1 0,5 0 1 2 3 4 5 km

0

1 66 CIEKAWOSTKI HYDROTECHNICZNE CIEKAWOSTKI TURYSTYCZNE 25 SYSTEM ODWADNIANIA ŻUŁAW FROMBORK. Miasto o sięgających średniowiecza korzeniach, zapisało Należą do niego między innymi stacja Osłonka i Chłodniewo. Ta druga się złotymi zgłoskami w historii, dzięki ponad 30-letniej pracy i pobytowi MARTWA WISŁA, WISŁA ŚMIAŁA, MOTŁAWA jest największym obiektem tego typu w Polsce i osusza ok. 22 tys. ha Mikołaja Kopernika. Znany astronom, w latach 1510–1543, mieszkał na bezodpływowych terenów Żuław. W ciągu sekundy potrafi przepompować wzgórzu katedralnym jako kanonik warmiński. Zwiedzając miasto nie CHARAKTERYSTYKA RZEKI ŚLUZA BRDYUJŚCIE BRDA SKANALIZOWANA GDAŃSK 7 tys. litrów! Razem ze stacją w Osłonce zastąpiły łącznie 69 polderów. można zapomnieć o: Bazylice Archikatedralnej Wniebowzięcia NMP i św. Ceglana śluza oddana do użytku w 1879 r., jeszcze do niedawna była Rzeka wraz z Kanałem Bydgoskim, tworzy odcinek łączący dwa systemy 20 Po wcześniejszym kontakcie z dyrekcją Zarządu Melioracji i Urządzeń Andrzeja (w sezonie letnim, co tydzień, przez wirtuozów z kraju i zagranicy MARTWA WISŁA to dawne główne ramię ujściowe Wisły. Stało się „martwe”, po powstaniu Przekopu Wisły w Świbnie i odcięciu pierwszą śluzą na drodze wodnej Wisła-Odra. Szerokość śluzy wynosi 18 dróg śródlądowych – wschodni z zachodnim. Jedynie przepływając przez Wodnych Województwa Pomorskiego, można na własne oczy przyjrzeć się wykonywane są tam koncerty, na znanych fromborskich organach), Wieży od głównego ujścia śluzami w Przegalinie i Pleniewie. Ta ostatnia została rozebrana po wojnie. Martwa Wisła stanowi ważny szlak 6,4 7,4 BRDA

m, a długość 57 m, co pozwala na równoczesne śluzowanie zestawu dwóch BRDA Bydgoszcz możemy dopłynąć z Gdańska do Wrocławia, czy z Krakowa funkcjonowaniu urządzeń obu zespołów. Radziejowskiego, w której znajduje się wahadło Foucaulta, prywatnej wieży wodny i umożliwia dotarcie do Gdańska od strony Wisły, z ominięciem wód morskich Zatoki Gdańskiej. barek, czy barki z holownikiem lub pchaczem. Wyłączona z eksploatacji fot. M. Opitz do Szczecina. Od powstania Kanału Bydgoskiego w 1774 r., Bydgoszcz SZKARPAWA Kopernika, Muzeum Mikołaja Kopernika, planetarium znajdującym się w tak 4,3 w 2002 r., po oddaniu do użytku śluzy Czersko Polskie. z małego, liczącego niecałe 1000 mieszkańców miasteczka, wyrosła na 55 W ŚLUZA GDAŃSKA GŁOWA zwanym oktagonie – ośmiobocznej wieży na wzgórzu katedralnym. Warte WISŁA ŚMIAŁA powstała zimą 1840 r., wskutek przerwania pasa wydm nadmorskich przez spiętrzone lodem wody. Aż do Śmiała isła fot. P. Piaseczny początku lat dwudziestych XX w. na osiemdziesięciotysięczną aglomerację. 15 Dzięki budowie śluzy Gdańska Głowa, w 1895 r., ponownie umożliwiono odwiedzenia jest także, mało znane, Muzeum Medycyny w Szpitalu Św. wykopania Przekopu Wisły w 1895 r. miejsce to było głównym ujściem Wisły do morza. Nazywane jest także Przełomem Wisły Zatoka Gdańska JAZ CZERSKO POLSKIE Powstające nad portową rzeką fabryki, młyny, tartaki, cegielnie czy żeglugę na Szkarpawie. Nadano jej nazwę dawnej twierdzy, istniejącej do ZALEW WIŚLANY Ducha. Śmiałej lub Rozlewiskiem Wisły Śmiałej. Wybudowany w latach 1904-1907, zabytkowy jaz walcowy, jest najstarszą elektrownie, dawały zatrudnienie okolicznym mieszkańcom, a produkty ich Motława końca XVII w. w rozwidleniu Wisły na Martwą Wisłę i Szkarpawę. Śluza, poza fot. M. Opitz 7 REZERWAT tego typu budowlą w Polsce. Budynek z czerwonej cegły obok jazu kryje pracy eksportowano drogą wodną do Berlina i dalej, na zachód Europy. PTASI RAJ pełnieniem głównej funkcji, zabezpiecza również mieszkańców Żuław przed fot. P. Piaseczny KRYNICA MORSKA. Szerokie plaże Krynicy Morskiej skuszą każdego MOTŁAWA GDAŃSKA to rzeka płynąca przez Żuławy Gdańskie i uchodząca do Martwej Wisły przy Polskim Haku. Żeglowna maszynownię z elektrownią wodną, a po przeciwnej stronie znajduje się powodzią. Jej budynki można podziwiać tylko z zewnątrz. miłośnika błogiego lenistwa. W tej dawnej osadzie rybackiej rzadko można jedynie do Mariny na Starym Mieście w Gdańsku nowoczesna hydroelektrownia z lat dziewięćdziesiątych XX w. Poniżej jazu fot. M. Opitz PRZECHODZĄCY PRZEZ RZEKĘ Żuraw 10 Sobieszewo narzekać na brak słońca, a z tamtejszej latarni morskiej roztaczają się piękne fot. M. Opitz znajduje się naturalne, niestety nieżeglowne, ujście rzeki Brdy do Wisły. Na 11,7 km, przed mostem, zobaczymy zawieszoną na linie rozciągniętej Przejazdowo 501 Wiślinka widoki na Bałtyk i Zalew Wiślany. Latarnia mierzy 26,5 m i ma zasięg 18 W czasie II wojny światowej stacjonowały tu jednostki bojowe Oddziału w poprzek Brdy, postać linoskoczka balansującego nad rzeką, odsłoniętą mil morskich. W Krynicy mieści się też port z wydzieloną częścią jachtowo- Wydzielonego „Wisła”, skąd wypływały na swoje zadania obronne, we uroczyście 1 maja 2004 r. – w dniu przystąpienia Polski do UE. Mówi się, Dziewięć Kanał W KANAŁ ŻEGLUGOWY NA MIERZEI WIŚLANEJ turystyczną oraz przystanią rybacką. Z kolei w okolicach miejscowości Bogatk REZERWAT wrześniu 1939 r., broniąc m.in. mostu w Fordonie. iż linoskoczek podąża do Łuczniczki – słynnej rzeźby, symbolu Bydgoszczy Włók a isły fot. R. Sawicki Projekt budowy kanału żeglugowego na Mierzei Wiślanej ma na celu znajduje się stała wydma Wielbłądzi Garb, która uznawana jest za najwyższą ielki MEWIA ŁACHA – stojącej niegdyś na Placu Teatralnym. GDAŃSK Weselno Świbno połączenie Zalewu Wiślanego z Zatoką Gdańską, skrócenie szlaku wodnego fot. P. Piaseczny w Europie. RUCH STATKÓW Bystra S7 J. Mikoszewskie ELEKTROWNIA „KUJAWY” NA BRDZIE MŁYNÓWCE województwo pomorskie 940 i uczynienie z Elbląga portu morskiego. Planowane miejsce przekopu 226 Przekop W Spiętrzona poprzez jaz farny i ulgowy rzeka Brda, opływając wartkim nurtem SPICHRZE – WATERFRONT BYDGOSZCZY Wiślina 5 15 mierzei, znajduje się we wsi Skowronki, w gminie Sztutowo. Długość kanału TOLKMICKO to miejsce znakomicie nadające się do wypoczynku, ze Na całej trasie należy uważać na ruch statków - także morskich, Mikoszewo Wyspę Młyńską napędza turbiny wodne elektrowni w samym sercu miasta Na odcinku między mostami Bernardyńskim (km 11,34), a Sulimy- Gdańsk Stare Miasto i Główne Miasto – od to 1,1 km, a szerokość 80 m. Projekt budzi kontrowersje, gdyż kanał ma względu na piękną plażę i okoliczną przyrodę. Nie brak tu również ciekawych holowników, pchaczy z barkami i innych jednostek profesjonalnej że- Koszwały (km 11.87, PB). Dawniej mieściła się w tym miejscu Mennica Królewska, a Kamińskiego (km 11,7), na LB zobaczymy najpierw stylizowane na początku swego istnienia ściśle związanyLędow o Przegalina przebiegać przez obszary objęte programem Natura 2000. zabytków. Zaliczyć do nich można m.in. układ miasta, gotycką basztę glugi. Ze względu na styk wodnych dróg śródlądowych z morskimi, Wocławy 501 później kaszarnia. Elektrownię jak i zgromadzone eksponaty można obejrzeć fot. M. Opitz spichrze nowoczesne budynki dwóch banków, a następnie zabytkowe z transportem rzecznym i morskim, na 188/11,9/3,28/3,28 oraz kościół św. Jakuba. Ponadto pod Tolkimickiem znajdują się tzw. Wały oznakowanie nawigacyjne na większości szlaku jest kompatybilne po uprzednim zgłoszeniu się do obsługi. spichrze zbudowane w XVIII i XIX wieku. Obecnie są one siedzibą Muzeum których budował swoją potęgę, stając Miłocin fot. R. Sawicki REJSY „BIAŁĄ FLOTĄ” NA ZALEWIE WIŚLANYM Tolkmita, będące pozostałościami po staropruskim grodzisku. z oznakowaniem morskim. Jantar Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego. fot. M. Opitz się m.in. jednym z ważniejszych miast 9,2 Na Zalewie Wiślanym, na odcinku pomiędzy Krynicą Morską i Fromborkiem, fot. R. Sawicki 15 MOSTY TCZEWSKIE hanzeatyckich. Najważniejsze zabytki Junoszyno w sezonie wakacyjnym, odbywają liczne rejsy, które są obsługiwane przez MOSTY Długość mostów to 1030 m, szerokość przęsła żeglownego 60 m, WWŻ 7,16 Gdańska znajdują się na Głównym Mieście 935 kilku armatorów. W czasie podróży można podziwiać przyrodę akewnu, ELBLĄG warto odwiedzić dla zabytkowego Starego Miasta. Podczas wizyty m, przy średniej wodzie 11,58 m. Pierwszy – zwany Mostem Lisewskim – (Ratusz Głównego Miasta, Dwór Artusa, Błotnik Przemysław REZERWAT PARK zwłaszcza liczne ptactwo błotne i wodne, a we Fromborku górujący nad koniecznie trzeba też przejść się Ścieżką Kościelną. Jeszcze większe skarby KĄTY RYBACKIE ZALWEW WIŚLANYZALWEW Szlak Martwej Wisły rozpoczynamy od śluzy Przegalina. Stały most Izbiska Stegna to most drogowy wybudowany w latach 1851-57. Jego charakterystycznym CHEŁMNO nazywa się Miastem Miłości, ponieważ w tamtejszej farze Dom Uphagenów) i Starym Mieście (Wielki227 miastem zespół katedralny. Rejs trwa półtorej godziny. Rejsy odbywają się kryją się pod starówką – jest ona jednym z największych europejskich przy śluzie od lata 2012 jest już zwodzony. Na trasie jest także most Cedry Małe Drewnica 5 Kąty KRAJOBRAZOWY R O S J A WISŁA elementem są neogotyckie wieżyczki, którymi ozdobiono filary mostu. Drugi z przełomu XIII i XIV w. znajdują się relikwie św. Walentego 14 lutego Młyn, Ratusz Starego Miasta,Gr kościółabiny św. Sztutowo Rybackie również na trasie Nowa Pasłęka – Frombork – Piaski, z Tolkmicka i Elbląga terenów, na których prowadzone są kompleksowe prace archeologiczne. pontonowy w Sobieszewie (otwierany), a także, za Stogami, stałe mo- Zameczek MIERZEI KRYNICA to kratownicowy most kolejowy, wzniesiony w bezpośrednim sąsiedztwie odbywają się tu liczne imprezy tematyczne. Również poza Walentynkami Katarzyny), główne znajdują się wzdłuż 3,7 Piaski do Krynicy Morskiej oraz po samym Zalewie Wiślanym z portów w Krynicy Dotychczasowe znaleziska można podziwiać w Muzeum Archeologiczno- sty: wantowy, kolejowy obrotowy (nieotwierany) i Siennicki. Końcowy 7 Bronowo WIŚLANEJ MORSKA mostu drogowego pod koniec XIX w. miasto przyciąga wieloma atrakcjami nie tylko dla zakochanych. Miłośników Drogi Królewskiej reprezentacyjnej ulicy Żuławki W fot. M. Opitz isła Królewska Morskiej i Kątów Rybackich WISŁA Historycznym. Inne miejsca warte odwiedzenia to Katedra św. Mikołaja, odcinek Martwej Wisły to wody portowe i Polski Hak. Na obrotnicy, 7,1 15 10 fot. M. Opitz architektury zainteresuje fakt, że miasto zbudowano w oparciu o ustalony Gdańska – Długiej i Długiego Targu. Na Cedry Wielkie 16 0 REZERWAT 10 Brama Targowa oraz Centrum Sztuki – Galeria El. przy Polskim Haku, do wyboru są cztery kierunki: Broniewo 501 BUKI MIERZEI ŚLUZA PRZEGALINA z góry schemat, bazujący na tzw. pręcie chełmińskim, stanowiącym niegdyś Kanał Śledziowy K-3 Gdańsk, Motława Głównym Mieście znajduje się również Gdańsk Głowa 20 15 2,9 13 K-4 WIŚLANEJ Przebrno W pobliżu Nowej Karczmy i Nowej Pasłęki, Zalew Wiślany przecina granica fot. M. Czasnojć Kiezmark 10,5 Chorążówka P.-2 To jedyny stopień wodny na szlaku wodnym tzw. Wisły Gdańskiej. Jego jednostkę miary. Wzorzec umieszczono w ratuszu, a efekty budowy wg tej Bazylika Mariacka – największy ceglany 61/12,5/2,75/2,75 1616 13 polsko-rosyjska. Jeszcze w latach 90. XX w. jej przebieg wyznaczały stalowe KANAŁ ELBLĄSKI łączy Elbląg z Ostródą. To jedna z dwóch dróg wodnych 1. Na północ, Kanałem Kaszubskim – przez wody portowe do 930 16 KĄT PAS powstanie umożliwia żeglugę Martwą Wisłą, a sam stopień chroni okoliczne koncepcji (określanej prawem chełmińskim) można podziwiać z wieży farnej. kościół na świecie. Koronną, nawiązującą Dworek Niedźwiedzica isła 6/E fot. P. Piaseczny Suchy Dąb Wiśniówka Rybina W siatki, rozciągnięte nad granicznymi wodami. Sytuacja na granicy nie była RZEKA ELBLĄG na świecie, w których zastosowano pochylnie. Było to konieczne ze względu Wisłoujścia, Westerplatte i na Zatokę Gdańską. Osice 14 KM-E P.-1 1 tereny przed zalaniem. Znajdują się tu obecnie dwie śluzy. Pierwsza do tradycji, imprezą miasta jest Jarmark 2,9 Królewska 14 KM-E stabilna aż do 2009 r., kiedy została zawarta umowa regulująca przepływ na dużą różnicę wysokości terenu, wynoszącą ok. 10 m, na długości 2. Na zachód, „właściwą” Martwą Wisłą – przez byłe tereny Leszkowy 18 15 (północna) została wybudowana w 1895 r. W 1981 r. oddano do użytku GRUDZIĄDZ Dominikański, dużą popularnością cieszą Nowa 2,4 2,4 K-2 Zalew Wiślany 2 statków. Wcześniej dochodziło do blokowania żeglugi i zamykania granic dla prawie 10 km. Tylko tutaj pochylnie mają tzw. suchy grzbiet, co oznacza, Stoczni Gdańskiej i portu gdańskiego (zakaz żeglugi), łącząc Kościelnica Świerznica 4/E drugą, nowoczesną i dużo większą śluzę (południową) – o wymiarach 11,9 m W Grudziądzu wzrok przykuwają ceglane XVI-wieczne spichlerze się także imprezy marynistyczne np. Nowa Pasłęka polskich statków. że statki pokonują pewne odległości po suchym lądzie. W 2011 r. Kanał się ponownie z Kanałem Kaszubskim w pobliżu Westerplatte. Długie Pole Groblica Tujsk PIA Stara Pasłęka na 188 m. W 1992 r. Przegalina Północna została wyłączona z eksploatacji zlokalizowane przy starówce, które od strony rzeki sprawiają wrażenie Międzynarodowy Zlot Żaglowców „Baltic 14 KM-S Ujście fot. M. Opitz został wpisany na listę pomników historii, a od 140 lat jest nieprzerwanie 3. Na południe wpłyniemy na Motławę, czyli na Stare Miasto Giemlice K-1 2/E i wpisana do rejestru zabytków. ogromnych, choć mają tylko kilka pięter. W budynkach najbliżej Bramy Sail”. Do ważnych miejsc w Gdańsku należy STAWA 3 FRO fot. M. Opitz wykorzystywany w niezmienionym stanie. Piaskowiec Nowotna 4,5 4 w Gdańsku i do Mariny Szafarnia. 20 STAWA GDAŃSK ELBLĄG 5 Wodnej mieści się Muzeum im. ks. dr W. Łęgi, które prezentuje m.in. fot. A. Wołosz także Westerplatte, TwierdzaK rzywe Wisłoujście Koło 925 6 1/F Klejnowo MARTWA WISŁA, MARTWA GDAŃSKA WISŁA ŚMIAŁA, MOTŁAWA 4. Na wschód – wrócimy na Martwą Wisłę, w kierunku Górek Ostaszewo 2,4 WODOWSKAZ W KORZENIEWIE zasoby archeologiczne, etnograficzne czy numizmatyczne. Pozostałe oraz Oliwa, gdzie znajduje się zespół 13 TOL MOSTY ZWODZONE W ELBLĄGU JEZIORO DRUZNO. Podróżując Kanałem Elbląskim nie można ominąć Zachodnich, Sobieszewa i Przegaliny. 14 12 11 10 7 Różaniec Ten zabytkowy wodowskaz wzniesiono w latach 40. XIX w. podczas obiekty dawnych spichlerzy, są zamieszkane lub dopiero mają zostać katedralny. 920 Lubieszynek 502 9 8 2/F 14 Pasłęka Dotychczasowe dwie kładki zostaną zastąpione mostami zwodzonymi. Jeziora Druzno. Zbiornik powstał z części zatoki morskiej, a jego brzegi Steblewo 2/ELB Ułowo budowania portu rzecznego w Korzeniewie. Jego mechanizm był zagospodarowane. Komarówka Osłonka 16 Projekty obydwu obiektów przewidują budowę trzech przęseł, z czego fot. P. Piaseczny obfitują w ponad 200 gatunków ptactwa wodnego oraz błotnego. Mimo MIELIZNY 14 REZERWAT TOL-N 3/F automatyczny, uzależniony od stanu wody w Wiśle oraz w porcie. Dzięki Jeziernik 25 18 4/ELB REZERWAT środkowe będzie się podnosić. Szerokość przejścia żeglugowego każdego niewielkiej głębokości, wynoszącej maksymalnie 3 m, jezioro jest również 20 UJŚCIE NOGATU CIELĘTNIK

zamontowanej na wieżyczce budynku dużej tarczy wskazania wodowskazu TCZEW Koźliny Gniazdowo Cyganka 22 Kanał Panieński Kanał 24 ŚWIATŁO z nich wyniesie 16 m, ale tzw. most górny będzie mniejszy i zostanie rajem dla wędkarzy – nietrudno tu o piękny okaz szczupaka. Mielizny, poza torem wodnym, zdarzają się na odcinku od śluzy Prze- Palczewo były widoczne z pokładu płynącej barki, czy holownika. Ze względu na W Tczewie powstało pierwsze w Polsce Muzeum Wisły, a trzecie na świecie Nowa Cerkiew Żelichowo Cyganka BRANIEWO udostępniony tylko pieszym oraz rowerzystom. Most dolny posiadać będzie fot. M. Opitz galina do mostu w Sobieszewie. Za Górkami Wschodnimi jest kilkuset- ELBLĄG 6/ELB specyficzną konstrukcję, budynek przypomina cerkiew lub kapliczkę, a mało poświęcone rzece, gdzie promowane są historia oraz tradycje regionu. Inne 8/ELB TOLKMICKO FROMBORK również cześć dla ruchu drogowego. metrowe przewężenie, dawniej była tu śluza Pleniewo. Przy niesprzy- 60 REZERWAT kto wie o jego pierwotnym zastosowaniu. fot. M. Opitz miejsca warte odwiedzenia to najstarszy zbytek Tczewa, czyli XIII-wieczna 915 10/ELB Kadyny fot. M. Opitz GDAŃSK - Główne Miasto i Stare Miasto jającym wietrze halsowanie może być tu utrudnione. Dalej jest znów Lubieszewo ZATOKA 503 fara oraz starówka, która również pamięta czasy średniowiecza. 1 Orłowo 12 ELBLĄSKA 12/ELB 504 KANAŁ JAGIELLOŃSKI fot. M. Opitz Gdańsk stanowi jeden z najcenniejszych zespołów zabytkowych w Polsce, szeroko, aż do mostu wantowego. Na szlaku są liczne przystanie Czatkowy Marzęcino

