Bygland kommune

Årsmelding 2018

Vedteke dokument Kommunestyret PS 43/19, den 29.05.19

RÅDMANNEN HAR ORDET

Vi har no kome så langt at vi skal gjere opp status for 2018. I året som ligg bak oss har tilsette, innbyggjarar og politikarar løfta i lag og fått løyst mange store og små saker. Det har vore mykje å glede seg over. Vi må halde fram med det gode samarbeidet og dialogen med dei tilsette, brukarar og politikarar for å få ei felles forståing og løysing på utfordringane. Den største utfordringa er framleis å stimulere til auke i folketalet i kommunen.

Økonomi Rekneskapen for 2018 viser eit mindreforbruk på kr 1.075.799. I tillegg er det avsatt kr 1.148.600 til disposisjonsfond i 2018. Denne summen på kr 2.224.399 er å sjå på som kommunen sitt overskot. Dette resultatet er oppnådd ved god budsjettdisiplin og noko meir inntekter enn budsjettert.

I tillegg er det verd å merke seg at kommunen har disposisjonsfond på kr 37.803.284. Sjølv om nokre av desse midlane er disponert til konkrete prosjekt, er det ein god buffer for å dekke uforutsette utgifter. Den samla lånegjelda er på kr 120.075.265.

Kommunale investeringar I 2018 er det brukt kr 2.053.753 til utearealet ved Bygland skule. Dette er eit tiltak som er etterlengta av både barn og dei tilsette ved skulen. Det er godt at dette prosjektet nå er sluttført.

Eit anna tiltak eg vil nemne er ombygging av den gamle gymsalen til aula. Her har det vore eit særs godt samarbeid mellom tilsette i drift og forvaltning, tilsette på skulen og frivillige lag og foreiningar for å kome fram til ei god løysing som vil dekke mange ulike behov i framtida.

Planressurs/informasjon I 2018 vart det tilsett fagleiar plan i 100 % stilling. Det har vore eit stort behov for å styrke dette fagområde i kommunen. Denne stillinga skal vere sekretariat for utarbeiding av ny kommuneplan. Planprogrammet er vedteke i kommunestyret og planen er at arbeidet skal vere sluttført tidleg i 2021. Dette er eit særs viktig arbeid i kommunen for å styre utviklinga i den retning kommunestyret bestemmer.

I 2018 vart det på nytt tilført ressursar til å bemanne sentralbordet i kommunen si åpningstid. Vidare er det styrka bemanninga på generell informasjon som heimesida, Facebook og andre sosiale media. Dette er viktig for å profilere kommunen på ein betre måte.

Frivilligsentralen I 2018 starta Frivilligsentralen opp med å lage bygdemiddag annankvar tysdag. Dette er eit åpent tilbod til alle i kommunen om å kjøpe ein god og variert middag i den gamle prestegarden. Her vert det servert mat frå ulike kulturar og folk i alle aldrar er velkomne til den gamle prestegarden. Maten vert laga av frivillige og i 2018 vart det servert omlag middagar. Dette er eit positivt tiltak som gir samhald og førar til at menneskjer frå forskjellige kultarar møtast til eit betre måltid og sosialt samvær.

side 2 av 70

Ungdomsråd I 2018 vart det for første gong vald eit ungdomsråd i kommunen. Ungdomsrådet vart konstituert i januar og blir behandla som andre utval i kommunen. Dei har også fått sitt eige budsjett som dei kan nytte til tiltak dei meiner er viktige for ungdomen. Ungdomsrådet har behandla viktige saker som budsjett/økonomiplan, IFK plan, uttale til Agder 2030 og planprogrammet til kommuneplanen. Det er viktig og nødvendig at ungdomen får gi uttrykk for sine meiningar i viktige saker for ungdomen.

Aasmund Lauvdal Rådmann

side 3 av 70

INNHALD

Del 1 – Årsberetning ...... 5 1.1 Økonomisk oversikt – drift ...... 6 1.2 Rekneskapsskjema 1A: Finansiering av drifta ...... 9 1.3 Rekneskapsskjema 1B: Driftsrekneskap per eining ...... 12 1.4 Rekneskapsskjema 2A: Finansiering av investeringar ...... 20 1.5 Rekneskapsskjema 2B: Investeringar ...... 21 1.6 Balanserekneskap ...... 22 1.7 KOSTRA: Finansielle nøkkeltal og analyse...... 26 1.8 Det kommunale næringsfond ...... 28 1.9 Organisering, likestilling og personale ...... 30 1.10 Interkommunale samarbeid ...... 33 1.11 Etisk standard og kontroll ...... 34 1.12 Befolkningsutvikling ...... 35 1.13 KOSTRA: Andre nøkkeltal ...... 36 Del 2 – Årsrapportar frå einingane ...... 38 2.1 Politisk styring og kontroll ...... 39 2.2 Sentraladministrasjon og fellesutgifter ...... 39 2.3 Kultur ...... 43 2.4 Bygland oppvekstsenter ...... 47 2.5 Byglandsfjord oppvekstsenter ...... 51 2.6 NAV ...... 54 2.7 Helse ...... 56 2.8 Pleie og omsorg...... 58 2.9 Drift og forvaltning ...... 60 2.10 VARF (vassverk, avløp/slam, renovasjon og feiing) ...... 68 2.11 Store prosjekt ...... 69 2.12 Eksterne samarbeid ...... 70 2.13 Andre sentrale inntekter og kostnadar ...... 70

side 4 av 70

DEL 1 – ÅRSBERETNING

Denne delen av årsmeldinga gir ein kort presentasjon av kommunen sine økonomiske nøkkeltal for 2018 og ei analyse av kommunen si finansielle stilling ved årsskiftet. I delkapittel 1.1 vert mellom anna kommunen sitt rekneskapsmessige resultat kommentert. Delkapittel 1.2 til 1.5 tek sikte på å kommentere og grunngje dei mest vesentlege budsjettavvika i drifts- og investeringsrekneskapen, medan 1.6 tek for seg kommunen sine eigendeler, eigenkapital og gjeld. For innhald elles i denne delen, viser ein til innhaldslista ovanfor.

side 5 av 70

1.1 Økonomisk oversikt – drift Regnskap Regnskap Endring Driftsinntekter 2018 2017 Brukerbetalinger 4 925 000 4 698 842 226 157,31 Andre salgs- og leieinntekter 14 663 119 13 210 336 1 452 783,73 Overføringer med krav til motytelse 16 417 202 16 478 687 -61 485,45 Rammetilskudd 61 607 642 61 491 642 115 999,70 Andre statlige overføringer 6 990 852 9 734 113 -2 743 261,00 Andre overføringer 6 063 798 4 165 100 1 898 698,40 Inntekts- og formuesskatt 27 380 670 25 397 248 1 983 422,31 Eiendomsskatt 7 956 630 8 400 119 -443 489,00 Andre direkte og indirekte skatter 6 163 948 6 329 574 -165 626,00

Sum driftsinntekter 152 168 861 149 905 661 2 263 200,00

Driftsutgifter Lønnsutgifter 83 432 956 79 392 752 4 040 203,62 Sosiale utgifter 19 161 311 18 854 193 307 118,47 Kjøp av varer og tjenester som inngår i kommunens tjenesteproduksjon 22 995 377 20 619 844 2 375 533,37 Kjøp av tjenester som erstatter kommunal tjenesteproduksjon 18 917 971 16 757 631 2 160 340,02 Overføringer 10 634 087 11 729 737 -1 095 650,25 Avskrivinger 7 522 310 7 376 384 145 926,34 Fordelte utgifter -600 408 -523 181 -77 226,86

Sum driftsutgifter 162 063 604 154 207 360 7 856 244,71

Brutto driftsresultat -9 894 743 -4 301 698 -5 593 044,71

Finansinntekter Renteinntekter og utbytte 8 334 576 7 978 337 356 239,57 Gevinst finansielle instrumenter (omløpsmidler) 0 0 0,00 Mottatte avdrag på utlån 0 0 0,00

Sum eksterne finansinntekter 8 334 576 7 978 337 356 239,57

Finansutgifter Renteutgifter og låneomkostninger 2 079 711 2 143 138 -63 427,49 Tap finansielle instrumenter (omløpsmidler) 0 0 0,00 Avdrag på lån 4 601 654 4 724 264 -122 610,10 Utlån 0 0 0,00

Sum eksterne finansutgifter 6 681 365 6 867 403 -186 037,59

Resultat eksterne finansieringstransaksjoner 1 653 211 1 110 934 542 277,16

Motpost avskrivninger 7 522 310 7 376 384 145 926,34

Netto driftsresultat -719 222 4 185 619 -4 904 841,21

side 6 av 70

(økonomisk oversikt – drift, forts.)

Interne finanstransaksjoner

Bruk av avsetninger Bruk av tidligere års regnskapsmessige mindreforbruk 663 7 012 544 -7 011 880,82 Bruk av disposisjonsfond 3 132 141 280 173 2 851 968,37 Bruk av bundne fond 4 798 447 6 399 863 -1 601 416,33

Sum bruk av avsetninger 7 931 251 13 692 580 -5 761 328,78

Avsetninger Overført til investeringsregnskapet 0 0 0,00 Avsatt til dekning av tidligere års regnskapsmessige merforbruk 0 0 0,00 Avsatt til disposisjonsfond 2 457 263 13 442 705 -10 985 441,63 Avsatt til bundne driftsfond 3 678 967 4 434 831 -755 864,35

Sum avsetninger 6 136 230 17 877 536 -11 741 305,98

Regnskapsmessig merforbruk/mindreforbruk -1 075 799 -663 -1 075 135,99

Kommentar til inntektsposten «Rammetilskot» Kommunen har inntektsført kr 693.013 som gjeld skjønnsmidlar frå staten som går til delvis inndekning av ekstrakostnadene ein hadde i samband med brannane sommaren 2018. Kommunen hadde ekstrakostnader på kr 826 per innbyggjar, avrunda til nærmaste krone, dvs. til saman kr 994.013. Det er teke utgangspunkt i at når kostnaden er over kr 500 per innbyggjar, dekkjer staten alt utanom kr 250 per innbyggjar. For Bygland blir dette følgjeleg: (826-250) * 1204 = kr 693.013. Dette beløpet er ikkje blitt innbetalt til kommunen enno, og det kan vere litt uvisse knytte til om beløpet blir nøyaktig kr 693.013, men ein har gode grunnar for å tru at beløpet ikkje vil avvike vesentleg frå det som er inntektsført. I dette tilfellet er det anordningsprinsippet som er lagt til grunn for inntektsføringa, som seier at inntekter som er kjende i inneverande rekneskapsår, skal bokførast i det aktuelle rekneskapsåret, uavhengig av om dei er utbetalte eller ikkje når årsrekneskapen vert avslutta.

Kommentar til inntektsposten «Andre overføringar» OED kom i august 2018 med endeleg vedtak om kraftgrunnlag i Sira-Kvina og korleis dette skal fordelast mellom kommunane. Den nye fordelinga viser at mellom anna Bygland har fått utbetalt for lite i konsesjonskraftinntekter i åra 2000 til 2018. Med grunnlag i den nye fordelinga har Konsesjonskraftfondet IKS (KIKS) berekna kor mykje kommunen har fått for lite i desse åra, og basert på desse berekningane har kommunen inntektsført denne inntektskorreksjonen som ein del av andre overføringar i 2018.

Her må det rett nok påpeikast at kommunen enno ikkje har fått innbetalt dette etteroppgjøret, så det kan dermed knytast ein viss usikkerhet til denne inntektsføringa. Basert på berekningar som KIKS har gjort for kommunen, og det faktum at OED-vedtaket ikkje kan påklagast, har ein likevel vurdert det slik at ein har sikker nok dokumentasjon til å føre ei inntekt på kr 2 millionar. Jf. anordningsprinsippet og det faktum at denne inntekta gjeld for åra 2000 til 2018, vurderer

side 7 av 70

ein det og som mest hensiktsmessig å inntektsføre beløpet i 2018 i staden for å inntektsføre det i seinare år.

Her må det og leggjast til at berekningane så langt tydar på at kommunen sin del av etteroppgjeret utgjer om lag kr 2,6 millionar, kor ein har valt å sette av kr 600.000 til kommunen sin reservekapital i KIKS. Skulle det mot formoding vise seg at Bygland sin del av etteroppgjeret vert noko mindre enn 2,6 millionar, har ein altså framleis kr 600.000 å gå på i forhold til det ein har inntektsført. Ein meiner difor at ein og handlar i tråd med forsiktighetsprinsippet.

Netto driftsresultat Netto driftsresultat er det same som rekneskapsmessig mindreforbruk før fondsdisponeringar. I 2018 har kommunen hatt store kostnadar knytte til prosjekt som vert saldert av fond (både ubundne og bundne), som f.eks. vegopprustingsprosjektet, som var den største fondssalderte kostnaden i 2018. Desse kostnadane inngår altså i netto driftsresultat, men det gjer ikkje bruk av fond eller fondsavsetning. Difor har kommunen eit negativt netto driftsresultat i 2018, trass i at kommunen kan vise til eit mindreforbruk.

Rekneskapsmessig resultat Rekneskapen syner eit rekneskapsmessig mindreforbruk på kr 1.075.799. Dette vert å rekne som det rekneskapsmessige resultatet til kommunen. I tillegg har kommunen satt av kr 1.148.600 til ordinært disposisjonsfond i løpet av 2018 som i praksis og vert å rekne som ein del av kommunen sitt overskot for 2018. Dette er frie midlar som vart satt av i siste budsjettjustering, då ein såg at kommunen låg an til å gå i «pluss» ved årsslutt. Til saman utgjer desse to beløpa kr 2.224.399.

Utover dette viser ein til dei kommentarane som er gjort under rekneskapsskjema 1A, 1B (drift), 2A og 2B (investering).

side 8 av 70

1.2 Rekneskapsskjema 1A: Finansiering av drifta Note Regnskap Regulert Opprinnelig Regnskap 2018 budsjett budsjett 2017

1 Skatt på inntekt og formue 27 380 670 26 882 000 27 011 000 25 397 248 2 Ordinært rammetilskudd 61 607 642 61 695 000 60 327 000 61 491 642 3 Skatt på eiendom 7 956 630 7 939 000 8 395 000 8 400 119 4 Andre direkte eller indirekte skatter 6 163 948 6 300 000 6 300 000 6 329 574 5 Andre generelle statstilskudd 271 752 342 000 342 000 317 438

6 Sum frie disponible inntekter Sum (L1:L5) 103 380 642 103 158 000 102 375 000 101 936 021

7 Renteinntekter og utbytte 8 334 576 7 731 000 7 731 000 7 978 337 8 Gevinst finansielle instrumenter (omløpsmidler) 0 0 0 0 9 Renteutgifter, provisjoner og andre finansutgifter 2 077 879 2 400 000 2 400 000 2 139 697 10 Tap finansielle instrumenter (omløpsmidler) 0 0 0 0 11 Avdrag på lån 6 4 601 654 4 650 000 4 650 000 4 724 264

12 Netto finansinntekter/-utgifter Sum (L7:L11) 1 655 043 681 000 681 000 1 114 376

13 Til dekning av tidligere års regnskapsmessige merforbruk 9 0 0 0 0 14 Til ubundne avsetninger 9 1 149 263 1 149 263 0 7 012 544 15 Til bundne avsetninger 9 2 904 632 3 300 000 3 300 000 3 192 849 16 Bruk av tidligere års regnskapsmessige mindreforbruk 9 663 663 0 7 012 544 17 Bruk av ubundne avsetninger 9 0 0 1 100 000 0 18 Bruk av bundne avsetninger 9 3 671 849 3 990 000 3 390 000 4 339 659

19 Netto avsetninger Sum (L13:L18) 381 383 458 600 -1 190 000 -1 146 810

20 Overført til investeringsregnskapet 9 0 0 0 0

21 Til fordeling drift L6 + L12 - L19 - L20 104 654 302 103 380 400 104 246 000 104 197 207

22 Sum fordelt til drift (fra skjema 1B) 103 578 503 103 380 400 104 246 000 104 196 544

23 Regnskapsmessig merforbruk/ mindreforbruk (L22 - L21) 9 -1 075 799 0 0 -663

side 9 av 70

Frie disponible inntekter For å vise dette er dei ulike inntektene ført opp med budsjett og rekneskapstal for 2018. Note Regnskap Regulert 2018 budsjett

1 Skatt på inntekt og formue 27 380 670 26 882 000 2 Ordinært rammetilskudd 61 607 642 61 695 000 3 Skatt på eiendom 7 956 630 7 939 000 4 Andre direkte eller indirekte skatter 6 163 948 6 300 000 5 Andre generelle statstilskudd 271 752 342 000

6 Sum frie disponible inntekter Sum (L1:L5) 103 380 642 103 158 000

Summen av frie inntekter var budsjettert med kr 103.158.000. Rekneskapen viser at dei samla inntektene vart kr 103.380.642, altså 0,22 % meir enn budsjettert og 1,42 % meir enn i 2017.

Rammetilskotet vart noko lågare enn budsjettert, men dette vart kompensert av at skatt på inntekt og formue vart høgare enn budsjettert. Totalt enda desse to postane 0,86 % over dei forventa tala. Dette skuldast mellom anna at den nasjonale skatteinngangen vart betre enn budsjettert mot slutten av året.

Andre direkte eller indirekte skattar inkluderer naturressursskatt og konsesjonsavgift. Førstnemnte vart høgare enn budsjettert, medan sistnemnte vart lågare enn budsjettert. Konsesjonsavgiftene vart lågare grunna ein ekstraordinær korreksjon for åra 2000 til 2018, som vart ført som ein inntektsreduksjon i 2018-rekneskapen.

Finansinntekter/ -utgifter

Note Regnskap Regulert 2018 budsjett

7 Renteinntekter og utbytte 8 334 576 7 731 000 8 Gevinst finansielle instrumenter (omløpsmidler) 0 0 9 Renteutgifter, provisjoner og andre finansutgifter 2 077 879 2 400 000 10 Tap finansielle instrumenter (omløpsmidler) 0 0 11 Avdrag på lån 6 4 601 654 4 650 000

12 Netto finansinntekter/-utgifter Sum (L7:L11) 1 655 043 681 000

Netto finansinntekter har auka med ein dryg halv million samanlikna med 2017. Denne auka har årsak i ei reduksjon i avdrag på dryge 100.000 og dessutan ein reduksjon i netto

side 10 av 70

rentekostnad på om lag kr 300.000. Utbytte frå Agder Energi er tilnærma likt som for 2017, medan utbytte frå Setesdal Bilruter har auka med over 100.000. Budsjettavviket skuldast primært «forsiktig» budsjettering.

Netto avsettingar Note Regnskap Regulert 2018 budsjett 13 Til dekning av tidligere års regnskapsmessige merforbruk 9 0 0 14 Til ubundne avsetninger 9 1 149 263 1 149 263 15 Til bundne avsetninger 9 2 904 632 3 300 000 16 Bruk av tidligere års regnskapsmessige mindreforbruk 9 663 663 17 Bruk av ubundne avsetninger 9 0 0 18 Bruk av bundne avsetninger 9 3 671 849 3 990 000

19 Netto avsetninger Sum (L13:L18) 381 383 458 600

Det er brukt kr 3.671.849 av bundne midlar, og det er sett av kr 2.904.632 til bundne midlar og kr 1.149.263 til ubundne avsettingar. Dette samsvarer ganske bra med budsjett for 2018. Av avsetninga på kr 1.149.263 gjeld kr 1.148.600 avsetning av driftsmidlar for 2018, medan kr 663 gjeld avsetning av mindreforbruket for 2017. Bruk av, og avsetning til bundne midlar gjeld næringsfondet, som vert kommentert i eit eige delkapittel.

side 11 av 70

1.3 Rekneskapsskjema 1B: Driftsrekneskap per eining

Regnskap Regulert Opprinnelig Regnskap 2018 budsjett budsjett 2017

Rammeområde 10: Politisk styring og kontroll Netto driftsramme 1 568 956 1 730 000 1 830 000 1 598 254

Rammeområde 20: Sentraladm. og fellesutgifter Netto driftsramme 13 185 041 13 175 218 12 927 000 12 257 830

Rammeområde 201:Kultur Netto driftsramme 1 344 321 1 495 400 1 488 000 1 260 659

Rammeområde 300:Bygland Oppvekstsenter Netto driftsramme 16 853 792 17 146 000 16 901 000 16 003 790

Rammeområde 302:Byglandsfjord Oppvekstsenter Netto driftsramme 10 916 706 10 993 000 10 835 000 9 892 637

Rammeområde 31: Helse Netto driftsramme 7 766 958 8 601 000 8 471 000 7 448 436

Rammeområde 32: NAV Netto driftsramme 485 113 251 000 236 000 484 808

Rammeområde 33: Pleie og omsorg Netto driftsramme 34 197 885 32 597 000 31 857 000 32 947 818

Rammeområde 35: Drift og forvaltning ekskl. VARF Netto driftsramme 13 575 155 12 210 782 13 328 000 13 822 951

Rammeområde 40: VARF Netto driftsramme 439 326 927 000 927 000 1 051 914

Rammeområde 41: Store prosjekt Netto driftsramme 1 370 450 750 000 700 000 75 964

Rammeområde 80: Eksterne samarbeid Netto driftsramme 12 703 920 13 295 000 11 995 000 12 660 746

Rammeområde 90: Andre sentrale inntekter og kostnadar Netto driftsramme -10 829 120 -9 791 000 -7 249 000 -5 309 264

Overordna kommentar Oversikta over er tatt frå avstemmingssystemet som vert nytta i samband med avslutning av rekneskapen og viser avvik mellom budsjett og rekneskap per eining.

side 12 av 70

Einingane har samla sett eit overforbruk på marginale 0,19 % og har følgjeleg treft godt i høve budsjett. Nokre einingar har overforbruk medan andre har mindreforbruk. Kommentarar til dei enkelte einingane følgjer i dei neste avsnitta.

