Doğu Akdeniz Ormancilik Araştirma Enstitüsü
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
DOĞU AKDENİZ ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ ENTOMOLOJİ MÜZESİNDEKİ TEKE BÖCEKLERİ (COLEOPTERA: CERAMBYCIDAE) ÜZERİNE PRIONINAE, LEPTURINAE, DORCADIONINAE VE LAMIINAE İTİBARIYLA TAKSONOMİK VE FAUNİSTİK ARAŞTIRMALAR Naciye CİHAN YÜKSEK LİSANS TEZİ BİYOLOJİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HAZİRAN 2013 ANKARA TEZ BİLDİRİMİ Tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada bana ait olmayan her türlü kaynağa eksiksiz atıf yapıldığını bildiririm. NACİYE CİHAN Naciye CİHAN tarafından hazırlanan “DOĞU AKDENİZ ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ ENTOMOLOJİ MÜZESİNDEKİ TEKE BÖCEKLERİ (COLEOPTERA: CERAMBYCIDAE) ÜZERİNE PRIONINAE, LEPTURINAE, DORCADIONINAE VE LAMIINAE İTİBARIYLA TAKSONOMİK VE FAUNİSTİK ARAŞTIRMALAR” adlı bu tezin Yüksek Lisans Tezi olarak uygun olduğunu onaylarım. Doç. Dr. Hüseyin ÖZDİKMEN .……………………… Tez Danışmanı, Biyoloji Anabilim Dalı Bu çalışma, jürimiz tarafından oy birliği ile Biyoloji Anabilim Dalında Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir. Prof. Dr. Suat KIYAK ………………………. Biyoloji Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Hüseyin ÖZDİKMEN ………………………. Biyoloji Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Ayla TÜZÜN ………………………. Biyoloji Anabilim Dalı, Ankara Üniversitesi Tez Savunma Tarihi: 05/06/2013 Bu tez ile G.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu Yüksek Lisans derecesini onamıştır. Prof. Dr. Şeref SAĞIROĞLU …………………………. Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü iv DOĞU AKDENİZ ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ ENTOMOLOJİ MÜZESİNDEKİ TEKE BÖCEKLERİ (COLEOPTERA: CERAMBYCIDAE) ÜZERİNE PRIONINAE, LEPTURINAE, DORCADIONINAE VE LAMIINAE İTİBARIYLA TAKSONOMİK VE FAUNİSTİK ARAŞTIRMALAR (Yüksek Lisans Tezi) Naciye CİHAN GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Haziran 2013 ÖZET Bu çalışma Türkiye’nin en zengin 5 Teke Böceği alt familyasından 4 tanesi olan Prioninae, Lepturinae, Dorcadioninae ve Lamiinae alt familyaları bilgisine yeni katkılar sunmaktadır. Bu çalışma için örnekler 2001-2012 yılları boyunca Adana, Balıkesir, Bolu, Düzce, İçel, Kahramanmaraş, Karaman, Muğla, Niğde ve Osmaniye illerindeki farklı lokalitelerden toplanmıştır. Çalışma sonucunda Türkiye’den toplam 4 alt familyadan 19 tribusa ait 37 cins ve 58 tür (bunların 25 tanesi alt tür seviyesindedir) tespit edilmiştir. Çalışmadaki örnekler arasından yakın zamanda Özdikmen & Aytar, 2012 tarafından tanımlanmış bilim dünyası için bir yeni tür olan Mallosia nonnigra’ nın holotipi mevcuttur. Bunlar arasında bir tür bu çalışma ile Türkiye’den ikinci defa kayıt edilmektedir. İki tür Türkiye’nin güneyi için ilk kayıttır. Ayrıca, 4 tür İç Anadolu Bölgesi, 6 tür Akdeniz Bölgesi ve 3 tür ise Doğu Akdeniz Bölgesi için ilk defa kayıt edilmektedir. Dahası, toplam 45 tür (8 Adana, 4 Balıkesir, 14 İçel, 3 Kahramanmaraş, 10 Niğde ve 6 Osmaniye için olmak üzere) Türkiye’deki çeşitli iller için ilk kayıtlardır. Buna ilaveten, bu çalışmada incelenen v taksonların yaklaşık %15’i Türkiye için endemik olan taksonlardan oluşmaktadır. Bilim Kodu : 203.1.058 Anahtar Kelimeler : Coleoptera, Cerambycidae, yeni