van Bert Schoeren in beweging gezet BrA-beweging en goed bevriend raakt met Karel grote creatieve kracht en bron van ontwikke- door natuurlijke energiebronnen. Wind, water Appel. Dit heeft grote invloed op zijn werk. In ling. Vrijheid speelt daarbij een belangrijke rol: en zon of de invloed van mensen zetten een 1953 gaat hij samen met Appel naar Parijs. Eef de Weerd, Brood op de plank, 1950-55. Olieverf op doek, 70 x 90 cm. Galerie en Deze stad brengt hem echter niet veel goeds. Kunstuitleen De Pook. Foto Agnes Booijink Een periode van depressie en overmatig alco- holgebruik volgt en het is Appel die hem aan- Wolvecamp & De Weerd raadt terug te keren naar Twente. In Hengelo Geestdrift voor de schilderkunst trekt hij zich terug in zijn huis en atelier om te Theo Wolvecamp (1925-1992) en Eef de Weerd werken. Het huis van Eef in Hengelo wordt een (1926-1989): twee schilders uit Hengelo die op centraal punt in de Twentse kunstenaarswereld. de golven van de naoorlogse vernieuwingsdrift hun artistieke opmars maakten. Hun Wolvecamp & De Weerd - Geestdrift voor de schildercarrières namen soms verschillende schilderkunst is te zien van 21 mei t/m 15 routes – Theo vertrok naar Amsterdam en Parijs oktober 2017. en werd lid van de CoBrA-beweging – maar steeds kruisten hun paden in Hengelo. Aan de hand van ruim veertig schilderijen vertelt RMT het verhaal van twee buurjongens uit Twente die liever schilderden dan voetbalden. Het is het verhaal van een levenslange vriendschap waarvan het cement werd gevormd door een ongekende geestdrift voor de schilderkunst.

Grootse plannen hebben ze, de buurjongens Rijksmuseum Twenthe Theo Wolvecamp en Eef de Weerd. Kunstenaars Lasondersingel 129-131 willen ze worden en ze hebben er alles voor 7514 BP Enschede over om hierin te slagen. Maar voordat ze ook C. Zwanikken, How a dead hare explains paintings. Foto Cheryl Schurgers maar echt iets kunnen ondernemen breekt de Rijksmuseumtwenthe.nl 7 Overzichtstentoonstelling 40 jaar Maïté Duval - Ode aan de vrouw in beelden en tekeningen

Maïté Duval exposeert van 6 mei t/m 25 juni heeft één knie lichtjes opgetrokken. Het beeld 2017 in haar beeldentuin en atelier in Zut- verleidt tot een aanraking, wanneer niemand phen. Haar krachtige vrouwenfiguren in brons, kijkt, zodat ze zich in in haar sluimer omkeert de tekeningen, de kwetsbare dubbelportretten of ontwaakt. en de recente torso’s bieden een overzicht van veertig jaar vitale vrouwelijkheid. Heel anders zijn de latere beelden. Hier zien we de kunstenares bijna letterlijk opbloeien, Ti- De Frans-Nederlandse kunstenares schept sinds tels als La Danse (1991), Geste Libre (1996) en begin jaren zeventig een geheel eigen wereld Libre (1998) spreken voor zich. Het indrukwek- van robuuste vorm, beweging en vrouwelijk- kende Indépendance (1997) is een hoogtepunt: heid. Een aantal van haar figuratieve beelden de benen gebogen als een poort, het gezicht is opgenomen in museale collecties. Overgave uitzinnig van vreugde. Het grote formaat en (2010), bijvoorbeeld, een prachtig gekantelde de energie van deze vrouwenfiguur lijken vrouwentorso, is opgenomen in de vaste collec- haar boven het leven uit te tillen. Samen met tie van Museum Beelden aan Zee in Schevenin- Volupté (1999) vormt het een ode aan vitale gen. Het beeld is kenmerkend voor het oeuvre vrouwelijkheid: een enorme, extatische godin. Maïté bezig met ‘Odalisque’ ‘Beminde’, brons 65 cm van Maïté Duval. Figuratief. Heldere, warme vormen. Krachtig, teder en intiem. Arcade (2001), het eerste beeld dat Maïté Beminde (2007) zijn gestileerde, ontroerende maakte na de dood van haar man, markeert getuigenissen van een allesverzengende liefde. De tentoonstelling in Zutphen biedt een mooi een breuk. Het beeld buigt, reikt, verlangt… overzicht van de ontwikkelingen in haar werk. De titel verwijst niet alleen naar de gebogen De overzichtstentoonstelling biedt niet alleen Staand Naakt (1978), het oudste beeld, toont pose van het lichaam; het is alsof Maïté zelf toegang tot de fraaie beeldentuin aan De Berkel, ons nog een kunstenares die zich voorzichtig in haar gemis een brug probeert te slaan naar maar ook tot het atelier. In de kleine sculpturen probeert bloot te geven. In haar vroege beelden haar overleden partner. Een schrijnend en geen tekeningen is de blik van Maïté al even her- liet Maïté zich vooral van een dromerige, timi- durfd werk. De beelden en dubbelportretten die kenbaar. Een wereld die vol is van aardse vrouwe- de kant kennen. Rust (1993) is daarvan een erop volgen zijn melancholischer en verwijzen lijkheid, schoonheid in het alledaagse - en juist mooi voorbeeld. Een slapende vrouw, uit- veelal naar moederschap, liefde en intimiteit. daarom zo bijzonder. De grote beelden van de gestrekt. Haar hoofd rust op haar armen en ze Malade d’amour (2002), Aime Moi (2008) en laatste jaren keren terug naar de vrouwenfiguren van weleer, maar zijn ingetogener. Maïté experimenteert met klassieke vormen als de torso, een grotere mate van abstrahering en de patine van het brons. Feu de Lune, eigenlijk alleen een onderlichaam, brengt met zijn speelse titel en pure vorm, een veelvoud van associaties teweeg: een oermoeder, een alledaagse vrouw, een guitige minnares… Odalisque (2014), op één bil, veert lichtjes op. Ze buigt sierlijk haar rug. Na veertig jaar beeldhouwkunst: nog altijd bereid tot een omhelzing of dans.

Maïté Duval: 40 jaar beeldhouwwerk 6 mei t/m 25 juni 2017 Open donderdag t/m zondag van 13-17 uur en op afspraak Deventerweg 18, Zutphen – tel: 0575 541470 ‘Rust’, brons 160 cm www.maiteduval.nl ‘La Danse, brons 155 cm

De lijstenmaker voor de professional

WWW.LEXLIJST.NL www.lexlijst.nl 8 Nieuw Licht: Het Indisch impressionisme van Bleckmann Schilder Wilhelm Bleckmann (1853-1942) was een vernieuwer. Hij brengt als eerste het impressionisme naar Nederlands-Indië. Dit blijkt uit de overzichtstentoonstelling ‘Nieuw licht.

Voor het eerst in ruim 45 jaar is een groot deel van Bleckmanns oeuvre bijeen en in ge- restaureerde staat te zien: bijna 50 Indische landschappen, stadsgezichten en portretten tonen zijn ontwikkeling als schilder. De expositie is - 75 jaar na Bleckmanns overlijden -samengesteld door gastcurator Gianni Orsini, auteur op het gebied van kunst uit Nederlands- Indië. Bij de tentoonstelling verschijnt een monografie van zijn hand. Laura Hoek toont haar werk ‘Tweelingzielen’ Bleckmann Bleckmann in zijn atelier, foto ca. 1895 Wilhelm ‘Willem’ Christiaan Constant Bleck- (particuliere collectie Van Halteren-Roelofs) Zesde editie Vestingval Elburg mann, in 1853 in Batavia geboren als zoon van een KNIL-officier, wil van meet af aan schilder In 1899 komt hij definitief naar Nederland en Dit jaar is alweer de zesde editie van het Ves- van Nederland, met maar liefst 294 rijksmonu- worden, maar verdient de kost als ambtenaar. vestigt zich in Den Haag. Hij wordt onder meer tingval Elburg. U kunt in de prachtige ves- menten op een vierkante kilometer. De statige Tijdens een verblijf in Nederland in 1877 volgt lid van Pulchri Studio en exposeert regelmatig. tingstad Elburg van donderdag 25 mei tot en Vischpoort, de negentiende-eeuwse muurhuis- hij schilderlessen aan de Rijksacademie van Hij overlijdt op 9 april 1942. Begin jaren ’70 met zaterdag 3 juni 2017 komen genieten van jes en de oude Kazematten zijn nog maar drie Beeldende Kunsten in Amsterdam bij August worden tentoonstellingen van zijn werk geor- diverse kunstuitingen. De eeuwenoude monu- van die vele prachtige expositieruimtes. Allebé. Hij raakt er onder de indruk van het ganiseerd door zijn dochter Elisabeth Francoise, menten van Elburg vormen het decor voor he- werk uit de Haagse School, dat in die periode zelf ook kunstschilder, weduwe van Albert dendaagse kunst. Een prachtige combinatie. Ook dit jaar worden de kunstvormen muziek, populair wordt. Roelofs, en docent tekenen van toenmalig theater en dichten goed vertegenwoordigd. De prinses Juliana. Zijn Indische werk is - onte- Net als vorig jaar zullen ook nu weer zowel centrale ontmoetingsplek van Vestingval 2017 Vrij snel na terugkeer in Indië laat hij zijn recht - grotendeels vergeten, zowel in Neder- gevestigde als startende kunstenaars hun werk is het Kunstenaarscafé aan de Zuiderwalstraat. loopbaan als ambtenaar achter zich en wordt land als in Bleckmanns geboorteland. Het is ook tonen gedurende dit tiendaagse cultuurfestival. Hier kunnen bezoekers de programmabrochure tekendocent. Hij kan zich dan meer ontplooien voor hedendaagse Indonesische kunstenaars Op verschillende locaties zullen de kunstenaars ophalen of een kopje koffie of thee gebruiken. als schilder. Hij verbeeldt vooral het landschap hoogst interessant om te zien hoe Bleckmann aanwezig zijn, zodat u kunt kennismaken met Ook is hier een klein voorproefje van de kunst en de mensen. Als enige van de dan in Neder- hun land destijds schilderde. de man of vrouw achter het werk. te zien die in Elburg te bewonderen is. lands-Indië werkende kunstenaars werkt hij in impressionistische stijl, waarin de invloed van Collectie Zo zullen er beelden van Else Ringnalda te zien De toegang tot Vestingval Elburg 2017 is gratis. de Haagse School sterk aanwezig is. In 1975 laat zijn dochter alle Indische schil- zijn in de Kloostertuin (Zuiderwalstraat), textiel Dat is alleen mogelijk omdat de totale organi- derijen van Bleckmann na aan de Staat der van Flox den Hartog Jager bij de Sjoel (Graaf satie van dit evenement in handen van vrijwil- Nederlanden. Museum Bronbeek bezit door dit Hendriksteeg), schilderijen van Pim Kleinveld ligers is. Wel wordt het zeer gewaardeerd indien legaat nu de grootste collectie (64) Bleckmanns in Lijstenmakerij Pool (Bloemstraat), glasob- bezoekers een vrijwillige bijdrage doen voor de ter wereld. Naast de werken van museum jecten van Frank Biemans in het pand van de programmabrochure en het bijwonen van de Bronbeek is er maar een gering aantal van zijn voormalige rokerij van Frank van Triest (Roze- muziek- en theateruitvoeringen. Indische werken in bezit van particuliere ver- marijnsteeg), beschilderd zeildoek als leerlin- zamelaars en van het Nationaal Museum van genproject Lambert Frankens bij Touwslagerij Kortom Vestingval Elburg 2017 is zeker een be- Wereldculturen. Deetman (Havenstraat) en prachtige drijvende zoek waard. U kunt zowel heerlijk dwalen door beelden van Laura Hoek in de gracht (Haven- de eeuwenoude straten en steegjes van Elburg, Het Indisch impressionisme van Bleckmann’ kade). als volop genieten van de kunst. in Museum Bronbeek is te zien t/m 10 sep- Vestingval is op zondag (de hele dag) en maan- tember 2017. Het museum is open van dins- De expositieruimtes zijn ook heel bijzonder. dagochtend gesloten. dag tot en met zondag van 10.00 tot 17.00 Het bijna 800 jaar oude Hanzestadje Elburg kan Voor meer informatie zie ook Onheilspellend weer, olieverfschilderij 66x96 cm uur. Museum Bronbeek is gelegen aan de bogen de grootste ‘monumentendichtheid’ www.vestingvalelburg.nl (Museum Bronbeek, inv.nr.1977/03-1-64) Velperweg 147 in Arnhem. Een 18e eeuws fabriekeurshuis Het Bussemakerhuis in Borne Museum Bussemakerhuis (1655) is een uniek Chris Lebeau, 1878-1945, waaronder een origi- monumentaal linnen-fabrikeurshuis. Als u het neel tafellaken en servetten met het motief Mo- museum bezoekt stapt u het enige overgebleven zaïek. Voor een mooi gedekte tafel werd vroeger 18e-eeuws fabrikeurshuis in Nederland binnen. glanzend damast gebruikt. De expositie is te zien In het beschermd dorpsgezicht ‘Oud Borne’ van 3 september t/m 2 december 2017. wordt u op eigentijdse wijze een blik op de historie van de Twentse textielgeschiedenis in het Sanny de Zoete algemeen en van de Bornse linnengeschiedenis Wij zijn blij dat Sanny de Zoete, kunsthistorica, in de 18e en 19e eeuw in het bijzonder gegund. onder andere bekend van de tentoonstelling Foto Bussemakerhuis ’Nederland dineert’ in het Gemeentemuseum De volgende thema’s staan centraal in Den Haag en auteur van het gelijknamige boek veau/Art Deco periode inspireerde ontwerpers de vaste expositie: als gastconservator ook met haar historische als K.P.C. de Bazel, Andries Copier, Edmond - Wat is linnen, geschiedenis en actualiteit collectie naar Borne komt. Sanny de Zoete Bellefroid en Chris Lebeau om producten te - Wat is een fabrikeur, hoe werkte de linnen- bezit de exclusieve rechten om het damast maken die voor iedereen bereikbaar zouden handel in Twente van sierkunstenaar Chris Lebeau opnieuw te moeten zijn. Eén van de linnenweverijen die - Welke samenhang bestond er tussen de produceren. Zij zal eind september een lezing het initiatief nam is E.J.F van Dissel te Eind- Doopsgezinde religie en de linnenhandel verzorgen met de titel ‘Nederland dineert, vier hoven. Chris Lebeau ontwierp vele dessins voor - Geschiedenis van het huis eeuwen tafelcultuur in damast’. deze fabriek. Een leuk voorbeeld is het tafel- - Familie- en bedrijfsgeschiedenis van de joodse kleed Margotje ontworpen voor de dochter van familie Spanjaard Chris Lebeau de fabrikant. Al haar speelgoed verstopte hij in Rond 1900 gaan kunstenaars nauwer samen- het dessin. Ook in de bijbehorende servetten Tentoonstellingen zomer/najaar 2017 werken met de industrie. De vernieuwingen is haar speelgoed verwerkt. Zo werd het nooit zijn onder andere zichtbaar in glas en servies meer saai aan tafel. De Rozenkoningin maar ook bij de linnenweverijen. De Art nou- In de zomermaanden zal het Bussemakerhuis Koninklijk Damast aandacht besteden aan de kunstenares Geer- Ook voor het koninklijk huis werd bijzonder truida Catharina Gorter- ten Cate Hoedemaker. linnengoed ontworpen. Zo kunt u servetten (1828-1907) dochter van Hendrik ten Cate van Koningin Emma, een servet met de Hoedemaker, koopman en fabrikant in Twen- G.C. Gorter-ten Cate - ‘Hoedemaker’ beeltenis van Koningin Wilhelmina tot aan de tafelkleden van Koning Willem Alexander en te. De kunstenares werd de Rozenkoningin Koningin Maxima zien. Door het hele museum genoemd vanwege haar zeer natuurgetrouwe staat het linnengoed in de schijnwerpers. Lin- aquarellen van rozen. In haar tijd was ze een nengoed was vroeger het statussymbool van de van de eerste vrouwelijke kunstenaars die haar vrouw. ‘Een tafelkleed wit gewassen en goed in werk exposeerde. Zo was haar werk te zien in de vouw is een sieraad voor een schone vrouw’. Enschede, Rotterdam en Amsterdam. Zowel het museum als de tuin zullen een sfeer van ‘rozen’ Voor meer informatie omtrent het museum uitademen. De tentoonstelling is te zien van 23 en de wisselexposities raadpleegt u de website. mei t/m 20 augustus 2017. Openingstijden: dinsdag t/m zondag 13.30 – 17.00 uur m.u.v. de feestdagen. Het museum De glans van damast is gevestigd aan de Ennekerdijk 11 in Borne. De schitterende eigen damastcollectie van het Tel. 074-2669636. Bussemakerhuis is aanleiding voor deze ten- Voor meer informatie raadpleegt u de web- G.C. Gorter- ten Cate – ‘Moeke’ toonstelling met ontwerpen van onder andere Damast Chris Lebeau site: www.bussemakerhuis.nl 9 Museum de Fundatie IJsselbiënnale 2017 In de zomer van 2017 is het zover. Dan vindt de eerste editie van de IJsselbiënnale plaats: een Bob Dylan - Face Value groot internationaal evenement dat de IJssel- vallei en de daarin liggende Hanzesteden voor Vanaf 24 mei 2017 toont Museum de Funda- pianiste Sylvia Renard of schrijver Nigel Julian binnen- en buitenlands publiek in de schijn- tie in Zwolle 12 pasteltekeningen van Bob bedoelt ontbreken. Alleen Dylan kent de wer- werpers zet. Dylan (1941). Met de portrettenserie Face Value kelijke identiteit van de geportretteerde. “The uit 2012, in bruikleen van The Bob and Jenny subject always contributes to the result in some Bijzondere plekken en verhalen in de IJsselval- Ramsey Collection, is voor het eerst zijn beel- kind of way”, zegt Dylan hierover. “A person lei worden gedurende de hele zomer van 2017 dende kunst in Nederland te zien. can appear with a variety of expressions. We verbeeld in de vorm van tijdelijke kunstwerken see people who know how to put on a smi- in het landschap. Toegankelijk, spannend, vol De tekeningen zijn even direct en ongepo- ling face or a sad one or an angry one, but it’s verbeelding en beleving vormen zij de toe- lijst als zijn muziek. De ‘karakterstudies’, zoals only a front. An actor can fake just an emotion, gangspoort tot het gebied. Samen met een rijk Dylan ze zelf noemt, stellen portretten van but that’s not who they are in real life. You can gevarieerd activiteitenprogramma biedt de IJs- drie vrouwen en negen mannen voor. Ze kij- only tell so much by looking at a person’s face. selbiënnale een boeiende ontdekkingsreis langs ken de toeschouwer met een zekere brutaliteit Body language is way more important.” zestig schildert hij met olieverf, maar niet eer- de mooiste rivier van Nederland. rechtstreeks aan. In trefzekere lijnen vangt der maakte hij portretten. Ook afwijkend is Dylan karakters, die een samenstelling zijn Artistieke carrière zijn kleurgebruik in deze pastels: kiest hij nor- van eigenschappen die hij verzamelde uit zijn De serie Face Value selecteerde Dylan voor een maliter voor veel expressie en contrast, voor omgeving, herinneringen en interesse in echte presentatie in 2013 in The National Portrait de gezichten zijn vier of vijf zachte kleuren en fictieve personen. De titels van de werken Gallery in Londen. Daarna reisden de werken gebruikt. Dylan werkt laag over laag, waarbij zijn een samenstelling van wat Dylan wil uit- naar Denemarken, de Verenigde Staten, Duits- hij begint met het opzetten van het portret beelden (Losing Face, Face Down of In Your Face), land en nu doen ze Nederland aan. Ze hebben in dunne potloodlijnen, daar een zachtroze of gevolgd door voor- en achternaam van een per- een unieke plek in Dylans oeuvre. Sinds zijn crème laag over aanbrengt, dat uitveegt met soon. Duidelijke aanwijzingen of hij werkelijk jeugd schetst en tekent hij veel. Vanaf de jaren zijn vingers en met zwart of donkerbruin het portret verder invult. Ze getuigen, net als zijn songs, van een inventieve verbeeldingskracht. Dylan liet zijn publiek voor het eerst kennismaken met zijn tekentalent in het door hem- zelf ontworpen boek Writings en Drawings uit 1973, waarin hij songteksten combineerde met paginagrote inkttekeningen. Later publiceerde hij Drawn Blank (1989 en 1991-1992), waar hij 10 jaar geleden een serie gouaches en aquarel- De IJsselbiënnale is een beeldenroute met 27 len bij maakte. kunstwerken van internationale kunstenaars. De kunstwerken vind je op bijzondere locaties Portretkunst in het landschap en in de historische Hanze- Tegenover Dylans werk wordt de ruim 350 jaar steden. In uiterwaarden en bij sluizen, steen- eerder geschilderde portretreeks van de familie fabrieken en landgoederen; daar waar je de Craeyvanger gepresenteerd. Gerard ter Borch, IJssel kunt zien, ruiken en proeven. Zwolle’s internationaal meest beroemde kunstenaar, portretteerde Willem Craeyvanger, In deze eerste editie van de IJsselbiënnale tonen Christine van der Wart en hun acht kinderen kunstenaars hun visie van de invloed van de tussen 1651 en 1658. klimaatverandering op ons rivierenlandschap: van poëtische droombeelden en utopische toe- De tentoonstelling: Bob Dylan. Face Value, is komstvisies tot nietsontziende doemscenario’s. te zien van 24 mei t/m 20 augustus 2017 in Museum de Fundatie, Zwolle. IJsselbiënnale vindt plaats langs de IJssel, Bob Dylan, ‘In Your Face. Nina Felix’, 2012, Bob Dylan, ‘Face Off. Scott Wagner’, 2012, pastel Openingstijden: di. t/m zo. 11.00-17.00 u. van Doesburg tot Kampen. pastel op papier, 62 x 45,7 cm. From the Bob and op papier, 62 x 45,7 cm. From the Bob and Jenny Informatie: www.museumdefundatie.nl of Voor meer informatie raadpleegt u de web- Jenny Ramsey Collection Bob Dylan Ramsey Collection Bob Dylan Tel: 0572-388188 site: www.ijsselbiennale.nl 10 Galerie en Beeldentuin Witharen Wereld vol Veren In de tentoonstelling ‘Wereld vol Veren’ wordt Beeldentuin Witharen is het bedrijf van Meu- Dedem, Tienhoven, RVS beelden en ‘buiten- de bijzondere verencollectie afgewisseld met belmaker Louis van Vilsteren en Keramiste schilderijen’; Frieda Waanders, den Ham, haute couture van hedendaagse modeontwer- Thea Dijkema. Gesitueerd op een karakter- marmer; Bep Kalb, Norg, steen; Marc Deeleman, pers, vogels in alle soorten en maten, talrijke istiek boerenerf in Witharen, gemeente Om- Berg en Dal, cortenstaal verhalen en interessante feiten. men. Expositie van schilderijen, meubels en keramiek in de galeries. In de 1 ½ ha. grote Exposanten Schaapskooi 2017: Veren, wereldwijd en eeuwenlang Beeldentuin ruim 100 beelden. Elk jaar nieuwe 1 april t/m 25 juni: Met veren maak je indruk, wereldwijd en al kunstenaars, en dus ook nieuw werk. Koffie/ Wies Jansen, Arnhem, olieverf eeuwenlang. Veren zijn schitterend, onder- thee/terras; Aangepast toilet, rollator, rolstoel 29 juni t/m 1 oktober: scheidend en verbindend, verleidelijk, artistiek, en scootmobiel aanwezig. Honden toegelaten, Fietje Herbrink, Dalfsen, acryl exclusief en stijlvol. Kleding en voorwerpen mits aangelijnd. met veren zitten vol informatie en kleurrijke Openingstijden: verhalen over de dragers en hun wereld. De Exposanten Beeldentuin 2017: 1 april t/m 1 oktober: tentoonstelling presenteert een kleurrijke ve- Lei Hannen, Echt, keramiek; Sjaak Smetsers, do t/m zo: 11.00 - 17.00 uur en op afspraak rencollectie met objecten die hun oorsprong Tegelen, glas; Olaf Hulsman en Stephanie vinden in onder andere Congo, Kenia, de Ahn, Bielefeld, Dtsl., staal; Hillie Ter Haar, Die- Adres: Amazone, Noord-Amerika en Papoea-Nieuw- penveen, steen; Harm Echten, Ruinen, diverse Witharenweg 24 Guinea. De mooiste verenobjecten uit de mu- materialen; Marjan van Schaik, Dedemsvaart, 7738 PG Witharen (Ommen) seumcollecties van het Afrika Museum, Mu- glas; Alexandra en Herman Veneman, Ommen, 0523-676272 / 06-27876388 seum Volkenkunde en het Tropenmuseum, keramiek; Lolke van der Bij en Marianne van www.atelierwitharen.nl Wies Jansen die vanwege hun kwetsbaarheid zelden zijn getoond, zijn eindelijk te zien voor het grote publiek.

Veren Veren worden verwerkt in kleding, hoofdbe- dekkingen in alle soorten en maten, als onderdeel van accessoires, waaiers en allerlei onder- scheidingstekens. Het is iets van alle tijden; de grootste couturiers maken er gebruik van, vorstenhuizen uit de hele wereld vertonen zich ermee en volken van Papoea-Nieuw-Guinea tot Noord-Amerika zijn er iconisch door geworden. De tentoonstelling is te zien van 12 mei tot 24 september 2017 in het Afrika Museum, Postweg 6 in Berg en Dal (bij Nijmegen). Museum Ootmarsum Museum Ootmarsum is gehuisvest in een karakteristiek pand aan het sfeervolle Kerkplein in het kunstminnende stadje Ootmarsum. De vaste opstelling bestaat voor een deel uit het originele werk van beeldend kunstenaar Marius Beeldentuin Witharen Lolke van der Bij, Marianne van Dedem van Dokkum. Daarnaast is gekozen voor wisselende exposities van diverse kunstenaars, deze worden tentoongesteld met een selectie uit de eigen collectie. Er worden op jaarbasis mini- Tentoonstelling Jan Toorop & Het Animisme maal drie beeldend kunstenaars uitgenodigd. in het Lalique Museum in Doesburg

In het Lalique Museum zal op 9 juli de Na zijn opleiding aan onder andere de Rijksaca- tentoonstelling:“Jan Toorop & Het animisme” demie van Beeldende Kunsten te Amsterdam door de heer Frans Leidelmeijer geopend is Toorop vooral bekend geworden door zijn worden. Samen met de heer Howard Myer is lithografie ter promotie van Delftsche Slaolie in Leidelmeijer gastconservator waarbij een col- 1894, waarin de art nouveau stijl zeer sterk tot lectie uit het oeuvre van Jan Toorop getoond uitdrukking kwam. wordt waarvan een groot deel, bij het publiek, De gebogen lijnen die de vloeiende olie moe- nog onbekend is. ten voorstellen en de stand van de handen zijn geïnspireerd op kronkelplanten in het oerwoud Toorops’ afkomst en het schaduwspel van wajang-poppen. Door Jan Toorop (1858-1928), vader van de bekende de grote bekendheid van deze litho werd art Charley Toorop, werd geboren te Poerworedjo, nouveau in Nederland ook wel enigszins spot- midden Java in het voormalige Nederlands In- tend “slaoliestijl” genoemd. dië. De jonge Jan groeide op te midden van de natuur, het oerwoud en Kejawen, een Javaanse Tijdens de tentoonstelling zal een uitgebreide Marius van Dokkum, Knuffel, 2003. religieuze traditie, bestaand uit een versmelting briefwisseling tussen Toorop en een aantal van Olie op paneel, 29 x 30 cm van hoofdzakelijk animistische en boeddhis- zijn vrouwelijke aanbidders getoond worden. tische invloeden. Daarnaast zal werk te zien zijn van Annie Hall, De langlopende tentoonstelling laat werken De ongetemde en mysterieuze natuur van het Toorops’ vrouw en werk van leerlingen zoals zien van Marius van Dokkum. Hij is de kun- oerwoud op Banka waarmee zijn vader hem liet Mies Elout-Drabbe en Riet van Houten. stenaar die als geen ander de gave heeft om kennismaken en het schaduwspel van wajang- met een vriendelijke mildheid zijn publiek een poppen, hebben een blijvende indruk op Toor- De expositie heeft een vernieuwend uitgangs- spiegel voor te houden. Daarmee plaatst Marius op achter gelaten. punt omdat de focus zich volledig op de van Dokkum zich rechtstreeks in de grote Ne- Deze ervaringen prikkelden zijn fantasie en afkomst van Toorop richt die beïnvloed werd derlandse traditie van de vertelling in de kunst. Jan Toorop, Cara Nolet inspireerden het spel van bewegende lijnen in door de wilde natuur van het oerwoud, Toorop In de vergelijking dienen zich namen aan van Museum Het Valkhof Nijmegen zijn symbolische werken. Hij vermengde in zijn was en bleef ‘oostersch’. Uit de tentoonstelling 17de eeuwse meesters als Steen, Brouwer en symboliek invloeden van het westen met die blijkt dat Toorop een groot geloof had in de Van Ostade maar daarmee doen we de schilder van het oosten. mystieke wereld om ons heen. tekort want hij is geen navolger van het oude maar een ‘kronikeur’ van onze tijd. Daarnaast Jan Toorop had een donkere huidskleur en hij Rondom deze expositie vinden regelmatig is er ook nog zijn belangstelling voor portret, verhulde zijn gemengde afkomst niet, groten- lezingen plaats waarbij ingegaan wordt op de stilleven en landschap waardoor zijn oeuvre deels Indo met een Nederlands taalgebruik. Dit invloeden die de het leven in het voormalige zich niet tot een enkel genre beperkt. De ex- in tegenstelling tot de tendensen en gevoelens Indische leven op hem hebben gehad, het ani- positie wil de volle breedte van zijn kunstenaar- die destijds binnen de Nederlands-Indische ge- misme, de stijl van werken als ook het kleurge- schap laten zien. Dat wil zeggen dat er naast meenschap heersten over hun eigen afkomst. bruik. schilderijen ook ruime aandacht is voor teke- Men werd zowel in het voormalige Nederlands ningen, aquarellen, sculpturen en illustraties. Indië -in dit geval Java- als in Nederland noch De tentoonstelling is te zien van 9 juli t/m 3 volledig van hier noch als van daar gezien. juni 2018 in Museum Lalique. Het Lalique Mu- De werken van Marius van Dokkum genieten een Toorop heeft zijn afkomst juist centraal ge- seum is gevestigd aan de Gasthuisstraat 1 in de grote landelijke bekendheid maar dan vooral in plaatst en zijn exotische uiterlijk had een be- oude Hanzestad Doesburg. de vorm van reproducties. Museum Ootmarsum toverende invloed op sommige van zijn be- wil juist de mogelijkheid bieden aan een groot wonderaars, in het bijzonder de vrouwelijke, Voor een complete dag uit, combineert u, uw publiek om kennis te maken met de originelen die hij vermaakte met zelf verzonnen verhalen bezoek aan het Museum Lalique met een be- van Marius van Dokkum. Een kunstwerk heeft over de Javaanse adel. zoek aan Museum More in Gorssel, of het nieu- immers ‘in het echt’ meer te bieden dan de mooi- we museum Kasteel Ruurlo. In Kasteel Ruurlo ste reproductie. De extra dimensie van het ware Zijn onderhoudende en beminnelijke aard staat het werk en leven van Carel Willink cen- formaat, de stofuitdrukking en het samenspel bezorgde hem gemakkelijk vrienden. Toorop traal. tussen de verschillende werken verhoogt de was een wereldburger maar bleef zijn Indische belevenis van de toeschouwer. achtergrond trouw. In een interview zei hij hier- Voor meer informatie over openingstijden, Museum Ootmarsum is gevestigd aan het over: “Indië kan niet uit mij worden wegge- lezingen en arrangementen: Kerkplein 16-17 in Ootmarsum. Jan Toorop, Otto Lanz dacht. De grondslag van mijn werk is Oos- Tel.: 0313 471410 of bezoek de website Actuele informatie vindt u op de website: Agnietenkapel/UVA Amsterdam tersch.” www.musee-lalique.nl www.museumootmarsum.com 11 RAVAGE Spelenderwijs | mode, kunst, design RAVAGE is naast Viktor & Rolf, Studio Job en aan alumni zoals; Lidewij Edelkoort, Ravage, Lidewij Edelkoort gezichtsbepalend geweest op Piet Paris, Viktor & Rolf en Iris van Herpen die het gebied van mode en design. Na een eigen- na het afstuderen een succesvolle beroepscar- zinnige en succesvolle internationale carrière rière hebben opgebouwd. krijgt makersduo RAVAGE nu een grote overzichtstentoonstelling in Museum Arnhem. Na het afstuderen in 1972 runde RAVAGE nog een aantal jaren de eerste Nederlandse Mode RAVAGE, bestaande uit Clemens Rameckers Galerie in Arnhem alvorens ze naar Parijs ver- (1949) en Arnold van Geuns (1949), studeerde trokken. De Parijse dynamiek inspireerde het in 1972 af aan de befaamde modeafdeling in nog jonge RAVAGE en zorgde ervoor dat ze hun Speelgoedmuseum Deventer Arnhem, nu bekend als ArtEZ Fashion Design eigen signatuur en werkwijze konden ontwik- Arnhem, onder leiding van Elly Lamaker. Nog kelen. Met tot gevolg dat ze een eigen plek in Het Speelgoedmuseum is een geweldige bele- altijd is de opleiding die Elly Lamaker in 1953 de wereld van de internationale mode, design venis voor jong en oud! Met 13.000 objec- oprichtte, zowel binnen Nederland als in het en autonome kunst hebben verworven, maar ten heeft het museum de grootste openbare buitenland, gerenommeerd. Met een lange lijst vooral in de mode- en designwereld. In 1992 speelgoedcollectie van Nederland. Bijzondere ontving RAVAGE de Grand Seigneur, de belang- poppen, prachtige poppenhuizen, treinen, rijkste modeprijs in Nederland. verschillende soorten mechanisch speelgoed, optisch speelgoed, bordspellen en games; het Na een carrière van ruim veertig jaar ziet Mu- museum heeft het allemaal! seum Arnhem reden voor een presentatie van In de winkel kom je speelgoed tegen dat je niet dit veelzijdige oeuvre, dat niet eerder in de overal te koop is. Speelgoed met een nostal- vorm van een overzichtstentoonstelling te zien gisch tintje of juist modern speelgoed van nu. is geweest. De presentatie is onderdeel van een reeks tentoonstellingen – zoals die over Piet Speelgoedmuseum Deventer maakt onderdeel Paris, Spijkers en Spijkers en ‘Alles behalve uit van Deventer Verhaal. Deventer Verhaal kleren’ over Nederlandse Modetijdschriften en is een klein, zelfstandig en flexibel opererend Modefotografie - die Museum Arnhem maakt dendaagse sieraden en vormgeving, met extra productiehuis dat samen met partners inspi- in samenwerking met Stichting Modekern. aandacht voor niet-Westerse kunst en werk van rerende tentoonstellingen, publieksactiviteiten RAVAGE. Spelenderwijs | mode, kunst, design vrouwelijke kunstenaars. Belangrijke thema’s en educatie organiseert op locaties in de stad is zodoende niet alleen een multidisciplinair zijn ontwikkelingen en machtsverhoudingen en daarbuiten. De organisatie verbindt erfgoed overzicht van veertig jaar ongebreideld levens- in de samenleving. Het museum is beroemd met andere kunstvormen, actuele maatschap- werk, maar benadrukt ook het belang van dit om zijn bijzondere ligging middenin de stad pelijke thema’s en collecties en verhalen. Voor Nederlands mode-erfgoed. met prachtig uitzicht vanuit de beeldentuin actuele informatie zie www.deventerverhaal.nl over de Rijn en het uiterwaardenlandschap. Museum Arnhem Speelgoedmuseum Deventer is gevestigd aan Museum Arnhem is hét museum voor (inter-) RAVAGE. Spelenderwijs | mode, kunst, de- de Brink 47 in Deventer. nationale moderne en hedendaagse kunst en sign is te zien van 27 mei t/m 15 oktober Meer informatie vind u op de website: vormgeving van de stad Arnhem. Speerpunten 2017 in Museum Arnhem, Utrechtseweg 87 www.speelgoedmuseumdeventer.nl zijn realistische kunst uit de 20ste eeuw, he- in Arnhem. www.museumarnhem.nl Noord-Veluws Museum Jos Lussenburg en Vrouwen uit de kunst! Jos Lussenburg – markant palet boerderijen, hooibergen, herfstbossen of pit- In het Noord-Veluws Museum staat t/m 27 toreske stadsgezichten een sfeervolle impres- augustus 2017 het werk van kunstschilder Jos sie van een tijd die voorbij ging. Indrukwek- Lussenburg centraal. Lussenburg (1889-1975) kend zijn de schilderijen over thema’s die hem was een kunstenaar met veel talenten; zijn bezighielden, zoals Beethoven, de Vliegende passie voor de schilderkunst was even groot Hollander en Bijbelse taferelen. als die voor de muziek. Als kunstschilder én leermeester, als begenadigd violist, inspirerend Tijdens zijn leven genoot het werk van Lussen- dirigent van (amateur)orkesten en als directeur burg landelijke bekendheid. Zijn schilderijen van muziekscholen in de regio groeide hij uit werden veelvuldig buiten de Veluwe geëxpo- tot de spil van het naoorlogse kunstleven op de seerd. Nog altijd zijn de schilderijen van Lus- noordelijke Veluwe. senburg op de Veluwe en in de voormalige Zuiderzeestadjes erg bekend en geliefd. Met Het meest bekend is Lussenburg geworden deze tentoonstelling wil het Noord-Veluws Mu- Ima van Eysinga, Portret van Blanche Douglas met schilderijen van het leven op en rond de seum het werk van Lussenburg als één van de Hamilton. Olieverf op paneel, 42,6 x 42,5 cm Zuiderzee. Lussenburg laat zich door zijn schil- Jos Lussenburg (1889-1975), Zeilende bons uit toonaangevende kunstenaars van de Noorde- (Collectie Teylers Museum) derijen kennen als een bevlogen romanticus. Vollenhove Olieverf op doek, 60 x 70 cm lijke Veluwe opnieuw landelijk onder de aan- Vanuit zijn jeugd in Enkhuizen voelde hij (Particuliere collectie) dacht brengen. zich verbonden met de voormalige Zuiderzee. De grijze luchten, de schuimende golven, de Lussenburg ging zich nu helemaal toeleggen op Vrouwen Uit de kunst! tjalken en botters, de stoere zeemannen die het schilderen en tekenen en ontwikkelde vanuit Kunstenaressen op de Veluwe 1880-1960 schip op de onstuimige zee op koers houden, het impressionisme een eigen, karakteristieke Vanaf 1880 kwamen er vele kunstenaars naar de geven een verlangen weer naar een verdwenen en expressieve stijl. Zijn schilderijen zijn leven- ongerepte noordelijke Veluwe. In eerste instan- zee. Uit zijn werk spreekt niet alleen zijn be- dig en dynamisch, maar vaak ook wel verstild. tie lijken het alleen mannelijke kunstenaars te trokkenheid met de vroegere Zuiderzee en het Hoewel Lussenburg niet ten onrechte het stem- zijn, maar ook vrouwelijke kunstenaars trekken visserijbestaan, maar vooral ook met mensen, pel van ‘Zuiderzeeschilder’ gegeven werd, kent naar deze omgeving om te schilderen. Het is de markante types, die hij met liefde en bezie- zijn oeuvre een breed scala aan onderwerpen een periode waarin steeds meer vrouwen het ling vastlegde. en bestemmingen (ook buitenland). Lussen- penseel ter hand nemen om als kunstenaar van Een infectie aan zijn linker wijsvinger maakte burg geeft met zijn figuren en landschappen, te leven. Daarnaast zijn er ook die het schil- in 1923 een einde aan zijn carrière als violist. boerenvrouwen met hun traditionele mutsen, deren en tekenen als vrijetijdsbesteding beschouwen. Veel van de kunstenaressen hebben een opleiding gevolgd aan de Academies van Beeldende Kunsten in Den Haag, Rotterdam en Amsterdam, waar zij veelal in damesklassen les kregen of bijvoorbeeld op de Dagtekenschool voor Meisjes in Amsterdam. Sommige vrouwen gaan in de leer bij een kunstenaar of gaan zelfs naar Antwerpen of Parijs voor hun opleiding. Bijzonder is de opleiding van Kitty van der Mijll Dekker; zij studeert in 1929-1932 aan het Bauhaus in Dessau. Daarna vestigt zij haar handweverij De Wipstrik in Nunspeet. Anna Kerling (1862-1955), Dame met hoed, ver- moedelijk Thérèse Schwarze (particuliere collectie) Van het leven en werk van de vrouwelijke kunstenaars is nog maar weinig bekend. Deze Robertson (1855-1922), Guusje Sundermeijer- tentoonstelling wil daar verandering in bren- Rincker (1923) en Gaby Bovelander (1931). De gen. In de tentoonstelling wordt een grote tentoonstelling vormt een ware ontdekkingsreis diversiteit aan kunstwerken die in deze om- langs het werk van deze vrouwen in de kunst! geving gemaakt zijn gepresenteerd. Er zijn schilderijen, aquarellen en tekeningen te zien De tentoonstelling Jos Lussenburg – markant van onder andere Anna Kerling (1862-1955), palet is te zien t/m 27 augustus 2017 Anna Lehmann (1876-1956), Sientje Mesdag- Vrouwen uit de kunst! is te zien van 2 sep- van Houten (1834-1909), Blanche Douglas tember 2017 t/m 4 maart 2018 Hamilton (1853-1927), Ima van Eysinga (1881- 1958), Marie Wandscheer (1856-1936), Hedwig Het Noord-Veluws Museum is gevestigd aan Jos Lussenburg (1889-1975), Tjalken bij Schokland, ca. 1939 Olieverf op doek, 60 x 80 cm Kleintjes-van Osselen (1871-1936), Chrisje de Winckelweg 17a in Nunspeet. (Particuliere collectie) van der Willigen (1850-1931), Suze Bisschop- www.noord-veluws-museum.nl 12

