MC**' I
EEN SOCIAAL-ECONOMISCHE SCHETS
VAN HET RUILVERKAV.3LINGSGEBIED
STEENWIJK SMOER (Gemeente Coevorden)
Nota No, 128
Landbouw-Economisch Instituut Afdeling Streekonderzoek
1s-Gravenhag e Januari 1959
/lut *-,,- ,/•• ïidù.L^..lu
&*••{:.•• L /lO-<.£'Èt&C - 2
INHOUD
biz. Algemeen 3
§ 1,Economisch e ontwikkelingva nhe bgebie d 4
§ 2.Economisch eproduktie-omstandighede n 11 a.D ebedrijfsgroottestructuu r b. Grondgebruik ine nbuite nhe tblo k c.Mogelijkhede nto tbedrijfsve:?grotin g d.Verkavelin g e.Grondsoorte n f.Eigendo m enpach t g.Openbar enutsvoorzieninge n h.Bedrijfsgebouwe ne nwoninge n
§ 3.Produktiepïa n enbedrijfsvoerin g 22 a.Aar dva nhe t grondgebruik b.He tbouwlan d c.D eveestape l d.D emechanisati e e.He tarbeidseffec t
§ 4.Social eproduktie-omstandighede n 30 a.D eleeftijdsopbou wva nd ebedrijfshoofde n b.D eberoepskeuz eva n deboerenzoon s end e bedrijfsopvolging c.He t doord ebedrijfshoofde ne nhu ni nd e landbouwwerkend e zoonsgevolgd eonderwij s d. Het landbouwverenigingsleven Samenvatting 3^
Lijstva nbijlage n 42
Bijlagen 43
1002
- 3
Algemeen
Het doelva nee nsociaal-economisch e schetsva nee n ruilverkavelingsgebied ishe t gevenva nee noverzioh tva nd e socialee neconomisch eomstandigheden ,waaronde r delandbou w inhe t gebiedword tuitgeoefend . Deo phe truilverkavelingsgebie d "Steenwijksmoer"be trekkinghebbend e gegevens- verwerk t indez esohet s- zij n tendel eafkomsti gva nee nenquête ,welk ei n195 5i sgehoude n door deCultuurtechnisch e Dienstonde r degenen,di ecultuur grondi nhe tblo ki ngebrui khadden ,deel sva nd eC.B.S.-land bouwtellingva nme i 1958»Bovendie n zijnaanvullend egegeven s betreffende degezinssamenstellin gverkrege nte ngemeentehuiz e vanCoevorde n enzij nd eberoepe nva nd eafgevloeid e zoonsva n degrondgebruiker s enhe tvolwaardigheidspercentag e vand ear beidskrachteni nd elandbou wachterhaal ddoo rmidde lva nin lichtingenva nte rplaats e goedbekend epersonen »Me tnam e wardhierbi jhul pondervonde nva nhe thoof dva nd er.-k ,lage reschoo lt eSteenwijksmoer ,va nhe thoof dva nd echr ,lager e landbouwsohoolt eCoevorden ,d eassisten tva nd eRijkslandbouw - voorlichtingsdienste nd eplaatselijk ebureauhouder .Laatstge noemdeverleend eoo kmedewerkin gbi jd eindelin gva n degrond gebruikersi nberoepsgroepen .Tenslott e zijnenkel ealgemee n oriënterendegesprekke ngevoer dme tbovengenoemd e enander e plaatselijke deskundigenove rd asocial ee neconomisch everhou dingeni nhe tgebied . Voorhe t gebied "Steenwijkamoer"i sreed skor tn ad eoorlo g ruilverkavelingaangevraag d doorhe twaterscha p "DeKlein eVecht" . Ditblo kbeslaa tongevee r 1.700h acultuurgron de nval tuitee n intwe edele n (Steenwijksmoer enomgevin ge nKlooste r enomgeving) , diei nlandbouwkundi ge nsociaa lopzich tvri jster kverschillen . Degegeven s zijnda noo ki nhe talgemee nvoo rbeid e delenafzon derlijkverwerkt .D ebegrenzin gi saangegeve no pnevenstaan d kaartje.
1002 - 4
§1. Economische ontwikkeling van het gebied
Het ruilverkavelingsblok "Steenwijksmoer" omvat iets meer dan de helft van de gemeente Coevorden, die in totaal +_ 3.200 ha cultuurgrond telt. De westelijke grens van het blok wordt gevormd door de Nieuwe Krim, de oostelijke grens door het kanaal van Coevorden naar Nieuw-Zwinderen, de stad Coevorden en het kanaal naar Alte Picardie (Bentheim), In het blok.ligt slechts één kerkdorp, namelijk Steenwijksmoer, verder het oostelijke deel van het dorp Nieuwe Krim en de buurtschappen Ballast, Hare en Klooster. Het aantal inwoners van deze kernen bedroeg op 31 mei 1947 in globale cijfers; Steenwijksmoer (incl. Ballast ) 550 Nieuwe Krim (ged.) 200 Hare 150 Klooster e.o. 25O VI50 TussenSteenwijksmoe r end eNieuw eKri m staanvri jvee l verspreidehuize nme ti n194 7+ .40 0inwoners ,zoda the ttota leinwonerta lva nhe tblo kka nworde ngestel do p+ .1.60 0(ge meenteCoevorde n8,200) . Degemeent eCoevorde nneem t doorhaa rliggin gee nbijzon dereplaat si nonde rd eDrents e gemeenten.I nhe tnoorde nbe grensddoo rd egemeente nDale ne nEmmen ,i nhe tooste ndoo r Schoonebeek,word t dezuidelijk egren sgevorm d doord egraaf schapBenthei m (Duitsland)e nd eprovinci eOverijsel .I nhe t uitersteweste n grenstCoevorde n tenslotteove rgering eaf standaa nd egemeent eHoogeveen .Me tnam ed eliggin gva nd e stad(d eoudst eva nd edri e stedeni nDrente )o pee ndalzand - hoogtet emidde nva nee nhoog -e nlaagveengebie dda tee nna tuurlijkegrensscheidin gbetekend e tussenhe tDrents ezand - plateau,Overijse le nDuitsland ,i soorzaa kgewees tva nee n eigenaardigeontwikkelin gi nsociaa le neconomisc hopzicht . Daard esta dva ngrot ebetekeni si svoo rhe tomringend eagra rischegebie di she tnutti gi ndez eparagraa foo keve nsti l 1) te staanbi jd eontwikkelin gva ndi toentrum . '
1)Verscheiden ehistorisch e gegevens zijnontleen daan j "Beknoptebeschrijvin gva nd egemeent eCoevorden" , P.P.D.va nDrenthe ,1954 ,
1002 -5 -
Wat delandbou wbetreft ,dez ewer dnaa rall ewaarschijn lijkheidhe t eerstebeoefen di nd ehuidig ebuurtsoha pKlooster , waarverscheiden ehogergelege n gronden (overwegendfijn ezan den)voorkomen ,di eal sbouwlan d ingebrui kzijn ,terwij ld e lagergelegen gronden(beekafzettinge nme tmoerasveen )al sgras landworde nbenu t (madelandenva nSchoonebekerdie p enKlein e Vecht).Me ntref thie r eenverspreid ebebouwin gaan ,I nd e 13eeeu wwa si ndez e streek eer.Cisterciënse rklooste rgeves tigd,genaam dMariënoamp ,da t indezelfd e eeuwi sovergeplaats t naarAssen .He twa sbi jCoevorde nongunsti ggelege ndaa roo k toenreed svel elanderije ngeregel donde rwate r stonden. Ind e 14eeeu wha dd eontginnin gplaat sva nd eHare ,vla k tenweste nva n desta dgelegen ,doo rCoevorde rboeren .Oo kdi t gebiedlig t enigszinshoge rda n deomgeving .Di t geldtteven s voor deBallast, _ tennoordweste nva nd esta di nhe t dalva n hetLoodiep . Het dorpSteenwijksmoe r isvee llate rontstaan .D eontgin ningva ndi taa nee nzeker eJaco bva nSteenwij ktoebehorend e veengebiedi sbegonne nomstreek s 1800.D ebewoner skwame nwaar schijnlijkgrotendeel sui td esta dCoevorde ne nui tDuitsland , Dezeontginnin gha dplaat sva n eenlanggerekt e zuidwest-noord oostlopend ehoogt euit ,waaro p eenwé gme tlintbebouwin gi s ontstaan.Va ndez ehoogt ea fwerde nslote ngegraven ,aanvanke lijkallee n inzuidoostelijk erichtin gi nhe tlaaggelege nveen gebied.Naderhan d gingme noo k innoordwestelijk erichtin gont ginnen;hie rlig tee nhoogveengabied ,waa roo kn uno gturfaf - gravinge nontginnin gplaat shebbe no pklein e schaal.He tre sultaatva ndez ewe l systematischedoc hzee rinefficiënt ewijz e vani ncultuu rbrenge ni sgeweekt ,da tee n strokenverkaveling ontstondme tbebouwin go p deeinde nva nd estroke n (slagen) langs deweg .D emeest e slagen (99i ngetal )zij nslecht s2 5me terbree de n+ 2k mlang, • Tennoordweste nva nhe t eigenlijke dorpSteenwijksmoe ri s bijd elater eontginnin gva nhe thoogvee nee ntweed ewegkoloni e ontstaanlang sd eVeenschapsweg ,D ebebouwin gi shie r echtervee l minder dicht enhoofdzakelij kaa néé nzijd eva nd ewe ggelegen . Debewoner s zijnvoo rhe tmerendee lnakomelinge nva nd ebevolkin g vanSteenwijksmoe re nbestaa nvoo ree ngrote r deelui t (land)- arbeiders.Tusse nbeid ewege ni nstaa nno grui m 10geïsoleerd e woninkjes,
1002 -6 -
Hetuiterst eweste nva nhe truilverkavelingsblok ,d e NieuweKrim ,i s sindsd etweed ehelf tva nd evorig e eeuwi n 'ontginningva nOverijse lui t (deKrim )e ndraag t eenveen koloniaalkarakte r (wijken). Do stadCoevorde n isvoortgekome nui t eenversterking , dieomstreek she t jaar 10ÓOmoe t zi^ngestich tbi jee ntwee tal doorwaadbareplaatse n inhe t Schoonebeker-e nDrostendiep . Dezeversterkin gbeheerst e detoegangswege nva nOverijse l en Bentheim naarDrent ee nverwier f steedsmee r strategischebe - tekeniSjI nd e12 eeeu wworde nhe tkastee l end esta dCoevorde n reedsgenoemd eE rv/are ntoe na lgraohte ne nwallen .Omstreek s 1600i sd eeigenlijk evestin gi nd evor mva nee nregelmatig e zevenhoek gebouwd.Hieraa nwerde nverbeteringe n aangebracht ind eperiod erondo m 170O5 ondermee rwer di nd ezuidelijk e gracht eenslui saangebracht ,waardoo rhe t gebiedbuite nd e stad(Coevorde rMars )ko nworde ngeïnundeerd.I n "I87Oi see n aanvanggemaak tme t deslechtin gva n dewallen . Methe tverdwijne nva n ditharna s gingee nsterk eecono mische oplevingva nd esta dgepaard .Dez ewer dbevorder ddoo r deaanle gva noe nne tva nkanale ni nall erichtingen ,va nwe gen,tram -e nspoorwegen ,Coevorde nwer d eenbelangrij kver keersknooppunt.D emilitair efuncti eva nd e stadmaakt eplaat s voorhande l ennijverheid .Voora l dehande l inlandbouwproduk - tenna mto e (jaarmarkten),hetgee nmed e zalzij nveroorzaak t door dezic huitbreidend e oppervlakte cultuurgrond.D emidden standontwikkeld e zichverde rto t eengroo t aantalwinkels , diebehalv e desta dzelf ,oo khe tomliggend eplattelan dverzor gen-,Verscheiden e instellingenvoo rvoortgeze t onderwijskwame n ind etweed ehelf tva nd evorig e eeuwto t stand.Belangrijk e industrievestigingha deers tplaat sn a 19OO.Z owerde nee n coöperatieveaardappelmeelfabriek ,ee nstrokartonfabrie ke n eenscheepswer f opgericht tussen 1900e n1915 » Ind eperiod eva n 1920to t 1940tra di nd eontwikkelin g vanCoevorde n eenkenterin g in,hoofdzakelij kdoo ree nsterk e verminderingva nhe t contactme t Duitsland,doc hteven sdoo r deopkomend e concurrentieva n denieuw everzorgingsoentr aHoo -
geveene nEmmen t Ind ejare nn ad elaatst eoorlo gval t eenverder eindustri ëlegroe iva nd esta dCoevorde nt e constateren,welk evoo rhe t
1002 - 7-
grootste deelmoo tworde ntoegeschreve n aanach tnieuw e vestigingenn amedi o 1946o pee ntotaa lva n zeventienves tigingenpe r eind 1956(onde r eenvestigin gi shie rverstaa n eenbedrij fme t 10of .mee rarbeidskrachten) .Wa t deindustri ëlewerkgelegenhei dvoo rmanne nbetreft ,zij nd e9 metaalin dustrieënva noverwegend ebetekenis .Bijn a 6 Metnam evóó r 1940fungeerd e de 3tadGoevorde nal see n doorstromingscentrum; erwa see nvestigingsoverscho tte nop zichteva n denaast eomgevin ge noveri gDrente ,ee nvertrek - overschot tenopzicht eva nTwente ,overi gOverijse l enhe t westen deslands .Gedurend e deeerst enaoorlogs e jarenwa s dezedoorstromin g geringer inomvang ,seder t 1953neem t deze echterwee rto eme t eeni ntotaa lnegatie fmigratiesaldo . Blijkbaar isd eindustrialisati eva nCoevorde ni nd elaatst e jarent eklei ngewees t omhe t gehele ge"boorte-overschot,da t voorDrents everhoudinge nrelatie f grootis ,binne n degemeen teo pt ekunne nnemen , Ookui t dewerkloosheidscijfer sove r enkelenaoorlogs e jarenval t aft eleze nda t dewerkgelegenheidssituati e ind e gemeenteCoevorden ,vergeleke nhi jd elandelijk everhoudingen , vrijongunsti gis .I n 1955- 1957wa s deprocentuel ewerkloos heid"bi jd emanne n inCoevorde n zelf& driemaa l zo.groo tal si n geheelNederland .Te nopzicht eva nd eprovincial e cijfersva n Drentesteek t Coevordenechte r gunstigaf .Volgen s eerderge noemdD.E.T.I.-rappor tbehoor t ruim dehelf tva nd ewerkloze n tot decategori eva n deseizoenwerklozen , 20%to t destructuur werklozen.He tovergrot e deelva nd ewerkloze nwoon t inhe tlan delijkegebie dva n degemeente ,me tnam eSteenwijksmoe ra n NieuweKrim ,du si nhe truilverkavelingsblok .I n 1957.bedroe g hetgemiddeld e aantalwerkloze ni nd egehel egemeent e114 . Tabel 2 GEMIDDELDEWERKLOOSHEI D Werklozemanne ni n 'fova nd e Jaar manneli;k ebevolkin g Coevorden Drente Nederland 1948 1,5 1,7 0,8 1952 3,1 5,0 2,5 1954 2,5 3,7 1,3 1955 2,7 4,0 0,9 1956 2,0 3,5 0,6 1957 2,3 3,9 0,8 Bron:D.E.T.I.-rapport . Nietteminka nme n concluderen dathe truilverkayelings - gebied "Steenwijksmoer"te naanzie nva n deomstandighede n voorafvloeiin gva narbeidskrachte n uit delandbouw ,verge lekenbi jd emeest e andereagrarisch e gebiedeni nDrente ,i n eengunstig epositi everkeert .Naas t deindustriël ewerkge - 1002 - 9 legènheid in de eigen gemeente zijn immers ook tal van scholen voor voortgezet onderwijs in Coevorden aanwezig, zoals een openbare l.t.s,, een openbare, ohr. en r.