DOĞU AKDENİZ ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ ENTOMOLOJİ MÜZESİNDEKİ TEKE BÖCEKLERİ (COLEOPTERA: CERAMBYCIDAE) ÜZERİNE PRIONINAE, LEPTURINAE, DORCADIONINAE VE LAMIINAE İTİBARIYLA TAKSONOMİK VE FAUNİSTİK ARAŞTIRMALAR
Naciye CİHAN
YÜKSEK LİSANS TEZİ BİYOLOJİ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
HAZİRAN 2013 ANKARA TEZ BİLDİRİMİ
Tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada bana ait olmayan her türlü kaynağa eksiksiz atıf yapıldığını bildiririm.
NACİYE CİHAN
Naciye CİHAN tarafından hazırlanan “DOĞU AKDENİZ ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ ENTOMOLOJİ MÜZESİNDEKİ TEKE BÖCEKLERİ (COLEOPTERA: CERAMBYCIDAE) ÜZERİNE PRIONINAE, LEPTURINAE, DORCADIONINAE VE LAMIINAE İTİBARIYLA TAKSONOMİK VE FAUNİSTİK ARAŞTIRMALAR” adlı bu tezin Yüksek Lisans Tezi olarak uygun olduğunu onaylarım.
Doç. Dr. Hüseyin ÖZDİKMEN .……………………… Tez Danışmanı, Biyoloji Anabilim Dalı
Bu çalışma, jürimiz tarafından oy birliği ile Biyoloji Anabilim Dalında Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir.
Prof. Dr. Suat KIYAK ………………………. Biyoloji Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi
Doç. Dr. Hüseyin ÖZDİKMEN ………………………. Biyoloji Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi
Doç. Dr. Ayla TÜZÜN ………………………. Biyoloji Anabilim Dalı, Ankara Üniversitesi
Tez Savunma Tarihi: 05/06/2013 Bu tez ile G.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu Yüksek Lisans derecesini onamıştır.
Prof. Dr. Şeref SAĞIROĞLU …………………………. Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü
iv
DOĞU AKDENİZ ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ ENTOMOLOJİ MÜZESİNDEKİ TEKE BÖCEKLERİ (COLEOPTERA: CERAMBYCIDAE) ÜZERİNE PRIONINAE, LEPTURINAE, DORCADIONINAE VE LAMIINAE İTİBARIYLA TAKSONOMİK VE FAUNİSTİK ARAŞTIRMALAR (Yüksek Lisans Tezi)
Naciye CİHAN
GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Haziran 2013
ÖZET
Bu çalışma Türkiye’nin en zengin 5 Teke Böceği alt familyasından 4 tanesi olan Prioninae, Lepturinae, Dorcadioninae ve Lamiinae alt familyaları bilgisine yeni katkılar sunmaktadır. Bu çalışma için örnekler 2001-2012 yılları boyunca Adana, Balıkesir, Bolu, Düzce, İçel, Kahramanmaraş, Karaman, Muğla, Niğde ve Osmaniye illerindeki farklı lokalitelerden toplanmıştır. Çalışma sonucunda Türkiye’den toplam 4 alt familyadan 19 tribusa ait 37 cins ve 58 tür (bunların 25 tanesi alt tür seviyesindedir) tespit edilmiştir. Çalışmadaki örnekler arasından yakın zamanda Özdikmen & Aytar, 2012 tarafından tanımlanmış bilim dünyası için bir yeni tür olan Mallosia nonnigra’ nın holotipi mevcuttur. Bunlar arasında bir tür bu çalışma ile Türkiye’den ikinci defa kayıt edilmektedir. İki tür Türkiye’nin güneyi için ilk kayıttır. Ayrıca, 4 tür İç Anadolu Bölgesi, 6 tür Akdeniz Bölgesi ve 3 tür ise Doğu Akdeniz Bölgesi için ilk defa kayıt edilmektedir. Dahası, toplam 45 tür (8 Adana, 4 Balıkesir, 14 İçel, 3 Kahramanmaraş, 10 Niğde ve 6 Osmaniye için olmak üzere) Türkiye’deki çeşitli iller için ilk kayıtlardır. Buna ilaveten, bu çalışmada incelenen v
taksonların yaklaşık %15’i Türkiye için endemik olan taksonlardan oluşmaktadır.
Bilim Kodu : 203.1.058 Anahtar Kelimeler : Coleoptera, Cerambycidae, yeni veriler, yeni kayıtlar,Türkiye Sayfa Adedi : 225 Tez yöneticisi : Doç. Dr. Hüseyin ÖZDİKMEN vi
TAXONOMICAL AND FAUNISTICAL RESEARCHES ON LONGHORNED BEETLES (COLEOPTERA: CERAMBYCIDAE) BY PRIONINAE, LEPTURINAE, DORCADIONINAE AND LAMIINAE IN ENTOMOLOGY MUSEUM OF EASTERN MEDITERRANEAN FORESTRY RESEARCH INSTITUTE (M. Sc. Thesis )
Naciye CİHAN
GAZİ UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCIENCE June 2013
ABSTRACT
The present work presents new contributions to the knowledge of the subfamilies Prioninae, Lepturinae, Dorcadioninae and Lamiinae that are 4 of 5 richest subfamilies in terms of diversity among cerambycids, of Turkey. The specimens for this study were collected over various years (2001-2012) from different localities in Adana, Balıkesir, Bolu, Düzce, İçel, Kahramanmaraş, Karaman, Muğla, Niğde and Osmaniye provinces in Turkey. As a result of the work, a total of 58 species (25 of them into subspecies level) belonging to 37 genera of 19 tribes of 4 subfamilies were determined from Turkey. The present work includes the holotype of recently described species Mallosia nonnigra Özdikmen & Aytar, 2012 in the present specimens. One species of them is recorded from Turkey for the second time. Two species of them are the first record for Southern Turkey. Also, four species for Central Anatolian Region, six species for Mediterranean Region and three species for Eastern Mediterranean Region are recorded for the first time. Moreover, a total of fourty-five species are the first record for various provinces (8 for Adana, 4 for Balıkesir, 14 for İçel, 3 for Kahramanmaraş, 10 for Niğde, 6 for Osmaniye) in vii
Turkey. Furthermore, about 15% of the examined taxa in the present work comprise of endemic taxa for Turkey.
Science Code : 203.1.058
Key Words : Coleoptera, Cerambycidae, new data, new records,Turkey
Page Number : 225 Adviser : Assoc. Prof. Dr. Hüseyin ÖZDİKMEN viii
TEŞEKKÜR
Çalışmalarım sırasında her türlü bilimsel, maddi ve manevi desteği ve tecrübesiyle yanımda olan çok kıymetli hocam Doç. Dr. Hüseyin ÖZDİKMEN’e; ilerlediğim yolda beni yalnız bırakmayan ve maddi-manevi desteklerini hiçbir zaman eksik etmeyen aileme; beni evlatlarından ayırmayan ve varlıklarıyla her zaman mutluluk duyduğum çok değerli Yılmaz-Sündüs KAYA ailesine; her zaman yanımda olan canım yol arkadaşlarım Gamze KAYA, Tülay OSKAY, Hüseyin ÖZBEK, Nihal ŞAMLI, N. Nur TOPÇU ve Kübra Canan YILDIZ’a sonsuz teşekkür ederim.
Ayrıca müzesindeki örneklerin çalışılmasına izin veren Yüksek Orman Mühendisi Fatih AYTAR’a teşekkür ederim.
ix
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET………………………………………………………………………...... iv
ABSTRACT………………………………………………………………...... vi
TEŞEKKÜR………………………………………………………………….….....viii
İÇİNDEKİLER………………………………………….…………………...... ix
ŞEKİLLERİN LİSTESİ ………...…………………………………………...... x
RESİMLERİN LİSTESİ …….……………………………………………………....xi
HARİTALARIN LİSTESİ ………………………………………………...... xiv
1.GİRİŞ..………………………………………………………………………...... 1
2. MATERYAL VE METOT……………………………………………….………14
3. BULGULAR……………………………………………………...……….……...17
3.1. Alt Familya Prioninae.……………………………………...... 17
3.2. Alt Familya Lepturinae ….……………..………………………………...... 37
3.3. Alt Familya Dorcadioninae ….…………………………………………….102
3.4. Alt Familya Lamiinae …………………………………………..………....108
4. SONUÇLAR………………………………………………………………….…185
KAYNAKLAR……………………………………………………….……………214
ÖZGEÇMİŞ………………………………………………………………………..225
x
ŞEKİLLERİN LİSTESİ
Şekil Sayfa
Şekil 4.1. İncelenen alt familyalar itibarıyla türlerin fenolojik dağılımları………..193
Şekil 4.2. Prioninae alt familyasına ait türlerin fenolojik dağılımları……………...194
Şekil 4.3. Lepturinae alt familyasına ait türlerin fenolojik dağılımları…………….196
Şekil 4.4. Dorcadioninae alt familyasına ait türlerin fenolojik dağılımları………..197
Şekil 4.5. Lamiinae alt familyasına ait türlerin fenolojik dağılımları……………...199
Şekil 4.6. İncelenen Cerambycidae türlerinin genel fenolojik durumu……………200
Şekil 4.7. Çalışılan örnekler arasından feromon tuzağıyla yakalanan örneklerin yüzde dağılımı………………………………………………………………….201
Şekil 4.8. Çalışmada incelenen taksonların korotip dağılımları……...……………203
Şekil 4.9. Prioninae üyelerinin korotip dağılımı…………………………………...205
Şekil 4.10. Lepturinae üyelerinin korotip dağılımı………………………………...207
Şekil 4.11. Dorcadioninae üyelerinin korotip dağılımı….…………………………208
Şekil 4.12. Lamiinae üyelerinin korotip dağılımı………………………………….210
xi
RESİMLERİN LİSTESİ Resim Sayfa
Resim 2.1. Funnel tipi feromon tuzağı……………………………………………...16
Resim 3.1. Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854)……...………………...…...... 18
Resim 3.2. Prinobius myardi atropos Chevrolat, 1854….…………………...…...... 21
Resim 3.3. Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838)……………………..……...... 24
Resim 3.4. Aegosoma scabricorne (Scopoli, 1763)…………………………………27
Resim 3.5. Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855)……………………………...29
Resim 3.6. Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856)…………………………………32 Resim 3.7. Prionus coriarius (Linnaeus, 1758)……………………………………..35
Resim 3.8. Rhamnusium bicolor bicolor (Schrank, 1781)………………………….38
Resim 3.9. Rhamnusium testaceipenne Pic, 1897…………………………………...40
Resim 3.10. Rhagium syriacum Pic, 1892…………………………………………..42
Resim 3.11. Rhagium inquisitor fortipes Reitter, 1898 ……………………………45
Resim 3.12. Dinoptera collaris (Linnaeus, 1758)…………………………………..48
Resim 3.13. Cortodera omophloides Holzschuh, 1975……………………………..51
Resim 3.14. Vadonia soror tauricola Holzschuh, 1993…………………………….53
Resim 3.15. Pseudovadonia livida livida (Fabricius, 1777)………………………...55
Resim 3.16. Anoplodera rufipes rufipes (Schaller, 1783)…………………………..59
Resim 3.17. Stictoleptura cordigera cordigera (Fuessly, 1775)……………………62
Resim 3.18. Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891)………………………66
Resim 3.19. Stictoleptura sambucicola (Holzschuh, 1982)…………………………68
Resim 3.20. Anastrangalia dubia dubia (Scopoli, 1763)…………………………...70
Resim 3.21. Anastrangalia montana montana (Mulsant & Rey, 1863)……………74 xii
Resim Sayfa
Resim 3.22. Anastrangalia sanguinolenta (Linnaeus, 1760)……………………….76 Resim 3.23. Pedostrangalia adaliae Reitter, 1885………………………………….78 Resim 3.24. Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863)…………………………...80
Resim 3.25. Judolia erratica erratica (Dalman, 1817)…………………………….84 Resim 3.26. Leptura quadrifasciata quadrifasciata Linnaeus, 1758……………….88
Resim 3.27. Rutpela maculata maculata (Poda, 1761)……………………………..91
Resim 3.28. Carlandrea syriaca (Pic, 1891)………………………………………..94
Resim 3.29. Stenurella bifasciata nigrosuturalis (Reitter, 1895)…………………...96 Resim 3.30. Stenurella septempunctata latenigra (Pic, 1915)...... 101 Resim 3.31. Dorcadion saulcyi saulcyi Thomson, 1865…………………………..104
Resim 3.32. Dorcadion scabricolle caramanicum K. Daniel & J. Daniel, 1903…………………………………………………………..……….107
Resim 3.33. Batocera rufomaculata (DeGeer, 1775)……………………………...113
Resim 3.34. Monochamus galloprovincialis tauricola Pic, 1912………………….126
Resim 3.35. Morimus orientalis Reitter, 1894……………………………………..120
Resim 3.36. Niphona picticornis Mulsant, 1839…………………………………..123
Resim 3.37. Pogonocherus perroudi perroudi Mulsant, 1839…………………….125
Resim 3.38. Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758)……………………………….128
Resim 3.39. Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792)……………………………..131
Resim 3.40. Leiopus nebulosus nebulosus (Linnaeus, 1758)……………………...134
Resim 3.41. Tetrops praeustus anatolicus Özdikmen & Turgut, 2008……………136
Resim 3.42. Saperda quercus ocellata Abeille de Perrin, 1895…………………...139
Resim 3.43. Oxylia argentata languida (Ménétriés, 1839)………………………..141
Resim 3.44. Mallosia nonnigra Özdikmen & Aytar, 2012………………………...144 xiii
Resim Sayfa
Resim 3.45. Coptosia bithynensis (Ganglbauer, 1884)…………………………….146
Resim 3.46. Phytoecia hirsutula hirsutula (Frölich, 1793)………………………..149
Resim 3.47. Phytoecia humeralis caneri Özdikmen & Turgut, 2010……………..152
Resim 3.48. Phytoecia puncticollis puncticollis Faldermann, 1837………………155
Resim 3.49. Phytoecia merkli Ganglbauer, 1884………………………………….157
Resim 3.50. Phytoecia croceipes Reiche & Saulcy, 1858…………………………160
Resim 3.51. Phytoecia geniculata Mulsant, 1862…………………………………162
Resim 3.52. Phytoecia coerulescens (Scopoli, 1763)……………………………..165 Resim 3.53. Calamobius filum (Rossi, 1790)……………………………………...170
Resim 3.54. Agapanthia kirbyi (Gyllenhal, 1817)...... 173
Resim 3.55. Agapanthia kindermanni Pic, 1905…………………………………..176
Resim 3.56. Agapanthia lateralis Ganglbauer, 1884………………………………178
Resim 3.57. Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787)………………………………181
Resim 3.58. Agapanthia pesarinii Sama & Rapuzzi, 2010………………………..185
xiv
HARİTALARIN LİSTESİ Harita Sayfa
Harita 3.1. Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854)’ün Türkiye yayılışı..…...... 19
Harita 3.2. Prinobius myardi Mulsant, 1842’nin Türkiye yayılışı ………………....22
Harita 3.3. Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838) ’in Türkiye yayılışı …...... 25
Harita 3.4. Aegosoma scabricorne (Scopoli, 1763) ’ün Türkiye yayılışı …………..28
Harita 3.5. Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855) ’in Türkiye yayılışı ……...... 31
Harita 3.6. Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856) ’nın Türkiye yayılışı ………….33 Harita 3.7. Prionus coriarius (Linnaeus, 1758) ’in Türkiye yayılışı ……………….36
Harita 3.8. Rhamnusium bicolor (Schrank, 1781) ’in Türkiye yayılışı ……………39
Harita 3.9. Rhamnusium testaceipenne Pic, 1897’nin Türkiye yayılışı …….………40
Harita 3.10. Rhagium syriacum Pic, 1892’nin Türkiye yayılışı ……………………43
Harita 3.11. Rhagium inquistor (Linnaeus, 1758)’in Türkiye yayılışı ……………..47
Harita 3.12. Dinoptera collaris (Linnaeus, 1758) ’in Türkiye yayılışı …………….50
Harita 3.13. Cortodera omophloides Holzschuh, 1975’in Türkiye yayılışı ……….52
Harita 3.14. Vadonia soror Holzschuh, 1981’in Türkiye yayılışı ………………….54
Harita 3.15. Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777) ’nin Türkiye yayılışı………..58
Harita 3.16. Anoplodera rufipes (Schaller, 1783) ’ün Türkiye yayılışı ……………61
Harita 3.17. Stictoleptura cordigera (Fuessly, 1775) ’in Türkiye yayılışı………….64
Harita 3.18. Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891) ’in Türkiye yayılışı…67
Harita 3.19. Stictoleptura sambucicola (Holzschuh, 1982) ’nin Türkiye yayılışı…. 69
Harita 3.20. Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763) ’ün Türkiye yayılışı ……………72
Harita 3.21. Anastrangalia montana (Mulsant & Rey, 1863) ’ün Türkiye yayılışı...75
Harita 3.22. Anastrangalia sanguinolenta (Linnaeus, 1760) ’ın Türkiye yayılışı ….77 xv
Harita Sayfa Harita 3.23. Pedostrangalia adaliae Reitter, 1885’in Türkiye yayılışı ……………79 Harita 3.24. Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863) ’ün Türkiye yayılışı ……82
Harita 3.25. Judolia erratica (Dalman, 1817) ’nin Türkiye yayılışı ……………….86 Harita 3.26. Leptura quadrifasciata Linnaeus, 1758’in Türkiye yayılışı …………..89 Harita 3.27. Rutpela maculata (Poda, 1761) ’in Türkiye yayılışı …………………..93
Harita 3.28. Carlandrea syriaca (Pic, 1891) ’in Türkiye yayılışı ………………….95
Harita 3.29. Stenurella bifasciata (Müller, 1776) ’nın Türkiye yayılışı…………...100 Harita 3.30. Stenurella septempunctata (Fabricius, 1792)’nin Türkiye yayılışı...... 103 Harita 3.31. Dorcadion saulcyi Thomson, 1865’in Türkiye yayılışı ……………...106
Harita 3.32. Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817) ’nin Türkiye yayılışı………..108
Harita 3.33. Batocera rufomaculata (DeGeer, 1775) ’nin Türkiye yayılışı……….114
Harita 3.34. Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795)’in Türkiye yayılışı….118
Harita 3.35. Morimus orientalis Reitter, 1894’ün Türkiye yayılışı ……………….121
Harita 3.36. Niphona picticornis Mulsant, 1839’un Türkiye yayılışı ……………..124
Harita 3.37. Pogonocherus perroudi Mulsant, 1839’un Türkiye yayılışı ………...126
Harita 3.38. Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758) ’in Türkiye yayılışı …………129
Harita 3.39. Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792) ’nin Türkiye yayılışı ………132
Harita 3.40. Leiopus nebulosus (Linnaeus, 1758) ’in Türkiye yayılışı ……………135
Harita 3.41. Tetrops praeustus (Linnaeus, 1758)’in Türkiye yayılışı …………….138
Harita 3.42. Saperda quercus Charpentier, 1825’in Türkiye yayılışı ……………..140
Harita 3.43. Oxylia argentata (Ménétriés, 1832)’nin Türkiye yayılışı ……………143
Harita 3.44. Mallosia nonnigra Özdikmen & Aytar, 2012’nin Türkiye yayılışı ….145
Harita 3.45. Coptosia bithynensis (Ganglbauer, 1884) ’ün Türkiye yayılışı………148
Harita 3.46. Phytoecia hirsutula (Frölich, 1793) ’ün Türkiye yayılışı ……………150 xvi
Harita Sayfa
Harita 3.47. Phytoecia humeralis (Waltl, 1838)’in Türkiye yayılışı ……...... 154
Harita 3.48. Phytoecia puncticollis Faldermann, 1837’nin Türkiye yayılışı ……..156
Harita 3.49. Phytoecia merkli Ganglbauer, 1884’ün Türkiye yayılışı …………….158
Harita 3.50. Phytoecia croceipes Reiche & Saulcy, 1858’in Türkiye yayılışı ……161
Harita 3.51. Phytoecia geniculata Mulsant, 1862’nin Türkiye yayılışı …………...163
Harita 3.52. Phytoecia coerulescens (Scopoli, 1763) ’ün Türkiye yayılışı ……….168 Harita 3.53. Calamobius filum (Rossi, 1790) ’ın Türkiye yayılışı ………….……..172
Harita 3.54. Agapanthia kirbyi (Gyllenhal, 1817)’nin Türkiye yayılışı...... 175
Harita 3.55. Agapanthia kindermanni Pic, 1905’in Türkiye yayılışı ……………...177
Harita 3.56. Agapanthia lateralis Ganglbauer, 1884’ün Türkiye yayılışı ………...180
Harita 3.57. Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787) ’nin Türkiye yayılışı ……….184
Harita 3.58. Agapanthia pesarinii Sama & Rapuzzi, 2010’un Türkiye yayılışı …..186 1
1. GİRİŞ
Cerambycidae familyası, Coleoptera (Kın Kanatlılar) takımının en çok türü bulunan önemli gruplarından biridir. Bilinen Coleoptera takımı türlerinin hemen hemen %10'unu teşkil eder. Yeryüzünde bugüne değin yaklaşık 35 000-50 000 türü saptanmıştır [Winkler, 1924-1932].
Bilindiği gibi, kıtasal özelliklere sahip olan Türkiye, hem birçok taksonun kökeni hem de jeolojik ve iklimsel değişikliklerden etkilenen canlılar için bir refigiumdur. [Demirsoy, 2002]. Böylece yurdumuz Dünya’daki herhangi bir kara parçasından çok daha fazla biyolojik öneme sahiptir. Tüm dünyada görüldüğü gibi, geçmişte Türkiye'de de meydana gelen değişimlerden en çok etkilenen canlılar olan böcekler arasında inanılmaz bir çeşitlilik ortaya çıkmıştır. Türkiye iklimsel özellikleri ve arazi yapısı açısından çok kısa mesafelerde değişebilen bir kıtasal özellik göstermektedir [Demirsoy, 2002, Özdikmen, 2012a].
İlerleyen yıllarda çok daha büyük bir sayıya ulaşmasını beklediğimiz Türkiye Cerambycoidea faunası en son yapılan çalışmalara göre, toplamda 824 tür grubu takson (721 tür ve 103 alt tür) içerir [Özdikmen, 2012b].
Cerambycidae, Coleoptera takımının, Polyphaga alt takımında diğer iki familya (Chrysomelidae ve Bruchidae) ile birlikte, Pseudotetramera, Phytophaga, Chrysomeloidea ve Cerambycoidea gibi değişik üst familyalar altında incelenmiştir. Bu üç familyanın belli başlı ortak özellikleri; tarsusun pseudotetramer (yalancı 4 segmentli) ya da cryptopentamer (gizli 5 segmentli) oluşu, antenlerin filiform yapısı ve hepsinin hem larval hem de ergin evrede bitkilerle beslenmesidir [Gül-Zümreoğlu, 1975].
Genellikle çoğu yazar bu önemli grup için Chrysomeloidea Latreille, 1802 olarak tek bir üst familya adı kullanmayı tercih ederler. Böylece Chrysomeloidea 7 familyadan oluşur. Lawrence ve ark. (1999)’na göre bu familyalar Vesperidae, Oxypeltidae, 2
Disteniidae, Cerambycidae, Megalopodidae, Orsodacnidae ve Chrysomelidae’dir. Löbl & Smetana (2010)’da ise; Cerambycidae (Vesperinae, Disteniinae dahil), Megalopodidae, Orsodacnidae ve Chrysomelidae şeklinde 4 familya olarak belirtilmiştir. Buna uygun olarak, Bouchard ve ark. (2011) en son katalogda Cerambycoidea Latreille, 1802 ve Chrysomeloidea Latreille, 1802 olarak iki üst familya kullanmak yerine bu grup için Chrysomeloidea Latreille, 1802 şeklinde tek bir üst familya kullanmıştır. Bununla birlikte, böceklerde varolan büyük morfolojik çeşitlilikler farklı kademelerde cins üstü taksonların çoğalmasına izin vermektedir. Reid (1995) belirtmektedir ki; “Chrysomeloidea ‘cerambycid’ ve ‘chrysomelid’ soyu olmak üzere iki grup olarak ayırt edilebilmektedir”. Bu yüzden, bu grubun üst familya aşaması için Cerambycoidea Latreille, 1802 ve Chrysomeloidea Latreille, 1802 olarak iki isim kullanması tercih edilmektedir. Duruma uygun olarak, üst familya Cerambycoidea Latreille, 1802 hali hazırda Cerambycidae Latreille, 1802; Disteniidae Thomson, 1861; Oxypeltidae Lacordaire, 1868 ve Vesperidae Mulsant, 1839 olmak üzere 4 familya içerir. Bunlardan sadece Cerambycidae Latreille, 1802 ve Vesperidae Mulsant, 1839 Türkiye’de temsil edilmektedir [Özdikmen, 2012c].
Özdikmen (2012c)’e göre, familyanın günümüzde kabul edilen sistematik durumu şöyledir: Alem (Regnum) : Animalia Şube (Phylum) : Arthropoda Sınıf (Classis) : Insecta Takım (Ordo) : Coleoptera Alt takım (Subordo) : Polyphaga Üst familya (Superfamilia) : Cerambycoidea Familya (Familia): Cerambycidae
Özdikmen, 2012c’ ye göre, Cerambycoidea üst familyası Türkiye için iki familya on iki alt familya olarak aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir;
Üst familya : Cerambycoidea Latreille, 1802 3
Familya: Vesperidae Mulsant, 1839 Alt familya: Vesperinae Mulsant, 1839 Familya: Cerambycidae Latreille, 1802 Alt familya: Prioninae Latreille, 1802 Alt familya: Lepturinae Latreille, 1802 Alt familya: Necydalinae Latreille, 1825 Alt familya: Aseminae Thomson, 1861 Alt familya: Saphaninae Gistel, 1848 Alt familya: Spondylidinae Audinet-Serville, 1832 Alt familya: Dorcasominae Lacordaire, 1868 Alt familya: Cerambycinae Latreille, 1802 Alt familya: Stenopterinae Gistel, 1848 Alt familya: Dorcadioninae Swainson, 1840 Alt familya: Lamiinae Latreille, 1825
Cerambycidae familyası büyük yapılıdan (Batocera rufomaculata’da 50 - 60 mm) küçük boylara (Tetrops praeusta’da 4 - 5 mm) kadar değişen çeşitli türleri içerir. İnce, uzun ya da genişlemiş olmak üzere çok çeşitli vücut tiplerine sahiptirler. Yine, metalik renkler de dahil olmak üzere çok çeşitli renklenme özelliklerine sahiptirler. İyi derecede gelişmiş uzun antenleriyle tanınırlar. Her ne kadar yurdumuzda çalışıldığı ilk yıllarda Almanca isminin çevirisinden dolayı ‘Teke böcekleri’ olarak bilinse de “Cerambycid” tabiri İtalyanca ve Fransızca olup uzun antenli böcekler anlamına gelir [Lodos, 1998; Jenis, 2001; Bense, 1995].
Cerambycidae familyası üyelerinin genel özellikleri aşağıda verildiği gibidir [Bense, 1995; Lodos, 1998; Jenis, 2001].
Vücut genel olarak; baş (cephalon = caput), göğüs (toraks) ve karın (abdomen) olmak üzere üç kısımdan oluşur. Baş; prognat ya da subhipognat olup büyük ve serbesttir. Yuvarlak, oval ya da konik şekillerde olabilir. Bazı gruplarda gözlerin arkasında çukurlaşmıştır. Nispeten büyük olan gözleri antenlerin kaidelerini 4
çevrelemiştir. Gözler; çoğunlukla iç kenarda bulunan bir girinti ile kuvvetli bir şekilde çentikli, böbrek biçimli ya da tamamen bölünmüş şekillidir. Anten; 11 - 12 segmentlidir. Yapı ve boy bakımından oldukça değişkendir. Çoğunlukla filiform yapıdadır, basit ya da serrat olabilir. Bazılarında vücuttan kısa, değişken boyda ya da vücudun iki katından fazla uzunluktadır. Ağız parçaları kesici-çiğneyici tipte olup, mandibullar, maksiller, labrum, labium ve palpuslardan oluşur. Bu parçalar, taksonomik açıdan önemli özelliklere sahiptirler.
Mandibullar, klipeusun yanlarına birer eklemle bağlı, büyük, kuvvetli dişli yapılardır. Bazılarında aşırı genişlemiş boynuz benzeri yapılar şekline dönüşmüştür. Palpus maksillaris, maksillaya bağlı 5 segmentli bir yapıdır. İyi gelişmiş, zayıf ya da genişlemiş olabilir. Özellikle palpus maksillarisin balta benzeri, kürek benzeri, ucu kesik ya da sivri olması önemli taksonomik özelliklerdendir. Palpus labialis ise labiuma bağlı üç segmentli bir yapıdır. Taksonomik açıdan çok önemli özellikler taşımaz.
Göğüs (toraks); vücudun baştan sonra gelen, abdomen ile baş arasına yerleşmiş bölümüdür. Protoraks, mezotoraks ve metatoraks olarak adlandırılan üç segment taşır. Protoraksın üst yüzeyinin hemen hemen tamamı üstten bakıldığında görülür ve pronotum olarak adlandırılır. Mezotoraksın ise dorsal yüzeyinin küçük bir parçası görülür ve skutellum olarak adlandırılır. Protoraksın alt kısmında yer alan skleritine prosternum, mezotoraksın alt skleritine mezosternum, metatoraksın alt kısmında yer alan skleritine ise metasternum denir. Prosternumun bir parçası ön bacak koksaları arasına uzanır ve prosternal çıkıntı olarak adlandırılır. Bu yapı taksonomik açıdan oldukça önemli özellikler taşır. Ayrıca bu sternumun lateralinde de 2 sklerit bulunur.
Mezosternumun dorso-lateralinde mezoepisternit, bunun üstünde ise mezoepimeron bulunur. Prosternumun lateralindeki skleritler kaynaşmış olduklarından ayırt edilemezler. Protoraks, mezotoraks ve metatoraksdan birer çift bacak çıkar. Mezotoraks ve metatoraksdan da birer çift kanat çıkar. Kın kanatlar, mezotoraksdan çıkan derimsi, parşömen benzeri ya da sert, düz, parlak, noktalı, nasırlı, kırışık, 5
çizgili, skulpturlu (yüzey şekilli), spinli (dikenli), kısmen ya da tamamen pullarla ya da tüylerle kaplı yapılardır. Bu yapılar kın kanatlıların çoğunda elitra (tekili: elitron) olarak adlandırılırlar. Çok kuvvetli bir şekilde sklerotize olduğundan vücudun üst kısmını (mezotoraks, metatoraks ve abdomeni) örter. Bazı gruplarda abdomenin ucu açıkta kalabilir. Gövdenin iki yanında vücudu örten bu yapılar orta kısmında uzunlamasına bir hat boyunca birleşirler. Bu birleşme hattı elitra suturu olarak isimlendirilir. Elitra kitinleşmiş bir kanat yapısı olup uçma esnasında kullanılmaz. Ancak uçuşta yön tayininde dümen vazifesi görür. Vücut üzerinde kapalı tutulduğunda ise bir korunak olarak görev yapar.
Zar kanatlar; metatoraksdan çıkan yapılardır. Böcek dinlenme halindeyken elitranın altında katlanmış halde bulunurlar. Elitra gibi kuvvetli şekilde sklerotize olmamışlardır ve zar yapısındadırlar. Uçma sırasında kullanılan kanat çifti bunlardır. Damarlanması alt familya ve cins gibi taksonların ayırt edilmesi için elverişlidir. Fakat tür teşhisinde kullanılmaz. Cerambycidae familyası üyeleri, her bir göğüs segmentinde birer çift olmak üzere üç çift bacak taşır. Her bir bacak koksa, trokanter, femur, tibia ve tarsus kısımlarından oluşur. Bacaklar ait oldukları segmentte bulunan koksal çukurlar içine koksaları ile tutunurlar. Koksalar çok değişik yapılarda olabilir.
Bazı gruplarda (Prioninae) ön koksalar enine, bazılarında (Cerambycinae) küresel ya da bazı gruplarda (Lepturinae, Necydalinae) konik ya da koni benzeri şekilde gelişmişlerdir. Koksadan sonra femurun üst kısmında küçük bir segment olan trokanter bulunur. Femur, bacağın en kuvvetli parçasıdır. Femurdan sonra gelen segment tibia ise en ince ve uzun parçadır. Tibiadan çıkan mahmuz adı verilen yapılar yani tibial mahmuzlar küçükten büyüğe kadar çok çeşitli boylarda olabilir. Tarsus olarak adlandırılan en son kısım ise gerçekte beş segmentli bir yapıdır. Üçüncü segment iki lobludur. Dördüncü segment ise çok küçüktür ve üçüncü segmentin lobları arasına sıkıştığından çoğu zaman kolayca fark edilemez ve tarsuslar dört segmentliymiş gibi görünür (pseudotetramer yapı). Beşinci segment, üçüncü segmentin lobları arasından çıkar ve tırnakları taşır. Tırnaklar güçlü yapıdadırlar. Çoğu zaman dış kısımlarında birbirlerinden ayrı olarak bir çift 6
şeklindedirler. Bazen dış kısımlarında bitişik olabilirler ya da tamamen birleşip tek ve enli bir yapı kazanabilirler. Her tırnak basit, çentikli ya da çatallı yapıda olabilir. Bacaklar, genel olarak değişken renklerde, boylarda, ince, uzun, spinli yapıda, tamamen ya da kısmen tüylerle kaplı ve çeşitli tiplerde olabilirler. Bu çeşitlilikleri nedeniyle sistematik açıdan çok büyük öneme sahiptirler. Abdomen, geniş yapıdadır ve çoğu zaman elitra altında gizlenmiştir. Genel olarak on segmentten oluşur. Dokuz ve onuncu segmentler çok küçük ve sekizinci segmentin içine girdiğinden dıştan görünmez. Sekizinci abdomen segmenti de teleskobik olarak yedinci abdomen segmentinin içine girer ve dinlenme anında yedinci segment içinde gizlenir. Bu nedenle abdomen yedi segmentli gibi görünür. Erkek ve dişilerde dokuzuncu abdomen segmenti değişik yapılıştadır. Bu segment eşey organlarını taşıdığından genital segment diye isimlendirilir. Abdomenin elitra tarafından tamamen ya da kısmen örtülmesi son derece önemli bir taksonomik özelliktir.
Ventralde görülebilen 5 ya da 6 sternit taşır. Ayrıca dişilerin posterior segmentleri yumurta bırakabilmek için kaynaşmış ve uzamış bir yapıda (ovipozitör şeklinde) olabilir. Abdomenin dorsalden görülebilen son segmentine pigidium denir. Cerambycidae familyası türlerinde eşey organları, cinsler hatta türler arasında bile farklılık gösterdiğinden tüm familya üyeleri için geçerli olabilecek bir yapı belirtmek oldukça zordur. Erkek eşey organı fallik yapı gösterir. Bu yapıyı, tüp şeklindeki aedeagus ve çeşitli şekillerde gelişmiş olan phallobase ve paramerler meydana getirir. Sekizinci abdomen segmentinin türlere göre değişik şekiller göstermesi ve dokuzuncu abdomen segmenti ile de yakından ilgili olması yönünden genital segment ile ilişkisi önemlidir. Aedeagus, spermlerin dişiye iletilmesinde işlev gören kısımdır. Paramerler ise çiftleşme sırasında dişiyi kavramaya yarayan kısımlardır. Aedeagus ve paramerlerin durumu türlerin ayrımı için çok önemli taksonomik karakterlerdir. Aedeagusun apeksi sivri, düz ya da şişkin olabilir. Yine paramerler de balta ya da bıçak gibi değişik şekillerde olabilirler. Dişide sistematik açıdan önemli olan kısım, spermlerin depolandığı spermateka kısmıdır. Spermateka da aedeagus gibi türler arasında bile çok farklılık gösteren ve tür ayrımında çok önemli olan taksonomik karakterlerden biridir. 7
Cerambycidae familyasının çoğu üyesi, vücutlarının farklı bölgelerinde, elitra, bacaklar, pronotum ve baş üzerinde çeşitli sıklıkta ve özellikte kıllar taşıyabilir. Bu yapılar ince, kalın, kısa ya da uzun olabilir. Yine bu kıllar siyah, beyaz, sarımsı, kahverengimsi, gümüşi, kırmızımsı gibi çok değişik renklerdedir ve vücudun farklı bölgelerinde değişik sıklıklarda bulunabilirler. Elitra ya da pronotum üzerinde çeşitli renklerde noktalar, bantlar, çizgiler ve desenler oluşturabilirler. Kılların vücut yüzeyindeki dağılımı, sıklığı, büyüklüğü ve rengi taksonomik açıdan göz önüne alınan çok önemli karakterlerdir. Özellikle tür ve cins ayrımında sıklıkla kullanılır.
Spondylidinae alt familyasında ön tibianın dış kenarı dişli ve apeksi diken şeklindedir. Prioninae’de ise pronotumun yan kenarlarının dişler ve dikenler taşıması çok önemli bir özelliktir. Bu yapılar Tragosoma cinsinde olduğu gibi bir, Prionus cinsinde olduğu gibi üç ya da başka gruplarda daha fazla sayıda olabilir. Dikenlerin daha kalın ve ucu sivri olanlarına mahmuz adı verilir. Bu yapılar özellikle tibia üzerinde yer alır ki, bu tibial mahmuzlar da taksonomik açıdan önemli karakterlerdir. Bununla birlikte bazı gruplarda femurların iç ya da dış kenarlarında küçük dişçikler bulunabilir.
Taksonomik açıdan çok önemli bir değere sahip olan yüzey yapısı, bu familya için de son derece önemli bir karakterdir. Yüzey yapısı pronotum, elitra ve başta farklı şekillerde olabilir. Pronotumda kırışıklıklar, çöküntü, yükselti ve tüberkül gibi yapılar olabilir. Çöküntülerin küçük çukurcuklar şeklinde olanları nokta diye ifade edilebilir. Bu noktalar sık, dağınık, kaba, seyrek, ince veya sıralı olabilir. Noktaların arası kırışıklıklar taşıyabilir. Yükselti ve tüberküller küçük, büyük ya da törpü benzeri pürüzlü bir yüzeye sahip olabilir. Elitra da boyuna ve enine basıklıklar, çöküntü ve kaburga (karina) benzeri yapılar taşıyabilir. Kırışıklıklar ağ benzeri yapıda olabilir. Elitra üzerindeki kaburgaların sayısı da oldukça önemlidir. Baş da yine kırışıklıklar ve noktalar taşıyabilir. Baş, pronotum ve elitra bütün yapıları taşıyabileceği gibi yüzey yapısı bakımından son derece sade de olabilir. Cerambycidae familyası üyelerinin tamamı bitkisel maddelerle beslenirler. Ksilofag 8
(Xylophagous = odunla beslenen) ve fitofag (phytophagous = otsu bitkilerle beslenen) türler olarak ikiye ayrılırlar.
Lamiinae alt familyasında çok sayıda tür otsu bitkilerle beslenirler. Bazı türler monofag olmakla birlikte (örneğin; Saperda punctata Ulmus’ta, Xylotrechus nusticus Populus, Salix ve Betula’da, Saperda populnea Populus ve Salix’de) bazıları çok farklı ağaç türlerinde fitofagtırlar. Çoğu parlak renkli türler çiçekler üzerinde beslenirler. Lepturinae’nin çoğu cinsi ve Cerambycinae’nin birkaç üyesi çiçekleri ziyaret ederek çiçek ve polenle beslenirler. Erginlerin bazıları beslenmeyebilir ya da canlı yapraklarla, kabuk, polen ve mantarlarla beslenirler. Larvalar bitkinin tamamıyla veya özellikle kökleriyle, gövdeleriyle, büyük dalları ya da kozalaklarıyla beslenirler. Hem ölü hem de canlı dokularda delik açarak beslenirler ya da beslenmeleri epidermal tabakalar, ağacın özü ve özsuyu ile sınırlanmış da olabilir. Pseudovadonia livida’nın larvasında özel bir beslenme şekli bulunur. Bu larvalar toprakta yaşarlar. Toprakta fungal hiflerle beslenirler. Dorcadion cinsi larvaları da köklerle beslenirler. Ksilofag larvaların çoğu konukçu bitkilerine iyi adapte olmuşlardır. Bu larvalar genellikle bitkinin kökleri, gövdeleri, dalları, yaprak sapları ve sürgünleri gibi belirli alanlarını (ağaç kabuğu, kabuk ve odun arasında, odunda) istila ederler. Çiftleşme ve ovipozisyonu (yumurta bırakma) seçilen bir konukçuda gerçekleşen ve konukçu ağaçların sadece belirli bölgelerinde yaşayan Cerambycidae familyası üyelerinde larvalar sürekli olmamakla birlikte ağaçların belirli bölgelerini istila ederler. Ve bu bölgeler türlere göre farklılık gösterir. Örneğin Clytus tropicus ve Ropalopus spinicornus türleri sadece ağaçların tepelerinde yaşarlar. Bu familyanın çoğu üyesinde çiçekler, çiftleşmenin gerçekleştiği buluşma noktalarıdır. Konukçu bitkiler de eşlerin buluşma yerleridir. Saperda carcharias gibi bazı türler eşlerini bulmak için ağaçların uç noktalarının çevresinde sürü halinde toplanırlar.
Ksilofag türlerde yumurtalar genelllikle ovipozitör yardımıyla bırakılır. Tek tek veya yumurtalar grup halinde ağaç kabukları altına ya da ağaçtaki çatlaklara bırakılır. Lamiinae alt familyasında birkaç tür kuluçkaya yatar. Monochamus cinsinde dişi ağacı kemirerek bir çukur açar ve sadece bir yumurtayı bu çukura bırakır. Kompleks 9
bir olay ince sürgünlerde yaşayan Oberea ve Saperda cinslerinde görülür. Saperda populnea’da dişi ağaç kabuğu altını yumurtayı biriktirebileceği şekilde hazırlar. Burada yumurtalar biriktirilir ve larva şişlik benzeri bir gal içinde gelişir.
Otsu (herbaceous) bitkilerde gelişen türlerde, dişi önce bitki sapı dokularının içini kazarak bir çukur açar ve sonra buraya bir yumurta bırakır. Yumurta bırakıldıktan sonra çukur salgılarla kapatılır. Cerambycidae familyası türlerinin yumurtaları uzunca, elipzoidaldir. Diğer bir deyişle, ince-uzun, silindirik veya uçları yuvarlağımsıdır. Renk çoğu zaman beyaz, bazen sarımsı, grimsi veya açık kahverengidir. Döllenmeden sonra dişi keskin sivri mandibulalarıyla yumurtayı konukçu bitkinin dokuları içine sokmak için ağaçta bir yarık açar ve yumurtayı sivri ovipozitörü ile buraya yerleştirir. Yumurta, konukçunun yumurta bırakılmak için öldürülen kısımlarına ya da canlı sürgünlerine bırakılır.
Odunlar içindeki larva tünelleri kesitlerde daireseldir. Bazı türler ince dalların kabuğunu soyarak halka yapar ve yumurtalarını soyulmuş bantlar üzerine bırakırlar. Yumurtaların açılması için geçen süre sıcaklık ve neme bağlıdır. Bu müddet ortalama olarak 14 gündür. Sorauer (1954), bu sürenin 12 ile 15 gün arasında değiştiğini kaydetmektedir. Ergin olana kadar birkaç larva dönemi geçirir. Yumurtadan çıkan larvalar bulundukları yerleri oyarak beslenmeye başlar. Konukçu bitkinin ince-uzun dallarında, kuru ve pullu kabuklarında, kalın dal veya gövdelerinde ve köklerinde tüneller açarak beslenirler. Larvaların kabukta açtıkları galeriler düzensiz, odundakiler ise düz veya odun damarlarına göre çok az meyillidir. Larva evresi böcek türüne ve konukçu bitkinin durumuna bağlı olarak bir yıldan birkaç yıla kadar uzayabilir. Genellikle, kabuk altında galeri açanlarda bu müddet bir yıl, odundakilerde ise iki ile dört yıl arasında değişir. Bununla beraber, larva dönemleri 10 - 20 yıl arasında olanlar da vardır [Gül-Zümreoğlu, 1975].
Larvalar eucephalic (gerçek bir başa sahip)’tır. Oligopod’dan apod’a kadar bacak çeşidine sahiptir. Vücutları uzamış olup, silindirikten iyice basığa kadar dorso- ventral olarak değişiklik gösterir. Vücut beyaz sarımsı veya nadiren grimsi renklidir. Genellikle kitinleşmemiş yani yumuşaktır. Protoraksın bazı kısımları sizri uçlu bazı 10
türler için kuyruk armatürü ve bazı galeriler içinde destek amaçlı özelleşmiş özel sklerotize yapılar (örneğin mikroskobik kütikular dikenlerle kaplı alanlar) bulunur. Abdomen en azından dorsal kısmında ambulatory ampullae denen geri çekilebilir özellikteki dışa çıkık hareket yapılarına sahiptir [Svacha, P. & Danilevsky, M. L., 1987].
Baş, sklerotize olmuş ventral bölge (gula) ve dorsal kısmının protoraks içerisine çekilmesi nedeniyle prognattır. Cranium dorso-ventral olarak hafifden kuvvetliye kadar değişen ölçülerde yassılaşmış olup, protoraks içerisine en azından kısmen geri çekilmiştir (bazı Lepturinae ve Laminae’lerde sadece biraz olacak şekilde). Laminae’lerde genişliğinden az çok daha uzun olup, diğer alt familyalarda hemen hemen kareden belirgin olarak enineye kadar değişir [Svacha, P. & Danilevsky, M. L., 1987].
Larval durum genellikle iki ya da üç yıl sürer. Olgunlaşan larva, kabuk altında, odun içinde, otsu bitkilerin gövde veya kök boğazlarında, toprakta pupa olur. Pupa yuvaları, larvanın oyarken meydana getirdiği oyuntu talaşları ile hazırlanır. Bazı türlerde pupa yuvası bir kireç tabakası ile örtülüdür. Pupa durumu bazılarında larva tarafından yapılan bir oyuk içinde geçirilir. Bu oyuk larvanın yaptığı bir ağaç tıpayla kapalı bir oda şeklindedir. Bazılarında larva ağaç kabuğunu halka şeklinde soyarak kendi etrafını çevirir ve pupa dönemine geçmeden önce ağaç kabuğunun altına geçer. Pupa dönemi larva döneminden daha kısadır. Birkaç gün ya da birkaç hafta sürebilir. Bazı durumlarda ortalama olarak üç, dört veya altı hafta uzayabilir [Gül-Zümreoğlu, 1975].
Cerambycidae familyası pupa tipi diğer coleopteralardaki Pupa libera olup, bir dereceye kadar ergine benzer. Vücut üyeleri, kanat ve anten gibi organlar vücutta serbest olarak bulunur. Dıştan bütün organlar görülür. Renkleri krem, süt-beyaz ve balmumu arasında değişir. Portakal veya kahverengi olanları da vardır. Antenlerin, bacakların hatta elitranın şekilleri pupa derisi altında kolayca görülebilir [Gül- Zümreoğlu, 1975]. 11
Pupa dönemi sonunda ergin, larvanın oyarken hazırlamış olduğu delikten dışarı çıkar. Erginlerin çıkış delikleri elips şeklindedir. Bununla beraber, çıkış delikleri yuvarlak olan türler de vardır. Bunlar genellikle vücut yapıları yuvarlak olan türlerde görülür [Gül-Zümreoğlu, 1975].
Ergin döneminin uzunluğunu tesbit etmek ise oldukça güçtür. Çünkü birçok palearktik bölge türleri zamanlarının bir kısmını ergin olarak pupa yuvaları içinde geçirir. Bu durum ergin devreyi en azından yedi ay uzatır. Örneğin; Cerambyx, Purpuricenus, Phytoecia türleri sonbaharda veya yaz aylarına doğru pupa olur ve ılık hava nedeniyle vaktinden önce ergine dönüşür. Fakat kışın yaşama yeteneğinde olmadıkları için pupa yuvalarında gelecek bahara kadar beklerler. Bununla beraber, ilkbaharda pupa olan türler hemen çıkar ve ancak altı hafta veya bir ay yaşarlar. Bu durumlar dışında ergin devrenin uzunluğu genel olarak 8-15 gün arasında değişir (Balachowsky, 1962). Erkekler dişilerden daha önce ergin olur. Ergin döneme geçen dişiler de erginleştikten bir, iki gün sonra çiftleşmeye başlayabilir. Çiftleşme birkaç defa tekrarlanabilir [Gül-Zümreoğlu, 1975].
Cerambycidae familyası türleri kışı larva halinde geçirir. Ömür uzunluğu Duffy (1952)'ye göre normal koşullar altında ortalama olarak iki, üç yıldır. Bazı küçük türler ise gelişmelerini daha kısa zamanda tamamlarlar. Familya türlerinin döl sayısı da ömür uzunluğuna bağlı olarak değişir. Genellikle döl sayısı yılda bir veya birkaç yılda birdir [Gül-Zümreoğlu, 1975].
Cerambycidae familyası türleri, gerek orman, gerekse meyve ağaçlarında önemli zararlar meydana getirirler. Erginlerin meydana getirdikleri zararlar, larvalarınkinin yanında önemsiz kalır. Çünkü erginler kabuk, gövde ve kökleri kemirerek, yaprakları yiyerek ve buralara yumurtalarını bırakarak zararlı olurlar. Bu familya türlerinin erginleri konukçu bitkinin çiçeklerinde, kabuk ve gövdelerinde, yapraklarında, meyvelerinde, çam koza ve iğne yapraklarında ve köklerinde beslenirler. Bazı türler ise örneğin; Aromia gibi kokulu bitkiler üzerinde gıdalanırlar. Bir kısım türler mantarlarla beslendikleri halde bir kısmı da ergin devreleri süresince hiç beslenmez örneğin; Stromatium fulvum ve belki de Hylotrupes bajulus [Gül- Zümreoğlu, 1975]. 12
Teke böceklerinin larvaları düşmanlarına karşı konukçu bitkiler içinde korunurken erginler çeşitli savunma yöntemleri geliştirmişlerdir. Çiçeklerde ya da korunmasız saplar üzerinde dolaşan türlerin predatörler (yırtıcılar) tarafından avlanmaları kolaydır. Bunların çoğu, düşmanlarından korunabilmek için, eşek arısı ya da yaban arısı gibi sokabilen böceklerin uyarıcı desenlerini taklit ederler (mimikri). Örneğin, kırmızımsı kahverengi ve sarı uyarıcı desenler taşıyan Paraplagionotus floralis’te olduğu gibi bu adaptasyon aynı zaman da mimikri için de güzel bir örnektir. Bazı türler titreşimlere ya da yansımalara çok duyarlıdırlar. Zemin üzerine uzanırlar, bacaklarını ve antenlerini içeri çekerler ve ölü taklidi yaparlar (Thanatosis). Bazıları hızlı bir şekilde kaçma yeteneğine sahiptirler.
Krepuskular (alacakaranlıkta aktif olan) ve nokturnal (gece aktif olan) türler gün boyunca genellikle ağaç kabukları altında, ağaçlardaki tüneller içinde ya da yıkılmış ağaçların altında saklanırlar ve sadece karanlık çöktüğünde ortaya çıkarlar. Çoğunun ağaç dalları üzerinde hareketsiz kalma alışkanlığı vardır. Bu durum sırasında ağaç dallarına çok iyi tutunurlar. Fakat yakalandıkları zaman protoraks ve mezotorakslarını birbirine sürterek kızgın bir gıcırdama sesi çıkarırlar. Cerambycidae familyasında bütün türlerinin bitkiler ile beslenmesi ve kültür bitkisi zararlısı olması, onları, tarım ve orman entomolojisinin önemli bir konusu durumuna getirmiştir. Buna karşın, adı geçen familyanın taksonomi, biyoloji ve ekolojisi üzerinde yapılan araştırmalar ne yazık ki yetersizdir. Bu konuda yurdumuzda programlı faunistik bir çalışmanın yapıldığını söylemek de olanaksızdır. Yapılan çalışmaların çoğu Türkiye’de sadece bazı lokal alanlara ait liste bilgisi içeren ya da orman ağaçları ve kültür bitkileri zararlıları içinde incelenmiş türleri kapsayan çalışmalardır. Türkiye faunası ile ilgili çalışmalar özellikle geçtiğimiz yüzyılda yapılmıştır. Bu çalışmalardan bir kısmı sadece lokal faunistik liste, diğer bir kısmı ise taksonomik niteliklidir.
Lodos (1998), ülkemizde bulunan Cerambycidae familyasına ait türleri, lokalite bilgisi içermeden liste halinde vermiştir. Bu liste, Cerambycidae familyasına ait 584 taksonu içermektedir. Fakat ne yazık ki listede pek çok sinonim isim verilmiş durumdadır. Bu da listede verilen takson sayısının gerçekte daha az olduğunu 13
göstermektedir. Bununla birlikte, Özdikmen (2012b)’de ise Türkiye Cerambycoidea faunasının son durumu toplamda 824 tür grubu takson (721 tür ve 103 alt tür) şeklinde verilmiştir. Bu son durum bizlere göstermektedir ki; Dünyada sahip olduğu konumu ve iklimsel özellikleri dolayısıyla çok zengin bir floraya ve dolayısıyla bu familya üyeleri için zengin bir besin bitkisi çeşitliliğine sahip olan ülkemizde, faunistik zenginliğin tespit edilmesi ayrı bir öneme sahiptir. Tüm bunların ışığı altında ülkemizde Cerambycoidea faunası ile ilgili çalışmaların yetersiz olması bu konunun çalışma konusu olarak seçilmesinde etkili olmuştur.
14
2. MATERYAL VE METOT
Bu çalışmada 2001 - 2012 yılları arasında Adana, İçel, Kahramanmaraş ve Osmaniye (Doğu Akdeniz Bölgesi), Niğde ve Karaman (İç Anadolu Bölgesi), Bolu ve Düzce (Batı Karadeniz Bölgesi), Balıkesir (Marmara Bölgesi), Muğla (Ege Bölgesi) ililerinin çeşitli lokalitelerinden toplanmış ve Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Entomoloji Müzesi’nde depolanmış Cerambycidae familyasına ait örnekler incelenmiştir.