De Stijl. In 2017 is De Stijl 100 jaar oud. Alle bruik van een minimum aan kleuren en een zo reden om groots te vieren dat de iconen van eenvoudig mogelijke vormgeving. vernieuwing van toen na 100 jaar nog springlevend zijn. De vernieuwingsdrang van De Stijl wordt de Piet Mondriaan laatste 25 jaar voortgezet onder de noemer Victory Boogiewoogie (1942-44) De kunststroming De Stijl werd opgericht door Dutch Design. Nederland viert in 2017 hon- Smoke Chair Van Doesburg in Leiden. De leden van De Stijl derd jaar vernieuwing in kunst, architectuur en streefden naar een radicale hervorming van de design met tal van inspirerende evenementen Van Mondriaan tot zigzagstoel. Van rood, kunst, die gelijke tred hield met de technische, en tentoonstellingen in heel Nederland. Schat- Gelderse musea bieden in het Stijljaar een mooi blauw, geel tot Rietveldpaviljoen. De hele wetenschappelijke en sociale veranderingen in kamer van De Stijl is het Kröller-Müller Museum. programma met werk van kunstenaars gelieerd wereld kent de kunstwerken en ontwerpen van de wereld. Deze hervorming bestond uit het ge- Het Kröller-Müller en een groot aantal andere aan De Stijl. Villa Mondriaan Kröller-Müller Museum Figuratie in Stijl Arp: The Poetry of Forms In de tentoonstelling ‘Figuratie in Stijl’ wordt Een tentoonstelling over een van de meest in- het spanningsveld tussen realistische en ab- novatieve en invloedrijke kunstenaars van de stracte vormen uitgelicht en onderzocht. Het Europese avant-garde: Jean (Hans) Arp (1886- vroege én late figuratieve werk van de pioniers 1966). ‘Arp: The Poetry of Forms’ toont het van abstracte kunst staat daarbij centraal. werk van Arp in de volle breedte: sculpturen, reliëfs en werken op papier, poëzie, geschriften De kunstenaars van De Stijl maakten gedurende en publicaties. De tentoonstelling omvat circa hun carrière naast abstracte ook figuratieve en tachtig werken, afkomstig van de drie Arp- realistische schilderijen en tekeningen. Een stichtingen in Berlijn, Parijs en Locarno en uit kant van hun werk die veel minder bekend is, maar zeker zo spannend. Vooral omdat de kunstenaars van de beroemde kunstbeweging er zelf over twistten.

Museum Villa Mondriaan belicht het verrassende figuratieve werk van de leden van de kunstbeweging De Stijl. Het werk van de pioniers, waaronder Piet Mondriaan, Theo van Arp ‘Configuration Ailée’ Doesburg, Bart van der Leck en Vilmos Huszár, Fles en vogel of gevleugelde configuratie, c. 1925, staat centraal. De tentoonstelling ‘Figuratie Musée d’Art Moderne et Contemporain, Strasbourg in Stijl’ viert de onderbelichte kant van hun Vilmos Huszár, Bloeiende Appelboom, 1957. oeuvre. Collectie Gemeentemuseum Den Haag. onder meer Kunstmuseum Basel, Centre Pom- pidou Parijs en Tate Londen. t/m 24 september 2017 te zien in Villa Mondriaan – Winterswijk – villamondriaan.nl Arp publiceerde in de jaren 1925-1927 verschillende van zijn gedichten in het tijdschrift De Stadsmuseum Harderwijk Stijl. Arp; The Poetry of Forms is de eerste grote overzichtstentoonstelling van het oeuvre van Arp Huszár van De Stijl in Nederland en Groot-Brittanië sinds 1961. Arp ‘Pre-dada tekening’ 20 mei 2017 t/m 17 september 2017 Het Stadsmuseum Harderwijk organiseert een Pre-dada tekening, 1916, Stiftung Arp e.V., Kröller-Müller Museum – Otterlo overzichtstentoonstelling geheel gewijd aan Berlin/Rolandswerth krollermuller.nl beeldend kunstenaar Vilmos Huszár (Boedapest 1884 - Harderwijk 1960), één van de mede- oprichters van kunstbeweging De Stijl. Vanaf de jaren dertig tot zijn dood woonde en werkte hij in het bij Harderwijk gelegen dorp Hierden.

Vilmos Huszár ontwikkelde zich tot een mar- Fashion + Design kant kunstschilder, tekenaar, grafisch ontwerper, reclameontwerper en industrieel ontwer- Festival Arnhem per. Het Stadsmuseum Harderwijk presenteert dan ook een breed samengestelde tentoonstelling die deze artistieke veelzijdigheid goed laat Zomers stadsfestival waar mode, design, kunst zien. en cultuur met elkaar versmelten. Een maand lang viert Arnhem haar creativiteit met exposi- Te zien van 21 mei 2017 t/m 7 januari 2018 ties, evenementen, shows, voorstellingen, le- Stadsmuseum Harderwijk zingen en workshops. stadsmuseum-harderwijk.nl In de afgelopen jaren is Fashion + Design Fes- tival Arnhem, voorheen Fashion Festival Arn- hem, uitgegroeid tot een platform waar creatief Vilmos Huszár, Vaas met bloemen, olieverf op Arnhem zich presenteert. Zowel lokaal als lan- paneel, 1959, collectie gemeente Harderwijk delijk zetten we Arnhem op de kaart door te laten zien wat we allemaal in huis hebben.

Gezamenlijk vieren we deze creativiteit vlakbij de bron. De prachtige, brede vorming die de Kunstacademie ArtEZ biedt, zorgt namelijk voor een constante stroom van volleerde kunstenaars, ontwerpers, musici en dansers. Op Wil je meer weten over de deze rijke voedingsbodem bloeit het Fashion + Design Festival Arnhem; met een bundeling van bestaande evenementen, nieuwe initia- tentoonstellingen en het themajaar? tieven, exposities, lezingen, workshops, voorstellingen en nog veel meer laat Arnhem zien Ga dan naar: dat de stad overvloeit van creativiteit. geldersestreken.nl/mondriaan-tot-dutch-design 1 juni t/m 2 juli 2017 ArtEZ Finals 2016 Fashion en Design Festival Arnhem Ontwerper Boaz van Doornik. fdfarnhem.nl Fotograaf Eva Broekema 13 CODA Museum Rozet ADO speelgoed en De Stijl 100 jaar De Stijl Rozet is het middelpunt voor cultuur, ken- De collectie ADO speelgoed is niet alleen on- nis en educatie in Arnhem. Het is het po- losmakelijk verbonden met de lokale Apel- dium voor stedelijke activiteiten, gericht op doornse geschiedenis, maar raakt ook aan de maatschappelijke en duurzame ontwikke- vernieuwingen in de kunst, zoals ingegeven ling en de creatieve industrie van Arnhem. door de leden van De Stijl. Een kleine bloemlezing uit de CODA collectie toont de invloed van De Stijl op het houten ADO speelgoed van ontwerper Ko Verzuu, het werk en de ontwikkeling van beeldend kunstenaar César Domela (1900-1992) en de sieraden van Nederlandse kunstenaars.

Na een ontmoeting met Mondriaan en Van Doesburgh in Parijs, werd kunstenaar César Domela (1900-1992), zoon van politicus Ferdinand Domela Nieuwenhuis, in 1924 lid Renbode uit de collectie ADO speelgoed van CODA. van De Stijl. Hij voelde zich thuis bij de uitgangspunten van de stroming en maakte zijn eerste neoplastische werk. Primaire kleuren, ceerde gebogen lijnen en experimenteerde met te vinden in de ontwerpen van latere ontwer- Albert van der Weide grijs, zwart en wit en horizontale en verticale kleur en verschillende, vaak ongebruikelijke pers. Hun werk wordt gekenmerkt door de fo- vlakken en lijnen vormden het beeld. materialen. Domela nam afstand van De Stijl, cus op eenvoud, abstract geometrische vormen Tentoonstelling - 100 jaar De Stijl maar zijn werk bleef gekenmerkt door abstrac- en de keuze voor simpele en vaak niet-kostbare Kunstenaars laten zich nu nog steeds in- Maar Domela koos al in 1925 voor het toevoe- tie en het gebruik van geometrische vormen materialen zoals staal, aluminium en acrylaat. spireren door de uitgangspunten van De gen van diagonale lijnen. Hij zette zich zo af die gezamenlijk de compositie vormen. Een kleine selectie sieraden uit de CODA col- Stijl. Daarom presenteert Rozet werk van tegen Mondriaan, die juist pleitte voor uitslui- lectie brengt de invloed van De Stijl op sieraad- hedendaagse Gelderse en Arnhemse kun- tend horizontale en verticale vormen. Domela Hoewel De Stijl grote invloed had op de toe- ontwerpers in beeld. stenaars die in dit gedachtegoed werken. besloot bovendien driedimensionale composi- gepaste kunst, ontbrak een directe invloed op ties te maken. Waar deze in eerste instantie nog sieradenontwerpers van dat moment. Zij ble- t/m 28 mei 2017 te zien bij Coda Museum t/m 14 mei 2017 – Rozet – Arnhem aansloten op de neoplastische regels, maakte ven zich richten op stromingen uit een verder Apeldoorn rozet.nl Domela steeds meer eigen keuzes. Hij introdu- verleden. Toch is de invloed van De Stijl terug coda-apeldoorn.nl

De mecenas en de ‘verversbaas’ in Kröller-Müller Museum Helene Kröller-Müller en Bart van der Leck De tentoonstelling De mecenas en de ‘verversbaas’. Helene Kröller-Müller en Bart van der Leck laat een selectie zien van de tweeën- veertig schilderijen en zo’n vierhonderd tekeningen uit de museumcollectie. Ze tonen de ontwikkeling van Van der Leck vanuit het perspectief van Helene Kröller- Bart van der Leck Müller. Tussen 1912 en 1918 krijgt Van der Batavier-lijn Leck een jaarlijkse toelage van Helene. Zo wordt Rotterdam-Londen ze Van der Lecks mecenas. Aan de hand van de 1916 vele brieven die ze hem schreef volgen we haar gedachtegang en zien we hoe het nieuwe werk van Van der Leck zich verhoudt tot de rest van Van der Leck ook Piet Mondriaan en Theo van één van de schatkamers van De Stijl. Helene haar collectie. Doesburg en voert hij verhitte discussies met Kröller-Müller sloot met Van der Leck voor hen, vereenvoudigt hij de vorm in zijn schil- meerdere jaren een overeenkomst die haar recht Verregaande abstrahering derijen en brengt hij de kleur in zijn werk radi- gaf op eerste koop van zijn werk. Dit leidde tot Helene noemt hem in 1925 in haar Beschou- caal terug tot de primaire kleuren. een imposante verzameling Van der Lecks: 42 wingen over problemen in de ontwikkeling der schilderijen en zo’n 400 tekeningen. moderne schilderkunst een ‘nog veelzijdiger, Schatkamer van De Stijl krachtiger kunstenaar dan Mondriaan’, maar Het Kröller-Müller Museum is met topwerken 14 oktober 2017 t/m 2 april 2018 in 1916 worstelt ze nog met de verregaande ab- van onder anderen Piet Mondriaan, Theo van Kröller-Müller Museum – Otterlo Bart van der Leck - De kat - 1914 straheringen in zijn werk. In dat jaar ontmoet Doesburg, Bart van der Leck en Gerrit Rietveld krollermuller.nl

Nederlands Openluchtmuseum Canonvenster De Stijl Het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem opent in september 2017 de tentoonstelling ‘De Canon van Nederland’. De bezoeker van het museum wordt vanaf dat moment meegenomen op reis door de belangrijkste tijdvakken van onze historie. Voor de officiële opening, biedt het museumpark de bezoeker op verschillende plekken al parkvensters: locaties die een directe link met de Canon van Nederland hebben. ‘De Stijl’ maakt onderdeel uit van de Canon van Nederland. De bezoeker vindt in het museum een origineel Rietveld-vakantiehuisje. Deze had in de jaren vijftig een plek op een kampeercentrum Hessenheem in het Overijsselse Markelo. Het huisje is slim ontworpen en maakt gebruik van iedere vierkante centimeter. Daardoor biedt het op slechts 33 vierkante meter ruimte aan een gezin met wel 8 kinderen. De inrichting is sober – de douche ontbreekt. Rietveld ontwierp ook al het meubilair waaronder een variant op de beroemde “kratstoelen” uit 1934. Nederlands Openluchtmuseum - Arnhem – openluchtmuseum.nl

Rietveldhuisje in het museumpark 14 Een monumentaal thuis voor de grootste Carel Willink-collectie Museum MORE | Kasteel Ruurlo opent dinsdag 27 juni 2017 zijn deuren

Het werk van een groot kunstenaar verdient een monumentaal thuis. Van- daar dat Hans Melchers, initiatiefnemer van Museum MORE, zijn Carel Willink-collectie onderbrengt in Kasteel Ruurlo.

‘afscheidsportret’. Eén bijzonder werk zal ontbreken in het Kasteel. De vader van Melchers werd ooit geportretteerd door Willink, maar dat schilderij is helaas in de oorlog verloren gegaan.

Geschiedens van Kasteel Ruurlo Kasteel Ruurlo is een van de mooiste kastelen van de Achterhoek en heeft een eerbiedwaar- dige leeftijd. Al in de 14e eeuw duikt de naam op in de archieven, toen het een leen was van graaf Reinoud I van Gelre. In de 15e eeuw kwam het in handen van Jacob van Heeckeren, grondlegger van het adellijke en voorname riddergeslacht Van Heeckeren. Eén van hen, Willem van Heeckeren van Kell (1814-1914), was directeur van het Kabinet des Konings en minister van Buitenlandse Zaken. Meer dan vijf eeuwen bleef het kasteel in bezit van de familie. In de jaren ’80 werd het in gebruik genomen als gemeentehuis van Ruurlo, maar na een fu- sie met andere gemeenten in 2005 verloor het zijn functie. Kasteel Ruurlo is een rijksmonu- ment en heeft de bijzonderheid dat 5 eeuwen architectonische bouwgeschiedenis zichtbaar is Kasteel Ruurlo met glazen brug - Hans van Heeswijk architecten en de oorspronkelijke plattegrond nagenoeg in- tact. Het huidige uiterlijk stamt grotendeels uit de 16de en 17de eeuw. Het kasteel fungeerde ook als locatie van de Nederlandse tv-serie De Zevensprong, naar het kinderboek van Tonke Dragt. Carel Willink, Portret van Mathilde, 1975 Collectie Museum MORE

Prent Kasteel Ruurlo-Gelders Archief

Museum MORE | Kasteel Ruurlo is gevestigd aan de Vordenseweg 2 in Ruurlo en opent zijn deuren vanaf dinsdag 27 juni 2017.

Vanaf half mei vindt u meer informatie op de website van Museum More: museummore.nl Museum MORE - Kasteel Ruurlo - foto Hugo Lingeman

Fong Leng en Mathilde Willink - fotograaf Paul Huf - Maria Austria Instituut Carel Willink - Landschap met zeven beelden - 1941 - Collectie Museum MORE Een Kasteel spreekt altijd tot de verbeelding: het is een tastbaar bewijs voor de robuustheid van de tijd. Kunstverzamelaar Hans Melchers (1938) raakte al jong in de ban van Kasteel Ruurlo waar hij als kind al kwam. In 2013 kon hij een jongensdroom verwezenlijken door dit Kasteel te verwerven en in oude glorie te her- stellen. Zijn doel: een plek creëren waar zijn collectie werken van Carel Willink (1900-1983) tot haar recht komt.

Kasteel Ruurlo en het omliggende park moesten volledig worden gerestaureerd. Het werd een zeer persoonlijk project. Niet in de laatste plaats omdat hij iets wilde terugdoen voor de Achterhoek, de streek waar hij al decennia met veel plezier woont. Hans en Monique Melchers schakelden onder anderen architect Cor Bouw- stra, couturier Ronald Kolk en architect Hans van Heeswijk in om vijf eeuwen bouwgeschiedenis te combineren met moderne architectuur van topniveau.

Uit de Willink-collectie zullen altijd minstens 45 werken te zien zijn in het Kasteel. Van een zelfportret dat Willink op 18-jarige leeftijd maakte tot en met het beroemde schilderij Por- tret van Mathilde uit 1975. De opstelling toont de ontwikkeling van een zoekende kunstenaar die experimenteert met kubisme tot aan de nooit geëvenaarde schilder van een technisch perfect, elegant en raadselachtig oeuvre. Ui- teraard zullen ook bijzondere creaties van mo- deontwerpsters Fong Leng in Museum MORE | Kasteel Ruurlo getoond worden, zoals de lui- paard-jas die Mathilde Willink droeg voor haar 15 Museum de Fundatie Jeroen Krabbé - Het late licht Vanaf 24 mei toont Museum de Fundatie re- we de invloed van Bonnard en Matisse voelen. cente schilderijen van Jeroen Krabbé. De ten- Hoofdmotief van deze landschappen zijn de toonstelling Het late licht bestaat uit ruim 30 bossen en velden rond Dalfsen en het Franse landschappen en abstracte lichtimpressies. platteland. Ook de verre landen die hij voor zijn werk als acteur bezoekt duiken regelmatig Jeroen Krabbé komt uit een kunstenaarsfami- op in zijn oeuvre. Krabbé afficheert zich als de lie. Geïnspireerd door zijn grootvader Heinrich schilder van geluk, als de schilder van paradij- Martin Krabbé en vader Maarten Krabbé tekent zen. Museum de Fundatie wijdde in 2008 een en schildert hij van jongs af aan en lijkt hij overzichtstentoonstelling aan zijn werk. Het landschap als voorbestemd te zijn om in hun voetstappen spiegeling: schilderijen van te treden. Hij kiest echter voor het acteursvak, Keerpunt was de serie De ondergang van Abra- maar direct na zijn internationale doorbraak in ham Reiss uit 2010. Daarin vertelt Jeroen Krabbé Agnes van Eupen Soldaat van Oranje in 1977, meldt hij zich bij in negen grote schilderijen het levensverhaal de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten in van zijn grootvader, die in 1943 werd vermoord De afwisseling in landschapsvormen, het ruige Amsterdam. “Het bleef knagen, ik was absoluut in Sobibor. Krabbé leek met dit monumentale land of de door mensenhanden bewerkte ak- voorbestemd om schilder te worden”. Op de document van de Holocaust de landschaps- kers, een bosrand, imponerende luchten, academie was Friso ten Holt zijn leermeester. schilderkunst definitief te hebben verlaten. Een een verstilde ochtendmist of de avondzon, Van Ten Holt opent tegelijk met Het late licht indruk die nog versterkt werd door de volgende spiegelingen in het water, in alles is het mys- de overzichtstentoonstelling Licht en lijnen in tentoonstelling in de Fundatie: Dum Vivimus Jeroen Krabbé, Ondergaande zon, 2015, olieverf terie van de natuur zichtbaar. Het weer en Museum de Fundatie. Vivamus, waarin Jeroen Krabbé zijn jeugd en op doek, 220 x 150 cm, collectie kunstenaar het jaargetijde, de kleuren en het lijnenspel Krabbé’s stijl ontwikkelt zich van hyperrea- zijn kindertekeningen tot onderwerp maakte. geven diversiteit aan het landschapsbeeld. Dat listische minuscule werken geïnspireerd door is wat beeldend kunstenaar Agnes van Eupen Melle via portretten, Pop Art en heftig expres- Met Het late licht keert de schilder weer terug inspireert tot het schilderen van haar impressionisme tot kleurrijke landschappen waarin naar het landschap. Het landschap rond Dalf- sies, momentopnames die zij opslaat in haar sen, de omgeving van zijn huis, is het onder- gedachten om later in het atelier slechts de werp. Maar er is iets structureel veranderd in herinneringen weer te geven. Geen realisme, zijn benadering. Dit zijn niet de gelukzalige geen direct herkenbare uitzichten maar in een paradijzen van voorheen, maar heftige mani- abstract-figuratieve stijl de sfeer in kleuren en festaties van licht en kleur. Zonnestralen als lijnen pakken, beeldverhalen waarin fantasie bliksemschichten en de aarde als gloeiende lava en werkelijkheid elkaar vinden. Hoe klein en op een reeks kleine doeken met als apotheose onbeduidend kun je je voelen in de weidsheid 12 grote abstracte werken waarin Krabbé alle van het uitgestrekte land, bij het zien van het realistische houvast loslaat en slechts vorm en roodoranje zonlicht of het mysterieuze violet kleur schildert. Het late licht gaat over de magie van de lucht? Is de wereld voorbij de horizon van verf, de overtuigingskracht van schoon- een droom of ligt daar nu juist de werkelijkheid heid en de oneindigheid van kunst. en volgen we slechts de weg er naartoe, naar waar het bekende en onbekende elkaar lijken Bij de tentoonstelling verschijnt een gelijk- te ontmoeten? Het landschap in al haar puur- namig boek bij de uitgeverij Waanders & De heid probeert Agnes van Eupen te vullen met Kunst met daarin een gesprek tussen Jeroen de volheid van haar gedachten. Naast het open Krabbé en Ralph Keuning opgetekend door landschap zien we ook huizen en gebouwen in Frénk van der Linden en Pieter Webeling. haar werk, als stille getuigen van de mens die de leefomgeving mede inhoud geeft. Achter De tentoonstelling: Jeroen Krabbé – Het late elke deur, elke gevel gaat een geschiedenis licht is te zien van 24 mei t/m 1 oktober 2017 schuil en hoewel nieuwsgierig naar deze le- in Museum de Fundatie, Zwolle. Openings- vensverhalen, past ons toch een bescheiden af- tijden: di. t/m zo. 11.00-17.00 u. stand, met respect voor ieders eigen intimiteit. Jeroen Krabbé, Het late licht, 2014, olieverf op Informatie: www.museumdefundatie.nl of Jeroen Krabbé, Juni, 2015, olieverf op doek, Kleur en vorm verbeelden deze ongrijpbare doek, 80 x 100 cm, collectie kunstenaar Tel: 0572-388188 220 x 150 cm, collectie kunstenaar geheimzinnigheid van zon en schaduw, liefde en verdriet, geluk en hoop, het dagelijks leven met zijn ups and downs, harmonie en chaos, groei en verval. Het een kan niet zonder het ander bestaan, altijd is er een zoeken naar ba- Vakmanschap is meesterschap lans, zowel door de natuur zelf als ook door Van Eupen in haar werken. De landschappen van Agnes van Eupen spiegelen haar eigen erva- bij Hagedoorns Plaatse ringen en gedachten, de beschouwer kan zichzelf een weg banen door dat landschap, er op Hagedoorns Plaatse is een bijzonder museum- Voor 2017 is gekozen voor het thema “Vak- afstand naar blijven kijken, mijmerend in een complex tussen de dorpen Emst en Epe. Ruim manschap”. Aan de hand van de beroemde eigen gedachtewereld. Zo vult ieder het ver- 70 vrijwilligers houden hier een 300 jaar oude foto’s van Paul Huf, die deze maakte voor de haal verder zelf in. De werken krijgen daarom boerderij met erf, een kapschuur met exposi- reclamecampagne in de jaren ’70 van het bier- meestal geen titel mee. tieruimte en een theeschenkerij, een moestuin merk Grolsch, passeren ruim 25 ambachten Agnes van Eupen werkt voornamelijk met en een bijenstal springlevend. de revue. Dat er 100 jaar geleden ook op de acrylverf, aquarel en pastelkrijt, zowel op groot Noord-Veluwe goede vakmannen en –vrouwen als klein formaat. De kleine werken zijn meestal Al rondkijkend in de boerenwoning ervaar je woonden, blijkt wel uit de vele mooie voorwer- spinsels en verzinsels, tevens leuke cadeautjes hoe op deze plek een Veluws gezin leefde aan pen, die uit het depot van Hagedoorns Plaatse voor kleine prijsjes. het begin van de vorige eeuw. Op de deel en zijn opgediept, om de foto’s van de oude am- Agnes van Eupen, een ervaren docent in de schuren staan oude machines en gereed- bachten tot leven te brengen. Zo is te zien, wat Naast de passie voor haar eigen beeldend werk schappen. De rondleiders vertellen er graag je allemaal nodig hebt bij het maken van hoe- geeft Van Eupen graag haar kennis van het meer over. den, schaatsen, knipmutsen, sigaren, kralen- kunstvak aan anderen door. Het proces van tasjes en nog veel meer. Van mei t/m augustus ontdekken en verwonderen van cursisten te De expositieruimte in de kapschuur biedt on- organiseert Hagedoorns Plaatse bovendien op volgen en te stimuleren, ongeacht hun leeftijd derdak aan wisselende tentoonstellingen over elke 2e zaterdag van de maand een demonstra- en ervaring blijft een uitdaging. Het aanbod streekgeschiedenis en eigentijdse kunst. In de tie rondom één van de uitgebeelde ambachten. bestaat uit zomer- en wintercursussen en één- grote vitrine is altijd een mooie selectie van de en meerdaagse workshops, waarin spelender- Veluwse klederdracht te bewonderen. Bij het Als fotograaf was Paul Huf (1924-2002) zelf een wijs diverse technieken en de beleving van rondneuzen tussen de spullen van toen in het vakman bij uitstek. Hij wordt het boegbeeld thema's worden verkend. Het atelier ligt in het open depot komen ongetwijfeld veel herin- van de Nederlandse reclame- en portretfoto- pittoreske dorpje Meppen in zuidoost Drenthe neringen aan voorbije tijden naar boven. Wie grafie genoemd in de 2e helft van de vorige waar vele wandel-, fiets- overnachtingsmoge- even wil pauzeren, kan terecht in de theeschen- eeuw. In een beknopte presentatie op de 2e ver- lijkheden en restaurants te vinden zijn. kerij, waar je een plak krentenwegge bijna niet dieping van de kapschuur zijn foto’s te zien van kunt overslaan. de fotograaf als hij aan het werk is. Bovendien Workshops op maat: van creatieve uitjes voor hangen er enkele kleine series van zijn hand, familie en vrienden tot thematische en educa- Veluws Museum Hagedoorns Plaatse heeft onder meer over zilvergieten en over Friesland. tieve workshops voor teams en bedrijven. In elk jaar een nieuwe tijdelijke tentoonstelling, overleg wordt altijd een programma op maat waarmee ze een bijzondere kant van het leven Net als op het boerenbedrijf gonst het bij het gemaakt. De workshops zijn geschikt als gezellig en werken op de Noord-Veluwe wil belichten. museum in de zomermaanden van de activitei- uitje met familie of vrienden, of voor senioren die willen proeven aan een nieuwe uitdaging voor hun vrije tijd, maar kunnen ook een aan- ten. Op woensdag zijn er speciale kindermu- vulling zijn bij teamwork-bijeenkomsten en seummiddagen. Bij de “Terug naar toen” thema- groepsprocessen. Creativiteit en educatie, ont- middagen op donderdag kunnen de bezoekers spanning en inspanning gaan hierbij hand in de boerin een handje helpen met wassen, koken, hand. Workshops kunnen overigens ook op an- wecken of andere werkzaamheden die vroeger dere locaties worden gegeven. Informeer naar gebeuren moesten. Tot slot is het op 26 augustus de mogelijkheden en kosten. Kijk voor het ac- weer tijd voor het jaarlijkse streekgerechtenfesti- tuele aanbod op www.agnesvaneupen.nl. val: “Proef de culturen”. Wie van lekkere hapjes houdt mag dit smulfestijn niet missen! Agnes van Eupen Mepperstraat 13, 7855 PH Meppen Veluws Museum Hagedoorns Plaatse is Tel. 0591 532395 / 06 22953183 gevestigd in Epe aan de Ledderweg 11. [email protected] Voor meer informatie zie de website: www.agnesvaneupen.nl www.hagedoornsplaatse.nl. Patient, werk van Alma Haser uit de serie Cosmic Surgery | ontwerp: Sabrine Berendsen, kruimelontwerp.wix.com/portfolio Sabrine Surgery Berendsen, Alma HaserCosmic uit de serie | ontwerp: van werk Patient,

04.06_29.10.2017 | ontwerp: Sabrine Berendsen, kruimelontwerp.wix.com/portfolio Berendsen, Sabrine | ontwerp: Surgery Cosmic uit de serie Alma Haser van , werk Patient CODA Museum pakt groot uit met CODA PAPER ART 2017

Alma Haser, Cosmic Surgery

Stevig en solide, tactiel en dynamisch, overweldigend en indrukwekkend, subtiel en onroerend. Papier is een relatief eenvoudig materiaal waarmee Gino Anthonisse photography by Lisandro Suriel model Noah @ menfolkmanagement kunstenaars en ontwerpers op verbluffende en dynamische of juist op ontroerende en subtiele wijze de eindeloze mogelijkheden en zeggingskracht van papier tonen. Na een bijzonder succesvolle editie in 2015 presenteert CODA Museum Apeldoorn van 5 juni tot en met 29 oktober CODA Paper Art 2017, een tentoonstelling die alle ruimte biedt aan beeldende kunst van en op papier. CODA Paper Art 2017 brengt het werk van ruim 30 kunstenaars uit binnen- en buitenland samen in een indrukwekkende tentoonstelling. Tien van hen maakt speciaal voor CODA Paper Art 2017 nieuw werk.