veriler, yeni kayıtlar,Türkiye Sayfa Adedi : 225 Tez yöneticisi : Doç. Dr. Hüseyin ÖZDİKMEN vi TAXONOMICAL AND FAUNISTICAL RESEARCHES ON LONGHORNED BEETLES (COLEOPTERA: CERAMBYCIDAE) BY PRIONINAE, LEPTURINAE, DORCADIONINAE AND LAMIINAE IN ENTOMOLOGY MUSEUM OF EASTERN MEDITERRANEAN FORESTRY RESEARCH INSTITUTE (M. Sc. Thesis ) Naciye CİHAN GAZİ UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCIENCE June 2013 ABSTRACT The present work presents new contributions to the knowledge of the subfamilies Prioninae, Lepturinae, Dorcadioninae and Lamiinae that are 4 of 5 richest subfamilies in terms of diversity among cerambycids, of Turkey. The specimens for this study were collected over various years (2001-2012) from different localities in Adana, Balıkesir, Bolu, Düzce, İçel, Kahramanmaraş, Karaman, Muğla, Niğde and Osmaniye provinces in Turkey. As a result of the work, a total of 58 species (25 of them into subspecies level) belonging to 37 genera of 19 tribes of 4 subfamilies were determined from Turkey. The present work includes the holotype of recently described species Mallosia nonnigra Özdikmen & Aytar, 2012 in the present specimens. One species of them is recorded from Turkey for the second time. Two species of them are the first record for Southern Turkey. Also, four species for Central Anatolian Region, six species for Mediterranean Region and three species for Eastern Mediterranean Region are recorded for the first time. Moreover, a total of fourty-five species are the first record for various provinces (8 for Adana, 4 for Balıkesir, 14 for İçel, 3 for Kahramanmaraş, 10 for Niğde, 6 for Osmaniye) in vii Turkey. Furthermore, about 15% of the examined taxa in the present work comprise of endemic taxa for Turkey. Science Code : 203.1.058 Key Words : Coleoptera, Cerambycidae, new data, new records,Turkey Page Number : 225 Adviser : Assoc. Prof. Dr. Hüseyin ÖZDİKMEN viii TEŞEKKÜR Çalışmalarım sırasında her türlü bilimsel, maddi ve manevi desteği ve tecrübesiyle yanımda olan çok kıymetli hocam Doç. Dr. Hüseyin ÖZDİKMEN’e; ilerlediğim yolda beni yalnız bırakmayan ve maddi-manevi desteklerini hiçbir zaman eksik etmeyen aileme; beni evlatlarından ayırmayan ve varlıklarıyla her zaman mutluluk duyduğum çok değerli Yılmaz-Sündüs KAYA ailesine; her zaman yanımda olan canım yol arkadaşlarım Gamze KAYA, Tülay OSKAY, Hüseyin ÖZBEK, Nihal ŞAMLI, N. Nur TOPÇU ve Kübra Canan YILDIZ’a sonsuz teşekkür ederim. Ayrıca müzesindeki örneklerin çalışılmasına izin veren Yüksek Orman Mühendisi Fatih AYTAR’a teşekkür ederim. ix İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET………………………………………………………………………...............iv ABSTRACT………………………………………………………………................vi TEŞEKKÜR………………………………………………………………….….....viii İÇİNDEKİLER………………………………………….…………………...............ix ŞEKİLLERİN LİSTESİ ………...…………………………………………...............x RESİMLERİN LİSTESİ …….……………………………………………………....xi HARİTALARIN LİSTESİ ………………………………………………................xiv 1.GİRİŞ..………………………………………………………………………...........1 2. MATERYAL VE METOT……………………………………………….………14 3. BULGULAR……………………………………………………...……….……...17 3.1. Alt Familya Prioninae.……………………………………............................17 3.2. Alt Familya Lepturinae ….……………..……………………………….......37 3.3. Alt Familya Dorcadioninae ….