Arazi çalışmaları Yüksek Orman Mühendisi Fatih Aytar tarafından yapılmıştır. Toplamalar atrap kullanılarak süpürme tekniği ile ve funnel tipi feromon tuzakları kullanılarak yapılmıştır (Resim 2.1). Toplam örnek sayısı 982’dir. Bunlardan 583 tanesi (yaklaşık %60’ı) feromon tuzakları sayesinde yakalanmıştır. Laboratuvara getirilen bu örnekler müze materyali tarzında hazırlanmış ve koleksiyon kutularında muhafaza edilmişlerdir. Ayrıca incelenen örnekler arasında örneklerin büyük bir çoğunluğunu (yaklaşık % 60’nı) teşkil eden örneklerin müzeleme işlemi Gazi Üniversitesinde tarafımdan gerçekleştirilmiştir. Örnekler literatürden [Bense 1995; Sama 2002 gibi] ve elimizdeki daha önce teşhis edilmiş olan örneklerle karşılaştırma yapılarak teşhis edilmiştir.
Bu çalışmada veriler metin içerisinde her takson için Orijinal kombinasyon, Tip lokalite, Sinonim, İncelenen materyal, Fenoloji, Biyoloji, Genel morfoloji, Türkiye yayılışı, Dünya yayılışı, Korotip ve Yorumlar konu başlıkları altında verilmiştir. Alt türleri olan türler için alt tür isimleri “Yorumlar” başlığı altında belirtilerek değerlendirilmiştir.
Orijinal kombinasyon sadece kombinasyonu değişen türler için verilmiştir.
Her bir tür için Tip lokalite bilgisi sunulmuştur.
Sinonim başlığı altında türe ait tüm bilinen sinonim isimler verilmiştir.
İncelenen materyal başlığı altında, incelenen türlere ait bu çalışmada elde edilen lokalite bilgileri verilmiştir. 15
Fenoloji başlığı altında türün bu çalışmada verilen yakalanma zamanı belirtilmiştir.
Biyoloji başlığı altında incelenen türün konukçu bitkisi, larval gelişim safhaları, pupa evresi ve ergin bireyin uçuş periyotlarına dair bilgiler veriliştir.
Genel morfoloji başlığı altında türün morfolojik olarak tanımı yapılmış olup, makroskobik ve mikroskobik özellikleri de verilmiştir. Bunlara ilaveten her bir tür için habitus fotoğrafları Leica MZ 16 stereomikroskop kullanılarak çekilmiş ve metin içerisinde sunulmuştur.
Türkiye yayılışı başlığı altında daha önce yapılmış çalışmalarda yer alan kayıtlar belirtilmiştir ve bu bilgilere ve bu çalışmada elde edilen verilere uygun olarak türün Türkiye yayılış haritası verilmiştir. Dünya yayılışı başlığı altında ise her bir ilgili taksonun dünyadaki yayılışı literatüre göre verilmiştir [Löbl & Smetana, 2010].
Korotip başlığı altında ise Taglianti ve ark. (1999)’nın yaptığı korotip sınıflandırmasına göre türün yayılış tipi verilmiştir.
Yorumlar kısmında ise her bir türün eğer varsa sahip olduğu bütün alt türler verilerek faunistik ve zoocoğrafik olarak ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmiş ve bu çalışmada incelenen örnek veya örneklerin hangi alt tür olduğu nedeniyle birlikte açıklanmıştır. Ayrıca türün endemizm durumu ve bu çalışma sonucunda tesbit edilen yeni kayıtlar da bu bölümde belirtilmiştir.
16
Resim 2.1. Funnel tipi feromon tuzağı
17
3. BULGULAR
Familya CERAMBYCIDAE
Alt Familya PRIONINAE
Tribus ERGATINI
Cins Callergates Lameere, 1904
[Tip tür: Ergates gaillardoti Chevrolat, 1854]
Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854)
Orijinal kombinasyon: Ergates gaillardoti Chevrolat, 1854 Tip lokalite: ‘Saida’ (İsrail) Sinonim: akbesianus Pic, 1900 (Ergates)
İncelenen materyal: Adana: Karaisalı, Yenigözleğen, 10.VIII.2010, Pinus nigra, 1 örnek; Mersin: Anamur, Sarıyayla, 21.VI.2005, Pinus brutia, 2 örnek; Mut, Alahan, 19.VI.2008, Pinus brutia, 1 örnek; Silifke, 19.VI.2008, Pinus brutia, 1 örnek; Tarsus, Ayvalı, 22.VI.2008, Pinus nigra, 1 örnek; Karakayak, 28.VII.2008, Pinus nigra, 1 örnek; Çamlıyayla, İledin Tepe, 28.VII.2008, Pinus nigra, 1 örnek; Kuyuluk Depo, 10.VII.2010, Pinus nigra, 2 örnek; Erdemli, Hacıalanı, 30.VI.2011, Pinus nigra, 1 örnek.
Fenoloji: Haziran-Ağustos.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün konukçu bitkileri Pinus spp. gibi koniferlerdir. Türkiye’den örnekleri ergin ve larva olarak Pinus brutia ve Pinus pinea’dan kaydedilmiştir. Bu türün erginleri ve larvaları ovalarda ve tepelerde (150-1467 m arasında) sadece konukçu bitkilerinden elde edilebilirler. Yaşam döngüsü en az 3 18
yıldır. Kışı larva olarak geçirirler. Larval yaşamlarını konukçu bitkilerinin ölü, çürüyen gövdelerinde ve kütüklerinde geçirirler. Pupa evresi bahar ve yaz aylarında odun içindedir. Erginleri muhtemelen krepuskular ve nokturnaldir Mayıs-Agustos arası görülürler [Demelt, 1963; Svacha & Danilevsky, 1987; Adlbauer, 1988; Jenis, 2001; Database of Özdikmen, 2012; Hoskovec & Rejzek, 2012; Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012].
Resim 3.1. Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854)
Genel morfoloji: Boy 60 mm. Vücut koyu kahverengi ve siyahtır. Baş ve pronotum siyah, elytra koyu kahverengidir. Pronotumun yan kenarları irili ufaklı 7 adet diken taşır. Antenler ve bacaklar koyu kahverengidir; scutellum siyah olup tüy taşımaz. Elytra apeksde her bir elytronun iç köşesinde birer diken taşır (Resim 3.1).
Türkiye yayılışı: Antalya: Bey Dağları, Kumköy, Adana: Karataş [Demelt, 1963]; İçel: Namrun [Svacha & Danilevsky, 1986]; Antalya, Adana [Öymen, 1987]; 19
Antalya: Alanya (Güzelbağ), Adana: Kozan (Feke) [Adlbauer, 1988]; Türkiye [Lodos, 1998; Sama & Rapuzzi, 2000]; Antalya: Alanya (Cırlasun köprü, Çayarası yaylası-Sarımut köprüsü) [Özdikmen & Çağlar, 2004]; Aydın: Yenihisar, Adana: (Çukurova Üniv. Balcalı kampüsü), Muğla: Köyceğiz [Özdikmen, 2006]; Antalya: Manavgat (Demirciler köy) [Özdikmen & Demir, 2006]; Hatay: Nurdağları, Dörtyol’un doğusu [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.1).
Dünya yayılışı: Avrupa (Rodos ve Samos adaları), Türkiye, Suriye, Kıbrıs, Lübnan, Kuzey Africa (Mısır).
Korotip: E-Mediterranean.
Yorumlar: Türkiye’nin sadece güney kısımlarında olmak üzere oldukça geniş bir yayılışa sahiptir.
Harita 3.1. Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854)’nin Türkiye yayılışı
Tribus MACROTOMINI Cins Prinobius Mulsant, 1842 [Tip tür: Prinobius myardi Mulsant, 1842]
Prinobius myardi Mulsant, 1842
Tip lokalite: “Vallée d’Albatesco” (Corsica) 20
Sinonimler: abscisus Gilmour, 1954 (Macrotoma); cedri Marseul, 1856; germari Mulsant, 1846; goudotii Chevrolat, 1859; lethifer Fairmaire, 1859; scutellaris Germar, 1817 (Prionus)
İncelenen materyal: İçel: Mut, 24.IV.2006, Prunus armeniaca odunundan, 2 örnek; Sadiye, 28.VII.2008, 1 örnek; Merkez, Toroslar, Aslanköy, 10.VI.2010, 1 örnek.
Fenoloji: Nisan-Temmuz.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün konukçu bitkileri Quercus, Fraxinus, Pyrus, Acer, Alnus, Morus, Olea, Citrus, Populus, Platanus, Salix, Prunus, Robinia, Pistacia, Salix gibi çoğu yaprak döken ve nadiren Pinus, Cedrus, Picea gibi koniferlerdir. Bununla birlikte genellikle Quercus türlerinden kaydedilmiştir. Türkiye’den örnekleri ergin ve larva olarak Quercus cerris, Quercus ilex, Quercus suber, Fraxinus dimorpha, Prunus armeniaca, Morus alba ve Picea orientalis, Cedrus libani, Pinus brutia’dan kaydedilmiştir. Bu türün erginleri ve larvaları ovalarda ve tepelerde (220-1120 m arasında) sadece konukçu bitkilerinden elde edilebilirler. Yaşam döngüsü birkaç yıldır. Kışı larva olarak geçirirler. Larval yaşamlarını canlı ya da ölü yaprak döken konukçu bitkilerinin ölü gövdelerinin çürüyen odunlarında ya da konukçu bitkilerinin ölü, çürüyen gövdelerinde ve ayrıca köklerinde geçirirler. Pupa evresi bahar ve yaz aylarında odun içindedir. Erginleri krepuskular ve nokturnaldir, Haziran-Eylül arası görülürler [Bodenheimer, 1958; Demelt & Alkan, 1962; Demelt, 1963; Ekici, 1971; Tosun, 1975; Gül-Zümreoğlu, 1975; Villiers, 1978; Öymen, 1987; Svacha & Danilevsky, 1987; Adlbauer, 1992; Bense, 1995; Yüksel, 1996; Alkan, 2000; Jenis, 2001; Vives, 2000, 2001; Sama, 2002; Database of Özdikmen, 2012; Hoskovec & Rejzek, 2012].
21
Resim 3.2. Prinobius myardi atropos Chevrolat, 1854
Genel morfoloji: Boy 30-50 mm. Vücut koyu kahverengi ve siyahtır. Baş ve pronotum daha koyu kahverengi, elytra kahverengidir. Pronotumun yan kenarlarda her posterior köşede en az bir tane olacak şekilde irili ufaklı diken taşır; bu köşelerdekiler hariç diğer dikenler tırtıklı bir yapı oluştrmuştur. Scutellum siyah olup tüy taşımaz. Antenler ve bacaklar koyu kahverengidir. Elytra apeksde diken taşımaz (Resim 3.2).
Türkiye yayılışı: Adana: Dörtyol Macrotoma scutellaris olarak [Bodenheimer, 1958]; İstanbul: Polonezköy Macrotoma scutellaris olarak [Demelt & Alkan, 1962]; İzmir: Kuşadası, İstanbul: Polonezköy Macrotoma scutellaris olarak [Demelt, 1963]; Türkiye [Villiers, 1967; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Sama & Rapuzzi, 2000; Sama, 2002]; İzmir: Bornova, Aydın: Kuşadası Macrotoma scutellaris olarak [Gül- Zümreoğlu, 1972]; İzmir: Kuşadası / Bornova Macrotoma scutellaris [Gül- 22
Zümreoğlu, 1975]; Adana, İstanbul, İzmir, Ege Bölgesi [Gül-Zümreoğlu, 1975]; Kastamonu Macrotoma scutellaris olarak [Sama, 1982]; ? Çanakkale: İn-Dağı [Sama, 1982]; İstanbul: Alem Dağı / Şile [Öymen, 1987]; Adana, İzmir, İstanbul, Macrotoma scutellaris olarak [Öymen, 1987]; Muğla: Marmaris, Adana: Karataş Prinobius scutelleris olarak [Adlbauer, 1992]; İstanbul, Adana, İzmir. [Lodos, 1998]; Artvin: Şavşat, Trabzon: Maçka, Burdur: Bucak, Antalya: Kemer / Kaş-Gürsu / Çakırlar, Aydın: [Dilek - Ekici, 1971; Öymen, 1987; Tosun, 1975; Yüksel, 1996 (Ex. Alkan, 2000]; Antalya: Beldibi / Manavgat / Serik, İçel: Erdemli, Muğla: Merkez, Tokat: Merkez [Tozlu ve ark., 2002]; Antalya: Alanya (Çayarası yaylası- Sarımut köprüsü) [Özdikmen & Çağlar, 2004]; Muğla: Marmaris / Aktur, Kahramanmaraş: Türkoğlu [Malmusi & Saltini, 2005]; Çanakkale: Gökçeada [Özdikmen & Demir, 2006] (Harita 3.2).
Dünya yayılışı: Güney Avrupa (Portekiz’den Kırım’a kadar), Kuzey Afrika (Cezayir, Fas, Libya, Tunus), Kafkasya, Yakın Doğu, Türkiye, İran, Suriye, Lübnan, Ürdün.
Korotip: W-Palaearctic ya da Turano-Europeo-Mediterranean
Harita 3.2. Prinobius myardi Mulsant, 1842’nin Türkiye yayılışı
Yorumlar: Bu çalışmadaki incelenen örnekler P. myardi atropos Chevrolat, 1854 alt türüne aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de iki alt tür ile temsil edilmektedir. Bunlar: Sadece Türkiye’nin güney kısımlarında yayılan P. myardi atropos Chevrolat, 1854 ve Türkiye’nin diğer kısımlarında yayılış gösteren P. myardi slamorum Danilevsky, 2013’dür. Diğer alt türler; P. myardi gaubilii Chevrolat, 1859 sadece Kuzey 23
Afrika’da, P. myardi proksi Sláma, 1982 sadece Girit adasında ve nominatif alt tür olan P. myardi myardi Mulsant, 1842 ise sadece Batı Avrupa’da (Portekiz, İspanya ve Fransa) yayılış göstermektedir.
Tribus REMPHANINI
Cins Rhaesus Motschulsky, 1875 [Tip tür: Rhaesus persicus Motschulsky, 1875 = Prionus serricollis Motschulsky,1838]
Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838)
Orijinal kombinasyon: Prionus serricollis Motschulsky, 1838 Tip lokalite: Gürcistan Sinonim: persicus Motschulsky, 1875; robustus Heyden, 1844 (Aulacopus).
İncelenen materyal: Adana: Karaisalı, Yedigözleğen, 10.VIII.2010, 1 örnek; İçel: Silifke, 19.VI.2008, 1 örnek; Mut, Alahan, 19.VI.2008, 1 örnek; Tarsus, Ayvalı, 22.VI.2008, 1 örnek; Çamlıyayla, İledin tepe, 28.VII.2008, 1 örnek; Karakoyak, 28.VII.2008, 1 örnek; Erdemli, Karahıdırlı, 30.VI.2011, 1 örnek; Tarsus, Yenice yolu, 10.VII.2011, ışık tuzağı, 1 örnek; Tarsus, Karabucak, 16.VIII.2011, ışık tuzağı, 2 örnek.
Fenoloji: Haziran-Ağustos.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün konukçu bitkileri Fagus, Celtis, Platanus, Quercus, Castanea, Tilia, Juglans, Salix, Morus, Liquidambar gibi çoğu yaprak döken ağaç olmak üzere ve istisna olarak Pinus’dur. Türkiye’den örnekleri ergin ve larva olarak Juglans regia, Liquidambar orientalis, Platanus orientalis, Morus alba ve Pinus brutia, Pinus nigra’dan kaydedilmiştir. Bu türün erginleri ve larvaları ovalarda (5-1000 m arasında) sadece konukçu bitkilerinden elde edilebilirler. Yaşam döngüsü en az 3 yıldır. Kışı muhtemelen larva olarak geçirirler. Larval yaşamlarını 24
konukçu bitkilerinin düşmüş ya da dik duran büyük gövdelerinin çürüyen odunlarında geçirirler. Pupa evresi bahar ve yaz aylarında odun içindedir. Erginleri krepuskular ve nokturnaldir, Mayıs-Agustos arası görülürler [Demelt, 1963; Acatay, 1971; Gül-Zümreoğlu, 1975; Erdem, 1977; Çanakçıoğlu, 1983; Öymen, 1987; Svacha & Danilevsky, 1987; Adlbauer, 1988; Bense, 1995; Bahadıroğlu, Agras & Salman, 2009; Database of Özdikmen, 2012; Hoskovec & Rejzek, 2012].
Resim 3.3. Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838)
Genel Morfoloji: Boy 30- 60 mm. Vücut kırmızımsı-kahverengi ya da siyahtır; başta geniş mandibullar yer alır. Pronotumun enine genişlemiş ve yan kenarı tırtıklıdır, her yeri küçük iğnelerle kuşatılmıştır. Erkeklerde elitra pürüzsüz ve ışıltılıdır. Elitralar da kosta bulunmaz. Anten dipten siyah uca doğru rengi açılmaktadır, ince ve orta uzunluktadır. Anten segmentleri kılsızdır (Resim 3.3).
25
Türkiye yayılışı: Hatay: Akbez [Pic, 1892]; Bilecik [Bodemeyer, 1906]; İstanbul: Polonezköy, Antalya: Alanya [Demelt, 1963]; Antalya: Toros Dağları (Elmalı) [Villiers, 1967]; Muğla: Fethiye [Acatay, 1971]; İzmir: Bornova [Gül-Zümreoğlu, 1972]; İzmir: Bornova / Kemalpaşa, Denizli: Tavas [Gül-Zümreoğlu, 1975]; Bilecik, İstanbul, Antalya: Alanya, İzmir, Denizli, Muğla [Erdem & Çanakçıoğlu, 1977; Çanakçıoğlu, 1983; Çanakçıoğlu & Mol, 1998]; Türkiye [Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Önder ve ark., 1987; Miroshnikov, 1998a]; Antalya: Alanya [Svacha & Danilevsky, 1986]; Muğla: Marmaris [Öymen, 1987]; Antalya: Alanya / Bambus Kamp [Adlbauer, 1988]; Türkiye’nin Avrupa kısmı (Trakya) [Althoff & Danilevsky, 1997]; Kahramanmaraş [Kanat, 1998]; İstanbul: Polonezköy, Muğla , Antalya: Alanya [Lodos, 1998]; Adana: Balcalı / Karataş, Antalya: Merkez / Çaltıcak / Finike (Turunçova) / Serik, Burdur: Merkez, Hatay: Merkez / İskenderun (Cırtıman), İçel: Erdemli / Tarsus, Konya: Akşehir, Osmaniye: Kadirli (Kabayar) [Tozlu ve ark., 2002]; İçel: Erdemli (Karahasanlı köy) [Özdikmen, 2006]; Düzce , Antalya: Manavgat [Özdikmen, 2007]; Osmaniye: Çona Köyü/ Issızca Köyü/Karaçay [Bahadıroğlu, Agras & Salman, 2009]; Osmaniye: Bahçe yolu, Çona köyü [Özdikmen, Güven & Gören, 2010] (Harita 3.3).
Dünya yayılışı: Avrupa (Balkanlar), Kafkasya, Transkafkasya, Yakın Doğu, Türkiye, İran, Suriye.
Korotip: Turano-Mediterranean (Irano-Mediterranean + Balkano- Anatolian).
Yorumlar: Bu tür özellikle Türkiye’nin batı yarısında olacak şekilde oldukça geniş bir yayılış göstermektedir.
Harita 3.3. Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838)’nin Türkiye yayılışı 26
Tribus AEGOSOMATINI Cins Aegosoma Audinet-Serville, 1832 [Tip tür: Cerambyx scabricornis Scopoli, 1763]
Aegosoma scabricorne (Scopoli, 1763)
Orijinal kombinasyon: Cerambyx scabricornis Scopoli, 1763 Tip lokalite: “Carniola media” (Slovenya)
İncelenen materyal: İçel: Merkez, Toroslar, Aslanköy, 26.VIII.2005, 1 örnek; Niğde: Alihoca, 07.VIII.2011, atrapla, 1 örnek.
Fenoloji: Ağustos.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün konukçu bitkileri Salix, Populus, Acer, Quercus, Alnus, Fagus, Ulmus, Morus, Aesculus, Carpinus, Castanea, Malus, Juglans, Prunus, Celtis, Hedera, Fraxinus, Platanus, Tilia gibi çoğu yaprak döken ağaçtır. Bununla birlikte, Populus ve Salix türlerini tercih eder. Türkiye’den örnekleri ergin ve larva olarak Populus nigra, Salix nigra, Fagus orientalis’dan kaydedilmiştir. Bu türün erginleri ve larvaları ovalarda ve tepelerde (126-1680 m arasında) sadece konukçu bitkilerinden elde edilebilirler. Yaşam döngüsü en az 3 yıldır. Kışı larva olarak geçirirler. Larval yaşamlarını canlı ya da ölü yaprak döken konukçu bitkilerinin ölü gövdelerinde, düşmüş ya da dik duran nemli çürüyen odunda ve sıklıkla canlı bitkilerin ölü kısımlarında geçirirler. Pupa evresi bahar ve yaz aylarında odun içindedir. Erginleri nokturnaldir, Mayıs-Eylül arası görülürler [Sekendiz, 1974; Villiers, 1978; Öymen, 1987; Svacha & Danilevsky, 1987; Adlbauer, 1992; Bense, 1995; Jenis, 2001; Vives, 2000, 2001; Sama, 2002; Özdikmen & Şahin, 2006; Database of Özdikmen, 2012; Hoskovec & Rejzek, 2012; Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012].
27
Resim 3.4. Aegosoma scabricorne (Scopoli, 1763)
Genel morfoloji: Boy 42-35 mm. Vücut genel olarak kahverengidir. Baş ve pronotum, elytradan daha sık olmak üzere ince, sık, sarımsı zemin tüylenmesine sahiptir. Elytra üzerinde her bir elytronda ikişer tane olmak üzere az çok belirgin kaburgalar bulunur. 3. Anten segmenti en uzun segment olup iç kenarında dişler taşır. Bacaklar koyu kahverengi olup incedir, tarsusa doğru sıklaşan, sarımsı zemin tüylenmesine sahiptir (Resim 3.4).
Türkiye yayılışı: Türkiye [Winkler, 1924-1932; Lobanov ve ark., 1981; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Svacha & Danilevsky, 1986; Althoff & Danilevsky, 1997; Lodos, 1998; Sama, 2002; Özdikmen, 2006]; Konya: Beyşehir [Sekendiz, 1974]; İstanbul: Belgrat Ormanları [Öymen, 1987]; Kahramanmaraş: Andırın Megopis scabricornis olarak [Adlbauer, 1992]; Antalya: Merkez, Gümüşhane : Torul, Isparta: Eğirdir (Ağıl) [Tozlu ve ark., 2002]; Antalya: Alanya (Çayarası yaylası-Sarımut 28
köprüsü) [Özdikmen & Çağlar, 2004]; Balıkesir: Manyas Kuş Cenneti [Özdikmen & Şahin, 2006]; Samsun: Çarşamba, Türkiye [Özdikmen & Demir, 2006]; Van: Tatvan, Bartın: İnkum, Antalya: Termessos Milli Parkı, Karabük: Safranbolu (Bulak köy) [Özdikmen, 2007]; Ankara: Kayaş ( Bayındır Barajı ) [Özdikmen ve ark., 2009]. Osmaniye: Bahçe / Zorkun yolu / Fenk yaylası [Özdikmen, Güven & Gören, 2010]. Hatay: Nurdağları [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.4).
Dünya yayılışı: Avrupa’nin büyük kısmı (İspanya’dan Rusya’nın Avrupa kısımlarına kadar), ?Çin, Kafkasya, Transkafkasya, Yakın Doğu, Türkiye, İran.
Korotip: Turano-European.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de muhtemelen geniş bir yayılışa sahiptir. İçel ve Niğde illeri için yeni kayıttır.
Harita 3.4. Aegosoma scabricorne (Scopoli, 1763)’nin Türkiye yayılışı
Tribus PRIONINI Cins Mesoprionus Jakovlev, 1887 [Tip tür: Mesoprionus angustatus Jakovlev, 1887]
Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855)
Orijinal kombinasyon: Prionus besicanus Fairmaire, 1855 Tip lokalite: “Baie de Bésika dans le Bosphore" (Türkiye: İstanbul) Sinonim: batelkai Sláma, 1996 (Prionus); tangerianus Sláma, 1996 (Prionus) 29
İncelenen materyal: İçel: Anamur, Abanos, 23.VI.2005, atrapla, 1 örnek; Silifke, 19.VI.2008, 1 örnek; Tarsus, Ayvalı, 22.VI.2009, 1 örnek; Erdemli, Hacıalanı, 28.VII.2011, feromon tuzağı, 1 örnek Niğde: Çiftehan, 09.VI.2008, atrapla, 1 örnek.
Fenoloji: Haziran-Temmuz.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün biyolojisi çok iyi bilinmemektedir. Konukçu bitkileri Platanus, Ficus, Olea gibi yaprak döken ağaçlardır. Türkiye’den örnekleri Ficus carica, Olea europaea’dan kaydedilmiştir. Bu türün erginleri ve larvaları ovalarda ve tepelerde (110-1680 m arasında) sadece konukçu bitkilerinden elde edilebilirler. Yaşam döngüsü 2-3 yıldır. Larval yaşamlarını konukçu bitkilerin köklerinde geçirirler. Pupa evresini muhtemelen toprakta geçirir. Erginleri muhtemelen nokturnaldir, Haziran-Agustos arası görülürler [İyriboz, 1940; Bodenheimer, 1948; Demelt, 1963; İren & Ahmed, 1973; Gül-Zümreoğlu, 1975; Öymen, 1987; Svacha & Danilevsky, 1987; Bense, 1995; Database of Özdikmen, 2012].
Resim 3.5. Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855) 30
Genel morfoloji: Boy 33-37 mm. Vücut genel olarak siyah-kahverengidir. Baş ve pronotum siyahtır. Pronotum dikdörtgenimsi, kaidede boyu eninden daha uzun ve yüzeysel ince noktalıdır. Elytra koyu kahverengi-siyah renkli, derimsi görünüme sahip olup, yüzeysel noktalar ve kırışıklıklar taşır. Antenler siyahtır, ilk iki segment hariç uç kısımda segmentler yanlardan genişlemiştir. Mandibullar iridir. Bacaklar genel olarak koyu kahverengidir. Tarsus segmentleri daha açık renklidir. Bacaklar ince, sarımsı zemin tüylenmesine sahiptir. Abdomen kahverengi olup ince, sarımsı zemin tüyleri taşır (Resim 3.5).
Türkiye yayılışı: Hatay: Akbez Prionus besicanus olarak (Pic, 1897); Anadolu Prionus besicanus olarak (Semenov, 1900); Türkiye’nin Avrupa kısmı (Türkiye’nin Avrupa kısmı (Trakya)) ve Anadolu (Winkler, 1924-1932); Türkiye (İyriboz, 1938, 1940; Bodenheimer, 1958; Svacha & Danilevsky, 1986; Sama & Rapuzzi, 2000); İstanbul: Polonezköy, İzmir: Dikili, Makaron, Uşak , Antalya: Kaş (Demelt, 1963); İzmir: Ödemiş (Bozdağ), Bornova, Dikili (Gül-Zümreoğlu, 1972); Batı Anadolu (İren & Ahmed, 1973); İzmir: Bergama, Dikili, Makaron, Urla, Bornova, Çeşme, Denizli: Çal, Hançalar (Gül-Zümreoğlu, 1975); Kütahya: Simav, Çanakkale: İntepe (Sama, 1982); Nevşehir: Göreme Prionus besicanus olarak (Adlbauer, 1988); Türkiye’nin Avrupa kısmı (Trakya) (Althoff & Danilevsky, 1997); İstanbul: Polonezköy, Aegean Region (Lodos, 1998); Adana, Antalya, Bilecik, Burdur, Çanakkale, Erzurum, İçel, Kayseri, Kilis, Konya, Muğla, İstanbul, İzmir, Kütahya, Nevşehir (Tozlu ve ark., 2002); Burdur: Bucak (Özdikmen & Şahin, 2005); Bursa: Uludağ (Malmusi & Saltini, 2005); Erzincan: Kemaliye, Bursa: Çalı köy (Özdikmen, 2006); Kırıkkale: Sulakyurt (Özdere), Antalya: Manavgat (Demirciler köy), Ankara: Kalecik (Yeşildere) (Özdikmen & Demir, 2006) (Harita 3.5).
Dünya yayılışı: Avrupa (Balkanlar), Kıbrıs, Orta Doğu (Suriye, Lübnan, Ürdün), Türkiye.
Korotip: Turano-Mediterranean (Balkano-Anatolian) ya da E-Mediterranean (NE- Mediterranean + Palestino-Taurian). 31
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de muhtemelen geniş bir yayılışa sahiptir. Niğde ili için yeni kayıttır.
Harita 3.5. Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855)’nın Türkiye yayılışı
Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856)
Orijinal kombinasyon: Prionus lefebvrei Marseul, 1856 Tip lokalite: Suriye
İncelenen materyal: Adana: Feke, 29.VII.2010, atrapla, 1 örnek; İçel: Tarsus, Karabucak, 17.IV.2003, ışık tuzağı, 1 örnek; Gülnar, Büyükeceli, 28.VI.2003, atrapla, 1 örnek; Tarsus, Ayvalı, 22.VI.2009, 2 örnek.
Fenoloji: Nisan-Temmuz.
Biyoloji: Bu türün biyolojisi çok iyi bilinmemektedir, fakat muhtemelen M. besikanus’a benzerlik gösterir. Konukçu bitkisi bilinmemektedir. Yaşam döngüsü 2- 3 yıldır. Erginleri muhtemelen nokturnaldir, Haziran-Agustos arası görülürler [Database of Özdikmen, 2012; Hoskovec & Rejzek, 2012].
32
Resim 3.6. Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856) Genel morfoloji: Boy 25-45 mm. Vücut koyu kahverengi ve siyahtır. Pronotumun yan kenarlarda her arterior ve mediandakiler daha güçlü ve uzamış olup; arterior, median ve posterior köşede birer tane diken taşır. Scutellum siyah olup tüy taşımaz. Antenler ve bacaklar koyu kahverengidir. Elytra apeksde iç kısımlarda birer tane diken taşır. Antenler erkekte ilk üç anten segmentinin dış tarafı distal uçta güçlü serrat anten yapısı gözlenir (Resim 3.6).
Türkiye yayılışı: Anatolia [Lorenc, 2006]; Kahramanmaraş: Pazarcık [Özdikmen & Turgut, 2009] (Harita 3.6).
Dünya yayılışı: Orta Doğu (Suriye, İsrail, Lübnan, Ürdün), Türkiye.
Korotip: SW-Asiatic (Palestino-Taurian)
33
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de sadece güney kısımdan bilinmektedir. Adana ve İçel illeri için yeni kayıttır.
Harita 3.6. Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856)’nın Türkiye yayılışı
Cins Prionus Geoffroy, 1762 [Tip tür: Cerambyx coriarius Linnaeus, 1758]
Prionus coriarius (Linnaeus, 1758)
Orijinal kombinasyon: Cerambyx coriarius Linnaeus, 1758 Tip lokalite: İsveç Sinonim: burdajewiczi Bodemeyer, 1927; prionus DeGeer, 1775 (Cerambyx); schaufussi Jakovlev, 1887; tridentatus Linnaeus, 1758 (Scarabaeus); vicinus Jakovlev, 1887.
İncelenen materyal: Adana: Pozantı, 09.VI.2008, atrapla, 2 örnek; Tufanbeyli, 29.VII.2010, atrapla, 2 örnek; Karaisalı, 10.VIII.2010, 1 örnek; İçel: Çamlıyayla, Büklüboyun, 23.VII.2002, yaban gülü üzerinden atrapla, 1 örnek; Tarsus, Karabucak, 16.IV.2003, ışık tuzağı, 1 örnek; Gülnar, Büyükeceli, 28.VI.2003, atrapla, 1 örnek; Aydıncık, 03.VI.2004, 1 örnek; Bozyazı, Kozağacı, 23.VI.2005 ve 27.VI.2006, atrapla, 2 örnek; Anamur, Armutkırı, Abanos, 27.VI.2006, atrapla, 1 örnek; Çamlıyayla, İledin tepe, 11.VII.2006, atrapla, 1 örnek; Mut, Alahan, 19.VI.2008, atrapla, 1 örnek; Erdemli, Hacıalanı, 28.VII.2011, feromon tuzağı, 2 örnek; Erdemli, Hacıalanı, 25.VIII.2011, feromon tuzağı, 1 örnek; Kahramanmaraş: Göksun, Çardak, 34
29.VI.2009, Quercus cerris, 1 örnek; Niğde: Çiftehan, 09.VI.2008, Salix sp., 1 örnek; Osmaniye: Karatepe, 11.VII.2006, feromon tuzağı, 3 örnek.
Fenoloji: Nisan-Ağustos.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün konukçu bitkileri Pinus, Picea, Abies, Cedrus gibi koniferler ve Quercus, Fagus, Alnus, Castanea, Malus, Salix, Fraxinus, Betula, Ulmus, Corylus, Carpinus, Acacia, Cerasus gibi yaprak döken ağaçlardır. Türkiye’den örnekleri ergin ve larva olarak Pinus brutia, Picea orientalis, Cedrus libani ve Corylus avellana, Malus sylvestris, Cerasus avium, Cerasus vulgaris’dan kaydedilmiştir. Bu türün erginleri ve larvaları ovalarda ve tepelerde (03-1700 m arasında) sadece konukçu bitkilerinden elde edilebilirler. Yaşam döngüsü en az 3 yıldır. Kışı larva olarak geçirirler. Larvalar neredeyse sadece toprak altında, nadiren yer seviyesinin üstünde beslenirler. Larvalar konukçu bitkinin ölü, çürümüş odunda özellikle ölü gövdenin tabanında ve köklerinde yaşarlar. Pupa evresini baharın sonlarında ve yazın başlangıcında toprakta (bir kokon içinde) geçirirler. Erginleri krepuskular ve nokturnaldir, Haziran-Eylül arası görülürler [Schimitschek, 1944; Ekici, 1971; Tosun, 1975; Erdem, 1977; Villiers, 1978; Öymen, 1987; Cherepanov, 1990; Bense, 1995; Yüksel, 1996; Lodos, 1998; Kanat, 1998; Vives, 2000, 2001; Jenis, 2001; Sama, 2002; Bahadıroğlu, Agras & Salman, 2009; Database of Özdikmen, 2012; Hoskovec & Rejzek, 2012].
Genel morfoloji: Boy 18-45 mm. Vücut kahverengi ya da siyahımsıdır. Başta belirgin mandibullar bulunur. Pronotum yassıdır, kenarlarında üç adet geniş diken yer alır. Elitra mattır, biraz kıvrımlıdır. Baş subvertikaldir. Antenler mandibulanın tabanına sokulmuştur. Antenler kısa ya da orta uzunluktadır. Genellikle protoraksın kaidesini geçer. Anten segmentleri kılsızdır. Erkeklerde dişilere göre daha sağlamdır Ağız parçalarını oluşturan mandibula geniş olup, molar dişleri ve kıllı kenarları körelmiştir. Labrum, epistoma ile birleşir. Maksillanın iç kısmındaki loblar görülmeyecek kadar küçülmüştür. Palpi uçları kesiktir. Ligula geniş ve kitinsel yapılıştadır. Submentum, koksalar arasına doğru uzanmaz. Protoraksın yan kenarları kalkan gibi kıvrıktır. Bu kenarlar genellikle dikenli veya dişlidir. Mesotoraksda 35
stridulatory plate (ses çıkarma sahası) yoktur. Ön koksalar geniş olup boşlukları dışa açılır. Ön tibialar bütündür. Tarsuslar beş segmentli oldukları halde dörtlü gibi görünür. Zira çok küçük olan dördüncü tarsus segmenti iki parçaya ayrılmış olan, üçüncü segmentin parçaları arasına sıkışmıştır. Elitra yüzeyi, düz veya damarlı olabilir. Arka kanatların anal bölgesinde kapalı hücre bulunur. 2 A2 damarı yoktur veya çok küçük kalmıştır (Resim 3.7).
Resim 3.7. Prionus coriarius (Linnaeus, 1758)
Türkiye yayılışı: Türkiye [Semenov, 1900; Acatay, 1948, 1961, 1968; Lobanov ve ark., 1981; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Svacha & Danilevsky, 1986; Önder ve ark., 1987; Althoff & Danilevsky, 1997; Lodos, 1998; Sama, 2002]; Sinop: Ayancık [Schimitschek, 1944]; Burdur : Bucak [Ekici, 1971]; Antalya: Kemer (Beldibi) / Kaş (Gürsu) / Çakırlar ormanı [Tosun, 1975]; Sinop: Ayancık, Trabzon , Antalya 36
[Erdem & Çanakçıoğlu, 1977; Çanakçıoğlu, 1983]; Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Kampüsü [Sekendiz, 1981]; Aydın: Dilek Yarımadası Milli Parkı [Öymen, 1987]; Trabzon : Maçka (Meryemana Ormanları), Artvin: Şavşat (Yayla, Kocabey) / Şavşat (Veliköy, Karagöl Ormanları) [Yüksel, 1996]; Kahramanmaraş [Kanat, 1998]; Antalya , Aydın , Trabzon , Sinop [Çanakçıoğlu & Mol, 1998]; Artvin : Hopa, Rize: Merkez / Fındıklı / Pazar, Trabzon: Yeşilova [Tozlu ve ark., 2002]; Antalya: Kaş (Sinekçi köy, Sinekçi Beli), Türkiye, Kırklareli: İğneada-Saka gölü (Sivriler köy) / Demirköy [Özdikmen & Çağlar, 2004]; Hatay: Hassa (Söğütler) [Özdikmen & Demirel, 2005]; Artvin: Hopa, Trabzon [Malmusi & Saltini, 2005]; Kahramanmaraş: Pazarcık (Bağdınısağır Mahallesi) [Özdikmen & Okutaner, 2006]; Ankara: Kızılcahamam (Çamkoru), Balıkesir: Erdek, Kocaeli: Kerpe / İzmit [Özdikmen & Şahin, 2006]; Bolu: Abant, Kırıkkale: Sulakyurt (Özdere) [Özdikmen & Demir, 2006]; Kastamonu: Küre–Ağılı yolu, Artvin [Özdikmen, 2007]. Osmaniye: Karaçay/ Çona Köyü / Issızca Köyü [Bahadıroğlu, Agras & Salman, 2009]; Osmaniye: Çiftmazı/ Kent ormanı/ Zorkun yolu, Fenk yaylası/ Mitisin yaylası [Özdikmen, Güven & Gören, 2010]. Bolu: Gölcük [Özdikmen, 2011b]; Karabük [Mert Yardibi, 2011] (Harita 3.7).
Dünya yayılışı: Avrupa’nın tamamı, Kuzey Afrika (Tunus, Cezayir), Sibirya, Kafkasya, Transkafkasya, Yakın Doğu, Türkiye, İran.
Korotip: Sibero-European + Turano-Europeo-Mediterranean.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de muhtemelen geniş bir yayılışa sahiptir. Adana, İçel ve Niğde illeri için yeni kayıttır.
Harita 3.7. Prionus coriarius (Linnaeus, 1758)’nın Türkiye yayılışı 37
Alt Familya LEPTURINAE
Tribus RHAMNUSIINI
Cins Rhamnusium Latreille, 1829
[Tip tür: Callidium salicis Fabricius, 1787 = Cerambyx bicolor Schrank, 1781]
Rhamnusium bicolor (Schrank, 1781)
Orijinal kombinasyon: Cerambyx bicolor bicolor Schrank, 1781
Tip lokalite: “Vienna” (Avusturya)
Sinonim: ambustum Heyden, 1877; atripenne Bedel, 1897; aubei Pic, 1929; capitale Pic, 1898; etruscum Rossi, 1790 (Rhagium); glaucopterum Schaller, 1783 (Cerambyx); gracilicorne Théry, 1895; humerale Bedel, 1897; inapicale Pic, 1901; rubroviolaceum Geoffroy, 1785 (Cerambyx); ruficolle Herbst, 1784 (Stenocorus) rufotestaceum Pic, 1913; salicis Fabricius, 1787 (Callidium); schrankii Laicharting, 1784 (Rhagium)
İncelenen materyal: İçel: Erdemli, Güzeloluk, 28.VII.2011, Quercus infectoria, 1 örnek.
Fenoloji: Temmuz.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün konukçu bitkileri Quercus, Aesculus, Castanea, Salix, Ulmus, , Fagus, Acer, Tilia, Juglans, Prunus ve Platanus gibi yaprak döken ağaçlardır, bunlar arasında çok sıklıkla Populus ‘da rastlanır. Larvaları daima canlı gövdenin ölü kısımlarını özellikle çürüyen yara izlerindeki canlı dokularla iletişim halinde olan ölü odunla beslenir. Yaşam döngüsü en az 3 yıl, pupa baharda odun içinde oluşur. Mayıs-Ağustos aylarında ergin halde konukçu bitkilerinde bulunurlar. 38
Genelde krepuskular ve nokturnaldır, nadiren çiçek üzerindedirler [Bense, 1995; Svacha & Danilevsky, 1989].
Resim 3.8. Rhamnusium bicolor bicolor (Schrank, 1781) Genel morfoloji: Boy 12-24 mm. Baş, pronotum, bacaklar ve antenler kırmızımsı sarı ya da turuncu, bazen az çok siyah, nadiren tamamen siyahtır. Ayrıca elitrada kırmızımsı sarı ya da turuncu bazen tamamen ya da kısmen mavi siyahtır. Antenler kısa ya da orta boyludur (Resim 3.8).
Türkiye yayılışı: Muğla: Fethiye [Cebeci & Özdikmen, 2010].
Dünya yayılışı: Avrupa’nın büyük kısmı (Portekiz’den Rusya’nın Avrupa kısımlarına kadar), Türkiye.
Korotip: European.
Yorumlar: Bu çalışmadaki örnek nominatif alt türe aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de sadece nominatif alt tür ile temsil edilmektedir. İçel ili ve Akdeniz Bölgesi için yeni kayıt olup, dolayısıyla Türkiye’den de ikinci kez kaydedilmektedir.
39
Harita 3.8. Rhamnusium bicolor (Schrank, 1781)’nın Türkiye yayılışı Rhamnusium testaceipenne Pic, 1897
Tip lokalite: Kafkasya Sinonim: anatolicum Pic, 1901; obscuripes Pic, 1903; rufotibiale Pic, 1917
İncelenen materyal: İçel: Anamur, Abanoz yolu, 23.VI.2005, Quercus cerris, 1 örnek.
Fenoloji: Haziran.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün biyolojisi çok iyi bilinmemekle birlikte R. bicolor’a benzer ve konukçu bitkisi Carpinus olarak kaydedilmiştir [Svacha & Danilevsky, 1989].
Genel morfoloji: Boy 15-21 mm. Baş, pronotum, bacaklar ve antenler kırmızımsı sarı ya da turuncudur. Pronotumun her iki kenarında küt birer diken bulunur; Pronotum diski çıplak ve median hatta bir çöküntü mevcuttur. Antenler kısa ya da orta boyludur (Resim 3.9).
40
Resim 3.9. Rhamnusium testaceipenne Pic, 1897 Türkiye yayılışı: Türkiye [Lobanov et al., 1981; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Lodos, 1998; Svacha &Danilevsky, 1988]; Ankara: Çubuk [Demelt, 1963]; Türkiye’nin Avrupa kısmı (Trakya) R. testaceipenne v. obscrupes olarak [Winkler, 1924-1932] (Harita 3.9).
Dünya yayılışı: Avrupa (Kırım), Kafkasya, Transkafkasya, Yakın Doğu, Türkiye, Suriye, İran.
Korotip: Turanian (Ponto-Caspian).
Yorumlar: Bu tür İçel ili ve Akdeniz Bölgesi için yeni kayıttır.
Harita 9. Rhamnusium testaceipenne Pic, 1897’nın Türkiye yayılışı 41
Tribus RHAGIINI Cins Rhagium Fabricius, 1775 [Tip tür: Cerambyx inquisitor Linnaeus, 1758] Alt cins Megarhagium Reitter, 1913 [Tip tür: Cerambyx sycophanta Schrank, 1781]
Rhagium syriacum Pic, 1892
Tip lokalite: Hatay: Amanos Dağları (Türkiye)
İncelenen materyal: İçel: Gülnar, Daşdüştü, 24.V.2006 ve 20.VI.2006, Quercus sp., 2 örnek; Niğde: Alihoca, 06.VI.2008, Quercus ithaburensis odunu, 1 örnek.
Fenoloji: Mayıs-Haziran.
Biyoloji: Gelişimi pek bilinmemektedir. Bununla birlikte muhtemelen R. inquisitor’daki gibidir.
Genel morfoloji: Boy 12-18 mm. Baş, pronotum ve elitra sarı tüylerle kaplıdır. Pronotumun her iki yanında birer diken bulnur. Elitra sarımsı kahverengi, her elitronda üç enine siyah kalın bant bulunur. Arka kanatları iyi gelişmiş elitra altında saklanmıştır. Gözler yuvarlak ya da emarginattır. Şakaklar gözlerden daha kısadır. Anten kırmızımsı kahverengi ve kısadır. Bacaklar kırmızımsı kahverengi olup tüm femurların poksimalinde ve tibiaların distal kısımlarında siyahlıklar vardır (Resim 3.10).
42
Resim 3.10. Rhagium syriacum Pic, 1892
Türkiye yayılışı: Hatay: Akbez tip lokalite olarak [Pic, 1892]; Türkiye [Lodos, 1998; Sama, 2002; Sama & Löbl in Löbl & Smetana, 2010] (Harita 3.10).
Dünya yayılışı: Türkiye, Suriye.
Korotip: SW-Asiatic (Syro-Anatolian).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de sadece güney kısımlarda bir yayılışa sahiptir. İçel ve Niğde illeri için, dolayısıyla da böylece İç Anadolu Bölgesi için yeni kayıttır.
43
Harita 3.10. Rhagium syriacum Pic, 1892’nın Türkiye yayılışı
Alt Cins Rhagium Fabricius, 1775 [Tip tür: Cerambyx inquisitor Linnaeus, 1758]
Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758)
Orijinal kombinasyon: Cerambyx inquisitor Linnaeus, 1758 Tip lokalite: Avrupa Sinonim: americanum Podaný, 1964; boreale Casey, 1913; canadense Podaný, 1964; cariniventre Casey, 1913; crassipes Casey, 1913; exile Gmelin, 1790; fortipes Reitter, 1898; indagator Fabricius, 1787; iberonis Ericson, 1916; investigator Mulsant, 1839; lineatum Olivier, 1795 (Stenocorus); mexicanum Casey, 1913; minutum Fabricius, 1787; montanum Casey, 1913; nigrum Podaný, 1978; nubecula Bergsträsser, 1778 (Cerambyx); parvicorne Casey, 1913; quadricostatum Podaný, 1964; sudeticum Plavilstshikov, 1915; thoracicum Casey, 1913.
İncelenen materyal: Adana: Hadimiye, 25.IV.2001, Abies cilicica, 1 örnek; Armutluoğlu, 25.IV.2001, Abies cilicica, 2 örnek; Pozantı, Gülek, Yılan vadisi, 31.III.2005, Abies cilicica, 5 örnek; Feke, Süphandere, 25.IV.2009, Abies cilicica, 1 örnek; İçel: Bozyazı, Kozağacı, 27.III.2005, Abies cilicica, 1 örnek; Mut, Kravga köyü, 18.V.2005 ve 20.V.2005, Abies cilicica, 2 örnek; Anamur, Abanos, 21.VI.2006, Abies cilicica, 1 örnek; Çocakdere, 27.VI.2006, Abies cilicica, 1 örnek; Silifke, Kırobası, 10.VII.2006, Abies cilicica, 1 örnek; Kahramanmaraş: Andırın, 44
Akifiye, 27.VII.2010, Abies cilicica, 1 örnek; Andırın, Başkonuş, 27.VII.2010, Abies cilicica, 1 örnek; Niğde: Tekneçukuru, 25.IV.2001, Abies cilicica, 1 örnek; Alihoca, 25.IV.2001, Abies cilicica, 1 örnek; Ulukışla, Darboğaz, 25.IV.2001, Abies cilicica, 1 örnek; Alihoca, V-VII.2007, feromon tuzağı, 39 örnek; Osmaniye: Karatepe, 10.X.2005, pupadan, Abies cilicica, 1 örnek; Karatepe, 20.VI.2006, Abies cilicica, 1 örnek.
Fenoloji: Mart-Ekim.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu tür konukçu bitki olarak Pinus, Picea, Abies, Larix gibi koniferleri tercih eder, bunların yanısıra Quercus, Fagus, Betula gibi yaprak döken ağaçlarda da bulunabilir. Larvaları ölü ağaç gövdelerin kabukları ve kütüklerin altında beslenir. Pupal hücre özellikle koniferlerde eğer kabuk altında ise nadiren uzun odun fibrilleriyle çevrelenmiştir. Yaşam döngüsü 2 yıl, pupaları kabuk altında, pupal hücreleri oval ve talaşla çevrilidir. Erginler Nisan-Haziran aylarında konukçu bitkilerinde ortaya çıkarlar, çok nadir çiçeklerde bulunur [Bense, 1995; Svacha & Danilevsky, 1989].
Genel morfoloji: Boy 10-21 mm. Protoraksın alt tarafı, ön kenarın hemen arkasında, kesilmiş veya deliklidir. Lateral görünümde koksal eklemin önünde belirgin bir çıkıntı vardır. Pronotumda keskin bir diken bulunur. Prosternum uzun bir çıkıntı ile ön koksa arasındadır ve bunların ilerisine uzanır. Elitra tipik olarak kırmızımsı gri üç dikey kostalıdır. Baş ve pronotum gri tüylerle kaplıdır. Her elitronda üç dikey kosta bulunur. İki düzensiz tipik olarak kırmızımsı gri, siyah, çapraz çizgiler ve siyah noktalar bulunur. Arka kanatları iyi gelişmiş elitra altında saklanmıştır. Gözler yuvarlak ya da emarginattır. Şakaklar gözlerden daha kısadır. Anten kısadır. Bacaklarda da yoğun tüylenme görülür (Resim 3.11).
45
Resim 3.11. Rhagium inquisitor fortipes Reitter, 1898
Türkiye yayılışı: Hatay: Akbez R. inquisitor fortipes (Plavilstshikov, 1915) olarak [Podany, 1964]; Bolu: Abant, Ankara: Kızılcahamam [Alkan, 1946]; Sinop: Ayancık, Kastamonu: Daday, Trabzon: Meryemana ormanı / Hamsiköy [Schimitschek, 1944]; Türkiye [Acatay, 1948, 1961, 1963, 1968; Lobanov ve ark., 1981; Önder ve ark., 1987; Althoff & Danilevsky, 1997]; Sinop: Ayancık (Duduncuk-Yemişli yolu), Kastamonu: Küre / Araç / Daday, Bolu: Abant (Karakuz ormanı, Demircikırığı) / Abant (Küçükalan ve Küçüksu ormanları), Gerede / Mudurnu, Sakarya: Karasu, Düzce: Sakarca yaylası civarı / Gökçeağaçsuyu / Çiçekli (Gölcekdüz) / Samandere (Kapanca) / Öküzovası (Karaküner ormanı civarı) [Defne, 1954]; Bursa: Uludağ (Kirazlıyayla) [Çanakçıoğlu, 1956]; Ankara: Kızılcahamam [Demelt, 1967]; Burdur: Bucak (Sobya ve Karlık ormanı), Antalya: Akseki (Emirhasanbeli) / Elmalı (Avlanbeli ormanları) [Tosun, 1975]; Rize: İkizdere ormanları, Trabzon: Of ormanları [Sekendiz, 1981]; ?Türkiye R. inquisitor stshukini 46
Semenov, 1897 olarak [Lobanov ve ark., 1981]; Kastamonu: Ilgaz Dağı [Sama, 1982]; Trabzon: Of / Meryemana / Hamsiköy, Sinop: Merkez / Ayancık, Rize: Merkez, Kastamonu: Merkez / Daday / Küre / Araç, Bolu: Merkez / Gerede / Mudurnu, Düzce: Merkez, Sakarya: Karasu, Bursa: Uludağ, Antalya: Akseki / Elmalı, Burdur: Bucak [Çanakçıoğlu, 1983]; İstanbul: Bahçeköy, Bursa: İnegöl [Öymen, 1987]; Rize: İkizdere, Trabzon: Of / Maçka (Meryemana Araştırma Ormanı) [Sekendiz, 1981]; Antalya: Akseki (Merkez ve Irmasan geçidi), Amasya: Taşova (Borabay gölü), Kastamonu: Ballıdağ geçidi, Daday [Adlbauer, 1992]; Artvin: Şavşat, (Meydancık, Papart / Veliköy, Karagöl / Akdamla, Çarlıpınar / Merkez, Carat ve Çiftehanlar odun depoları / Veliköy, Çilgölü), Ardanuç (Tepedüzü ve Meydanlar odun deposu), Borçka (Cankurtaran ve Camili, Düzenli köyü ve Gürcistan sınırı), Taşlıca, Ordu: Çambaşı (Tekmezar ve İkidere), Giresun: Kemerköprü (Keçilik) / Bulancak (Paşakonağı) / Espiye (Ekindere), Gümüşhane: Karanlıkdere, [Yüksel, 1996]; İstanbul, Kastamonu, Sinop, Trabzon, Rize, Bursa, Antalya [Lodos, 1998]; Rize: İkizdere, Artvin: Ardanuç (Tepedüzü / Karlı / Urut) [Alkan, 2000]; Kars: Sarıkamış [Tozlu, 2001a]; Erzurum: Üniversite Kampüsü, Kars: Sarıkamış [Tozlu ve ark., 2002]; Erzurum: Oltu / Şenkaya [Yıldırım ve ark., 1998 (Ex. Tozlu ve ark., 2002)]; Artvin: Merkez, Şavşat, Yusufeli R. inquisitor stshukini Semenov, 1897 olarak [Tozlu ve ark., 2002]; Güney-doğu Anadolu R. inquisitor fortipes (Sama, 2002) olarak; Karabük: Büyükdüz Araştırma Ormanı [Özdikmen & Şahin, 2006]. Artvin: Karagöl [Özdikmen, 2007]; Karabük [Mert Yardibi, 2011]; Giresun: Eğribel geçidi-Kümbet yaylası [Özdikmen & Turgut, 2010e]; Bolu: Abant, Yedigöller, Bolu Dağı, Akçaalan [Özdikmen, 2011b]; Kütahya: Murat Dağı Kaplıcalar mevkii [Y Şenyüz ile kişisel iletişim, 2012]; İçel: Çamlıyayla R. inquisitor fortipes [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] olarak. Düzce: Ganaj [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012b] (Harita 3.11).
Dünya yayılışı: Avrupa’nın tamamı, Kuzey Afrika (Tunus, Cezayir), Sibirya, Uzak Doğu Rusya, Moğolistan, Çin, Japonya, Kafkasya, Türkiye, Kuzey Amerika (Kanada, Amerika, Meksika).