Politisk styring og kontroll Netto driftsutgifter for budsjett og rekneskap for 2018: Rekneskap Revidert Rekneskap 2018 budsjett 2018 2017 Netto driftsramme 1 568 956 1 730 000 1 598 254

Kommentar: Eininga har eit forbruk i 2018 på 90,69 % av budsjettert ramme. Årsaka til mindreforbruket er først og fremst at tapt arbeidsforteneste er blitt betydeleg lågare enn budsjettert. Dette er ein følgje av at alle kommunestyremøta (bortsett frå to) er satt opp på kveldstid, og at møteaktiviteten i møta på dagtid har gått litt ned. Køyregodtgjersle er og noko lågare enn budsjettert, men sett bort i frå dette så er eininga nokolunde i samsvar med budsjettert ramme.

Sentraladministrasjon og fellesutgifter Netto driftsutgifter for budsjett og rekneskap for 2018: Rekneskap Revidert Rekneskap 2018 budsjett 2018 2017 Rådmannskontoret og fellesutgifter 8 013 406 8 338 000 8 222 875 Beredskap 196 151 197 000 51 759 Plan og utvikling (2017: folkehelsek.) 1 006 793 1 038 218 135 409 IKT 847 813 633 000 852 889 Pedagogiske fellestenester 512 878 560 000 565 839 Kyrkjesektoren 1 353 661 1 262 000 1 225 390 Frivilligsentralen 768 098 714 500 749 469 Hovudtillitsvalgt/hovudverneombod 486 242 432 500 454 199 Netto driftsramme 13 185 041 13 175 218 12 257 830

Kommentar: Kostnadane har auka frå 2017 til 2018. Dette skuldast i hovudsak den nyoppretta stabseininga plan og utvikling, som utgjer 2,6 årsverk, kor 2,4 av desse årsverka er overført til sentraladministrasjonen frå og med 1. mai 2018. Elles ser ein at eininga har eit ørlite overforbruk på 0,07 %. Dette skuldast primært at det vart kjøpt inn mykje nytt IKT-utstyr i 2018, då i første rekke nye printarar til 6 ulike einingar/avdelingar, samt plottar og makuleringsmaskin. Dette beløp seg til nærmare kr 400.000.

side 13 av 70

Kultur Netto driftsutgifter for budsjett og rekneskap for 2018: Rekneskap Revidert Rekneskap 2018 budsjett 2018 2017 Kultur 195 655 204 338 524 425 Ungdomsklubb 550 060 692 753 158 666 Bibliotek 598 606 598 309 577 568 Bygdebok 0 0 0 Netto driftsramme 1 344 321 1 495 400 1 260 659

Kommentar: Eininga har eit mindreforbruk på 10,1 %. Dette skuldast primært god utnytting av personalressursane, og at utbetalte kulturmidlar vart noko lågare enn budsjettert. Kostnadsauke frå 2017, utover deflator, skuldast først og fremst auke i utbetalte kulturmidlar.

Bygland oppvekstsenter Netto driftsutgifter for budsjett og rekneskap for 2018: Rekneskap Revidert Rekneskap 2018 budsjett 2018 2017 Bygland skule 12 932 770 12 985 729 12 255 216 SFO Bygland skule 427 463 376 000 139 618 Framandspråklege - vaksne 0 0 124 241 Minoritetsspråklege barn 8 401 0 0 Norskundervisning - integrering 28 558 0 -40 211 Bygland barnehage 3 456 599 3 784 271 3 524 926 Netto driftsramme 16 853 792 17 146 000 16 003 790 Ansvarsområda «framandspråklege – vaksne» og «minoritetsspråklege barn» vert heilt eller delvis dekt av fond.

Kommentar: Som tala viser er det eit mindreforbruk på kr 292.208 eller 1,7%. Grunnen til dette mindreforbruket er delvis auka bundne overføringar over statsbudsjettet, og delvis god utnytting av personalressursen. Inntektene frå barnehage/SFO ligg også over anslaget i budsjett 2018. Samdrifta mellom SFO og barnehage har også vore kostnadseffektiv, og har spart eininga for dobbel bemanning på morgonane.

Sonegrensene for skuleskyss falt også heldig ut for eininga etter omlegginga i 2017, dette heilt fram i 2018, men det er usikkert kva framtida vil bringe. Ny permanent avtale er enno ikkje klar.

side 14 av 70

Byglandsfjord oppvekstsenter Netto driftsutgifter for budsjett og rekneskap for 2018: Rekneskap Revidert Rekneskap 2018 budsjett 2018 2017 Byglandsfjord skule 6 861 157 6 755 631 5 610 825 SFO Byglandsfjord skule 399 468 417 944 323 469 Årdalshallen 117 343 107 000 251 249 Byglandsfjord barnehage 3 538 738 3 712 425 3 707 094 Netto driftsramme 10 916 706 10 993 000 9 892 637

Kommentar: Rekneskapstala er i stor grad i tråd med budsjettala. Kostnadane (ekskl. løn) har vore noko høgare enn budsjettert, men til gjengjeld har inntektssida vore betre enn budsjettert. Lønskostnadane samsvarer med det ein har budsjettert med.

NAV Netto driftsutgifter for budsjett og rekneskap for 2018: Rekneskap Revidert Rekneskap 2018 budsjett 2018 2017 NAV 1 233 101 1 295 000 954 827 NAV - flyktningerekneskap -747 989 -1 044 000 -470 019 Netto driftsramme 485 113 251 000 484 808

Kommentar: Ansvarsområdet for NAV har halde sine budsjettrammer i 2018, trass i at sosialutgiftene har auka betydeleg frå 2017 til 2018. Dette skuldast i hovudsak at lønnsutgiftene har vore lågare enn budsjettert.

I flyktningerekneskapen er det inntektsført mindre i integreringstilskot enn det var budsjettert med og dette ansvarsområdet ender difor opp med eit meirforbruk i forhold til budsjett.

Helse Netto driftsutgifter for budsjett og rekneskap for 2018: Rekneskap Revidert Rekneskap 2018 budsjett 2018 2017 Legeteneste 3 785 147 4 009 000 2 993 422 Fysioterapeut 382 257 460 000 409 897 Helsesjukepleier 828 795 867 186 798 896 Jordmor 170 957 298 679 199 060 Psykiatri 994 973 1 060 500 994 665 Psykiatribustadar Byglandsfjord 954 320 1 271 585 1 677 269 Støttekontakt 650 509 634 050 375 227 Netto driftsramme 7 766 958 8 601 000 7 448 436

side 15 av 70

Kommentar: Eininga har og i 2018 arbeid med å halde budsjettramma og resultatet blei eit mindreforbruk på 10%, kr 834 000. Mindreforbruket skyldast i hovudsak lite vikarbruk ved sjukdom og at legekontoret ikkje hadde Lis1 lege i eit halvt år.

I tillegg sette eininga av betydelege beløp til tapsfond i 2016 og 2017 grunna ueinigheiten med Evje og Hornnes kommune og usikkerhet knytte til om dei skulle betale rekningane Bygland fakturerte i denne perioden. Då det vart avklart at Evje og Hornnes kommune måtte betale for 1 ½ år, kunne ein føre tilbake om lag kr 800.000 frå tapsfondet. Dette beløpet vart overført direkte til eininga sitt rekneskap for 2018. Dette vart i nokon grad jamna ut av at ein også måtte kreditere 3 rekningar, noko som reduserte inntekta betydeleg. Likevel var nettoeffekten av desse føringane om lag kr 250.000 i positivt favør for eininga i 2018, noko som også bidreg til at mindreforbruket er så høgt som 10 %.

Pleie og omsorg Netto driftsutgifter for budsjett og rekneskap for 2018: Rekneskap Revidert Rekneskap 2018 budsjett 2018 2017 Pleie og omsorgsadm. inkl. gåvefond og arbeidsstoga 5 353 368 5 418 966 5 748 797 Byglandsheimen 10 818 140 10 332 259 9 684 782 Støttefunksjon - Byglandsheimen 2 818 263 2 417 668 2 904 006 Forsterka skjerma eining 302 769 280 000 0 Åpen omsorg - heimesjukepleie 7 088 790 6 416 547 6 985 726 Åpen omsorg - heimehjelp 571 506 554 126 526 741 Habilitering 7 245 049 7 177 434 7 097 767 Netto driftsramme 34 197 885 32 597 000 32 947 818

Kommentar: I 2018 vart det eit overforbruk på 4,9 %. Overforbruket skuldast i hovudsak desse forhold:

 Veldig små marginar på grunn av eit stramt driftsbudsjett.  Vesentleg høgare straumkostnadar enn budsjettert (om lag kr 350.000).  Ekstrakostnadar knyta til bakvakt og ekstra bemanning i samband med tunnelstenginga.  Ekstrakostnadar knyta til oppretting av forsterka skjerma eining.  Ein del høgare kostnadar til faste utgifter enn budsjettert.  Noko høgare utgifter til ferievikar enn budsjettert.  Noko høgare kostnader relatert til unge brukarar enn budsjettert.  Inntektssvikt på brukarbetalingar i fyrste halvleik av året.

side 16 av 70

Drift og forvaltning Netto driftsutgifter for budsjett og rekneskap for 2018: Rekneskap Revidert Rekneskap 2018 budsjett 2018 2017 Kommunale bygg, anlegg og vegar 12 189 769 10 106 565 12 446 987 Landbruk, plan/oppmåling, naturforvaltning 1 385 386 2 104 217 1 375 549 Netto driftsramme 13 575 155 12 210 782 13 822 536 Byggesakshandsamar (100 % stilling) og beredskapskoordinator (20 %) er flytta over til sentraladm. ila. 2017/2018.

Kommentar: Dei største årsakene til avviket er:

 Underbudsjettering av straumkostnadar tilsvarande kr 390 000,-  Underbudsjettering av brøyte- og strøkostnadar tilsvarande kr 300 000,-  Overføring av lønnskostnadar til prosjekt blei kr 267 512 mot budsjettert kr 1 000 000. Det vart i større grad overført lønnskostnadar til prosjekt frå VARF-eininga (kr 337 000) enn kva ein hadde budsjettert med, noko som er med og bidreg til at VARF kan vise til eit mindreforbruk medan DFV har eit overforbruk.

Til tertialrapporteringane gjennom året er følgjande kostnadsmessige avvik rapportert:  Reparasjon av dør og slipp til båthuset for Bjoren: Kr 50 000,-  Utbetringar Ose grendehus: Kr 17 000,-  Reparasjon av minibussen: kr 22 000,-  Ny komfyr Ose grendehus: kr 24 000,-  Utbetring av feil i symjehallen: Kr 18 000,-  Juridisk bistand i to kompliserte byggesaker: Kr 92 000,-  Refusjon til AA fylkeskommune i samband med krypsivprosjektet for 2017 som skulle vore kostnadsført i 2017, men som vart kostnadsført i 2018.  Kr 30 000 til reparasjon av brannvarslingsanlegg i Byglandshallen etter lynnedslag.  Kr 23 000 til ekstraordinær reinhaldssanering av ei kommunal utleigeeining.

Inntektssida har vori om lag kr 500.000 over budsjett. Kr 240 000 av dette er gebyr frå SVV jf. gang- og sykkelstisaka på Frøysnes. Husleigeinntektene har og vore noko høgare enn budsjettert, primært grunna leigeinntekter på ambulansestasjonen som ein ikkje hadde budsjettert med sidan dette ikkje var eit kjent beløp då ein laga budsjettet.

VARF (vatn, avløp/slam, renovasjon, feiing) Netto driftsutgifter for budsjett og rekneskap for 2018: Rekneskap Revidert Rekneskap 2018 budsjett 2018 2017 Vassverk 67 016 107 000 199 296 Avløp 699 779 820 000 563 512 Slamtøming -327 468 0 308 383 Renovasjon 0 0 0 Feiarvesen 0 0 -19 277 Netto driftsramme 439 326 927 000 1 051 914

side 17 av 70

Kommentar: Samla har alle fem sjølvkostområda eit underforbruk i høve budsjett på kr 487 674. Underforbruket skuldast i hovudsak at inntekter frå kommunale avgifter har blitt om lag kr 500 000 høgare enn budsjettert. Eit litt forsiktig budsjettanslag, samt ein del nye renovasjonsabonnentar som har kome til i løpet av året, er hovudårsaken til dette avviket.

Det har og vore ei ekstraordinær korrigering av lønnskostnadar for perioden 2013-2018 grunna at det har vore kostnadsført for mykje i lønn på slamområdet i denne perioden, samtidig som det har vore ført for lite på vatn, avløp og renovasjon. Korreksjonen for alle desse åra samla vert gjort i 2018 og dette fører til at slamområdet kjem usedvanleg godt ut i 2018 grunna kunstig låge lønnskostnadar. Vatn, avløp og renovasjon får kunstig høge lønnskostnadar på grunn av denne korreksjonen, men held likevel budsjettrammene sidan inntektene har vore relativt høge. Ein venter at dette vil normalisere seg i 2019.

Ansvarsområda vassverk og avløp gjekk med underskot i 2018. Underskotet subsidierast av kommunen og vert ført som ein driftsutgift. Slamtøming gjekk med eit stort overskot grunna lønnskorrigeringa nemnt ovanfor. Overskotet vert delvis brukt til inndekning av tidlegare akkumulerte underskot, og delvis overført til fond. Renovasjon og feiing kan også vise til overskot i 2018. Desse overskota vert sett av til fond. Dekningsgraden på dei ulike områda vil bli omtalt nærmare i årsrapporten for eining VARF i del 2 i denne årsmeldinga.

Store prosjekt Netto driftsutgifter for budsjett og rekneskap for 2018: Rekneskap Revidert Rekneskap 2018 budsjett 2018 2017 Netto driftsramme 1 370 450 700 000 75 964

Kommentar: Denne eininga består i stor grad av prosjekt som vert dekt av næringsfond (bruk av næringsfond vert vist under eining Andre sentrale inntekter og kostnadar) eller andre fond. Budsjettoverskridinga skuldast i hovudsak at ein ikkje har teke høgde for at meirverdiavgifta ikkje vert dekt av fond og vert difor liggjande igjen som ein kostnad etter fondsføring. Dette vert uansett veid opp av at den totale meirverdiavgiftskompensasjonen i 2018 er blitt betydeleg høgare enn budsjettert (meirverdiavgiftskompensasjonen visast også i eining Andre sentrale inntekter og kostnadar).

side 18 av 70

Eksterne samarbeid Netto driftsutgifter for budsjett og rekneskap for 2018: Rekneskap Revidert Rekneskap 2018 budsjett 2018 2017 Fellesutgifter 609 134 772 000 598 284 Kontrollutvalet 126 000 130 000 123 000 Revisjon 583 000 510 000 575 250 IKT 2 873 653 2 780 000 3 189 987 PPT 739 426 738 000 679 811 Aust-AgderMusikk og kulturskule museum og arkiv - 210 571 390 000 289 458 Museumsdel 391 000 388 000 381 100 Setesdal barnevern 2 488 838 2 900 000 3 494 404 Legevakt 475 131 437 000 539 248 Kommunal øyeblikkelig hjelp 480 500 480 000 468 400 Lokalmedisinske tenester 544 015 785 000 478 044 Setesdal Brannvesen IKS 2 990 848 2 985 000 1 843 358 Vassdragstyre for øvre Otra 191 805 0 0 Netto driftsramme 12 703 920 13 295 000 12 660 344

Kommentar: Eininga har ikkje dei store avvika i 2018. Kostnadsauka på Setesdal Brannvesen IKS skuldast brannane som var i Setesdalsregionen sommaren 2018. Om lag 70 % av ekstrakostnadane til desse brannane vert dekt inn via skjønsmidlar frå staten (som er inntektsført i eining Andre sentrale inntekter og kostnadar).

Andre sentrale inntekter og kostnadar Netto driftsutgifter for budsjett og rekneskap for 2018: Rekneskap Revidert Rekneskap 2018 budsjett 2018 2017 Netto driftsramme -10 829 120 -9 791 000 -5 309 264

Kommentar: Meirverdiavgiftskompensasjonen vart om lag kr 800.000 høgare enn budsjettert. Det er primært ekstraordinært store utgifter til vedlikehald av veg som er årsaka til avviket. Bruk av næringsfond vart noko mindre enn budsjettert, medan sjølvkostrekneskapet ga ein litt større inntekt enn budsjettert. Det vart og sett av kr 300.000 til tapsfond grunna usikre fordringar. Elles er denne eininga i tråd med dei budsjetterte tala.

Nettoinntekta for eininga er meir enn dobla samanlikna med 2017. Ein ekstraordinær korreksjon i konsesjonskraftinntektene for Sira-Kvina for 2000-2018 gjorde at kommunen fekk tilført om lag kr 2 mill. i ekstra inntekter for 2018. Dette bidreg følgjeleg til at denne inntekta gjekk opp med 1,9 mill. Momskompensasjonen har gått opp med nesten 1 mill., medan netto premieavvik auka med om lag 1,6 mill. samanlikna med 2017.

side 19 av 70

1.4 Rekneskapsskjema 2A: Finansiering av investeringar Note Regnskap Regulert Opprinnelig Regnskap Avvik mot regulert bud. 2018 budsjett budsjett 2017 Beløp Forbr. %

1 Investeringer i anleggsmidler 12 6 857 243 7 614 169 10 520 000 8 318 950 -756 926,31 90,06 % 2 Utlån og forskutteringer 1 599 866 300 000 300 000 200 000 1 299 866,00 533,29 % 3 Kjøp av aksjer og andeler 603 199 640 000 580 000 6 807 230 -36 801,00 94,25 % 4 Avdrag på lån 6 3 003 964 3 300 000 800 000 597 225 -296 036,00 91,03 % 5 Dekning av tidligere års udekket 9 0 0 0 0 0,00 6 Avsetninger 9 646 825 0 0 98 925 646 824,82

7 Årets finansieringsbehov SUM (L1:L6) 12 711 097 11 854 169 12 200 000 16 022 330 856 927,51 107,23 %

8 Finansiert slik: 9 Bruk av lånemidler 5 880 260 5 533 382 2 810 000 2 736 114 346 877,92 106,27 % 10 Inntekter fra salg av anleggsmidler 763 944 745 000 300 000 25 000 18 943,50 102,54 % 11 Tilskudd til investeringer 13 3 569 000 3 550 000 7 000 000 4 949 000 19 000,00 100,54 % 12 Kompensasjon for merverdiavgift 688 614 645 787 710 000 486 052 42 827,27 106,63 % 13 Mottatte avdrag på utlån og refusjoner 1 167 154 800 000 800 000 4 834 753 367 154,46 145,89 % 14 Andre inntekter 0 0 0 0 0,00

15 Sum ekstern finansiering SUM (L9:L14) 12 068 972 11 274 169 11 620 000 13 030 919 794 803,15 107,05 %

16 Overført fra driftsregnskapet 9 0 0 0 0 0,00 17 Bruk av tidligere års udisponert 9 0 0 0 0 0,00 18 Bruk av avsetninger 9 642 124 580 000 580 000 2 991 411 62 124,36 110,71 %

19 Sum finansiering SUM (L15:L18) 12 711 097 11 854 169 12 200 000 16 022 330 856 927,51 107,23 %

20 Udekket/udisponert L7 - L19 9 0 0 0 0 0,00

Finansieringsbehov Budsjettdifferansen knytte til line 1, investeringar i anleggsmidlar, vert kommentert i avsnitt 1.3 Rekneskapsskjema 2B. Utlån er om lag kr 1,3 mill. høgare enn budsjettert grunna eit startlån på 1,49 mill. som vart innvilga først på slutten av året, etter siste budsjettjustering. Budsjettalet på låneavdrag er sett saman av kr 800.000 til kommunens utbetalingar av ordinære avdrag på startlån til Husbanken, og kr 2,5 mill. til eit ekstraordinært avdrag som vart betalt for å redusere ubrukte lånemidlar på startlån. Kommunen bør ikkje ha meir enn naudsynt i brukte startlånmidlar, sidan ein betaler rente og avdrag på dette. Ein vil likevel sørge for å ha om lag kr 2 mill. i ubrukte midlar til eventuelle startlånsøknadar som måtte kome.

side 20 av 70

Avsetningar gjeld i størst grad ekstraordinære avdrag på startlån, innbetalt av låntakarar som ønskjer å innfri låna sine, som vert sett av til bundne investeringsfond. I 2018 har mottekne avdrag frå låntakarar vore større enn dei utgiftsførte avdraga til Husbanken. Dette «overskotet» vert og sett av til eit eige fond, og inngår og som ein del av avsetningane. Dette fondet vil ein kunne bruke av i komande år viss ein skulle oppleve at mottekne avdrag vert mindre enn utgiftsførte avdrag.

