Shell Venster 04 Uitgave Van Shell Nederland B.V
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
SHELL VENSTER 04 UITGAVE VAN SHELL NEDERLAND B.V. 2015 VIJFTIEN JAAR VINCENT DE GEHEIMEN VAN VAN GOGH THE COLOURS OF ENERGY ONAFHANKELIJK DENKEN OVER DE TOEKOMST WEDERGEBOORTE WATERSTOF DE TERUGKEER VAN DE BRANDSTOFCEL EEN BLIK OP MILIEUTOP PARIJS MARIA VAN DER HOEVE OVER VERVLECHTING ENERGIE EN KLIMAAT 4 INTERVIEW BLIK VOORUIT COLOFON Op het randje van november en december komen de UITGAVE VAN SHELL NEDERLAND BV wereldleiders in Parijs bij elkaar voor de internationale DRIEMAANDELIJKSE PUBLICATIE klimaattop COP21. Het is een cruciale bijeenkomst waar afspraken gemaakt moeten worden over het begrenzen en ADRES verminderen van de CO2-uitstoot om de wereld dichter bij Carel van Bylandtlaan 30, 2596 HR Den Haag het scenario van maximaal 2 graden opwarming te brengen. Postbus 444, 2501 CK Den Haag Het zal moeilijk zijn en de tijd dringt. Een positieve ontwikkeling is dat alle landen dit keer meedoen en een doelstelling zullen EMAIL hebben bepaald voor het terugdringen van de uitstoot. Dat is [email protected] mooi, maar de volgende vraag is hoe zij die doelstelling kunnen realiseren. Daarom heeft Shell met andere internationale HOOFDREDACTIE energie-intensieve bedrijven een oproep gedaan om te komen Rob van ‘t Wel tot een mondiaal systeem van CO2-beprijzing. Dat is de meest effectieve, marktgerichte en innovatie uitlokkende manier om de EINDREDACTIE uitstoot terug te dringen. In dit nummer van Shell Venster blikken Wim Blom we op verschillende manieren vooruit. Maria van der Hoeven, de zojuist afgetreden Executive Director van het Internationaal VORMGEVING Energie Agentschap (IEA), zegt in een vraaggesprek optimistisch Shell Production Centre of Excellence, Den Haag te zijn over de mogelijke uitkomst van de klimaattop. Het gevoel van urgentie is gegroeid, zo stelt ze. MET MEDEWERKING VAN: Dick Benschop, Freuke Diepenbrock, Emmanuel Fradin, Rob Keeris, Ook ziet ze een toegenomen bereidheid om met elkaar zaken Erik te Roller, Paul Schnabel, Eric Shambroom, Carolien Terlien, te doen. Van der Hoeven kent na haar vier jaar bij het IEA het Jaap Vliegenthart, Martine Zwitserloot, Getty Images, The Green internationale speelveld. Ook kent zij als weinig anderen het Village, Shell Historisch Archief, Van Gogh Museum spanningsveld tussen de groeiende vraag naar energie en noodzakelijke milieumaatregelen. In dit nummer is er ook ruim DRUK aandacht voor de toekomstige rol van zowel aardgas als Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam waterstof. Beide kunnen een belangrijke rol spelen bij het terugdringen van de CO2-uitstoot en het realiseren van de Voor het geheel of gedeeltelijk overnemen of bewerken van artikelen energie-transitie. Waterstof is mondiaal aan een tweede jeugd dient men toestemming van de redactie te vragen. In de meeste gevallen zal die graag worden gegeven. Hoewel Shell-maatschappijen een als transportbrandstof begonnen. In Europa timmert vooral eigen identiteit hebben, worden zij in deze publicatie soms gemakshalve Duitsland hard aan de weg. De energietransitie in het vervoer met de collectieve benaming ‘Shell’ of ‘Groep’ aangeduid in passages zal leiden tot een