Korotip: Holarctic. 47
Yorumlar: Bu tür Adana, Kahramanmaraş, Niğde ve Osmaniye illeri için yeni kayıttır. Bu çalışmada incelenen örnekler R. inquisitor fortipes alt türüne aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de üç alt tür ile temsil edilmektedir. Bunlar: Sadece Türkiye’nin güneyinde yayılış gösteren R. inquisitor fortipes Reitter, 1898; sadece Türkiye’nin Kuzey Doğu kısımlarında yayılan R. inquisitor schtschukini Semenov, 1898 ve Türkiye’nin diğer kısımlarında yayılış gösteren nominatif alt türdür. Türün diğer alt türleri olan R. inquisitor cedri Reymond, 1953 sadece İspanya ve Fas’ta, R. inquisitor rugipenne Reitter, 1898 ise sadece Sibirya, Uzak Doğu Rusya ve Çin’de yayılmaktadır.
Harita 3.11. Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758)’nın Türkiye yayılışı
Cins Dinoptera Mulsant, 1863 [Tip tür:Leptura collaris Linnaeus, 1758]
Dinoptera collaris (Linnaeus, 1758)
Orijinal kombinasyon: Leptura collaris Linnaeus, 1758 Tip lokalite: Avrupa Sinonim: carneola Schrank, 1798 (Leptura); concolor Ganglbauer, 1888; morio Fabricius, 1792 (Leptura); nigricollis Mulsant, 1839 (Pachyta); ruficollis DeGeer, 1775 (Leptura); sylvestris Geoffroy, 1785 (Leptura). 48
İncelenen materyal: İçel: Çamlıyayla, Cehennemdere, 27-28.V.2006, Umbellifera, 7 örnek; Tarsus, Gülek, 28.V.2006, atrapla, 1 örnek; Çamlıyayla, Değirmendere, 29.IV.2009, Umbellifera, 4 örnek.
Fenoloji: Nisan-Mayıs.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün konukçu bitkileri Quercus, Populus, Castanea, Populus, Acer, Cornus, Fraxinus, Euonymus, Pyrus ve Malus gibi yaprak döken ağaçlardır. Larvaları düşen dalların çok gevşek kabukları altında, açıktaki ölü köklerde ve ince gövdelerde, bazen de diğer kabuk böceklerinin galerilerin de beslenir. Yaşam döngüsü 2 yıl, olgun larvalar toprakta kışı uykuda geçirir (hibernasyon) ve pupa evresini baharda geçirir. Erginler Mayıs-Ağustos aylarında ortaya çıkarlar, çiçekler üzerinde bulunur [Bense, 1995; Svacha & Danilevsky, 1989].
Resim 3.12. Dinoptera collaris (Linnaeus, 1758)
Genel morfoloji: Boy 8-10 mm. Baş siyahtır. Pronotum turuncu, küçük noktalı, dik, sarımsı tüylüdür. Pronotum ve elitra metalik parlaklık taşır. Elitra koyu lacivert olup, 49
küçük, çok sık olmayan noktalıdır ve dik, uzun, sarımsı tüylüdür. Tüyler kaidede siyah tüylerle karışık olarak bulunur. Anten siyah olup, boyu vücudun yarısını geçer. İlk dört segment yarı dik, siyah, sık tüylü olup, diğer segmentler ince zemin tüylüdür. Bacaklar siyah olup, sık, yarı dik, siyah tüylüdür. Abdomen turuncu olup, yanlarda ince, beyazımsı, seyrek tüylüdür (Resim 3.12).
Türkiye yayılışı: Hatay: Akbez [Pic, 1892]; Isparta: Eğirdir, İstanbul: Polonezköy Acmeops collaris olarak [Demelt & Alkan, 1962]; Isparta: Eğirdir, İstanbul: Polonezköy, Ankara: Işık Dağı, İçel: Namrun [Demelt, 1963]; Rize: Sivrikaya D. Collaris nigricollis Muls. olarak [Villiers, 1967]; Amasya [Gfeller, 1972]; Çankırı: Işık Dağı [Tuatay ve ark., 1972]; Türkiye [Lobanov ve ark., 1981; Svacha & Danilevsky, 1988; Althoff & Danilevsky, 1997; Lodos, 1998; Sama, 2002]; Rize: Ilıca (Ayder) D. Collaris nigricollis Muls. olarak [Sama, 1982]; Rize: Gündoğdu, Erzurum: Aşkale civarı [Öymen, 1987]; İçel: Çamlıyayla, Kastamonu: Masruf geçidi / Yaralıgöz (Devrekani) / Ballıdağ geçidi (Daday) [Adlbauer, 1992]; Artvin: Yusufeli (Altıparmak), Erzurum: İspir (Madenköprübaşı) / Oltu (Sütkans) / Uzundere (Dikyar) / Şelale [Tozlu ve ark., 2002; Kocaeli: İzmit (Yuvacık, Servetiye Camii köyü, Cami mahallesi, Beşkayalar Milli Parkı) [Özdikmen & Demirel, 2005]; Çankırı: Işık Dağı, İçel: Bolkar Dağı (Namrun) [Özdikmen ve ark., 2005]; Ankara: Kızılcahamam (Aköz köyü) [Özdikmen, 2006]; Karabük: Safranbolu, (Mencilis Mağarası civarı, Bulak köyü, Bağ Evleri mevkii), Kastamonu: Küre Dağları’ nın güneyi (Yaylagözü geçidi) / Küre–Ağılı yolu [Özdikmen, 2007]; Antalya: Alanya, Konya: Derebucak [Turgut & Özdikmen, 2010]; Osmaniye: Zorkun yolu (Çiftmazı), Boğaz yaylası [Özdikmen ve ark., 2010]; Bolu: Abant, Mudurnu-Göynük yolu, Yeniçağa-Mengen yolu, Mengen [Özdikmen, 2011b]; Tunceli: Pülümür, İçel: Çamlıyayla, Hatay: Nur Dağları [Sama ve ark., 2012]. Düzce: Çavuşur yaylası [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012b] (Harita 3.12).
Dünya yayılışı: Avrupa’nın neredeyse tamamı, Sibirya, Çin, Kafkasya, Transkafkasya, Türkiye, İran.
Korotip: Sibero-European. 50
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de muhtemelen geniş bir yayılışa sahiptir.
Harita 3.12. Dinoptera collaris (Linnaeus, 1758)’nın Türkiye yayılışı
Cins Cortodera Mulsant, 1863 [Tip tür: Grammoptera spinosula Mulsant, 1839 = Leptura humeralis Schaller, 1783]
Cortodera omophloides Holzschuh, 1975
Tip lokalite: Türkiye: İçel
İncelenen materyal: İçel: Gülnar, Kayrak, 18.V.2006, atrapla, 1 örnek; Erdemli, Sorgun yolu, 14.VI.2006, atrapla, 1 örnek; Osmaniye: Karatepe, Toroslar, 14.VI.2006, çiçek üzerinden, 1 örnek.
Fenoloji: Mayıs-Haziran.
Biyoloji: Bilinmiyor.
51
Resim 3.13. Cortodera omophloides Holzschuh, 1975
Genel morfoloji: Boy 8-11 mm. Baş, pronotum, antenler siyahtır. Baş dağınık, beyazımsı, dik, yatık tüylüdür. Pronotum dik, sarımsı, sık tüylü olup, sık noktalıdır. Elitra kırmızımsı kahverengi olup, kaidede dik, apekse doğru yarı yatık, sarımsı, uzun tüylüdür ve pronotumdan daha belirgin ve düzenli noktalıdır. Ön bacaklar femur ve tibia kırmızımsı kahverengi, orta ve arka bacaklar siyah olup, sadece femurun kaide kısımları kırmızımsı kahverengidir; tüm bacaklar sarı tüylüdür. Antenler siyah olup, ilk üç anten segmenti elitra rengindedir (Resim 3.13).
Türkiye yayılışı: İçel: Kilikya Torosları (Namrun, Tekir) tip lokalite olarak [Holzschuh, 1975a]; İçel: Erdemli, Fındıkpınarı [Adlbauer, 1988]; Türkiye [Lodos, 1998; Sama & Löbl in Löbl & Smetana, 2010] (Harita 3.13).
Dünya yayılışı: Türkiye.
Korotip: Anatolian. 52
Yorumlar: Bu endemik tür sadece Türkiye’nin güney kısımlarında bulunmaktadır. Osmaniye ili için yeni kayıttır.
Harita 3.13. Cortodera omophloides Holzschuh, 1975’nın Türkiye yayılışı
Tribus LEPTURINI Cins Vadonia Mulsant, 1863 [Tip tür: Leptura unipunctata Fabricius, 1787]
Vadonia soror Holzschuh, 1981
Tip lokalite: Türkiye: Denizli İncelenen materyal: İçel: Erdemli, Karahıdırlı, 16.VI.2008, çiçek üzerinden, 1 örnek.
Fenoloji: Haziran.
Biyoloji: Bilinmiyor.
Genel morfoloji: Boy 10-18 mm. Baş, pronotum, bacak ve antenler tamamen siyahtır. Baş ve pronotum kısa, dik ve siyah tüylüdür. Elitranın anterior 2/3’lik kısmı kırmızımsı kahverengi olup apeksi siyahtır. Her bir elitronun kırmızımsı kahverengi kısmının tam ortasında birer siyah leke bulunur. Elitral sutur boyunca uzanan siyah bir bant vardır bu bant elitronların dış kısmındada devam eder. Elitra tüylenmesi dik, sarı ve sıktır. Tüm bacaklar ve antenler siyahtır (Resim 3.14).
53
Resim 3.14. Vadonia soror tauricola Holzschuh, 1993
Türkiye yayılışı: Denizli: Pamukkale [Holzschuh, 1981]; İçel: Silifke (Gülnar) ve Kuzucubelen [Adlbauer, 1988]; İçel: Aydıncık [Holzschuh, 1993]; Antalya ssp. tauricola olarak [Hoskovec & Rejzek, 2013] (Harita 3.14).
Dünya yayılışı: Türkiye.
Korotip: Anatolian.
Yorumlar: Bu endemik tür sadece Türkiye’nin güney kısımlarında bulunmaktadır. Bu çalışmada incelenen örnek, bu türün doğu alt türü olan V. soror tauricola Holzschuh, 1993’e aittir. Nominatif alt tür daha batıda bir yayılış göstermektedir.
54
Harita 3.14. Vadonia soror tauricola Holzschuh, 1993’nın Türkiye yayılışı
Cins Pseudovadonia Lobanov, Danilevsky & Murzin, 1981 [Tip tür: Leptura livida Fabricius, 1777]
Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777)
Orijinal kombinasyon: Leptura livida Fabricius, 1777 Tip lokalite: Kiel (Almanya) Sinonim: corallipes Reitter, 1894 (Leptura); pastinacae Panzer, 1795 (Leptura).
İncelenen materyal: Adana: Pozantı, 09.VI.2008, çiçek üzerinden, 2 örnek; Feke, Süphandere, 14.VII.2009, 1 örnek; Karaisalı, 10.VIII.2010, çiçek üzerinden, 1 örnek; Karaisalı- Yedigözleğen, 10.VIII.2010, çiçek üzerinden, 1 örnek; İçel: Anamur, Abanoz yolu, 23.VI.2005, 2 örnek; Çamlıyayla, Cehennemdere, 28.V.2006, 1 örnek; Çamlıyayla, Pamukluk, 11.VI.2006, çiçek üzerinden, 2 örnek; Merkez, Toroslar,Ayvagediği,14-16.VI.2006, çiçek üzerimden, 3 örnek; Merkez, Toroslar, Aslanköy, 16.VI.2006, çiçek üzerenden, 1 örnek; Tarsus- Yalamık, 09.VII.2007, çiçek üzerinden, 1 örnek; Erdemli, Hacıalanı, 30.VI.2009, çiçek üzerenden, 1 örnek; Silifke, Değirmendere, 29.IV.2009, atrapla, 1 örnek; Erdemli, Hacıalan, 27.V.2011, çiçek üzerinden, 1 örnek; Kahramanmaraş: Göksun- Çardak, 29.VI.2009, Sambucus sp., 1 örnek; Niğde: Alihoca, 15.V.2010, atrapla, 1 örnek; Alihoca, 06.VI.2010, atrapla, 1 örnek; Osmaniye: Karatepe- Toroslar, 15.VI.2006, Sambucus sp., 1 örnek; Karatepe- Toroslar, 16.VI.2006, Sambucus sp., 1 örnek. 55
Fenoloji: Nisan-Ağustos.
Biyoloji: Bu türün gelişimi topraktadır. Larvaları bir fungus olan Marasmius oreades (Bolt.)’in miselleri tarafından istila edilen alt tabakasında yaşar. Besinleri muhtemelen kök parçaları ve ayrıca humus içerir. Yaşam döngüsü 2 yıl, pupa evresini; toprak yüzeyine yakın yerlerde pupal hücresinde bahar aylarında geçirir. Erginler Mayıs-Ağustos aylarında ortaya çıkarlar, çiçekler üzerinde bulunur [Bense, 1995].
Resim 3.15. Pseudovadonia livida livida (Fabricius, 1777)
Genel morfoloji: Boy 6-8 mm. Baş, pronotum, antenler ve bacaklar koyu siyahtır. Baş dağınık, beyazımsı, dik, yatık tüylüdür. Pronotum dik, sarımsı, sık tüylü olup, iri, sık noktalıdır. Elitra kırmızımsı kahverengi olup, kaidede dik, apekse doğru yarı yatık, sarımsı, uzun tüylüdür ve pronotumdan daha seyrek, yüzeysel noktalıdır. Bacaklar siyah olup, uzun, sarımsı, yarı dik, sık tüylüdür. Antenler siyah olup, ilk altı 56
anten segmenti uzun, siyah, yarı yatık tüylü, diğer segmentler ince zemin tüylüdür (Resim 3.15).
Türkiye yayılışı: Hatay: Akbez [Pic, 1892]; İstanbul: Alem Dağı [Bodemeyer, 1906]; Amasya, Gümüşhane: Torul, Bayburt ve Erzurum: Kop Dağı Leptura livida pecta olarak [Villiers, 1959]; İstanbul: Polonez köy / Alem Dağı / Beykoz / Anadoluhisarı / Çengelköy, İzmir: civarı Merkez / Kemalpaşa / Efes / Bergama, Antalya: civarı Merkez / Belkıs (Aspendos, Cumali) / Antitoros Dağları (Bey Dağları / Korkuteli) / Alanya ve civarı, Isparta: Eğirdir ve civarı Leptura livida m. pecta olarak [Demelt & Alkan, 1962]; Ankara [Villiers, 1967]; Ankara [Tuatay ve ark., 1972]; Türkiye [Demelt, 1963; Lobanov ve ark., 1981; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Svacha & Danilevsky, 1988; Althoff & Danilevsky, 1997; Lodos, 1998; Sama & Rapuzzi, 2000; Sama, 2002]; Türkiye P. livida pecta olarak [Daniel, 1891; Demelt, 1963; Lobanov ve ark., 1981; Danilevsky & Miroshnikov, 1985]; Giresun: Kümbet [Sama, 1982]; Ankara: Kalecik [Öymen, 1987]; Antalya: Kemer / Kumluca (Yeniceköy) / Termessos / Manavgat-Sorgun, İçel: Erdemli (Aslanlı), Osmaniye: Nurdağı geçidi Pseudovadonia livida pecta olarak [Adlbauer, 1988]; Antalya: Arapsuyu, Artvin: Ardanuç (Akarsu) / Şavşat (Çayağzı) / Çalmaşur (Karagöl) / Yusufeli (Sarıgöl), Bayburt: Maden, Bilecik: Merkez, Erzincan: Ballıköy / Kemaliye, Erzurum: Merkez (Palveöken) / Ilıca (Atlıkonak) / İspir / Oltu (Sütkans) / Pazaryolu (Gölyurt geçidi) / Şenkaya (Turnalı) / Tortum (Aşağı Meydanlar), Kars: Sarıkamış (Akkurt) / Karakurt (Şeytangeçmez) [Tozlu ve ark., 2002]; Isparta: Yalvaç (Bağkonak, Sultan Dağları), Uşak: Ulubey (Ovacık köyü, Gökgöz tepesi), Gümüşhane: Kelkit (Günyurdu köyü) [Özdikmen & Çağlar, 2004]; Ankara: Merkez / Çubuk (Karagöl), Kars: Sarıkamış, Isparta: Gölcük (Çakıören) [Özdikmen ve ark., 2005]; Manisa: Turgutlu Çardağı (Aysekisi tepesi / Domunludeve vadisi), İzmir: Menderes (Efem çukuru köyü), Kocaeli: İzmit (Ballıkayalar Milli Parkı / Beşkayalar Milli Parkı), Osmaniye: Zorkun yaylası yolu (Olukbaşı mevkii) / Yarpuz yolu (Karataş mevkii) / Bahçe (Yaylalar köyü), Gaziantep: Nurdağı (Kazdere köyü yaylası) / Kuşçubeli geçidi, Hatay: Hassa (Zeytinoba köyü, Aktepe) [Özdikmen & Demirel, 2005]; Antalya: Irmasan geçidi, Artvin: Şavşat-Çam geçidi, Bolu: Abant, Bursa: Uludağ / Merkez, Çankırı: Çerkeş, Kırklareli: Demirköy, Hatay: Yayladağı, İçel: Erdemli-Güzeloluk / Güzeloluk / 57
Silifke (Ortagören-Mut), Rize: İkizdere, Samsun: Kavak (Hacılar geçidi) [Malmusi & Saltini, 2005]; Adıyaman: Nemrut Dağı, Artvin: Şavşat-Çam geçidi, Bitlis: Güroymak, Erzurum: İspir-Çamlıkaya / İspir, Kars: Sarıkamış, Rize: Artvin-Şavşat / Şavşat-Çam geçidi P. livida desbrochersi (Pic, 1891) olarak [Malmusi & Saltini, 2005]; Ankara: Beytepe [Özdikmen & Demir, 2006]; Ankara: Kızılcahamam (Güvem / Yenimahalle köyü / Bel tepesi), Niğde: Altunhisar-Çiftlik yolu (Çiftlik girişi) [Özdikmen, 2006]; Karabük: Safranbolu (Bulak köyü, Mencilis Mağarası civarı, Bağ Evleri mevkii, Gürleyik Milli Parkı) / Eflani–Pınarbaşı, Kastamonu: Küre / Ağılı–Azdavay yolu (Yumacık köyü) / Azdavay / Azdavay–Pınarbaşı / Pınarbaşı– Azdavay yolu (Karafasıl köyü) / Azdavay (Ballıdağ Yaban Hayatı Koruma Sahası) / Küre (Masruf geçidi civarı) / Küre–Seydiler yolu (Masruf geçidi) / Pınarözü / Yaralıgöz geçidi / Dipsiz Göl Milli Parkı / Ilgaz–Kastamonu yolu (Kadın Çayırı köyü) / Tosya (Ilgaz) / Hanönü civarı / Doğanyurt-Şenpazar yolu / Daday-Araç / Araç-Kurşunlu (Boyalı), Bolu: Mengen ( Devrek–Mengen), Bartın: Kalecik köyü, Artvin: Karagöl, [Özdikmen, 2007]; Ankara: Beytepe, Bağlum, Şereflikoçhisar (Gülhöyük), İncek [Özdikmen ve ark., 2009]; Antalya: Gündoğmuş, Seydişehir- Antalya yolu, Akseki (Murtiçi-Güzelsu, Irmasan, Mahmutlu köyü civarı, Güçlüköy civarı, Güzelsu köyü), Akseki-Güzelsu, İbradı (Merkez, Başlar köyü civarı), Gevenli geçidi civarı, Karapınar, Alanya (Keşbelen yaylası, Gökbel yaylası), İbradı- Derebucak yolu, Konya: Taşkent (Ilıcapınar), Beyşehir-Akseki yolu (Huğlu civarı), İbradı-Derebucak yolu, Beyşehir-Akseki yolu (Uğurlu civarı), Derebucak (Tekebeli geçidi civarı), Hadim (Beyreli, Korualan civarı) [Turgut & Özdikmen, 2010]; Gaziantep: Akbez (Gülpınarı yaylası), Hatay: Belen girişi (Çakallı), Osmaniye: Zorkun yolu (Çiftmazı, Fenk yaylası), Hasanbeyli (Kalecikli köyü), Karaçay, Akyar köyü, Yarpuz yolu (Yukarı Haraz yaylası) [Özdikmen ve ark., 2010]; Bolu: Kıbrıscık-Seben yolu, Karacasu civarı, Abant, Gerede, Gerede-Mengen, Mudurnu- Abant yolu, Aynalı köyü geçidi, At yaylası geçidi, Abant-Dereceören civarı, Bolu- Seben yolu, Kıbrıscık-Seben yolu, Yeniçağa, Gökçesu-Mengen yolu, Mengen, Yedigöller, Gölcük yolu, Akçaalan-Abant yolu [Özdikmen, 2011b]; Kırklareli: Madra deresi köprüsü civarı, Demirköy, İslambeyli [Y. Şenyüz ile kişisel iletişim, 2012]; Pseudovadonia livida livida olarak: Hatay: Şenköy güneyi, Ordu: Akkuş, 58
Pseudovadonia livida desbrochersi olarak: Bitlis: Güroymak [Sama ve ark., 2012] (Harita 3.15).
Dünya yayılışı: Avrupa’nın tamamı, Sibirya, Çin, Kafkasya, Transkafkasya, Türkiye, İran, Lübnan, Suriye, İsrail.
Korotip: Sibero-European + E-Mediterranean (Palaestino-Taurian).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de geniş bir yayılışa sahiptir. Bununla birlikte çalışmada verilen örnekler Adana ve Kahramanmaraş illeri için yeni kayıttır. Bu çalışmada incelenen örnekler nominatif alt türe aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de üç alt tür ile temsil edilmektedir. P. livida bicarinata (N. Arnold, 1869) ve P. livida desbrochersi (Pic, 1891) sadece Türkiye’nin doğu kısımlarında yayılış göstermekte iken, nominatif alt tür ise Türkiye’nin diğer kısımlarında bir yayılışa sahiptir. Bu türün diğer bir alt türü olan P. livida pecta (K. Daniel & J. Daniel, 1891) ise İtalya için endemiktir.
Harita 3.15. Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777)’nın Türkiye yayılışı
Cins Anoplodera Mulsant, 1839 [Tip tür: Leptura sexguttata Fabricius, 1775]
Anoplodera rufipes (Schaller, 1783)
Orijinal kombinasyon: Leptura rufipes Schaller, 1783 Tip lokalite: Almanya 59
Sinonim: atra Fabricius, 1775 (Leptura); fuscipes Mulsant, 1839; medea Pic, 1909 (Leptura); rufiventris Tournier, 1872 (Leptura) ; villosa Schoenherr, 1817 (Leptura).
İncelenen materyal: Balıkesir: Kazdağı, 08.VI.2011,Cistus creticus, 1 örnek.
Fenoloji: Haziran.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün gelişimi tam olarak bilinmemektedir. Larvaları Quercus, Fagus, Betula gibi yaprak döken ağaçların kuru dallarında bulunur. Erginler Mayıs-Haziran aylarında, çiçekler üzerinde bulunur [Bense, 1995].
Resim 3.16. Anoplodera rufipes rufipes (Schaller, 1783)
Genel morfoloji: Boy 7-12 mm. Baş, pronotum, elitra ve antenler siyah; bacaklar çoğunlukla kırmızı, nadiren tamamen siyah; antenler orta boyludur. Elitra siyah, gümüş rengi tüylerle kaplıdır. Humeral bölge noktalaması kabadır (Resim 3.16). 60
Türkiye yayılışı: Ankara: Kızılcahamam [Demelt, 1963, 1967]; Erzurum ve Rize arası: İspir, İkizdere [Villiers, 1967]; Gümüşhane: Torul [Gfeller, 1972]; Türkiye [Lobanov et al., 1981; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Lodos, 1998; Alkan, 2000; Sama, 2002]; Rize: Ilıca (Ayder), Ordu: Mesudiye (Gölköy) [Sama, 1982]; Trabzon: Maçka [Öymen, 1987]; İçel: Erdemli [Adlbauer, 1988]; Bursa: Uludağ [Tauzin, 2000]; güney Türkiye A. rufipes lucidipes Sama, 1999 olarak [Sama, 2002]; Bingöl: Kuruku geçidi, Bolu: Abant [Malmusi & Saltini, 2005]; İçel: Erdemli- Güzeloluk, Erzurum: İspir A. rufipes lucidipes olarak [Malmusi & Saltini, 2005]; Düzce: Beyköy [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012b] (Harita 3.16).
Dünya yayılışı: Avrupa (İspanya’dan Rusya ve Kazakistan’nın Avrupa kısımlarına kadar), Sibirya, Kafkasya, Transkafkasya, Yakın Doğu, Türkiye, İran.
Korotip: Sibero-European.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de oldukça geniş bir yayılışa sahiptir. Bununla birlikte çalışmada verilen örnek Balıkesir ili için yeni kayıttır. Bu çalışmada incelenen örnekler nominatif alt türe aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de üç alt tür ile temsil edilmektedir. A. rufipes lucidipes Sama, 1999 sadece Türkiye’nin güney kısımlarında, A. rufipes ventralis Heyden, 1886 sadece Türkiye’nin doğu kısımlarında yayılış göstermekte iken, nominatif alt tür ise Türkiye’nin diğer kısımlarında bir yayılışa sahiptir. Bu türün diğer alt türleri olan A. rufipes izzilloi Sama, 1999 İtalya için, A. rufipes krueperi (Ganglbauer, 1882) Yunanistan için endemik alt türler iken, A. rufipes astrabadensis Pic, 1900 sadece Azerbaycan ve İran’da yayılış göstermektedir.
61
Harita 3.16. Anoplodera rufipes (Schaller, 1783)’nın Türkiye yayılışı
Cins Stictoleptura Casey, 1924 [Tip tür: Leptura cribripennis LeConte, 1859] Alt cins Stictoleptura Casey, 1924 [Tip tür: Leptura cribripennis LeConte, 1859]
Stictoleptura cordigera (Fuessly, 1775)
Orijinal kombinasyon: Leptura cordigera Fuessly, 1775 Tip lokalite: İsviçre Sinonim: auricollis Chobaut, 1895 (Leptura); epipleuralis Schaefer, 1932 (Leptura); hastata Sulzer, 1776 (Leptura); immaculata Ragusa, 1889 (Leptura) ; inhastata Pic, 1902 (Leptura) ; lamed Geoffroy, 1785 (Stenocorus).
İncelenen materyal: Adana: Karaisalı, 10.VIII.2011, Quercus infectoria odunu, 1 örnek; Balıkesir: Kazdağı, 11-15.VI.2011, Cistus creticus, 2 örnek; İçel: Anamur, Kızılcakaya, 02.VI.2004, atrapla, 1 örnek; Anamur, Sarıyayla, 26.VI.2005, atrapla, 1 örnek; Gülnar, Aydıncık yolu, 14.VII.2010, Quercus cerris odunu, 1 örnek; Kahramanmaraş: Andırın, Akifiye, 27.VII.2010, çiçek üzerinden, 1 örnek; Osmaniye: Karatepe, Toroslar, 27.VI.2006, feromon tuzağı, 1 örnek.
Fenoloji: Haziran-Ağustos.
62
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün gelişimi tam olarak bilinmemektedir. Muhtemelen Quercus, Fagus, Castanea gibi yaprak döken ağaçların ve meyve ağaçların çürümüş odunlarında bulunur. Erginler Haziran-Ağustos aylarında ortaya çıkarlar, çiçekler üzerinde bulunur [Bense, 1995; Svacha & Danilevsky, 1989].
Resim 3.17. Stictoleptura cordigera cordigera (Fuessly, 1775)
Genel morfoloji: Boy 14-18 mm. Baş ve pronotum siyahtır. Baş sarımsı, uzun tüylü, pronotum ise siyah, yarı yatık sık tüylü ve sık ve derin noktalıdır. Elytra kiremit kırmızısı olup, orta bölgenin biraz yukarısından başlayan kalp benzeri siyah bir leke taşır, lekenin alt ucu sutur boyunca uzayarak apeksde bulunan siyah leke ile birleşir. Elytra sarımsı, yatık, ince tüylüdür. Bacaklar siyah olup, sık, yarı yatık, siyah tüylüdür. Antenler siyah olup, kısa, yatık, siyah tüylüdür. Abdomen siyah olup, orta 63
segmentler yan kısımlarda kırmızılık taşır ve sarımsı, ince, yatık zemin tüylüdür (Resim 3.17).
Türkiye yayılışı: Hatay: Akbez [Pic, 1892]; Türkiye [Winkler, 1924-1932; Lobanov ve ark., 1981; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Svacha & Danilevsky, 1988; Althoff &Danilevsky, 1997; Sama & Rapuzzi, 2000; Sama, 2002]; Gümüşhane: Torul [Villiers, 1959]; İzmir: Efes, İstanbul: Polonezköy, Antalya: Alanya [Demelt & Alkan, 1962; Demelt, 1963]; İstanbul, Tekirdağ: 24 km Malkara-İnecik, Hatay: Amanos Dağları (Nurdağı geçidi), İçel: Alata [Villiers, 1967]; Tunceli: Merkez / Ovacık [Fuchs et Breuning, 1971]; İzmir: Gümüldür, Denizli [Tuatay ve ark., 1972]; Denizli: Buldan, Muğla: Milas, İzmir: Kemalpaşa [Gül-Zümreoğlu, 1972]; İzmir: Karaburun (Balıkova) / Kemalpaşa / Bergama (Şakran) / Tire, Denizli: Buldan [Gül- Zümreoğlu, 1975]; İstanbul: Alemdağ (Reşadiye) [Sama, 1982]; İstanbul: Belgrad Ormanı, İzmir: Selçuk, Osmaniye: Merkez [Öymen, 1987]; Antalya: Alanya, İçel: Anamur / Erdemli [Adlbauer, 1988]; İstanbul, Manisa, İzmir, Denizli, İçel, Antalya [Lodos, 1998]; Adıyaman [Rejzek & Hoskovec, 1999]; Antalya: Elmalı [Tauzin, 2000]; Artvin: Yusufeli, Balıkesir: Erdek / Merkez, Bingöl: Solhan (Buğlan geçidi), Erzurum: Uzundere (Dikyar), Kocaeli: İzmit (Gölcük), Konya: Güneysınır (Gürağaç), Yalova: Merkez [Tozlu ve ark., 2002]; Güney Batı Türkiye S. Cordigera anojaensis Slama, 1982 olarak [Sama, 2002]; Antalya: Kemer (Olimpos Dağı) / Kaş (Gömbe, Sinekçi köyü, Sinekçibeli) [Özdikmen & Çağlar, 2004]; Denizli, Adıyaman: Besni (Şambayat), Bingöl: Solhan (Şerefmeydanı) [Özdikmen ve ark., 2005]; Kocaeli: İzmit (Ballıkayalar Milli Parkı / Beşkayalar Milli Parkı Osmaniye: Zorkun yaylası yolu (Olukbaşı mevkii) / Yarpuz / Yarpuz yolu (Karataş mevkii), Kahramanmaraş: Türkoğlu (Kaledibi köyü), Gaziantep: Kuşçubeli geçidi, Hatay: Hassa (Akbez, Geneluşağı köyü) [Özdikmen & Demirel, 2005]; Bitlis: Güroymak, Bolu: Gerede, Bursa: Uludağ, Çanakkale: Curu Dağı, Denizli: Kazıkbeli geçidi, Kırklareli: Demirköy / İslambeyli, İçel: Ortagören-Mut, İzmir: Selçuk (Mereyemana), Muş: Buğlan geçidi [Malmusi & Saltini, 2005]; Nevşehir: Avanos, Aksaray: Ortaköy (Hocaveli köyü) [Özdikmen, 2006]; Ankara: Beytepe [Özdikmen & Demir, 2006]; Kahramanmaraş: Nurhak (Nurhak-Malatya yolu, Tatlar) / Pazarcık (Aksu köprüsü / Sakarkaya köyü (Kısık civarı / Göynük civarı) / Sakarkaya 64
Çağlayancerit yolu) / Göksun (Mehmetbey) / Çağlayancerit (Ç.Cerit-Bozlar yolu, Aksu) [Özdikmen & Okutaner, 2006]; Balıkesir: Susurluk [Özdikmen & Şahin, 2006]; Niğde: Akdağ (Çomarlı, Çukurbağ köyü, Emni vadisi), Bursa: Çalı köyü, Edirne: Sırpsındığı (Bahçedere mevkii) [Özdikmen, 2007]; Ankara: Beytepe, Bağlum [Özdikmen ve ark., 2009]; Antalya: İbradı, Gevenli geçidi civarı, Akseki (Ceceler köyü), Alanya (Karapınar köyü, Dikmetaş yaylası), Konya: Beyşehir- Akseki yolu [Turgut & Özdikmen, 2010]; Osmaniye: Hasanbeyli, Zorkun yolu (Fenk yaylası, Çiftmazı, Ürün yaylası, Yukarı Haraz yaylası), Cebel yolu (Çürükarmut yaylası), Yarpuz yolu [Özdikmen ve ark., 2010]; Bingöl: 30-36 km doğu, Bitlis: Güroymak, Muş: Buğlan geçidi, Tunceli: Pülümür civarı [Sama ve ark., 2012] (Harita 3.17).
Dünya yayılışı: Güney ve Güney-Doğu Avrupa (İspanya’dan Kırım’a kadar), Kafkasya, Transkafkasya, Yakın Doğu, Türkiye, İran, Suriye, Lübnan, Irak, İsrail.
Korotip: Turano-European.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de geniş bir yayılışa sahiptir. Bununla birlikte çalışmada verilen örnekler Adana ili için yeni kayıttır. Bu çalışmada incelenen örnekler nominatif alt türe aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de iki alt tür ile temsil edilmektedir. S. cordigera anojaensis Sláma, 1982 sadece Türkiye’nin batı kısımlarında ve Girit adasında yayılış göstermekte iken, nominatif alt tür ise Türkiye’nin diğer kısımlarında yayılışa sahiptir. Bu türün diğer alt türü olan S. cordigera illyrica (G. Müller, 1948) asıl olarak sadece Balkanlar’da yayılış göstermektedir.
Harita 3.17. Stictoleptura cordigera (Fuessly, 1775)’nın Türkiye yayılışı 65
Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891)
Orijinal kombinasyon: Leptura excisipes Daniel & Daniel, 1891 Tip lokalite: Cilician Taurus (Türkiye: ?İçel)
İncelenen materyal: Adana: Feke, Süphandere, 14.VII.2009, çiçek üzerinden, 2 örnek; Karaisalı, 10.VIII.2010, çiçek üzerinden, 2 örnek; İçel: Anamur, Abanoz yolu, 23.VI.2005, çiçek üzerinden, 2 örnek; Çamlıyayla, Pamukluk, 11.VI.2006, çiçek üzerinden, 2 örnek; Erdemli, Sorgun yolu, 14.VI.2006, 1 örnek; Merkez, Toroslar, Aslanköy, 10.VI.2010, 2 örnek; Niğde: Ali hoca, 06.VI.2010, atrapla, 1 örnek; Osmaniye: Karatepe, Toroslar, 16.VI.2006, Sambucus sp., 3 örnek; Karatepe, Toroslar, 14.VI.2006, Sambucus sp., 1 örnek.
Fenoloji: Haziran-Ağustos.
Biyoloji: Bilinmiyor.
Genel morfoloji: Boy 10-15 mm. Baş ve pronotum siyahtır; oldukça uzun dağınık sarımsı beyaz tüylerle kaplıdır; sık, derin ve belirgin noktalıdır. Elitra sarımsı kahverengi; sık, düzenli ve derin noktalı; dik sarımsı beyaz tüylerle kaplıdır. Anten ve bacaklar tamamen siyahtır. Bacaklarda dik yoğun sarımsı beyaz tüyler vardır. Antenlerde dik, sık ve siyah tüyler bulunur (Resim 3.18). 66
Resim 3.18. Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891)
Türkiye yayılışı: Anatolia: Taurus [Winkler, 1924-1932]; Antalya: Antitoros ve Bey Dağları [Demelt & Alkan, 1962; Demelt, 1963]; Adana: Tekir, Kozan, Himmetli, Antalya: Kemer, Manavgat, Taşağıl, Alanya, Güzelbağ, Akseki, İçel: Silifke (Gülnar), Kuzucubelen, Erdemli, Niğde: Çiftehan [Adlbauer, 1988]; Türkiye [Lodos, 1998]; İçel: Kuzucubelen [Tauzin, 2000]; Balıkesir [Tozlu et al., 2002]; İçel: Erdemli- Güzeloluk [Malmusi & Saltini, 2005]; Osmaniye: Hasanbeyli, İçel: Çamlıyayla civarı, Aydınlar civarı [kişisel iletişim J. Kurzawa, 2006]; Antalya: Akseki-Manavgat yolu (Gündoğmuş kavşağı), Gündoğmuş, Murtiçi-Güzelsu, Akseki-Güzelsu, İbradı, Akseki (Irmasan), Alanya (Karapınar köyü), Akseki (Mahmutlu, Güçlüköy, Murtiçi-Güzelsu, Güzelsu) [Özdikmen & Turgut, 2010]; Osmaniye: Kalecik-Hasanbeyli yolu [Özdikmen, Güven & Gören, 2010] (Harita 3.18). 67
Dünya yayılışı: Türkiye, Suriye.
Korotip: SW-Asiatic (Syro-Anatolian).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’nin güney ve batı kısımlarında muhtemelen oldukça geniş bir yayılışa sahiptir.
Harita 3.18. Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891)’nın Türkiye yayılışı
Stictoleptura sambucicola (Holzschuh, 1982)
Orijinal kombinasyon: Brachyleptura sambucicola Holzschuh, 1982 Tip lokalite: “Kilik. Taurus, Vili. Mersin, Namrun” (Türkiye: İçel: Namrun)
İncelenen materyal: İçel: Anamur, Abanoz yolu, 23.VI.2005, Sambucus sp., 1 örnek; Erdemli, Sorgun yolu, 14.VI.2006, Sambucus sp., 1 örnek; Merkez, Ayvagediği, Toroslar, 16.VI.2006, Sambucus sp., 1 örnek; Çamlıyayla, Pamukluk, 11.VI.2006, Sambucus sp., 1 örnek; Merkez, Ayvagediği, Toroslar, 14.VI.2006, Sambucus sp., 1 örnek; Central, Ayvagediği, Toroslar, 15.VI.2006, Sambucus sp., 1 örnek; Merkez, Toroslar, Aslanköy, 10.VI.2010, Sambucus sp., 1 örnek; Kahramanmaraş: Göksun, Çardak, 29.VI.2009, Sambucus sp., 1 örnek; Osmaniye: Karatepe, Toroslar, 14.VI.2006, Sambucus sp., 2 örnek; Karatepe, Toroslar, 15.VI.2006, Sambucus sp., 1 örnek; Karatepe, Toroslar, 16.VI.2006, Sambucus sp., 1 örnek. 68
Fenoloji: Haziran.
Biyoloji: Bilinmiyor.
Resim 3.19. Stictoleptura sambucicola (Holzschuh, 1982)
Genel morfoloji: Boy 10-14 mm. Baş ve pronotum siyahtır; dik sarımsı beyaz tüylerle kaplıdır; sık, derin ve belirgin noktalıdır. Elitra kırmızımsı kahverengi; sık, düzenli ve yüzeysel noktalı; dik, yoğun ve sarımsı beyaz tüylerle kaplıdır. Elitranın apeksi siyahtır. Anten ve bacaklar tamamen siyahtır. Bacaklarda dik sarımsı beyaz tüyler vardır. Antenlerde yatık ve seyrek siyah tüyler bulunur (Resim 3.19).
Türkiye yayılışı: İçel: Tarsus (Çamlıyayla) [Adlbauer, 1988]; Kahramanmaraş: Merkez (Yenicekale yolu) ve Andırın (Parmaksız yaylası) [Özdikmen & Okutaner, 2006]; Türkiye [Sama & Löbl in Löbl & Smetana, 2010] (Harita 3.19). 69
Dünya yayılışı: Türkiye, Suriye.
Korotip: SW-Asiatic (Syro-Anatolian).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de sadece güney kısımlarda bir yayılışa sahiptir. Osmaniye ili için yeni kayıttır.
Harita 3.19. Stictoleptura sambucicola (Holzschuh, 1982)’nin Türkiye yayılışı
Cins Anastrangalia Casey, 1924 [Tip tür: Leptura sanguinea LeConte, 1859]
Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763)
Orijinal kombinasyon: Leptura dubia Scopoli, 1763 Tip lokalite: Slovenya Sinonim: atrovittata Pic, 1941 (Leptura); basinotata Pic, 1932 (Leptura); birubronotata Pic, 1941 (Leptura); birubrosignata Pic, 1941 (Leptura); chamomillae Fabricius, 1801 (Leptura); cincta Fabricius, 1801(Leptura); circascutellaris Pic, 1945 (Leptura); curierensis Pic, 1945 (Leptura); curtelineata Pic, 1941; dereensis Pic, 1932 (Leptura); graeca Pic, 1932 (Leptura); inbasalis Pic, 1917 (Leptura); limbata Laicharting, 1784 (Leptura) ; luctuosa Mulsant, 1839 (Leptura); notata Olivier, 1795(Leptura); planeti Pic, 1945; starcki Schilsky, 1892(Leptura); triangulifera Reitter, 1898 (Leptura).
70
İncelenen materyal: Adana: Karaisalı, 10.VIII.2010, atrapla, 1 örnek; İçel: Erdemli, Hacıalanı, 27.V.2011, feromon tuzağı, 1 örnek; Osmaniye: Karatepe, Toroslar, 10.VI.2010, Carduus sp., 1 örnek.
Fenoloji: Mayıs-Ağustos.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün gelişimi konukçu bitkileri olan Picea, Pinus, Abies gibi coniferlerdedir. Larvaları; ölü, çok nemli olmayan, özellikle henüz devrilmemiş ağaçların yüksek bölgelerinde ve dallarında, nadiren kütüklerde ve düşmüş odunlarda beslenir. Pupa evresi bahar ve yaz aylarında odun içerisindedir. Yaşam döngüsü en az 2 yıl, pupa baharda odun içinde oluşur. Erginler Haziran- Ağustos aylarında ortaya çıkar, çiçekler üzerinde bulunur [Bense, 1995; Svacha & Danilevsky, 1989].
Resim 3.20. Anastrangalia dubia dubia (Scopoli, 1763)
71
Genel morfoloji: Boy 8-11 mm. Baş ve pronotum siyah olup, dik, çok uzun, sık, sarımsı tüylüdür ve derin, sık, düzgün noktalıdır. Elitra açık kahverengi olup, sarı, yarı yatık, sık tüylüdür ve suturda çok ince siyah bir çizgi ile apeksde ince bir siyah leke taşır. Elitra pronotumdan daha küçük ve seyrek noktalıdır. Bacaklar ve antenler siyahtır. Bacaklar sarı, uzun, sık, yarı dik tüylüdür. Abdomen siyah olup, yanlarda daha sık olmak üzere beyaz, ince, zemin tüylenmesine sahiptir (Resim 3.20).
Türkiye yayılışı: Bolu: Abant-Sakarca Yaylası civarı (Sinekli Yaylası) Leptura dubia a. Chamomillae F. ve Leptura dubia a. limbata Laich. olarak [Defne, 1954]; Zigana Dağları (?Trabzon), Gümüşhane: Torul, Kuzeydoğu Türkiye [Villiers, 1959]; Zigana Dağları (?Trabzon veya ?Gümüşhane), Zonguldak: Safranbolu [Villiers, 1967]; Türkiye [Lobanov ve ark., 1981; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Svacha & Danilevsky, 1988; Jenis, 2001; Sama, 2002; Özdikmen & Şahin, 2006]; Rize: İkizdere Ormanları, Pazar (Ilıca Ormanları) [Sekendiz, 1981); Artvin: Şavşat, Rize: Ilıca (Ayder), Sinop: Dranaz Dağı [Sama, 1982]; Kastamonu-Çankırı yolu Leptura dubia olarak [Öymen, 1987]; Tokat: Topçam Dağı, Kastamonu: Masruf Geçidi (Küre), Ballıdağ Geçidi (Daday), Rize: Ovitdağı Geçidi (İkizdere) [Adlbauer, 1992]; Trabzon: Maçka (Meryemana), Artvin: Atila (Soçidibi), Borçka (Camili, Düzenli Köyü Ormanları), Şavşat (Carat Orman Deposu), Rize: Dereköy, Giresun: Kulakkaya Orman Deposu, Espiye (Ekindere Orman Deposu) [Yüksel, 1996]; Kars, Doğu Anadolu Bölgesi [Lodos, 1998]; Gümüşhane: İran’ın kuzeyi [Tauzin, 2000]; Artvin: Kafkasör [Alkan, 2000]; Artvin: Merkez, Yusufeli, Muğla: Fethiye (Yassıca Ada), Rize: Çamlıhemşin (Ayder) [Tozlu ve ark., 2002]; Türkiye A. dubia distincta (Tournier, 1872) olarak [Sama, 2002]; Yozgat: Akdağmağdeni (Yukarı Çulhalı Köyü) [Özdikmen & Çağlar, 2004]; Kırşehir: Mucur, Nevşehir: Avanos [Özdikmen ve ark., 2005]; Osmaniye: Yarpuz yolu (Karataş mevkii) [Özdikmen & Demirel, 2005]; Rize: Çamlıhemşin (Çat Köyü civarı), Çat-Elevit yolu, Verçenik Atmeydanı girişi, Çat ve Meydan Köyleri arası, Çatdüzü, Elevit Yaylası, Karabük: Safranbolu (Bulak Köyü), Gürleyik Milli Parkı, Safranbolu-Eflani yolu (Örencik Köyü), Eflani- Pınarbaşı, Çorum: Kargı (Göletdere, Karagöl Köyü), Kastamonu: Küre, Pınarbaşı- Azdavay yolu (Karafasıl Köyü), Azdavay (Ballıdağ Yaban Hayatı Koruma Sahası), 72
Küre-Seydiler yolu (Masruf Geçidi), Yaralıgöz Geçidi, Tosya-Kastamonu yolu, Ilgaz Geçidi, Ilgaz Kastamonu yolu (Kadın Çayırı Köyü), Bartın: Gürleyik, Artvin: Karagöl (Guretba Gölü), Afyon: Akdağ (Oktur Yaylası) [Özdikmen, 2007]; Konya: Derebucak (Tekebeli geçidine 1 km) [Turgut & Özdikmen, 2010]; Osmaniye: Hasanbeyli (Kalecikli köyü) [Özdikmen ve ark., 2010]; Karabük [Mert Yardibi, 2011]; Bolu: Karacasu / Abant/ Gerede-Mengen/ Gökçesu-Mengen yolu / Mudurnu- Göynük yolu / Meyitler geçidi / Abant- Dereceören civarı / Mengen-Yedigöller yolu / Akçaalan-Abant yolu / Atyaylası/ Saba yolu [Özdikmen, 2011b]; Eskişehir T.D.: Uluçayır- Çobanlar Yaylası Arası [Kütahya, Y. Şenyüz, 2012 Kişisel İletişim] (Harita 3.20).
Dünya yayılışı: Güney ve Doğu Avrupa, Kuzey Afrika (Cezayir), Kafkasya, Transkafkasya, Türkiye, İran.
Korotip: Turano-Europeo-Mediterranean.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de oldukça geniş bir yayılışa sahiptir. Bununla birlikte çalışmada verilen örnekler Adana, Balıkesir ve İçel illeri için yeni kayıttır. Bu çalışmada incelenen örnekler nominatif alt türe aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de iki alt tür ile temsil edilmektedir. A. dubia melanota (Faldermann, 1837) sadece Türkiye’nin kuzey doğu kısımlarında yayılış göstermekte iken, nominatif alt tür ise Türkiye’nin diğer kısımlarında yayılışa sahiptir. Bu türün diğer alt türü olan A. dubia moreana (Pic, 1906) Yunanistan için endemiktir.
Harita 3.20. Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763)’nın Türkiye yayılışı 73
Anastrangalia montana (Mulsant & Rey, 1863)
Orijinal kombinasyon: Leptura montana montana Mulsant & Rey, 1863
Tip lokalite: Kıbrıs Sinonim: bogasana Pic, 1932 (Leptura); claudiusi Pic, 1941(Leptura); juliae Pic, 1941 (Leptura); leuthneri Ganglbauer, 1886 (Leptura); mulsanti Pic, 1941 (Leptura); nigerrima Pic, 1892 (Leptura); pernigra Reitter, 1898 (Leptura); semiangustata Reitter, 1898 (Leptura); victoris Pic, 1941 (Leptura).
İncelenen materyal: Adana: Feke, Buğlayan, 25.VI.2009, çiçek üzerinden, 2 örnek; Feke, Süphandere, 14.VII.2009, çiçek üzerinden, 1 örnek; İçel: Çamlıyayla, Cehennemdere, 28.V.2006, 1 örnek; Merkez, Toroslar, Kızılkaya köyü (Çamlıyayla), 16.VI.2009, feromon tuzağı, 1 örnek; Erdemli, Hacıalanı, 30.VI.2011, bitki üzerinden, 4 örnek.
Fenoloji: Mayıs-Temmuz.
Biyoloji: Bilinmiyor.
Genel morfoloji: Boy 10-15 mm. Erkek: Baş ve pronotum siyah olup, sarı, sık, yatık ve dik karışık tüylüdür. Elytra siyah olup, omuzlarda başlayıp yan kenarlarda elytranın yarısına kadar inen, suturda ise yaklaşık 1/6’sında son bulan kırmızımsı kahverengi leke taşır. Pronotum iri, sık noktalıdır. Elytra pronotumdan daha seyrek ve küçük noktalı olup, sarımsı, sık, yarı yatık tüylüdür. Bacaklar, abdomen ve antenler siyahtır (Resim 3.21).
74
Resim 3.21. Anastrangalia montana montana (Mulsant & Rey, 1863)
Türkiye yayılışı: Antalya: Antitoros [Demelt & Alkan, 1962]; Antalya: Bey Dağı, İçel: Namrun [Demelt, 1963]; Antalya: Taşağıl, İzmir: Çamlık geçidi, Adana: Kozan [Adlbauer, 1988]; İçel: Gülek (Toros Dağları) – Ganglbauer, 1885, Hatay: Amanos Dağları (Akbez) [Pic, 1892], İçel: Çamlıyayla, Antalya: Çakıllı geçidi, İzmir ve Adana [Adlbauer, 1988; Sama, 1994]; Türkiye [Lodos, 1998]; Antalya: Perge (Gülek) [Tauzin, 2000]; Antalya: Finike (Alakır barajı) [Özdikmen & Çağlar, 2004]; Çanakkale: Kirazlı [Malmusi & Saltini, 2005]; Osmaniye: Yarpuz yolu (Karataş), Çulhalı köyü [Özdikmen & Demirel, 2005]; İçel: Mut-Silifke yolu [Özdikmen, 2006]; Antalya: Gündoğmuş, Seydişehir-Antalya yolu, Akseki (Bademli beli- Tekebeli) [Özdikmen & Turgut, 2010]; Osmaniye: Hınzırlı yaylası (Kalaycıbatıran), Yarpuz yolu (Yukarı Haraz yaylası, Mitisin yaylası), Zorkun yolu (Fenk yaylası), Zorkun-Karıncalı-Hassa yolu (Küllü yaylası) [Özdikmen et al., 2010] (Harita 3.21). 75
Dünya yayılışı: Yunanistan, Kıbrıs, Türkiye, Suriye.
Korotip: E-Mediterranean (Palaestino-Cyprioto-Taurian + Aegean).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de güney ve batı kısımlarda oldukça geniş bir yayılışa sahiptir. Bu çalışmada incelenen örnekler nominatif alt türe aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de sadece nominatif alt tür ile temsil edilmektedir. Bu türün diğer alt türü olan A. montana steineri Sama, 1994 Girit adası için endemiktir.
Harita 3.21. Anastrangalia montana (Mulsant & Rey, 1863)’nın Türkiye yayılışı
Anastrangalia sanguinolenta (Linnaeus, 1760)
Orijinal kombinasyon: Leptura sanguinolenta Linnaeus, 1760
Tip lokalite: İsveç Sinonim: bonaerensis Burmeister, 1865 (Leptura) ; ignita Geoffroy, 1785 (Leptura) ; melanura Ström, 1765 (Leptura) ;sandoeensis Palm, 1953 (Leptura) ;variabilis DeGeer, 1775 (Leptura).
İncelenen materyal: Adana: Feke, Buğlayan, 25.VI.2009, atrapla, 1 örnek.
Fenoloji: Haziran. 76
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün konukçu bitkileri Picea, Pinus gibi koniferlerdir. Larvaları; nemli, kütüklerin çürümüş odunlarında, düşmüş gövdelerde ve kalın dallarda bulunur. Yaşam döngüsü muhtemelen 2 yıldır. Erginler Mayıs-Ağustos aylarında, çiçekler üzerinde bulunur [Bense, 1995].
Resim 3.22. Anastrangalia sanguinolenta (Linnaeus, 1760)
Genel morfoloji: Boy 11-13 mm. Baş ve pronotum siyah olup, pronotum yarı yatık, sarımsı tüylüdür ve pronotum diski ortada kubbeleşmiş olup yanlara doğru yassılaşmıştır. Elytra sarımsı kahverengi olup, apeksde siyah leke taşır ve sarımsı, yarı yatık tüylüdür. Bacaklar ve antenler siyahtır. Bacaklar ince, yarı yatık, zemin tüylüdür. Antenler ise siyah, yarı yatık tüyler taşır (Resim 3.22).
Türkiye yayılışı: Batı Karadeniz Bölgesi [Defne, 1954]; Samsun: Çakıralan, Trabzon: Zigana dağları [Villiers, 1967]; Kars: Göle (Değirmenlidere), Giresun: 77
Kulakkaya (kesilmiş orman), Giresun: Kümbet, Sinop: Dranaz Dağı [Sama, 1982]; Gümüşhane: Torul [Öymen, 1987]; Türkiye [Svacha & Danilevsky, 1988; Lodos, 1998; Sama, 2002]; Tokat: Yıldız Dağı (Almus, Teknecik), Amasya: Merzifon (Ortaköy, Suluova), Kastamonu: Ballıdağ geçidi (Daday) / Akkaya [Adlbauer, 1992]; Trabzon: Maçka (Meryemana, Mars), Artvin: Şavşat (Veliköy, Karagöl) / Atila (Soçidibi), Giresun: Kulakkaya Ormanı odun deposu [Yüksel, 1996]; Trabzon: Akçaabat, Artvin: Ardanuç [Alkan, 2000]; Kars: Sarıkamış [Tozlu, 2001a]; Erzurum: Oltu (Sütkans) / Şenkaya (Turnalı), Kars: Sarıkamış [Tozlu et al., 2002]; Ankara: Beynam Ormanı, Kayseri, Bolu: Mengen (Çorak, Kadirler) / Bolu Dağı [Özdikmen et al., 2005]; Yozgat: Akdağmağdeni (Akçakışla yolu) [Özdikmen & Demirel, 2005]; Bolu: Abant / Gerede, Bursa: Uludağ, Sinop: [Malmusi & Saltini, 2005]; Ankara: Kızılcahamam (Çamkoru) [Özdikmen & Şahin, 2006]; Bolu: Meyitler geçidi/ Mengen-Yedigöller/ Akçaalan-Abant yolu [Özdikmen, 2011b]; Karabük [Mert Yardibi, 2011] (Harita 3.22).