-k. u.l.o., een rijkskweekschool, lyceum, vakschool voor meis jes met vervolgopleidingen en u.l<,n.o., een r,-k. landbouw- huishoudschool en ohr. lagere landbouwschool.Hiermed e wil uiteraard niet gezegd zijn dat de bevolking rondom Coevorden ook in voldoende mate gebruik heeft gemaakt van de mogelijk heden tot opleiding voor en afvloeiing naar niet-agrarische beroepen. Het ruilverkavelingsgebied wijkt in sociaal-economisch opzicht in sterke mate af van het oostelijke deel van de ge meente (Weijerswold e.o,). Dit blijkt duidelijk uit onder staande gegevens betreffende de beroepsstructuur in 1947 in de wijken Steenwijksmoer en Weijerswold, al komt de wijk Steen- wijksmoer niet geheel overeen met het ruilverkavelingsgebied. Steenwijksmoer telt relatief aanzienlijk meer industrie- en veenarbeiders en minder agrariërs dan Weijerswold, dat een meer zuiver agrarisch karakter heeft. Tabel 3 MANNELIJKE BEROEPSBEVOLKING IN HET LANDELIJKE GEBIED VAN DE GEMEENTE COEVORDEN Werkende mannen in Stee nw ijksm oe r Weijerswold Beroepsgroep aan aan in Binnen het ruilverkavelingsblok vallen, zoals in de inleiding reeds is vermeld, weer belangrijke verschillen op ten aanzien van de groepen grondgebruikers.I n totaal woonden in mei 1958 in het gehele blok 211 personen, die cultuurgrond in gebruik hadden. Echter zijn niet meer dan 130va n deze grondgebruikers als landbouwer aan te merken. De overigen heb ben een hoofdberoep buiten de landbouw of zijn in feite land arbeider dan wel rustend landbouwer. Om van een en ander een goede indruk te verkrijgen zijn alle grondgebruikers verdeeld in vier beroepsgroepen, te weten; 1002 - 10 - A-grondgebruikers; uitsluitend landbouwers; B-grondgebruikers: landbouwers met nevenberoepj C-grondgebruikers; niet-landbouwers mat grondgebruik; D-grondgebruikers; oudere personen met enige grondgebruik, meest rustende boeren. Uit verschillende onderzoekingen is gebleken, dat ook de B-grondgebruikers als landbouwers zijn aan te merkenj de B-grondgebruikers voelen zich in de eerste plaats boer, In onderstaande tabel 4 wordt een overzicht gegeven van de aan tallen grondgebruikers per beroepsgroep in beide delen van het ruilverkavelingsblok. Tabel 4 DE GRONDGEBRUIKERS Aantal grondgebruikers ind e Gebied beroepsgroepen A B A+B C D A+B+C+D Steenwijksmoer 80 11 91 59 17 167 Klooster 34 5 39 3 2 44 Geheleblo k 114 16 130 62 19 211 Het aantal grondgebruikers in Steenwijksmoer blijkt bijna viermaal zo groot te zijn als dat in Klooster, Relatief is echter met name de groep C in Steenwijksmoer zeer sterk ver tegenwoordigd; hier maakt deze groep ruim 1/3 van alle grond gebruikers uit. Ook de D-groep komt in Steenwijksmoer naar verhouding veel voor. De beroepsstructuur van de bedrijfshoof- den in dit gebied moet dan ook als ztjer ongunstig worden beoor deeld. Op de samenhang met de bedrijfsgroottestruotuur wordt in de volgende paragraaf nader ingegaan, Een indruk van de nevenberoepen der B-grondgebruikers geeft bijlage 1, In Steenwijksmoer heeft de helft van deze categorie een zelfstandig nevenberoep in handel en middenstand, welke nevenbe roepen in Klooster niet voorkomen. Dat in Steenwijksmoer een gro te arbeidersgroep woont, blijkt uit "oijlage 1, die ook de hoofd beroepen van de C-grondgebruikers weergeeft. Dit zijn in Steen wijksmoer voornamelijk landarbeiders, losse arbeiders en grond werkers. Ook fabrieksarbeiders komen hier vrij veel voor. Het een en ander staat in sterke tegenstelling tot Klooster, zodat alleen laatstgenoemd gebied als een normaal landbouwgebied kan worden gekenschetst. 1002 -11 - §2,Economische produ'ktie —omstandig heden In deze paragraaf zullen enkele produktie-omstandigheden onder de loep worden genomen, voor zover de beschikbare gege vens dit toelaten, Het betreft hier de bedrijfsgroöttestruc- tuur, het grondgebruik in en buiten het blok, de verkaveling, de grondsoorten, eigendom en pacht, de openbare nutsvoorziening gen en de bedrijfsgebouwen en woningen„ Op de waterstaatkundige toestand kan hier niet uitvoerig worden ingegaan, Wat dit punt betreft, dient met de volgende opmerkingen te worden volstaan. Het ruilverkavelingsblok ligt in het gebied van drie water schappen,te weten: 1, De Kleine Vecht, groot + 1.300 ha, waarvan een klein deel in de gemeente Gramsbergen (0) ligtj tot dit waterschap behoort het grootste deel van het blok, namelijk van de Veenschapsweg in het westen tot en met de omgeving van de Kleine Vecht ten zuidwesten van de stad. 2, Klinkenflier, Heege en Mars, +_ 400 ha, gelegen in het zuid oosten van het blok, 3, Het veenschap De Coevorder- en Dalervenen, voor ongeveer de helft in de gemeente Dalen gelogen, waaronder het gebied ten westen van de Veenschapsweg valt. Door de bijzondere ligging van de gemeente Coevorden rondom het 'trefpunt van zes waterafvoerwegen (Loc-, Drosten- en Schoone- beekerdiep, kanaal Zwinderen-Coevorden, Stieltjeskanaal en kanaal Picardië-Coevorden) heeft het ruilverkavelingsblok met omgeving zeer veel te kampen met wateroverlast, Enerzijds neemt de water toevoer, van Drente uit en vooral uit Duitsland, door de ontgin ningen verder toe, terwijl anderzijds de afvoer van de stad Coe vorden af niet kan worden vergroot, daar men is aangewezen op de Vecht, welke een te geringe capaciteit heeft. Voor de gehele ge meente is verbetering van de afwatering van primair belang, in het bijzonder voor de Coevordermars. Een geheel nieuw oostwest- kanaal is hiervoor echter noodzakelijk. Een administratieve verbetering is bereikt door de samen voeging van de kleine waterschappen tot grotere (Riegmeer in het westen van het blok, overigens Loo- en Drostendiep), 1002 12 a.D ebedrijfsgroottestruotuu r Inhe truilverkavelingsblo k kan iebedrijfsgroottestruo - tuural she tbelangrijkst eknelpun tvoo r eengezond elandbou w wordenbeschouwd .Alvoren 3d ehuidig e situatiet ebezien ,zul lenwi jeve nstilstaa nbi j dehistoriaoh eontwikkeling .Hier omtrent zijnallee ngemeentelijk e gegsvenste rbeschikking « Grafiek I HET AANTAL BEDRIJVEN IN DE PERIODE 1910-1955. Gemeente Coevorden Zuidelijke randgemeenten Provincie Drente ; oo i 100^ 100^ 90 90 90 - 80 80 80 70 70 70 60 60 60 50 50 r~~~~"-^\^^ 50 =\_ 40 -\ 40 ^\ 40 - ^\. 30 "-^ A 30 - ^_ _._/'" 30 20 - •-""" '~~' 20 10 10 ~ '" A II III A II III r> 11 Mi 1910 '21 '30 '47,5^55 1910 »21 '30 '4ï,5055 1.910 «21 «30 '47,5055 /*••«*»»«. 4- 4- «1^1 1-.« « ^ - A Cliri 5-10 ha 10-20 ha •- > 20 ha Deze zijnme t deovereenkomstig e cijfersbetreffend e hetlandbouwgebie dva nd eZuidelijk erandgemeente ne nd e provincieDrent eopgenome ni nbijlag e 2,terwij l grafiekI defrequentieverdelin gove rd egrootteklasse ni nbeel dbrengt . Uithe t eene nande rkom tnaa rvoren ,da the tpercentag e bedrijvenva n 1-5h ai nlandbouwgebie d enprovinci e sinds191 0 voortdurendi safgenomen ,terwij l diti nd egemeent etusse n 1921 en 1947vrijwe l stationairwa se neers tn a 1947ster k 1002 -.13 .- daalde.Verde rval t op derelatie f sterke dalingva nbo tper centage5-1 0h ava n 1930-1947o nd egelijktijdig e stijging vanhe tpercentag e 10-20h ai nCoevorden .D eoppervlakt e cul tuurgrondna mi ndez eperiod eme t 700h atoe ,terwij lhe taan talbedrijve nlangzame r steeg,zoda t degemiddeld ebedrljfs - grootteva n8, 1 op9» 3h akwam .I nd egehel eprovinoi ei s dezelaatst etoenemin ggrote rgeweest ,doorda t denieu wont gonnencultuurgron dn a 1930hoofdzakelij kte ngoed ekwa maa n reedsbestaand ebedrijven ;i nCoevorde nechte rzij ntoe nno g relatiefvee lnieuw ebedrijve nontstaan ,I n195 5wa s debe - drijfsgrootteetructuuri nCoevorde nevenwe ltoc hme t eenge middeldebedrijfSgroott eva n9, 7 haiet sgunstige r dani nd e Zuidelijkerandgemeente nal sgehee l (8,1 ha), doordati nCoe vordenrelatie fminde rbedrijve nbenedo n5 b- ae n© e*igrote r percentagebove n 10h avoorkomen .Niettemi nwa s30 $va nall e bedrijvenkleine rda n5 h a>hetgse nno gzee rongunsti gis . GrafiekI I GEMIDDELDEBEDRIJFSGROOTT E -U •t.l . t. 1910'2 1 '30 *475055 gemeenteCoevorde n Zuidelijkerandgemeente n -provinci eDrent e Zoalsi n§ 1i sgebleken ,zij nvel ebedrijfshoofde ni n Steenwijksmoer(onderdee lva nhe tblok )t erekene nto td e 1002 - 14- C-e nD-grondgebruikers .Hiermed egaa t gepaardee nbuiten gewoonongunstig ebedrijfsgroottestructuu ri ndi tgebied . Indienme nall ebedrijve nme tmee r dan 1h abeziet ,blijk t uitonderstaand e tabel 5» dathe t geheleblo kreed see nmin dergoe dfiguu r slaat dand egemeent e (70$kleine r dan 10ha) , dochtevens ,da tSteenwijksmoe rhe t slechtstebeel dvertoon t met80 $kleine r dan 10ha .I nKlooste rbedraag t ditpercenta geechte r slechts dehelf thiervan .Beschouw tme nallee nd e A-e nB-bedrijven ,da nkome ndez epercentage swe llage rt e liggen,maa rd everhoudinge nblijve nprecie sgelij k (inSteen wijksmoer 68$,i nKlooste r 34$kleine r dan 10ha) . Tabel5 DEBEDRIJVE NVA N 1H A EK GROTER r Aan Porc antage hiervan in de Gemiddelde Beroeps tal groc tteklasse bedrijfs- Gebied Jaar ä groep bedrij •1-5 5-10 10-20 20-30 30 grootte ven ha ha ha ha ha in ha gem, Coevorden Alle 1955 325 29 34 25 9 3 9,67 gehele blok 2 8,44 beroeps 1958 184 33 37 23 5 Steenwijksmoer 1958 37 18 1 7,12 groepen 140 43 1 Klooster 1958 44 18 23 39 18 2 12,65 gem. Coevorden A 278 18 30 10 3 Hoofdbe 1955 39 10,95 gehele blok A 130 10 48 32 8 2 roep land 1958 10,84 Steenwijksmoer A 91 11 28 2 2 bouwer 1958 57 9,51 Klooster ' 1958 39 8 26 43 20 3 13,93 .1) Hoofdberoe plandbouwe rvolgen sC.B.S.-indeling . 2)A -e nB-grondgebruiker svolgen sL.E,I,-indeling . Bronnen: 1955-C.B.S.,1958-L.E.I . Dogemiddeld e grootteva nd eG-bedrijve nv nhe tblo kbe draagt slechts 2,53h ava n deD-bedrijve n 3,14ha ,indie nme n de2 7bedrijfje sbenede n 1h anie tmeerekent .Ee n gedetailleerd overzichtva nd ebedrijfsgroottestructuu rbied tbijlag e 3. Daarhe t slagenva n deruilverkavelin gi ndi tgebie di nd e eersteplaat safhang tva n demogelijkhede nto tbedrijfsvergrotin g zali nhe tvolgend epun tno giet sworde nmeegedeel domtren the t grondgebruikbuite nhe tblo kdoo rinwoner sva nhe tblok ,alsmed e het omgekeerdeverschijnsel .Onde rpun t oza lnade rworde ninge gaano p demogelijkhei dva nbedrijfsvergroting . b.Grondgebrui k ine nbuite nhe tblo k Deonde ra vermeld e gegevenshebbe nuitsluiten dbetrekkin g op debedrijven ,waarva n degebouwe n inhe t ruilverkavelingsblok liggen.D ebijzonderhede nbetreffend e debedrijfsgrootte nomvat - 1002 - 15- tenall ecultuurgron di ngebrui k"bi jdez ebedrijven .D egron d ligt echterte ndel ebuite nhe t bloke nval t alszodani gnie t volledigonde r dejuridiBch edraagwijdt eva nee neventuel e ruilverkaveling.D edoo rd eCultuurteohnisoh e Dienst gehouden enquêteverschaf t omtrent ditverschijnse l eenvolledi ginzich t (bijlage4) . Metnam ei nhe tgedeelt eSteenwijksmoe rblijk t eengroo t deelva nd eto t debedrijve nbehorend ecultuurgron dbuite n hetblo kt eliggen }voo rd eA -e nB-bedrijve n gezamenlijkbe treft dit 13$va n degron dtege nnie tmee r dan5 $^i jd eA -e n B-bedrijven inKlooster .Rui m 1/5va nd eA -e nB-bedrijve n in Steenwijksmoerheef t cultuurgrondbuite nhe tblo kliggen .Te vensblijk t ditverschijnse l in ditgedeelt eva nhe tblo kbi j toenemendebedrijfagroott emee rvoo rt ekomen } devie rbedrij vengrote r dan2 0h ahebbe nbijn a40 $va n degron dbuite nhe t blokliggen .D emeest ebuitenliggend ecultuurgron dtref tme n aani nd eomgevin gva nLoo . Waari nhe tvervol gnie t andersi svermeld ,bespreek t dit rapport alleend ebedrijven ,di ebinne nhe tblo kzij ngevestigd , echterme t alle daarbiji ngebrui k zijndecultuurgrond . Zoalsi nbijlag e 3reed si saangegeve nhebbe n 35"vreemde " grondgebruikers (dusbuite nhe t'blo kwonend )gron di nhe truil verkavelingsgebied ingebruik .Di t zijnvoo rbijn ad ehelf tC - enD-grondgebruikers ,di eechte rhe tovergrot e deelva nhu n grondbinne nhe tblo khebben ,t ewete n73 $resp ,94$ .Voo rd e "A-e nB-grondgebruiker s bedraagt ditpercentag enie tmee rda n 38.Globaa lka nme n stellenda tva nd e1.70 0ha ,di ehe tgehel e bloktelt ,bijn a 200h ai ngebrui kis .bi juitwonenden ,du see n vrijgroo t gedeelte.Va n*dez euitwonend e grondgebruikerswone n erach tbuite n degemeent eCoevorden .Voort sval top ,da tee n vand euitwonend eD-grondgebruikor songevee r 40h acultuurgron d inhe tblo ki ngebrui kheeft .Di tbetref t debevloeiingsgron d van deaardappelmeelfabrie kt eCoevorden . o.Mogelijkhede nto tbedrijfsyergrotin g Waard ebedrijfsgroottestruotuu ri nhe tblo khe tbelang rijksteproblee mvorm tte naanzie nva nd epoginge ni nhe tkade r van deruilverkavelin gto tee ngezon dlandbouwgebie dt ekome n- 70$o f 129va nd ebedrijve nva n 1h ae ngrote rzij nkleine rda n 10h a- i she twenselij kn at egt-an ,i nhoeverr ebedrijfsvergro - 1002 -1 6- tingkan so pslage nbiedt .Te neind ei ndez emateri eeni g inzichtt everkrijge ni she tnoodzakelij ktege nelkaa ra ft e wegen; 1.d eeventuee lvoo rbedrijfsvergrotin gte rbeschikkin g komendeoppervlakt e cultuurgrond; 2.d ebenodigd e oppervlakte cultuurgrond. Inbijlag e 5zij nd eterzak e dienendegegeven sbijeengebracht . Tertoelichtin ghiero p dienehe tvolgende . Voorbedrijfsvergrotin gka ncultuurgron dbeschikbaa rkome n door; 1.1,vrijwillig everkoo pva nbedrijve naa nd e S.B.L.j 1.2,vrijwillig e overgangnaa r eendoraeinbedrij felders ; 1.3,ontginnin gva nwoest egrond . Watbetref td epunte n 1.1,e n1.2 .i suitgegaa nva nd e opvat tingenva nd ebedrijfshoofde nzoal s dezeware ni n 1955"bi j d-o , toendoo rd eCultuurtechnisch e Dienst gehouden enquête(te© — (Lommen"4 ,ST7%O pgron dhierva n zoui nSteenwijksmoe r7 5b- ae n inKlooste r4 1h avrijkomend