Issue Full File
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
VOLUME • ISSUE / CİLT • SAYI: 52 JUNE • HAZİRAN 2017 ONLINE ISSN: 2529-0061 • PRINT ISSN: 1302-4973 MARMARA ÜNİVERSİTESİ İLÂHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ JOURNAL OF THE FACULTY OF DIVINITY Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi • Marmara University Journal of the Faculty of Divinity 6 Aylık Hakemli Akademik Dergi • Biannual Peer-Reviewed Academic Journal Yıl • Year: Haziran • June 2017, Cilt-Sayı • Volume-Issue: 52 Online ISSN: 2529-0061 Basılı ISSN: 1302-4973 Marmara Üniversitesi Rektörlüğü Adına İmtiyaz Sahibi • Owner Prof. Dr. Mehmet Emin ARAT (Rektör • Rector) Derginin Sahibi • Owner of the Journal Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Adına • On behalf of Marmara University Faculty of Divinity Prof. Dr. Ali KÖSE, İlâhiyat Fakültesi Dekanı • Dean of the Faculty of Divinity Editör • Editor Hikmet YAMAN Editör Yardımcısı• Assistant Editor Muhammed Enes TOPGÜL, Selime ÇINAR Yayın Kurulu • Editorial Board Muhammed ABAY, Rahim ACAR, Ercan ALKAN, Safi ARPAGUŞ, Ali AYTEN, Bilal BAŞ, Muhammed COŞKUN, Selime ÇINAR, Hayrettin Nebi GÜDEKLİ, Amjad M. HUSSAİN, Mahmut KELPETİN, Nail OKUYUCU, Muhammed Enes TOPGÜL, Hikmet YAMAN Danışma Kurulu • Advisory Board Mustafa ALTUNDAĞ, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, Hatice ARPAGUŞ, Marmara Üniversitesi, Murtaza BEDİR, İstanbul Üniversitesi, Ertuğrul BOYNUKALIN, Marmara Üniversitesi, Vincent CORNELL, Emory University, Grace DAVIE, University of Exeter, Ekrem DEMİRLİ, İstanbul Üniversitesi, İbrahim Kâfi DÖNMEZ, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, İsmail E. ERÜNSAL, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, İhsan FAZLIOĞLU, Medeniyet Üniversitesi, Necmettin GÖKKIR, İstanbul Üniversitesi, Halil İbrahim KAÇAR, Marmara Üniversitesi, Ömer KARA, Atatürk Üniversitesi, İlhan KUTLUER, Marmara Üniversitesi, Ali Ulvi MEHMEDOĞLU, Marmara Üniversitesi, Ahmet ÖNKAL, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Tahsin ÖZCAN, Marmara Üniversitesi, Mehmet ÖZŞENEL, Marmara Üniversitesi, Devin STEWART, Emory University, Mustafa TAHRALI, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, Richard C. TAYLOR, Marquette University, Fehrullah TERKAN, Ankara Üniversitesi, Ahmet Hakkı TURABİ, Marmara Üniversitesi Makale Düzenleme • Editing Articles Hikmet YAMAN, Marmara Üniversitesi İletişim Bilgileri • Contact Details Adres • Address: Mahir İz Cad. No: 2 Bağlarbaşı 34662 Üsküdar İstanbul, TÜRKİYE Tel • Phone: +90 (216) 651 43 75 (PBX) / Faks • Fax: +90 (216) 651 43 83 Web: http://e-dergi.marmara.edu.tr; [email protected]; E-Posta: [email protected] Marmara Üniversitesi Yayınevi • Marmara University Press Adres • Address: Göztepe Kampüsü 34722 Kadıköy, İstanbul Tel • Phone / Faks • Fax: +90 (0216) 348 43 79 E-Posta • E-Mail: [email protected] Baskı • Printing Press: Şenyıldız Matbaacılık Sertifika No: 1196 MARMARA ÜNİVERSİTESİ İLÂHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi’nin hakemli akademik yayınıdır. Altı ayda bir yayınlanır. Dergide yayınlanan yazılardaki görüşler yazarlarına aittir; Yayın Kurulu tarafından benimsendiği anlamına gelmez. Yayın Kurulu, yazının özüne dokunmaksızın gerekli yazım ve cümle değişiklikleri