Materiał pomocniczy do Quizu wiedzy o Niepodległości Polski

Mieszko I to historyczny pierwszy władca Polan, uważany zarazem za faktycznego twórcę państwowości polskiej. Kontynuował politykę swojego ojca i dziadka, którzy jako władcy pogańskiego księstwa znajdującego się na terenach obecnej Wielkopolski, poprzez sojusze lub siłę militarną podporządkowali sobie Kujawy oraz prawdopodobnie Pomorze Wschodnie i Mazowsze. Przez większość okresu swojego panowania toczył walki o Pomorze Zachodnie, zajmując je po rzekę Odrę. W ostatnich latach życia przystąpił także do wojny z Czechami, zdobywając Śląsk i prawdopodobnie Małopolskę. Poprzez ślub w 965 roku z Dobrawą Przemyślidką, księżną czeską i przyjęcie chrztu w 966 roku Mieszko włączył swoje państwo w zachodni krąg kultury chrześcijańskiej. Oprócz podbojów duże znaczenie dla przyszłości księstwa Polan miały także jego reformy wewnętrzne, mające na celu rozbudowę i usprawnienie państwa. Według relacji Anonima zwanego Gallem przed ślubem z Dobrawą Mieszko miał 7 żon, które musiał odprawić ostatecznie po przyjęciu chrztu. Nie wiadomo, ile miał dzieci z tych związków. Jeszcze przed chrztem Mieszko zawarł małżeństwo z Dobrawą. Miał z nią syna Bolesława I Chrobrego i córkę Świętosławę, przyszłą żonę Swena Widłobrodego i matkę Knuta Wielkiego. Pojawiła się hipoteza, że miał jeszcze jedną córkę wydaną za księcia pomorskiego (byłaby to córka którejś z pogańskich żon lub Dobrawy). Ze swoją drugą żoną, Odą Dytrykówną, córką Dytryka (Teodoryka), margrabiego Marchii Północnej miał trzech synów: Mieszka, Świętopełka i Lamberta. Władzę w kraju ostatecznie przejął najstarszy syn Bolesław, natomiast jego przyrodni bracia i macocha zostali wygnani.

Pierwszym w historii Państwa Polskiego Królem był Bolesław Chrobry. Był synem Mieszka I, księcia Polski i Dobrawy, czeskiej księżniczki. Objął rządy w 992, wypędzając krótko potem swoją macochę Odę i przyrodnich braci. Został koronowany na Króla tuż przed swoją śmiercią w roku 1025.

Koronacje królów Polski odbywały się zwykle w katedrze w Gnieźnie. Podobnie było po wznowieniu godności królewskiej przez Przemysła II w 1295 roku. Od koronacji Władysława Łokietka w 1320 roku obrzęd miał miejsce w katedrze wawelskiej w Krakowie, stolicy Królestwa. Koronacje dokonywały się także w katedrze poznańskiej i w kolegiacie św. Jana w Warszawie (tu odbyły się dwie koronacje: Stanisława Leszczyńskiego w 1705 roku i Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764 roku). Mimo to Kraków aż do czasów rozbiorów nigdy nie utracił formalnego prawa bycia miejscem koronacji polskich władców.

Spośród władców Polski należy wyróżnić tych, którzy wnieśli szczególny wkład w historię i rozwój naszego Państwa. Należą do nich Kazimierz Wielki, założyciel Uniwersytetu Jagiellońskiego (1364 rok), Zygmunt III Waza, który przeniósł stolicę państwa z Krakowa do Warszawy, mniej chlubny w odbiorze Bolesław Szczodry, który kazał rozczłonkować ciało biskupa Stanisława, Jan III Sobieski, bardzo dobry strateg i dowódca jednych z ważniejszych w naszych dziejach bitew (Wiedeń 1683), czy też Zygmunt I Stary, za czasów którego nastąpił tzw. „Hołd Pruski” (1525 rok). Jego córka – Anna Jagiellonka została późniejszą żoną Stefana Batorego, króla Polski. Po śmierci męża doprowadziła do koronacji Zygmunta III Wazy, swojego siostrzeńca. Warto też wspomnieć wspaniałych dowódców Polskiej Armii, którzy wsławili nasz kraj na arenie międzynarodowej. Trzeba tu wspomnieć Tadeusza Kościuszkę – dowódcę insurekcji kościuszkowskiej, Jana Karola Chodkiewicza – dowódcę wojsk w bitwie pod Kircholmem, Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza – pierwszego dowódcę wojsk Armii Krajowej