e grondkunne nworde nverwacht . Tenaanzie nva npun t 1.3.i so pgron dva nd elandbouwtellin g vanme i 1958ee nzee rglobal e sqhatting gemaaktva nd e ontgin- bare stukjeswoest e grond(kalëmmo n8--en , 9). Heti sechte rd e vraago fdez egronde nwe lmoge nworde nmeegetel dvoo rbedrijfs - vergroting.Aldu s zoui neerst einstantie ,o p grondva nboven staandeveronderstellingen ,kunne n wordengereken do pit ototaa l 88h ai nSteenwijksmoe re n4 3h ai nKlooste r (Kuluw/lO). , Tenaanzie nva npun t2 (behoeft e aangrond )zij n4»aange houden: futtv-i^U-i-i^— 2.1.vergrotin gva nd ehelft ,resp ,dri evierd e deelva nhe t aantalresterend eA -e nB-bedrijve n (thans5-1 2h agroot ) tot 12ha j 2.2.ide m (thans5-1 0h agroot )to t 10ha . DeA -e nB-bedrijve n zondermedewerkend e (schoon-)zoon, waarvand ebedrijfshoofde noude rda n5 9jaa rzijn ,zij ni nall e gevallenbuite nbeschouwin ggelaten , jjjp S . Debehoeft evolgen s 2,1.blijk t 144e n£8 -h at ezij n(fcoionr - * mm 14"u u 15).I nSteenwijksmoe rword td ebehoeft e sleohtsgedeel telijk,i nKloos.te reohte rvolledi gdoo rd ebeschikbar eoppervlak - tegedek t4kmfiïïimen—1 6o n17) .I nhe t geval 2.2.i sd ebehoeft e inSteenwijksmoe raanzienlij kkleine r (71e n10 6ha )e ni nKloos - 1002 - 17 ter slechts9 e n1 7ha .I ndi tgeva l zoud egrondbehoeft ei n hetblo kdoo rhe taanbo druimsohoot s zijngedekt . Vooree nvergrotin gto t 12ihao fvergrotin gto t eenno g grotereoppervlakt e zal dus,zoalt sui t dekolomme n 16e n1 7 blijkt,onvoldoend e grondbeschikbaa rkunne nkomen .He ti s daarom dienstigt ebezie no fe rno gander emogelijkhede nvoo r verwervingva ngron dzijn ,I nbeginse lka nme nhie r denkenaa n hetuitkope na lo fnie tme tbe'éindigingsvergoedin gva nG -e n D-grondgebruikers ofouder elandbouwers .He t isuiteraar dwei nigzinvo lhieromtren t eenramin gt emaken ,I nbijlag e5 ^ s daaromvolstaa nme taa nt egeve nwelk etotal eoppervlakt ecul tuurgrondi ngebrui ki ebi jdez e groepengrondgebruiker s(koiem - " im&et-Zéy-^^en^iO^ namelijk 195ha .D emeest egron di ndez ecate gorieëni si ngebrui kbi jd earbeidersbedrijve n inSteenwijks - raoer.Dez emense nstelle ndoorgaan s eenstukj egron der go pprijs . Menza ldu sgee na lt egrot everwe.chtinge nmoge nhebbe nva nd e mogelijkheidto tgrondverwervin glang sdez eweg ,• Inhe tbovenstaand ei sgee nrekenin ggehoude nme t "vreemd" grondgebruikbinne nhe tblok ,aangezie nui t dezebro nslecht s eenzeer .gering eoppervlakt evrijkomend e grondi st everwachten . Degrot ebehoeft eaa nbedrijfsvergrotin gi nhe tblok ,i nhe t bij zonderi nhe t gebiedva nSteenwijksmoer ,spreek t tenslotteduide lijkui tonderstaand e cijfersbetreffend ehe t aantalA -e nB-be drijvenva n5-1 0h ape r 1.000h a cultuurgrond in'gebruikbi jdez e bedrijfscategorie'ên. Tabel 6. BEHOEFTEAA NBEDRIJFSVERGROTING ' A-e nB-bedrijve n aantal opp.cult.gron d aantaldedrijve n Gebied bedrijven -inh abi jall e 5-10h ape r1.00 0 5-10h a bedrijven hacultuurgron d Steenwijksmoer 52 915 57 Klooster 10 566 18 Geheleblo k 62 1.481 42 j Zuidelijkerandgemeente n 30- 5 0 Drente 28 1' 1)Meerjarenpla nC.C.C , Bronnen:C.B.S.-195 8 enL.E.I.-1958 . 1002 - 18 - d.Verkavelin g Omtrent ditonderwer p zijnslecht aweini ggegeven sbe kend.Dez e zijndoo rd eCultuurtechnisch e Dienstverzamel di n 1955»vermel d inbijlag e6 enbetreffe nhe taanta lkavel spe r bedrijf end egemiddeld ekavelgroott eva nd ecultuurgrond ,wel kebinne nhe tblo ki sgelegen .He t gemiddeldeaanta lkavel si s inKlooste r (A-e nB-bedrijven ; 4,2)grote rda nda ti nSteen - wijksmoer (3,0)doc hdi tverschi lword tveroorzaakt ,doorda t debedrijve ni nKlooste r gemiddeld4, 5 hagrote r zijnda ndi e inSteenwijksmoer ,D egemiddeld ekavelgroott e isi nKlooste r hetgunstigste ,namelij k 3,27ha . Vergelijktme ndez ebijzonderhede nme t desituati ei nne - genzandgemeente n '(aanta lkavel spe rA-bedrij f gemiddeld 5,1 engemiddeld ekavelgroott e 1,99 ha), danka nme nd ekavelingstoe - stamdi nhe truilverkavelingsblö ki ndez ebeid eopzichte nnie t ongunstignoemen « Andersi she t echter gesteldme t dekavelvorm .Dez elaa t metnam e zeervee lt ewense n overi nhe t gebiedva nhe tdor p Steenwijksmoer,waa ree nstrokenverkavelin gbestaa tme tzee r langee nsmall ekavel s(zi e§ 1.).D everde rva nd ewe ga fge legenpercele nbouwlan d zijnzee rmoeilij kt ebereiken .Be n oplossingka nhie rworde ngevonde ni nee nverbeterin gva nd e perceelsontsluiting. e.Grondsoorte n In§ 1i sreed she t eene nande rmeegedeel dove rd ebodem gesteldheidva nhe t gebied,Bi jd eenquêt eva nd eCultuurtech nischeDiens t zijnpe rbodrij fgegeven sverzamel d omtrentd e grondsoorten,waarbi jonderschei d isgemaak t tussenesgronden , ontginningsgronden,veengronde n enmadegronden .D euitkomste n van dezeinventarisati ezij n samengevat inbijlag e7 .Hierui t blijktno geens ,da td ebedrijve ni nSteenwijksmoe rva nmee rre cente datum zijnda ndi ei nKlooster ,D e (jongere)ontginnings grondenzij nvoo r eerstgenoemdebedrijve nva nvee l groterbelan g danvoo rlaatstgenoemde .Bijn a 30$v£- nd ebinne nhe tblo kgele gencultuurgron dva nd eA -e nB-bedrijve n inSteenwijksmoe rbe staatui tontginningsgron d(Klooste r slechts 11$),terwij lmee r dand ehelf tva n debuite nhe tblo k gelegengron ddoo rontgin - 1)He tkleine-boerenvraagstu ko p deaandgrondon ,L.E.I.-1951 • 1002 19- ningi sverkregen .He tmadelan di sme tnam ei nKlooste rva n overwegendebetekenis ;he tbeslaa t daarrui m 2/3va nd eto taleoppervlakt e cultuurgrond.Vergelijk tme ndez egegeven s met diebetreffend e deaar dva nhe t grondgebruik (tabel10) , danblijkt ,da td eontginningsgron d deelsal sbouwlan ddeel s alsgraslan di ngebrui kis ,D eoategori eveengronde nkom tprak tischnie tvoor ,- . f.Eigendo m enpach t Inhe t geheleblo koverweeg t deeigendo mbove nd epacht , ditwi l zeggenf demeest egron di si ngebrui kbi jd eeigenaar s (A-e nB-bedrijven ; 64$,bijlag e8) , Diti si nhe tbijzonde r het gevalbi jd eontginningsgrond ,di evoo rbijn a3/ 4doo rd e eigenaarsblijk tt eworde ngebruik t .Verpachtin gkom tno ghe t meestevoo rbi jhe tmadeland ,i nhe tbijzonde r inKlooste r (46$pacht) , Bijlage8 laa tverde r zien,dat ,oo kwannee rme nall e soortencultuurgron dtezame nbeziet ,i nKlooste rmee rgepacht e grondi nexploitati e isda ni nhe tander e deelva nhe tblo k (42tege n 33$).D ebedrijfsgebouwe nzij nechte rnaa rverhoudin g inbeid egebiede nmee ri ngebrui kbi jd eeigenaar sda nd egrond , vooral inSteenwijksmoer ,waa r4/ 5va nd egebouwe nde rA -e nB - bedrijveni neigendo m isbi jd e oedrijfshoofden.He tbijpachte n vanlo slan dkom t danoo kvri jvee lvoor ,me tnam ebi jd eA -e n B-bedrijven inKlooster ,Hie rpach t 5.6$va ndez ebedrijve nlo s landbij ,tege n44 $i nSteenwijksmoer .Di tbijpachte ni sbi jd e C-e nD-bedrijve ni nvee lminder emat ei nzwang .Dez ebedrijf jeszij nzee roverwegen do fwe l geheel eigendomvan ,da nwe l geheelgepach t doord egebruikers . Volledige eigendomsbedrijven( Ae nB )kome noo kmee rvoo r inSteenwijksmoe r dani nKlooster ,waa rrelatie fmee rvolledig e pachtbedrijvenliggen .Va nd e9 1bedrijve ni nSteenwijksmoe r zijn3 9gehee li neigendo m en 12gehee lgepacht f voorKlooste r zijndez eaantalle nresp ,39 »8 en9 « Tatieï7 geeft tenslotte eensamenvatten dbeel d vanhe tverschi ltusse nbeid edele nva nhe tblo kte naanzie nva n dejuridisch evor mva nhe tgrondgebruik . 1002 - 20- Tabel7 EIGENDOME NPACH TVA ND EA -M B-BEDRIJVEN Percentagecultuur Percentagebedrijve n grond geëxploiteerd geheelgeëxploiteer d Gebied in in eigendom pacht eigendom pacht Steenwijksmoer 67 33 43 13 Klooster 58 42 21 23 Geheleblo k 64 36 36 16 Bron:Cultuurtechnisch eDienst-1955 . g.Openbar enutsvoorzieninge n (bijlage9 ) Praktischall eboerderije n zijnaangeslote no phe t elek triciteitsnet;i nbeid e delenva nhe tblo ki sno gslecht séê n landbouwbedrijfnie tva n elektriciteit voorzien.I ndi topzich t isd euitrustin gva n debedrijve n inhe tblo kdu saanzienlij k beter dani nd eprovinci eDrent eal sgeheel ,waa rnie tmee rda n 1) 77%o phe tlichtne t isaangeslote n Ookte naanzie nva nhe twaterleidingne t kanworde nvastge steld,da tdi t inhe tblo kmee rverbrei d isda ni nd egehel e provincie,waa rvolgen s genoemdmeerjarenpla n slechts 15%va n delandbouwbedrijve n ophe t drinkwaternet isaangesloten .D e toestandi she t gunstigste inSteenwijksmoe r (3/4va nd ebe drijvenvoorzien) ,hetgee nverban dhoud tme t degroter erenta biliteitva n deexploitati e doord elintbebouwing ,I nKlooste r isslecht s 1/10va n debedrijve ni nhe tne topgenomen ,zoda t hierno g 35boerderije nva ngoe ddrinkwate rverstoke n zijnte gen2 3bedrijve ni nhe tander e deelva nhe tblok .Va ngenoemd e 35bedrijve nhebbe n7 d ebeschikkin gove ree neige nwaterleiding , eenvoorziening ,di ei nSteenwijksmoe rnie tvoorkomt , h.Bedrijfsgebouwe ne nwoninge n DeCultuurtechnisch e Dienstheef tbi jhaa r enquêtei n 1955d ebedrijfsgebouwe ne nwoninge nbeoordeel daa nd ehan d vanee naanta l criteria,t eweten j 1,groott eva nd ebedrijfsruimte ; 2,gesteldhei dva nd ebedrij fsgebouwe n (c,q_.woonhuizen) ; 3,onderhoudstoestand ; 4,netheid ; 5,toestan dva n debedrijfsgebouwe n inverban dme t den ad e ruilverkavelingt estelle neisen , 1)Bron ;Meerjarenpla nC.C.C . 1002 - 21- Op grondva nd eresultate n M&adez ebeoordelinge nzij n debedrijfsgebouwe ningedeel di nee naanta lbeoordelingsoate - gorie'én.Dez e indelingi sg eKarr téer d voor allebedrijve n (inol,C -e nD-bedrijven) , Debedrijfsruimt eblijk t op40 $va nd ebedrijve nonvol doendet ezijn ji nKlooste r iniet smeerdere ,i nSteenwijks - moeri niet sminder emate .Beschouw tme nd egroepe nbedrijve n metvoldoend e enonvoldoend ebedrijfsruimt enaas t elkaar,da n valthe top ,da t eerstgenoemde groep.ookoverigen si nd emees tegevalle nee ngoed eindruk•-naakt ;6 0à 70 $hierva nverwier f voord eander ecriteri ad ebeoordelin g "goed"tege nslecht s + 35$va nd ebedrijve nme tonvoldoend ebedrijfsruimte . In.Steenwijksmoe rwerde n5 3bedrijfsgebouwe n (35$va n hettotaal )i nall eopzichte nal sgoe daangemerkt ,i nKlooste r 16gebouwe no f 39$.Tusse nbeid e delenva nhe tblo kbestaa t hierindu snie tvee lverschil .Di ti sechte rwe lhe tgeva lme t betrekkingto t deeigendoms -e njachtgebouwen ,zoal stabe l8 aantoont.D epachtgebouwe nverkere ni nee naanmerkelij k slech teresituati eda nd eeigendomsgebouwen « Tabel8 TOESTANDVA NEIGENDOMS- .E NPACHTGEBOUWE N Aantalbedrijfsgebouwe n(A+B+C+P )i n eigendom pacht Gebied inhoogste. > inhoogste \ totaal totaal 1 categorie ' categorie Steenwijksmoer 119 46(39$ ) 33 7 (21$) Klooster 30 13(43$ ) 11 3 (27$) Geheleblo k 149 59'(41$) 44 10(23$ ) 1)D.w.z .volgen sel kde r eerstgenoemdevie rcriteri ai nd e gunstigste situatieverkerend e Bron:Cultuurtechnisch e Dienst-1955. Tevensblijke n debedrijfsgobouwe ni nKlooste rrelatie f iniet sbeter estaa tt everkere n dandi ei nhe tander edee l'va n hetblok .Houd tme neohte rrekenin gme t deeisen ,welk en ad e. ruilverkavelingaa nd egebouwe n dienent eworde ngestel d(cri terium 5), danmoe t detoestan dva n7 2gebouwe ni nSteenwijks moera nva n 19i nKlooste r (46à 47%i nbeid e delenva nhe tblok ) alsonvoldoend eworde nbeschouwd, , Voort»ka nme nd ewoninge napar tbeoordele no phu n 1002 - 22 - hoedanigheden . Dit leidt tot de conclusie, dat de "bedrijfs gebouwen, die voldoen aan de eisen in verband met de ruilver kaveling, in de meeste gevallen ook beschikken over in alle op zichten goede woningen qua gesteldheid, onderhoud en netheid (namelijk voor 70-78$). Bij de slechte bedrijfsgebouwen behoren in het algemeen ook minder goede woningen. In Steenwijksmoer werden 85 woningen van grondgebruikers aangetroffen (dat is 59$ van het totaal), die geheel en al in goede staat verkeerden. In Klooster bedroegen deze cijfers 25 woningen of 60$, dus naar de kwaliteit van de woningen valt geen verschil te constateren tussen de beide gebieden. Vergelijking van deze woninggegevens met die betreffende de bedrijfsgebouwen leert, dat de woningen . over het algemeen veel beter zijn beoordeeld dan de bedrijfsge- deelten van de boerderijen. De woongedeelten zijn in beide delen van het blok voor 1/4 deel door de bewoners gehuurd. In Steen wijksmoer is de toestand van de huurwoningen (veel C- en D-be- drijven) in het algemeen aanzienlijk minder goed dan die van de eigendomswoningen, In Klooster was daarentegen het aantal goede woningen in eigendom relatief aan de lage kant. Tabel 9 TOESTAND VAK DEWOONGEDEELTE N DER BOERDERIJEN Aantalwoninge n (A+B+C+D)i n Gebied eigendom huur totaal inhoogste. .\ totaal inhoogste. .