Finansiering Overskridinga på bruk av lånemidlar skuldast utbetalinga av startlån på 1,49 mill. nemnt i førre avsnitt. Elles ser ein at bruk av lånemidlar til investering vart ca. 0,9 mill. lågare enn budsjettert grunna feilbudsjettering av finansieringsbehov knytte til investeringar. I sal av anleggsmidlar er det sal av tomt til Ose Water, samt sal av gamal traktor som utgjer dei største postane. Tilskot til investeringar inkluderer spelemidlar til Byglandshallen. I line 13 inngår og ei inntekt frå forsikringsoppgjer etter at ein av kommunens bilar var involvert i ei trafikkulukke i desember. Denne inntekta hadde ein ikkje budsjettert med, sidan ulukka skjedde etter siste budsjettjustering.

1.5 Rekneskapsskjema 2B: Investeringar Rekneskap Regulert Opphaveleg Rekneskap Nr. Prosjektnamn 2018 budsjett budsjett 2017 1049 Byglandsfjord legekontor - Inventar 455 447 579 169 0 63 539 557 Overvakingssystem kloakkpumpestasjonane 0 0 240 000 0 559 Reinseanlegg Bygland 366 400 250 000 500 000 37 349 560 Reinseanlegg Austadneset 115 134 150 000 2 800 000 0 563 Rehab. av kloakkreinse- og pumpestasjoner 821 658 2 000 000 2 000 000 216 059 564 Forlenging hovedvassleidning - Reiårsfossen C. 0 0 250 000 0 601 Uteareal Bygland oppvekstsenter 2 053 753 1 250 000 1 000 000 0 602 Uteareal Byglandsfjord oppvekstsenter 15 438 0 0 0 603 Prosjektering Lys og turløype Byglandsfjord 0 0 200 000 0 804 Kartverk - Geovekstprosjektet 101 030 100 000 250 000 116 241 806 Bustadområde Austad 0 0 430 000 292 602 817 Kjøp tomtegrunn 566 325 600 000 500 000 0 828 IFK plan (idrett og friluftsliv) 84 290 0 150 000 261 418 860 Flyktningebustad 2 - Rindane 10 375 10 375 0 2 336 420 866 Ambulansestasjon Bygland 6 563 0 0 2 463 867 867 Ambulansestasjon Bygland - del heimesjukepl. 2 813 0 0 1 033 980 869 Ombygging av gymsal til aula Bygland skole 596 012 800 000 800 000 0 873 Innkjøp av ny traktor - 2018 1 463 962 1 437 125 800 000 0 874 SD-styring Årdalshallen 198 044 187 500 150 000 0 875 Brannsikring trehusbebyggelsen på Ose 0 100 000 300 000 0 876 Inventar kommunehuset 0 150 000 150 000 0

Kommentarar til prosjekta  Byglandsfjord legekontor – inventar: Budsjettavviket skuldast ei forskyving av kostnadar til 2019 knytte til montering av solskjerming på kontoret.  Kartverk – Geovekstprosjektet: Varierande aktivitet frå år til år alt etter Statens kartverk sine behov / bestillingar.

side 21 av 70

 Overvakingssystem kloakkpumpestasjonar: Tiltaket er vurdert utsett og blir sett i samanheng med nytt reinseanlegg på Bygland og rehabilitering av kloakkpumpestasjonane.  Reinseanlegg Bygland: Er blitt prosjektert meir enn planlagt med utgangspunkt i å kunne starte bygging våren 2019. Tiltaket er no tidsmessig i rute.  Reinseanlegg Austad: Forprosjektet er så godt som ferdig, og ein avventar no konklusjonar i reguleringsplanarbeidet for Ose grendelag.  Rehabilitering av kloakkreinseanlegg og pumpestasjonar: Stasjonen Bygland sentrum er ferdigstilt. Arbeidet held fram i 2019.  Forlenging hovudvassleidning Reiårsfossen camping: Prosjektet blei teke bort då det ikkje lengre var eit behov for det.  Uteareal Bygland oppvekstsenter: Overforbruket blir kompensert med tippemidlar etter kvart.  Uteareal Byglandsfjord oppvekstsenter: Forarbeid for å vere klar til hovudaktiviteten i 2019.  Prosjektering lys- og turløype Byglandsfjord: Dette prosjektet vert begynt på i 2019.  Bustadområde Austad: Ikkje kapasitet til å arbeide med prosjektet i 2018.  Kjøp av tomtegrunn: Kjøp av sagbrukstomta til reinseanlegg og grunn til ambulansestasjonen.  IFK-plan: Det som er kostnadsført i 2018 gjeld ferdigstilling av leikeapparat ved Hampetjønn nærmiljøanlegg, som vart begynt på, men ikkje ferdigstilt, i 2017.  Flyktningebustad 2 – Rindane: Etterkontroll.  Ambulansestasjon Bygland – både heimesjukepleie og ambulanseforetak: Etterkontroll.  Ombygging av gammel gymsal til aula – Bygland skule: Arbeidet held fram i 2019.  Innkjøp av ny traktor: Overforbruk på 1,87 % grunna ei mindre feilberekning på estimert antal arbeidstimer brukt på prosjektet. Den gamle traktoren er seld for kr 350.000.  SD-styring Årdalshallen: Overforbruk på 5,62 % grunna ei mindre feilberekning på estimert antal arbeidstimer brukt på prosjektet.  Brannsikring trehusbebyggelse på Ose: Nye funn tilsei rimelegare løysing.

1.6 Balanserekneskap Anleggsmidlar Note Regnskap Regnskap A. Anleggsmidler 2018 2017 Faste eiendommer og anlegg 4 183 630 985 185 898 652 Utstyr, maskiner og transportmidler 4 5 704 653 4 376 879 Utlån 7 984 678 7 458 125 Aksjer og andeler 5 16 369 756 15 766 557 Pensjonsmidler 3 213 898 504 194 732 606

Sum anleggsmidler 427 588 576 408 232 820

Kommentar: Tabellen syner utviklinga i anleggsmidla frå 2017 til 2018. Samla auka anleggsmidla med kr 19,4 millionar. Auken i anleggsmidla skuldast hovudsakleg auke i pensjonsmidla. Kommunale pensjonsordningar er finansierte gjennom fondsopplegg. Dette inneber at det blir

side 22 av 70

betalt inn midlar til pensjonsordninga til dekning av framtidige pensjonsutbetalingar. Formålet med dette er å sikre at dei tilsette har dekning for sine tente rettar til einkvar tid. Det er desse midlane som er inkludert i dei snaue 214 millionane kommunen har i pensjonsmidlar. Avskrivingar av anleggsmidlar utgjorde kr 6,9 millionar i 2018, medan årets tilgang (aktiverte nyinvesteringar for 2018) utgjorde kr 4,6 millionar. Balanseført verdi av faste eigedomar og anlegg vart derfor redusert.

Omløpsmidlar Note Regnskap Regnskap B. Omløpsmidler 2018 2017 Kortsiktige fordringer 13 075 380 9 754 855 Premieavvik 3 12 751 214 11 650 861 Aksjer og andeler 0 0 Sertifikater 0 0 Obligasjoner 0 0 Derivater 0 0 Kasse, postgiro, bankinnskudd 68 137 333 78 766 467

Sum omløpsmidler 93 963 927 100 172 184

Kommentar: Endringa frå 2017 til 2018 skuldast i hovudsak ein reduksjon i likvide middel på om lag 9 millionar. Dette kan sjåast i samanheng med auka i dei kortsiktige fordringane, som er gått opp med omlag kr 3,3 millionar. Akkumulert premieavvik har og gått litt opp, men totalt sett har omløpsmidlane blitt reduserte. Akkumulert premieavvik reknar ein med at vil reduserast på lengre sikt sidan kommunen må amortisere («skrive ned») balanseførte premieavvik med 1/7 kvart år. Amortiseringa vert å sjå på som ein kostnad i rekneskapen, og denne kostnaden er venta å bli større med åra, i og med at premieavvika dei siste åra har vore på fleire millionar. Kommunen har difor satt av kr 5 millionar på fond som kan nyttast i dei åra kor inntektsført premieavvik vert lågare enn dei kostnadsførte amortiseringane.

Elles ser ein at ekspansiv bruk av kommunen sine fond, då spesielt «vegfondet», næringsfondet og fondet til vassdragsstyre for Øvre Otra gjer sitt til at likviditeten har blitt noko dårlegare i 2018. KOSTRA-tala viser rett nok at kommunen framleis har betydeleg betre likviditet samanlikna med gjennomsnittet av andre kommunar som er i same KOSTRA-gruppe.

side 23 av 70

Eigenkapital

Note Regnskap Regnskap C. Egenkapital 2018 2017 Disposisjonsfond 9 37 803 284 38 478 162 Bundne driftsfond 9 25 793 624 26 913 104 Ubundne investeringsfond 9 608 395 1 151 594 Bundne investeringsfond 9 646 825 98 925 Regnskapsmessig mindreforbruk (drift) 9, 10 1 075 799 663 Regnskapsmessig merforbruk (drift) 9, 10 0 0 Udisponert investeringsregnskapet 9, 10 0 0 Udekket investeringsregnskapet 9, 10 0 0 Kapitalkonto 11 67 197 391 53 765 203 Endring av regnskapsprinsipp som påvirker AK (drift) 10 -1 951 787 -1 951 787 Endring av regnskapsprinsipp som påvirker AK (investering) 10 0 0

Sum egenkapital 131 173 530 118 455 864

Kommentar: Tabellen syner utviklinga frå 2017 til 2018. Disposisjonsfondet vart litt redusert grunna bruk av vegfondet (om lag 2 millionar), bygdebokfondet (ca. kr 550.000) og fondet til Bygland oppvekstsenter som går til inndekning av kostnader knytte til vaksenopplæring og opplæring for minoritetselever (litt over kr 500.000). Til gjengjeld er ordinært disposisjonsfond blitt tilført 1,1 mill. som er i samsvar med det som vart vedteken i 3. budsjettjustering, medan flyktningefondet er tilført kr 1,3 millionar. I tillegg er mindreforbruket for 2017 tilført disposisjonsfondet, men det var ikkje det store bidrag (kr 663). Samla er ubundne disposisjonsfond pr. 31.12.18 på kr 37,8 millionar, og består av følgjande fond:

Ubundne fond Saldo Disposisjonsfond 11 207 768 Bygdebokfond 3 148 804 DFV Fond 1 000 000 Flyktningefond 12 574 194 Rentefond 1 000 000 Bygland oppvekstsenter 1 922 391 Premiefond Pensjon 5 000 000 Opprusting av vegar 2018-2021 1 950 126 Sum ubundne fond 37 803 284

Som nemnt i avsnittet over, vil premiefondet kunne brukast i dei åra kor nettoeffekten av premieavvika er negativ. Kommunen har all langsiktig gjeld med flytande rente, då dette er mest gunstig slik det er no. Rentefondet er i så måte ein «buffer» i fall renta skulle auke uventa mykje eit år.

Ekspansiv bruk av næringsfondet, samt betydeleg bruk av fondet til vassdragsstyret for Øvre Otra, er primærårsaka til at bundne fond er redusert med om lag 1,1 millionar sidan 2017. Spesifikasjon av bundne fond finn ein i note 9, bokstav j) i rekneskapen.

side 24 av 70

Langsiktig gjeld Regnskap Regnskap D1. Langsiktig gjeld 2018 2017 Ihendehaverobligasjonslån 0 0 Pensjonsforpliktelse 3 243 499 197 235 850 270 Sertifikatlån 0 0 Andre lån 6 120 075 265 124 980 883 Sum langsiktig gjeld 363 574 461 360 831 153

Kommentar: Oversikta syner at langsiktig gjeld utover auka pensjonsforplikting, er redusert med knappe kr 5 millionar. Kommunen betalte kr 4,6 millionar i ordinære avdrag i 2018, 2,5 millionar i ekstraordinært avdrag på startlån, og tok opp eit nytt lån på slutten av året på 2,7 millionar. Av andre lån er ca. kr 7,7 millionar knytt til startlån. Pensjonsforpliktinga er auka med ca. kr 7,7 millionar. Samla avvik mellom midlar og forplikting knytt til pensjon er på 29,6 millionar i negativ retning.

Kortsiktig gjeld Regnskap Regnskap D2. Kortsiktig gjeld 2018 2017 Kassekredittlån 0 0 Annen kortsiktig gjeld 25 569 120 27 831 037 Derivater 0 0 Premieavvik 3 1 235 392 1 286 949 Sum kortsiktig gjeld 26 804 512 29 117 986

Kommentar: Den kortsiktige gjelda er kr 2,3 millionar lågare i forhold til 2017. Konsernintern kortsiktig gjeld utgjer ca. kr 1,3 millionar av den forpliktinga. Negative premieavvik er balanseført som kortsiktig gjeld. Desse premieavvika skal og amortiserast dei komande åra, men i motsetnad til dei positive premieavvika som er balanseført som kortsiktige fordringar, vil amortiseringa av desse premieavvika ha ein positiv effekt på kommunen sitt driftsrekneskap. Ser ein desse tala i samanheng med tala i avsnitt 1.5.2, kan ein seie at netto premieavvik til amortisering (utgiftsføring) i komande år er lik kr 11,5 millionar.

side 25 av 70

1.7 KOSTRA: Finansielle nøkkeltal og analyse 1.7.1 Ein kort analyse av dei finansielle nøkkeltala Som forlenging av rekneskapskommentarane ovanfor, vil ein i dette delkapitlet vise de finansielle nøkkeltala frå KOSTRA for 2018. Merk at dette er ureviderte tal per 15.03.19. Ein har valt å samanlikne kommunen med gjennomsnittet for KOSTRA kommunegruppe 6, i tillegg til kommunane Åmli (KOSTRA-gruppe 6), Iveland (5) og Evje og Hornnes (1). Evje og Kostra- Bygland Åmli Iveland Hornnes gr. 06 Netto driftresultat i % av brutto driftsinntekter (%) -0,3 1,4 3,1 2,2 3,4 Årets mindreforbruk i driftsregnskapet i % av brutto driftsinntekter (%) 1,6 2,3 4,6 1 1,2 Arbeidskapital ex. premieavvik i % av brutto driftsinntekter (%) 36,7 29,9 31,8 17,5 29 Netto renteeksponering i % av brutto driftsinntekter (%) 24,9 49,1 -13,3 26 26 Langsiktig gjeld ex pensjonsforpliktelser i % av brutto driftsinntekter (%) 80 96,5 46,9 77,1 89 Frie inntekter per innbygger (kr) 77667 74954 69560 59460 77412 Fri egenkapital drift (= disp. fond) i % av brutto driftsinntekter (%) 24,3 13,5 23,6 12,4 13,7 Brutto investeringsutgifter i % av brutto driftsinntekter (%) 5,7 7,4 7,2 10,5 14,3 Egenfinansiering av investeringene i % av totale brutto investeringer (%) 27,1 62,4 93,5 33,1 25,2

Netto driftsresultat er det same som rekneskapsmessig mindreforbruk før fondsdisponeringar. Som ein ser av den økonomiske driftsoversikta i delkapittel 1.1, så er Bygland kommune sitt netto driftsresultat negativt. Kvifor det er slik, er og forklart nærmare i nemnte delkapittel. Mindreforbruk vil vere eit tal som er meir representativt for kommunen sin økonomiske status i 2018. Her ser ein at kommunen har eit tal som er litt høgare enn gjennomsnittet for KOSTRA- gruppe 6. I mindreforbruket inngår mellom anna den nemnte ekstraordinære inntekta frå konsesjonskraft på 2 mill. Det inngår og ekstraordinære kostnader som ein ikkje treng å rekne med i seinare år, men ein ser likevel at mindreforbruket ville vore noko lågare enn gjennomsnittet for kommunegruppa om det ikkje var for dei ekstraordinære inntektene i 2018. I samanheng med dette ser ein og at det vil bli utfordrande å saldere budsjetta i balanse dei komande åra, trass i at dei kraftrelaterte inntektene ligg an til å auke noko, jf. noverande prognoser.

Arbeidskapital ekskl. premieavvik er eit uttrykk for kommunen sin likviditet. Jo høgare tal, dess betre likviditet. Her kan kommunen vise til tal som er betydeleg høgare enn dei andre kommunane, trass i nedgang frå 2017. Mellom anna ekspansiv bruk av kommunen sine fond, både bundne og ubundne, gjer sitt til at likviditeten vart noko svekka i 2018.

Netto renteeksponering i prosent av brutto driftsinntekter på 24,9 % indikerer at ei renteoppgang på 1 prosentpoeng isolert sett vil «ete» 0,249 % av driftsinntektene. Dette talet viser altså i kva for grad kommunen er sårbar mot rentesvingingar. Som ein ser, så er dette talet litt lågare enn snittet for KOSTRA-gruppe 6.

Når det gjeld gjeldsbelastning ser ein at kommunen ligg forholdsvis lågt samanlikna med kommunegruppa. Dette skuldast hovudsakleg at kommunen ikkje har hatt store investeringar i dei to siste åra, som ein og ser av det låge talet under brutto investeringsutgifter i prosent av brutto driftsinntekter, som viser at investeringane i 2018 har vore relativt små økonomisk sett.

side 26 av 70

1.7.2 Utvikling i dei finansielle nøkkeltala 2015-2018 2015 2016 2017 2018 Netto driftresultat i % av brutto driftsinntekter (%) 4,5 9,4 3,3 -0,3 Årets mindreforbruk i driftsregnskapet i % av brutto driftsinntekter (%) 7,2 4,6 0,1 1,6 Arbeidskapital ex. premieavvik i % av brutto driftsinntekter (%) 40 43,3 43,8 36,7 Langsiktig gjeld ex pensjonsforpliktelser i % av brutto driftsinntekter (%) 84,9 81,4 81,4 80 Frie inntekter per innbygger (kr) 69594 73336 74834 77667 Fri egenkapital drift (= disp. fond) i % av brutto driftsinntekter (%) 9,4 17,9 27,8 24,3 Brutto investeringsutgifter i % av brutto driftsinntekter (%) 28,1 12,6 6,2 5,7 Egenfinansiering av investeringene i % av totale brutto investeringer (%) 27,6 18,1 59,4 27,1

Mindreforbruket i 2015 var ekstraordinært høgt grunna at det var budsjettert med å bruke om lag 8 millionar av disposisjonsfond, men ved årsslutt viste rekneskapen eit «reelt» mindreforbruk på cirka 2,2 millionar. Bruk av fond på 8 millionar førte dermed til eit samla mindreforbruk på 10,2 millionar. Korrigerer ein for dette, var mindreforbruket i 2015 samanliknbart med mindreforbruket i 2018. 2016 var eit ekstraordinært godt år med mellom anna gode inntekter og låge pensjonsutgifter. Dette året var og det første året som hadde full verknad av kuttprosessen frå 2015.

Likviditeten, representert ved arbeidskapital, er relativt stabil i denne perioden. Nedgangen frå 2017 til 2018 er forklart i avsnitt 1.7.1. Frie inntekter (skatt og rammetilskot) har for det meste auka i samsvar med nivået på deflator i perioden. Stabilt innbyggjartal er i stor grad årsaka til det.

Reduksjonen i langsiktig gjeld kan sjåast i direkte samanheng med reduksjonen i brutto investeringsutgifter. Færre og mindre investeringar i 2016-2018 har ført til at ein har redusert den langsiktige gjelda noko. Dette har vore ein bevisst strategi etter investeringa i fleirbrukshallen på Bygland i 2015, som var rekna for å vere ein relativt stor investering sett i samanheng med dei økonomiske storleikane elles i kommunen. I tillegg har ein visst at det låg inne i økonomiplanen at kommunen måtte investere i eit nytt reinseanlegg på Bygland i eit av dei nærmaste åra, estimert til om lag kr 30 millionar. Denne investeringa er planlagt i 2019, og det er difor venta at langsiktig gjeld vil gå opp betydeleg etter rekneskapet for 2019 er sluttført.

Auka i disposisjonsfond skuldast i stor grad tilførsel til ordinært disposisjonsfond som følgje av positive økonomiske resultat, samt tilførsel til flyktningefondet grunna store inntekter frå integreringstilskot i perioden. Inntektene frå integreringstilskot ser ein allereie frå 2019 er i ferd med å minske. På lengre sikt reknar ein difor med at det er meir sannsynleg at kommunen må byrje å bruke av flyktningefondet i staden for å kunne setje av inntekter til det.