NOWY DWÓR Suchacz REZERWAT Nowinka ŚLUZA W BIAŁEJ GÓRZE Stawiec Nogat Boręty 16/ELB KADYŃSKI LAS RZEKA ELBLĄG Kanał Jagielloński wybudowany w 1483 r. jest najstarszym kanałem pomimo że prawie całe historyczne śródmieście zostało odbudowane i porty. W 2012 oddano do użytku przystań Błotnik, nieopodal Przega- Nabrzeże Kompleks budowli hydrotechnicznych rozdzielających wody Wisły i Nogatu. Szpęgawa Pordenowo Tuja GDAŃSKI Połoniny w Polsce. Stanowi najkrótsze połączenie Gdańska z Elblągiem i mierzy 5,7 po ostatniej wojnie, a znaczna część zabytków ruchomych uległa liny. Kilometr od śluzy możemy cumować w Wiślince, w przystaniach K. Młyński Historia śluz sięga XVI w., kiedy to mieszkańcy Gdańska oraz Elbląga, Tczewskie Łąki Boręty II Brzózki Kępiny Kamionek km. Sam kanał miał się przyczynić do wzmocnienia pozycji portu w Elblągu, zniszczeniu bądź rozproszeniu. Pod koniec średniowiecza Gdańsk stał się w okolicach Sobieszewa, w portach w Górkach Zachodnich, na Sto- REZERWAT

za pomocą przekopów, dążyli do regulacji nurtu obu rzek. Powodowało ZAMEK KRZYŻACKI W MALBORKU 224 Ryki Wielki R1 Chojnowo Glinka Mirowo Małe Kamienica BUKI WYSOCZYZNY w stosunku do jego gdańskiego konkurenta. Żeglując po Kanale, przepływa najważniejszym ośrodkiem artystycznym na Pomorzu. W okresie renesansu gach i Rudnikach. W przystaniach funkcjonują warsztaty szkutnicze, K. Młyński Parszewo Kmiecin to częste zmiany poziomów wody, a nawet problemy z żeglownością. Gratka nie tylko dla miłośników historii, którzy zjeżdżają się tutaj w lipcu na Rychnowo ELBLĄSKIEJ NOGAT Elbląska się przez nieczynne wrota przeciwpowodziowe w Bielniku, na miejscu i baroku działali tutaj wybitni twórcy, np. Willem, Abraham i Izaak van den silnikowe, żaglomistrzowskie. Są slipy i dźwigi do wodowania jachtu. Lubiszewo Drugie Żuławskie Łęcze

System śluz składa się z tzw. śluzy Wielki Upust (regulującej poziom wody coroczne Oblężenie Malborka, upamiętniające wydarzenia z 1410 r., ale MOTŁAWA Pogrodzie których znajdowały się wcześniej 2 śluzy. fot. M. Opitz Blocke, Antoni van Obberghen, Andreas Schlüter. 910 Marynowy 55 w Nogacie), śluzy komorowej (regulującej przepływ wód z Wisły do Nogatu), fot. M. Opitz również dla pasjonatów średniowiecznej architektury. Historia zamku sięga Dąbrowa Orliniec 11,9 Baranówka małej śluzy w ujściu Liwy do Nogatu (obecnie nieużytkowana) oraz jazów. XIII w., kiedy Malbork stał się nową siedzibą mistrza zakonu krzyżackiego. Śluza Przegalina Lichnówki Myszewko Jagodno 54 NOGAT Biedkowo MOST PONTONOWY W NOWAKOWIE ŻEGLUGOWE INFORMACJE fot. M. Opitz Lisewo Nowakowo PARK Śluzy stanowią nie lada atrakcję ze względu na kunszt i precyzję wykonania. W latach 1457-1772 był on jedną z siedzib królów Polski. Zwiedzanie zamku TCZEW 11,5 NOWY STAW Podczas żeglugi wszystkie statki czeka najprawdopodobniej postój przy TWIERDZA WISŁOUJŚCIE Malborskie Za Białą Górą, płynąc w kierunku Zalewu Wiślanego, żeglarze napotkają warto rozpocząć od skrzydła północnego, gdzie znajdowały się prywatne 12 Lichnowy KRAJOBRAZOWY moście pontonowym w Nowakowie, ponieważ prześwit jest zbyt mały nawet To niezwykła budowla fortyfikacyjna, usytuowana na wyspie. Jej historia Trępnowy jeszcze trzy śluzy: Rakowiec, Szonowo (na przedmieściach Malborka) oraz kwatery mistrzów zakonu, dormitoria oraz kaplica. Warto również udać się Chlebówka WYSOCZYZNY

dla niewielkich jednostek. Jego konstrukcja opiera się na czterech pontonach. sięga XV wieku. Do 1758 roku służyła jako latarnia morska, w XIX wieku 33 Kępki 15 Elbląg śluzę w Michałowie. Powstały one na początku XX w. w ramach programu do wieży obronnej, która pełniła rolę wieży sanitarnej. Zamek dostępny dla Rakowiska Nogat ELBĄSKIEJ W kierunku północnym mechanicznie i bardzo sprawnie otwierane jest jedno było tu więzienie, w okresie międzywojennym klub żeglarski. Od 1947 r. Myszkowo Jazowa 7,0 „kanalizacja Nogatu”, który miał na celu zwiększenie udogodnień dla zwiedzających przez cały rok. Czarlin 50 z przęseł. W latach 70. XX w., na miejscu mostu istniała przeprawa promowa. fot. A. Wołosz twierdza mieści oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Jedno TCZEW Lichnówki Tropiszewo Ogrodniki działalności żeglugowej. Wszystkie śluzy to typowe śluzy kaskady Nogatu, 3,3 Bielnik II

fot. M. Opitz województwo pomorskie Pierwsze Świerki 45 5,2 Pasłęka

z największych zimowisk nietoperzy w województwie. Bałdowo 905 Dębina składające się z zapory ziemnej, śluzy komorowej oraz jazu z przepławką dla REZERWAT PRZYRODY „LAS MĄTAWSKI” Stara Wisła R1 Tralewo 13 Wierzno Wielkie Rakowo 7 ryb, a ich wrota obsługiwane są ręcznie. W ostatnich latach przy wszystkich Obejmuje ochroną kompleksy leśne rozwidlenia Wisły i Nogatu. Jest to fot. M. Opitz Tczew to miasto w woj. pomorskim, Gniszewo MOST SOBIESZEWSKI 55 Lipinka Myszewo Piastowo Zajączkowo śluzach wybudowano ekologiczne elektrownie wodne największe zbiorowisko leśne w tym rejonie. W jego obrębie występuje las leżące na 904-910 km Wisły. 15,2 506 Photo: M. Szelest Most pontonowy w Sobieszewie, łączący Wyspę Sobieszewską ze stałym WESTERPLATTE Narkowy Kończewice Lubstowo Wierciny Karszewo jesionowo-dębowy, gdzie znajdują się ponad 180-letnie topole białe, zwane Powstało w nim pierwsze w Polsce, 504 ELBLĄG Rucianka lądem, jest głównym szlakiem komunikacyjnym. Składa się z 9 przęseł, Niegdyś Wojskowa Składnica Tranzytowa. To właśnie tu 1 września Szymankowo Michałowo Kazimierzewo Milejewo MOST OBROTOWY KOLEI WĄSKOTOROWEJ W RYBINIE „Dwunastoma Apostołami”. 1 Stogi Adamowo 9,0 ELBLĄG województwo warmińsko-mazurskie MARTWA WISA MARTWA a trzecie na świecie muzeumWielg łowy Gnojewo z których środkowe, o szerokości 30 m, jest ruchome i służy do otwierania fot. M. Opitz 1939 r. o godz. 4:45 niemiecki pancernik Schleswig-Holstein otworzył ogień 57/9,5/2,49/2,5 9,0 Przed Rybiną zlokalizowany jest most Żuławskiej Kolei Dojazdowej, który poświęcone rzece. Funkcjonowała Bystrze Lasowice Małe mostu. Całkowita długość mostu: 180,8 m. w kierunku polskiej placówki, dając tym samym znak do rozpoczęcia Brzuśce Tragamin Nogat 9,0 Pierzchalskie J. powstał w 1905 r. Latem kursuje po nim kolejka wąskotorowa. Mechanizm POLSKIE PIEKŁO tu również pierwsza krajowa 3,5 Odwiedzający Elbląg powinni przespacerować się Chruściel ataku na Polskę. W jednostce dowodzonej przez mjr. H. Sucharskiego, Gorzędziej Lasowice Wielkie 40 Błudowo mostu bazuje na systemie kół zębatych i przekładni, a do jego uruchomienia Szkoła w Piekle została otwarta w 1937 r., a na jej czele stanął Jan Hinz, Szkoła Morska. Z kolei melomani Ścieżką Kościelną, stanowiącąNowe fragment oryginalnego Kilka metrów na północ od istniejącego mostu pontonowego w Sobieszewie stacjonowało ok. 200 żołnierzy, którzy dzielnie odpierali ataki nieprzyjaciela 15 15 Kurowo potrzebna jest siła ludzkich mięśni. przeciwnik germanizacji Powiśla. Fakt ten został potraktowany przez 900 Kamiennik średniowiecznego przejściaMonas międzyterzy sktrzemao kościołami starówki. Braniewskie ma w przyszłości powstać most zwodzony z dwoma uchylnymi przęsłami i przez 7 dni. Dla upamiętnienia tych wydażeń postawiono Pomnik Obrońców odwiedzają Tczew podczas Festiwalu Subkowy Kościeleczki Jegłownik Wielki niemieckie władze jako akt prowokacji, co doprowadziło do prześladowań Pamięci Grzegorza Ciechowskiego. Stara Kościelnica 6,3 To jednak tylko jeden z wielu zabytków miasta leżącego w woj. zastąpić wysłużoną już przeprawę. Wybrzeża oraz ogromny napis głoszący „Nigdy Więcej Wojny”. Radostowo 22 Cisy 509 uczniów, zamordowania Hinza i zamknięcia szkoły dwa lata później. Kamionka 18,5 9,6 warmińsko-mazurskim, na 3-9 km rzeki o tej samej nazwie. Mała Słońca Mątowy Wielkie Kapustowo 35 The Tczew Bridges 9,0 fot. M. Opitz 30 SZKARPAWA fot. M. Opitz Miłoradz 20 8,0 fot. M. Opitz fot. M. Opitz WISŁA MARTWA fot. H. Gonera 5,2 Kamienica Wielka Słońca Szawałd S7 S22 Janówka Kaczynos Stare Siedlisko Rajkowy Grobelno 6,1 Rakowiec Mątowy Małe 56,6/9,6/2,52/2,45 S7 230 Mały Garc Kraśniewo 14 DOMY PODCIENIOWE Gręblin

STOPIEŃ KAMIENNA GRODZA 895 25

Domy podcieniowe, o drewnianej konstrukcji szkieletowej, z ceglanym MALBORK 14 ISBN: 978-83-63800-02-4 ISBN: Fragment fortyfikacji Gdańska z XVI-XVII wieku. Stopień położony jest na Królewo wypełnieniem, stanowią jeden z największych zabytków Żuław. Wyróżnia 15 22 Motławie (w ciągu ulic Kamienna Grobla i Na Szańcach). W miejscu dawnej REZERWAT Szonowo Królewo ELBLĄG CHARAKTERYSTYKA RZEKI je ów podcień, czyli wysunięte piętro wsparte na kilku filarach. Początkowo NOGAT CHARAKTERYSTYKA RZEKI LAS MĄTAWSKI Malborskie ZALEW WIŚLANY CHARAKTERYSTYKA śluzy funkcjonują wrota przeciwpowodziowe. Zamykają się automatycznie PELPLIN 57,3/9,5/2,52/2,5 pełniły jedynie funkcję magazynową, a z biegiem lat coraz częściej także Wielki Garc Nogat 14 w momencie, gdy poziom wody na Motławie wzrasta. Musimy się liczyć z Pogorzała Wieś 515 mieszkalną. Budowle tego typu można podziwiać m. in. w: Żuławkach, 229 Kanał GranicznikMiędzyłęż 10 RZEKA ELBLĄG, znana także jako Elblążka, wypływa z jeziora Druzno i przepływa przez Żuławy Elbląskie, aby znaleźć ujście NOGAT to wschodnia odnoga ujściowa Wisły, liczy 62 km długości. Swój bieg rozpoczyna na km 886,6 królowej polskich rzek Rudno isła Wielbark Zalew to akwen morskich wód wewnętrznych. Występuje tu morskie oznakowanie nawigacyjne i zarządza nim administracja tym, że po przepłynięciu wrót i odbyciu wycieczki Motławą, w trakcie powrotu 229 w Zalewie Wiślanym. Jej długość wynosi około 15 km, choć w literaturze można znaleźć inne dane (od 14,5 km do 17,7 km). Żuławkach Książęcych i Izbiskach. i uchodzi do Zalewu Wiślanego tworząc niewielką deltę. Szerokość rzeki oscyluje w przedziale od 80 do 200 m, jednakże szlak W Gościszewo Urzędu Morskiego. Jednak morskie wody nie oznaczają morskich głębokości i zasolenia. Głębokość Zalewu nie przekracza 5,5 zastaniemy… zamknięte wrota. RZGW w Gdańsku uruchamia je na okres, fot. M. Opitz Uśnice Klecie MOTŁAWA REZERWAT Rozbieżności wynikają z tego, że za ujście rzeki do Zalewu niektórzy uznają główkę czerwoną, a inni – zieloną toru wodnego Zalewu kiedy zagrożenie powodziowe w Gdańsku nie występuje. żeglowny liczy około 30 m. Powolny nurt i dzika żuławska przyroda, zachęcają do spływu coraz liczniejsze grupy kajakarzy. 890 5 Parpary Zielonka m (tylko na Zalewie Kaliningradzkim). Średnia dla całego Zalewu wynosi jedynie 3,5 m, podczas gdy na wodach polskich to około

SZKARPAWA Małe PARÓW WĘGRY Wiślanego. Początkowy bieg rzeki rozpoczyna się od jeziora Druzno. Samo jezioro przypomina porośnięty trzcinami kanał. Z tego

fot. P. Salecki WIATRAKI ODWADNIAJĄCE Niewielki prąd znacząco odróżnia Nogat od Wisły, a tafla wody, od sierpnia, miejscami pokrywa się szczelnym dywanem roślinności Walichnowy Gronajny 2 m. Z powodu stosunkowo niewielkich, jak na swoją powierzchnię, głębokości, Zalew może być bezpiecznie użytkowany przez Gdańsk, Olsztyn, Bydgoszcz, Toruń, Poznań, Zielona Góra, Gorzów Wielkopolski, Elbląg 2012 Elbląg Wielkopolski, Gorzów Góra, Zielona Poznań, Toruń, Bydgoszcz, Olsztyn, Gdańsk, powodu trudno się zorientować, że jesteśmy już na rzece, gdyż w sposób naturalnym stanowi ona kontynuację Druzna. Wiatraki stanowiły niegdyś typowy element krajobrazu Żuław. Większość wodnej. Gęste nadbrzeżne zadrzewienie oraz ładne plaże, zapewniają wiele malowniczych miejsc do postoju i biwakowania. Wody Lignowy Szlacheckie Goraj Dąbrówka Malborska jednostki o zanurzeniu do około 1,5 m. Do przyjęcia takich jachtów jest przygotowana większość portów położonych na Zalewie z kilkuset tu zlokalizowanych, odwadniała poldery. Pozostałe mieliły 230 Pomyje Piekło J. Dąbrówko Opisywany ciek jest ważną arterią, łączy Kanał Elbląski i Pojezierze Iławskie z Elblągiem i Zalewem Wiślanym. Wpadają do niej PRZYSTAŃ MARINA GDAŃSK Nogatu nawadniają żyzne tereny Żuław Wiślanych i są na długim odcinku otoczone wałami przeciwpowodziowymi. Dopływając do Wiślanym. Chcąc skierować się z głównego toru wodnego Zalewu do portów, należy trzymać się torów podejściowych i kierować mąkę. Różniły się również pod względem konstrukcyjnym – spotykano Wlk. Walichnowy Tina i Fiszewka. Do Nogatu (i dalej także do Zalewu) prowadzi od Elblążki Kanał Jagielloński, mający swój początek na granicy Wybudowana w 1997 r. kiedy Gdańsk obchodził swoje tysiąclecie. Przystań Malborka, z oddali ujrzymy czerwone mury średniowiecznego Zamku Krzyżackiego – unikatowego na skalę europejską zabytku Koniecwałd się na nabieżniki. Jest to praktyka znana żeglarzom morskim, ale może stanowić novum dla wodniaków i żeglarzy śródlądowych. tu najprostsze budowle: „koźlaki” oraz bardziej rozbudowane „holendry”. Elbląga. Jest to najstarszy kanał w kraju, który jak nazwa wskazuje, pamięta panowanie Jagiellonów. Jego powstanie pozwoliło długości 290 m usytuowana jest wzdłuż Nabrzeża Szafarnia, na wprost architektury gotyckiej. Od 1309 r., przez prawie 150 lat Malbork był stolicą Państwa Krzyżackiego, a zamek stanowił jego główną Kulice Biała Góra Zasolenie zbiornika w polskiej części wynosi około 2 promile, czyli połowę tego co w Bałtyku. Im bliżej cieśniny łączącej Zalew i Stopniowo jednak wiatraki popadły w zapomnienie, ponieważ wyparły je twierdzę. Koniecznie trzeba zatrzymać się tu na postój, żeby odwiedzić wiekowe mury i poczuć klimat panujący w średniowieczu. Biała Góra na połączenie Elbląga z Nogatem i Gdańskiem, co przyczyniło się do gospodarczego rozwoju miasta i regionu. Warto zaznaczyć, Morze Bałtyckie tym zasolenie jest wyższe.

Żurawia Gdańskiego. Wyposażona w energię, oświetlenie, wodę i sanitariaty. 57/9,5/2,52/2,53 9,5 Sztumskie MALBORK Wykonanie map, schematów dróg wodnych: Adam Wołosz wołosz.pl, www.wolosz.pl wołosz.pl, Wołosz Adam wodnych: dróg schematów map, Wykonanie pompy parowe. Jedne z ostatnich zachowanych wiatraków znajdują się m.in. Kursztyn ze od Elbląga rzeka traktowana jest, jako morskie wody śródlądowe, co wymaga od żeglarzy posiadania specjalnego ekwipunku. Nowe zaplecze mariny zlokalizowano w Spichlerzu Nowa Pakownia Warto też wziąć udział w jednym z licznie organizowanych latem wydarzeń plenerowych np. inscenizacji bitwy rycerskiej. W XV w. 0 Pole Koślinka województwo pomorskie

w Drewnicy i Palczewie. W

Nogat został połączony z rzeką Elbląg dzięki budowie Kanału Jagiellońskiego, który jest najstarszą tego typu budowlą na terenie Gniew ierzyca REZERWAT 603 Projekt i opracowanie graficzne wydawnictwa: Adam Wołosz wołosz.pl, www.wolosz.pl wołosz.pl, Wołosz Adam wydawnictwa: graficzne opracowanie i Projekt gdzie znajduje się Hotel Gdańsk i Browar Restauracyjny BROVARNIA. W fot. M. Opitz Szprudowo 515

wysokościowcu i w spichlerzu znajdują się dwa sklepy żeglarskie. Marinę Polski. Szlak ten do dziś znacznie skraca śródlądową drogę wodną z Gdańska do Elbląga – nie ma konieczności wychodzenia na BIAŁA GÓRA

DEPRESJA ŻUŁAWSKA Cierzpice 885 Za sprawą zamku wielkich KANAŁ JAGIELLOŃSKI CHARAKTERYSTYKA Ł. Krajewski, M. Czasnojć, T. Klik, P. Chara, D. Paciorek, J. Nawojska, P. Salecki, P. Brozdowski, R. Wasil R. Brozdowski, P. Salecki, P. Nawojska, J. Paciorek, D. Chara, P. Klik, T. Czasnojć, M. Krajewski, Ł. 602 zamyka Most Stągiewny i Baszta Stągiewna. wody Zalewu Wiślanego. mistrzów krzyżackich Krajobraz żuławski jest unikatowy w skali kraju. To jedna z najmłodszych Brody Pomorskie

fot. M. Opitz Polskie J. Parlety SZTUM Barlewickie niemal każdy słyszał o Autorzy zdjęć: P. Pasieczny, M. Szelest, M. Opitz, H. Gonera, P. Brzeska-Gonera, R. Sawicki, G. Nadolny, A. Wołosz, A. Nadolny, G. Sawicki, R. Brzeska-Gonera, P. Gonera, H. Opitz, M. Szelest, M. Pasieczny, P. zdjęć: Autorzy i najniżej położonych polskich krain geograficznych. 28% powierzchni Żuław Gronowo Górki KANAŁ JAGIELLOŃSKI (droga wodna II klasy) mierzy 5,8 kilometra i łączy Nogat z Elblążką, w pobliżu miejscowości Kępki. NA ZALEWIE WIŚLANYM PŁYWAMY PO TORZE Benowo Malborku, mieście w woj.

zajmują depresje, łącznie z największą w Polsce, wynoszącą 1,8 m p.p.m. Morzeszczyn J. Barlewickie Umożliwia żeglugę na trasie Gdańsk-Elbląg, z pominięciem Zalewu Wiślanego. Jest również alternatywną trasą z Elbląga na Zalew WODNYM Korekta językowa: Katarzyna Robaczewska Katarzyna językowa: Korekta SIEĆ TRAMWAJÓW WODNYCH W GDAŃSKU pomorskim, położonym Znajduje się ona w Raczkach Elbląskich, gdzie dla udokumentowania tego GNIEW 234 Wiślany. Ma to znaczenie wtedy, kiedy most pontonowy na Elblążce w Nowakowie nie jest otwierany (za wysokie lub za niskie

Założeniem projektu była aktywizacja dróg wodnych Gdańska poprzez województwo pomorskie J. Sztumskie nad Nogatem (15-20

faktu postawiono pomnik. Ciepłe 605 Sztumska stany wody). Konsultacja merytoryczna: Rafał Warsil, Przemysław Brozdowski, kpt. Jerzy Hopfer, kpt. Grzegorz Nadolny Grzegorz kpt. Hopfer, Jerzy kpt. Brozdowski, Przemysław Warsil, Rafał merytoryczna: Konsultacja Tor wodny prowadzi od ujścia Wisły Królewieckiej, stworzenie infrastruktury: pomostów, tramwaju wodnego i przystani. fot. Archiwum Klubu Nowodworskiego fot. M. Opitz GNIEW Barcice km). Zabytek ten wpisano

GŁĘBOKOŚĆ Królów Las Wieś 55 Szkarpawy i Zatoki Elbląskiej, do granicy państwowej.