\ categorie categorie ' Steenwijksmoer 115 73(64$ ) 30 12(40$ ) Klooster 31 18(58$ ) 11 7(64$ ) Geheleblo k 146 91 (62$) 41 19(46$ ) 1) D.w.z. volgens elk der criteria 2, 3 en 4 in de gunstigste situatie verkerend. Bron: Cultuurtechnische Dienst-1955« §3.Produktieplan en bedrijfsvoering a* Aard- van hei; grondgebruik De landbouwbedrijven in het blok zijn gemengde bedrijven met het zwaartepunt op de veehouderij„ Ruim 2/3 van de oultuur- grond der A- en B-bedrijven is als grasland in gebruik. Dit is iets minder dan in het gehele landbouwgebied. Binnen het blok bestaat een vrij groot verschil in bedrijfstype; in Klooster waar veel madeland voorkomt, bedraagt het percentage grasland 1002 24- Zoalsoo k eldersi nDrent eneme n dehakvruchte n een belangrijkeplaat s in,zoda tva nee nvri jintens.ie fteelt - plansprak eis ,I nSteenwijksmoe rworde nmee raardappele n en- zi jhe t opbeperkt e sohaal- suikerbiete nverbouw dda n inKlooster ,waa r devoederbiete nmee rvoorkomen. ,overeen^ - komstighet.karakte rva n debedrijve n (meerwoidebedrijf) . Uit degegevens ,va nd eafzonderlijk e grootteklassen (bijlage 10)blijkt ,da t dekleiner ebedrijve n relatiefminde rhak vruchtentele n dand egrotere .Di tverschi lwordt ,voora l in Steenwijksmoer,veroorzaak t dooree ngroter eoppervlakt eaard appelen (ensuikerbieten) ,o p debedrijve nbove nd o 12ha .Gers t entarw eworde nbijn auitsluiten dverbouw do p degrootst ebe drijven (NieuweKrim) , Tabel1 1 BELANGRIJKSTEAKKERBOUWGEWASSE N (A-E NB-BEDRIJVEN ) Percentage bouwland beteeld met Gebied waarvan hak waarvan gra rogge haver gerst tarwe vruch aard voeder suiker nen ten appelen bieten bieten Ste enw ij ksm o er 60 27 28 3 2 40 30 6 4 Klooster 61 26 33 2 39 24 14 1 Gehele blok 60 26 29. 3 2 40 29 8 3 Zuidelijke rand gemeenten 1 ) 61 26 33 1 1 39 28 8 2 1)Bron :C.B.S.-I955 5 allebedrijve nA+B+C+D . Brons C.B.S.-1958. o.D eveestape l Van deveestape l ishe trundve everrewe ghe tbelang rijkste.Tabe l 12geef t eenoverzich tva nd emelkveedicht heidi nbeid e delenva nhe tblok . Tabel 12 MELKVEEDICHTHEID (A- EN B-BEDRIJVEN) Aantal melkkoeien per Grootte klasse bedrijf in 100 ha grasland in in ha Steenwijksmoer Klooster Steenwijksmoer Klooster 1 - 3 3,- —>~ 25O — 3 - 5 3,7 4,- 126 151 5 - 7 4,9 4,3 134 109 7 - 10 6,6 7,9 122 116 10 - 12 8,2 7,9 106 90 12 - 15 10,1 9,3 107 89 15-20 11,9 14,- 103 104 3= 20 11,- 17,4 1.22 91 Alla groot 6,8 102 teklassen 10,7 117 Bron:C.B.S.-1958 , 1002 2!? Het grotereaanta lmelkkoeie npe rbedrij f inKlooste r wordtvoornamelij kveroorzaak tdoo rd egemiddel dgroter e ....l).edrijyeiï..fi.l.4affiP»r=v4p,oJli..teyQji.0doo r eengróter eveestape l , i : , per'Taedr^j f;iw:$Hfcoï'e'' gt oot'teklàssàn-, ' -met;jnajnoo pd egroot - iste'bedrijven .D edichthei dpe r 100h agraslan dvoo rhe tge hele"blo k(109 )kom tvrijwe l overeenme t;di eva nde fZuide- ••-•'., ; lijkerandgemeente n (111),.I nSteenwij ksni pe ri sdez evee dichtheidaanmerkelij kgrote r dani nKlqqs.ter ,ook .i nd e , meeste grootteklassen.Di thang tsame nme the tfei tda te r ineerstgenoem d gebiedrelatie fmee rbouwlan dis ,In -het • bijzonder inSteenwijksmoe rblijk t dedichthei dpe r 100-hà graslanda ft eneme nbi jtoenemende-bedrijfsgrootte j Omtrent dekwalitei tva nhe tmelkve e staand egegeven s tendienst eva nd emelkcontrolo ,Dez ehebbe n echterbetrek kingo p degehel egemeent eCoevorde n(bijlag e 12).He taan talk gmel kpe rgecontroleerd eko eblijk t ind ojare n 1950- 1957we lt ezij ntoegenomen,"doo hdez estijgin gha dfeite lijkoerst plaatsn a 1955.DOOD ?d evergrotin gva nhe t aan-' talgecontroleerd ekoeie ni sechte r degemiddeld emelkgif t gedrukt,omda tminde rproduktiov ekooie nbi jd ooontrol e werdenbetrokken .Te nopzicht eva nd eprovincial ecijfer si s deprodukti epe rko ei nCoevorde nthan snie tonbevredigend . Hetvetgehalt e daarentegenkan, ,althan snaa rDrents emaatsta vengemeten ,no gwe lwa tworde nopgevoerd . .. Devarkens -ön :kippenhoudori jis ,evenal selder sin . Drente,oo ki ndi truilverkavelingsblo kva nbetrekkelij kwei nigbetekenis .Hé tmees tverbrei di sd evarkenshouderi ji n Klooster,waa rslecht s4 A -è nB-bedrijve n zijnzonde rvar -. kens.I nhe tandere-dee lva nho tblo kvorme n deze,bedrijve n eohter+ _l/ 4dee lva nhe ttotaal .Zoal sui ttabe l 13blijk t ligthet-zwaartepun tmee ro p defokkerij-da no p de-meste-rij, - metnam ei nKlooster . 1002 -2 6 Tabel 13 VARKENSHOUDERIJ Aantal bedrijven Beroeps Aantal Gebied groep bedrijven met alleen met mest- zonder mest« fok varkens en varkens varkens zeugen fokzeugen St eenw ij ksm oe r A+B 91 9 23 38 21 Steenwijksmoer C 59 13 9 11 26 Klooster A+B 39 5 21 9 4 Klooster C 3 1 1 1 Gehele "blok A+B 130 14 44 47 25 Gehele blok C 62 13 10 12 27 Bron: C.B.S.-1958. De kippenstapel zou,voora l op de kleine bedrijveni n Steenwijksmoerno genigszin s kunnen worden uitgebreid,Ver - soheideheva ndez e bedrijven (9benede n 10ha )hebbe n inhe t geheel geen kippen, terwijl vand ebodrijve nme tkippe nd e helft minder dan5 0 stuks bezit.Zoal sui ttabe l 14blijkt , wordt eri nKlooste r meer aand ekippenhouderi j gedaanda n in Steenwijksmoer, niettegenstaande hetrelatie f veel grote re aantal kleine bedrijven inlaatstgenoem d gebied.He tge middelde aantal leghennenpe rbedrij f bedraagt inKlooste r 112,i nSteenwijksmoe r slechts76 , Uitvoeriger gegevens betreffende deveestape l pergroot teklasse zijn opgenomen inbijlag e 13 . Tabel H KIPPENHOUDERIJ Beroeps Aantal Aantal bedrijven met . ., kippen Gebied groep bedr . geen 1-50 50-100 100-150 150-200 200-300 2m~m mo Steenwijksmoer A*B N ha 91 17 37 17 7 6 't 2 1 C totaal 59 33 18 3 1 Klooster A»B M ha 39 k 11 13 5 3 1 2 C totaal 3 2 1 Gehele blok A*B al ha 130 21 48 30 12 9 5 2 3 C totaal 62 35 18 't 't 1 Bron: C.B.S.-1958. d.D emechanisati e In verhouding totd ezandgronde n inhe talgemee n wordt inhe tblo k Steenwijksmoer slechts zeer weinig gebruikge maakt vanakkerbouwwerktuigen , zoale zaaimachines enzelf - binders,I nel kdee lva nhe tblo k hebben niet meer danvie r bedrijven eenzaaimachin e ingebruik , terwijl eenzelfbinde r 1002 -2 7- • slechtso p driebedrijve ni nSteenwijksmoo rword tbenut ,Di t geringegebrui ki sechte rverklaarbaar ,i nverban dme the t kleine.percentagebouwland ,me tnam ei nKlooste r end eon gunstigeverkaveling .Hetzelfd e geldtuiteraar dvoo r deaard appelsorteerders hoewel dezeiet smee rzij ningeburger d(zi e bijlage1 4) . Vanmee rbelan gi sda noo kd euitrustin gme thooibouw — werktuigen.Dez eworde ni nKlooste rrelatie fmee rgebruik t dani nSteenv/ijksmoer ,hoewe l -he tbedrijfstyp ei naanmer kinggenome n- d emechanisati e ooki ndez esecto ronvoldoend e moet.worde n geacht,I nee ndoe lva nee nruilverkavelingsblok . inNoordbraban t(D eKlein eAa )i see nbedrijfsgroottestructuu r zoalsi nSteenwijksmoe r aangetroffen,+ 40$va n debedrijye n maakt gebruikva n dedri esoorte nhooibouwwerktuige n (harkkeer— der,hooischudde r enhopihark) .Di tpercentag eword t doord e bedrijveni nSteenwijksmoe rbi jlang en anie tgehaal d ensleoht s ternauwernood door debedrijve n inKlooster ,terwij lha tpercen tagegraslan di n ditblo kaanzienlij k groter isda ni n "DeKlein e Aa".. . . Melkmachinese ntrekker skomen ,oo ko p degroter ebedrijve n (boven 15ha) ,betrekkelij kweini gvoor .Al sconclusi eka nzeke r gelden,da t demechanisatiegraa di nhe tblo kno gaanzienlij kka n wordenopgevoerd .Ee no fmee rwerktuigencoöperatie s zullenhier toekunne nbijdragen . o.He t arbeidseffect Ten einde'ee nindru kt everkrijge nva n dearbeidsprodukti - vitelt ind elandbou wi sd emethod evan'd éstandaardure ntooge - pasto phe tblpk .Dez eberus t op>hetvolgende . ': ... jInd eeerst eplaat si svastgesteld ,ho e groothe tarbeids aanbodpe r jaari sp pd ebedrijven .Hierto e zijn.d edivers esoor tenarbeidskrachte nomgereken dto tvolwaardig earbeidskrachten . Bijlage1 5geef t eenoverzich tva n de:samenstellin gva nhe tar beidsaanbod,waarui tblijk t dato p deA -e nB-bedrijvë nslecht s !. 6"fova n ditaanbo dword t geleverd doorvreemd earbeidskrachten ; I dezebedrijve nzij ndu szee roverwegen dgezinsbedrijven .I nver houdingto t anderezandgebiede nkom t:ook_arbei ddoo rvrouwelijk e familieleden sleohtsbetrekkelij kweini gvoor ,me tnam ei nSteen - wijkemoer«, Hetaandee lva n demeewerkend ezbons'i sal svri j groot te,beoordelen ,i nhe tbijzonde r inSteenwijksmoe r eno p degroter ©bedrijve n (boven t5ha )it tKlooster v Dit-djiidtero p 1002 28- dathie r endaa rmee rda néé nzoo no phe tbedrij f isgehouden , Ind etweed eplaat si sd earheidshehoeft eva nd ebedrijve n berekendo pgron dva nhe tproduktiépla ne nuitgedruk t in"stan daarduren,di ti see nmaa tvoo r dearbeidsbehoeft eo pgoo dge leidebedrijve nva nbehoorlijk e grootte,waa ronder ,gemiddeld e omstandighedenword t geproduceerd.D ehiero pbetrekkin ghebben denorme n zijnvermel di nbijlag e 16,D everkrege n cijferszij n evenals diebetreffend ehe t arbeidsaanbod,getotaliseer dvoo r debedrijve npe rgrootteklass ei nd ebeid e delenva nhe tblo k envervolgen s gemiddeldpe rbedrij f ei:, peroppervlakte-éénhei d (bijlage 17)«Bezie tme n degegeven sbetreffend ed earbeids behoeftepe rh acultuurgrond ,da nkom t totuitdrukkin g datdez e inSteenwijksmoe r (483st.u« )bijn a 15$hoge rlig t dani nKloos ter (422 st.u,).Ee ndergelij kverschi l isaanwezi gbi jall e grootteklassenbove n7 h a> zodat dezebedrijve n inSteenwijks moeree nrelatie f gunstigeindru kmaken .D everdelin gva nd e arbeidsbehoefte over debedrijfsonderdele n stemtuiteraar d•' overeenme the tbeschreve nproduktiéplan . Delingva n degemiddeld earbeidsbehoeft epe rbedrij f door het gemiddelde arbeidsaanbodresulteer t tenslotte inhe t z,g, arbeidseffeet in standaardurenpe rvolwraardig earbeidskrach t (st,u,/v.a.k,).Ee n samenvattendoveraich tva ndez eberekenin g isweergegeve n intabe l15< > Tabel1 5 ARBEIDSBEHOEFTE,ARBEIDSAANBO D M ARBEIDSEFFECT Aantal Arbeidsbehoefte Arbeidsaanbod Grootte Arbeids A-+B- in st.u. in v.a.k. eff eet Gebied klasse in ha bedrij- per per ha per per 100 in st.u. ha cult, ven bedr. cult ,gr, bedr. per v.a.k. grond Steenwijksmoer 1 - 5 10 2348 563 0,84 20,14 2795 5-10 52 3625 518 1,35 19,33 2678 10 - 15 18 5505 459 1,66 13,80 3325 15-20 7 7271 438 1,60 9,64 4544 à 20 4 1399 4 438 3,18 9,94 4407 Klooster 1-5 3' 3106 747 1,30 31,25 2389 5-10 10 3842 512 1,29 17,20 2979 10 - 15 10 4809 413 1,58 13,54 3053 15-20 7 7630 431 2,11 11,93 3609 fe 20 9 8911 37 2 2,42 10,10 3687 Gehele blok 1 - 5 13 2523 605 0,95 22,70 2666 •5-10 62 3660 517 1,34 18,97 2724 10 - 15 28 5257 443 1,63 13,71 3231 15 - 20 14 7451 434 1,86- 10,82 4012 fe '20 13 10475 397 2,65 10,04 3953 totaal 130 498O 459 1,55 14,31 3211 Bronnen:L.E.I..-I95 8e nC.B.S.-1958 , 1002 - 29- • Inhe tgehel eMo k wordt eengemiddel darbeidseffec t "bereiktva n 3.211 st,u./v.a,k, ,laa tgee nal svri jgunsti gka n worden"beschouwd ,JIë nka nnamelijk"a'ahnéme. hda t eenarbeids effectva n 3.00.0st,u,/v.a.k ,ee nredelijk eprestati epe rar beidskracht is,daa rd ehie rgebruikt enorme nvri jkra p:zij n gestelde nzij naangepast ,aa nd emechanisati eva n delaatst e jaren.Bezie tme nhe t arbeidseff3ctpe rgrootteklass e (tabel 15) danval t het inhe too gda t dito pd ebedrijve ngrote rda n 10h ai nSteenwijksmoer.nie t alleenbove nhe t algemenegemid deldelig tmaa roo kaanzienlij khoge ri sda ni nKlooste ro p debedrijve nva ndezelfd e grootte.D ebedrijve nva n5-1 0h ai n Steenwijksmoerkome nechte rrelatie fongunsti gvoo r deda gon danksee nvri jhog earbeidsbèhoefte. .Dez eword tnamelij kmee r* dangenivelleer d doorhet.eveneen svri jhog earbeidsaanbod ,zo dathe tarbeidseffec t slechts 2,678st.u./v.a.k ,bedraagt . Bijlage 17geef tmee rgedetailleerd egegevens ,waarui t blijkt,da tmo tnam e de2 7bedrijve nva n5- 7b ai nSteenwijks - j moeree nongunsti g arbeidseffect hebbenva n slechts2,45 1 st.u. v.a.k.D earbeidsbèhoeft ei ahie:?va nd eoorzaak ; dezelig tpe r bedrijfva n5- 7h ai nSteenwijksmoe rrui m 550st.u .lage rda n inKlooster .He t isduidelij k dab eenvergrotin gva ndez ebe drijvenhieri nee ngrot everbeterin gza lkunne nbrengen .Indie n dezebedrijfsvergrotin gnie tplaat sheeft ,za lallee nee ninten siveringva nd ebedrijve n enee nverminderin gva nd earbeidsbe - zettingto tbeter eresultate nkunne nleiden . Uit degegeven sva nbijlag e 17val tverde rno ghe tvolgend e aft eleide nove rverhogin gva nhe tarbeidseffec t doorvergro tingva n debedrijve nva n5-1 0ha .Indie no pd evergrot ebedrij venhe tproduktiepla n end earbeidsbezettin gzodani gkunne nwor denvastgesteld ,da t dezeovereenkome nme t dehuidig e situatie opd ebedrijve nva n 10-12h a (ditlijk ton szonde rmee rmogelijk) , danza lo p dezevergrot ebedrijva n'ee narbeidseffec tva n+ _3.20 0 st.u./v.a.k,worde nbereik tbi jee narbeidsbèhoeft eva n+ _4.8O O st.u,pe rbedrij f en eenarbeidsaanbo dva n 1,5v.a.k .Hierui t blijkt dat dezebedrijve novereenkome nme t 1-g-_mansbedrijvene n dathiero p eenredelij karbeidseffec tbereik t kanworden . 