Variasjonen i kommunen si eigenfinansiering av investeringar skuldast mellom anna variasjonar i investeringstilskot, som per definisjon inngår som eigenfinansiering. F.eks. i 2017 fekk ein både tilskot frå Husbanken for bygging av flyktningebustad II og spelemidlar for fleirbrukshallen, noko som førte til at eigenfinansieringa var ekstra høg dette året. Kommunen har ikkje lagt opp til ein bestemt finansieringsstrategi på dette området.

side 27 av 70

1.8 Det kommunale næringsfond Som det følgjer av § 6 i kommunen sine nyleg oppdaterte næringsfondsvedtekter, skal det leggjast fram ei melding om næringsfondet si verksemd for kommunestyret kvart år, som ein integrert del av kommunen si årsmelding.

Kommunen sitt næringsfond består av ein grunnkapital på kr 17.780.000 som må stå urørt:

Konsesjon Beløp Otteraaens Brugseierforening 1.000.000 Sira-Kvina (Sira-Kvina Kraftselskap) 30.000 Hekni kraftverk (Agder Energi AS) 1.000.000 Overføring av deler av Heisvassdraget til Hovatn (Otteraaens Brugseierforening) 500.000 Byglandsfjordkonsesjonen 15.250.000 Samla fondskapital 17.780.000

Disponeringa av næringsfondet i 2018 følgjer av tabell på neste side.

Årets tilgang var kr 407.000 lågare enn ordinært grunna ein ekstraordinær korreksjon i konsesjonsavgiftene for 2000 til 2018, som vart rekneskapsført i sin heilskap i 2018. Det er i første rekkje tilskot til fiberprosjekt og jordbruk som er grunn til at bruken av næringsfondet har vore lågare enn budsjettert. Om ein og ser bort i frå støtta til KVS sin ridehall, som vart utbetalt på slutten av året, er samsvarer fondsbruken ganske bra med dei budsjetterte tala. Prosjekt Presteneset og reguleringsplan Ose vert omtala i meir detaljert grad i årsmeldinga for eininga Store prosjekt.

side 28 av 70

Årets tilgang: Rekneskap Budsjett Konsesjonskraftavgift 2 574 111 2 900 000 Renteinntekter 330 521 400 000 Sum avsetning 2 904 632 3 300 000

Årets bruk: Setesdal Regionråd 1 300 000 1 300 000 Reiseliv 60 000 60 000 Norsk institutt for naturforskning 15 000 - Ose Water 7 225 - Prosjekt Presteneset 454 913 500 000 Reguleringsplan Ose 271 000 250 000 Tilskudd Bygland Sikringsradiolag 10 000 5 000 Ras- og flaumssikringsprosjekt - - Landbruksrådgivning 25 000 25 000 Fiberprosjekt - 300 000 Lønnsandel Næringssjef 200 000 200 000 Driftstilskot Bjoren - 17/15 104 000 - Næringstilskot delegert: 200 000 Dreamsurf - etableringsstøtte 25 000 - SP Stål og Mekanisk - støtte til traverskran 50 000 - Austad Maskin - etableringsstøtte 50 000 TD Maskin AS - etableringsstøtte 50 000 Næringstilskot PMR: Kommunale jordbrukstilskudd 102 738 400 000 Næringstilskot formannskapet: KVS - støtte til ridehall 200 000 - Skild - marknadsføringsstøtte 67 000 67 000 Bjoren - inndekning av underskot 2015 og 2016 179 972 183 000 Ose Water - etableringsstøtte 500 000 500 000 Sum bruk 3 671 849 3 990 000 Investering - - Netto bruk/avsetning -767 217

Saldo pr 31.12 19 730 418 Bunden kapital 17 780 000 Ubunden kapital pr 31.12 1 950 418

side 29 av 70

1.9 Organisering, likestilling og personale Organisering og overordna mål Organisasjonskart:

Rådmann: Aasmund Lauvdal

Stabseining Stabseining økonomi/næring: personal/administrasjon: Stabsleiar: Stabsleiar: Knut Olav Forgard Valborg Attestog

Pedagogisk rådgjevar: Stabseining Lisa Eiken Plan og utvikling Kåre Einar Skaiå Larsen

Driftseining Bygland Driftseining Byglandsfjord Driftseining Driftseining Driftseining NAV inkl. Driftseining helse: oppvekstsenter: oppvekstsenter: drift og forvaltning: pleie/omsorg: flyktningkonsulent: Tenesteleiar: Tenesteleiar: Tenesteleiar: Tenesteleiar: Tenesteleiar: Tenesteleier: Kjersti Plathe Gunnar Olav Attestog Katharina Skavoll Kjell Øyvind Berg Kåre Einar Skaiå Larsen Kathrine Hovet

Aktivitet og mål er forankra i vedteken kommuneplan, og går fram av vedteke budsjett/ økonomiplan.

Slagordet for Bygland er “Med hjarta i Bygland”

Hovudmålsetjinga for Bygland kommune er å Auke folketalet i Bygland kommune

Slik kjem vi dit:  Styrke busetjinga i heile kommunen  Skape tru på innovasjon og utvikling  Arbeide for eit positivt omdøme for Bygland kommune  Utvikle og satse på eigne ressursar, eigenart og kvalitetar

Ambisjon: «I Bygland skal innbyggarane og brukarane vere i fokus, og oppleve kommunen som ein serviceorientert organisasjon og eit truverdig forvaltningsorgan».

Sjukefråvær Sjukefråværet i 2018 har vore 7,52 % i gjennomsnitt for heile kommunen. Det er relativt høgt.

Forhandlingar I 2018 var det hovudoppgjer utan lokale forhandlingar heimla i kap. 4 i HTA (sentrale tillegg). Berre lokale forhandlingar i kap. 3 og 5 (får ikkje sentrale tillegg).

side 30 av 70

Likestilling Det har ikkje blitt sett i gong spesielle tiltak knytt til likestilling i 2018. I kommunen si personalhandbok er fylgjande vedteke:

Delmål 1 - likestilling Ha ein organisasjonskultur og eit arbeidsmiljø som inkluderer/ ivaretek og verdset alle arbeidstakarar på lik line uansett kjønn, etnisitet, religion, funksjonalitet osv. Tiltak 1:

Forankre likestillingsarbeidet i administrativ og politisk leiing.

Tiltak 2

Einingane skal beskrive likestillingstilstanden i eininga og rapportere om både planer og resultat når det gjeld likestilling. (Kommunelova § 48 pkt 5).

Tiltak 3

Likestilling må inngå som ein naturleg del av leiaropplæringa.

Tiltak 4

Inngå i kommunen sine overordna planar.

Delmål 2 - likestilling Gje alle arbeidstakarane lik moglegheit til arbeid og til personleg og fagleg utvikling.

Tiltak 1

Ut frå bla. medarbeidarsamtale/bemanningsplan/rekrutteringsplan lage ein opplærings- og utviklingsplan der ein også tenker likestilling.

Kommentar: I kompetanseplanen vedteken i 2018 er hovudvekta av kompetansetiltaka retta mot stillingar som vert «eigd» av kvinner. Kompetanseheving for undervisningspersonell (hovudvekt av kvinner i denne sektoren) og helsesøsterutdanning.

Ein mann og ei kvinne tek master i leiing. Altså er begge kjønna representert når det gjeld kompetanseheving men sidan det er flest kvinnelege tilsette hjå oss vil det og vere rimeleg at det er flest kvinner som tek etterutdanning/vidareutdanning. Når det er sagt vil sjølvsagt kommunen sitt behov for ei viss utdanning vere det utslagsgjevande.

Delmål 3 – likestilling Tenkje likestilling ved lønnsfastsetjing.

side 31 av 70

Tiltak 1

Alle arbeidstakarar uansett kjønn, etnisitet, religon, funksjonalitet osv vert vurdert etter same kriteriesettet vedtatt i lønnspolitisk plan.

Kommentar: Alle arbeidstakarane vart i år som i åra før vurdert ut frå sentrale kriterier og lokale kriterier tatt opp i drøftingsmøte mellom partane.

Delmål 4 – likestilling Ha ei balansert samansetning av kjønna i leiande stillingar.

Tiltak 1

 Tilsetjing (HTA §§2.2 og 2.3 og AML kap. 14).

 I leiande stillingar der eit av kjønna er underrepresentert vil ein ved tilsetjingar føretrekkje det kjønnet som er underrepresentert dersom søkjerane elles står kvalifikasjonsmessig likt.

Kjønnsfordeling i leiargruppa % kvinner % menn Totalt 38 62

Det er ei overvekt av menn i rådmannen si leiargruppe. Det har det vore dei siste åra, men gruppa er lita og utskifting av ein person gjev store utslag noko ein har sett opp gjennom åra.

Generelle tiltak  Tilsetjing (HTA §§2.2 og 2.3 og AML kap. 14).  I stillingsgrupper som er underrepresentert av eit kjønn vil ein ved tilsetjingar føretrekkje det kjønnet som er underrepresentert dersom søkjerane elles står kvalifikasjonsmessig likt.  At flest mogeleg som ynskjer det skal få utvida stillingane sine til 100% stilling.  Kartlegge dei tilsette sine interesser for auke stillingsbrøken sin til 100%. (også på tvers av einingane).  Når stillingar skal lyses ut, forsøk i størst mulig grad å lyse dei ut som heile stillingar.  Vurdere om turnus eller arbeidstidsordning kan reorganiserast med enkle grep for å auke talet på heile stillingar.

Prosentfordeling mellom kjønna viser seg å vere nokonlunde stabil. Ingen store endringar.

Heiltid/deltid vert ofte sett på i samanheng med likestilling. Då den partsamansette gruppa jobba med personalhandboka såg ein og på heiltid/deltid og då i særleg grad ufrivillig deltid. Ein valte å tolke kunn dei som hadde svart at dei kan tenkje seg å jobbe tverrsektorielt som «ufrivillige».

side 32 av 70

Då dette viste seg å vere få personar og kommunen som arbeidsplass er relativt stor konkluderte ein med at situasjonen for dei det galt ville løyse seg i løpet av relativt kort tid (omplasseringar, omorganiseringar, folk har permisjonar, folk går av med pensjon osv.). I personalhandboka står det difor: Det er difor ikkje utarbeidd eiga rutine for ufrivillig deltid utover at gruppa har sett på følgjande moglege tiltak som kan setjast i verk:

 Arbeid på tvers av einingar/avdelingar/sektorar.  Vikar pool.  Auka grunnbemanning.  Alternative arbeidstidsordningar.  Organisering av helgearbeidet.

Temaet skal også drøftast årleg med dei tillitsvalte. Det var tema på møte med dei tillitsvalte 08.10.18. Det kom ikkje opp behov/ynskje om spesielle tiltak.

1.10 Interkommunale samarbeid Kommunen deltek i eit utvida omfang av interkommunale samarbeid. Sjå oversikt under, kor ein viser hovudpunkta. Bygland er ikkje vertskommune for IKS og følgjeleg rapporterer ikkje kommunerekneskapet for nokon av desse. For dei §27 samarbeida som kommunen er vertskommune for, syner ein til note 16 i rekneskapet for 2018. Nota er lagt inn under oversikten over interkommunale samarbeid. Her finn ein utfyllanda oversikt og rekneskapsinformasjon for kvart samarbeid som Bygland er vertskommune for.

side 33 av 70

Kontor- Type virksomhet Type enhet /vertskommune Setesdal Revisjonsdistrikt IKS Revisjon - utgår IKS Agder kommunerevisjon IKS Revisjon IKS Setpro AS Arbeidsopplæring og tilrettelegging IKS Setesdal Miljø & Gjenvinning IKS Renovasjon IKS Setesdal Brannvesen IKS Brannvern og brannberedskap IKS Konsesjonskraft IKS Distribusjon og handel med elektrisitet IKS Agder Sekretariat (§ 27) Sekretær kontrollutvalg IKS Aust Agder museum og arkiv IKS Museumsdrift IKS Setesdal IKT IKT KF (§ 27-samarbeid) Setesdalmuseet Eigedom IKS Eigar av museumseigedom IKS Setesdal Regionråd Regionråd KF (§ 27-samarbeid) Byglandstunet AS Eigedomsforvaltning AS Byglandsfjord Industribygg AS Eigedomsforvaltning AS Nesodden Industribygg AS Eigedomsforvaltning AS

Setesdal barnevern Barnevern Vertskommunesamarbeid Valle Setesdal PPT PPT Vertskommunesamarbeid Valle Kommuneoverlege Kommuneoverlege Vertskommunesamarbeid Bygland Jordmor Jordmor Vertskommunesamarbeid Bygland LMT Lokalmedisinske tjenester Vertskommunesamarbeid Evje og Hornnes KØH Kommunal øyeblikkelig hjelp Vertskommunesamarbeid Evje og Hornnes Legevakt Legevakt Vertskommunesamarbeid Evje og Hornnes Vassdragsstyre Øvre Otra Vassdragsstyre Vertskommunesamarbeid Bygland Veterinærteneste Veterinærteneste Vertskommunesamarbeid Evje og Hornnes Veterinærvakt Veterinærvakt Vertskommunesamarbeid Valle og E&H Kulturskule Kulturskule Vertskommunesamarbeid Evje og Hornnes Skatteoppkrever Skatteoppkrever Kjøp av teneste Evje og Hornnes

Kommuneoverlege Kommuneoverlege er eit interkommunalt samarbeid kor ei 50 prosent stilling som kommuneoverlege er delt 50/50 mellom Bygland og Evje og Hornnes kommune.

Jordmor Bygland kommune er vertskommune for jordmorsamarbeid mellom Evje og Hornnes kommune og Bygland kommune.

Vassdragsstyre øvre Otra Vassdragsstyret for øvre Otra er eit organ som har til føremål å arbeide for samarbeid, fleirbruk og berekraftig forvaltning av øvre Otra. Bygland kommune er vertskommune for dette organet og kommunen sin fiskebiolog er sekretær.

1.11 Etisk standard og kontroll Bygland kommune nyttar kvalitetssikringssystemet Compilo (tidlegare Kvalitetslosen) for å ta hand om internkontrollen. Her blir avvik registrert når dei oppstår og systemet syter for ei sikker oppfølging av desse avvika. Kommunen jobbar kontinuerlig med å overhalde lover og forskrifter, og avvik vert registrert og følgd opp.

side 34 av 70

Når det gjeld innkjøp er fleire personar involvert i innkjøpsprosessane og fakturabehandlingane for å ivareta internkontrollen. Kommunen er med i felles innkjøpsordning gjennom OFA (offentlege anskaffelser Agder) for å trygge innkjøpsprosessen og oppnå gunstige prisar.

Det er fleire forhold dei ulike einingane må ta omsyn til i den daglege drifta med tanke på etikk. Det gjeld ordinære lover og forskrifter. Oppvekst har eigne mobbeplanar og utdanningsforbundet har ein eigen etisk plattform som bind medlemmane.

Innanfor Pleie og omsorg og Helse blir det kvar veke tatt stikkprøver for sikre gode tilgangsrutinar til pasientjournalane. 2 tilfeldige tilsette sjekkar i forhold til oppslag i pasientjournalane.

Dei som har tilgang til bankkontoane har ikkje høve til å tilvise bilag til utbetaling, dette for å sikre internkontrollen. I tillegg blir alle bilag attestert og tilvist av ulike personar. Bankkontoane blir avstemde kvar månad, og avstemminga blir kontrollert av overordna.

Ein syner òg til leiarverdiane i kommunen som legg føringar for leiarane i høve etikk og kontroll.

På dette området arbeider kommunen kontinuerleg med for å oppnå så høg grad av intern kontroll og etisk standard som mogleg.

1.12 Befolkningsutvikling Folketal etter grunnkrets for åra 2000 og 2009-2018

Grunnkrets 2000 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Byglandsfjord 390 401 406 402 398 409 396 395 393 404 396 Grendi 179 132 124 126 124 117 119 122 126 115 114 Årdal Vestside 14 10 12 11 14 14 14 15 15 15 16 Longerak 51 41 41 42 40 38 41 45 39 43 43 Lauvdal 39 34 32 31 33 40 38 36 35 32 32 Bygland 287 256 272 273 276 267 252 266 267 274 280 Bygland Vestside 1 . . . . . 5 5 5 5 5 Jordalsbø/Lide 98 86 89 86 81 83 85 80 87 88 84 Skomedal 24 23 22 21 23 22 25 25 24 24 22 Frøysnes 13 16 17 16 15 11 10 10 10 9 7 Sandnes/Åraksbø 87 80 82 81 72 72 73 73 75 76 68 Austad Austside 80 75 78 74 67 68 68 62 65 63 64 Ose/Moi 32 22 21 20 23 20 19 24 20 23 24 Langeid/Heggland/Tveit 39 37 36 29 29 31 34 33 28 35 35 Andre/Ikke oppgitt 17 10 7 7 12 8 10 13 11 1 2 Totalt: 1351 1223 1239 1219 1207 1200 1189 1204 1200 1207 1192

Tabellen viser innbyggjartala per grunnkrets per 31.12 i dei respektive åra. For perioden fram til 2015 er trenden jamn nedgang i folketalet. Dei siste år er vi usikre på kor mange av bebuarane som budde på asylmottaket som var registrert i folkeregisteret. År 2000 er teke med for å vise utviklinga over lengre sikt.

side 35 av 70

Befolkningsprofil Befolkningsprofil Bygland 2015-2018: 2015 2016 2017 2018 Innbyggere (antall) 1204 1200 1207 1192 Fødte per 1000 innbyggere (per 1000) 8,3 8,3 9,9 5,9 Døde per 1000 innbyggere (per 1000) 16,6 9,2 9,9 13,4 Netto innflytting (antall) 25 -3 7 -6 Andel skilte og separerte 16-66 år (prosent) 10,1 10,3 10,5 10,2 Andel enslige innbyggere 80 år og over (prosent) 61,7 60,9 53,2 55,7 Registrerte arbeidsledige i prosent av befolkningen i alderen 15-74 år (prosent) 1,2 1,4 1 1,2 Andel innvandrerbefolkning (prosent) 9,1 8,3 9,7 9,3 Samlet fruktbarhetstall (antall) 1,8 1,79 1,63 1,61

Befolkningsprofil Bygland samanlikna med andre kommunar: Bygland Åseral Åmli Valle Iveland Bykle Innbyggere (antall) 1192 939 1848 1156 1326 953 Fødte per 1000 innbyggere (per 1000) 5,9 3,2 13,5 9,5 13,6 10,5 Døde per 1000 innbyggere (per 1000) 13,4 7,5 11,4 13,8 6,8 7,3 Netto innflytting (antall) -6 0 0 -64 -13 -8 Andel skilte og separerte 16-66 år (prosent) 10,2 7,4 12,1 11,7 12,5 9,1 Andel enslige innbyggere 80 år og over (prosent) 55,7 75,5 66,3 75 62,5 78,3 Reg. arbeidsledige i % av befolkningen i alderen 15-74 år 1,2 0,4 1,3 .. 0,9 1,2 Andel innvandrerbefolkning (prosent) 9,3 12,1 15,9 11,2 13,8 19,6

1.13 KOSTRA: Andre nøkkeltal I dette delkapitlet viser ein KOSTRA-tala for dei største einingane i kommunen; oppvekst, helse og pleie og omsorg. Totalt utgjer desse einingane om lag 70 prosent av kommunen sine samla netto driftsutgifter.

