Uwarunkowania 1

Zał ącznik nr 1 do Uchwały Nr ……………… Rady Gminy Nowe Piekuty z dnia ………………….

Z M I A N A STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

GMINY NOWE PIEKUTY

Nowe Piekuty 2017/2018 Opracowanie:

CENTRUM USŁUG PROJEKTOWYCH Maria i Kazimierz Olchowscy s.c. 11-500 Gi życko ul. D ąbrowskiego 3A

Zespół w składzie: mgr in ż. arch. Maria Olchowska – główny projektant dypl. ekonom. Krystyna Kozakiewicz inz. Barbara Tyszkiewicz mgr inz. Bogdan Pawlak mgr inz. Stanisław Konior techn. Kazimierz Olchowski

przy współpracy pracownika Urz ędu Gminy w Nowych Piekutach in ż. Janusza Jankowskiego

PRACOWNIA URBANISTYCZNA Anna Makarewicz 16-400 Suwałki ul. Gen. Andersa 7A

str. 2

Spis tre ści WST ĘP 1. Podstawa prawna, cel i zadania „Studium” 8 2. Metodyka procesu opracowania Studium 9 CZ ĘŚĆ I - INFORMACJE WPROWADZAJ ĄCE 1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY 11 1.1. Poło żenie geograficzne i funkcjonalno-przestrzenne 11 1.2. Powierzchnia gminy, ludno ść , struktura rolnicza, funkcje ponadlokalne elementy 12 struktury przestrzennej 2. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE ROZWOJU GMINY 13 2.1. Główne cele rozwoju gminy Nowe Piekuty w oparciu o opracowania strategiczne 13 2.1.1. Wyci ąg z Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 14 2.1.2. Wyci ąg ze Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do 2020 roku 15 2.1.3. Wyci ąg z Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podlaskiego 17 2.1.4. Strategia rozwoju powiatu wysokomazowieckiego 18 2.1.5. Wyci ąg ze Strategii rozwoju gminy Nowe Piekuty 18 2.2. Informacje ogólne wynikaj ące z przyj ętej polityki przestrzennej woj. 2.3.2. Zadania ponadlokalne wynikaj ące z polityki rozwoju województwa i przepisów pra- 22 wa 2.4.3. Warunki rozwoju gminy wynikaj ące z rozpoznania uwarunkowa ń rozwoju woje- 22 wództwa-jego preferencji, barier i konfliktów CZ ĘŚĆ II - UWARUNKOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNEGO WYNIKAJ ĄCE Z: 3. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE 1. Stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej, wiel- 24 ko ści i jako ści zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego 3.1. Stan i funkcjonowanie środowiska przyrodniczego 1.1. Geomorfologia, rze źba terenu, zasoby surowcowe 24 1.2. Warunki glebowe Charakterystyka rolnictwa 25 1.3. Le śnictwo 30 1.4. Wody powierzchniowe i podziemne 38 1.5. Klimat 39 1.6. Szata ro ślinna 40 1.7. Świat zwierz ęcy 41 1.8. Powi ązania przyrodnicze 42 1.9. Źródła zanieczyszcze ń środowiska 42 1.10. Tereny chronione 44 1.12. Ocena zasobów i stanu środowiska przyrodniczego 51 1.13. Zasady i kierunki racjonalnego kształtowania środowiska przyrodniczego 53 4 ROZPOZNANIE ZASOBÓW ŚRODOWISKA KULTUROWEGO 2. Stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej 54 42.1. Zarys dziejów 54 42.2. Rys historyczny 55 42.3. Charakterystyka budownictwa wiejskiego 56 42.4. Wykaz obiektów zabytkowych podlegaj ących ochronie 57 42.5. Stanowiska archeologiczne 62 42.6. Diagnoza rozpoznania dorobku kulturowego oraz zasady ich ochrony 63 5 ZAGADNIENIA SPOŁECZNO-DEMOGRAFICZNE 3. Warunków i jako ści życia mieszka ńców, w tym ochrony ich zdrowia oraz zagro- 66 żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia

str. 3

53.1. Stosunki demograficzne 66 53.2. Struktura zatrudnienia, problemy bezrobocia 74 5.3. Ludno ść zwi ązana z rolnictwem 53.4.3 Sie ć osadnicza 82 53.5.4 Warunki mieszkaniowe 84 6 STANDARDY OBSŁUGI LUDNO ŚCI 6.1. 3.5. Administracja 89 6.2. 3.6. Oświata i wychowanie 90 6.3. 3.7. Placówki społeczno-kulturalne 93 6.4. 3.8. Obiekty kultu religijnego 95 6.5. 3.9. Miejsca pami ęci 97 6.6 3.10. Ochrona zdrowia 98 6.7. 3.11. Poczta i ł ączno ść 98 6.8. 3.12. Ochrona przeciwpo żarowa 99 6.9. 3.13. Handel i gastronomia 100 6.10 3.14. Sport, ziele ń, wypoczynek 101 6.11 Poziom warunków życia ludno ści 6.12 3.15 Problemy społeczne 102 6.13 3.16 Problemy strukturalne, w tym zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia 103 6.14 Uwarunkowania demograficzne i społeczne 7 GOSPODARCZE PODSTAWY FUNKCJONOWANIA GMINY 4 Dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu 106 7.4. 1. Rolnictwo 106 7. 4. 1.1. Rolnicza przestrze ń produkcyjna 106 7. 4. 1.2. Struktura u żytkowania gruntów 109 7. 4. 1.3. Struktura u żytków rolnych 109 7.1.4. Zmeliorowane u żytki rolne 7. 4. 1.5. 4. Gleby 110 7. 4. 1.6. 5. Struktura władania 111 7. 4. 1.7. 6. Kierunki produkcji rolnej 113 7. 4. 1.8. 7. Struktura gospodarstw rolnych 118 7.1.9. Infrastruktura rolna 7. 4. 2. Działalno ść produkcyjna i gospodarcza Przestrze ń gospodarcza 120 7. 4. 3. Turystyka 121 8. KOMUNIKACJA 9. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 9.1.1. Zaopatrzenie w wod ę 9.1.2. Odprowadzanie ścieków, usuwanie odpadów 9.1.3. Elektroenergetyka 9.1.4. Ciepłownictwo 9.1.5. Telekomunikacja BIBLIOGRAFIA 5. Stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony 129 6. Rekomendacji i wniosków zawartych w audycie krajobrazowym lub okre ślenia 129 przez audyt krajobrazowy granice krajobrazów priorytetowych 7. Potrzeb i mo żliwo ści rozwoju gminy 129 7.1. Analizy ekonomiczne, środowiskowe i społeczne 129 7.2. Prognozy demograficzne 141 7.3. Mo żliwo ści finansowania przez gmin ę wykonania sieci komunikacyjnej i infrastruktury 142 technicznej, a tak że infrastruktury społecznej, słu żą cych realizacji zada ń własnych gminy 7.4. Bilans terenów przeznaczonych pod zabudow ę 143

str. 4

8. Stanu prawnego gruntów 149 9. Wyst ępowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odr ęb- 150 nych 10. Wyst ępowania obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych 153 11. Wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin, zasobów wód podziemnych oraz 153 udokumentowanych kompleksów podziemnego składowania dwutlenku w ęgla 11.1. Udokumentowane zło ża kopalin 153 11.2. Wody podziemne 153 11.3. Wyst ępowanie udokumentowanych kompleksów podziemnego składowania dwutlen- 154 ku w ęgla 12. Wyst ępowania terenów górniczych 154 13. Stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia upo- 155 rz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami 13.1. Infrastruktura komunikacyjna 155 13.2. Infrastruktura techniczna 168 14. Zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych 171 15. Wymaga ń dotycz ących ochrony przeciwpowodziowej 172

CZ ĘŚĆ III – KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 1. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczaniu terenów, 176 w tym wynikaj ące z audytu krajobrazowego 1.1. Polityka przestrzenna gminy wynikaj ąca z dokumentów strategicznych o znaczeniu 176 krajowym, wojewódzkim i lokalnym 1.2. Zasady i kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy Nowe Piekuty 187 2. Kierunki i wska źniki dotycz ące zagospodarowania oraz u żytkowania terenów, w 190 tym tereny przeznaczone pod zabudow ę oraz tereny wył ączone spod zabudowy 2.1. Tereny proponowane do obj ęcia ograniczeniem zabudowy i zakazem zabudowy 193 2.2 Tereny obj ęte ograniczeniami zabudowy wynikaj ącymi z przepisów odr ębnych 193 2.3. Obszary posiadaj ące obowi ązuj ące miejscowe plany zagospodarowania przestrzenne- 194 go 3. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, kra- 194 jobrazu w tym krajobrazu kulturowego i uzdrowisk 3.1. Obszary obj ęte prawnymi formami ochrony przyrody 194 3.2. Obszary wskazane do obj ęcia prawnymi formami ochrony przyrody 194 3.3. Obszary obj ęte innymi prawnymi formami ochrony 195 3.4. Ochrona podstawowych komponentów środowiska 196 3.5. Lokalne warto ści środowiska przyrodniczego i zagro żenia środowiskowe 199 3.6. Obszary i zasady ochrony krajobrazu w tym krajobrazu kulturowego i uzdrowisk 200 4. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury 201 współczesnej 4.1. Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa podlaskiego 201 4.2. Kierunki i zasady ochrony zabytków i strefy ochrony konserwatorskiej 201 4.3. Zasady ochrony zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków 202 4.4. Zasady ochrony zabytków architektury i budownictwa wpisanych do rejestru zabyt- 202 ków 4.5. Zasady ochrony zabytkowych cmentarzy i mogił 202 4.6. Stanowiska archeologiczne 203 4.7. Zasady ochrony zabytków (stanowisk) archeologicznych znajduj ących si ę w ewidencji 205 AZP 4.8. Zabytki nieruchome znajduj ące si ę w gminnej ewidencji zabytków (GEZ) 206 4.9. Zabytkowe zało żenia / zespoły dworsko-ogrodowe 208 4.10. Zasady ochrony dóbr kultury współczesnej 208

str. 5

5. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej 208 5.1. Systemy komunikacji 209 5.2. Infrastruktura techniczna 224 5.2.1. Gospodarka wodoci ągowa 224 5.2.2. Gospodarka ściekowa 225 5.2.3. Gospodarka odpadami i usuwanie azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest 225 5.2.4. Elektroenergetyka 226 5.2.5. Gazownictwo 228 5.2.6. Ciepłownictwo 229 5.2.7. Telekomunikacja i sieci szerokopasmowe 229 5.2.8. Odnawialne źródła energii (fotowoltaika i inne) 230 5.2.9. Melioracje wodne 230 6. Obszary, na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu 231 lokalnym 7. Obszary, na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu 232 ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust.1 8. Obszary, dla których obowi ązkowe jest sporz ądzenie miejscowego planu zago- 233 spodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odr ębnych, w tym obszary wymagaj ące przeprowadzenia scale ń i podziału nieruchomo ści, a tak że obszary przestrzeni publicznej 9. Obszary, dla których gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowy plan zagospodaro- 234 wania przestrzennego, w tym obszary wymagaj ące zmiany przeznaczenia grun- tów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne 10. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej 236 11. Obszary szczególnego zagro żenia powodzi ą oraz obszary osuwania si ę mas ziem- 238 nych 12. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza si ę w zło żu kopaliny filar ochronny 238 13. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowi ązuj ące na nich 240 ograniczenia prowadzenia działalno ści gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. z 2015 r. poz. 2120) 14. Obszary wymagaj ące przekształce ń, rehabilitacji, rekultywacji lub remediacji 240 oraz obszary zdegradowane 15. Granice terenów zamkni ętych i ich stref ochronnych 241 16. Obszary funkcjonalne o znaczeniu lokalnym, w zale żno ści od uwarunkowa ń i 241 potrzeb zagospodarowania wyst ępuj ących w gminie 17. Polityka gminy w zakresie obronno ści i bezpiecze ństwa pa ństwa 243 17.1. Obrona cywilna 243 17.2. Ochrona przeciwpo żarowa 243 17.3. Zagro żenia wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej 244 18. Współpraca z gminami s ąsiednimi 244 19. Obszary, na których rozmieszczone b ędą urz ądzenia wytwarzaj ące energi ę z od- 245 nawialnych źródeł energii o mocy przekraczaj ącej 100 kW 20. Obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 245 2000 m 2 CZ ĘŚĆ IV – UZASADNIENIE ZAWIERAJ ĄCE OBJA ŚNIENIA PRZYJ ĘTYCH ROZ- WI ĄZA Ń ORAZ SYNTEZA USTALE Ń STUDIUM 1Uzasadnienie. zawieraj ące obja śnienie przyj ętych rozwi ąza ń 245 1. 1. Podstawy formalno-prawne 245 1.2. Zakres syntezy 246 1.3. Zakres przedmiotowy Studium 246

str. 6

2. Synteza ustale ń studium, w oparciu o uwarunkowania rozwoju 247 gminy Nowe Piekuty 2.1. Podstawowe uwarunkowania rozwoju gminy 247 2.2. Rozwój funkcjonalno-przestrzenny gminy 248 2.3. Kierunki działa ń i rozwoju przestrzennego gminy 249 2.4. Środowisko przyrodnicze 250 2.5. Środowisko kulturowe 251 2.6. Sfera społeczna i gospodarcza 251 2.7. Komunikacja i infrastruktura techniczna 252

str. 7

WST ĘP

1. Podstawa prawna, cel i zadania studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy:

Zgodnie z Ustaw ą o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994 roku rozdział 2, Art.6 oraz na podstawie Uchwały nr XII/45/99 Rady Gminy Nowe Piekuty z dnia 29 listopada 1999 roku, Zarz ąd Gminy w Nowych Piekutach przyst ąpił do opracowania Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2017, poz.1073 z pó źn. zm.) w celu okre ślenia polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego, rada gminy podejmuje uchwał ę o przyst ąpieniu do sporz ądzania studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, zwanego dalej „studium”. Stosownie do art. 27 w/w ustawy zmiana studium nast ępuje w takim trybie, w jakim s ą one uchwalane. W zwi ązku z powy ższym Rada Gminy Nowe Piekuty uchwał ą Nr XVII/115/17 z dnia 6 lutego 2017 r. przyst ąpiła do zmiany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowe Piekuty”. Zmiana studium dotyczy całego obszaru gminy Nowe Piekuty. Ustalenia wprowadzone w zmianie studium wynikaj ą głównie z konieczno ści dostosowa- nia zapisów przedmiotowego dokumentu planistycznego do przepisów: 1) ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2017, poz.1073), 2) rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. Nr 118 z roku 2004, poz. 1233), 3) ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2016 poz. 353 z pó źn. zm.); 4) ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2017 r., poz. 1332 z pó źn. zm.); 5) ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2017 r., poz.290); 6) ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2016 r. poz. 2134 z pó źn. zm.); 7) ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (jedn. tekst z 2015r., poz.469 z pó źn. zm.); 8) ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2014r., poz. 1446 z pó źn. zm.); 9) ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1440); 10) ustawy z dnia 28 wrze śnia 1991r. o lasach (Dz. U. z 2017r., poz. 778 z późn.zm.); 11) ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz.U. z 2017r. Poz. 1161); 12) ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomo ściami (Dz. U. z 2016 poz. 2147 z pó źn. zm.); 13) ustawy z dnia 9 pa ździernika 2015r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2017 poz. 1023).

str. 8

Głównym celem studium jest ustalenie kierunków rozwoju oraz zasad polityki przestrzennej gminy na podstawie rozpoznanych uwarunkowa ń zewn ętrznych i wewn ętrznych.