W historii Polski grubymi zgłoskami zapisały się również niektóre miejscowości. Oto z czym są one powiązane:  Grunwald: odbyła się tu jedna z największych bitew w historii średniowiecznej Europy (pod względem liczby uczestników), stoczona 15 lipca 1410. Bitwa ta zakończyła się zwycięstwem wojsk polsko-litewskich i pogromem sił krzyżackich, nie została jednak wykorzystana do całkowitego zniszczenia zakonu. Rycerze walczący po stronie polskiej, podczas ataku na Krzyżaków śpiewali Hymn do Matki Bożej: „Bogurodzicę”, którą później uznano za pierwszy Hymn Narodowy. (Kolejnym Hymnem Polski stała się „Rota” skomponowana do słów Marii Konopnickiej. Ostatnim Hymnem do dzisiaj przez Polskę używanym stał się „Mazurek Dąbrowskiego”, zwany Pieśnią Legionów Polskich we Włoszech, do którego słowa napisał Józef Wybicki). Podczas walk grunwaldzkich nie zdobyto Malborka – stolicy Zakonu. Zakon krzyżacki jeden z trzech największych, obok joannitów i templariuszy, chrześcijańskich zakonów rycerskich, które powstały na fali krucjat w XI i XII wieku. Sprowadzony w 1228 na Mazowsze przez Konrada Mazowieckiego (ostatniego Księcia Mazowieckiego), by zapewnić obronę posiadłości piastowskich przed Prusami. Osiedlili się na ziemiach chełmińskiej i michałowskiej, danych im pod pieczę przez Księcia Konrada.  Głogów: najstarszy gród polski. To tutaj podczas wojny polsko-niemieckiej w 1109 roku cesarz Henryk V stoczył bitwę z Bolesławem Krzywoustym. Bitwa ta zakończyła się podpisaniem traktatu pokojowego, w których Państwo Polskie miało płacić Niemcom trybut lenny za ziemie zachodniopomorskie. Przez ten traktat Niemcy stracili bardzo wiele, zważając na ogromne koszty wyprawy wojennej i poniesione straty.  Września: odbył się tu strajk uczniów, w latach 1901–1902. Skierowany był on przeciw germanizacji szkół, głównie przeciw modlitwie i nauce religii w języku niemieckim. Obejmował również protest rodziców przeciw biciu dzieci przez pruskie władze szkolne.  Maciejowice: bitwa stoczona 10 października 1794 pod Maciejowicami pomiędzy wojskami polskimi dowodzonymi przez gen. Tadeusza Kościuszkę (naczelnika insurekcji) a wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Fiodora Denisowa i Iwana Fersena, zakończyła się klęską wojsk powstańczych i wzięciem do niewoli rannego dyktatora powstania. Skutkiem tej klęski był III (ostatni) rozbiór Polski. Rozbiór ten nastał niedługo po poprzednich podziałach Polski, które miały miejsce w 1772 i 1793 roku. Tadeusz Kościuszko zaś po wyswobodzeniu się z sowieckiej niewoli emigrował wielokrotnie do różnych państw. Ostatecznie zmarł w Szwajcarii, a urna z jego sercem od 1983 roku przebywa na Zamku Królewskiego w Warszawie.  Gdańsk: miasto, które odegrało bardzo ważną rolę w historii naszego Państwa. To przy Poczcie Głównej rozegrały się największe starcia podczas II Wojny Światowej. Miasto to było w 98% zniszczone przez nazistowskie Niemcy podczas najazdu na Polskę. Na Starym Mieście znajduje się Dwór Artusa. Było to miejsce, gdzie spotykali się Mieszczanie i obradowali o najważniejszych, naglących sprawach. Miasto Gdańsk w latach1807 – 1814, a następnie od 1920 – 1939 roku, nosiło miano Wolnego Miasta Gdańska. W obecnej dzielnicy Gdańska, niegdyś odrębnym mieście Oliwie, podpisany został akt pokojowy, na mocy którego zakończył się tzw. „Potop Szwedzki”. W Gdańsku miał również miejsce jeden z ważniejszych zrywów ludności pracowniczej. Niezależny Związek Zawodowy „Solidarność” zaapelował do władz komunistycznych o respektowanie ich praw pracowniczych. Przedstawionych zostało 21 postulatów, których brzmienie jest następujące:

1. Akceptacja niezależnych od partii i pracodawców wolnych związków zawodowych wynikających z ratyfikowanych przez PRL Konwencji nr 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy, dotyczących wolności związków zawodowych. 2. Zagwarantowanie prawa do strajku oraz bezpieczeństwa strajkującym i osobom wspomagającym. 3. Przestrzegać zagwarantowanej w Konstytucji PRL wolności słowa, druku, publikacji, a tym samym nie represjonować niezależnych wydawnictw oraz udostępnić środki masowego przekazu dla przedstawicieli wszystkich wyznań. 4. Przywrócić do poprzednich praw: a. ludzi zwolnionych z pracy po strajkach w 1970 i 1976 r. studentów wydalonych z uczelni za przekonania, b. zwolnić wszystkich więźniów politycznych (w tym Edmunda Zadrożyńskiego, Jana Kozłowskiego, Marka Kozłowskiego), c. znieść represje za przekonania. 5. Podać w środkach masowego przekazu informację o utworzeniu Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego oraz publikować jego żądania. 6. Podać realne działania mające na celu wyprowadzenie kraju z sytuacji kryzysowej poprzez: a. podanie do publicznej wiadomości pełnej informacji o sytuacji społeczno-gospodarczej, b. umożliwienie wszystkim środowiskom i warstwom społecznym uczestniczenie w dyskusji nad programem reform. 7. Wypłacić wszystkim pracownikom biorącym udział w strajku wynagrodzenie za okres strajku, jak za urlop wypoczynkowy, z funduszu CRZZ. 8. Podnieść zasadnicze uposażenie każdego pracownika o 2000 zł na miesiąc, jako rekompensatę dotychczasowego wzrostu cen. 9. Zagwarantować automatyczny wzrost płac równolegle do wzrostu cen i spadku wartości pieniądza. 10. Realizować pełne zaopatrzenie rynku wewnętrznego w artykuły żywnościowe, a eksportować tylko nadwyżki. 11. Znieść ceny komercyjne oraz sprzedaż za dewizy w tzw. eksporcie wewnętrznym. 12. Wprowadzić zasady doboru kadry kierowniczej na zasadach kwalifikacji, a nie przynależności partyjnej oraz znieść przywileje MO, SB i aparatu partyjnego poprzez: zrównanie zasiłków rodzinnych zlikwidowanie specjalnych sprzedaży, itp. 13. Wprowadzić na mięso i jego przetwory kartki - bony żywnościowe (do czasu opanowania sytuacji na rynku). 14. Obniżyć wiek emerytalny dla kobiet do 55 lat, a dla mężczyzn do lat 60 lub przepracowanie w PRL 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn bez względu na wiek. 15. Zrównać renty i emerytury starego portfela do poziomu aktualnie wypłacanych. 16. Poprawić warunki pracy służby zdrowia, co zapewni pełną opiekę medyczną osobom pracującym. 17. Zapewnić odpowiednią ilość miejsc w żłobkach i przedszkolach dla dzieci kobiet pracujących. 18. Wprowadzić urlop macierzyński płatny przez okres trzech lat na wychowanie dziecka. 19. Skrócić czas oczekiwania na mieszkania. 20. Podnieść diety z 40 zł na 100 złotych i dodatek za rozłąkę. 21. Wprowadzić wszystkie soboty wolne od pracy. Pracownikom w ruchu ciągłym i systemie czterobrygadowym brak wolnych sobót zrekompensować zwiększonym wymiarem urlopu wypoczynkowego lub innymi płatnymi dniami wolnymi od pracy.