Papier is een fantastisch materiaal dat al eeuwen- sprookjesachtige figuren uit catalogussen, tijd- lang een inspiratiebron voor kunstenaars is. De schriften en cadeaupapier. Flora en fauna zijn structuur, textuur, verschillende eigenschappen haar inspiratiebronnen, die ze soms vertaalt tot en het grenzeloze potentieel van papier zijn abstractere versies van zichzelf. Sommige van betoverend en inspirerend. Zo gebruikt de Au- deze representaties lijken bosbewoners te zijn, stralische kunstenaar Natasha Frisch overtrek- of wezens die van de muur lijken te vliegen. Op papier en plakband om op nauwgezette wijze deze manier speelt Lutgerink een geweldig spel installaties te maken die lijken op alledaagse met de grenzen tussen fantasie en realiteit. objecten. De fragiele en vergankelijke aard van deze papieren installaties, die zijn ontworpen De afgelopen jaren heeft de jonge en veelbe- voor één specifieke ruimte, zorgt ervoor dat het lovende kunstenaar Alma Haser veel succes tijdelijke constructies zijn die alleen bestaan geoogst met haar serie Cosmic Surgery, waarin gedurende de looptijd van de tentoonstelling. ze fotografie combineert met de Japanse vouw- Geworteld als ze zijn in stedelijke folklore, ver- techniek Kusudama. Ze kiest haar modellen uit geten architectuur en de natuur, bevragen haar op hun specifieke kenmerken of opvallende objecten en installaties onze lezing van de door uiterlijk. Nadat ze hen heeft gefotografeerd, de mens gebouwde omgeving en onderzoeken vouwt ze tientallen exemplaren van deze af- ze de afbrokkelende grens tussen realiteit en beelding tot driedimensionale structuren die ze onwerkelijkheid. vervolgens op de oorspronkelijke foto plaatst. Zo creëert ze vervreemdende portretten die niet De Nederlandse kunstenaar Kim Habers neemt meer lijken op de persoon die ze fotografeerde. tweedimensionaal papier en transformeert het Haser omschrijft Cosmic Surgery als een medi- tot grote, indrukwekkende sculpturen die de sche behandeling die kan worden toegepast om zwaartekracht tarten. De lijnen die ze snijdt ons uiterlijk te veranderen of zelfs om ons te met inkt en mes lijken van het papier te komen, beschermen tegen nieuwsgierige blikken. terwijl het papier zelf in de ruimte lijkt te bewegen. De patronen suggereren een eindeloze ge- CODA Museum heeft ArtEZ student Sabrine dachtestroom, stedelijke constructies en weef- Berendsen (1993) uitgenodigd de beelddragers sels dat is overgroeid met verschillende lagen en het PR materiaal voor CODA Paper Art 2017 van papieren structuren. Habers’ installaties te ontwerpen. Zij koos voor een beeld uit de zijn droomachtige werelden die de toeschou- serie Cosmic Surgery van Alma Haser (1989). wer uitnodigen aandachtig te kijken en de door Door deze manier van opdrachtverstrekking Habers gecreëerde wereld te ontdekken. Voor motiveert en stimuleert CODA jonge, startende Paper Art 2017 creëert ze nieuw werk. vormgevers en kunstenaars terwijl zij werken aan hun portfolio en cv. Elke Lutgerink, cum laude afgestudeerd aan de modeacademie, besloot zich niet te laten CODA Paper Art heeft plaats van 5 juni tot beperken door één specifiek onderwerp of the- en met 29 oktober. ma. Met haar uitzonderlijke en feilloze gevoel voor materialen en technieken vervaardigt ze www.coda-apeldoorn.nl/paperart

Datanaaiproject, Vienna Romanée aan het werk, detail handen.

Elke Lutgerink - 7.2.whale(detail) 18 Quilts van Marlene Sanders Thema’s uit de Thora Van 12 mei tot en met 26 augustus 2017 zijn in Museum Sjoel Elburg twintig quilts van de joodse textielkunstenares Marlene Sanders (1948) te bewonderen. De kleurrijke, handgemaakte quilts zijn geïnspireerd op markante momenten uit het heden en verleden in de eeuwenoude joodse traditie en op diepgaande studie van de Thora. Ze zijn niet bedoeld als dekens voor op het bed, maar het zijn ‘art quilts’ die de functie hebben van schilderijen aan de wand.

nog langer poppen te maken. Dat betekende het einde van haar poppentheater. Juist in die tijd ontmoette ze een mevrouw die een quilt had gemaakt. Zo ontstond een nieuwe passie en kon Marlene haar creativiteit weer kwijt.

De quilts van Marlene Sanders berusten niet alleen op een diepgaande studie van de Thora, maar ook op de vele toelichtingen die joodse commentatoren hierop gegeven hebben.

Christendom en antisemitisme en modern antisemitisme. Per periode worden Tweeduizend jaar confrontatie zowel de zwarte bladzijdes uit de geschiedenis Van 7 september 2017 tot en met 6 januari belicht, als ook de positieve ontwikkelingen uit 2018 presenteert Museum Sjoel Elburg een dezelfde periode. De opzet van de tentoonstel- spraakmakende tentoonstelling over de com- ling sluit daarmee nauw aan bij de doelstel- plexe dynamiek tussen christendom en an- ling van Museum Sjoel Elburg om historische tisemitisme. Antisemitisme wordt meestal onderwerpen zó te presenteren dat ze relevant Marlene Sanders aan het werk onmiddellijk gekoppeld aan de moord op zes zijn voor het heden. aan één van de quilts miljoen joden door de nazi’s in WOII, of aan de huidige uitbarstingen van geweld tegen Voor het samenstellen van de tentoonstelling Achtergrond joden en joodse instellingen door islamitische is historicus dr. Bart Wallet, verbonden aan de Marlene Sanders is geboren in Panama, bracht terroristen. Minder bekend is de opmerkelijke Vrije Universiteit Amsterdam, als gastconserva- haar jeugd door op Curaçao en woonde sinds rol van het christendom met betrekking tot het tor aangetrokken. Hij is een eminent kenner haar 23ste in Amsterdam. In 2015 vertrok zij ontstaan en voortbestaan van het antisemi- van het Nederlandse Jodendom. Wallet zal bij naar Jeruzalem, waar zij samen met haar man tisme gedurende vele eeuwen. De tentoonstel- de tentoonstelling een gelijknamige publicatie haar bestemming heeft gevonden. Aanvanke- ling ‘Christendom en antisemitisme’ wil de schrijven. Voor de vormgeving en inrichting lijk had Marlene haar hart verpand aan het pop- kennis hierover vergroten. van de tentoonstelling heeft Museum Sjoel El- pentheater. Ze maakte alle poppen zelf en leefde burg vormgever Karel Kindermans gevraagd. zich helemaal uit met allerlei joodse onderwer- Inhoud van de tentoonstelling pen. Toen ze op een dag met haar poppen het In de tentoonstelling worden twee millennia Museum Sjoel Elburg is gevestigd aan de Graaf scheppingsverhaal speelde, dacht een van de christendom en antisemitisme onderverdeeld Hendriksteeg 2 in Elburg. Tel. +31 (0)525– kinderen dat de poppenspeler de Schepper was. in drie periodes: het jodendom en christendom 685564. Mail: [email protected]. Marlene begon te twijfelen en ging te rade bij Christendom en antisemitisme, 2000 jaar in de eerste eeuwen, de Reformaties en visies op Meer informatie vindt u op de website: een gezaghebbende rabbijn. Deze verbood haar confrontatie (tekening: Karel Kindermans) joden in de 16e en 18e eeuw en christendom www.sjoelelburg.nl

Een museum waar muziek in zit Nationaal Orgelmuseum in Elburg boordevol instrumenten In het prachtige middeleeuwse stadje Elburg bevindt zich het Nationaal Orgelmu- Activiteiten voor kinderen seum. Het museum is gevestigd in het voormalige stadhuis uit 1396. In het museum is voor kinderen een leuke speurtocht uitgezet. Daarnaast kunnen ze ken- De collectie veel mensen een eyeopener. Niet iedereen weet nismaken met Oscar het Orgelpijpje, die op In het enkele jaren geleden geheel heringe- dat een orgelkas, behalve de pijpen die in het aansprekende manier uitlegt wat in een orgel richte museum is gekozen voor een chronolo- front zichtbaar zijn, boordevol staat met pij- gebeurt. Neemt u dus vooral ook uw (klein) gische indeling, waarbij bespeelbare instru- pen van allerlei verschillend materiaal, zelfs kinderen mee, zij mogen (tot 12 jaar) gratis menten een rode draad vormen. Elke eeuw in van hout. Ook is in de kelders een nagebouwde naar binnen! In de herfstvakantie wordt altijd de Nederlandse orgelgeschiedenis heeft zijn orgelwerkplaats te vinden. een speciale Opa& Omadag georganiseerd. eigen zaal gekregen; de bezoeker ziet bij bin- nenkomst in een ruimte ogenblikkelijk hoe de Orgel in voormalige stadsgevangenis Tentoonstelling Henk Terwal sfeer per eeuw kan verschillen: de orgelfronten Op de binnenplaats van het museum is in een Tot en met eind september is in het museum zijn anders, de techniek ontwikkelde zich. Jan oude stadsboerderij annex stadsgevangenis een een acquarellententoonstelling te zien van kun- Pieterszoon Sweelinck, de grootste componist nieuwe zaal ingericht. Hier is het zogenaamde stenaar Henk Terwal. In de activiteiten-agenda uit de Nederlandse muziekgeschiedenis, kreeg ‘Boonorgel’ geplaatst; een orgel met een unieke elders in deze krant is hierover meer te lezen. een eigen kamer, mét klavecimbel, waarop kas, in 1980 ontworpen door de bekende archi- gespeeld mag worden. Zo zijn er meer (his- tect Gerrit Boon. Het orgel stond oorspronke- Het orgelmuseum is gevestigd aan Van torische) instrumenten in het museum waarop lijk in zijn boerderij op de Veluwe, maar is na Kinsbergenstraat 5 in Elburg. Op Facebook, de organist zijn muziekkunsten mag vertonen. zijn overlijden in het museum opgebouwd en Twitter, en de website van het museum In de gewelfde kelders van het museum staan heeft een grondige restauratie ondergaan. Op www.nationaalorgelmuseum.nl kunt u al- diverse modellen opgesteld die laten zien wat het Boonorgel worden zeer regelmatig con- tijd de meest actuele informatie vinden over er allemaal binnenin een orgel gebeurt. Voor certen gegeven. de concerten en andere activiteiten. 4 PAGINA’S CULTUUR IN

’s-Hertogenbosch is de stad van de indrukwekkende Sint-Janskathedraal, de Binnendieze en Jheronimus Bosch. Maar de stad biedt nog veel meer aan cultuurhistorie. De vereniging Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch stelt zich ten doel om deze cultuurhistorie te borgen, maar vooral ook uit te dragen en te delen door het organiseren van een uitgebreid activiteitenaanbod. In de vorm van wandelingen, rondleidingen en vaarroutes over de Binnendieze en de Dommel. Op www.DagjeDenBosch.com vindt u alle individuele- en groepsactiviteiten, inclusief een korte beschrijving overzichtelijk op een rijtje.

ERVAAR DE BRUISENDE BOSSCHE HANDELSGESCHIEDENIS De Handelsroute is een zeer ontstaan van de binnenhaven, de gewilde nieuwe activiteit binnen vele koopmanshuizen, de Citadel, ons programma. In speciaal voor bolwerken, vestingmuren, kloosters deze route ingerichte comfortabele en de vele bruggen op de route. De fl uisterboten vaart u vanaf Bolwerk bruisende handelsgeschiedenis van Sint-Jan, door de oude haven weleer zal weer gaan leven tijdens langs de vestingwerken van onze deze fraaie tocht die met name zo mooie stad. Onze schippergids interessant is omdat u zowel binnen vertelt u onderweg alles over het als buiten de stadsmuren zult varen. VAREN BUITEN DE STADSMUREN MET DE SALONBOOT Met de overdekte salonboot Frederik Hendrik vaart u over de Dommel langs Kasteel Maurick naar Kasteel Nieuw Herlaer. Daar keert de boot en vaart dezelfde route terug naar het Voldersgat (hoek Zuidwal - Oude Dieze). Tijdens de vaartocht vertelt de gids over het beleg van 1629, de vestingwerken, de waterbeheersing alsmede de fl ora en fauna van Het Bossche Broek. Onderweg krijgt u koffi e met iets lekkers aangeboden. GROEPS ARRANGEMENTEN Het unieke van onze arrangementen of familie wilt verrassen met een is de begeleiding van onze bekwame, dagje ’s-Hertogenbosch, wij stellen enthousiaste gidsen. Zij zorgen er u niet teleur en presenteren u een voor dat uw programma vlekkeloos programma op maat. verloopt. De grootte van het gezelschap kan Wij denken graag met u mee om het variëren van 10 tot zelfs 500 personen. dagje uit in ’s-Hertogenbosch tot een Of u nu uw personeel, vrienden geslaagde dag te maken.

RONDLEIDING SINT-JANSKATHEDRAAL De Sint-Janskathedraal is met recht Met het grote aantal luchtboogbeelden één van de meest interessante (of hemelbestormers) is onze Sint- gebouwen van West-Europa. Een Jan één van de meest gedecoreerde bezoek aan deze kerk is één van de bouwwerken van Nederland. hoogtepunten van ’s-Hertogenbosch. Het is een gotische kathedrale Onder deskundige begeleiding kunt u basiliek, gebouwd tussen 1380 kennismaken met zowel het interieur en 1530 en sedert de 19e eeuw als het exterieur van de kathedraal. voortdurend ingrijpend gerestaureerd. JEROEN BOSCH WANDELING Tijdens deze wandeling komt u het Sint-Jansmuseum, waar u o.m. langs markante plaatsen uit zijn enkele originele luchtboogbeeldjes tijd. U passeert het huis waar van de Sint-Jan uit Bosch‘ tijd kunt hij zijn jeugd doorbracht en het bewonderen. Tijdens de route komt atelier waar hij heeft gewoond en u voorbij drie fresco’s die op speelse gewerkt. U wandelt langs de Sint- wijze verwijzen naar fragmenten van Janskathedraal, waarvoor hij diverse schilderijen van Jeroen Bosch. opdrachten heeft uitgevoerd, bezoekt De wandeling eindigt in het Het Zwanenbroedershuis, waar Jheronimus Bosch Art Center (JBAC) Jeroen ‘Gezworen Broeder’ was en waar u tot sluitingstijd kunt blijven.

Parade 12 | 5211 KL ’s-Hertogenbosch T: +31 73 613 50 98 | E: algemeen kringvrienden.nl I: www.DagjeDenBosch.com | www.KringVrienden.nl Jheronimus Bosch voor altijd thuis!

In 2016 werd internationaal stilgestaan bij de 500e sterfdag van Jheronimus Bosch (rond 1450 – 1516). Ruim een miljoen (!) bezoekers brachten een bezoek aan de overzichtstentoonstelling in ’s-Hertogenbosch en Madrid. Daarmee werd het de drukst bezochte tentoonstelling gewijd aan een Nederlandse kunstenaar in de afgelopen vijfentwintig jaar. Heeft u de tentoonstelling gemist, of bent u juist enthousiast geraakt dankzij deze kennismaking met de grootste schilder van de late middeleeuwen? Kom dan naar het Jheronimus Bosch Art Center (JBAC) in ’s-Hertogenbosch waar u zich het hele jaar door kunt onderdompelen in de fantastische belevingswereld van Bosch. De prachtige stad ’s-Hertogenbosch, met drieluiken openen. Zo ontdekt u zelf hoe in de maquette en in de tentoonstel- Leren door creëren haar sfeervolle marktplein, oude huizen de beeldverhalen op elkaar aansluiten. ling van allerlei gebruiksvoorwerpen Laat u ook inspireren en voel Jheronimus met prachtige gevels, haar gotische Het is fascinerend om stil te staan hoe die bij archeologische opgravingen Bosch door uw aderen vloeien. Bosch is kathedraal en het binnenstadriviertje dat de schilderijen tot stand kwamen. In de aan het licht kwamen. Uit dezelfde een held voor jong en oud en misschien overal pittoresk langs en onder de huizen kelder onder het JBAC is zijn schildera- periode stamt ook het zogenaamde schuilt er ook in u een eigenzinnige stroomt, ademt nog altijd de sfeer van telier nagebouwd en waant u zich in ‘Oordeelspel’ dat op de pagina hiernaast kunstenaar. Probeer het eens uit in het de late middeleeuwen. Deze zelfbewuste vroeger tijden. Ruik de geur van verf en wordt uitgelicht. KinderTrots Familieatelier. Iedereen in stad was vijf eeuwen geleden na Utrecht hout en leer hoe veelzijdig het ambacht de leeftijd van 4 tot 94 jaar kan onder de grootste van ons land. En te midden van schilder in die tijd was. Terug boven Dit jaar bestaat het JBAC tien jaar en deskundige begeleiding meedoen aan een van rijke handelaren en vrome dienaren kunt u zijn tekeningen bewonderen. Er om dat te vieren is de collectie uitge- workshop om een zelfportret te maken. van de kerk schiep de kunstenaar zijn kleine schetsjes te zien die Bosch breid naar de modernste wetenschap- Het eigenlijke doel is vooral om creativi- Jheronimus Bosch de meest fantastische maakte als voorbereiding op schilde- pelijke inzichten. In die tien jaar zijn er teit te (her)ontdekken en plezier te maken werken. Met zijn unieke beeldentaal en rijen, oefeningen van leerlingen die voortdurend tijdelijke tentoonstellingen en daarom worden de deelnemers … de vele enge en grappige monstertjes als probeerden om de meester zo goed geweest met werken van hedendaagse geblinddoekt! Puur op gevoel vallen alle handelsmerk verkocht hij zijn werk tot mogelijk na te doen en prachtige uitge- kunstenaars die zich lieten inspireren remmingen weg en kan de creativiteit vrij ver buiten de landsgrenzen aan de rijken werkte tekeningen die beslist niet onder door Jheronimus Bosch. Een schitte- stromen, waardoor succes is verzekerd. der aarde. doen voor zijn mooiste schilderijen en rende dwarsdoorsnede met hoogte- Wanneer was u voor het laatst ‘zo trots drieluiken. punten uit die afgelopen tien jaar is nu als een kind’? Beleef dit gevoel opnieuw Alle werken van Bosch te zien. Deze tentoonstelling geeft een met vrienden of familie in het JBAC. Een aantal van zijn bekendste werken Het JBAC biedt nog veel meer. Een prachtig en verrassend beeld van de vele Zit je nog op school? Neem dan je klas zoals de Tuin der Lusten en de glazen lift neemt u mee tot bovenin de manieren waarop kunstenaars Bosch mee en wees van harte welkom in Hooiwagen zijn drieluiken. De repro- toren, waar op 40 meter hoogte een beleven en interpreteren. Eens te meer het JBAC. Natuurlijk kunnen klassen ducties in het JBAC zijn dat ook. Anders spectaculair uitzicht wacht over de blijkt dat Jheronimus Bosch ons nog ook meedoen aan het geblinddoekt dan bij de kostbare originele schilderijen binnenstad van ’s-Hertogenbosch. De altijd aanspreekt en voor iedereen iets tekenen en schilderen. Voor alle leef- mag u hier zelf de zijpanelen van deze stad van Bosch wordt ook zichtbaar te bieden heeft. tijden heeft het educatieve team van het JBAC speciale programma’s ontwikkeld die aansluiten bij de ontwikkelings- 1. MORIAAN - OUDSTE HUIS VAN ‘S-HERTOGENBOSCH en belevingswereld van de leerlingen. 2. STADHUIS Zelf creëren staat ook in dit veelzijdige 3. DE KLEINE WINST / VOORMALIG WOONHIUS JHERONIMUS BOSCH 4. STANDBEELD JHERONIMUS BOSCH programma centraal. Tip: in het JBAC 5. VOORMALIG ATELIER JHERONIMUS BOSCH kun je niet alleen op papier tekenen, 6. SINT-JANSKATHEDRAAL EN MUSEUM BOUWLOODS 7. GROOT TUIGHUIS / BAM maar dankzij speciale pennen ook in 3D! 8. JHERONIMUS BOSCH ART CENTER 9. ZWANENBROEDERSHUIS 10. KRINGHUIS / KAARTVERKOOP WANDELINGEN, RONDVAARTEN Europa’s grootste KRING VRIENDEN VAN ’S-HERTOGENBOSCH Kerststal 11. NOORDBRABANTS MUSEUM / GOUVERNEMENT - MUSEUMKWARTIER 12. BASTIONDER 1700 Figuurtjes gaan op 100 vierkante 13. BINNENDIEZE meter het hele Kerstverhaal vertellen OPSTAPPLAATS HEMEL EN HELLEVAART 14. CITADEL t u s s e n d e s c h i l d e r i j e n v a n J e r o e n B o s c h . 15. KRUITHUIS Vanaf 9 december 2017 tot 8 januari 2018 16. BOLWERK SINTJAN KAARTVERKOOP WANDELINGEN, RONDVAARTEN KRING zijn in het JBAC alle taferelen rond de VRIENDEN ’S-HERTOGENBOSCH geboorte van Jezus in een meeslepend 17. STADSPUT EN MARIAHUISJE decor van bergen, velden, waterpartijen en woestijnen te bewonderen: de timmermanswerkplaats in Nazareth, de visvangst op het Meer van Galilea, het paleis van koning Herodes, de volk- stelling te Bethlehem, de herders met hun kuddes op de velden, de armoe- dige geboortestal met de engelenkoren, de reisroutes van de Drie Koningen, de vlucht naar Egypte, het verblijf van de Farao, en vele andere. 1700 Figuurtjes, mensen en dieren, allemaal op dezelfde schaal 1:11. Zij vertellen van het begin van het leven van Jezus. De schilderijen van Bosch vooral van zijn pijnlijke einde. De grote Kerststal met al die gelukkige en spannende scènes rond de geboorte, en die 21 schilderijen met dat pijnlijke einde. Samen gaan ze het totale verhaal vertellen. Schrijf dit kijkavontuur alvast in uw agenda. www.kerstdiorama.nl

Jeroen Boschplein 2 | 5211 ML ’s-Hertogenbosch | +31 (0)73 612 68 90 [email protected] | www.jheronimusbosch-artcenter.nl 4 pagina’s cultuur in

Het oordeelspel een verborgen parel

Meer dan een half miljoen toeristen hebben in de afgelopen tien jaar het Jheronimus Bosch Art Center bezocht. Maar waar gingen toeristen in de tijd van Bosch naartoe? Naar het Oordeelspel in ’s-Hertogenbosch! In 1513 voerde de trotse stad ’s-Hertogenbosch de boventoon als het ging om kunst, kerk en handel. De Sint-Janskerk (inmiddels kathedraal) werd als vanzelf het middelpunt van de stad waarin chauvinisme en devotie hand in hand gingen. Aan het toch al rijkelijk versierde interieur werd een nieuwe parel toegevoegd: een astronomisch kunstuurwerk. Deze wonderbaarlijke combinatie van techniek, geloof en vermaak werd in de westbeuk van de kerk opgesteld. Zoals een 16e-eeuwse geschiedschrijver met onverholen trots schreef: “De faam van dit werk is tot bijna alle landen waar Christus vereerd wordt, doorgedrongen”.

Vergelijkbare astronomische kunstuur- werken zijn nog te vinden in onder andere Münster, Praag en Straatsburg. Van de zestig laatmiddeleeuwse uurwerken die zijn gebouwd, was het Bossche exem- plaar één van de mooiste, maar ook de meest complexe. Zowel het uurwerk als het poppenspel was zo verfijnd, dat toen het begon te haperen, er niemand in staat was om hem te repareren. Het werd niet meer onderhouden en uiteindelijk is het afgebroken en vernietigd. Om dit gemis te compenseren prijkt er nu een monumentale reconstructie in het JBAC: een ervaring met een repu- tatie van ruim vijfhonderd jaar! Het laatste oordeel Het grootste spektakel bevindt zich Het uurwerk hoog in het uurwerk. Op het volle uur Het onderste deel van de toren is het klinkt het carillon en komen de engelen feitelijke uurwerk. In een tijd dat tijdme- naar voren en heffen hun bazuinen aan. ting steeds belangrijker werd, was het Tegelijkertijd openen de grote deuren en Bossche uurwerk tot veel in staat. Het wordt een voorstelling getoond van het geeft namelijk niet alleen de tijd aan, laatste oordeel. Gewekt door de engelen, maar ook de zonnetijd op basis van de openen de graven zich en verschijnen de omwentelingen om de zon. De datum overledenen voor God. Met één hand en de bijbehorende feestdag wordt omhoog en één hand naar beneden geeft aangewezen door Sint-Jacobus aan de hij zijn oordeel. Links stijgen de doden op linkerkant van het uurwerk. Daarnaast naar het paradijs, terwijl anderen rechts worden zonsopgang en -ondergang, de in de muil van de hel verdwijnen. Op een maanfasen en het huidige sterrenbeeld beeldende manier werd zo vroeger het aangegeven. Het complexe mechaniek geloof uitgelegd, maar al gauw kreeg is zelfs in staat om zons- en maansver- het spektakel een toeristische aantrek- duisteringen heel precies te voorspellen. kingskracht. Het kunstuurwerk zou dan In combinatie met de getallen in de vier ook bekend worden in de wereld als het hoeken kan bovendien de dag van de ‘Oordeelspel’. Nu, ruim vijf eeuwen later, week worden berekend en de ingewik- heeft dit wonder van vakmanschap en kelde berekening van Pasen (destijds de techniek nog niets aan verwondering eerste zondag na de eerste volle maan ingeboet. na de lente-equinox (bent u er nog?)).

Boven de wijzerplaat is een beeld te zien van Maria met het Christuskindje op de arm. Wie goed om zich heen kijkt zal zien dat het is nagemaakt van een drieluik van Jheronimus Bosch. Wanneer het mechaniek in beweging komt verschijnen de drie koningen die goud, wierook en mirre aanbieden aan Christus. Wanneer ze voor hem staan buigen ze één voor één nederig het hoofd en verdwijnen weer door de tegenoverliggende deur. 4 PAGINA’S CULTUUR IN

HEMEL- EN HELLEVAART OOK JHERONIMUS LEEFDE MET DE BINNENDIEZE “Je ziet hier letterlijk geen hand voor ogen. Juist op deze plekken zorgen moderne technieken voor ongekend spectaculaire (licht)beelden, die zijn geïnspireerd door het werk van Bosch. Soms zijn de beelden demonisch en confronterend, maar nergens angstaanjagend. De schippergids zet alles rustig in het juiste perspectief, terwijl de boot in alle stilte voortdobbert op de serene stadsrivier’.

Om een beeld te krijgen van de stad ’s-Hertogenbosch ten tijde van Jheronimus Bosch is het goed te beseffen dat het leven van de gemiddelde Bosschenaar van die tijd zich voor een belangrijk deel afspeelde op of nabij de stadsrivier Binnendieze. De Binnendieze was de levensader van de middeleeuwse Bosschenaar. Ook Jheronimus heeft de Binnendieze heel goed gekend!

Die laat-middeleeuwse Bosschenaar leefde met Jheronimus in een stad die krioelde van de mensen. Handelaren, kooplui, ambachtslieden, kloosterlingen. Stevig ommuurd, niemand mocht buiten die veilige stadsmuren wonen. Besef dat ’s-Hertogenbosch in die tijd behoorde tot de qua inwoners grootste steden het Jheronimus Bosch Art Center bijzonders hebben meegemaakt. van wat nu Nederland is. Meer (JBAC). Een fantastische lichtshow, letterlijk dan 20.000 mensen bevolkten de onder de huizen van onze stad. bedrijvige stad met zijn binnenwater Naast verschillende andere de Binnendieze! Slechts Utrecht vaartochten, wandelingen en Uiteindelijk arriveert de boot bij de kende meer inwoners. rondleidingen organiseert Kring steiger nabij het JBAC. Vanaf de Vrienden van ’s-Hertogenbosch vanaf steiger is het niet meer dan enkele Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch 2016 deze nieuwe combi-vaartocht minuten lopen naar dit unieke beheert de Binnendieze boottochten Hemel- en Hellevaart. Bezoek aan kunstcentrum, waar u kennis en doet dat met verve. En met het JBAC en vaartocht in één. kunt maken met alle werken van enthousiaste, gedreven en uitstekend Deze tocht vangt aan met de Jheronimus Bosch. Een letterlijk opgeleide schippergidsen, die stuk bijzondere fi lm ‘Hemel en Hel’ hoogtepunt hier is vanaf de voor stuk de stad goed kennen en die onder één van de togen van de toren van het JBAC (met een lift hevig beminnen. Zij vertellen graag Groote Hekel wordt vertoond. Via bereikbaar) te genieten van een hun boeiende verhalen: vertellen zit het Voldersgat en de Verwerstroom magnifi ek uitzicht over de stad. hen in het bloed. voert de tocht naar het Hellegat. Uw vaarticket is tevens eenmalig Zoals gezegd: Jheronimus Bosch Onderweg passeert de boot, soms uw entreebewijs voor het JBAC! (1450 – 1516) heeft zoals alle op onverwachte plekken, prachtige Natuurlijk kunt u ook voorafgaand Bosschenaren van zijn tijd de en krachtige verwijzingen naar aan de vaartocht het JBAC Binnendieze goed gekend en in het werk van Jheronimus Bosch. bezoeken. Dit combi-ticket is tevens alle richtingen en waterlopen Hoogtepunt vormt het smalle en tot geldig op de dag na de vaartocht. bevaren. Kring Vrienden van de verbeelding sprekende Hellegat. Op vertoon van alle overige ’s-Hertogenbosch was van mening Je ziet hier letterlijk geen hand voor tickets van Kring Vrienden dat in het jaar dat we het 500e ogen. Juist op deze plekken zorgen van ’s-Hertogenbosch of sterfjaar van de beroemdste moderne technieken voor ongekend DagjeDenBosch.com ontvangt u bij Bosschenaar herdenken een spectaculaire (licht)beelden, die het Jheronimus Bosch Art Center, Binnendieze tocht past die in het zijn geïnspireerd door het werk op de dag van het gebruik van uw teken van de grote schilder staat. van Bosch. Soms zijn de beelden ticket, 50% korting op uw toegangs- En die tocht is er nu: de Hemel- en demonisch en confronterend, bewijs. Niet geldig in combinatie met Hellevaart, genoemd naar twee maar nergens angstaanjagend. De andere kortingsregelingen. van de belangrijkste thema’s uit schippergids zet alles rustig in het Kaartverkoop bij 10 en 16 en het werk van Bosch. Deze tocht is juiste perspectief. Toch zullen de opstapplaats Hemel- en Hellevaart ontwikkeld in samenwerking met bootgasten naar adem happen en bij 13 zie plattegrond op de vorige de Gemeente ’s-Hertogenbosch en na afl oop beseffen dat zij iets heel pagina.

Parade 12 | 5211 KL ’s-Hertogenbosch T: +31 73 613 50 98 | E: algemeen kringvrienden.nl I: www.DagjeDenBosch.com | www.KringVrienden.nl 23 de stad in het museum, het museum in de stad Stedelijk Museum Kampen Het Stedelijk Museum Kampen is gevestigd in het voormalige stadhuis van Kampen. De centrale ligging in de binnenstad maakt een bijzondere uitwerking van het museumconcept mogelijk: de verbinding tussen binnen en buiten: De stad in het museum, het museum in de stad.

Het museum heeft vier hoofdthema’s: water, religie, rechtspraak en het huis van Oranje. Door de multimediatour kunt u niet alleen binnen, maar ook buiten genieten van de interessante stadsgeschiedenis.