Dünya yayılışı: Avrupa’nın büyük kısmı, Sibirya, Kazakistan, Çin, Kafkasya, Türkiye.
Korotip: Sibero-European or European.
Yorumlar: Bu tür Adana ili ve Akdeniz Bölgesi için ve dolayısıyla da Türkiye’nin güney yarısı için yeni kayıttır.
Harita 3.22. Anastrangalia sanguinolenta (Linnaeus, 1760)’nın Türkiye yayılışı
78
Cins Pedostrangalia Sokolov, 1897 [Tip tür: Pedostrangalia kassjanovi Sokolov, 1897 = Leptura imberbis Menetries, 1832] Alt cins Neosphenalia Löbl, 2010 [Tip tür: Leptura verticalis Germar, 1822]
Pedostrangalia adaliae Reitter, 1885
Tip lokalite: Adalia, Lycian Taurus (Türkiye: ?Antalya) İncelenen materyal: İçel: Gözne, Toroslar, 30.IV.2004, atrapla, 1 örnek.
Fenoloji: Nisan.
Biyoloji: Bilinmiyor.
Resim 3.23. Pedostrangalia adaliae Reitter, 1885 79
Genel morfoloji: Boy 16,5 mm. Baş ve pronotum koyu kırzımsı kahverengi; yüzeysel sık noktalıdır. Elitra tamamen siyah; sık, düzenli ve yüzeysel noktalı; yatık, yoğun ve sarımsı sarımsı gri tüylerle kaplıdır. Antenler siyahtır ve sık, dik siyah tüylenmeye sahiptir. Bacaklarda tarsuslar hariç diğer kısımlar koyu kırmızımsı kahverengidir; yatık, sık sarı tüylüdür (Resim 3.23).
Türkiye yayılışı: Türkiye [Winkler, 1924-1932]; Antalya: Manavgat, Alanya [Demelt, 1963]; Antalya: Alanya [Adlbauer, 1988].
Dünya yayılışı: Kıbrıs, Türkiye.
Korotip: E-Mediterranean (Palaestino-Cyprioto-Taurian).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de sadece güney kısımlarda yayılmaktadır. İçel ili ve dolayısıyla Türkiye’nin Doğu Akdeniz Bölgesi için yeni kayıttır.
Harita 3.23. Pedostrangalia adaliae Reitter, 1885’nın Türkiye yayılışı
Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863)
Orijinal kombinasyon: Strangalia emmipoda Mulsant, 1863 Tip lokalite: Türkiye 80
Sinonim: adanensis Pic, 1917 (Strangalia); chehirensis Pic, 1933 (Strangalia); insuturata Pic, 1891 (Strangalia); jaegeri Fairmaire, 1866 (Leptura); perroudi Pic, 1933 (Strangalia); subsignata Pic, 1901(Strangalia); tambei Pic, 1917 (Strangalia).
İncelenen materyal: Adana: Pozantı, 09.VI.2008, 1 örnek; Karaisalı, 10.VIII.2010, çiçek üzerinden, 1 örnek; İçel: Mut, Dandi, 07.VI.2003, atrapla, 1 örnek; Anamur, Abanoz yolu, 23.VI.2005, Sambucus sp., 1 örnek; Erdemli, Sorgun yolu, 14.VI.2006, atrapla, 2 örnek; Merkez, Toroslar, Ayvagediği, 14.VI.2006, 1 örnek; Silifke, Değirmendere, 29.VI.2009, atrapla, 2 örnek; Niğde: Alihoca, 15.IV.2006, atrapla, 1 örnek; Alihoca, 06.VI.2010, atrapla, 1 örnek.
Fenoloji: Nisan-Ağustos.
Biyoloji: Bilinmiyor.
Resim 3.24. Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863)
81
Genel morfoloji: Boy 12-15 mm. Baş ve pronotum sık noktalıdır ve arka uçtaki köşeleri uzayarak sivrilmiştir. Elytra kırmızımsı kahverengi olup, suturda, apeksde ve her bir elytronun yan kenarlarında siyah lekelidir. Bacaklar baskın olarak kırmızı olup, tarsus segmentlerine doğru bacak rengi koyulaşır. Orta ve arka bacakta tibianın uç kısmı ile tarsuslar siyahtır, ön bacak ve orta bacağın femurları sarımsı tüylü orta bacağın tibia ve tarsusu ile arka bacaklar siyah tüylüdür. Arka bacakta siyah tüyler arasında seyrek sarı tüyler de görülür. Antenler siyahtır. Abdomen kırmızı olup segmentlerin kaideleri ile yan kenarları seyrek, ince, beyazımsı zemin tüylüdür (Resim 3.24).
Türkiye yayılışı: Hatay: Akbez [Pic, 1892]; Niğde: Çamardı, Adana: Pozantı [Bodemeyer, 1900]; Asia Minor P. emmipoda a. adanensis Pic, 1917 olarak ve P. emmipoda a. tambei Pic, 1917 olarak [Winkler, 1924-1932]; İzmir: Efes, Isparta: Eğirdir, Antalya: Antitoros (Bey Dağları) [Demelt & Alkan, 1962]; Antalya: Manavgat, Alanya, Bey Dağları, İzmir: Efes, Isparta: Eğirdir, İçel: Namrun [Demelt, 1963]; Niğde: Çiftehan [Villiers, 1967]; Adana: Misis, Muş, Hakkari: Çukurca, Yüksekova ve Şemdinli, Tunceli: Merkez, Ovacık, Bingöl: Kuruca, Elazığ: Hazar Gölü [Fuchs et Breuning, 1971]; Adana: Bolkar Dağları, Konya: Akşehir [Tuatay et al., 1972]; Türkiye [Lobanov et al., 1981; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Lodos, 1998; Sama & Rapuzzi, 2000]; Manisa: Akhisar, Van: [Sama, 1982]; İzmir: Havran, Antalya: Yeni Karaman, Termessos, Alanya, İçel: Tarsus (Çamlıyayla), Silifke (Gülnar), Kuzucubelen, Erdemli, Osmaniye: Nurdağı geçidi, Kahramanmaraş, Adana: Kozan, Niğde: Çiftehan [Adlbauer, 1988]; İçel: Çamlıyayla [Sama, 1996]; Adıyaman: Karadut köyü [Rejzek & Hoskovec, 1999]; Bitlis: Reşadiye [Tauzin, 2000]; Konya [Tozlu et al., 2002]; Konya: Taşkent (Gevne vadisi), Antalya: Finike, Alanya, Alakır Barajı, Beymelek, Gömbe, Kaş, Burdur: Bucak, Uşak: Ulubey (Ovacık köyü) [Özdikmen & Çağlar, 2004]; Kahramanmaraş: Kahramanmaraş- Andırın yolu, Göksun (Andırın-Göksun yolu) [Özdikmen & Okutaner, 2005]; Çanakkale: Kirazlı, Konya: Beyşehir, Hatay: Yayladağı, İçel: Erdemli-Güzeloluk, Güzeloluk, Malatya: Reşadiye geçidi [Malmusi & Saltini, 2005]; Konya: Akşehir, 82
İçel: Bulgar Dağı (Namrun), Hakkari: Çukurca [Özdikmen et al., 2005]; Manisa: Turgutlu Çardağı, Osmaniye: Zorkun yaylası yolu, Yarpuz girişi, Yeşil köy (Hasanbeyli), Gaziantep: Kuşçubeli geçidi, Hatay: Hassa (Akbez), İskenderun (Kozaklı köy) [Özdikmen & Demirel, 2005]; Çanakkale: Kirazkı [Malmusi & Saltini, 2005]; Konya: Kulu [Özdikmen, 2006]; Osmaniye: Issızca Köyü/ Karaçay/ Çona köyü [Bahadıroğlu, Agras & Salman, 2009]; Hatay: Akbez, Gülpınarı yaylası/ Akbez, Güzeluşağı köyü / Osmaniye: Zorkun yolu, Çiftmazı Gölyeri/ Yarpuz yolu, Yukarı Haraz yaylası / Cebel yolu, Çürükarmut yaylası [Özdikmen, Güven &Gören, 2010]; Hatay: Dörtyol; Mersin: Çamlıyayla [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.24).
Dünya yayılışı: Avrupa (Yunanistan, Bulgaristan), Türkiye, ?Kafkasya, İran.
Korotip: SW-Asiatic (Anatolo-Caucasian + Syro-Anatolian).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’nin özellikle güney yarısında geniş bir yayılış göstermektedir.
Harita 3.24. Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863)’nın Türkiye yayılışı
Cins Judolia Mulsant, 1863 [Tip tür: Leptura sexmaculata Linnaeus, 1758]
Judolia erratica (Dalman, 1817)
83
Orijinal kombinasyon: Leptura erratica Dalman, 1817 Tip lokalite: Almanya Sinonim: akbesianus Pic, 1898; anticedivisus Pic, 1914 (Leptura); anticenotatus Pic, 1914 (Leptura); atroapicalis Pic, 1913 (Leptura); atrosuturalis Pic, 1915 (Leptura); eibesianus Pic, 1914 (Leptura); erythrurus Küster, 1848 (Pachyta); gasturius Pic, 1915 (Leptura); heyrovskyi Pic, 1924 (Leptura); hungaricus Pic, 1913 (Leptura); italicus Pic, 1916; kalavaritanus Pic, 1913 (Leptura); quinquepunctatus Pic, 1915 (Leptura); ragusai Pic, 1923; roberti Pic, 1915 (Leptura); rosinae Pic, 1914 (Leptura); rufoapicalis Pic, 1913(Leptura); rufonotatus Pic, 1913 (Leptura); russicus Pic, 1898; septemsignatus Küster, 1848 (Pachyta); siculus Pic, 1916; subapicalis Pic, 1914 (Leptura); testaceofasciatus Pic, 1913 (Leptura); unijunctus Pic, 1914 (Leptura).
İncelenen materyal: Bolu: Şerifyük Ormanı, 22.VI.2011, çiçek üzerinden, 1 örnek; Düzce: Şelale, 21.VI.2011, çiçek üzerinden, 1 örnek.
Fenoloji: Haziran.
Biyoloji: Orman sakinidir. Larvaları Quercus, Acer, Betula, Corylus, Crataegus, Prunus gibi yaprak döken ağaçların köklerinin ölü odununda toprak altında gelişir. Pupa toprak içerisinde olur. Erginler Mayıs-Ağustos aylarında, çiçekler üzerinde bulunur [Bense, 1995].
Genel morfoloji: Boy 8-14 mm. Baş, pronotum, antenler ve bacaklar siyahtır. Elitra kırmızımsı kahverengi olup, omuzların altında, orta bölümün biraz altında ve apeksde olmak üzere bazen birleşerek üç tane enine şerit oluşturan siyah desenlenme taşır ve sutur bölgesi siyahtır. Pronotum ve elitra küçük noktalı olup, ince, sarımsı, yatık tüylüdür. Bacaklar siyah olup, sarımsı, parlak, yatık tüyler taşır. Abdomen siyah olup, abdomen segmentleri ince, sık, beyaz tüylüdür (Resim 3.25). 84
Resim 3.25. Judolia erratica erratica (Dalman, 1817) Türkiye yayılışı: Hatay: Akbez Judolia erratica olarak [Fairmaire, 1884]; Hatay: Akbez [Pic, 1892]; Bilecik Judolia erratica var. erythrura ve Judolia erratica var. rosinae olarak [Bodemeyer, 1906]; Anadolu [Winkler, 1924-1932; Sama, 2002]; Anadolu Pachytodes erraticus ssp. rosinae Pic, 1901 olarak [Winkler, 1924-1932]; Gümüşhane: Torul, Zigana Dağları (?Trabzon): Pontik Alpler, Amasya [Villiers, 1959]; İstanbul: Polonez köy, Isparta Judolia erratica olarak [Demelt & Alkan, 1962; Demelt, 1963]; Zonguldak: Safranbolu [Villiers, 1967]; Elazığ: Hazar gölü judolia erratica olarak; Tunceli: Ovacık P. erraticus anticedivisa Pic olarak [Fuchs & Breuning, 1971]; Isparta (Tuatay ve ark., 1972); İzmir: Agamemnun Judolia erratica olarak [Gül-Zümreoğlu, 1975]; Erzurum ve civarı Judolia erratica olarak [Özbek, 1978]; Türkiye [Lobanov ve ark., 1981; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Svacha & Danilevsky, 1988; Althoff & Danilevsky, 1997; Jenis, 2001]; Sinop: Dranaz Dağı, Tokat: Almus, Artvin: Ardanuç, İstanbul: Alemdağ (Reşadiye), Çorum: Boğazkale, Bolu: Konuralp’den Akçakoca’ya kadar, Trabzon: Maçka (Sümela), 85
Kastamonu [Sama, 1982]; Hatay: Dörtyol civarı [Öymen, 1987]; Tokat: Mezra / Topçam Dağı / Yakacık (Gökdere), Amasya: Merzifon, Kastamonu: Merkez / Yaralıgöz (Devrekani) / Ballıdağ geçidi (Daday) / Ilgaz geçidi (Tosya), Erzurum: Aşkale, Sivas: Yıldızeli, Tunceli: Pülümür, Antalya: Akseki [Adlbauer, 1992]; İstanbul, Bilecik, İzmir, Isparta, Gaziantep, Artvin [Lodos, 1998]; Samsun: Ladik, Bitlis: Reşadiye, Gümüşhane, Kastamonu: Yaralıgöz [Tauzin, 2000]; Erzincan: Ballıköy, Erzurum: Aşkale / Hacıhamza / Oltu (Başaklı) / Şenkaya (Turnalı), Kars: Sarıkamış (Akkurt), Konya: Güneysınır (Gürağaç) [Tozlu ve ark., 2002]; Antalya: Finike (Alakır barajı), Sivas: Yıldızeli (Cumhuriyet köyü), Gümüşhane: Kelkit (Günyurdu), Kırklareli: İğneada (Saka gölü, Sivriler köyü), Yozgat: Yozgat Milli Parkı / Akdağmağdeni (Oluközü yaylası) [Özdikmen & Çağlar, 2004]; Isparta, Çankırı, Kastamonu: Merkez / İnebolu, Zonguldak, Türkiye’nin Avrupa kısmı (Trakya): Istranca Dağları (Verica vadisi), Ankara: Kızılcahamam (Soğuksu Milli Parkı) [Özdikmen ve ark., 2005]; Kocaeli: İzmit (Beşkayalar Milli Parkı / Ballıkayalar Milli Parkı), Manisa: Turgutlu Çardağı (Aysekisi tepesi / Domunludeve vadisi), İzmir: Menderes (Efemçukuru köyü), Yozgat: Akdağmadeni (Oluközü yaylası / Akçakışla) [Özdikmen & Demirel, 2005]; Amasya: Aydınca (İnegöl Dağı), Artvin: Şavşat-Çam geçidi / Artvin-Yusufeli, Bolu: Abant, Bursa: Uludağ, Erzurum: İspir, Kırklareli: Demirköy, Kocaeli, Muş: Buğlan Dağı, Rize: İkizdere, Samsun: Kavak (Hacılar geçidi) [Malmusi & Saltini, 2005]; Ankara: Kızılcahamam (Işık Dağı, Yukarı Çanlı köyü) [Özdikmen & Demir, 2006]; Ankara: Kızılcahamam (Işık Dağı / Güvem / Yenimahalle köyü / Yasin köyü / Yukarı Çanlı [Özdikmen, 2006]; Karabük: Safranbolu (Mencilis Mağarası civarı, Bulak köyü, Bağ Evleri, Gürleyik Milli Parkı,) / Safranbolu–Eflani yolu (Örencik köyü) / Eflani–Pınarbaşı, Çorum: Kargı (Göletdere, Karagöl köyü) / Akçakese–Pınarbaşı yolu, Bolu: Devrek (Dorukhan geçidi), Bartın: Kalecik köyü (Orta Mahalle çıkışı) / Gürleyik, Kastamonu: Küre Dağları Milli Parkı (Kerte köyü) / Pınarbaşı–Azdavay yolu (Karafasıl köyü) / Pınarbaşı–Azdavay yolu (Suğla yaylası) / Azdavay (Ballıdağ Yaban Hayatı Koruma Sahası), Küre–Seydiler yolu (Masruf geçidi) / Yaralıgöz geçidi / Tosya–Kastamonu yolu (Tosya çıkışı) / Dipsiz Göl Milli Parkı / Yaralıgöz / Şenpazar-Azdavay yolu (Yumacık köyü), Afyon: Akdağ (Boztepe) [Özdikmen, 86
2007]; Ankara: Bağlum [Özdikmen ve ark., 2009]; Konya: Tekebeli geçidi civarı, Bozkır-Hadim yolu (Söğüt ve Dereiçi civarı), Hadim (Korualan), Antalya: Alanya (Karapınar köyü) [Turgut & Özdikmen, 2010]; Bolu: Karacasu civarı, Gerede- Mengen, Hacıayaz geçidi, Aynalı köy geçidi, Abant-Dereceören civarı, Bolu-Seben yolu, Mengen-Yedigöller, Yeniçağa-Mengen yolu, Yedigöller, Akçaalan-Abant yolu, Abant, Mudurnu-Göynük yolu, Seben civarı, Gölcük yolu [Özdikmen, 2011b]; Bitlis: Güroymak, Elazığ: Huruca geçidi, Erzincan: Kızıldağı geçidi civarı, Muş: Buğlan geçidi, Tokat: Çamiçi, Almus, Tunceli: Pülümür [Sama ve ark., 2012]. Düzce: Hasanlar Barajı/ Kalıcı Konutlar, Nalbantoğlu/ Yayla köyü, Boğaziçi/ Beyköy, Samandere Şelale yolu/ Samandere köyü/ Düzce-Güzeldere şelale yolu/ Güzeldere köyü, Hamamönü / Hacı Yakup köyü/ Odayeri yaylası [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012b] (Harita 3.25).
Dünya yayılışı: Avrupa’nın büyük kısmı, Sibirya, Rusya, Çin, Kafkasya, Transkafkasya, Yakın Doğu, Türkiye, İran, Suriye.
Korotip: Sibero-European.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de geniş bir yayılışa sahiptir.
Harita 3.25. Judolia erratica (Dalman, 1817)’nin Türkiye yayılışı Cins Leptura Linnaeus, 1758
[Tip tür: Leptura quadrifasciata Linnaeus, 1758]
87
Lepruta quadrifasciata Linnaeus, 1758
Tip lokalite: Avrupa Sinonim: amanusensis Pic, 1955; apicalis Curtis, 1831; apicata Stephens, 1839; guillemoti Desbrochers des Loges, 1895 (Stenura); lividosa G. Schmidt, 1951 (Strangalia) ; martialis Pic, 1941(Strangalia) ; melgunowi Jakobson, 1896 (Strangalia) ; mosquensis Pic, 1915 (Strangalia) ; notatipennis Pic, 1897; octomaculata DeGeer, 1775; quadripustulata Fabricius, 1792; suramensis Pic, 1915 (Strangalia).
İncelenen materyal: İçel: Erdemli, Sorgun yolu, 28.VII.2011, atrapla, 1 örnek.
Fenoloji: Temmuz.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün konukçu bitkileri özellikle yumuşak odunlu Quercus, Populus, Betula, Salix, Corylus, Alnus ve Fagus gibi yaprak döken ağaçlardır, ama ayrıca Picea ve Pinus gibi koniferlerden de kaydedilmiştir. Larvaları çürük kütüklerin ölü odunlarında ve düşmüş nemli gövdelerde ve dallarda bulunur. Yaşam döngüsü en az 3 yıl, pupa baharda odun içinde oluşur. Erginler Haziran- Ağustos aylarında ortaya çıkarlar, çiçekler üzerinde bulunur [Bense, 1995; Svacha & Danilevsky, 1989].
Genel morfoloji: Boy 11-20 mm. Baş, pronotum ve bacaklar siyah; elitra çeşitli desenlere sahip, tipik olarak siyah üzerinde suturla kesilen 4 enine sarı çizgiye sahiptir. Orta boy antenler erkekte siyah, dişide apekse doğru sarımsı kahverengidir. Pronotum tek tip sarımtırak ya da grimsi tüylerle kaplıdır (Resim 3.26). 88
Resim 3.26. Leptura quadrifasciata quadrifasciata Linnaeus, 1758 Türkiye yayılışı: Türkiye [Acatay, 1948, 1961, 1968; Lobanov et al., 1981; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Svacha & Danilevsky, 1988; Althoff & Danilevsky, 1997; Lodos, 1998; Sama, 2002]; İstanbul [Villiers, 1967]; Trabzon: Yeşilbük köyü (Yenikapı) [Sekendiz, 1981]; Türkiye L. quadrifasciata caucasica Plavilstshikov, 1924 olarak [Lobanov et al., 1981]; Trabzon: Maçka (Sümela), Kastamonu, Sivas: Çamlıbel geçidi [Sama, 1982]; İstanbul: Şile [Öymen, 1987]; Kars: Sarıkamış [Tozlu, 2001b]; Artvin: Borçka (Karagöl) / Yusufeli (Sarıgöl), Giresun: Merkez, Kars: Sarıkamış, Rize: Çamlıhemşin (Ayder) [Tozlu et al., 2002]; Bolu: Akçakoca Dağları, Rize: İkizdere L. quadrifasciata caucasica Plavilstshikov, 1924 olarak [Malmusi & Saltini, 2005] (Harita 3.26).
Dünya yayılışı: Avrupa’nın tamamı, Sibirya, Uzak Doğu Rusya, Mogolistan, Çin, Japonya, Kafkasya, Türkiye, İran. 89
Korotip: Sibero-European.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de özellikle kuzey kısımlarda oldukça geniş bir yayılışa sahiptir. Bu çalışmada incelenen örnek nominatif alt türe aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de iki alt türle temsil edilmektedir. L. quadrifasciata lederi Ganglbauer, 1882 sadece Türkiye’nin kuzey doğu kısımlarında yayılış göstermekte iken, nominatif alt tür Türkiye’nin diğer kısımlarında yayılmaktadır. Çalışmada verilen örnek İçel ili ve Akdeniz Bölgesi, ve dolayısıyla da Türkiye’nin güneyi için yeni kayıttır.
Harita 3.26. Leptura quadrifasciata Linnaeus, 1758’nın Türkiye yayılışı
Cins Rutpela Nakani & Ohbayashi, 1957
[Tip tür: Leptura maculata Poda, 1761]
Rutpela maculata (Poda, 1761)
Orijinal kombinasyon: Leptura maculata Poda, 1761 Tip lokalite: Graz (Avusturya) Sinonim: alsatica Pic, 1906 (Leptura); armata Herbst, 1784 (Leptura); bifenestrata Pic, 1933(Strangalia); binotata Mulsant, 1839(Strangalia); calcarata Olivier, 1790 (Leptura); dayremi Pic, 1904(Strangalia); discoininterrupta Pic, 1945 (Strangalia); disconotata Pic, 1908 (Leptura); dromensis Pic, 1945 (Strangalia); elongata DeGeer, 1775 (Leptura); externepunctata Mulsant, 1839 (Strangalia); fasciata Scopoli, 1763 90
(Leptura); impunctata Mulsant, 1839 (Strangalia); kricheldorffi Wagner, 1928 (Leptura); nicodi Pic, 1933 (Strangalia); nigrofasciata V. Petagna, 1792 (Leptura); pacifica Pic, 1945 (Strangalia); punctatofasciata Mulsant, 1839 (Strangalia); quinquemaculata Gmelin, 1790 (Leptura); rubea Geoffroy, 1785 (Stenocorus); scopoliana Laicharting, 1784 (Leptura); sinuata Fabricius, 1792 (Leptura); subspinosa Fabricius, 1792 (Leptura); undulata Mulsant, 1839 (Strangalia).
İncelenen materyal: Adana: Pozantı, 09.VI.2008, atrapla, 1 örnek; Karaisalı, 10.VIII.2010, Rubus sp., 2 örnek; Balıkesir: Kazdağı, 13.VI.2011, Cistus creticus, 1 örnek; İçel: Çamlıyayla, Cehennemdere, 27.V.2006, atrapla, 1 örnek; Çamlıyayla, Pamukluk, 11.VI.2006, Rubus sp., 2 örnek; Erdemli, Karahıdırlı, 27.V.2011, Rubus sp., 2 örnek; Osmaniye: Karatepe, Toroslar, 14.VI.2006, Rubus sp., 4 örnek.
Fenoloji: Mayıs-Ağustos.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün konukçu bitkileri Quercus, Crataegus, Euonymus, Carpinus, Castanea, Populus, Betula, Salix, Corylus, Alnus, Sarothamnus, Sambucus nigra ve Fagus ve ara sıra Picea, Pinus ve Abies gibi koniferlerde de bulunur. Larvaları daha ince gövdelerin çürümüş beyaz odun ve dalların içinde, ayrıca toprağa yakın nemli çürümüş odunla beslenenler kütüklerde ve köklerde bulunur. Yaşam döngüsü 2 ya da 3 yıl, pupa baharda ya da yaz başlarında odun içinde oluşur. Erginler Mayıs-Ağustos aylarında ortaya çıkarlar, çiçekler üzerinde bulunur [Bense, 1995]. 91
Resim 3.27. Rutpela maculata maculata (Poda, 1761)
Genel morfoloji: Boy 17-18 mm. İri sağlam yapılı böceklerdir. Baş ve pronotum siyah olup, küçük noktalı ve ince, sarımsı tüylüdür. Elitra sarımsı kahverengi olup, sutur ve apeks siyahtır. Elitra üzerinde bazen enine kalın şerit oluşturan siyah desenler taşır. Elitra sarı, yatık, düzgün sıralanmış, parlak tüylere sahiptir. Antenler sarımsı kahverengi olup, bazı örneklerde tamamen siyah, bazılarında ise segmentler uç kısımdan itibaren yarısına kadar siyah diğer yarıda ise sarımsı kahverengidir. Bacaklar sarımsı kahvrengi olup, tarsuslar koyulaşmıştır ve ön femurun kaide kısmı, arka femurun kaide kısmı ile apeksden itibaren yarısı ve arka tibianın uç kısmı siyahtır. Bacaklar sarımsı, parlak tüyler taşır. Abdomen dişide baskın olarak siyah olup kaideden itibaren ilk üç segment kalın sarı şeritler taşır. İlk segment ise tamamen sarıdır. Erkekte abdomen koyu kahverengidir. Segmentler orta kısımlarında koyu kırmızılık taşırlar (Resim 3.27).
92
Türkiye yayılışı: Sinop: Ayancık çevresi [Schimitschek, 1944]; Zigana Dağları (?Trabzon) [Villiers, 1959]; İstanbul: Polonezköy Strangalia maculata olarak [Demelt & Alkan, 1962; Demelt, 1963]; Balıkesir: Gönen, Çanakkale: Biga [Gfeller, 1972]; Türkiye [Lobanov ve ark., 1981; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Svacha & Danilevsky, 1988; Sama, 2002]; Trabzon: Maçka (Sümela), Kastamonu, Sivas: Çamlıbel Geçidi [Sama, 1982]; İstanbul: Bahçeköy Strangalia maculata olarak [Öymen, 1987]; Tokat: Mezra, Amasya: Merzifon (Ortaköy, Suluova), Kastamonu: Masruf Geçidi (Küre), Tunceli: Pülümür, Rize: Ovitdağı Geçidi (İkizdere) [Adlbauer, 1992]; Holotip: Antalya: Irmasan Geçidi R. maculata irmasanica Sama, 1996’nın tip lokalitesi olarak ve Akseki [Sama, 1996a]; Hatay: Akbez, İçel: Namrun (Bolkar Dağları) [Sama, 1996a]; İstanbul, Artvin, Van’ın kuzey kesimleri, Doğu Anadolu Bölgesi [Lodos, 1998]; Trabzon: Maçka [Alkan, 2000]; Artvin: Şavşat (Karagöl), Yusufeli, Balıkesir: Erdek, Bingöl: Merkez, Trabzon: Beşikdüzü (Türkelli) [Tozlu ve ark., 2002]; Artvin: Şavşat, Bolu: Abant, Bursa: Uludağ, Çanakkale: Kirazlı, Kırklareli: Demirkoy, Malatya: Reşadiye Geçidi, Muş: Buğlan Geçidi, Rize: İkizdere, Şavşat-Çam Geçidi, Samsun: Kavak (Hacılar Geçidi) [Malmusi & Saltini, 2005]; Çankırı, Kastamonu [Özdikmen ve ark., 2005]; Artvin: Yusufeli (Barhal yolu), Kocaeli: İzmit (Beşkayalar Milli Parkı), Osmaniye: Zorkun yolu (Olukbaşı mevkii), Yarpuz yolu (Karataş mevkii), Hatay: Dörtyol (Topaktaş Yaylası) [Özdikmen & Demirel, 2005]; Kocaeli: İzmit [Özdikmen & Şahin, 2006]; Adana: Pozantı (Karataş), Rize: Merkez [Özdikmen & Demir, 2006]. Rize: Çamlıhemşin (Çat Köyü civarı), Verçenik Atameydanı girişi, Elevit Yaylası, Meydan Köyü, Kastamonu: Azdavay–Pınarbaşı, Karafasıl Köyü, Suğla Yaylası, Azdavay (Ballıdağ Yaban Hayatı Koruma Sahası), Küre–Seydiler yolu (Masruf Geçidi), Yaralıgöz Geçidi, Daday, Daday–Araç yolu, Karabük: Safranbolu (Gürleyik Milli Parkı), Akçakese–Pınarbaşı yolu [Özdikmen, 2007]; Osmaniye: Küllü-Islahiye yolu (Hınzırlı yaylası), Zorkun yolu (Çiftmazı Gölyeri), Yarpuz yolu (Yukarı Haraz yaylası) [Özdikmen ve ark., 2010]; Konya: Derebucak (Tekebeli geçidi civarı) [Turgut & Özdikmen, 2010]; Hatay: Nurdağları, Muş: Buğlan geçidi, Tokat: Çamiçi, Almus, Tunceli: Pülümür civarı [Sama ve ark., 2012]; Kırıkkale: Sulakyurt-Balışeyh 93
yolu (Sulakyurt’a 3 km kala), Sulakyurt girişi, Kösedurak-Sulakyurt yolu (Sulakyurt’a 5 km kala) [Özdikmen ve ark., 2012] (Harita 3.27).
Dünya yayılışı: Avrupa’nın tamamı, Kafkasya, Transkafkasya, Yakın Doğu, Türkiye, İran, Suriye.
Korotip: European + SW-Asiatic.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de geniş bir yayılışa sahiptir. Bu çalışmada incelenen örnekler nominatif alt türe aittir. Bu tür Türkiye’de üç alt türle temsil edilmektedir. R. maculata irmasanica Sama, 1996 sadece Türkiye’nin güneyinden (Antalya) bilinmekte iken, R. maculata manca (Schaufuss, 1863) ve nominatif alt tür Türkiye’nin diğer kısımlarında yayılmaktadır. Son iki alt tür, R. maculata manca‘da erkeklerde arka tibiaların tamamen siyah olması ile kolaylıkla ayırt edilebilmektedir.
Harita 3.27. Rutpela maculata (Poda, 1761)’nın Türkiye yayılışı
Cins Carlandrea Sama & Rapuzzi, 1999 [Tip tür: Strangalia syriaca Pic, 1891]
Carlandrea syriaca (Pic, 1891)
Orijinal kombinasyon: Strangalia syriaca Pic, 1891 Tip lokalite: Hatay: Akbez (Türkiye)
94
İncelenen materyal: Niğde: Alihoca, 07.VIII.2011, atrapla, 1 örnek.
Fenoloji: Ağustos.
Biyoloji: Bilinmiyor.
Resim 3.28. Carlandrea syriaca (Pic, 1891)
Genel morfoloji: Boy 12-18 mm. Baş, pronotum, elitra, bacaklar ve antenler tamamen siyahtır. Baş, pronotum noktalaması elitraya göre daha derin, düzenli ve belirgindir; elitra sık, ince noktalı; yatık, sık siyah tüyler vardır. Bacaklarda yatık sert ve kısa tüyler vardır. Antenlerde de siyah yatık tüyler olup; ikinci anten segmenti kırmızımsı kahverengidir (Resim 3.28).
Türkiye yayılışı: Hatay: Akbez [Pic, 1892]; Antalya: Antitoros (Bey Dağları) [Demelt & Alkan, 1962; Demelt, 1963]; Tunceli: Ovacık [Fuchs & Breuning, 1971]; İçel: Erdemli [Adlbauer, 1988]; Türkiye [Lodos, 1998; Sama & Löbl in Löbl & 95
Smetana, 2010]; Muş: Buğlan geçidi; Bingöl [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.28).
Dünya yayılışı: Türkiye.
Korotip: Anatolian.
Yorumlar: Bu endemik tür özellikle Türkiye’nin güneyinde yayılmaktadır. Niğde ili ve Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesi için yeni kayıttır.
Harita 3.28. Carlandrea syriaca (Pic, 1891)’nın Türkiye yayılışı
Cins Stenurella Villiers, 1974 [Tip tür: Leptura melanura Linnaeus, 1758]
Stenurella bifasciata (Müller, 1776)
Orijinal kombinasyon: Leptura bifasciata Müller, 1776
Tip lokalite: Danimarka
Sinonim: albarracina Wagner, 1927 (Leptura) ; cruciata Olivier, 1795 (Leptura) ; immaculata Pic, 1889 (Strangalia); nigriventris Pic, 1891(Strangalia); sedakovi Mannerheim, 1852 (Stenura); ustulata Laicharting, 1784 (Leptura).
96
İncelenen materyal: Adana: Pozantı, 09.VI.2008, çiçek üzerinden, 1 örnek; Feke, Buğlayan, 25.VI.2009, 1 örnek; Feke, Süphandere, 14.VII.2009, çiçek üzerinden, 1 örnek; Karaisalı, Yedigözleyen, 10.VIII.2010, çiçek üzerinden, 1 örnek; İçel: Erdemli, Sorgun yolu, 30.IV.2003, atrapla, 1 örnek; Mut, Dandi, 07.VI.2003, atrapla, 1 örnek; Gözne, 14.VI.2005, 1 örnek; Anamur, Abanoz yolu, 23.VI.2005, çiçek üzerinden, 1 örnek; Anamur, Sarıyayla, 26.VI.2005, Cistus cretiscus, 2 örnek; Erdemli, Sorgun yolu, 14.VI.2006, çiçek üzerinden, 1 örnek; Merkez, Toroslar, Kızılkaya köyü, 16.VI.2009, Cistus cretistus, 1 örnek; Erdemli, Hacıalanı, feromon tuzağı, 14.VII.2011, 1 örnek, 28.VII.2011, 7 örnek, 11.VIII.2011, 4 örnek; Erdemli, Güzeloluk, 28.VII.2011, Cistus cretistus, 1 örnek; Kahramanmaraş: Göksun, Çardak, 29.VI.2009, Sambucus sp., 2 örnek; Andırın, Akifiye, 27.VII.2010, atrapla, 1 örnek; Niğde: Alihoca, 15.V.2004, atrapla, 1 örnek; Alihoca, 06.VI.2010, çiçek üzerinden, 1 örnek; Osmaniye: Karatepe, Toroslar, 15.VI.2006, Sambucus sp., 1 örnek.
Fenoloji: Nisan-Ağustos.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün gelişimi tam olarak bilinmemektedir. Yaprak döken Ulmus, Rosa, muhtemelen ayrıca Betula ve koniferlerde Pinus ve muhtemelen Abies odunlarında bulunur. Larvalar, kuru dallarda, küçük kütüklerde ve gövde tabanında bulunur. Erginler Haziran-Eylül aylarında ortaya çıkarlar, çiçekler üzerinde bulunur [Bense, 1995].
Genel morfoloji: Boy 7-11 mm. Baş ve pronotum siyah olup, küçük, çok sık olmayan noktalıdır ve ince, yatık, sarımsı tüylüdür. Elytra koyu kırmızımsı kahverengi olup, sutur ve apeks siyahtır, suturdaki bu siyahlık dişide median kısımda baklava dilimi şeklinde genişler. Bu leke bazen apeksde bulunan siyah leke ile birleşir. Elitra tüylenmesi uzun, yatık ve sarıdır. Antenler ve bacaklar siyahtır. Abdomen kırmızımsı kahverengi olup son segmentin uç kısmı siyahtır (Resim 3.29).
97
Resim 3.29. Stenurella bifasciata nigrosuturalis (Reitter, 1895)
Türkiye yayılışı: Hatay: Akbez [Pic, 1892]; Bursa: İnegöl (Gürsu Ormanı, Samson) [Çanakçıoğlu, 1956]; Amasya, Gümüşhane: Torul [Villiers, 1959]; Antalya: Merkez yakınları [Demelt & Alkan, 1962]; İzmir: Kemalpaşa, Antalya: Merkez / Alanya [Demelt, 1963]; Erzurum: Azort [Villiers, 1967]; Kocaeli, Yalova [Gfeller, 1972]; İzmir: Urla [Gül-Zümreoğlu, 1972]; İzmir: Urla / Bergama (Kozak / Şakran) / Kemalpaşa, Muğla: Milas (Gölcük) [Gül-Zümreoğlu, 1975]; Türkiye [Lobanov ve ark., 1981; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Svacha & Danilevsky, 1988; Lodos, 1998; Sama, 2002]; Bolu: Konuralp - Akçakoca / Abant, Manisa: Akçakertik, Kastamonu [Sama, 1982]; İzmir: Efes [Öymen, 1987]; Antalya: Kemer / Manavgat, İçel: Anamur [Adlbauer, 1988]; Bitlis: Reşadiye [Tauzin, 2000]; Artvin: Merkez / Ardanuç (Akarsu) / Şavşat (Çayağzı) / Yusufeli (Altıparmak) / Demirkent / Sarıgöl, Bilecik: Merkez, Bingöl: Solhan (Buğlan geçidi), Erzincan: Merkez (Ballıköy) / Kemaliye (Sandıklı), Erzurum: Oltu (Başaklı) / Çamlıbel / Sütkans / Şenkaya (Akşar) 98
/ Turnalı / Uzundere (Öşvank), Konya: Ereğli, Rize: İkizdere (Ovitdağı geçidi), Trabzon: Beşikdüzü (Türkelli) [Tozlu ve ark., 2002]; Antalya: Alanya (Mahmutlar) / Finike (Alakır Barajı) / Kaş (Gömbe, Sinekçi köyü, Sinekçibeli), Konya: Akşehir (Engelli köyü) / Taşkent (Beyreli köyü, Gevne ovası), Afyon: Sultandağı (Sultan Dağları), Uşak: Ulubey (Ovacık köyü, Gökgöz tepesi), Yozgat: Akdağmağdeni (Oluközü yaylası / Akçakışla yolu) [Özdikmen & Çağlar, 2004]; Kastamonu: İnebolu / Merkez, Bolu: Merkez / Mengen, İzmir: Kemalpaşa, Artvin: Suluböcükhane / Kafkasör, Nevşehir: Gülşehir, Burdur: Ağlasun, Ankara: Kızılcahamam (Soğuksu Milli Parkı) [Özdikmen ve ark., 2005]; Kocaeli: İzmit (Beşkayalar Milli Parkı), Manisa: Turgutlu (Çardağı, Aysekisi tepesi) / Turgutlu Çardağı, Osmaniye: Zorkun yaylası / Zorkun yaylası yolu (Ürün yaylası / Olukbaşı ) / Yarpuz / Yarpuz yolu (Karataş) / Bahçe (Buğdaycık köyü) / Ömerli köyü (Asar yaylası) / Düziçi yolu dönüşü / Düziçi (Karasi köyü / Berka Barajı / Çotlu köyü çıkışı, Kahramanmaraş: Sumaklı köyü / Türkoğlu (Doluca köyü / Kaledibi köyü), Gaziantep: Nurdağı (Kazdere köyünün yaylası) / Kuşçubeli geçidi, Hatay: Hassa (Akbez, Geneluşağı köyü / Zeytinoba köyü) / Kırıkhan (Ceylanlı köyünün yaylası) / Belen (Güzelyayla) / İskenderun (Kozaklı köyü) / Antakya (Seldiren köyü) / Dörtyol (Yahyalı yaylası), Artvin: Merkez, Aksaray: Sarıyahşi (Sipahiler köyü) / Ağaçören, Nevşehir: Ürgüp yolu (Uçhisar yolu dönüşü), Yozgat: Akdağmağdeni (Oluközü yaylası / Akçakışla / Başçatak köyü / Yukarı Çulhalı-Başçatak arası / Tekkegüneyi köyü [Özdikmen & Demirel, 2005]; Ankara, Bolu: Abant, Bursa: Uludağ, Çanakkale: Koru Dağı, Çankırı: Eskipazar, Kırklareli: Demirköy, Samsun: Kavak (Hacılar geçidi), Zoguldak: Karadere – Eğerci [Malmusi & Saltini, 2005]; Kahramanmaraş: Kahramanmaraş-Andırın yolu (Körsülü Köprüsü civarı / Başkonuş Ormanı) / Kahramanmaraş-Göksun yolu (Tekir girişi) / Andırın – Çokak yolu (Çınar / Parmaksız yaylası / Akifiye) / Andırın (Çokak-Geben yolu, İtoğlu / Andırın-Geben yolu) / Göksun (Mehmetbey) / Pazarcık (Osmandede köyü) [Özdikmen & Okutaner, 2006]; Ankara: Kızılcahamam (Merkez / Işık Dağı / Yeni Barajın güneyi / Güvem / Yasin köyü / Bel’in zirvesi / Yukarı Çanlı), Nevşehir: Avanos, Adana: Pozantı (Fındıklı girişi / Pozantı, Tekir yaylası), Kayseri: Yahyalı (Derebağı, Şelale) [Özdikmen, 2006]; Osmaniye: Zorkun yolu, Hasanbeyli, Karaçay, Küllü yaylası, 99
Karacalar köyü, Çiftmazı, Kazmaca köyü, Çürükarmut yaylası, Yarpuz yolu, Ürün yaylası S. bifasciata nigrosuturalis olarak [Özdikmen, Güven ve Gören, 2010]; Bolu: Kıbrıscık-Seben yolu, Karacasu civarı, Gerede-Mengen arası, Mudurnu- Göynük yolu, İkizler yaylası-Abant yolu, Göynük yolu, Sünnet gölü civarı, Hacıayaz geçidi, Karapınar köyü civarı, Atyaylası geçidi, Aynalı köyü geçidi, Meyitler geçidi, Mengen-Yedigöller yolu, Mengen-Yedigöller, Yedigöller civarı, Akçaalan-Abant yolu, Atyaylası yolu, Abant yolu [Özdikmen, 2011b]; Antalya: Kemer (Beldibi civarı), Isparta: Isparta-Sidre S. bifasciata safronovi olarak [Danilevsky, 2011]; Kırıkkale: Sulakyurt civarı, Sofular civarı, Kulaksız civarı, Çelebi civarı S. bifasciata nigrosuturalis olarak [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012a]; Düzce: Efteni gölü, Hasanlar-Yığılca yolu, Çınarlı köyü, Kalıcı konutlar yolu, Nalbantoğlu mesire alanı, Konuralp, Yayla köyü, Akçakoca limancık, Çilimli ilçesi girişi, Şerefiye mahallesi, Şön şelalesi yolu, Beyköy samandere şelalesi yolu, Samandere köyü, Samandere şelalesi, Hasanlar köyü, Düzce-Yığılca yolu, Beçi köyü, Güzeldere köyü, Güzeldere şelalesi çevresi, Hamamönü mahallesi, Kent ormanı girişi [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012b]; Karabük [Yardibi & Tozlu, 2013] (Harita 3.29).
Dünya yayılışı: Avrupa’nın büyük kısmı, Sibirya, Transkafkasya, Moğolistan, Uzak Doğu, Çin, Japonya, Kafkasya, Türkiye, İran, Irak, Lübnan, Suriye.
Korotip: Sibero-European + SW-Asiatic.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de geniş bir yayılışa sahiptir. Bununla birlikte Niğde ili için yeni kayıttır. Bu çalışmada incelenen örnekler S. bifasciata nigrosuturalis (Reitter, 1895) alt türüne aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de üç alt tür ile temsil edilmektedir. S. bifasciata nigrosuturalis (Reitter, 1895) sadece Türkiye’nin güneyinde, S. bifasciata limbiventris (Reitter, 1898) sadece Türkiye’nin kuzey doğu kısımlarında yayılış göstermekte iken, nominatif alt tür ise Türkiye’nin diğer kısımlarında yayılışa sahiptir. Bu türün diğer alt türleri olan S. bifasciata intermedia Holzschuh, 2006 Balkanlar’da yayılırken, S. bifasciata lanceolata (Mulsant & Rey, 1863) ise sadece Fransa ve İspanya’da yayılmaktadır.
100
Harita 3.29. Stenurella bifasciata nigrosuturalis (Reitter, 1895)’nın Türkiye yayılışı
Stenurella septempunctata (Fabricius, 1792)
Orijinal kombinasyon: Leptura septempunctata Fabricius, 1792
Tip lokalite: Macaristan
Sinonim: atrosuturalis Pic, 1915 (Leptura); corcyrica Pic, 1915 (Strangalia); dobiachi Pic, 1916 (Strangalia); gasturica Pic, 1915 (Leptura); holtzi Pic, 1916 (Strangalia); montandoni Pic, 1915 (Strangalia); notaticollis Pic, 1915 (Strangalia); pallidicolor Pic, 1915 (Strangalia); roberti Pic, 1915 (Leptura); rubronotata Pic, 1916 (Strangalia); semireducta Pic, 1915 (Strangalia); suturata Reiche & Saulcy, 1858 (Strangalia); velebitica Pic, 1916 (Strangalia).
İncelenen materyal: Balıkesir: Kazdağı, 09-16.VI.2011, Cistus creticus, 6 örnek; Bolu: Şerifyük ormanı, 23.VI.2011, çiçek üzerinden, 1 örnek; Düzce: Şelale, 21.VI.2011, çiçek üzerinden, 5 örnek.
Fenoloji: Haziran.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün gelişimi tam olarak bilinmemektedir. Muhtemelen konukçu bitkileri yaprak döken ağaçlardan Corylus ve Carpius’tur. Larvalar, düşmüş beyaz çürük dallar içinde yaşar. Yaşam döngüsü en az 2 yıldır. 101
Erginler Mayıs-Ağustos aylarında ortaya çıkarlar, çiçekler üzerinde bulunur [Bense, 1995].
Resim 3.30. Stenurella septempunctata latenigra (Pic, 1915) Genel morfoloji: Boy 8-12 mm. Baş daima aynı tarzda turuncu bir verteksle siyah ya da turuncu; pronotum turuncu veya az ya da çok siyahımsı; elitra turuncu, çeşitli koyu renk noktalar ve enine çizgilerle desenlenmiş; bacaklar tamamen ya da kısmen kırmızımsı ya da sarı renklidir. Antenler orta boyludur (Resim 3.30).
Türkiye yayılışı: Asia Minor: Strangalia septempunctata ab. suturata Reiche, 1858 olarak [Winkler, 1924-1932]; İstanbul: Büyükdere (Belgrad Ormanı) Strangalia septempunctata var. inconstans olarak [Schimitschek, 1944]; Gümüşhane: Torul, Zigana Dağları (?Trabzon): Pontic Alpler, Amasya [Villiers, 1959]; İstanbul: Polonezköy Strangalia septempunctata anatolica olarak [Demelt & Alkan, 1962; Demelt, 1963]; Amasya, Rize: Fındıklı [Villiers, 1967]; Kocaeli: İzmit, Yalova [Gfeller, 1972]; İzmir: Kemalpaşa (Ovacık) [Gül-Zümreoğlu, 1975]; Türkiye 102
[Lobanov ve ark., 1981; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Svacha & Danilevsky, 1988; Lodos, 1998; Sama, 2002]; Bolu: Konuralp - Akçakoca, Amasya: Borabay gölü, Artvin: Şavşat [Sama, 1982]; Tokat: Mezra / Yakacık (Gökdere) [Adlbauer, 1992]; Kastamonu: Masruf geçidi (Küre) / Ballıdağ geçidi (Daday) / Akaya S. septempunctata anatolica (Heyrovský, 1961) olarak [Adlbauer, 1992]; Gümüşhane, Artvin: Yusufeli, Samsun: Ladik [Tauzin, 2000]; Artvin: Yusufeli (Altıparmak), Bilecik: Merkez, Erzurum: Oltu (Sütkans) / Şenkaya (Turnalı) / Uzundere (Dikyar), Rize: Çamlıhemşin (Ayder), Trabzon: Beşikdüzü (Türkelli) [Tozlu ve ark., 2002]; Yozgat: Akdağmağdeni (Oluközü yaylası) [Özdikmen & Çağlar, 2004]; Kastamonu, Zonguldak, Artvin: Kafkasör / Salledi [Özdikmen ve ark., 2005]; Kocaeli: İzmit (Ballıkayalar Milli Parkı / Beşkayalar Milli Parkı), Artvin [Özdikmen & Demirel, 2005]; Artvin: Artvin-Şavşat, Bolu: Abant, Bursa: Uludağ, Çanakkale: Kirazlı, Erzurum: İspir, Kırklareli: Demirköy, Rize: İkizdere, Samsun: Kavak (Hacılar geçidi), Zoguldak: Karadere - Eğerci S. septempunctata anatolica (Heyrovský, 1961) olarak [Malmusi & Saltini, 2005]; Ankara: Azapderesi [Özdikmen & Demir, 2006]; Ankara: Kızılcahamam (Merkez / Işık Dağı / Güvem) [Özdikmen, 2006]. Kırıkkale: Sulakyurt girişi [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012a]; Düzce: Hasanlar Barajı, Hasanlar-Yığılca yolu; Aydın köyü-Yığılca arası; Kalıcı Konutlar, Nalbantoğlu; Çilimli, Şön şelalesi yolu; Beyköy, Samandere şelalesi yolu; Samandere köyü; Düzce-Güzeldere şelale yolu, Güzeldere’ye 7 km kala, Güzeldere köyü; Hamamönü; Hacı Yakup köyü; Kent ormanı kavşağı, Yığılca-Düzce yolu S. septempunctata latenigra olarak [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012b] (Harita 3.30).
Dünya yayılışı: Avrupa’nın doğusu, Kafkasa, Transkafrasya, Yakın Doğu, Türkiye, İran, ?Filistin.
Korotip: Turano-European (Ponto-Pannonian + Turano-Sarmato-Pannonian) + Turano-Mediterranean (Turano-Apenninian).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de özellikle kuzeyde geniş bir yayılışa sahiptir. Bununla birlikte Balıkesir ili için yeni kayıttır. Çalışmada incelenen örnekler S. septempunctata latenigra (Pic, 1915) alt türüne aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de 103
sadece bu alt türle temsil edilmektedir. Nominatif alt tür ise Avrupa’da yayılış göstermektedir.
Harita 3.30. Stenurella septempunctata (Fabricius, 1792)’nin Türkiye yayılışı
Alt Familya DORCADIONINAE
Tribus DORCADIONINI
Cins Dorcadion Dalman, 1817
[Tip tür: Cerambyx glycyrrhizae Pallas, 1773]
Alt cins Cribridorcadion Pic, 1901 [Tip tür: Dorcadion mniszechi Kraatz, 1873]
Dorcadion saulcyi Thomson, 1865
Tip lokalite: “Suriye” (yanlış bilgi, kuşkusuz Türkiye) Sinonim: adanense Pic, 1904; fenestratum Pic, 1895; simile Kraatz, 1884; subelongatum Pic, 1931
İncelenen materyal: İçel: Erdemli, Sorgun yolu, 30.IV.2003, 1 örnek; Erdemli, Sorgun yolu, V.2003, 1 örnek.
104
Fenoloji: Nisan-Mayıs.
Biyoloji: Bilinmiyor.
Genel morfoloji: Boy 10,5 mm. Baş ve pronotum siyahtır. Baş verteksin ortasında ince bir yarık taşır. Bu yarığın etrafı ve gözlerin çevresi gözlerin çevresinde daha sık olmak üzere sık beyaz tüylerle kaplıdır. Pronotumun yan kenarlarının ortasında birer diken bulunur. Elytra siyah olup siyah ve beyaz tüylerin oluşturduğu desenlenmelere sahiptir. Siyah tüyler elytranın zeminini tamamen kaplarken beyaz tüyler desenlenme oluşturur. Beyaz tüyler suturun etrafında ve humeral bölgeden apekse kadar inerek uzunlanmasına şeritler oluşturur. Her bir elitronda apekse doğru uçtan birleşen iki humeral band olmak üzere toplam dört beyaz band bulunur. İnce bir presutural bant mevcuttur. Bacaklar kahverengi olup ince, beyazımsı sarı, yatık tüylere sahiptir. İlk anten segmenti koyu kahverengi olup diğer segmentler siyahtır. Abdomen siyahtır ve segmentlerin yan kenarlarında daha sık olmak üzere sarımsı, ince tüylere sahiptir (Resim 3.31).