Nøkkeltal oppvekstsektoren I dette avsnittet har ein inkludert nøkkeltal for barnehage, skule og barnevern. Evje og Kostra- Bygland Åmli Iveland Hornnes gr. 06 Andel barn 1-5 år i barnehage, i forhold til innbyggere 1-5 år (%) 85 82,9 92,2 88,9 88,8 Andel barnehagelærere i forhold til grunnbemanning (%) 47,7 48,6 42,4 53,2 32,4 Netto driftsutgifter barnehager i % av kommunens totale netto driftsutgifter 7 11,2 17,8 11,3 7,7 Netto driftsutgifter barnehager, per innbygger 1-5 år (kr) 136950 153325 207670 131700 164848 Årstimer til særskilt norskopplæring per elev med særskilt norskopplæring 38,8 37,5 30,7 28,5 53,9 Årstimer til spesialundervisning per elev med spesialundervisning (antall) 108,8 128,2 94,9 81,4 171,4 Elever i kommunale og private grunnskoler som får særskilt norsksopplæring (%) 8,1 8,1 7,4 3,2 6,2 Elever i kommunale og private grunnskoler som får spesialundervisning (%) 8,1 15,2 15,4 9,7 10,1 Netto driftsutgifter grunnskolesektor i % av samlede netto driftsutgifter (%) 20,8 19,5 22,3 23,8 20,8 Netto driftsutgifter til grunnskolesektor per innbygger 6-15 år (kr) 191125 149153 148933 113112 179086 Netto driftsutgifter til barnevernstenesta per innbyggar 0-22 år (kr) 8726 14879 2893 8414 13044 Barn med melding ift. innbyggarar 0-17 år (%) 5,8 5,4 3 5,1 5,9 Prosentdelen barn med undersøking ift. innbyggarar 0-17 år (%) 4,4 6,1 4,2 6,4 6,6 Barn med barnevernstiltak ift. innbyggarar 0-22 år (%) 3,4 8,8 2 6 5,9

side 36 av 70

Nøkkeltal helse- og omsorgstenester Utgifter kommunale helse- og omsorgstjenester per innbygger (kr) 44640 40018 30382 28032 47854 Årsverk helse og omsorg per 10 000 innbygger (årsverk) 540,5 418 329,7 339,9 534,2 Netto driftsutgifter omsorgstjenester i % av kommunens samlede netto driftsutgifter 35 31,7 22,8 31,3 35,9 Andel brukerrettede årsverk i omsorgstjenesten m/ helseutdanning 76,6 79,4 66,4 77,1 72 Andel brukertilpassede enerom m/ eget bad/wc (%) 100 73,3 100 100 89,6 Netto driftsutg. til kommunehelsetjenesta i % av kommunens samla netto driftsutg. 5,8 5,3 5 5,6 6,4 Avtalte legeårsverk per 10 000 innbyggere (årsverk) 21,8 16,2 9 12,4 18,4 Avtalte fysioterapeutårsverk per 10 000 innbyggere (årsverk) 6,7 10,8 12,8 10,4 13,1 Avtalte årsverk i helsestasjons- og skolehelsetjenesten per 10 000 innb. 0-20 år 114,6 43 52,9 30,4 45,2 Andel nyfødte med hjemmebesøk innen to uker etter hjemkomst (%) 100 88 88,9 100 94,8

side 37 av 70

DEL 2 – ÅRSRAPPORTAR FRÅ EININGANE

I denne delen av årsmeldinga vil ein gi ein kort rapport om året som har gått frå kvar av resultateiningane. Dei fleste einingar har halde seg innanfor ramma, medan to har hatt eit meirforbruk. Samla sett har alle einingane levert eit godt resultat for året 2018.

side 38 av 70

2.1 Politisk styring og kontroll Omtale av eininga Rammeområdet omfattar all politisk verksemd i kommunen, så som godtgjering og løn til politikarar, reiseutgifter, tapt arbeidsforteneste og andre utgifter i samband med møte med meir.

Møteaktivitet i 2018 I 2018 hadde dei respektive styre, råd og utval følgjande antal møter og saker:

Utval Antal møter Antal saker Kommunestyret 9 76 Formannskapet 10 93 Administrasjonsutvalet 1 1 AMU 8 30 Plan miljø og ressurs (PMR) 12 100 Råd for eldre og f.hemma 6 20 Klagenemnd for eigedomsskatt 1 1 Valstyret 1 1 Ungdomsrådet (nytt i 2018) 3 10 Sum 51 332

Talet på møter er ganske likt som i 2017, då det var 53, medan talet på saker er litt lågare enn i 2017, då det var 349. Antal saker i PMR var betydeleg færre enn i 2017 (151), medan antal kommunestyresaker var noko høgare enn i 2017 (50). Elles er det ikkje dei store endringane i møteaktiviteten.

2.2 Sentraladministrasjon og fellesutgifter Omtale av eininga Eininga omfattar økonomi og næring, personal- og administrasjon, beredskap, fellesutgifter, IKT, pedagogiske fellestenester, kyrkjesektoren, frivilligsentralen og HTV (hovudtillitsvald)/HVO (hovudverneombod). Nytt for 2018 er at den nyoppretta stabseininga plan og utvikling også inngår i eininga. I denne inngår folkehelsekoordinator, byggesak og fagleiar plan. Eininga for kultur er organisert under sentraladministrasjonen, men har eiga økonomisk ramme og vert difor kommentert i eige avsnitt. Når det gjeld frivilligsentralen, syner ein til frivilligsentralen si eiga årsmelding, som vert lagt fram på årsmøtet.

Stabseining: Økonomi og næring Tilsette: Det er 3,2 årsverk i eininga.

Sjukefråvær: Sjukefråveret var 0 % i 2018.

side 39 av 70

Arbeidsoppgåver: Hovudoppgåvene til eininga er løn, sjukefråvær/refusjon, overordna rekneskap, rekneskapsføring, fakturering, fakturahandsaming, innkrevjing, økonomisk styring og budsjett, pensjon, rapporteringar, næring, innkjøpsansvar, eigedomsskatt, utvikling- og systemansvar på ERP-systemet og integrasjonar mot andre fagsystem. I tillegg utfører avdelinga støttefunksjonar ut mot einingane. To av avdelinga sine tilsette er dagleg leiar og styremedlem i det kommunalt eide aksjeselskapet Byglandstunet.

Utviklingsarbeid: I 2018 har ein hatt fokus på å fullføre dei integrasjonane som ein begynte på i 2017. Her er det mellom anna snakk om integrasjon mellom Agresso og InfoDoc (eining Helse), og mellom Agresso og Profil (eining Pleie og Omsorg). Ein har og kjøpt ei ny løysing for bokføring av rekneskapsbilag som har effektivisert drifta betrakteleg på dette området. Av om lag 4700 fakturaer registrert i økonomisystemet i 2018, så var over 80 % av desse fakturaene elektroniske. Dette gir store effektiviseringsgevinstar og stor reduksjon i antal feilkjelder sidan ein slepp å «punche» desse fakturaene manuelt inn i systemet.

Stabseining: Personal og administrasjon (PAD) Tilsette: Det er 3,6 årsverk i PAD eininga i tillegg til 1,25 årsverk på kultur.

Sjukefråvær: For rådmannen sin stab har prosenten vore 5,51%, for PAD-eininga 10,5% og for kultur 5,51%. Sjukefråveret for kommunen totalt sett er i hovudsak langtidsfråver og for PAD-eininga gjeld det enkeltpersonar som no er attende i jobb.

Arbeidsoppgåver: Eininga har i hovudsak ansvar for fylgjande:  Post, e-post, arkiv, innsynssaker m.m.  Val og politisk sekretariat.  Informasjon, (inkl. heimeside, facebook, instagram).  Kultur. (inkl. bibliotek og ungd.klubb).  Publikumsmottak.  Overordna personal.  Beredskap.  SLT  Sentralbordteneste.  Systemansvar sakshandsaming, personal.

Ut frå målsetjingane til kommunen har vi i 2018 prioritert fylgjande: 1) Primæroppgåver som post, e-post, arkiv, innsynssaker. 2) Politisk sekretariat. 3) Medverknad ved ny organisering, eininga fekk bemanna sentralbordteneste frå sept. 2018.

side 40 av 70

Eininga hadde høgt sjukefråvær heilt fram til okt. noko som gjorde at ein prioriterte primæroppgåvene våre først (oppgåver retta mot publikum). Planarbeid og styringsverktøy vart nedprioritert.

Journalpostar:

01.01.2018– 31.12.2018 Inngåande brev (I): 3109 Utgåande brev (U): 1977 Saksframlegg (S): 135 Notat (X,N) 930

Møtesekretariat:

Utval Antal møter Antal saker Kommunestyret 9 76 Formannskapet 10 93 Administrasjonsutvalet 1 1 AMU 8 30 Plan miljø og ressurs 12 100 Råd for eldre og f.hemma 6 20 Klagenemnd for eigedomsskatt 1 1 Valstyret 1 1 Ungdomsrådet 3 10 Sum 51 332

Stabseining: Plan og utvikling Stabseininga vart formelt oppretta 1.5.18 og var fullt bemanna frå medio august 2018.

Tilsette: Det er 2,6 årsverk i stabseining for POU, fordelt som følgjer: - Leiar 40 % - Fagleiar Plan (100 %) - Byggesakshandsamar (100 %) - Folkehelsekoordinator (20 %)

Sjukefråvær: Sjukefråværet i 2018 har vore 0 % for stabseininga. Dette er ein godt nøgd med.

Hovudoppgåver: Stabseininga har i hovudsak ansvar for fylgjande:  Planarbeid  Byggesakshandsaming  Folkehelsearbeid  Forbetrings- og kvalitetsarbeid  Informasjonssikkerheit og personvern (GDPR)  Oppfølging i høve til internkontroll og kvalitetsstyring

side 41 av 70

Generelle utviklingstrekk/viktige hendingar i 2018:  Gjennomføre oppretting av stabseininga og få denne i drift  Overtaking av pågåande planarbeid frå andre einingar i kommunen  Gjennomføre arbeidet med reguleringsplan for Presteneset og bringe denne fram til politisk handsaming og vedtak.  Utarbeide planoversikt og planprogram for revidering av kommuneplanen  Oppfølging av «forvaltningsrevisjon for byggesak» med tilhøyrande forbetringsarbeid  Utvikling og revidering av rutinar og prosedyrar for byggesaksfeltet for å auke kvaliteten på arbeidet.  Arbeid med planlegging og gjennomføring av prosjektering av ny aula/kulturlokale ved Bygland skule  Auka gjennomføring av førehandskonferansar i samband med byggesøknadar og oppstart av planarbeid.  Nasjonale sjekklister for byggesakshandsaming er innarbeidd i kommunens sakshandsamarsystem Elements. Dette sikrar lik byggesakshandsaming i kommunane og effektiviserer prosessen i kommunen.  Sjekkliste for handsaming av søknader om ferdigattest og byggeløyver er utarbeidd.  Fleire byggesøknadar er komplette ved fyrste gongs innsending enn tidlegare.  Strategisk plan- og utviklingsarbeid i samarbeid med rådmannen si leiargruppe.  Oppfølging av forbetrings- og kvalitetsarbeid i einingane og rådmannen sin stab.  Implementering av personvernforordninga (GDPR) i kommunen, herunder revidering og utarbeiding av rutinar og prosedyrar for informasjonssikkerheit. Statistikk for byggesaksfeltet: Politiske saker: Dispensasjon Klage Anna Sum 2013 18 2 3 23 2014 20 1 0 21 2015 12 + 5 adm 5 22 39 2016 28 4 1 33 2017 20 5 2 27 2018 19 2 21

Delegerte saker: Søknad handsamast Søknad handsamast Ferdigattest Anna Sum innan 3 veker innan 12 veker Mb 2013 80 12 11 4 107 2014 74 14 42 0 130 2015 57 17 48 0 122 2016 56 21 61 1 138 2017 41 24 48 2 115 2018 42 35 39 0 116

Merknad: Dei fleste saker som er handsama som dispensasjon i politisk utval gjeld dispensasjon frå kommunale planar. Det er forventa at den komande revisjonen av kommuneplanen vil føre til ei meir effektiv byggesakshandsaming og færre dispensasjonssaker.

side 42 av 70

Utviklinga vidare:  Revidering av kommuneplanen – både samfunns- og arealdelen – vil vere ein av dei største og mest arbeidskrevjande oppgåvene i 2019.  Arbeid med vidare utvikling av Presteneset i tråd med reguleringsplan  Arbeid med ulike kommunedelplaner og temaplaner  Legge til rette for å få satt i gong privat reguleringsarbeid  Legge til rette for oppdatering av eksisterande, private reguleringsplaner  Legge til rette for at «folkehelse» er eit gjennomgangstema i alle planprosessar  Oppretthalde fokus på viktigheita av førehandskonferansar i både plan- og byggesaksarbeid  Oppdatering av modulen «Planinnsyn» vil gi betre tilgang på informasjon til både innbyggarar og profesjonelle aktørar.  Fokus på generell kvalitetsforbetring innan både plan- og byggesaksfeltet, herunder folkehelse som ein naturleg del av alt planarbeid.  Fokus på å overhalde tidsfristar gitt i plan- og bygningslova  Fokus på bygningsmynda si tilsynsrolle, særleg på byggeplass og i samband med utferding av ferdigattest.  Vidareføre arbeidet med implementering av personvernforordninga (GDPR) i kommunen.

2.3 Kultur Omtale av eininga Eininga omfattar kultur, bibliotek, ungdomsklubben, ungdomsrådet (nytt frå og med 2018) og bygdeboka. Netto driftsutgifter på ansvarsområdet for bygdeboka vert saldert av fond.

Tilsette Det er tilsett ein kulturleiar i 40% stilling og ein ungdomsleiar på ungdomsklubben i 25% stilling. I tillegg har det vore ein ekstrahjelp til stades ved arrangement, turar, sjukefråver o.l. På biblioteket er det biblioteksjef i 60% stilling, samt at vedkommande har 10% som skulebibliotekar.

Kompetanse Kulturleiaren har delteke på nettverkssamlingar for ungdomsråd, kultur og Den kulturelle skulesekken, spillemiddelsamling i Kristiansand i slutten av august, og nettverksmøte/kommunesamlingsmøte og UKM i oktober.

Arbeidsoppgåver Kulturleiaren har budsjett-, personal- og fagansvar for ungdomsklubben, kultur og bibliotek. I tillegg kjem handsaming av saker knytt til kultur. Kulturleiaren skal søke om midlar til og rapportere på idrettsanlegg, har ansvaret for Den kulturelle spaserstokken og bindeledd for Den kulturelle skulesekken/beremeisen, har ansvar for kulturskulen, UKM, det nyoppretta ungdomsrådet og andre prosjekt. Kulturleiaren har også jobba mykje med informasjonsarbeid i kommunen, via heimeside, facebook og informasjonsskjerm. F.o.m. september 2018 blei informasjonsarbeidet overtatt av ny sentralbordstilling. Kulturleiaren skal i tillegg vere kommunen sitt bindeledd ut mot organisasjonar, lag og foreiningar. Ho har heilt eller delvis ansvar for diverse kommunale arrangement og tiltak, til dømes i Den kulturelle spaserstokken, bygdekino, konsertar osb. Biblioteksjefen har ansvar for dagleg drift av folkebiblioteket, samt skulebiblioteket.

side 43 av 70

Ungdomsleiaren er ansvarleg for ungdomane i opningstida på ungdomsklubben, og for at ungdomane har eit godt fritidstilbod. Ungdomsleiaren har samarbeidd med ekstrahjelp om aktivitetar og planlegging av arrangement.

Biblioteket

År Barn Vaksne Besøk t. Utlån b. Utlån v. Utlån t. 2015 1706 2120 3826 3815 5336 9151 2016 1908 2224 4132 4378 6221 10599 2017 1529 1988 3517 5158 6739 11897 2018 1388 1901 3289 4928 5563 10491

 Besøket i opningstida har gått litt ned.  Utlånet av bøker og andre medier i biblioteket har gått litt ned. Auke i lån av ebøker, men det har vi ikkje fått tala for enno.  Fleire arrangement på biblioteket i løpet av året med frå 10 til 125 tilhøyrarar. Desse besøkande kjem i tillegg til dei vanlege brukarane.  Biblioteket har framleis faste avtalar med skuleklassane og barnehagane om besøk på biblioteket.  Ungane som starta på skulen hausten 2018, fekk kvar si bok av biblioteket i mai (tradisjon).  Teaterframsyning før jul for ungar som vanleg.  Samarbeidet mellom alle biblioteka på Agder held fram. E-lån Agder har no i 2018 vorte til eBokBib (lån av e-bøker og e-lydbøker. Nasjonalt lånekort og passord). Agder Samsøk vil etter kvart bli erstatta av eit nasjonalt søkesystem under Nasjonalbiblioteket (biblioteksok.no). Fellestransport av bøker (fjernlån) held og fram. Kulturskulen Kulturskulen er eit interkommunalt samarbeid mellom Bygland kommune og Evje og Hornnes kommune. Kulturinspektøren har ansvar for det administrative arbeidet i Kulturskulen. I september 2018 blei det tilsett ein ny person i denne stillinga, ho har tittelen: avdelingsleiar kulturskulen. Det er tenkt at ho skal ha ein dag i veka på Bygland, dette blei ikkje sett i verk i 2018, argumentet frå Evje og Hornnes, var at ho måtte setje seg inn i stillinga fyrst.

Vi har i 2018 inngått ny avtale om samarbeid saman med Evje og Hornnes kommune. For å vere i stand til å gjennomføre drifta av kulturskulen på ein forsvarleg og tilfredsstillande måte, var Bygland kommune nødt til å auke prosenten til administrativ stilling frå 10-20%, samt auke undervisningsstillingane frå 45%-50%. Den nye avtala vart gjeldande frå 1.8.2018. Evje og Hornnes ser på det å byggje opp tilbod på Bygland som veldig utfordrande og tidkrevjande. Det har vore få elevar i kulturskulen i år. Det har samanheng i at lærar som har hatt undervisning på Bygland, har vore sjukemeld store delar av 2018. Elevane fekk i vår tilbod om vikar. Mange foreldre meinte at borna fekk eit dårleg tilbod, og det var eit stort ynskje å vente til læraren kom tilbake. Når det gjeld hausten 2018, så har alle elevane til kulturskulen sin lærar på Bygland fått tilbod om elevplass på Evje. Dei aller fleste takka nei til dette tilbodet, dei vil vente til lærar er tilbake på Bygland. 1 elev har takka ja til song på Evje, og 1 på gitar. Vidare så er det 2 elevar i Grendi som får pianoundervisning lokalt. Stenginga av Fånefjellstunellen må ta på seg noko av ansvaret for at mange av elevane takka nei til tilbod om undervisning på Evje!

side 44 av 70

Ungdomsklubb Klubben er open måndag og onsdag 1900 til 2200. Det har vore godt med oppmøte på klubbkveldane (opp mot 25 kvar gong), og ungdomsleiaren meiner kveldane går veldig bra. Husstyret er ansvarlege og bidreg i planlegginga av arrangement. Ekstrahjelpa var noko til stades i samband med sjukefråver og særskilde aktivitetar. Det vart mellom anna gjennomført ein fjelltur. I haust har klubben har aktivitetar i Byglandshallen ein og annan onsdag. Dette tilbodet har vore populært. Det er ekstrahjelp som tek seg av denne aktiviteten. Klubben hadde jolebord 15. desember, det var stor deltaking der.

Kultur Det var ingen påmelde til UKM frå Bygland i 2018. Difor var ikkje Bygland kommune delaktig i mønstringa, berre i planlegginga/promoteringa i forkant. Den kulturelle spaserstokken har vore aktiv, og hatt fem arrangement i løpet av året. Bygdekinoen har vore halde ein gong i månaden i samarbeid med 4H, og dette har fungert flott. Generelt godt besøkt. Kulturleiar har elles jobba med å halde heimesida og Facebook-sida til Bygland kommune oppdatert. Ho er også ansvarleg for Instagram- og Youtube-kanalen. Denne ordninga gjaldt fram til sommaren 2018. Fom september 2018 blei det tilsett ny vikar for kulturleiar. Det blei på same tid tilsett ein person i kommuen sitt sentralbord. Denne personen tek seg no av mykje av promoteringa som kulturleiar hadde før. Ho legg blant anna ut info på Facebooksida til kommunen, og Instagramkontoen.

Når det gjeld kulturmidlar, har kulturleiar og Formannskapet lagt vekt på å gi tilskot til lokale tiltak og aktørar. Etter ynskje frå Formannskapet, blei retningslinene for tildeling av kulturmidlar revidert i 2018, for å opne opp for å kunne gje tilskot til dei som satsar innan kultur/idrett på høgare nivå. Nye retningsliner er vedteke og lagt inn i kommunens database for rutiner. Kulturleiar har vore ansvarleg for opprettinga av kommunens ungdomsråd, etter initiativ frå Setesdal Regionråd. Ungdomsrådet blei konstituert i januar og har dette året vore på fagsamling på Revsnes hotell, og hatt sine første møter. Dei blir behandla på lik linje som andre råd og utval, og får møtegodtgjering, som andre. Det var noko sein oppstart av ungdomsrådet hausten 2018. Fyrste møte blei 8. november. Bygland ungdomsråd var, saman med kulturleiar, med på budsjettorienteringa i kommunestyret. Det blei bevilga 50000 kr til Bygland ungdomsråd på budsjettet for 2019. Ungdomsrådet hadde nytt møte 10 desember saman med ordførar og rådmann. Der fekk dei informasjon om budsjett og IFK-plan. Ei generell innføring i arbeidet til kommunen. Administrativt og politisk. Kulturleiar har også vore ansvarleg for, saman med leiar for drift og forvaltning, oppussinga av den gamle gymsalen på Bygland skule. Denne skulle omgjerast til aula/kulturhus. Kulturleiar samla saman ei arbeidsgruppe beståande av engasjerte menneske frå lokale lag og foreiningar, som fekk i hovudoppgåve å bestemme innhaldet i hallen (lys, lyd, scene, interiør mm). DFV tok seg av det byggtekniske. Hallen er forventa å vere ferdig våren 2019.

side 45 av 70

Kulturtilskot til lag og foreiningar – 2018: Søkar Tilskot Austad leikarring 4080 kr Bygland jeger- og fiskarlag 11760 kr Bygland bygdekvinnelag 2990 kr Kong Hanes Eftf. 3900 kr Byglandsfjord barnekor 3840 kr Byglandsfjord grendelag 9100 kr Framsteg 4H 8640 kr Bygland IL 64710 kr Dølafoten 1300 kr

Bygdeboka Bygdebokskrivar Ådne Fardal Klev har i 2018 arbeidd vidare med Bygland Gard og Ætt. Arbeidet bygger på det materialet som tidlegare bygdebokskrivar Reidar Vollen har ført i pennen.