…………………………………………….102 3.4. Alt Familya Lamiinae …………………………………………..………....108 4. SONUÇLAR………………………………………………………………….…185 KAYNAKLAR……………………………………………………….……………214 ÖZGEÇMİŞ………………………………………………………………………..225 x ŞEKİLLERİN LİSTESİ Şekil Sayfa Şekil 4.1. İncelenen alt familyalar itibarıyla türlerin fenolojik dağılımları………..193 Şekil 4.2. Prioninae alt familyasına ait türlerin fenolojik dağılımları……………...194 Şekil 4.3. Lepturinae alt familyasına ait türlerin fenolojik dağılımları…………….196 Şekil 4.4. Dorcadioninae alt familyasına ait türlerin fenolojik dağılımları………..197 Şekil 4.5. Lamiinae alt familyasına ait türlerin fenolojik dağılımları……………...199 Şekil 4.6. İncelenen Cerambycidae türlerinin genel fenolojik durumu……………200 Şekil 4.7. Çalışılan örnekler arasından feromon tuzağıyla yakalanan örneklerin yüzde dağılımı………………………………………………………………….201 Şekil 4.8. Çalışmada incelenen taksonların korotip dağılımları……...……………203 Şekil 4.9. Prioninae üyelerinin korotip dağılımı…………………………………...205 Şekil 4.10. Lepturinae üyelerinin korotip dağılımı………………………………...207 Şekil 4.11. Dorcadioninae üyelerinin korotip dağılımı….…………………………208 Şekil 4.12. Lamiinae üyelerinin korotip dağılımı………………………………….210 xi RESİMLERİN LİSTESİ Resim Sayfa Resim 2.1. Funnel tipi feromon tuzağı……………………………………………...16 Resim 3.1. Callergates gaillardoti (Chevrolat, 1854)……...………………...…......18 Resim 3.2. Prinobius myardi atropos Chevrolat, 1854….…………………...…......21 Resim 3.3. Rhaesus serricollis (Motschulsky, 1838)……………………..…….......24 Resim 3.4. Aegosoma scabricorne (Scopoli, 1763)…………………………………27 Resim 3.5. Mesoprionus besikanus (Fairmaire, 1855)……………………………...29 Resim 3.6. Mesoprionus lefebvrei (Marseul, 1856)…………………………………32 Resim 3.7. Prionus coriarius (Linnaeus, 1758)……………………………………..35 Resim 3.8. Rhamnusium bicolor bicolor (Schrank, 1781)………………………….38 Resim 3.9. Rhamnusium testaceipenne Pic, 1897…………………………………...40 Resim 3.10. Rhagium syriacum Pic, 1892…………………………………………..42 Resim 3.11. Rhagium inquisitor fortipes Reitter, 1898 ……………………………45 Resim 3.12. Dinoptera collaris (Linnaeus, 1758)…………………………………..48 Resim 3.13. Cortodera omophloides Holzschuh, 1975……………………………..51 Resim 3.14. Vadonia soror tauricola Holzschuh, 1993…………………………….53 Resim 3.15. Pseudovadonia livida livida (Fabricius, 1777)………………………...55 Resim 3.16. Anoplodera rufipes rufipes (Schaller, 1783)…………………………..59 Resim 3.17. Stictoleptura cordigera cordigera (Fuessly, 1775)……………………62 Resim 3.18. Stictoleptura excisipes (Daniel & Daniel, 1891)………………………66 Resim 3.19. Stictoleptura sambucicola (Holzschuh, 1982)…………………………68 Resim 3.20. Anastrangalia dubia dubia (Scopoli, 1763)…………………………...70 Resim 3.21. Anastrangalia montana montana (Mulsant & Rey, 1863)……………74 xii Resim Sayfa Resim 3.22. Anastrangalia sanguinolenta (Linnaeus, 1760)……………………….76 Resim 3.23. Pedostrangalia adaliae Reitter, 1885………………………………….78 Resim 3.24. Pedostrangalia emmipoda (Mulsant, 1863)…………………………...80 Resim 3.25. Judolia erratica erratica (Dalman, 1817)…………………………….84 Resim 3.26. Leptura quadrifasciata quadrifasciata Linnaeus, 1758……………….88 Resim 3.27. Rutpela maculata maculata (Poda, 1761)……………………………..91 Resim 3.28. Carlandrea syriaca (Pic, 1891)………………………………………..94 Resim 3.29. Stenurella bifasciata nigrosuturalis