Resim 3.31. Dorcadion saulcyi saulcyi Thomson, 1865
105
Türkiye yayılışı: Hatay: Akbez D. destinoi olarak [Fairmaire, 1884]; Türkiye: İçel D. saulcyi v. javeti olarak [Ganglbauer, 1884; Aurivillius, 1921]; Malatya D. simile olarak [Ganglbauer, 1886; Aurivillius, 1921]; Hatay: Akbez D. destinoi olarak [Ganglbauer, 1886; Aurivillius, 1921]; Adana D. destinoi v. adanense olarak [Aurivillius, 1921]; Anatolia D. saulcyi v. javeti olarak [Winkler, 1924-1932]; Adana D. destinoi v. adanense Pic, 1905 olarak [Winkler, 1924- 1932]; Malatya D. simile olarak [Kraatz, 1884]; Anatolia D. saulcyi v. simile olarak [Winkler, 1924- 1932]; Kilikya: İçel: Gülek, Malatya [Breuning, 1962]; Hatay: İskenderun, Osmaniye: Hasanbeyli [Demelt, 1963]; Osmaniye: Hasanbeyli, Amanos Dağları D. saulcyi javeti olarak [Fuchs et Breuning, 1971]; Osmaniye: Hasanbeyli, Amanos Dağları D. saulcyi fenestratum olarak [Fuchs et Breuning, 1971]; Osmaniye: Toprakkale, Hatay: Antakya (Yayladağı) [Braun, 1978]; Anatolia [Önalp, 1990]; Hatay: Akbez, Amanos Dağları D. saulcyi javeti olarak [Önalp, 1990]; Hatay: Akbez, Adana D. destinoi olarak [Önalp, 1990]; Hatay: Antakya (Harbiye) [Adlbauer, 1992]; Türkiye [Lodos, 1998]; Türkiye D. destinoi olarak [Lodos, 1998]; Gaziantep: İslahiye [Özdikmen ve ark., 2005]; Anatolia [Danilevsky in Löbl & Smetana, 2010)] Hatay: İskenderun, Sakıtlı yaylası [Özdikmen, Güven & Gören, 2010] (Harita 3.31).
Dünya yayılışı: Türkiye.
Korotip: Anatolian.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de sadece güneyde bir yayılışa sahiptir. Çalışmada incelenen örnekler nominatif alt türe aittir. Diğer alt tür olan D. saulcyi javeti Kraatz, 1873 sadece Hatay ilinden bilinmektedir.
106
Harita 3.31. Dorcadion saulcyi Thomson, 1865’in Türkiye yayılışı
Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817)
Orijinal kombinasyon: Lamia scabricolle scabricolle Dalman, 1817 Tip lokalite: “Gürcistan” (yanlış bilgi) Sinonim: lutescens Kraatz, 1873; micheli Pic, 1948; modestum Tournier, 1872.
İncelenen materyal: İçel: Tarsus, Melemez, 28.III.2006, ot üzerinden, 1 örnek.
Fenoloji: Mart.
Biyoloji: Bilinmiyor.
Genel morfoloji: Boy 13 mm. Baş ve pronotum siyahtır. Baş verteksin ortasında ince bir yarık taşır. Bu yarığın etrafı ve gözlerin çevresi gözlerin çevresinde daha sık olmak üzere sık beyaz tüylerle kaplıdır. Pronotum üzeri pütürüklü yüzey yapısına sahip olup pronotumun yan kenarlarının ortasında birer diken bulunur. Elytra siyah olup siyah, ve beyaz tüylerin oluşturduğu desenlenmelere sahiptir. Siyah tüyler elytranın zeminini tamamen kaplarken beyaz tüyler desenlenme oluşturur. Beyaz tüyler suturun etrafında ve humeral bölgeden apekse kadar inerek uzunlanmasına şeritler oluşturur. Bacaklar kahverengi olup ince, beyazımsı sarı, yatık tüylere sahiptir. İlk anten segmenti koyu kahverengi olup diğer segmentler siyahtır. Abdomen siyahtır ve segmentlerin yan kenarlarında daha sık olmak üzere sarımsı, ince tüylere sahiptir (Resim 3.32). 107
Resim 3.32. Dorcadion scabricolle caramanicum K. Daniel & J. Daniel, 1903
Türkiye yayılışı: Malatya [Heyden,1888]; Konya: Akşehir (Sultan Dağları) [Bodemeyer, 1900]; Antalya: Toros dağları, Niğde: Çamardı D. s. v. caramanicum olarak [Bodemeyer, 1900]; Niğde: Çamardı D. scabricolle v. caramanicum olarak [Aurivillius, 1921]; Anatolia D. scabricolle v. caramanicum olarak [Winkler, 1924- 1932]; Kuzey Doğu Türkiye [Plavilstshikov, 1958]; Kilikya Torosları D. s. caramanicum Daniel, 1903 olarak; Niğde: Bolkar Dağları-Maden (=Çamardı) D. s. m. bulghardaghense Breuning, 1946 olarak; Kastamonu D. s. paphlagonicum Breuning, 1962 olarak, D. s. m. subbasalireductum Breuning, 1962, D. s. m. humeralibivittatum Breuning, 1962; Balıkesir D. s. balikesirense Breuning, 1962 [Breuning, 1962]; Konya : Akşehir [Demelt, 1963]; Sivas: Zara, Çorum: Boğazkale [Perissinotto & Luchini, 1966]; Erzurum [Breuning et Villiers, 1967]; Bursa: Uludağ D. s. m. corpulentum olarak [Breuning et Villiers, 1967]; Bursa: Uludağ D. scabricolle balikesirense olarak [Breuning et Villiers, 1967]; Van: Özalp D. s. m. corpulentum [Fuchs et Breuning, 1971]; Yozgat: Merkez [Fuchs et Breuning, 1971]; 108
Van: Kuzgunkİran D. s. paphlagonicum olarak [Fuchs et Breuning, 1971]; Malatya: Arguvan [Gfeller, 1972]; Konya: Akşehir [Tuatay ve ark., 1972]; Konya: Akşehir (Cankurtaran), Kayseri: Bakırdağı, Ankara: Merkez / Kızılcahamam (Merkez / Güvem), Çorum: Yazılıkaya, Yozgat, İçel: Sertavul geçidi, Kahramanmaraş: Göksun / Elbistan, Adana: Saimbeyli / Tufanbeyli, Bilecik: Söğüt [Braun, 1978]; Balıkesir, Bursa, Uşak, Isparta, Ankara, Kastamonu, İçel, Kayseri, Kahramanmaraş, Erzurum, Van, Ağrı, Ardahan [Braun, 1978]; Erzurum [Özbek, 1978]; Konya: Sertavul geçidi, Gümüşhane: Köse [Sama, 1982]; Türkiye [Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Özdikmen, 2006]; Erzurum: İspir, Ankara: Güvem [Adlbauer, 1988]; Konya: Akşehir / Sultandağ, Ankara: Merkez / Gölbaşı / Çal Dağı / Hüseyin Gazi Dağı, Erzurum, Van, Kars: Merkez / Kağızman, Niğde: Bulgar-Maden (Çamardı), Afyon: Emirdağ [Önalp, 1990]; Yozgat: Yozgat çam ormanları, Erzincan: Çayırlı (Başköy), Sivas: Tahtıkement köy, Gümüşhane: Kelkit (Akdağ), Yozgat: Yozgat Milli Parkı [Özdikmen & Hasbenli, 2004a]; Konya: Akşehir [Özdikmen ve ark., 2005]; Ankara: Çal Dağı [Özdikmen & Demir, 2006]; Kahramanmaraş: Göksun (Merkez / Küçüksu yaylası / Korkmaz) [Özdikmen & Okutaner, 2006]; Ankara: Ayaş, Kızılcahamam (Işık Dağı) [Özdikmen ve ark., 2009]; Anadolu [Danilevsky in Löbl & Smetana, 2010]; Sivas: Zara’nın 20 km doğusunda yanyol; Beypınarı; Tunceli: Pülümür’ün 15 km. kuzeyi [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012]; Kütahya, T.D Gölcükmevkii [Kütahya, Yakup Şenyüz ile kişisel iletişim, 2012] (Harita 3.32).
Dünya yayılışı: Kafkasya, Transkafkasya, Türkiye, İran.
Korotip: SW-Asiatic (Anatolo-Caucasian + Irano-Caucasian + Irano-Anatolian).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de geniş bir yayılışa sahiptir. Çalışmada incelenen örnek D. scabricolle caramanicum K. Daniel & J. Daniel, 1903 alt türüne aittir. Bu tür Türkiye’de beş alt türle temsil edilmektedir. Bunlar: D. scabricolle balikesirense Breuning, 1962 sadece Balıkesir ili ve civarından, D. scabricolle uludaghicum Breuning, 1970 sadece Bursa ili ve civarından, D. scabricolle paphlagonicum Breuning, 1962 Batı Karadeniz Bölgesi’nden, D. scabricolle caramanicum K. Daniel & J. Daniel, 1903 İç Anadolu ve güney kısımlardan bilinmekte iken, nominatif alt tür Türkiye’nin diğer kısımlarında yayılış göstermektedir. Bu türün bilinen diğer alt 109
türleri olan D. scabricolle elisabethpolicum Suvorov, 1915, D. scabricolle nakhiczevanum Danilevsky, 1999 ve D. scabricolle paiz Danilevsky, 1999 Azerbaycan için, D. scabricolle sevangense Reitter, 1889 Ermenistan için, D. scabricolle subcorpulentum Breuning, 1946 İran için endemik alt türlerdir. D. scabricolle corpulentum Ménétriés, 1832 alt türü ise sadece Azerbaycan ve İran’da yayılış göstermektedir.
Harita 3.32. Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817)’nın Türkiye yayılışı
Alt Familya LAMIINAE Tribus BATOCERINI Cins Batocera Dejean, 1835 [Tip tür: Cerambyx rubus Linnaeus, 1758]
Batocera rufomaculata (DeGeer, 1775)
Orijinal kombinasyon: Cerambyx rufomaculatus DeGeer, 1775 Tip lokalite: Bilinmiyor. Sinonim: cruentata Gmelin, 1790 (Cerambyx); diana Nonfried, 1892.
İncelenen materyal: Osmaniye: Karatepe, 27.VII.2011, Ficus carica odunundan, 1 örnek.
Fenoloji: Temmuz. 110
Biyoloji: Türün biyolojisi oldukça iyi bilinmektedir. Erginleri 40-65 mm boyda, maksimum 13-22 mm genişliktedir. Anten boyu 50-80 mm arasında değişir. Türkiye’de bulunan en büyük teke böceğidir. Ergin grimsi-kahverenkli olup, thorax ve abdomenin kenarı boyunca sarı renkli bir bant taşır. Pronotum 2 adet böbrek şekilli kırmızı benek bulunur. Yumurta beyaz renklidir. 6.0 X 2.5 mm boyutundadır. Larvalar, koyu kahverenkli olan baş ve açık kahverenkli olan thorax kısmı hariç olmak üzere tümüyle beyaz renklidirler. Tam gelişmiş larva 85 mm boyda, prothorax’da 20 mm genişliğinde olur. Pupa beyaz renkli olup, 50-60 mm boydadır.
Güneydoğu Asya (Oriental Bölge) orijinli tropik bir tür olan Kırmızı Benekli Teke Böceği, esas olarak Güney Çin, Malezya, Hindistan, Pakistan, Seylan, Madagaskar, Mouritius Adası ve Doğu Afrika’da bulunur. 1940’ların sonunda İsrail’e, 1957 yılında Ürdün’de, 1959 yılında da Lübnan ve Filistin’e ve daha sonrasında buradan da Suriye, Irak ve Türkiye’ye ulaşmıştır. Tozlu & Özbek (2000)’e göre bu böcek Türkiye’ye 1970’li yıllarda (Hatay: Dörtyol) girmiştir. Bugün için Türkiye’de sadece Akdeniz bölgesinden (Hatay, Osmaniye, Adana, İçel, Antalya) çeşitli yazarlar tarafından İncir ağaçlarından kayıt edilmiş durumdadır.
B. rufomaculata hem canlı hem de ölü ağaçlarda zarar yapan polifag bir türdür. Bununla birlikte genellikle yeni istila edilmiş canlı ağaçları tercih eder. Bazen de tamamen sağlıklı ağaçlara saldırır. Kırmızı Benekli Teke Böceği’nin tüm yayılış alanı boyunca üzerinde beslendiği konukçu bitkiler değişir. Bununla birlikte Mango ve İncir en çok tercih edilen konukçu bitkilerdir. Kırmızı Benekli Teke Böceği Karayib’lerde Ficus türlerine saldırmış ve onları öldürmüştür. Avidov & Harpaz (1969)’a göre, B. rufomaculata İsrail’e 1940’lı yılların sonunda girmiştir ve bu ülkede özellikle incirler olmak üzere Mango ve Avokado bitkilerinde ağır hasarlara sebep olmuştur. Doğu Akdeniz ülkelerinde esas olarak İncir ağaçlarında zarar yapar. Vinson (1962) Mouritius Adası’nda ana konukçunun Mango olduğunu belirtmiştir. Ayrıca Spondias cytherea, S. dulcis, Artocarpus integrifoliuse, A. integer ve Ceiba caseariae’de bu türü kayıt etmiştir. Mango ve İncir, Kırmızı Benekli Teke Böceği’nin temel yayılış alanlarında, Hindistan ve Güneydoğu Asya’nın tamamında ana konukçu bitkilerdir. Bununla birlikte, Kauçuk (Hevea brasiliensis) ve Dyera 111
costulata gibi diğer birçok konukçu bitkisinin de olduğu bilinmektedir. Duffy (1968) yaklaşık 50 kadar konukçu bitkisinin olduğunu belirtmiştir. Kırmızı Benekli Teke Böceği bunun yanı sıra, Kerala’da (Hindistan) Anacardium spp. ve yine Hindistan’da Morus spp. üzerinde kayıt edilmiş durumdadır (Gnanaharan ve ark., 1985; Butani, 1978; Sharma & Tara, 1986).
Primer Konukçu Bitkiler: Artocarpus heterophyllus, Anacardium occidentale, Ceiba pentandra, Dyera costulata, Ficus carica (İncir), Hevea brasiliensis (Kauçuk Ağaçları), Mangifera indica (Mango), Morus spp. (Dut), Spondias spp..
Sekonder Konukçu Bitkiler: Persea americana (Avokado).
Yabani Konukçu Bitkiler: Ficus spp..
Kırmızı Benekli Teke Böceği bitkilerde hasat sonrası ve vejetatif büyüme safhasında zarar yapar. Bitkilerin gövde, kök ve büyüme noktalarında hasara neden olur. Erginler Mayıs-Ağustos ayları esnasında ortaya çıkarlar ve yaklaşık 4 ay kadar yaşarlar. Erginler geceleri uçarlar ve uzun mesafelere uçabilme yeteneğine sahiptirler. Gece ışığa gelirler. Uçan böceklerin vızıltısı insan kulağı vasıtasıyla rahatlıkla duyulabilir. Gündüzleri genellikle bir delik içerisinde saklanırlar ve ağaç kabukları içinde, dalların birleşme yerlerinde veya yer seviyesine yakın gövdeler üzerinde ses çıkarırlar. Böcekler genç dalların, büyüme noktalarının ve hatta küçük meyvelerin kabuklarını kemirirler.
Dişi 7 haftalık yumurta bırakma süresi esnasında ortalama olarak 250 yumurta bırakır (maksimum 356 yumurta). Her bir yumurta, ağaç kabuğu içinde dişi tarafından kesilmiş 25 mm uzunluğunda, hilal şekilli bir yarık içinde olur. Yumurta bırakıldıktan sonra dişi, eklenti bezlerinden salgılanan bir salgı ile küçük kabuk parçalarını yapıştırır ve bununla yarığı doldurur. Larva 9-10 gün sonra yumurtadan çıkar ve floeme geçer. Burada 3 ay kadar beslenir ve yaşar. Boyu 60-70 mm olur. Bu periyod esnasında tek bir larva 170-220 cm2’lik bir alanı yer. Larva daha sonra odun özüne girer ve pupa oluncaya kadar beslenmeye devam eder. Zaman zaman larva içinde bulunduğu galeriden kırmızımsı-kahverenkli bir döküntüyü dışarı atar. Bu 112
döküntü zemine düşer ve ağacın tabanında birikir. Eğer birkaç larva aynı ağaçta bu işi yaparsa, bu takdirde döküntülerden oluşan talaş benzeri yığınlar uzaktan kolaylıkla görülebilir. Larval safha yaklaşık 280 günde, prepupal + pupal safha ise yaklaşık olarak 24-29 günde tamamlanır. Yani yumurtadan ergine tüm gelişim yaklaşık 1 yıl kadar sürer. Hindistan’da bu süre 6 aya kadar inebilmektedir. Erginler bir delikten dışarı çıkarlar. Bu delikler yaklaşık 20 mm çapta olur. Dışarı çıkan erginler 4 ay kadar yaşarlar. Larvalar yaşlı ağaçların gövdelerinde ya da çapı 80 mm’den daha fazla olan dallarında gelişirler. Böcekler yeni istila ettikleri ağaçların odununa yumurtlamayı tercih ederler. Bu nedenle ağaçlar zamanla zayıflar ve 2-3 yıl sonrasında ölürler. Birkaç larva (5-6 adet) yer seviyesinden aynı yükseklikte olan aynı gövdeyi istila ederlerse, 2-3 ay içerisinde ağacı öldürebilirler. Eğer larvalar ağacın gövde ve dallarında değişik yüksekliklerde bulunurlarsa, 0 zaman gövde ve dallar çok zayıfladıkları için şiddetli rüzgarlarda kırılır veya devrilir. B. rufomaculata bugüne kadar Türkiye’de konukçu bitki olarak sadece İncir’den tespit edilmiştir.
Batocera rufomaculata (DeGeer, 1775), Türkiye’ye büyük olasılıkla (belirtilen gözlemlere göre) Suriye üzerinden Hatay ili yoluyla 1970’li yıllarda girmiştir. Tozlu & Özbek (2000)’in 1982 yılına ait olan Adana kaydı da bu gerçekliği doğrular niteliktedir. Lodos (1998) da, bu türün Türkiye’nin güneyinde Hatay, Adana ve İçel illerinde bulunabileceğini belirtmiş olup, Tozlu & Özbek (2000) bu türü Türkiye için yeni kayıt olarak vermiştir. Türkiye’deki kayıtlarından da anlaşılacağı üzere B. rufomaculata bugün için Antalya iline kadar yayılmış durumdadır. Türün 1950 gibi ilk olarak İsrail’de tespitinden bu yana yaklaşık 25-30 yılda Türkiye’ye ulaştığı, son 30 yıl içinde de Antalya iline kadar yayılışını genişlettiği açıkça anlaşılmaktadır. Buradan yapılacak basit bir hesapla türün tedbir alınmadığı takdirde en geç önümüzdeki 25-30 yıl içerisinde Türkiye’de incirin asıl üretim alanı olan Ege ve hatta Marmara Bölgesine (Bursa iline) kadar yayılışını genişletmesi çok büyük bir olasılıktır.
113
Resim 3.33. Batocera rufomaculata (DeGeer, 1775)
Genel morfoloji: Boy 52 mm. Baş, pronotum, elitra, bacaklar ve anten siyahtır. Baş; anten ve göz çevresinde yoğunlaşan çok kısa sarı tüylüdür. Pronotumun her iki kenarında orta kısımda birer diken bulunur; pronotal diskte birleşmeyen iki tane yoğun turuncu tüylerden oluşan leke bulunur; pronotum tüylenmesi sarımsı beyaz kısa, yer yer sık tüyler taşır ve pronotumda belirgin enine kırışıklıklar vardır. Scutellum üçgenimsi posterior kısmında kısa, yoğun, beyaz tüylüdür. Elitra sarı, kısa, yoğun, kadifemsi tüylenmiş; humeral kısımlarda posteriora doğru küçülen iri, yuvarlak, düzenli noktalar vardır; humeral bölgede uzamış birer diken bulunur; her elitronun apeksinde içe bakan kısımlarda uzamış birer diken bulunur. Bacaklarda kısa, yoğun, sarımsı beyaz tüylerle kaplı olup tibianın proksimal kısımlarında bu tüyler turuncumsudur; Tarsusları güçlü bir çift tırnak taşırlar. Antenler kısa, seyrek, sarımsı beyaz renkte tüylü; üçüncü anten segmenti iç kısımlarında kısa, küt, çok sayıda, boyuna hizalanmış dikenler bulunur (Resin 3.33). 114
Türkiye yayılışı: Hatay, Adana, İçel [Lodos, 1998]; Adana : Yumurtalık, Kozan, Osmaniye : Kadirli, Hatay: İskenderun (Gedik, Merkez), İçel : Silifke [Tozlu & Özbek, 2000]; Türkiye [Sama & Rapuzzi, 2000; Özbek, 2002]; Hatay : Dörtyol, Osmaniye , Adana , İçel , Antalya , Akdeniz Bölgesi [Özbek & Tozlu, 2000]; Adana, Antalya , Hatay , İçel , Osmaniye [Tozlu ve ark., 2003]; İçel : Merkez (Karaduvar), Ataç yolu (Karaduvar) [Özdikmen & Hasbenli, 2004]; Hatay: İskenderun (Sarımazı) [Özdikmen & Şahin, 2006]; Hatay: İskenderun (Karayılan) [Özdikmen, 2006]; Hatay: Arsus [Özdikmen & Demir, 2006]; İçel : Erdemli, Osmaniye : Merkez (Fakıuşağı köy, Rahime Hatun), Kanlıgeçit köy [Özdikmen, 2006]; Osmaniye : Fakıuşağı köy [Özdikmen ve ark., 2010]; Osmaniye: Çona Köyü, Karaçay, Issızca Köyü, Merkez, Çona Köyü [Bahadıroğlu, Agras & Salman, 2009]; Osmaniye prov.: Fakıuşağı köyü [Özdikmen, Güven & Gören, 2010]; İçel: Silifke, Atayurt mahallesi [Kütahya, Yakup Şenyüz 2012 kişisel iletişim] (Harita 3.33).
Harita 3.33. Batocera rufomaculata (DeGeer, 1775)’nın Türkiye yayılışı
Dünya yayılışı: Türkiye, Suriye, Lübnan, Ürdün, İsrail, Pakistan, Hindistan, Çin, Komor, Umman, Yemen, Africa, Madagaskar ve çevresindeki adalar (St. Thomas, Maurice Adası, St. Croix, Seychelles, Reunion Adası, Mascarene Adası), Andaman & Nicobar Adası, Barbados, British Virgin Adaları, İran.
Korotip: Afrotropico-Indo-Mediterranean + Neotropic + Oriental.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de sadece güney kısımlarda bir yayılışa sahiptir.
115
Tribus MONOCHAMINI Cins Monochamus Dejean, 1821 [Tip tür: Cerambyx sutor Linnaeus, 1758] Alt cins Monochamus Dejean, 1821 [Tip tür: Cerambyx sutor Linnaeus, 1758]
Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795)
Orijinal kombinasyon: Cerambyx galloprovincialis Olivier, 1795 Tip lokalite: “Gallia” (Fransa) Sinonim: lignator Krynicki, 1832; nitidior Abeille de Perrin, 1870 (Monohammus); parendeli Théry, 1891 (Monohammus); sibiricus Pic, 1908 (Monochammus); subrufopubens Pic, 1912; unifasciatus Pic, 1905 (Monochammus)
İncelenen materyal: Adana: Pozantı, 09.VI.2009, atrapla, 1 örnek; Pozantı, 03.VIII.2010, Pinus brutia odunundan, 1 örnek; Karaisalı, 10.VIII.2010, feromon tuzağı, 1 örnek; Balıkesir: Kazdağı, 12.VI.2011, 1 örnek; İçel: Mezitli, Kuyuluk, 06.IV.2003, feromon tuzağı, 1 örnek; Silifke, 28.VI.2003, orman deposu, atrap, 2 örnek; Bozyazı, Kozağacı, 23.VI.2005, Pinus nigra, 1 örnek; Anamur, Abanoz, 23.VI.2005, 1 örnek; Aydıncık, 23.VI.2005, Pinus nigra, 1 örnek; Mut, Merkez, 24.IV.2006, Pinus brutia, 1 örnek; Gözne, 11.VI.2006, feromon tuzağı, 1 örnek; Çamlıyayla, İledin tepe, 11.VII.2006, Pinus nigra, 1 örnek; Merkez, Toroslar, Ayvagediği, 12.VII.2006, feromon tuzağı, 1 örnek; Mut, Alahan, 19.VI.2008, Pinus brutia, 2 örnek; Tarsus, Ayvalı, 22.VI.2008, atrapla, 1 örnek; Mezitli, Fındıkpınarı, 21.IV.2010, Pinus nigra odunundan, 1 örnek; Erdemli, Hacıalanı, feromon tuzağı, 30.VI.2011, 6 örnek, 14.VII.2011, 8 örnek, 28.VII.2011, 13 örnek, 11.VIII.2011, 1 örnek, 22.VIII.2011, 1 örnek, 25.VIII.2011, 6 örnek, 28.VIII.2011, 2 örnek, 22.IX.2011, 4 örnek, 06.X.2011, 2 örnek, 20.X.2011, 1 örnek, 04.XI.2011, 2 örnek, 08.XI.2011, 15 örnek; Kahramanmaraş: Göksun, Çardak, 29.VI.2009 ve 30.VI.2009, Pinus nigra odunu, 2 örnek; Niğde: Alihoca, 07.VIII.2011, Pinus nigra odunundan, 1 örnek; Osmaniye: Karatepe, Toroslar, 11.VII.2006 ve 27.VII.2011, Pinus halepensis odunundan, 1 örnek. 116
Fenoloji: Nisan-Kasım.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu tür çeşitli Pinus türleri içerisinde gelişir. Larvalar kabuk altında ve ölü odunda ya da yeni ölmüş ince gövdelerde, dallarda ve ağacın zirvesinde beslenir. Yaşam döngüsü genelde bir yıldır. Pupa baharda odun içinde oluşur. Erginler Haziran-Eylül aylarında konukçu bitkinin odununda ve yeşil kabuk ve iğneler üzerinde beslenenleri çalılıklarda bulunur [Bense, 1995].
Resim 3.34. Monochamus galloprovincialis tauricola Pic, 1912
Genel morfoloji: Boy 12-26 mm. Baş siyah zeminlidir, fronsda sarı renklidir. Anten siyah renklidir, uzunluğu vücut boyunu geçer, anten segmentlerin çıkış bölgelerinde açık gridir. Pronotum siyah zeminlidir, yan kenarlarda diken şeklinde çıkıntı bulunur. Scutellum sarıdır. Elitra siyahtır, orta kısma doğru sarı desenlenme görülür. Bacaklar siyahtır ve eklemlere yakın bölgelerde açık gridir (Resim 3.34). 117
Türkiye yayılışı: Türkiye M. galloprovincialis a. tauricola Pic, 1912 olarak [Winkler, 1924-1932]; Trabzon: Meryemana Ormanı M. galloprovincialis var. tauricola Pic, 1912 olarak [Schimitschek, 1944]; Kars: Sarıkamış (Zigar dere) [Erdem, 1947]; Türkiye M. galloprovincialis pistor (Germar, 1818) olarak [Acatay, 1948, 1961, 1968]; Antalya: Merkez M. galloprovincialis v. tauricola Pic, 1912 [Demelt & Alkan, 1962]; Antalya: Merkez, Bey Dağı M. galloprovincialis ssp. pistor v. tauricola Pic, 1912 olarak [Demelt, 1963]; Türkiye [Acatay, 1963; Erdem, 1968; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Önder ve ark., 1987; Özdikmen ve ark., 2005; Özdikmen & Demirel, 2005]; Antalya: Akseki-Cevizli (Urlupelit mevkii), Dağbucağı mevkii, Isparta: Eğridir (Çamyol Ormanı), Denizli: Çameli (Karabayır mevkii) [Tosun, 1975]; Denizli, Antalya: Akseki, Isparta: Eğirdir, Trabzon, Artvin, Akdeniz Bölgesi, Doğu Karadeniz Bölgesi [Erdem & Çanakçıoğlu, 1977; Çanakçıoğlu, 1983]; Artvin: Saçinka [Sekendiz, 1981]; Artvin: Atilla Ormanı [Öymen, 1987]; İçel: Anamur, Antalya: Kumluca, Artvin: Altıparmak [Adlbauer, 1992]; Artvin: Şavşat (Karagöl Ormanları, Carat Orman Deposu, Veliköy (Çilgölü)), Yusufeli (Dereiçi Ormanları), Ardanuç (Meydanlar Orman Deposu, Atila Orman Deposu, Ordu: Mesudiye (Topçam, Gebeme Orman Deposu) M. galloprovincialis pistor (Germar, 1818) olarak [Yüksel, 1996]; Kastamonu, Isparta, Denizli, Muğla, Adana, Antalya, Trabzon, Artvin [Lodos, 1998]; Artvin: Şavşat (Karagöl), Kafkasör, Ardanuç (Tosunlu) [Alkan, 2000]; Kars: Sarıkamış [Tozlu, 2001a]; Güney Türkiye M. galloprovincialis tauricola Pic, 1912 olarak [Hellrigl, 1971; Sama, 2002]; Antalya: Merkez, Artvin: Merkez, Şavşat, Yusufeli (Altıparmak), Kars: Sarıkamış, Sinop: Dikmen M. galloprovincialis pistor (Germar, 1818) olarak [Tozlu ve ark., 2003]; Aydın: Söke (Davutlar), Bolu: Mengen (Elemenler) [Özdikmen ve ark., 2005]; Bursa: Mustafa Kemal Paşa (Sarnıç) [Özdikmen & Şahin, 2006]; Antalya: Akseki (Yarpuz civarı), Konya: Taşkent (Avşar kasabası) [Turgut & Özdikmen, 2010]; Antalya: Akseki, Yarpuz civarı, Konya: Taşkent: Avşar kasabası [Özdikmen & Turgut, 2010]; Bolu: Mudurnu-Göynük, Göynük’e 20 km kala; Aladağ [Özdikmen, 2011]; Karabük [Mert Yardibi, 2011]; Tokat: Çamiçi, Niksar’ın kuzeyi [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.34).
118
Dünya yayılışı: Avrupa’nın büyük kısmı, Kuzey Afrika (Fas, Cezayir, Tunus), Sibirya, ?Uzak Doğu Rusya, Kazakistan, Moğolistan, Kafkasya, Transkafkasya, Türkiye, Ürdün.
Korotip: Sibero-European.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de geniş bir yayılışa sahiptir. Bununla birlikte çalışmada verilen örnekler Balıkesir, Kahramanmaraş, Niğde ve Osmaniye illeri için yeni kayıttır. Bu çalışmada incelenen örnekler Monochamus galloprovincialis tauricola Pic, 1912 alt türüne aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de sadece bu alt türle temsil edilmektedir. Bu türün bilinen diğer alt türleri olan M. galloprovincialis cinerascens Motschulsky, 1860 sadece Rusya, Sibirya, Çin ve Moğolistan’da, M. galloprovincialis pistor (Germar, 1818) sadece Avrupa’da yayılmakta iken, nominatif alt tür ise sadece Kuzey Afrika ve İber yarımadası’nda yayılış göstermektedir.
Harita 3.34. Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795)’in Türkiye yayılışı Tribus LAMIINI Cins Morimus Brullé, 1832 [Tip tür: Lamia lugubris Fabricius, 1792 = Cerambyx asper Sulzer, 1776]
Morimus orientalis Reitter, 1894
Tip lokalite: “Anatolia” (Türkiye) 119
İncelenen materyal: İçel: Merkez, 2002, 1 örnek.
Fenoloji: Haziran
Biyoloji: Bilinmiyor. Fakat muhtemelen cinsin diğer üyelerine benzer. Yani bu tür de bir orman sakinidir. Hem yaprak döken hem de koniferler üzerinde gelişebilir. Erginlerine Mart-Kasım ayları arasında zemin üzerinde veya odun kütükleri üzerinde rastlanabilir [Bense, 1995].
Genel morfoloji: Boy 16-38 mm. Baş siyah, çok ince, grimsi zemin tüylü; derin, düzensiz çukurlar taşır. Gözler koyu kahverengi siyah renkli, derin çentikli ve dorsali incedir. Mandibullar siyah, pütürlü, apeksi pütürsüz, ucu sivridir. Palpus maksillarisin son segmenti uzamıştır. Antenler siyah ince koyu kahverengi zemin tüylü. 3. anten segmentinden itibaren her segmentin kaidesinde küçük çukurcuklar var. Pronotum siyah, yan kenarlarında sivri diken şeklinde çıkıntılar var. Pronotum uzun, siyah pürüzsüzdür. Pronotumun apeksi ve kaidesinin altından sıralı, sık, sarı tüyler mevcuttur. Çok ince, grimsi zemin tüylüdür. Elitra siyah zeminli, ince grimsi beyaz zemin tüylü; kaidede daha iri olmak üzere boncuk şeklinde kabartılar var. Ayrıca her elitronda orta bölümün üst ve alt bölgelerinde yerleşmiş olarak bulunan, siyah kadifemsi tüylerden oluşmuş iki adet leke bulunur. Elitranın apeksine doğru yatık, sık, sarı tüyler bulunur. Bacaklar siyah ince koyu kahverengi zemin tüylüdür. Scutellum, sık, sarı tüylerle kaplıdır. Abdomen siyah, ince, koyu kahverengi, zemin tüylüdür (Resim 3.35).
120
Resim 3.35. Morimus orientalis Reitter, 1894
Türkiye yayılışı: Sakarya: Sapanca (Gökdağ) [Bodemeyer, 1900]; İstanbul: Alem Dağı, Sakarya: Sapanca (Gökdağ) [Bodemeyer, 1906]; Anadolu ve Türkiye’nin Avrupa kısmı (Trakya) [Winkler, 1924-1932]; İstanbul: Polonezköy, Alem Dağları [Demelt & Alkan, 1962; Demelt, 1963; İren & Ahmed, 1973]; Erzurum ve civarı [Özbek, 1978]; Türkiye [Lodos, 1998]; Türkiye’nin Avrupa kısmı (Trakya) ve Kuzey-batı Anadolu [Sama, 2002]; Kuzey Türkiye [Tozlu ve ark., 2003]; Bolu: Advan köyü [Özdikmen, 2011b]; Bolu: Merkez [Okutaner, Özdikmen, Yüksel & Koçak, 2011b]; Düzce: Beyköy odun deposu, Samandere şelale yolu; Kalıcı Konutlar; Odayeri yaylası; Ganaj; Güzeldere şelale civarı, [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012b]. Ayrıca Morimus funereus olarak verilen kayıtlar: Kocaeli: İzmit, Kırklareli: İğneada / Demirköy [Sekendiz, 1974]; Çanakkale: Kirazlı, Antalya: Akseki (Irmasan geçidi), Tokat: Topçam Dağı, Amasya: Merzifon, Düzce: Akçakoca [Adlbauer, 1992]; Türkiye [Lodos, 1998]; Bilecik: Merkez, Bursa: Uludağ [Tozlu ve 121
ark., 2003]; Bolu: Mengen (Kadısusuz köyü), Kırklareli: İğneada [Özdikmen & Hasbenli, 2004]; Ankara: Merkez, Hacıkadın [Özdikmen ve ark., 2005]; Kocaeli: İzmit [Özdikmen & Demirel, 2005]; Ankara: Kızılcahamam, Beypazarı [Özdikmen & Demir, 2006]; Ankara: Kızılcahamam, Burdur: Bucak, Bartın [Özdikmen & Şahin, 2006]; Bartın: İnkum, Ankara: Güdül, Eskişehir: Karaçoban köyü, Karabük: Safranbolu, Eflani, Bolu: Hızırbaba Tekkesi köyü [Özdikmen, 2007] (Harita 3.35).
Dünya yayılışı: Avrupa (Bulgaristan, Türkiye’nin Avrupa kısmı (Trakya)), Anadolu.
Korotip: Turano-Mediterranean (Balkano-Anatolian).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de muhtemelen geniş bir yayılışa sahiptir. İçel ili ve Türkiye’nin Doğu Akdeniz Bölgesi için yeni kayıttır. Eski kayıtlardaki M. funereus kayıtları bu türe ait olmalıdır. Çünkü Löbl & Smetana (2010)’a göre M. funereus Türkiye’de bulunmamaktadır.
Harita 3.35. Morimus orientalis Reitter, 1894’nın Türkiye yayılışı
Tribus PTEROPLIINI Cins Niphona Mulsant, 1839 [Tip tür: Niphona picticornis Mulsant, 1839] Alt cins Niphona Mulsant, 1839 [Tip tür: Niphona picticornis Mulsant, 1839]
Niphona picticornis Mulsant, 1839 122
Tip lokalite: Fransa
İncelenen materyal: Adana: Karaisalı, 10.VIII.2010, Spartium junceum odunundan, 1 örnek; İçel: Erdemli, sahil, 01.VII.2006, Pistacia lentiscus odunundan, 1 örnek; Tarsus, Melemez, 22.III.2007, Rosmarinus officinalis, 1 örnek; Tarsus, Melemez, 25.VI.2007, Rosmarinus officinalis odunundan, 1 örnek; Silifke, orman deposu, 19.VI.2008, Ficus carica odunundan, 1 örnek; Tarsus, Dörtler, 26.V.2009, Spartium junceum odunundan, 1 örnek; Musalı, 10.IV.2010, Pistacia terebinthus odunundan, 1 örnek.
Fenoloji: Mart-Ağustos.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün konukçu bitkileri Quercus ilex, Q. suber, Castanea, Ficus, Spartium, Pistacia, Robinia, Ulmus, Punica granatun, Morus, Calycotome, Sambucus, Laurus, Cercis, Euphorbia dendroides, Rhamnus, Phoenix, Prunus ve Genista gibi yaprak döken ağaçlar ve nadiren Pinus gibi koniferlerdir. Larvaları; ölü gövdeler ve dallar içinde beslenir. Erginler Nisan-Ekim aylarında konukçu bitkilerinde bulunurlar [Bense, 1995].
Genel morfoloji: Boy 12-19 mm. Vücut sarımsı kahverengi ve beyazımsı gri tüylerle kaplıdır. Baş ve pronotum baskın olarak sarımsı kahverengi, birkaç beyaz noktaya sahip; elitra sarımsı kahverengi, humerusun arkasında enine beyazımsı gri çizgi ve ortanın arkasında beyazımsı gri tüylerle ince uzun çentikli bir çizgiye sahiptir. Bacaklar ve antenler kahverengi, beyaz noktalara sahiptir. Antenler orta boylu ya da uzundur (Resim 3.36).
123
Resim 3.36. Niphona picticornis Mulsant, 1839
Türkiye yayılışı: Hatay: Akbez [Fairmaire, 1884; Pic, 1892]; Türkiye [İyriboz, 1940; Bodenheimer, 1941, 1958; İren & Ahmed, 1973; Sama & Löbl in Löbl & Smetana, 2010]; Antalya: Manavgat [Demelt & Alkan, 1962; Demelt, 1963]; İçel: Erdemli, Kahramanmaraş: Andırın, Antalya: Alanya [Adlbauer, 1988]; Antalya: Manavgat, İçel’den Muğla’ya kadar: Dalaman [Lodos, 1998]; Bütün Akdeniz Bölgesi [Sama, 2002]; Antalya [Tozlu ve ark., 2003]; Muğla: Fethiye (Günlüklü) [Özdikmen & Hasbenli, 2004]; Osmaniye: Issızca Köyü, Çona köyü [Bahadıroğlu, Agras & Salman, 2009]; Yüzeğir [Mersin , Gülay Hanım, 2012 Kişisel iletişim] (Harita 3.36).
Dünya yayılışı: Türkiye, Suriye, İsrail, Lübnan.
Korotip: Mediterranean.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de sadece güney kısımlarda bir yayılış göstermektedir. Adana ili için yeni kayıttır.
124
Harita 3.36. Niphona picticornis Mulsant, 1839’nın Türkiye yayılışı
Tribus POGONOCHERINI Cins Pogonocherus Dejean, 1821 [Tip tür: Cerambyx hispidus Linnaeus, 1758] Alt cins Pogonocherus Dejean, 1821 [Tip tür: Cerambyx hispidus Linnaeus, 1758]
Pogonocherus perroudi Mulsant, 1839
Tip lokalite: Fransa Sinonim: vaulogeri Pic, 1927 İncelenen materyal: İçel: Merkez, Akdeniz, Kızılbağ, Toroslar, 10.X.2005, Pinus nigra, 4 örnek; Anamur, 10.X.2005, Pinus brutia odunundan, 2 örnek; Anamur, 12.X.2005, Pinus brutia odunundan, 2 örnek; Merkez, Akdeniz, Kızılbağ, Toroslar, 22.X.2005, Pinus brutia, 3 örnek; Mezitli, Davultepe, 20.XII.2005, Pinus brutia, 2 örnek; Mut, Alahan, XI.2009, 2 örneks; Osmaniye: Karatepe, Toroslar, 29.XI.2011, Pinus halepensis, 2 örnek.
Fenoloji: Ekim-Aralık (Laboratuvarda).
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün gelişimi konukçu bitkileri olan Pinus halepensis, P. nigra, P. pinea, P. pinaster, P. sylvestris, P. laricio, P. maritima, P. salzmanni gibi Pinus türleridir. Larvaları ölü kabuklar ve ya ölü dallar altında beslenir, pupa 125
odun içinde oluşur. Erginler pupal hücrelerde kışı geçirir ve Nisan-Ağustos aylarında da ortaya çıkar, konukçu bitkiler üzerinde bulunur [Bense, 1995].
Genel morfoloji: Boy 6-8 mm. Baş ve pronotum az ya da çok yoğun açık kahverengi ve beyazımsı gri tüylü; pronotum diski çıplak bir orta nokta ve kenarda iki küçük parlak yükseltiye sahiptir. Pronotumun kenarları çoğunlukla yoğun beyazımsı gri tüylü; elitra arkası iki renkli scutellum sarımsı kahverengiden koyu kırmızımsı kahverengiye kadar lekelidir. Her elitranın ortanın önündeki kısmı beyazımsı gri tüylerden enine eğik çizgiye sahiptir ve arkaya doğru kahverengi, gri lekeli, iç kosta açık sarımsı kahverengi ve gri tüylerle, ve çoğunlukla enine olarak hizalanmış 3 ya da 4 siyah tuftla kaplıdır. Tibia ve tarsuslar değişken olarak beyaz ve kahverengi bölmelere sahiptir. Antenler kırmızımsı kahverengi sarımsı kahverengine kadar renklenir, anten segmentlerinin tabanı 3’den 11’e kadar açık renkli tüylerden oluşan küçük halkalara sahiptir; antenler uzundur (Resim 3.37).
Resim 3.37. Pogonocherus perroudi perroudi Mulsant, 1839
126
Türkiye yayılışı: Hatay: Akbez [Fairmaire, 1884]; İstanbul: Halkalı [Schimitschek, 1944]; İzmir: Bornova [Gül-Zümreoğlu, 1975]; Çanakkale: Bayramiç [Öymen, 1987]; İçel: Anamur [Adlbauer, 1988]; İzmir , İstanbul [Lodos, 1998]; Kars: Sarıkamış [Tozlu, 2001a]; Anadolu [Sama, 2002]; Kars: Sarıkamış [Tozlu ve ark., 2003]; Karabük : Büyükdüz Araştırma Ormanı [Özdikmen & Şahin, 2006] (Harita 3.37).
Dünya yayılışı: Güney Avrupa (İspanya’dan Kırım’a kadar), Kuzey Afrika (Tunus, Cezayir), Kafkasya, Transkafkasya, Türkiye, Kıbrıs, İsrail.
Korotip: Mediterranean.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de muhtemelen oldukça geniş bir yayılışa sahiptir. Çalışmada verilen örnekler Osmaniye ili için yeni kayıttır. Bu çalışmada incelenen örnekler nominatif alt türe aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de sadece nominatif alt türle temsil edilmektedir. Bu türün diğer alt türü olan P. perroudi brevipilosus Holzschuh, 1993 Girit’e endemiktir.
Harita 3.37. Pogonocherus perroudi Mulsant, 1839’un Türkiye yayılışı
Tribus ACANTHOCININI Cins Acanthocinus Dejean, 1821 [Tip tür: Cerambyx aedilis Linnaeus, 1758]
Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758)
127
Orijinal kombinasyon: Cerambyx aedilis Linnaeus, 1758 Tip lokalite: Avrupa
Sinonim: dongbeiensis Z. Wang, 2003; marmoratus Villers, 1789 (Cerambyx); montanus Audinet-Serville, 1835; obliteratus Pic, 1917.
İncelenen materyal: İçel: Erdemli, Hacıalanı, 27.V.2001, Pinus nigra, 1 örnek; Tarsus, Gölek, 31.III.2005, Pinus brutia, 1 örnek; Erdemli, Hacıalanı, feromon tuzağı, 30.VI.2011, 6 örnek, 14.VII.2011, 8 örnek, 28.VII.2011, 12 örnek, 11.VIII.2011, 1 örnek, 22.VIII.2011, 1 örnek, 25.VIII.2011, 6 örnek, 28.VIII.2011, 2 örnek, 22.IX.2011, 4 örnek, 06.X.2011, 2 örnek, 20.X.2011, 1 örnek, 04.XI.2011, 2 örnek, 08.XI.2011, 15 örnek.
Fenoloji: Mart-Kasım.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün gelişim evrelerini koniferlerde özellikle Pinus türlerinde, ayrıca nadiren Abies, Salix ve Larix’te geçirirler. Larvalar ölü kütüklerin kabukları altında, köklerde ve gövdelerde beslenir. Yaşam döngüsü 1 ya da 2 yıldır, pupa evresini sonbaharda kabuk altında ya da diri odun içinde geçirir. Erginler pupal hücrelerde kışı geçirir ve Mart-Ekim aylarında da ortaya çıkar, konukçu bitkiler üzerinde bulunur [Bense, 1995].
Genel morfoloji: Boy 12-20 mm. Baş kırmızımsı kahverenklidir, üzerinde gri seyrek tüyler bulunur. Pronotum diskinde orta çizginin karşısında dört tane yuvarlak şekilli enine sıralı sarı tüyler bulunur. Elitrada az miktarda siyah kıllar vardır ve iki ya da daha az elitranın orta kısmının karşısında ve altında koyu renkli enine şerit görülür. Ovipositor görülür. Antenler çok uzundur. Birinci anten segmenti genelde kırmızımsı kahverenklidir. Üçüncü segmentten yedinci segmente kadar segment kaideleri kırmızımsı kahverengi, uç kısımları ise siyahımsı kahverengidir (Resim 3.38).
128
Resim 3.38. Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758)
Türkiye yayılışı: Ankara: Kızılcahamam, Bolu: Abant [Alkan, 1946]; Kastamonu: Daday (Karkalmaz) [Schimitschek, 1944]; Türkiye [Acatay, 1948, 1961, 1963, 1968; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Önder ve ark., 1987; Sama, 2002; Özdikmen, 2006; Özdikmen & Şahin, 2006]; Kastamonu: Daday / Merkez, Eskişehir, Balıkesir: Dursunbey, Bursa: Orhaneli (Karıncalı ormanı) (Çanakçıoğlu, 1956); İzmir: Bornova [Demelt, 1963]; Kütahya: Gediz [Breuning et Villiers, 1967]; Kastamonu: Daday, Eskişehir, Balıkesir: Dursunbey [Erdem, 1968]; Karabük: Büyükdüz Araştırma Ormanı [Besçeli, 1969]; İzmir: Bornova [Gül-Zümreoğlu, 1975]; Antalya: Akseki- Cevizli (Urlupelit ormanı) / Nebiler ormanı / Korkuteli (Hacıbekar ormanı), Denizli: Çameli (Karabayır), Isparta: Eğridir (Sarıidrisler ormanı) [Tosun, 1975]; İzmir, 129
Kastamonu, Bursa, Eskişehir, Denizli, Antalya: Akseki, Isparta: Eğirdir, Gümüşhane, Balıkesir: Dursunbey [Erdem & Çanakçıoğlu, 1977; Çanakçıoğlu, 1983]; Erzurum ve civarı [Özbek, 1978]; Gümüşhane: Torul [Sekendiz, 1981]; Balıkesir: Dursunbey [Öymen, 1987]; Tokat: Yıldız Dağı (Almus, Teknecik) / Topçam Dağı, Amasya: Borabay gölü (Taşova), Sinop: Boyabat (Diranaz geçidi [Adlbauer, 1992]; Artvin: Ardanuç (Meydanlar odun deposu) / Şavşat (Carat odun deposu) [Yüksel, 1996]; Türkiye’nin Avrupa kısmı (Trakya) [Althoff & Danilevsky, 1997]; Bursa, İzmir, Denizli, Muğla, Eskişehir, Kastamonu, Gümüşhane, Antalya [Lodos, 1998]; Giresun: Espiye (Karadoğa odun deposu) [Alkan, 2000]; Kars: Sarıkamış [Tozlu, 2001a]; Bilecik: Merkez, Bolu: Abant, Çanakkale: Pazarköy, Erzurum: Üniversite Kampüsü / Oltu, Kars: Sarıkamış [Tozlu ve ark., 2003]; Ankara: Demetevler [Özdikmen & Demir, 2006]; Ankara: Beytepe, Çanakkale: Çanakkale Üniversitesi Kampüsü [Özdikmen, 2007]; Bolu: Mudurnu-Göynük [Özdikmen, 2011b]; Düzce: Beçi köyü [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012b]; Kütahya [Kütahya, Y. Şenyüz, 2012 Kişisel iletişim] (Harita 3.38).
Dünya yayılışı: Avrupa’nın büyük kısmı, Sibirya, Uzak Doğu Rusya, Moğolistan, Çin, Kore, Kafkasya, Transkafkasya, Türkiye.
Korotip: Sibero-European.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de oldukça geniş bir yayılışa sahiptir. İçel ili ve Türkiye’nin Doğu Akdeniz Bölgesi için yeni kayıttır.
Harita 3.38. Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758)’nın Türkiye yayılışı 130
Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792)
Orijinal kombinasyon: Cerambyx griseus Fabricius, 1792 Tip lokalite: Almanya Sinonim: nebulosus Sulzer, 1761(Cerambyx); novaki Tippmann, 1952; obscurus Pic, 1891.
İncelenen materyal: Adana: Pozantı, 09.VI.2008, Pinus brutia, 1 örnek; Karaisalı, 10.VIII.2010, Pinus brutia, 2 örnek; İçel: Gülnar, Büyükeceli, 28.V.2003, feromon tuzağı, 1 örnek; Erdemli, Sorgun yolu, 30.IV.2003, Pinus brutia, 1 örnek; Bozyazı, Kozağacı, 23.VI.2005, Pinus nigra, 1 örnek; Anamur, Sarıyayla, 26.VI.2005, Pinus brutia, 1 örnek; Merkez, Akdeniz, Kızılbağ, 18.V.2005, Pinus nigra, 1 örnek; Merkez, Toroslar, Aslanköy, 10.VI.2006, Pinus nigra, 3 örnek; Çamlıyayla, Pamukluk, 11.VI.2006, Pinus brutia, 1 örnek; Çamlıyayla, İledin tepe, 11.VI.2006, Pinus nigra, 1 örnek; Tarsus, Melemez, 22.III.2007, feromon tuzağı, 1 örnek; Silifke, 19.VI.2008, orman deposu (feromon tuzağı), 1 örnek; Mut, Alahan, 2009, feromon tuzağı, 3 örnek; Silifke, Değirmendere, 29.IV.2009, Pinus brutia, 1 örnek; Merkez, Toroslar, Kızılkaya köyü, 10.VI.2009, Pinus brutia, 1 örnek; Yenişehir, Değirmençay, 04.IV.2009, feromon tuzağı, 1 örnek; Mezitli, Cemilli, 25.III.2010, Pinus brutia, 1 örnek; Mezitli, Pelitkonağı, 25.III.2010, Pinus brutia, 1 örnek; Mezitli, Kuyuluk, 25.III.2010, Pinus brutia, 1 örnek; Tarsus, Çokak, 02.V.2010, Pinus brutia, 1 örnek; Erdemli, Hacıalanı, feromon tuzağı, 30.VI.2011, 51 örnek, 14.VII.2011, 63 örnek, 20.VII.2011, 4 örnek, 28.VII.2011, 45 örnek, VIII.2011, 20 örnek, 11.VIII.2011, 28 örnek, 25.VIII.2011, 89 örnek, 28.VIII.2011, 8 örnek, 08.IX.2011, 55 örnek, 22.IX.2011, 20 örnek, 06.X.2011, 1 örnek; Osmaniye: Karatepe, Toroslar, 14.VI.2006, Pinus brutia, 1 örnek; Karatepe, Toroslar, 18.III.2012, Pinus halepensis, 1 örnek.
Fenoloji: Mart-Ağustos.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün gelişim evrelerini koniferlerde genellikle Pinus, ayrıca Picea ve Abies’te geçirirler. Larvalar ölü kabukların altında ve en az 3 cm çapında ölü dallarda ve köklerde beslenir. Yaşam döngüsü 1 ya da 2 yıldır, pupa 131
evresini baharda diri odun içinde geçirir. Erginler Nisan-Ağustos aylarında da ortaya çıkar, crepuscular ve nocturnaldir, konukçu bitkiler üzerinde bulunurlar, ayrıca ışıkla yakalanabilirler [Bense, 1995].
Genel morfoloji: Boy 9-12 mm. Vücut koyu kahverenkli veya kırmızımsı kahverenkli, verteksde ve pronotum üzerinde sarımsı kahverenklidir. Vücut beyazımsı gri ve siyahımsı kahverenkli benekli tüylüdür. Elitranın ortası enine açık renkli şerit bulundurur, dikeyde ise koyu kahverenkli benekler görülür. Açık renk şeridin altında ve karşısında koyu kahverenkli enine şerit görülür. Elitra apeksi koyu kahverengi şerit taşır. Pronotum ve elitra kaidesi kırmızımsı kahverenkli tüylüdür. Tibia ve tarsus gri ve siyah renkte yatay bant içerir. Anten çok uzundur ve siyahımsı kahverengidir. Birinci ve üçüncü anten segmentlerinden on birinci segmente kadar segment kaideleri beyazımsı gri renkte tüylenme gösterir (Resim 3.39).
Resim 3.39. Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792) 132
Türkiye yayılışı: Bursa: Orhaneli (Karıncalı ormanı) [Çanakçıoğlu, 1956]; İçel: Namrun Acanthocinus griseus ssp. novaki Tippm. olarak [Demelt, 1967]; İzmir: Bornova, Denizli: Kale [Gül-Zümreoğlu, 1975]; Antalya: Manavgat / Taşağıl / Kaş / Sütleğen ( Sinekçibeli) / Akseki (Murtiçi) / Nebiler ormanı [Tosun, 1975]; Trabzon: Sürmene (Santa ormanları) [Sekendiz, 1981]; Adana, İzmir, Antalya, Trabzon, Bursa, Denizli [Erdem & Çanakçıoğlu, 1977]; Bursa: Orhaneli [Çanakçıoğlu, 1956]; Muğla: Yılanlı [Öymen, 1987]; İçel: Anamur, Hatay: Antakya (Tekkepınar) [Adlbauer, 1992]; Türkiye’nin Avrupa kısmı (Trakya) [Althoff & Danilevsky, 1997]; İzmir, Manisa, Denizli, Adana [Lodos, 1998]; Trabzon: Akçaabat [Alkan, 2000]; Anadolu [Sama, 2002]; Adana: Kozan, Erzurum: Oltu (Sütkans) [Tozlu ve ark., 2003]; Bursa: Karacabey, Edirne: Enez, Bursa: Mustafa Kemal Paşa / Sarnıç, Kocaeli: İzmit / Gebze / Ovacık, Kocaeli: İzmit / Karatepe, Kocaeli: Kerpe, [Özdikmen & Şahin, 2005]; Bolu: Mengen Orman Müdürlüğü [Özdikmen, 2011b] (Harita 3.39).