Między sierpniem 1980, a grudniem 1981 trwał okres nazywany „Karnawałem Solidarności” który charakteryzował się m.in. względnym uwolnieniem swobód obywatelskich i ograniczeniem cenzury. Czas ten sprawił, że rządzący Polską komuniści zaczęli dostrzegać zagrożenie dla swojej władzy, a także utraty przywilejów. W efekcie dla powstrzymania działań Solidarności i jej zniszczenia, wprowadzono stan wojenny.

W historii znamy jeszcze wiele przykładów zrywów, protestów i strajków. Jednym z nich jest tzw. „Czerwiec 1976”, określenie nadane fali strajków i protestów, do których doszło w PRL pod koniec czerwca 1976, po ogłoszeniu przez rząd Piotra Jaroszewicza wprowadzenia drastycznych podwyżek cen urzędowych na niektóre artykuły konsumpcyjne. Inne najbardziej znane strajki to: Strajk Szpularek w Żyrardowie (1983), Strajk w fabryce Cegielskiego (1925), Przewrót majowy (1926), Strajk łódzkich włókniarzy (1933), Czerwiec (1956), Studencki marzec (1968), Masakra na Wybrzeżu (Gdańsk, Gdynia, Szczecin i Elbląg – 1970), Strajk w kopalni Wujek (1981), Wiosna przemian (1988), która w konsekwencji doprowadziła do rozpoczęcia obrad Okrągłego Stołu, czy też Strajk w kopalni Budryk (2007).

 Kraków: to miasto położone na południu Polski. Odegrało ważną rolę w naszej historii, będąc Stolicą Polski, miastem koronacji królów, ośrodkiem dydaktycznym, a także miastem przyjaznym dla kupców dzięki istniejącym od zawsze Sukinnicom, czyli kramom przeznaczonym do handlu. Kraków pamięta również pierwszą królową Polski koronowaną właśnie w tym mieście – Jadwigę Andegaweńską, której korona władała od 1384 – 1399 roku. W historii Polski Kraków również nosił miano: Rzeczpospolita Krakowska, Wolne Miasto Kraków, Rzeczpospolita Krakowska Wolna, Niepodległa i Ściśle Neutralna. Było to w latach 1815 – 1846. Z Krakowem jest również związana postać wielkiego patrioty, słynącego z ciętego dowcipu i zdrowej oceny politycznych decyzji władców Polski. Znany jest jako nadworny królewski błazen Stasio Gąska, czyli Stańczyk.  Warszawa: późniejsza stolica Polski, przeniesiona tu z Krakowa przez króla Zygmunta III Wazę. Warszawska katedra św. Jana Chrzciciela była również miejscem koronacji królów. Warszawa podobnie jak Gdańsk i Kraków miało swój odrębny status. W okresie od 1807 do 1815 roku istniała jako Księstwo Warszawskie, którego suwerennym władcą był król Saksonii Fryderyk August I.  Jasna Góra: klasztor Ojców Paulinów, będących kustoszami wizerunku Matki Bożej Częstochowskiej, królowej Polski. Z Jasną Górą związana jest historycznie jedna z walk oblężniczych Potopu Szwedzkiego, trwająca od 18 listopada do 27 grudnia 1655 roku. Ówczesnym przeorem klasztoru był Ojciec Augustyn Kordecki, za przyczyną którego wojska polskie ruszyły w obronie skarbca Matki Bożej.  Staliningrad: dziś Wołgograd. W tym miejscu w 1943 roku odbyła się bitwa pomiędzy Niemcami a ZSRR. Na skutek tej walki Niemcy musiały skapitulować, tracą swoją dotychczasową militarną pozycję. Walka ta na tyle osłabiła Niemcy, że miała wpływ na dalsze losy okupowanych przez nie Państw.