Stemmen en beelden van Kampenaren vertellen u het verhaal van Kampen. Met een iPod (u kunt deze voor € 1,- huren in het museum) en koptelefoon kunt u zowel in het museum als in de binnenstad op reis gaan door de tijd. De buitentour leidt u gedurende anderhalf uur langs historische plaatsen en gebeurtenissen in Foto: Bob Negryn damse viermaster ‘De Hollandse Tuyn’ en an- Kampen. dere schepen na terugkeer uit Brazilië onder bevel van Paulus van Caerden’, tussen 1605 Water en 1640 geschilderd door Hendrik Cornelis Kampen is rijk geworden door het water. Het Vroom. Van Caerden was er niet in geslaagd water maakte handel mogelijk naar verre een handelspost in Brazilië te vestigen, maar oorden, waar veel geld werd verdiend. Maar wa- keerde wel met suiker, goud en zilver beladen ter zorgde ook voor bedreiging. In de zaal over schepen terug. het Water is de geschiedenis van Kampen en het water te zien. Het oude Hanzeverbond, de Of het schilderij ‘Walvisvangst in de Poolzee’, opgang en de neergang van de Hanzestad, de uit de tweede helft van de 17e eeuw, gemaakt stijging van de zeespiegel in onze tijd: Kampen door Abraham Storck. Hollandse schepen trot- leeft met het water. seren het poolijs, terwijl de bemanningen de strijd aangaan met walvissen, ijsberen en ex- Religie treme koude. Geloof is van oudsher zeer aanwezig in Kampen. Tot aan de reformatie was Kampen Van kalme zeeën tot harde zeegevechten, van een r.k. stad. Er waren grote kerken en kloosters rijk gedecoreerde schepen tot woeste zeeën en in de oude binnenstad. Na de reformatie werd van zeemeeuw tot ijsbeer. Wat deden deze Ne- Kampen protestant en er vestigden zich twee derlandse zeevaarders en wat maakten zij mee? theologische universiteiten. Er is veel bewaard Van 10 juni tot en met 8 oktober 2017 komen gebleven uit deze tijd. Dit kunt u bewonderen Hendrik Cornelis Vroom, ‘De Amsterdamse viermaster ‘De Hollandse Tuyn’ en andere schepen na in Kampen de oogstrelende werken van het in de thema zalen over religie. terugkeer uit Brazilië onder bevel van Paulus van Caerden’, Collectie Rijksmuseum Amsterdam Rijksmuseum allemaal tot leven.

Rechtspraak en bestuur teen. Op 22 april 2016 werd het portret van expositie zijn de Internationale Hanzedagen 14 oktober t/m 10 december 2017 Al vroeg in de middeleeuwen krijgt Kampen koning Willem-Alexander aan de Oranjegalerij die deze zomer in Kampen plaatsvinden. Met Adzer van der Molen – schilderijen stadsrechten. Er wordt bestuurd en er mag toegevoegd. Het portret is geschilderd door het thema ‘Kampen verbindt’ wordt er tijdens recht gesproken worden en dat gebeurt in de kunstenaar Kenne Grégoire. deze dagen gekeken naar het rijke maritieme Koornmarktspoort: Schepenzaal. In de themazaal over bestuur en verleden van de stad. Kampen was tenslotte recht is te zien hoe dat vroeger in zijn werk Speciaal voor kinderen eens een belangrijke haven- en handelsstad. 8 april t/m 25 juni ging. Deze oude zaal uit 1545 is het pronkstuk Een museum saai voor kinderen? Echt niet! In Couzijn van Leeuwen van het museum. De zaal is honderden jaren het Stedelijk Museum Kampen hebben ze een Dit veranderde destijds, door ontwikkelingen onveranderd gebleven. multimediatour, waarmee je het Kampen van zoals verbeterde navigatie en grotere schepen, 8 juli t/m 24 september vroeger echt goed kan ervaren. Je krijgt, net de handelsmogelijkheden verplaatsten zich Rens Krikhaar en Jorn van Leeuwen Huis van Oranje zoals de volwassenen, een iPod mee waarmee je van Europese kust- en zeevaart naar de Atlan- Het Stedelijk Museum Kampen heeft geschil- in de zalen filmpjes kunt bekijken die speciaal tische vaart en daarmee van Oost- naar West 7 oktober t/m 24 december derde portretten van alle stadhouders en ko- gemaakt zijn voor kinderen vanaf 7 jaar en Nederland. Waar de bloeiperiode van Kampen Eveline van Duyl ningen uit het huis van Oranje. Alle Oranjes ouder. Op je eigen scherm zie je onder andere afnam, groeide deze in de rest van het land. zijn ten voeten uit geschilderd: van top tot een berekoude weerman, een verliefde stier én Met schilderijen, prenten en scheepsmodellen Gemeentelijke Expositieruimte Kampen: een tikje ordinaire dame voorbij komen, die ze geeft deze tentoonstelling een kijkje in twee wel heel graag in de pan gehakt ziet worden. De hoofdstukken die, naast het Hanzeverbond, 2 juni t/m10 september multimediatour voor kinderen is beschikbaar een grote stempel hebben gedrukt op de mari- Kamper Kunstprijs als museumtour en als stadstour (een stadswan- tieme geschiedenis van Nederland: de Gouden deling door Kampen). Eeuw en de 19e eeuw. 17 september t/m 19 november Roy Bergsma Agenda De 19e eeuwse werken van onder andere Hen- drik Willem Mesdag en Petrus Johannes Scho- dinsdag - zaterdag 11.00 tot 17.00 uur Stedelijk Museum Kampen tel tonen aan dat de zee een vriend en vijand zondag: 13.00 tot 17.00 uur (Gemeentelijke van alle tijden is. De werken uit de Gouden Expositieruimte Kampen gesloten) 10 juni t/m 8 oktober Eeuw gaan nog een stap verder en nemen je als Het Rijks aan de IJssel kijker mee naar taferelen en gebeurtenissen die Het Stedelijk Museum Kampen is gevestigd aan maritieme prenten en schilderijen enerzijds laten zien wat een indrukwekkende de Oudestraat 133, 8261 CK in Kampen enkele hoogtepunten uit de 17e en 19e eeuw zeevarende natie de Zeven Provinciën waren. Tel. 038 331 73 61 Met trots verwelkomt het Stedelijk Museum Anderzijds tonen de werken juist de bijdrage [email protected] Kampen deze zomer een expositie met louter en van die maritieme macht aan de Gouden Eeuw. alleen maritieme werken uit het Rijksmuseum Voor actuele informatie raadpleegt u de web- Amsterdam. Aanleiding voor deze bijzondere Neem als voorbeeld het schilderij ‘De Amster- site: www.stedelijkmuseumkampen.nl 24 Twee musea onder één dak Anton Pieck Museum en Voerman Museum Hattem Ondergebracht in een sfeervolle en historische van het binnenplaatsje, de gevel en het in- behuizing in twee met elkaar verbonden he- terieur van zijn museum. Zijn kenmerkende renhuizen met elk hun eigen karakter, zijn het ‘sprookjesachtige’ stijl is dan ook duidelijk Voerman Museum Hattem en het Anton Pieck terug te vinden in de vormgeving van het Museum samen onder één dak gehuisvest. De museum. Anton Pieck, vooral bekend om zijn voordeur wordt gedeeld en via de prachtige romantische illustraties en als geestelijk vader binnentuin loop je van het ene museum naar van het sprookjespark ‘De Efteling’, was een het andere. Beide musea bieden kunst van veelzijdig kunstenaar. In het museum bewon- Hollandse bodem: Anton Pieck en Jan Voer- der je zijn werkplek, zijn eigen etspers en een man Senior en Junior staan centraal. Hiernaast uitgebreide collectie van zijn werk. De vaste worden regelmatig inspirerende wisseltentoon- collectie wordt aangevuld met steeds wisse- stellingen geïnstalleerd en zijn er spannende Voermans, staat Hattem centraal in de kunst- lende tentoonstellingen. workshops en activiteiten voor jong en oud. historische collectie: werken van beeldende kunstenaars die zich hebben laten inspireren Bewonderen Beleven door Hattem, in Hattem hebben gewerkt en/of Het Voerman Museum Hattem staat tijdens de Het schitterende pand van het Voerman Mu- uit Hattem afkomstig zijn, zijn hier te bewon- zomer van 2017 in het teken van de IJsselbiën- seum Hattem, het museum voor beeldende deren. De museumwinkel van het Voerman nale. Deze biënnale brengt van juni tot en met kunst, historie en archeologie, biedt de voor- Museum Hattem is tijdens openingsuren vrij september een ode aan de IJssel met een route deur tot beide. Het museum is opgedeeld in de toegankelijk. van meer dan 25 monumentale kunstwerken drie kerncollecties: beeldende kunst, historie en van Doesburg tot aan Hattem en Zwolle. Het archeologie. Daarnaast presenteert het museum Via de idyllische binnenplaats loop je van het Voerman Museum Hattem verzorgt vanaf 9 regelmatig wisseltentoonstellingen. Naast schil- Voerman Museum naar het Anton Pieck Mu- mei tot en met 22 oktober een hierop aanslui- derijen, tekeningen en lithografieën van de seum. Pieck hielp zelf mee met het ontwerpen tende wisselexpositie met als thema ‘Ode aan etc.” Na de Eerste Wereldoorlog verliet Anton de IJssel’. Natuurlijk zal de grote IJsselschilder Pieck steeds vaker zijn atelier. Hij trok door Jan Voerman sr. hier een belangrijke plaats Europa en Noord-Afrika op zoek naar de over- innemen. Daarnaast worden er werken geëx- blijfselen van de Middeleeuwen en de Gouden poseerd van verschillende kunstenaars uit de Eeuw om ‘deze verloren eeuwen’ vast te leg- IJsselstreek en Hattem die de rivier in al zijn gen. In de expositie ‘Anton Pieck Onbegrensd’ gedaantes laten zien. In de herfst is er vanaf 17 reizen we met de kunstenaar mee in ruim 120 oktober werk te zien van Freek van den Berg tekeningen, prenten, etsen en schilderijen.. (1918-2000) en zijn zoon Ronald van den Berg (1950-2007) uit Veessen. Het directe uitzicht op Vanaf 1 november 2017 tot 1 maart 2018 vindt de rivier en met name de zonsopgangen beïn- de expositie ‘Als Het Wintert’ plaats, een ex- vloedden het werk van Freek van den Berg. Het positie over de winterse taferelen van Anton werk van Ronald van den Berg kan kleurrijk en Pieck. Al op 11-jarige leeftijd maakte hij zijn expressief worden genoemd. eerste schaatslandschap: Wintergezicht op Den Helder. Heel bijzonder is ook dat de illustra- Het Anton Pieck Museum exposeert vanaf 6 ties bij het boek ‘Christmas Carols’ van Charles juni tot en met 31 oktober 2017 werk van Dickens voor het eerst getoond kunnen worden Pieck, waarvan het meeste niet eerder is gein het museum. toond. Voor zijn illustraties bij internationale sprookjes en sagen waande hij zich achter zijn Anton Pieck Museum en Voerman Museum tekentafel voortdurend in andere landen en Hattem zijn gevestigd aan de Achterstraat culturen: “Ik wandel door alle tijden via de 46-48 te Hattem. www.antonpieckmuseum. oude Grieken, de Noren, Ieren, Spanje, Servië nl & www.voermanmuseumhattem.nl Kunstmoment Diepenheim 2017 Kunststadje omgetoverd tot grote expositieruimte

Donderdag 19 oktober start het jaarlijkse kunst- heeft u groene vingers of bent u goed in klus- evenement Kunstmoment Diepenheim. Een sen? Doe dan een leuk bod en wie weet gaat kunstroute langs bijzondere locaties, waar meer de kunstenaar met u ruilen. Naast de exposi- dan 100 professionele kunstenaars op ca. 50 ties wordt een diversiteit aan muziek-, dansen bijzondere locaties in het centrum van Die- toneelvoorstellingen aangeboden. Ook kunt u penheim en in het prachtige buitengebied ex- zelf aan de slag tijdens de aangeboden work- poseren. shops. Informatie hierover kunt u vinden in de catalogus. Wilt u toelichting bij de kunstwerken dan kunt u deelnemen aan een rondleiding. Per locatie wordt uitleg gegeven over de werken door de kunstenaar of de locatiehouder. Voor meer informatie en aanmeldingen kunt u de website raadplegen. Het Nederlands Bakkerijmuseum Een aantal kunstenaars is gevraagd om werk te maken binnen het thema ‘Landschatten’. Het Nederlands Bakkerijmuseum is het grootste Bakactiviteiten en meest veelzijdige Bakkerijmuseum van ons Het museum is aantrekkelijk voor jong en oud, • Professionele kunst op 50 plekken land. In dit belevingsmuseum genieten jong en mede dankzij de vele verrassende bakactivitei- • Variërend van galerie tot weide oud op een originele manier van de geschiede- ten in de vakanties en op hoogtijdagen. Iedere • Een variatie aan disciplines nis van brood en banket. Zien, proeven, ruiken, zaterdag en elke dag tijdens de schoolvakan- • Naast exposities ook muziek, theater, doen en voelen staan centraal als u door de ge- ties kunnen kinderen zelf aan de slag. Bakacti- Claartje Borren ‘Palestinian – Israël workshops en het ‘Kunst-RUIL-moment’ schiedenis wandelt. Ga terug in de tijd bij de viteiten, een spannende speurtocht en vrolijke Conflict Gaza • Mogelijkheid tot rondleidingen bakdemonstraties in de traditionele takkenbos- familievoorstellingen in het museumtheater • Thema 2017 ‘Landschatten’ senoven of neem een kijkje achter de schermen zijn de ingrediënten voor een onvergetelijke Elf dagen lang kunt u exposities bekijken in in de moderne bakkerij. Op feestdagen en in de dag! Een verjaarsfeestje bij het museum vieren galeries, winkels, horeca en historische panden. Kunstmoment Diepenheim vindt plaats van schoolvakanties is er elke dag iets leuks te doen. kan ook, op woensdagmiddag en zaterdag. U De twee plattegronden in de catalogus, van het donderdag 19 t/m zondag 29 oktober 2017, kunt op afspraak als groep zelf de handen uit centrum en het buitengebied, helpen u op weg dagelijks van 11.00 uur tot 17.00 uur. De kleine hanze- en vestingstad Hattem vormt de mouwen steken om een volleerde bakker of naar de locaties. Verder vindt u in de catalogus het pittoreske decor voor het grootste en leuk- bakster te worden. een overzicht van deelnemende kunstenaars ste Bakkerijmuseum van ons land. In dit mu- inclusief hun werk, en een agenda met voor- Kijk voor meer informatie op: seum, bestaande uit drie historische panden Het museumtheater stellingen en workshops. De catalogus is voor www.kunstmomentdiepenheim.nl wordt op intrigerende wijze de geschiedenis Zeer bijzonder is het museumtheater tegen het 5 euro te koop bij het informatiepunt: Cultuur- van brood & banket getoond. Verrassend de- decor van de middeleeuwse stadsmuur waar u centrum Herberg de Pol (Raadhuisstraat 8). Bij tail: de twee hoofdgebouwen zijn onderling kunt genieten van een themademonstratie of de catalogus ontvangt u een wandelroute langs verbonden met een tunnel onder de straat door tijdens de schoolvakanties plaats kunt nemen verschillende locaties in Diepenheim en een en een spannend kelderlabyrint. voor een vrolijke familievoorstelling. fietsroute door de mooie landelijke omgeving langs verschillende locaties in het buitengebied Tentoonstellingen Groepen van Diepenheim. Vaste tentoonstellingen geven een beeld van Voor groepen heeft het museum verschillende de historie van brood en banket in al zijn vor- arrangementen; ‘Samen Bakken’ en de bak- Kunstmoment, een kunstevenement in het men van de prehistorie tot nu. Op visuele wijze demonstratie ‘Symboliek in Brood’ zijn goed kleinste stadje van Overijssel, voor jong en wordt gebruik gemaakt van de sfeervolle ambi- te combineren met de horecamogelijkheden, oud, voor kunstkenners en als eerste kennisma- ance van de historische gebouwen. In wisselex- zoals een kopje koffie met iets lekkers uit eigen king met kunst. Met het unieke ‘Kunst-RUIL- posities besteedt het museum regelmatig aan- bakkerij of een bijzondere lunch. moment’, waar u met een gelijkwaardige tegen- dacht aan het cultureel erfgoed van de bakkerij. prestatie kunt bieden op kunstwerken. In het voorjaar van 2017 wordt de Droste ten- Nederlands Bakkerijmuseum Hattem toonstelling geopend en in het najaar de Sint Kerkhofstraat 13 in Hattem Heeft u een vakantieverblijf, geeft u een cursus, Karin Hodes ‘Flower Power’ Nicolaastentoonstelling. www.bakkerijmuseum.nl 25 Museum de Fundatie Friso ten Holt AGNES VAN EUPEN beeldend kunstenaar Licht en Lijnen

Friso ten Holt (1921-1997) is bekender bij vakgenoten en museummensen dan bij het grote publiek, in tegenstelling tot zijn broer de componist Simeon. Friso ten Holt groeide op in het kunstenaarsdorp Bergen NH. Hij was schilder en ontwierp ook glas-in-loodramen, wandkleden en grafiek. Hij doceerde aan verschillende academies, was leermeester van o.a. Janneke Tangelder (Prix de Rome 1973), Jan van Kempen en Jeroen Krabbé. Zijn kleurrijke landschappen, portretten en stillevens zetten schilderijen - cursussen - workshops op subtiele wijze de Nederlandse traditie voort, met steeds een lichte mate van abstrahering. Dit gebeurt, mede onder invloed van Cézanne, [email protected] www.agnesvaneupen.nl door een nadruk op kleurvlakken in plaats van Friso ten Holt, ‘Zelfportret’, 1971, olieverf op op details. Achtergrond en voorgrond in het doek, 120 x 100 cm, particuliere collectie Mepperstraat 13 7855PH Meppen(Dr) 0591 532395 – 06 22953183 schilderij hebben hetzelfde gewicht. Hij staat op de schouders van zijn vader de Bergense schilder Henri ten Holt, en verwerkt invloeden van Picasso en met name Cézanne. Ten Holts kleuren zijn stralend en helder, veel van zijn werken roepen de sfeer op van een strandwan- Drago Pečenica deling bij een stevige Noordenwind. in Museum Nijkerk In de jaren ‘60 beleefde Friso ten Holt zijn hoogtijdagen wat betreft verkoop en interna- 2 september t/m tionale bekendheid. Hij werd door de Engelse kunstcriticus John Berger in artikelen en een 11 oktober 2017 tv interview bekend gemaakt bij het Britse publiek, wat een stormloop op de werken in de Londense tentoonstelling van 1962 tot Friso ten Holt, ‘Familie op het strand’, 1959, olie- Museum Nijkerk: verf op doek, 141 x 191 cm, particuliere collectie dinsdag t/m vrijdag 13.30-16.30 uur gevolg had. In Nederland werd in het kielzog en ’s zaterdags 10.00-16.00 uur. van deze plotselinge beroemdheid overzee ook Entree € 4,– per persoon. meer aandacht aan hem besteed. Verschillende Museum Nijkerk, musea kochten schilderijen van Ten Holt. Hij Venestraat 16, Nijkerk. exposeerde zeer regelmatig bij Amsterdamse galeries. Tegenwoordig is Ten Holt enigszins Tel. 033 245 7005 of bezoek de vergeten, maar we weten zeker dat we veel be- website www.museumnijkerk.nl zoekers blij zullen maken met zijn herontdek- king. Ongeveer 40 werken uit particulier en openbaar bezit laten het werk van Friso ten Drago Pečenica Holt op zijn stralendst en meest kleurrijk zien. (+31) (0) 33 - 24 62 911 Museum De Fundatie heeft als doel de passie www.dragopecenica.com voor beeldende kunst over te brengen op een Friso ten Holt, ‘Strandgezicht met wit zeil’, 1974, groot en breed publiek. De laatste jaren blijven 60 x 70 cm, particuliere collectie de bezoekcijfers stijgen, waarbij de succesfor- mule lijkt om kunstenaars die bij een breed publiek bekend zijn te combineren met meer Kunstacademie te Wildt specialistische tentoonstellingen. Op deze be- school voor realistisch fijnschilderen en tekenen proefde manier kan door de combinatie met de tentoonstelling van werk van publiekslieveling Jeroen Krabbé, het werk van zijn leermeester Friso ten Holt bekender raken bij een groter publiek.

De tentoonstelling: Friso ten Holt – Licht en lijnen is te zien van 24 mei t/m 1 oktober 2017 in Museum de Fundatie, Zwolle. Openingstijden: di. t/m zo. 11.00-17.00 u Friso ten Holt, ‘Zwemmers’, olieverf op doek, Informatie: www.museumdefundatie.nl of 1957-1958, 158 x 240 cm, particuliere collectie Tel: 0572-388188 Kunstacademie te Wildt is opgericht in 1995 door kunstenaar Henry te Wildt en zijn dochter Suzan te Wildt. De academie is één van de eerste particuliere Het Drostenhuis in Zwolle schilderscholen van Nederland die gespecialiseerd is in fijnschilderen Dit sfeervolle woonhuis werd in 1551 in opdracht van Engelbert van Ensse en het onderwijzen van de Oude meesterstechnieken. gebouwd. Engelbert was als Drost van Drenthe en vertrouweling van de Habsburgse vorsten een bijzonder rijk en machtig man. Die rijkdom en status is vandaag de dag nog goed voelbaar in de verschillende stijlkamers De schilderscursussen worden gegeven in verschillende plaatsen in het land. van het huis. De salon ademt nog de elegantie van die tijd. De keuken is de mooiste In onder andere Amstelveen, Barneveld, Goirle, Molenhoek en ´s-Heerenberg. museumkeuken van Nederland.

Keuken Patriottenkamer Op onze website vindt u alle informatie over onze locaties, De keuken is één van de pronkstukken van het In de patriottenkamer – vroeger de kamer van cursussen, opleidingen en workshops. Stedelijk Museum. De kamer stamt uit de eer- de vrouw des huizes - zijn verschillende por- ste bouwfase van het Drostenhuis. Het open tretten en persoonlijke bezittingen van bekende vuur en de zoldering met dikke moerbalken patriotten te zien. Zij waren actief in de 2e helft zijn sporen uit de 16e eeuw. Rond 1750 werd van de 18e eeuw en streefden naar een eerlijker de keuken aangepast aan de eisen van die tijd. bestuur en meer inspraak voor de burgers. De keuken werd betegeld met paars-witte Mak- kumer tegels en naast de schouw kwam een for- Blokzijlkamer nuis. De keuken is ingericht met voorwerpen De inrichting van deze kamer is grotendeels uit hoofdzakelijk de 18e eeuw. afkomstig uit een koopmanswoning uit Blokzijl. Blokzijl was in de 17de eeuw een welvarende Zilverkamer stad in de kop van Overijssel. De kamer is in- De zilverkamer was vroeger een buurhuisje. gericht met meubels en accessoires uit de 17e Het pand is begin 18de eeuw aangekocht en bij eeuw die passen bij de Hollandse renaissance. het Drostenhuis betrokken als eetkamer. In de De ebbenhouten versieringen tonen de rijk- pronkkast zijn bijzondere Zwolse zilveren ob- dom van de eigenaar, want ebbenhout was een jecten te zien. kostbare houtsoort. Kunstacademie te Wildt Oudste Poortstraat 4 • 7041 AR ’s- Heerenberg Salon Het Drostenhuis in is onderdeel van het Ste- In de salon ontving men vroeger de gasten. De delijk Museum en ligt midden in het cen- Tel. 06-46082745 rijkversierde wandbespanning, de dikbuikige trum, aan de Melkmarkt 41, van Zwolle. meubels en het rococo stucwerk op het plafond en de schouw tonen de smaak van de gegoede Het museum is geopend op dinsdag t/m www.paint-online.nl burger uit de 18e eeuw. zondag van 11.00 – 17.00 uur. 26 Een byzonder Maexsel Museum Elburg Museum Elburg vertelt over Elburg; maar wat is er precies te vertellen? Het museum gebruikt verhalen en historische gebeurtenissen, gebouwen en personages om op deze wijze de bijzonderheden van de stad te duiden. In zes thema’s neemt het museum u mee door de geschiedenis van Hanzestad Elburg.

en ander gespuis. In de 16e eeuw worden, om- wille van de verdediging tegen de Spanjaarden, vestingwerken in opdracht van Willem van Oranje gemoderniseerd: er verrijzen aarden wallen, nieuwe buitengrachten, bastions, kazematten en een nieuwe haven. Hoewel delen van de vesting in de 19e eeuw worden geslecht, is het oorspronkelijke stadsplan tot op de dag van vandaag bewaard gebleven. In 1974 is Elburg weer herenigd met ‘Thorn- spic’ en maken de kernen Doornspijk, ’t Harde, Hoge Enk en Oostendorp deel uit van de gemeente Elburg.

Stad van geloof Elburg kent in de late Middeleeuwen een rijk geloofsleven: naast de imposante Sint Nico- laaskerk staan op diverse plaatsen kapellen en ‘onser lieve vrouwen huiskens’. Er worden pro- cessies gehouden, geestelijke broederschappen opgericht, vicarieën gesticht en een priester- memorie in het leven geroepen. Twee religieuze vrouwenbewegingen krijgen een plek in Elburg: één in het begijnhuis vlakbij de kerk, één in het imposante Agnietenklooster. In de loop van de 16e eeuw bereikten de ideeën van sen uit het noorden grazen in de zomer op de is sprake van een sterke gemeenschapszin en kerkhervormer Maarten Luther Elburg. In 1556 stadsweiden het Goor en de Mheen en worden solidariteit binnen de stadsmuren. Vanaf de leidt dit tot een beeldenstorm. In de Sint Nico- in het najaar verkocht aan de dichtbevolkte 14e eeuw wordt in het Heilige Geesthuis on- laaskerk, het Agnietenklooster en het Heilige gebieden elders. Tot ver in de 19e eeuw werkt derdak verleend aan zieken en passanten. Hon- Geestgasthuis worden vernielingen aange- het leeuwendeel van de beroepsbevolking in de derd jaar later stelt Alijt Johan Ghorijsdochter richt. In 1572 kiest Elburg definitief voor de landbouw, als ambachtsman en in de visserij. haar huis beschikbaar voor weduwen. Het 16e ‘Gereformeerde Religie’. In de 19e eeuw laten De haven telt beurtschippers, mandenmakers, eeuwse Weduwenhofje neemt deze taak over. de Afscheiding en de Doleantie en Elburg hun zeilmakers en kuipers, de scheepswerf van de De weduwen gedragen zich niet altijd naar be- sporen achter: de Christelijke Gereformeerde familie Balk en de touwbaan (de oudste van horen: de bestuurders, de ‘besjesvaders’ moe- Kerk en de Gereformeerde Kerk ontstaan. In de Nederland) van de familie Deetman. Het leven ten regelmatig kijvende vrouwen tot de orde jaren die volgen worden meerdere kerken en in Elburg is eenvoudig en door teruglopende roepen. Ook na de Reformatie verschijnen er geloofsgemeenschappen opgericht, waaronder inkomsten uit de visserij en gebrek aan nieuwe weldoeners op het Elburgse toneel. Het Feithen- opnieuw een rooms-katholieke kerk. Ook de industrie, is het voor een deel van de bevolking hof en het Veghenhofje worden gebouwd voor kernen Doornspijk en ’t Harde kennen meer- begin 20e eeuw zelfs armoe troef. de ouderen en armen, en Maria Herms Courage dere kerken en geloofsgemeenschappen. Vanaf ontfermt zich in haar testament over ‘behoef- eind zeventiende eeuw telt Elburg ook een Stad aan het water tige huisgesinnen’. Elburg kent in Admiraal Jan joodse gemeenschap. Deze groeit in de loop Water is alles bepalend voor de ontwikkeling Hendrik van Kinsbergen een bijzondere filan- van de jaren uit tot vijf procent van de bevol- van Elburg. Water is een bron van voedsel, han- troop. ‘Nederlands laatste zeeheld’ sluit met het king. Uit economische motieven vertrekt het delsmogelijkheden en verspreiding van ideeën stadsbestuur een convenant voor een presti- merendeel van de joden in de eerste decennia maar ook regelmatig een bron van onrust. De gieuze opleiding voor Talen, Kunsten en Weten- van de 20e eeuw. Met de deportatie van de laat- ligging aan de Zuiderzee komt de stad op tal- schappen. Families uit de hoogste kringen, uit ste 21 joden vanuit Elburg komt in de Tweede loze verwoestende overstromingen te staan. binnen- en buitenland, komen hun zonen aan- Wereldoorlog een einde aan het joodse leven De zee biedt echter ook veel mogelijkheden. melden. Van Kinsbergen steunt het instituut in de stad. Vanaf eind 13e eeuw wordt vis verhandeld in met raadgevingen, schenkingen van boeken en Elburg en de ligging aan zee geeft toegang tot instrumenten en met geld. Stad met een plan Stad van recht vaarroutes en handel over water. Zo wordt El- Elburg is een stedenbouwkundig monument. Elburg krijgt in 1233 stadsrechten en als onder- burg een Hanzestad met een eigen handelspost In Museum Elburg zijn altijd wissel- De stad maakt in de Middeleeuwen deel uit deel daarvan zijn eigen rechtspraak. Volgens op Skåne. Daar worden verschillende soorten exposities te zien. van het ‘kerspel Thornspic’. De kleine han- het privilege van ‘halsgericht’ mag Elburg nu zoutwatervis, maar ook zuivelproducten, la- deldrijvende nederzetting is gelegen aan de de doodstraf toepassen op zijn ingezetenen. ken en linnen verkocht. Haring, hout, graan t/m 9 september 2017 Zuiderzee. In de 13e eeuw krijgt Elburg stads- Buiten de stad, aan de Gerichtenweg, wordt en huiden worden mee teruggenomen naar El- De Mozes in Chagall rechten van graaf Otto II van Gelre. De stad een galg opgericht, maar ook ‘radbraken’ en burg. De visserij en vishandel blijven ook na Museum Elburg toont grafisch werk van Marc koppelt handel aan scheepvaart en wordt lid onthoofding behoorden tot de mogelijkheden. de 15e eeuw middel van bestaan maar brengen Chagall (1887 – 1985) waaruit zijn grote van de Duitse Hanze, een samenwerkingsver- Voor minder ernstige vergrijpen hebben schout geen grote rijkdom meer op enige korte bloei- verbintenis met het leven van Mozes blijkt. De band van handelaren en steden die gelegen en schepenen een heel arsenaal van lijf- en periodes na. In 1919 bereikt de Elburger bot- originele litho’s, etsen en affiches komen uit de zijn rond de Noord- en Oostzee. Het heeft zelfs geestelijke straffen tot hun beschikking, zoals tervloot haar grootste omvang. In 1931 wordt Collectie Wuyt. Het museum organiseert rond- een eigen handelspost op Skåne, in Zweden. marteling, het verplicht ter bedevaart gaan of de Zuiderzee definitief afgesloten met de aanleg leidingen, lezingen en andere activiteiten. Elburg kent aanvankelijk lintbebouwing: langs in een processie meelopen. De straffen werden van de Afsluitdijk. Zo komt er een einde aan een lange hoofdstraat liggen stadhuis, kerk, en plein public voorgelezen en uitgevoerd op de zoutwatervisserij. Na 1956 is de band met t/m 9 september 2017 gasthuis en woningen. Aan het einde van de de ‘Myddelbroche’, waar tot 1805 een schand- het water vrijwel geheel verbroken door de in- Over Leven – werken van Tineke Smith 14e eeuw ondergaat de stad een indrukwek- paal stond. poldering. Zo komt er een definitief einde aan Dit seizoen exposeert Tineke Smit ( 1948) in de kende gedaanteverwisseling. De hertog van de dreiging en de rijkdom die het water Elburg Vischpoort. In het werk van Tineke Smith staan Gelre geeft zijn rentmeester Arent thoe Boecop Stad vol bedrijvigheid bracht. de natuur, het aardse, natuurlijke kleuren, be- de opdracht een nieuwe versterkte stad te bou- Wat deden Elburgers om aan de kost te komen? weging en het leven centraal. Ze maakt schil- wen. Thoe Boecop ontwerpt een stad met een De opkomst van de stad hangt nauw samen Stad van weldoeners derijen en installaties. De thema’s voor haar rechthoekige plattegrond en recht op elkaar met de visserij en de (vis)handel. Maar er was Elburg kent in de loop van de eeuwen meerdere werk haalt ze veelal uit Bijbelse vertellingen en staande straten. Het gigantische karwei wordt méér: de stadsboeren doen het vanaf de 14e weldoeners: mannen en vrouwen die liefda- tradities, maar ook uit mythologie. De Visch- in vier jaar geklaard, compleet met grachten en eeuw in Elburg goed: Elburg is een schakel in digheid bewijzen aan zieken, passanten, wedu- poort is één van de bij-locaties van Museum stadsmuren ter bescherming tegen roofridders de ossenhandel met Noord-Europa. Magere os- wen, wezen, ouderen, armen en scholieren. Er Elburg.

t/m 28 oktober 2017 Homo Ludens, de spelende mens Else Ringnalda (1958) exposeert in de Kloos- tertuin van Museum Elburg. Zij maakt bronzen beelden. Haar inspiratie put zij uit fantasieën over een utopische samenleving bevolkt door de Homo ludens, de spelende mens. De vorm van de beelden van Else Ringnalda ontstaat na manipuleren van de werkelijkheid bijvoorbeeld door het verlengen van ledematen of verbreden van schouders en het weglaten van details. De figuren zijn introvert, zonder suggestie van beweging of eenduidige expressie. Ze lijken verzonken in hun spel.