Podstawowe zadania studium, to: - koordynacja przestrzenna podejmowanych przez samorz ąd decyzji w sprawie sporz ądzania planów miejscowych, - płaszczyzna negocjacji wprowadzania zada ń rz ądowych i zada ń samorz ądu wojewódzkie- go słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych wpisanych do rejestru, - koordynacja czasowa i przestrzenna podejmowania przez samorz ąd przedsi ęwzi ęć komunalnych,

- prowadzenie długofalowych działa ń w gospodarce nieruchomo ściami komunalnymi, - programowanie w gminach przedsi ęwzi ęć publicznych - stanowienie bazy informacyjnej przy wydawaniu decyzji przestrzennych, - wspomaganie działa ń podmiotów gospodarczych i promocji gminy,

Rzeczowy zakres Studium precyzuje art. 6 ust. 5 ustawy , wg którego opracowanie winno obejmowa ć w szczególno ści:

1) obszary obj ęte ochron ą środowiska przyrodniczego i kulturowego, 2) lokalne warto ści zasobów środowiska przyrodniczego i zagro żenia środowiskowe 3) obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej, w tym wył ączone z zabudowy, 4) obszary zabudowane , ze wskazaniem , w miar ę potrzeby, terenów wymagaj ących prze- kształce ń lub rehabilitacji, 5) obszary, które mog ą by ć przeznaczone pod zabudow ę, ze wskazaniem, w miar ę potrzeby, obszarów przewidzianych do zorganizowanej działalności inwestycyjne 6) kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym obszary, na których b ędą stosowane indywidualne i grupowe systemy oczyszczania ścieków, 7) obszary, dla których sporz ądzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest obowi ązkowe na podstawie przepisów szczególnych lub ze wzgl ędu na istniej ące uwarunkowania.

Poni ższe zapisy „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowe Piekuty”, s ą zgodne z wymogami okre ślonymi w art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

2. Metodyka procesu opracowania Studium Przy opracowaniu „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowe Piekuty” przyj ęto nast ępuj ącą kolejno ść wykonywanych prac:

1. rozpoznanie zasobu istniej ących materiałów oraz opracowa ń, dotycz ących terenu gminy i obszarów stykowych, 2. analiza uwarunkowa ń zewn ętrznych i wewn ętrznych gminy, 3. okre ślenie diagnozy uwarunkowa ń rozwoju gminy, 4. okre ślenie z Samorz ądem Gminy - celów rozwoju gminy,

str. 9

5. przyj ęcie koncepcji kierunków rozwoju gminy, 6. okre ślenie zasad polityki przestrzennej na obszarze gminy, 7. czynno ści formalno-prawne

Poszczególne etapy opracowania s ą konsultowane z Zarz ądem Gminy i społeczno ści ą lokaln ą.

Podstawow ą faz ą prac nad studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, decyduj ącą o kierunkach jej rozwoju oraz zasadach zagospodarowania przestrzeni jest analiza i nast ępnie diagnoza uwarunkowa ń rozwoju, zarówno zewn ętrznych jak i wewn ętrznych. Zewn ętrzne uwarunkowania rozwoju, wynikaj ą z poło żenia gminy w województwie w istniej ących i projektowanych systemach oraz układach zewn ętrznych. Dotycz ą one ró żnych dziedzin, np. środowiska przyrodniczego, infrastruktury technicznej, systemów transporto- wych, wdra żanych programów rz ądowych, zawartych umów mi ędzynarodowych, itp. Uwarunkowania wewn ętrzne stanowi ą o warto ści i mo żliwo ści wykorzystania głów- nych potencjałów rozwoju, t. j. przyrodniczego, społecznego oraz gospodarczego. Podsumo- waniem uwarunkowa ń rozwoju jest diagnoza, w której przedstawiony jest pełen obraz gminy z okre śleniem barier, ogranicze ń, konfliktów oraz zagro żeń i preferencji rozwoju. Elaborat „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy” Nowe Piekuty składa si ę z dwóch cz ęś ci co wynika z przyj ętej metodyki opracowania. Pierwsz ą cz ęść opracowania uzasadniaj ącą przyj ęte rozwi ązania w „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy” stanowi „Diagnoza uwarunkowa ń rozwoju” składaj ąca si ę z tekstu oraz map gminy Nowe Piekuty w skali 1:25 000, s ą to: - Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowe Pie- kuty - stan istniej ący, czerwiec 200l r. Skala 1:25 000, - Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego - rolnicza przestrze ń produkcyjna (bonitacja gleb). Skala 1:25 000, - Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowe Pie- kuty - uwarunkowania hydrograficzne (wody powierzchniowe) Skala 1:25 000, - Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowe Pie- kuty- ochrona warto ści kulturowych Skala 1:25 000, - Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowe Pie- kuty - Komunikacja, stan istniej ący 200l r. Skala 1:25 000, - Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowe Pie- kuty - Gospodarka wodna. Energetyka. Skala 1:25 000, Drug ą cz ęść opracowania uchwalon ą przez Rad ę Gminy w Nowych Piekutach stanowi tekst zatytułowany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy” gminy Nowe Piekuty. Kierunki zagospodarowania przestrzennego. Polity- ka przestrzenna z dokumentacj ą formalno – prawn ą studium oraz rysunek w skali 1:25000 o tym samym tytule.

str. 10

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERÓNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZE- STRZENNEGO, ZGODNIE Z ART.6 USTAWY Z DNIA 7 LIPCA 1994 ROKU O ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM, NIE JEST PRZEPISEM GMIN- NYM I NIE STANOWI PODSTAWY WYDAWANIA DECYZJI O WARUNKACH ZABUDOWY I ZAGOSPODAROWANIA TERENU.

Na cało ść opracowania „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowe Piekuty” składaj ą si ę nast ępuj ące cz ęś ci:

Cz ęść I – Informacje wprowadzaj ące;

Cz ęść II – Uwarunkowania rozwoju przestrzennego;

Cz ęść III – Kierunki zagospodarowania przestrzennego; Cz ęść IV – Uzasadnienie zawieraj ące obja śnienia przyj ętych rozwi ąza ń oraz synteza ustale ń studium. Integralnymi cz ęś ciami Studium s ą dwa rysunki w skali 1:25 000 – Uwarunkowania i Kierunki zagospodarowania przestrzennego. Rysunki zostały sporz ądzone na mapach topo- graficznych z licencj ą nr DGN-II.7522.20.2017_20_P wydan ą przez Marszałka Województwa Podlaskiego w dniu 27.04.2017 r. Zmiana Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowe Piekuty – Uwarunkowania obejmuje zmian ę zakresu jej tre ści oraz uzupełnienia o nowe dane pochodz ące z ostatnich lat – tekst wprowadzony czcionka koloru zielonego. Do ść znaczna cz ęść nieaktualnych fragmentów tekstu studium opracowanego w 2001r. została wy- kre ślona natomiast fragmenty aktualne pozostały w formie niezmienionej.

CZ ĘŚĆ I - INFRORMACJE WPROWADZAJ ĄCE

1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY 1.1. Poło żenie geograficzne i funkcjonalno-przestrzenne Gmina Nowe Piekuty z dniem 1 stycznia 1999 r. w wyniku kolejnej reformy administracyjnej kraju, znalazła si ę w powiecie Wysokie Mazowieckie, w obszarze województwa podlaskiego. Graniczy: Gmina Nowe Piekuty poło żona jest w południowo-zachodniej cz ęś ci województwa podlaskiego, we wschodniej cz ęś ci powiatu wysokomazowieckiego. Gmina Nowe Piekuty jest gmin ą wiejsk ą granicz ącą: - od zachodu z gmin ą Szepietowo, - od północy z gmin ą Wysokie Mazowieckie i Sokoły, - od wschodu z gmin ą Bra ńsk (powiat bielski) i Po świ ętne (powiat bielski i białostocki). - od południa z gmin ą Bra ńsk.

str. 11

Poło żenie Gminy Nowe Piekuty na tle województwa podlaskiego

źródło: opracowanie własne na podkładzie z http://www.praca-podlaskie.eu Przez teren gminy Nowe Piekuty przebiega droga wojewódzka nr 659 Topczewo - Hodysze- wo - Nowe Piekuty - Dąbrówka Ko ścielna - do drogi nr 66 (do ko ńca 2000 roku droga woje- wódzka nr 606 Topczewo - Hodyszewo dochodziła jedynie do Hodyszewa). Przez północn ą cz ęść gminy Nowe Piekuty przebiega zelektryfikowana linia kolejowa Warszawa-Białystok. 1.2. Powierzchnia gminy, ludno ść , struktura osadnicza, funkcje, ponadlokalne elementy struktury przestrzennej

1.2.1. Powierzchnia, ludno ść

Powierzchnia gminy Nowe Piekuty wynosi 10.937 niecałe 10 969 ha (109 km 2). Jest jedn ą z mniejszych gmin województwa podlaskiego. Teren gminy zamieszkuje 4308 4030 osób (stan na dzie ń 31.12.2016 r.) w 35 miejscowo ściach wiejskich posiadaj ących status sołectw .

str. 12

Gęsto ść zaludnienia wynosi 39,5 niespełna 37 osób na 1 km 2 (dla porównania: powiat wysokomazowiecki – 48 45 osób na 1 km 2, województwo podlaskie – 61 prawie 59 osób na 1 km 2).

1.2.2. Funkcje gminy

- intensywny rozwój rolnictwa – jako wiod ąca funkcja gminy w tym: uprawa intensywnych odmian zbó ż, szczególnie pszenicy oraz buraka cukrowego, - chów bydła mlecznego i opasowego oraz trzody chlewnej., - zwi ększenie znaczenia gminy pod wzgl ędem turystyczny i usługowym.

1.2.3. Struktura osadnicza gminy W strukturze osadniczej gminy wyró żnia si ę nast ępuj ące jednostki: 1) miejscowo ść gminna Nowe Piekuty stanowi ąca wielofunkcyjny o środek gminy, 2) wsie Jabło ń Ko ścielna, Krasowo Wielkie, Jabło ń Jankowce, Krasowo Cz ęstki - wsie wspomagaj ące o środek gminny w obsłudze ludno ści, 3) wie ś Hodyszewo - ośrodek kultu religijnego, który ze wzgl ędu na swoj ą unikatowo ść mo- że pełni ć funkcj ę o środka obsługi ruchu turystycznego zwi ązanego z planowanymi szlakami kulturowymi, 4) pozostałe wsi o funkcji rolniczej.