Przystanki tramwaju wodnego powstały na Westerplatte, przy Narodowym Wybuchowe atrakcje czekają na turystów w prawie siedmiotysięcznym 880 Rudniki R1 na listę światowego Rafał Wasil, Adam Wołosz wołosz.pl, www.wolosz.pl wołosz.pl, Wołosz Adam Wasil, Rafał Barlewiczki 607 517 Kształt jego ramiona od zachodu można przyrównać do

Centrum Żeglarstwa, przy ul. Wiosny Ludów, Zielonym Moście, Twierdzy Gniewie, w woj. pomorskim, zlokalizowanym na 876km644 Wisły. Można 602 Czermin dziedzictwa UNESCO,

Nogat zaliczany jest do żeglownych dróg wodnych II klasy i możemy go podzielić na dwa odcinki. Na pierwszym, Gogolewo R1 trójzębu. Mając wyobraźnie równą tym, którzy nazywali

Paulina Brzeska-Gonera, Grzegorz Niklas, Natalia Piechota Piechota Natalia Niklas, Grzegorz Brzeska-Gonera, Paulina Wisłoujście – Nabrzeżu Barkowym, Targu Rybnym, Stogach, Sienna Grobla tu – na zamku – oddać strzał z zabytkowej armatyMajew oraz o przyjrzeć się a na jego podzamczu

skanalizowanym – od śluzy w Białej Górze (km 0,4) do stopnia wodnego w Michałowie (km 38) – głębokość wynosi do 1,6 Szałwinek gwiazdozbiory na nieboskłonie, tor wodny Zalewu

II i Tamka oraz przystań kajakowa i motorowodna przy ul. Żabi Kruk. turniejom rycerskim i rekonstrukcjom bitew. W tym miejscu oprócz zamku udostępniono największą

Treści turystyczne: Zespół landbrand pod redakcją Huberta Gonera w składzie: w Gonera Huberta redakcją pod landbrand Zespół turystyczne: Treści m. Na drugim odcinku – z Michałowa do ujścia Nogatu do Zalewu Wiślanego (km 62) – zanurzenie maksymalnie to 1,4 m. 525 Cygusy GŁĘBOKOŚĆ można by nazwać „Krokodylem”. Jego rozchyloną NOGAT krzyżackiego znajduje się pałac, który Jan III Sobieski wybudował dla Piaseczno 525 na świecie wystawę

Mątowskie paszczę tworzyłoby Światło Elbląg i Stawa Gdańsk.

WISŁA CHARAKTERYSTYKA RZEKI żony Marysieńki. Bielsk machin oblężniczych. Treści wodniackie: Łukasz Krajewski, Andrzej Tomczyk, Grzegorz Nadolny, Jerzy Hopfer, Adam Wołosz Adam Hopfer, Jerzy Nadolny, Grzegorz Tomczyk, Andrzej Krajewski, Łukasz wodniackie: Treści 1 fot. H. Gonera LINIA WYSOKIEGO NAPIĘCIA I MOSTY Przy średniej wodzie wynosi około 3 m. Umożliwia to pływanie w zasadzie wszystkim jednostkom rekreacyjnym i sportowym, Linię grzbietu kreśliłyby Stawa Elbląg oraz pławy Tol, Fro Nogat Stary Kątki Nogat Mały 522

Najniższa linia energetyczna zawieszona jest na wysokości ok. 12 m, a najniższy most znajduje się w Kępkach (km 50,8) – 875 a także rozwój żeglugi komercyjnej. Dlatego też odcinek od Elbląga do Zalewu Wiślanego cechuje spory ruch jednostek ZALEW WIŚLANY i Pas. Zaś nogami byłyby podejścia do portów w Krynicy Autorzy tekstów: Autorzy WISŁA. Najdłuższa rzeka Polski i jednocześnie najdłuższa rzeka wpływająca do Bałtyku. Liczy 1047 km, a jej dorzecze zajmuje 518 prześwit przy wysokiej wodzie wynosi około 3,3 m. Nicponia Ryjewo Polaszki Morskiej, Piaskach, Tolkmicku i Fromborku. Podwinięty

ponad połowę powierzchni Polski. Nazywana jest Królową polskich rzek – również ze względu na ogromną rolę jaką odegrała wodnych. Przepływają tędy jachty i motorówki, łodzie z wędkarzami, statki kapitanatu portu, straży granicznej, pchacze

J. Smarzewskie Tymawa Janowo Gurcz ELBLĄG Autorstwo koncepcji wydawnictwa: Adam Wołosz wołosz.pl, www.wolosz.pl wołosz.pl, Wołosz Adam wydawnictwa: koncepcji Autorstwo ogon krokodyla kończyłby się w porcie Nowa Pasłeka. w historii naszego kraju. Nad jej brzegami toczyły się burzliwe losy narodu polskiego. Zakładano wokół niej, przed wiekami, takie Jeleń z barkami, nieco rzadziej „elbląg-maxy”, czyli statki morskie płynące do Elbląga przez Cieśninę Bałtijską i Zalew Wiślany.

ROŚLINNOŚĆ Spotkamy także statki białej floty, których „bezcłowe” rejsy na wody Enklawy Kaliningradzkiej będą coraz częstsze.

miasta jak Kraków, Warszawa, Toruń czy Gdańsk. Wisłę dzielimy na 3 podstawowe odcinki: górny, środkowy i dolny. Genezy tego J. Jelenie Pastwa Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego; ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk 80-810 21/27, Okopowa ul. Pomorskiego; Województwa Marszałkowski Urząd Wydawca: Leniwy nurt Nogatu sprzyja zarastaniu lustra wody przez roślinność. Gęsto rosnąca salwinia pływająca (paproć wodna), od OZNAKOWANIE NAWIGACYJNE ZALEWU BRDA CHARAKTERYSTYKA RZEKI podziału upatrujemy w historii i przebiegu granic zaborów. Górny odcinek o długości ok. 270 km – od źródeł na stokach Baraniej 623

sierpnia do września może tworzyć na rzece zielone, zbite dywany. Należy płynąć środkiem szlaku żeglownego, aby uniknąć SZKARPAWA CHARAKTERYSTYKA RZEKI LINIE WYSOKIEGO NAPIĘCIA I MOSTY WIŚLANEGO

Międzynarodowa Droga Wodna E70 – Mapa dla Wodniaków dla Mapa – E70 Wodna Droga Międzynarodowa Tytuł: Tytuł: Góry w Beskidzie Śląskim do ujścia Sanu – nie ma szczególnego znaczenia gospodarczego czy żeglugowego ze względu na 231 Rakowiec Jaźwiska

wkręcenia się roślinności w śrubę silnika. Wątkowice Dąbrówka Najniższa linia wysokiego napięcia znajduje się na początku szlaku, gdzie Druzno przechodzi w Elblążkę. Kolejne dwie

BRDA to lewobrzeżny dopływ Wisły. Wypływa z Jeziora Smołowego w okolicach Miastka, 238 km od ujścia w Bydgoszczy. słabą regulację i zbyt niskie stany wody. Stanowi za to o walorach krajobrazowych i turystycznych m.in. Oświęcimia, Krakowa, Pruska

Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego; ul. Podgórna 7, 65-057 Zielona Góra Zielona 65-057 7, Podgórna ul. Lubuskiego; Województwa Marszałkowski Urząd 529 Szkarpawa to wypływające na wschód, jedno z ramion ujściowych Wisły (km 931), które pozwala dopłynąć drogą śródlądową o wysokości 21 i 19 m znajdują się między 3 a 4 km szlaku. Dzięki staraniom środowiska wodniackiego, linię energetyczną Zalew Wiślany to morze w pigułce. Znajdują się Podzielić ją można na dwa odcinki. Pierwszy, nie zaliczany do śródlądowych dróg wodnych – od km 238 do 14,8 – stwarza Tarnobrzegu czy Sandomierza. Środkowy, najdłuższy odcinek cechuje się unikatowym w skali Europy, naturalnym krajobrazem J. Rakowieckie REZERWAT Milanowo

ŚLUZY A1 OPALENIE GÓRNE 870 z Gdańska do Elbląga. Obecnie oddzielona od głównego nurtu śluzą Gdańska Głowa jest praktycznie pozbawiona prądu. Liczy o prześwicie 10 m, położoną przy ujściu Kanału Jagiellońskiego do Nogatu, poprowadzono pod dnem cieku. Najniższy most tutaj zarówno latarnia morska, światła nawigacyjne

idealne warunki do uprawiania turystyki wodnej, np. kajakarstwa. Drugi, skanalizowany odcinek – od km 14,8 do Brdyujścia – dzikiej rzeki. Na uregulowanej jedynie wałami przeciwpowodziowymi Wiśle tworzą się często piaszczyste wyspy, a na polnych 518 Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego; Al. Niepodległości 18, 61-713 Poznań 61-713 18, Niepodległości Al. Wielkopolskiego; Województwa Marszałkowski Urząd Na Nogacie przepływamy przez 4 śluzy, kolejno są to: Biała Góra, Szonowo, Rakowiec i Michałowo. Wszystkie posiadają Mała sobie 25,4 km i uchodzi do Zalewu Wiślanego dwoma odnogami. W km 15,3 rozpoczyna się Wisła Królewiecka, która płynie o prześwicie 3,5 m, znajduje się między 4 i 5 km szlaku. czyli stawy, pławy czyli inaczej boje będące znakami

zaliczany do żeglownych dróg wodnych II klasy, przebiega przez Bydgoszcz. Brda w górnym biegu posiada cechy rzeki górskiej brzegach wyleguje się wypasane bydło. Uczestnicy coraz liczniej organizowanych spływów kajakowych, mogą odwiedzić m.in. Karczma REZERWAT Aplinki

podobne wymiary – ok. 57 m długości i 9,5 m szerokości. Przy zazwyczaj otwartych, tylko jednych wrotach, realna szerokość Lipianki nieco bardziej na północ od głównego nurtu Szkarpawy. Szlak żeglowny ma szerokość 30 m, lecz miejscami rzeka rozlewa się pływającymi wyznaczającymi tor wodny, nabieżniki, które Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego; ul. Emilii Plater 1, 10-562 Olsztyn 10-562 1, Plater Emilii ul. Warmińsko-Mazurskiego; Województwa Marszałkowski Urząd i dlatego kajakarze prawie od jej źródeł rozpoczynają spływy. Środkowy bieg jest już leniwszy. Rzeka meandruje malowniczo takie historyczne miejscowości jak Janowiec, Kazimierz Dolny, Puławy i Dęblin. Od Płocka do ujścia Wisły w Gdańsku płynie, OPALENIE Podzamcze

wejścia to niecałe 5 m. Można zaoszczędzić czas, uprzedzając telefonicznie obsługę śluzy o naszym nadejściu – wrota DOLNE do 100 m, więc płynąc jednostką żaglową – przy sprzyjającym wietrze – można spróbować halsowania. Należy przy tym uważać CUMOWANIE wyznaczają bezpieczne podejście do portu, jak również

przez okoliczne lasy i przepływa przez szereg znanych żeglarzom jezior, na obszarze Borów Tucholskich. W miejscowości uregulowany w czasie zaboru niemieckiego, dolny odcinek Wisły. Na trasie pokonujemy m.in. zaporę i elektrownię wodną we

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego; Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń 87-100 2, Teatralny Plac Kujawsko-Pomorskiego; Województwa Marszałkowski Urząd będą czekały otwarte. na przybrzeżne sieci rybackie i roślinność wodną. Szkarpawa jest atrakcyjnym akwenem zarówno pod względem krajobrazowym, Elbląg obfituje w dogodne miejsca postojowe dla żeglarzy. W samym centrum, tuż przy starym mieście, znajduje się Bulwar nieoznakowane, czyhające na żeglarzy sieci. Zalew Mylof (Zapora) rozpoczyna się jej sztuczna odnoga, zwana Wielkim Kanałem Brdy. Po przepłynięciu trzech elektrowni Włocławku oraz największy w Polsce sztuczny zbiornik wodny – Jezioro Włocławskie. Płynąc dalej mamy możliwość zwiedzenia Trzciano

9,5 Korzeniewo jak i turystycznym. Liczne524 meandry po żuławskich równinach, urozmaicają żeglugę i dostarczają przeżyć estetycznych, w związku Zygmunta Augusta, gdzie można zacumować na krótki postój. Dalej, płynąc w kierunku Zalewu Wiślanego (5,3 km szlaku) Wiślany jest dobrą szkołą nawyków morskich, także z

wodnych, przez kolejne kilometry, już w granicach Bydgoszczy, zaskakuje nas swoją dzikością. Od ok. 15 km staje się rzeką wielu zamków postawionych przez Krzyżaków, np. w Toruniu, Świeciu, Grudziądzu i Gniewie. Na terenie Żuław Wisła tworzy deltę, Opalenie 55 Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego; ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk 80-810 21/27, Okopowa ul. Pomorskiego; Województwa Marszałkowski Urząd CUMOWANIE z malowniczymi pejzażami. Płaskie, porośnięte szuwarami brzegi, zmieniają się z czasem w niewysokie wały przeciwpowodziowe, uwagi na fakt, że znakują go znaki wodne, zgodne z rozdzielając się na Nogat, Szkarpawę, Wisłę Martwą i Śmiałą. Obecnie głównym ujściem rzeki do Zatoki Gdańskiej jest przekop, możemy zatrzymać się w przystani Fala (LB), która jest dogodnym miejscem na dłuższy postój. Można zostawić jacht na skanalizowaną, przepływając przez ostatni charakterystyczny odcinek. Szerokość Brdy w Bydgoszczy waha się od 40 do 50 m, ŻEGLUGOWE INFORMACJE

Oprócz kilku drewnianych pomostów, na porośniętych szuwarami brzegach Nogatu, znaleźć możemy piaszczyste plaże 90 chroniące żyzne tereny depresyjne. Szkarpawę przecinają liczne mosty zwodzone i obrotowe – po jednym z nich jeździ wąskotorowa długi postój lub zimowanie. Na 6,5 km szlaku znajdują się dwie profesjonalne przystanie – Jachtklubu Elbląg i Bryza. Obie międzynarodowym morskim systemem oznakowania © Copyright © natomiast szlaku żeglownego od 20 do 35 m. Gdzieniegdzie pojawiają się tabliczki lub namalowane farbą na nabrzeżu informacje wybudowany w 1895 r. nadające się do postoju. Żuławska Kolej Dojazdowa. stwarzają dogodne możliwości dłuższego postoju, wraz ze slipowaniem. nawigacyjnego, Systemem IALA – A. Oznacza to, że na z kilometrażem rzeki. Na odcinku skanalizowanym, płynąc w górę, mijamy szereg śluz i jazów, a w centrum Bydgoszczy zabytkową 865 KWIDZYN Liwa Laskowice wodach morskich całej Europy, a także Afryki i Australii Wyspę Młyńską i tzw. Wenecję Bydgoską. NURT oraz większości wód Azji znajdziemy dokładnie te same

Ośno ŻEGLUGOWE INFORMACJE oznaczenia. 377 Elblążka ma minimalny prąd, a czasem, przy wiatrach od Zalewu Wiślanego, występuje tzw. „cofka”, gdy rzeka zmienia 588 kierunek i płynie w stronę jeziora Druzno, podtapiając Elbląg i okoliczne wioski. Ostatnia katastrofalna powódź miała miejsce INFORMACJE ŻEGLUGOWE ŻEGLUGOWE INFORMACJE w październiku 2009 r. Elbląg Bulwar Zygmunta Augusta GŁĘBOKOŚĆ fot. A. Wołosz 521 GŁĘBOKOŚĆ Od ujścia Brdy (km 771,4) do Tczewa (km 910) Wisła zaliczana jest do II klasy żeglownych dróg wodnych z gwarantowaną 532 55 głębokością tranzytową 1,4 m. Stąd do ujścia (km 941,3) jest drogą III klasy i zapewnia głębokość 1,6 m. Należy jednak NOWE Rakowiec GŁĘBOKOŚĆ Szkarpawa Licz jeste drogą wodną II klasy, z gwarantowaną głębokością 1,6 m. Jednak w wyznaczonym szlaku żeglownym KANAŁ JAGIELLOŃSKI Na odcinku Brdy skanalizowanej – od km 14,8 do Brdyujścia – miejscami głębokość sięga nawet do 3-4 m, ale dla żeglugi zachować ostrożność, gdyż nurt Wisły niesie znaczne ilości kruszywa, tworząc przy tym przemiały, nierzadko blokujące 238 głębokość zazwyczaj jest większa i rzadko spada poniżej 2 m.

WISŁA główny szlak – głębokość może wtedy spadać poniżej 1 m. dwukierunkowej przyjmuje się bezpieczną głębokość 1,5 m. Żegluga po kanale nie sprawia specjalnych kłopotów. Jachty muszą mieć położony maszt, ze względu na most przy LINIE WYSOKIEGO NAPIĘCIA połączeniu Kanału Jagiellońskiego z Nogatem. Większość brzegów jest porośnięta trzciną, na długich odcinkach kanał jest BRDA LINIE WYSOKIEGO NAPIĘCIA I MOSTY SZEROKOŚĆ Na Szkarpawie napotkamy stosunkowo dużo linii energetycznych, z czego najniższa zawieszona jest na wysokości około umocniony drewnianymi palikami. Krajobraz wokół, to przeważnie pola uprawne. Na całym szlaku sporo wędkarzy. Wszystkie linie energetyczne są zawieszone na wysokości powyżej 8 m w zwisie przy WWŻ. Z kolei najniższy most na całym Szerokość lustra wody oscyluje wokół 500 m. Niezbędna na pokładzie jest więc lornetka, ułatwiająca odczytywanie znaków 611 12 m nad lustrem wody. odcinku Brdy skanalizowanej to – pierwszy od strony Wisły – dwuprzęsłowy, kratownicowy most kolejowy, o prześwicie ok. na przeciwległym brzegu. Płynąc wzdłuż brzegu należy zachować bezpieczną odległość – od kilkudziesięciu do nawet 200 m, 3,2 m przy WWŻ. ze względu na często niewidoczne i zniszczone ostrogi regulacyjne, które bywają wysunięte daleko w nurt rzeki. Zamek w Świeciu SZKARPAWA fot. P. Pasieczny MOSTY ŚLUZY LINIE WYSOKIEGO NAPIĘCIA I MOSTY 91 Wszystkie mosty na szlaku są zwodzone lub obrotowe. Obsługa otwiera je w wyznaczonych godzinach, a czasem także Na skanalizowanym odcinku Brdy występują dwie czynne śluzy. Pierwsza z nich – Czersko Polskie – mierzy 115 m długości, Wszystkie linie wysokiego napięcia zawieszone są wysoko (powyżej 8 m przy WWŻ), więc nie przysparzają trudności 532 na prośbę żeglujących. Przy próbie przejścia pod zamkniętym mostem, należy mieć na uwadze stosunkowo duże wahania na 12 m szerokości i w 2002 r. zastąpiła wysłużoną XIX-wieczną śluzę Brdyujście. Druga posiada typowe gabaryty dla całej nawigacyjnych. Najniższy most na tym odcinku Wisły znajduje się w Grudziądzu – prześwit przy wysokim poziomie wody poziomu wody (do 1 m w krótkim czasie), powodowane cofką wód z Zalewu Wiślanego. MDW E 70, czyli ok. 57 m długości i 9 m szerokości. Dla sprawniejszego przepłynięcia przez śluzy, można zadzwonić do wynosi ponad 5 m, a przy średnim prawie 9 m. Zamek w Kwidzynie ŚWIECIE 391 fot. M. Opitz ich obsługi. województwo kujawsko-pomorskie ŚLUZA OZNAKOWANIE Jedyna na szlaku śluza – Gdańska Głowa, ma wymiary użytkowe: 12,5 m szerokości i 61 m długości. ROŚLINNOŚĆ Na dolnym odcinku Wisły obowiązuje oznakowanie brzegowe zgodne z przepisami żeglugowymi śródlądowych dróg Na 811-814 km Wisły w woj. kujaw- Dno Brdy jest dość bujnie porośnięte roślinnością wodną, należy więc szczególnie uważać, aby nie wkręciła się ona w śrubę. wodnych. Przy niskich stanach wody należy bezwzględnie stosować się do obowiązujących znaków! Znaki z kilometrażem sko-pomorskim znajduje się Świecie 532 ROŚLINNOŚĆ Z kolei pływająca po powierzchni rzęsa wodna, w okresie od połowy sierpnia do końca października, może utrudniać podróż. są często niszczone, dlatego pojawiają się na brzegu z dużą nieregularnością. 272 Prawie niewyczuwalny prąd Szkarpawy sprzyja rozwojowi roślinności wodnej. Podobnie jak na Nogacie, od sierpnia, Płynąc Brdą skanalizowaną, należy trzymać się środka szlaku żeglownego, a przy przechodzeniu pod mostami, nie należy (prawie 26 tys. mieszkańców). Tu- KWIDZYN województwo pomorskie intensywnie rozwija się tu salwinia pływająca, czyli paproć wodna. Dlatego też, należy starać się pływać środkiem szlaku, aby wychodzić poza oznaczone znakami skrajnie szlaku. W Bydgoszczy, przynajmniej raz w roku, koszona jest roślinność denna. CUMOWANIE tejszy zamek jest jednym z niewielu uniknąć zapchania systemu chłodzenia, czy wkręcenia się roślin w śrubę silnika. Prąd wody na Brdzie wynosi od 0,5 do 0,8 m/s, co pozwala na dosyć szybkie spławianie wycinanej roślinności. Apart from the few harbours along the Vistula’s banks, you should only choose sandy coves between wing dams as mooring średniowiecznych fortec wodnych, INFORMACJE ŻEGLUGOWE ŻEGLUGOWE INFORMACJE places (watching out for fishing nets). When approaching the bank, be particularly careful: stone reinforcements, occurring zlokalizowanych w Europie, a ko- Na 863 km Wisły miłośnicy historii powinni zatrzymać się CUMOWANIE www.mdwe70.pl ściół farny budowano przez ok. 100 INFORMACJE ŻEGLUGOWE ŻEGLUGOWE INFORMACJE CUMOWANIE along the entire length of the river, pose danger to vessels. Wyjątek na Wiśle stanowią Tczew z przystanią pasażersko- Na rzece znajdziemy kilka miejsc, przeznaczonych do cumowania, np. w Drewnicy, Rybinie i Osłonce. Dzikie zatoczki między Cumować można w licznych klubach wodniackich w Bydgoszczy, które chętnie przyjmują gości z zewnątrz. W centrum żeglarską i pomostami do cumowania oraz Toruń, gdzie zmodernizowane zostało nabrzeże Wisły. Odbudowana jest również lat, dzięki czemu reprezentuje różne w Kwidzynie, w woj. pomorskim, 55 szuwarami również nadają się do postoju. miasta wybetonowane brzegi rzeki, wyposażone są w ucha cumownicze, a gdzieniegdzie polery i pachoły. Należy przystań AZS, umożliwiająca cumowanie ok. 20 małych jednostek pływających. style architektoniczne. gdzie pochowano trzech wielkich

jednak zwracać uwagę na licznie występujące zakazy postoju i kotwiczenia oznaczone odpowiednimi znakami. Przystań mistrzów krzyżackich. W mieście ŻEGLUGOWE INFORMACJE A1 „Bydgoszcz” jest reprezentacyjnym, zlokalizowanym w samym centrum miasta, na Wyspie Młyńskiej, obiektem. Wykorzystuje WIATR I NURT 402 liczącym ok. 38 tys. mieszkańców, STATKI istniejącą zatoczkę, która umożliwi również cumowanie przy pomostach adoptowanego obiektu byłego młyna Rothera. Ze względu na dość wartki nurt Wisły (ok. 3 km/h) należy unikać wykonywania szybkich manewrów. Utrudnieniem może znajduje się również zamek W sezonie letnim na Szkarpawie pływa duży statek wycieczkowy, który jako żegluga komercyjna zawsze ma pierwszeństwo 272 Składa się z dwóch stylistycznie tożsamych obiektów z funkcją hotelową, gastronomiczną i użytkową związaną z przystanią. okazać się również wiatr – gdy wieje silnie z północy fale mogą osiągać nawet 1 m wysokości. Przy silnym wietrze kapituły pomezańskiej i dawny przed innymi jednostkami. Ze względu na swoje gabaryty oraz dużą wyporność statek wywołuje przy burtach silny prąd

240

Wzdłuż wschodniego brzegu grobli, poniżej Mostów Solidarności, znajdują się stanowiska postojowe dla ok. 18 jednostek 239 Konsulat Rzeczpospolitej – niegdyś i może powodować duże różnice poziomu lustra wody, między dziobem, a rufą. Mijanie z nim warto więc przeczekać P. Pasieczny, M. Szelest M. Pasieczny, P. południowym należy zwiększyć obroty silnika. Polski pływających. W 2012 r. do użytku została oddana nowoczesna przystań na Wyspie Młyńskiej w centrum Bydgoszczy. Konopat placówka wywiadowcza. w przybrzeżnej zatoczce.