Museum Elburg is gevestigd aan de Jufferenstraat 6-8 8081 CR Elburg. Voor meer informatie bezoekt u de Aanzicht Elburg website www.museumelburg.nl 27 Pierre Janssen Lex Lijstenmakerij al 20 jaar de lijstenmaker In de greep van de kunst voor de professional Half Nederland zit voor de buis als Pierre Tien jaar na zijn overlijden staan Museum Janssen in de jaren zestig, zeventig op Arnhem en Stedelijk Museum Schiedam met Lex Thoma, de eigenaar van LEX Lijstenma- televisie over kunst vertelt. Hij praat in de grote dubbelexpositie Pierre Janssen - In kerij verricht, samen met zijn team, al 20 jaar gewone mensentaal en is benieuwd wat de greep van de kunst stil bij zijn nog altijd inlijstwerk voor particulieren en de zakelijke kijkers vinden. Dat maakt hem uniek. vernieuwende gedachtegoed. Pierre Janssen markt, zoals musea, galerieën en toonaange- In die tijd leggen kunsthistorici uit ‘hoe (1926-2007) is kunstjournalist als hij in 1956 vende bedrijven. Hun specialiteit is niet on- het zit’, vaak met moeilijke woorden. conservator wordt bij het Stedelijk Museum opgemerkt gebleven en inmiddels een begrip, Schiedam. Dat doet hij zes jaar. Van 1969 tot niet alleen in Arnhem, maar in vrijwel het hele 1982 is hij directeur van Museum Arnhem. Pierre Janssen in tv-programma Kunstgrepen, land. Dat inlijsten meer is dan alleen maar een ca. 1960. Foto Jan Bijvank plaatje in een lijstje stoppen zult u begrijpen. ‘Dit is van ons’ Maar dat professioneel inlijsten vele niveaus Janssen ziet kunst vooral als een middel Kunstgrepen is ook het eerste kunstprogramma kent was u waarschijnlijk minder bekend. Lex om mensen te verbinden. Bij zijn vertrek in op televisie. Lijsten opereert al 20 jaar op het allerhoogste Schiedam zegt hij dan ook: ‘Ik wilde iets ma- niveau. De lijsten die bij hen de deur uit gaan, ken waar de mensen zonder moeite naar bin- Museum Arnhem voldoen aan de hoogste eisen op inlijstgebied. nen gaan, waar ze het gevoel hebben ‘dit is Museum Arnhem is hét museum voor (inter-) Niet alleen zijn de gebruikte materialen van van ons’.’ Hij wist een gastvrij, ‘democratisch’ nationale moderne en hedendaagse kunst en museale kwaliteit, maar ook de constructie en museum te creëren, waarmee hij zijn tijd ver vormgeving van de stad Arnhem. Speerpunten afwerking zijn altijd topkwaliteit. vooruit was. Er kwamen ‘gewone’ Arnhem- zijn realistische kunst uit de 20ste eeuw, he- mers, Schiedammers én hun kinderen. Tege- dendaagse sieraden en vormgeving, met extra Naast het normale inlijstwerk beschikt Lex lijkertijd sprak hij de doorgewinterde kunstlief- aandacht voor niet-Westerse kunst en werk van Lijsten ook over een eigen restauratie atelier hebbers aan. Tijdens lezingen en rondleidingen vrouwelijke kunstenaars. Belangrijke thema’s voor het restaureren van moderne en antieke hingen mensen aan zijn lippen. zijn ontwikkelingen en machtsverhoudingen lijsten. Lex Thoma heeft zich door zijn kun- in de samenleving. Het museum is beroemd stenaars achtergrond en jarenlange ervaring Eerste televisieprogramma over kunst om zijn bijzondere ligging middenin de stad ontpopt tot een professionele restaurator. In De dubbeltentoonstelling in Arnhem en met prachtig uitzicht vanuit de beeldentuin zijn atelier repareert en restaureert hij niet al- Schiedam laat zien wie Janssen was, wat hij over de Rijn en het uiterwaardenlandschap. leen vakkundig lijsten, maar bouwt ze op ver- deed, welk werk hij aankocht en wat hem tot zoek vanaf de grond op. Mocht u geïnteres- pionier maakte. De titel knipoogt naar het tele- seerd zijn in een vrijblijvende prijsopgave voor visieprogramma Kunstgrepen waar Janssen Pierre Janssen | In de greep van de kunst is te een te restaureren schilderijlijst, dan kunt u Jan Mankes, Zelfportret met uil, olieverf op doek, twaalf jaar lang – tussen 1959 en 1975 – over zien van 8 april t/m 15 oktober 2017 in Mu- altijd contact opnemen. Voor het restaureren 1911. Collectie Museum Arnhem. Verworven in kunst vertelt. Voor veel mensen zijn die seum Arnhem, Utrechtseweg 87 in Arnhem. van schilderijen en papier hebben zij zich ver- 1972. Foto Peter Cox praatjes een eerste kennismaking met kunst. www.museumarnhem.nl zekerd van samenwerking met specialisten op dat terrein.

Lex Lijstenmakerij De kunst om niet te vergeten Leemansweg 24, 6827 BX Arnhem Lexlijst.nl stichting de Ezelstal JUBILEUMEXPOSITIE: een hommage aan Gradus Verhaaf ter ere van zijn 85e ge- Water Zomerexpo 2017 boortejaar. Gradus is overleden op 17 maart 2017. 24 mei t/m 20 augustus 2017 De Ezelstal heeft maar één passie en dat is liefhebber van jazz en zei altijd “zoals zij spe- tegelijkertijd onze doelstelling, n.l. het beheren len, wil ik schilderen”. Water is het thema van deze zesde ZomerExpo- en behouden van kunstcollecties uit de 20e editie dat ruim 1900 kunstenaars inspireerde eeuw om ook volgende generaties te laten ge- Jetty Homan (1912-1996) tot meer dan 3000 werken. Hieruit kozen 75 nieten van dit bijzondere culturele erfgoed en Jetty is haar carriërre begonnen als ballet- juryleden tijdens vijf voorrondes anoniem en te voorkomen dat deze collecties verloren gaan. danseres. Ze stond op internationale podia individueel 254 waterwerken. De Ezelstal heeft de beschikking over een eigen en is in 1940 na het bombardement op haar expositieruimte waarin jaarlijks de laatst geres- balletschool in Rotterdam een solocarriërre ge- taureerde werken getoond worden en waar U start. In 1934 speelde ze de hoofdrol in de Ne- van harte welkom bent om een kijkje te nemen derlandse film “Dood water” onder het pseudo- en onze vorderingen te volgen. niem Helga Koch. Ondertussen een historisch document die de gevolgen van de drooglegging De stichting beheert op dit moment drie van de toenmalige Zuiderzee toont. Ze trouwde kunstcollecties te weten: in 1943 met Jan Homan en na de oorlog en de geboorte van haar twee kinderen gaf ze nog en- Jan Homan (1919-1991) kele jaren balletles. Zelf dansen was voorbij tot Jan noemde zichzelf een abstract- expressio- haar grote verdriet. Begin jaren “50 is ze begon- nist nadat hij een lange ontwikkelingsweg had nen met beeldhouwen. Eerst in keramiek en doorgemaakt. Geboren in Hoorn kwam hij al later uitsluitend bronzen sculpturen. Het the- jong in contact met internationale kunstenaars. ma “beweging” komt ook hier telkens weer tot Voor de oorlog heeft Jan een korte tijd op de uiting. Ze heeft een absoluut eigen stijl ontwik- academie in Amsterdam gezeten maar door het keld en op enkele aanwijzingen van collega`s uitbreken van de Tweede Wereldoorlog kwam na was ze autodidact. Haar werk sluit prachtig hier een einde aan. Op eigen kracht heeft hij aan bij het werk van haar man Jan Homan en zich ontwikkeld tot expressionist, vol overtui- tijdens hun leven ( en ook nu door ons) waren ging en met een prachtig kleurgebruik. In de er vele exposities van hen samen te bewon- jaren “80 raakte hij in de ban van de kleur roze deren in binnen en buitenland. in alle variaties. Zo vol overgave dat hij zelfs een roze spijkerbroek droeg… Naar zijn werk Gradus Verhaaf (1932-2017) kijken is altijd een feest. Krachtig, stralend en Gradus is geboren in Amsterdam waar hij de vitaal. Hij experimenteerde graag en veel. Bin- Rietveldacademie doorliep. Gradus is een benen zijn vakgebied is er vrijwel geen techniek genadigd kunstenaar die ons meeneemt in die hij niet heeft toegepast. Hij vond het een een wereld om weg te dromen. Hij begon zijn eer om kunstenaar genoemd te worden en niet artistieke leven met het maken van figuratief Museum de Fundatie is blij om dit jaar gast- uitsluitend kunstschilder. Jan was een groot werk. Dat heeft hij steeds meer losgelaten “om- heer te zijn van de Water ZomerExpo 2017. De dat het realistische beeld de aandacht trok en tentoonstelling in het museum en bij Kasteel te weinig ruimte gaf aan het verhaal”. Naast het Nijenhuis bruist. Schilderijen, tekeningen, zijn prachtige monumentale schilderijen heeft video’s, foto’s, sculpturen en installaties. Van hij toch een uitgesproken voorliefde voor het ingetogen tot uitgelaten, de kakofonie van tekenen. Zijn uitgebreide collectie grafiek ge- wisselende vormen en smaken groeperen zich tuigt daarvan. Zonder oordeel schildert en te- rond één gemeenschappelijk thema: water. kent Gradus het vergankelijke en het blijvende. Kunstenaars hebben zich niet ingehouden met Al zijn werk herbergt iets van het alledaagse dat als resultaat een fantastische tentoonstelling hij op zijn lange tochten ontmoet en opslaat. die ons laat zien wat kunst én water kunnen Het is een bijzondere uitdaging om de adem zijn. van Gradus door de tijd heen te dragen.

Water ZomerExpo 2017 is een verkoopten- De Ezelstal toonstelling. ArtWorlds faciliteert en spoort de Zomervreugdweg 2 museumbezoekers aan om het niet te laten bij 7251 NX Vorden kijken alleen. Meer info op zomerexpo.nl. Tel: 0575- 55 38 58 Voor meer informatie: www.ezelstal.nl Bezoekadressen: Route: zie website Fundatie Zwolle, Blijmarkt 20, Zwolle Kasteel het Nijenhuis, ‘t Nijenhuis 10, Heino/ Openingstijden: Wijhe Uitsluitend op afspraak en op de open Kunst- Geopend van dinsdag t/m zondag van 11.00 – zondagen van 11.00 tot 17.00 uur: 11 maart, 17.00 uur 11 juni, 10 september, 10 december. www.museumdefundatie.nl, [email protected], tel 0572-388188 Voor meer informatie: www.ezelstal.net 28 Tetem Kunstruimte Rosie the Riveter ‘Rosie the Riveter’ is de naam die symbool werd voor de Amerikaanse vrouwen die tij- Robotic Couture dens de Tweede Wereldoorlog in fabrieken gingen werken. Zij vulden de arbeidstekorten Hoe zou de wereld eruitzien als onze kleding ADHD kan helpen en de DrinkBot Dress: een op die ontstonden doordat mannen naar het ons kon beschermen, onze waarneming beïn- cocktail-makende jurk die de kijker uitdaagt tot front gingen. Miljoenen vrouwen trokken vloeden of spelletjes met ons spelen? een spel van ‘truth or dare’. naar de fabriekshallen om oorlogsmaterieel te maken van autobanden tot vliegtuigen. Fashion-tech designer Anouk Wipprecht staat Mode in een breder perspectief plaatsen kan Ze deden zwaar en soms gevaarlijk werk dat bekend om haar innovatieve ontwerpen en Wipprecht als geen ander. In deze eerste solo voorheen als ‘mannenwerk’ was bestempeld, maakt technologie draagbaar. Ze creëert futu- tentoonstelling in Nederland laat Anouk in elk en kregen een salaris dat vrouwen vóór de ristische ontwerpen, die oplichten, bewegen ontwerp een statement zien en maakt ze de toe- oorlog niet snel konden verdienen. Dit bood of video-opnames maken zonder dat de drager schouwer deelgenoot van het ontwerpproces. jonge vrouwen een onafhankelijkheid die daar iets voor hoeft te doen. Anouk laat ver- Met Robotic Couture slaat zij een brug tussen smaakte naar meer. De rol van vrouwen op schillende computermodules en sensoren met technische innovaties, design en kunst. de arbeidsmarkt zou nooit meer hetzelfde elkaar samenwerken om de biometrische infor- zijn. Het Nationaal Bevrijdingsmuseum matie van een persoon om te zetten in automa- Het werk van Anouk legt een verbinding tussen 1944-1945 laat hun zinderende geschiedenis tische reacties. Van Smoke Dress die rook pro- Tetem’s programmalijn Driving Technology en zien tot en met 1 oktober 2017 in de tijde- duceert als je dichterbij komt en Spider Dress de lokale textiel geschiedenis. De exceptionele lijke tentoonstelling ‘Rosie the Riveter’. Een die met spinnenpoten aanvalt wanneer iemand wijze waarop Anouk technologie en mode eerbetoon aan de vrouwen die werkten voor de persoonlijke ruimte van de drager betreedt, combineert en hiermee ‘ervaringen’ ontwerpt, onze vrijheid. tot de headset Agent Unicorn die kinderen met biedt een nieuwe context voor de voormalige Letterlijk vertaald betekent Riveter ‘klink- nagelschietster’, op dat moment het belangrijkste beroep bij het maken van vliegtuigen. textielstad Enschede en haar wens om zich te Voor het maken van één B-26 bommenwer- ontwikkelen tot Smart City. Een confrontatie per moesten 25.000 onderdelen aan elkaar met een jurk van Wipprecht is onherroepelijk bevestigd worden met 300.000 klinknagels. een bijzondere gebeurtenis en maakt nieuws- De duizenden vrouwen die dit werk deden gierig naar de toekomst van kleding. werden symbool voor de werkende vrouw in oorlogstijd. Maar vrouwen deden veel meer De tentoonstelling is te zien in Tetem Kunst- tijdens de Tweede Wereldoorlog. Overal waar ruimte van 18 mei t/m 3 september 2017. mannen naar het front gingen namen zij het www.anoukwipprecht.nl/www.tetem.nl werk over. Ze onderhielden de spoorwegen, werkten bij de brandweer, vlogen transport- vliegtuigen, haalden de oogst binnen, testten wapens, tekenden blauwdrukken en nog veel meer. Van de schitterende propagandapos- Keuzes, verhalen bij museumschatten ters die vrouwen opriepen te gaan werken tot de soms weinig glamoureuze realiteit van lange overuren maken en slapen in een over- in Stedelijk Museum Zwolle volle noodwoning: de tentoonstelling ‘Rosie the Riveter’ zet hun veelzijdige verhaal in De tentoonstelling Keuzes, verhalen bij museum- Social Media en via een Ipad in het museum een brede internationale context. Ook wordt schatten toont museumstukken die zelden of zelf, stemmen op het werk dat daar uiteindelijk getoond hoe deze geschiedenis generaties nooit aan publiek worden getoond. De keuze ook nog te zien zal zijn. Ook de basisscholen vrouwen inspireerden en hoe de beroemde voor deze objecten is mede bepaald door tien in Zwolle wordt om een keuze gevraagd. Zowel poster met de slogan ‘We Can Do It!’ een prominente Zwollenaren, waaronder burge- de publiekslieveling als de keuze van de scho- feministisch icoon werd. meester Henk Jan Meijer, stadsarcheoloog len, worden in april aan de tentoonstelling toe- Een historisch onderzoeker van het Bevrij- Michael Klomp en historicus Jan ten Hove. gevoegd. dingsmuseum reisde voor deze tentoonstel- Hierdoor is een bijzondere expositie ontstaan ling naar de Verenigde Staten en verzamelde met veel persoonlijke verhalen en een enorme Activiteitenprogramma honderden nog nooit getoonde foto’s en vele variatie aan collectiestukken. Bij de tentoonstelling wordt een breed scala aan nog nooit vertelde verhalen. Het resultaat is De expositie wordt gecompleteerd met werk activiteiten aangeboden voor jong en oud. Ook een overvloed aan meeslepende filmbeelden, van kunstenaars, vertegenwoordigd op de web- worden gedurende de looptijd van de tentoon- mu-ziek, historische objecten van echte Ro- site Artoverijssel.nl. Achttien van hen reageren stelling meerdere rondleidingen aangeboden. sies en een groot aantal prachtige foto’s. met nieuw werk op (een gekozen object uit) Gedicht Rhijnvis Feith. Ter uitvaart van jonkvrouw Een overzicht van alle activiteiten is te vinden een van de 18e eeuwse stijlkamers in het Dros- Catharina Spaar, 1774 op www.stedelijkmuseumzwolle.nl Het Nationaal Bevrijdingsmuseum ligt aan tenhuis. Met hun kunstwerken werpen de kun- de Wylerbaan 4 in Groesbeek. stenaars nieuw licht op de vaste collectie van Ook de bezoekers van het museum kunnen nog De tentoonstelling is te zien tot en met t/m Voor meer informatie zie ook de website het museum. een extra ‘keuze’ toevoegen. Allen kunnen via 1 oktober 2017 in het Stedelijk Museum Zwolle. www.bevrijdingsmuseum Kunst, innovatie en techniek zet de bezoeker tijdens Maker Festival Twente 2017 aan tot maken, delen en beleven! Het Maker Festival Twente is één van de wereld- tentoonstellingen van de Roombeek partners; wijde festivals van en voor inventiviteit, crea- Leonardo de homo universalis, de kunstenaar, tiviteit en vindingrijkheid, waarmee “makers” de ingenieur en de wetenschapper. in de schijnwerpers worden gezet. De vierde editie van Maker Festival Twente is 20 & 21 mei Tijdens het festival is in Museum TwentseWelle vindt plaats op Roombeek Cultuurpark in En- de tentoonstelling de Droom van het vliegen te schede. Een coproductie van Museum Twent- zien over de universele wens van de mens; van seWelle en Tetem. schetsontwerpen van Leonardo tot de drones van vandaag. In Tetem is Robotic Couture van Vanaf 2017 heeft het MFT elk jaar een ander innovator en high-fashion designer Anouk thema, dit jaar is het een thema dat ons in- Wipprecht te zien; futuristische ontwerpen die spireert en verbindt, namelijk Leonardo de oplichten, bewegen of video-opnames maken, uitvinder. Dit thema verbindt de drie hoofd- zij slaat een brug tussen technische innovaties, design en kunst. Ook is de tentoonstelling You Only Live Online van Dries Depoorter te bekijken; Dries deelt, combineert en experimenteert met privé gegevens van zichzelf en andere data die hij vindt op internet, welke processen worden aangestuurd.

Naast tentoonstellingen laten ook uitvinders, doe-het-zelvers, ambachtslieden, wetenschappers, kunstenaars en andere makers zien wat ze maken, delen en wat er geleerd kan worden. Een ontmoetingsplaats voor iedereen, jong en oud, die geïnteresseerd is in innovatie en techniek.

Makers die meedoen dit jaar zijn: Hellen van Naast de vele makers die te zien zijn, is onder van Joost Conijn, een inklimcyborg van Jelle Rees, zij toont een selectie van haar innova- leiding van curator Kees de Groot (PLANERT de Graaf of interactieve robotica van Freerk tieve en verantwoorde mode accessoires en in- ART, TEC Rotterdam) in de openbare ruimte Wie-ringa. Kunst, technologie en ondernemer- terieurproducten, Jaap Drupsteen componeert een buitenprogramma te zien; Roombeek- schap worden tijdens Maker Festival Twente live muziekstromen en projecteert deze voor plein. Een selectie van diverse werken van met elkaar verbonden. het publiek, maak met Plokko zelf constructief kunstenaars die allemaal aansluiten met hun materiaal, print met een 3d-printer en maak werkwijze en verbeeldingskracht bij de geest Maker Festival Twente 2017 vindt plaats op speelgoed of zelfs een lamp. Of hervorm met van Leonardo da Vinci. Roombeek Cultuurpark in Enschede op 20 Protoplast plastic naar eigen wens, keer op en 21 mei 2017, meer informatie: keer. Bekijk en bewonder een zelfgebouwd vliegtuig www.makerfestivaltwente.nl 29 Villa Mondriaan presenteert Cor Unum De 10e maal Grensloos Kunst Ter ere van de 100ste verjaardag van De Stijl Verkennen is een jubileumeditie! toont Villa Mondriaan het hele jaar Dutch Design in het Arco-paviljoen. Na de succes- met speciale aandacht voor kunst in het Landschap volle tentoonstelling van designstudio Raw Color is de tentoonstelling met werk van kera- Naast een grote diversiteit aan getoonde kunst De namen van alle deelnemende kunstenaars miekatelier Cor Unum: Contemporary Cera- in plm 20 panden en tuinen in de dorpen De worden bekend gemaakt op de website. mics te zien. Wijk en IJhorst worden voor 5 locaties in het fraaie Reestdal kunstenaars uitgenodigd om U bent welkom op donderdag t/m zondag van In deze tentoonstelling toont Cor Unum kera- voor een door henzelf gekozen plek in het 11uur tot 17 uur en van 7 t/m 24 september miek met een knipoog. Het ‘Pretty Happy Ser- landschap hun werk te realiseren. 2017 in het ongerepte Reestdal tussen De Wijk vies’ van Maarten Baas vormt een bord om tot en IJhorst. U kunt heel goed met de fiets op een grappig gezicht en voor zijn ‘MaMa Vase’ Enkele voorbeelden: pad, de route is 8 km lang. Wandelen kan ook, haalt Roderick Vos zijn inspiratie uit de kleuren Mari Shields zal gebruik maken van een gekap- de route is bewegwijzerd. In De Wijk en IJhorst van een tompouce. De spanning tussen kunst te eik uit IJhorst, die ze op een bijzondere zijn uitspanningen waar onder het genot van en innovatieve keramische ontwerpen wordt manier gaat bewerken. Karin van der Molen een versnapering een rustpauze kan worden in- met humor opgezocht. werkt op de locatie bij de Reestbrug en Merijn gelast. U kunt starten in IJhorst, Kerkweg 12 of Vrij gaat de opdracht uitvoeren, waarbij basis- in De Wijk, Tillemaweg 65. Bij het productiehuis Cor Unum wordt kera- schoolleerlingen uit de beide dorpen hem zul- miek van hoogwaardige kwaliteit gemaakt. Am- len assisteren. De editie van 2016 bracht veel bezoekers naar bacht en innovatie staan centraal. Cor Unum beide dorpen met een hoge waardering voor de Jeffry Koopman, Crawl werkt in co-creatie met ontwerpers aan nieuwe getoonde kunst. Dat betekent een flinke uitda- producten binnen een gesmeerde organisatie ging voor de 10de Grensloos Kunst Verkennen. De Kunstcommissie, het bestuur en alle andere waar vrijwilligers, professionals, mensen met Ook dit jaar zal de kunstroute mensen verras- vrijwilligers van Grensloos Kunst Verkennen achterstand tot de arbeidsmarkt, studenten en sen, ontroeren en laten genieten, maar hier en verheugen zich op de komende route en op alle ontwerpers worden gevormd tot een professio- daar zal de kunst ook vragen oproepen waar- bijzondere kunst. Het zal weer een spannende, neel collectief. De mensen binnen het bedrijf door gesprekken zullen ontstaan . interessante en mooie route worden. delen één gemeenschappelijk ideaal: iedereen verdient een plaats, iedereen heeft een talent De kunstroute ‘Grensloos Kunst Verkennen’ Grensloos Kunst Verkennen 2017, van en iedereen kan eraan bijdragen de wereld iets wordt georganiseerd met zo’n 100 betrokken 7t/m 24 september op de donderdagen t/m mooier te maken. vrijwilligers en met de hulp van meerdere zondagen van 11 tot 17 uur. Voor meer sponsoren. De vele bezoekers komen uit heel informatie over onder andere de catalo- Nederland en zijn enthousiast om dit evene- gus en toegangsprijzen zie ook de website Mari Shields, Austin Green Art ment mee te maken. www.grenslooskunstverkennen.nl Airborne Museum ‘Hartenstein’: tijdreis met een boodschap

Aan de rand van Oosterbeek, vindt u Villa Hartenstein. Dit imposante pand is de thuisbasis van het Airborne Museum. Dat het museum zich in deze villa heeft gevestigd is niet toevallig. Villa Hartenstein was tijdens de Slag om Arnhem het hoofdkwartier van de Britse generaal Urquhart. De negendaagse slag vond plaats van 17 september tot 25 september 1944. Deze slag had een snel einde moeten betekenen van de Tweede Wereldoorlog. Het liep echter anders...

Slag om Arnhem Alle zintuigen staan op scherp! Het is er een De Slag om Arnhem, een belangrijk hoofd- beetje donker en de indringende geluiden Roderick Vos, MaMa Vase Tompouce (2016). stuk uit ons gezamenlijk verleden, heeft grote roepen een gevoel van ongemak op. De ge- Koningin Beatrix bezoekt Friesland, april 2006. Cor Unum: Contemporary Ceramics impact gehad op het verdere verloop van de schiedenis komt tot leven door de realistische Foto PPE Tweede Wereldoorlog en de vorming van het reconstructies, levensgrote filmfragmenten Producten van Cor Unum bevinden zich in huidige Europa. Daarmee is het verhaal van terwijl men zelf door de opeenvolgende hoofd- de collecties van het Stedelijk Museum ’s-Her- het Airborne Museum een markant onderdeel stukken van de Slag om Arnhem loopt. Je loopt Chapeaux! togenbosch tot aan het MOMA in New York, van het Nederlands cultureel erfgoed. In Villa in de voetsporen van een Britse parachutist. in galeries en in designwinkels. In samenwer- Hartenstein komen de verhalen tot leven van Krijgt een briefing over de missie en stapt in Tot en met 27 augustus 2017 is in museum Pa- king met Nederlandse ontwerpers zoals Maarten zowel de Britse, Poolse en Duitse militairen. de romp van een zweefvliegtuig. En door de leis Het Loo de tentoonstelling ‘Chapeaux! de Baas, Roderick Vos, Kranen/Gille, Floris Hovers Maar ook de burgers nemen een prominente rol raampjes zie je de start in Engeland en de vlucht hoeden van Koningin Beatrix’ te zien. De 33 en David Derksen produceert en ontwikkelt het in; zij doorstonden doodsangst. Het museum richting bezet Nederland. Ineens sta je tussen jaar lange regeerperiode van Koningin Beatrix atelier vernieuwend keramisch design. toont een grote collectie authentieke wapens, de felle gevechten in de Arnhemse straten. Je wordt aan de hand van een honderdtal hoeden documenten, films en foto’s. Luisteren, kijken dwaalt door een imposant oorlogsdecor met in beeld gebracht. De tentoonstelling is te zien in Villa Mon- en beleven staan centraal! nagebouwde huizen en onheilspellende licht/ driaan aan de Zonnebrink 4 in Winterswijk donker effecten. Met het geluid van de vers- Koningin Beatrix van 10 mei t/m 30 juli 2017. De Airborne Experience cheurende oorlog: schoten, inslagen, Engelse Van 1980 tot 2013 draagt Koningin Beatrix bij www.villamondriaan.nl Naast de veelzijdige museumcollectie is de Air- kreten, Duitse bevelen, angstige onderduikers. honderden speciale gelegenheden een hoed: borne Experience een unieke aanvulling. Hier Je komt vlakbij de Arnhemse brug. En je volgt tijdens staatsbezoeken, ontvangsten, ontelbare waan je je letterlijk midden in de strijd. In deze het terugtrekken rondom Hotel Hartenstein. openingen en prijsuitreikingen, op Prinsjesdag ondergrondse ruimte ervaar je op indringende Uiteindelijk trek je je terug over de Rijn… en Koninginnedag. De vele hoofddeksels zor- Kunst van het vuur wijze het verloop van de Slag om Arnhem. Een gen voor een herkenbaar en vertrouwd beeld In het Gelders Archeologisch Centrum, geves- ervaring die vele bezoekers sprakeloos liet. De Het museum is het hele jaar geopend. Voor van de vorstin en maken deel uit van haar tigd aan de Museum Kamstraat 45 in Nij- Experience werd eerder onderscheiden met de meer informatie, Telefoon: 026 3337710 of be- ‘representatieve werkkleding’. megen, kunt u de permanente tentoonstelling Gouden Reiger, dé Nederlandse prijs voor uit- zoek de website www.airbornemuseum.nl ‘Kunst van het vuur’ bekijken. muntende projecten op gebied van doelgroep U kunt de Airborne Experience ervaren In de tentoonstelling staan creaties van hoe- communicatie. met audiovisuele en interac- in het Airborne Museum ‘Hartenstein’ denmakers Harry Scheltens, Emy Bloemheuvel Onder de titel “Kunst van het vuur, productie tieve media. aan de Utrechtseweg 232 in Oosterbeek. en Suzanne Moulijn centraal, gecombineerd van keramiek in Romeins Nijmegen” wordt met beelden van de gelegenheden waarop ze voor het eerst een overzicht van de producten werden gedragen. De hoed staat nooit op zich- uit de Romeinse potten- en pannenbakkerijen zelf, maar wordt altijd in combinatie met de van Nijmegen getoond. Dankzij bruiklenen kleding ontworpen en gekleurd, veelal in sa- van diverse instellingen, waaronder het Rijks- menspraak met de koningin. De hoeden tonen museum van Oudheden in Leiden, kunnen verrassend veel mogelijkheden in kleurgebruik, topstukken zoals een mal voor het vormen van materialen, versieringen en een creatief vor- een Jupiterkop worden gepresenteerd. men- en lijnenspel.