W materiale wspomniano wcześniej o „Karnawale Solidarności”. Było to wydarzenie bezpośrednio związane z okresem komunistycznych rządów sprawowanych w Polsce, będącej już wcześniej pod zaborami przez 123 lata. Po odzyskaniu Niepodległości 11 listopada 1918 roku, nikt nie myślał o tym, że może przytrafić się jeszcze nieszczęście II Wojny Światowej i Komunizmu gnębiącego Polskę przez wiele późniejszych dekad. Tuż przed odzyskaniem niepodległości miały miejsce bardzo ważne wydarzenia, które mocno wpłynęły na bieg historii naszego kraju. Zaliczyć można do nich niewątpliwie powstanie Generalnego Gubernatorstwa Warszawskiego (1915), Tymczasowa Rada Stanu powołana z inicjatywy Niemiec i Austro – Węgier (1917), powstanie Komitetu Narodowego Polskiego z Romanem Dmowskim na czele, powołanie Rady Regencyjnej, pełniącej władzę na czas braku monarchy (1917), powstanie Polskiej Komisji Likwidacyjnej Witosa. Po odzyskaniu Niepodległości odbyły się pierwsze demokratyczne wybory, podczas których nadano kobietom prawa wyborcze. Na urząd Premiera zajął wybitny polski pianista i muzyk . Pod jego bezpośrednim wpływem prezydent Woodrow Wilson umieścił w swoim ultimatum uzależniającym podpisanie przez Stany Zjednoczone Traktatu Wersalskiego 13 punkt domagający się zgody stron traktatu na rezurekcję Polski – dzięki któremu w traktacie zapisano utworzenie niepodległego państwa polskiego. W tym też czasie Naczelnym Wodzem Armii Polskiej, a następnie Naczelnikiem Państwa został Józef Piłsudski. Przejął on władzę w Polsce od ustępującej Rady Regencyjnej. Prezydentem został wybrany , zamordowany dwa dni po objęciu stanowiska. Kolejne wybory wyłoniły na stanowisko Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, pełniącego tę funkcję przez 4 lata. Nowe rządy dały też reformy gospodarcze i społeczne. Jedną w tych reform była zmiana waluty, która nastąpiła w 1924 roku. Dotychczasowe, rodem z Niemiec Marki Polskie, zostały zastąpione przez bardziej nam przyjazny i znany Polski Złoty. W tym też okresie doszło do wielu małych lokalnych powstań, mających jednak wielki wpływ na losy kraju. Były to m.in. trzy Powstania Śląskie (1919, 1920 i 1921), na skutek których Polska odzyskała ponad 75% kopalń i 50% hut.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości powstała nowa Ustawa Zasadnicza z dnia 17 marca 1921 roku, nazwana Konstytucją Marcową. Obowiązywała ona do roku 1935. Zbiega się to z zakończeniem wojny polsko – bolszewickiej, której traktat pokojowy podpisano w Rydze 18 marca 1921 roku. W wojnie tej najsłynniejszą walką była „bitwa warszawska”.

Zagłębiając się w Historię Polski warto zwrócić uwagę na niektóre wydarzenia, mające duży wpływ na obecne ukształtowanie polityczno-geograficzne naszego kraju. Spośród wielu można wymienić następujące:  Unia Brzeska – połączenie Cerkwi prawosławnej z Kościołem łacińskim w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, dokonane w Brześciu Litewskim w 1596 roku. Część duchownych prawosławnych i wyznawców prawosławia uznała papieża za głowę Kościoła i przyjęła dogmaty katolickie, zachowując bizantyjski ryt liturgiczny. Następstwem unii brzeskiej był podział społeczności prawosławnej na zwolenników unii – unitów i przeciwników – dyzunitów.  Liberum Veto - zasada ustrojowa Rzeczypospolitej Obojga Narodów, dająca prawo każdemu z posłów biorących udział w obradach Sejmu do zerwania go i unieważnienia podjętych na nim uchwał. Pierwszy raz użyto go w roku 1652, kiedy to poseł Siciński nie zgodził się jedynie na prolongatę obrad sejmu poza prawnie przewidziany czas 6 tygodni. Prawdziwe zerwanie Sejmu nastąpiło dopiero w roku 1669.  Unia Polsko-Litewska - akt wydany 14 sierpnia 1385 roku przez wielkiego księcia litewskiego Władysława Jagiełłę, stanowiący jego zobowiązania przedślubne wobec Królestwa Polskiego. Wydanie aktu stanowiło wynik rozmów prowadzonych między księciem a panami małopolskimi na zamku w Krewie dotyczących małżeństwa królowej Jadwigi z Jagiełłą. Poprzedziły je jednak długoletnie, prawdopodobnie co najmniej od koronacji Jadwigi, negocjacje między stroną litewską a polską, a także z królową Elżbietą Bośniaczką, matką wciąż nieletniej Jadwigi.

Jagiełło zobowiązywał się przyjąć chrześcijaństwo w obrządku katolickim wraz z rodziną, dworem i możnymi oraz dać wolność Polakom wziętym w niewolę i przebywającym na Litwie. Obiecywał podjąć starania w celu odzyskania ziem utraconych przez Polskę i Litwę, a także zapłacić Wilhelmowi Habsburgowi 200 tysięcy florenów jako odszkodowanie, za zerwane zaręczyny z Jadwigą. Ponadto Jagiełło przyrzekł przyłączyć do Królestwa Polskiego swoje ziemie litewskie i ruskie.

 Konstytucja 3 maja - uchwalona 3 maja 1791 roku ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Powszechnie przyjmuje się, że Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.) nowoczesną, spisaną konstytucją. Konstytucja 3 maja została ustanowiona ustawą rządową przyjętą tego dnia przez Sejm Czteroletni. Została zaprojektowana w celu zlikwidowania obecnych od dawna wad opartego na wolnej elekcji i demokracji szlacheckiej systemu politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Konstytucja zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, ograniczyła znacząco demokrację szlachecką, odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nieposiadającej ziemi (gołocie), wprowadziła polityczne zrównanie mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc nadużycia pańszczyzny. Konstytucja formalnie zniosła liberum veto.

 Konstytucja Nihil Novi - potoczna nazwa konstytucji sejmowej z 1505 r. , poważnie ograniczającej kompetencje prawodawcze monarchy I Rzeczypospolitej. Pełna formuła łacińska brzmiała nihil novi sine communi consensu (nic nowego bez powszechnej zgody, co należy rozumieć jako: nie można uchwalić nowego prawa, na które nie zgodzi się Sejm reprezentujący powszechny interes szlachty). Konstytucja ta została uchwalona przez sejm radomski w kościele farnym pw. św. Jana Chrzciciela. Jej nazwę (Nihil Novi sine communi consensu, łac. „nic nowego bez zgody ogółu”) potocznie tłumaczy się jako „nic o nas bez nas”. Zakazywała ona królowi wydawania ustaw bez uzyskania zgody szlachty, reprezentowanej przez Senat i izbę poselską; król mógł wydawać samodzielne edykty tylko w sprawach miast królewskich, Żydów, lenn, chłopów w królewszczyznach i w sprawach górniczych (przykładem późniejszym było rozporządzenie z 2 października 1535 uznające Zwierciadło saskie za prawo obowiązujące w sądach miejskich i wiejskich).