1002 30 - §4. Sociale produktie-omstandigheden a. De leeftijdsopbouw van de bedrijfahoofden Voor de aanpassing van de bedrijfsvoering aan de eisen des tijds, in het bijzonder na de uitvoering van een ruilver kaveling, is de leeftijd van de bedrijfshoofden van veel be lang, Het is bekend dat een hoge leeftijd doorgaans gepaard gaat met een geringe ontvankelijkheid voor nieuwe methoden en ideeën. Derhalve zijn uit het bevolkingsregister van de gemeen te Coevorden de leeftijden van de bedrijfshoofden in hot blok overgenomen* Tabel 16 geeft hiervan een samenvattend beeld. Tabel 16 LEEFTIJDSOPBOUW VAN DE BEDRIJFSHOOFDEN Bedrijfshoofdeni n Leeftijdsklasse Steenwi jksmoer Klooster aantal in fo aantal info Jonger dan 35jaa r 5 5 4 10 35- 4 4jaa r 15 16 8 21 45- 5 4jaa r 24 27 11 28 55- 6 4jaa r 28 31 11 28 65jaa r enoude r 19 21 5 13 Alle leeftijdsklassen 91 100 39 100 Bron; Bevolkingsregister Coevorden 19?8 In Steenwijksmoer blijkt de leeftijdsopbouw ongunstiger te zijn dan in Klooster, In eerstgenoemd gebied is ruim 1/5 van de hoofden dor A- en B-bedrijven ouder dan 64 jaar. In geheel Drente behoorde in 1952 volgens de landbouwtelling 13$ van de bedrijfshoofden tot deze oudste categorie, zodat de boeren in Steenwijksmoe r relatief oud zijn. Uit bijlage 18 valt af te leiden dat de oudste groep land bouwers (65 jaar en ouder) vooral voorkomt op de bedrijven van 10-20 ha in Steenwijksmoer. De bedrijfshoofden op de 52 bedrij ven in de grootteklasse van 5-10 ha aijn daarentegen als rela tief jeugdig te bestempelen. Opmerkelijk is verder dat de vele C-bedrijfshoofden in Steenwijksmoer in verhouding tot de A- en B-groep aanmerkelijk jonger zijn. Deze omstandigheid zou de mogelijkheden voor een vrijwil lige verkoop van cultuurgrond van C-bedrijven aan de S.B.L. kunnen beperken, terwijl deze voor do A- en B-bedrijven rela tief gunstig zijn. 1002 -3 1 b.D eberoepskeuz eva nd eboerenzoon s end ebedrijfsopvolgin g -...... Het ._i salgemee nbekeen dda t deberoepskeuz evoo r deboe renzoonsee nmoeilij k-punt .i s.in.-verban dme t de."beperktemoge -i :lijkheden :v^órdëzë .jongen sjöi özelfstandig ,landbouwe rt ewor -'•; . ;. den.Derhalve 'i sHe t gewenst enig'inzich tt everkr ijge nind e. ; gangva nzake nten- ;aanzienva nd eberoepe nva nd ezoon sva nd e boereni nhe truilvörkaveliftgsblok .' V -"-','• ' '. ; Ind ebijlag e 19i sd eberoepsstructuu rweergegeve nva nd e iuitwonend e'e ntog&lijkertjjd,va nd einwonend e zoonsva n 15jaa r .: enouder .Omtren t dezezoon sva nA -e nB-grondgebruiker sval t jallereers t,'o pt emerke ndat ;va n de 202zoons; ,rui m 1/3 deel,na - ;meiij k7 4zoon snié tmee rthui swoont .Va ndez egroe p is 2/3 'deel ;gehuwd .Bezie tme nn ud eberoepe nva ndéz e7 4boerenzoon s danblijke n slechts 18zelfstandi glandbouwe rt ezijn .D e1 0 zoons,di ei nloondiens t ind elandbou wwerke nzij nuitsluiten d afkomstigva nSteonwijkömoer .Di t aangtonde rmee r samenme the t verschil insocial e structuurtusse nd ebeid edele nva nhe tblok . Dit isoo khe t gevalme t deberoe pa nva nd e4 5buite nd elandbou w werkendeuitwonend e zoons,va nwi enie tminde r dan1 5a lsindustrie arbeider eenbestaa nhebbe n gevonden,Oo kdez e zijni nmeerder heidafkomsti gui t Steenwijksmoer,He tbetref thie rhoofdzakelij k ouderezoon s (ouderda n 30jaar) ,va nwi everscheiden evader s bedrijven exploiterenva nmee rda n 10ha..Me nka n derhalveconclu derenda tee naanta l zoonsi nsocial epositi ete nopzicht eva n hunouder si sgedaald . Beschouwtme nvervolgen s de 128inwonend eboerenzoon sva n 15jaa re noude r dantoon tbijlag e 19aa nda tbijn a90 $va nhe n gehuwd is.He tverschijnse lva nhe tintrouwe nbi jd eouder s blijkt inhe tmee rzuiver eagrarisch egebie dva nKlooste rrelatie f meervoo rt ekome nda ni nSteenwijksmoer ,Tabe l 17geef t eenglo baaloverzich tva n dewerkzaamhede n derinwonend e zoons,gesplits t '.'i nd ecategorieë nwerken din ,da nwe lbuite nd elandbouw .I n195 8 werkte 41%va nd einwonend e zoonsi nSteenwijksmoe rbuite nd e landbouwterwij l inKlooste r slechts 17%wa safgevloeid .Di tver schilword tme tnam everoorzaak t cloord ezoon so p debedrijve n van5-1 0ha ,va nwi ei nSteenwijksmoe rd ehelf tbuite nd eland bouwwerkt etoge nno ggee n-J -dee l inKlooster ,D emat eva naf vloeiingi nSteenwijksmoe rka n danpo kal srelatie fgunsti gwor denbeschouwd ,eveneen sten,opzicht eva n1955«- . 1002 -3 2- Tabel1 7 WERKZAAMHEDENVA1 TD EINWONEND EBOERENZOON SVA N1 5JAAR^E NOUDE R Aantal werkende zoons:va r iA -e nB-grondgebruiker s in Grootte Steonw ijksm oe r Kloos te r klasse werkend werkend inh a ind e buitend e ind e buitend e totaal land landbouw totaal land landbouw bouw bouw 1- 5 3 1 2 1 1 5- 1 0 63 32 31 9 7 2 10- 1 5 13 11 2 8 5 3 15- 2 0 5 5 8 8 ^2 0 8 . 5 3 10 9 1 alleklas 36 30 6 sen195 8 92 54 38 inj£ 100 59 41 100 83 17 alleklas- r 18 sen1955 1J 84 55 29 23 5 in f : 100 65 . 35 100 78 22 1)Voo r zover deberoepe nva n195 5haken d zijn. Bronnen: L.E.I.-1958 enCultuurtechnisch e Dienst-1955. Voor hetblo k alsgehee l kanui t deze tabel worden afge leid dat68 $va nd oinwonend e zoons in195 5i n delandbou w werk te, terwijl in 1958di tpercentag e 66bedroog .D einmiddel sop getreden recessie ind eindustriël e bedrijvigheid heeft dusnie t tot gevolg gehad datee nterugvloeiin gva nboerenzoon s optrad naar deouderlijk e bodrijven. Daarentegenko nui td eenquêtege - gevensva nd eCultuurtechnisch e Dien3t van195 5worde n afgeleid, dat inda tjaa r bijna 60$va nd ebuite n delandbou w werkendein wonende zoons eenberoe p ind enijverhei d uitoefende, terwijl dit in195 8voo r bijna 70$va nhe nhe t gevalwas . Van de8 4i nd elandbou wwerkend e zoons (inwonend)ka n nog worden vermeld (bijlage 19 ),da tslecht s+ _5 $i n loondienst werkt.Bi jd euitwonend e zoons ind elandbou w isdi t+ 34$#Va n de geheel inhe touderlijk e bedrijf meewerkende zoons blijkt ver der ruim 1/3 deel 30jaa ro foude r tezijn .I nvel e gevallen wordt demeewerkend e zoono pee nt ehog e leeftijdpa szelfstandi g bedrijfshoofd. Rekent mend oniet-werkend e zoons niet mee,da nblijk tbi j benadering eeneve n groot gedeelteva nd eui td elandbou w afge vloeide inwonende zoons ind eindustri e tewerken ,al she tgeva l isbi jd euitwonend e afgevloeide zoons.I ntegenstellin g totd e laatstgenoemde groep echter werkt niet minder dan l/3dee lva n de afgevloeide inwonende boerenzoonssi nambaohtsbedrijven , Hoe- 1002 - 33 wol de'functie sva nd eZoon snie tnauwkeuri g"beken dzij n ;lijkt'ie taannemelij k dat erte naanzie nva nhe tbéröepsni - vea uva nd ebuite nd elandbou wwerkend e"boerenzoons ,nié tvee l -verschil,"bestaa t'tusse nd euitwonend e (oudere)e ninwonend e: (jongere)zoons .Evenal s"bi jd ouitwonend e zoonszij noo kde-- - •'•• industrie-arbeidersonde rd einwonend e"boerenzoon szee rovor - -.wegen dafkomsti gui tSteenwijksmoer , Menka nzic htenslott eafvrage no fd eafvloeiin gva n "boerenzoonsui t delandbou wkwantitatie f involdoend emat e heeftpTaat sgehad .Indie ndi tnie the t gevali sza lèe naan tal ind elandbou wwerkend e zoonsnie ti nd egelegenhei dzij n "binnenhe truilverkavelingsgebie d zelfstandigbedrijfshoof d tev/orden .'Ee neerst eindru khierva nka nworde nverkrege nui t "bijlage 20, waari ngegeven szij nopgenomo n"betreffend ed ege zinsstructuur end eaanwezighei dva nbedrijfsopvolgers ,Al s opvolgers zijnhie fbeschouw d demeewerkend e zoonsva nd ebe drijfshoofden ,al sd obedrijve n zonderopvolger s diebodrijven , waarinwe lkindere naanwezi gzijn ,doc h (nog)gee nmeewerkend e zoons.Ee n samenvattingva ndez egegeven si sopgenome ni nta bel 18. Tabel 18 BEDRIJFSOPVOLGING Aantal bedrijfshoofden Beroeps zonder met alle met, meewerk. zoons Gebied klasse groep totaal kinde in ha kinderen geen êên meer ren < 15 jr. Gehele blok A+B '•• 1 - 5 13 2 6 3 2 5" - 10 . 62 8 10 11 31 2 10 - .15 •28 - ' 4 '. 7 3 12 2 15 - 20 14 . 1 1 1 9 2 . '> 20 13, ' 3 ; 1 ' '5 4 totaal '130 "15 • 27 19 59 10 in 1002 -34- Inhe tgehel eblo kkom to p45 $"va nd eA -e nB-bedrijve n éénmeewerkend e zoonvoor ,di ezij nvade rt ezijne rtij dza l opvolgenal sbedrijfshoofd „Zowe l inSteenwijkemoe ral si n Kloosterkome nechte r 5"bedrijve nvoe rme tmee r danéé nmee werkende zoonwaarva ni nlaatstgenoem d deelva nhe tblo kzelf s êênbedrij f drieo phe tbedrij fwerkend e zoonstelt .Hie rbe treft dituitsluiten dbedrijve ngrote r dan 15ha ,i nSteen wijksmoer zijnevenwe loo ktwe ebedrijve nva n5-1 0h ame ttwe e meewerkende zoons (bijlage 20) .I ntotaa l zullendu si nSteen wijksmoer 5va nd e 51,i nKlooste r 6va nd e 29meewerkend e zoonsgee nbedrijfshoof dkunne nworde no phe touderlijk ebe drijf,indie nme n ervanuitgaa t datbedrijfssplitsin gnie t zal plaatshebben ,I nKlooste r isdez etoestan ddu srelatie fvee l ongunstiger dani nSteenwijksmoer ,Me n dientwe lt ebedenke nda t opee ndeel"va ndez ebedrijve n "zonderopvolger "- t ewete n2 1 bedrijvenva n 10h ae ngrote r- we l aoonsjonge r dan 15jaa r .zij no fkunne nkomen . Eennauwkeurige rbeel dva nd emat eva nafvloeiin gui td e landbouwva nboerenzoon sverkrijg tme ndoo rberekenin gva nd e generatiedruk.Hierbi jworde nd ei nd elandbou wwerkend ezoon s (incl.degenen ,di ei nloondiens t werken)gestel dtegenove r de vooropvolgin gvrijkomend ebedrijve n (A+B).Al swenselijkhei d wordt aangenomen,da t dezoon so p 30-jarigeleeftij dzelfstan digbedrijfshoof ddiene nt ezijn ,terwij l tevensword t gesteld datpe r jaar 1/33va nd ebedrijfshoofde nhe tbedrij f zalover dragen,I ntabe l 19i see naanta l generatiedrukoijfersvermeld . Tabel 19 GENERATIEDRUK Generatiedruk voor alle bedrijven Gebied bedrijven bedrijven 5 - 10 ha * 10 ha Steenwijksmoer 1,55 1,74 1,67 Klooster 1,69 1,32 1,96 Gehele blok 1,59 1,67 1,80 Bron?L.E.I.-1958 . Indiend egeneratiedru k groter danéé nis ,zij nmee r boerenzoons ind elandbou wgaa nwerke nda ne rkanse nzij no m eeneige nbedrij ft everwerve ni nho t gebied.Di tblijk tme t namehe t gevalt ezij nbi jd egezinne no p debedrijve nva n 10h ae ngrote r inKlooster .I nd egrootteklass e5-1 0h ai s 1002 -3 5 deafvloeiin g±n'di tgëbae daanmerkelij kgroté r g&w&est. In Steeiîwîj'ksraoë rväi t daarentegeng«e nverschi lt eeonstatere n• tussen"beide 1'groepe nvâ h'bedrijve n;Ui t-d egeneratiedrukoij -. ferais aft eleide ndà tvâr id e9 4niet^zel fstandig .i hd eagra rischesecto rwerkend e''boerenzoon s40 $o f3 8zoon s.nie to p 30-jarigeleeftij dzelfstandi glandbouwe rzulle nzijn .Di taan tal'stemt-praktisc hoveree nme t deso mva nd ein-loondienst'i n dölandbou wwerkend ezoon s (14)e nd ei nhe t ouderlijke,bedrij f meewerkende zoonsva n3 0jaa re noude r.(23' ). •I n dejonger e groepboerenzoon s(15-3 0jaar )-i sd eafvloeiin gda noo kaan zienlijkgunstige rverlopen .Voo rhe tgehel eblok.e nvoor;all e A-e; nB-bedrijve nbedraag t degeneratiedru kvoo rdez ezoon s danoo k slechts 1,17,D everwachtin gi sderhalv egewettig d datthan sd eafvloeiin gva nagrarisch e jongerenui t delandbou w in"hé tblö kvoldoend eis' , o.He t doord ebedrijfshoofde ne nhu ni nd elandbou wwerkend e zoonsgovolgde'Onderwijs . Hetpei lva nd ebedrijfsvoerin gi n delandbou wword t'On miskenbaar gunstigbeïnvloe dwannee ro pd ebedrijve nee no f meerarbeidskrachte n(vade ren/o f zoon)landbouwonderwij shebbe n gevolgd.Wa tbetref t demogelijkhei dto tee njuist eaanpassin g vanbedrij-fsinrichtin gen "bedrij fsvoerin gaa n desituatie ,welk e zalontstaa n dooree nruilverkavelin gi n'he tblo kSteênwijksmoer , isd egeschooldhéi dva n delandbouwer sva nno gmee rbelang . Tenaanzie nva nhe t dagonderwijs kanworde nopgemerk t dat thansdoo rboerenzoon sui t degemeent eCoevorde nworde nbezoch t delager elandbouwschole n teCoevorde n (opgericht in1943 )e n teDale n (gesticht in 1948), Voor 1943wa se rvoo r deagrarisch e jongereni nd egemeent eCoevorde npraktisc h geengelegenhei dto t hotvolge nva nlage rlandbouwonderwijs. 