De Romeinen begonnen al in de tijd van kei- De tentoonstelling ‘Chapeaux! de hoeden van zer Augustus, kort voor begin van de jaartel- Koningin Beatrix’ is ontworpen door Maarten ling, met het vervaardigen van aardewerk in Spruyt en Tsur Reshef en tot stand gekomen Nijmegen. In de eerste eeuw na Christus pro- in nauwe samenwerking met de Koninklijke duceerden de soldaten van het 10de legioen Verzamelingen in Den Haag. Met speciale dank aardewerk voor eigen gebruik en veel bouwma- aan H.K.H. Prinses Beatrix. teriaal voor de bouw van het stenen legioens- kamp op de Hunerberg. In de tweede en derde Veel hoeden zijn in verschillende jaren steeds eeuw was dé centrale productieplaats van tegels opnieuw gedragen. Soms is hierbij het oor- en dakpannen van de hele provincie Neder- spronkelijke model aangepast. Daarom is Germanië gevestigd op de De Holdeurn bij Berg de keuze gemaakt om bij de hoeden niet de en Dal. Meerdere honderdduizenden tegels en ontwerper en het jaartal te vermelden. dakpannen werden hier per jaar voor de bouw van de Romeinse kampen (castella) langs de Voor deze tentoonstelling geldt een toeslag van limes geproduceerd. € 3,00 p.p. Kinderen (t/m 12 jaar). Paleis Het Loo Nationaal Museum vindt u Openingstijden: dinsdag, woensdag en don- aan het Koninklijk Park 1 te Apeldoorn. derdag van 13.00-17.00 uur. En daarnaast op Bezoekadres: ingang via Amersfoortseweg, aanvraag. Apeldoorn 30 Openluchtmuseum Museum Oyfo Museum Hengelo Ootmarsum Bussemakerhuis et Museum Hengelo heeft een unieke cultuurhis- Htorische collectie van Hengelo: op verschillende an de rand van het historische stadje Ootmarsum useum Bussemakerhuis is een uniek monumentaal manieren wordt de cultuur en de geschiedenis van Hen- Abevindt zich een verrassend Openluchtmuseum. Mlinnen-fabrikeurshuis. Als u het museum bezoekt gelo in beeld gebracht. Het Museum Hengelo is geves- Het fraaie parkachtige terrein geeft een beeld van het stapt u het enige overgebleven 18e-eeuws fabrikeurs- tigd in een meer dan 100 jaar oude patriciërswoning dagelijkse leven van de boer en landarbeider en van de huis in Nederland binnen. In het beschermd dorpsge- in het centrum van Hengelo. In 1976 waren de eerste rijke bestuurders. Dit alles met huizen en schuren, die zicht “Oud Borne” wordt u op eigentijdse wijze een blik bezoekers welkom en in februari 2004 werd het officieel compleet zijn ingericht met meubels, gereedschappen op de historie van de Bornse linnengeschiedenis ge- een erkend museum. en wagens. gund. Het Bussemakerhuis behoort tot het Cultureel Erf- Museum Hengelo is gelegen aan de Beekstraat 51, goed van Borne. Het vertegenwoordigt een stuk Twents Hengelo Ov, op loopafstand van het NS station, het textielverleden en schetst de rijke historie van de Bornse busstation en taxiservices. linnengeschiedenis in de 18e- en 19e eeuw. Voor meer informatie, T.: 074 – 259 42 16 of bezoek de 23 mei - 21 augustus 2017 website www.museumhengelo.nl ‘De Rozenkoningin’ In de zomermaanden zal het Bussemakerhuis aandacht Tentoonstelling in Van Leentzaal besteden aan de kunstenares Geertruida Catharina Na een korte periode waarin de Van Leentzaal voor het Gorter- ten Cate Hoedemaker. (1828-1907) dochter publiek gesloten was, zijn onder leiding van Valentijn van Hendrik ten Cate Hoedemaker, koopman en fabri- Smit/ Gerard Van Houweninge door Joop Plasmeijer en kant in Twente. De kunstenares werd de Rozenkoningin Henk Lassche diverse schilderijen geselecteerd en ten- genoemd vanwege haar zeer natuurgetrouwe aquarellen yfo is de samensmelting van Techniekmuseum toon gesteld. Te zien zijn werken van onder andere Fer- van rozen. In haar tijd was ze een van de eerste vrou- OHEIM, CREA Centrum voor Kunsteducatie en Mu- dinand Boersma, Frans Bolscher, Riemko Holtrop, Eef welijke kunstenaars die haar werk exposeerde. Zo was ziekschool Hengelo: één hart voor kunst en techniek. de Weerd, Albert Hulshoff Pol, Norbert Oldhuis, Wils haar werk te zien in Enschede, Rotterdam en Amster- Broggel, Henk Lamm en Jan van der Leest. Het grootste deel van het park laat zien hoe de boe- dam. Zowel het museum als de tuin zullen een sfeer van Oyfo is een leuke en inspirerende ontmoetingsplek waar rengezinnen vroeger leefden. Dichtbij de natuur, sober, ‘rozen’ uitademen. jong en oud kennis kan maken met kunst en techniek zelfvoorzienend en eenvoudig. Onderwerpen als land door te doen, te ontdekken en te beleven. Bij ons kun je bewerken, wonen, tradities, kleding, spinnen en weven, je talent ontdekken en werk je aan je creatieve ontwik- smeden etc. komen voorbij. Het verhaal wordt compleet keling. met een bezoek aan het Drostenhuis. Dit voormalige woonhuis van de Drost van Twente, een rijke bestuurder In dit interactieve Techniekmuseum kun je volop genie- en rechter, ligt in het centrum van Ootmarsum en is met ten van grommende en ronkende machines. Bekijk onze hetzelfde toegangsbewijs te bezoeken. prachtige collectie, zet machines zelf in beweging en speel games in het Spel der Techniek. Ga lekker aan de Gratis audiotour slag met technische Doe-pakketjes of in creatieve kunst- Bezoekers krijgen een gratis audiotour, die informatie workshops. Alles is aanwezig om iedereen in het gezin geeft over de voorwerpen en gebouwen aan de hand van enthousiast te laten worden over kunst en techniek. Twentse spreekwoorden en gezegden. Voor kinderen is er een speurtocht door het museum. Museumzalen Een duidelijke verhaallijn leidt je door de uitgebreide col- Het Openluchtmuseum is dagelijks geopend van 10.00 lectie die opgesteld staat in de verschillende museum- – 17.00 uur. zalen: textiel, machine- en werktuigbouw, elektrotech- zondag 28 mei 14.00 uur niek en telecommunicatie. Tentoonstelling ‘Religie en Rituelen’ Evenementen in 2017: Lezing: Buitenplaats Het Hakenberg In de E-missionzaal ontdek je duurzame energie op een In het archeologiepand aan de Marktstraat 17 in Hen- Paul en Anne Marie Kamphuis bijzondere manier. Op een enorme interactieve wereld- gelo is de expositie ‘Religie en Rituelen’ te bezichtigen. Het Hakenberg is van oorsprong een buitenplaats van bol onderzoek je hoe het met moeder aarde gaat. Daarna De expositie is geopend op woensdag en zaterdag van de textielfamilie Blijdenstein-van Heek en ontworpen speel je de E-games en verdien je punten voor een scho- 14.00 tot 16.30 uur en loopt tot in de herfst. door de bekende streekarchitect Jan Jans. Het echtpaar nere aarde. De expositie ‘Religie en Rituelen’ behandelt in vogel- komt vertellen over de restauratie van het landhuis en De Radar- en Detectiezaal is geheel vernieuwd. Je wordt vlucht het thema. Geloof en rituelen in Europa krijgen de het terugbrengen van de tuinen en het parkterrein in de hier uitgedaagd tot interactie, waardoor je meer inzicht nodige aandacht, maar de rest van de wereld komt ook oorspronkelijke Engelse landschapsstijl. krijgt in deze bijzondere technologie. Voor kinderen aan bod. Zo zijn er o.a. rituele spiegels te zien uit de 14e worden deze technieken begrijpelijk gemaakt met se- eeuw in China, enkele voorouderbeeldjes uit Ghana en zondag 31 juli 14.30 uur rious gaming. Nieuw Guinea en Sjamanistische rituelen uit Peru. Lezing: Tuinen, de spiegel van het paradijs – Azaria Verder is er een getijdenboek uit Spanje en ligt er een Fransen zeldzame Bijbelrol van maar liefst 8 meter lang. Ook kan Onze tuin: een paradijstuin! Als wij aan het paradijs den- een film bekeken worden over grotschilderingen. ken, hebben wij daar bepaalde voorstellingen bij: een 2 juli: Twents Kleinkunst Festival prachtige kleurrijke tuin, vredig en vreedzaam en boven- Zondag 2 juli wordt een bijzondere dag in het park van al liefelijk en van een maagdelijke schoonheid. Niet ver- het Openluchtmuseum Ootmarsum. Een gezellig bont wonderlijk dus dat deze voorstellingen voor schilders Museum typisch Twents programma voor het hele gezin wordt een belangrijke inspiratiebron zijn geweest. geboden met afwisselend muziek, cabaret en confe- rences in de streektaal, oude ambachten en kinderac- TwentseWelle tiviteiten. useum TwentseWelle is niet enkel een natuurhis- Uitgebreide info op www.twentskleinkunstfestival.nl. Mtorisch museum, of kunstmuseum, oudheidkamer of techniekmuseum; TwentseWelle is het allemaal en 11 t/m 20 augustus: Flora allemaal tegelijkertijd. Het museum verbeeldt telkens De jaarlijkse schitterende bloemenshow op het museum- Kinderen andere fenomenen en principes. Zo wordt voort ge- park. Kinderen kunnen op de bovenste verdieping spelen in bouwd aan het nieuwe museum dat een podium is voor Prachtige arrangementen van fuchsia’s, hortensia’s, ge- het Spel der Techniek en in iedere schoolvakantie zijn er de menselijke verbeeldingskracht. raniums, bonsai van de bonsaivereniging, brugmansia’s Doemiddagen, dan kunnen kinderen knutselen met en de poederkwast. Er zijn verschillende stands waar u technische pakketjes. En natuurlijk is het museum heel stekjes en planten kunt kopen. Op de zondagen is er geschikt voor een gezellig verjaardagsfeestje. harmonicamuziek en/of een authentieke Twentse boeren bruiloft. Museumcafé In het museumcafé kun je terecht voor een kopje koffie 26 december, Tweede Kerstdag: Bijbels Kerstspel met iets lekkers of een kleine lunch. Op Tweede Kerstdag wordt in het Openluchtmuseum Ootmarsum het kerstverhaal uitgebeeld. Al wandelend Toegankelijkheid loopt de bezoeker door het dagelijks leven rond het Het museum is geheel toegankelijk met een rolstoel. Een begin van onze jaartelling. De bezoeker ontmoet keizer invalidentoilet is aanwezig. Ook zijn twee rolstoelen in Augustus, de drie koningen, engelen, herders met hun 3 september - 3 december 2017 het museum beschikbaar. Het museum is goed toegan- kudde en natuurlijk Jozef en Maria met het kindje Jezus ‘De glans van damast’ kelijk voor doven en slechthorenden. Vanaf het NS sta- in de kribbe. In het Los Hoes viert een Twentse Boeren- Samen met gastconservator en kunsthistorica Sanny de tion is het circa 5 minuten lopen. familie haar kerstfeest. Een Oosterse markt, bedelaars, Zoete wordt er een tentoonstelling ingericht die uniek is wasvrouwen, spinsters, een waarzegger en marche- voor Twente. De damastcollectie van het Bussemaker- Bij TwentseWelle ontdek je de toekomst. Dat doe je rende soldaten vervolmaken het plaatje. Geopend van huis wordt voor het eerst in jaren getoond. Daarnaast door te zien, maken, leren, spelen, denken, werken, 11-17 uur zal Sanny de Zoete een aantal topstukken uit haar col- experimenteren en dromen. TwentseWelle is zowel een lectie exposeren, onder andere het beroemde tafellaken laagdrempelig familiemuseum als een professionele ‘Margotje’ dat is ontworpen door Chris Lebeau ontmoetingsplek. Het vernieuwde TwentseWelle gaat over creëren en over onverwachte combinaties en over 30 september 14.30 uur hoe en waarom we vorm en betekenis geven aan onze Lezing: Nederland dineert, vier eeuwen tafelcultuur in wereld. damast - Sanny de Zoete, kunsthistorica Deze lezing is gebaseerd op de tentoonstelling Neder- TwentseWelle wordt een museum waar verleden, land dineert die in het Haags Gemeentemuseum (2015- heden en toekomst probleemloos met elkaar worden 2016) te zien was. Sanny was als expert verbonden aan verbonden; een museum waar jezelf aan de slag gaat; de tentoonstelling en het gelijknamige boek. Zij vertelt waar je je verwondert en waar je geïnspireerd raakt. over onze rijke tafelcultuur aan de hand van een digitale Een museum waar de verbeelding aan de macht is. Een presentatie met 10 feestelijk gedekte tafels. Openingstijden museum dus dat gaat over de fenomenen en principes Openluchtmuseum Ootmarsum is gevestigd aan Dinsdag t/m zondag van 12.00 – 17.00 uur. waaraan wij houvast ontlenen. Commanderieplein 2, Ootmarsum. Museum Bussemakerhuis is gevestigd aan de Enne- Kijk voor de actuele openingstijden op de website. Gratis parkeergelegenheid. kerdijk 11 in Borne. Tel. 074-2669636. Voor meer infor- Je vindt Oyfo aan de Industriestraat 9 in Hengelo, Museum TwentseWelle is gevestigd aan Het Rozendaal Tel. 0541-293099. matie over prijzen en openingstijden, tevens aanmelden tel. 074-243 0054. 11 in Enschede. Voor actuele informatie raadpleegt u de www.openluchtmuseumootmarsum.nl voor de activiteiten: www.bussemakerhuis.nl www.oyfo.nl/techniekmuseum website: www.twentsewelle.nl 31 Rijksmuseum TETEM Kunstruimte Art Partner Kunstuitleen – Galerie Twenthe ETEM kunstruimte verbindt kunst en maatschap- Tpij. Naast een autonoom beeldend programma richt r is veel te zien in Rijksmuseum Twenthe. Achter de TETEM zich op toegepaste kunst en het instrumenteel Egevel aan de Lasondersingel in Enschede kunt u ge- gebruik van kunst in educatieve, sociale en ruimtelijke nieten van verschillende tentoonstellingen. processen. TETEM kunstruimte ontwikkelt tentoonstellingen en lab-events, initieert en begeleidt productiehuis opdrachten, ontwikkelt trainingsprogramma’s op het gebied van cultureel ondernemen en is aanbieder van cultuureducatie aan kinderen, jongeren en volwassenen. TETEM kunstruimte is gevestigd in het monumentale Tetem 1 in Roombeek Cultuurpark, Enschede.

4 mei t/m 30 juli 2017 You Only Live Online Mediakunstenaar Dries Depoorter houdt het internet een spiegel voor. Dries gebruikt het medium internet kritisch en ontwikkelt tools die vragen stellen over zaken rond het delen van informatie en privacy. Hij laat zien dat de grens tussen wat wettelijk of maatschappelijk aanvaard- Detail: Raffaello Sanzio, Il Cristo Redentore baar is, vaak zo dun is dat het moeilijk is er soms niet benedicente, ca 1505-06 onbedoeld overheen te gaan. Of je nu wilt of niet, wie naar het werk van Dries Depoorter kijkt, neemt vaak de t/m 18 juni 2017 rol aan van voyeur. Voor zijn solo tentoonstelling You In het hart van de Renaissance Only Live Online maakt Dries ook nieuw werk. Meesterwerken uit de Pinacoteca Tosia Martinengo in Brescia en diverse andere Italiaanse collecties waaronder het Palazzo Pitti in Florence zijn in Nederland. De tentoonstelling bevat werken van de beroemde meesters uit de Italiaanse Hoog-Renaissance zoals Rafaël, Bellini, Tintoretto, Lotto, di Campi en Titiaan. Meer dan 40 schil- Oss – Cuijk – Nijmegen derijen zijn tot en met 18 juni te zien in Enschede samen met wapenuitrustingen en Romeinse artefacten. Heel Collectie van 4000 schilderijen. bijzonder want deze werken worden eigenlijk zelden uit- geleend. In de 15e en 16e eeuw vond in de Noordelijke Enige galerie met hoogwaardige kunst uit Vietnam. helft van Italië een culturele revolutie plaats. Voor het Dries Depoorter, Gradient Lamp Tel. 0486-42 18 79 eerst is in Nederland een tentoonstelling te zien uit deze Italiaanse periode, een periode die zo beslissend was in 18 mei t/m 3 september 2017 onze westerse kunsttraditie. Robotic Couture Fashion-tech designer Anouk Wipprecht staat bekend om haar innovatieve ontwerpen en maakt technologie draagbaar. Ze creëert futuristische ontwerpen, die oplichten, bewegen of video-opnames maken zonder dat de drager daar iets voor hoeft te doen. Anouk laat verschillende computermodules en sensoren met elkaar samenwerken om de biometrische informatie van een persoon Kunst die u mooi vindt om te zetten in automatische reacties. Van Smoke Dress die rook produceert als je dichterbij komt en Spider Dress die met spinnenpoten aanvalt wanneer iemand de persoonlijke ruimte van de drager betreedt, tot de head- www.artpartner.nl set Agent Unicorn die kinderen met ADHD kan helpen en de DrinkBot Dress: een cocktail-makende jurk die de Theo Wolvecamp, Zonder titel, 1955-56. Olieverf op doek, kijker uitdaagt tot een spel van ‘truth or dare’. 70 x 100 cm. Privéverzameling. Foto Agnes Booijink

21 mei t/m 15 oktober 2017 Wolvecamp & De Weerd Geestdrift voor de schilderkunst Gradus Verhaaf Theo Wolvecamp (1925-1992) en Eef de Weerd (1926- 1989): twee schilders uit Hengelo die op de golven van jubileum expositie de naoorlogse vernieuwingsdrift hun artistieke opmars Gradus maakten. Hun schildercarrières namen soms verschil- Verhaaf lende routes – Theo vertrok naar Amsterdam en Parijs en werd lid van de CoBrA-beweging – maar steeds 85 jaar kruisten hun paden in Hengelo. Aan de hand van ruim veertig schilderijen vertelt RMT het verhaal van twee buurjongens uit Twente die liever schilderden dan voet- Anouk Wipprecht Audi collection balden. Het is het verhaal van een levenslange vriendschap waarvan het cement werd gevormd door een Mode in een breder perspectief plaatsen kan Wipprecht ongekende geestdrift voor de schilderkunst. als geen ander. In deze eerste solo tentoonstelling in Nederland laat Anouk in elk ontwerp een statement 9 juli t/m 22 oktober 2017 zien en maakt ze de toeschouwer deelgenoot van het ‘Ik speel, dus ik ben. Kinetische installaties van he- ontwerpproces. Met Robotic Couture slaat zij een brug dendaagse kunstenaars’ tussen technische innovaties, design en kunst. In de zomermaanden van 2017 organiseert Rijksmu- seum Twenthe onder de titel Ik speel, dus ik ben een 20 en 21 mei 2017 grote groepstentoonstelling met bewegende installaties Maker Festival Twente van verschillende hedendaagse kunstenaars als Eibert Het Maker Festival Twente is één van de wereldwijde festi- Draisma, Zoro Feigl, Martens & Visser, David Scheidler, vals van en voor inventiviteit, creativiteit en vindingrijkheid, Bert Schoeren, Peter Zegveld en Christiaan Zwanikken. waarmee “makers” in de schijnwerpers worden gezet. De De deelnemende kunstenaars hebben niet alleen met vierde editie van Maker Festival Twente is 20 & 21 mei vindt elkaar gemeen dat ze dynamische en vaak ook interac- plaats op Roombeek Cultuurpark in Enschede. Een copro- tieve werken maken, ze delen bovenal een mentaliteit: bij ductie van Museum TwentseWelle en Tetem. allen is een speelse experimenteerdrift de bron van hun werk en hun ontwikkeling. De werken ontstaan door te spelen, experimenteren, mislukken en weer doorgaan. Niet een van te voren bepaald idee is leidend, maar de mogelijkheden die zich in het proces voordoen. Het draait niet om het zoeken, maar om het vinden: het vinden van nieuwe beelden en nieuwe ervaringen. Maar ook het vinden van onverwachte schoonheid in het alledaagse.

wowi makeymakey bananen

7 september t/m 10 september 2017 GOGBOT festival Tijdens het festival is in Tetem een tentoonstelling te zien van Matthijs Munnik, samengesteld i.s.m. curator Kees De Ezelstal de Groot. Met zijn nieuwe installatie laat Matthijs zien hoe biologische systemen, perceptie en ervaring aan- Geopend op KunstZondagVorden Michiel Martens en Jetske Visser - Reflecting Holons. gestuurd worden door technologie. 12 maart • 11 juni • 10 september • 10 december 2017 Foto Bollman TETEM Kunstruimte is gevestigd aan de Stroinksbleek- 11 - 17 uur • Zomervreugdweg 2 • Vorden • 0575 55 38 58 Rijksmuseum Twenthe, Lasondersingel 129-131, weg 16, 7523 ZL Enschede. Meer informatie vindt u op route www.ezelstal.net • www.kunstzondagvorden.nl 7514 BP Enschede, rijksmuseumtwenthe.nl de website: www.tetem.nl 32 Voerman Museum Veluws Museum Stedelijk Museum Stedelijk Museum Hattem Hagedoorns Kampen Zwolle t/m 1 oktober 2017 n Stedelijk Museum Zwolle staat de beleving van de Ode aan de IJssel. Te zien is hoe diverse kunstenaars Plaatse IZwolse cultuurhistorie centraal. Maak op een verras- de rivier de IJssel in al zijn gedaantes in beeld hebben et landleven beleven” is het motto van Veluws sende manier kennis met het Hanzetijdperk, de politiek gebracht. Een belangrijke rol wordt natuurlijk opgeëist “HMuseum Hagedoorns Plaatse in Epe. Hart van uit de 18e eeuw en het geestelijk leven van de stad. De door Jan Voerman sr., de IJsselschilder bij uitstek. De het museum is Hagedoorns Plaatse, een boerderij uit vaste collectie wordt aangevuld met meerdere interac- weidelandschappen met indrukwekkende luchten zijn 1715, omringd door een erf met schuren, een moes- tieve wisselexposities. Hierin wordt de rijke cultuurhis- kenmerkend voor deze schilder. tuin met “vergeten groenten”, kruiden en bloemen. Op torie in verbinding gebracht met de stad van nu. de huiswei staan fruitbomen en een bijenstal. Tijdens de rondleiding door de boerderij maakt de bezoeker kennis Eén van de pronkstukken van het museum is het Dros- met het boerenleven op de Veluwe omstreeks 1900. In tenhuis; één van de oudste woonhuizen van de stad. de moderne expositieruimte bevinden zich het “open de- Hier vindt u de mooiste museumkeuken van Nederland! pot”, de theeschenkerij en wisselende tentoonstellingen, Ook de salon en de Patriottenkamer zijn een bezoekje onder meer van Veluwse klederdrachten. waard, evenals de kelder met bijzondere archeologische et Stedelijk Museum Kampen is gevestigd in het vondsten en de Blokzijlkamer met meubels en acces- Hvoormalige stadhuis van Kampen. De centrale lig- soires uit de tijd van de Hollandse Renaissance. ging in de binnenstad maakt een bijzondere uitwerking van het museumconcept mogelijk: de verbinding tussen binnen en buiten: De stad in het museum, het museum Jan Voerman Sr. (1857-19410) ‘Zomers in de stad. Het museum heeft vier hoofdthema’s: water, weidelandschap aan de IJssel met zicht op Hattem’. religie, rechtspraak en het huis van Oranje. Door de multimediatour kunt u niet alleen binnen, maar ook buiten Vanaf 17 oktober 2017 genieten van de interessante stadsgeschiedenis. Het werk van Freek van den Berg (1918-2000) en zijn zoon Ronald (1950-2007). Freek verhuisde in 1985 van 10 juni t/m 8 oktober 2017 Amsterdam naar Veessen en raakte duidelijk onder in- Het Rijks aan de IJssel vloed van het uitzicht op de rivier en de zonsopgangen Het museum is gevestigd aan de Ledderweg 11 in Epe. Maritieme prenten en schilderijen in het IJsselgebied. Het werk van zijn zoon Ronald staat Openingstijden: di. t/m vr. van 11.00-17.00, za. 13.30- Enkele hoogtepunten uit de 17e en 19e eeuw te boek als kleurrijk en expressief. 17.00. In juli, aug. sept. ook zondag 13.30-17.00. Voor Met trots verwelkomt het Stedelijk Museum Kampen meer informatie over activiteiten en tentoonstellingen deze zomer een expositie met louter en alleen maritieme Voerman Museum Hattem is gevestigd aan de Achter- zie www.hagedoornsplaatse.nl werken uit het Rijksmuseum Amsterdam. Aanleiding straat 46 – 48 in Hattem. voor deze bijzondere expositie zijn de Internationale In het museumcafé kunt u terecht voor een hapje en www.voermanmuseumhattem.nl t/m 24 december 2017 Hanzedagen die deze zomer in Kampen plaatsvinden. een drankje. Het café met buitenterras is ruim en licht “Vakmanschap is meesterschap” met fotografie van Met het thema ‘Kampen verbindt’ wordt er tijdens deze en biedt een fantastisch uitzicht op de monumentale Paul Huf dagen gekeken naar het rijke maritieme verleden van de museumtuin en de bekendste kerktoren van Zwolle: de Aan de hand van de beroemde foto’s van Paul Huf voor stad. Kampen was tenslotte eens een belangrijke haven- Peperbus. Het café en de museumtuin zijn openbaar Anton Pieck de reclamecampagne in de jaren ’70 van de vorige eeuw, en handelsstad. Met deze bijzondere expositie ontstaat toegankelijk voor iedereen. Dus ook wanneer u geen van het biermerk Grolsch passeren ruim 25 ambachten er in Kampen een tentoonstelling waarin met stukken toegangskaartje heeft voor het museum, bent u van Museum de revue. Vele gereedschappen en attributen, die ge- van het Rijksmuseum enkele hoogtepunten uit de Ne- harte welkom om deze historische plek te bezoeken. bruikt werden bij de uitoefening van een ambacht, zijn derlandse maritieme geschiedenis getoond worden. rond de foto’s van Huf in vitrines gegroepeerd. Zo is Stedelijk Museum Zwolle is gevestigd aan de Melkmarkt te zien, wat je allemaal nodig hebt bij het maken van 41 in Zwolle. hoeden, schaatsen, knipmutsen, landkaarten, sigaren, Openingstijden: dinsdag t/m zondag van 11.00 – 17.00 poppen, kralentasjes en nog veel meer. En daar blijft het uur niet bij. Want elke 2e zaterdag van de maand wordt er van mei t/m augustus een demonstratie georganiseerd Voor meer informatie: bel 038 421 46 50, rondom één van de uitgebeelde ambachten. Zo tonen u mail [email protected] of raadpleeg de o.a. een boekbinder, houtdraaier, pottenbakker, mutsen- website www.stedelijkmuseumzwolle.nl plooister en kantklosster hun vakmanschap. t/m 1 oktober 2017 Keuzes, verhalen bij museumschatten In deze tentoonstelling zijn museumstukken te zien die Anton Pieck ‘Zweden’. zelden of nooit aan publiek worden getoond. De keuze voor deze objecten is mede bepaald door tien promi- t/m 31 oktober 2017 Foto: Collectie Rijksmuseum nente Zwollenaren, waaronder burgemeester Henk Jan ‘Anton Pieck onbegrensd’, zwerven met Pieck langs bij- Meijer, stadsarcheoloog Michael Klomp en historicus zondere plekjes in vele Europese landen. Met veel nog 14 oktober t/m 10 december 2017 Jan ten Hove. Tegelijkertijd reageren kunstenaars van nooit eerder geëxposeerd werk van Pieck. Adzer van der Molen – schilderijen Artoverijssel met nieuw werk op de stijlkamers van het 18e eeuwse Drostenhuis. november 2017 t/m 28 februari 2017 Koornmarktspoort: Tentoonstelling ‘Als het wintert’, met winterse taferelen van Anton Pieck en zijn nooit eerder geëxposeerde illu- 8 april t/m 25 juni straties bij Christmas Carols van Charles Dickens. Zeilend over de stroom van de verbeelding Het 1-persoons Koggeschip van Couzijn van Leeuwen Anton Pieckmuseum is gevestigd aan de Achterstraat Dit voorjaar is de Koornmarktspoort het domein van 46-48 in Hattem. www.antonpieckmuseum.nl beeldend kunstenaar Couzijn van Leeuwen, bekend geworden door zijn werken in karton. In het kader van het Hanzejaar heeft hij een tentoonstelling gemaakt die het midden houdt tussen een antiekverzameling en een Or- Nederlands nithologisch Museum. Bakkerijmuseum 8 juli t/m 24 september Paul Huf Rens Krikhaar en Jorn van Leeuwen 8 juli t/m 3 september 2017 Als fotograaf was Paul Huf (1924-2002) zelf een vakman Zomervakantie: Kinderactiviteit: Van bakkersharten en bij uitstek. Hij wordt het boegbeeld van de Nederlandse 7 oktober t/m 24 december 21 mei t/m 24 september 2017 hartelijke bakkers. reclame- en portretfotografie genoemd in de 2e helft Evelyne van Duyl Zwolle en de IJssel Voorstellingen museumtheater: ‘Brood met praatjes.’ van de vorige eeuw. In een beknopte presentatie op de Deze tentoonstelling vertelt over de relatie van Zwolle 2e verdieping van de expositieruimte van Hagedoorns Gemeentelijke Expositieruimte Kampen: met de IJssel. Hoewel voor de handel juist het Zwarte 14 oktober t/m 29 oktober 2017 Plaatse zijn foto’s te zien van de fotograaf als hij aan het Water en de Vecht via de Nieuwe Vecht belangrijk Herfstvakantie: Kinderactiviteit: Speculaaspoppen bakken. werk is en worden enkele kleine series getoond van zijn 2 juni t/m10 september waren, was de IJssel altijd een belangrijk en aantrek- Voorstellingen museumtheater: ‘Gieren om deegdieren!’ hand, onder meer over zilver en over Friesland. Kamper Kunstprijs kend element in de omgeving van Zwolle. Dat levert een bijzonder verhaal op. Objecten uit de collectie van het 23 december 2017 t/m 7 januari 2018 Juli en augustus 17 september t/m 19 november museum nemen je mee op een reis door het verleden Kerstvakantie: Kinderactiviteit: Een vakantieplannetje Op de woensdagmiddagen worden er speciale kinder- Roy Bergsma waarin rivieren niet alleen voor verbinding, maar ook met het koekenmannetje activiteiten georganiseerd. Basisschoolleerlingen maken voor scheiding zorgden. Het Katerveer, de Willemsvaart Voorstellingen museumtheater: ‘Kolderieke kerstfiguren!’ zo op een speelse manier kennis met ons cultureel erf- maandag: gesloten en het Nieuwe Werk komen aan bod. Daarbij was de IJs- goed. Op vijf “terug naar toen”-donderdagmiddagen dinsdag - zaterdag: 10.00 tot 17.00 uur sel ook een inspiratiebron voor kunstenaars, wat te zien 17 februari t/m 4 maart 2018 laten museummedewerkers aan de bezoekers zien hoe zondag: 13.00 tot 17.00 uur is aan de fraaie IJsselgezichten. Voorjaarsvakantie: Kinderactiviteit: Lentekoeken bakken. de boerin vroeger haar werkzaamheden deed, zonder Voorstellingen museumtheater: ‘Hoe de bakker een haas de moderne apparaten van nu. Wassen, wecken, koken, t/m december 2017 vangt!’ bakken, het waren arbeidsintensieve, maar noodzake- De geschiedenis van Zwolle lijke bezigheden. En net als toen komt een helpende In 2000 hebben de Verenigde Naties acht doelen ge- hand goed van pas. formuleerd om de belangrijkste wereldproblemen aan te pakken, zoals het terugdringen van armoede, kinder- Op zaterdag 26 augustus vindt het jaarlijkse streekge- sterfte, ongelijkheid tussen man en vrouw en het aan- rechtenfestival “Proef de culturen” plaats. Liefhebbers pakken van milieuproblematiek. Deze zijn door 189 van lekkere exotische en/of inheemse hapjes mogen dit landen en vele lagere overheden onderschreven, zo ook smulfestijn niet missen. Een aanrader voor iedereen die door Zwolle. wel eens kennis wil maken met de keuken van andere De geschiedenis van Zwolle, de Millenniumdoelen geeft culturen. Het Stedelijk Museum Kampen is gevestigd aan de een inkijkje in de geschiedenis van de stad. Over de ar- Oudestraat 133, 8261 CK in Kampen. Tel. 038 331 73 61 moedebestrijding van de middeleeuwen, het Hanzever- Nederlands Bakkerijmuseum Hattem Veluws Museum Hagedoorns Plaatse is gevestigd in [email protected] bond, de cholera-epidemieën uit de negentiende eeuw Kerkhofstraat 13 in Hattem Epe aan de Ledderweg 11. Voor meer informatie zie de Voor actuele informatie raadpleegt u de website: en de handelingsonbekwaamheid van vrouwen die in www.bakkerijmuseum.nl website: www.hagedoornsplaatse.nl. www.stedelijkmuseumkampen.nl Nederland tot 1957 (!) voortduurde. 33 24 mei t/m 20 augustus 2017 Museum Bob Dylan – Face Value Museum de Fundatie toont in Zwolle 12 pasteltekenin- De Fundatie gen van Bob Dylan (1941). Met de portrettenserie Face Value uit 2012, in bruikleen van The Bob and Jenny urner, Canova, Van Gogh, Degas, Mondriaan, Marc, Ramsey Collection, is voor het eerst zijn beeldende TArchipenko, Picabia, Pechstein, Chagall, Marini, kunst in Nederland te zien. Picasso – in Museum de Fundatie vind je vele grote De tekeningen zijn even direct en ongepolijst als zijn namen. De eigen collectie is er één met absolute muziek. De ‘karakterstudies’, zoals Dylan ze zelf noemt, meesterwerken uit vier eeuwen kunst. Dirk Hannema stellen portretten van drie vrouwen en negen mannen (1895-1984), voormalig directeur van het Rotterdamse voor. Ze kijken de toeschouwer met een zekere bru- Museum Boijmans Van Beuningen bracht ze bijeen. Hij taliteit rechtstreeks aan. In trefzekere lijnen vangt Dylan verzamelde internationale topkunst en zocht naar ‘al wat karakters, die een samenstelling zijn van eigenschappen aesthetisch boeit’. Aan deze karaktervolle collectie kop- die hij verzamelde uit zijn omgeving, herinneringen en pelt de Fundatie een breed en aansprekend expositiepro- interesse in echte en fictieve personen. gramma, getoond op twee schitterende locaties: Kasteel het Nijenhuis in Heino/Wijhe en het in 2013 spectaculair 24 mei t/m 20 augustus 2017 uitgebreide museum in Zwolle. Water ZomerExpo 2017 Water is het thema van deze zesde ZomerExpo-editie dat De locatie in Zwolle onderging één van de mondiaal ruim 1900 kunstenaars inspireerde tot meer dan 3000 ongetwijfeld meest in het oog springende museumuit- werken. Hieruit kozen 75 juryleden tijdens vijf voor- breidingen van de afgelopen jaren. Het voormalige Pa- rondes anoniem en individueel 254 waterwerken. leis van Justitie in neoclassicistische stijl kreeg met ‘de Museum de Fundatie is blij om dit jaar gastheer te zijn Wolk’ een ellipsvormige opbouw, bekleed met 55.000 van de Water ZomerExpo 2017. De tentoonstelling in wit-blauwe tegeltjes. In ‘de Wolk’ bevinden zich twee het museum en bij Kasteel het Nijenhuis bruist. Schil- nieuwe tentoonstellingszalen met een gezamenlijk op- derijen, tekeningen, video’s, foto’s, sculpturen en instal- pervlak van bijna 1000m2 en een immens raam dat een laties. Van ingetogen tot uitgelaten, de kakofonie van fantastisch uitzicht geeft op de historische binnenstad wisselende vormen en smaken groeperen zich rond één van Hanzestad Zwolle. gemeenschappelijk thema: water.

Vanaf 24 mei 2017 Michiel Borstlap - audire et videre I audire et videre I is een geluidssculptuur gemaakt door Michiel Borstlap in opdracht van Museum de Fundatie. Pianist en componist Michiel Borstlap, die vele internationale prijzen in de wacht sleepte, heeft in zijn ruim der- tigjarige carrière steeds zijn hart gevolgd. Vooral in zijn unieke soloconcerten verandert hij het podium in een tekentafel om met klanken een wereld van schoonheid, avontuur en emoties te scheppen. Of zoals Borstlap het zelf zegt: ‘De schaduw tussen twee noten is een plek waar ik mij graag begeef’. In het atrium, de ruimte die de verdiepingen van Mu- seum de Fundatie met elkaar verbindt, is de geluidssculptuur audire et videre I van Michiel Borstlap te beleven.

Museum de Fundatie is gevestigd aan de Blijmarkt 20, 8011 NE te Zwolle. Voor meer informatie Tel: 0572-388188 of raadpleeg de Friso ten Holt, ‘Zelfportret’, 1971, olieverf op doek, website www.museumdefundatie.nl. 120 x 100 cm, particuliere collectie

24 mei t/m 20 augustus 2017 Friso ten Holt – Licht en lijnen Kasteel Friso ten Holt (1921-1997) is bekender bij vakgenoten en museummensen dan bij het grote publiek, in tegen- Het Nijenhuis stelling tot zijn broer de componist Simeon. Friso ten 19 t/m 29 oktober 2017 Holt groeide op in het kunstenaarsdorp Bergen NH. Heino/Wijhe Hij was schilder en ontwierp ook glas-in-loodramen, 11.00 tot 17.00 uur wandkleden en grafiek. Zijn kleurrijke landschappen, portretten en stillevens zetten op subtiele wijze de Nederlandse traditie voort, met steeds een lichte mate  50 locaties van abstrahering. Dit gebeurt, mede onder invloed van  Ruim 100 professionele kunstenaars Cézanne, door een nadruk op kleurvlakken in plaats van op details. Ongeveer 40 werken uit particulier en open-  Veel diversiteit baar bezit laten het werk van Friso ten Holt op zijn stralendst en meest kleurrijk zien.  Workshops en lezingen

24 mei t/m 1 oktober 2017  Kunst-RUIL-moment Jeroen Krabbé – Het late licht  Rondleidingen Met Het late licht keert de schilder weer terug naar het landschap. Het landschap rond Dalfsen, de omgeving van zijn huis, is het onderwerp. Maar er is iets structureel veranderd in zijn benadering. Dit zijn niet de gelukzalige paradijzen van voorheen, maar heftige manifestaties van p nog geen 15 kilometer van Zwolle ligt Kasteel het licht en kleur. Zonnestralen als bliksemschichten en de ONijenhuis. Deze prachtig bewaard gebleven havezate aarde als gloeiende lava op een reeks kleine doeken met werd tot 1984 bewoond door Dirk Hannema , grondleg- als apotheose 12 grote abstracte werken waarin Krabbé ger van Museum de Fundatie en oud-directeur van het alle realistische houvast loslaat en slechts vorm en kleur Rotterdamse Museum Boymans. De beeldentuin rond schildert. het Nijenhuis, één van de grootste en meest bijzondere van Nederland, biedt een boeiende doorsnede van de moderne beeldhouwkunst uit de 20ste en 21ste eeuw. In het kasteel en de nabij gelegen tuinzaal zijn naast de eigen collectie meerdere wisselende tentoonstellingen te zien. Kunstmoment 24 mei t/m 20 augustus 2017 2017 Water ZomerExpo 2017 Museum de Fundatie is dit jaar gastheer van Zomer- Diepenheim Expo: de grootste kunsttentoonstelling met open in- schrijving en anonieme selectie in een Nederlands museum. De tentoonstelling is parallel te zien in de Funda- tie Zwolle en Kasteel het Nijenhuis in Heino/Wijhe. Het thema is ‘Water’.

Locaties In Zwolle vindt Water ZomerExpo 2017 plaats in ‘de Wolk’, de ellipsvormige nieuwbouw op het dak van het museum. In Heino/Wijhe zijn de werken tentoongesteld rondom het kasteel, inclusief de beeldentuin en – heel toepasselijk – de slotgracht.