Konstytucja Nihil novi unieważniała przywilej mielnicki i w znaczny sposób umacniała pozycję szlacheckiej izby poselskiej. Jej wejście w życie, obok wejścia w życie statutów nieszawskich, często uważa się za początek wprowadzenia demokracji szlacheckiej w Rzeczypospolitej.

 Obrady Okrągłego Stołu - negocjacje prowadzone od 6 lutego do 5 kwietnia 1989 przez przedstawicieli władz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, demokratycznej opozycji oraz strony kościelnej (przedstawiciele Kościoła katolickiego i Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego). Kościół katolicki reprezentowany był przez obecnego biskupa seniora diecezji łowickiej – Alojzego Orszulika.

Obrady prowadzone były w kilku miejscach, a ich rozpoczęcie i zakończenie odbyło się w siedzibie Urzędu Rady Ministrów PRL w Pałacu Namiestnikowskim (obecnie Pałac Prezydencki) w Warszawie. W obradach wszystkich zespołów, podzespołów i grup roboczych brało udział ok. 717 osób (uczestników, ekspertów i obserwatorów).

Jedno z najważniejszych wydarzeń w najnowszej historii Polski, od którego rozpoczęły się zmiany ustrojowe Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w tym częściowo wolne wybory do Sejmu, tzw. wybory czerwcowe.

Dużą rolę w zakończeniu epoki komunizmu w Polsce miał Karol Wojtyła, wybrany na papieża 16 października 1978 roku. Przyjął on imię Jan Paweł II. Od samego początku swojego pontyfikatu realizował ewangelizację poprzez pielgrzymki do różnych potrzebujących pocieszenia i otuchy narodów. Jedną w takich pielgrzymek w czerwcu1979 roku odbył do Polski. Podczas homilii padły słowa:” Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi”. Te słowa stały się impulsem do walki z systemem totalitarnym i transformacji ustrojowej w Polsce. Po fatalnym czasie stanu wojennego (1981 – 1983) wprowadzonego przez Wojskową Radę Ocalenia Narodowego (WRON), po czasie aresztowań politycznych doszło do obrad Okrągłego Stołu, przy którym na zasadzie równości i otwartości na współpracę zasiedli przedstawiciele ówczesnej władzy PRL (czyli PZPR wraz z partiami SD i ZSL) oraz opozycja (w dużej mierze przedstawiciele NSZZ Solidarność). Podczas obrad Okrągłego Stołu udało się wypracować pewne rozwiązania, które umożliwiły wykonanie pierwszego kroku w kierunku pokojowego przekazywania władzy – ustalono powstanie drugiej izby parlamentu – Senatu, wprowadzenie instytucji Prezydenta (w lipcu 1989 r. Prezydentem PRL został gen. ), a także porozumiano się w kwestiach dotyczących najbliższych wyborów. Kolejnym ważnym elementem zmian ustrojowych były wybory parlamentarne, które odbyły się w dniach 4 i 18 czerwca 1989 r. Wyniki wyborów okazały się ogromnym sukcesem strony opozycyjnej, która następnie utworzyła rząd (sierpień 1989 r.) – premierem został wówczas . Bardzo istotnym elementem zmian ustrojowych było wprowadzenie samorządu terytorialnego – decentralizacja dotychczas silnie scentralizowanej władzy. Powstały samorząd terytorialny na mocy ustawy z 8 marca 1990 r. stał się samodzielny funkcjonalnie i finansowo (w sposób dość ograniczony). Zmiany dot. samorządu terytorialnego były kontynuowane także w późniejszych latach i zaowocowały powstaniem powiatów i reorganizacją województw. Pierwsze wybory samorządowe odbyły się 27 maja 1990 r. Następnym ważnym wydarzeniem były powszechne i bezpośrednie wybory prezydenckie, do których doszło 25 listopada i 9 grudnia 1990 r., po 17-miesięcznej prezydenturze Wojciecha Jaruzelskiego wybranego przez Zgromadzenie Narodowe (obie izby parlamentu). W wyborach prezydenckich zwyciężył Lech Wałęsa – objął on urząd 22 grudnia 1990 r. Ważnym gestem było przekazanie Lechowi Wałęsie przez Ryszarda Kaczorowskiego - prezydenta Polski na uchodźstwie – symboli polskiej władzy. Lech Wałęsa pełnił funkcję do 22 grudnia 1995 roku.

Spośród dotychczasowych Prezydentów pełniących tę funkcję w Rzeczpospolitej Polskiej, nie wszyscy dokończyli swoją ustawowo trwającą kadencję. Do tych, którzy krócej zajmowali stanowisko należą: Prezydenci zmarli w trakcie pełnienia funkcji:

 II RP - Gabriel Narutowicz  Rząd RP na uchodźstwie - Władysław Raczkiewicz - - Kazimierz Sabbat  III RP Lech Kaczyński

Prezydenci, którzy ustąpili z funkcji przed upływem kadencji:

 II RP - Stanisław Wojciechowski - Ignacy Mościcki (w czasie drugiej kadencji)

Prezydenci, których kadencja została skrócona na mocy ustawy konstytucyjnej:

 III RP Wojciech Jaruzelski

W kompetencji Prezydenta RP jest między innymi nadawanie różnorodnych odznaczeń państwowych za szczególne zasługi dla kraju. Wśród wszystkich odznaczeń istnieje określona hierarchia. Najważniejsze są ordery, potem krzyże i medale. Spośród orderów najwyższą rangę ma Order Orła Białego, a najsłynniejszym historycznym odznaczeniem za zasługi dla obronności kraju jest Order Wojenny Virtuti Militari.