Det er også samla inn bilete i samarbeid med bygdeboknemnda og det er gjennomført kontakt med folk for å kvalitetssikre det som er omtala i det neste band av boka. Bygdeboknemnda tek sikte på å trykke ei ny bok i løpet av 2019. Det er i 2018 selt bygdebøker for kr 12.000 (avrunda), medan utgiftene har vore kr 570.000.

side 46 av 70

2.4 Bygland oppvekstsenter

Omtale av eininga Ordinær skuleverksemd i 1. – 10. klasse, barnehage, vaksenopplæring, skulefritidsordning (SFO) og leksehjelp.

Utvikling i elevtal Utvikling i elevtal for Bygland skule og prognose for elevtal dei komande åra:

Skuleår: Vår 2017 2017/18 2018/19 2019/20 Elevtal: 97 92 98 102

Barnetrinnet har skuleåret 2018/19 vore nesten fulldelt, dvs. at kvart årstrinn har hatt sin kontaktlærar, med unntak av 5. og 6 klasse. Desse to årgangane er svært små, tilsaman bare 10 elevar og har hatt same kontaktlærar Ungdomsskulen har fulldelte klassar, sjølv om det bare er 11 elevar i 10.klasse. Vi får ein etter måten stor 8.kl. frå hausten med 19 elevar, samla blir det då 53 elevar fordelt på dei tre eldste årgangane.

Slik ser gruppesamansetninga ut for skuleåret 2018/ 19 :

Trinn 1+2 3+4 5+6 7 8 9 10 Antal 11 17 10 10 16 19 11 elevar

Vi ventar 8 fyrsteklassingar frå hausten, så elevtalet på barnesteget er stabilt omkring 50. Den nye 8.klassen frå hausten vert på 19, slik at samla elevtal i ungdomsskulen aukar med åtte til 54.

Barnehagen Barnehagen har opningstid frå 07.15 – 16.30 alle dagar. Ved nytt barnehageår hausten 2018 var det 17 born på Storestog og 10 på Lislestog. Hausten 2019 er vi nede i 22 barn totalt på båe avdelingane.

side 47 av 70

SFO Vi tilbyr no SFO alle vekedagar frå 07.15 til 16.30. Omlegginga til fem dagars veke har gått smertefritt, fyrste til og med fjerde klasse har to fulle og tre korte dagar. Dette har ført til auka etterspurnad etter SFO-plass. Det er pr. 1/1 2019 tilsaman 25 born som går i SFO ved Bygland oppvekstsenter.

Vaksenopplæring Vi har i 2018 drive norsk- og samfunnsfagopplæring for dei busette flyktningane, det et 6 elevar som skal opp til eksamen i slutten av april. Sidan små landkommunar ikkje lenger får tildelt flyktningar, vil truleg vaksenopplæringa i den form vi har no, lagt ned frå skulestart hausten 2019 Vaksenopplæringa held hus saman med frivilligsentralen i den gamle prestegarden. Bygland kommune har tre elevar på grunnskuleopplæring for vaksne hausten 2018. Dette vert ordna gjennom eigen samarbeidsavtale med Evje.

Bemanning Bemanning – ant. 2015 2016 2017 2018 årsverk: Administrasjon 2,3 2,0 2,0 2,0

Undervisningspersonale 16,22 13,9 12,4 12,71

Assistentar 2,42 1,0 1,5 1,8 Sekretær 0,5 0,5 0,5 0,5 Bibliotekar 0,08 0,08 0,08 0,08 Barne- og ungdomsarbeidarar 3,6 3,3 3,9 4,00 Førskulelærarar 3,7 3,0 3,0 3,00 Samla bemanning: 26,17 23,78 23,38 24,09

Kommentar Små endringar i bemanning gjennom året. Litt utskiftingar har det vore, men rekrutteringa går stort sett greitt.

Satsingsområde Barnehagen Vi vil leike! Leik og språk hand i hand  Barna skal oppleve glede og inspirasjon ved å leike ute i naturen.  Barna skal få kunnskap om korleis verne naturen.  Barna skal få oppleve uterommet som ein god stad å vere.  Barna skal få oppleve uterommet som ein god arena for leik, aktivitet og samvær.

side 48 av 70

 Barna skal få erfaring med varierte og allsidige bevegelsar og med å bruke heile kroppen  Barnehagedag saman med Byglandsfjord barnehage  Barnehageåret 2018/201 har vi desse måla for vi vil leike! Barna skal oppleve glede og inspirasjon ved å leike ute og inne. Barna skal få oppleve uterommet som ein god arena for leik, aktivitet og samvær. Barna skal bruke språket for å skape relasjonar og til å løyse konfliktar. Barna skal leike, improvisere og eksperimentere med rim, rytme, lyder og ord. Barna skal få erfaring med varierte og allsidige bevegelsar og med å bruke heile kroppen.

For å nå desse måla skal vi vaksne i barnehagen: Bruke Bravo-leiken aktivt. Organisere rom, tid og leikemateriale for å inspirere til ulike typar leik. Fremme eit inkluderande leikemiljø der alle barn kan delta og erfare glede i leik. Rettleie barna om leiken utviklar uheldige samspillmønster. Ta initiativ til leik og aktivt bidra til at alle kjem med i leik. Vere aktive, engasjerte, tilgjengelige, nysgjerrige, initiativrike, entusiastiske og bruke nærmiljøet aktivt. Observere, støtte og vere bevisste eiga rolle

Skulen Nytt utviklingsprosjekt er «Skriving som grunnleggande ferdighet». Dette skal gå over to år og er saman med Evje. Det er eit nettverksarbeid med rettleiarar frå NTNU, og er finansiert av Fylkesmannen.

I tillegg har vi hatt fokus på:  Vurdering for læring, med mellom anna tettare oppfølging av elevane gjennom fleire og meir strukturerte elev- og foreldresamtalar  Klasseleiing  Elevmiljø/trivsel  Gode avgangskarakterar våren 2018. klassen oppnådde 44,3 grunnskulepoeng, dette er best i Aust-Agder.

Av andre aktivitetar, kan nemnast:  Tematur med «Aktive fredsreiser» til konsentrasjonsleirane i Tyskland og Polen i samarbeid med Valle skule  Lesevake  Leselystprosjekt  Mattedagar  Kulturell skulesekk for alle klassesteg  Rikskonsertar  Skogdag for 9. klasse  Joleverkstad  Kulturdagar  Gamaveke  Trivselstilltak: o Bli kjent tur for ny 8. klasse o Joleball/jolefest

side 49 av 70

o Lagedag o Alpindag/skidag o Aktivitetsdagar og besøksdagar med Byglandsfjord o Påskelunsj

Uteområde: Etter å ha fått utarbeida ein fin plan for uteområdet gjennom 2017, var vi glade for at prosjektet fekk prioritert plass i Bygland kommune sitt investeringsbudsjett for 2018. Arbeidet vart stort sett ferdig no i haust, men anlegget er framleis ikkje overteke frå entreprenøren. Ein del finpuss og justeringar må vente til snøen forsvinn.

Utviklinga framover – målsettingar  Utvikle oppvekstsenteret som driftseining  Implementere kommunen sine 5 verdiar i det daglege arbeidet  Få sett i gang planen for leikeområde i barnehagen.  Vidareføre satsing på språk, fysisk aktivitet og nærmiljø i barnehagen  Utvikle ein inkluderande skule og barnehage  Bli betre på elevmedverknad og eigenvurdering  Halde fram med satsing på lesing og skriving  Vi arbeidar kontinuerlig med kvalitetsutvikling og fokus på gode resultat  Forbetre kommunikasjonen mellom oppvekstsenteret og heimane, særleg gjeld dette bruk av heimesida  Tidlig innsats og prioritere spesialundervisning på lågare trinn  Vi legg i sterkare grad vekt på tilpassa opplæring- TPO  Halde fram arbeidet med å førebygge og stoppe mobbing.  Bruke nasjonale prøver meir som eit verktøy i undervisninga

side 50 av 70

2.5 Byglandsfjord oppvekstsenter

Omtale av eininga Eininga består av ordinær skuleverksemd 1. – 7. klasse, skulefritidsordning (SFO) og 2-avdelings barnehage.

Utvikling i elevtal Tabellen under viser utviklinga i elevtalet ved Byglandsfjord oppvekstsenter. I tillegg er ein prognose for elevtalsutviklinga dei komande åra:

Skuleår: 2017/18 2018/2019 2019/20 2020/2021 Elevtal: 42 41 44 42

Tala på busette elevar er stabile og prognosen visar at tala vil halde seg jamne dei neste åra. Skulen vil også neste skuleår vere organisert etter ein tredelingsmodell. Slik ser gruppesamansetninga ut skuleåret 2018/19:

Trinn 1-2 3-4 5-6-7 Antal elevar 17 12 15

Skulen mottar komande skuleår 9 nye fyrsteklassingar.

Barnehagen Barnehagen avsluttar året 2018-2019 med 27 barn fordelt på 2 avdelingar (17 på avdeling Frosk og 10 på avdeling Rumpetroll).

SFO SFO har 20 brukarar i skuleåret 2018-19, og det er venta å halde seg like høgt for neste skuleår.

side 51 av 70

Bemanning 2015 2016 2017 2018 Bemanning– ant. årsverk: 2016 2017 2018 2019 Leiing og administrasjon 1,4* 1,4* 1,5* 1,5*

Undervisningspersonale 6,28 6,18 6,18 6,18

Fagarb./Ass. Skule/SFO 1,1 1,2 2,4 2,4

Fagarb./Ass (Barnehage) 3,2 3,2 3,2 2,8 Førskulelærarar/Ped.leiarar 2,6 2,6 2,2 3,2 Bibliotekar 0,02 0,02 0,02 0,02 Samla bemanning: 14,60 14,60 15,50 16,1 *Tenesteleiar (100 %) og ass. Tenesteleiar (50 %).

Generelle utviklingstrekk/viktige hendingar  Generelt:  Godt motiverte medarbeidarar med evne og vilje til nytenking og samarbeid på tvers av undereiningane. Gjensidig tillit, respekt og støtte mellom dei tilsette og leiing.  Lågt sjukefråver gjennom heile året.  Medarbeidarsamtalar gjennomført med alle tilsette.  Planlegging av nytt uteområdet er i gang og arbeidet startar opp hausten 2019. Dette er noko alle ser særdeles fram til.  Oppvekstsentra i Bygland arbeidar no med ein utarbeiding av handlingsplan for eit godt og trygt skule- og barnehagemiljø.

 Barnehagen:  Foreldreundersøkinga viste at dei føresette er svært godt fornøgde med barnehagen. Barnehagen fekk 4,7 poeng av 5 moglege. Gjennomsnittet på landsbasis er 4,5.  Fokus på «vi vil leike». Andre tema det arbeidas med er «det er mitt val».  Kompetanseutvikling for barnehagen med tema barnehagens språkmiljø; systematisk språkarbeid i barnehagen og språkløyper som verktøy. Dette er eit samarbeid mellom Bygland kommune, Evje og Hornnes kommune og Nasjonalt senter for skriveopplæring og skriveforskning, NTNU.  Barnehagen tilfredsstiller krava til pedagognormen.  Barnehagane i kommunen samarbeider godt og har felles planleggingsøkter.  Eit utval av dei aktivitetar vi har i løpet av barnehageåret: Åkkeveke, Barnehagedagen, kulturelle innslag frå den kulturelle bæremeisen, nissedag, julefrukost. Dei eldste i barnhagen er i tillegg med på mange felles aktivitetar med skulen/SFO.

side 52 av 70

 Skule/ SFO:  Skulen er med i eit utviklingsprosjekt som heiter «skriving i alle fag». Dette er eit samarbeid mellom Bygland kommune, Evje og Hornnes kommune og Nasjonalt senter for skriveopplæring og skriveforskning, NTNU. Mål for satsinga: . Skape ei felles forståing for skriving som grunnleggjande dugleik i alle fag. . Integrere skriving som ein grunnleggjande dugleik i læringsarbeidet til skulen i alle fag. . Utvikle ein lese- og skriveplan for alle trinn som inngår i dei lokale læreplanane til skulen. . Gi ei eksplisitt og tilpassa skriveopplæring for kvar enkelt elev på kvar skule  Kontinuerlig arbeid med det psykososiale miljøet på skulen/SFO og vurdering for læring. Fortsatt fokus på læringspartnar på alle trinn, og dette nyttar vi båe for å få fagleg utvikling, men også for å betre det psykososiale miljøet. Organiseringa i læringspartnarar bidreg til at alle elvar er meir aktive, dei lærar av andre og lærar betre sjølve av å forklare for læringspartar.  Leksehjelp for 5.-7. klasse har vore eit godt besøkt tilbod blant elevane.  Aktiv bruk av IKT. Alle klassar har no smartboard. Alle elevar har god tilgang på bærebare PC av høg kvalitet.  Eit utval av dei aktivitetane vi har i løpet av skuleåret: Åkke-veke, lese- og skriveveke, aktivitetsdagar, skidag på Høgås skianlegg, lagedag, nissefest, julefest for heile bygda, julelunsj, karneval, Open-SFO, tur til dyreparken, besøksdagar med Bygland oppvekstsenter, kulturelle innslag frå den kulturelle skulesekken og andre kulturopplevingar.

Utviklinga framover – målsetjingar for oppvekstsenteret:  Oppretthalde det gode tilbodet ved skule, SFO og barnehage  Implementere kommunens 5 verdiar i det daglege arbeidet  Halde fram arbeidet med å førebyggje og stoppe mobbing og skape eit trygt og godt miljø for alle  Halde fram med satsing på tidleg innsats, vurdering for læring, skriving i alle fag og systematisk språkarbeid i barnehagen.  Halde fram arbeidet med å betre det fysiske læringsmiljøet (både ute og inne)  Vidareføre og utvikle arbeidet med tilpassa opplæring til alle elevar ved skulen  Arbeide målretta for å oppretthalde det gode arbeidsmiljøet ved oppvekstsenteret  Kompetanseheve dei tilsette ut frå behov og ynskjer  Vidareutvikle det gode samarbeidet med heimane  Gjennomføre medarbeidarsamtalar kvar vår  Kvalitetssikre tilbodet i skular og barnehagar gjennom faste brukarundersøkingar, og vere opne for nytenking og innspel frå brukarane  Gode resultat ut frå elevane sine føresetnader på nasjonale prøver i 5. klasse og oppretthalde gode resultat på elevundersøkinga på skulen og foreldreundersøkinga i barnehagen.  Gi opplæringa ei lokal forankring gjennom bruk av lokal kultur og natur, slik at ein skaper identitet til heimplassen  Stimulere og leggje til rette for fysisk aktivitet på både dag- og kveldstid  Arbeide for lovmessig kort handsamingstid og høg kvalitet ved sakshandsaming

side 53 av 70

2.6 NAV Omtale av eininga Føremålet med Lov om sosiale tenester i NAV er å fremje økonomisk og sosial tryggleik, å betre levekåra for vanskelegstilte, å bidra til auka likeverd og likestilling og å førebygge sosiale problem. Vidare skal sosialtenesta bidra til at den enkelte får høve til å leve og bu sjølvstendig, fremje overgang til arbeid, og til å ha ein aktiv og meiningsfylt tilvære i saman med andre. NAV arbeider med økonomisk sosialhjelp, råd og rettleiing, økonomisk rettleiing, Kvalifiseringsprogrammet. Kommunen busette flyktningar som kjem under introduksjonsordninga frå og med 2014.

Sosiale tenester Dei kommunale sosiale tenester er organisert inn i NAV. NAV har 5 tilsette: 1,4 årsverk innanfor det statlege tenesteområdet og 1,7 årsverk innanfor det kommunale tenesteområdet, inkludert flyktningkonsulent.

NAV Bygland er eit sjølvstendig NAV-kontor, og er ein del av tenesteområdet nord. NAV skal gi menneske høve, gjennom likeverdig samarbeid mellom arbeid, trygd og sosiale tenester skal brukarane berre møte ei dør til arbeids-, aktivitets- og velferdstenester i NAV. Verkemidla i Husbanken og flyktningtenesta er organisert inn i NAV.

Talet på brukarar av sosiale tenester gjekk kraftig ned i åra 2009, 2010 og 2011 og har vore stabilt lågt fram til 2017. Vi ser at det har vore ei auke i stønadsmotakarar i 2018. Oversikt over personar med økonomisk stønad frå NAV dei siste 10 åra:

År Talet på stønadsmottakarar 2009 47 2010 40 2011 22 2012 20 2013 20 2014 12 2015 17 2016 20 2017 22 2018 38

År Talet på handsama saker jmf Sosialtenestelova 2009 94 2010 66 2011 39 2012 35 2013 42 2014 62 2015 49 2016 43 2017 56 2018 112

side 54 av 70

Inkludert i dette talet ligg også søknad om økonomisk rådgjeving. Det har vore ei kraftig auke i handsama saker i 2018.

Trykket på gjeldssaker har vore aukande dei siste åra, det same har behovet for økonomisk rettleiing. Kommunen har god kompetanse på området og handsamar alle saker sjølv. NAV Bygland er i tillegg med i eit samarbeid rundt ei kompetansegruppe på økonomisk rådgjeving mellom alle kommunane i Aust-Agder som styrkar kompetansen på lokalkontora.

Husbanken Kommunen kan gi startlån til personar som ikkje får lån i ordinære kredittinstitusjonar, eller ikkje får tilstrekkeleg lån til å finansiere kjøp av bustad. Startlån blir tildelt etter behovsprøving. Kommunen handsamar søknadane og skal vurdere om ein kan forvente at søkjaren kjem til å ha langvarige problem med å finansiere eigd bustad og/eller har spart innanfor dei økonomiske høva, som aktuelle inntekter og naudsynte utgifter til livsopphold gir. Kravet om at søkjaren har langvarig problem med å finansiere eigd bustad, og kravet til at søkjar nytter høvet for sparing, kan fråvike i nokre tilfelle. Den som får startlån må kunne betene lånet over tid, og framleis ha nødvendige midlar att til livsopphold. Det er ikkje stor aktivitet knytt til Husbanken sine midlar til startlån og tilpassing og tilrettelegging av bustad. I 2018 vart det innvilga 1 søknad om startlån og 1 søknad om tilskot til tilpassing.

Flyktningtenesta Bygland kommune starta opp att busetjing av flyktningar hausten 2014. Det er i dag tilsett ein flyktningkonsulent i 100 % stilling som har ansvar for busetting og burettleiing, introduksjonsstønad, språkpraksis og generell rettleiing av flyktningar. Per i dag er det busett 37 flyktningar i kommunen. Alle dei vaksne inngjekk i introduksjonsprogrammet eller følgjer grunnskoleopplæring i Evje og Hornnes kommune. Flyktningtenesta arbeider tett saman med vaksenopplæringa på Bygland. Flyktningane er i hovudsak busette i Bygland då dette er mest hensiktsmessig med tanke på logistikk og skule, nokre er også busette på Byglandsfjord. I tillegg er det avgjerande kor ein finn bustadar, per i dag er flyktningane busette i både kommunale- og private bustadar.

side 55 av 70

2.7 Helse Omtale av eininga Resultateininga omfattar legeteneste, fysioterapi, helsesjukepleiar, jordmor, psykisk helse og rus, psykiatribustader, støttekontakt og avlastning.

Innleiing Helsetenesta arbeider ut i frå det til ein kvar tid gjeldande lovverk, retningsliner og rettleiarar. Tenesta har som mål å arbeide godt saman på tvers av fag for kunne å gi kommunen sine innbyggjarar eit så godt helsetilbod som mogleg. Ved å utnytte kompetansen til kvar enkelt ynskjer eininga å ha god kvalitet på tenestene. Samarbeid med andre einingar i kommunen er òg svært viktig slik at pasientar opplever eit heilskapleg tilbod.

Legetenesta Kommunen har til saman 1,4 kurativ legeårsverk og 1 Lis1 lege ( turnuslege), til saman 2,4 årsverk i kurativ verksemd. Det er og tilsett kontorleiar/legesekretær i 100 % stilling og to legesekretærar i 60 % og 40 % stilling. Kommunen har 50 % felles kommuneoverlegestilling med Evje og Hornnes kommune der Bygland kommune nyttar 25 % stilling. Kommuneoverlegen er spesialist i allmennmedisin og samfunnsmedisin.

Rettleiing og opplæring av ny Lis1 lege kvart halvår krev at legar og legesekretærar sett av tid til dette arbeidet. Legekontoret fekk ikkje Lis 1 lege frå 1.3, men leigde inn vikar for å kunne avvikle sommarferien. Pr. 1.3.19 er det 1125 personar som har fastlege ved Bygland legekontor, ei auke på 24 frå 2018.

Aktivitet Legekontoret på Byglandsfjord blei opna i april etter ombygging. Det er opent onsdag og fredag på Byglandsfjord, helsestasjonen og psykisk helse og rus har eigne lokalar som dei brukar saman. Drift av to legekontor og helsestasjonar krev ekstra planlegging og arbeid for personalet.