Museum de Fundatie – Kasteel het Nijenhuis is gevestigd aan ’t Nijenhuis 10, 8131 RD te Heino/Wijhe. Openingstijden: di t/m zo 11-17 uur.

Jeroen Krabbé, Opkomende zon, 2015, olieverf op Voor meer informatie: Tel.: 0572-388188 of raadpleeg Sloven Bard www.kunstmomentdiepenheim.nl doek, 220 x 150 cm, collectie kunstenaar de website www.museumdefundatie.nl 34 Museum Nijkerk Stadsmuseum Noord-Veluws Nationaal Orgel- useum Nijkerk is het lokale centrum vol histo- Harderwijk Museum museum Elburg Mrie. Bekijk en beleef de geschiedenis van een middeleeuws stadje op de rand van de Veluwe en de inds 1 november 2014 heeft Nunspeet Kunstenaars- et Nationaal Orgelmuseum is ondergebracht in vroegere Zuiderzee. Met exposities, een open depot, Sdorp een eigen kunstmuseum, het Noord-Veluws Heen middeleeuws stadskasteel, dat ooit gebouwd themadagen, een bibliotheek over Nijkerk en stadswan- Museum. Het museum biedt een podium aan de tot nu werd voor de hertog van Gelre. Aan de hand van een delingen door het historische centrum is het museum dé toe onderbelichte kunstenaars, die vanaf 1885 op de unieke collectie (bespeelbare) orgels en orgelonderde- plek om de historie te ontdekken. noordelijke Veluwe kwamen werken. Hier vormde zich len, orgelmaquettes en prachtige orgelfoto’s wordt de eind 19e eeuw een kunstenaarskolonie. Uiteindelijk heb- ontwikkeling getoond van het Nederlandse pijporgel De openingstijden zijn: dinsdag t/m vrijdag 13.30 – ben meer dan honderd beeldende kunstenaars tussen vanaf de Middeleeuwen tot heden. 16.30 uur en ’s zaterdags 10.00 -16.00 uur. Entree 1880 en 1950 in deze regio gewerkt. € 4,– per persoon. Museum Nijkerk, Venestraat 16, Nijkerk. Tel. 033 245 7005 of bezoek de website t/m 27 augustus 2017 www.museumnijkerk.nl Jos Lussenburg – markant palet Kunstschilder Jos Lussenburg (1889-1975) was een t/m 23 augustus 2017 kunstenaar met veel talenten; zijn passie voor de schil- Verenigingen van Nijkerk derkunst was even groot als die voor de muziek. Als In deze tentoonstelling staat de geschiedenis van maar kunstschilder én leermeester, als begenadigd violist, liefst acht verenigingen uit Nijkerk in de schijnwerpers. inspirerend dirigent van (amateur)orkesten en als direc-

teur van muziekscholen in de regio groeide hij uit tot 2 september^ t/m 11 oktober 2017 de spil van het naoorlogse kunstleven op de noordelijke

Drago Pecenica (recent werk) Veluwe. Wat^ de van oorsprong Bosnische kunstenaar Drago Pecenica in ons land aantrof was een weinig inspi- Het meest bekend is Lussenburg geworden met schil- rerend vlak land, tot hij de knotwilgen ontdekte die hem derijen van het leven op en rond de Zuiderzee. Lus- aan zichzelf deden denken. Wat hij leerde zien, is dat senburg laat zich door zijn schilderijen kennen als een knotwilgen, polders, hekken en alle clichés van het Hol- bevlogen romanticus. Vanuit zijn jeugd in Enkhuizen landse landschap veel schoonheid herbergen. Op een voelde hij zich verbonden met de voormalige Zuiderzee. manier die bijna hyperrealistisch is, je kunt bij wijze De grijze luchten, de schuimende golven, de tjalken en

van spreken op zijn schilderijen de boomblaadjes en botters, de stoere zeemannen die het schip op de on- grassprietjes tellen. Bij de solo tentoonstelling^ is voor- stuimige zee op koers houden, geven een verlangen namelijk recent werk van Drago Pecenica te zien. Tijdens weer naar een verdwenen zee. Uit zijn werk spreekt niet de opening zal de presentatie van zijn derde boek plaats alleen zijn betrokkenheid met de vroegere Zuiderzee en vinden. Het boek is ook te bestellen via de websites Vilmos Huszár, Vaas met bloemen, 1959 het visserijbestaan, maar vooral ook met mensen, de www.dragopecenica.com en via www.artrevisited.com markante types, die hij met liefde en bezieling vastlegde. et Stadsmuseum Harderwijk is een verrassend en t/m eind september Hvernieuwd museum dat het verhaal van Harderwijk Expositie kerkinterieurs vertelt en een ontmoetingsplaats is voor jong en oud. Acquarelkunstenaar Henk Terwal exposeert t/m eind De begane grond is vrij toegankelijk. Er zijn (verkoop)ex- september in het museum met zijn bijzondere collec- posities, je kunt een kop koffie drinken of lunchen in het tie schilderijen over kerkinterieurs. Terwal weet deze Cultuurcafé, de museumwinkel bezoeken of de prachtige kerkinterieurs te verbeelden tot ingetogen monumenten binnentuin bekijken. Naast de vaste tentoonstellingen waar de tijd aan voorbij schijnt te gaan. Hij schildert organiseert het Stadsmuseum jaarlijks meerdere wis- op een realistische manier, in een zacht palet, sobere seltentoonstellingen. ruimtes die plaats bieden aan een kansel, een kerkbank,

een koorafsluiting of een orgel. ^ 21 mei t/m 7 januari 2018 Drago Pecenica, In afwachting van lente, Huszár van De Stijl Daarnaast kunt u in het museum terecht voor activiteiten 33 cm x 59 cm. Scraperboard, 2016 Het Stadsmuseum Harderwijk viert 100 jaar De Stijl met die het hele jaar door plaatsvinden: de tentoonstelling Huszár van De Stijl en wijdt een overzichtstentoonstelling aan beeldend kunstenaar Vilmos Voor- en najaar Huszár (Boedapest 1884 – Harderwijk 1960). Gratis concerten op het Boonorgel Museum Nairac Jos Lussenburg, Anker op Elburger Bons Elke tweede zaterdag van de maand (behalve in de Huszár behoorde met Piet Mondriaan, Theo van Does- (Zuiderzeemuseum, Enkhuizen) maanden juli-augustus) vindt op het ‘Boonorgel’ een an moderne kunst tot archeologie van de Veluwe, burg, Bart van der Leck en Gerrit Rietveld in 1917 tot de gratis orgelconcert plaats. De concerten beginnen altijd Vvan bijzonder design tot het antwoord op de pran- prominente initiatiefnemers van de wereldwijd bekend Tijdens zijn leven genoot het werk van Lussenburg om 16.00 uur. U kunt naar binnen via de achteringang gende vraag: waarom sprong Jan van Schaffelaar toch geworden kunstbeweging De Stijl. Vanaf de jaren dertig landelijke bekendheid. Met deze tentoonstelling wil van het museum, Hondegatsteeg 7. Wilt u het museum van de Barneveldse toren? Al deze en nog veel meer tot zijn dood woonde en werkte hij in het dorp Hierden, het Noord-Veluws Museum het werk van Lussenburg ook bezoeken, dan wordt geadviseerd dat voorafgaand onderwerpen worden belicht in Museum Nairac, een gemeente Harderwijk. als één van de toonaangevende kunstenaars van de aan het concert te doen, aangezien het museum om verrassend museum met nationale allure en een intieme noordelijke Veluwe opnieuw landelijk onder de aandacht 17.00 uur sluit. sfeer, aan de rand van de prachtige Veluwe. Al enkele jaren na de oprichting van De Stijl maakte brengen. Museum Nairac bestaat al meer dan 140 jaar. Al in 1875 Huszár zich los van de groep en ging zijn eigen weg. Juli-augustus vond de toenmalige burgemeester van Barneveld, mr. Daardoor raakte zijn rol in De Stijl in de vergetelheid. 2 september 2017 t/m 4 maart 2018 Marktconcerten C.A. Nairac, het tijd voor een gemeentemuseum. Samen Vilmos Huszár ontwikkelde zich tot een markant kunst- Vrouwen Uit de kunst! Elke dinsdagochtend in de zomervakantie van 11.30- met zijn bode Bouwheer richtte hij een oudheidkamer schilder, tekenaar, grafisch ontwerper, reclameontwer- Kunstenaressen op de Veluwe 1880-1960 12.00 uur vindt op het zogenaamde ‘Boonorgel’ een in met archeologische vondsten en andere historische per en industrieel ontwerper. Het Stadsmuseum Har- Vanaf 1880 kwamen er vele kunstenaars naar de on- gratis marktconcert plaats. voorwerpen. Tot op de dag van vandaag kunt u deze bij- derwijk toont schilderijen en andere kunstobjecten uit gerepte noordelijke Veluwe. In eerste instantie lijken het zondere verzameling bekijken, die is gehuisvest in een Huszárs Hierdense tijd. alleen mannelijke kunstenaars te zijn, maar ook vrou- Activiteiten voor kinderen karakteristiek zeventiende-eeuws pand genaamd ‘De welijke kunstenaars trekken naar deze omgeving om Het museum heeft een kinderspeurtocht, die u gratis Brouwerij’ in het centrum van Barneveld. te schilderen. Het is een periode waarin steeds meer meekrijgt bij uw bezoek. De speurtocht is geschikt voor vrouwen het penseel ter hand nemen om als kunstenaar kinderen van 7-12 jaar. Daarnaast kunnen kinderen dit t/m 10 juni 2017 van te leven. Daarnaast zijn er ook die het schilderen en jaar voor het eerst kennismaken met Oscar het Orgel- Mooie Mannen tekenen als vrijetijdsbesteding beschouwen. Veel van de pijpje. Oscar vertelt op ludieke wijze hoe een orgel in Een interessant portret is het resultaat van een dia- kunstenaressen hebben een opleiding gevolgd aan de elkaar zit en maakt zelf muziek! In de herfstvakantie loog tussen fotograaf en model. Het portret zegt iets Academies van Beeldende Kunsten in Den Haag, Rot- vindt een speciale Opa&Omadag plaats. Houdt hiervoor over de intermenselijke relatie die in korte tijd tussen terdam en Amsterdam, waar zij veelal in damesklassen de berichtgeving in de gaten. twee mensen is ontstaan. Fotograaf Annelies Baren- les kregen of bijvoorbeeld op de Dagtekenschool voor drecht (1949) heeft deze dialoog vastgelegd in 50 por- Meisjes in Amsterdam. Sommige vrouwen gaan in de tretten van heren op leeftijd. Samen vormen zijn de foto leer bij een kunstenaar of gaan zelfs naar Antwerpen of expositie Mooie Mannen. Elk portret is een momentop- Parijs voor hun opleiding. Bijzonder is de opleiding van name waarin zij geprobeerd heeft iemands persoonlijk- Kitty van der Mijll Dekker; zij studeert in 1929-1932 aan heid zo zuiver mogelijk vast te leggen. het Bauhaus in Dessau. Daarna vestigt zij haar handweverij De Wipstrik in Nunspeet. Van het leven en werk Museum Nairac is gevestigd aan de Brouwerstraat 1 in Jan Pieter Foppen - Haven in ochtendlicht van de vrouwelijke kunstenaars is nog maar weinig Barneveld. Zie voor meer informatie en openingstijden bekend. Deze tentoonstelling wil daar verandering in de website: www.nairac.nl 21 mei t/m 3 september brengen. In de tentoonstelling wordt een grote diver- Jan Pieter Foppen - Schilder van licht en leven siteit aan kunstwerken die in deze omgeving gemaakt De onderwerpen die je op de schilderijen van Jan Pieter zijn gepresenteerd. Verkoop van bladmuziek en tweedehands boeken Foppen ((Harderwijk 1972) ziet, liggen bijna letterlijk op Het museum herbergt een collectie van duizenden straat; parken, pleinen, terrassen, cafés. Amsterdam, tweedehands cd’s, die allen voor een vast bedrag van Parijs, Utrecht en… ook Harderwijk. Foto’s vormen het € 5 euro verkocht worden. Misschien vindt u hier die vertrekpunt voor de schilderijen van deze hedendaags ene cd waar u al zo lang naar op zoek bent! Daarnaast impressionist. verkoopt het museum ook tweedehands boeken en bladmuziek. 20 mei t/m 3 september De basis verbeeldend, in brons verwoord Openingstijden: di t/m zaterdag, 11-5 uur. In de zomer- Onder de titel De Basis verbeeldend, in brons verwoord maanden is het museum ook op maandag open, vanaf zijn vanaf 20 mei in de binnentuin van het Stadsmuseum 13.30 uur. de beelden te zien van Relinde Kattenberg. Relinde werkt in Harderwijk, als autodidact creëert zij haar beelden van- Het Nationaal Orgelmuseum is gevestigd aan de Van uit een opmerkelijke levensvisie. Kinsbergenstraat 5 in Elburg, in het hart van de oude stad, vlakbij de Grote Kerk. Stadsmuseum Harderwijk is gevestigd aan Donkerstraat 4 Tel. 0525 68 4220 (tijdens openingstijden museum), te Harderwijk. Telefoon: 0341 414 468, e-mail: [email protected]. e-mail: [email protected]. Volg het museum op Facebook en Twitter om op de Raadpleeg voor meer informatie en openingstijden de Het Noord-Veluws Museum is gevestigd aan de Winckel- hoogte te blijven van nieuws en activiteiten. Fotografe Annelies Barendrecht ‘mooie mannen’ website: www.stadsmuseum-harderwijk.nl weg 17a in Nunspeet. www.noord-veluws-museum.nl Website: www.nationaalorgelmuseum.nl 35 Museum Museum Elburg Sjoel Elburg en van de markantste gebouwen van de vestingstad EElburg is het 15e eeuwse Agnietenconvent. In deze useum Sjoel Elburg is een verhalenmuseum over laat-gotische panden is nu Museum Elburg is gevestigd. Mde geschiedenis van joden in de mediene (buiten Het museum heeft een uitgebreide collectie voorwerpen Amsterdam). Centraal staan de verhalen over het (on) over de geschiedenis van Elburg en haar omgeving. gewone dagelijks leven van joodse families die vanaf 1700 in Elburg hebben gewoond. Het museum biedt een historisch perspectief voor een actueel thema: integra- tie en verdraagzaamheid. Hoe werd er in het verleden aangekeken tegen minderheidsgroepen? Hoe leefden de joodse en niet-joodse Elburgers naast en met elkaar?

Lijstenmakerij Pool | Bloemstraat 28 | 8081 CW Elburg | 0525 690920 [email protected] | www.lijstenmakerijpool.nl

Museum Sjoel Elburg presenteert de joodse geschiedenis op een dynamische en eigenzinnige wijze en laat daarmee een eigen museaal geluid horen. Respectvol gebruik van de monumentale synagoge dient daarbij als uitgangspunt. Naast de vaste opstelling zijn er jaarlijks meerdere wisseltentoonstellingen te zien over uiteenlo- Marc Chagall pende, aan de doelstelling van het museum gerelateerde onderwerpen. t/m 9 september 2017 De Mozes in Chagall Tentoonstellingen Museum Elburg toont grafisch werk van Marc Chagall (1887 – 1985) waaruit zijn grote verbintenis met het 11 mei t/m 26 augustus leven van Mozes blijkt. De originele litho’s, etsen en Thema’s uit de Thora. affiches komen uit de Collectie Wuyt. Het museum or- Quilts van Marlene Sanders ganiseert rondleidingen, lezingen en andere activiteiten. Marc Chagall behoort tot de grootste beeldende kun- 8 september t/m 6 januari 2018 stenaars van de twintigste eeuw. Zelf had hij er geen Christendom en antisemitisme, tweeduizend jaar con- moeite mee zich te scharen onder de grootste westerse frontatie kunstenaars aller tijden. Zijn kleurgebruik is fabelachtig en nauw verbonden met de betekenis die wij, vaak on- bewust, toekennen aan de vele kleuren en kleurcombi- naties. Ook zijn beeldtaal probeert hij te puren uit de gemeenschappelijke, diepere lagen van associaties in westerse mensen. Die beelden en kleuren spreken daarom breed aan en zijn niet voorbehouden aan een selecte groep van kunstliefhebbers en -kenners.

t/m 9 september 2017 Over Leven – werken van Tineke Smith Dit seizoen exposeert Tineke Smit ( 1948) in de Visch- Stadswandeling poort. In het werk van Tineke Smith staan de natuur, het Een bezoek aan het museum kan uitstekend aangevuld aardse, natuurlijke kleuren, beweging en het leven cen- kunstevenement 25 mei t/m 3 juni worden met een stadswandeling ‘Sporen van joods le- traal. Ze maakt schilderijen en installaties. De thema’s 10-17 uur ven’ door het pittoreske vestingstadje Elburg. U kunt een voor haar werk haalt ze veelal uit Bijbelse vertellingen gids reserveren via [email protected] (max. 20 en tradities, maar ook uit mythologie. Kenmerkend voor zondag gesloten personen per groep, kosten € 4,- per persoon, exclusief het werk van Smith is het combineren van verschillende de entreeprijs van het museum). materialen, zoals rubber, glas, hout, staal en gelatine. Vaak worden materialen hergebruikt, wat verwijst naar Activiteiten de kringloop van het leven. Haar werk is minimalistisch Ter verdieping van uw bezoek organiseert het museum en subtiel, maar geeft toch een monumentale indruk regelmatig rondleidingen, cursussen, lezingen en evene- doordat de sculpturen een relatie aangaan met de ruimte menten. Het actuele programma vindt u op de website waarin ze staan. De Vischpoort is één van de bij-locaties www.sjoelelburg.nl. van Museum Elburg.

Educatie t/m 28 oktober 2017 Educatie is een belangrijke pijler van Museum Sjoel Homo Ludens, de spelende mens Elburg. Daarom zijn er zowel voor het basis- als voor het Else Ringnalda (1958) exposeert in de Kloostertuin voortgezet onderwijs verschillende lesbrieven ontwik- van Museum Elburg. Haar inspiratie voor de bronzen keld. Ook zijn er leskoffers voor op school en activiteiten beelden put zij uit fantasieën over een utopische samen- bij tijdelijke tentoonstellingen. leving bevolkt door de Homo ludens, de spelende mens. Dit zijn mensen die hun talenten ontdekken en ontwik- Museumwinkel kelen, die ruimte bieden en bewondering hebben voor In de winkel vindt u ansichtkaarten, stadswandelingen, individuele verschillen. Er is geen plaats voor jaloezie of publicaties over het joodse leven in Elburg en joodse verveling. Mensen met een onafhankelijke geest die de specialiteiten. tijd levend maken in plaats van haar te doden. Vanuit die overtuiging ontstaan haar beelden van gelijkwaardige Entreeprijzen: Volwassenen € 6,00, CJP € 2,00, 0 t/m mensen. Niet alleen gelijkwaardigheid tussen man en 12 jaar gratis, Museumkaart gratis, Donateurs Stichting vrouw maar tussen alle mensen: homo/moslim, zwart/ Vrienden gratis, Rembrandtkaart gratis, ICOM-kaart gra- wit en ga zo maar door. De vorm van de beelden van kunst cultuur erfgoed tis. Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 11.00 tot Else Ringnalda ontstaat na manipuleren van de werke- 17.00 uur. lijkheid bijvoorbeeld door het verlengen van ledematen Gesloten: Nieuwjaarsdag, Koningsdag, Eerste en of verbreden van schouders en het weglaten van details. ontdek en beleef Tweede Kerstdag. De figuren zijn introvert, zonder suggestie van beweging In 2017 is Museum Sjoel Elburg ook geopend op Hemel- of eenduidige expressie. Ze lijken verzonken in hun spel. uiteenlopende kunstvormen vaartsdag, op Pinkstermaandag en op de maandagen tijdens de zomervakantie (10, 17 en 24 en 31 juli en 7, op tientallen locaties 14, 21 en 28, augustus en 4 september).

Museum Sjoel Elburg is gevestigd aan de Graaf Hendrik- in vestingstad elburg steeg 2, 8081 CH Elburg. Tel. +31 (0)525 - 685564, Mail: [email protected], Raadpleeg voor meer informatie de website: www.sjoelelburg.nl

www.vestingvalelburg.nl [email protected] Else Ringnalda

Museum Elburg is gevestigd aan de Jufferenstraat 6-8, 8081 CR Elburg. Zie de website www.museumelburg.nl 36 Musea Zutphen Paleis Het Loo CODA Museum Nederlands n het hart van Nederland, aan de rand van Apeldoorn, alf mei 2017 opende de vernieuwde Musea Zutphen Iligt het ruim 300 jaar oude Paleis Het Loo. Sinds 1984 ODA Museum is de plek voor wisselende ten- Tegelmuseum Hin het Hof van Heeckeren. In dit stadspaleis aan het is dit voormalige Koninklijk Paleis na een grondige Ctoonstellingen met moderne beeldende kunst, he- ’s-Gravenhof komen het Stedelijk Museum Zutphen en restauratie als museum opengesteld voor het publiek. dendaagse sieraden van (inter)nationale ontwerpers Museum Henriette Polak samen onder één dak. Ook De kostbaar ingerichte vertrekken geven een beeld van en kunstenaars, kunst en sieraden van en op papier en Otterlo de archeologische dienst van de gemeente neemt zijn drie eeuwen bewoning door de Oranjes, terwijl de ge- wisselende historische presentaties over Apeldoorn en et Nederlands Tegelmuseum heeft als springlevend intrek in het stadspaleis. Daarmee komen geschiedenis, reconstrueerde tuinen met hun waterwerken en sierlijk omgeving. CODA Museum is een plek vol inspiratie, HCultuur & Erfgoed Huis de grootste en meest veel- cultuurhistorie, beeldende kunst en actualiteit samen in be-lijnde bloemperken de sfeer van de 17de eeuw ade- prikkeling en verleiding. Kom en beleef het zelf! zijdige collectie Nederlandse en ook veel buitenlandse het historische centrum van de Hanzestad. men. Paleis Het Loo Nationaal Museum vindt u aan het wandtegels en tegeltableaus opgebouwd; vanaf de late Koninklijk Park 1 te Apeldoorn. Tentoonstellingen 2017/2018 Middeleeuwen tot heden. Otterlo is prachtig gelegen met Stedelijk Museum Zutphen Bezoekadres: ingang via Amersfoortseweg, Apeldoorn rondom bossen en zandverstuivingen. Daal de trap af in het Hof van Heeckeren en stap letter- 5 juni t/m 29 oktober 2017 lijk in de roerige geschiedenis van Zutphen. Hier begint CODA Paper Art de spannende route van het Stedelijk Museum Zutphen Papier is een fantastisch materiaal dat kunstenaars en langs bijzondere verhalen en unieke objecten uit het mu- ontwerpers al eeuwenlang inspireert. De kracht van pa- seum en het archief. De geschiedenis van Zutphen gaat pier is ongekend en veelzijdig. Schoonheid en kleuren- terug tot de Oude Steentijd. Archeologische vondsten pracht gaan hand-in-hand met thema’s als duurzaam- brengen dit verre verleden tot leven. heid, actualiteit en innovatie die beeldende kunst van papier een andere, nieuwe dimensie geven. CODA Paper Een keerpunt in de historie van de stad is de grote Art 2017 brengt het werk van ruim 30 kunstenaars uit Vikingaanval in 882. Om de inwoners beter te bescher- binnen- en buitenland samen in een indrukwekkende men werd na die aanval een ringwalburg aangelegd; een tentoonstelling. Naast het werk van gerenommeerde belangrijke nieuwe stad werd geboren. kunstenaars is CODA Paper Art 2017 voor een aantal De hoogte- en dieptepunten van de stad, zoals de kunstenaars hun museale debuut. Tien kunstenaars toekenning van stadsrechten in 1195, het sluiten van Museum Paleis Het Loo in 2021 foto KAAN-Architecten maakten speciaal voor CODA Paper Art 2017 nieuw Hanzeverbond en de economische bloei die dat met werk. zich mee bracht, en de Tweede Wereldoorlog waar Zut- Exposities: phen niet ongeschonden uit kwam, spreken meer tot de verbeelding dankzij alle getoonde objecten, zoals t/m 4 juni 2017 maquettes, munten, kleding, klokken, huisgerei en Gala-glasberline De vaste opstelling muurschilderingen. Alle objecten zijn voorzien van een Ter gelegenheid van het gouden huwelijksjubileum van Al wandelend door het museum ontmoet u de ge- toelichting die de bezoeker helpen een beeld te vormen H.K.H. Prinses Margriet en prof. mr. Pieter van Vollen- schiedenis en de herkomst van de tegel: van de op- van de tijd. hoven is de trouwkoets te zien in het Koetshuis van mu- komst tussen 1580 en 1625, via de latere schaalver- seum Paleis Het Loo. In het monumentale stallencom- groting door het ontstaan van meer tegelbakkerijen, tot 13 mei tot en met 24 september 2017 plex is speciale aandacht voor drie bijzondere rijtuigen en met de invloed van meer grootschalige industriële Feest aan het Hof. van het type gala-berline. technieken. Deze tentoonstelling gaat over het thema feest in de De tegel is nog altijd in ontwikkeling. U vindt in het mu- breedste zin van het woord; persoonlijke feesten zoals 25 juli t/m 16 augustus 2017 seum onder andere Art Nouveau en Art Deco tegels en doop en huwelijk, stadsfeesten zoals lokale bevrijdings- Prinse(sse)ndagen ook die van twintigste-eeuwse Nederlandse kunstenaars dagen, jubilea van personen en de stad, rituele en re- In de zomervakantie zijn er weer Prinsen- & Prinses- als Maurits Escher en Karel Appel. ligieuze feesten, volksfeesten en seizoensgebonden sendagen. Kom verkleed naar Paleis Het Loo, laat je feesten. Voor de samenstelling hebben we de me- schminken, versier je eigen kroon met edelstenen of De tegel en grote tegeltableaus dewerking gekregen van StadsmuseaXL, een samen- maak een medaille. Verkleed komen mag, maar hoeft Nederland kende vele eeuwen lang een bloeiende tegel- werkingsverband van diverse stadsmusea in Nederland, niet! industrie waarvan de producten internationaal geliefd waaronder het Amsterdam Museum, het Rotterdam Mu- Dit jaar op dinsdag én woensdag in de zomer: 25 en zijn. In buitenlandse paleizen en kerken, maar ook in seum en het stadsmuseum van IJsselstein. Zij hebben 26 juli, 1 en 2 augustus, 8 en 9 augustus, 15 en 16 au- de huizen van burgers en boeren, zijn tegels en tegelta- museumstukken in bruikleen gegeven – van feestelijke gustus. bleaus op grote schaal toegepast. Met name de grote kleding tot herinneringsbord, van feestelijke tafels door tegeltableaus laten op een boeiende manier zien hoe Hollandse meesters tot prijsbeker – die elk het thema t/m 27 augustus 2017 onze voorouders leefden, werkten en woonden. De di- uitdragen. Samen met stukken uit onze eigen collectie Chapeaux! Gino Anthonisse photography by Lisandro Suriel model versiteit is indrukwekkend en vormt een spiegel van de vormen de stukken die “op ons feest” komen een in- Tot en met 27 augustus 2017 is in museum Paleis Het Noah @ menfolkmanagement Nederlandse kunstgeschiedenis. teressante, gevarieerde, bonte en vooral feestelijke ten- Loo de tentoonstelling ‘Chapeaux! de hoeden van Ko- toonstelling. ningin Beatrix’ te zien. De 33 jaar lange regeerperiode 5 juni t/m 1 oktober 2017 van Koningin Beatrix wordt aan de hand van een hon- Mooie stad – Annelies Planteijdt Museum Henriette Polak derdtal hoeden in beeld gebracht. CODA Museum toont ruim dertig colliers, inspiratie- Museum Henriette Polak is sinds 1975 hét museum bronnen en schetsen van Annelies Planteijdt (1956) in voor twintigste-eeuwse figuratieve kunst in Nederland. de tentoonstelling Mooie stad. Haar colliers tonen niet Mecenas Henriette Polak-Schwarz (1893-1974) nam alleen een duidelijke symmetrie en patroon maar ver- het initiatief hiertoe samen met schilder Joop Sjollema wonderen ook door de dynamiek. (1900-1990). t/m 27 augustus 2017 Het vernieuwde Museum Henriette Polak geeft een inkijk Ruimtelijke fantasie – Auke de Vries in het leven van Henriette Polak en een inspirerende Amsterdam, Rotterdam, Dronten, Zwolle, Hannover, weergave van de collectie. Ontdek in de Salon van het Berlijn, Wiesbaden, Manchester en Apeldoorn. Slechts nieuwe museum wie Henriette Polak was en hoe de col- een greep uit de steden waar de beeldhouwwerken van lectie tot stand is gekomen. Natuurlijk ziet u hier direct Prinses Beatrix opent tentoonstelling Chapeaux! kunstenaar Auke de Vries te zien zijn als een kleurrijk De Gelukkige Olifant van de Oranjes een selectie van de topstukken. Foto’s: Frank van Beek spel van lijnen, vlakken en vormen. De Vries won in 2015 Sinds kort is in ons museum een groot keramisch kunst- de Wilhelminaring, oeuvreprijs voor de beeldhouwwerk te bewonderen afkomstig van de vakantievilla van tot en met september 2017 t/m 1 oktober 2017 kunst. CODA Museum geeft tot en met 27 augustus oud Koningin Juliana en prins Bernhard. Die villa kreeg Arie Schippers Delfts blauw in de paleistuinen 2017 een gevarieerd overzicht van zijn werk zoals dat in destijds de naam L’ Elefante Felice, de Gelukkige Olifant, De openingstentoonstelling van Museum Henriette Gedurende het hele jaar is een toelichting op het project binnen- en buitenland te zien is. verwijzend naar de grote liefde van prins Bernhard voor Polak is gewijd aan Arie Schippers (1952), een van de te zien in de Oostvleugel van het paleis. Nu staan ze in de grote in het wild levende dieren. Hij was zijn leven beste en meest veelzijdige Nederlandse kunstenaars. In het paleis, maar vanaf 23 mei zijn de vazen weer in de 5 november t/m 28 januari 2018 lang actief tegen de criminele ivoorhandel waarvoor zijn werk, tekeningen, schilderen en beelden, smeedt tuinen te zien. Bron – Ruudt Peters jaarlijks heel veel olifanten en neushoorns werden ver- hij observaties van de werkelijkheid en beelden uit zijn Overzicht van de sieraden van kunstenaar Ruudt Peters moord. herinnering of fantasie samen. Deze voortzetter van de t/m 31 oktober 2017 onder de titel Bron. lange traditie van klassiek-figuratieve kunst kan niet ont- De Oranje-wandeling Steeds wisselende exposities over verschillende breken in Museum Henriette Polak. De eerste wisselten- Tijdens de ‘Oranje-wandeling’ door een deel van het pa- 12 november t/m 25 februari 2018 onderwerpen toonstelling, van mei tot en met september 2017, is dan leispark wandelt u langs het badpaviljoen, theepaviljoen Crimp Het museum is ook de ontmoetingsplaats voor kera- ook aan deze kunstenaar gewijd. en de koninklijke botenhuizen. Geniet van het prachtige Tentoonstelling van bijzondere miniatuursculpturen. miek in allerlei andere aansprekende vormen. Op onze uitzicht! website worden de wisselende exposities steeds tijdig Ook op het programma: aangekondigd. t/m 7 januari 2018 3 september t/m 5 november 2017 Aanwinsten GrisGris – sieraden geïnspireerd op wereldculturen De collectie van museum Paleis Het Loo is in 2016 8 oktober t/m 10 december uitgebreid met diverse aankopen, schenkingen en lang- Sieraden van Caroline Broadhead durige bruiklenen. Een selectie van deze objecten wordt gepresenteerd in de Aanwinstenkamer van Paleis Het Loo. Uniek is de nachtjapon uit circa 1895, gedragen door Koningin Wilhelmina. Andere aanwinsten die te zien zijn: een groot portret van de toenmalige Koningin Beatrix, geschilderd door de bekende kunstenares Ans Markus, een zilveren bord van Koning Willem I en een 17e-eeuwse landmeetketting.