1.2.4. Ponadlokalne elementy struktury przestrzennej gminy 1) odcinek drogi wojewódzkiej Topczewo - Hodyszewo - Nowe Piekuty - Dąbrówka Ko- ścielna 2) zelektryfikowana linia kolejowa pierwszorz ędowa Warszawa – Białystok 3) linia energetyczna wysokiego napi ęcia 400 kV Białystok – Siedlce Stanisławów-Narew wraz z pasem technologicznym , 4) linia energetyczna wysokiego napi ęcia 110 kV Białystok – Małkinia Wysokie Mazowiec- kie - Łapy wraz z pasem technologicznym , 5) istniej ący gazoci ąg wysokiego ci śnienia wraz ze stref ą techniczn ą 6) wie ś gminna Nowe Piekuty. 2. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE ROZWOJU GMINY Uwarunkowania zewn ętrzne rozwoju, wynikaj ą z poło żenia gmin)y w województwie, w istniej ących i projektowanych systemach oraz układach zewn ętrznych. Za uwarunkowania zewn ętrzne przyj ęto informacje ze „Studium zagospodarowania przestrzennego województwa łom żyńskiego”, które m in. s ą materiałami wej ściowymi do planu województwa podlaskiego. Informacje wynikaj ące ze studium dla Gminy Nowe Piekuty:

2.1 Główne cele rozwoju gminy Nowe Piekuty w oparciu o opracowania strategiczne Nadrz ędnym celem rozwoju województwa jest popraw ą jako ści życia mieszka ń- ców poprzez proekologiczny (zrównowa żony) rozwój społeczno-gospodarczy. Osi ąganie tak sformułowanego celu powinno odbywa ć si ę poprzez wł ączenie gminy w realizacj ę nast ępuj ących celów strategicznych rozwoju województwa: - wykorzystanie walorów wynikaj ących z blisko ści poło żenia województwa wzgl ędem aglomeracji stołecznej i chłonnych rynków Europy Północno-Wschodniej, - tworzenie warunków do rozwoju rolnictwa intensywnego na obszarach o najwy ższej jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej, - łagodzenie skutków transformacji społecznej, a zwłaszcza bezrobocia,

str. 13

- tworzenie warunków do ekologizacji rolnictwa na obszarach prawnie chronionych, - rozwój turystyki i wypoczynku, w tym agroturystyki i ekoturystyki na najbardziej atrakcyj- nych terenach, - popraw ę funkcjonowania systemu transportowego - rozbudow ę i modernizacj ę systemów infrastruktury technicznej, - dalsz ą popraw ę stanu czysto ści środowiska przyrodniczego oraz zwi ększenie powierzchni obszarów prawnie chronionych, - stał ą trosk ę o ład przestrzenny, - ochron ę dziedzictwa kulturowego. 2.2 Informacje ogólne wynikaj ące z przyj ętej polityki przestrzennej województwa w odniesieniu do wyodr ębnionych stref województwa: - gmina poło żona jest w jednostce strukturalnej „Mi ędzyrzecze Łom żyńskie i Wysoczy- zna Wysokomazowiecka” Obszar chronionego krajobrazu poło żony jest w podjednostce „Dolina Bugu i Nurca”. Gmina znajduje si ę w obszarze uznanym w studium województwa jako: • obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Bugu i Nurca - południowa cz ęść gminy, • obszar o najwi ększej intensywno ści produkcji rolnej - północna cz ęść gminy, - wie ś gminna - ośrodek lokalny o funkcji usługowo - rolniczej, - obszar gminy: • podstawowa funkcja - gospodarka żywno ściowa, - polityka zagospodarowania przestrzennego województwa realizowana b ędzie poprzez: • objęcie ochron ą projektowanego obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Bugu i Nurca, • ochron ę obszaru rolniczej przestrzeni produkcyjnej, • rozwój rolnictwa konwencjonalnego i ekologicznego, • zwi ększenie lesisto ści gminy, • modernizacj ę i rozbudow ę sieci infrastruktury technicznej i społecznej

2.1.1. Wyci ąg z Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 , przyj ętej Uchwał ą Nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r. (M.P. z 2012 r. poz. 252). Ramy nakre ślone przez antycypowan ą wizj ę rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, analiza bie żą cych kierunków i trendów rozwoju oraz wyniki przeprowadzonych analiz stanu i uwarunkowa ń zagospodarowania przestrzennego pozwoliły sformułowa ć wizj ę przestrzennego zagospodarowania Polski 2030. Wizja ta opiera się na pi ęciu po żą danych cechach polskiej przestrzeni: konkurencyjno ści i innowacyjno ści, spójno ści wewn ętrznej, bogactwie i ró żno- rodno ści biologicznej, bezpiecze ństwie oraz ładzie przestrzennym. Cele polityki przestrzennego zagospodarowania kraju: Cel 1. Podwy ższenie konkurencyjno ści głównych o środków miejskich Polski w przestrzeni europejskiej poprzez ich integracj ę funkcjonaln ą przy zachowaniu policentrycznej struktury systemu osadniczego sprzyjaj ącej spójno ści. Cel 2. Poprawa spójno ści wewn ętrznej i terytorialne równowa żenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania si ę czynni- ków rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewn ętrznego wszystkich terytoriów.

str. 14

Do podstawowych wyzwa ń polityki przestrzennej nale ży zapewnienie spójno ści na poziomie krajowym – mi ędzy lepiej rozwini ętymi obszarami Polski a obszarami o niskim poziomie rozwoju i pogarszaj ących si ę perspektywach rozwojowych. Z przeprowadzonych analiz wynika, że obecnie do tych obszarów nale ży zaliczy ć: obszary pi ęciu województw Polski Wschodniej, obszar Pomorza Środkowego i Polski Zachodniej. Obszar Polski Wschodniej, do którego zalicza si ę województwo warmi ńsko-mazurskie, podlaskie, lubelskie, świ ętokrzyskie oraz podkarpackie, charakteryzuje si ę niskim potencjałem rozwojowym w skali europejskiej. Cel 3. Poprawa dost ępno ści terytorialnej kraju w ró żnych skalach przestrzennych poprzez rozwijanie infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej. Poprawa dost ępno ści terytorialnej kraju, od 2007 roku, nast ępowała na podstawie programu wieloletniego pn. Program Budowy Dróg Krajowych. Zakłada on stworzenie sieci sprawnych poł ącze ń autostradowych, dróg ekspresowych i dróg krajowych, remont ju ż istniej ących, oraz podnoszenie ich standardu poprzez zmian ę parametrów technicznych. W wyniku jego imple- mentacji po 2008 r. zrealizowanych zostało wiele projektów inwestycyjnych, a do ruchu od- dano szereg nowych odcinków dróg krajowych. Cel 4. Kształtowanie struktur przestrzennych wspieraj ących osi ągni ęcie i utrzymanie wysokiej jako ści środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski. Polityka przestrzennego zagospodarowania kraju w większym stopniu ni ż obecnie musi zosta ć ukierunkowana na przeciwdziałanie fragmentacji siedlisk i tworzenie rozwi ąza ń pozwalaj ą- cych na osi ąganie jak najlepszych przestrzennych powi ąza ń ekologicznych sprzyjaj ących migracji i zapewnieniu potrzeb bytowych gatunków chronionych. Cel 5. Zwi ększenie odporno ści struktury przestrzennej kraju na zagro żenia naturalne i utraty bezpiecze ństwa energetycznego oraz kształtowanie struktur przestrzennych wspieraj ących zdolno ści obronne pa ństwa. Polityka przestrzenna, d ążą c do realizacji celów rozwojowych kraju, musi zapewnia ć zwi ęk- szenie odporno ści kraju na ró żnorakie zagro żenia, w tym zwi ązane z gro źbą utraty bezpiecze ństwa energetycznego, maj ące charakter naturalny oraz dotycz ące obronno ści kraju. Cel 6. Przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego Poj ęcie ładu przestrzennego funkcjonuj ące w tym systemie, zwi ązane z zagospodarowaniem przestrzennym, wyra ża d ąż enie do harmonii, uporz ądkowania, proporcjonalno ści i zrówno- wa żenia rozwoju środowiska człowieka przy wykorzystaniu zasady „projektowania uniwer- salnego” lub „projektowania dla wszystkich”. 2.1.2. Wyci ąg ze Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do 2020 roku, przyj ętej Uchwał ą Nr XXXV/438/06 Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 30 stycznia 2006r. Misja stanowi zapis intencji tego, co władze samorządowe województwa podlaskiego pra- gn ą uzyska ć w wyniku realizacji opracowanej Strategii. Zjawiska zachodz ące w sferze spo- łeczno-gospodarczej charakteryzuj ą si ę du żą dynamik ą, st ąd te ż przy zachowaniu uniwersal- no ści zapisów dotycz ących misji, mog ą zmienia ć si ę narz ędzia prowadz ące do jej urzeczy- wistnienia.

str. 15

Misja województwa:

Województwo podlaskie regionem aktywnego i zrównoważonego rozwoju z wykorzystaniem walorów środowiska naturalnego, wielokulturowej tradycji i poło żenia przygranicznego

Identyfikacja celów strategicznych stanowi regionaln ą odpowied ź na propozycje pa ń- stwowej polityki regionalnej zawartej w projekcie Koncepcji Przestrzennego Zagospodaro- wania Kraju, zaliczaj ącej województwo podlaskie do jednego z obszarów problemowych - do tzw. obszaru regionów wschodnich. Cele strategiczne maj ą by ć impulsem wewn ątrzregional- nym do rozwoju województwa i wychodzi ć naprzeciw instrumentom pa ństwa słu żą cym wspar- ciu działa ń zapewniaj ącym wi ększ ą spójno ść przestrzenn ą oraz społeczno-gospodarcz ą z resztą kraju . Cel 1: Podniesienie atrakcyjno ści inwestycyjnej województwa. Cel 2: Rozwój zasobów ludzkich zgodnie z potrzebami rynku pracy. Cel 3: Podniesienie konkurencyjno ści podlaskich firm w aspekcie krajowym i mi ędzynaro- dowym. Cel 4:Ochrona środowiska naturalnego. Cel 5: Rozwój turystyki z wykorzystaniem walorów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego. Cel 6: Wykorzystanie przygranicznego i transgranicznego poło żenia województwa. Cel 7:Rozwój rolnictwa i tworzenie warunków wielofunkcyjnego rozwoju wsi. Priorytet I. Infrastruktura techniczna: Działanie 1. Rozwój systemu transportowego województwa. Działanie 2. Rozwój infrastruktury społecze ństwa informacyjnego. Działanie 3. Rozwój systemów zaopatrzenia w wod ę, odprowadzania i oczyszczania ście- ków oraz usuwania i unieszkodliwiania odpadów stałych. Działanie 4. Rozwój systemów energetycznych. Priorytet II. Infrastruktura społeczna: Działanie 1. Rozwój lecznictwa i opieki socjalnej. Działanie 2. Rozwój kultury i ochrona dziedzictwa kulturowego. Działanie 3. Rozwój sportu i rekreacji. Działanie 4. Rozwój szkolnictwa. Działanie 5. Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich oraz rozwój mieszkalnictwa. Priorytet III. Baza ekonomiczna: Działanie 1. Rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich. Działanie 2. Rozwój turystyki i lecznictwa uzdrowiskowego. Działanie 3. Wsparcie przedsi ębiorczo ści. Działanie 4. Rozwój innowacyjno ści gospodarki regionu.

str. 16

Działanie 5. Tworzenie spójnego i efektywnego systemu promocji. Działanie 6. Rozwój kadr gospodarki regionu, w tym kształcenia ustawicznego. Działanie 7. Rozwój funkcji metropolitalnych Białegostoku.

2.1.3. Wyci ąg z Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podlaskiego – przyj ętego Uchwał ą Nr XXXVI/330/17 Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 22 maja 2017 roku (Dz. Urz. Województwa Podlaskiego poz. 2777), zmienionego Uchwa- łą Nr XXXIX/356/17 Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 28 sierpnia 2017 roku (Dz. Urz. Województwa Podlaskiego poz. 3270). W Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podlaskiego zawarto nast ępu- jące zapisy odno śnie Gminy Nowe Piekuty. Okre ślono Zasady ochrony oraz poprawy jako ści i struktury rolniczej przestrzeni produkcyjnej, w tym: 1) ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej przed funkcjami konfliktogennymi i przeznaczeniem na cele nierolnicze w planowaniu miejscowym, poprzez: ograniczanie do niezb ęd- nego minimum przeznaczania na cele nierolnicze gruntów rolnych o wysokiej waloryzacji przestrzeni produkcyjnej, strategicznych dla produkcji żywno ści, w szczególno ści w stu- diach i planach miejscowych gmin: Bargłów Ko ścielny, Augustów, Raczki, Bakałarzewo, Pu ńsk, Szumowo, Kołaki Ko ścielne, Rutki, Kobylin-Borzymy, Sokoły, Kulesze Ko ścielne, Po świ ętne, Wysokie Mazowieckie, Nowe Piekuty, Szepietowo, Czy żew, Klukowo, Drohi- czyn, Perlejewo, Grodzisk, Dziadkowice, Bra ńsk, Czy że, Orla, Zawady, Rutki, Wizna, Je- dwabne, Przytuły, Stawiski, Mały Płock, Kolno, Grabowo, W ąsosz, Szczuczyn, Grajewo, Radziłów, Krypno, Mo ńki, Jasionówka, Ja świły, Korycin, Janów, Suchowola, D ąbrowa Białostocka, Nowy Dwór, 2) wsie z infrastruktur ą funkcji standardowych mieszkalnictwa zagrodowego i nierolni- czego oraz gospodarczych nierolniczych, a tak że z infrastruktur ą funkcji ponadlokalnych publicznych i gospodarczych, w tym w szczególno ści: Grabarka w gm. Nurzec-Stacja, Ostro żany w gm. Drohiczyn, Hodyszewo w gm. Nowe Piekuty, Kruszyniany w gm. Krynki, Bohoniki w gm. Sokółka oraz Krasnybór w gm. Sztabin – z infrastruktur ą obsługi religijnego ruchu pielgrzymkowego oraz turystycznego o znaczeniu regionalnym i krajowym,

Wskazano wsie i miejscowo ści o standardowych funkcjach podstawowych (mieszkanio- wo-rolniczych) z funkcjami ponadlokalnymi , w tym: Studzieniczna, Grabarka, Krypno, Ró- żanystok, Świ ęta Woda, Hodyszewo, Bohoniki, Kruszyniany, Krasnybór, Lipsk – kultu religijnego i turystyki pielgrzymkowej o znaczeniu regionalnym, a niektóre i ponadregionalnym. Miejsca kultu religijnego (pielgrzymkowe i odpustowe) – to w szczególno ści: ... Hodyszewo, .…

Okre ślono szlaki kulturowe predestynowane do wytyczenia (rys. 11, oraz mapka 58), w tym: a) szlak sanktuariów: Sejny – Studzieniczna – Krasnybór – Ró żanystok – Krypno – Płon- ka Ko ścielna – Łom ża – Hodyszewo – Ostro żany, (...)

str. 17

i) szlak drewnianej architektury sakralnej pogranicza mazowiecko-podlaskiego: Rydze- wo, gm. Rajgród (ko ściół) – Kramarzewo, gm. Radziłów (ko ściół i dzwonnica z Radziłowa) Giełczyn, gm. Trzcianne (ko ściół) – Zambrów (kaplica cmentarna z pó źnobarokow ą polichromi ą z motywem ta ńca śmierci) – Tab ędz, gm. Zambrów (ko ściół z Puchał) – Cibory Ko- łaczki, gm. Zawady (ko ściół z Zawad) – Sokoły (ko ściół cmentarny przeniesiony z Tykocina, gdzie został zbudowany jako cerkiew unicka) – Hodyszewo, gm. Nowe Piekuty (kapliczka ze źródełkiem) – Ciechanowiec (ko ściół i dzwonnica z Bogut-Pianek) – Winna-Po świ ętna, gm. Ciechanowiec (ko ściół),

Drog ę wojewódzk ą nr 659 Topczewo – Hodyszewo – Nowe Piekuty – Dąbrówka K. – droga nr 66 zaklasyfikowano do dróg klasy Z.