Dünya yayılışı: Avrupa’nın büyük kısmı, Sibirya, ?Moğolistan, ?Çin, Kafkasya, Transkafkasya, Türkiye, Kıbrıs.
Korotip: Sibero-European.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de muhtemelen oldukça geniş bir yayılışa sahiptir. Osmaniye ili için yeni kayıttır.
Harita 3.39. Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792)’nin Türkiye yayılışı
133
Cins Leiopus Audinet-Serville, 1835
[Tip tür: Cerambyx nebulosus Linnaeus, 1758]
Leiopus nebulosus (Linnaeus, 1758)
Orijinal kombinasyon: Cerambyx nebulosus nebulosus Linnaeus, 1758 Tip lokalite: Belirtilmemiş. Muhtemelen İsveç. Sinonim: bifasciatus Goeze, 1777 (Cerambyx); dissimilis Pic, 1889; fasciatus Villers, 1789 (Cerambyx) ; insulanus Sláma, 1985 ; monilis Geoffroy, 1785 (Cerambyx); siculus Pic, 1924 ; taeniatus Gmelin, 1790 (Cerambyx) ; unifasciatus Pic, 1891.
İncelenen materyal: İçel: Çamlıyayla, Sebil, 13.IV.2010, Prunus avium, 3 örnek; Niğde: Alihoca, 06.VI.2009, Prunus avium, 17 örnek.
Fenoloji: Nisan-Haziran.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün konukçu bitkileri Quercus, Carpinus, Ulmus, Fagus, Populus, Acer, Juglans, Betula, Salix, Ostrya, Corylus, Rhamnus, Tilia, Alnus, Ficus, Sorbus, Sambucus, Robinia, Cornus, Prunus ve meyve ağaçları gibi yaprak döken ağaçlardır ve ayrıca nadiren Picea ve Abies koniferlerde de olabilir. Larvaları ölü dalların ve ine gövdelerin kabukları altında beslenir. Yaşam döngüsü 1 ya da 2 yıl, pupa evresini baharda kabuk altında ya da sap içinde geçirirler. Erginler Mayıs-Temmuz aylarında ortaya çıkarlar, konukçu bitkilerinde bulunur [Bense, 1995].
Genel morfoloji: Boy 6-10 mm. Baş gri ve sarımsı tüylerle kaplı olup siyahımsı kahverengidir. Pronotum siyahımsı kahverengi, ön ve arka kenarlar kırmızımsı kahverengi olup; pronotum tüylenmesi gri küçük lekeler oluşturur. Elitranın bazal çeyreği kırmızımsı kahverengiden, siyahımsı kahverengine kadar değişir ve gri ya da açık kırmızı tüylerle noktalanmıştır, bunların hemen arkasında biraz daha geniş yuvarlanmış koyu kahverengi lekeler vardır. Elitra ortasının arka kısmında sıklıkla suturda kesilen düzensiz koyu kahverengi şerite sahiptir; elitranın apikal üçüncü 134
kısmında gri ya da kırmızımsı gri çok sayıda koyu renk lekeler bulunur. Bacaklar çoğunlukla siyahımsı kahverengi; ve antenler uzundur (Resim 3.40).
Resim 3.40. Leiopus nebulosus nebulosus (Linnaeus, 1758) Türkiye yayılışı: İstanbul: Belgrad Ormanı Leiopus nebulosus a. dissimilis olarak [Acatay, 1943]; İstanbul: Belgrad Ormanı / Bahçeköy [Schimitschek, 1944]; Türkiye [Acatay, 1948, 1961, 1968; Lodos, 1998; Sama, 2002]; Artvin: Saçinka Ormanları [Sekendiz, 1981]; İstanbul: Belgrad Ormanı [Öymen, 1987]; Tokat: Topçam Dağı [Adlbauer, 1992]; Türkiye’nin Avrupa kısmı (Trakya) [Althoff & Danilevsky, 1997]; Kırşehir; Isparta: Gölcük [Özdikmen et al., 2005] (Harita 3.40).
Dünya yayılışı: Avrupa’nın tamamı, Kafkasya, Transkafkasya, Türkiye.
Korotip: European.
135
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de muhtemelen oldukça geniş bir yayılışa sahiptir. Çalışmada verilen örnekler İçel ve Niğde illeri, dolayısıyla da Türkiye’nin Doğu Akdeniz ve İç Anadolu Bölgesi için yeni kayıttır. Bu çalışmada incelenen örnekler nominatif alt türe aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de iki alt türle temsil edilmektedir. Bunlardan L. nebulosus caucasicus (Ganglbauer, 1887) sadece Türkiye’nin kuzey doğu kısımlarında yayılış göstermektedir.
Harita 3.40. Leiopus nebulosus (Linnaeus, 1758)’in Türkiye yayılışı
Tribus TETROPINI
Cins Tetrops Stephens, 1829
[Tip tür: Leptura praeusta Linnaeus, 1758]
Tetrops praeustus (Linnaeus, 1758)
Orijinal kombinasyon: Leptura praeustus Linnaeus, 1758 Tip lokalite: Avrupa Sinonim: inapicalis Pic, 1891; pilosus Geoffroy, 1785 (Leptura); ustulatus Hagenbach, 1822 (Saperda).
İncelenen materyal: İçel: Çamlıyayla, Pınarlıbük, Erguvan, 30.X.2007-10.III.2008, Cerris siliquastrum, 15 örnek.
Fenoloji: Mart-Ekim. 136
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu tür gelişimini çoğunlukla Rosaceae (Crataegus, Rosa, Pyrus, Malus, Prunus, Mespilus)’de, ve ayrıca Quercus, Tilia, Ulmus, Populus, Euonymus ve Rhamnus gibi diğer yaprak döken türlerde de geçirirler. Larvalar ince dalların içinde ve kabuklarının altında beslenir. Yaşam döngüsü 1 ya da 2 yıl, pupa baharda sap kısımlarında gelişir. Erginler Mayıs-Temmuz aylarında ortaya çıkar ve konukçu bitkilerin sap ve yapraklarında bulunurlar [Bense, 1995].
Resim 3.41. Tetrops praeustus anatolicus Özdikmen & Turgut, 2008
Genel morfoloji: Boy 3-6 mm. Baş ve pronotum siyahtır. Elitra sarıdan sarımsı kahverengiye kadar değişir, elitranın en azından büyük bir kısmı açık renklidir. Ayrıca elitra apical kısımda siyah bir leke taşır. Ön bacaklar bu alttürde tamamen sarı değildir, orta ve arka bacaklar tipik olarak koyu kahverengiden siyaha kadar değişir, bazen tüm bacaklar sarı olabilir. Antenler siyah ve orta boyludur (Resim 3.41).
137
Türkiye yayılışı: Sakarya: Sapanca, Niğde: Çamardı, Antalya: Toros Dağları [Bodemeyer, 1900]; Anadolu: Ankara T. praeustus v. angorensis olarak [Winkler, 1924-1932]; İstanbul: Polonezköy [Demelt, 1963]; Çorum: İskilip Tetrops praeustus angorensis olarak [Breuning & Villiers, 1967]; Ankara: Kızılcahamam [Gfeller, 1972]; Sinop: Dranaz Dağları [Sama, 1982]; Türkiye [Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Lodos, 1998; Sama, 2002]; Çorum: İskilip [Öymen, 1987]; Bilecik [Adlbauer, 1988]; Türkiye’nin Avrupa kısmı (Trakya) [Althoff & Danilevsky, 1997]; Samsun, İçel [Özdikmen ve ark., 2005]; Ankara: Sereflikoçhisar-Evren arası [Özdikmen, 2006]; İçel [Özdikmen ve ark., 2005]; Antalya: Alanya-Taşkent ve Karapınar- Sarımut arası, Konya: Beyreli yakınları, Hadim, Bozkır, Sorkun, Beyşehir-Akseki yolu ve Dere, Osmaniye: Zorkun [Özdikmen & Turgut, 2008]; Antalya: Alanya- Taşkent: Karapınar köyü çıkışı; Alanya: Karapınar-Sarımut; Konya: Hadim-Alanya yolu; Hadim: Küçüklü köyü; Bozkır: Üçpınar köyü; Bozkır: Sorkun kasabası; Beyşehir-Akseki yolu: Huğlu civarı; Bozkır: Dere T. p. anatolicus olarak [Özdikmen & Turgut, 2010]; Hatay: Şenköy’ün 4 km güneyi [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.41).
Dünya yayılışı: Avrupa’nın tamamı, Kafkasya, Transkafkasya, Türkiye, Moğolistan, Suriye, İran, Kuzey Afrika (Cezayir), Kuzey Amerika (Kanada).
Korotip: Palearctic.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de muhtemelen oldukça geniş bir yayılışa sahiptir. Çalışmada verilen örnekler T. praeustus anatolicus Özdikmen & Turgut, 2008 alt türüne aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de üç alt türle temsil edilmektedir. T. praeustus angorensis Pic, 1918 sadece Ankara ve civarından, T. praeustus anatolicus Özdikmen & Turgut, 2008 sadece Türkiye’nin güney kısımlarından bilinmekte iken, nominatif alt tür Türkiye’nin diğer kısımlarında yayılış göstermektedir. Bu türün diğer alt türü olan T. praeustus algiricus Chobaut, 1894 ise Cezayir’e endemiktir.
138
Harita 3.41. Tetrops praeustus Özdikmen & Turgut, 2008’in Türkiye yayılışı
Tribus SAPERDINI Cins Saperda Fabricius, 1775 [Tip tür: Cerambyx carcharias Linnaeus, 1758] Alt cins Compsidia Mulsant, 1839 [Tip tür: Cerambyx populneus Linnaeus, 1758]
Saperda quercus Charpentier, 1825
Tip lokalite: Macaristan
İncelenen materyal: İçel: Gülnar, Kaynak, 18.V.2006, Quercus cerris, 1 örnek.
Fenoloji: Mayıs.
Biyoloji: Orman sakinidir. Bu türün gelişimi tam olarak bilinmemektedir. Larvalar Quercus içinde beslenirler. Ayrıca erginleri Acanthus üzerinde bulunur [Bense, 1995].
139
Resim 3.42. Saperda quercus ocellata Abeille de Perrin, 1895
Genel morfoloji: Boy 8 mm. Baş ve pronotum siyahtır. Başta verteks üzerinde dört adet ince uzunlanmasına çizgi bulunur. Pronotum ise ortadaki daha az belirgin olmak üzere bir tane ortada iki tane yanlarda olmak üzere üç sarı uzunlamasına çizgiye sahiptir. Elytra çok koyu mavimsi siyah olup her bir elytron üç tane büyük sarı leke taşır. Elytra zemini dağınık olarak yayılmış grimsi tüylerle kaplıdır. Bacaklar ve antenler siyahtır. Bacaklar sarımsı sık, uzun ve yatık tüylere sahiptir. Abdomen siyah olup sarı, yatık ve uzun tüylerle kaplıdır (Resim 3.42).
Türkiye yayılışı: İçel: Namrun S. quercus ocellata olarak [Demelt, 1967]; Adana: Tekir, Osmaniye: Nurdağı geçidi, Kahramanmaraş: Andırın S. quercus ocellata olarak [Adlbauer, 1988]; Trakya [Althoff & Danilevsky, 1997]; Türkiye [Lodos, 1998; Jenis, 2001]; Adıyaman: Karadut köyü civarı S. quercus ocellata olarak 140
[Rejzek & Hoskovec, 1999]; Antalya: Akseki-Manavgat yolu (Gündoğmuş kavşağı) S. quercus ocellata olarak [Özdikmen & Turgut, 2010] (Harita 3.42).
Dünya yayılışı: Avrupa (asıl olarak Balkanlar), Türkiye, Suriye, Ürdün.
Korotip: E-Mediterranean or Turano-Mediterranean (Balkano-Anatolian) + E- Mediterranean (Palaestino-Taurian).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de muhtemelen bilinenden çok daha geniş bir yayılış alanına sahiptir. Çalışmada verilen örnek S. quercus ocellata Abeille de Perrin, 1895 alt türüne aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de iki alt tür ile temsil edilmektedir. S. quercus ocellata Abeille de Perrin, 1895 sadece Türkiye’nin güney kısımlarında yayılmaktadır. Nominatif alt tür ise Trakya ve muhtemelen kuzey batı Anadolu kısımlarında bir yayılışa sahiptir.
Harita 3.42. Saperda quercus ocellata Abeille de Perrin, 1895’in Türkiye yayılışı
Tribus PHYTOECIINI Cins Oxylia Mulsant, 1862 [Tip tür: Phytoecia languida Ménétriés, 1839]
Oxylia argentata (Ménétriés, 1832)
Orijinal kombinasyon: Saperda argentata Ménétriés, 1832 Tip lokalite: “Zouvant” (Güney Azerbaycan) 141
İncelenen materyal: İçel: Erdemli, Güney köyü, 15.IV.2008, Caduus sp. kökünden, 1 örnek.
Fenoloji: Nisan.
Biyoloji: Az bilinmektedir. Larvalar muhtemelen otsu bitkilerin (örneğin Labiatae: Echium) köklerinde beslenir. Erginlerine Nisan-Haziran aylarında rastlanır [Bense, 1995].
Genel morfoloji: Boy 13,5-16 mm. Baş ve pronotum siyahtır. Pronotum ortada ve yanlarda birer tane olmak üzere üç adet sarımsı tüylerden oluşmuş şerit taşır. Elytra siyah olup düzgün, iri ve sık noktalıdır; sarımsı, sık, kaidede dik apekse doğru yatık tüyler taşır. Bacaklar ve antenler siyahtır. Bacaklar sarı ve sık tüylerle kaplıdır. İlk anten segmenti tek düze sarımsı tüylerle kaplıdır. Diğer segmentler kaideden itibaren uçtaki şişkin kısma kadar sarımsı, ince ve sık tüylerle kaplıdır. Antenler siyahtır. İlk anten segmentinin iç kısımları turuncudur. Abdomen siyahtır ve sarı, sık tüylerle kaplıdır (Resim 3.43).
Resim 3.43. Oxylia argentata languida (Ménétriés, 1839) 142
Türkiye yayılışı: Türkiye [Winkler, 1924-1932; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Özdikmen, 2006]; İçel: Bolkar Dağları [Villiers, 1959]; Ankara: Elmadağ, Yozgat [Breuning et Villiers, 1967]; Niğde: Çiftehan, İçel: Namrun (Bolkar Dağları) [Demelt, 1967]; Elazığ : Harput [Fuchs et Breuning, 1971]; Çorum [Gfeller, 1972]; Erzurum [Özbek, 1978]; Kırıkkale , Konya: Beyşehir [Adlbauer, 1988]; Adıyaman: Karadut köy civarı [Rejzek & Hoskovec, 1999]; Antalya: İrmasan geçidi [Rejzek ve ark., 2001]; Ağrı: Balıklıgöl, Artvin: Ardanuç (Akarsu) / Bayburt (Maden), Bitlis: Merkez, Diyarbakır: Silvan, Erzincan: Üzümlü (Bayırbağ), Erzurum: Üniversite Kampüsü / Dutçu / Ocak / Aşkale (Kop Dağı) / Hınıs / Narman (Araköy) / Oltu (Başaklı) / Çamlıbel / Sütkans / Pasinler / Şenkaya (Penek) / Timurkışla / Turnalı / Tortum (Pehlivanlı) / Uzundere (Dikyar), Gümüşhane: Merkez, Kars: Sarıkamış (Karakurt, Şeytangeçmez), Konya: Güneysınır (Gürağaç) [Tozlu ve ark., 2003]; Kastamonu : Araç (Merkez), Isparta: Yalvaç (Sücüllü-Yalvaç Barajı arası), Yozgat: Akdağmağdeni (Akçakışla yolu / Yukarı Çulhalı köy) [Özdikmen & Hasbenli, 2004]; Hatay: İskenderun (Güzelyayla yolu) [Özdikmen & Demirel, 2005]; Niğde: Bor- Altunhisar, Ankara: Kızılcahamam (Aköz köy) [Özdikmen, 2006]; Bingöl: 30/36. km Bingöl’ün doğusu; Tunceli: 14. km Tunceli’nin güneyi [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012]; Kahramanmaraş-Andız yolu [Kütahya, Yakup Bey 2012 Kişisel iletişim] (Harita 3.43).
Dünya yayılışı: Avrupa (Kırım), Kafkasya, Armenia, Azerbaijan, Yakın Doğu, Türkiye, İran.
Korotip: SW-Asiatic (Anatolo-Caucasian + Irano-Caucasian + Irano-Anatolian).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de muhtemelen geniş bir yayılış alanına sahiptir. Çalışmada verilen örnek Oxylia argentata languida (Ménétriés, 1839) alt türüne aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de iki alt tür ile temsil edilmektedir. Oxylia argentata languida (Ménétriés, 1839) sadece Türkiye’nin güney kısımlarında yayılmaktadır. Nominatif alt tür ise Türkiye’nin diğer kısımlarında yayılış göstermektedir.
143
Harita 3.43. Oxylia argentata (Ménétriés, 1832)’nin Türkiye yayılışı
Cins Mallosia Mulsant, 1862 [Tip tür: Saperda graeca Sturm, 1843] Alt cins Anatolomallosia Özdikmen & Aytar, 2012 [Tip tür: Mallosia nonnigra Özdikmen & Aytar, 2012]
Mallosia nonnigra Özdikmen & Aytar, 2012
Tip lokalite: İçel: Erdemli (Türkiye)
İncelenen materyal: İçel: Erdemli, Sorgun yolu, 30.IV.2003, atrapla, 1 örnek.
Fenoloji: Nisan.
Biyoloji: Bilinmiyor.
144
Resim 3.44. Mallosia nonnigra Özdikmen & Aytar, 2012
Genel morfoloji: Vücut boyu (mandibuldan pygidiuma kadar): 28.125 mm (holotip dişi): Vücut örtüsü kırmızı kahverengidir. Baş, kırmızı kahverengi renklenmiş clypeus ve labrum hariç, koyu kahverengi ya da neredeyse siyahtır. Frons çok yoğun kirli sarı, çoğunlukla recumbent ve nadiren dik tüylerle örtülüdür. Verteks kaba bir şekilde düzensiz olarak noktalanmıştır ama noktalar elitral noktalardan daha küçüktür. Antenler güçlü, neredeyse tamamen kırmızı kahverengi, recumbent kirli sarı ya da altın sarısı tüylerle kaplıdır; ilk segment üçüncü segmentten daha uzundur. Pronotum oldukça yoğun, disk üzerinde kirli sarı, kenarlarda beyazımsı sarı tüylerle kaplıdır; disk bazal kısmında oldukça seyrek tüylüdür, böylece bu kısımda yüzey görülebilir, koyu kahverengi göz benzeri iki leke ortanın her yanındaki kırışıklıklar yükselmiştir ve orta hattaki bazal kenarında bir tane daha leke ve diğerlerine göre daha küçüktür; pronotal noktalar seyrek ve ince, özellikle elitra ve başın noktalamasından çok daha küçüktür. Scutellum kenarlardaki kırmızı kahverengi çıplak dar kısımlar hariç yoğun olarak beyazımsı sarı tüylerle kaplıdır, noktalaması 145
çok ince pronotumdaki gibidir. Elitra kabaca ve derin noktalamaya sahiptir özellikle bazal kısım, herhangi bir yerinde tüylenme yoktur; her elitron üç tane boyuna karina derin noktalar tarafından kesintiye uğramıştır ve disktedi beyaz tüylerle kaplı üç tane geniş boyuna bant (humeral, dorsal ve presutural), üçüncü boyuna karina ve lateral kenar arasındaki lateral kısımlar kirli sarı ya da altın sarısı tüylerle tamamen kaplıdır, lateral kısım üstten görülebilir çoğu parçalar için ve disk üzerindeki geniş boyuna çizgiler elitral apeksten önce kaynaşmıştır ve noktalar (apekstekine göre kaidedeki belirgin oranda daha büyük) tarafından kesilmiştir. Sutur siyahtır. Bacaklar femur ve tibia seyrek olarak kirli sarı tüylerle kaplıdır (Resim 3.44).
Türkiye yayılışı: İçel: Erdemli (Sorgun yolu) (Özdikmen & Aytar, 2012) (Harita 3.44).
Dünya yayılışı: Türkiye.
Korotip: Anatolian.
Yorumlar: Bu endemik tür Özdikmen & Aytar (2012)’de bu örnekten (holotip ♂) tanımlanmıştır.
Harita 3.44. Mallosia nonnigra Özdikmen & Aytar, 2012’nin Türkiye yayılışı
Cins Coptosia Fairmaire, 1864 [Tip tür: Phytoecia languida Fairmaire, 1864 = Phytoecia albovittigera Heyden, 1863] Alt cins Coptosia Fairmaire, 1864 146
[Tip tür: Phytoecia languida Fairmaire, 1864 = Phytoecia albovittigera Heyden, 1863]
Coptosia bithynensis (Ganglbauer, 1884)
Orijinal kombinasyon: Phytoecia bithynensis Ganglbauer, 1884 Tip lokalite: Bursa (Türkiye) Sinonim: amasina Pic, 1949; conjuncta Pic, 1901; latevittata Breuning, 1963; limbata Pic, 1949; piciana Jakovlev, 1924 (Phytoecia); trilinea Pic, 1892 (Phytoecia); trilineata Pic, 1892 (Phytoecia)
İncelenen materyal: Niğde: Ali hoca, 06.VI.2008, atrapla, 1 örnek.
Fenoloji: Haziran.
Biyoloji: Bilinmiyor.
Resim 3.45. Coptosia bithynensis (Ganglbauer, 1884) 147
Genel morfoloji: Boy 9-11 mm. Baş ve pronotum siyahtır. Baş dik, siyahımsı tüylüdür. Pronotum sarı tüylerin sıklaşmasıyla oluşmuş bir adet ortada ve yanlarda olmak üzere üç adet sarı şerit taşır. Elytra siyah olup apekse doğru yanlarda kırmızılık taşır. Ayrıca elytrada beyaz tüylerin sıklaşarak oluşturduğu sutur boyunca uzanan ince bir beyaz şerit bulunur. Bunun yanı sıra elytra dik, uzun, siyah tüylere sahiptir. Bacaklar kahverengi olup sarımsı, sık, yatık ve dik tüylerle kaplıdır. Antenler koyu kahverengidir ve dik uzun tüyler taşır. Abdomen siyahtır; sarı sık, yatık tüylerle kaplıdır (Resim 3.45).
Türkiye yayılışı: Bursa [Ganglbauer, 1884]; Bilecik [Bodemeyer, 1906]; Türkiye [Winkler, 1924-1932; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Lodos, 1998]; İzmir: Bergama [Demelt & Alkan, 1962]; Adana: Kozan, Isparta: Eğirdir, İçel: Çamlıyayla, İzmir: Bergama [Demelt, 1963]; Osmaniye: Nurdağı geçidi [Adlbauer, 1988]; Adıyaman: Karadut köyü civarı [Rejzek & Hoskovec, 1999]; Elazığ: Gözeli, Adıyaman: Nemrut Dağı (Karadut civarı) [Rejzek ve ark., 2001]; Diyarbakır, Erzurum, Muş [Tozlu ve ark., 2003]; Hatay: Antakya, Saint Pierre Kilisesi civarı [Özdikmen, Güven & Gören, 2010]; Antalya: İbradı,; İbradı-Akseki yolu; Konya: Hadim; Bozkır: Yalnızca köyü [Özdikmen & Turgut, 2010d]; Sivas: Beypınarı; Erzincan: Kızıldağı geçidi; Tunceli: Pülümür’ün 15 km kuzeyi [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.45).
Dünya yayılışı: Türkiye.
Korotip: Anatolian.
Yorumlar: Bu endemik tür oldukça geniş bir yayılış alanına sahiptir. Buna karşın Niğde ili ve Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesi için yeni kayıttır.
148
Harita 3.45. Coptosia bithynensis (Ganglbauer, 1884)’ün Türkiye yayılışı
Cins Phytoecia Dejean, 1835 [Tip tür: Cerambyx cylindricus Linnaeus, 1758] Alt cins Pilemia Fairmaire, 1864 [Tip tür: Phytoecia tigrina Mulsant, 1851]
Phytoecia hirsutula (Frölich, 1793)
Orijinal kombinasyon: Saperda hirsutula Frölich, 1793 Tip lokalite: Avusturya Sinonim: androsensis Breuning, 1963 (Oxylia); atomaria Townson, 1797 (Saperda); ciliciae Breuning, 1951 (Phytoecia); hladilorum Holzschuh, 2006; holosericea Faldermann, 1837 (Saperda); holosericea Ganglbauer, 1884 (Phytoecia); holtzi Pic, 1952; obsoleta Ganglbauer, 1889; tournieri Pic, 1952.
İncelenen materyal: İçel: Tarsus- Karabucak, 17.IV.2008, ışık tuzağı, 1 örnek; Gülnar, Gezende, 13.VII.2011, 1 örnek.
Fenoloji: Nisan-Temmuz.
Biyoloji: Bu türün konukçu bitkileri genellikle otsu bitkilerdir. Bu türün erginleri ve larvaları ovalarda ve tepelerde sadece konukçu bitkilerinden elde edilebilirler. Larvaları Stachys recta’nın kökünde ve saplarında, ayrıca Phlomis tuberosa’da yaşar. Nisan-Temmuz arası görülürler [ Jenis, 2001]. 149
Genel morfoloji: Boy 7-13 mm. Baş ve pronotum siyahtır. Baş dik, sarımsı ve sık tüylüdür. Pronotum sık, sarımsı, yatık tüylü olup tüyler ortada ve yanlarda sıklaşarak sarı uzunlamasına üç adet şerit oluştur. Elytra siyahtır. Dağınık yerleşmiş sarımsı tüylerle kaplı olup iri, dağınık ve derin noktalıdır. Bacaklar sarı, çok sık ve yatık tüylerle kaplıdır. Abdomen siyahtır ve sarı, sık tüylerle kaplıdır (Resim 3.46).
Resim 3.46. Phytoecia hirsutula hirsutula (Frölich, 1793)
Türkiye yayılışı: Konya: Meram [Bodemeyer, 1900]; Bilecik [Bodemeyer, 1906]; Türkiye [Winkler, 1924-1932; Lodos, 1998; Sama & Rapuzzi, 2000; Sama, 2002]; İzmir: Bergama [Demelt & Alkan, 1962]; İzmir: Pergamon, İçel: Namrun [Demelt, 1963]; Erzurum [Breuning et Villiers, 1967]; Erzurum ve civarı [Özbek, 1978]; Antalya [Demelt, 1961; Öymen, 1987]; İçel: Erdemli [Adlbauer, 1988]; Adıyaman: Nemrut Dağı [Rejzek & Hoskovec, 1999]; Hakkari [Rejzek ve ark., 2001]; Bayburt: Maden, Erzurum: Akdağ / Çat / Ilıca (Atlıkonak) / İspir (Madenköprübaşı) / Oltu / 150
Pasinler (Çalıyazı) / Şenkaya (Hoşköy) / Turnalı / Tortum (Söğütlü), Kars: Sarıkamış (Karakurt, Şeytangeçmez) [Tozlu ve ark., 2003]; Isparta: Yalvaç (Bağkonak, Sultan Dağları) [Özdikmen & Hasbenli, 2004]; Afyon: Ermen vadisi [Özdikmen, 2007]; Osmaniye: Boğaz yaylası; Zorkun yolu, Çiftmazı [Özdikmen, Güven & Gören, 2010]; Antalya: Alanya: Keşbelen yaylası; Akseki: Mahmutlu köyü civarı; Akseki: Çukurköy-Mahmutlu; İbradı-Akseki yolu; Konya: Gencek- Derebucak [Özdikmen & Turgut, 2010d]; Şırnak: Meşindağı geçidi; Tunceli: Tunceli’nin 40 km batısı (Ovacik yolu) [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.46).
Dünya yayılışı: Avrupa (Balkanlar ve doğu Avrupa kısmı), Batı Sibirya, Kafkasya, Transkafkasya, Türkiye, Suriye, İsrail, Lübnan, Ürdün, İran.
Korotip: Sibero-European.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de oldukça geniş bir yayılış alanına sahiptir. Çalışmada incelenen örnekler nominatif alt türe aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de sadece nominatif alt tür ile temsil edilmektedir. Türün bilinen diğer alt türleri olan P. hirsutula moreana Breuning, 1943 Yunanistan’a endemik olup, P. hirsutula homoiesthes (Ganglbauer, 1888) ise sadece İran ve Türkmenistan’da yayılış göstermektedir.
Harita 3.46. Phytoecia hirsutula (Frölich, 1793)’ün Türkiye yayılışı
151
Alt cins Helladia Fairmaire, 1864
[Tip tür: Saperda flavescens Brullé, 1832]
Phytoecia humeralis (Waltl, 1838)
Orijinal kombinasyon: Saperda humeralis Waltl, 1838 Tip lokalite: Türkiye Sinonim: frontalis Chevrolat, 1882; mersinensis Pic, 1900 (Helladia); scapularis Chevrolat, 1882; scapulata Mulsant, 1852.
İncelenen materyal: İçel: Tarsus, Karabucak, 06.IV.2011, Carduus sp., 3 örnek.
Fenoloji: Nisan.
Biyoloji: Bilinmiyor.
Genel morfoloji: Boy 8,5-9,5 mm. Baş, pronotum ve elytra siyahtır. Baş gözlerin iç kenarlarında sık, kırmızımsı turuncu tüyler taşır. Pronotum diskinin ortasında iri, altıgenimsi kırmızı bir leke taşır. Ayrıca elytradan daha ince, sık noktalıdır. Elytra humeral bölümde kırmızı leke taşır; Pronotumdan daha iri noktalı olup kısa ve dik tüylüdür. Ön bacaklar turuncu olup kaideden itibaren yarısı ile orta ve arka bacaklar siyahtır. Tüm bacaklar sık, yatık, sarımsı tüylüdür. Antenler siyahtır. Abdomen siyah olup son abdomen segmentinin kaideden itibaren yarısı turuncudur (Resim 3.47). 152
Resim 3.47. Phytoecia humeralis caneri Özdikmen & Turgut, 2010
Türkiye yayılışı: Türkiye: Saperda humeralis’in tip lokalitesi olarak [Waltl, 1838]; Konya: Meram [Bodemeyer, 1900]; Türkiye [Winkler, 1924-1932; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Lodos, 1998; Sama & Rapuzzi, 2000]; İzmir: Bornova / Efes [Demelt & Alkan, 1962]; Amasya, Edirne [Breuning et Villiers, 1967]; Hakkari: Yüksekova, Hatay: Yenişehir / Antakya (Reyhanlı) [Fuchs et Breuning, 1971]; İzmir: Bornova, Eskişehir [Gül-Zümreoğlu, 1972]; Eskişehir, İçel: Anamur [Ex. Gül- Zümreoğlu, 1975]; Ankara: Eymir gölü, Isparta: Kovada, İzmir: Bornova (Doğanlar köyü) / Tire / Gümüşsu / Kuşadası / Menemen (Aliağa) / Torbalı (Pamukyazı) / Selçuk (Efes), Denizli: Merkez / Buldan / Sarayköy, Manisa: Salihli (Gökköy), Aydın: Nazilli [Gül-Zümreoğlu, 1975]; Konya: Beyşehir, Adana: Misis, Hatay: Topboğazı,Osmaniye: Fevzipaşa, Burdur: Bucak, İçel: Silifke (Mut) [Adlbauer, 1988]; Adıyaman: Karadut köyü civarı [Rejzek & Hoskovec, 1999]; Antalya: Gündoğmuş / Perge civarı, İçel: Namrunkale (Çamlıyayla, Sebil köyü) [Rejzek ve 153
ark., 2001]; Manisa: Muradiye [Tezcan & Rejzek, 2002]; Adana: Merkez, Diyarbakır: Silvan [Tozlu ve ark., 2003]; Uşak: Ulubey (Ovacık köyü, Gökgöz tepesi) [Özdikmen & Hasbenli, 2004]; Hatay: İskenderun (Topboğazı), İzmir: Kuşadası / Bornova (Doğanlar) / Merkez / Torbalı, Manisa: Salihli [Özdikmen ve ark., 2005]; Niğde: Çamardı (Dikilitaş), Kahramanmaraş: Çakalçullu [Özdikmen & Demirel, 2005]; Ankara: Şereflikoçhisar, Aksaray: Ankara çıkışı (Ekecik çayı), Niğde: Araplı-Höyük arası [Özdikmen, 2006]; Kahramanmaraş: Göksun (Mehmetbey köprüsü civarı / Küçüksu köyü, Göcük yaylası) / Elbistan (Elbistan- Taşburun yolu, Taşoluk / Karaelbistan, Cumhuriyet) / Ekinözü / Afşin (Tanır, Yeşiloba, Karasalgan) / Pazarcık (Şahintepe köyü / Büyük Nacar / Armutlu köyü / Sakarkaya köyü / Evri-Karahöyük yolu / Evri (Küçükcennetpınarı)) / Merkez (Kavaklı) [Özdikmen & Okutaner, 2006]; Gaziantep: Akbez (Gülpınarı yaylası), Fevzipaşa–İslahiye yolu [Özdikmen, Güven & Gören, 2010]; Antalya: Akseki- Manavgat yolu, Güzelsu köyü, Mahmutlu köyü civarı, Hatay: Kırıkhan–Belen yolu (Kıcı), Kırıkhan civarı, Serinyol, Alahan kalesi, Akbez, Gaziantep: Fevzipaşa– Islahiye yolu [Özdikmen & Turgut, 2010]; Osmaniye: Yaylalık-Türkoğlu yolu, Çiftmazı, Yarpuz, Hasanbeyli, Toprakkale, Kızlaç köyü, Hatay: Kırıkhan–Belen yolu (Kıcı), Kırıkhan civarı, Hassa–Kırıkhan yolu, Serinyol, Alahan kalesi, Akbez, Gülpınarı yaylası, Hüseyinli köyü, Üzengili köyü, Gaziantep: Fevzipaşa–Islahiye yolu P. humeralis caneri olarak [Özdikmen & Turgut, 2010]; Siirt: Eruh’un 7 km güney-doğusu [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.47).
Dünya yayılışı: Avrupa (Yunanistan), Kafkasya, Türkiye, İran, Suriye.
Korotip: E-Mediterranean (Palaestino-Cyprioto-Taurian + NE-Mediterranean).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de oldukça geniş bir yayılış alanına sahiptir. Çalışmada verilen örnekler P. humeralis caneri Özdikmen & Turgut, 2010 alt türüne aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de iki alt tür ile temsil edilmektedir. P. humeralis caneri Özdikmen & Turgut, 2010 sadece Türkiye’nin güney kısımlarında yayılmaktadır. Nominatif alt tür ise Türkiye’nin diğer kısımlarında yayılış göstermektedir. Türün 154
bilinen diğer alt türü olan P. humeralis insignata Chevrolat, 1854 ise sadece Suriye, İsrail, Ürdün ve Lübnan’da yayılmaktadır.
Harita 3.47. Phytoecia humeralis (Waltl, 1838)’in Türkiye yayılışı
Alt Cins Musaria Thomson, 1864 [Tip tür: Leptura affinis Harrer, 1784]]
Phytoecia puncticollis Faldermann, 1837
Tip lokalite: Transkafkasya Sinonim: aladaghensis Reitter, 1906; diversicollis Pic, 1917 (Musaria); gamborenis Pic, 1917 (Musaria); heydeni Pic, 1952; mardiniensis Heyden, 1894; octopunctata Pic, 1952; persica Ganglbauer, 1884; quinquepuncticollis Pic, 1952; trimaculata Pic, 1917(Musaria); trinotaticollis Pic, 1952; turcica Pic, 1952 (Musaria); verticeuninotata Pic, 1952.
İncelenen materyal: İçel: Değirmençay, 04.IV.2008, atrapla, 1 örnek.
Fenoloji: Nisan.
Biyoloji: Bilinmiyor. 155
Resim 3.48. Phytoecia puncticollis puncticollis Faldermann, 1837
Genel morfoloji: Boy 11-23 mm. Baş ve pronotum kırmızımsı kahverengi olup çok sayıda siyah leke ve çok seyrek dik siyah tüy taşır. Baş, pronotum ve elitra belirgin ve aynı tip noktalamaya sahiptir. Scutellum uzun beyazımsı sarı, sık tüylüdür. Elitra siyah, sarımsı gri, kısa, yatık tüylenmiştir. Bacaklar kırmızımsı kahverengi; ön femurların kaidesi siyah renklenmiş; diğerlerinde femurlarda hem kaide hemde son kısmı tibiayla birleşme noktası ve orta kısım hariç siyahtır. Tarsuslar tamamen siyahtır. Bacaklar kısa, sarı tüylü olup arka tibiaların son kısmında daha yoğun ve uzun sarı tüylüdür. Orta ve arka tibiaların son kısımları siyahtır. Antenler siyah, 1. 3. 4. segmentlerin orta kısımlarında belirgin kırmızımsı kahverengi kısımlar taşır (Resim 3.48).
156
Türkiye yayılışı: Malatya [Heyden,1888]; Türkiye [Winkler, 1924-1932; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Lodos, 1998]; Taurus Musaria puncticollis v. trimaculata olarak [Winkler, 1924-1932]; Van: Özalp, Kuzgunkıran, Hakkari: Yüksekova, Tunceli: Merkez, Bingöl: Kuruca M. puncticollis persica olarak [Fuchs et Breuning, 1971]; Bitlis: Reşadiye M. puncticollis persica olarak [Sama, 1982]; Van: Kuzgunkıran geçidi, Bitlis: Tatvan civarı [Rejzek ve ark., 2001]; Erzincan, Erzurum, Diyarbakır [Tozlu ve ark., 2003]; Erzincan güneyi, Tunceli: Merkez güneyi, Ovacık civarı, Hakkari: Kolbaşı, Çukurca civarı, Bağışlı civarı [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.48).
Harita 3.48. Phytoecia puncticollis Faldermann, 1837’nin Türkiye yayılışı Dünya yayılışı: Kafkasya, Transkafkasya, Türkmenistan, Türkiye, Irak, İran.
Korotip: SW-Asiatic (Anatolo-Caucasian + Irano-Caucasian + Irano-Anatolian) + Turano-Caucasian.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de doğu kısımlarda oldukça geniş bir yayılış alanına sahiptir. Çalışmada verilen örnek İçel ili ve dolayısıyla Türkiye’nin Akdeniz Bölgesi için yeni kayıttır. Bu çalışmada incelenen örnek nominatif alt türe aittir. Çünkü bu tür Türkiye’de sadece nominatif alt türle temsil edilmektedir. Türün bilinen diğer alt türü olan P. puncticollis stygia Ganglbauer, 1884 ise sadece İran ve Türkmenistan’da yayılmaktadır.
157
Alt Cins Neomusaria Plavilstshikov, 1928 [Tip tür: Saperda balcanica Frivaldszky, 1835]
Phytoecia merkli Ganglbauer, 1884
Tip lokalite: Cilician Taurus (Türkiye)
İncelenen materyal: Niğde: Alihoca, 20.VI.2007, 24.VI.2008, 06.VI.2010, 13.VI.2010, Salvia aucheri var. aucheri, 8 örnek.
Fenoloji: Haziran.
Biyoloji:Bilinmiyor.
Resim 3.49. Phytoecia merkli Ganglbauer, 1884
Genel morfoloji: Boy 7-10 mm. Baş, pronotum ve elitra siyahtır. Baş gözlerin iç kenarlarında ortada birleşmeyen sık, sarı yatık tüyler taşır. Pronotum diskinin orta hattı boyunca scutellumdaki tüylerle birleşen uzanan uzun, çok sık turuncumsu sarı 158
tüylerden oluşan bir bant taşır. Elitra siyah; sarı, sık ve yatık tüylerle kaplıdır. Bacaklar kırmızımsı kahverengi; tüm femurların kaidesi siyah renklenmiş; tarsuslar tamamen siyahtır. Bacaklar kısa, sarı tüylü olup arka tibiaların son kısmında daha yoğun ve uzun sarı tüylüdür. Orta ve arka tibiaların son kısımları siyahtır. Antenler siyahtır. Abdomen yoğun yatık ve uzun sarı tüylerle kaplıdır (Resim 3.49).
Türkiye yayılışı: İçel: Gülek [Ganglbauer, 1884]; Anadolu ve Trakya [Winkler, 1924-1932]; Niğde: Çiftehan, İçel: Namrun Phytoecia merkli m. alepensis olarak [Demelt, 1967]; Eskişehir, Osmaniye: Nurdağı geçidi, Niğde: Çiftehan [Adlbauer, 1988]; İçel: Gülek, Amasya, Adana -inapicalis olarak [Sama, 1993]; Türkiye [Lodos, 1998]; Adıyaman: Nemrut Dağı [Rejzek & Hoskovec, 1999]; Niğde: Çiftehan (Alihoca), Osmaniye: Hasanbeyli civarı (Nurdağı geçidi), Adıyaman: Nemrut Dağı (Karadut civarı), İçel: Erdemli [Rejzek ve ark., 2001]; Konya [Tozlu ve ark., 2003]; Ankara: Çal Dağı, Kızılcahamam (Soğuksu Milli Parkı) [Özdikmen & Demir, 2006]; Osmaniye: Zorkun yolu, Çiftmazı [Özdikmen, Güven & Gören, 2010]; Tunceli: Pülümür’ün güneyi [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.49).
Dünya yayılışı: Suriye, Türkiye.
Korotip: SW-Asiatic (Syro-Anatolian).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de muhtemelen oldukça geniş bir yayılışa sahiptir.
Harita 3.49. Phytoecia merkli Ganglbauer, 1884’ün Türkiye yayılışı.
159
Alt Cins Phytoecia Dejean, 1835 [Tip tür: Cerambyx cylindricus Linnaeus, 1758]
Phytoecia croceipes Reiche & Saulcy, 1858
Tip lokalite: “Caramanie” (Türkiye: Karaman) Sinonim: annulifera Pic, 1900; longicollis A. Costa, 1878; macilenta Mulsant & Wachanru, 1863; puncticollis Mulsant & Wachanru, 1852.
İncelenen materyal: İçel: Merkez, Toroslar, Yeniköy, 21.V.2009, atrapla, 3 örnek.
Fenoloji: Mayıs.
Biyoloji: Bilinmiyor.
Genel morfoloji: Boy 6,5-7,5 mm. Baş, pronotum ve elitra siyahtır; sık, belirgin ve düzenli noktalamaya sahiptir. Baş ve pronotum seyrek ve dik; elitra yatık, sık grimsi beyaz tüylerle kalıdır; scutellum aynı renk fakat daha uzun tüylenmiştir. Tüm femurların sadece apikal üçte biri siyah; ön bacaklar hariç diğerlerinde femurların posterior kısmıyla birlikte tibialar tamamen siyahtır. Bütün tarsuslar siyahtır. Bacaklar sarı tüylüdür. Antenler siyahtır (Resim 3.50).
160
Resim 3.50. Phytoecia croceipes Reiche & Saulcy, 1858
Türkiye yayılışı: Hatay, Akbez [Fairmaire, 1884; Pic, 1892]; Konya: Akşehir, Niğde: Çamardı, Adana: Pozantı [Bodemeyer, 1900]; Türkiye [Winkler, 1924-1932; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Lodos, 1998; Sama & Rapuzzi, 2000]; İzmir: Bornova [Demelt & Alkan, 1962]; Osmaniye: Bahçe [Adlbauer, 1988]; Hatay [Tozlu ve ark., 2003]; Diyarbakır: Lice [Özdikmen ve ark., 2005]; Mardin: Arıçlı’nın 6 km doğusu; Hatay: Şenköy’ün 4 km güneyi; İçel: Çamlıyayla; Tunceli: Tunceli’nin 14 km güneyi [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.50).
Dünya yayılışı: Kafkasya, Türkiye, Kıbrıs, Suriye, İsrail, Lübnan, Irak, İran.
Korotip: SW-Asiatic (Anatolo-Caucasian + Irano-Caucasian + Irano-Anatolian + Plestino-Taurian).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de güney kısımlarda muhtemelen oldukça geniş bir yayılışa sahiptir. 161
Harita 3.50. Phytoecia croceipes Reiche & Saulcy, 1858’in Türkiye yayılışı
Phytoecia geniculata Mulsant, 1862
Tip lokalite: Yunanistan ve Türkiye (“İstanbul”) Sinonim: fuscicornis Mulsant & Rey, 1863; ingeniculata T. Pic, 1900; nazarena Reiche, 1877; orientalis Kraatz, 1871; palaestina Pic, 1930. İncelenen materyal: İçel: Tarsus, Karabucak, 16.IV.2009, Carduus sp., 2 örnek; Tarsus, Hal, 22.IV.2009, 1 örnek; Celebili, 21.V.2009, atrapla, 1 örnek; Yenişehir, 25.III.2010, Carduus sp., 3 örnek; Tarsus, Karabucak, 06.IV.2011, Carduus sp., 11 örnek; Erdemli, Sorgun yolu, 28.VII.2011, atrapla, 1 örnek.
Fenoloji: Mart-Temmuz.
Biyoloji: Bilinmiyor.
Genel morfoloji: Boy 8-10 mm. Baş, pronotum ve elitra siyahımsı mavi; alın beyazımsı gri ya da sarımsı gri tüylerle kaplıdır. Pronotumun arka kenarına yakın az ya da çok belirgin bir orta nokta ve scutellum beyazımsı gri ya da sarımsı beyaz tüylüdür. Elitra seyrek olarak gri ya da sarımsı kahverengi tüylere sahiptir. Ön femurun sadece apikal üçte biri kırmızımsı sarı; ön tibia koyu uçla birlikte neredeyse daima aynı tarzda kırmızımsı sarı; tüm tarsuslar siyahtır. Antenler uzun, siyahımsı kahverengidir (Resim 3.51).
162
Resim 3.51. Phytoecia geniculata Mulsant, 1862
Türkiye yayılışı: İstanbul [Mulsant, 1862]; Hatay, Akbes [Pic, 1892]; Bilecik [Bodemeyer, 1900]; Trakya [Winkler, 1924-1932]; Anadolu P. geniculata fuscicornis olarak [Winkler, 1924-1932]; İstanbul: Çengelköy [Demelt & Alkan, 1962]; Edirne, Bursa: Karacabey [Breuning et Villiers, 1967]; Hatay: Antakya (Reyhanlı) [Fuchs et Breuning, 1971]; İstanbul: Çengelköy, Gaziantep [Gül- Zümreoğlu, 1975]; İzmir: Selçuk / Menemen / Kemalpaşa / Tire, Aydın: İncirliova, Denizli: Sarayköy, Manisa: Üçpınar [Gül-Zümreoğlu, 1975]; Burdur: Bucak, Osmaniye: Nurdağı geçidi [Adlbauer, 1988]; Türkiye [Lodos, 1998]; Antalya: Perge civarı [Rejzek ve ark., 2001]; İçel: Merkez [Tozlu ve ark., 2003]; Adana, Manisa: Salihli / Üçpınar, İzmir: Menemen [Özdikmen ve ark., 2005]; Hatay: İskenderun (Güzelyayla yolu) / Samandağı (Büyükkaya deresi, Fidanlı, Uzunbağ), Osmaniye: Düziçi [Özdikmen & Demirel, 2005]; Ankara: Gölbaşı (Örencik köyü) [Özdikmen & Demir, 2006]; Kahramanmaraş: Körsülü köprüsü civarı, Pazarcık, Merkez (Karbasan köyü civarı), Başkonuş ormanı [Özdikmen & Okutaner, 2006]; Kastamonu: Kanlıabat köyü [Özdikmen, 2007]; Osmaniye: Kumarlı-Kazmaca; Yarpuz girişi; Gaziantep: Akbez, Gülpınarı yaylası; Hatay: Dörtyol, Kuzuculu [Özdikmen, Güven & Gören, 2010]; Kırıkkale: Sulakyurt girişi [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012a]; 163
Hatay: Şenköy’ün 4 km güneyi; Siirt: Meşindağı geçidi 10 km kuzeyi [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.51).
Dünya yayılışı: Avrupa (Bulgaristan, Yunanistan, Trakya), Türkiye, Kıbrıs, İsrail, Lübnan, Ürdün, Irak, İran.
Korotip: Turano-Mediterranean (Turano-Balkan).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de muhtemelen bilinenden çok daha geniş bir yayılışa sahiptir.
Harita 3.51. Phytoecia geniculata Mulsant, 1862’nin Türkiye yayılışı
Alt Cins Opsilia Mulsant, 1862
[Tip tür: Opsilia flavicans Mulsant, 1862 = Leptura coerulescens Scopoli, 1763]
Phytoecia coerulescens (Scopoli, 1763)
Orijinal kombinasyon: Leptura coerulescens Scopoli, 1763 Tip lokalite: Slovenya Sinonim: aeruginosa Mulsant, 1839 (Phytoecia); chlorizans Chevrolat, 1860 (Phytoecia); cobaltina Chevrolat, 1860 (Phytoecia); cretensis Breuning, 1947 (Phytoecia); echii Chevrolat, 1860 (Phytoecia); estrelana Pic, 1930 (Opsilia); flavescens Mulsant, 1843 (Phytoecia); flavicans Mulsant, 1862 (Opsilia); grisescens Chevrolat, 1860: (Phytoecia); incerta Mulsant, 1862 (Phytoecia); nigrita Nedelkow, 164
1905(Phytoecia); obscura Brisout de Barneville, 1863(Phytoecia); subcoerulea Geoffroy, 1785 (Leptura) ; tienschanica Fuchs, 1965; virescens Fabricius, 1782 (Saperda); viridiuscula Goeze, 1777 (Leptura).
İncelenen materyal: Adana: Feke, Kayadibi köyü, 16.IV.2009, Echium sp. kökünden, 1 örnek; Pozantı, 09.VI.2008, atrapla, 1 örnek; Pozantı, Şekerpınarı, 25.V.2009, atrapla, 1 örnek; İçel: Gözne, 04.V.2009, 1 örnek; Mut, Alahan, 17.V.2009, Echium sp. kökünden, 1 örnek; Gülnar, Köseçobanlı 22.V.2009, Echium sp. kökünden, 1 örnek; Tarsus, Karabucak, 06.IV.2011, 1 örnek; Silifke, Kırobası, 16.V.2011, Echium sp. kökünden, 1 örnek; Kahramanmaraş: Göksun, Çardak, 12.IV.2010, Echium sp. kökünden, 1 örnek; Karaman: Sertavul geçidi, 11.V.2009, Echium sp., 1 örnek; Niğde: Alihoca, 24.V.2011, Echium sp. kökünden, 1 örnek.
Fenoloji: Nisan-Haziran.
Biyoloji: Bu türün konukçu bitkileri genellikle otsu bitkilerdir. Bu türün erginleri ve larvaları ovalarda ve tepelerde sadece konukçu bitkilerinden elde edilebilirler. Larvaları Boraginaceae familyası üyelerin saplarında, ayrıca step habitatlarda yaşar. Kışı pupa olarak geçirirler. Mayıs-Temmuz arası görülürler [ Jenis, 2001].
Genel morfoloji: Boy 7,5-11,5 mm. Baş, pronotum ve elytra siyah olup çok sık, yeşilimsi gri tüylüdür. Pronotumdaki tüyler orta kısımda ve yanlarda sıklaşarak üç adet uzunlamasına şerit oluştururlar. Elytra pronotumdan daha iri noktalıdır. Bacaklar siyah olup yeşilimsi gri tüylerle kaplıdır. Antenler ve abdomen siyah olup abdomen sık, yeşilimsi gri tüylerle kaplıdır (Resim 3.52).