Kommunelegen er tilsynslege på Byglandsheimen og har tilsyn på tysdagar. Tilsynslegen deltek òg saman med tenesteleiar helse i Omsorgsnemnda som handsamar søknadar om tenester og langtidsplass på sjukeheimen. Kommunelegen er og rettleiar for Lis1 legen. Kommuneoverlegen utfører lovpålagde oppgåver i smittevern og samfunnsmedisin og han deltek saman med tenesteleiarane i PLO og Helse i Interkommunalt Leiarnettverk for helse og omsorgstenestene i Setesdal. Kommuneoverlegen er og helsestasjonslege. Lis1 legen er på helsestasjon for ungdom ein ettermiddag i veka saman med helsesjukepleiar.

Legevaktordning Lokal legevakt er etablert med Evje og Hornnes som vertskommune. Alle legane på Bygland legekontor deltek i vaktordninga som er 15.30-23 på kvardagar og 08-23 i helga og på heilagdagar. Legevakta i Arendal dekker beredskapen for resten av døgnet.

Fysioterapitenesta Kommunen har 75 % driftsavtale med sjølvstendig næringsdrivande fysioterapeut, og kjøper kommunale tenester av ho. Fysioterapeuten har sitt arbeid innan alle dei kommunale helsetenestetilboda og møter i Omsorgsnemda annen kvar torsdag.

side 56 av 70

Helsestasjonstenesta Helsestasjonen skal bidra til førebyggjande arbeid og auke fysisk og psykisk trivsel hos barn og unge, gravide kvinner og familiar med små barn i tråd med Forskrift for helsestasjonstenester. Dei tilsette deltek i fagnettverk i Setesdal.

Helsesjukepleiar Kommunen har no 90 % fast stilling som helsesjukepleiar. Det blei tilsett ny i stillinga oktober 2016. Ho er utdanna førskulelærar med spes.ped. 1 og 2 og sjukepleiar. Vilkår for tilsettinga var at ho skulle søke seg inn på helsesjukepleiarutdanning. Ho starta på desentralisert helsesjukepleiarutdanning hausten 2017. Utdanninga er deltid over to år. I 2018 fikk Bygland kommune midlar frå Helsedirektoratet til 50 % stilling som vikar eit år i skulehelsetenesta. I psykisk helse- og rustenesta er det personale med god kompetanse og utdanning i psykisk helse- og rusarbeid. 20 % av helsestasjonen er styrka med tilsette med denne kompetansen. Dei gir eit tilbod til dei eldste ungdomane med psykisk helse- og rusutfordringar. Ein av dei tilsette har utdanning i motiverings-samtalar for hasjavvenning og deltek i interkommunal gruppe for hasjavvenning.

Aktivitet Helsesjukepleiartenesta omfattar alle born frå 0 - 18 (20) år, fordelt på helsestasjonsarbeid og skulehelseteneste. Alle born før skulestart får innkalling og tilbod om helsekontroll saman med fysioterapeut. Helsesjukepleiar gir aktuelle, anbefalte vaksiner, individuelt tilpassa. Vikaren i skulehelsetenesta har vore tilstade på alle skulane ein halv dag i veka og hatt ansvar for helsestasjon for ungdom. Dei deltek i ansvarsgruppemøter og har samarbeid med andre eksterne aktørar.

Jordmortenesta Bygland kommune er vertskommune for jordmorsamarbeid mellom Evje og Hornnes kommune og Bygland kommune. I Bygland kommune var det 7 fødslar i 2018. Bygland har 20 % stilling som jordmor og 40 % stilling til følgjeteneste for fødande som har lengre reiseveg enn 1½ time. Følgjetenesta blir delt mellom jordmødrene i begge kommunane. Følgjetenesta blir finansiert av SSHF. Det er avtale om å hospitere i SSHF ei veke i året for å sikre kompetansen til jordmor. Jordmor og helsesyster samarbeider godt for å gi eit godt tilbod til familiane under svangerskap og etter fødsel. I 2018 var det 7 fødslar i Bygland kommune.

Psykisk helse og rus Målet for tenesta er å fremje psykisk helse ved å førebygge, hjelpe og behandle vaksne menneske med psykiske lidingar og rusavhengighet i kommunen. Det var i 2017 1,45 stillingar fordelt på fire personar med psykiatri-, rus- og aktivitør- kompetanse. Tenesteleiar har 50 % av si stilling i psykisk helse og rustenesta.

Aktivitet psykisk helse og rus Brukarar av tenesta blir gitt oppfølging ved enkeltvedtak. I 2018 hadde psykisk helse og rus 48 brukarar, vaksne og ungdom som fekk tenester. Det er til ei kvar tid om lag 25-30 pasientar som nytter seg av tilbodet. Brukarane får oppfølging i heimen, eller ved samtalar på kontoret. Ein del av brukarane har store og samansette psykiske- og rusrelaterte lidingar og har difor behov for tett oppfølging og

side 57 av 70

koordinering av tenestene. 5 av brukarane hadde Individuell Plan der koordinator er tilsett i psykisk helse og rus tenesta. Tenesta inneheld også eit dagtilbod som blir nytta av 6- 8 personar som har ope på torsdag på Byglandsfjord.

Tenesta samarbeider med dei kommunale tenestene og spesialisthelsetenesta. Personalet får jamleg rettleiing ved DPS Aust-Agder, psykiatrisk poliklinikk Vest. Dei tilsette deltek i Fagnettverk psykisk helse og rus som er eit interkommunalt nettverk i Setesdal. Målet for nettverket er kompetanseheving og erfaringsutveksling mellom kommunane. Tilsette hos Fylkesmannen og representantar frå SSHF deltek også i nettverket. Det blir også arrangert felles fagdag med ulike aktuelle tema for alle tilsette i kommunane ein dag i året. Interkommunal ruskoordinator er ansvarlig for fagdagen. Ein tilsett har opplæring i Hasjavvenningsprogrammet. Det er eit tilbod om hasjavvenning, bevisstgjeringssamtalar, foreldresamtalar og undervisning til skule og samarbeidspartnarar. Alle kommunane i Setesdal har etablert tilbodet og ei gruppe saman med interkommunal ruskoordinator.

Psykiatribustadar Bygland kommune var vertskommune for eit bustadtilbod for menneske med psykiske lidingar frå 2012. Dette er eit tilbod til 4 brukarar med alvorlige og samansette lidingar som treng bistand og trening for å mestre dagliglivet. Det blei etablert som eit vertskommunesamarbeid der Evje og Hornnes kommune dekka 1/3 av personalutgiftene. Evje og Horrnes sa opp vertskommuneavtalen i 2015. Bygland kommune var ikkje samd i at Evje og Hornnes kommune hadde grunnlag for oppseiinga. Kommunane blei samde i å få ein juridisk vurdering av vertskommunesamarbeidet. Konklusjonen til juristen i KS var at Bygland kommune må ta kostnader til personalet og til bebuaren frå Evje og Hornnes kommune fordi denne hadde meldt flytting til Bygland kommune og bur og oppheld seg i kommunen. Men Evje og Hornnes kommune måtte etterbetale kostnadane til Bygland kommune i oppseiingsperioden som var 1 ½ år. Det er tilsett 2,25 faste stillingar i bustadane som dekker dag, kveld og helgebemanning.

Støttekontakt og avlastning Kommunen gav i 2018 5 born og ungdom og 2 vaksne enkeltvedtak på støttekontakt og avlastningstilbod. Det er òg eit tilbod om auka støttekontakt og avlastning for born og ungdom i skuleferien. Tenesteleiar helse har ansvar for sakshandsaming og rekruttering av avlastning og støttekontakt. Det er oppretta ansvarsgrupper og fleire av mottakarane har Individuell Plan. Ein lærarar har tatt på seg oppgåva med å vere koordinator for Individuell Plan.

Det er blitt arbeid med rutinar slik at ansvar for koordinerande eining og sakshandsaming blir ein el av oppgåvene til Omsorgsnemda.

2.8 Pleie og omsorg Omtale av eininga Hovudoppgåva til eininga er å yte tenester til eldre, uføre, psykisk utviklingshemma og andre innbyggjarar i kommunen som i periodar har hjelpebehov. Eininga består av tre avdelingar: Byglandsheimen, open omsorg og habilitering. Det er felles leiing og administrasjon for heile eininga.

side 58 av 70

Eininga disponerer ein sjukeheim med tilknytt bufellesskap, omsorgs- og aldersbustader, samt eit bemanna bufellesskap for psykisk utviklingshemma på Byglandsfjord. Leiing og administrasjon Leiinga består av tenesteleiar og 2 avdelingsleiarar. Tenesteleiar har ei delt stilling mellom stabseining for plan og utvikling (40 %) og PLO (60 %). Avdelingsleiarane har ei delt stilling mellom administrativt og operativt arbeid (80/20). Det er og ein merkantil ressurs til støtte for leiinga innan områda HR, økonomi og innkjøp. Høyrsels-, syns- og hukommelseskontakt inngår og i administrasjonen.

Byglandsheimen Avdeling Byglandsheimen har ansvar for ei langtidsavdeling med 12 institusjonsplasser, 4 korttidsplassar til rehabilitering og avlasting, og 6 plassar i bufellesskap for bebuarar med hukommelses- og kognitivt relaterte problem.

Pr 31.12.18 var det 9 bebuarar på langtidsplass og 5 bebuarar i bufellesskapet. Belegget på korttidsplassane var totalt på 642 liggedøgn i 2018. Hausten 2018 vart det oppretta ein «forsterka skjerma eining» for bebuarar med ekstra behov for skjerming. Byglandsheimen har støttefunksjonar innan kjøkken og reinhald.

Det er ikkje venteliste på institusjonsplass.

Open omsorg Avdeling open omsorg har hovudansvaret for helsetenestar til heimebuande med hjelpebehov i kommunen. Dette inkluderer og dei som bur i omsorgs- og aldersbustadar, samt bufellesskapet for eldre. I tillegg har avdelinga ansvar for praktisk bistand i heimen («heimehjelp»), administrasjon av ulike hjelpemiddel, matombringing og tryggleiksalarmar.

Pr 31.12.18 var det i 48 brukarar som fekk helsetenester frå open omsorg, og 45 brukarar som fekk tenesta praktisk bistand (heimehjelp). 7 av 8 omsorgsbustadar, 4 av 6 plassar i bufellesskapet for eldre og 1 av 8 aldersbustadar var ved årsskiftet bebudd. Det var 29 brukarar som har tenesta tryggleiksalarm (velferdsteknologi).

Habiliteringstenesta Avdeling for habilitering har ansvaret for oppfølging og praktisk bistand til heimebuande psykisk utviklingshemma i bufellesskapet på Byglandsfjord, samt andre innbyggarar som har behov for tenesta habilitering. I tillegg har avdelinga hovudansvar for koordinatortenesta mot brukarar i kommunen som har individuell plan.

Det var pr 31.12.18 totalt 5 bebuarar i bufellesskapet og 4 unge brukarar som hadde individuell plan med koordinator frå avdelinga.

Bemanning Eininga hadde totalt om lag 42 årsverk (fast tilsette) pr 31.12.18. I tillegg hadde eininga 1 lærling innan helsearbeidarfaget, og ein tilsett på tiltak i regi av NAV.

side 59 av 70

Generelle utviklingstrekk/viktige hendingar i 2018  Gjennomført interne OU prosessar for å auke kvaliteten på tenestane og fokus på å bevisstgjering av tilsette i høve til dette.  Auka fokus på forbetrings- og kvalitetsarbeid i eininga.  Endra tidspunkt for måltider i tråd med nasjonale tilrådingar.  Tilsett ergoterapeut i prosjektstilling i 1 år frå hausten 2018.  Formell kompetanseheving innan «lindrande omsorg» og «demensomsorgens ABC» vart gjennomført.  God deltaking i helseregion Agder sitt utviklingsarbeid for sektoren.  Deltaking i prosjektet «gode pasientforløp på Agder».  Redusert sjukefråvere sett i høve til tidlegare år.  Bufellesskap for eldre fekk satt opp «tekjøkken» på romma.  Oppretta «forsterka skjerma eining» pga behov.

Utviklinga framover – målsettingar for PLO  Halde fram med eit sterkt fokus på forbetrings- og kvalitetsarbeid for å bli enda meir kosteffektive.  Setje i verk naudsynte tiltak for å halde tildelt økonomisk ramme.  Oppretthalde det gode tilbodet til innbyggjarar med hjelpebehov innanfor gjeldande rammer.  Evaluere og tilpasse tenestetilbodet til det eksisterande behovet.  Tiltak for å betre aktivitetstilbodet til våre brukarar, både inne og ute.  Opprette nye og justerte tilbod til eldre og demente innanfor gjeldande rammer.  Betre utnytting av potensialet som ligg i velferdsteknologi.  Auke kompetansen i alle avdelingar innan kvardagsrehabilitering.  Vidareføre fokus på kompetanseheving av tilsette, både internt og i samarbeid med høgskule/universitet.  Gjennomføre arbeidsmiljøundersøking våren 2019.  Vidareføre fokus på å redusere sjukefråvere gjennom målretta førebygging, oppfølging og tilrettelegging.  Fokus på arbeidsmiljø, samarbeid, trivsel m.v. i alle avdelingar.  Kontinuerleg arbeid med turnusar og bemanning for å utnytte kapasiteten på ein best mogleg måte.

2.9 Drift og forvaltning Omtale av eininga Drift og forvaltning utøvar tenesteyting på fleire nivå, både internt i organisasjonen og for kommunen sine innbyggarar. I grove trekk er hovudoppgåvene som følgjer: 1. Drift og vedlikehald av bygg, anlegg (VA) og infrastruktur (veg og grøntanlegg) 2. Sakshandsaming og oppfølging jf ca 25 ulike lovverk 3. Ulike prosjekt innaføre investeringsbudsjettet og andre prosjekt 4. Personal- og økonomiansvar

Styringsmål 2018  Bygland kommune sine verdiar skal leggjast til grunn for våre handlingar,  Arbeide for å oppnå kommuneplanen sine målsetjingar,  Halde tildelt økonomiske ramme og fokusere på arbeids- og kostnadsreduserande tiltak som gjev trivsel og handlingsrom for framtida,

side 60 av 70

 Fokusere på forvaltningsregelverket og lovlig ivaretaking av brukarinteressene på ein måte som kan forklåre eventuelle motsetjingar mellom brukarinteressene og kommunen på ein god måte,  Søkje å vere i framkant med publikumsinformasjon,  Arbeide for eit lågt sjukefråvær ved å førebyggje, inkludere og følgje opp med tilrettelegging der det er mogleg,  Samverke internt og med andre einingar og brukarar med ei målsetjing om å «gjere kvarandre gode»,  Drifte bygg og anlegg til beste for brukarane og innbyggjarane sitt beste,  I dei tilfella der det oppstår økonomiske og tidsmessige utfordringar så skal handlingsaktiviteten til eininga prioritere Oppvekstsentra, Byglandsheimen, aldersbustadane, og habilitering inkl. dagsenteret samt vassverka og kloakkreinseanlegga.

Interne faghandlingsplanar for drift, vedlikehald og fagadministrasjon er forankra i gjeven budsjettramme, lovverk og faglige vurderingar. Saman med kommunen sine eigne vedtak utgjer desse den gyldige styringsinformasjonen og skal forklåre handlingsmønsteret i 2018.

Dei viktigaste hendingane gjennom året Mykje aktivitet utløysar ofte fortlaupande vurderingar i høve endringar som må skje for å finne løysingar. Ein del planlagde ting må gå ut eller setjast på vent for å løyse oppståtte og ikkje planlagde hendingar / saker. Investeringane DFV har hatt eigarskap til i 2018 er synleggjort i rekneskapsskjema 2B (sjå side 19-20).

Fiskebiologen Blekeprosjektet: Det er gjennomført vassprøvetaking i Otra frå Valle i nord til Kvålsåni i Bygland 12 gonger i løpet av året. Prøvane vert sendt til NIVA. Det er ført tilsyn og kontroll med pH-meter av dei automatiske loggestasjonane for pH og vasstemperatur ved Ose og Nomeland.

Arbeidet med tiltak for stimulering av naturleg reproduksjon av bleka er utvida til Otra også nedanfor Byglandsfjord.

Materiale av aure frå prøvefiske etter bleke på strekningen Vassenden - Kilefjorden er registrert som bestemt i årsplan. Det er ikkje aktuelt med noko utsetting av fisk i denne delen av vassdraget (unnateke forsøksutsetting av merka bleke). Årleg skal det registrerast fangst av bleke, aure, sjebbe (abbor) og ørekyt i dette området. Dette blir gjort av grunneigarar. Målet er å auke interessen for sportsfiske og næringsfiske. Det er og arbeida med noko historisk materiale om bleka.

Handlingsplan for fjellmagasina i regulerte vatn i Otravassdraget: Materiale frå prøvefiske i Longeraksvatn og store Gyvatn er bearbeida og rapport er gjort ferdig. Konklusjonen er at sjølvrekruttering av aure er godt i gang, og det skal ikkje setjast fisk dei nærmaste år.Det skal innhentast fangststatistikk for 2018 for å fylgja med i utviklinga av fiskebestanden. Det er oppretta ei ordning så dette vert gjort kvart år.

Fiskebiologen er sekretær i Vassdragsstyret for øvre Otra. Tiltaksgruppa for rydding av krypsiv (AU- Krypsiv) hadde ei samling med synfaring i juni for å finne dei mest aktuelle områda for

side 61 av 70

rydding av krypsiv. Utvalde område frå Granheim til Ose vart rydda for krypsiv av Amfibieservice

Sekretæren møter for vassdragstyret i Krypsivprosjektet på Sørlandet, og i innlands-fiskerådet i Agder. Det har vore 2 møte i 2018 + 1 møte om samordning av tiltaka i Sørlandsvassdraga.

Rydding av søppel på strender i kommunen: Fiskebiologen engasjerte 3 ungdomar i sommarjobb og var arbeidsleiar for opprydding i 2 veker langs strendene i heile Byglandsfjorden og deler av Otra, Kvålsånè og Bjørnånè. Store mengder bos, plast, flasker, bildekk og skrot som folk har dumpa i vassdraget vart samla for det meste frå båt, men og ved å gå manngard langs strandlinja. Det vart samla meir enn eit tilhengjarlass pr. dag som vart levert til Setesdal Renovasjon.

Det mest iaugnefallande som vert funne er landbruksplast. Nofo-kanner vart det og funne mange av. Bygland Bondelag har sagt seg viljug til delta i dugnad for meir rydding av dette i 2019 og informasjon om førebyggjing av problemet. Skogbrukslaga vert og oppmoda om å engasjera seg i opprydding av oljekanner og div. etter hogst. Ikkje minst ved informasjon til skogeigarar om plikter i så måte.

Fiskebiologen deltok i seminar om marin og vassdragsforsøpling.

Vassdirektivet: Lokal tiltaksanalyse for vassområdet Otra vart ferdigstilt. Det var eit møte i samband med dette og eit arbeidsmøte med prosjektleiar for Vassområdet. Det er no arbeid i gang for å gjennomføra tiltaksplanen og det er rapportert inn til Vassregionen.

Innlandsfiske i Byglandsfjorden og Otra nedstraums Byglandsfjorden: Sekretær i Innlandsfiskerådet i Agder (v/ Aust-Agder Fylkeskommune) har assistert og vidareført planane om stimulering av fiske i Byglandsfjorden. Planane om næringsfiske er framleis på utgreiingsstadiet.

Jordbruket Tabellen under gjev eit oversyn på tal søknadar innaføre dei vanligaste tilskottsordningane i jordbruket. Ordning 2016 2017 2018 Merknad Produksjonstilskott 29 27 34 Fom. 2018 er det bare ein søknad pr år Produksjonstilskott 36 36 Søknadar med frist 20.08 Reg miljøprogram 17 17 15 Søknadsfrist hausten Organisert beitebruk 3 3 3 Søknadsfrist hausten Kommunalt 7 3 2 2 prosjekt ferdige jordbrukstilskott SMIL saker 5 3 3 Det er utført ei opprydding i gamle uferdige prosjekt i 2018. Midlar er trekt inn, og tilførast nye tiltak i 2019 Innovasjon Norge 3 3 1 Erstatning for 0 0 19 Sommaren 2018 var ekstrem i høve turkeskade turkeskade.

side 62 av 70

I tillegg til tilskottsforvaltninga så er jord- og konsesjonslovshandsaming ein del av oppgåvene innan jordbruksforvaltninga. Det har ikkje vori stillingsresursar tilgjengelige i høve å drive oppfølging i høve utviklings – og kontrolloppgåver i jordbruket. Dette er lite tilfredsstillande for alle partar.