27 października 1991 r. doszło do pierwszych w pełni demokratycznych wyborów parlamentarnych.

W 1999 roku Polska weszła do Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) wraz z dwoma innymi krajami Europejskimi – Czechami i Węgrami. NATO jest to układ wojskowy zawarty 24 sierpnia 1949 na mocy podpisanego 4 kwietnia 1949 Traktatu Północnoatlantyckiego. Celem istnienia NATO była obrona militarna przed atakiem ze strony ZSRR i jego państw satelickich, od 1955 zorganizowanych w strukturę Układu Warszawskiego. Po rozpadzie ZSRR i rozwiązaniu Układu Warszawskiego (1991), pełni rolę stabilizacyjną, podejmując działania zapobiegające rozprzestrzenianiu konfliktów regionalnych.

1 maja 2004 r. Polska zasilona została również wstąpieniem do Unii Europejskiej. W referendum przeprowadzonym w dniach 7-8 czerwca 2003 roku Polacy w liczbie 77,45 % opowiedzieli się za wstąpieniem Polski do unijnych struktur. Mimo przynależności do NATO i UE warto pamiętać o tym, że w dniu 2 maja obchodzony jest Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, a od 30 lipca 1992 roku w kalendarz imprez RP wpisane jest Święto Wojska Polskiego, obchodzone rokrocznie w dniu 15 sierpnia.

W prawie wyborczym obowiązującym w Polsce wskazuje się, że wiek w którym nabywa się czynne prawo wyborcze wynosi 18 lat. Bierne prawo wyborcze, czyli możliwość bycia wybranym na określony urząd przedstawia się w sposób następujący: rady gmin, rady powiatów i sejmiki wojewódzkie – 18 lat ukończone w dniu wyborów do Sejmu – 21 lat do Parlamentu Europejskiego – 21 lat na urząd wójta, burmistrza i prezydenta miasta – 25 lat do Senatu – 30 lat na urząd prezydenta Rzeczypospolitej – 35 lat

W najnowszej ordynacji wyborczej z 2018 roku wybory samorządowe i prezydenckie odbywać się będą co pięć lat. Wybory parlamentarne zaś co 4 lata.

Historia Rybna

Po raz pierwszy Rybno poświadczone jest w 1368 roku w dokumencie wystawionym przez księcia mazowieckiego Ziemowita III w Sochaczewie, mówiącym o konieczności płacenia dziesięciny. Nazwa Rybno ma cechy topograficzno- kulturowe i w tym brzmieniu występuje na terytorium Polski w około 20 przypadkach. Rybno było gniazdem rodowym starej mazowieckiej rodziny, tytułującej się herbem Radwan i Sulima, która następnie przybrała nazwisko Rybińskich.

Około połowy XV wieku wyłoniła się postać jednego z pierwszych przedstawicieli tej rodziny, niejakiego Gotarda Rybenio gente Radvanio (właściciel Rybna i Babska) kasztelana sochaczewskiego. Wszedł on na trwale - choć mało chlubnie -do historii. Jan Długosz posądza go nawet o otrucie książąt mazowieckich, braci Ziemowita VI i Władysława II, zmarłych na początku 1462 roku. Miała to być zemsta porywczego Gotarda za to, że książęta pozbawili go kasztelani i zamierzali odebrać mu wieś Rybno. O innym Rybińskim – Janie, kanoniku gnieźnieńskim pierwszą wzmiankę znajdujemy już w 1512 roku. W rejestrach poborowych z 1519 roku jest także mowa o jego rodzinie. Z Rybna pochodził Paweł Klemens Rybiński, który w 1404 roku został pierwszym proboszczem parafii Świętego Ducha w Łowiczu. Jednym z Rybińskich był także proboszcz w Rybnie. Został on zabity w 1529 roku przez swego brata, dziedzica Mikołaja Rybińskiego. Z wybitnych członków tej rodziny wymienić warto Jana, poległego pod Chocimiem w 1612 roku i Macieja, naczelnego wodza w powstaniu listopadowym. Inna gałąź Rybińskich miała podobno założyć w XV wieku inną wieś, także Rybno w dorzeczu Narwi. Rybińscy gospodarowali pod Sochaczewem co najmniej do schyłku XVII wieku.

W 1672 roku Rybno nabyli Zabłoccy herbu Łada, a w 1789 roku cześnik gostyniński Stanisław Zabłocki osadził w swych dobrach kolonistów niemieckich. Pod koniec XVIII wieku pojawiają się nowi właściciele Rybna. Jako dziedzic wymieniony jest Antoni Łączyński, podstoli sochaczewski, a od 1778 roku chorąży gostyniński. Dobra przeszły kolejno na nieznaną bliżej Łączyńską. Prawdopodobnie była to córka lub wnuczka Antoniego, a może Józefa, o której wiadomo, że poślubiła Stanisława Zabłockiego, a w 1792 roku podawała do chrztu w sochaczewskim kościele parafialnym Felicjana Skarżyskiego z Żukowa. Jeden z synów Antoniego, Maciej Łączyński herbu Nałęcz, starosta gostyniński, został dziedzicem Kiernozi. Łączyńscy prawdopodobnie zbudowali w Rybnie w latach 1804- 1806 pierwszy murowany kościół w stylu klasycystycznym. Tradycja głosi, że Napoleon Bonaparte idąc na Moskwę modlił się w tym kościele. Warto też wspomnieć, że Maciej Łączyński był ojcem Marii ( właściwe imię Marianna) – przyszłej pani Walewskiej - kochanki Napoleona oraz Antoniny zamężnej 3-krotnie, a związanej przez małżeństwo z majątkiem Czerwonka ( dziś na terenie Sochaczewa). Jest wielce prawdopodobne, że panny Łączyńskie odwiedzały krewnych mieszkających w Rybnie. Sama Maria Walewska zmarła daleko od rodzinnej wsi. Żywot zakończyła w Paryżu 11 grudnia 1817 roku w wieku 31 lat. W 1818 roku jej zwłoki zastały sprowadzone z Francji do Polski i spoczęły w kaplicy kościelnej w Kiernozi.