165
Resim 3.52. Phytoecia coerulescens (Scopoli, 1763)
Türkiye yayılışı: Konya: Zanapa [Bodemeyer, 1906]; Türkiye [Winkler, 1924-1932; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Lodos, 1998; Sama & Rapuzzi, 2000; Sama, 2002]; Adana: Toros Dağları (Pozantı, Bolkar Dağları) [Villiers, 1959]; İstanbul: Polonezköy, Alem Dağı, Beykoz, Anadoluhisarı, Çengelköy, İzmir: Merkez, Kemalpaşa, Efes, Bergama, Antalya: Merkez, Belkıs (Aspendos, Cumali), Antitoros Dağları (Bey Dağları, Korkuteli), Alanya ve civarı, Isparta: Eğirdir ve civarı [Demelt & Alkan, 1962]; Çorum: İskilip, Ankara: Çubuk, Samsun: Havza, Amasya [Breuning et Villiers, 1967]; Adana: Çallıdağı, Ankara: Çubuk Opsilia coerulescens grisescens olarak [Breuning et Villiers, 1967]; Malatya: Arguvan, Çorum, Amasya, Bursa: Karacabey, Erzurum [Gfeller, 1972]; Adana, Konya: Akşehir, Karaman [Tuatay ve ark., 1972]; Isparta, Ankara, İzmir, Denizli, Muğla, Manisa [Gül-Zümreoğlu, 1975]; Erzurum ve civarı [Özbek, 1978]; Erzurum ve civarı Opsilia coerulescens grisescens olarak [Özbek, 1978]; Bolu: Abant, Sinop: Dranaz Dağı, Kastamonu [Sama, 1982]; Kırklareli: Dereköy [Öymen, 1987]; İzmir: Efes, Nevşehir: Göreme, Aydın: Karacasu, Antalya: Alanya, İçel: Tarsus (Çamlıyayla), Güzeloluk, Osmaniye: 166
Nurdağı geçidi, Niğde: Çiftehan [Adlbauer, 1988]; Trakya [Althoff & Danilevsky, 1997]; Adıyaman: Karadut köyü civarı [Rejzek & Hoskovec, 1999]; İçel: Arslanköy [Rejzek ve ark., 2001]; Antalya: Arapsuyu, Ardahan: Merkez, Artvin: Merkez (Ormanlı), Ardanuç (Akarsu), Şavşat, Bayburt: Maden, Diyarbakır: Silvan, Erzincan: Merkez (Bahçe), Üzümlü, Bayırbağ, Erzurum: Üniversite Kampüsü, Aşkale (Sinanoğlu), Ilıca (Kandilli), İspir (Madenköprübaşı), Oltu, Başaklı, Çamlıbel, Sarısaz, Olur (Coşkunlar), Pasinler, Büyükdere, Çalıyazı, Şenkaya (Turnalı), Yayla, Tortum (Söğütlü), Kars: Sarıkamış, Akkurt, Karakurt (Şeytangeçmez), Konya: Çumra, Güneysınır (Gürağaç), Sivas: Türkeşlik, Trabzon: Merkez [Tozlu ve ark., 2003]; Isparta: Sütçüler (Yeşildere), Eğirdir (Kovada Milli Parkı, Eğirdir ve Gelendost arası), Yalvaç (Sultan Dağları), Antalya: Alanya (Çayarası ve Cırlasun arası), Kaş (Gömbe, Sinekçibeli), Konya: Taşkent (Beyreli köyü), Burdur: Bucak (Çamlık köyü), Yozgat: Akdağmağdeni (Yukarı Çulhalı köyü), Gümüşhane: Kelkit (Günyurdu köyü) [Özdikmen & Hasbenli, 2004]; Gaziantep: Islahiye (Yağızlar köyü, Altınüzüm), Nurdağı (Belpınar köyü), Artvin: Yusufeli (Kılıçkaya-Yusufeli arası, Yeseli tepesi, Çevreli köyü), Aksaray: Ağaçören, Gülağaç (Kızılkaya köyü), Kırşehir: Mucur yolu (Maliye ormanı, Yeşilyurt yolu), Nevşehir: Avanos (Özkaynak yolu) [Özdikmen & Demirel, 2005]; Konya: Akşehir, Merkez, Bozkır (Ulupınar), Adana, Ankara: Merkez, Eymir, Çubuk, Ayaş (Ilıca, Sirkeli), Kazan, Isparta: Uluborlu, Karaman: Dilheyan, Nevşehir: Avanos, Hacıbektaş, Bolu: Mudurnu, Çankırı: Eldivan, Eskişehir: Sarıcakaya (Mayıslar çiftliği) [Özdikmen ve ark., 2005]; Ankara: Kızılcahamam (Soğuksu Milli Parkı, Salin köyü, Yenimahalle) [Özdikmen & Demir, 2006]; Nevşehir: Avanos, Ankara: Kızılcahamam (Aköz köyü, Yukarı Çanlı, Güvem), Aksaray: Hasan Dağı (Aşağı Dikmen köyü), Doğantepe (Yalnızağaç), Gülağaç (Kızılkaya, Aşıklı Höyük), Ağaçören (Yeşilşabanlı, Velipınarı), Aksaray-Ulukışla yolu, Konya: Cihanbeyli (Karatepe), Kulu, Ereğli civarı, Niğde: Ulukışla-Altunhisar yolu, Bor-Altunhisar, Bor (Üstünkaya), Fertek, Sazlıca, Niğde-Bor yolu, Ulukışla civarı, Kayseri-Niğde girişi, Çamardı (Bademdere- Elmalı, Merkez), Ulukışla çıkışı, Kayseri: Yahyalı (İlyaslı, Derebağı, Şelale mevkii, Senirköy), Adana: Pozantı-Mersin yolu, İçel: Mut-Karaman yolu (Değirmenbaşı, Gökçeören) [Özdikmen, 2006]; Kahramanmaraş: Ekinözü (Merkez, Alpınar köyü). 167
Afşin (Tanır-Afşin yolu, Tanır, Emirli, Gerger), Göksun (Küçüksu köyü, Göcük yaylası, Göksun-Çardak yolu, Kocaahmet köyü), Tekir, Andırın-Çokak yolu [Özdikmen & Okutaner, 2006]; Zonguldak: Yedigöller–Devrek arası, Kastamonu: Kastamonu–Araç yolu, Darıbükü köyü, Tosya–Ilgaz geçidi, Yumacık köyü, Uzunçam köyü, Ilgaz-Tosya yolu, Kastamonu-İnebolu yolu, Doğanyurt-Dağyurdu arası, Daday, Akılçalmaz köyü, Araç civarı, Bolu: Bolu-Gerede yolu (Susuz Kınık köyü), Gerede otoyolu girişi, Gerede–Karabük yolu (Dikmen ve Sungur köyleri), Mengen girişi, Çorum: Kargı (Gölet yaylası), Sinop: Ayancık (Akgöl), Çankırı: Boyalı-Kurşunlu arası [Özdikmen, 2007]; Antalya: Güzelbağ-Alanya: Güzelbağ çıkışı; Alanya: Güzelbağ; İbradı-Akseki yolu; Akseki: Güzelsu köyü; İbradı: Başlar köyü civarı; Konya: Seydişehir’e 10 km kala, Akçalar; İbradı-Derebucak yolu: Derebucak’a 12 km kala; Beyşehir-Akseki yolu: Huğlu; İbradı-Derebucak yolu: Yalnızca; Bozkır: Dere kasabası; Hadim-Alanya yolu: Alanya’ya 70 km kala; Bozkır; Derebucak; Gencek- Derebucak; Bozkır-Hadim yolu: Hadim’a 22 km kala; Bozkır: Yalnızca köyü civarı; Ahırlı: Aliçerçi köyü civarı [Özdikmen & Turgut, 2010d]; Bolu: Kıbrıscık-Seben yolu; Abant-Dereceören ecivarı; Mudurnu-Göynük yolu, Sünnet gölü civarı; Meyitler geçidi; Göynük-Mudurnu road girişi, Atyaylası geçidi, Sarılar köyü çıkışı; Abant-Dereceören civarı; Kıbrıscık-Seben yolu, Seben’e 10 km kala; Yeniçağa; Abant, [Özdikmen, 2011b); Kırıkkale: Balışeyh-Kırıkkale yolu, Balışeyh’e 15 km kala; Sulakyurt-Balışeyh yolu; Rafineri; Kopullukaya civarı; Çerikli-Balışeyh yolu; Delice’yi 5 km geçe; Bedesten girişi; Kulaksız-Sulakyurt yolu; Sulakyurt Balışeyh yolu, [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012a]; Erzincan: Tunceli’nin 12 km batısı yanyol; Kızıldağı geçidi; Mersin: Çamlıyayla; Tunceli: [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012]; Düzce: Beçi köyü; Aydın köyü çıkışı, Yığılca yolu; Kaynaşlı girişi (Beresteönü; Hasanlar Barajı, Hasanlar-Yığılca yolu; Hasanlar Barajı; Samandere köyü; Beyköy, Samandere şelale yolu; Samandere şelale; Hasanlar Hasanlar Barajı, Hasanlar köyü; Kent ormanı kavşağı, Düzce-Yığılca yolu, [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012b]; Kütahya simav nadar çam, Kırklareli Demirköy, Kütahya porsuk çayı; Antalya: Olimpos [Kütahya, Y. Şenyüz, 2012 Kişisel iletişim] (Harita 3.52). 168
Dünya yayılışı: Avrupa’nın büyük kısmı, Kafkasya, Transkafkasya, Batı Sibirya, Kazakistan, Çin, Tacikistan, Özbekistan, Kırgızistan, Kuzey Afrika, Türkiye, Suriye, İsrail, Ürdün, Lübnan, Irak, İran.
Korotip: Palaearctic.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’nin muhtemelen tamamında olacak şekilde geniş bir yayılış alanına sahiptir.
Harita 3.52. Phytoecia coerulescens (Scopoli, 1763)’ün Türkiye yayılışı
Tribus AGAPANTHIINI Cins Calamobius Guérin-Méneville, 1847 [Tip tür: Saperda gracilis Creutzer, 1799 = Saperda filum Rossi, 1790]
Calamobius filum (Rossi, 1790)
Orijinal kombinasyon: Saperda filum Rossi, 1790 Tip lokalite: “Etrusca” (İtalya: Tuscany) Sinonim: decoloripes Pic, 1945 ; gracilis Creutzer, 1799 (Saperda) ; hirtus Fabricius, 1792 (Saperda) ; magnini Pic, 1931 ; marginellus Fabricius, 1801 (Saperda) ; tenuis Blanco-Fernández, 1859 (Saperda).
İncelenen materyal: Adana: Pozantı, 09.VI.2008, Poaceae, atrapla, 1 örnek; İçel: Gülnar, 12.VII.2011, 5 örnek; Gülnar, 13.VII.2011, 4 örnek; Silifke, Değirmendere, 25-29.IV.2009, Sorgium halepense kökünden, 3 örnek; Erdemli, Karahıdırlı, 169
27.V.2011, Poaceae, atrapla, 1 örnek; Merkez, Toroslar, Kızılkaya, 16.VI.2009, Poaceae, 1 örnek; Merkez, Toroslar, Kızılkaya, 16-17.VI.2009, Avena sterilis kökünden, 1 örnek; Muğla: Fethiye, 25.V.2010, Poaceae, 1 örnek; Osmaniye: Nurdağı, 16.IX.2011, 1 örnek.
Fenoloji: Nisan-Haziran.
Biyoloji: Bu tür gelişimini Hedysarum coronarium, Hordeum, Triticum gibi çimlerde geçirirler. Larvalar tabanına doğru çimlerin yapraklarında beslenirler ve pupalaşma toprağın hemen üzerinde yaprakların içindedir. Erginler Nisan-Temmuz aylarında da ortaya çıkar, konukçu bitkiler üzerinde bulunurlar [Bense, 1995].
Genel morfoloji: Boy 7-12,5 mm. Tüm vücut siyahtır. Başta verteks üzerinde ortada sıklaşan tüylerin oluşturduğu, çok belirgin olmayan bir çizgi bulunur. Pronotumda ise ortada ve yanlarda uzunlamasına yerleşmiş üç adet şerit bulunur. Elytra dağınık yayılımış, yatık, sarımsı tüyler taşır. Bacaklar siyah olup beyazımsı tüylerle kaplıdır. Anten siyah olup çok uzun ve incedir. Abdomen siyah beyazımsı tüylerle kaplıdır. Tüyler segmentlerin uç kısımlarında daha sıklaşmıştır (Resim 3.53).
170
Resim 3.53. Calamobius filum (Rossi, 1790)
Türkiye yayılışı: İstanbul: Çengelköy [Demelt & Alkan, 1962; Demelt, 1963]; Muğla: Bodrum (Karatoprak) [Gül-Zümreoğlu, 1975]; Kocaeli: İzmit (Hereke) [Sama, 1982]; Türkiye [Danilevsky & Miroshnikov, 1985]; Osmaniye: Nurdağı geçidi [Adlbauer, 1988]; Türkiye: Marmara Bölgesi [Althoff & Danilevsky, 1997]; İstanbul, Bursa , Çanakkale : Gökçeada, Muğla [Lodos, 1998]; Anadolu [Sama & Rapuzzi, 2000; Sama, 2002]; Isparta: Eğirdir (Akbelenli-Sütçüler, Aşağı Gökdere), Antalya: Kemer (Olimpos Dağı), Burdur: Bucak (Çamlık köyü) [Özdikmen & Hasbenli, 2004]; Kahramanmaraş: Göksun (Saraycık köyü, Kireçköy, Göksun- Çardak yolu), Püren geçidi, Kahramanmaraş-Andırın yolu (Körsülü köprüsü civarı, Karbasan köyü civarı), Pazarcık (Kocalar köyü, Armutlu köyü), Kahramanmaraş- Kavaklı yolu, Sütçü İmam Üniversitesi Kampüsü, Türkoğlu (Araplar köyü) [Özdikmen & Okutaner, 2006]; Bolu: Kaynaşlı, Sakarya: Sapanca [Özdikmen ve ark., 2005]; Hatay: İskenderun (Gediksaray, Güzelyayla yolu), Samandağı (Çevlik Taş Mezarlığı, Fidanlı), İskenderun-Belen (Atik yayla), Kırıkhan (Alabeyli köyü), Hassa (Sögüt köyü yolu), Gaziantep: Nurdağı (Karaburçlu köyü girişi), Manisa: Turgutlu Çardağı (Aysekisi tepesi), İzmir: Menderes (Efemçukuru köyü) [Özdikmen 171
& Demirel, 2005]; Ankara: Kızılcahamam (Güvem: Yenimahalle, Aköz köyü) [Özdikmen & Demir, 2006]; Adana: Pozantı-Mersin yolu, İçel: Fındıkpınarı, Silifke- Uzuncaburç yolu [Özdikmen, 2006]; İçel: Çamlıyayla civarı, Şanlıurfa: Halfeti; Osmaniye: Kesmeburun köy (Hierapolis), Kalecik-Hasanbeyli yolu, Karaçay, Bahçe (Merkez, Kızlaç köyü), Zorkun yolu (Çiftmazı), Akyar köyü, Bahçe-İnderesi yolu, Yarpuz yolu (Orman Deposu civarı), Osmaniye-Gaziantep yolu 5. km, Toprakkale, Issızca köyü, Hatay: Samandağı (Nekropol), Kuzuculu, Akbez, Erzin-kaplıcalar, Dörtyol-Yeniyurt, Belen, Belen girişi (Çakallı), Güzeluşağı köyü, Gaziantep: Akbez (Gülpınarı yaylası), Fevzipaşa-İslahiye yolu 1. km, Kilis- Gaziantep yolu (Oğuzeli dönüşü), Kilis: Hassa–Kilis yolu (Hisar köyü, Gözkaya köyü) [Özdikmen, Güven & Gören, 2010]; Antalya: Alanya-Taşkent (Karapınar köyü çıkışı), Alanya (Şıhlar köyü yaylası, Karapınar köyü, Dikmetaş yaylası), Gündoğmuş, Akseki-Manavgat yolu (Gündoğmuş dönüşü), İbradı-Akseki yolu, İbradı (Merkez, Başlar köyü civarı), Konya: Hadim-Bozkır yolu (Yazdamı köyü civarı), Gencek- Derebucak, Derebucak, Taşkent-Alanya (Çayarası), [Özdikmen & Turgut, 2010]; İçel: Çamlıyayla, Tunceli: Tunceli’nin güneyi 14. km [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012]; Antalya: Olimpos [Y. Şenyüz ile kişisel iletişim, 2012] (Harita 3.53).
Dünya yayılışı: Avrupa, Kafkasya, Türkiye, Kıbrıs, İran, İsrail, Ürdün, Lübnan, Suriye, Kuzey Afrika (Cezayir, Fas, Tunus).
Korotip: W-Plaearctic.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de özellikle batı yarıda olmak üzere oldukça geniş bir yayılış alanına sahiptir.
172
Harita 3.53. Calamobius filum (Rossi, 1790)’ın Türkiye yayılışı
Cins Agapanthia Audinet-Serville, 1835 [Tip tür: Cerambyx cardui Linnaeus, 1767] Alt cins: Synthapsia Pesarini & Sabbadini, 2004 [Tip tür: Saperda kirbyi Gyllenhal, 1817]
Agapanthia kirbyi (Gyllenhal, 1817)
Orijinal kombinasyon: Saperda kirbyi Gyllenhal, 1817 Tip lokalite: “Lusitania” (Portekiz, muhtemelen hatalı lokalite) Sinonim: latipennis Mulsant, 1862; zawadskyi Fairmaire, 1866.
İncelenen materyal: İçel: Gülnar, Köseçobanlı, 07.V.2012, Carduus, 1 örnek.
Fenoloji: Mayıs.
Biyoloji: Bu tür gelişimini Verbascum (V. lychnitis, nigrum, sinuatum,chaixi, thapsus) türlerinde geçirirler. Larvalar bitki saplarının içinde beslenirler. Erginler Nisan-Temmuz aylarında da ortaya çıkar, konukçu bitkilerin sap ve yapraklarında bulunurlar [Bense, 1995]. 173
Resim 3.54. Agapanthia kirbyi (Gyllenhal, 1817)
Genel morfoloji: Boy 14-28 mm. Tüm vücut siyahtır. Başın ön kısmı grimsi sarı tüylerle kaplıdır; verteks üzerinde boyuna uzanmış bir şerit taşır. Pronotumda 3 tane boyuna band ve scutellum yoğun sarı tüylerle kaplıdır. Pronotumdaki şeritler arası seyrek, dik tüylerle; kaba ve yoğun bir noktalamaya sahiptir. Elitra tüylenmesi sarımsı kahverengidir. Vücudun alt tarafı ve bacaklar grimsi sarı tüylerle kaplıdır. Antenler uzun, ilk anten segmenti siyah, dış kenarı tüysüz ya da sarı seyrek tüylenmeye sahiptir. Üçüncü segmentin 2/3’si ve 4. segmentten 12.’ye kadar tüm segmentlerin bazal yarısı kırmızımsıdır ve sarı tüylerle kaplıdır ve segmentlerin herbirin apeksi siyah, 3 ve 4. segmentlerin bu kısmında siyah tüylerin oluşturduğu tuftlar vardır (Resim 3.54).
Türkiye yayılışı: Hatay: Akbez [Pic, 1892]; Bilecik [Bodemeyer, 1906]; Anatolia [Aurivillius, 1921]; Adana: Toros Dağları, Pozantı, Bolkar Dağları [Villiers, 1959]; İzmir: Efes [Demelt & Alkan, 1962; Demelt, 1963]; İçel: Alata [Breuning et Villiers, 1967]; Konya: Akşehir [Tuatay et al., 1972]; Ankara: Karagöl, İzmir: Selçuk (Efes) [Gül-Zümreoğlu, 1975]; Niğde: Carayad geçidi [Sama, 1982]; Türkiye [Danilevsky 174
& Miroshnikov, 1985; Lodos, 1998; Sama, 2002]; Bursa: Karacabey, İçel: Kuzucubelen [Öymen, 1987]; Edirne, Bursa: Uludağ, Bilecik, İzmir, Eskişehir, Ankara: Kızılcahamam (Azapderesi), Gölbaşı (Fen Lisesi), Isparta: Eğirdir, Konya: Akşehir, Kayseri: Merkez, Yeşilhisar, Amasya, Niğde: Çamardı (Bulgar-Maden), İçel: Çamalan, Toros Dağları, Adana: Cilicia, Kahramanmaraş, Bitlis, Van. [Önalp, 1988]; Burdur: Sagalassos, İçel: Erdemli, Osmaniye: Nurdağı geçidi, Niğde: Çiftehan [Adlbauer, 1988]; Türkiye’nin Avrupa kısmı (Trakya): Marmara Bölgesi [Althoff & Danilevsky, 1997]; Adana, Bingöl, Bursa, Erzincan, Erzurum, Kars, Tokat [Tozlu et al., 2003]; Antalya: Kemer (Olimpos Dağı), Gömbe (Sütleğen, Sinekçibeli geçidi), Burdur: Bucak (Çamlık köyü), Isparta: Yalvaç (Sultan Dağları.), Yarıkkaya köyü, Afyon: Sultandağı (Sultan Dağları) [Özdikmen & Hasbenli, 2004]; Niğde: Şıhlar, Ankara: Kızılcahamam, Isparta, Siirt [Özdikmen et al., 2005]; Manisa: Turgutlu Çardağı (Aysekisi tepesi), Kocaeli: İzmit (Beşkayalar Milli Parkı), Kırşehir: Boztepe yolu [Özdikmen & Demirel, 2005]; Adana: Pozantı, Ankara: Çal Dağı [Özdikmen & Demir, 2006]; Konya: Ayrancı (Dikenlidere), Osmaniye: Zorkun, Aksaray: Aşağı-Yukarı Dikmen arası, Niğde: Ulukışla-Pozantı çıkışı, İçel: Silifke- Kırobası yolu, Adana: Pozantı-Mersin yolu [Özdikmen, 2006]; Çorum: Kargı (Karagöl köyü) [Özdikmen, 2007]; Antalya: Gündoğmuş, Akseki (Güzelsu köyü), İbradı (Merkez, Başlar köyü), Konya: Bozkır (Yalnızca), Gencek- Derebucak, Hadim (Korualan kasabası civarı) [Turgut & Ozdikmen, 2010]; Bolu: Dereceören-Akçaalan arası (Abant), Göynük-Mudurnu yolu girişi Yeniçağa-Mengen yolu, Abant yolu, Abant civarı [Özdikmen, 2011]; Kırıkkale: Delice’yi 5 km geçe, Hacılar-Küreboğazı köyü yolu [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012]; Erzincan: Tunceli’ nin 12 km batısı yanyol, Kızıldağı geçidi; Tunceli’ nin 40 km batısı (Ovacık yolu), Pülümür’ün 16 km güneyi, Pülümür’ün 15 km kuzeyi [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.54).
Dünya yayılışı: Güney ve Doğu Avrupa, Orta Asya, Kazakistan, Kafkasya, Transkafkasya, Türkiye, İran, Suriye, İsrail.
Korotip: Turano-European.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de geniş bir yayılış alanına sahiptir. 175
Harita 3.54. Agapanthia kirbyi (Gyllenhal, 1817)‘nin Türkiye yayılışı
Alt cins Epoptes Gistel, 1857 [Tip tür: Lamia asphodeli Latreille, 1804]
Agapanthia kindermanni Pic, 1905
Tip lokalite: “Suriye” (Hatay: Amanos Dağları) Sinonim: amicula Holzschuh, 1989.
İncelenen materyal: Içel: Erdemli, Güney köyü, 14.IV.2008, Carduus sp. kökünden, 1 örnek. Fenoloji: Nisan.
Biyoloji: Bilinmiyor.
176
Resim 3.55. Agapanthia kindermanni Pic, 1905
Genel morfoloji: Boy 8.1-18 mm. Tüm vücut siyahtır. Baş verteksde ortada sarı tüylerin oluşturduğu bir şerit taşır. Pronotumda ortada ve yanlarda uzunlamasına yerleşmiş üç adet, sarı şerit bulunur. Scutellum sık, sarı tüylerle kaplıdır. Elytra yoğun tek düze uzun, sarı tüyler taşır. Elytranın yan kenarları pronotumdaki şeritin devamı olan sarı bir şerit taşır. Elitral noktalama derin ve belirgindir. Bacaklar siyah olup yatık, sık, sarı tüylerle kaplıdır. Anten siyah olup 3. segmentin kaideden itibaren 2/3’lük kısmı, diğer segmentlerin ise yarısı turuncumsu sarı renklidir (Resim 3.55).
Türkiye yayılışı: Hatay [Pic, 1905]; Adana: Tekir, İçel: Namrun (Çamlıyayla) A. amicula (Holzschuh, 1989)’nın tip lokalitesi olarak; Adana: Kozan, Feke [Adlbauer, 1992]; Türkiye [Sama & Löbl in Löbl & Smetana, 2010]; Osmaniye: Kalecik- Hasanbeyli yolu [Özdikmen ve ark., 2010] (Harita 3.55). 177
Dünya yayılışı: Türkiye.
Korotip: Anatolian.
Yorumlar: Bu endemik tür sadece Türkiye’nin güney kısımlarından bilinmektedir.
Harita 3.55. Agapanthia kindermanni Pic, 1905’nın Türkiye yayılışı
Agapanthia lateralis Ganglbauer, 1884
Tip lokalite: İstanbul (Türkiye) Sinonim: orientalis Pic, 1901; bilateralis Pic, 1927.
İncelenen materyal: Içel: Çamlıyayla, Dikenlioluk, 27.VI.2006, Carduus sp. kökünden, 1 örnek.
Fenoloji: Haziran.
Biyoloji: Bilinmiyor.
178
Resim 3.56. Agapanthia lateralis Ganglbauer, 1884 Genel morfoloji: Boy 12-24 mm. Tüm vücut siyahtır. Baş verteksde ortada sarı tüylerin oluşturduğu bir şerit taşır. Ayrıca dik, uzun ve siyah tüylere sahiptir. Pronotumda ortada ve yanlarda uzunlamasına yerleşmiş üç adet, sarı şerit bulunur. Scutellum sık, sarı tüylerle kaplıdır. Elytra yoğun tek düze kısa, sarı tüyler taşır. Elytranın yan kenarları pronotumdaki şeritin devamı olan sarı bir şerit taşır. Bacaklar siyah olup yatık, sık, sarı tüylerle kaplıdır. Anten siyah olup 3. segmentin kaideden itibaren 2/3’lük kısmı, diğer segmentlerin ise yarısı turuncu renklidir. 1. ve 2. anten segmenti uzun, siyah tüylü olup diğer 3. anten segmenti kaidede, diğer segmentler ise turuncu renkli kısımlarda beyaz tüyler taşır. Abdomen siyah olup sık, uzun, dağınık, sarı tüylerle kaplıdır (Resim 3.56).
179
Türkiye yayılışı: İstanbul [Ganglbauer, 1884] tip lokalite olarak; Hatay: Akbez [Pic, 1892]; Antalya: Toros Dağı), Niğde: Çamardı, Konya [Bodemeyer, 1900]; Türkiye’nin Avrupa kısmı (Trakya) ve Anadolu [Aurivillius, 1921]; Anadolu A. lateralis a. orientalis olarak [Winkler, 1924-1932]; Ağrı: Kuzey Doğu Ararat, İçel: Toros Dağları (Bolkar Dağı) [Villiers, 1959]; İstanbul: Polonezköy, Beykoz, Anadoluhisarı, Çengelköy, İzmir: Merkez yakını, Kemalpaşa, Efes, Bergama, Antalya: Merkez yakını, Belkıs (Aspendos, Cumali), Antitoros Dağları (Bey Dağları, Korkuteli), Alanya ve yakını, Isparta: Eğirdir ve yakını [Demelt & Alkan, 1962]; İstanbul [Demelt, 1963]; Türkiye [Fuchs et Breuning, 1971; Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Lodos, 1998]; Konya: Akşehir [Tuatay ve ark., 1972]; Amasya [Gfeller, 1972]; Konya: Beyşehir, Ankara: Kızılcahamam, Çanakkale: İntepe, Antalya: Kemer, Patara, Afyon: Dinar, İzmir: Çamlık geçidi, Niğde: Çiftehan, İçel: Güzeloluk, Erdemli, Silifke [Adlbauer, 1988]; İstanbul , Bilecik , Isparta: Merkez, Eğirdir/Taurus, Tokat , Amasya , Ankara: Merkez, Gölbaşı, Baraj, Ayaş Beli, Kızılcahamam (Kargasekmez), Azapderesi, Elmadağ, Beynam Ormanı, Nevşehir , Konya: Alaşehir, Antalya [Önalp, 1989]; Türkiye’nin Avrupa kısmı (Trakya): Marmara Bölgesi [Althoff & Danilevsky, 1997]; Zonguldak: Çaycuma-Safranbolu yolu (Ahmet Usta Geçidi), Antalya: Alanya (Demirtaş, Mahmutlar), Kalkan, Isparta: Başkonak (Yalvaç yolu), Isparta-Burdur yolu, Eğirdir (Aşağı Gökdere), Yalvaç (Kuyucak köyü, Çetince küçük kasaba, Sultan Dağları), Keçiborlu (Yeditepe), Afyon: Sultandağı (Sultan Dağları) [Özdikmen & Hasbenli, 2004]; Konya: Akşehir, Ilgın, Kırşehir: Merkez, Arapzun, Ankara: Merkez, Elmadağ, Kızılcahamam, Eymir Gölü, Akyurt, Çankırı: Çerkeş, Merkez, Karaman , Isparta: Eğirdir, Merkez, Eskişehir: Sarıcakaya [Özdikmen ve ark., 2005]; Kahramanmaraş: Afşin (Tanır) [Özdikmen & Okutaner, 2006]; Manisa: Turgutlu Çardağı (Aysekisi tepesi) [Özdikmen & Demirel, 2005]; Ankara: Çal Dağı, METU, Beştepe, Kızılcahamam (Soğuksu Milli Parkı), Kayaş (Bayındır Barajı civarı), Beytepe, A.O.Ç., Antalya: Kemer, [Özdikmen & Demir, 2006]; Ankara: Çal Dağı, Kızılcahamam (Işık Dağı, Güvem, Aköz köyü), Şereflikoçhisar, Şereflikoçhisar-Evren yolu, Kayaş (Bayındır Baraji), Aksaray: Nevşehir-Aksaray girişi, Eskil (Eşmekaya), Konya : Kulu, Niğde: Çamardı (Bademdere-Elmalı), Ulukışla çıkışı, İçel: Silifke-Kırobası yolu [Özdikmen, 180
2006]; İçel: Aydınlar civarı [J. Kurzawa ile Kişisel İletişim 2006]; Muğla: Dalyan, Manisa: Gürdeş (Akhisar yolu 5. km), Tekirdağ: Malkara (Yenidibek köyü - Kalealtı), Afyon: Selkisaray, Karabük: Safranbolu (Hızar Yanı, Bulak köyü, Konarı köyü); Bolu: Gerede otoban girişi, Gerede–Karabük yolu (Koçumlar köyü girişi), Yeniçağa, Kastamonu: Tosya girişi, Küre Dağlarının güneyi (Yaylagözü geçidi), Kastamonu-Ayancık yolu, Daday, Daday-Araç yolu, Çorum: Kargı (Gölet yaylası civarı), Çankırı: Kurşunlu-Boyalı yolu [Özdikmen, 2007]; Ankara : A.O.Ç., Bayındır Barajı civarı, Beytepe, Bağlum, Şereflikoçhisar (Gülhöyük), İncek [Özdikmen, Turgut, Güzel, 2009]; Antalya: Güzelbağ-Alanya (Güzelbağ çıkışı), Konya: Derebucak, Bozkır-Hadim yolu (Hadim’e 22 km kala), Bozkır (Bayboğan köyü civarı, Kuruçay köyü, Yalnızca köyü civarı), Akseki (Güzelsu köyü) [Turgut & Ozdikmen, 2010]; Osmaniye: Kesmeburun köyü (Kastabala Kalesi), Gaziantep: Nurdağı-İslahiye [Özdikmen, Güven & Gören, 2010]; Kırıkkale: Kırıkkale sınırı (Elmadağ-Kırıkkale yolu), Rafineri, Kalecik-Çankırı dönüşü (Elmadağ-Kırıkkale yolu), Bedesten girişine 1 km kala, Hacılar-Küreboğazı köy yolu (Küreboğazı 1 km kala) [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012]; Erzincan: Kızıldağı geçidi, Sivas: Zara kavşağının güneyine 7 km kala [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012]; Edirne: Havsa köyü, Antalya: Olimpos, Kütahya: Felent havzası [Y Şenyüz ile kişisel iletişim, 2012] (Harita 3.56).
Dünya yayılışı: Türkiye.
Korotip: Anatolian.
Yorumlar: Bu endemik tür Türkiye’de geniş bir yayılış alanına sahiptir.
Harita 3.56. Agapanthia lateralis Ganglbauer, 1884’nın Türkiye yayılışı 181
Alt Cins Agapanthia Audinet-Serville, 1835 [Tip tür: Cerambyx cardui Linnaeus, 1767]
Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787)
Orijinal kombinasyon: Saperda suturalis Fabricius, 1787 Tip lokalite: “Europa australis” (Fransa: Montpellier) Sinonim: annulata Fabricius, 1792 (Saperda); ruficornis Pic, 1918; rufofemoralis Pic, 1946; subacutalis Chevrolat, 1882; velox Gistel, 1857.
İncelenen materyal: İçel: Erdemli, Güzeloluk, 31.V.2002, atrapla, 1 örnek; Silifke, Merkez, 26.IV.2006, Urtica sp. kökünden, 1 örnek; Merkez, Toroslar, Kızılkaya, 17.VI.2009, Avena sterilis, 1 örnek.
Fenoloji: Nisan-Haziran.
Biyoloji: Bilinmiyor.
Resim 3.57. Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787)
182
Genel morfoloji: Boy 6-14 mm.. Tüm vücut siyahtır. Baş verteksde ortada sarı tüylerin oluşturduğu bir şerit taşır. Ayrıca dik, uzun ve siyah tüylere sahiptir. Pronotumda ortada ve yanlarda uzunlamasına yerleşmiş üç adet, sarı şerit bulunur. Scutellum sık, sarı tüylerle kaplıdır. Elytra seyrek apekse doğru yoğunlaşan sarı tüyler taşır. Elytranın yan kenarları pronotumdaki şeritin devamı olan sarı bir şerit taşır. Elitral noktalama ince ve yüzeyseldir. Bacaklar siyah olup yatık, sık, sarı tüylerle kaplıdır. Anten siyah olup 1. ve 2. tamamen siyah tüylü, 3. segmentten başlayarak diğer tüm segementlerin kaideden itibaren ilk yarısı gri tüylerle kaplıdır (Resim 3.57).
Türkiye yayılışı: İstanbul: Alem Dağı [Bodemeyer, 1906]; İstanbul: Çengelköy, İzmir: Efes [Demelt & Alkan, 1962]; Ankara: Çubuk [Breuning et Villiers, 1967]; Hatay: Arsuz (Yenişehir), Antakya (Reyhanlı), Osmaniye: Toprakkale, Adana: Misis [Fuchs et Breuning, 1971]; Aydın [Tuatay ve ark., 1972]; Bursa: Karacabey [Gfeller, 1972]; Osmaniye, Hatay: Antakya, Siirt, İzmir: Gümüşsu, Bergama (Merkez, Şakran), Dikili, Menemen (Merkez, Aliağa), Narlıdere, Urla, Kuşadası, Torbalı, Bornova, Denizli: Merkez, Sarayköy, Çanakkale: Lapseki, Aydın: Kuyucak, Germencik [Gül-Zümreoğlu, 1975]; Türkiye [Danilevsky & Miroshnikov, 1985; Sama & Rapuzzi, 2000]; Adana: Misis, İçel: Erdemli (Kızkalesi), Antalya: Manavgat (Şelale), Burdur: Bucak [Adlbauer, 1988]; İstanbul: Merkez, Belgrad ormanı, Alem Dağı, Bursa: Uludağ, Kocaeli: İzmit, İzmir, Ankara: Çubuk Barajı-I, Gölbaşı (Kepekli Boğazı), Ayaş Beli, Konya, İçel: Mut, Adana: Cilicia, Kars: Tuzluca [Önalp, 1989]; Trakya A. cardui pannonica olarak [Althoff & Danilevsky, 1997]; Edirne, İstanbul, Kırklareli, Çanakkale: Gökçeada, Manisa, İzmir, Denizli, Aydın, Adana, Hatay: Antakya, Elazığ, Marmara Bölgesi, Ege Bölgesi [Lodos, 1998]; Adana: Balcalı, Ceyhan, Antalya: Kumluca, Artvin: Merkez (Ormanlı), Ardanuç (Akarsu), Şavşat (Çayağzı), Bayburt: Maden, Bilecik: Merkez, Bingöl: Solhan (Buğlan geçidi), Çanakkale: Merkez, Diyarbakır: Silvan, Erzincan: Merkez (Bahçe), Üzümlü, Bayırbağ, Erzurum: Aşkale (Kop Dağı), Ilıca (Eğerti), İspir (Madenköprübaşı), Narman (Beyler), Oltu, Karakaban, Çamlıbel, Pasinler, Çalıyazı, Pazar yolu, Kartal yaylası, Şenkaya (İçmesuyu), Ormanlı, Hatay: Erzin, İskenderun (Sarımazı), Rize: Çamlıhemşin (Ayder), Sivas: Merkez, Türkeşlik, Ümranlı 183
(Kızıldağ) [Tozlu ve ark., 2003]; Antalya: Isparta yolu, Muğla: Datça (Merkez, Kızlan köyü), Gümüşhane: Kelkit (Güllüce köyü) [Özdikmen & Hasbenli, 2004]; Aydın, Adana, Hatay: İskenderun (Merkez, Esentepe), İzmir: Kuşadası, Menemen, Merkez, Torbalı, Osmaniye, Aydın: Kuyucak, Eskişehir: Merkez (Çavlum), Ankara: Ayaş (İlhan, İlyakut, Ilıca), Merkez, Bağlum, Beypazarı, Kırşehir: Kaman, Çankırı: Korgun, Eldivan [Özdikmen ve ark., 2005]; Hatay: İskenderun (Güzelyayla yolu, Kurtbağı köyü), Samandağı (Büyükkaya deresi, Fidanlı, Uzunbağ), İskenderun-Belen (Atik yaylası), Kırıkhan (Alabeyli köyü), Hassa (Akbez, Zeytinoba köyü), Belen (Müftüler köyü), Osmaniye: Nohutköy, Düziçi, Zorkun yaylası yolu (Ürün yaylası) [Özdikmen & Demirel, 2005]; Adana: Pozantı, Ankara: Sincan (Mülk, Ayaş Dağı) [Özdikmen & Demir, 2006]; Ankara: Kızılcahamam (Güvem, Aköz köyü), Adana: Pozantı-Mersin yolu [Özdikmen, 2006]; Kahramanmaraş: Afşin (Çardak-Afşin yolu), Pazarcık (Aksu köprüsü, Şahintepe köyü, Armutlu köyü), Kahramanmaraş-Kavaklı yolu (Kavaklı girişi), Türkoğlu (Kılılı), Göksun (Kamışcık köyü), Merkez [Özdikmen & Okutaner, 2006]; Kastamonu: Ilgaz-Tosya yolu, Hanönü-Kastamonu yolu [Özdikmen, 2007]; Antalya: İbradı-Akseki yolu; İbradı,; Konya: Seydişehir- Antalya [Özdikmen & Turgut, 2010d]; Osmaniye: Kalecik-Hasanbeyli yolu; Zorkun yolu, Çiftmazı; Karaçay; Kesmeburun köyü, Castabala (Hierapolis; Bahçe,; Osmaniye-Gaziantep yolu 5.km; Bıçakçı köyü; Kesmeburun köyü, Castabala kalesi; Hasanbeyli; Hatay: Samandağı, Lahit (Nekropol), Dor; Kuzuculu; Akbez; Kuzuculu; Belen; Belen girişi, Çakallı; Erzin-kaplıcalar; Gaziantep: Kilis-Gaziantep yolu, Oğuzeli kavşağı; Fevzipaşa-İslahiye yolu; Kilis: Hassa–Kilis yolu, Deliosmanlı köyü, [Özdikmen, Güven & Gören, 2010]; Kırıkkale: Kalecik-Çankırı kavşağı, Elmadağ-Kırıkkale yolu; Bedesten girişine 1 km kala; Konur kasabası; Kırıkkale- Balışeyh yolu, Balışeyh’e 15 km kala; Kulaksız-Sulakyurt yolu, Sulakyurt’a 10 km kala; Kulaksız çıkışı, Sulakyurt yolu, Sulakyurt’ a 20 km kala; Sulakyurt Balışeyh yolu, Sulakyurt’a 3 km kala; Kıyıhalil-İnce köyü girişi, Çankırı sınırı [Özdikmen, Mercan & Tunç, 2012a]; Erzincan: Kızıldağı geçidi; Hakkari: Bağışlı’nın 12 km kuzeyi; Hatay: Şenköy’ün 4 km güneyi; Malatya: Malatya’nın 10 km doğusu ; Mersin: Çamlıyayla; Tunceli: Tunceli’nin 14 km güneyi; Pülümür’ün 15 km kuzeyi [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.57). 184
Dünya yayılışı: Avrupa, Kafkasya, Türkiye, Kıbrıs, Ortadoğu, İran, Kuzey Afrika (Cezayir, Kanarya Adaları, Libya, Fas, Tunus).
Korotip: Mediterranean.
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de geniş bir yayılış alanına sahiptir.
Harita 3.57. Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787)’nin Türkiye yayılışı
Alt Cins Smaragdula Pesarini & Sabbadini, 2004 [Tip tür: Saperda violacea Fabricius, 1775]
Agapanthia pesarinii Sama & Rapuzzi, 2010
Tip lokalite: İçel, Adana, Tokat, Erzurum, Gaziantep, Kars, Ansarya Dağı güneyi (Türkiye ve Suriye)
İncelenen materyal: Adana: Karaisalı, 10.VIII. 2010, atrapla, 1 örnek; Içel: Erdemli, Sorgun yolu, 10.VI.2006, atrapla, 1 örnek.
Fenoloji: Haziran-Ağustos.
Biyoloji: Bilinmiyor.
Genel morfoloji: Boy 8-12 mm. Baş, pronutum, elitra, bacaklar ve antenler parlak metalik yeşil-mavi renkidir. Baş ve pronotumda uzun dik gri tüylü; sık, derin düzenli 185
noktalıdır. Pronotum elitradan dardır ve silindirik şekillidir. Madibullar siyahtır. Scutellum uzun, sarımsı beyaz sık tüylüdür. Elitra dik, seyrek grimsi siyah tüylenme vardır; noktalaması pronotuma göre daha derin, sık ve düzenlidir. Bacaklarda dağınık, sık, uzun ve sarımsı beyaz tüylere sahiptir. Antenlerde dik, seyrek grimsi siyah tüyler taşır (Resim 3.58).
Resim 3.58. Agapanthia pesarinii Sama & Rapuzzi, 2010
Türkiye yayılışı: İçel: Çamalan, Namrun, Çamlıyayla, Güney Pozantı, Sarıkavak, Adana: Nur Dağları (Hasanbeyli), Pozantı, Tokat: 6 km N Niksar, Merkez, Erzurum: Erzurum civarı, Kuzey-Batı Aşkale, Gaziantep: Nur Dağı geçidi, Kars: 14 km Güney Sarıkamış, Suriye: Jebel Ansarya mer. (passo E-SE Jablah) tip lokalite olarak [Sama, Rapuzzi & Kairuz, 2010]; Erzincan: Kızıldağı geçidi, İçel: Çamlıyayla, Tunceli: Tunceli’nin güneyi 14. km [Sama, Rapuzzi & Özdikmen, 2012] (Harita 3.58).
186
Dünya yayılışı: Türkiye, Suriye.
Korotip: SW-Asiatic (Syro-Anatolian).
Yorumlar: Bu tür Türkiye’de muhtemelen bilinenden çok daha geniş bir yaylış alanına sahiptir.
Harita 3.58. Agapanthia pesarinii Sama & Rapuzzi, 2010’un Türkiye yayılışı
187
4. SONUÇLAR
Bu çalışma ile Türkiye’den Cerambycidae familyasına ait toplam 4 alt familyadan 19 tribusa ait 37 cins ve 58 tür tespit edilmiş ve değerlendirilmiştir. [Prioninae alt familyasından 7 tür: Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854); Prinobius myardi Mulsant, 1842; Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838); Aegosoma scabricorne (Scopoli, 1763); Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855); Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856) ve Prionus coriarius (Linnaeus, 1758) olmak üzere; Lepturinae alt familyasından 23 tür: Rhamnusium bicolor (Schrank, 1781); Rhamnusium testaceipenne Pic, 1897; Rhagium syriacum Pic, 1892; Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758); Dinoptera collaris (Linnaeus, 1758); Cortodera omophloides Holzschuh, 1975; Vadonia soror Holzschuh, 1981; Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777); Anoplodera rufipes (Schaller, 1783); Stictoleptura cordigera (Fuessly, 1775); Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891); Stictoleptura sambucicola (Holzschuh, 1982); Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763); Anastrangalia montana (Mulsant & Rey, 1863); Anastrangalia sanguinolenta (Linnaeus, 1760); Pedostrangalia adaliae Reitter, 1885; Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863); Judolia erratica (Dalman, 1817); Lepruta quadrifasciata Linnaeus, 1758; Rutpela maculata (Poda, 1761); Carlandrea syriaca (Pic, 1891); Stenurella bifasciata (Müller, 1776) ve Stenurella septempunctata (Fabricius, 1792) olmak üzere; Dorcadioninae alt familyasından 2 tür: Dorcadion saulcyi Thomson, 1865 ve Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817) olmak üzere; Lamiinae alt familyasından 26 tür: Batocera rufomaculata (DeGeer, 1775); Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795); Morimus orientalis Reitter, 1894; Niphona picticornis Mulsant, 1839; Pogonocherus perroudi Mulsant, 1839; Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758); Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792); Leiopus nebulosus (Linnaeus, 1758); Tetrops praeustus (Linnaeus, 1758); Saperda quercus Charpentier, 1825; Oxylia argentata (Ménétriés, 1832); Mallosia nonnigra Özdikmen & Aytar, 2012; Coptosia bithynensis (Ganglbauer, 1884); Phytoecia hirsutula (Frölich, 1793); Phytoecia humeralis (Waltl, 1838); Phytoecia puncticollis Faldermann, 1837; Phytoecia merkli Ganglbauer, 1884; Phytoecia croceipes Reiche & Saulcy, 1858; Phytoecia geniculata Mulsant, 1862; Phytoecia coerulescens 188
(Scopoli, 1763); Calamobius filum (Rossi, 1790); Agapanthia kirbyi (Gyllenhal, 1817); Agapanthia kindermanni Pic, 1905; Agapanthia lateralis Ganglbauer, 1884; Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787) ve Agapanthia pesarinii Sama & Rapuzzi, 2010 olmak üzere].
Yapılan değerlendirmeler sonucunda bu türlerden 25 tanesinin alt tür seviyesinde oldukları tespit edilmiştir. Bunlar: Prioninae alt familyasından Prinobius myardi atropos Chevrolat, 1854; Lepturinae alt familyasından Rhamnusium bicolor bicolor (Schrank, 1781); Rhagium inquisitor inquisitor (Linnaeus, 1758); Vadonia soror tauricola Holzschuh, 1993; Pseudovadonia livida livida (Fabricius, 1777); Anoplodera rufipes rufipes (Schaller, 1783); Stictoleptura cordigera cordigera (Fuessly, 1775); Anastrangalia dubia dubia (Scopoli, 1763); Anastrangalia montana montana (Mulsant & Rey, 1863); Judolia erratica erratica (Dalman, 1817); Leptura quadrifasciata quadrifasciata Linnaeus, 1758; Rutpela maculata maculata (Poda, 1761); Stenurella bifasciata nigrosuturalis (Reitter, 1895); Stenurella septempunctata latenigra (Pic, 1915); Dorcadioninae alt familyasından Dorcadion saulcyi saulcyi Thomson, 1865; Dorcadion scabricolle caramanicum K. Daniel & J. Daniel, 1903; Lamiinae alt familyasından Monochamus galloprovincialis tauricola Pic, 1912; Pogonocherus perroudi perroudi Mulsant, 1839; Leiopus nebulosus nebulosus (Linnaeus, 1758); Tetrops praeustus anatolicus Özdikmen & Turgut, 2008; Saperda quercus ocellata Abeille de Perrin, 1895; Oxylia argentata languida (Ménétriés, 1839); Phytoecia hirsutula hirsutula (Frölich, 1793); Phytoecia humeralis caneri Özdikmen & Turgut, 2010 ve Phytoecia puncticollis puncticollis Faldermann, 1837)’dir.
Çalışmadaki örnekler arasından bir tür Türkiye’den bu çalışma ile ikinci defa kayıt edilmektedir: Lepturinae: Rhamnusium bicolor (Schrank, 1781) olarak.
Yine çalışmadaki örnekler arasından iki tür Türkiye’nin güneyi için ilk kayıttır: Lepturinae: Anastrangalia sanguinolenta (Linnaeus, 1760) ve Leptura quadrifasciata Linnaeus, 1758 olmak üzere.
189
Ayrıca, 4 tür İç Anadolu Bölgesi için yeni kayıttır: Lepturinae: Rhagium syriacum Pic, 1892; Carlandrea syriaca (Pic, 1891); Lamiinae: Leiopus nebulosus (Linnaeus, 1758) ve Coptosia bithynensis (Ganglbauer, 1884) olarak.
6 tür Akdeniz Bölgesi için yeni kayıttır: Lepturinae: Rhamnusium bicolor (Schrank, 1781); Rhamnusium testaceipenne Pic,1897; Anastrangalia sanguinolenta (Linnaeus, 1760); Leptura quadrifasciata Linnaeus, 1758; Carlandrea syriaca (Pic, 1891) ve Lamiinae: Phytoecia puncticollis Faldermann, 1837 olarak.
3 tür ise Doğu Akdeniz Bölgesi için ilk defa kayıt edilmektedir: Lepturinae: Pedostrangalia adaliae Reitter, 1885; Lamiinae: Morimus orientalis Reitter, 1894 ve Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758) olmak üzere.
Dahası, toplam 48 tür Türkiye’deki çeşitli iller için ilk kayıtlardır.
Bunlardan 8’i Adana ili için: Prioninae: Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856); Prionus coriarius (Linnaeus, 1758); Lepturinae: Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758); Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777); Stictoleptura cordigera (Fuessly, 1775); Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763); Anastrangalia sanguinolenta (Linnaeus, 1760) ve Lamiinae: Niphona picticornis Mulsant, 1839.
4’ü Balıkesir ili için: Lepturinae: Anoplodera rufipes (Schaller, 1783); Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763); Stenurella septempunctata (Fabricius, 1792) ve Lamiinae: Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795).
14’ü İçel ili için: Prioninae: Aegosoma scabricorne (Scopoli, 1763); Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856); Prionus coriarius (Linnaeus, 1758); Lepturinae: Rhamnusium bicolor (Schrank, 1781); Rhamnusium testaceipenne Pic, 1897; Rhagium syriacum Pic, 1892; Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763); Pedostrangalia adaliae Reitter, 1885; Leptura quadrifasciata Linnaeus, 1758; Lamiinae: Morimus orientalis Reitter, 1894; Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758); Leiopus nebulosus (Linnaeus, 1758); Phytoecia humeralis (Waltl, 1838); Phytoecia puncticollis Faldermann, 1837.
190
3’ü Kahramanmaraş ili için: Lepturinae: Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758); Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777) ve Lamiinae: Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795).
10’u Niğde ili için: Prioninae: Aegosoma scabricorne (Scopoli, 1763); Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855); Prionus coriarius (Linnaeus, 1758); Lepturinae: Rhagium syriacum Pic, 1892; Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758); Carlandrea syriaca (Pic, 1891); Stenurella bifasciata (Müller, 1776); Lamiinae: Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795); Leiopus nebulosus (Linnaeus, 1758) ve Coptosia bithynensis (Ganglbauer, 1884).
6’sı Osmaniye ili için: Lepturinae: Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758); Cortodera omophloides Holzschuh, 1975; Stictoleptura sambucicola (Holzschuh, 1982); Lamiinae: Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795); Pogonocherus perroudi Mulsant, 1839 ve Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792) olmak üzere.
Diğer taraftan, bu çalışmada incelenen türler fenolojik olarak değerlendirildiğinde:
7 türün Mart ayında [Lepturinae: Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758); Dorcadioninae: Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817); Lamiinae: Niphona picticornis Mulsant, 1839, Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758), Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792), Tetrops praeustus (Linnaeus, 1758), Phytoecia geniculata Mulsant, 1862 olmak üzere],
24 türün Nisan ayında [Prioninae: Prinobius myardi Mulsant, 1842, Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856), Prionus coriarius (Linnaeus, 1758); Lepturinae: Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758), Dinoptera collaris (Linnaeus, 1758), Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777), Pedostrangalia adaliae Reitter, 1885, Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863), Stenurella bifasciata (Müller, 1776); Dorcadioninae: Dorcadion saulcyi Thomson, 1865; Lamiinae: Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795), Niphona picticornis Mulsant, 1839, Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792), Leiopus nebulosus (Linnaeus, 1758), Oxylia argentata (Ménétriés, 1832), Mallosia nonnigra Özdikmen & Aytar, 2012, Phytoecia hirsutula (Frölich, 1793), 191
Phytoecia humeralis (Waltl, 1838), Phytoecia puncticollis Faldermann, 1837, Phytoecia geniculata Mulsant, 1862, Phytoecia coerulescens (Scopoli, 1763), Calamobius filum (Rossi, 1790), Agapanthia kindermanni Pic, 1905, Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787) olmak üzere],
19 türün Mayıs ayında [Lepturinae: Rhagium syriacum Pic, 1892, Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758), Dinoptera collaris (Linnaeus, 1758), Cortodera omophloides Holzschuh, 1975, Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777), Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763), Anastrangalia montana (Mulsant & Rey, 1863), Rutpela maculata (Poda, 1761); Dorcadioninae: Dorcadion saulcyi Thomson, 1865; Lamiinae: Niphona picticornis Mulsant, 1839, Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758), Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792), Saperda quercus Charpentier, 1825, Phytoecia croceipes Reiche & Saulcy, 1858, Phytoecia geniculata Mulsant, 1862, Phytoecia coerulescens (Scopoli, 1763), Calamobius filum (Rossi, 1790), Agapanthia kirbyi (Gyllenhal, 1817), Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787) olmak üzere],
37 türün Haziran ayında [Prioninae: Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854), Prinobius myardi Mulsant, 1842, Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838), Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855), Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856), Prionus coriarius (Linnaeus, 1758); Lepturinae: Rhamnusium testaceipenne Pic, 1897, Rhagium syriacum Pic, 1892, Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758), Cortodera omophloides Holzschuh, 1975, Vadonia soror Holzschuh, 1981, Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777), Anoplodera rufipes (Schaller, 1783), Stictoleptura cordigera (Fuessly, 1775), Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891), Stictoleptura sambucicola (Holzschuh, 1982), Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763), Anastrangalia montana (Mulsant & Rey, 1863), Anastrangalia sanguinolenta (Linnaeus, 1760), Rutpela maculata (Poda, 1761), Stenurella bifasciata (Müller, 1776), Stenurella septempunctata (Fabricius, 1792); Lamiinae: Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795), Morimus orientalis Reitter, 1894, Niphona picticornis Mulsant, 1839, Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758), Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792), Leiopus nebulosus (Linnaeus, 1758), Tetrops praeustus (Linnaeus, 1758), 192
Coptosia bithynensis (Ganglbauer, 1884), Phytoecia merkli Ganglbauer, 1884, Phytoecia geniculata Mulsant, 1862, Phytoecia coerulescens (Scopoli, 1763), Calamobius filum (Rossi, 1790), Agapanthia lateralis Ganglbauer, 1884, Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787), Agapanthia pesarinii Sama & Rapuzzi, 2010 olmak üzere],
22 türün Temmuz ayında [Prioninae: Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854), Prinobius myardi Mulsant, 1842, Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838), Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855), Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856), Prionus coriarius (Linnaeus, 1758); Lepturinae: Rhamnusium bicolor (Schrank, 1781), Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758), Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777), Stictoleptura cordigera (Fuessly, 1775), Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891), Anastrangalia montana (Mulsant & Rey, 1863), Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863), Lepruta quadrifasciata Linnaeus, 1758, Stenurella bifasciata (Müller, 1776); Lamiinae: Batocera rufomaculata (DeGeer, 1775), Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795), Niphona picticornis Mulsant, 1839, Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758), Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792), Phytoecia hirsutula (Frölich, 1793), Phytoecia geniculata Mulsant, 1862, Calamobius filum (Rossi, 1790) olmak üzere],
17 türün Ağustos ayında [Prioninae: Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854), Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838), Aegosoma scabricorne (Scopoli, 1763), Prionus coriarius (Linnaeus, 1758); Lepturinae: Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777), Stictoleptura cordigera (Fuessly, 1775), Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891), Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763), Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863), Rutpela maculata (Poda, 1761); Carlandrea syriaca (Pic, 1891), Stenurella bifasciata (Müller, 1776); Lamiinae: Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795), Niphona picticornis Mulsant, 1839, Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758), Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792), Agapanthia pesarinii Sama & Rapuzzi, 2010 olmak üzere],
193
3 türün Eylül ayında [Lamiinae: Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795), Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758), Tetrops praeustus (Linnaeus, 1758) olmak üzere],
6 türün Ekim ayında [Lepturinae: Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758); Lamiinae: Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795), Pogonocherus perroudi Mulsant, 1839, Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758), Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792), Tetrops praeustus (Linnaeus, 1758) olmak üzere],
3 türün ise Kasım ayında [Lamiinae: Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795), Pogonocherus perroudi Mulsant, 1839, Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758) olmak üzere],
Ve 1 türün Aralık ayında [Lamiinae: Pogonocherus perroudi Mulsant, 1839 olmak üzere] toplandığı tesbit edilmiştir (Şekil 4.1)
Prioninae, Lepturinae, Dorcadioninae ve Lamiinae türlerinin fenolojik dağılımları
KASIM EKİM EYLÜL AĞUSTOS TEMMUZ HAZİRAN MAYIS NİSAN MART
0 5 10 15 20 25 30 35 40 Tür sayısı
Şekil 4.1. İncelenen alt familyalar itibarıyla türlerin fenolojik dağılımları
194
Alt familyalar itibarıyla fenolojik dağılım ise şu şekildedir.