Fotografie na okładce: na Fotografie 207 Zamek w Malborku Krzynica Morska ŚWIECIE 16 fot. M. Opitz fot. M. Opitz S5

91 5,2

91 GRUDZIĄDZ 16 INFORMATOR BYDGOSZCZ województwo kujawsko-pomorskie ______56 5 6,9 9,0 ______ŚLUZY Bydgoszcz - we wczesnym średniowieczu - nadrzeczna osada na bursztynowym szlaku, wzmiankowana już w 1238 r. jako warowna 245 MOTŁAWA D. ZNAKI ZEZWOLEŃ I ZALECEŃ Kasztelania Bydgoska, prawa miejskie uzyskała w 1346 r. Miasto na przestrzeni wieków, rozwijało się w różnym tempie. Budowa w PUNKTY INFORMACJI TURYSTYCZNEJ MARINA W GDAŃSKU 58 301 33 78 XVIII w. Kanału Bydgoskiego, umożliwiała powstanie na szlaku wodnym węzłowego miejsca - Bydgoskiego Węzła Wodnego oraz Otwierane na żądanie w określonych godzinach. Należy dzwonić pół godziny przed planowanym wpłynięciem do obsługi poszczególnych śluz POLSKI KLUB MORSKI 58 301 82 73 43. przejścia w obydwu kierunkach 44. przejścia w jednym kierunku (przejście z przeciwnego kierunku zabronione) szybki rozwój i bogacenie się Bydgoszczy, która stała się kwitnącym nadrzecznym miastem. Obok urządzeń służących regulacji BRDA – telefony poniżej. WISŁA ŚMIAŁA Sicienko UWAGA! Przed rejsem warto sprawdzić stan wysokości wód. W czasie wysokich stanów wody na Wiśle śluzy: Gdańska Głowa, Przegalina 45. trzymania się we wskazanym obszarze rzeki i transportowi wodnemu, wzdłuż brzegów powstawała charakterystycznaMochle nadwodna zabudowa. Zachowany harmonijny, Bydgoszcz: Miejskie Centrum Informacji Turystycznej, NARODOWE CENTRUM ŻEGLARSTWA 58 322 26 01 46. przejścia w kierunku określonym strzałką ul. Grodzka 7 52 585 87 02 i Biała Góra są zamykane. stosowny do miejsca, nadwodny pejzaż miasta, stworzyłWojnow swoisty,o niepowtarzalny i T oryginalnyryszczyn klimat Bydgoszczy nadwodnej. CHEŁMNO JACHT KLUB IM. CONRADA 58 307 39 12 Sercem Bydgoszczy - jej „Salonem” - jest dziś zrewitalizowana Wyspa Młyńska, a bydgoskie, ekologiczne, solarne tramwaje wodne (1 X-15 V): pn.-pt. 10:00-18:00, sob.-nd. 12:00-16:00; ŚLUZY NA BRDZIE PRZYSTAŃ ŻEGLARSKA JACHTKLUBU MORSKIEGO „NEPTUN” 58 307 09 27 E. ZNAKI INFORMACYJNE Minikowo 55 534 (16 V-30 IX): pn.-pt. 10:00-21:00, sob.-nd. 12:00-18:00 CZERSKO POLSKIE (1,40 km) REZERWAT są turystyczną atrakcją. Budowa przystani, modernizacja bulwarów zachęca do odwiedzin nie tylko turystów - wodniaków, ale MARTWA WISŁA REZERWAT 244 47. zezwolenie przejścia SKARPY Godziny otwarcia: pn – pt 07:00 – 15:00 | sob, nd i święta 09:00 – 13:00 na zgłoszenie telefoniczne równieżLAS MINK OWSKIpoprawiła jakość i estetykę obszarów nadwodnych. Umożliwiła bliski kontakt z wodą i podziwianie urody miasta od strony 550 YACHT KLUB PÓŁNOCNY 58 305 05 07 48. linia napowietrzna nad drogą wodną (wysokość linii nad poziomem najwyższej wody żeglownej) ŚLESZYŃSKIE REZERWAT HEDERA 244 Telefon do obsługi: 52 343 51 11 wody. Odbywające się duże imprezy na wodzie i nad wodą, m. in.Osówiec ”STER NA BYDGOSZCZ”, z regatami, imprezami i paradą WISŁA JACHT KLUB STOCZNI GDAŃSKIEJ 58 305 01 23 49. jaz w bliskiej odległości Staw R1 248 Karjednostekdynalski pływających, przyciągają nad Brdę i Kanał Bydgoski ogromne rzesze mieszkańców i przywracają nadrzeczną tożsamość REZERWAT Gniew: ul. Plac Zamkowy 2 58 535 25 37 MIEJSKA (12,40 km) 50. prom na uwięzi REZERWAT Kamieniec MARINA BŁOTNIK 602 249 490 PARÓW Tczew: Tczewskie Centrum Sportu i Turystyki 58 531 56 02 Godziny otwarcia: do 30.IX: pn – pt 08:00 – 19:00 | sob, nd i święta 10:00 – 19:00 od 1.X: pn – pt 07:00 – 15:00 51. prom przemieszczający się swobodnie ŁĄKI ŚLESZYŃSKIE miasta i mieszkańców. REZERWAT NOGAT CIELESZYŃSKI Telefon do obsługi: 52 322 37 01 52. zezwolenie na postój 35 4,5 KRUSZYN Suponin Most w Grudziądzu55 ul. Wojska Polskiego 28A PRZYSTAŃ ŻEGLARSKA W MALBORKU 55 272 24 96 fot. P. Pasieczny 53. zezwolenie na postój na akwenie, którego szerokość w metrach podana jest na znaku, licząc od miejsca ustawienia znaku 10 REZERWAT Chełmno: Ratusz – Rynek 28 56 686 21 04 | 693 473 156 | 505 013 993 ŚLUZA NA SZKARPAWIE 30 KOZIELEC PRZYSTAŃ BIAŁA GÓRA GDAŃSKA GŁOWA (0,25 km) – SZKARPAWA – WISŁA 54. zezwolenie na postój na akwenie ograniczonym odstępami w metrach, podanymi na znaku, licząc od miejsca ustawienia znaku Kanał Bydgoski Grudziądz: Rynek 3-5 56 46-123-18 SZKARPAWA 55. zezwolenie na postój, burta przy burcie, w maksymalnej liczbie podanej na znaku Potulice Gorzeń 25 X-IV: 08.00 – 17.00, V-IX: 08.00 – 17.00, sob 09.00 – 14.00 Godziny otwarcia: 01.VI – 30.IX.: pn – pt 7:00 – 19:00 | so – nd 9:00 – 17:00 (weekendy VII, VIII 9:00-19:00) PRZYSTAŃ ŻEGLARSKA OSŁONKA 56. miejsce postoju dla statków przeznaczonych do pchania nie załadowanych materiałów niebezpiecznych VII-VIII: pn – pt 08.00 – 17.00, sob 09.00 – 14.00, nd 10.00 – 14.00 poza sezonem: pn – pt 7:00 – 15:00 | so – nd – nieczynne 57. miejsce postoju dla statków przeznaczonych do pchania, które powinny pokazywać jedno niebieskie światło lub jeden niebieski stożek 4,3 Śl. nr 6 Osowa Góra 244 256 PRZYSTAŃ W RYBINIE 3,8 57,4/9,6/3,55/ 2,55 Telefon do obsługi: 55 247 17 07 WISŁA KRÓLEWIECKA 58. miejsce postoju dla statków przeznaczonych do pchania, które powinny pokazywać dwa niebieskie światła lub dwa niebieskie stożki CHEŁMNO548 GRUDZIĄDZ 59. miejsce postoju dla statków przeznaczonych do pchania, które powinny pokazywać trzy niebieskie światła lub trzy niebieskie stożki Noteć 5,1 MOTŁAWA ŚLUZY NA NOGACIE 203x10 województwo kujawsko-pomorskie województwo kujawsko-pomorskie 543 PRZYSTAŃ ŻEGLARSKA W SZTUTOWIE 502 11 11 88 60. miejsce postoju dla statków z wyjątkiem przeznaczonych do pchania, które nie są zobowiązane pokazywać znaków Śl. nr 5 Prądy ogródzki 5,3 Gdańsk: ul. Długi Targ 28/29, pn - so 09:00 – 17:00, nd 09:00 – 16:00 58 301 43 55 | 683 54 85 MICHAŁOWO (38,59 km) RZEKA ELBLĄG 57,4/9,6/3,82/ 2,56 61. miejsce postoju dla statków z wyjątkiem przeznaczonych do pchania, które powinny pokazywać jedno niebieskie światło lub jeden niebieski stożek 3,8 5,7 Kanał Star Chełmno to haenzatyckie miasto, niezwykle malowni- Grudziądz, położony w woj. Godziny otwarcia: 01.VI – 30.IX.: pn –pt 7:00 – 18:00 | so - nd 8:00 – 16:00 (weekendy VII, VIII 8:00-18:00) PORT JACHTOWY JACHTKLUBU ELBLĄG 55 642 77 64 62. miejsce postoju dla statków z wyjątkiem przeznaczonych do pchania, które powinny pokazywać dwa niebieskie światła lub dwa niebieskie stożki 80 PARK Łochowo 3x10 Czarze Błoto czo położone nad Wisłą na dziewięciu wzgórzach na kujawsko-pomorskim na 831-837 NOGAT poza sezonem: pn – pt 7:00 – 15:00 | so - nd – nieczynne PRZYSTAŃ ŻEGLARSKA BRYZA W ELBLĄGU 794 382 827 63. miejsce postoju dla statków z wyjątkiem przeznaczonych do pchania, które powinny pokazywać trzy niebieskie Tur 5,3 KRAJOBRAZOWY Malbork: ul. Kościuszki 54 58 647 47 47 Telefon do obsługi: 55 247 14 17 światła lub trzy niebieskie stożki 4,4 804 km rzeki. Jest to dawna historyczna stolica ziemi km Wisły, słynie ze spichlerzy ZALEW WIŚLANY 12,7 4,74,4 Śl. nr 3 Okole DOLINY DOLNEJ RAKOWIEC (23,95 km) 64. miejsce postoju dla wszystkich statków, które nie są zobowiązane pokazywać znaków 10 4,8 chełmińskiej. Przyciąga znakomicie zachowanym ciągnących się wzdłuż rzeki i PORT JACHTOWY W SUCHACZU 605 685 071 | 609 623 228 65. miejsce postoju dla wszystkich statków, które powinny pokazywać jedno niebieskie światło lub stożek 57,4/9,6/7,58/2,58 WISŁA KRÓLEWIECKA Godziny otwarcia: 01.VI – 30.IX.: pn –pt 7:00 – 18:00 | so - nd 8:00 – 16:00 (weekendy VII, VIII 8:00-18:00) 8 WISŁY 550 średniowiecznym systemem obronnym i renesanso- pochodzących nawet z XIV w. PORT RYBACKI W TOLKMICKU 55 231 66 14 66. miejsce postoju dla wszystkich statków, które powinny pokazywać dwa niebieskie światła lub stożki 4,6 Sztutowo: ul. Gdańska 55, pn - nd 09:00-17:00 (czynna w sezonie) 55 247 80 88 poza sezonem: pn – pt 7:00 – 15:00 | so - nd – nieczynne Śl. nr 4 Czyżykowo 2x11 3x9,2 5 wym ratuszem. Inny ciekawy zabytek to rynek PORT RYBACKI WE FROMBORKU 505 999 098 67. miejsce postoju dla wszystkich statków, które powinny pokazywać trzy niebieskie światła lub stożki 57,4/9,6/7,52/2,66 6,67 3,9 ® całoroczna informacja telefoniczna 55 247 80 88 Telefon do obsługi: 55 247 14 17 68. zezwolenie na postój na kotwicy i wleczenie kotwicy, łańcucha lub liny Zamość Śl. nr 2 Miejska Znane jest jako Miasto Zakochanych ze względu z pięknymi kamienicami. Całe PORT URZĘDU MORSKIEGO W NOWEJ PASŁĘCE 55 243 24 00 10 5,5 Janowo SZONOWO (14,50 km) 69. zezwolenie na cumowanie do brzegu 57,4/9,6/3,33/2,46 na relikwie Św. Walentego, które można znaleźć niemal stutysięczne miasto można PRZYSTAŃ ŻEGLARSKA W NOWEJ PASŁĘCE 55 241 90 88 | 510 19 19 35 223 5,1 Trzebcz ELBLĄG Godziny otwarcia: 01.VI – 30.IX.: pn –pt 7:00 – 18:00 | so - nd 8:00 – 16:00 (weekendy VII, VIII 8:00-18:00) 70. miejsce postoju zarezerwowane dla załadunku i wyładunku samochodów 4,5 5,6 REZERWAT REZERWAT Królewski w gotyckim kościele farnym. podziwiać z lotu ptaka, za sprawą PORT RYBACKI W KĄTACH RYBACKICH 55 247 87 19 71. miejsce do zawracania LAS MARIAŃSKI poza sezonem: pn – pt 7:00 – 15:00 | so - nd – nieczynne 5 Białe 4,5 12 REZERWAT LINJE lokalnego Aeroklubu. Elbląg: ul. Stary Rynek 25 V-IX pn - nd 10:00 – 18:00, cały rok pn - pt 10:00 – 17:00 55 239 33 77 PORT JACHTOWY W KRYNICY MORSKIEJ 55 247 60 76 72. miejsce skrzyżowania głównej drogi wodnej z boczną 2x8 8,72 Błota 15 REPTOWO 551 Telefon do obsługi: 55 272 20 49 PASŁĘKA 73. miejsce połączenia głównej drogi wodnej z boczną 6,2 Unisław 80 ZALEW WIŚLANY BIAŁA GÓRA (0,41 km)/ NOGAT - WISŁA MARINA BRANIEWO 74. miejsce skrzyżowania bocznej drogi wodnej z główną 6,2 8 775 REZERWAT Dąbrowa Chełmińska Frombork: ul. Portowa 4 (czynna w sezonie) 55 243 70 52 Godziny otwarcia: 01.VI – 30.IX.: pn –pt 7:00 – 18:00 | so - nd 8:00 – 16:00 (weekendy VII, VIII 8:00-18:00) 75. miejsce połączenia bocznej drogi wodnej z główną Kruszyn 8 3,2 5,5 551 Rynarzewo Krajeński 5 2x8 WIELKA KĘPA poza sezonem: pn – pt 7:00 – 15:00 | so - nd – nieczynne ______76. koniec obowiązywania zakazu lub nakazu albo ograniczenia – obowiązuje tylko w jednym kierunku ruchu 5 OSTROMECKA Kąty Rybackie: ul. Rybacka 64, pn - nd 09:00-17:00 (czynna w sezonie) 55 247 87 86 Kanał Górnonotecki 5,1 3,2 77. jedno lub dwa białe światła stałe przed przeszkodą– należy się zatrzymać jeżeli wymagają tego przepisy S5 3x8Śl. nr 1 Czersko Polskie Ostromecko Władowo Tolkmicko: Miejski Ośrodek Kultury, ul. Świętojańska 1,pn – pt 08:00 - 20:00 55 231 61 82 Telefon do obsługi: 55 277 16 91 ZNAKI ŻEGLUGOWE REGULACJI RUCHU NA ŚRÓDLĄDOWYCH DROGACH WODNYCH Królewskie 78. jedno lub dwa białe światła migające przed przeszkodą –przejście dozwolone 115/12/5,28/3,5 Nowy Dwór Grzybno Krynica Morska: ul. Gdańska 108 55 247 63 76 ŚLUZA NA MARTWEJ WIŚLE Kołaczkowo 79. miejsce poboru wody pitnej Braniewo: ul. Katedralna 7 55 644 33 03 PRZEGALINA (0,55 km) MARTWA WISŁA - WISŁA A. ZNAKI ZAKAZU 80. telefon BYDGOSZCZ Cichoradz Noteć Siemoń pn - wt, czw - pt 09:00 - 17:00, śr 09:00 - 15:00; sob 08:00-14:00. Godziny otwarcia: 01.VI – 30.IX.: pn –pt 07:00 – 19:00 | so - nd 09:00 – 17:00 81. zezwolenie na ruch statków o napędzie machanicznym J. Bagno 597 551 Nawra Wybcz Stegna: ul. Gdańska 36, pn - sobota 8:00-20:00, nd 10:00-18:00 55 247 86 92 poza sezonem: pn – pt 07:00 – 15:00 | so - nd – na zamówienie; dni świąteczne: 09:00 – 17:00 1. przejścia 82. zezwolenie na pływanie statkami sportowymi 2. wyprzedzania statków 83. zezwolenie na pływanie na nartach wodnych