'Middelbaa rlandbouwonder wijsword t'than sdoo rboerenzoon sui tCoevorde nvoora lgevolg daa n de schoolt eHardenber g(opgerich t omstreeks 1924).Teven sbe staat daartoesind s 1^17gelegenheid'aan.d emiddelbar elandbouw schoolt eBmmen , • ;, ' Onderverwijzin gnaa rbijlag e2 1ka nworde nvastgestel dda t debedrij fshoo fde n inKlooste r invee ls* ierke re'mat e"gebrui k hebbengemaak tvan .de,mogelijkhede nto the t.volge nva nlandbouw onderwijs danhu ncollega' si nSteênwijksmoer ,He tpercentag ebe drijfshoo fde nme t agrarischonderwij sbedraag t resp.6 3e n28 « 1002 - 36- Dit groteverschi lka nnie tworde nveroorzaak t doord eger - middeldhoger eleeftijde nva nd ebedrijfshoofde ni nSteen wijksmoer.I nall e groottéklasaenblijk t delandbouwkundige , scholingi n Steenwijksraoeraanaienlijl cgeringe rt ezij nda n inKlooster .He tongunstig ebeel dva nSteenwijksraoe rword t gelukkigiet srooskleuriger ,doorda t iaarnaa rverhoudin g vrijvee lbedrijfshoofde nzonde r landbouwonderwijs eenmee werkende zooni nhu nbedrij fhebbe n diedi tonderwij swe lge volgdheeft ,Niettemi nheef t op 42%va n debedrijve nnieman d agrarische scholinggevolg do pee nlandbouwcursu s of-school } inKlooste r isdi to p 21%va nd ebedrijve nhe t geval.Voo rd e bedrijvenva n 10h ae ngrote rligge n dezepercentage sechter , lager. Wat deaar dva nhe t gevolgdeonderwij sbetref t ligthe t zwaartepuntbi jd ebedrijfshoofde nduidelij ko phe tcursus onderwijs.I nhe t geheleblo kheef t 80%van debedrij fshoofde n met agrarischonderwij sdez evor mva nonderwij s genotene n slechts 20%dagonderwijs .Bi jd ei nc. elandbou wwerkend e zoons isd esituati eaanzienlij k gunstiger,me tnam ei nKlooster , waar 3/4va n deboerenzoon sme tlandbouwonderwij sd elager e ofmiddelbar elandbouwschoo lheef tbezocht ,I nSteenwijksmoe r geldt dit slechtsvoo r40 %va n dezecategori ezoons , InKlooste rblijk tbi jnader ebeschouwing ,evenal sbi jd e bedrijfshoofden,63 %va n denlet-zelfstandi gi nd elandbou w werkende zoonslandbouwonderwij s tehebbe ngevolgd .I nSteen wijksmoer iste nopzicht eva nd ebedrijfshoofde n(28% )ee n verbeteringmerkbaar ,daa rhe tpercentag evoo r dezezoon s 58is . Hoeweld elandbouwkundig eontwikkelin gva nbedrijfshoof dene nzoons ,i nhe tbijzonde r inSteenwijksmoer ,nie tbepaal d grootka nworde ngenoemd ,steek t dezetoc hte nopzicht eva nd e omgevinggunsti g af,I nhe tgehel elandbouwgebie dva n deZuide lijkrandgemeente nbeschik tnamelij k sleohts51 $va nd ebedrij venove r iemandme tlandbouwonderwijs , d.He tlandbouwerenigingsleVe n Het dorpSteenwijksmoe rken tverscheiden eafzonderlijk e verenigingeno pniet-agrariso hgebie d (zoalsOranjevereniging , muziekvereniging),di ei nhe tverlede nwe lincidentee lhebbe n 1002 37 samengewerktme tvereniginge nui t de stad.Coêvorden ,Uitein delijk"blijf tma ni nSteenwijksmoe rechte ro pzichzél fstaan , hetgeenmogelij kmed eword tveroorzaak t dooree nzeke rgevoe l van achteruitstollingte nopzicht eva nde'sta de ndoo rhe tna tuurlijkeisolemen t invoorbij e je-rën(wateroverlast) .Omgekeer d heefthe t dorp ind esta dno gee nminde r goedenaam ,hetgee n echter grotendeelsberus t optoestande nui the tverleden » Tenaanzie nva nd elandbouworganisatie s kan©chte rworde n opgemerkt dati nSteenwijksmoe rallee nee nafzonderlijk eaf delingva nd eA »B.T.B ,bestaat ,onde rwelk swerkgebie doo kd e NieuweKri mvalt .He tbestaa nva n dezeafdelin ghang t samen methe tfei tda t debevolkin gva nSteenwijksmoe rvoo r+ _ Qofo rooms-katholiek ise nsind s 1932ee nafzonderlijk eparochi e vormt,I nhe tverenigingsleve nneem t debevolkin gee nafwachten dehoudin gaan .E rgaa nbetrekkelij kweini ginitiatieve nva n uit,zoal soo ki nhet'verlede nd emobilitei t geringwas .Di t blijktbijvoorbeel dhieruit ,da tpraktisc h geenboere nui the t dorpnaa rd enieuw e gebiedenva nHieu wZwindere n enNieuw e Krim zijngetrokken .We lgin gme nklein ebedrijfje sontginne n vlakte nnoorde nva nhe t dorpbi jd eVeenschapsweg .Than sgaa n dejongere n echterwe lverhuize nnaa rd e stadCoêvorde ne n naarTwente ,indie nzi jaldaa r ind eindustri ewer khebbe nge vonden.He tgevol gi sda the tinwonerta lva n Steenwijksmoer stationairis ,I nd eNieuw eKri mhebbe nzich'voora lpersone n uitOverijsel.gevestigd ,di eal sboe rmee rhe tveenkolonial e typevertegenwoordigen 'me t eenmee r zakelijke enmodern ein slag.Indie n ergemeenschappelijk evergaderinge nzij ni nSteen - 'wijksmoerzij nhe t danoo kveela l deinwoner sva nd eNieuw e Krim dievrage n stellen.D eVerenigin gvoo rBedrijfsvoorlioh - tingi nd eNieuw eKri mheef t slechtszee rweini gleden.i n Steenwijksmoer. Wathe t aantallede nva n destandsorganisatie sbetref t blijktui tbijlag e 22 dati nSteenwijksmoe r69 $e ni nKloos ter $(yfova n debedrijfshoofde ngeorganiseer d is.I nd eZuide lijkerandgemeente nbedroe ghe tpercentag e georganiseerdeni n 1955nie tmee r dan62^ , zodat desituati ei nhe tblo ki ndi t opzicht gunstigka nworde ngenoemd .Tusse n degrootteklasse n bestaan,d ei nhe t algemeenklein eaantalle ni naanmerkin g genomen,gee ngrot everschillen .Ha t isbemoedigend"da tvär i: de5 2landbouwer s inSteenwijksmoe rme tbedrijve nva n5-1 0h a 1002 - 38 - •bijna -J deel georganiseerd is, In Klooster zijn ook relatief moer landbouwers lid van de zuivelfabriek, de boerenleenbank, de Landbouw•ban k te Meppel (filiaal Coevorden) en de Coöperatieve Aan- en Verkoop- vereniging van de A,B.T.B, dan in Steenwijksmoer, Uit gegevens betreffende de beide laatstgenoemde organisaties is af te lei den, dat de coöperatieve gezindheid tij toenemende bedrijfsop- pervlakte groter wordt, doch in het algemeen tooh slechts matig is, In Klooster is bijna de helft var: de boeren aangesloten, in Steenwijksmoer niet meer dan 28$. Samenvatting Het ruilverkavelingsblok Steenwijksmoer valt in landbouw kundig en in sociaal-economisoh opzicht uiteen in twee duide lijk verschillende delen, te weten; a. het dorp Steenwijksmoer en omgevingj b, het gebied van Klooster en omgeving. Het onder b genoemde is het eerste in cultuur gebracht3 het dorp Steenwijksmoer is ontstaan door een ontginning die eerst aanving omstreeks 1800 en de vorming van een wegnederzetting met lintbebouwing en een zeer ongunstige strokenverkaveling ten gevolge had, In Klooster treft men daarentegen een verspreid, open nederzettingspatroon aan. Het blok is gelegen onder de rook van de stad Coevorden (handels-, industrie- en onderwijscontrum) dus in een geografisch en sociaal-economisch milieu, dat gunstig is voor een doelmatige scholing, ook voor uit de landbouw afvloeiende arbeidskrachten. Indien de industrialisatie in Coevorden voldoende snel verloopt, verkeert het blok tevens in de voordelige omstandigheid dat niet- agrarische werkgelegenheid in de naaste omgeving het teveel aan agrarische jongeren kan opvangen, In de laatste jaren was het industrialisatietempo echter te gering, daar de gemeente oen ver- trekoverschot heeft. Niettemin steeg het percentage mannen, werkend in de nijverheid, van 1947 *lot 1956 van 29 tot 37 en daalde'dit in de agrarische sector van 26 tot 20$, Ten aanzien van de structuur van.de landbouw in het blok zijn de uitkomsten van deze sociaal-economische schets verder als volgt samen te vatten. 1002 39- 1.Van'd e16 7grondgebruiker s inho t gedeelteSteenwijksmoe r behoren slechts9 1to. td eeigenlijk elandbouwer s(beroeps groepenA enB), ;i nhe t deelKlooste r geldt'ditvoo r 39va n de4 4grondgebruikers ,I neerstgenoem d deelva nhe tblo k heefthe tverschijnse lva n grondgebruikte rverkrijgin gva n neveninkomstenderhalv ezee rgrot evorme naangenomen . 2.D egemeent eCoovorde ni seo nknooppun tva nwaterwegen .Dez e kunnend egrot ehoeveelhede nwate r (Duitsland)nié tvoldoen deverwerken .Ee ngrootscheeps everbeterin gva nd eafwaterin g isnoodzakelijk . 3.Ee ntweed eknolpun t isgelege ni nd ebodrijfsgroottestructuur , motnam ei nSteonwijksmoer ;va nd e9 1A -e nB-bedrijve n indi t :' deelva nhe tblo ki s 11^'kleinerda n5 h- a»terwij l57 $i nd e klasse 5-10h avalt . 4.He t iso pgron dva nd eto tdusve rbekend egegeven snie tmoge lijkee nnauwkeurig eberekenin go pt e stellente naanzie nva n debehoeft ee nva nd ebeschikbaarhei dva ngron dvoo rbedrijfs - vergroting.O p grondva n eenaanta lveronderstellinge n zijn welglobal eraminge ngemaakt ,di eliete n zienda te reo nmoe r ;. of-minde rgroo tverschi l ist everwachte ntusse nd ehoeveel heidbeschikbar e gronde nd evoe rvergrotin gbenodigd e grond. 5".D everkavelingstoostari dka nte naanzie nva n dekavelgroott e (gemiddelde)e nva nhe taanta lkavel spe rbedrij frelatie f gunstigworde ngenoemd .D evor mva nd ekavel si si nhe tge biedrondo m Steenwijksmoerechte rzee rondoelmati gterwij l tevensd ebereikbaarhei dvee lt ewense noverlaat , 6,Bijn a 2/3va nd ecultuurgron d derA -e nB-bedrijve n iseigen domva n degebruikers ,evenwe lkom the tbijpaohte nva nlo s landvee lvoor ,namelij kongevee r dohelf tva ndez ebedrijven . Gehelepachtbedrijve ntref tme ni nKlooste r (bijna-J -deel ) meeraa n dani nSteenwijksmoer . 7« Slechtstwe ebedrijve n zijnverstoke nva n elektriciteit.O p hetwaterleidingne t isi nSteenwijksmoe rf -va nd ebedrijve n aangesloten,in.Klooste rno gpa s 1/10 deel. •• 8.D okwalitei tva n debedrijfsgebouwe nlaa ti nvel egevalle n tewense nover .Volgen s een'enquêteva nd eCultuurtechnisch e Dienst in 1955wer d sleohts 36$i nall eopzichte nal sgoe d aangemerkt.. 1002 40- 9.I nhe t"blo koverweeg t het grasland,voora l inKlooste r (ruimf-va nd e cultuurgrond).D erundveehouderi j isd e belangrijkstebedrijfstak ,di evri jintensie fword tuit geoefend,voora l inSteenwijksmoe rwaa r demelkveedioht - heid 117melkkoeie npe r 100h agraslan dbedraagt .D evar kens-e nkippenstape lkunne nme tnam eo pd eklein ebedrij veni ndi t deelva nhe tblo kno gaanzienlij kworde nuitge breid.D emechanisatiegraa d isno gt egoring ,oo kme tbe trekkingto t dehooibouwwerktuigen . 10,He t arbeidseffect iso p debedrijve nbove n 10h ai nSteen - wijksmoer groter dani nhe t andere deelvan'he tblo ke n moet alsgunsti gworde nbeschouwd, ,I neerstgenoem dgebie d hebben debedrijve nva n5~"l 0h ai nhe talgemee nechte ree n tegroo tarbeidsaanbod ,waardoo rhe t arbeidseffectt elaa g is. 11,D eleeftij dva n debedrijfsnoofde ni nSteenwijksmoe ri sre latiefhoog ,di t geldt inhe tbijaonde rvoo r debedrijve n van 10-20ha , 12,Ui t deberoepe nva n deuitwonend e zoonsval t aft eleide n dat dezevoo r eennie t onbelangrijk deel(l/3 )i nloondiens t werkenme the t zwaartepunt op deindustrie .Hie r issprak e van eensocial e daling,di everoorzaak t kanzij ndoo ronvol doendeo fdoo ronjuist eopleiding, ,I ngro to meerderhei dzij n deal sarbeide rwerkend e zoonsafkomsti gui tSteenwijksmoer , hetgeenoo khe t geval isbi j deinwonend e zoons,di ei nd e industriewerken ,I nhe tverlode ni sd eafvloeiin gui t de landbouwonvoldoend e geweest.O p 10bedrijve n zijntwee ,i n ééngeva lzelf sdri emeewerkend e aoonsaanwezig .I nhe t eigenlijke Steenwijksmoer isd etre kui t delandbou wsterker , geweest dani nKlooster , end eindru kbestaa t datthan see n voldoendgroo t aantalagrarisch e jongeren delandbou wverlaat , Dezeindru k isgebaseer do phe t feit datd egeneratiedru kvoor ' degroe p jongereboerenzoon s (15-30jaar )slecht s 1,17bedraagt . Rekentme n deouder e zoons,di elandarbeide r zijno fthui s mee werkenme eda ni sd egcneratiodru k 1,59« (Dezeberekeninge n gaanui tva nd everonderstellin g dathe thuidig e aantalbe drijvennie tvormindert. )D on a 1956ingetrede nrecessi ein ' deindustriël ebedrijvighei dheef "gee nterugvloeiin gva nar beidskrachten naar delandbouwbedrijve n inhe tblo kte ngevol gegenad e 1002 -4 1 13.Te nopzioht eva n delandbouwkundig e scholingva nd ebe drijfshoo fde ndoo rmidde lva n agrarisch onderwijsgeef t Steenwijksmoeree nongunstige r"beel dt ezie nda nKlooster . Inminder emat egeld t ditteven svoo r doi nd elandbou w werkendeniet-zelfstandig ezoons .Eesp .o p42$e no p 21$ vand ebedrijve nheef t geenenke lgezinsli denig evor m vanlandbouwonderwij s gevolgd.Evenwe l isdez esituatie , ooki nSteenwijksmoer ,minde rongunsti gda ni nd eZuide lijkerandgemeente nal sgeheel , 14.Betreffend ehe tlandbouwvorenigingsleve nka ntenslott e wordenopgemerk t dat diti nKlooste r relatiefmee rledo n telt dani nSteenwijksmoer ,Niettemi ni soo khie rhe t percentagebi jstandsorganisat;.e saangeslote nbedrijfs - hoofden (69)no giet shoge r danhe tgemiddeld evoo rhe t landbouwgebied, 15.He t gebiedva nSteenwijksmoe rvertoon t inverscheiden e opzichten- bedrijfsgrootte ,verkaveling ,ouderdo mbe - drijfshoofden,beroepsstatu safgevloeid ezoons ,gevolg d landbouwonderwijs endeelnemin gaa nhe tvereniginsleve n- eenstructurel eachterstan di nvergelijkin gto the tgebie d vanKlooster .Ondank s degesignaleerd ebelemmeringe ni n Steenwijksmoerheef tme nzic hdaa rechte rtoegeleg do pee n vrijintensiev elandbou wme t denadru ko pd erundveehouderij , waardooro p degroter ebedrijve nee ngunsti garbeidseffec t wordtverkregen .D eindru kbestaa t danoo kda td ebevolkin g instaa t zalblijke n debedrijve nme t denodig ehul pva nd © zijdede rvoorlichtingsdiens t inredelijk emat eaa nt epas senaa nd edoo ree nruilverkavelin gto tstan dt ebrenge n meergunstig eproduktie-omstandigheden , 1002 - 42 - LIJSTVA NBIJLAGE N 1. Neven-/hoofdberoepe nva ngrondgebruiker s ind egroepe nB e nC 2. Debedrijve n ind eperiod e 1910- 195 5 3. Bedrijvenpe rgebie d 4« Grondgebruik 5« Mogelijkhedento tbedrijfsvergrotin g a«Steenwijksmoe r b.Klooste r 6. Verkaveling 7. Grondsoorten 8. Eigendom enpach t 9. Elektriciteit enwaterleidin g 10. Gebruikva n cultuurgrond 11. Verhouding tussenbouwlan d engraslan d 12. Bemelkprodukti eva ngecontroleerd ekoeie n 1950- 195 7 13. Veestapel 14. Mechanisatie 15» Arbeidsaanbod 16. Berekeningva nd earbeidsbehoeft e 17« Arbeidsbehoefte,arbeidsaanbo d enarbeidseffeo t 18. Debedrijfshoofde n 19i Dezoon sva n 15jaa re noude r 20. Bedrijfsopvolging 21. Landbouwonderwijs 22. Lidmaatschappen 1002 - 43. - Bijlage 1 NEVEN-/BOOF:PBEEOEPEN. VAN ^GRONDGEBRUIKERS IN DE V:, GROEPEN^ -E1Ï-.C'. •'. Aantal; B-rgrondgebruikprs Aantal C-grondgebruikers in ''• i n; Beroep ; hetge - Steen- hetge Steen- Kloos«* Kloos-. wijks^ ; •hei e wijks- hele ter ter moer,.... ; blok moer .blok Land-, tuin- en bosarbeider .! 