mozaïek van transportbrandstoffen en Shell die betrekking hebben op maatschappijen van Royal Dutch Shell, of wanneer vermelding van de naam van de maatschappij(en) gevoeglijk wil daarin een rol van betekenis spelen. achterwege kan blijven. Dick Benschop VOORBEHOUD President-directeur Shell Nederland Als in dit blad meningen staan over mogelijke toekomstige ontwikkelingen, mogen deze niet worden beschouwd als een advies tot aan- of verkoop van aandelen Royal Dutch Shell plc. OP DE HOOGTE BLIJVEN Shell Venster wordt kosteloos ” verspreid onder geïnteresseerden DE ENERGIETRANSITIE IN HET in de activiteiten van Shell Nederland en Royal Dutch Shell. VERVOER ZAL LEIDEN TOT EEN MOZAÏEK VAN TRANSPORT- Abonnementen kunnen via e-mailadres [email protected] worden aangevraagd. BRANDSTOFFEN 1190017 „ SHELL VENSTER 04 - 2015 3 INHOUDSOPGAVE 12 EEN BLIK OP MILIEUTOP PARIJS WATERSTOF 25 IN DUITSLAND DE MOBIELE 30 ELEKTRICITEITSCENTRALE VIJFTIEN JAAR 8 VINCENT VERDER IN DEZE UITGAVE: RUBRIEKEN: 17 COLOURS OF ENERGY 11 SHELL-NIEUWS 22 TERUGKEER VAN DE BRANDSTOFCEL 20 ACHTER DE SCHERMEN 36 ANNO 1915 28 KNOW HOW? Oud steigerhout TANKEN IN DE TOEKOMST 38 OPINIE 34 KORT NIEUWS Nederland moet gaswinning op peil houden door productie op Noordzee te vergroten 42 COLUMN VAN 40 STANDPLAATS PAUL SCHNABEL Chengdu, China 43 SOCIAL INVESTMENT 4 WERELDWIJD Miljoenen jaren oud en helemaal van deze tijd TEKST MARTINE ZWITSERLOOT Diepte: in Nederland meestal zo'n 3 km zoutlaag aardgas fossiele laag 350 MILJOEN JAAR GELEDEN Aardgas is een fossiele brandstof. Dat wil zeggen dat het is ontstaan uit resten van plantaardig en dierlijk leven in het geologisch verleden van de aarde, veelal het Carboon. 100 MILJOEN JAAR GELEDEN Door druk- en temperatuurverschillen ontstaat uit deze fossiele resten onder andere aardgas. Omdat aardgas lichter is dan water en steen, stijgt het op en komt het terecht in de poriën van zandsteen. Dit zandsteen is afgeschermd met een zoutlaag die er voor zorgt dat het aardgas opgesloten zit. VANDAAG Het winningsproces begint met het boren van een put door middel van een boortoren. Gemiddeld duurt een boring zo’n twee tot drie maanden. Als de put geboord is, wordt onderzocht of het aard- gas economisch winbaar is. Is dit het geval, dan wordt de boortoren vervangen door productie- apparatuur en kan het winningsproces beginnen. SHELL VENSTER 04 - 2015 5 Aardgas, in Nederland zijn we er groot mee geworden. Er is voldoende gas om aan Maar wat is het eigenlijk? de wereldwijde energievraag Miljoenen jaren oud en te voldoen voor de aankomende Aardgas bestaat met name uit gebouwen, met name huishoudens, methaan. Bij de juiste temperatuur 23 procent wordt gebruikt voor reageert methaan met zuurstof en industriële doeleinden en 41 procent is helemaal van deze tijd ontstaat er warmte. Gas is niet direct bestemd voor elektriciteitsopwekking. 