INFORMATOR Telefon do obsługi: 58 323 93 76 84. zezwolenie na pływanie statkami żaglowymi J. Meszno Skłuczewo 3. wzajemnego wyprzedzania się pociągów holowniczych, zestawów pchanych i zespołów sprzężonych ______4. mijania i wyprzedzania się wszystkich statków 85. zezwolenie na pływanie łodziami wiosłowymi Przystań „Bydgoszcz” Rzęczkowo 5. postoju (zakaz kotwiczenia lub cumowania) po tej stronie szlaku żeglowego, po której stoi znak 86. zezwolenie na pływanie na desce z żaglem 249 Warszewice fot. S. Wroński 553 Wymysłowo Bulwar Filadelfijski w Toruniu MOSTY 6. kotwiczenia lub wleczania kotwic, łańcuchów lub lin po tej stronie szlaku żeglowego, po której stoi znak 87. zezwolenie na ruch z dużą prędkością małych statków sportowych lub rekreacyjnych 25 fot. J. Czerwiński ______Mosty, przeważnie zwodzone, otwierane są w określonych godzinach. Każdorazowo, warto porozmawiać z obsługą o dokładnej godzinie 7. cumowania po tej stronie szlaku żeglowego, po której stoi znak 88. zezwolenie na wodowanie i wciąganie statków na brzeg Władysławów 10 NAJCIEKAWSZE MUZEA 246 397 546 kolejnego otwarcia mostu. Telefony podajemy poniżej. 8. zawracania 89. wskazanie kanału radiotelegaficznego, na którym można uzyskać informacje nawigacyjny 9. wytwarzania wysokiej fali lub zjawiska przyssawania 90. zezwolenie na ruch skuterów wodnych Łubianka Biskupice Wypaleniska Zławieś Wielka BRDA SZKARPAWA 10. przejazdu poza skrajnię oznaczoną tablicami albo zielonymi światłami SOLEC Łążyn Brąchnówko 11. przejścia poza skrajnią określoną tablicami ZNAKI WYZNACZAJĄCE GRANICĘ SZLAKU ŻEGLOWNEGO NA WODACH ŚRÓDLĄDOWYCH 546 Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego, Bydgoszcz, ul. Gdańska 4 52 585 99 66 DREWNICA (2,85 km) – most drogowy, zwodzony KUJAWSKI TORUŃ 12. przejścia – przygotować się do wejścia lub przejścia 1.IV – 30.IX: wt – pt 09:00 – 17:00, sob – nd 11:00 – 18:00, Godziny otwarcia: 01.V. – 15.IX. : 8.00, 9.00, 11.00, 12.15, 13.15, 15.00, 17.30, 19.00, poza sezonem: 8.00 i 12.00 Zławieś Mała województwo kujawsko-pomorskie 13. pływania statków o napędzie mechanicznym 1.X – 21.III: wt – pt 09:00 -16:00, sob – Nd 10:00 – 16:00 Telefon do obsługi: 788 403 023 14. pływania statków sportowych 394 15. pływania na nartach wodnych Zarośle Brąchnowo Toruń – miasto pierników – to jedno z najstarszych miast w Polsce, którego początki sięgają już czasów RYBINA (14,98 km) – most obrotowy kolei wąskotorowej Pędzewo Cienkie WISŁA Zamknięty na czas przejazdu kolejki – okres wakacyjny w godzinach: 8.55-9.25; 11.15-11.45; 13.40-14.10; 15.25-15.55; 16.35-17.05; 18.25- 16. pływania statkami żaglowymi prehistorycznych. Miasto leży między 730-738 km Wisły. Prawobrzeżna część miasta leży na Pomorzu, 17. pływania łodziami wiosłowymi Zamek Muzeum Wisły, Tczew, ul. 30 stycznia 4 58 530 22 52 wew. 21/22 18.50. Przyłubie 755 Bierzgłowski Zęgwirt natomiast lewobrzeżna na Kujawach. Muzeum Ziemi Chełmińskiej, Chełmno, Ratusz – Rynek 28 56 686 16 41 | 531 094 069 18. pływania na desce z żaglem 553 RYBINA (15,45 km) – most drogowy, zwodzony 19. koniec strefy rozwijania dużych prędkości dla małych statków sportowych lub rekreacyjnych Gutowo Pigża wt – pt 10:00 – 16:00, sob 10:00 – 15:00, nd 11:00 – 15:00 (grudzień i styczeń: w nd nieczynne) Atrakcyjne położenie miasta nad rzeką oraz na szlaku bursztynowym, uwarunkowało znaczenie miasta Godziny otwarcia: 01.V. – 15.X.: 9.40, 11.30, 13.55, 15.40, 16.50, 19.10; poza sezonem: 9.00, 14.00 20. wodowania i wciągania statków na brzeg ZNAKI OZNAKOWANIA KARDYNALNEGO NA WODACH ŚRÓDLĄDOWYCH Sławkowo Muzeum im. ks. dr W. Łęgi, Grudziądz, ul. Wodna 3/5 56 465 90 63/64/65 21. ruchu skuterów wodnych 1. lewa strona szlaku żeglownego GDAŃSK w historii Polski i Europy. W 1230 r. osiedlili się tu Krzyżacy, a w 1280 r. Toruń stał się członkiem Hanzy, Telefon do obsługi: 55 247 86 17 1 1.V – 30.IX: wt – czw 10:00 – 16:00, pt 10:00 – 18:00, sob – nd 10:00 – 15:00, WISŁA KRÓLEWIECKA 2. rozgałęzienie szlaku żeglownego Czarne Błoto czyli związku miast handlowych Europy Północnej. W 1411 r., rok po bitwie pod Grunwaldem, w Toruniu B. ZNAKI NAKAZU 3. prawa strona szlaku żeglownego 499 1.X – 30.IV: wt – czw 10:00 – 15:00, pt 10:00 – 18:00, sob – nd 10:00 – 15:00 SZTUTOWO (6,50 km) – most drogowy, zwodzony ELBLĄG podpisano traktat pokojowy kończący wielką wojnę polsko-krzyżacką, ale już w 1454 r. wybuch powstania 4. miejsce niebezpieczne przy lewym brzegu szlaku żeglownego Ostaszewo antykrzyżackiego w Toruniu doprowadził do rozpoczęcia polsko-krzyżackiej wojny trzynastoletniej. W Godziny otwarcia: 01.V. – 15. IX. – 10:00, 12:00, 14:00, 16:00, 18:00 22. ruchu w kierunku wskazanym przez strzałkę 5. miejsce niebezpieczne na środku szlaku żeglownego MOTŁAWA 6. miejsce niebezpieczne przy prawym brzegu szlaku żeglownego TCZEW MALBORK 750 552 trakcie wojny Kazimierz Jagiellończyk wydał akt inkorporacji Prus do Królestwa Polskiego i włączył Toruń MARTWA WISŁA 23. ruchu po tej stronie szlaku żeglownego, która leży z lewej burty statku OLSZTYN Górsk Lulkowo Centralne Muzeum Morskie, Gdańsk, ul. Ołowianka 9-13, wt – nd 10:00 – 16:00 58 301 86 11 24. ruchu po tej stronie szlaku żeglownego, która leży z prawej burty statku 7. znak odosobnionego bezpieczeństwa Zakrzewko SOBIESZEWO – most drogowy, pontonowy GNIEW do Polski,Gostk nadającowo mu przywileje, które zagwarantowały miastu niezależność i odrębność polityczną. Wiek 25. trzymania się tej strony szlaku żeglownego, która leży z lewej burty statku 8. znak bezpiecznej wody 80 Godziny otwarcia: 01.VI. – 15.IX.: 08.30, 10.00, 13.00, 17.00, 19.00 lub gdy zbierze się 10 jednostek XVI i XVII to złoty czas dla Torunia, w którym miasto bogaciło się głównie na handlu rzecznym i jarmarkach NOGAT 26. trzymania się tej strony szlaku żeglownego, która leży z prawej burty statku 9. przebieg szlaku żeglownego wzdłuż lewego brzegu MIĘDZYNARODOWA DROGA WODNA 10 Łysomice Poza sezonem: 8.30, 14.00, 17.00 KWIDZYN międzynarodowych. RównieżGapa w tym okresie w Toruniu zaczęła kształtować się tradycja flisacka - odbywały 27. przejścia na tę stronę szlaku żeglownego, która leży z lewej burty 10. przebieg szlaku żeglownego wzdłuż prawego brzegu LAS PIWNICKI Muzeum Zamkowe w Malborku, ul. Starościńska 1 55 647 08 00 Telefon do obsługi: 58 308 07 61 11. przejście szlaku żeglownego od prawego do lewego brzegu Stary się tutaj ceremonie pasowania na flisaków. Ponadto w tym czasie Toruń stał się także miastem luterańskim. 28. przejścia na tę stronę szlaku żeglownego, która leży z prawej burty Rozgaty 553 sale muzealne i tereny zamkowe: wt-nd: 10:00 – 15:00; 12. przejście szlaku żeglownego od lewego do prawego brzegu MAPA DLA WODNIAKÓW Toruń Najazdy Szwedów w XVIII w. spowodowały wiele zniszczeń, szczególnie w 1703 r., które doprowadziło Otwarcie mostu może nie nastąpić automatycznie w podanej godzinie a dopiero po sygnale dźwiękowym z jednostki lub telefonie - ze względu 29. zatrzymania się w warunkach określonych przepisami GRUDZIĄDZ tereny zamkowe: pn 10:00 – 16:00, wt-nd 15:00 – 16:00. na duży ruch jachtów które pływają w pobliżu mostu, ale nie chcą przepływać. Uwaga! Kotwice w okolicy mostu nie trzymają! 30. nie przekraczania podanej prędkości (w km/h) 13. znak ustawiony z lewej strony wyjścia z jeziora lub szerokiej drogi wodnej Przysiek do spalenia znacznej części rynku, ratuszu i kościołów. Pięć lat później w mieście wybuchła epidemia 31. nadania sygnału dźwiękowego 14. znak ustawiony z prawej strony wyjścia z jeziora lub szerokiej drogi wodnej Lipniczki 646 ELBLĄG Papowo dżumy, która zdziesiątkowała populację miasta.15 W 1793 r. w wyniku II rozbioru Polski Toruń znalazł się 32. zachowania szczególnej ostrożności 15. flaga „A” Uwaga! Nurek pod wodą. E70 Toruńskie TUGA (dopływ Nogatu) 55 247 57 33 NOWAKOWO - most drogowy, pontonowy BYDGOSZCZ na terytorium Królestwa Prus. W czasach napoleońskich Toruń wielokrotnie był grabiony i niszczony 33. zachowania szczególnej ostrożności przy wypływaniu na główną drogę wodną PIŁA 745 14 Muzeum Żuławskie, Nowy Dwór Gdański, ul. Kopernika 17 Godziny otwarcia: cały rok: 07.00, 08.00, 09.00, 10.00, 12.00, 14.00, 15.00, 17.00, 19.00, 01.V. – 31.VIII. dodatkowo: 20.00, 22.00 34. zachowania szczególnej ostrożności przy przecinaniu głównej drogi wodnej !!UWAGA!! TORUŃ przez przechodzące wojska. Po Kongresie Wiedeńskim władze pruskie zaczęły przekształcać miasto na wt-nd 11:00 – 16:00 (V-IX), poza sezonem 11:00 – 15:00. twierdzę. Po I wojnie światowejRogowo Toruń ponownie wrócił do Polski i zaczął dynamicznie się rozwijać. Po II Telefon do obsługi: 55 231 27 27 35. zmiany kursu lub prędkości przez statki idące główną drogą wodną, gdy z bocznej drogi wychodzą statki POLSKI ODCINEK OBEJMUJĄCY: Papowo Brzeźno ELBLĄG 36. prowadzenia nasłuchu ŚRÓDLĄDZIE (PŁYNĄC Z PRĄDEM RZEKI) UJŚCIE Poniawojnietówki światowej, w czasach PRL, miasto straciło na znaczeniu, kosztem bardziej robotniczej Bydgoszczy. ______ODRĘ, WARTĘ, NOTEĆ, KANAŁ BYDGOSKI, BRDĘ, WISŁĘ, NOGAT, E70 GORZÓW WIELKOPOLSKI Muzeum Archeologiczno-Historyczne, Elbląg, ul. Bulwar Zygmunta Augusta 11 55 232 72 73 37. prowadzenia nasłuchu na wskazanym kanale Obecnie miasto liczy 205 tys. mieszkańców i jest siedzibą Urzędu Marszałkowskiego Województwa TORUŃ Gr wt – nd 09:00 – 17:00. PORTY I PRZYSTANIE KOLOR CZERWONY – PRAWA STRONA SZLAKU ŻEGLUGOWEGO SZKARPAWĘ, ELBLĄG, ZALEW WIŚLANY Glinno Wielka Kąkol Kujawsko-Pomorskiegoębocin (siedzibą Urzędu Wojewódzkiego jest Bydgoszcz). C. ZNAKI OGRANICZENIA KOLOR ZIELONY – LEWA STRONA SZLAKU ŻEGLUGOWEGO Wielkie Nieszawka 740 Rogówko ZALEW WIŚLANY BRDA 15 W 1997 r. Toruń został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Na liście znalazł 38. głębokości szlaku żeglownego (w metrach) MORZE Muzeum Mikołaja Kopernika, Frombork, ul. Katedralna 8, wt-nd 09:00 – 16:00 55 244 00 71 MARINA BYDGOSZCZ 39. prześwitu nad zwierciadłem wody (w metrach) się XIII wieczny zespół starego i nowego miasta oraz ruiny zamku krzyżackiego. KOSTRZYN NAD ODRĄ POZNAŃ 552 Muzeum Zalewu Wiślanego, Kąty Rybackie, ul. Rybacka 64, pn-pt 08:00 – 16:00 55 247 87 77 WISŁA 40. szerokości przejazdu lub szlaku żeglownego KOLOR CZERWONY – LEWA STRONA TORU WODNEGO WARSZAWA 273 Jedwabno 654 PRZYSTAŃ PASAŻERSKO - ŻEGLARSKA W TCZEWIE 513 06 88 95 41. inne ograniczenia ruchu żeglugowego KOLOR ZIELONY – PRAWA STRONA TORU WODNEGO 5,1 7,8 42. granica szlaku żeglownego oddalona od prawego (lewego) brzegu (w metrach) 735KĘPA BAZAROWA 10 730 S10 15 1 Lubicz S10 Dolny J. Ostrowo Sicienko Osówiec