13 oktober t/m 7 januari 2018 Droompaleis Vanaf 13 oktober is op Paleis Het Loo de tentoonstelling ‘Droompaleis, koninklijk wonen in de toekomst’ te zien. Collier, Annelies Planteijdt Arie Schippers, Catherina de Grote 16 december t/m 7 januari 2018 Winterpaleis Het Loo CODA Museum Apeldoorn is gevestigd aan de Vos- Nederlands Tegelmuseum is gevestigd aan de Eiken- De musea zijn gelegen aan het ’s Gravenhof 4 in Vanaf 16 december is museum Paleis Het Loo drie selmanstraat 299 zoom 12, 6731 BH in Otterlo, Tel. 0318 591519 Zutphen. Voor meer informatie: T 0575 516 878, over weken lang ‘Winterpaleis Het Loo’. Uiteraard dit jaar ook (Museumingang: hoek Vosselmanstraat/Roggestraat). Mail [email protected] komende tentoonstellingen etc. bezoek de website met traditioneel opgetuigde kerstbomen, handgemaakte Tel.: 055-5268400. Raadpleeg voor meer informatie de Facebook nederlandstegelmuseum. www.museazutphen.nl groenversiering en een echte ijsbaan op het Stallenplein. website: WWW.CODA-APELDOORN.NL www.nederlandstegelmuseum.nl 37 Met ruim honderd werken is ‘The Poetry of Forms’ de Kröller-Müller eerste grote overzichtstentoonstelling van Arp in Ne- derland sinds 1960), die plaats vindt in het kader van het Museum internationale De Stijljaar: Mondriaan tot Dutch Design. Meer informatie: mondriaantotdutchdesign.nl Het Jachthuis Sint Hubertus

14 oktober 2017 t/m 2 april 2018 in Het Nationale Park De mecenas en de ‘verversbaas’ Het Kröller-Müller is met topwerken van onder anderen De Hoge Veluwe is een Piet Mondriaan, Theo van Doesburg, Bart van der Leck en Gerrit Rietveld een van de schatkamers van De Stijl. bezoek meer dan waard! De basis hiervoor werd gelegd door Helene Kröller- Müller. Met Van der Leck sloot zij zelfs voor meerdere Het Jachthuis is het voormalige buitenverblijf jaren een overeenkomst die haar recht gaf op eerste van de stichters van het Park, het echtpaar koop van zijn werk. Dit leidde tot een imposante ver- Kröller-Müller. Het is ontworpen door de beroemde zameling Van der Lecks: 42 schilderijen en zo’n 400 architect H.P. Berlage en behoort tot de bekendste en tekeningen. meest karakteristieke monumenten van Nederland. Kröller-Müller Museum- fotograaf Jannes Linders Er worden dagelijks rondleidingen verzorgd De tentoonstelling laat zien hoe het oeuvre van Bart van door de belangrijkste vertrekken, reserveer nu een n het Kröller-Müller Museum komt al het schone der Leck zich ontwikkelt, soms gestuurd door de moei- rondleiding via www.hogeveluwe.nl Isamen. De unieke combinatie van kunst, natuur en zame maar ook spannende verhouding tussen bescherm- architectuur staat garant voor een bijzondere ervaring. vrouw en protegé en soms door de artistieke uitwis- Het Kröller-Müller Museum is het tweede huis van Vin- seling en discussie met zijn De Stijlcollega’s. cent van Gogh. Met bijna 90 schilderijen en ruim 180 tekeningen bezit het museum de op één na grootste Van Gogh-verzameling ter wereld. Daarnaast bevat de collectie topstukken van moderne meesters als Claude Monet, Georges Seurat, Pablo Picasso en Piet Mondriaan. Een bezoek aan het museum is een belevenis. Een ontdekkingstocht die al begint bij de entree van Het Na- tionale Park De Hoge Veluwe. Lopend of op een gratis witte fiets kunnen bezoekers vrij ronddwalen in de natuur, om vanzelf uit te komen bij de mooiste schatkamer die Nederland rijk is. De kunstcollectie en de schitterende beeldentuin zijn uniek in de wereld, en er is nog veel meer, ook deze zomer weer: kindertheater, workshops en lezingen, audiotours, live optredens, intieme concerten. Het Kröller-Müller Museum heeft alles in huis Bart van der Leck ‘De storm’ om iedereen een onvergetelijke ervaring te bezorgen. 2 juni 2018 t/m 9 september 2018 t/m 9 juli 2017 Odilon Redon How to handle a Trowel Het Kröller-Müller Museum wijdt in de zomer van 2018 Deze bescheiden presentatie geeft een kijkje in de boei- een bijzondere tentoonstelling aan Odilon Redon (1840- ende geschiedenis van Trowel (Troffel) uit 1971 van 1916). Aan de hand van zo’n 100 werken werpt het Claes Oldenburg. Dit iconische beeld heeft eind 2016 museum nieuw licht op de manier waarop de Franse een nieuwe verflaag gekregen. Zonlicht, regen en vorst symbolistische kunstenaar zijn liefde voor literatuur en verbleekten de blauwe verf in de loop der jaren. Om de muziek en zijn grote kennis daarvan verwerkte in zijn juiste kleur van de verf te bepalen, is nauwkeurig onder- schilderijen en tekeningen. zoek gedaan. De Troffel zie je weer in volle glorie als landmark op weg naar het museum. Het Kröller-Müller Museum is gevestigd aan de Houtkampweg 6 te Otterlo. ‘De groene schatkamer van Nederland’ t/m 9 juli 2017 Voor meer informatie, openingstijden en tickets ga naar Ger van Elk www.krollermuller.nl. hogeveluwe.nl Ger van Elk (1941-2014) wordt gezien als een van de pioniers van de conceptuele kunst in Nederland, samen met zijn generatiegenoten Jan Dibbets, Marinus Boezem en Stanley Brouwn. Maar anders dan bij de ‘strenge’ conceptuele kunst speelt voor Van Elk, naast het idee, Jachthuis de uitvoering van een kunstwerk een belangrijke rol. Sint Hubertus Ontdek alles over et Jachthuis Sint Hubertus, het voormalige buiten- Hverblijf van het echtpaar Kröller-Müller, is één van de het leven onder belangrijkste gebouwen van Nederland. Het Jachthuis is ontworpen door de beroemde architect Hendrikus de grond in het Petrus Berlage (1856-1934). Museonder in Ontwerp Het Jachthuis is geïnspireerd op het Engelse country Het Nationale Park house. Voorbeelden van kenmerken die daar op wijzen zijn de speciale vertrekken voor ieder gezinslid, net als de bibliotheek, rookkamer, boudoirs en de biljartkamer. De Hoge Veluwe! Hetzelfde geldt voor de v-vorm van het gebouw. De karakteristieke toren van het Jachthuis past niet bij het Toegang tot het Museonder is inbegrepen genre van het Engelse Country House. Het is vooral een in de toegangskaart voor het Park. kenmerk van veel van Berlages gebouwen. De toren hoort ook bij de wens van het echtpaar Kröller-Müller om een weids uitzicht over de omgeving te hebben.

Andere kenmerken die het Jachthuis Sint Hubertus zo’n eigen en karakteristieke aanblik geven, zijn vooral afkomstig van de kenmerken van Berlages werk. Denk aan het werken met extreme geometrische precisie, natuursteenelementen, geglazuurde tegels, cassettepla- fonds en geïntegreerde ‘toegepaste kunst’. Alles werd zo nauwkeurig als mogelijk vastgelegd, omdat in Berlages Jean (Hans) Arp ‘Berger de nuages’ (Wolkenherder), ogen iedere verstoring of concessie afbreuk zou doen 1953, brons aan het geheel. De bouw van Jachthuis Sint Hubertus werd voltooid in 1920. Het echtpaar gebruikte het Jacht- 20 mei 2017 - 17 september 2017 huis vanaf dat moment vooral als buitenverblijf. Pas in Arp: The Poetry of Forms de laatste fase van hun leven woonden zij er permanent. toont het werk van Jean (Hans) Arp (1886-1966) in de volle breedte: sculpturen, reliëfs en werken op papier, poëzie, geschriften en publicaties. De nadruk in de tentoonstelling ligt op de voortdurende wisselwerking tussen beeldende kunst en poëzie in Arps oeuvre. De tentoonstelling bevat werken uit zijn gehele loopbaan, maar centraal staan de jaren 1920-1935, waarin hij overgaat naar pure abstractie.

Arp is een van de meest innovatieve en invloedrijke kunstenaars van de Europese avant-garde. Tot zijn omvangrijke netwerk behoort ook Theo van Doesburg, oprichter van De Stijl. Samen met Van Doesburg en met zijn echtgenote Sopie Taueber-Arp werkt Arp in de jaren In het Jachthuis worden diverse thema-rondleidingen 1926-1928 aan de herinrichting van het interieur van het georganiseerd en is gelegen in het Nationale Park de ‘De groene schatkamer van Nederland’ amusementspaleis de Aubette in Straatsburg. Ook dit Hoge Veluwe. Voor actuele informatie en reserveren grote project krijgt aandacht in de tentoonstelling. raadpleegt u de website: www.hogeveluwe.nl hogeveluwe.nl 38 Villa Mondriaan Het Heiligen- Stadsmuseum Museum beeldenmuseum Doetinchem Kasteel Wijchen n het hartje van Doetinchem, in een monumentaal pand Kranenburg-Vorden Iin Amsterdamse Schoolstijl uit 1920, het Oude Post- kantoor, vindt u het Stadsmuseum Doetinchem. Bent u et Heiligenbeeldenmuseum is gevestigd in de voor- geïnteresseerd in kunst, cultuur en geschiedenis? Dan Hmalige H. Antonius van Paduakerk waar sinds de bent u in het Stadsmuseum aan het juiste adres. Kom jaren negentig geen diensten meer plaatsvinden. De langs voor een bezichtiging van de collectie en ons bij- kerk is een neogotische kruisbasiliek. De H. Antonius zondere gebouw en laat u verrassen door alle activitei- van Paduakerk is ontworpen in 1855, gebouwd in 1856 ten die in het Oude Postkantoor plaatsvinden. en volgende jaren en gewijd in 1867. Het is de oudst bewaard gebleven kerk van de bekende architect P.J.H. Door middel van de vaste opstelling en wissel-exposi- Cuypers. ties kan het publiek kennis maken met het bijzondere erfgoed van Doetinchem. Wist u dat Doetinchem in de Tweede Wereldoorlog tot drie keer toe achter elkaar is foto: © Luuk Kramer gebombardeerd? En dat deze bombardementen het hart van de stad, het zogenaamde ‘Ei’ bijna volledig hebben ondriaan is wereldberoemd. Van New York tot Pa- verwoest. Pronkstuk van het museum vormt de grote Veelzijdig museum Mrijs, maar tegenwoordig weet ook iedereen van maquette, gemaakt door Herbert Tomesen, die de situa- Museum Kasteel Wijchen biedt een unieke kans om Tokyo tot Keulen wie de kunstenaar was met zijn rechte tie in Doetinchem uit 1940 weergeeft. Maar het Stads- meer over het veelzijdige en verrassende Wijchen en hoeken en felle kleurvlakken. Slechts weinigen weten dat museum Doetinchem biedt meer dan alleen een bezich- het rivierenland er omheen te ontdekken. De vaste col- Piet Mondriaan in Winterswijk zijn eerste stappen op het tiging van de collectie en de tentoonstellingen. Bij het lectie van het museum geeft een interessant beeld van kunstenaarspad zette. Van zijn achtste tot zijn twintigste Stadsmuseum draait het ook om het verhaal! Onze vrij- de geschiedenis in de regio. Het historische kasteel van woonde Mondriaan aan de Zonnebrink in Winterswijk. willigers zijn goede vertellers. Op uw verzoek lopen ze Wijchen is hiervoor de perfecte locatie. Ondanks zijn met u mee en vertellen over het gebouw en de collectie. keurig renaissance uiterlijk heeft Kasteel Wijchen een Piet Mondriaan is terug in de plaats waar hij opgroei- lange en roerige geschiedenis achter de rug. Door de de. In het ouderlijk huis en de naastgelegen panden is Tentoonstellingen: eeuwen heen is het decor geweest van strijd, van ver- in 2013 Villa Mondriaan gerealiseerd, waar het vroege bannen liefde en koninklijk leven. Een rijke geschiedenis werk van de kunstenaar wordt tentoongesteld. Met he- 19 mei t/m 18 juni dat een bezoek meer dan rechtvaardigt voor liefhebbers dendaagse middelen wordt het levensverhaal van Piet 3x1 van het verleden. Mondriaan verteld. Het Stadsmuseum toont werk van eindexamenkan- didaten beeldende vorming van de drie middelbare Te zien tot en met 29 oktober 2017 scholen in Doetinchem. Deze expo is een jaarlijks terug- Wijchen maakt Het! kerend project en levert ieder jaar weer verrassende en De opkomst van de moderne industrie. Ligging fascinerende werken op. De expositie Wijchen maakt Het! toont hoe Wijchen de De kerk is gelegen in het dorp Kranenburg aan de pro- opkomst van de industrie heeft doorgemaakt. Een groot vinciale weg N319 tussen Vorden en Ruurlo en per aantal bedrijven uit de Wijchense maakindustrie laat in auto uitstekend bereikbaar. De afstand naar het station deze expositie zien hoe men zich heeft ontwikkeld. Uniek Vorden bedraagt ca. 3 km; er is geen aanvullend open- fotomateriaal, bijzondere industriële objecten, boeken baar vervoer. De Kranenburg is nu ook bereikbaar via het en persoonlijke verhalen geven hiervan een goed beeld. fietsknooppunten netwerk Achterhoek. De allerlaatste innovaties van nieuwe bedrijven op onder andere Bijsterhuizen krijgen een plek, bijvoorbeeld de Gebruik ontwikkeling van een slimme ‘plug in’ anno 2017. Naast In 1999 is de Stichting Vrienden van de Kerk op de deze moderne producten zijn er ook archeologische Kranenburg opgericht om dit religieus erfgoed in stand vondsten te zien die een beeld geven van de vroegste Piet Mondriaan, Boerderij Geinrust achter bomenrij te houden. Deze stichting exploiteert hierin een inmid- industriële activiteiten. aan het Gein (ca. 1905-1906). dels nationaal erkend en geregistreerd Heiligenbeelden- Bovendien exposeert Toon Peters, de bekende Collectie Simonis & Buunk, Ede museum. Wijchense kunstenaar ToPé, aansprekende objecten. ToPé werkt met oud gereedschap, hout en elementen uit 100 jaar De Stijl In de nabije omgeving zijn nog meer Cuypersmonumen- de natuur. Kunst ontmoet industrie. In 2017 is het precies 100 jaar geleden dat kunstbewe- ten te vinden, die alle zijn beschreven in een boekje dat via ging De Stijl werd opgericht. Ter ere van dit jubileum de website www.heiligenbeeldenmuseum.nl te bestellen organiseert het NBTC in samenwerking met musea uit is. Ook is er een bewegwijzerde Cuyperswandeling uit- 23 juni t/m 29 oktober heel Nederland ‘Van Mondriaan tot Dutch Design: 100 gezet, deze voert langs enkele Cuypers ontwerpen. Buiten het Ei. Landschapsfotografie van Hans Hendriks. jaar De Stijl’, een speciale museumroute door Neder- Het Doetinchemse buitengebied kent een rijke historie. land. Villa Mondriaan is trotse partner van dit jubileum- Thematentoonstelling 2017 Op diverse plaatsen in het landschap zijn weerkaatsin- jaar en staat in 2017 helemaal in het teken van De Stijl Het Heiligenbeeldenmuseum schenkt via haar thematen- gen uit het verleden terug te vinden. Fotograaf Hans en hedendaagse kunstenaars die door deze beweging toonstelling in 2017 aandacht aan de inwijding, 150 jaar Hendriks bracht deze bijzondere landschappen in beeld geïnspireerd zijn. geleden, van het kerkgebouw en 400 jaar zielzorg door en voegt geologische en cultuur-historische verhalen de Franciscanen in de regio, er is ruim aandacht voor toe aan zijn prachtige foto’s. Dit resulteert in een his- hun geschiedenis, leef- en werkomgeving, o.a. via een toriserend fotoproject waarbij de kijker het landschap nieuw klankbeeld. anders gaat beleven en waarderen. Wie meer weet èn De kerk is de oudst nog bestaande kerk van bouw- kijkt, ziet meer. Wat ziet u als u naar buiten kijkt? meester Pierre Cuypers en in 1867 ingewijd door mgr. Na 29 oktober 2017 staat nog geen nieuwe expositie Schaepman als Antonius van Paduakerk, genoemd naar 5 november t/m 3 december 2017 (onder voorbehoud) gepland. Het is de bedoeling dat in de periode najaar één van de bekendste minderbroeders Franciscanen. Achterhoek in 3 D. Maquette van 3D geprinte markante 2017 tot en met voorjaar 2018 de vaste collectie van het Vanaf het jaar 1901 vestigden de Franciscanen zich in Achterhoekse gebouwen. museum opnieuw wordt ingericht. Houd u onze website het klooster op de Kranenburg en hebben van daaruit in de gaten voor het laatste nieuws. veel bijgedragen aan de geloofsverkondiging en de zorg 10 december t/m 28 januari 2018 voor de armsten. Er is dan ook speciaal aandacht voor Parels van de Achterhoek. Activiteiten Franciscus van Assisi en paus Franciscus. Foto expositie ter aansluiting op het verschijnen van Naast de tentoonstellingen wordt een activiteitenpro- het door Eric Hagelstein geschreven boek Parels van gramma aangeboden. Zo worden rondleidingen, Middel- Kerst op de Kranenburg de Achterhoek met daarin uitgebreide portretten van eeuwse middagen, proeverijen, lezingen etc. georgani- In de periode van vrijdag 8 december 2017 t/m zondag diverse succesvolle Achterhoekers. Prachtig in beeld seerd. Voor het actuele aanbod raadpleegt u de website. Piet Mondriaan, Bos (1899). Collectie 7 januari 2018 kan men weer volop genieten van de vele gebracht door fotografe Jessica de Lepper. Gemeentemuseum Den Haag kerstgroepen die ieder jaar in de in kerstsfeer versierde Open rondleiding kerk worden tentoongesteld, waaronder ook een groot Elke eerste zondag van de maand wordt er een open t/m 24 september 2017 aantal bijzondere kerstgroepen. rondleiding door het kasteel van Wijchen gegeven, ‘Figuratie in Stijl’ Op www.heiligenbeeldenmuseum.nl vindt men t.z.t. waarbij u onderweg Emilia van Nassau ontmoet. De invloedrijke kunstbeweging De Stijl staat vooral aanvullende informatie. bekend om haar abstracte kunstwerken. De leden van Kinderactiviteiten/Kinderfeestjes De Stijl gaven de voorkeur aan geometrische vormen en Openingstijden 2017: vanaf 2de Paasdag 17 april t/m Door het jaar heen worden verschillende kinderactivitei- primair kleurgebruik. Wat veel mensen echter niet weten, zondag 29 oktober iedere dinsdag, donderdag en zon- ten georganiseerd. Kinderen kunnen ook hun feestje in is dat bekende De Stijl-kunstenaars als Piet Mondriaan, dag van 11.00 tot 17.00 uur, alsmede Monumentendag Museum Kasteel Wijchen vieren. Voor meer informatie Theo van Doesburg, Vilmos Huszár en Bart van der Leck op zaterdag 9 en zondag 10 september. Op deze dag is raadpleegt u de website. hun carrière veelal begonnen met het schilderen van re- er ook verkoop van overtollige beelden, religieuze voor- alistische landschappen en portretten. Tevens zijn onder werpen, etc. De Tuun andere Bart van der Leck en Vilmos Huszár hun hele Museumtuin ‘De Tuun’ is uniek in Nederland. Van het leven figuratieve kunst blijven maken. In de tentoonstel- Het Heiligenbeeldenmuseum is gevestigd aan de Ruur- voorjaar tot het najaar kunnen bezoekers in de tuin te- ling ‘Figuratie in Stijl’ wordt het spanningsveld tussen loseweg 101, 7251 LD te Kranenburg-Vorden. Informa- recht om de Nederlandse landbouwgewassen van de realistische en abstracte vormen uitgelicht en verder tie ook voor reserveringen van groepen: VVV-kantoor late IJzertijd tot en met de Middeleeuwen van dichtbij onderzocht. Het vroege én late figuratieve werk van de Vorden, telefoon 0575 – 55 32 22. Zie voor meer infor- te aanschouwen. Daarnaast is er een kruidentuin van pioniers van abstracte kunst staat daarbij centraal. matie de website: www.heiligenbeeldenmuseum.nl planten van dezelfde periodes gerangschikt naar gebruik, keukenkruiden, geneeskrachtige planten, rituele Hedendaagse kunst planten en nuts- en verfplanten. Naast de permanente tentoonstelling met het vroege werk van Mondriaan biedt Villa Mondriaan altijd een Openingstijden podium aan vernieuwers van deze tijd. Gedurende het 1 mei t/m 31 augustus woensdag t/m zaterdag hele jaar houdt het museum wisselende Dutch Design- 13.00- 17.00 uur, zondag 11.00-17.00 uur tentoonstellingen in het Arco-Paviljoen. Stadsmuseum Doetinchem is gevestigd aan de Burge- 1 september t/m 30 april woensdag t/m zondag meester van Nispenstraat 2 in Doetinchem. Tel: 0314- van 13.00-17.00 uur Villa Mondriaan is gevestigd aan de Zonnebrink 4 te 335557. Openingstijden di t/m za van 10-17 uur en zo Winterswijk. Zie voor de actuele tentoonstellingen, van 13-17 uur. Kijk voor actuele informatie m.b.t de Meer informatie openingstijden en meer informatie de website: tentoonstellingsagenda en activiteiten op onze website: Museum Kasteel Wijchen, Kasteellaan 9, Wijchen www.villamondriaan.nl www.stadsmuseumdoetinchem.nl Tel.: 024-6424744, www.museumwijchen.nl 39 Museum Arnhem Airborne Museum Museum Velorama useum Arnhem is hét museum voor (inter-)natio- Mnale moderne en hedendaagse kunst en vormge- ‘Hartenstein’ Het Valkhof ederland staat bekend om zijn molens, klompen, ving van de stad Arnhem. Speerpunten zijn realistische Ntulpen en... fietsen! Het wonder op wielen vinden wij kunst uit de 20ste eeuw, hedendaagse sieraden en n hartje Nijmegen ligt aan de rand van het historische zo gewoon dat we ons bijna nooit afvragen hoe en door vormgeving, met extra aandacht voor niet-Westerse IValkhofpark met zijn eeuwenoude ruïnes, Museum Het wie het allemaal bedacht is. kunst en werk van vrouwelijke kunstenaars. Belangrijke Valkhof. Eerst lag hier een Romeins legerkamp, later liet thema’s zijn ontwikkelingen en machtsverhoudingen in keizer Karel de Grote er zijn burcht bouwen. Nu staat er de samenleving. Het museum is beroemd om zijn bijeen modern gebouw, waarin naast de vaste collecties zondere ligging middenin de stad met prachtig uitzicht steeds wisselende exposities te zien zijn. vanuit de beeldentuin over de Rijn en het uiterwaarden- In Museum Het Valkhof vindt u onder één dak een top- landschap. collectie Romeinse archeologie, maar ook moderne en oude kunst. De grote collectie archeologie vertelt de bezoeker over het Romeinse leger en over het leven van alledag toen Nijmegen de grootste Romeinse stad van Nederland was. Liefhebbers van oude kunst vinden tap in het voormalige hoofdkwartier van de Britten in op hun pad een mooie verzameling oude kunst: schil- S1944 en kom alles te weten over de beroemde Slag derijen, prenten, beeldhouwwerk en zilver. Verrassend om Arnhem. Persoonlijke verhalen van Britse, Poolse, is de collectie moderne kunst. U ziet grote, kleurrijke Duitse militairen en burgers komen tot leven in het mu- schilderijen behorend tot de Pop Art en het hedendaags Het Nationaal Fietsmuseum VELORAMA is het enige seum. In de ondergrondse Airborne Experience ga je op Expressionisme. fietsmuseum dat Nederland rijk is! missie en waan je je midden in de strijd. De collectie van het museum bevat een groot aantal bijzondere fietsen waaronder een aantal originele loop- Het Airborne Museum ‘Hartenstein’ ligt aan de Utrecht- fietsen (draisines), vélocipèdes en hoge bi’s. Houten t/m 15 oktober 2017 seweg 232 in Oosterbeek. rijwielen en fietsen met speciale aandrijf technieken. What’s New - Nieuwe aanwinsten en schenkingen Het museum organiseert het hele jaar door bijzondere Interessant zijn ook de fietsen van de Koninklijke fami- In What’s New presenteert Museum Arnhem een se- publieksevenementen en activiteiten voor jong en oud. lie en de beroemde fiets van Wim van Est waarmee hij lectie nieuwe aanwinsten en schenkingen. Sinds kort is Dagelijks geopend van 10.00 tot 17.00 uur. zijn val maakte in de Tour de France. Daarnaast is er ook onze allernieuwste aanwinst The Tourist (2016) van Voor meer informatie, bel 026 3337710 of kijk op een collectie speelgoed, accessoires en een uitgebreide Margriet van Breevoort (1990) te zien in het museum. www.airbornemuseum.nl collectie rijwiel verlichting waaronder carbidlampen. Dit ‘Het is een beeld dat je niet gauw vergeet’, aldus Trouw. alles te midden van de sfeervolle inrichting met originele Tot en met tot 19 augustus 2017 posters en emaille borden. t/m 11 juni 2017 ‘Moederliefde. Ella & Audrey’ Van Art Nouveau tot Art Deco Een spraakmakende, kleine tentoonstelling over het Nationaal Fietsmuseum VELORAMA Keramiek uit de Arnhemsche Fayencefabriek ontstaan van de carrière van de jonge Britse Audrey Waalkade 107, 6511 XR NIJMEGEN, Van Art Nouveau tot Art Deco geeft een compleet beeld Hepburn en de rol van haar moeder Ella van Heemstra telefoon: 024-3225851, www.velorama.nl van het sier- en gebruiksaardewerk dat geheel in de stijl tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dagelijks van 10.00 - 17.00 uur van de Art Nouveau en later de Art Deco werd vervaar- Op zonen feestdagen van 11.00 - 17.00 uur digd in de Arnhemsche Fayencefabriek (1907-1934). t/m 11 juni 2017 Gelders Balkon - Merlijne Marell Meer informatie op www.museumhetvalkhof.nl. Afrika Museum De Arnhemse Merlijne Marell maakt nieuwe werken voor Museum Het Valkhof, Kelfkensbos 59, Nijmegen. een presentatie in de serie Gelders Balkon. Uitgangspunt Telefoon 024 360 88 05. oor een reis naar Afrika hoeft u geen vliegticket meer zijn de vormen en decors van keramiek uit de Arnhem- Vte kopen! Het Afrika Museum bij Nijmegen neemt u sche Fayencefabriek, gelijktijdig te zien in de tentoon- t/m 3 september 2017 mee op een tocht door dit boeiende continent. Met mooie stelling ‘Van Art Nouveau tot Art Deco’. Hoogtepunten uit de collectie oude kunst tentoonstellingen en speciale activiteiten beleven jong Trots op het verleden van Nijmegen staat aan de basis en oud de rijkdom van Afrikaanse kunst en culturen. In 16 juni t/m 27 augustus 2017 van de collectie oude kunst en cultuurgeschiedenis van het Buitenmuseum staan de thema’s bouwen, wonen en Gelders Balkon - Mohan Dehne Museum Het Valkhof: het verleden van deze bijzondere architectuur centraal. U wandelt onder meer langs een Wat heeft de mens nodig om zich veilig te voelen? De Tot en met 31 december 2017 oude stad aan de Waal inspireerde het stadsbestuur al woonerf uit Ghana, paalwoningen uit Benin en een dorp Syrisch-Nederlandse kunstenaar Mohan Dehne (Da- ‘EGO. Vergeet mij niet’ in de zeventiende eeuw tot opdrachten aan verschillende uit Mali. mascus, 1963) portretteert Syriërs die zich vestigden in Een tentoonstelling over het menselijk perspectief kunstenaars en ook tot het aanleggen van een stedelijke Europese landen nadat de revolutie uitbrak in Syrië in tijdens de Slag om Arnhem. Het accent ligt op het verzameling ‘oudheden’. 2011. In foto- en videowerken documenteert Dehne hun menselijke individu, het ‘ik’ (ego) en niet de militaire ervaringen in de nieuwe omgeving. operatie. Verhalen van zowel Duitse als geallieerde t/m 3 september 2017 soldaten, bur-gers, verzetslieden, mannen, vrouwen, Kunstwerk zoekt vriend t/m 15 oktober 2017 kinderen en zelfs dieren vormen de tentoonstelling. De Wie weet er beter waar het om gaat in vriendschap, dan Pierre Jansen – In de greep van de kunst aanloop naar de strijd, de Slag om Arnhem zelf en de na- de Vriendenvereniging van ons museum. Onze Vrienden sleep worden aan de hand van de persoonlijke verhalen is gevraagd om een geschikte vriend te kiezen voor 27 mei t/m 15 oktober 2017 indringend in beeld gebracht. voorgeselecteerde hedendaagse kunstwerken. Het gaat Ravage – Spelenderwijs – mode, kunst, design hierbij om een ander werk of object uit eigen bezit dat Vanaf 31 augustus 2017 er perfect naast zou passen. Omdat ze aan elkaar doen 1 juli t/m 15 oktober 2017 Tentoonstelling ‘De Rode Baret’ denken, omdat de kleuren zo goed passen of omdat de Publiekslievelingen 2017 markeert het 75 jarig bestaan van de rode baret één de ander versterkt. Een jury heeft de inzendingen Ghana woonerf. Foto Frans Aleven Schilderijen, foto’s, beelden, sieraden... Van historische als symbool voor de luchtlandingstroepen en het 25 beoordeeld en de mooiste combinaties hebben een plek objecten tot hedendaagse kunst: de collectie van Mu- jarig gebruik van de rode baret door de Nederlandse 11 gekregen in de Vriendenzaal. 12 mei t/m 24 september 2017 seum Arnhem telt ongeveer 25.000 kunstwerken. Mu- Luchtmobiele Brigade. De tentoonstelling gaat in op de Wereld vol Veren seum Arnhem heeft de wens om deze werken anders identiteit en de betekenis van de rode baret. Met veren maak je indruk, wereldwijd en al eeuwenlang. tentoon te stellen. De focus? Uw waardevolle stem! Veren zijn schitterend, onderscheidend en verbindend, Deze selectie wordt vanaf 1 juli in Museum Arnhem ten- Airborne Experience verleidelijk, artistiek, exclusief en stijlvol. Kleding en toongesteld in Publiekslievelingen. In de ondergrondse Experience ervaar je de oorlog in al voorwerpen met veren zitten vol informatie en kleur- z’n hevigheid. Hier voel je de impact van het geweld op rijke verhalen over de dragers en hun wereld. De mooi- Vanaf 1 juli 2017 jonge jongens die vertwijfeld vechten voor hun leven. ste verenobjecten uit de museumcollectie die vanwege Verkooptentoonstelling Je stapt in de romp van een zweefvliegtuig, door de hun kwetsbaarheid zelden zijn getoond, zijn eindelijk te Pierre Janssen organiseerde onder meer de opzien- raampjes zie je de start in Engeland en de vlucht richting zien voor het grote publiek. barende Sinterklaasverkooptentoonstellingen. Onder bezet Nederland. Ineens sta je tussen de felle gevechten titels als ‘Ja Sinterklaas kijkt wel uit in het museum’ in de Arnhemse straten. Je dwaalt door een imposant werd het museum even een warenhuis waar kunst van oorlogsdecor met metershoge, authentieke filmbeelden. regionale kunstenaars te koop werd aangeboden. Met Met onheilspellende licht/donker effecten. Met het ge- prijzen tot F 200,- werden kunstobjecten uitgekozen, af- luid van de verscheurende oorlog: schoten, inslagen, t/m 3 september 2017 gerekend en meegenomen. Het was een enorm succes. Engelse kreten, Duitse bevelen, angstige onderduikers. de Gelderlanderzalen Vandaar dat Museum Arnhem vanaf 1 juli een verkoop- Samen met de Gelderlander hebben we lezers van de tentoonstelling organiseert i.s.m. ArtEZ. Te koop zijn krant de kans gegeven om te snuffelen in onze ver- kunstwerken van € 2 tot € 2.000 gemaakt door alumni. zameling. Uit een selectie van 120 werken – zowel publiekslievelingen als onverwachte schatten uit het depot 1 september t/m 15 oktober 2017 – hebben krantenlezers hun favoriet gekozen. Het resul- Gelders Balkon - Roos Meerman taat is een verrassende expositie met een mengeling van werk dat we al langer in bezit hebben en aanwinsten van de afgelopen jaren.

t/m 3 september 2017 25 topstukken uit de Gelderse archeologische collectie Wist u dat Museum Het Valkhof namens de provincie Airborne at the Bridge Gelderland het Provinciaal Depot voor Bodemvondsten Airborne at the Bridge is een museale dependance van beheert? In de depots bevinden zich bijzondere objec- het Airborne Museum. Met fenomenaal uitzicht op de ten zoals een zo goed als ‘nieuwe’ Romeinse houten lad- wereldberoemde John Frostbrug vertelt het de verhalen der, een prachtig bronzen beeldje van de godin Minerva van de Britse luitenant John Grayburn, de Duitse Haupt- en een zilveren haarnaald uit de vroege middeleeuwen. sturmführer Viktor Eberhard Gräbner en de Nederlandse Er komen nog steeds nieuwe vondsten bij en worden kapitein Jacob Groenewoud die op deze plek vochten en oude vondsten herontdekt in de depots. U krijgt nu de sneuvelden tijdens de Slag om Arnhem in september kans om een selectie van 25 topvondsten uit het Pro- foto: Eva Broekema 1944. vinciaal Depot voor Bodemvondsten te bewonderen: van Mexicaanse bruid © Alejandro Aquirre vuurstenen werktuigen uit de late Steentijd (ca. 12.000 Museum Arnhem is gevestigd aan de Utrechtseweg 87 Airborne at the Bridge is gevestigd aan de Rijnkade 150 voor Chr.) tot een grafplaat uit de 18de eeuw, allemaal Afrika Museum is gevestigd aan de Postweg 6 in Berg in Arnhem. Meer informatie vindt u op de website: in Arnhem. Dagelijks geopend van 10.00 tot 17.00 uur. vondsten met een bijzonder verhaal, die de rijke geen Dal (bij Nijmegen) tel. 024 684 72 72. Zie voor meer www.museumarnhem.nl www.airborneatthebridge.nl schiedenis van Gelderland prachtig illustreren. informatie de website: www.afrikamuseum.nl. BEELDENTUIN MARIËNHEEM P. GROEN ART / DE EIKELHOF ANTIEK INTERIEUR & KUNST

In het mooie Salland is Beeldentuin Mariënheem gevestigd. De onder eigen architectuur aangelegde tuin is met grote zorg, sinds de jaren ‘90, uitgegroeid tot een waar park van ruim drie hectare met bijzondere soorten beplanting en fraaie waterpartijen. In het voorjaar van 2012 opende Beeldentuin Mariënheem voor het eerst haar poorten voor het publiek en met succes. Bezoekers komen uit alle windstreken van Nederland en zelfs tot over de grens is Beeldentuin Mariënheem bekend en mag met recht een van de mooisten worden genoemd.

De collectie is zeer omvangrijk en divers, zowel van materiaal als van prijs. Elk seizoen wordt de collectie opnieuw aangepast c.q. vervangen, ook met andere kunstenaars, zodat een bezoek altijd de moeite waard blijft. Niet voor niets is de top van de Nederlandse kunstenaars hier vertegenwoordigd. De collectie bestaat uit bijzondere werken, waar soms jaren op gewacht moet worden om te worden tentoongesteld. De kunstwerken zijn van diverse materialen gemaakt, zoals brons, keramiek, glas, RVS, cortenstaal en diverse steensoorten.

Beeldentuin Mariënheem bevindt zich achter het pand van De Eikelhof Antiek Interieur Kunst, waar een collectie antiek uit de 18e en 19e eeuw te bewonderen is. Daarnaast is er ook een grote collectie exclusieve interieur- en gordijnstoffen, moderne meubelen (o.a. banken, tafels en eetkamerstoelen) van vooraanstaande merken.

DINSDAG T/M ZONDAG GEOPEND VAN 10.00-18.00 UUR | NIJVERDALSEWEG 20, 8106 AC MARIËNHEEM (AAN DE PARALLELWEG N35 ZWOLLE/ALMELO) T: 06 22 90 32 65 | [email protected] | WWW.BEELDENTUINMARIENHEEM.NL