Wskazano, że I Europejski Korytarz Transportowy Helsinki – Tallin – Ryga – Kowno – Warszawa przebiega przez województwo podlaskie, a do obsługi ruchu drogowego i kolejo- wego w tym korytarzu wyznaczono: a) drogi krajowe ekspresowe: S8 na odcinku Warszawa – Ostrów Mazowiecka i S61 Ostrów Mazowiecka – Łom ża – Szczuczyn – Ełk – Raczki – Suwałki – Budzisko – granica pa ństwa (Kowno), b) lini ę kolejow ą E75 Warszawa – Białystok – Ełk – Suwałki – Trakiszki – granica pa ń- stwa.

W zakresie Kierunków wspierania poprawy warunków życia w małych miastach i wsiach wymieniono m.in. powszechn ą dost ępno ść do infrastruktury internetu (ITC) w małych miastach i wsiach obszarów wiejskich poprzez rozbudow ę sieci szerokopasmowej i sieci punktów dost ępu, w tym do e-usług.

Wprowadzone zostały równie ż zapisy dotycz ące znacz ącej infrastruktury technicznej, w tym linii elektroenergetycznych (NN 400 kV i WN 110 kV) oraz gazoci ągu wysokiego ci- śnienia.

2.1.4. Strategia rozwoju powiatu wysokomazowieckiego -obowi ązywała jedynie do roku 2015.

Z przedmiotowego dokumenty wynikały nast ępuj ące, główne zamierzenia inwestycyjne w Nowych Piekutach: a) budowa stacji uzdatniania wody, b) budowa oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnej, c) budowa własnego wysypiska odpadów.

2.1.5. Wyci ąg ze Strategii rozwoju gminy Nowe Piekuty - przyj ętej Uchwał ą Nr IX/64/15 Rady Gminy Nowe Piekuty z dnia 20 listopada 2015 roku.

W niniejszej Strategii Rozwoju Gminy Nowe Piekuty na lata 2015 – 2022 dla gminy Nowe Piekuty przyj ęte zostały zadania maj ące na celu osi ągni ęcie w przyszło ści zało żonej wizji Gminy Nowe Piekuty okre ślonej jako

str. 18

- Zielona Gmina - Dost ępna Gmina - Przedsi ębiorcza Gmina - Otwarta Gmina

1. ZIELONA GMINA

Najpowa żniejszymi zadaniami zwi ązanymi z popraw ą sytuacji w zakresie ochrony śro- dowiska na terenie gminy Nowe Piekuty s ą:  Ograniczenie niskiej emisji na terenie gminy kontynuacja termomodernizacji bu- dynków u żyteczno ści publicznej wraz z wymian ą o świetlenia na energooszcz ędne i in- stalacj ą OZE, w tym:  Zespół szkół (Szkoła Podstawowa i Gimnazjum) w miejscowo ści Nowe Piekuty  Zespół szkół (Szkoła Podstawowa i Gimnazjum) w miejscowo ści Jabło ń Ko ścielna  Urząd Gminy w miejscowo ści Nowe Piekuty  Gminny Ośrodek Kultury + O środek Pomocy Społecznej w miejscowo ści Nowe Pie- kuty  Punkt przedszkolny w miejscowości Nowe Piekuty  Punkt przedszkolny w miejscowości Jabło ń Ko ścielna  Ośrodek Zdrowia w miejscowo ści Jabło ń Ko ścielna  Ośrodek Zdrowia w miejscowo ści Łopienie Je że  Świetlice wiejskie w 7 miejscowo ściach Gminy tj. Hodyszewo, Skłody Borowe, No- we Żochy, Łopienie Szel ągi, Łopienie Je że, Jabło ń Śliwowo, Jabło ń D ąbrowa  Izba Tradycji Regionalnej Rolnictwa  Energooszczędne o świetlenie dróg Efektywność energetyczna, sukcesywna wymiana o świetlenia ulicznego na energooszcz ędne  Zastosowanie inteligentnego systemu sterowania o świetleniem ulicznym  Rozwój wykorzystania ogniw fotowoltaicznych w systemach hybrydowych do zasilania urz ądze ń i instalacji infrastruktury drogowej (znaków, świateł ostrzegawczych itp.)  Budowa banków energii elektrycznej wspomagających o świetlenie uliczne + parki ogniw fotowoltaicznych i turbin wiatrowych  Bezpieczny ruch rowerowy  Tworzenie systemu ście żek rowerowych na obszarze Gminy (budowa ście żek oraz wytyczenie pasm ruchu rowerowego, inwestycje powi ązane z budow ą i modernizacj ą dróg). Inwestycje OZE w Gminie realizowane przez podmioty gospodarcze i społeczno ść lokaln ą  Budowa biogazowni rolniczej o mocy 1,2 MW na działkach nr 594/1 i 598 le żą cych w obr ębie wsi Krasowo Cz ęstki gm. Nowe Piekuty pow. wysokomazowiecki woj. podlaskie”  Montaż kolektorów słonecznych na potrzeby własne gospodarstw rolnych i domowych

str. 19

 Montaż mikroinstalacji fotowoltaicznych na potrzeby własne gospodarstw rolnych i domowych  Montaż mikroelektrowni wiatrowych na potrzeby własne gospodarstw rolnych i domowych  Farma hybrydowa słoneczno-wiatrowa –inwestycja potencjalna Farma turbin wiatrowych-inwestycja potencjalna  Zakup samochodu wielozadaniowego dla OSP KSRG Nowe Piekuty  Wymiana samochodów i sprzętu w jednostkach OSP na terenie Gminy  Projekty szkoleniowe dla strażaków OSP w celu podnoszenia ich kwalifikacji.  Wymiana oraz utylizacja wyrobów zawierających azbest. Budowa przyzagrodowych oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Nowe Piekuty

2. DOST ĘPNA GMINA

- Modernizacja dróg gminnych: o Droga nr 107641B Jabło ń Śliwowo –Jabło ń D ąbrowa o Droga nr 156112 B Krasowo Wielkie o Droga nr 7625B Krasowo Wielkie o Droga nr 2064B Krasowo Wielkie o Droga nr 7657B ul. Spokojna Nowe Piekuty o Droga nr 7656B ul. Słoneczna Nowe Piekuty o Droga nr 7650B ul. Dobkowska Jabło ń Ko ścielna o Droga nr 156066B Skłody Przyrusy o Droga nr 107612B i 107616B Kostry Noski o Droga nr 107620B Markowo Wólka – Skłody Borowe o Droga nr 107625B i 107623B Nowe Piekuty – Krasowo Siódmaki o Droga nr 107629 Koboski o Droga nr 107624B Skłody Przyrusy o Droga nr 107611B Kostry Noski –Kostry Litwa –Krasowo Wólka o Droga nr 107626B Krasowo Siódmaki –Jo śki o Droga nr 107648B Jabło ń Zambrowizna – Jabło ń Ko ścielna o Droga nr 107644B Jabło ń Zarzeckie -Jabło ń Spały o Droga Nr 156249B Jabło ń Markowi ęta o Droga Nr 156085B i P1572B Lendowo Budy o Droga Nr 107621B Markowo Wólka –Lendowo Budy o Droga Nr 107643B Jabło ń Jankowce o Droga Nr 107649B Jabło ń Dobki o Ulice Sadowa,Zielona, Przemysłowa, Dobkowska w miejscowo ści Jabło ń Ko ścielna oUlica Polna, Słoneczna, Spokojna w miejscowo ści Nowe Piekuty. - Modernizacja mostów na drogach gminnych w miejscowo ściach Krasowo Cz ęstki oraz Kostry Litwa. - Modernizacja dróg gminnych o nawierzchni żwirowej, poprzez systematyczne uzu- pełnianie i renowacj ę nawierzchni

str. 20

- Rekultywacja drogi gminnej Stokowisko –Brzozowo Korabie - Rekultywacja drogi gminnej Łopienie Zyski –Brzozowo Panki - Modernizacja dróg powiatowych: o Jabło ń Ko ścielna -Jabło ń Zarzeckie o Krasowo Cz ęstki – Krasowo Wólka o Nowe Piekuty – Jabło ń Piotrowce o Markowo Wólka –Nowe Piekuty o Jabło ń Piotrowce– Moczydły Jakubowi ęta o Lendowo Budy –Markowo Wielkie o Jabło ń Śliwowo –Jabło ń D ąbrowa - Modernizacja drogi wojewódzkiej na odcinku Hodyszewo –Kostry Noski - Wykonanie oraz modernizacja chodników przy drodze wojewódzkiej.

3. PRZEDSI ĘBIORCZA GMINA

 Budowa dystrybucyjnej sieci szerokopasmowego Internetu na terenie Gminy Nowe Piekuty  Budowa linii wodociągowej Krasowo Cz ęstki – Krasowo Wólka ł ącz ącego wodoci ąg Nowe Piekuty z wodoci ągiem Wierzbowizna.  Modernizacja przepompowni w miejscowości Skłody Przyrusy  Modernizacja Stacji Uzdatniania Wody w Nowych Piekutach  Realizacja projektów skierowanych do osób zakładających oraz rozwijaj ących wła- sn ą działalno ść gospodarcz ą, w szczególno ści działalność pozarolnicz ą.  Odkrywanie oraz promowanie miejscowych produktów regionalnych.  Promowanie oraz wspieranie miejscowych producentów rolnych.  Prowadzenie działa ń informacyjnych oraz projektów szkoleniowych z zakresu zakładania oraz prowadzenia gospodarstw agroturystycznych.  Współpraca z innymi gminami oraz organizacjami w celu promowania produktów regionalnych oraz atrakcji regionu.

4. OTWARTA GMINA - Modernizacja O środków Zdrowia w miejscowo ściach: o Jabło ń Ko ścielna, o Łopienie Je że,  Utworzenie Gminnego O środka Kultury oraz rozwijanie oferty społecznej świad- czonej przez GOK  Utworzenie Publicznej Biblioteki Gminnej  Przebudowa i remont budynku po byłej szkole podstawowej w Stokowisku oraz nadanie funkcji społecznej, kulturalno-edukacyjnej.  Przebudowa i remont budynku po byłej szkole w Kostrach Noskach z przeznaczeniem na O środek Rehabilitacyjno–Edukacyjno-Wychowawczy.

str. 21

Realizacja projektów edukacyjno–sportowych dla uczniów Zespołu Szkół w Nowych Piekutach oraz Zespołu Szkół w Jabłoni Ko ścielnej. Realizacja projektów w zakresie funkcjonowania Punktów Przedszkolnych w No- wych Piekutach i Jabłoni Ko ścielnej oraz organizacji zaj ęć dodatkowych dla dzieci ucz ęsz- czaj ących do Punktów Przedszkolnych.  Przebudowa, rozbudowa i remont sal gimnastycznych w Nowych Piekutach i Jabło- ni Ko ścielnej

 Modernizacja obiektów szkolnych oraz ich wyposażenie  Utworzenie siłowni zewn ętrznych w Nowych Piekutach i Jabłoni Ko ścielnej  Modernizacja oraz wyposa żenie świetlic wiejskich  Utworzenie miejsc rekreacji i spędzania wolnego czasu w Kostrach Litwie, Ko- strach Noskach, Łopieniu Je żach, Skłodach Borowych, Tłoczewie, Jabłoni Jankow- cach.

2.3. Zadania ponadlokalne wynikaj ące z polityki rozwoju województwa i przepisów prawa: 2.3.1. 1) ochrona kompleksów i obiektów przyrodniczych: - projektowany obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Bugu i Nurca, - pomniki przyrody – wg rejestru pomników przyrody woj. łom żyńskiego 2.3.2. 2) ochrona konserwatorska układów i obiektów zabytkowych: - ko ścioły parafialne w Hodyszewie i Jabłoni Ko ścielnej - cerkiew (obecnie kaplica) w Hodyszewie, - cmentarze: • dwa cmentarze z I wojny światowej i rzymsko-katolicki przyko ścielny w Jabłoni Ko ścielnej, • dwa cmentarze rzymskokatolickie w Hodyszewie, • wojenne mogiły w Jabłoni Ko ścielnej, Jabłoni Śliwowie, Krasowie Cz ęstkach, Krasowie Wielkim, Łopieniu Ru ś, Nowych Piekutach, Stokowisku, - pojedyncze obiekty zabytkowe oraz stanowiska archeologiczny według wykazu Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, 2.3.3. 3) rozwój infrastruktury - modernizacja dróg wojewódzkich, - adaptacja terenów i urz ądze ń PKP z modernizacj ą dojazdów drogowych do istniej ących stacji i bocznic towarowych (linia kolejowa Warszawa – Białystok), - budowa gazoci ągu wysokiego ci śnienia i stacji redukcyjnej I stopnia, - realizacja zada ń melioracyjnych, - budowa zbiorników retencyjnych.