Wiadomo, że po matce z Łączyńskich Zabłockiej Rybno odziedziczył syn Cyprian Franciszek Łada Zabłocki, który zaczął gospodarować majątkiem od dnia swego ślubu, który zawarł tuż przed rokiem 1830 w Brukseli z Belgijką Matyldą de Proft. Grobowiec Cypriana i Matyldy Łada Zabłockich zachował się w dobrym stanie na Rybińskim cmentarzu. Kiedy państwo zjechali z Belgii do Rybna, kończono akurat budowę dworu. Schody nie były jeszcze gotowe i młodzi małżonkowie musieli po drabinie wejść do domu. Te informacje wskazują pośrednio na datę wzniesienia dworu, który wskutek działań II wojny światowej obrócony został w ruinę. Oboje małżonkowie przyczynili się do powstania wsi Cypriany i Matyldowa, gdzie zamieszkali także niemieccy koloniści.

Nie ma żadnej informacji o istnieniu dworów na terenie Rybna wcześniej. Wolno jednak domyślać się, że istniały tu typowe dla Mazowsza drewniane szlacheckie dworki, niekiedy nawet nie różniące się wiele od krytych strzechą chłopskich chałup, łatwo ulegających zniszczeniom. Napotykane w parku Rybińskim ułamki ceramiczne- w tym także wczesne fajanse i porcelana- wydają się wskazywać na prawdopodobieństwo sukcesji dworskiej zabudowy w tym właśnie miejscu.

Lokalna tradycja każe w pod sochaczewskim Rybnie upatrywać owego Zabłockiego, który zrobił kiepski interes na mydle. Otóż, aby nie płacić cła przywiązał mydło do spodu tratwy i płynął rzeką Bzurą i Wisłą do Gdańska. Oczywiście mydło, w kontakcie z wodą rozpuściło się całkowicie i stąd to znane powiedzenie: „Wyszedł jak Zabłocki na mydle”. Nie wiadomo dzisiaj czy rzeczywiście funkcjonowała w tych okolicach fabryka mydła, jednak na miejscowym cmentarzu, przy studni, jest wielka kadź ze stopu żelaza którą kojarzy się z produkcją mydła przez pechowego Zabłockiego.

Zabłoccy, chociaż nie bez większych kłopotów, przyczynili się wielce do rozwoju Rybna. Na ich czasy przypada wzniesienie murowanego dworu i zabudowań gospodarczych. We wsi czynna była szkoła początkowa, wcześniej istniała parafialna i sąd gminy. Około 1840 roku, w sąsiedztwie dworu, pobudowana została zachowana do dziś plebania. Dwór remontowano gruntownie z okazji ślubu Karola, syna Cypriana i Matyldy, z Marią z Karczewskich, córką Tertuliana i Franciszki Bnińskiej. W związku z tymi zaślubinami nasadzono trzy rzędy kasztanowców, które wytyczały- czytelną do dziś- aleję dojazdowa, wiodącą od dworu do kościoła.

Kolejny dziedzic założył browar wzniósł nowoczesny wówczas, budynek wytwórni wódek. Męska linia Zabłockich z Rybna wygasła wraz ze śmiercią Karola i jego syna Stanisława, który zmarł w Monte Carlo 27 stycznia 1881 roku, tracąc fortunę i mając zaledwie 18 lat. Karol Zabłocki pozostawił Rybno córce Izabeli i zięciowi Józefowi Koczorowskiemu. W ten sposób dobra stały się ostatecznie dziedzictwem Koczorowskich. Po Józefie majątek objął syn Karol, ożeniony z Emilią z Kurnatowskich. Doczekali się oni licznego potomstwa. Jak wszystkie na ogół ziemiańskie siedziby tak i dwór w Rybnie, pozostawał mimo licznych dramatów dziejowych skarbnicą pamiątek i dzieł sztuki. Przechowywany tu był między innymi bogaty księgozbiór gromadzony już od czasów Cypriana Zabłockiego i jego szwagra Baltazara Dannenberg. Jednak zasoby biblioteki, zajmujące osobny pokój parteru uległy dewastacji tuż po 1945 roku. Gościł tu między innymi wybitny archeolog, Konrad Jażdżewski, który w roku 1935 prowadził prace wykopaliskowe grobowca neolitycznego i przypadkowo odkrył wczesnośredniowieczny pochówek całopalny. Sam dwór skutecznie opierał się wielu nieszczęściom dziejowym. Jego solidne podziemia pozwoliły w roku 1939 na przetrwanie dziedziców i części ludności folwarcznej. Kwaterowały tu sztaby: polskie, niemieckie, potem rosyjskie. Rybno leżało opodal zachodniej granicy Generalnej Guberni. W Rybińskim dworze znaleźli azyl wypędzeni przez Niemców z Wielkopolski krewni rodziny Koczorowskich. Po powstaniu warszawskim kilkadziesiąt osób znalazło tymczasowe schronienie w Rybnie. Kresem dla dworu było wejście na teren wojsk radzieckich. Ostatnia dziedziczka opuszczając dwór miała zabrać ze sobą tylko kufer i obraz zmarłego w Monte Carlo krewnego. Potem dwór popadł w ruinę.