1 1. 32 :32 Grondwerker, wegwerker, los 1 arbeider 1, • : 9 : 's Zelfstandig middenstander 1 1 1 1 4 1 1 Zelfstandig in handel •'• .4, ' . Loonwerker 1 : 1 In loondienst in ambacht 2 ,5 Transportarbeider 3 1 4 1 ; 1 • 2 Fabrieksarbeider 11 11 "• 3" In loondienst buiten landbouw 2. 1 2 Brugwaohter 2 Alle beroepen •• .11 5 16, 59- 3 62 Bron: L.E. 1,-1958 1002 - 44 0) o 1 -P o • +> O rn t~ CM v- 00 o c— c— rn rn vo O rn a\rn rn Q bû o O O O CM CM CM OChCAv-r-r' OOOflf^^- r* r- r- r- ^" T- a a 'S o V— ',"~ 1— T— T— t— rH *(— Q) CD h •1-3 II &o,o ho •H o ON t— l W • -H cl 'O r— in à\vo T- o o inco t— sf - OÛOCOVOO\ H Pli-H O O O CM in in in O O T- rn rn rn O t- rOVO VO VO CD 1 cd t— 00 CM CM m *- in OQ t— T- «d" ro T- 0 cd CM -P -P CM .M fi ITN 00 •<*«- l 1 T- 1 1 t 1 > ON O & T~ H 0 r° O IQ CM o\ \o r- m «- 1 1 1 1 1 1 CM (-1 P) 0 CM CM VO © T~ fi •d -. -ri •H v- vo CO CO «* vß «* O "=t ro "3- • 1 \ T- T- T- *— r- T~ r- •T" ©s «s T*"" •n> •ri fi «3 1 CVI. VO rO 1 rt d V" c— m t— ON ** pp a) •0p -cPd , ' •* H ,0 -H .M -p .3 t- vo vo ^ 1*1 CÛ CM C— O OO t— ">* C— © O cd CM ro v* «r- r- T- V™ VO •P -P T* o fi ITv C— cO T- | 1 r- 1 1 1 1 1 r— •H 0 —\ ,Q g & -d M 0 Ö •n CM 03 <* <- M T- | 1 ON O CM CM 1 1 1 1 •g 0 ITv 0 © & •p 0 0 © -p ri Kl © m 1 T- T- <• (M «- { Bijlage4 GRONDGEBRUIK 1 m Aantal bedrijven Cultuurgrond ft M Beroeps- Grootte in ha ß -H Gebied klasse met cult,- in het buiten SS in ha totaal grond bui blok het blok ten blok 1 - 3. 1 _ 2,70 — Steen 3-5 9 41,13 wij ks- A+B 5-7 27 2 '58,69 1,89 7-10 25 2 211,66 8,14 10 - 12 10 2 108,66 7,31 12 - 15 8 5 90,85 23,60 J*l 15-20 7 5 108,82 34,39 O * 20 4 3 72,33 44,84 H X> totaal 91 19 794,84 120,17 +> C 'totaal 5ö 2 110,44 4,- XI D totaal 17 - 44,99 0) 1 - 3 • _ _ _ _ 3 1 . 8,80 3,30 •H Kloos- 3-5 ter A+B 5-7 3 1 14,95 1,90 -d 7-10 7 — 63,42 _ CD 10 - 12 7 1 67,53 10,25 O 12-15 3 1 40,17 1,83 IS 15 - 20 7 - , 130,39 - * 20 9 1 211,61 .12,- %'otaal 39 5 536,87 29.28 C totaal 2 5,49 Grondgebruikers wo D iot aal 2 - 7,85 - nend in de gemeente gehele Coe- Harden Grams- A+B totaal 130 Dalen gebied 24 1331,71 149,45 vorden berg be rge i s < 5 — — — — — — — — +* 5-10 6 6 21,13 27,03 3 2 - 1 'd M A+B 10 - 15 3 3 10,93 29,50 2 - 1 - XI o 15 - 20 3 3 9,31 34,91 2 - - 1 ft X> ä * 20 7 7 78,92 102,60 5 - - 2 a) +> ïotaal 19 19 120,29 194,04 12 2 1 4 C totaal 13 13 22,27 7,60 12 1 - - D ïotaal 3 3 49,12 2,90 3 — — - 1002 47 - fc< CM QO -4- co -1- Csl co CD -4- LO CD ca CO co r-ï CO LO r- co -f"> CO r— LO i— co «d- j= csj -4- CD CV! CNJ DC co o CO co co co co "*- CU -^* c o t co -4- CD LQ co -4- LO LO cr ,— LO LO ca ca co •*•* co 1 1 « , t i 1 l ( 1 t 1 1 1 co x: CD i er ,— l 1 1 t t 1 1- ft co ca ( CO -M CO ca I 4 CD CD l t 1 l l l l -C ( ; ! CD CSI t cz ,— 1 1 r— 1 l 1 t J> co co \ r— CO -t-* al ro 1 o LO LO 1 ( ï 1 t 1 t 1 1 t er -c -C -4- -a- 03 CL LO 8 1 à_ 1 co e— 1 1 t I 1 t_ £*J ca ca en CO -M C/ï >— CL r— \ 01 co o 6- co CN 1 l «Sl CO CD -st IX 1 1 1 Î t i— 03 CO J= co ( -a 07 CNJ "TO 3 é: _ 1 t co 1 1 i c: ca ca ca ca -4-< t_ 03 > o> co O CU CO co V) a> o> Vi tn « ( ai Csl »— , QO ro LT> f— co r— co 1 j* co -e CD -d- LC» CD CNI ca CN1 CVJ -C » 03 c o 03 -*-•+•*• i 09 O 1 CNJ -4" -y- 1 -W o rT— c3 'ca CNJ Csl CO L. ca •+-* C o CD o 03 C^- r— c -o CO i lO LO r— Ln LO -Ü- r- LTT csj r- CO Lf> 03 c -Cr 1—— r— co r- co LO r- r— r— *.7>T co *tT 1 & -o Csj ^J- CO C «— t -4* —" C-4 OD ca co Cvt Csj ca •+-* CO 1 f CD CD I , ( , t I t l -4- r— CO co -C i 1 cr ,— 1 i [ l ~st CO Cv| CO ca ca ^— ca -+^ CD) CO r l _ (,, . f t ( , t t 1 « <^> CO ca -e -il- ro i i i i 1 1 CO r^ ca ca Cs) CO -4-J CO CO i t CO 1 i t ( I ( 1 i co Csl ca -C 1 LO i 1 1 1 co -4- t s/ CO CO I— CO -f C TD c -a C TD ï= TD C TD c= "2 03 C 03 C 03 C 03 C eu cr CD fc > 03 > 03 > CU jd JZJ -O ~Q > O > o > O *<—i s •*~» e •f-\ E Js: •—» t- «-» ï_ «-. t. •r- O ..- o ..- O _*; -^ .w~ en .j- en «r- CDt t- -JA £ •£ t. _Ü en J^ Dï ^I en jz en ^= t- • s- • i~ * TD «-» -o ••—> "O "-* "— CJ • — O .,- o »— O TD -*-• TD -f-- TD -1- 03 •-- Q) .^~ TD co "D CO TD W TD co 03 ,— 03 r— a «— _0 £_ £ t X) 1* O CJ D CU O CU O CU -O =3 X> 3 -O n > > > c: -o r _a C JD e -a U O u TD y—^ 03 »—^ TD T3 J= ca _Q c "O O O -*= c t_ £~ ai ^ cn cc c cn c ' c o 03 CD CU 03 03 1_ 3> -4-" ï- > -K -t-* , « o _*: -*-' CD ••-» CD «•—» Q) .r- CU »-» CU s £_ O TD .*- "O .c O TD »r- TD >^- -o ca 3 O t- L. O £- e 03 ca O 1- V^. -o Î.-S. TD t- fr*. T3 fe< -a«_ CU -o M- -O cr CD 03 IJO CU o UD a> -$£ tn LO J3 f— JD Crt r— -Q -SÉ 03 03 S ^ e (--^ c: 4^ M- 03 CJ » 1 TD 3 ca E TD CO > •i—>i TD CU ca CJ •—. '^ ._ H- CU . CU > -W 03 03 je Vi O 03 r— en r— -O CU TD i- O. TD «L en TD TD en -w CU -Q *4— HCM *= eu e ,^j c CU C CD £= JoC e oX er _a O) o 03 B ..-*, .. t= JCt > — „ ca ^ W L Q) o cr -O > .«— r— ca > co co •— /Il 03 en -t-- • > M— C3 • • *> L. ^o c E "-^ O -H- e •F—> -*-O • -+-» > »-. TD •r- i s_ "O > -O T3 -*-* £= 03 .^- s~ ^ co CD •F- L O W "- C (fl •^ 03 *+~ o. •-f- O) 03 O _K* o JD O) +_, SZ O -a en -*-* j; JD -O t_ o e _Q •+-* 'C O -O cr TD M O o o C7» £ cu cr 03 O o c > CU > 03 -Q ï- NI cn A tn -t_ o sj S U3 o C X> \ LO oo "™ CD CJÏ 1 r—• CU CD CO to O io uo r*- -* ico cz> r* U3 co > JZZ JC CV! Ol co U3 -d* ii— O O -=J- .—, o ^—* LT3 r— |OJ -it* *^- I 1 tx> "O -t-* £= t— CO to co r- LO co co CO CO r— LO LO <£ 5 CO -M ; *•«. UD CO 1— co CD ! CO LO CNJ : ,— CNJ ia O) CNJ U3 ca CO 1 co co o> O) ,— CO CNJ J^- Ol r*- -d- r- -4- CO -d- -st- co CNJ CO co c -*-o* t 1 CSI co LTÎ co CNI CNJ CNJ CO CO CO -+- co t CNJ _ «NI l , I It l I j= CNI CNI •*"—c * CD CU i o_ t I 1 ai CO CO o CO -+-* c o» w CO CO 1 CD 1 OÎ t t t 1 L l 1 CL -C J= CU CNI 1 e C .— 1 t 1 t cu jA co ca CO •+-» *" a> co CO 1 , 1 t | t ( 11 t 1 'cö -C -£= • LO !' CNJ t Gc .— 1 1 1 1 1 l_ CNJ CO CO cu CO *+•* H-» c w co o o o > CD CO CO t t o o r-- r— -* I to 1 t -E -i= r-- r— sc ca CNJ J£ T c ai O I CU H-" c *— 1 I r»- 1 -*-o» ca co > o co -*-' *£T O CD •o ai -ij- Q 1 1 UD CO 1 t I r— LO UD 1 i CO LO O) U3 J= ( -^*- • •— 1 1 CNJ CNI J. ca ro 1 - a CO H- CO 1 1 1 1 t 1 l t < 1 1 * co -4- ca -C -E 1 1 c •— t 1 1 ? 1 CO ca co CO -*•» CO 1 ! 1 I 1 l 1 1 J ( l | r— co CO .e co , i 1 1 1 co -—ca CO •+-* » c ~o c "^ . #, , 5= -o C "O c *o CD £= CU *sz CU C -a *£3 -C -O CU c 0> £= CD C e > CD > o > CU _M -ac > o > o > o CU ••—» g ••—i G "-» e -^: "-> t_ •—» t_ .»—1 ï_ ~o .,- O .,— O •*- o en x: O» JC o» _c O» JZ •f- o» »-. Ol — cr\ U -*" { SC i- J£ •r- u .r- CJ .^- (J .^- o t- . L. t- . -o »•—» TD ••—i -o to T3 C/> "O Crt "O v> "O ^-/ *0 H-« _c 03 — -o '^» o o O CU O CD O CU -CoD -*-r—< O r— TD _*: ^ '|I SD L. C -O c: Ja ^•3 J3 3 "O o O CJ CJ > 'w^—>^ —«—•• —-^—• --N^— m "-*-s=r; -—;=-< TD o •—*— —*—- —— *—' Ol CO _o C £_ o\ o CJ m o•> 0c3 e o •4-* o c: QJ CD CU s_ > t- C>D t^-3 t- > "O _*: =ï CU ••— a> «-» CJ •+- o •*- CD -—1 CU t. O +-*-• " -o .*- -o — •+-' -o -r- "O »r- -o ca o £- t_ er o t. ï- E ca c o •B-«. T3 T&-S. -O CU o Tï-3. TS CU M— _a CD £- UO CU L. *LAO "C°D _ü -> O S ^D r- -Q > O SI r— J3 c=- t. —-* _^: > l/l i/i CU CD • o\ H- -O EB CO e co '£ w- -o S- CD • s- -*-' CD 01 JZ, C/3 O CD r— r— -O CD CU s_ I -O t- OSO CD ,0 H- r-jw e JD -O -o L. O* *o i o J= X ï_ O c g «—* c: CD o cz cNj e CD CO t- CD ^z > CO CO *— /Il CU C3^ J3 > — v- co -O g .S2 S H- CD »—- o t_ .-o C •f > -M > *^-» "O C/) "O > •O "O -M C E ••—i o -+-* S "—» O •+-» — e « s H- CS. 4— O CU o _t_j O .r- I- O CO a> •— c- o CO _o t- o c CD o -o O a JO 0\ -4-* JSZ o -o o* -*-* x: c c "O N O ö o o c c_ — -° eu er CU O > o o UËA > CU -O £- INI C/ï C CU CU BI) Zl-S UBA ei| Qi'-g ,> g i CO '—• 37 H- e CD ••— co co co c: ro Nf H^ f» > o. c * "—i o '.^T -o 't— 'tl *ro ,_«, TO ,—. 1= o t. CU > CU CJ CD U CO Q £ co — -o o -o > O 3 U9 q 'B*[3X8) JOAflJ JO X CD O ( psq-a us -y Ü5 o r CU o CU CU co *= o 3 GO > co cu ei Ji - 49 - Bijlage 6 'VERKAVEL IN i % cult.grond In ruilverkavelingblok: Be Grootte- Aantal in buiten cult.- aantal kavels gein. Gebied. roeps klasse be het het grond per kavelgr , groep in ha drijven totaal blok blok in ha bedri jf in ha 1- 3 v.l 100 2,70 1 1 2,70 3- 5 9 100 41,13 22 2,4 1,87 Steenwijksmoer A*B 5- 7 27 98 2 158,69 70 2,6 2,27 7-10 25 96 4 211,66 70 2,8 3,02 10-12 10 94 6 108,66 41 U 2,65 12-15 8 80 20 90,88 29 3,6 3,13 15-20 7 7G 24 108,32 27 3,9 4,03 ^20 4 61 39 72,33 17 4,3 4,25 totaal 91 87 13 794,87 ' 277 3,- 2,87 C totaal 58 96 4 110,44 79 1,4 1,40 D totaal 17 100 44,99 37 2,2 1,22 3- 5 3 73 11 8,80 10 3,3 0,88 • 5- 7 3 89 11 14,95 9.: 3,- 1,66 Klooster A*B 7-10 7 100 63,42 25 3,6 2,54 10-12 7 87 13 67,53 20 2,9 : 3,38 12-15 3 95 5 40,17 12 4,- 3,35 15-20 7 100 130,39 42 6,- 3,10 *20 9 95 5 211,61 46 5,1 4,60 'totaal 39 ' 95 5 536,87 164 4,2 3,27 C totaal 2 100 - 5,49 2 1,- 2,75 D totaal 2 100 7,85 . 4 2,- 1,96 Het gehele blok A«B totaal 130 90 10 1331,74 441 3,4 3,02 i Bron: Cultuurtechnische Dienst 1955. 1002 -50 Bijlage7 GRONDSOORTEN Oppervlakte cultuurgrond Grootte Aantal binnen het blok Beroeps buiten het blok Gebied klasse bedrij percentage hiervan percentage hiervan groep in in in ha ven es- ont veen made- es« - ont'- veen made- ha ha gron gin gron gron gron g4n- gron gron den ning den den den oing den den <5 10 43,83 22 30 48 5-10 52 370,35 22 33 45 10,03 26 5 69 Steenwijks- A*B 10-15 18 199,51 23 21 1 55 30,91 6 26 68 moer 15-20 7 108,82 26 11 63 34,39 9 44 3 44 èZO 4 72,33 13 52 35 44,84 96 4 totaal 91 794,84 22 29 0 49 120,17 7 55 1 37 C totaal 58 110,44 34 29 - 37 *.- - 30 - 70 D totaal 17 44,99 35 11 54 <5 3 8,80 29 71 3,30 5-10 10 78,37 21 5 - ' 74 1,90 Klooster A*B 10-15 10 107,70 22 4 74 12,08 *•" 15-20 7 130,39 23 9 68 - m 9 211,61 16 20 64 12," 8 92 totaal 39 536,87 20 11 - 69 29,28 15 3 - 82 C totaal 2 5,49 18 - 82 - •* - " * D totaal ' 2 7,85 11 37 52 Gehele blok A.B totaal 130 1331,71 21 22 0 . 57 149.45 8 45 1 46 Bron: Cultuurtechnische Dienst 1955. 1002 1 _ -v *-^ • SH H fj OOM OO ir\^lA o U3 rH t~. i-O VO r-4 (~_ VO VO ON o t— h S LS ooc—cococ— e— t— co VO t- VO rOCO c—vooo 1T\ VÛ c~- - 51 .M +» 1 1 i-t CV) | "tf "* 1 rn rH 1 C—rH 1 ClrO | m ir\ J 1 "=t O *l rH CVJ rH rH to rH 1 O •d Ö *> 60 P, O •rl "S Ë M 1 S h a •iH O 1 1 rH CM VO VO O ON O m 1 1 1 1 1 CM 1 1 O 1 1 vo 3 CD CD -d H rH m •rH 0 +> Ö +> •H Ö CD d JS •H tó 3 r° 0 M 0) o +> s* M rH ,n 1 O sj-rO t~ f-en tn O o » VO O rH ON-si-C O rO u- rn CM cd fi 1 o rH CD CD -H O O O "=t ro C*— rO rO vo -C— VO CM C— 0\ ÖNCO rH CM CVJ CO t— VO oo PH ä CD -d O ONc—V OV o ITNr q m l/N V£) -o •^ CM VO LfN-=t t— LTV LTN. VO VO LTV s rH •H *> •H M 1 O ir\ tr\t— rH t— ir\ m rH X> rr, rH rH CM f-CO CO CM rn "'t vo +» - rH CM rn CM ro ITN CM m rH IfN f- CO "=t IfV CM •^ -=t rO 1 'S m m rn CD cd bû Pi •( 1 O O l/N ITN ro CA ro m t— ON CM t— ONONC O rr) CMC M CO c— VO •sl- CD O 0\ f-VO t— VO •=}- [— \a ^ •» -=t CM vo ir» •«* f- in ir\ VO vo vo _ «a s rH Ö -H O •H « -d 1 EH » *d cd o rn co O t- ir\ rH r- rH •* ON O ITN CM 00 O ONrH ITN Os ITN vo .+»0*1 t~- r-\ ITVCO 0\ •"* CM rH O •* Ox rHCO "t t-O rOVO rH "=t 00 rH Om Pi rH O *h*v^«\#t*t«\.i VI Ä ^ •« *, »V •* «k •% ^ ^ ^ * < CM rH O OMPi^tmt— IT\ ^t -=t WVOent-w o m VO irv t— r^ ^g&.S <*\OHHH <-H rH rH ^1" rH rH VO t— ^t" <•*"> CM VO S rH CM rH rH rH rH ON i-H rH CM ITN % § rH S **. ö O 1 I mcnwriWri CM ^ -=t rH CM rH rH 1 rl "1 Ov 1 1 rH n O ,rH rH CM Ö +> rH w fi o >d o M Ö cd PS o CftD 1 ci b£ O 1 rH CM ro 1 rH CM 1 ON LTN rH rH 1 1 CM CM 1 CM t- rH VO ITV rH 0) s A > 3 +» •H rH fH 3 •Ö O %R.' rH cd cd HOf-moco t—"=t rH CO t— co ro c— c— co r— ON ON CM CM O +> OJ CM rH ON LT, rH rn m FI o rH •H +> ! 0 rH rH rH H rH r-i rH +» CD c^iAt-o wmoo cd cd cd ifNt—O CMirv O O cd cd Cd cd +» Kl co rH rH rH CM CM cd cd cd , rH rH rH CVJ CM cd cd cd cd O m fl 1 1 1 1 1 1 1 M +> 43 .p 1 1 1 1 1 1 /Il +> +* +> +> O «3 rH rn ir\ c— O CM I/N '-'O m irvf-o CMi/ N O o O rH rH rH >V> «2 & rH rH rH $ •+> a M -ri +> +» i CO p) FQ m m CD Pi + O R + O rH + o a> < «i < fH o © fH m bo 1 01 o> M rH •o fH CD •H CD *) -d ffi. 0) £ +0»1 hfl •H 5CD fH O .y •û O 0) O +» o CD +> O Bijlage9 ELEKTRICITEITE NWATERLEIDIN G Aantal"bedrijve n Grootte aangesloteno phe t met Beroeps klasse in elektri tele water eigen GeMed groep inh a totaal citeits foon leiding water net net net leiding <5 10 9 6 Steenwijksmoe r 5-10 52 52 3 45 A+B 10-15 18 18 1 12 - 15-20 7 7 3 1 &20 4 4 2 totaal 91 90 5 68 - C totaal 58 58 42 D totaal 17 17 _ 13 — <5 3 3 1 1 Klooster 5-10 10 9 1 A+B 10-15 10 2 10 1 1 1 15-20 7 7 *20 1 1 4 9 9 totaal 39 38 3 4 7 G totaal 2 2 1 D. totaal 2 2 1 1 — Hetgehel e"blo k A+B totaal 130 128 8 72 7 Brom Cultuurtechnische Dienst195 5 1002 a O CD 60 CO -rH 1 - 53 •ri M'— 1 t H 1 O 1 1 1 o O .H 1 1 1 rH 1 1 1 t 1 1 rH fH (S ri o 4) P !