2.4. Warunki rozwoju gminy wynikaj ące z rozpoznania uwarunkowa ń rozwoju woje- wództwa-jego preferencji, barier i konfliktów:

2.4.1. 1) w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego: - podwy ższone standardy ochrony środowiska i zagospodarowania przestrzennego na

str. 22

obszarze chronionego krajobrazu, - ograniczenia w zagospodarowaniu wynikaj ące z konieczno ści ochrony rolniczej przestrzeni produkcyjnej, - ewentualne wyst ępowanie gruntów zdegradowanych i zdewastowanych wymagaj ących rekultywacji

2.4.2. 2) w zakresie turystyki: - mo żliwo ści rozwoju funkcji turystycznej o charakterze krajoznawczym w oparciu o: • walory przyrodnicze południowej cz ęś ci gminy - obszar chropionego Krajobrazu Doliny Bugu i Nurca, • walory kulturowe,

2.4.3. 3) w zakresie infrastruktury technicznej: - bardzo wysoki stopie ń zwodoci ągowania gminy wynosz ący ponad 90 100 %, - brak rozwi ązanej gospodarki ściekowej w całej gminie, - mo żliwo ść zaopatrzenia w gaz przewodowy z istniej ącego gazoci ągu wysokiego ci śnienia przebieg gazoci ągu wysokiego ci śnienia, - niezadawalaj ący stan techniczny sieci elektroenergetycznej SN i nn,

2.4.4. 4) w zakresie rolnictwa: - wysoki udział u żytków rolnych - 78,4 77 % - wysoki udział gruntów ornych - 66,8 65 % - jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej • ilo ść wrpp - 67,8 pkt • lokata gminy w województwie - 8 mejsce - niski udział u żytków naturalnych zielonych - 28,5 12 % - wielko ść indywidualnych gospodarstw: • udział gospodarstw o pow. ponad 10 ha w ogólnej ilo ści gospodarstw - 50,4% • średnia wielko ść gospodarstwa w gminie - 10,3 9,73 ha - obszar o średniej wy ższej intensywno ści produkcji ro ślinnej - 131 pkt - obszar o wy ższej intensywno ści produkcji zwierz ęcej w zakresie chowu bydła - stopie ń zaspokojenia potrzeb melioracji - 72,2% - stopie ń zwodoci ągowania indywidualnych gospodarstw - 96,4% Specyficznym uwarunkowaniem zewn ętrznym jest kwestia wła ściwych standardów obsłu- gi mieszka ńców gminy przez obiekty usługowe wy ższego rz ędu, zlokalizowane w Wysokim Mazowieckim i w innych s ąsiednich o środkach powiatowych, głównie w zakresie szkolnictwa średniego i opieki szpitalnej. Podstawowym uwarunkowaniem zewn ętrznym rozwoju przestrzennego gminy b ędzie sytuacja społeczno-ekonomiczna Polski i zwi ązane z tym mo żliwo ści prowadzenia przez rz ąd aktywnej polityki regionalnej, zmierzaj ącej do przełamywania opó źnienia cywilizacyjnego tej cz ęś ci kraju i wspierania działa ń samorz ądów lokalnych, zwłaszcza w zakresie modernizacji systemów infrastruktury technicznej.

str. 23

CZ ĘŚĆ II UWARUNKOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNEGO WYNIKAJ ĄCE Z:

3. UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

1. Stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej, wielko ści i jako ści zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego.

31.1 Stan i funkcjonowanie środowiska przyrodniczego

3.1.1. Geomorfologia, rze źba terenu, zasoby surowcowe Pod wzgl ędem geograficznym gmina Nowe Piekuty poło żona jest w obszarze Wysoczyzny Wysokomazowieckiej (wg J. Kondrackiego), w obr ębie dorzecza rzeki Bug i rzeki Narew. Do dorzecza Narwi nale ży stosunkowo niewielka, północna cz ęść cz ęść gminy (ok. 90 % obszaru) znajduje si ę w dorzeczu rzeki Bug. Słabo urozmaicona rze źba terenu, brak du żych deniwelacji terepu, brak du żych obszarów le śnych i powierzchni wodnych. Gmina Nowe Piekuty pod wzgl ędem geomorfologicznym poło żona w obr ębie polodow- cowej wysoczyzny o charakterze moreny dennej rozci ętej od wschodu współczesn ą dolin ą rzeki Tłoczewka. W podło żu zalegaj ą plejstoce ńskie utwory wodnolodowcowe, głównie śred- niozag ęszczone i zag ęszczone piaski zmiennej granulacji drobne, średnie i grube, cz ęsto z domieszk ą lub przewarstwieniami żwirów o znacznej mi ąż szo ści. Mi ąż szo ść utworów czwartorz ędowych miejscami przekracza 200 n). W śród utworów czwartorz ędowych dominuj ą gliny zwałowe oraz piaski i żwiry moren czołowych. Gliny zwa- łowe wykazuj ą zró żnicowany skład mechaniczny (od glin lekkich do ci ęż kich). Gmina Nowe Piekuty wg J. Kondracki ego obejmuje obszar Makroregionu Niziny Północ- no-podlaskiej w mezoregionie Wysoczyzny Wysoko-Mazowieckiej. Dominuje tu rze źba pła- skorówninna, miejscami tylko niskofalista. Sprzyja ona tworzeniu si ę gleb opadowo – glejowych. Gmina Nowe Piekuty jest uboga w surowce mineralne. W chwili obecnej gmina posiada koncesj ę Nr 7512/8/92 z 1992.12.16 UW w Łom ży na eksploatacj ę piasku na obszarze 3ha w obr ębie wsi Krasowo Cz ęstki. (kruszywo naturalne stan 31.12.1999 - 234,88 tys.m 3 ubytki w 2000r. - 1,06 tys. m 3 stan na 31.12.2000r. - 233,82 tys. m 3

Na terenie gminy Nowe Piekuty zlokalizowane s ą obszary wyst ępowania udokumentowanych złó ż kruszywa naturalnego: 1) Jabło ń D ąbrowa – zło że skre ślone z bilansu zasobów; 2) Krasowo – Cz ęstki - eksploatacja kopaliny została zawieszona - dodatek nr 1 do uproszczonej dokumentacji geologicznej w kat. C1 zło ża kruszywa naturalnego Krasowo- Cz ęstki, gm. Nowe Piekuty, woj. łom żyńskie, zatwierdzony decyzj ą Wojewody Pod- laskiego z dnia 31.01.2003 r. znak. ŚR.IV-7414-/3/03; 3) Nowe Rzepki - Nowe Rzepki dz. 1/56, powierzchnia 1,60ha. Dokumentacja geologiczna zło ża kruszywa naturalnego Nowe Rzepki w kat. C1, miejsc. Nowe Rzepki gm. Nowe

str. 24

Piekuty, woj. wysokomazowiecki, woj. podlaskie przyj ęta bez zastrze żeń przez Staro- st ę Wysokomazowieckiego pismem z dnia 20.02.2010 r. znak. AR.7510/8/09/10; 4) Nowe Rzepki II - Nowe Rzepki, dz. 1/29, 1/56, powierzchnia 1,22ha. Dokumentacja geologiczna zło ża kruszywa naturalnego Nowe Rzepki II w kat. C1, miejsc. Nowe Rzepki, gm. Nowe Piekuty, woj. wysokomazowiecki, woj. podlaskie, zatwierdzona decyzj ą Starosty Wysokomazowieckiego z dnia 19.01.2015 r. znak. RR.6522.1.2015; 5) Nowe Rzepki III - Nowe Rzepki, dz. 145, 35/10, powierzchnia 1,46ha. Dokumentacja geologiczna zło ża kruszywa naturalnego Nowe Rzepki III w kat. C1, miejsc. Nowe Rzepki, gm. Nowe Piekuty, pow. wysokomazowiecki, woj. podlaskie, zatwierdzona decyzj ą Starosty Wysokomazowieckiego z dnia 21.10.2016 r. znak. RR.7572.14.2016. Zło ża Jabło ń D ąbrowa i Krasowo Częstki nie posiadaj ą aktualnej koncesji na wydobycie.

3.1.2. Charakterystyka rolnictwa

Warunki glebowe Pokrywa glebowa jest bardzo zró żnicowana pod wzgl ędem typologicznym. Dominuj ą gleby brunatne wła ściwe wytworzone z glin, o wła ściwym uwilgotnieniu, nale żą ce do klasy III i kompleksu pszennego dobrego. Najwy ższ ą jako ś i przydatno ść rolnicz ą maj ą czarne ziemie wytworzone z glin, nale żą ce najcz ęś ciej do III a i II klasy bonitacyjnej oraz do kompleksu 2 pszennego dobrego. Obszarem o najwi ększej intensywno ści produkcji rolnej jest północna cz ęść gminy. Udział poszczególnych kompleksów przydatno ści rolniczej w skali całej gminy przedstawia si ę nast ępuj ąco: 2 – pszenny dobry 35,1% 4 – żytni bardzo dobry 20,5% 5 – żytni dobry 7,8% 6 – żytni słaby 13,5% 7- żytni bardzo słaby 3,9% 8 – zbo żowo-pastewny mocny 3,5% 2z – użytki zielone średnie 84,7% 3z – użytki zielone słabe 15,3%

str. 25

str. 26

O zakwalifikowaniu gleby do okre ślonego kompleksu decyduje szereg czynników, a głównie: skład granulometryczny, budowa profilu glebowego, warunki wodne, rze źba terenu, warunki klimatycznego i stopie ń kultury. Kompleksy przydatno ści charakteryzuj ą wi ęc typ siedliska rolniczej przestrzeni produkcyjnej; ka żdy z nich jest odpowiedni do uprawy okre ślo- nych gatunków ro ślin. Gleby gminy okre ślaj ą jako podstawowy kierunek produkcji - upraw ę zbó ż głównie pszenicy oraz buraka cukrowego.

Struktura u żytkowania gruntów

L.P. Grunty Powierzchnia Stosunek [ha] procentowy* 1 Grunty rolne 8477,46 77,29 2 Grunty le śne: 2.1. lasy 1709,47 15,58 2.2. grunty zadrzewione i zakrzewione 22,0635 0,2 3 Grunty zabudowane i zurbanizowane: 3.1. tereny mieszkaniowe 2,4454 0,02

3.2. tereny przemysłowe 3,35 0,03

3.3. inne tereny zabudowane 17,6253 0,16

3.4. zurbanizowane tereny niezabudowane 1,5173 0,01 lub w trakcie zabudowy 3.5. tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 3,5094 0,03

3.6. u żytki kopalne 10,2428 0,09

3.7. tereny komunikacyjne: 3.7.1. drogi 297,3936 2,71

3.7.2. tereny kolejowe 38,569 0,35

3.7.3. grunty przeznaczone pod budow ę 0,2694 0,00 dróg publicznych lub linii kolejowych 4 Grunty pod wodami: 4.1. powierzchniowymi płyn ącymi 15,6418 0,14

4.2. powierzchniowymi stoj ącymi 22,4093 0,20

5 Pozostałe 346,959 3,2

Opracowanie własne na podstawie danych ze Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem z dnia 27 lipca 2017 r.

* Stosunek procentowy rozumiany jako stosunek powierzchni poszczególnych gruntów do powierzchni całkowitej gminy (10 968,93 ha) Powierzchnia gminy Nowe Piekuty wynosi 10 968,93 ha. Grunty rolne zajmuj ą 8477,46 ha, co stanowi ponad 77 % powierzchni gminy, natomiast grunty le śne pokrywaj ą ponad 15 % powierzchni gminy.

str. 27

Jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej W strukturze u żytkowania gruntów rolnych wyra źnie dominuj ą grunty orne stanowi ące około 65% powierzchni u żytków rolnych (7137,8650ha), natomiast najmniejszy wska źnik 0,17% zajmuj ą sady. U żytki zielone (ł ąki i pastwiska) stanowi ą około 13% powierzchni grun- tów rolnych ogółem. Struktura powierzchniowa gruntów rolnych

Grunty rolne Powierzchnia Stosunek procen- [ha] towy* Grunty orne 7137,8650 65,07 Łąki 400,6669 3,65 Pastwiska 919,7879 9,39 Sady 19,1382 0,17 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ze Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazo- wieckiem z dnia 27 lipca 2017 r.

7137,865

400,6669 919,7879 19,1382 Grunty orne Łąki [ha] [ha] Pastwiska [ha] Sady [ha]

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ze Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazo- wieckiem z dnia 27 lipca 2017 r.

Powierzchniowy podział gruntów ornych

RIIIa RIIIb RIVa RIVb RV RVI

4% 1%

15% 19%

32% 29%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ze Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazo- wieckiem z dnia 27 lipca 2017 r.

str. 28

Powy ższe wykresy ilustruj ą procentowy udział poszczególnych klas gruntów ornych do powierzchni ogółu gruntów rolnych. W gminie Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą grunty orne o wysokiej klasie przydatno ści rolniczej I i II czyli grunty najlepsze - „zasobne we wszystkie składniki pokarmowe ro ślin, maj ące dobr ą naturaln ą struktur ę, nawet na znacznej gł ęboko- ści, b ędące łatwe do uprawy, ciepłe czynne, przepuszczalne i przewiewne, ale przy tym dosta- tecznie wilgotne .” Na terenie gminy wyst ępuj ą u żytki klasy III, ich udział procentowy w stosunku do powierzchni gruntów rolnych wynosi zaledwie około 1% (dla gruntów klasy IIIa) oraz około 15% (dla gruntów klasy IIIb). „ Grunty klasy III maj ą wyra źnie gorsze wła ściwo ści fizyczne i chemiczne lub wyst ępuj ące w gorszych warunkach fizjograficznych od gleb klasy I i II. Odno- si si ę to przede wszystkim do stosunków wodnych. Dlatego wybór ro ślin, które mog ą by ć uprawiane, jest mniejszy. Wysoko ść plonów waha si ę w szerokich granicach w zale żno ści od stopnia kultury, umiej ętno ści uprawy i nawo żenia, a tak że w pewnym stopniu od warunków atmosferycznych. Wi ększo ść gleb wykazuje ju ż pewne oznaki procesu degradacji, jednak że nie mo żna ich nazwa ć glebami wadliwymi, gdy ż ujemne cechy wyst ępuj ą w nieznacznym stopniu .” Grunty orne klasy IVa czyli gleby orne średniej jako ści lepsze, dominuj ą w gminie Nowe Piekuty zajmuj ą powierzchni ę około 2285 ha, czyli około prawie 32% powierzchni wszystkich gruntów rolnych. Natomiast grunty orne klasy IVb czyli gleby orne średniej jako ści, gorsze zajmuj ą powierzchni ę około 2065 ha, co stanowi niespełna 29%. „ Grunty klasy IV stanowi ą gleby o zdecydowanie mniejszym wyborze ro ślin uprawnych ni ż gleby poprzednich, wy ż- szych klas. Na ogół uzyskuje si ę na nich średnie plony, nawet wówczas, gdy stosuje si ę dobr ą agrotechnik ę. Plony ro ślin w znacznym stopniu uzale żnione s ą od ilo ści i rozkładu opadów atmosferycznych, szczególnie w okresie wegetacyjnym.” Grunty orne klasy V stanowi ą około 19% ogólnej powierzchni gruntów rolnych w gminie, natomiast klasy VI czyli gleby orne najsłabsze zajmuj ą powierzchni ę 303 ha (4%). „ Gleby te są słabe, wadliwe i zawodne, plony uprawianych na nich ro ślin s ą bardzo niskie i niepewne” .