J. Wielkie BYDGOSZCZ 243 80 MIĘDZYNARODOWA DROGA WODNA E 70 CIEKAWOSTKI HYDROTECHNICZNE CIEKAWOSTKI TURYSTYCZNE Śl. nr 5 Prądy 3x10 57,4/9,6/3,82/ 2,56 5,1 20 3,85,3 ZOO ŚWIERKOCIN GŁĘBOKOŚĆ Kamieniec NAKO NAD NOTECIĄ 241 3,8 Niedaleko naszej trasy, na km 28,5, znajduje się pierwsze w Polsce safari, Szlak żeglowny na Kanale Bydgoskim (KB) ma 28-30 m szerokości i 1,6-2 m głębokości. KANAŁ BYDGOSKI CHARAKTERYSTYKA 10 4,3 MDW E70 łączy Europę Zachodnią, od Antwerpii i Rotterdamu, przez berliński węzeł śródlądowych dróg wodnych i północną Polskę, z rejonem województwo kujawsko-pomorskie 3x 10 Kaliningradu i dalej systemem drogi wodnej Niemna (Pregołą i Dejmą do Kłajpedy). Polski odcinek biegnie przez Odrę do Kostrzyna, gdzie łączy przez które można przejechać samochodem. Na obszarze 20 ha można Wyrza REZERWAT zobaczyć ponad 700 zwierząt m.in. z Australii, Afryki i obu Ameryk. LINIE WYSOKIEGO NAPIĘCIA I MOSTY KANAŁ BYDGOSKI (KB) to najstarszy w Polsce działający kanał żeglowny, wpisany do rejestru zabytków w 2005 r. Teren po HEDERA Śl. nr 6 Osowa Góra się z drogą wodną Odra-Wisła. Szlak prowadzi 68 km Wartą, 187 km Notecią, 24,5 Kanałem Bydgoskim i 14,4 Brdą, aż do styku z Wisłą (i MDW ŚLUZY OKOLE I CZYŻKÓWKO PRZYSTAŃ „GWIAZDA” Nakło nad Notecią to dziewiętnastotysięczne miasto, leżące w województwie kujawsko-pomorskim, na 39-41 km Noteci. W Nakle Karnówko Minikowo Linie wysokiego napięcia zawieszone są w odległości przynajmniej 8 m od lustra wody. Najniższy most na kanale znajduje się którym przebiega, już w XV w., służył jako połączenie handlowe z zachodem Europy. Płynące Notecią i Brdą galary, szkuty i dubasy ŚLESIN REZERWAT 57,4/9,6/3,55/ 2,55 E40) w Bydgoskim Węźle Wodnym. Następnie droga biegnie 114 km Wisłą, 62 km Nogatem, 35 km Zalewem Wiślanym, do granicy z Obwodem Wybudowane w latach 1908-1915 śluzy, pozwalają pokonać wysokość około Oddana do użytku w 2009 r. przystań dla około 25 jednostek różnej wielkości, WARTA Noteć łączy się z Kanałem Bydgoskim, którego budowa przyczyniła się do szybkiego rozwoju gospodarczego miasta. Nazwa REZERWAT 25 fot. Archiwum Zoo przy Śluzie nr 6 Osowa Góra i przy WWŻ ma ok. 3,7 m prześwitu, a jego szerokość jest równa szerokości śluz. wciągano na koła i przetaczano z jednej rzeki do drugiej. Kanał powstał w latach 1772-1774, a jego budowa trwała zaledwie 18 LAS MINKOWSKI KRUSZYN 10 Kaliningradzkim. Do systemu MDW E70 zaliczamy również Szkarpawę, rzekę Elbląg i Kanał Jagielloński. 7,5 m. Posiadają po dwa zbiorniki oszczędnościowe, których opróżnianie czy mieści się na 16 km DW W-O. Komfort pobytu zapewnia woda i prąd na miasta pochodzi od słowa nakieł, co oznaczało miejsce, gdzie można było założyć czółno „na kieł”, czyli zacumować łódkę. Będąc miesięcy. Początkowo mierzył 26,6 km długości oraz składał się z 9 śluz o konstrukcji drewniano-gliniastej. Ten rodzaj budulca nie REZERWAT napełnianie obserwujemy podczas śluzowania. Miało to znaczenie dawniej, kei, całodobowy monitoring, możliwość odebrania nieczystości, prysznice, w Nakle warto zobaczyć kościół św. Wawrzyńca z 1843 r. oraz dawne koszary pruskie z pierwszej połowy XIX wieku. Niewątpliwą SKARPY ŚLESIŃSKIE SZLAK ZAKONÓW RYCERSKICH na Ziemi Lubuskiej ŚLUZY zdał jednak egzaminu i szybko, bo już na początku XIX w., rozpoczęto przekształcanie śluz na kamienno-ceglane, które zachowały Małocin Karnowo Polski odcinek MDW E70 jest szlakiem bardzo malowniczym i zróżnicowanym. Poczynając od Odry, gdzie spełnia ona standardy gdy ruch na kanale był wzmożony. Wykorzystanie zbiorników pozwalało na pralnia i suszarnia oraz sauna. W pobliżu sklepy spożywcze, stacja paliw atrakcją Nakła jest bliskość Puszczy Noteckiej, a zwłaszcza obszar doliny Noteci. W Nakle istnieje jedna z dwóch szkół żeglugi 30 Łochowo W okolicach Kostrzyna można udać się w podróż śladami templariuszy Na Kanale Bydgoskim działa 6 śluz: się do dziś. Przebudowa KB, prowadzona w latach 1908-1915, wytyczyła jego ostateczny przebieg – oddano do użytku krótszą Staw 4,5 Kanał Bydgoski międzynarodowych tras żeglugowych wysokich kategorii, poprzez Noteć, gdzie meandruje ona leniwie wśród łąkowych krajobrazów. Obecnie czterdziestoprocentową oszczędność wody. Na Śluzie Okole kręcone były i węzeł komunikacji miejskiej. W sezonie przystań wykorzystywana również śródlądowej w Polsce oraz nowo wybudowana przystań wodna z zapleczem dydaktycznym dla szkoły i techniczno-sanitarnym dla i joannitów. W średniowieczu zakony posiadały majątki na tych terenach i do km 14,8 Śluza Okole; km 15,97 Śluza Czyżkówko; km 20,0 Śluza Prądy; km 20,97 Śluza Osowa Góra; km 37,2 Śluza odnogę łączącą go z Brdą, a liczba śluz uległa zmniejszeniu do sześciu. Najstarszy, wyłączony z użytku odcinek kanału, nosi Rokitka Kardynalski MDW E70 można zaliczyć do II klasy, poza odcinkiem Noteci od ujścia rzeki Drawy do połączenia z Kanałem Bydgoskim, gdzie spełnione odcinki popularnego serialu Czterej Pancerni i Pies – jej wrota posłużyły jako przystanek tramwaju wodnego. turystów-wodniaków, której basen portowy przeznaczony jest do cumowania, co najmniej 30 jednostek wodnych o różnej wielkości. REZERWAT Gorzeń fot. W. Błaszkiewicz dziś zachowały się budowle sakralne, gospodarcze i militarne, pamiętające Józefinki; km 38,9. Śluza Nakło Wschód. przydomek „Stary” i otoczony przez rozległe planty, obecnie stanowi atrakcję turystyczną Bydgoszczy. ŁĄKI ŚLESIŃSKIE są jedynie parametry klasy Ib, oraz odcinkiem Odry gdzie odpowiada ona parametrom III klasy drogi żeglugowej. E70 jest skanalizowana jako scenografia do wysadzenia tamy. Znana jest również scena z rozbiciem ODRA czasy ich urzędowania. W Kostrzynie nad Odrą zaczyna się szlak rowerowy, Wszystkie śluzy na KB, mają takie same wymiary – 57,4 m długości i 9,6 m szerokości. Oprócz dwóch śluz – Okole i Aktualnie KB liczy sobie 24,5 km i jest jedyną sztuczną arterią łączącą dwie największe polskie rzeki – Wisłę i Odrę. Zaliczany Radzicz przy pomocy 28 stopni wodnych, z których jeden – śluza Czersko Polskie w Bydgoszczy – jest nowym stopniem, oddanym do użytku w 1999 Rudego i odrzuceniem wieży czołgowej. Od 2010 r. można ją podziwiać PRZEDMOŚCIE BYDGOSKIE Olszewka Śl. nr 7 Józefinki KANAŁ BUDGOSKI obejmujący najciekawsze zabytki z tego okresu, który biegnie m.in. przez Czyżkówko, napędzanych elektrycznie, wszystkie pozostałe wymagają pracy ludzkich mięśni. Przy małych jednostkach do żeglownych dróg wodnych II klasy, dzieli się na 6 odcinków rozgraniczonych 6 śluzami. Rozpoczyna się w Bydgoszczy na R1 NAKŁO 57,4/9,6/1,83/ 2,56 r. Pozostałe śluzy to w większości niezelektryfikowane obiekty, zbudowane na przełomie XIX i XX wieku, wyjątek stanowi Gdańska Głowa na skarpie nad śluzą. W sierpniu, w pobliżu śluzy, odgrywane są sceny Rejon umocnień obronnych Bydgoszczy z 1939 r. Na odcinku Zielonczyn- 35 Potulice Szumiłowo, Kaleńsko, Chwarszczany i Dargomyśl, aż do Słońska. pływających obsługa zwykle otwiera tylko jedne z podwójnych wrót. Realna szerokość na wejściu i wyjściu to 4,7 m. Przy 14,4 km DW W-O, a kończy na km 38,9 w Nakle. Od strony zachodniej jest prawym dopływem Noteci, a od wschodniej prawym NAD NOTECIĄ 6,0 i Przegalina. Szerokość szlaku wodnego waha się od 16 m do 25 m, minimalne promienie łuków wynoszą 200-250 m, a minimalne prześwity pod batalistyczne. Osówiec powstało 17 żelbetonowych schronów, połączonych okopami. Szczerbin Orla 12 fot. Archiwum gminy Słońsk przechodzeniu przez śluzę można poprosić obsługę o wykonanie telefonu powiadamiającego następnego śluzowego, z dopływem Brdy. Zasilany jest wodami Noteci, pobieranymi przez połączony z nim na odcinku szczytowym Kanał Górnonotecki. Śmielin Występ mostami to 3,5-4 m. Gwarantowana głębokość tej trasy wynosi 1,2-1,5 m, a graniczna dozwolona prędkość statków 8 km/h. Śluza Okole fot. P. Piaseczny Przed nimi znajdowały się zasieki z drutu kolczastego oraz pola minowe. KANAŁ BYDGOSKI KANAŁ BYDGOSKI TWIERDZA KOSTRZYN prośbą o przygotowanie, co wydatnie skróci czas śluzowania. Opłatę, jak wszędzie, uiszczamy w komorze śluzy przy górnym Kierunek płynięcia od Bydgoszczy do Nakła traktowany jest z góry w dół. Prąd jest ledwo wyczuwalny, chociaż spadki na śluzach Sadki ODCINEK SZCZYTOWY DW WISŁA – ODRA Fortyfikacje te o trzy dni opóźniły wejście wojsk niemieckich do Bydgoszczy. 4,8 Śl. nr 8 Nakło Wsch. Wybudowana w XVI w. przez ponad 400 lat zachwycała kunsztem inżynierii poziomie wody. są stosunkowo duże: od 1,9 m do ponad 7,5 m. Co kilka kilometrów na prawym brzegu (PB) widoczne są słupy z kilometrażem Kościerzyn Śl. nr 9 Nakło Zach. 40 4,6 Zamość Niemal na całej swej długości, szlak jest obecnie miejscem dynamicznych inwestycji samorządowych i prywatnych, które znacząco poprawiają Odcinek KB jest ograniczony śluzami Osowa Góra od wschodu i Józefinki od Na ok. 24 km, z prawej burty widać zabudowania gospodarcze, można Wielki 57,4/9,6/1,91/ 2,63 Noteć Tur wojskowej, ale nie przetrwała bombardowań podczas II Wojny Światowej. DW W-O. 57,4/9,6/2,72/ 2,60 infrastrukturę wodniacką. Do najbardziej spektakularnych projektów zrealizowanych w latach 2010-2012 należą: przebudowa bulwaru zachodu. Jest to najwyższe wzniesienie działu wód Odry i Wisły. Spad wody w przycumować do pomostu (za zgodą gospodarza) i udać się w wędrówkę Tłukomy 4x12 Do dziś można podziwiać zachowane kompleksy murów i bastiony, np. ten ROŚLINNOŚĆ wschodniego w Gorzowie Wielkopolskim, budowa marin i portów w Czarnkowie, Drawsku i Nakle nad Notecią, budowa mariny w Bydgoszczy i obu kierunkach jest minimalny, a różnica poziomów wód tego odcinka i Wisły około 3-4 km, aby zwiedzić skansen fortyfikacyjny w Zielonczynie i trasę 10 Paterek o nazwie Filip, czy Brandenburgia. W Kostrzynie oprócz słynnego Przystanku Jak na całej DW W-O, tak i na KB, występuje roślinność wodna niezbyt często koszona. Największym utrudnieniem dla Falmierowo Mrozowo Rynarzewo Ujściu, realizacja projektu Pętla Żuławska – rozwój turystyki wodnej. Etap I”, w postaci sieci portów i przystani żeglarskich w Tczewie, Drewnicy, wynosi ok. 32 m. W tym miejscu ma swój początek szlak wodny zwany Wielką turystyczną po umocnieniach Przedmościa Bydgoskiego. Przystań Nakło nad Notecią Samostrzel Woodstock, odbywają się również pokazy walk grup rekonstrukcyjnych żeglugi w tym rejonie jest Lemna minor, popularnie zwana rzęsą wodną. W okresie od połowy lipca do końca października fot. G. Nadolny Samostrzel 12 Białej Górze, Malborku, Osłonce, Błotniku, Braniewie, Krynicy Morskiej, Nowej Pasłęce, Elblągu i Tolkmicku czy modernizacja i przystosowanie Pętlą Wielkopolski. fot. M. Szelest Noteć fot. P. Piaseczny podczas Dni Twierdzy Kostrzyn. tworzy całe zielone dywany i potrafi zakryć w 100% szerokość toru wodnego, na grubość ponad 5 cm. Nieraz jest udręką dla Bądecz 45 Rozwarzyn dla potrzeb wodniaków Bulwaru Zygmunta Augusta w Elblągu. To tylko niektóre z projektów i licznych inicjatyw prywatnych i samorządowych, STAWY KARDYNALSKIE Kijaszkowo fot. M. Czasnojć jednostek o słabym silniku oraz dla tych, które posiadają chłodzenie zewnętrzne – należy często czyścić filtr. 242 które zmienią na dobre warunki dla żeglugi śródlądowej w Polsce i przywrócą jej należyte miejsce, zarówno jako dziedziny logistyki, jak i turystyki. Zatrzymując się na km 31,7 w pobliżu mostu drogowego, można wybrać się Bnin 246 PRZYSTANEK WOODSTOCK WYRZYSK na spacer, w kierunku północnym, aby obejrzeć pozostałości po dawnym 5 To niewątpliwie największe wydarzenie w Kostrzynie nad Odrą. Festiwal CUMOWANIE Czajcze Dąbki ŚLUZA NR 11 KROSTKOWO Jeziorze Ślesińskim, tzw. Staw Kardynalski. Okoliczne tereny są ostoją dla Brzegi KB nie są przystosowane do cumowania, jednakże można w wyjątkowych przypadkach „wbić się” delikatnie w należy do największych i najlepiej zorganizowanych w Europie. Odbywa S10 Kołaczkowo Śluza Krostkowo to prawdopodobnie unikat w skali Polski i Europy. Jest tzw. wielu chronionych gatunków ptaków. Po „polowaniu” z lornetką i aparatem, roślinność nabrzeżną. Można również, po uzyskaniu zgody obsługi śluzy, przycumować w dolnym lub górnym awanporcie J. Wapieńskie Jeziorki Kosztowo się na przełomie lipca i sierpnia. Organizatorem Festiwalu jest Fundacja Wysoka Kosztowskie REZERWAT śluzą ziemną (faszynowo-darniową), ponieważ jedynie głowy wykonano można uzupełnić zapasy w miejscowości Gorzeń. 10 BOREK fot. M. Szelest Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. To wielkie wydarzenie organizowane każdej z nich. Profesjonalną obsługę zapewnia na KB jedyna przystań – „Gwiazda” zlokalizowana w miejscu połączenia z betonu, a umocnienia ścian z drewna. Napełnia się ją przez ręcznie J. Kleszczynek 50 jest z myślą o wszystkich wolontariuszach i sympatykach Wielkiej Starego Kanału Bydgoskiego do istniejącego odcinka Kanału Bydgoskiego. Znajduje się na jego prawym brzegu, przy Polanowo otwierane, stalowe wrota. Razem z jazem iglicowym wchodzą w skład stopnia obiektach Klubu Sportowego „Gwiazda”. Obiekt sąsiaduje z dwiema zabytkowymi śluzami: Czyżkówko i śluza nr VI. Jest 241 Orkiestry. Pierwszy festiwal odbył się w 1995 roku, w Czymanowie nad ŻEGLUGOWE INFORMACJE Osiek NOTEĆ piętrzącego Krostkowo. Smaczku śluzie dodaje fakt, że w okresie II RP była REJSY PO NOTECI Skórka Rzęszkowo jeziorem Żarnowieckim. Od 2004 roku impreza nieprzerwanie odbywa się początkiem Parku i ciągu pieszego wzdłuż Starego Kanału Bydgoskiego prowadzącego do centrum miasta. Infrastrukturę nad Notecią obiektem granicznym. Leżący tuż obok jaz znajdował się już na terytorium Do najciekawszych atrakcji tego regionu należą rejsy statkiem Władysław Głomia 55 w Kostrzynie nad Odrą. przystani stanowi ok. 15 stanowisk postojowych dla jednostek pływających wraz z niezbędną infrastrukturą. Przystań pełni Śl. nr 10 Gromadno III Rzeszy. Łokietek, po malowniczej Noteci. W trakcie podróży można podziwiać 190 Stawy 5,6 57,4/9,6/2,08/ 2,83 fot. T. Klik również funkcję przystanku końcowego, linii „Szlakiem Śluz” Bydgoskiego Tramwaju Wodnego.” REZERWAT SZUBIN Śluza Gromadno Mościska Nieżychowo Ostrówek bogactwo nadrzecznej przyrody. Kursy oferuje jeden z dwuch w Polsce Zelgniewo ZIELONA GÓRA Łobżonka fot. M. Szelest fot. P. Piaseczny PROMY GÓRNOLINOWE W CISZKOWIE I WALKOWICACH NOTEĆ Zespołów Szkół Żeglugi Śródlądowej w Nakle nad Notecią. Warto też Gwda Wysoka Poróbka Mała W Ciszkowie i Walkowicach funkcjonują promy górnolinowe. Ich konstrukcja zapytać załogę o historię patrona placówki – komandora Bolesława Wielka 194 Kowalewko bazuje na linie poprowadzonej nad wodą, do której dołączono tzw. liny Romanowskiego, wsławionego podczas kampanii wrześniowej ucieczką Okolice Śluzy Wrzeszczyna Krostkowo R1 fot. P. Piaseczny 188 5,9 60 Słonawy prowadzące, zamocowane z drugiej strony, na obu końcach promu. Poprzez ORP „Wilk” do Wielkiej Brytanii i brawurowymi akcjami ORP „Dzik”. 11 fot. G. Nadolny J. Rudnickie województwo kujawsko-pomorskie ich wydłużanie i skracanie steruje się promem tak, by nurt rzeki skierował J. Płotki Kcyninka UJŚCIE 10 Zalew województwo wielkopolskie go w żądanym kierunku. W przeciwieństwie do promów dolnolinowych, nie DZIEŃ SPIECZONEGO BLIŹNIAKA REZERWAT Kowalewo województwo wielkopolskie Koszycki ma tu niebezpieczeństwa zahaczenia o liny roślin i przedmiotów niesionych Co roku, w ostatni weekend sierpnia turystom odwiedzającym Czarnków KUŹNIK Grabówno Białośliwie 12 65 J. Czarne Grabianna z nurtem. dwoi się w oczach. Do miasta ściągają wtedy bliźniacy z całej Polski. Młodzi Gromadno Zalesie Ujście to prawie czterotysięczne miasto 70 Śl. nr 11 Krostkowo i starzy bawią się wspólnie, uczestniczą w paradzie i różnych atrakcjach, J. Jeleniowe fot. P. Piaseczny w woj. wielkopolskim, znajdujące się na 105- Śmiłowo 10 57,4/9,1/0,43/ 2,58 HUTA SZKŁA W UJŚCIU a na końcu imprezy rozstrzygany jest konkurs, na najbardziej podobne do 107 km Noteci. W Ujściu przebiega granica Brzostowo J. Bagienne KCYNIA Produkcja szkła wymaga dostępności piasku i czystej wody. Dlatego Ujście siebie rodzeństwo. pomiędzy dwoma krainami: Wielkopolską Wolsko Dworzakowo Lipia Góra znakomicie nadawało się na lokalizację huty. Powstała ona w 1809 r. i jest fot. G. Panek PIŁA Lipa Pierwsza oraz Pomorzem, czego przykładem są J. Bobrowo Chwaliszewo 247 najstarszym producentem opakowań szklanych w Polsce. Wytwarza butelki PARK KULTUR ŚWIATA nadrzecza skarpy poprzerywane wąwozami. 75 Smogulec o różnej pojemności w kolorze zielonym i brązowym, a swoje towary oferuje W odnowionym, zabytkowym zespole parkowym w Drezdenku, powstanie REZERWAT Miasteczko W mieście znajduje się port rzeczny oraz zbudowana TORFOWISKO J. Kopcze Krajeńskie Kcyninka odbiorcom z kraju i zagranicy. Park Kultur Świata. Poza pomnikami przyrody będzie można w nim 4,6 Grocholin w 1896 r. śluza. Główne atrakcje to neobarokowy KACZORY Wsch. 12 podziwiać repliki najsłynniejszych obiektów z całego świata m.in. Wieżę J. Kopcze kościół św. Mikołaja, Kalwaria ujska oraz eklektyczny Zach. 80 fot. M. Szelest Równopole Miasteczko-Huby 190 191 Eiffla, Statuę Wolności czy świątynię Tadż Mahal. Przechodząc obok każdej Ratusz z XIX w. Cumujący w porcie mogą wybrać 179 Noteć PRAWDZIWE UJŚCIE NOTECI rzeźby usłyszymy najciekawsze informacje o jej pierwowzorze. W Parku Kaczory Rzadkowo Żurawia się na spacer na Orlą Górę, z której rozpościera się REZERWAT Santok, jako miejsce spotkania Noteci z Wartą, stał się nim ostatecznie znajdzie się również niewielki amfiteatr oraz wiele miejsc zachęcających piękny widok na dolinę Noteci i Piłę. R1 Byszewice J. Białe GROCHOLIN fot. J. Nawojska dopiero w latach 1787-1788, kiedy za rządów Fryderyka II zakończono dzieci i dorosłych do wypoczynku na świeżym powietrzu. R1 Motylewo 85 przebudowę dolnego odcinka Warty, przesuwając jednocześnie ujście Noteci Ujście Prawowyśl Czygańskie fot. M. Szelest Staszyce Morzewo o 1,5 km na północ. Wówczas to zbudowano pierwszy most drewniany, który SANTOK Doły w swoim środkowym przęśle był zwodzony, umożliwiając łodziom przejście z Liczy sobie już ponad 1000 lat i przez Galla Anonima nazywany był Krzewina SZAMOCIN Potulin Pokrzywnica Zacharzyn podniesionym żaglem. Droga z Santoka do Skwierzyny została poprowadzona Strażnicą i kluczem królestwa. Nad Santokiem, gdzie zbiegają się Noteć WARTA Krępica 90 na sztucznej grobli, oddzielającej tereny zalewowe Warty i Noteci. Stare ujście i Warta, góruje wysoczyzna z wieżą widokową, z której dojrzeć można nawet Dziębowo J. Laskowskie Noteci zauważalne jest z poziomu obecnego mostu. odległy o kilkanaście kilometrów Gorzów Wlkp. W liczącej niespełna tysiąc Małe WARTA Byszki Dziębówko Czesławice NOTEĆ CHARAKTERYSTYKA RZEKI 180 fot. P. Piaseczny mieszkańców wsi, warto zwiedzić Muzeum Grodu Santok. 10 5,4 fot. P. Piaseczny Róża 191 od km 57 (ujście Łobzonki) do KOSTRZYŃSKI ZBIORNIK RETENCYJNY Wielka NOTEĆ LENIWA Rzeka Noteć stanowi największy dopływ Warty, jej długość wynosi 361 km. Noteć dzieli się na Gwda Strzelce J. Laskowskie 190 km 106,1 (ujście Gwdy) Na powierzchni 5100 ha powstał sztuczny zbiornik wodny, pozwalający PARK NARODOWY „UJŚCIE WARTY” 4,6 95 Lipiany dwa podstawowe odcinki: Noteć Górną – od źródeł do Nakła nad Notecią – o długości 174 km Wielkie Szerokość szlaku żeglownego Noteci Leniwej waha się 1 0,5 0 1 2 3 4 5 km w miesiącach powodziowych przyjąć wezbrane wody Warty jak i Odry. Zwany również Błotami Nadwarciańskimi park, powstał w 2001 r., co czyni go R1 Stobno Ługi Ujskie 19 10 Margonińska Zrenaturalizowano środowisko dla kilkuset gatunków ptaków, ale również najmłodszym parkiem narodowym w Polsce. Ponad 8 tys. ha błot, łąk i lasów i Noteć Dolną, stanowiącą fragment Międzynarodowej Drogi Wodnej E 70, ciągnącą się od Nakła 9 Wieś od 21 do 40m, a średnia głębokość wynosi przy SW – Kanał 193 do ujścia do Warty, o długości 187 km. Dolna Noteć, w obecnym kształcie, została skanalizowana Stobieński Milcz 1,2 m i przy SNW – 0,9 m. dla bobra czy wydry. Do osuszania tego rozlewiska służą przepompownie łęgowych poprzecinane jest dziesiątkami kanałów, rowów melioracyjnych 10 100 zbudowane na początku XX w. i starorzeczy dawnej delty Warty, kryjąc w sobie siedliska ponad 250 w latach 1906-1914. Bieg Noteci wchodzącej w skład MDW E 70 charakteryzują zróżnicowane spadki, 4,7 Nietuszkowo Urbanowo MARGONIN Rzeka początkowo płynie środkiem doliny, aby na co pozwala na wyodrębnienie kilku odcinków opisanych poniżej: Łomnica Rataje wysokości Ujścia zbliżyć się do zalesionej skarpy fot. Archiwum gminy Słońsk gatunków ptaków, w tym tak rzadkich gatunków jak bielik, łabędź krzykliwy 4,3 105 Chrustowo czy myszołów włochaty. Ze względu na bogactwo fauny teren ten chroniony Odcinek o wyraźnym spadku (0,29 ‰) i długości około 15 km, od Nakła nad Notecią (39 km) do J. Margonińskie południowej. Powyższy odcinek rzeki przebiega 110 Pietronki 193 jest międzynarodową konwencją Ramsar oraz jako Obszar Natura 2000. Gromadna (54 km). UJŚCIE CHODZIEŻ poprzez szeroką dolinę, na której występują 1212 11 J. Chodzieskie KANAŁ ODRA-HAWELA. fot. P. Piaseczny Noteć Leniwa – o długości około 50 km i niewielkim, wynoszącym 0,016 ‰ spadku, ciągnie się od 12 12 spore obszary łąk o dużych miąższościach torfu 9 Śl. nr 12 Nowe Barka Kanał Odra-Hawela. Wybudowany w latach 1905-14 kanał Odra-Hawela GORZÓW WIELKOPOLSKI ujścia Łobzonki (57 km) do ujścia Gwdy (106 km). i gytii, a część terenów to tereny depresyjne, w 57,4/9,6/1,71/ 1,92 Nowa Wieś Ujska Adolfowo odciążył XVII-wieczny kanał Finow. Żeglować po nim mogą jednostki o Dawniej Lansberg, lokowany w XIII w. na PB rzeki Warty, do dnia Noteć Bystra (lub Dolna Skanalizowana Noteć) – o długości około 70 km i spadku 0,2 ‰, rozciągająca Zygmunt stosunku do utrzymywanego zwierciadła wody Mirosław w cieku. Rzeka posiada minimalne spadki zwierciadła wody, a w sprzyjających warunkach silnie porasta roślinnością nośności 600 ton, a na starszej trasie tylko 170 ton. Ponadto na nowszym dzisiejszego oprócz zabytkowej gotyckiej katedry, zaciekawia nas licznymi się od ujścia Gwdy w miejscowości Ujście (106,1 km), do Krzyża (175 km). Jej nazwaNiekruska bierze Struga się stąd, Batory ODRA odcinku łączącym Odrę z Hawelą są jedynie 4 śluzy, zamiast 17. Najciekawszy legendami związanymi m.in. z zachowaną do dziś studnią czarownic. Miasto że po połączeniu Noteci z jej największym dopływem – Gwdą, przepływy sekundowe koryta rzeki J. Strzeleckie wodną (zjawisko to szczególnie nasila się w ostatnim okresie przy bardzo malej intensywności żeglugi na tym odcinku). obiekt na kanale Odra-Hawela to podnośnia windowa Niderfinow, oddana do odwrócone jest „twarzą” do rzeki. W centrum miasta przygotowano miejsca wzrastają 2,5-krotnie. 115 Brzegi poza awanportami i stanowiskami jazów posiadają szczątkowe umocnienia faszynowe, a zasadniczo nie posiadają użytku w 1934 r., która pozwala pokonać trzydziestosześciometrową różnicę cumownicze, zrewitalizowano również bulwar nadbrzeżny. Pływającą Noteć swobodnie płynąca – o długości około 50 km. Od śluzy w Krzyżu (175 km) do178 ujścia do Warty Biała J. Karczewnik trwałych umocnień. W rejonach depresyjnych rozpoczęto budowę obwałowań chroniących dolinę, a stosunki wodne wysokości terenu w ok. 5 min. W tej nietypowej śluzie znajduje się wanna o wizytówką Gorzowa jest najstarszy na świecie (z 1884 r.) lodołamacz Kuna, (226 km). Noteć dolna swobodnie płynąca, jest obudowana budowlami regulacyjnymi, poprzecznymi i Śl. nr 13 Wałkowice Jabłonowo panujące na chronionych polderach, stały się niezależne od zwierciadła wody w rzece (dot. polderu Antoniny-Szamocin i Wolsko-Dworzakowo). wymiarach 82,5 na 11,94 m. W 2014 r. ma zostać oddana do użytku nowa który cumuje w basenie stoczni rzecznej, znajdującej się na LB na km 57,3, podłużnymi, faszynowymi z umocnieniem narzutem kamiennym. J. Sarcze 57,4/9,6/1,42/1,97 Warta śluza, podnoszona o nośności 3000 ton i wymiarach 115 m długości i 12,5 przed Mostem Lubuskim. Warta 9 Wałkowice 183 Śluza Wieleń Kanał Bydgoski fot. P. Piaseczny fot. G. Nadolny fot. P. Piaseczny fot. M. Szelest fot. P. Paseczny fot. M. Szelest m szerokości. 12 J. Lubodziesz TRZCIANKA 120 Radolin Romanowo Kruszewo Górne WOJEWÓDZTWA NA TRASIE MDW E70 J. Straduń GŁĘBOKOŚĆ I SZEROKOŚĆ Śl. nr 14 Romanowo Nowa NOTEĆ BYSTRA od Ujścia – 106,1 km do Śluzy Krzyż – 176,2 km Glinica 57,4/9,6/1,29/1,97 Marunowo Głębokość tranzytowa na skanalizowanym odcinku Dolnej Noteci (km 38,9-176,2) wynosi od 1,2 do 1,6 m. W przypadku Wieś 182 Szerokość koryta waha się w granicach 25-40 m. Średnia głębokość na Smolarnia części swobodnie płynącej (km 176,2-226,1), jest ona równa 1,2 m przy ŚNW i 2 m przy ŚW. Z kolei szerokość szlaku szlaku przy wodzie: ŚW (średnia woda) – 1,6 m, SNQ (średnia z najniższych żeglownego to wartości między 25 a 30 m dla pierwszego wymienionego odcinka oraz 30-35 dla drugiego. 178 Kanał Romanowo przepływów rocznych) – 1,1 m.