Dopiero kiedy obiekt przejęło Państwowe Muzeum Archeologiczne przywrócono mu właściwy stan. Wedle prawdopodobnych przekazów kościół parafialny w Rybnie istniał już w 1363 roku. Wszystko wskazuje, że fundatorami byli właśnie Rybińscy. Można przyjąć, że osada powinna istnieć już około 1344 roku. Kolejne wzmianki o istnieniu parafii pochodzą z lat 1418-1420. Rozwijała się ona dość szybko, oddziałując pozytywnie na inne ośrodki religijne. Niestety częste pożary niszczyły osadę. Taki los spotkał także pierwotny drewniany kościół. Nie ma dokumentów stwierdzających kto erygował parafie. Przypuszcza się jednak, że jednym z kolejnych fundatorów kościoła była szlachecka rodzina Szwarockich ze Szwarocina. Następny kościół zbudowany w 1534 roku, także uległ zniszczeniu w wyniku pożaru. Ponowny akt erekcji parafii – w miejsce zaginionego – wystawił 4 lipca w 1534 roku, na prośbę proboszcza Mikołaja Miłkowskiego biskup poznański Jan Latalski ( 1525-1536). Kościół nosił wezwanie Matki Bożej, Św. Bartłomieja, Św. Katarzyny i Dziesięciu Tysięcy Żołnierzy Męczenników.

W II połowie XVI wieku do rozwijającej się parafii prócz Złotej, włączone zostały wsie: Jasieniec, Szwarocin, Ćmiszew i Ruszki. W 1603 roku drewniany kościół miał cztery ołtarze, z których jeden św. Jana Jałmużnika ufundowany był przed 1538 rokiem przez Szwarockich. Uposażeniem kościoła były trzy łany roli i dziesięciny ze wsi Rybno, Złota, Kozłów Szlachecki, Jasieniec, Ruszki i Ćmiszew. W związku z najazdem szwedzkim i wojsk księcia siedmiogrodzkiego Jerzego Rakoczego (1655-1657) świątynia uległa zniszczeniu. Nową wystawił dopiero w 1688 roku Ludwik Jasiński.

Kolejne wzmianki o kościele pochodzą z lat 1818 i 1820 w związku z procesem plebana Michała z biskupem poznańskim o dziesięcinę ze wsi Złota. Najdłużej obowiązki proboszcza w Rybnie pełnił ks. Grzegorz Grudziński, który piastował tę funkcję w latach 1883-1928, a więc blisko 45 lat. Zmarł w wieku 91 lat i został pochowany na miejscowym cmentarzu. Klasycystyczny, murowany kościół posiada jedną nawę. Za prezbiterium znajduje się zakrystia z przybudówkami z 1909 roku, zbudowana dzięki fundacji dziedzica Jasieńca, Józefa Modlińskiego. W świątyni są trzy drewniane ołtarze, pochodzące z I połowy XIX wieku, fundowane przez miejscowych dziedziców, a gruntownie przekształcone w 1909 roku. Zawierają przemalowane obrazy: w lewym ołtarzu-Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej oraz św. Józefa z początku XIX wieku w prawym ołtarzu -św. Tekla również z tego okresu, zaś w lewym bocznym ołtarzu, nad tabernakulum obraz św. Joachima i św. Anny, prawdopodobnie z połowy XVIII wieku. Na uwagę zasługuje rzeźbiona w drzewie i polichromowana figura św. Onufrego z XVII wieku; wielki drewniany ołtarz z obrazem św. Bartłomieja i św. Józefa, malowany przez Franciszka Ejsmonda w 1909 roku oraz chrzcielnica z baldachimem i obrazem św. Jana Chrzciciela z I połowy XIX wieku. Szczególnie wyróżnia się ambona z początku XVIII wieku pochodząca z kościoła św. Benona z Warszawy. Nowy ołtarz soborowy, konfesjonały i ławki, a także na nowo umeblowana zakrystia harmonizują ze stylem kościoła. Przed frontem świątyni stoi piętrowa XIX-wieczna dzwonnica w stylu klasycystycznym, w której kiedyś były zawieszone dwa duże dzwony, wykonane kosztem 2500 rubli za sprawą włościanina Wojciecha Wojciechowskiego. Sprowadzono je w 1899 roku, a konsekwencji dokonał biskup Wincenty Teofil Chościak-Popiel. Oba dzwony zabrali Niemcy 15 lutego 1951 roku. Na przestrzeni ostatniego wieku kościół odnawiano kilkakrotnie (1877,1881,1909,1953). Obecnie jest wyremontowany, posiada nową polichromię i nowe fundamenty izolujące wilgoć.

Na terenie parafii znajdowało się pięć dworów szlacheckich w: Złotej, Jasieńcu, Ćmiszewie, Szwarocinie i Rybnie. Po II wojnie światowej dwory zostały rozparcelowane, a ludność dworska wyemigrowała do miast, głownie pobliskiego Sochaczewa.

W Rybnie znajduje się kopiec usypany ku czci żołnierzy z parafii poległych w czasie I wojny światowej na froncie wschodnim.

Na miejscowym cmentarzu spoczywa także 1586 żołnierzy z armii „Poznań” i „Pomorze” poległych w II wojnie światowej, w walkach nad Bzurą ( 16-20 września 1939 roku). Spoczywają tu także żołnierze 55 Pułku Piechoty Leszna Wielkopolskiego zamordowani przez Wermacht. Cmentarz parafialny wedle wszelkiego prawdopodobieństwa założony został w 1829 roku.

Obecnie w skład Gminy Rybno wchodzi 25 wiosek, w tym 24 sołectwa, w których na 7275 hektarach zamieszkuje łącznie blisko 3500 ludzi.