Na podstawie danych uzyskanych ze Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem z dnia 27 lipca 2017 r. podział gruntów ornych na klasy w poszczególnych miejscowo ściach gminy Nowe Piekuty przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Powierzchnie gruntów ornych z podziałem na klasy

RIIIa RIIIb RIVa RIVb RV RVI Obr ęby geodezyjne [ha] [ha] [ha] [ha] [ha] [ha] Hodyszewo - 18,3763 55,6064 57,6567 58,9221 24,9466 Jabło ń D ąbrowa - 13,545 74,7914 96,7628 96,5869 19,9449 Jabło ń Dobki - 87,8059 69,5345 30,3051 8,5358 - Jabło ń Jankowce - 20,5354 99,0245 40,2012 53,4179 2,95 Jabło ń Ko ścielna 6,037 131,892 91,6408 61,3196 23,769 1,9617 Jabło ń Markowi ęta - 27,7639 51,3561 48,9432 12,055 0,456 Jabło ń Piotrowce - 78,006 159,03 55,2938 23,67 0,47 Jabło ń Spały 1,7952 27,7623 36,5208 18,15 2,77 - Jabło ń Śliwowo 1,67 28,79 36,1253 129,283 38,3718 0,28 Jabło ń Zambrowizna - 35,805 47,6688 15,8487 2,53 - Jabło ń Zarzeckie 1,2542 39,8849 64,8159 24,241 24,2527 3,26 Jo śki - 46,2148 56,4655 84,552 64,5463 46,8998 Koboski - 6,601 44,2239 26,3288 45,3588 3,083 Kostry-Litwa 13,0681 69,8654 92,0929 40,2195 33,5735 1,5169 Kostry-Noski 0,87 40,77 71,887 69,4216 49,1202 2,2311 Krasowo-Cz ęstki - 20,244 112,785 116,227 158,406 32,141 Krasowo-Siódmaki - 0,654 9,43 28,7635 21,5757 4,64

str. 29

Krasowo-Wielkie - - 172,659 291,618 106,499 4,824 Krasowo-Wólka 40,2728 97,3146 133,968 30,5379 17,293 0,6999 Lendowo-Budy - 6,257 62,5633 42,3781 15,5359 5,498 Łopienie-Je że - 15,742 123,801 142,332 37,267 0,96 Łopienie-Szel ągi - 0,498 34,57 95,1484 55,3417 7,541 Łopienie-Zyski 1,1778 25,5725 75,435 48,4573 11,029 0,871 Markowo-Wólka - 10,6963 77,191 42,7569 38,4847 51,2684 NowePiekuty - 18,3256 78,609 47,9635 16,3259 - Nowe Rzepki - - - - 60,9029 27,25 Nowe Żochy - 8,54 15,65 16,97 55,4736 21,78 Piekuty Urbany - 27,5316 40,2836 20,8309 10,7006 1,639 Pruszanka Mała 10,6945 17,0161 16,0465 6,936 - - Skłody Borowe - 0,084 22,665 20,8162 37,1878 8,3505 Skłody-Przyrusy - 41,8896 55,9344 28,9694 30,6556 7,217 Stare Żochy - - 33,9691 28,0855 56,2561 6,6509 Stokowisko - 2,378 47,4299 105,631 55,0832 8,494 Tłoczewo - 28,3394 68,1324 73,3355 18,167 - Wierzbowizna - 26,153 33,607 48,346 14,419 4,413 Łopienie Ru ś - 0,569 19,2442 30,9981 17,9722 1,069 Suma 76,8396 1021,42 2284,76 2065,63 1372,06 303,307 Opracowanie własne na podstawie danych ze Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem z dnia 27 lipca 2017 r.

Z powy ższego zestawienia wynika, że najwi ększe powierzchnie gruntów ornych klasy IIIa wyst ępuj ą w obr ębie Krasowo-Wólka (ponad 40 ha) oraz Kostry-Litwa (ponad 13ha), natomiast klasy IIIb w obr ębie Jabło ń Ko ścielna (ponad 131 ha), Krasowo – Wólka (ponad 97 ha), Jabło ń Dobki (prawie 88 ha). Grunty klasy IV wyst ępuj ą na powierzchni całej gminy oprócz miejscowo ści: Nowe Rzepki. Najwi ęcej gruntów ornych klasy IVa jest w obr ębie Krasowo Wielkie (niespełna 173 ha), w tym samym obr ębie geodezyjnym jest najwi ęcej równie ż grun- tów klasy IVb (prawie 292 ha). Najsłabsze grunty klasy V i V wyst ępuj ą prawie w ka żdej miejscowo ści, najwi ęcej w obr ębie geodezyjnym Krasowo-Cz ęstki (grunty klasy V – ponad 158 ha) oraz Markowo-Wólka (grunty klasy VI – ponad 51 ha).

3.1.3. Le śnictwo Tereny le śne zajmuj ą tylko niespełna 16 % powierzchni gminy. Stanowi ą mało istotny czynnik aktywizacji gospodarczej tego obszaru. Obok zasilania bud żetu gminy Lasy Pa ń- stwowe daj ą zatrudnienie niewielkiej grupie jej mieszka ńców. Z uwagi na du ży udział gleb dobrych i bardzo dobrych potrzeby w zakresie dolesie ń s ą niewielkie. Grunty klasy Rz VI i PS VI oraz nieu żytki, a wi ęc tereny kwalifikuj ące si ę do zalesienia zajmuj ą powierzchni ę 462,8 ha (w tym nieu żytki 32,0 ha). Zlokalizowane s ą one głównie w południowej cz ęś ci gminy w obr ębie terenów nast ępuj ących wsi: - Jo śki 60,41 ha - Markowo Wólka 54,46 ha - Krasowo Cz ęstki 39,97 ha - Rzepki Nowe 30,33 ha Na przestrzeni lat 1985-1998 powierzchnia zajmowana przez lasy i zadrzewienia zwi ęk- szyła si ę tylko o 17 ha. Przyrost ten dotyczył wył ącznie terenów b ędących w zarz ądzie lasów pa ństwowych. Według Urz ędu Gminy do roku 2015 nale ży przeznaczy ć około 25 ha gruntów klasy Rz VI i PsVI i nieu żytków pod zalesienie.

str. 30

Lasy pa ństwowe administrowane s ą przez Nadle śnictwo Rudka. Nadle śnictwo posiada „Plan urz ądzania lasu”. Plan ten na terenie gminy Nowe Piekuty wyodr ębnia 4 drzewa b ędące pomnikami przyrody. Poza nimi na terenie lasów pa ństwowych gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą ani rezerwaty przyrody, ani lasy ochronne, ani inne obiekty obj ęte ochron ą. Lasy i zadrzewienia w poszczególnych obr ębach geodezyjnych obrazuje tabela 3.1.3.

Według danych pochodz ących ze Starostwa Powiatowe w Wysokim Mazowieckim struktura podziału powierzchniowego gminy Nowe Piekuty w odniesieniu do gruntów le śnych przedstawia poni ższa tabela.

Zestawienie powierzchniowe gruntów le śnych

LsIV LsV LsVI Zl Obr ęby geodezyjne [ha] [ha] [ha] [ha] Hodyszewo 77,4104 69,065 15,3428 - Jabło ń D ąbrowa 70,4586 6,8012 9,035 0,073 Jabło ń Dobki 5,517 - 0,358 - Jabło ń Jankowce 10,5047 23 - 0,58 Jabło ń Ko ścielna 13,0956 6,4607 10,393 - Jabło ń Markowi ęta - - - - Jabło ń Piotrowce 11,692 2,8137 - - Jabło ń Spały 0,492 - - Jabło ń Śliwowo 15,5028 17,43 - 1,57 Jabło ń Zambrowizna 0,3635 0,47 - 0,28 Jabło ń Zarzeckie 11,0835 0,88 - - Jo śki 73,6193 11,7569 0,245 - Koboski 41,7249 4,335 0,68 - Kostry-Litwa 2,072 0,386 - - Kostry-Noski 0,02 54,7113 2,83 2,1328 Krasowo-Cz ęstki 77,0867 3,1093 3,8 - Krasowo-Siódmaki 12,8014 1,14 0,141 - Krasowo-Wielkie 44,4178 - 0,903 0,4 Krasowo-Wólka 36,3468 - - - Lendowo-Budy 11,4991 6,2223 2,191 - Łopienie-Je że 36,5606 68,0533 12,9227 1,9518 Łopienie-Szel ągi 47,308 18,469 - 0,52 Łopienie-Zyski 43,8934 17,1168 - - Markowo-Wólka 20,5479 85,064 10,8479 - NowePiekuty 13,941 0,829 - - Nowe Rzepki 54,9095 14,3815 2,8283 2,4259 Nowe Żochy 58,3548 30,536 6,642 12,01 Piekuty Urbany 0,126 15,548 0,056 - Pruszanka Mała 2,1451 - - - Skłody Borowe 5,374 23,4507 2,524 - Skłody-Przyrusy 23,921 34,16 - - Stare Żochy 5,4417 33,4208 9,0616 - Stokowisko 155,2526 8,257 0,901 0,045 Tłoczewo 3,9884 - - - Wierzbowizna 24,163 21,975 - - Łopienie Ru ś 8,755 25,525 1,131 - Suma 1020,39 605,3675 92,8333 21,9885 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ze Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazo- wieckiem z dnia 27 lipca 2017 r.

Z powy ższego zestawienia jednoznacznie wynika, że w gminie Nowe Piekuty dominuj ą grunty le śne klasy IV (około 59% ogólnej powierzchni terenów le śnych i zadrzewionych) i klasy V (około 35% ogólnej powierzchni terenów le śnych i zadrzewionych).

str. 31

Graficzna obraz podziału gruntów le śnych w gminie Nowe Piekuty, pod wzgl ędem ich klasy, przedstawia si ę nast ępuj ąco:

1020,39

605,3675

92,8333 21,9885

LsIV [ha] LsV [ha] LsVI [ha] Zl [ha]

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ze Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazo- wieckiem z dnia 27 lipca 2017 r.

Najwi ększe powierzchnie gruntów le śnych i zadrzewionych (powy żej 100 ha) zlokalizowane s ą w obr ębach geodezyjnych: Stokowisko, Łopienie-Je że, Jo śki, Skłody-Przyrusy oraz Jabło ń D ąbrowa (uszeregowanie według tendencji spadkowej). Najmniejsze powierzchnie przedmiotowych gruntów (poni żej 10 ha) zlokalizowane s ą w obr ębach geodezyjnych: Jabło ń Zambrowizna, Pruszanka Mała, Skłody Borowe, Jabło ń Dob- ki, Tłoczewo, Łopienie Ru ś (uszeregowanie według tendencji wzrostowej).

Na podstawie opisów taksacyjnych lasów i gruntów przeznaczonych do zalesienia, sporz ą- dzonych dla cz ęś ci obr ębów geodezyjnych w gminie Nowe Piekuty, opracowano poni ższ ą charakterystyk ę lasów.

Obr ęb geodezyjny Hodyszewo: ogólna powierzchnia le śna 170,7 ha, w tym: 141,20 ha zalesie ń i 29,54 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór mieszany wilgotny, bór mieszany świe ży, bór świe ży, ols; gatunki drzewostanu: brzoza, sosna, świerk, d ąb, lipa, olcha, osika; grubizna z całej powierzchni le śnej – 32 804 m 3.

Obr ęb geodezyjny Jabło ń - Dąbrowa: ogólna powierzchnia le śna 91,6 ha, w tym: 79,93 ha zalesie ń i 11,67 ha gruntów niezalesionych; powierzchnia gruntów do zalesienia: 0,30 ha; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór mieszany wilgotny, bór mieszany świe ży, ols; gatunki drzewostanu: brzoza, sosna, świerk, d ąb, olcha, osika, wierzba; grubizna z całej powierzchni le śnej – 15 880 m 3.

str. 32

Obr ęb geodezyjny Jabło ń - Jankowce: ogólna powierzchnia le śna 12,6 ha, w tym: 11,73 ha zalesie ń i 0,87 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, las wilgotny, bór mieszany świe ży; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, wierzba, topola, modrzew; grubizna z całej powierzchni le śnej – 15 880 m 3.

Obr ęb geodezyjny Jabło ń - Ko ścielna: ogólna powierzchnia le śna 32,7 ha, w tym: 31,96 ha zalesie ń i 0,74 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, las wilgotny, ols jesionowy; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, modrzew, d ąb, sosna, świerk; grubizna z całej powierzchni le śnej – 6 481 m 3.