NOTEĆ Romanowo Powyższy odcinek rzeki przebiega poprzez szeroką dolinę, na której występują ŚLUZY Rychlik Dolne duże obszary łąk i pól, o dobrze rozbudowanej infrastrukturze wiejskiej J. Karpie 125 Sarbka Na Dolnej Noteci znajdziemy ich aż 14. Wszystkie one stanowią zabytki hydrotechniki i pochodzą z lat 1906-1914. Pokonanie Siedlisko i systemach melioracyjnych. Rzeka posiada korzystne spadki ich to czasochłonne urozmaicenie rejsu (należy przewidzieć około 25 minut na każdą). Na Noteci Leniwej znajdują się 3 Radosław zwierciadła wody. Brzegi poza awanportami i stanowiskami śluzy: nr 9 – Nakło Zachód (42 km), nr 10 – Gromadno (53 km), nr 11 – Krostkowo (68 km). Na Noteci Bystrej jest ich 11, co R1 Kuźnica jazów, które umocnione są brukami wspartymi na ściankach około 6 km, poczynając od Śluzy nr 12 w Nowym (111 km), kończąc na Śluzie nr 22 w Krzyżu (176 km). Runowo Czarnkowska Śl. nr 15 Lipica szczelnych,Gębice posiadają umocnienia skarp narzutem kamiennym w REZERWAT 57,4/9,6/1,41/1,91 częściach nadwodnej i podwodnej, często rozdzielonym palisadą Górnica 180 Rudnica CZAPLINIEC KUŹNICKI LINIE WYSOKIEGO NAPIĘCIA I MOSTY Śluza Mikołajewo z pali drewnianych. Linie wysokiego napięcia występują na odcinku od Nakła nad Notecią, aż do Drezdenka. Najniższe zawieszone są na fot. H. Gonera 130 Wielkość przepływów uzależniona jest bezpośrednio od spływów do zlewni wysokości 5-6 m. Mosty z reguły gwarantują prześwit przekraczający 4 m. Najniższy o wysokości 3,4 m znajduje się na 177 153 9 Brzeźno oraz od przepływów występujących w rzece Gwda, które kształtowane są dla 170 km, między Wieleniem, a Drawskiem. Jeżeli płyniemy z rowerami zapakowanymi na nadbudówce, należy każdorazowo Noteć J. Dzierzążno warunków roku średniego, poprzez Zespół Elektrowni Wodnych – Jastrowie, upewnić się, czy zdjęliśmy je przed mostem. Gieczynek Dzierzążno 6 fot. P. Piaseczny Wielkie 309 Bukowiec 5,0 w zależności od zasobów wodnych i potrzeb energetycznych (przepływy od Śmieszkowo 178 20,1 m3/sek. – praca jednej turbiny, do 40,2 m3/sek. – praca dwóch turbin). OZNAKOWANIE Gajewo 7 Oznakowanie znakami kilometrowymi na całej długości. Wzdłuż cieków znajdują się znaki żeglugowe regulacji ruchu, CZARNKÓW Na odcinku występują również 123 śluzki wałowe, służące do nawodnień. spotykane powszechnie na śródlądowych drogach wodnych. Odcinek Warty od ujścia Noteci do ujścia Warty do Odry, zaliczany jest do II klasy dróg żeglownych. Długość tego odcinka Żelichowo Śl. nr 16 Pianówka 135 Ich niesprawne zamknięcia (dotyczy szczególnie śluzek wlotowych) mogą 57,4/9,6/1,55/2,07 Śluza Nakło Zachodnie to 68,2 km. Kilometraż liczony jest od Kostrzyna nad Odrą w górę rzeki. Uprawiając żeglugę na Warcie należy uwzględnić 174 182 powodować trudności w utrzymywaniu stanów eksploatacyjnych. fot. M. Szelest CUMOWANIE Dębogóra Jędrzejewo fakt, że oba brzegi rzeki zabudowane są na całym odcinku ostrogami, wystającymi na odległość ok. 20-25 m w koryto rzeki. ŻEGLUGOWE INFORMACJE 118 Na 187 kilometrach Dolnej Noteci, znajdziemy osiem miejscowości portowych, w których będziemy mogli skorzystać z 7 Dębe Często są one uszkodzone lub zniszczone i z tego powodu niewidoczne, pod wodą. Nieznajomość zabudowy regulacyjnej Śl. nr 17 Mikołajewo 10 Pianówka wielokrotnie powoduje najechanie na ostrogę i uszkodzenie łodzi. wygodnych basenów lub nabrzeży portowych. Na trasie można znaleźć również nowoczesne mariny w Czarnkowie czy 57,4/9,6/1,3/1,20

WARTA Drawsku oraz przystań wodną w Nakle nad Notecią. Śl. nr 18 Rosko 140 Zielonowo 57,4/9,6/1,5/1,98 GŁĘBOKOŚĆ 7 Lubasz NURT Bukówka Ciszkowo J. Duże Głębokości tranzytowe na Warcie dla ruchu dwustronnego wynoszą, przy średnich stanach wód, około 1,5 m. Bieżąca Nowe 145 CZARNKÓW Prędkość wody, przy normalnym piętrzeniu na jazach, wynosi: między Nakłem a Krostkowem – 0,4 m/s, miedzy Krostkowem Dwory Most w Kostrzyniu Nad Odrą informacja o stanie wody podawana jest na tablicy informacyjnej w śluzie nr 22 Krzyż, na km 176,2 oraz w Kostrzynie na 177 ydza 150 Gulcz Mikołajewo 153 województwo wielkopolskie fot. P. Piaseczny a ujściem Gwdy – 0,35 m/s, a od Gwdy do Krzyża – 0,6 m/s. Folsztyn R 6 4 km Warty PB, przed budynkiem RZGW. Stany wód można również sprawdzić samemu na wodowskazach: km 3,65 PB 7 Kanał Bydgoski fot. P. Piaseczny w Kostrzynie, km 28,5 PB w Świerkocinie oraz km 57,35 LB w Gorzowie Wielkopolskim. Kołądek Noteć Czarnków, jedenastotysięczne miasto, w woj. SZEROKOŚĆ 155 Rosko Wielkopolskim, na 132 km Noteci. Dobrze znane Etap MDW E70 w województwie lubuskim obejmuje łącznie 123 km, z czego 70 km to odcinek Stajkowo Szerokość koryta rzeki dochodzi do 90 m, jednakże szerokość samego szlaku dla SW to od 50 do 70 m. Ograniczona Huta 160 Bzowo amatorom piwa. W XIX w. Czarnków był ważnym rzeki Warty, 47 km to Noteć, a pozostałe 6 km Odra. Najważniejsze miasta leżące na tym Szklana Śl. nr 19 Wrzeszczyna obszarze to: Kostrzyn nad Odrą (leżący od ujścia Warty do Odry, aż do piątego km tego etapu), jest ostrogami (często rozmytymi) i oznaczona znakami brzegowymi od km 9 w dół. Na całym odcinku występują również 4,5 6 57,4/9,6/1,5/2,00 Krucz ośrodkiem handlu zbożem, które spławiane było pływające znaki granic szlaku żeglownego w postaci czerwonych walców na PB lub zielonych stożków na LB. Śl. nr 20 Wieleń Gorzów Wielkopolski (leżący na 54-60 km Warty), Santok (70 km) oraz Drezdenko (192 km). 123 barkami po Noteci. Obecnie nad rzeką znajduje się LINIE WYSOKIEGO NAPIĘCIA I MOSTY 57,4/9,6/1,0/2,46 181 Odcinek od ujścia rzeki Warty do jej 29 km to obszar Parku Narodowego Ujście Warty, wraz R1 Herbutowo REZERWAT 140 odnowiona marina dla jachtów. Ważniejsze zabytki Droga wodna W-O na odcinku Santok-Kostrzyn, pod względem napowietrznych linii średniego i wysokiego napięcia, nie J. Mierzęckie WILCZE BŁOTO z przylegającym parkiem krajobrazowym. Na 70 km rzeki Warty, w pobliżu Santoka, znajduje Przeborowo WIELEŃ J. Kruteckie Czarnkowa to: Ratusz, kościół pw. św. M. Magdaleny przysparza żadnych trudności nawigacyjnych. Najniższy most, to most drogowy w Kostrzynie na 2,45 km Warty o prześwicie Mierzęcin się Rezerwat Santockie Zakole. Także w tym miejscu do Warty wpada Noteć. Podlesiec oraz browar z końca XIX w. Ciekawostką są nie LUBUSKIE przy WWŻ wynoszącym 3,9 m. 165 Niezborała 174 działające już: skocznia narciarska Pod Grzybkiem 160 J. Białe Kruteczek PROMY J. Królewskie oraz tor saneczkowy Śniegowa Baśń. Na interesującym nas odcinku Warty napotkamy 2 promy. Pierwszy znajduje się w Santoku na km 67,7 drugi zaś łączy J. Sarbin J. Hamrzyńśkie Wielkopolski etap MDW E70 rozpoczyna się dwukilometrowym odcinkiem rzeki Noteć (177- Biała Czarnków Marina miejscowości Witnica i Kłopotowo na km 22,3. Drawiny 179 km rzeki), stanowiącym granicę pomiędzy województwami: lubuskim i wielkopolskim. Etap Sarbinowo fot. P. Piaseczny INFORMACJE ŻEGLUGOWE ŻEGLUGOWE INFORMACJE ROŚLINNOŚĆ wielkopolski to w sumie 121 km odcinek Noteci meandrującej przez malownicze krajobrazy J. Słonowo KRZYŻ 181 Płynąc Wartą nie napotkamy na trudności żeglugowe związane z roślinnością wodną. Słonów 3,4 J. Mileczki pośród łąk, pól, licznych starorzeczy i kanałów. Nadnoteckie Łęgi stanowią ostoję dla 22 ga- WIELKOPOLSKI J. Górne CUMOWANIE tunków ptaków chronionych europejską dyrektywą. Przepływając przez Wielkopolskę odwie- Ługi Ostrowiec Śl. nr 21 Drawsko 135 Piaszczyste i zazielenione brzegi Warty zachęcają do postoju, jednakże rozmyte i często niewidoczne ostrogi, mogą 57,4/9,6/1,6/2,25 dzić można takie miejscowości jak: Krzyż (175 km rzeki), Wieleń (162 km), posiadające nowe Śl. nr 22 Krzyż w sposób skuteczny nam to uniemożliwić. Należy więc korzystać z licznie występujących na tym odcinku klubowych przystani 170 6 przystanie: Drawsko (175 km) i Czarnków (132-134 km) oraz Ujście (105-107 km). Na tym J. Ostrowica J. Lubiewo 57,4/9,6/1,64/2,12 Mężyk Ujście Warty do Odry jachtowych, małych marin, czy nabrzeży załadunkowych. Gospodarze są zawsze gościnni i za drobną opłatą udostępniają 5 odcinku MDW E70 pokrywa się częściowo z przebiegiem szlaku żeglugowego Wielka Pętla fot. P. Piaseczny Lubiewo J. Bąd media, a nawet popilnują jednostki. J. Kokno Nowe Drawsko Wielkopolsko - Lubusko - Kujawsko - Pomorska. WIELKOPOLSKIE Bielice Pęckowo Miały Miała Zagórze 5,0 REZERWAT J. Wielkie Ujście, most drogowy JEZIORO 174 fot. P. Piaseczny Trasa MDW E70 w województwie kujawsko-pomorskim to łącznie 145 km rzek i kanałów. ODRA na opisywanym 49,6 km odcinku tj. od Kostrzyna nad Odrą do Hohensaaten w Niemczech, należy do III klasy dróg Noteć, Drezdenko ŁUBÓWKO Rozpoczyna sie na 58 km Noteci i prowadzi przez jej dziewiętnastokilometrowy odcinek. J. Słowa J. Lipie fot. P. Piaseczny J. Łubówko Stare żeglownych, co czyni z niej prawdziwie międzynarodową arterię komunikacyjną, którą mogą wykorzystywać jednostki Bielice 181 Następnie obejmuje 24,5 km Kanału Bydgoskiego, 14,5 km Brdy i 87 km Wisły. Płynący od Lipie Góry J. Długie o wadze 1000-1500 ton. Na granicznym odcinku Odry (km 542,4-704,1) dopuszczalna jest żegluga nocna. Jednak o jej moż- 164 granicy województwa, w kierunku wschodnim, mogą odwiedzić na następujące miasta: Nakło 160 Radowo liwości decydują, w formie komunikatu nawigacyjnego, Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie i Urząd Wodno-Żeglugowy REZERWAT 6,6 8,5 135 nad Notecią (40 km Noteci) z nową przystanią, Bydgoszcz wraz z Bydgoskim Węzłem Wod- ODRA Licheń MSZAR PRZYGIEŁKOWY Chełst w Eberswalde. Statki sportowe i turystyczne nie mogą uprawiać żeglugi nocnej. Marylin nym, leżącym nad Wisłą, Brdą i Kanałem Bydgoskim, będącą ważnym punktem na polskim GŁĘBOKOŚĆ DŁUGIE 30 4,6 28 Drawsko, Przystań odcinku MDW E70, z unikatowymi budowlami hydrotechnicznymi, dwiema nowymi, przysta- Za ujściem Warty do Odry, głębokości tranzytowe wzrastają o około 20-30 cm. Ponieważ przepływy i głębokości rzeki, na Kamiennik fot. P. Piaseczny niami „Gwiazda” i „Bydgoszcz” oraz Grudziądz (832-836 km Wisły). Od Brdyujścia, aż do 859 Bronowice DREZDENKO Piłka odcinku swobodnie płynącym, wynikają głównie z maksimów opadowych, nie są stałe i wynoszą od około 100 cm do nawet 22 REZERWAT Śluza Nakło Wschód km Wisły, rozciąga się Zespół Parków Krajobrazowych: Chełmińskiego i Nadwiślańskiego. KUJAWSKO-POMORSKIE 250 cm, w zależności od miesiąca i roku. Przeważnie maksima występują w marcu i kwietnia, zaś minima w miesiącach MSZAR fot. P. Piaseczny ROSICZKOWY Stare Lipno W odległości ok 30 km od Brdyujścia w górę Wisły (na jej 728-744 kilometrze) położony jest letnich. Opisywany odcinek swoje maksima notuje podczas roztopów, co jest typowe dla nieuregulowanych rzek. Na Odrze Kurowo województwo wielkopolskie Toruń z zabytkowym zespołem staromiejskim wpisanym na listę światowego dziedzictwa J. Lipiogórskie Niegosław Śluza Rozko liczba dni nawigacyjnych jest zmienna i wynosi od 250 do 350 dni w roku, zależnie od sezonu. 156 Gardzko fot. M. Szelest UNESCO. SZEROKOŚĆ 133 Wielisławice STRZELCE 154 województwo Opisywany odcinek charakteryzują znaczne szerokości dna koryta (około 80 m), które powodują zmienność przebiegu nurtu Osów lubuskie oraz liczne mielizny. Utrudnienia dla żeglugi stwarzają przemiały, które powstają przy ujściu Warty. Odra jest uregulowana KRAJEŃSKIE 156 160 176 J. Piast Pomorski szlak MDW E70 to 182,5 km tras rzecznych, obejmujących Wisłę wraz z jej od- i dobry stan zabudowy regulacyjnej głębokości oraz szerokość szlaku, byłyby dużo korzystniejsze dla żeglugi. Koryto jednak 158 nogami: Nogatem i Szkarpawą, a także Zalew Wiślany. Na 886 km Wisły rozpoczyna się jej jest zdewastowane. Brak robót utrzymaniowych spowodował, że nastąpiła daleko posunięta jego renaturyzacja. Gorzów Wielkopolski 155 4,0 Trzebicz 133 pierwsza odnoga, czyli Nogat, który na 15-24 km przepływa przez Malbork z zamkiem krzy- LINIE WYSOKIEGO NAPIĘCIA, MOSTY I PROMY fot. M. Szelest Brzoza żackim wpisanym na listę światowego dziedzictwa UNESCO, a następnie na 38 km wyznacza Z uwagi na utrzymywanie opisywanego fragmentu Odry, jako śródlądowej drogi wodnej III klasy, nie występują na niej linie Zwierzyn granicę pomiędzy woj. pomorskim i warmińsko-mazurskim. Na 931 km trafiamy na kolejną J. Przyłężek J. Grotowskie J. Niewlino wysokiego napięcia o dopuszczalnej wysokości ponad poziom wody WWŻ (najwyższej wody żeglownej) 12 m. Na opisywa- Pławin odnogę Wisły - Szkarpawę, wpływającą po 25 km do Zalewu Wiślanego, nad którym leżą Kąty J. Rąpińskie DREZDENKO POMORSKIE nym odcinku nie występują mosty, ani promy. W Gozdowicach, na km 645, kursuje latem, od kwietnia do października, prom J. Przyłęg Rybackie, Krynica Morska oraz Piaski. Odcinek Wisły od 932 km to Przekop Wisły, uchodzący województwo lubuskie Bez Granic. Z własnym napędem, bocznokołowy. REZERWAT