Prioninae alt familyasında:
3 tür Nisan ayında [Prinobius myardi Mulsant, 1842, Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856), Prionus coriarius (Linnaeus, 1758) olmak üzere],
6 tür Haziran ayında [Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854), Prinobius myardi Mulsant, 1842, Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838), Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855), Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856), Prionus coriarius (Linnaeus, 1758) olmak üzere],
6 tür Temmuz ayında [Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854), Prinobius myardi Mulsant, 1842, Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838), Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855), Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856), Prionus coriarius (Linnaeus, 1758) olmak üzere],
4 tür Ağustos ayında [Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854), Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838), Aegosoma scabricorne (Scopoli, 1763), Prionus coriarius (Linnaeus, 1758) olmak üzere] toplanmıştır (Şekil 4.2).
Şekil 4.2. Prioninae alt familyasına ait türlerin fenolojik dağılımları
195
Lepturinae alt familyasında:
1 tür Mart ayında [Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758) olmak üzere],
6 tür Nisan ayında [Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758), Dinoptera collaris (Linnaeus, 1758), Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777), Pedostrangalia adaliae Reitter, 1885, Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863), Stenurella bifasciata (Müller, 1776) olmak üzere],
8 tür Mayıs ayında [Rhagium syriacum Pic, 1892, Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758), Dinoptera collaris (Linnaeus, 1758), Cortodera omophloides Holzschuh, 1975, Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777), Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763), Anastrangalia montana (Mulsant & Rey, 1863), Rutpela maculata (Poda, 1761) olmak üzere],
16 tür Haziran ayında [Rhamnusium testaceipenne Pic, 1897, Rhagium syriacum Pic, 1892, Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758), Cortodera omophloides Holzschuh, 1975, Vadonia soror Holzschuh, 1981, Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777), Anoplodera rufipes (Schaller, 1783), Stictoleptura cordigera (Fuessly, 1775), Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891), Stictoleptura sambucicola (Holzschuh, 1982), Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763), Anastrangalia montana (Mulsant & Rey, 1863), Anastrangalia sanguinolenta (Linnaeus, 1760), Rutpela maculata (Poda, 1761), Stenurella bifasciata (Müller, 1776), Stenurella septempunctata (Fabricius, 1792) olmak üzere],
9 tür Temmuz ayında [Rhamnusium bicolor (Schrank, 1781), Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758), Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777), Stictoleptura cordigera (Fuessly, 1775), Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891), Anastrangalia montana (Mulsant & Rey, 1863), Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863), Lepruta quadrifasciata Linnaeus, 1758, Stenurella bifasciata (Müller, 1776) olmak üzere],
8 tür Ağustos ayında [Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777), Stictoleptura cordigera (Fuessly, 1775), Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891), 196
Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763), Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863), Rutpela maculata (Poda, 1761); Carlandrea syriaca (Pic, 1891), Stenurella bifasciata (Müller, 1776) olmak üzere],
1 tür Ekim ayında [Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758) olmak üzere] toplandığı tesbit edilmiştir (Şekil 4.3).
Şekil 4.3. Lepturinae alt familyasına ait türlerin fenolojik dağılımları
Dorcadioninae alt familyasında:
1 tür Mart ayında [Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817) olmak üzere],
1 tür Nisan ayında [Dorcadion saulcyi Thomson, 1865 olmak üzere],
1 tür Mayıs ayında [Dorcadion saulcyi Thomson, 1865 olmak üzere] toplanmıştır (Şekil 4.4).
197
Dorcadioninae alt familyası üyelerinin fenolojik dağılımı 1,2
1
0,8
0,6 Tür sayısı 0,4
0,2
0
Şekil 4.4. Dorcadioninae alt familyasına ait türlerin fenolojik dağılımları
Lamiinae alt familyasında:
5 tür Mart ayında [Niphona picticornis Mulsant, 1839, Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758), Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792), Tetrops praeustus (Linnaeus, 1758), Phytoecia geniculata Mulsant, 1862 olmak üzere],
14 tür Nisan ayında [Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795), Niphona picticornis Mulsant, 1839, Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792), Leiopus nebulosus (Linnaeus, 1758), Oxylia argentata (Ménétriés, 1832), Mallosia nonnigra Özdikmen & Aytar, 2012, Phytoecia hirsutula (Frölich, 1793), Phytoecia humeralis (Waltl, 1838), Phytoecia puncticollis Faldermann, 1837, Phytoecia geniculata Mulsant, 1862, Phytoecia coerulescens (Scopoli, 1763), Calamobius filum (Rossi, 1790), Agapanthia kindermanni Pic, 1905, Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787) olmak üzere],
10 tür Mayıs ayında [Niphona picticornis Mulsant, 1839, Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758), Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792), Saperda quercus 198
Charpentier, 1825, Phytoecia croceipes Reiche & Saulcy, 1858, Phytoecia geniculata Mulsant, 1862, Phytoecia coerulescens (Scopoli, 1763), Calamobius filum (Rossi, 1790), Agapanthia kirbyi (Gyllenhal, 1817), Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787) olmak üzere],
15 tür Haziran ayında [Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795), Morimus orientalis Reitter, 1894, Niphona picticornis Mulsant, 1839, Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758), Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792), Leiopus nebulosus (Linnaeus, 1758), Tetrops praeustus (Linnaeus, 1758), Coptosia bithynensis (Ganglbauer, 1884), Phytoecia merkli Ganglbauer, 1884, Phytoecia geniculata Mulsant, 1862, Phytoecia coerulescens (Scopoli, 1763), Calamobius filum (Rossi, 1790), Agapanthia lateralis Ganglbauer, 1884, Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787), Agapanthia pesarinii Sama & Rapuzzi, 2010 olmak üzere],
8 tür Temmuz ayında [Batocera rufomaculata (DeGeer, 1775), Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795), Niphona picticornis Mulsant, 1839, Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758), Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792), Phytoecia hirsutula (Frölich, 1793), Phytoecia geniculata Mulsant, 1862, Calamobius filum (Rossi, 1790) olmak üzere],
5 tür Ağustos ayında [Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795), Niphona picticornis Mulsant, 1839, Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758), Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792), Agapanthia pesarinii Sama & Rapuzzi, 2010 olmak üzere],
3 tür Eylül ayında [Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795), Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758), Tetrops praeustus (Linnaeus, 1758) olmak üzere],
5 tür Ekim ayında [Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795), Pogonocherus perroudi Mulsant, 1839, Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758), Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792), Tetrops praeustus (Linnaeus, 1758) olmak üzere],
199
3 tür Kasım ayında [Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795), Pogonocherus perroudi Mulsant, 1839, Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758) olmak üzere],
Ve 1 tür ise Aralık ayında [Pogonocherus perroudi Mulsant, 1839 olmak üzere] toplanmıştır (Şekil 4.5)
Şekil 4.5. Lamiinae alt familyasına ait türlerin fenolojik dağılımları
Yapılan bu fenolojik değerlendirme sonucunda incelenen dört alt familya hakkında dikkat çeken durumlar ise şunlardır (Şekil 4.6):
Prioninae alt familyası üyeleri yıl içerisinde ilk görünüş itibarıyla en geç ortaya çıkanlardır. Bununla birlikte bu familya üyelerine Eylül ayına kadar rastlanmaktadır.
Dorcadioninae alt familyası üyeleri ise yıl içerisinde ilk görünüş itibarıyla en erken ortaya çıkan ve en erken ortadan kalkanlardır. Yalnızca Mart ayından Haziran ayına kadar rastlanmaktadırlar.
200
Lepturinae ve Lamiinae alt familyaları üyelerine ise tüm sezon boyunca rastlanılmaktadır.
Şekil 4.6. İncelenen Cerambycidae türlerinin genel fenolojik durumu
Son olarak bu çalışmada tesbit edilen 58 türden 10 tür ve toplam 982 örnekten 583 tanesi (yaklaşık %60’ı) feromon tuzağıyla yakalanmıştır. Prioninae alt familyasına ait Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855) ve Prionus coriarius (Linnaeus, 1758) türlerinden 7 örnek; Lepturinae alt familyasından Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758), Stictoleptura cordigera (Fuessly, 1775), Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763), Anastrangalia montana (Mulsant & Rey, 1863) ve Stenurella bifasciata (Müller, 1776) türlerinden 54 örnek ve Lamiinae alt familyasına ait Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795), Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758) ve Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792) türlerinden ise toplam 522 örnek feromon tuzağıyla yakalanan örneklerdir (Şekil 4.7)
Bu durum feromon tuzakları ile yapılan toplamaların örnek sayısı açısından verimli olduğunu ve fakat tür sayısı açısından ise yeterli verimliliğe sahip olmadığını ortaya koymaktadır.
201
Şekil 4.7. Çalışılan örnekler arasından feromon tuzağıyla yakalanan örneklerin yüzde dağılımı
Zoocoğrafik olarak bu çalışmada incelenen örnekler için belirlenmiş olan korotipler, tür sayısı en fazla olandan en az olana doğru şu şekilde sıralanabilir:
Toplam 12 tür Sibero-European korotipe sahiptir: Prionus coriarius (Linnaeus, 1758); Dinoptera collaris (Linnaeus, 1758); Anoplodera rufipes (Schaller, 1783); Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777); Anastrangalia sanguinolenta (Linnaeus, 1760); Judolia erratica (Dalman, 1817); Lepruta quadrifasciata Linnaeus, 1758; Stenurella bifasciata (Müller, 1776); Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795); Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758); Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792) ve Phytoecia hirsutula (Frölich, 1793).
Toplam 11 tür SW-Asiatic korotipe sahiptir: Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856); Rhagium syriacum Pic, 1892; Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891); Stictoleptura sambucicola (Holzschuh, 1982); Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863); Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817); Oxylia argentata (Ménétriés, 1832); Phytoecia puncticollis Faldermann, 1837; Phytoecia merkli Ganglbauer, 1884; Phytoecia croceipes Reiche & Saulcy, 1858 ve Agapanthia pesarinii Sama & Rapuzzi, 2010. 202
Toplam 8 tür Anatolian korotipe sahiptir, yani Türkiye için endemik türlerdir: Cortodera omophloides Holzschuh, 1975; Vadonia soror Holzschuh, 1981; Carlandrea syriaca (Pic, 1891); Dorcadion saulcyi Thomson, 1865; Mallosia nonnigra Özdikmen & Aytar, 2012; Coptosia bithynensis (Ganglbauer, 1884); Agapanthia kindermanni Pic, 1905 ve Agapanthia lateralis Ganglbauer, 1884.
Toplam 5 tür E-Mediterranean korotipe sahiptir: Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854); Anastrangalia montana (Mulsant & Rey, 1863); Pedostrangalia adaliae Reitter, 1885; Saperda quercus Charpentier, 1825 ve Phytoecia humeralis (Waltl, 1838).
Toplam 4 tür Turano-European korotipe sahiptir: Aegosoma scabricorne (Scopoli, 1763); Stictoleptura cordigera (Fuessly, 1775); Stenurella septempunctata (Fabricius, 1792) ve Agapanthia kirbyi (Gyllenhal, 1817).
Toplam 4 tür Turano-Mediterranean korotipe sahiptir: Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838); Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855); Morimus orientalis Reitter, 1894 ve Phytoecia geniculata Mulsant, 1862.
Toplam 3 tür European korotipe sahiptir: Rhamnusium bicolor (Schrank, 1781); Rutpela maculata (Poda, 1761) ve Leiopus nebulosus (Linnaeus, 1758).
Toplam 3 tür Mediterranean korotipe sahiptir: Niphona picticornis Mulsant, 1839; Pogonocherus perroudi Mulsant, 1839 ve Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787).
Toplam 2 tür Palaearctic korotipe sahiptir: Tetrops praeustus (Linnaeus, 1758) ve Phytoecia coerulescens (Scopoli, 1763).
Toplam 2 tür W-Palaearctic korotipe sahiptir: Prinobius myardi Mulsant, 1842 ve Calamobius filum (Rossi, 1790).
1 tür Afrotropico-Indo-Mediterranean + Neotropic + Oriental korotipe sahiptir: Batocera rufomaculata (DeGeer, 1775).
1 tür Holarctic korotipe sahiptir: Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758). 203
1 tür Turanian korotipe sahiptir: Rhamnusium testaceipenne Pic, 1897.
1 tür Turano-Europeo-Mediterranean korotipe sahiptir: Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763).
Aşağıda verilen grafikte bu çalışmada incelenen taksonlara ait belirlenen korotiplere göre türlerin dağılımları % olarak verilmiştir (Şekil 4.8).
Şekil 4.8. Çalışmada incelenen taksonlara ait belirlenen korotiplere göre türlerin dağılımları
Yukarıda verilen bilgiler ve grafikten açıkça anlaşılacağı gibi, bu çalışmada incelenen türler itibarıyla baskın korotip “Sibero-European” (Sibirya-Avrupa)’dır. Bir başka değişle, bu çalışmada incelenen taksonların % 21’i (1/5’i) “Sibero- European” korotipe sahip türlerden oluşmaktadır. 204
Bunu “SW-Asiatic” (Güney-Batı Asya) korotipine sahip olan taksonlar izler. Bir başka değişle, bu çalışmada incelenen taksonların % 19’u (yaklaşık 1/5’i) da “SW- Asiatic” korotipe sahip türlerden oluşmaktadır.
“Anatolian” (Anadolu’lu) korotipe sahip olan yani Türkiye için endemik olan türler de faunanın kompozisyonuna önemli bir katkı sağlamaktadır. Bir başka değişle, bu çalışmada incelenen taksonların % 14’ü (yaklaşık 1/7’si) “Anatolian” korotipe sahip türlerden oluşmaktadır.
Bu temel 3 korotip toplam olarak faunanın % 54’ünü teşkil etmektedirler. Bunların yanı sıra faunanın kompozisyonuna başta “Mediterranean” (Akdeniz) korotipe sahip olan türler olmak üzere, “Turanian” (Turan) ve “European” (Avrupa) korotiplere sahip olan türler de katkı sağlamaktadırlar.
Aşağıda verilen grafiklerde bu çalışmada incelenen taksonlara ait belirlenen korotiplere göre türlerin dağılımları alt familyalar itibarıyla % olarak verilmiştir.
Alt Familya PRIONINAE
Korotip: Turano-Mediterranean (Irano-Mediterranean + Balkano- Anatolian). Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838) Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855)
Korotip: E-Mediterranean. Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854)
Korotip: Sibero-European Prionus coriarius (Linnaeus, 1758)
205
Korotip: SW-Asiatic (Palestino-Taurian) Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856)
Korotip: Turano-European. Aegosoma scabricorne (Scopoli, 1763)
Korotip: W-Palaearctic Prinobius myardi Mulsant, 1842
Şekil 4.9. Prioninae üyelerinin korotip dağılımları
Yukarıda verilen grafikten açıkça anlaşılacağı gibi, bu çalışmada incelenen türler itibarıyla Prioninae alt familyası üyelerinin hemen tamamı farklı korotiplere sahiptir (Şekil 4.9).
Alt Familya LEPTURINAE
Korotip: Sibero-European. Dinoptera collaris (Linnaeus, 1758) Pseudovadonia livida (Fabricius, 1777) Anoplodera rufipes (Schaller, 1783) Anastrangalia sanguinolenta (Linnaeus, 1760) 206
Judolia erratica (Dalman, 1817) Lepruta quadrifasciata Linnaeus, 1758 Stenurella bifasciata (Müller, 1776)
Korotip: SW-Asiatic (Syro-Anatolian). Rhagium syriacum Pic, 1892 Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891) Stictoleptura sambucicola (Holzschuh, 1982) Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863) Korotip: Anatolian. Cortodera omophloides Holzschuh, 1975 Vadonia soror Holzschuh, 1981 Carlandrea syriaca (Pic, 1891)
Korotip: E-Mediterranean (Palaestino-Cyprioto-Taurian + Aegean). Anastrangalia montana (Mulsant & Rey, 1863) Pedostrangalia adaliae Reitter, 1885
Korotip: European. Rhamnusium bicolor (Schrank, 1781) Rutpela maculata (Poda, 1761)
Korotip: Turano-European. Stictoleptura cordigera (Fuessly, 1775) Stenurella septempunctata (Fabricius, 1792)
Korotip: Holarctic. Rhagium inquisitor (Linnaeus, 1758)
Korotip: Turanian (Ponto-Caspian). Rhamnusium testaceipenne Pic, 1897 207
Korotip: Turano-Europeo-Mediterranean. Anastrangalia dubia (Scopoli, 1763)
Şekil 4.10. Lepturinae üyelerinin korotip dağılımları
Yukarıda verilen grafikten açıkça anlaşılacağı gibi, bu çalışmada incelenen türler itibarıyla Lepturinae alt familyası üyelerinin korotip dağılımları yukarıda verilen genel yorumlarla uyum göstermektedir. Bir başka değimle, Lepturinae üyeleri itibarıyla da baskın korotip “Sibero-European”dır. Bunu “SW-Asiatic” korotipine sahip olan taksonlar izler. “Anatolian” korotipe sahip olan türler de faunanın kompozisyonuna önemli bir katkı sağlamaktadır (Şekil 4.10).
Alt Familya DORCADIONINAE
Korotip: Anatolian. Dorcadion saulcyi Thomson, 1865
Korotip: SW-Asiatic (Anatolo-Caucasian + Irano-Caucasian + Irano-Anatolian). Dorcadion scabricolle (Dalman, 1817) 208
Şekil 4.11. Dorcadioninae üyelerinin korotip dağılımları
Yukarıda verilen grafikten açıkça anlaşılacağı gibi, bu çalışmada incelenen türler itibarıyla Dorcadioninae alt familyası üyelerinin tamamı farklı korotiplere sahiptir. Bu zengin tür çeşitliliğine sahip alt familyanın bu çalışmada sadece 2 tür ile temsil edilmesi nedeniyle sağlıklı bir zoocoğrafik değerlendirme ne yazık ki mümkün olamamaktadır. Bu eksiklik alt familya üyelerinin orman sakini olmamaları dolayısıyla toplamadaki yetersizlikten kaynaklanmaktadır (Şekil 4.11).
Alt Familya LAMIINAE
Korotip: SW-Asiatic (Anatolo-Caucasian + Irano-Caucasian + Irano-Anatolian). Oxylia argentata (Ménétriés, 1832) Phytoecia puncticollis Faldermann, 1837 Phytoecia merkli Ganglbauer, 1884 Phytoecia croceipes Reiche & Saulcy, 1858 Agapanthia pesarinii Sama & Rapuzzi, 2010
Korotip: Anatolian. Mallosia nonnigra Özdikmen & Aytar, 2012 Coptosia bithynensis (Ganglbauer, 1884) 209
Agapanthia kindermanni Pic, 1905 Agapanthia lateralis Ganglbauer, 1884
Korotip: Sibero-European. Monochamus galloprovincialis (Olivier, 1795) Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758) Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792) Phytoecia hirsutula (Frölich, 1793)
Korotip: Mediterranean. Niphona picticornis Mulsant, 1839 Pogonocherus perroudi Mulsant, 1839 Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787)
Korotip: E-Mediterranean Saperda quercus Charpentier, 1825 Phytoecia humeralis (Waltl, 1838)
Korotip: Palearctic. Tetrops praeustus (Linnaeus, 1758) Phytoecia coerulescens (Scopoli, 1763)
Korotip: Turano-Mediterranean (Balkano-Anatolian). Morimus orientalis Reitter, 1894 Phytoecia geniculata Mulsant, 1862
Korotip: Afrotropico-Indo-Mediterranean + Neotropic + Oriental. Batocera rufomaculata (DeGeer, 1775)
Korotip: European. Leiopus nebulosus (Linnaeus, 1758) 210
Korotip: Turano-European. Agapanthia kirbyi (Gyllenhal, 1817)
Korotip: W-Plaearctic. Calamobius filum (Rossi, 1790)
Şekil 4.12. Lamiinae üyelerinin korotip dağılımları
Yukarıda verilen grafikten açıkça anlaşılacağı gibi, bu çalışmada incelenen türler itibarıyla Lamiinae alt familyası üyelerinin korotip dağılımları yukarıda verilen genel yorumlarla dolaylı olarak uyum göstermektedir. Bir başka değimle, Lamiinae üyeleri itibarıyla da baskın korotip “SW-Asiatic”dir. Bunu “Anatolian” ve “Sibero- European” korotiplerine sahip olan taksonlar izler (Şekil 4.12).
Bu çalışmada incelenen tüm taksonlar aşağıda liste halinde verilmiştir:
211
Alt familya PRIONINAE
Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854)
Prinobius myardi atropos Chevrolat, 1854
Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838)
Aegosoma scabricorne (Scopoli, 1763)
Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855)
Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856) Prionus coriarius (Linnaeus, 1758)
Alt familya LEPTURINAE
Rhamnusium bicolor bicolor (Schrank, 1781)
Rhamnusium testaceipenne Pic, 1897
Rhagium syriacum Pic, 1892
Rhagium inquisitor fortipes Reitter, 1898
Dinoptera collaris (Linnaeus, 1758)
Cortodera omophloides Holzschuh, 1975
Vadonia soror tauricola Holzschuh, 1993
Pseudovadonia livida livida (Fabricius, 1777)
Anoplodera rufipes rufipes (Schaller, 1783)
Stictoleptura cordigera cordigera (Fuessly, 1775)
Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891)
Stictoleptura sambucicola (Holzschuh, 1982)
Anastrangalia dubia dubia (Scopoli, 1763)
Anastrangalia montana montana (Mulsant & Rey, 1863)
Anastrangalia sanguinolenta (Linnaeus, 1760) 212
Pedostrangalia adaliae Reitter, 1885 Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863)
Judolia erratica erratica (Dalman, 1817) Leptura quadrifasciata quadrifasciata Linnaeus, 1758
Rutpela maculata maculata (Poda, 1761)
Carlandrea syriaca (Pic, 1891)
Stenurella bifasciata nigrosuturalis (Reitter, 1895) Stenurella septempunctata latenigra (Pic, 1915) Alt familya DORCADIONINAE
Dorcadion saulcyi saulcyi Thomson, 1865
Dorcadion scabricolle caramanicum K. Daniel & J. Daniel,1903
Alt familya LAMIINAE
Batocera rufomaculata (DeGeer, 1775)
Monochamus galloprovincialis tauricola Pic, 1912
Morimus orientalis Reitter, 1894
Niphona picticornis Mulsant, 1839
Pogonocherus perroudi perroudi Mulsant, 1839
Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 1758)
Acanthocinus griseus (Fabricius, 1792)
Leiopus nebulosus nebulosus (Linnaeus, 1758)
Tetrops praeustus anatolicus Özdikmen & Turgut, 2008
Saperda quercus ocellata Abeille de Perrin, 1895
Oxylia argentata languida (Ménétriés, 1839)
Mallosia nonnigra Özdikmen & Aytar, 2012 213
Coptosia bithynensis (Ganglbauer, 1884)
Phytoecia hirsutula hirsutula (Frölich, 1793)
Phytoecia humeralis caneri Özdikmen & Turgut, 2010
Phytoecia puncticollis puncticollis Faldermann, 1837
Phytoecia merkli Ganglbauer, 1884
Phytoecia croceipes Reiche & Saulcy, 1858
Phytoecia geniculata Mulsant, 1862
Phytoecia coerulescens (Scopoli, 1763) Calamobius filum (Rossi, 1790)
Agapanthia kirbyi (Gyllenhal, 1817)
Agapanthia kindermanni Pic, 1905
Agapanthia lateralis Ganglbauer, 1884
Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787)
Agapanthia pesarinii Sama & Rapuzzi, 2010
214
KAYNAKLAR Acatay, A , “Zararlı orman böcekleri teşhis anahtarı”, T.C. Tarım Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, İstanbul, 76: 113 (1948).
Acatay, A., “Zararlı orman böcekleri teşhis anahtarı”, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 938: 152 (1961).
Acatay, A., “Tatbiki orman entomolojisi” İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1068: 169 (1963).
Acatay, A., “Zararlı orman böcekleri teşhis anahtarı”, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1358: 153 (1968).
Adlbauer, K., “Neues zur taxonomie und faunistik der bockkäferfauna der Türkei (Coleoptera, Cerambycidae)”, Entomofauna, 9: 257-297 (1988).
Adlbauer, K., “Zur faunistik und taxonomie der Bockkäferfauna der Türkei II (Coleoptera, Cerambycidae)”, Entomofauna, 13: 485-509 (1992).
Alkan, B., “Tarım Entomolojisi”, T.C. Tarım Bakanlığı Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü Ders Kitabı, Ankara, 31: 232 (1946).
Alkan, H., “Türkiye orman Cerambycidae (Insecta, Coleoptera)’lerinin tanıtımı ve Doğu Karadeniz Bölgesindeki türlerin araştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 227 (2000).
Aurivillius, C. “Cerambycidae: Lamiinae. Berlin. W. Junk & S. Schenkling”, Coleopterorum Catalogus, pars 73. 704 (1921).
Althoff, J., Danilevsky, M.L., “A Check-list of longicorn beetles (Coleoptera, Cerambycoidea) of Europe” Slovensko Entomološko Društvo Štefana Michielija, Ljubljana, 64 (1997).
Bahadıroğlu, C., Agras, M. & Salman, Ü. F.. Amanos Dağı (Osmaniye İli) Cerambycidae Familyasına Ait Türler ve Yükseltiye Göre Dağılımları Üzerine Araştırmalar. KSÜ Doğa Bil. Derg., 12 (1): 1-8. (2009).
Bense, U., “Longhorn Beetles Illustrated Key to the Cerambycidae and Vesperidae of Europe”, Druckei Steinmeier Nördlingen, Germany, (1995).
Besçeli, Ö. “Biologies des insectes nuisibles dans la forest de recherches de Büyükdüz et mesures de protection”, Publications of Institute of Forestry Research, Ankara, 94 (1969).
215
Bodemeyer, H.E.V., “Quer durch Klein Asien, in den Bulghar Dagh; Eine Naturvissenschafliche Studien-Reise”, Coleopterologisches, 196 (1900).
Bodemeyer, H.E.V., “Beitrage zur Käferfauna von Klein Asien”, Deutsche Entomologische Zeitschrift, 2: 417-437 (1906).
Bodenheimer, F.S., “Türkiye’de ziraate ve ağaçlara zararlı olan böcekler ve bunlarla savaş hakkında bir etüt”, Bayur Matbaası, Ankara, 347 (1958).
Butani,, Pests and diseases jackfruit in India and their control. Fruits, 33(5):351-357 (1978)
Braun, W., “Die Dorcadienausbeute der Forschungsreisen von W. Heinz 1963-1977, Faunistiche aufstellung, beschreibung einer neuen unterart und bemerkungen zur Systematik wenig bekannter Arten (Coleoptera, Cerambycidae)”, Nachrichtenblatt der Bayerischen Entomologen, 27 (6): 101-116 (1978).
Breuning, S., “Contribution à la connaissance des Lamiens du Laos, 2ème Partie”, Bulletin de la Société Royale des Sciences Naturelles du Laos, 3: 7-10 (1962).
Breuning, S., Villiers, A., “Cérambycides de Turquie (2. note)”, L’entomologiste, 23 (3): 59-63 (1967).
Cebeci, H. & Özdikmen, H. “A synopsis on the genus Rhamnusium Latreille, 1829 with a new record (Coleoptera: Cerambycidae) for Anatolian fauna from a new host plant, Liquidambar orientalis Miller (Hamamelidaceae)”, Munis Entomology & Zoology 5 (1): 131-139 (2010).
Cherepanov, A.I., “Cerambycidae of Northern Asia, (Prioninae, Disteniinae, Lepturinae, Aseminae)”, Oxonian Press Pvt. Ltd., New Delhi, 1: 642 (1990).
Çanakçıoğlu, H., “Bursa ormanlarında entomolojik araştırmalar”, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İstanbul, 690: 9-13 (1956).
Çanakçıoğlu, H., “Orman Entomolojisi: Özel Bölüm”, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İstanbul, 349: 535 (1983).
Çanakçıoğlu, H., Mol, T., “Orman Entomolojisi: Zararlı ve Yararlı Böcekler”, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, İstanbul, 451: 144-174 (1998).
Daniel, K., Daniel, J., “Revision der mit Leptura unipunctata F. und fulva Deg. verwandten Arten”, Coleopteren-Studien, 1: 1-40 (1891).
Danilevsky, M.L., Miroshnikov, A.I., “Timber-beetles of Caucasus (Coleoptera, Cerambycidae), A key book”, Krasnodar, 419 (1985). 216
Danilevsky, M. L. “In: Löbl I. & Smetana A. (eds.)”, Catalogue of Palaearctic Coleoptera. 6. Chrysomeloidea. Apollo Books, Stenstrup: 924 (2010).
Danilevsky, M. L. “Remarks on the Catalogue of Palaearctic Cerambycidae” http://www.cerambycidae.net/news/25.07.11/25.07.11_catalog.html (examined 22.IX.2011) (2011).
Defne, M.Ö., “Batı Karadeniz Bölgesindeki göknarların zararlı böcekleri ve mücadele metodları”, T.C. Tarım Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü, Ankara, 105: 60-72 (1954).
Demelt, C.V., Alkan, B., “Short information of Cerambycidae fauna of Turkey”, Bitki Koruma Bülteni, 2: 49-56 (1962).
Demelt, C.V., “Beitrag zur Kenntnis der Cerambycidenfauna Kleinasiens und 13. Beitrag zur Biologie Palaearkt Cerambyciden, sowie beschreibung einer neuen Oberea-Art”, Entomologische Blatter, 59: 132-151 (1963).
Demelt, C.V., “Nachtrag zur Kenntnis der Cerambyciden-Fauna Kleinasiens”, Entomologische Blatter, 63: 106-109 (1967).
Demirsoy, A., “Genel ve Türkiye Zoocoğrafyası ‘Hayvan coğrafyası’ ” Meteksan A.Ş. (2002).
Ekici, M.,. “Sedir (Cedrus libani Barre.) zararlı böceklerinin biyolojisi ve mücadelesi”, Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Bülten Serisi No: 45, 50-51 (1971).
Erdem, R., Çanakçıoğlu, H., “Türkiye odun zararlıları”, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İstanbul, 113-134 (1977).
Fairmaire, M.L., “Liste des Coleopteres recueillis par M. L’abbe David a Akbes (Asie-Mineure) et descriptions des especes nouvelles”, Annales de la Societe Entomologique de France, Octobre: 165-180 (1884).
Fuchs, E., Breuning, S., “Die Cerambycidenausbeute der Anatolienexpedition 1966- 67 des Naturhistorischen Museums, Wien”, Annalen Naturhistorischen Museum Wien, 75: 435-439 (1971).
Ganglbauer, L., “Bestimmungs-Tabellen Der Europaeischen Coleopteren. VIII. Cerambycidae”, Verhandlungen Der Kaiserlich-Kongiglichen Zoologish.- Botanischen Gesellschaft in Wien, 33: 437-586 (1884). 217
Ganglbauer, L., “Neue und Weniger bekannte Longicornier des Paläarktischen Faunengebietes”, Verhandlungen Der Kaiserlich-Kongiglichen Zoologish.- Botanischen Gesellschaft in Wien, 33: 515-524 (1885).
Ganglbauer, L. “Neue und weniger bekannte Longicornier des paläarktischen Faunengebietes”, Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Zoologisch- Botanischen Gesellschaft in Wien, 35: 515-524 (1886).
Gfeller, W., “Cerambycidae (Coleoptera) der Türkei-Persienexpedition 1970 der Herren Dr. H.C.W. Wittmer und U. V. Botmer”, Mitteilungen der Entomologischen Geselschaft Basel, 22: 1-8 (1972).
Gül-Zümreoğlu, S., “Böcek ve genel zararlılar kataloğu (1928-1969)”, T.C. Tarım Bakanlığı Yayınları, Bornova, İzmir, 119 (1972).
Gül-Zümreoğlu, S., “Ege Bölgesi teke böcekleri (Cerambycidae-Coleoptera) türleri, taksonomileri, konukçuları ve yayılış alanları üzerine araştırmalar” T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İstiklal Matbaası, İzmir, 28: 208 (1975).
Hellrigl, K., “Die bionomie der Europäischen Monochamus-Arten und ihre bedeutung für die Forst-und Holzwirdschaft”, Redia, 52: 367-510 (1971).
Heyden, L., “Neue und interessante Coleopteren aus Malatia in Mesopotamien”, Deutsche Entomologische Zeitschrift, 32: 72-78 (1888).
Holzschuh, C., “Neue Westpalaearktische Bockkafer aus den Gattungen Cortodera, Vadonia und Agapanthia (Coleoptera: Cerambycidae)”, Zeitschrift der Arbeitsgemeinschaft Oesterreich Entomologen, 26: 77-90 (1975).
Holzschuh, C. “Zwanzig neue Bockkafer aus Europa und Asien (Col.: Cerambycidae)”, Zeitschrift der Arbeitgemeinschaft Österre,chischer Entomologen, 33: 65-76. (1981).
Hoskovec, M. & Rejzek, M. “Longhorn beetles (Cerambycidae) of the West Palaearctic Region” Available from: http://www.cerambyx.uochb.cz (2012).
İren, Z., Ahmed, M.K.,. “Microlepidoptera and pests of fruit-trees in Turkey”, Bitki Koruma Bülteni, Ankara, 1: 41-42 (1973).
İyriboz, N., “Unterschungen über möhrenblatt-sauger (Trioza viridula)”, Z. Ang. Ent., 18: 175-188 (1931).
İyriboz, N., “Bağ Hastalıkları”, T.C. Ziraat Vekaleti Neşriyatı Umumi , Ankara, 323: 109-111 (1938). 218
İyriboz, N., “İncir Hastalıkları”, T.C. Ziraat Vekaleti Neşriyatı Umumi, İzmir, 489: 44-47 (1940).
Jenis, I., “Long-horned beetles, Vesperidae & Cerambycidae of Europe I”, Atelier Regulus, Zlin, Czechoslavakia, 1-333 (2001).
Kanat, M., “Kahramanmaraş ormanlarında önemli zararlı böceklerin araştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 41-127 (1998).
Kraatz, G. “Neue Kafer-Arten aus Malatia im sudlichen Kleinasien”, Deutsche Entomologische Zeitschrift, 28: 231-234 (1884).
Lobanov, A.L., Danilevsky, M.L., Murzin, S.V., “Systematic list of longicorn beetles (Coleoptera, Cerambycidae) of the USSR. 1”, Revue D’entomologie, 60: 784-803 (1981).
Lodos, N., “Türkiye Entomolojisi 6 (Genel, Uygulamalı ve Faunistik)”, Ege Üniv. Ziraat Fak. Yayınları No: 529, İzmir, 300 (1998).
Lorenc, J. “Systematic checklist of the Cerambycoidea of the NW Palaearctic region, Euroasiatic and Primary Mediterran, Part I. Subfamily Parandranae and Prioninae” Available from: http://cerambycidae.cz/CHECKLIST%20pal.%201..pdf (2006).
Löbl I. & Smetana A. (ed.). Catalogue of Palaearctic Coleoptera, Vol. 6. Chrysomeloidea. Stenstrup: Apollo Books: 924 (2010).
Malmusi, M. & Saltini, L. “Cerambycidae raccolti dai componenti del Gruppo Modenese Scienze Naturali durante escursioni in Turchia tra il 1987-2003 (Contributo alla Fauna dei Cerambycidae di Turchia)” Quaderno di studi e notizie di storia naturale della Romagna, n. 21, 28 (unpublished) (2005).
Miroschnikov, A. I.. Rhaesus Motschulsky, 1875 - the valid name of the genus incorrectly called Rhesus Motschulsky, 1838 Coleoptera, Cerambycidae). Revue d'Entomologie, 77 (3): 616-617 (1998a).
Mulsant, E. “Histoire naturelle des Coléoptères de France Longicornes”, Magnin- Blanchard, Paris. 590 (1862).
Ohbayashi, N., Niisato, T., “Longicorn beetles of Japan”, Tokai University Press, Kanagawa, Japan, 880 (2007).
Önalp, B., “Taxonomic researches on Agapanthia Serville, 1835 species (Coleoptera, Cerambycidae: Lamiinae) I”, H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 3: 257-295 (1988). 219
Önalp, B., “Taxonomic researches on Agapanthia Serville, 1835 species (Coleoptera, Cerambycidae: Lamiinae) II”, H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 4:197-234 (1989).
Önalp, B., “Systematic researches on Dorcadion Dalman, 1817 species in Turkey (Coleoptera, Cerambycidae: Lamiinae) I”, H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 5:57-102 (1990).
Önder, F., Karsavuran, Y., Tezcan, S., Önder, P., “Türkiye’de tarım, orman ve evcil hayvanlarda hayvansal kökenli zararlı ve yaralı türlerin bilimsel ve Türkçe isimleri”, T.C. Tar. Orm. Köyişl. Bakanlığı, Mesleki Yayınlar No: 8, 1-120 (1987).
Öymen, T., “The forest Cerambycidae of Turkey”, İ. Ü. Forest Faculty, İstanbul, 146 (1987).
Özbek, H., “Hylotrupes bajulus (L.) Serville in Erzurum and the Near, and some others longhorn beetles”, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakultesi Dergisi, 9: 31-44 (1978).
Özdikmen, H., “Contribution to the knowledge of Turkish longicorn beetles fauna (Coleoptera: Cerambycidae)”, Munis Entomology & Zoology, 1: 71-90 (2006).
Özdikmen, H., “The longicorn beetles of Turkey (Coleoptera: Cerambycidae) Part I - Black Sea Region”, Munis Entomology & Zoology, 2: 179-422 (2007).
Özdikmen, H. “A comprehensive contribution for leaf beetles of Turkey with a zoogeographical evaluation for all Turkish fauna (Coleoptera: Chrysomelidae)”, Munis Entomology & Zoology, 6 (2): 540-638 (2011).
Özdikmen, H., “The longhorned beetles that originally described from whole territories of Turkey (Coleoptera: Cerambycoidea) Part I - Vesperidae and Cerambycidae (Prioninae, Lepturinae, Necydalinae, Aseminae, Saphaninae and Dorcasominae). Munis Entomology & Zoology, 7 (1): 592-6038(2012a).
Özdikmen, H.. Addenda corrigenda for the Turkish list of Longhorned Beetle taxa of Özdikmen, 2012 (Coleoptera: Cerambycoidea, Cerambycidae). Munis Entomology & Zoology, 7 (2): 1284-1286 (2012b).
Özdikmen, H.. Naked lists of Turkish Cerambycoidea and Chrysomeloidea (Coleoptera). Munis Entomology & Zoology, 7 (1): 51-108 (2012c).
Özdikmen, H. & Aytar, F. “Subgeneric arrangement of Mallosia Mulsant, 1862 with three new subgenera, and a new species from Turkey (Coleoptera: Cerambycidae)”, Munis Entomology & Zoology, 7 (2): 653-662 (2012).
220
Özdikmen, H., Çağlar, Ü., “Contribution to the knowledge of longhorned beetles (Coleoptera, Cerambycidae) from Turkey, Subfamilies Prioninae, Lepturinae, Spondylidinae and Cerambycinae”, J. Ent. Res. Soc., 6: 39-69 (2004).
Özdikmen, H., Demir, H., “Notes on longicorn beetles fauna of Turkey (Coleoptera: Cerambycidae)”, Munis Entomology & Zoology, 1: 157-166 (2006).
Özdikmen, H., Demirel, E., “Additional notes to the knowledge of longhorned beetle collection from Zoological Museum of Gazi University, Ankara, Turkey (GUZM) for Turkish fauna (Coleoptera, Cerambycidae)”, J. Ent. Res. Soc., 7: 13-38 (2005).
Özdikmen, H., Turgut, S., Güzel, S., “Longhorned beetles of Ankara region in Turkey (Coleoptera: Cerambycidae)”, Munis Entomology & Zoology, 4 (1): 59-102 (2009).
Özdikmen, H. & Turgut, S. “Proposed conservation of the specific name Rhamnusium bicolor (Schrank, 1781) threatened by an older name with comments on subspecific status (Coleoptera: Cerambycidae: Lepturinae)” Munis Entomology & Zoology, 5 (2): 812-818 (2010a).
Özdikmen, H. & Turgut, S. “An overview on the W-Palaearctic subgenus Phytoecia (Helladia) Fairmaire, 1864 with a new subspecies Phytoecia (Helladia) humeralis caneri ssp. n. from Turkey (Coleoptera: Cerambycidae: Lamiinae)” Munis Entomology & Zoology, 5 (2): 317-343 (2010b).
Özdikmen, H., Güven, M. & Gören, C. “Longhorned beetles fauna of Amanos Mountains, Southern Turkey (Coleoptera: Cerambycidae)”, Munis Entomology & Zoology, 5, suppl.: 1141-1167 (2010).
Özdikmen, H., Hasbenli, A., “Contribution to the knowledge of longhorned bettles (Coleoptera, Cerambycidae) from Turkey, Subfamily Lamiinae”, J. Ent. Res. Soc., 6: 25-49 (2004).
Özdikmen, H., Mercan, N. & Tunç, H. “Longhorned beetles of Kırıkkale province in Turkey (Coleoptera: Cerambycidae)”, Munis Entomology & Zoology, 7 (1): 568-582 (2012).
Özdikmen, H., Okutaner, A.Y., “The longhorned beetles fauna (Coleoptera, Cerambycidae) of Kahramanmaraş province”, G. U. Journal of Science, 19: 77-89 (2006).
Özdikmen, H., Özdemir, Y., Turgut, S., “Longhorned beetles collection of the Nazife Tuatay Plant Protection Museum, Ankara, Turkey (Coleoptera, Cerambycidae)”, J. Ent. Res. Soc., 7: 1-33 (2005). 221
Özdikmen, H., Şahin, Ö., “İç Anadolu Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Entomoloji Müzesi (Türkiye, Ankara) teke böcekleri koleksiyonu (Coleoptera, Cerambycidae)”, G. U. Journal of Science, 19: 1-8 (2006).
Özdikmen, H., Turgut, S. & Güzel, S. “Longhorned beetles of Ankara region in Turkey (Coleoptera: Cerambycidae)”, Munis Entomology & Zoology, 4 (1): 59-102 (2009).
Özdikmen, H., Turgut, S., “A zoogeographical review of Spondylidinae in Turkey (Coleoptera: Cerambycidae)”, Munis Entomology & Zoology, 1: 279-288 (2006a).
Özdikmen, H., Turgut, S., “On Turkish Cerambyx Linnaeus, 1758 with zoogeogrephical remarks (Coleoptera: Cerambycidae: Cerambycinae)”, Munis Entomology & Zoology, 4: 301-319 (2009).
Özdikmen, H., Turgut, S.,. “An overview on the Palaearctic subgenus Phytoecia (Pilemia) Fairmaire, 1864 with a new species Phytoecia (Pilemia) samii sp. n. from Turkey (Coleoptera: Cerambycidae: Lamiinae)”, Munis Entomology & Zoology, 5 (1): 90-108 (2010).
Perissinotto, A., Luchini, S.R., “Coleotteri raccolti nel vicino E Medio Oriente Nota I. Dorcadion Dalm. (Coleoptera, Cerambycidae)”, Bollettino Della Societa Entomologica Italiana, 96: 147-149 (1966).
Plavilstshikov, N. N. “Les especes palearctiques du genre Rhagium F. (Coleoptera, Cerambycidae)”, Revue Russ. d`Entom., XV, 1: 1-19 (1915).
Plavilstshikov, N. N. “Fauna SSR. Zhestokrylye. T. XXIII, vyp. 1. Zhuki-drovoseki. Ch. 3. Podsemeistvo Lamiinae, ch. 1.” Moskva-Leningrad: Izdatel’stvo Akademii Nauk SSSR, 591 (1958).
Pic, M. “Description de Longicornes de Syrie” L. Jacquet : Lyon: 2 (1891).
Pic, M., “[Note] Séance Du 14 Décembre 1892”, Ann. Soc. Ent. Fr., 61: CCUX- CCLX (1892).
Pic, M. “Descriptions de Coléoptères”, Bulletin de la Société d’Histoire Naturelle. (Autumn), 304 (1897).
Pic, M. “Descriptions et notes diverses”, Matériaux pour servir à l’étude des Longicornes, 5 (2): 5-15 (1905).
Rejzek, M., Hoskovec, M., “Cerambycidae of Nemrut Dağı National Park (Anatolia, South-East Turkey)”, Biocosme Mésogéen Nice, 15: 257-272 (1999). 222
Rejzek, M., Sama, G., Alziar, G., “Host plants of several herb-feeding Cerambycidae mainly from East Mediterranean Region (Coleoptera: Cerambycidae)”, Biocosme Mésogéen Nice, 17: 263-294 (2001).
Sama, G. “Contributo allo studio dei coleotteri Cerambycidae di Grecia e Asia Minore” Fragmenta Entomologica, Roma, 16 (2): 205-227 (1982).
Sama, G., “Note sulla nomenclatura dei Cerambycidae della regione Mediterranea. Il. Revisione di alcuni tipi di Kraatz, V. Heyden, e Stierlin. (Coleoptera, Cerambycidae)”, Lambillionea, 94: 321-334 (1994).
Sama, G., “Note preliminaire pour une revision du genre Cortodera Mulsant, 1863 (Coleoptera-Cerambycidae), avec la description de deux especes nouvelles”, Biocosme Mésogéen Nice, 13: 107-114 (1996).
Sama, G., “Atlas of the Cerambycidae of Europe and the Mediterranean Area”, Kabourek, Zlin, 1: 173 (2002).
Sama, G., “In: Löbl I. & Smetana A. (eds.)”, Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Apollo Books, Stenstrup: 924 (2010).
Sama, G., Rapuzzi, P., “Note preliminaire pour une faune des Cerambycidae du Liban (Coleoptera, Cerambycidae)”, Lambillionea, 100: 7-23 (2000).
Sama, G., Rapuzzi, P. & Özdikmen, H. “Preliminary report of the entomological surveys (2010, 2011) of G. Sama and P. Rapuzzi to Turkey (Coleoptera: Cerambycidae)””, Munis Entomology & Zoology, 7 (1): 22-45 (2012).
Schmitschek, E., “Forstinsekten der Türkei und ihre umwelt grundlagen der Türkischen Forstentomologie”, Volk Und Reich Verlag, Prag, 125-141 (1944).
Sekendiz, O.A., “Türkiye hayvansal kavak zararlıları üzerine araştırmalar”, K.A.T.Ü. Orman Fakültesi Yayın No: 3, Trabzon, 194 (1974).
Sekendiz, O.A., “Doğu Karadeniz Bölümünün önemli teknik hayvansal zararlıları üzerine araştırmalar”, K.A.T Ü. Orman Fakültesi Yayınları No: 12, Trabzon, 114 (1981).
Semenov, A., “Coleoptera Asiatica Nova”, Horae Societatis Entomologicae Rossicae, 34: 303-334 (1900).
Sorauer F., Handbuch der Pflanzenkrankeiten. Paul Parey, Berlin und Hamburg. 599 (1954) 223
Švácha, P., Danilevsky, M.L., “Cerambycoid larvae of Europe and Soviet Union (Coleoptera, Cerambycoidea) Part I”, Acta Universitatis Carolinae–Biologica, 30: 1- 186 (1987).
Švácha, P., Danilevsky, M.L., “Cerambycoid larvae of Europe and Soviet Union (Coleoptera, Cerambycoidea) Part II”, Acta Universitatis Carolinae-Biologica, 32: 1-205 (1988).
Švácha, P., Danilevsky, M.L., “Cerambycoid larvae of Europe and Soviet Union (Coleoptera, Cerambycoidea) Part III”, Acta Universitatis Carolinae-Biologica, 32: 1-205 (1989).
Taglianti ve ark., “A proposal for a chorotype classification of the Near East fauna, in the framework of the Western Palaearctic Region” Biogeographia 20: 31-59 (1999).
Tauzin, P., “Complement a l’inventaire des Coleopteres Cerambycidae de Turquie”, L’entomologiste, 56: 151-153 (2000).
Tezcan, S., Rejzek, M., “Longhorn beetles (Coleoptera: Cerambycidae) recorded in cherry orchards in Western Turkey”, Zoology in the Middle East, 27: 91-100 (2002).
Tosun, İ., “Akdeniz Bölgesi iğne yapraklı ormanlarında zarar yapan böcekler ve önemli türlerin parazit ve yırtıcıları üzerine araştırmalar”, Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, İstanbul, 612 (24): 201 (1975).
Tozlu, G., “Studies on species belonging to Elateridae, Buprestidae, Cerambycidae, Curculionidae (Coleoptera) and Diprionidae (Hymenoptera) damaging on Pinus sylvestris L. in Sarıkamış (Kars) forests”, Türkiye Entomoloji Dergisi, 25: 194-204 (2001a).
Tozlu, G., “Determination of damaging insect species on Populus tremula L. in Sarıkamış (Kars) and studies on biology of some important species”, Türkiye Entomoloji Dergisi, 25: 133-146 (2001b).
Tozlu, G., Rejzek, M., Özbek, H., “A contribution to the knowledge of Cerambycidae (Coleoptera) fauna of Turkey. Part I: Subfamilies Prioninae to Cerambycinae”, Biocosme Mèsogèen, Nice, 19: 55-94 (2002).
Tozlu, G., Rejzek, M., Özbek, H., “A contribution to the knowledge of Cerambycidae (Coleoptera) fauna of Turkey Part II: Subfamily Lamiinae”, Biocosme Mèsogèen, Nice, 19: 95-110 (2003). 224
Tuatay, N., Kalkandelen, A., Aysev, N., “Bitki Koruma Müzesi Böcek Kataloğu (1961-1971)”, T.C. Tarım Bakanlığı, Ankara, 53-55 (1972).
Turgut, S., Özdikmen, H., “New data for Turkish longhorned beetles fauna from Southern Turkey (Coleoptera: Cerambycidae).” Munis Entomology & Zoology, 5, suppl.: 859-889, (2010).
Villiers, A., “Cérambycides de Turquie”, L’entomologiste, 15: 7-11 (1959).
Villiers, A., “Coléoptéres Cérambycides de Turquie (1. partie)”, L’entomologiste, 23: 18-22 (1967).
Villiers, A. “Faune des Coleopteres de France 1” Cerambycidae. Paris, 636 (1978).
Vives, E. “Coleoptera, Cerambycidae. Fauna Iberica, Vol. 12” Museo Nacional de Ciencias naturales. CSIC. Madrid, 715 (2000).
Winkler, A., “Catalogus Coleopterorum Regionis Palaearcticae,” Verlag Von Albert Winkler, 1135-1226 (1924-1932).
Yıldırım, E., Tozlu. G., Aslan, A, “Oltu ve Şenkaya (Erzurum) ormanlarının entomolojik ve diğer sorunları ve çözüm önerileri” Geçmişten Geleceğe Oltu ve Çevresi Sempozyumu, 1-3 Temmuz 1998, Oltu-Erzurum, 546-554 (1998).
Yüksel, B., “Doğu Ladin ağaçlarında zararlı böcekler ve predatörleri ve parazit türler-1 (Zararlı Böcekler)”, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 1-222 (1996).
225
ÖZGEÇMİŞ Kişisel Bilgiler Soyadı, adı : CİHAN, Naciye Uyruğu : T.C. Doğum tarihi ve yeri : 23.08.1988 Osmaniye Medeni hali : Bekar Telefon : 0 (546) 648 86 42 e-mail : [email protected]
Eğitim Derece Eğitim Birimi Mezuniyet tarihi Lise İskenderun Demir Çelik Lisesi 2005 Lisans Niğde Üniversitesi/ Biyoloji Bölümü 2010
Yabancı Dil İngilizce
Yayınlar
[Özdikmen, H., Mercan, N. & Cihan, N. 2012. A new species of the genus Stenurella Villiers, 1974 from Turkey (Coleoptera: Cerambycidae: Lepturinae). Munis Entomology & Zoology, 7 (1): 18-21]
[Özdikmen, H., Mercan, N., Cihan, N. & Özbek, H. 2012. Subspecific status of Rutpela maculata (Poda, 1761) (Coleoptera: Cerambycidae: Lepturinae). Munis Entomology & Zoology, 7 (1): 516-522]
[Özdikmen, H., Mercan, N. & Cihan, N. 2012. A new species of Dorcadion Dalman, 1817 from Turkey (Coleoptera: Cerambycidae). Munis Entomology & Zoology, 7 (1): 550-554] 226
[Özdikmen, H., Mercan, N. & Cihan, N. 2012. A new subspecies of Dorcadion halepense (Kraatz, 1873) from South Turkey (Coleoptera: Cerambycidae). Munis Entomology & Zoology, 7 (1): 604-606]
[Özdikmen, H., Mercan, N. & Cihan, N. 2012. A new subspecies of Cortodera pumila Ganglbauer, 1882 from Turkey (Coleoptera: Cerambycidae). Munis Entomology & Zoology, 7 (2): 746-748]
[Özdikmen, H., Mercan, N. & Cihan, N. 2012. Male genitaliae of Dorcadion narlianum Özdikmen et al., 2012 and Dorcadion halepense sehitkamilense Özdikmen et al., 2012 (Coleoptera: Cerambycidae). Munis Entomology & Zoology, 7 (2): 1276-1277]
[Özdikmen, H., Aytar, F., Cihan, N., Şamlı, N., Özbek, H. & Kaya, G. 2013. A synopsis of Palearctic genus Calchaenesthes Kraatz, 1863 with a new species of C. primis sp. n. from Turkey (Cerambycidae: Cerambycinae). Munis Entomology & Zoology, 8 (1): 148-153]
[Cihan, N., Özdikmen, H. & Aytar, F., 2013. Contributions of the longhorned beetles knowledge of Turkey by the subfamilies Prioninae, Lepturinae, Dorcadioninae and Lamiinae (Coleoptera: Cerambycinae). Munis Entomology & Zoology, 8 (2): 883-894]