230 jaar waarneembaar: je ziet het niet en je ruikt het niet. Wat wij kennen als Daarmee speelt aardgas een gaslucht is eigenlijk een geurstof belangrijke rol in de wereldwijde Aardgas vervult (tetrahydrothiofeen) die speciaal aan energievoorziening. Gas vervult ongeveer 21% gas is toegevoegd zodat gas snel te ongeveer 21 procent van de mondiale herkennen is. energiebehoefte. De verwachting is dat van de wereld- dit percentage in de toekomst verder wijde energie- Aardgas wordt voornamelijk gebruikt groeit. Shell speelt daar al jaren op in: vraag. voor verwarming en elektriciteits- meer dan de helft van Shells productie- opwekking. Wereldwijd gaat zo’n portefeuille is aardgas. Dat is meer dan 21 procent van het aardgas naar andere internationale energiebedrijven. In vergelijking met kolen produceert aardgas zo'n 50% minder CO2. De verwachte stijging van de vraag naar aard- 57% gas tussen 2012 ELEKTRICITEIT en 2040 (IEA). 41% Gastransport gebeurt meestal via pijpleiding... INDUSTRIE 23% GEBOUWEN 21% ...en recentelijk steeds vaker in vloeibare vorm, per schip. OVERIG 15% Een voordeel van gas is dat het gemakkelijk kan worden opgeslagen. 6 WERELDWIJD De wereld van gas Shell zet sterk in op gas. Energiebedrijf Shell is vooral ook gasbedrijf Shell. Meer dan de helft van Shells productieportefeuille is aardgas. Aardgas is op verschillende manieren te Naast LNG, heeft Shell een grote gebruiken. Een koelingsproces bijvoor- verscheidenheid aan aardgas- beeld maakt van aardgas Liquefied projecten. Deze variëren van Natural Gas (LNG) waardoor het gas exploratie- en productieactiviteiten makkelijker en verder getransporteerd tot gas-to-liquids (GTL) ofwel het kan worden. Wereldwijd is Shell een converteren van aardgas naar van de grootste spelers op de LNG-markt. synthetische producten. 2. PEARL Locatie: 4 Qatar Productiecapaciteit: 140.000 vaten GTL-producten per dag en 120.000 vaten Natural Gas Liquids en Etheen 1. SAKHALIN Locatie: Tijdens de oliecrisis in de jaren zeventig Rusland zochten Shell-onderzoekers in Amsterdam naar alternatieve brandstoffen, niet gemaakt van Productiecapaciteit: aardolie. Zij deden onderzoek naar het gas- >10mln ton LNG per jaar to-liquids (GTL) proces dat aardgas omzet in synthetische producten en bouwden indertijd Liquefied Natural Gas (LNG), simpel gezegd een testfabriek. vloeibaar gemaakt aardgas, was vijftig jaar geleden baanbrekend voor de internationale Tegenwoordig staat de grootste GTL-fabriek gashandel. LNG is op de eerste plaats een manier ter wereld in Qatar. Deze fabriek maakt om grote hoeveelheden aardgas per schip te producten als GTL kerosine, een alternatief vervoeren. Speciale LNG-fabrieken koelen aard- soort vliegtuigbrandstof; GTL nafta, een gas tot -162 graden Celsius. Dat maakt het gas kwaliteitsbouwsteen voor plastic; en Shell vloeibaar en circa zeshonderd keer kleiner zodat GTL Fuel, een duurzame transportbrandstof. het makkelijk te vervoeren is. Importfabrieken verwarmen het LNG vervolgens weer terug naar aardgas. Een andere mogelijkheid is LNG direct te gebruiken als transportbrandstof. Shell is aandeelhouder en (mede-)operator van verschillende LNG-fabrieken waaronder de fabriek in het Russische Sakhalin. Deze LNG- fabriek is onderdeel van een groot geïntegreerd olie- en gasproject waarbij ook de aardolie grotendeels geëxporteerd wordt. Het vloeibaar gemaakt aardgas uit Sakhalin voldoet aan meer dan vier procent van de vraag van Korea en negen procent van Japan. SHELL VENSTER 04 - 2015 7 3. GRONINGEN Locatie: Nederland Productiecapaciteit: Oorspronkelijk winbare hoeveelheid 2.800 miljard m3 Voordat aardgas