Obr ęb geodezyjny Jabło ń - Piotrowce: ogólna powierzchnia le śna 15,38 ha, w tym: 13,51 ha zalesie ń i 1,57 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór mieszany świe ży; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, d ąb, sosna, świerk, topola; grubizna z całej powierzchni le śnej – 2 323 m 3.

Obr ęb geodezyjny Jabło ń - Śliwowo: ogólna powierzchnia le śna 35,7 ha, w tym: 35,25 ha zalesie ń i 0,45 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, d ąb, sosna, świerk, osika; grubizna z całej powierzchni le śnej – 7 940 m 3.

Obr ęb geodezyjny Jo śki: ogólna powierzchnia le śna 104,05 ha, w tym: 92,17 ha zalesie ń i 11,88 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór świe ży, ols; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, d ąb, sosna, osika, świerk; grubizna z całej powierzchni le śnej – 1 291 m 3.

Obr ęb geodezyjny Koboski: ogólna powierzchnia le śna 47,56 ha, w tym: 44,20 ha zalesie ń i 3,36 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór mieszany wilgotny, bór wilgotny, bór mieszany bagienny, ols; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, d ąb, sosna, osika; grubizna z całej powierzchni le śnej – 10 719 m 3.

str. 33

Obr ęb geodezyjny Kostry-Noski: ogólna powierzchnia le śna 57,90 ha, w tym: 57,21 ha zalesie ń i 0,69 ha gruntów niezalesionych; powierzchnia gruntów do zalesienia: 0,45 ha; siedliskowe typy lasu: bór mieszany świe ży, bór świe ży; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, d ąb, sosna; grubizna z całej powierzchni le śnej – 13 134 m 3.

Obr ęb geodezyjny Krasowo-Cz ęstki: ogólna powierzchnia le śna 85,68 ha, w tym: 80,18 ha zalesie ń i 5,50 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór świe ży; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, osika, modrzew, wi ąz pospolity; grubizna z całej powierzchni le śnej – 20 390 m 3.

Obr ęb geodezyjny Krasowo-Siódmaki: ogólna powierzchnia le śna 12,80 ha, w tym: 12,40 ha zalesie ń i 0,40 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór świe ży, las świe ży, bór mieszany wilgotny; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, świerk; grubizna z całej powierzchni le śnej – 2 987 m 3.

Obr ęb geodezyjny Krasowo Wielkie: ogólna powierzchnia le śna 51,23 ha, w tym: 44,99 ha zalesie ń i 6,24 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, ols; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, osika, klon, topola; grubizna z całej powierzchni le śnej – 9 850 m 3.

Obr ęb geodezyjny Krasowo-Wólka: ogólna powierzchnia le śna 42,70 ha, w tym: 37,83 ha zalesie ń i 4,87 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las mieszany wilgotny; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, osika, dąb, świerk; grubizna z całej powierzchni le śnej – 8 503 m 3.

Obr ęb geodezyjny Lendowo-Budy: ogólna powierzchnia le śna 23,22 ha, w tym: 20,14 ha zalesie ń i 3,08 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, ols; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, osika, świerk; grubizna z całej powierzchni le śnej – 4 596 m 3.

str. 34

Obr ęb geodezyjny Łopienie-Je że: ogólna powierzchnia le śna 109,19 ha, w tym: 106,94 ha zalesie ń i 2,25 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świeży, bór mieszany świe ży, las wilgotny, bór mieszany wilgotny; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, osika; grubizna z całej powierzchni le śnej – 28 463 m 3.

Obr ęb geodezyjny Łopienie-Szel ągi: ogólna powierzchnia le śna 70,04 ha, w tym: 65,86 ha zalesie ń i 4,18 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór mieszany wilgotny; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, osika, modrzew, d ąb; grubizna z całej powierzchni le śnej – 15 945 m3.

Obr ęb geodezyjny Łopienie-Ru ś: ogólna powierzchnia le śna 59,07 ha, w tym: 57,73 ha zalesie ń i 1,34 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las mieszany wilgotny; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, osika, dąb, wi ąz pospolity; grubizna z całej powierzchni le śnej – 8 491 m 3.

Obr ęb geodezyjny Łopienie-Zyski: ogólna powierzchnia le śna 36,32 ha, w tym: 34,04 ha zalesie ń i 2,28 ha gruntów niezalesionych; powierzchnia gruntów do zalesienia: 0,24 ha; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór mieszany wilgotny; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, osika, dąb, wi ąz pospolity; grubizna z całej powierzchni le śnej – 14 274 m 3.

Obr ęb geodezyjny Markowo-Wólka: ogólna powierzchnia le śna 125,13 ha, w tym: 95,95 ha zalesie ń i 0,11 ha gruntów niezalesionych; powierzchnia gruntów do zalesienia: 0,11 ha; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór świe ży, ols; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, osika, dąb; grubizna z całej powierzchni le śnej – 22 259 m 3.

Obr ęb geodezyjny Nowe Piekuty: ogólna powierzchnia le śna 15,20 ha, w tym: 14,08 ha zalesie ń i 1,12 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las wilgotny, las świe ży;

str. 35

gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, d ąb, lipa, czeremcha; grubizna z całej powierzchni le śnej – 3 162 m 3.

Obr ęb geodezyjny Nowe Rzepki: ogólna powierzchnia le śna 96,82 ha, w tym: 76,28 ha zalesie ń i 20,54 ha gruntów niezalesionych; powierzchnia gruntów do zalesienia: 0,15 ha; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór mieszany wilgotny, bór świe ży, bór wilgotny, ols; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, osika; grubizna z całej powierzchni le śnej – 16 608 m 3.

Obr ęb geodezyjny Nowe Żochy: ogólna powierzchnia le śna 97,58 ha, w tym: 90,81 ha zalesie ń i 6,77 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór świe ży, ols; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, osika, dąb; grubizna z całej powierzchni le śnej – 20 364 m 3.

Obr ęb geodezyjny Piekuty Urbany: ogólna powierzchnia le śna 15,61 ha, w tym: 15,48 ha zalesie ń i 0,13 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, osika, świerk, modrzew; grubizna z całej powierzchni le śnej – 3 895 m 3.

Obr ęb geodezyjny Skłody Borowe: ogólna powierzchnia le śna 35,37 ha, w tym: 31,21 ha zalesie ń i 4,16 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór świe ży, bór wilgotny; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, osika, topola; grubizna z całej powierzchni le śnej – 6 706 m 3.

Obr ęb geodezyjny Skłody-Przyrusy: ogólna powierzchnia le śna 58,82 ha, w tym: 57,74 ha zalesie ń i 1,08 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las wilgotny, las świe ży; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, osika, świerk, d ąb, grab; grubizna z całej powierzchni le śnej – 15 921 m 3.

Obr ęb geodezyjny Stare Żochy: ogólna powierzchnia le śna 49,92 ha, w tym: 40,05 ha zalesie ń i 9,87 ha gruntów niezalesionych; powierzchnia gruntów do zalesienia: 0,51 ha;

str. 36

siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, bór mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór świe ży, bór mieszany wilgotny; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, osika; grubizna z całej powierzchni le śnej – 8 901 m 3.

Obr ęb geodezyjny Stokowisko: ogólna powierzchnia le śna 23,77 ha, w tym: 22,13 ha zalesie ń i 1,64 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, ols; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha, sosna, d ąb, świerk; grubizna z całej powierzchni le śnej – 4 661 m 3.

Obr ęb geodezyjny Wierzbowizna: ogólna powierzchnia le śna 24,41 ha, w tym: 23,10 ha zalesie ń i 1,31 ha gruntów niezalesionych; siedliskowe typy lasu: las mieszany świe ży, las mieszany wilgotny; gatunki drzewostanu: brzoza, olcha; grubizna z całej powierzchni le śnej – 6 181 m 3.

Z powy ższego zestawienia wynika, że najcz ęś ciej wyst ępuj ącymi siedliskami le śnymi s ą: 1) las mieszany świe ży - „Zajmuje siedliska średnio żyzne, świe że. Wyst ępuje na glebach brunatnych wyługowanych lub kwa śnych, glebach płowych wła ściwych lub bielicowanych, niekiedy glebach bielicowych skrytobielicowych, bielicowych wła ściwych lub glebach rdzawych, przewa żnie z próchnic ą typow ą. Gleby te wytworzone s ą z piasków i żwirów akumulacji lodowcowej, zalegaj ących niekiedy na glinach zwałowych, z piasków akumulacji wodnolodowcowej, przymorenowych (kraina I, II), z piasków akumulacji wodnolodowcowej z przewag ą materiału lokalnego (kraina V) z piasków nieokre ślonej genezy oraz lessów (kraina V, VI). S ą to piaski lu źne do gliniastych, warstwowane wkładkami gliniastymi, niekiedy na podło żu glin, piaski gliniaste, pylaste na utworach pyłowych zwykłych. Charakterystyczn ą cech ą tych gleb jest tak że wyst ępowanie próchnicy nadkładowej typu moder”* ; 2) las mieszany wilgotny – „Zajmuje siedliska średnio żyzne i wilgotne. Spotyka si ę go w s ą- siedztwie siedlisk lasu mieszanego świe żego. Zajmuje zazwyczaj lokalne obni żenia z płytkim poziomem wód gruntowych lub długotrwale stagnuj ącymi wodami opadowymi, albo strefy przej ściowe mi ędzy siedliskami boru mieszanego wilgotnego i lasu wilgotnego. Wyst ępuje na glebach bielicowych wła ściwych oglejonych, glebach brunatnych wyługowanych oglejonych lub pseudooglejonych, glebach gruntowo-glejowych wła ściwych, murszowo-glejowych, czar- nych ziemiach zdegradowanych, niekiedy na glebach murszowatych z próchnic ą typow ą lub murszowat ą. Gleby te utworzone s ą z piasków akumulacji lodowcowej, zalegaj ących niekiedy na glinach zwałowych, z piasków tarasów akumulacyjnych lub piasków i żwirów akumulacji wodnolodowcowej, z aluwialnych piasków rzecznych. Gleby mineralne pod umiarkowanym lub silnym wpływem wody gruntowej.”* ; 3) bór mieszany świe ży – „Bór mieszany świe ży wyst ępuje zwykle na do ść ubogich, przesor- towanych i mało przemytych piaskach rzecznych lub sandrowych, w terenie płaski lekko fali- stym. Wyjątkowo spotka ć go mo żna na utworach polodowcowych przykrytych piaskami pochodzenia eolicznego. Typowe dla tych siedlisk s ą gleby-rdzawe i bielicowe. Charakterystycz- nym typem próchnicy jest mor typowy, rzadziej moder typowy. Gleby te wytworzone s ą z pia- sków i żwirów akumulacji wodnolodowcowej, piasków rzecznych tarasów akumulacyjnych,

str. 37 piasków akumulacji lodowcowej. S ą to piaski lu źne lub piaski słabo gliniaste na piaskach lu źnych, cz ęsto z pseudofibrami lub wkładkami gliniastymi, niekiedy gł ębokie piaski naglino- we”*; 4) bór mieszany wilgotny – „zajmuje siedliska ubogie, wilgotne. Wyst ępuje na glebach bielicowych wła ściwych oglejonych, glebach bielicowych torfiastych, glebach murszowych, glebach gruntowo-glejowych wła ściwych, glebach torfowo-glejowych i torfiasto-glejowych, glebach murszowo-glejowych, glebach murszowatych. Gleby te wytworzone s ą z piasków rzecznych tarasów akumulacyjnych, aluwialnych piasków rzecznych, piasków i żwirów akumulacji wodnolodowcowej lub lodowcowej, piasków akumulacji lodowcowej na glinach zwałowych. Są to piaski lu źne i słabo gliniaste, niekiedy naglinione ”*. * Definicje zaczerpni ęte z Otwartej Encyklopedii Le śnej - http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl

3.1.4. Wody powierzchniowe i podziemne Obszar gminy Nowe Piekuty poło żony jest w obr ębie dorzecza rzeki Do dorzecza rzeki Narwi nale ży wi ęcej ni ż połowa obszaru gminy, i Tłoczewka odprowadzaj ą wody. Z północnej cz ęś ci obszaru gminy rzeczka Ślina odprowadza wody do dorzecza rzeki Bug. Na terenie gminy najwi ększa jest rzeka Tłoczewka przepływaj ąca cz ęść . Rzeka Mie ń prze- pływa nieregularnym korytem wzdłu ż południowo- gminy odprowadzaj ąc wody do rzeki Nu- rzec. Na terenie gminy brak jest wi ększych zbiorników wodnych. W wyst ępuj ą niewielkie stawy i zbiorniki p.po żarowe. Według danych Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem na dzie ń 12.01.2001r wody powierzchniowe zajmuj ą powierzchni ę 33,0 ha w tym: - wody stoj ące 2,0 ha - wody płyn ące 18,0 ha - rowy i kanały melioracyjne 13,0 ha

Na terenie gminy Nowe Piekuty wyst ępuje dobrze rozwini ęta sie ć rzek i strumieni. Głów- ną rzek ą jest tu rzeczka Tłoczewka i jej lewy dopływ Dzierza, które bior ą swój pocz ątek w rejonie wsi Jabło ń Ko ścielna – Tłoczewka, a Dzierza ma swój pocz ątek we wsi Jabło ń D ą- browa. Równie ż z obr ębu wsi Jabło ń Ko ścielna wypływa rzeka Ślina. Wzniesienie w obr ębie wsi Jabło ń Ko ścielna jest działem wodnym pomi ędzy dorzeczem rzek Bug i Narew. Rzeka Ślina zbiera wody do rzeki Narew, a rzeka Tłoczewka odprowadza wody do Bugu. Rzeka Ślina – lewostronny dopływ Narwi o długo ści całkowitej 37,9km i zlewni 359,7km 2. W północnej cz ęś ci gminy zlokalizowany jest jej obszar źródłowy o pow. 8km 2 i górny bieg o dł. 2,5km. Rzeka Liza – lewy dopływ Narwi o dł. całkowitej 19km i zlewni 134,3km 2. Zlewnia obszaru źródłowego rzeki o pow. 13km 2 poło żona jest na wschodnim kra ńcu gminy Nowe Piekuty, a główny jej bieg, na terenie s ąsiedniej gminy Po świ ętne. Obszar źródłowy rzeki Lizy na terenie rozpatrywanej gminy jest w wi ększo ści pokryty lasem. W południowej cz ęś ci gminy przepływa rzeczka Markówka. Rzeki Tłoczewka i Markówka s ą dopływami rzeki Mie ń. Płyn ą one naturalnymi korytami tworz ącymi liczne zakola i obramowanymi malowniczymi zadrzewieniami, zło żonymi z olszy i domieszk ą wierzb. Rzeka Mie ń – główn ą rzek ą obszaru gminy jest rzeka Mie ń uchodz ąca do Nurca. Mie ń pły- nie wzdłu ż południowo-zachodniej granicy gminy. Całkowita długo ść rzeki wynosi 21km, w tym na obszarze gminy – 7km.

str. 38

Rzeki Tłoczewka i Dzierza – są dopływami rzeki Mie ń ich długo ść to: Tłoczewka – 14km i Dzierza – 9km. Na podstawie danych uzyskanych ze Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem z dnia 27 lipca 2017 r. na ternie gminy Nowe Piekuty wyst ępuj ą: - wody powierzchniowe płyn ące – 15,6418 ha, co stanowi 0,14% powierzchni gminy, - rowy – 22,4093 ha, co stanowi 0,20% powierzchni gminy.