Skog og utmark  Nærings- og miljøtiltak i skogbruket, NMSK (26 søknadar i 2018)  Forvaltning av skogfondsordninga og rentemidlar (61 refusjonskrav i 2018)  Foryngings- og resultatkontroll  Barkebilleregistrering  Koordineringsansvar for Skog-kurs.  Godkjenning og registrert nye landbruksvegar  Rådgjeving og oppfølging av faghjelpordninga  Forvaltning av viltfondsmidla  Registrering og oppfølging av «Sett elg» og «Sett hjort» skjema og fallvilt i Hjorteviltregisteret  Koordinering av fallviltarbeid  Gjennomføring av 2 jegerprøveeksamenar, 11 kandidater  Villreinprosjekt i Setesdal Austheia. Deltake i arbeidsgruppe 3. som arbeider med ferdsel.  Kunnskapsformidling om villrein og villreinfjell, prosjekt i regi av SVR. Deltek i gruppe som arbeider med kunnskap om villrein og villreinfjell til barn og unge.  Synfaringar og godkjenningar i samband med erosjonssikring i Byglands- og Åraksfjorden.  Sakshandsamar på revisjon av konsesjonsvilkåra i Otravassdraget  Synfaringar og uttalar i samband med kraftverk.

Skog: Tabellen syner registrert avverka tømmerkvantum og brutto tømmerverdi i Bygland kommune.

Avverkingstala famnar om alle treslag. År Kubikkmasse Kr 2016 28 730 m3 9 089 058,- 2017 19 661 m3 6 849 155,- 2018 8 570 m3 2 952 051,-

I 2018 er omlag 1000 m3 avverka med hogstmaskin, 750 m3 som taubane medan 6750 er avverka manuelt. Av den manuelle delen har Agder Energi stått for 1950 m3 i samband med linjeutviding. AT-skog seier at det ikkje har vore større etterspørsel etter maskindrifter i Bygland i 2018, og at dei dermed har prioritert avverking lengre sør der pågangen har vore stor. Tabellen syner utført skogkultur i Bygland kommune frå 2016 - 2018 År / Skogkultur Planting Markflekking Ungskogpleie 2016 31 775 stk. 149 daa 225 daa 2017 38 000 stk. 116 daa 409 daa 2018 40 950 stk. 124 daa 317 daa

Skogsvegbygging: Tabellen syner bygde landbruksvegar i Bygland kommune frå 2013 til 2018.

side 63 av 70

År Anlegg Nyanlegg bil- Ombygging Traktorveg Traktorveg veg kl. 3 - 5 bilveg kl. 7 kl. 8 2013 3 60 m ** 250 m 2014 3 1180 m* 570 m 2015 2 151 m 316 m 2016 8 827 m 2 890 m 3799 m 2017 0 2018 3 120 m 75 m 1 200 m *Ombygging av eksisterande traktorveg. ** Ombygging av velteplass

I 2018 er det gitt 5 løyver etter landbruksvegforskrifta til bygging av traktorveg i vegklasse 8. Ingen av desse vegane er ferdigstilt i 2018. Her er tilrådd ei taubanedrift i kommunen der Fylkesmannen har gitt tilsegn om stønad til taubanedrifta.

Skogfond og rentemidlar: Tabellen syner samla inn- og utbetalingar, og saldo ved årets slutt for skogfondskontoane i Bygland kommune. Innbetalt Utbetalt (skog- År Innbetalt tilskot Saldo 31.12 skogfond fond og tilskot) 2016 1 061 307 622 849 1 407 011 4 203 397 2017 1 172 128 113 327 983 400 4 505 452 2018 327 822 218 046 658 004 4 393 316

Renter frå inneståande skogfondsmidlar går inn på ein eigen konto. I 2018 kom det inn 65 000 kr i renter. Midlane skal brukast til fellestiltak innan skogbruk. Fylkesmannen godkjenner budsjett som kommunen utarbeider kvart år. Omlag 35 % av midlane er øyremerka til kommunale tiltak. Frå tidlegare år med høgare rentefot er det spart opp midlar på rentemiddelkontoen. Saldoen ved årets inngang var vel kr 314 735 og ved utgangen av året var den auka til kr 328 945. Auken skuldast at vi fekk dekt alle utgifter til faghjelp ved bruk av NMSK-midlar frå Fylkesmannen i år.

Elg: Det er godkjent åtte elgvald i kommunen. Av desse har seks utarbeidd eigne bestandsplanar for perioden 2016 - 2020. To mindre vald, Ånebjør og Vestre Kile, får tildelt årleg kvote i frå kommunen. Det vart gjeven 119 fellingsløyver i 2018. I 2015 og 2016 var Bygland kommune den kommunen det vart felt flest elg i Aust-Agder. I 2017 låg vi som nr. 4, medan i 2018 var vi som nr. 2 på fellingsstatistikken i Aust-Agder. Det er ein klar tendens til at det blir færre store elgoksar i kommunen.

Tabellen syner felte elg i Bygland kommune i perioden 2010 til 2018. År 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Felte elg 127 124 117 109 104 102 100 76 96

side 64 av 70

Hjort: Hjortestamma i kommunen har vore nokolunde stabil dei siste åra vurdert ut frå avskjoting. Dei seks største valda i kommunen fekk tildela 62 dyr totalt i 2018. I 2018 var det ein markert nedgang i felte hjort. Nedgangen skyldast truleg store snømengder vinteren 2017/18 og god bestand av gaupe.

Tabell syner felte hjort i Bygland kommune i perioden 2010 til 2018. År 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Felte hjort 21 19 21 21 20 19 19 18 11

Rådyr: Talet på felte rådyr i kommunen har vore låg i fleire år. Nedgangen i 2018 skyldast truleg store snømengder vinteren 2017/18 og høg bestand av rev og gaupe.

Tabellen syner felte rådyr i kommunen frå 2010 til 2018. År 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Felte rådyr 81 36 47 15 25 20 34 30 20

Viltfond: Valda betalar inn fellingsavgift til kommunen for felte elg og hjort. For dei 96 felte elgane og 11 felte hjortane i 2018 fakturerer ein valda for kr 42 510 i fellingsavgift. Utgifter til fallviltarbeid, tilskot bestandsplanar m.m. blir dekt av viltfondet.

Fallvilt: Tabellen syner fallvilt som er registrert i Bygland kvart år frå 2016 til 2018. År Regist- Påkøyrd Elg på- Rådyr på- Hjort på- Sjukdom, Fallvilt Frisk- rerte av bil køyrd av køyrd av køyrd av rovdyr andre med meldt eller fallvilt bil. Døde- bil. Døde- bil. Død- m.m. Død- dødeleg ikkje leg utfall leg utfall leg utfall leg utfall utfall funne 2016 22 16 2 5 0 5 1 9 2017 19 14 2 8 2 5 0 2 2018 24 13 0 5 0 11 0 8

Motorferdsel i utmark: Bygland kommune brukar mykje tid på motorferdselssøknader. Det er handsama totalt 731 motorferdselssøknadar i perioden 2015 – 2018. I tillegg til handsaming av søknadar får ein spørsmål på tlf. og e-post vedrørande søknaden eller førespurnad om å sende ut kopi av gjeve løyve som er mista. Dei fleste snøskuterløyvene gjevne etter § 5 gjelder for inntil 4 år, fram til 30. april 2019.

Tabellen syner gjevne løyver i 2015 - 2018 og gjeldane løyver fordelt på § 5 -, og § 6 snøskuterløyver gjeven etter forskrift for bruk av motorkjøretøyer i utmark og på islagte vassdrag og etter § 6 gjevne etter lov om motorferdsel i utmark.

År Handsama Snøskuter Snøskuter Helikopter- Avslag saker -løyver -løyver løyver § 5 § 6 § 6 etter forskrift forskrift lova 2015 375 359 8 8 5

side 65 av 70

2016 251 229 5 7 9 2017 49 40 3 4 2 2018 56 40 5 10 0 Gjeldane løyver * 639 9 4 31/12-18 * Nokre løyver trekkast inn pga. endring av gjeldande løyve og løyver etter § 6 i lov og forskrift kan ha kort varigheit.

Plan, kart og oppmåling m.m. I 2018 har det vore 1 reguleringsplan til politisk handsaming – Nesmoen massetak

Det var pr 09.01.2018 tildelt 1 239 offisielle adresser. Gjennom året er det arbeid meir med adressetildeling, og pr 04.01.2019 var det tildelt 1 382 offisielle adresser som tilsvarer ei dekning på 80,35 %. Dei resterande 19,65 % er bygningar tilknytta namnet Skomedal/Skåmedal der ein ventar på vedtak om skrivemåte, også er det ein del bygningar på heiane ein ikkje har nådd ennå.

Det er handsama 21 tilleggsadressenamn i 2018.

Alle som skal få tildelt offisielle adresser vert tilsendt eit førehandsvarslingsbrev om adresseendring, og etter klagefrist vert det sendt ut eit nytt vedtaksbrev til alle om tildeling av offisielle adresser og virkningsdato.

Digitalt planarkiv: Det ligg no føre digital kartbase over dei fleste reguleringsplanane i Bygland, men innsynet er ennå ikkje komplett. Eldre planar si form og vanskar med å finne vedtaka tilbake i tid er ei utfordring å høve å få dette komplett.

Planregisteret inneheld vedtak, føresegner, plankart og andre relevante dokument til planen. Planinnsyn er publisert på vår heimeside , under linken Kart.

Kart og oppmålingsforretningar blir gjennomført med eige mannskap gjennom sesongen. Saman med oppmålingsforretningar høyrer det og til arbeid å sende ut innkalling, skrive protokoll, journalføring, matrikkelføring og utsending av matrikkelbrev. Det ligg og til å følgje opp dei sakene der det føreligg krav om samanslåing av parsellar.

År Kart og Jordskiftesa Areal - Avslutta delingsforretni ker utført i overføring rekvisasjonar / ngutført i Matrikkel ar Matrikkelføringar Matrikkel 2016 49 stk 0 2 stk 47 stk 2017 27 stk 0 1 stk 25 stk 2018 22 stk 1 stk 3 stk 19 stk

side 66 av 70

Geovekst/nykartlegging: Bygland kommune er med i Geovekstprosjektet. Dette er eit samarbeid med kartverket, Statens vegvesen, Agder Energi AS, Telenor og Fylkesmannen si landbruksavdeling. I 2018 vart det utført ein del eigeninnsats i form av signalering og innmåling av signaleringspunkt i samband med nykartlegginga. Dette var bestilling av 5 punkt laserscanning til generering av nye høgdekoter og ajourføring av FKB-B data i Grendi, Åraksbø og Jordalsbø.

I geovekstprosjekta er det og avtale om at kommunen skal utføre oppdatering og ajourhald av ulike FKB datasett. Oppdatering og ajourhald vert utført kontinuerleg.

Personal Dei sjukemeldingar som har vori, er relaterte til fysiske sjukdomsårsaker. 3 stillingar har gjennom året vori førebudde med tanke på pensjonsavgang. Desse vil bli erstatta i fyrste halvår av 2019. Tenesteleiar har vore styrerepresentantar i styret for Setesdal Miljø og Gjenvinning IKS.

Ei utfordring gjennom åra er å få samsvar mellom kva som er mogleg å gjennomføre med gjevne resursar og forventingar internt og eksternt. Ulike hendingar som ikkje kan planleggjast oppstår og det vil gjennom eit år alltid vere behov for å omprioritere utifrå oppsette planar, noko som i neste omgang går ut over oppsette planar og målsetjingar. Fleire tilsette ved eininga har også deltidsstillingar som brannmenn. Den tørre sommaren og fleire skogbrannar i juli opptok tid og sommarferieplanar for fleire.

Den største utfordringa for eininga er stort tidspress. Forventa oppgåveløysing innan drift og investeringsprosjekt oppstår frå mange nivå. Statleg nivå med endringar og tilsyn, internt frå andre einingar, frå politisk nivå og frå publikum. Det er tru på at oppretta arealplanleggjarstilling i 100 % fom. august 2018 avdempar uttrykte tidspress.

Eininga er gjennom året blitt noko omorganisert. Stillinga som byggesakshandsamar og arealplanleggjar er plassert i eininga plan og utvikling. Dette var på tide av omsyn til uhaldbare habilitets- og arbeidssituasjonar. Det er også positivt at det endelig er kom på plass ei 100 % arealplanleggarstilling som kan arbeide med oppgåver som tidligare var tildelt 40 % personalresurs, og at denne stillinga er plassert nærmare øvste leiarnivå i organisasjonen. Ei overordna forståing for kor viktig areal- og samfunnsplanlegging er i utvikling og daglig drift av kommunane bør bli betre med dette grepet.

Eininga har og jobba med ekstraordinært vegvedlikehald i 2018. Kostnadane til dette vert dekt av vegfondet og ført på eining Større prosjekt for å halde det atskilt frå vanleg drift. Prosjektet er difor kommentert nærmare i delkapitlet for den eininga.

På stasjonsområdet på Byglandsfjord blei sjølve stasjonsbygningen måla med midlar frå tusenårsfondet. Resterande midlar blei i godt samarbeid med grendelaget nytta til å gi lokomotivstallen eit godt innvendig løft.

Grendi skule fekk også eit løft i samarbeid med grendelaget der. Utvendig stell og tilpassing av bygget til grendehus blei utført.

side 67 av 70

2.10 VARF (vassverk, avløp/slam, renovasjon og feiing)

Dekningsgrad per ansvarsområde Sjølvkostområde Dekningsgrad 2018 Dekningsgrad 2017 Vassverk 98,76 % 91,48 % Avløp 83,95 % 86,02 % Slam 378,82 % 17,43 % Renovasjon 106,55 % 128,21 % Feiing 121,63 % 112,36 %

Vassverk Grunna korreksjonen i lønnskostnadane på slamområdet vert lønnskostnadane på dette ansvarsområdet noko høgare enn budsjettert. Til gjengjeld er inntektssida ein god del høgare enn budsjettert, noko som fører til at ansvarsområdet likevel kan vise til eit underforbruk i høve budsjett på kr 39 985 og ein dekningsgrad som er gått opp samanlikna med 2017. Det er ikkje vedteke 100 % kostnadsdekning på dette sjølvkostområdet.

Avløp Grunna korreksjonen i lønnskostnadane på slamområdet vert lønnskostnadane på dette ansvarsområdet noko høgare enn budsjettert. Av uventa kostnadar kan det også nemnast eigenandel på kr 50 000 til forsikring grunna feil med kloakk i kjellar i privathus frå kommunalt anlegg, og kr 40 000 grunna tette rør og problem med overflatevatn på Byglandsfjord. Til gjengjeld er inntektssida ein god del høgare enn budsjettert, som fører til at ansvarsområdet likevel kan vise til eit underforbruk i høve budsjett på kr 120 222. Dekningsgraden for 2018 er noko lågare enn for 2017, noko som mellom anna kan tilskrivast dei uventa kostnadane nemnt i første og andre setning i dette avsnittet. Det er ikkje vedteke 100 % kostnadsdekning på dette sjølvkostområdet.

Slam Grunna korreksjonen i lønnsfordelinga mellom ansvara, vert lønnskostnadane på dette ansvarsområdet vesentleg lågare enn budsjettert. I tillegg så er inntektene litt høgare enn budsjettert. Dette fører til at slamområdet kan vise til eit overskot i 2018 på kr 570 000. Kr 327 000 av dette har gått til inndekning av tidlegare års underskot, medan kr 241 000 er overført til fond. Dekningsgraden for 2018 er 378,82 %. Dette talet er ekstraordinært høgt grunna korreksjonen av lønnskostnaden. For 2019 er det venta at dekningsgraden vil normalisere seg. På slam er det eit lovpålagt krav om 100 % kostnadsdekning.

Renovasjon Grunna nemnte lønskorreksjon på slam vert lønnskostnadane på dette ansvarsområdet noko høgare enn budsjettert. Til gjengjeld er inntektssida litt høgare enn budsjettert, samtidig som utgiftene til SMG er lågare enn budsjettert. Dette fører til at ansvarsområdet likevel kan vise til eit overskot på kr 189 000 og ein dekningsgrad på 106,55 %. Heile overskotet vert overført til renovasjonsfondet. På renovasjon er det eit lovpålagt krav om 100 % kostnadsdekning.

Elles kan ein rapportere om at «hytterenovasjonsprosjektet» vart fullført i 2018. Alle hytter i kommunen er vurderte i høve renovasjonstilknyting. Prosjektet har tilført 83 nye abonnentar. For komande år vil det ikkje pålaupe lønnskostnadar som har gått med til prosjektgjennomføringa.

side 68 av 70

Feiing Dette ansvarsområdet gjekk med eit overskot tett på kr 70 000 i 2018 og hadde ein dekningsgrad på 121,63 %. Dette skuldast primært at Setesdal Brannvesen (som kommunen kjøper feietenestene av) hadde noko redusert bemanning ein periode i 2018. Inntektene er i tråd med budsjettert. Overskotet vert satt av til fond. I 2018 vedtok kommunestyret at kommunen skal ha 100 % kostnadsdekning på feiing.

2.11 Store prosjekt Omtale av rammeområdet På dette rammeområdet fører ein store driftsprosjekt. Dette for lettare å kunne ha oversikt og kontroll. I 2018 inngår eit restbeløp prosjekt opprusting av kommunale vegar, prosjekt Presteneset (bustadprosjekt i Bygland sentrum) og reguleringsplan Ose.

Prosjektkostnadar Rekneskap Store prosjekt 2018 Opprusting av vegar 2 548 890 Reguleringsplan Ose 327 750 Prosjekt Presteneset 543 684 Vegprosjektet vert dekt av vegfondet, medan dei to sistnemnte prosjekta vert dekt av næringsfondet. Alle desse prosjekta vert vidareført i 2019.

Opprusting av kommunale vegar Det blei gjennomført ekstraordinært vegvedlikehald gjennom 2018. Gateljos i Prestlidi, reasfaltering utvalde stader, grøftereinsk og sikring av 2 bruer er tiltak som er gjennomførde. Det blei gjennomført tiltak for omlag 2 millionar kroner. Desse kostnadane vert dekte av vegfondet som vart vedteke i samband med handsaminga av budsjett for 2018.

Reguleringsplan Ose Arbeidet med reguleringsplan for Ose bygdesenter starta opp sommar / haust 2018. Arbeidsgruppa sitt planforslag blei vedteke lagt ut til off. høyring av Plan, miljø og ressurs- utvalet den 17.01.2019.

Målsetjinga er å få på plass ein ferdig godkjent plan innan utgangen av 2019.

Prosjekt Presteneset Aktivitet i 2018:  Utarbeiding av utkast til reguleringsplan av plankonsulent i samråd med plannemnda  Utkast til reguleringsplan vart diskutert i planforum den 15.03.18  Folkemøte med tema ‘Utkart til plan for utbygging av Presteneset’ vart gjennomført den 15.08.19 med god deltaking  Det vart utført arkeologisk registrering på området  Reguleringsplanen var oppe til 1. gongs handsaming og vedteke lagt ut til offentleg ettersyn den 28.08.18  Reguleringsplanen vart lagt ut til offentleg ettersyn den 26.09.18 etter at plan- konsulenten hadde gjort endringane som var spesifisert i vedtaket

side 69 av 70

 Utkast til reguleringsplan vart på nytt diskutert i planforum den 18.10.18  Fylkesmannen i Aust- og Vest-Agder og Riksantikvaren fekk utsett frist, så endeleg høyringsfrist vart 14.12.18  Det kom inn 14 fråsegn til planen.

2.12 Eksterne samarbeid Omtale av rammeområdet I 2016 vart det oppretta ei eining for eksterne samarbeid. Dette for å skilje ut dei ulike eksterne samarbeida som låg på ulike einingar i kommunen. Avvik frå budsjetterte kostnader og inntekter ville gi resultateffekt for einingane utan at leiarane har direkte kontroll med avvika. Følgjande ansvarsområde inngår i denne eininga: Fellesutgifter (inkl. m.a. skatteoppkrevjar- kontoret), kontrollutvalet, revisjon, Setesdal IKT, PPT, kulturskulen, Aust-Agder museum og arkiv, Setesdal barnevern, legevakt, kommunal øyeblikkelig hjelp (KØH), lokalmedisinske tenester (LMT), Setesdal Brannvesen IKS og Vassdragsstyre for Øvre Otra. Kommentar Kostnadar og eventuelle budsjettavvik er kommentert under rekneskapsskjema 1B. For utfyllande årsmelding viser ein til dei enkelte samarbeida sine årsrapporter, årsberetningar og årsmeldingar.

2.13 Andre sentrale inntekter og kostnadar Omtale av rammeområdet Rammeområdet inneheld mva-refusjon, sal av konsesjonskraft, kostnadane mot næringsfondet, sjølvkost, tilleggsløyvingar løn, samt premieavvik og amortisering av akkumulert premieavvik tidlegare år. Kommentar Denne eininga inneheld primært inntekter og kostnadar som er kommentert andre deler i årsmeldinga, då i hovudsak i delkapittel 1.3 kor budsjettavvika er kommentert, men ein kan og vise til delkapitla 1.8 og 2.10, kor høvesvis bruk av næringsfond og ansvarsområda for sjølvkost (VARF) er kommentert.

side 70 av 70