INFORMACJE ŻEGLUGOWE ŻEGLUGOWE INFORMACJE J. Chłop na 941 km do Zatoki Gdańskiej. ROŚLINNOŚĆ RZEKA Sarbinowo Rybakowo 157 Drezdenko, to małe, dziesięciotysięczne miasto w woj. Płynąc Odrą nie napotkamy na trudności żeglugowe związane z roślinnością wodną. PRZYŁĘŻEK J. Lubowo lubuskim, znajdujące się na 187 km Noteci. Jego nazwa CUMOWANIE J. Mrowinko Wełmin pochodzi od nazwy drzewa Gr i związanaotów jest z położeniem Trasa MDW E70 leżąca na terenie woj. warmińsko-mazurskiego obejmuje dwudziestoczteroki- Nie spotkamy na Odrze licznych przystań klubowych, czy marin, zachęcających do rekreacyjnego użytkowania rzeki. Spo- J. Lubie Santoczno miasta na lesistych i bagnistych terenach. Będąc lometrowy, wspólny z woj. pomorskim odcinek Nogatu (od jego 38 km do ujścia do Zalewu Wi- śród portów można na tym odcinku wymienić tylko znajdujący się u ujścia Warty port w Kostrzynie (km 617,6). Dodatkowe Gościm 205 w Drezdenku warto zobaczyć pałac późnobarokowy z 1766 ślanego), Kanał Jagielloński, rzekę Elbląg (przepływającą przez portowe miasto Elbląg) wraz miejsca dla postoju nocnego żeglugi mieszczą się zarówno po stronie polskiej, jak i niemieckiej, między innymi na 617 J. Duże r., który został obecnie zaadaptowany na szkołę, a także z Zatoką Elbląską o łącznej długości 20 km, oraz Zalew Wiślany z leżącymi nad nim Kadynami, i 625 km. Na 623,7 km, w Kaleńsku, mieści się oznakowany postój dla statków sportowych i turystycznych. Na 632 km Wełmino 4,0 REZERWAT CZAPLENICE muzeum, któreJ. Płytkie mieści się w szachulcowym spichlerzu Tolkmickiem, Fromborkiem oraz Nową Pasłęką. W miejscu ujścia Nogatu do Zalewu Wiślane- w Miejscowość Kienitz, znajduje się marina. J. Solecko J. Glinki z 1640 r., pełniącym kiedyś funkcje arsenału. go znajduje się Rezerwat Ujście Nogatu, natomiast na obszarze Zatoki Elbląskiej znajduje się BARLINECKO- J. Ostrowie Górecko J. Zdroje GORZOWSKI J. Nierzym Goszczanowiec ornitologiczny Rezerwat Zatoka Elbląska. PARK REZERWAT Śluza Krzyż Prom Ciszkowo Śluza Nakło Zachód Szamocin, most drogowy WARMIŃSKO-MAZURSKIE J. Miel fot. P. Piaseczny fot. P. Piaseczny fot. P. Piaseczny fot. P. Piaseczny KRAJOBRAZOWY ZDROISKIE BUKI REZERWAT ŁABĘDZINIEC J. Lubiatówko J. Przecięte J. Gostomie Lubiatów REZERWAT 158 LUBIATOWSKIE J. Piersko J. Grabino REZERWAT UROCZYSKA 151 Różanki Staw Goszczanowski CZAPLISKO REZERWAT J. Łąkie GOSZCZANOWSKIE SKALA Groszczanowo INFORMATOR ODRA CHARAKTERYSTYKA RZEKI GORZÓW WIELKOPOLSKI J. Santocko Wojcieszyce ŹRÓDLISKA 22 województwo lubuskie NOTEĆ J. Kłodawskie Lipki PRĄDY (20,00 km) PIANÓWKA (136,21 km) ODRA nazywana „księżną polskich rzek” to jedna z najdłuższych rzek w Polsce, jak również najdłuższa śródlądowa droga wodna Kłodawa Wielkie Czarnków: Starostwo Powiatowe ul. Rybaki 3, pn – pt 7.30 – 15:30 67 255 20 88 Godziny otwarcia: Godziny otwarcia: miasta wojewódzkie Gorzów Wielkopolski to jedna ze stolic Jastrzębnik GDAŃSK w kraju. To także ważna arteria komunikacyjna Europy Środkowej. Pod względem całkowitej długości jest drugą rzeką Polski, licząc J. Kłodawa Gralewo Santok Drezdenko: plac Wolności 1 (w Muzeum Puszczy Drawskiej i Noteckiej im. Franciszka Grasia), 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 woj. lubuskiego, obecna siedziba wojewody. Janczewo Ludzisławice NOTEĆ DOLNA swobodnie płynąca od km 177,2 do km jednak wyłącznie długość jej biegu w granicach kraju, jest trzecią po Wiśle i Warcie. Rzeka ma długość 854,3 km, w tym 742 km w 6.VI – 30.XI: pn – pt 08:00 – 18:00, sob 10:00 – 16:00 95 762 09 48 poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilościjednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu ELBLĄG miasta To studwudziestopięciotysięczne miasto leży nad Jezioro 226,1 długości. Polsce. Odra przepływa przez woj. śląskie opolskie, dolnośląskie, lubuskie, zachodniopomorskie. Wspólnie z Kanałem Gliwickim Nowe w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. Wartą, na jej 53-61 kilometrze. W Gorzowie działa Marwicko 158 Polichno Kadyny tworzy Odrzańską Drogę Wodną, która jest elementem europejskiego systemu dróg wodnych i wchodzi w skład Międzynarodowej 4,6 WARTA Telefon do obsługi: 696 721 036 Telefon do obsługi: 696 721 029 wioski stocznia, a także port rzeczny, gdzie znajduje się Wawrów Górki Szerokość szlaku żeglowego wynosi 30-35 m. Trasa regula- Drogi Wodnej E 30. Gorzów Wielkopolski: ul. Wełniany Rynek, pn – pt 10:00 – 18:00 664 171 109 lodołamacz „Kuna”. Lodołamacz jest pod opieką cyjna ma dużo zakoli o promieniach krzywizny od 400 do 100 Stare Polichno zabudowania Waga rzeki Odry, jako wodnego szlaku komunikacyjnego, wynika z jej połączeń z innymi drogami wodnymi. Łączy się ona między REZERWAT OSOWA GÓRA (20,97 km) MIKOŁAJEWO (143,14 km) LEGENDA Stowarzyszenia Wodniaków Gorzowskich, m, z przewagą łuków o promieniu 250 m. Głębokości w nurcie innymi: na 553,4 km z kanałem Odra-Sprewa, na 617,6 km daje możliwość wpłynięcia na drogę wodną Wisła-Odra, na 667,2 km GORZÓW SANTOCKIE ODRA Godziny otwarcia: Godziny otwarcia: organizującego rejsy tym statkiem. Będąc Czechów ZAKOLE przy średnim stanie wody wynoszą około 2 m, ale przy średniej woda jest połączona z kanałem Odra-Hawela. Zarówno Droga Wodna Szprewa-Odra jak i Hawela-Odra łączą Odrę z Berlinem. Kilometr WIELKOPOLSKI Kostrzyn: ul. Piastowska 8 (w hotelu „Dom Turysty”), wt – sob 09:00 – 13:00 95 752 36 73 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 w gorzowskim porcie warto przejść się Bulwarem niskiej wodzie spadają do 1,25 m. zerowy dla obydwu w/w dróg wodnych znajduje się poniżej śluzy Spandau, gdzie Szprewa uchodzi do Haweli. Kanał Haweli został ul. Berlińska 1, wt – pt 09:00 - 16:00, sob – nd 10:00 - 16:00 607 770 603 poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu Nadwarciańskim, a także wybrać na zwiedzanie Wysoka 25 tereny podmokłe wybudowany podczas blokady Berlina Zachodniego. Po upadku muru berlińskiego i wybudowaniu nowej śluzy Spandau, kanał w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. miejskich fontann, muzeum lubuskiego, katedry S3 25 Rzeka Drawa zasila Noteć w wodę średnio – 19 m3/s. Po prze- stracił na znaczeniu. płynięciu ok. 3 km Noteć płynie przy prawym brzegu pradoliny. Telefon do obsługi: 52 37 22 042 Telefon do obsługi: 696 721 092 rezerwaty Wniebowzięcia NMP oraz murów obronnych 130 25 Gościnowo Odra w swoim górnym odcinku jest rzeką uregulowaną, być może nawet nadto, jak pokazują katastrofalne powodzie przetaczające Lubiszyn Baczyna 4,0 5,7 25 Prawy brzeg i dno, ze względu na występujące olbrzymie oto- ______z XV w. REZERWAT 4,1 się przez nią co kilkanaście lat. W jej górnym odcinku zbudowano 24 śluzy. Prace nad jej ujarzmieniem prowadzono od XVIII REZERWAT GORZOWSKIE MURAWY 159 czaki (do 12 m), są pod względem nawigacji niebezpieczne. JÓZEFINKI (37,20 km) ROSKO (148,84 km) parki krajobrazowe, narodowe Bulwar Miejski w GorzowieBOGDANIE CKIEWielkopolskim. CISY Borek NAJCIEKAWSZE MUZEA wieku, a właściwą regulację rozpoczęto w 1819 roku. W swoim dolnym biegu, a konkretnie na odcinku między Kostrzynem nad fot. P. Piaseczny Szlak żeglowny od km 180,5 do km 181,7 przebiega bliżej Godziny otwarcia: Godziny otwarcia: Odrą (617,6 km), a Hohensaaten (667,2 – wejście do kanału Odra-Hawela), na którym Odra stanowi element MDW E 70, jest to 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 A1 autostrady lewego brzegu. Miejsce oznakowane brzegowymi znakami BRDA rzeka uregulowana poprzez zabudowę ostrogami, wybudowanymi pod koniec XIX wieku. Na odcinku blisko 180 km Odra stanowi 12,7 poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu Racław nakazu. Skarpa jest wysoka i porośnięta lasem. Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego, Bydgoszcz, ul. Gdańska 4 52 585 99 66 granicę państwową pomiędzy Rzeczypospolitą Polską, a Republiką Federalną Niemiec. Odcinek ten administrowany jest wspólnie, 130 Tarnów w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. S5 drogi ekspresowe Lubno 1.IV – 30.IX: wt – pt 09:00 – 17:00, sob – nd 11:00 – 18:00, przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie (Polska), i przez Dyrekcję Wodno-Żeglugową Wschód z siedzibą w Deszczno Ujście Starej Noteci Telefon do obsługi: Telefon do obsługi: 666 879 013 | 67 25 63 727 Murzynowo fot. H. Gonera 1.X – 21.III: wt – pt 09:00 -16:00, sob – Nd 10:00 – 16:00 Magdeburgu, jednostka terenowa – Urząd Wodno-Żeglugowy Eberswalde (Niemcy). 8,4 696 720 829 10 drogi krajowe 3 NAKŁO WSCHÓD (38,90 km) WRZESZCZYNA (155,53 km) Stanowice NOTEĆ Łupowo ______Godziny otwarcia: Godziny otwarcia: drogi wojewódzkie Stare Maszewo Muzeum Ziemi Krajeńskiej, Nakło nad Notecią, ul. Pocztowa 14 52 386 08 64 Dzieduszyce TELEFONY ALARMOWE 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 Brzozowiec Trzebieszewo wt – nd 09:00 – 16:00 drogi Wieprzyce Ulim poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu Mosina Białobłocie Muzeum Ziemi Czarnkowskiej, Czarnków, ul. Wroniecka 32 67 255-59-81 REZERWAT 132 Ratunkowe Centrum Koordynacyjne 112 w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. BOGDANIEC III wt – pt 10:00 – 16:00, sob 11:00 – 16:00 kolej Policja 997 Telefon do obsługi: 608 581 029 Telefon do obsługi: 67 25 61 096 Bogdaniec Dzierżów Krasowiec Muzeum Puszczy Drawskiej i Noteckiej im. F. Grasia, Drezdenko, plac Wolności 1 95 762 09 48 Ratunkowe Służby Medyczne 998 REZERWAT Jeżyki pn – pt 08:00 – 16:00 (od 1.VI do 30.IX wt i czw 08:00 – 17:00), sob 10:00 – 16:00 508 054 163 kolej wąskotorowa 126 BOGDANIEC II Straż Pożarna 999 ŚLUZY NA NOTECI WIELEŃ (161,50 km) J. Glinik Godziny otwarcia: DĘBNO REZERWAT WARTA R1 szlak rowerowy R1 BOGDANIEC I Chwałowice Bolemin NAKŁO ZACHÓD (42,70 km) 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 Płonica Gród Santocki, Santok, ul Wodna 4, wt – czw 09:00 – 16:00, sob – nd 12:00 – 17:00 95 731 61 08 LUBUSKIE Godziny otwarcia: poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu 9,6 most drogowy/kolejowy, prześwit Nowiny Kwiatkowice ______Muzeum Lubuskie im. J. Dekerta, Gorzów Wielkopolski, ul. Warszawska 35 95 732 38 14 Białcz Wielkie 15 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. Sitno wt – czw 09:00 – 16:00, pt 11:00 – 19:00, nd 10:00 – 17:00 95 732 28 43 ZARZĄDY GOSPODARKI WODNEJ I NADZORY WODNE poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu Telefon do obsługi: 67 2561 065 3,5 most zwodzony drogowy/kolejowy, prześwit Krzyszczynka Wysoka Oborzany w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. Most na Warcie w Kostrzyniu nad Odrą WITNICA Świerkocin Podjenin 22 ODRA Jeniniec Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu (Kanał Bydgoski, Noteć, Warta) 61 856 77 00 Telefon do obsługi: 606 774 127 DRAWSKO (170,97 km) 4,0 kładka, prześwit fot. M. Szelest Pyrzany Muzeum Twierdzy Kostrzyn, Kostrzyn nad Odrą, biuro ul. Graniczna 1 95 752 23 60 Urząd Żeglugi Śródlądowej w Bydgoszczy 52 320 42 30 Godziny otwarcia: Krzyszczyna Rudnica Zarząd Zlewni Noteci w Bydgoszczy (Kanał Bydgoski, Noteć) 52 376 84 50 Brama Berlińska ul. Berlińska 1, wt – pt 09:00 - 16:00, sob – nd 10:00 - 16:00 607 770 603 Kłosów 28 Warta, most we wsi Santok GROMADNO (53,40 km) 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 most pontonowy Białczyk 5,1 fot. M. Szelest Nadzór Wodny w Nakle (Kanał Bydgoski, Noteć) 52 385 22 86 Bastion Filip, ul. Chyżańska 48, wt – nd 10:00 - 16:00 607 770 603 | 607 833 905 Studzionka Gostkowice 15 Godziny otwarcia: poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu Bogusław Kołczyn 24 Nadzór Wodny w Ujściu (Noteć) 67 284 00 11 (po wcześniejszym ustaleniu terminu) prom / prom planowany Boleszkowice Dargomyśl Cychry 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455.

Mościce INFORMATOR Nadzór Wodny w Lipicy z siedzibą w Rosku (Noteć) 67 256 37 27 poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu Telefon do obsługi: 67 25 69 641 Czelin 131 Nadzór Wodny w Wieleniu (Noteć) 67 256 10 11 śluza 31 w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. Chwarszczany Kamień Przemysław SANTOK Zarząd Zlewni Środkowej i Dolnej Warty w Poznaniu (Noteć, Warta) 61 827 06 00 ______Telefon do obsługi: 606 774 136 KRZYŻ (176,20 km) 23 województwo lubuskie Przegalina śluza, nazwa REZERWAT Wielki Nadzór Wodny w Drezdenku (Noteć) 95 762 01 55 Godziny otwarcia: CISY BOLESZKOWICKIE J. Lubniewka ŚLUZY 188/11,9/3,28/3,28 długość/szerokość/spad/głębokość na progu dolnym Nadzór Wodny w Gorzowie Wielkopolskimz siedzibą w Świerkowinie (Warta) 95 78 30 126 KROSTKOWO (68,20 km) 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 136 Santok, prawie ośmiotysięczna gmina na terenie woj. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie (Odra) 91 441 12 00 PARK 127 Krześnica 132 Otwierane na żądanie w określonych godzinach. Należy dzwonić pół godziny przed planowanym wpłynięciem do obsługi poszczególnych śluz Godziny otwarcia: poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu 15 linie energetyczne, prześwit Zaszczytowo Dzierzążna lubuskiego, w miejscu gdzie Noteć wpływa do Warty. Nazwa Nadzór Wodny Gozdowice (Odra) 91 414 53 84 Sarbinowo Kłopotowo – telefony poniżej. 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. KRAJOBRAZOWY wsi pochodzi od staropolskiego słowa sątok, które oznaczało Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku 58 326 18 88 UJŚCIE WARTY poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu Telefon do obsługi: 67 25 64 254 4,4 inne przeszkody, prześwit Reczyce Krępiny 22 spływ rzeki. Z ważniejszych zabytków w Santoku warto Urząd Żeglugi Śródlądowej w Gdańsku 58 301 84 14 UWAGA! Przed rejsem warto sprawdzić stan wysokości wód. W czasie wysokich stanów wody na Wiśle śluzy: Gdańska Głowa, Przegalina w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. Namyślin Grodzisk Krzeszyce wymienić neogotycki kościół z 1858r., kamienną wieżę Zarząd Zlewni Wisły Kujawskiej z siedzibą w Toruniu (Brda, Wisła) 56 657 78 40 i Biała Góra są zamykane. Telefon do obsługi: 67 28 33 726 światła nawigacyjne, światła portowe REZERWATPorzecze Polne widokową z 1934 r. oraz średniowieczne grodzisko. Dla Nadzór Wodny w Bydgoszczy (Brda) 52 365 21 90 | 508 268 299 31 PORZECZE PARK PARK miłośników przyrody, po południowej stronie rzeki, znajduje Nadzór Wodny w Chełmnie (Wisła) 56 686 24 65 | 510 139 871 ______Głuchowo NOWE (111,86 km) stawy, pławy KRAJOBRAZOWY KRAJOBRAZOWY się rezerwat Santockie Zakole. Nadzór Wodny w Korzeniowie (Wisła) 55 275 18 92 | 516 177 685 129 ŚLUZY NA BRDZIE Godziny otwarcia: PORTY I PRZYSTANIE UJŚCIE WARTY UJŚCIE WARTY Okolice wsi Santok, Warta Zarząd Zlewni Żuław i Rzek Przymorza Wschodniego z siedzibą w Tczewie 58 530 41 20 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 925 kilometry szlaku żeglugowego fot. P. Piaseczny Nadzór Wodny w Malborku 55 272 34 25 | 516 060 249 KANAŁ BYDGOSKI Kaleńsko Lemierzyce CZERSKO POLSKIE (1,40 km) poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu N I E M C Y Nadzór Wodny w Przegalinie z siedzibą w Gdańsku 58 308 05 17 | 515 275 463 PRZYSTAŃ „GWIAZDA” 601 930 965 przystanie i porty jachtowe Godziny otwarcia: pn – pt 07:00 – 15:00 | sob, nd i święta 09:00 – 13:00 na zgłoszenie telefoniczne w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. REZERWAT Straż graniczna Górki Zachodnie 58 524 23 02 KOSTRZYN DOLINA Telefon do obsługi: 52 343 51 11 Telefon do obsługi: 608 582 351 NAD ODRĄ POSTOMII BRDA porty śródlądowe 138 Straż graniczna Elbląg 55 237 64 00 MARINA BYDGOSZCZ WARTA CHARAKTERYSTYKA RZEKI MIEJSKA (12,40 km) WALKOWICE (117,73 km) porty morskie 134 Stacja Ratownictwa Morskiego SAR Tolkmicko 55 231 61 55 Godziny otwarcia: Słońsk Godziny otwarcia: do 30.IX: pn – pt 08:00 – 19:00 | sob, nd i święta 10:00 – 19:00 od 1.X: pn – pt 07:00 – 15:00 Morskie Centrum Koordynacyjne SAR Gdynia 58 620 55 51 | 505 050 971 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 NOTEĆ WARTA to prawobrzeżny i zarazem najdłuższy dopływ Odry – liczy 808 km długości i jest drugą po Wiśle, najdłuższą rzeką, płynąca Telefon do obsługi: 52 322 37 01 miejsce zagrożenia nawigacyjnego Stacja Ratownictwa Morskiego SAR Górki Zachodnie 58 307 31 12 poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu PRZYSTAŃ WODNA ZESPOŁU SZKÓŁ ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ IM. KMDR B. ROMANOWSKIEGO W NAKLE NAD NOTECIĄ w całości w granicach kraju. Wypływa w Zawierciu na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej i w górnym biegu silnie meandruje, Brzegowa Stacja Ratownicza SAR Sztutowo 55 247 80 54 | 505 050 976 693 855 017 | 693 855 016 ŚLUZY NA KANALE BYDGOSKIM w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. zabytki świeckie GDAŃSK KOSTRZYN NAD ODRĄ niezliczoną ilość razy zmieniając swój kierunek z południkowego na równoleżnikowy i odwrotnie. Przed Poznaniem rzeka przepływa kanały 11; 16 VHF 4,4 PARK Telefon do obsługi: 606 774 142 4,3 3,9 województwo lubuskie przez najstarszy w Polsce, chroniony obszar polodowcowy – Wielkopolski Park Narodowy. Działalność człowieka najsilniej wpłynęła Brzegowa Stacja Ratownicza Gdańsk Świbno 58 308 05 23 | 505 050 982 PRZYSTAŃ W UJŚCIU – obiekt w budowie w momencie pisania przewodnika ELBLĄG NARODOWY J. Radachowskie OKOLE (14,80 km) zabytki hydrotechniczne na kształt końcowego odcinka Warty, leżącego w województwie lubuskim – ujarzmiono niepokorną rzekę wałami brzegowymi i Kapitanaty portów Zalewu Wiślanego kanał 71 UKF MARINA CZARNKÓW 784 681 214 (bezpośredni) | 608 350 684 | 669 048 257 TCZEW MALBORK UJŚCIE WARTY Godziny otwarcia: ROMANOWO (122,66 km) OLSZTYN Kostrzyn nad Odrą to siedemnastotysięczne miasto przeciwpowodziowymi. Większa część odcinka żeglownego Warty jest również najdłuższą częścią Wielkiej Pętli Wielkopolski i Kapitanat portu Gdańsk kanał 14 UKF Godziny otwarcia: PRZYSTAŃ W DRAWSKU 535 953 490 zabytki sakralne GNIEW 22 w woj. lubuskim, blisko polsko-niemieckiej granicy. stanowi, niewykorzystywaną do tej pory arterię transportową, łączącą Poznań z pozostałymi miejscowościami Wielkopolski i 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 17:00 Kanał wzywania pomocy kanał 16 UKF 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 KWIDZYN Miasto to od wieków było miejscem ścierania się polskimi portami morskimi. Warta w całym swoim biegu nie posiada ani jednej śluzy żeglownej, a hydroelektrownia z zaporą i poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym Prognoza pogody IMGW Gdynia (godz. 07:05, 13:05, 19:05) 58 620 34 22 poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu WARTA hotele E70 Czarnów dwóch kultur – słowiańskiej i germańskiej. Stanowiło zbiornikiem retencyjnym w Jeziorsku jest głównym urządzeniem hydrotechnicznym, wpływającym na regulację jej poziomu. Dla zgłoszeniu w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. GRUDZIĄDZ PRZYSTAŃ KLUBU SPORTOWEGO „ADMIRA” (GORZÓW WLKP.) 95 722 40 48 PARK idealne miejsce obronne oraz handlowe, dzięki Telefon do obsługi: 52 32 25 620 w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. odcinkowego podniesienia poziomu Warty co 50-90 m pobudowano ostrogi kamienno-faszynowe, pozwalające uzyskać w nurcie kanał 71 UKF PRZYSTAŃ WODNA AWF (GORZÓW WLKP.) 95 7279 135 inne miejsca noclegowe KRAJOBRAZOWY Telefon do obsługi: 606 774 143 BYDGOSZCZ czemu w XVI w. było jedną z największych twierdz rzeki ponad 1 m głębokości tranzytowej. Dobowe wahania poziomu wody wynoszą nawet do 1 m, a rocznie nieraz osiągają ponad PIŁA UJŚCIE WARTY ______CZYŻKÓWKO (15,97 km) TORUŃ 31 Europy. Obecnie znajduje się tu duży port rzeczny, a 4 m. Dla właściwej gospodarki wodnej na tym skomplikowanym pod względem hydrologicznym terenie, wybudowane zostały liczne, ODRA możliwość rozbicia namiotu Godziny otwarcia: LIPICA (128,33 km) Żabice dla zwiedzających warte polecenia są ruiny twierdzy ciekawe pod względem technologicznym przepompownie; m.in. w Słońsku, Kłopotowie czy Kostrzynie-Warnikach. Znane jest w PUNKTY INFORMACJI TURYSTYCZNEJ OŚRODEK REKREACYJNY „DELFIN” – PRZYSTAŃ PRZY MIEJSKIM OŚRODKU SPORTU I REKREACJI UJŚCIE 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 17:00 Godziny otwarcia: GORZÓW WIELKOPOLSKI J. Żabiniec J. Głębokie pruskiej z XVI w. Ponadto miasto leży w pobliżu dolinie dolnej Warty zjawisko tzw. cofki, występujące przy wezbranych wodach Odry i Warty. Wody rzeki przelewają się przez wały W KOSTRZYNIE NAD ODRĄ 609 765 610 polecane gospodarstwa agroturystyczne Parku Narodowego Ujście Warty z malowniczymi BRDA poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu 1.VI – 30.IX: pn – pt 09:00 – 18:00 | sob, nd i święta 10:00 – 16:00 Kanał Czerwony brzegowe do przygotowanego w tym celu zbiornika retencyjnego. Średni spadek Warty na całej długości wynosi 0,45 promila, a na poza sezonem: pn – pt 07:00 – 16:00 | sob, nd i święta - wg potrzeb śluzowania większej ilości jednostek i po wcześniejszym zgłoszeniu MARINA CAFE KANAPE (KOSTRZYN ANAD ODRĄ) 95 752 24 62 rozlewiskami oraz licznymi lęgowiskami ptaków. ostatnich 68 km zaledwie 0,13 promila czyli 13 cm na km. Bydgoszcz: Miejskie Centrum Informacji Turystycznej, ul. Grodzka 7 52 585 87 02 w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. nakaz nasłuchu radiowego na wskazanym kanale KOSTRZYN NAD ODRĄ Most na Odrze w Kostrzyniu nad Odrą Telefon do obsługi: 52 37 97 572 w Zarządzie Zlewni Noteci w Bydgoszczy tel. nr 52 37 68 454 oraz 52 37 68 455. POZNAŃ (1 X-15 V): pn.-pt. 10:00-18:00, sob.-nd. 12:00-16:00; WARSZAWA Górzyca fot. P. Piaseczny (16 V-30 IX): pn.-pt. 10:00-21:00, sob.-nd. 12:00-18:00 Telefon do obsługi: 696 720 877 wskazanie kanału radiowego do uzyskania informacji nawigacyjnych

Goszczanowo