yapma hakkını saklı tutar. Dergiden yapılan alıntılarda kaynak göstermek mecburidir. Dergi EBSCO Uluslararası İndeksi ve ULAKBİM Sosyal ve Beşeri Bilimler Veri Tabanı (SBVT) tarafından taranmaktadır. JOURNAL OF THE FACULTY OF DIVINITY is a peer-reviewed academic journal of Marmara University Faculty of Divinity. It is published every six months. All the opinions written in the articles are under responsibilities of the authors and it does not mean that they are adopted by the board. The Editorial Board reserves the right to make necessary changes in spel- ling and sentence, without prejudice to the essence of summer. The published contents in the articles cannot be used wit- hout being cited. The journal is indexed by EBSCO International Index, ULAKBIM Humanities & Social Sciences Index. İçindekiler / Contents Makaleler İbn Ebî Hayseme’nin (ö. 279/892) Cerh-Ta‘dîl İlmindeki Yeri ve Önemi The Role of Ibn Abī Khaythama (d. 279/892) in the Criticism of Hadith Transmitters ................................. 1-26 Mustafa Macit KARAGÖZOĞLU Usûl Anlayışı Çerçevesinde Debûsî’nin Kelâmî Eğilimi Determination of al-Dabusi’s Theological Affiliation in Terms of his Usul Perspective ................................27-59 Hacer YETKİN XVII. Yüzyıl Kıbrıs Kadı Sicilleri Işığında Osmanlı Kıbrısı’nda “Evliliğin Sona Ermesi” The End of Marriage in Ottoman Cyprus in the Light of 17th Century Kadi Registers ................................61-93 Ümit GÜLER İslâm Öncesi Medine Madina before Islam ..........................................................................................................................................95-113 Mahmut KELPETIN Soyun Önemi Bağlamında Yahudi-Haşmoni Krallığı ve Vaftizci Yahya The Kingship Experience of Cohens in the Context of Genealogical Superiority: The Kingdom of Hasmoneans .....................................................................................................................................................115-138 Tolga Savaş ALTINEL Dinî Başa Çıkma ile Umut, Hayat Memnuniyeti ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki Etkileşim Üzerine Bir Araştırma A Research about the Relationships and Interactions between Religious Coping, Hope, Life Satisfaction and Psychological Resilience .......................................................................................................139-160 Veysel UYSAL, Ayşe Kaya GÖKTEPE, Sema KARAGÖZ, Melike İLERİSOY Manevi Danışmanlıkta Duanın Bir Destekleme Metodu Olarak Kullanımı The Use of Prayer as a Method of Intervention in Chaplaincy ....................................................................161-198 Selma BAŞ Araştırma Notu Being Muslim-Turks in Germany and Almancı (Turks living in Germany) in Turkey: Candidates for Religious Leaders (Imam) in Germany Training at Marmara University Faculty of Theology .....199-205 H. Şule ALBAYRAK III Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi • Cilt-Sayı 52 • Haziran 2017 • ISSN 1302-4973 • ss. 1-26 DOI: 10.15370/maruifd.333521 Makaleler İbn Ebî Hayseme’nin (ö. 279/892) Cerh-Ta‘dîl İlmindeki Yeri ve Önemi Mustafa Macit KARAGÖZOĞLU* Öz: İbn Ebî Hayseme Hadis ve İslâm Tarihi disiplinlerinin gelişiminde rol oynamış âlim- lerden biridir. Her iki ilim dalını ilgilendiren mühim eseri