> û) S 60 1 (H n •ri <£> ?! -ri m fl •ri S CD 0) CM O ONCOCO ONCO rri vo m t— NO t—V O l/NON rn ITN «3- in CM co 00 •xi -P rri rH rH rH H rlri r-\ CM l-i -ap> 0) (D .d O -H o >rO -P 0 g fi CD 5 1 rri ON r— t— ONr — ri ri ^ O m l— ** r-t IfNt— CO VO O '* ON co ON CO •Ö O) ri CM CM CM Kl m m m m CO CM CM CM CM CM CM CM CM r-\ m CM CM rH h Pi m CD 1 cd Pi CD «S a) •P rH ri O t— t—lACV I ••* 4 O NO "3" O CO rH d t~- ON r- ON •**• o q ON fi a) , Ti cd m"3"rnmm' =d-"si""=l- -=t •vf ri rO CM «t-sfnlfnrO m •«t in rn CD -P "* S 60 O tö •p 1 S a> CD Il 1 r—1 f f 1 C— CM O 1' 1 1 1 1 1 1 1 l 1 1 CM rH 5 o PH cd o •P Pi •p m 1 1 O 1 1 1 1 O m 1 1 1 1 1 J 1 CM VO CM 1 1 m rH U rH CD 60 a fH fi CD ri CM ON CM ON ON ON ri 00 ON C-N rn O t— ir\ir\0 '* m 1 I ON • m [a; a f» mm CM mCM CM CM CM CM CM OJ •^j- in CM rn CM mm m CM : m 5 cd cd « h .H S 60 rt 9> COCO m O VO ON t--CO in MI5 c-- CM CM Bijlage 11 VERHOUDING TUSSEN BOUWLAHD EF GRASLAND Aard van Perce i itage cultuurgrond, in ge- Gebied het grond deeld naar gebruik, in gebruik 1910 1921 1930 1947 1950 1955 Gemeente Coevorden bouwland 21 23 25 42 39 38 grasland 79 77 75 58 61 62 Zuidelijke randgemeenten bouwland 24 25 26 36 3° 30 grasland 76 75 74 64 70 70 Bronnens Directie van de Landbouw 1910 - 1930 G.B.S. 1947 - 1955 Bijlage /w DE MELKPRODUKTIE VAN GECONTROLEERDE KOEIEN 1950-1957 Aantal Aantal kg melk Vetgehalte in % koeien in per koe in per koe in Jaar gemeente gemeente provincie gemeente provmoie Coevorden Coevorden Drente Coevorden Drente I95O 424 4.083 4.O66 3,62 3,71 1951 621 4.I3I 4.067 3,64 3,73 I952 672 4.021 4.023 3,64 3,73 1953 843 4.O36 4.072 3,68 3,74 ' 1954 1*061 4.069 4.IO7 3,70 3,77 1955 1.111 4.O46 4.003 3,72 3,81 1956 1.086 4.102 4.IO5 3,74 3,85 1957 I.I77 4.269 4.210 3,79 3,88 Bron: Provinciale melkcontroledienfit. 1002 55 - cd cd CD çp cd -P r° F> i*l 1 »CM IfNCO 1 Cl [-- CVJ 1 irvm in 1 co vo 1 •<+ W •rH «h #t •* .*, •* *v ^ •V »S «\ «« *t «s | •* ». 1 V* *\ VD IfN If•N* CV•>I» "si- a 1 fH W lAinnVD W rf>H •s* fO"*rT* irv^t rH H OJ H VO Ö rH -3 Ö «* a Cd Cd . S rH OSh-lTlOCO C— f» O CJ rO n rn t— f— rO t— ON ON CVI rH ON M -H CM CVJ H ON *t rH rO CVI Pa -P rH CD rH S> CD CD O rH -f-5 CÔ -H s a M -P fH rH cd rr cd « cd r-H O\r-IAOCO t~- "* rH c^ t- i fi t— t— co r— ON ON rO CVI O «j rO •p CM CM rH ON Li"N rH co m o r-t -p 1 CD +> CD rH rH rH rH rH r-t rH -p ca rOlfNt—OCVIlfNOO cd ,d cd IfN t—O CVI LTV O O cd cd cd o 10 HHH M W cd id cd T1 T1 T1 ty 'V $ cd cd cd O cd 1 1 1 1 1 1 1 /U -P •v +> 1 1 1 1 1 1 A\ -P -P •p •p rH rr, \r\ f— O CVI ir\ O o o rO int— O CVI ir» O O O C3 .M -rl A rH rH rH -P Hâ +i rH rH rH •P 4» •p HS 1 ra PH PH m m OCD 0P)t CJ R O R 00 fH O . h ,û CD 0 1 tJ S^h 1 in ro CM 1 O i 1 1 rH CM ITNf- UN 1 1 UN O rl 0 rH rH CM CD Cd CD tSO nfi Ai 1 cd •rl AI 1 rn CM "vt" CM rH 1 1 H IT\VC m -S 0 fi fi 1 *H CO 0 •H ^ 1 1 CM H rH «vt 1 1 rH 1 1 CM rH "* 1 1 cd o •r-!>3 cd cd •H sa a xi 0 rl 1 0 fi 1 1 rH 1 C\J m 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 m rH rH Ö cd 0 -rl •p N fi. cfid -bû • fi 1 1 rH i CM CM UN rH 1 1 ! ! rH rH CM 1 1 •H Al -— t— <3 0 rl rH .H tij rl 0 0 o •P AI xi •fi O . a fi ,* N rH CS h -P (J 1 Tit) f- 0\ CM MO 1 rH CM t— rH CN MO 00 rn rn UN rH •P AI h- <1> ! ßtuSP O O rH rH CM i-H O O O rH Ci rH rH rH O O rH cd 0 cd • -P •aj £ Pi Pi 0 a '-- 1 '. UN i-l • "ti cd rH CM «3- ON IT\ rH CO CM CO LfNUNlTN PO LTN O UN "* ON . +» C ^ C— CM ON H C— CO C— M ^ 1 no rn. CM CM rn O ftrl O 1 rH *3" LTNMO t— UN «=t ON CM UNVO -st LTN rn r— Mo ON S 3 k fi ^MO M rH CM MO O rn rH r— rH CM H <• Q O O hO-rl rO CM rH rH CO rH 1 rH rH CM UN 1 rH fi 1 0 rH -n ! •ri cd 'H O CM CO C— ** rH ON t— ! m o Ci c- ON ON rn CM O P -p U rH IfNrH ON ir\ rH 1 rH rH ro rn rH 0 a «à fi 1 .d cd o CD o •a) ,Q j> i m •H 1 0) -p eu rH r-t r-i rH rH rH rH O -p ta IAO UNO O cd cd cd UN O >.r\ O O CÖ cd cd cd 0 o co H H CM CM cd cd cd rH , H CM CM cd cd cd cd -P o cd 1 1 ! 1 /Il -P -p •P 1 1 1 I /Il -p -p •P -p M rH S cd rH UNO ITN o o o riUMJlA O o O O O^Tt^ rH rH .-p. •P (H H •p -p •P -p *> -P rH 1 m CO Pi U"\ CD P< m m . m ON O CD o O o R U O •a+i •a+i + 0 fn < pq bû H W 1 AI o t-3 o Arai rH •r-3 rl •H 0 fi •ö !s -P a> CD CO rH •H S0 rl o 0 CM ,P 0 0 o ,0 o o CD -P O [-H 0 o O y h' rH m a e> pq 57- Bijlage 15 ARBEIDSAANBOD Arbeidsaanbod Grootte Aantal Beroeps fa geleverd door Gebied klasse •be in groep bedr.- (schoon) meew.,f ,am . \. vreemde in ha drijven v.a, k. hoofd ' zoons nml.*' vrouw arb.kr. 1- 3 1 0,50 60 - . - 40 - Steenwijks- 3- 5 9 7,90 84 7 - 9 - moer 5- 7 27 33,50 56 34 3 7 - A+B 7-10 25 36,90 51 38 - 6 5 10-12 10 15,80 49 32 4 9 6 12-15 8 14,00 • 44 39 7 4 6 15-20 7 11,20 40 43 - 6 11 &20 4 12,70 29 26 — 6 39 totaal 91 132,50 51 34 1 7 7 C totaal 52 18,15 56 12. 3 29 D totaal 16 7,70 61 29 - 10 - 3- 5 3 3,90 67 25 . 8 5- 7 3 3,60 67 28 - 5 - Klooster A+B 7-10 7 9,30 55 31 2 12 - 10-12 7 10,20 60 28 - 12 - 12-15 3 5,55 50 18 21 11 • - 15-20 7 14,80 29 47 3 14 7 =b20 9 21,75 34 40 7 11 8 totaal 39 69,10 44 36 5 11 4 C totaal 3 0,90 56 11 - 33 - D totaal 2 l,- 100 - -. - - Het gehele A+B totaal 130 201,60 2 8 6 Mok 49- 35 l)Exclusie f(sohoon)zoon s Bron:L.E.I .1958 . 1002 -5 8 Bijlage 16 BEREKENING VAN DE ARBEIDSBEHOEFTE Aantal st.u. Opmerkingen Normen voort per ha Akkerbouw? granen 215 maïs 600 aardappelen 575 voeder-e n suikerbieten 72 5 peulvruchten 450 landbouwzaaizaden 500 stoppelgewassen (l/3va n het bouwland) 165 (55 st.u. per ha bouwland) Grasland: bemesten enverzorge n 60\ hooien 80> 120 (60$hooie n en 20$ inkuilen 75j inkuilen) Aantal st.u. per eenheid Veestapel: melkkoeien (melkenme t de hand) 250 melkkoeien (machinaal melken) 200 (ouder)mestve e 120 mestvarkens 24 fokzeugen 74 leghennen 37 per 10 hennen eenden 3 schapen 10 werkpaarden 170 1 rl . -ti r—r-i CI inVO mO C| o ON ONrH f- IT\** rncjN rH 0) -P fi ci «* «+ «* •«*• x* inoo in CI CM Cl Cl st «* <* «* "* Cl t* S > rH O g o 'T) rH CD rOCAh-IA^tlAO t— O rH o rH ON Cl in VO in rH vo ON C» CM CD H 4) VO lAUMAirMTMAH in VO VO m VO in in H CD t—vov oi n m in in •H Cd > H CD K P) fi UNrH f-VD lT\t—rrirH m t— t— CM rH "* «* "«t VO Cl VO C— co VO •H CD rH M ,H Ci ro rH öS. 44 ft ö «* CD 1, 1 in'«* «* •=*• ••* «* CM ** CM <-n «* ci VO rO ci «* Ci in ON •=* m cd fi •d •H HS. 0 t— mvo c—vo miAH in CM t— ci •* ro iTNi n in «* «* ON 1 m •s rH w fi i H •d r-ICO OCO ON ONCO Cl vo ci CM rH O Cl rf O rH CM VO 3 CD * n * ci ci i*i 1*1 H Cl 9- ci ci m** x* <• x* «* $ CM cl 3 CD fi t» 1. •p in CM ci vo ro inoo 00 CO C.3N C- CM t—00 in rH CM CM C) Cl ON O) wiocioinvocici CO •* CM O O ~3 -d t—mmmx*x*.c3-. O HCM*10 ^CMP rH CM co in in •=* rH in in ci tn O x* CO ON c 00 > "d Cd inCVIO H ClVÛHf- «T O ON CIO O Cl CM. CM O . -P fi .fi in CM ON VO ON PirH 0 CM ON «=*•O O inVD r- in OO t— c— t— x* m C) C— CIlAiHHO rH CM VO ON rH rH in t— Cl CM rH ON rH O O SÔ.H rINHriHH CO rH CM m rH H Ö M CD cd t»- rH ON r— UNO CO C— ** CM C) Cl f- f— Cl f— 0\ ON Cl CM l-H Ö 1 'H CM CM rH in /•H Cl 9. Cl fi 1 ià O •P Û) rOint—O WlAOO rH rH rH int-o CMlo o o r-t •-t rH rH -p co cd rH rH rH CM CM Cfl cd ld r-t r-t r-t CM CM cd cri o ca A 1 1 1 1 1 1 1 /Il cd cd cd 1 1 1 1 1 1 M cd cd S d P «* „ rH Cl me—O CM m -P +> -1= ci uNr-O CM in •p -p •p •p rH rH rH o O O 0 O O rH rH rH O O » -rl 4» 44 3* 1* aSsdeojcag; ff+V 0 ([ Œ+V û a Ï+V o 310tq . .iaouis^CxMU'aeq.g j©q.soota 8 pe-pqeo aten S - 60- Bijlage 18 DEBEDRIJFSHOOFUE N Aantal'bedr ij fshoofde n Grootte Beroeps ind eleeftijdsklass eva n GeMed klasse in groep & 65 inh a totaal <3 5 35-44 45-54 55-64 jaar jaar jaar jaar jaar 1-3 1 1 3-5 9 1 3 1 2 2 5-7 27 1 5 5 11 5 Steenwijks- 7-10 25 3 12 7 3 moer A+B 10-12 10 2 1 1 2 4 12-15 8 1 1 2 2 2 15-20 7 1 2 2 2 1 1 2 3*20 4 totaal 91. 5 15 24 28 19 C totaal 58 5 13 19 19; 2 D totaal 17 2• 15 1- 3 3- 5 3 1 1 1 5-7 3 2 1 Klooster 7-10 7 1 1 1 4 A+B 10-12 7 4 2 1 12-15 3 1 1 1 15-20 7 3 2 2 &20 9 2 3 2 2 totaal 39 4 8 11 11 5 C totaal 3 — 1 2 — D totaal 2 2 Geheletlo k A+B totaal 130 9 23 35 39' 24 Bron«L.E.I.-I958 . M t - t VD rOVO CVJ CM rH VO ro CM rH ro in CM M CM O O O | CM rO rH O CM rO rH VO rH ro ,., in r-l Pi CVJ ro •o ro rH M CM P CD fi O CO H H CD P CD ,P (B 1 CM 1 CVj Ö •«* C— CV1 rO | V£> CM D ro c— rH rO m ON O CM in CM ir> <=t >* t— ro •"* M 0 O rH CM O CVJ CVJ rH •*t r-H VD VO 0\ « fi ri bû CD hc 1 ta m vo 1 1 VO CM 1 rH rH ro rH CO 1 "* O rl- CM t— rH o H rH 1 1 1 CVJ "51-VO inr4 0 ro (H o 14 H rH CM ro ro •ra ÖS 1 1 Pt ca CD A4 .14 . C\J O r4 ro ro 1 c— Cvl ON ro •* ro 'O ON rH rOCO ro •=* C—CO ro CM •"* ^r •«t CM VO VO CD -o O rH rH CV] r-i ro VO rO CM •vt" in CVJ r-i ON CO -P -rl O W ^ a o ITN | | LT\ 1 1 1 1 r4 1 rH 1 VO VO 1 o •* 1 •sh 1 rH 1 1 1 r-i rOX) CM VO cd CM rH rH rH rH A\ fi •ri O CM "=t rH rH vo CM 1 ro CM Cvl i-H O 1 VO rH in O ro 1 ro 1 1 1 1 1 1 1 rO rOO «H 1 rH H r-i r4 r4 rH rH •n in •ri r4 (4 •H in Ci) r4 LT\r4 1 vo ro 1 1 1 1 1 ro i-H O CO CM ro ro 1 VO 1 rH 1 1 1 rH «=t rH rOCO •P ,P 1 iH r-i H CM rH •H O 2 A4 r-i M •ri O CM VO O VO rH *=)• "* ON CO VO ro CM ro CM r-t CM CM O •H i-H r4 rOCO 1 H O 1 ro rH VO ro ro •P 3 H 1 rH r-i CM 'O CM r^ ro rO CVI rH C— t— 01 CD LPi H 8 CD 1 m LTv Hl 1 rH 1 1 CM | rH 1 ro 1 -* ro rH H rH 1 CM 1 rH 1 1 1 rH 1 ro rH CM «3 + CD 1 <4 -P ro (21 fi +O» O CO O CVJ 0 P( 1 1 1 1 I 1 1 1 CM | CM 1 r4 H III 1 ! 1 1 1 "rH H 1 r-i 1 rH 1 CD M ÖD W O « 0 O V c-l r4 cd rÛ •p co 1—4 S Cv) ro ON in inin"5j- CO ON ro CM •<" VO r-i [— fi p< CD 1 cd COOH ON in 1 CO ro CM •«* •vfr •* x> X> CD H o cd r-i r-i CM H rri •"+ C- <=fr CVJ VO rH co CM r-i CM r-i i-i « S CD •V -P rH r-i 3 «s H CD •3 ,0 m O ro 1 1 ro **• 1 rH rH rH CM ON 1 CVJ CVJ | •=*• 1 1 1 1 1 1 rH r-i 1 m roCM i-i a> •P rH r-i "* •d CD "* § A C ON > CD ro lT\r4 1 VO "*• 1 Hl "=* 1 ON 1 trv -vl-rH vo 1 1 VO 1 I 1 1 1 1 rH C— CM in co f4 1 rH rH in w cd in ON •n rO o • N fi t. •ri rO CO H 1 o\ ro 1 <* 1 CM 1 ON I 03 ro in ro 1 1 rO rH rH 1 1 1 CM 1 in ino W 1 rH r-\ . . ;. r-\ r-i H rH a O fi ca rS fi rO o ON h CD o i-l IfN | VO ro 1 1 CM CM rH 00 1 t— C— VO 1 1 VO CM rH rH 1 r-i in 1 r4 r-i O r-l ^~s^~>. il^^t tH'-^ A4 «H «H rH #• 'O «H r4 •O rH •• T-3 •!-> rH ri ed ^•ri'o cd •ri cd £ -ri -H la CD cd g S -ri cd , r-i Cd 2 ri ri IA •P -p o >y n -p ho © -P O -d -d -P m « o £> CD d CD . S iH O .rf h '] ft O rd O CD O CD H CD Pi rJOO fi Bijlage2 0 BEDRIJFSOPVOLGING Aantal"bedrij fshoo fde n gehuwd en Grootte- Aantal metkindere n Beroeps Gebied klasse "bedrij onge zonder «•5J i ',me t groep inh a en huwd kin alle meew. zoons deren <15jr. geen 1 2 meer Steenwijks- 1-3 1 - - - 1 - - - moer 3-5 9 ? - 4 2 1 — — 5-7 27 2 3 3 5 13 1 - 7-10 25. - 2 4 5 13 1 - A+B 10-12 10 1 1 3 - 5 - - 12-15 8 1 - 1 2 2 2 - 15-20 7 - - 1 1 5 - - ^20 4 - - - 1 2 1 - "totaal 91 6 6 16 17 41 5 - C totaal 58 - 1 19 35 3 - - D totaal 16 2 - - 10 4 - - Klooster 3-5 3 - - 2 ' - 1 - - 5-7 3 - 1 1 - 1 .- - 7-10 7 - - 2 1 •4 - - A+B 10-12 7 - - 2 1 4 - - 12-15 3 - 1 1 - 1 - - 15-20 7 - 1 - - 4 2 - &20 9 - - 3 - 3 2 1 totaal 39 - 3 11 2 18 4 1 •C totaal 3 - - 1 1 1 - - D totaal •2 - - - 2 - - - Gehele"blo k A+B tutaal 130 6 9 27 19 59 9 1 BronsL.E.I .195 8 1002 53 1 CD f-i m Ai .m rH ONO O "=fr CM ** olVQ ON UN. "3- t— A O h + m •Kf ro -sfr CM CM CM 1 1 rH rH 1 1 r-i I rH CM III bo PI cd •H _ 1 1 1 1 1 1 1 1 rn rO .' • < O S 80) p *—'M O 1 1 CM. CM 1 CvJ I i-\ r-{ •si r-i r-i ,1 ' CM G JÜ •H rj Ö •H O 1 0) CM 1 rH r-\ CM 1 eu 1 rn CM 1. c 1 1 "* 1" h M CD ri •n ta •rao •n r) •H •rj Ü CD O rate CD ir\ -d CD -OH •d s feH rH m pi •H CD G M o e m cd o h >• te «d G CD CD ta ta tJ 'O cd ?5 H tD'-^ fi Ö CD »d 'ra •H .. G .H 4s cd .-d G -domo •d #ri G -H 10 v p te ca o 1 0} CO h h CD CD S -H M d> Pi +> 1 m l 1 CM ifN. 1 1 1 1 rH rH CO ir\ 1 l-H O a -p o rH CM -P in ä CM CD tH CD 3 a O ,a «H CD bo H IAN WH rH rO rH rH i-i ro 1 • m 1 1 VO cd £ r-t «-H •o <*o : ffi•r) 1 1 rH U-\U5 rO 1 tr\ rH 1 1 CM CM "St- ÜN ro «H I-H 00 rH rH CM lan d "bou w ban k .. i ro r— CM rO ro CO LA t~ rH "^ ro r-i UN ^ 1 r-\ CM CD fi CD l-l CM rH •<* O CD CD ^ hH TH UNON LfMTNCM VJD rO rn rH V) ^ -sf rO 00 rH t-i i-H O CM co r— ^ rH 00 c— rO O O C— ON ON CM CM O 1 cd rH l^H o\ UN rH rH rH ro ro o cd rH -p -P ITN ON 1 CD •p +3 Q) H r-t rH rH rH H H m •p ra O UNO O cd cd cd UN O LP, O O cd cd cd cd a o m lT\i-H rH CM CM cd cd cd - V M r-H CM CVI cd cd cd cd CD o cd V 1 | 1 /Il -P •P -P 1 1 1 /Il •P -P -P -P lf\0 LTS O O o in O UN Q O O O O M -H 3 r-\ rH •P -P +3 rH rH •P H3 -P •P CD 1 o ca m ft m m pq COD CPDi + o n + o R + 1 U O -=A <4 «s m bo -p 1 Cd CD ,y r-\ •1-3 14 CD •H ID .3 •d £ •P CD CD 10 bD •H 3CD fH O S CM p 0) CD O •P 'MO o O CD •P O i-H Ä rH u O Ü wa- M W P m rH