et-Târîhu’l-kebîr’in günü- müze ancak küçük bir kısmı ulaşabilmiştir. İbn Ebî Hayseme râvilerin kimlikleri, vefat tarihleri, kardeşleri, hocaları ve talebeleri gibi konulardaki zengin birikimini eserinde yansıtmış ve sonraki ricâl literatüründe ona sıkça atıf yapılmıştır. Babası Ebû Hayseme, Yahya b. Maîn ve Ahmed b. Hanbel gibi önde gelen hadis münekkitlerinin yanında ye- tişen İbn Ebî Hayseme, adı geçenler başta olmak üzere kendinden önceki münekkitle- rin cerh-ta‘dîle dair görüşlerinin intikalinde mühim rol oynamıştır. Hocalarının ders- lerini dikkatle takip ederek çok sayıda râviyi ve hadisi onların gündemine getiren İbn Ebî Hayseme, müstakil olarak çok az râvinin cerh ve ta‘dîli hakkında görüş belirtmiştir. Anahtar Kelimeler: Hadis Tenkidi, İsnad, Yahya b. Maîn, et-Târîhu’l-kebîr, Ma‘rife- tü’l-ihve ve’l-ahavât The Role of Ibn Abī Khaythama (d. 279/892) in the Criticism of Hadith Transmitters Abstract: Ibn Abī Khaythama is one of the scholars who contributed to the develop- ment of both hadith and Islamic historiography. His most important work al-Tārīkh al- Kabīr has only partially survived today. Ibn Abī Khaythama manifested his expertise on hadith transmitters by providing detailed information about their identification, years of death, relatives and intellectual surroundings, and was therefore quoted frequently by later authors. Having received education from prominent hadith critics, including his father Abū Khaythama, Yaḥyā b. Ma‘īn, and Aḥmad b. Ḥanbal, Ibn Abī Khaythama played a significant role in the transmission of their critical opinions. Though he regu- larly participated in hadith circles and raised questions to his teachers about transmit- ters and their hadiths, he rarely expressed his individual opinion regarding the impugn- ment and certification of the transmitters. Keywords: Hadith Criticism, Isnād, Yaḥyā b. Ma‘īn, al-Tārīkh al-Kabīr, Brothers and Sisters among Transmitters Giriş “İbn Ebî Hayseme” diye tanınan Ebû Bekir Ahmed b. Züheyr b. Harb (ö. 279/892) 1 hadis tenkidinin III./IX. yüzyıldaki gelişimine katkı yapmış âlimlerden biridir. Döneminin önde * Yrd. Doç. Dr., Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Hadis Anabilim Dalı Öğretim Üyesi. E-posta: [email protected] 1 Hayatı hakkında aşağıda atıf yapılacak eserlere ilaveten bk. İbn Ebî Hayseme, et-Târîhu’l-kebîr, I, 15-25 ( önsözü); 1 Mustafa Macit KARAGÖZOĞLU gelen hadisçi ve tarihçilerinden ders almış olması, hem Hadis hem İslâm Tarihi disiplinini il- gilendiren Târîh’i ve hadis râvilerine (ricâl) dair eserlerde kendisine sıkça atıf yapılması onu önemli kılan özelliklerdendir. İbn Ebî Hayseme’nin incelenmesi günümüzün ilahiyat çalışmalarına iki yönden katkı sağlayabilir. İlk olarak İbn Ebî Hayseme, bugünkü akademik yapılanmada birbirinden ka- lın çizgilerle ayrılmış olan Hadis ve İslâm Tarihi ilim dalları arasında yoğun geçişkenlikle- rin olduğu bir zaman diliminde yaşamıştır; bu sebeple iki disiplin arasındaki mefhum, me- sele, metot ve telif tarzı yönünden benzerliklerin ve farkların tespiti için elverişli bir figürdür. İkinci olarak, Yahya b. Maîn (ö. 233/848), Ali b. el-Medînî (ö. 234/848-9), Ahmed b. Hanbel (ö. 241/855) ve Ebû Zür‘a er-Râzî (ö. 264/878) gibi meşhur hadis münekkitlerinin çok sayıda talebesi bulunmaktadır.