W rozporz ądzeniu Dyrektora Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w Warszawie Nr 14/2012 z dnia 8 pa ździernika 2012 r. w sprawie okre ślenia wód powierzchnowych wra żi- wych na zanieczyszczenia zwi ązkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narazonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód nale ży ograniczy ć na terenie województwa podlaskiego (Dz. Urz. Woj. podlaskiego. z dn. 16 pa ździernika 2012 r., poz. 2982) wskazano wody powierzchniowe poło żone na terenie województwa podlaskiego okre ślone jako wra żliwe na zanieczyszczenia zwi ązkami azotu ze źródeł rolniczych. Nale ża do nich: Awissa, Brok do Siennicy, Brok od Siennicy do uj ścia, Jabłonka, Liza, Nurzec od Siennicy do uj ścia, Ślina od Rokitnicy. Na terenie gminy Nowe Piekuty wskazano obszar OSN Bug od Tocznej do Broku .

Celem wprowadzenia programu działa ń maj ących na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych jest poprawa stanu wód i przywracanie okre ślonych przepisami prawa standardów ich jako ści. Zgodnie z ustaleniami programu rolnicy zobowi ązani s ą do: 1) przestrzegania ustalonych tereminów, zasad stosowania i dawek nawo żenia; 2) wła ściwego przechowywania nawozów naturalnych, kiszonek; 3) prowadzenie dokumentacji wszystkich zabiegów agrotechnicznych, zwłaszcza zwi ąza- nych z nawo żeniem.

Najbardziej zanieczyszczonym ciekiem przepływaj ącym przez obszar gminy jest rzeka Mie ń stanowi ąca odbiornik ścieków z zakładów usługowych z Szepietowa. Pozostałe cieki z uwagi na brak zanieczyszcze ń posiadaj ą wody stosunkowo czyste. Wszystkie cieki winny posiada ć co najmniej II klas ę czysto ści. (Mie ń, Tłoczewka, Ślina, Dzierza). W celu ochrony wód – niezb ędne jest uregulowanie gospodarki ściekowej i rozpocz ęcie budowy oczyszczalni ścieków. Zasoby wód podziemnych stanowi ą główne źródło zasilania gminy w wod ę. Ujmowana woda podziemna, cechuje si ę podwy ższon ą zawarto ści ą żelaza, które jest usuwane w procesie uzdatniania wody. Wody podziemne odznaczaj ą si ę stosunkowo wysok ą jako ści ą. Na obszarze gminy nie prowadzono bada ń jako ści wód podziemnych w ramach monitoringu regionalnego. O jako ści wód mo żna wnioskowa ć na podstawie lokalnych bada ń uj ęć wód podziemnych. Niestety wykonywane s ą one z reguły po urz ądzeniach uzdatniaj ących wod ę. Nie mog ą wi ęc stanowi ć podstawy do wyci ągania wniosków i tworzenia uogólnie ń.

3.1.5. Klimat Panuje tu klimat umiarkowany przej ściowy z wyra źnym wpływem czynników kontynentalnych, charakteryzuj ących si ę surowo ści ą warunków. Wynika to z kresowego poło żenia niziny Podlaskiej w stosunku do innych regionów polski, oraz południkowym ukształtowa- niem powierzchni umo żliwiaj ącym swobodn ą w ędrówk ę kontynentalnych mas powietrza znad północno-wschodniej Europy i centralnej Rosji. Charakterystyczne cechy klimatu to: mała bezwładność termodynamiczna, ni ższa średnia temperatura roczna (6,9° C) i du ża amplituda jej zmian na przestrzeni zimy i lata (22° C). Okres wegetacyjny jest ści śle zwi ązany z temperaturami dobowymi i wynosi 200 - 210 dni.

str. 39

Jest krótszy średnio o 1-2 tygodnie w stosunku do s ąsiedniego Mazowsza i wy żyny Lubel- skiej. Zimy zazwyczaj s ą mro źne i relatywnie długie. Bardzo niekorzystne dla ro ślin s ą wiosenne przymrozki pojawiaj ące si ę nawet w I połowie maja. Okres wyst ępowania przymrozków jest do ść długi i trwa w ci ągu roku średnio 130 - 140 dni Bardzo wa żnym elementem klimatycznym jest ilo ść i rozło żenie opadów. Na podstawie danych lokalnej stacji agrometeorologicznej w Szepietowie średnio w roku notuje si ę 560 - 570 mm opadów meteorologicznych, skupionych głównie w okresie od kwietnia do wrze śnia (60%). Jest to zjawisko korzystne w aspekcie agrotechnicznym gdy ż zaspokaja potrzeby ro- ślin w okresie wegetacji. Okres nasilenia opadów przypada zazwyczaj na lipiec. Zdecydowanie korzystn ą cech ą klimatyczn ą niziny podlaskiej jest do ść du że nasłonecznie- nie. Współczynnik zachmurzenia wynosi 6,4 i jest ni ższy od współczynnika dla Polski 6,6. Najcz ęś ciej zachmurzenia dominuj ą w listopadzie i grudniu.

3.1.6. Szata Ro ślinna Najistotniejszym elementem szaty ro ślinnej gminy s ą wyst ępuj ące w południowej i wschodniej jej cz ęś ci lasy, nale żą ce w 99 % do Skarbu Pa ństwa. Gatunki ro ślin wyst ępuj ące na terenie Gminy Nowe Piekuty przedstawia poni ższa tabela.

Gatunki ro ślin wyst ępuj ące na terenie Gminy Nowe Piekuty

brzoza omszona, czeremcha zwyczajna, d ąb szypułkowy, topola biała, grab po- Drzewa spolity, grusza polna, jesion wyniosły, jarz ąb pospolity, kasztanowiec, klon zwyczajny, lipa drobnolistna, modrzew europejski, olsza szara, robinia biała, świerk pospolity, sosna pospolita, topola osika, topola czarna, wierzba biała, wierzba iwa, wi ąz szypułkowy, wi śnia wonna bez czarny, bukszpan wieczniezielony, dere ń biały, forsycja, jałowiec babi ński, Krzewy ja śminowiec wonny, karawana syberyjska, kalina koralowa, kruszyna pospolita, leszczyna pospolita, lilak pospolity, porzeczka czerwona, porzeczka czarna, ró ża psia, ró ża fałdzistolistna, ró ża odmiany ogrodowe, śnieg uliczka biała, trzmielina pospolita, wierzba szara Byliny oz- barwinek, irys syberyjski, konwalia, liliowiec, orlik, piwonia, rozchodniki, wil- dobne czomlecz, starzec Źródło: Strategia rozwoju gminy Nowe Piekuty

Dominuj ącymi typami tych lasów s ą las mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór mieszany świe ży, bór mieszany wilgotny las mieszany i sosnowy, gatunek drzew brzoza, dąb, olsza, sosna , świerk . Z innych form ro ślinno ści wysokiej nie stanowi ących lasu nale ży wy- mieni ć park podworski z lip ą uznan ą za pomnik przyrody, nieliczne odcinki dróg obsadzone szpalerami drzew oraz brzegi wymienionych wy żej rzek i rowów melioracyjnych.

Ochron ą gatunkow ą jako pomniki przyrody nale ży obj ąć wyst ępuj ące nielicznie, maj ące naturalne siedlisko na terenie gminy Nowe Piekuty ni żej wymienione stanowiska: 1. Wi ąz szypułkowy (Ulmus laevis) - dorzecze Tłoczewki, 2. Topola biała (Populus alba) - we wsi Kostry Litwa, 3. Trzmielina pospolita (Evonymus europaea) - obr ęb Hodyszewa, 4. Kalina koralowa (Viburnum opulus) - bardzo mało nad strumykami w okolicach Dzier ży,

str. 40

5. Dąb szypułkowy (Quercus robur) - w obr ębie wsi Nowe Piekuty, 6. Widłaki - Widłak jałowcowy (Lycopodium annotinum) Widłak go ździsty (Lycopodium clavatum) - w lasach obr ębu Jo śki, Krasowo, Hodyszewo, 7. Mchy siwe w lasach Kostry Noski, Krasowo Cz ęstki, Nowe Rzepki.

3.1.7 Świat Zwierz ęcy Wg danych uzyskanych w Nadle śnictwie Rudka w lasach wchodz ących w skład Nadle- śnictwa, a zwłaszcza na terenie rezerwatu Koryciny, wyst ępuje co najmniej 217 gatunków zwierz ąt podlegaj ących ochronie ścisłej, w tym: - ptaki l ęgowe i przelotne - 180 gatunków, - ssaki – 14 gatunków, - płazy – 9 gatunków, - gady – 4 gatunki, - ryby – 5 gatunków, - owady – 5 gatunków. Nadle śnictwo nie posiada żadnych danych odno śnie wyst ępowania gatunków zwierz ąt w nielicznych lasach na terenie gminy Nowe Piekuty wchodz ącej w skład Nadle śnictwa.

Z informacji uzyskanych u mieszka ńców Gminy stwierdza się, że wyst ępuje tu m.in.: 1) Rzekotka drzewna (Hyla arborea, rodzina Hylidae) - rzekotkowate, czyli żabki drzewne, 2) Bocian biały (Ciconia ciconia, rodzina Ciconiidae) - 150 gniazd corocznie, 3) Kuropatwa (Perdix perdix, rodzina Phasiianidae - ba żanty), 4) Zaj ąc (Lepus timidus Pall., rodzina Laporidae - zaj ącowate), 5) Trzmiel ł ąkowy (Bombus pratorum, rodzina Apidae) – pszczołowate, 6) Trzmiel polny (Bombus agrorum, rodzina Apidae) – pszczołowate. Poza tym na terenie gminy pojawiły si ę zdziczałe koty oraz jastrz ębie (charakteryzuj ące si ę żółtymi dziobami i żółtymi nogami): Błotnik zbo żowy - Circus cyaneus i Błotnik stawowy - Circus aerugin (rodzina Accipitridae - jastrz ębie), które wyniszczyły przepiórki i zaj ące. Na terenie gminy Nowe Piekuty wyst ępuj ą liczne gatunki zwierz ąt, które świadcz ą o wysokim potencjale biotycznym tego obszaru. Gatunki zwierz ąt wyst ępuj ące tu najliczniej wymieniono w poni ższej tabeli.

Gatunki zwierz ąt wyst ępuj ące na terenie gminy Nowe Piekuty

lis, bóbr europejski, wydra, łasica, wiewiórka pospolita, jenot, je ż wschodni, kret, Ssaki ryjówka aksamitna, ryjówka malutka, sarna, zaj ąc szarak, mysz polna, mysz domowa, mysz le śna, szczur w ędrowny, pi żmak, nornica ruda, kuna domowa, tchórz, nietoperz mroczek pó źny, je ż wschodnioeuropejski, dzik bocian biały, kania mała, myszołów włochaty, sokół w ędrowny, kukułka, p Ptaki łomykówka, puchacz, sowa uszata, kraska, skowronek borowy, jaskółka dymów- ka, jaskółka oknówka, pliszka, strzy żyk, słowik szary, cierniówka, muchołówka szara, szpak, wróbel, zi ęba, szczygieł, czy ż, gil, kuropatwa, sierpówka (synogar- lica turecka), grzywacz (goł ąb dziki), czajka, krzy żówka (kaczka dzika), jastrz ąb goł ębiarz, dzi ęcioł trójpalczasty, dzi ęcioł zielony, dzi ęcioł czarny, kruk, wrona,

str. 41

gawron, kawka, sroka, szpak, sikora bogatka, słowik rdzawy, mysikrólik, pliszka siwa, skowronek polny, dzwoniec, wróbel mazurek Płazy i gady żaba trawna, żaba wodna, żaba śmieszka, kumak nizinny, grzebiuszka ziemna, ropucha szara, ropucha zielona, rzekotka drzewna, traszka zwyczajna, jaszczurka zwinka, zaskroniec zwyczajny Źródło: Strategia rozwoju gminy Nowe Piekuty

3.1.8 Powi ązania przyrodnicze Powi ązania przyrodnicze na terenie gminy maj ą ścisły zwi ązek nie tylko z lokalnym ekosystemem, ale tak że z ekosystemem regionu i kraju. Południowa cz ęść gminy stanowi propo- nowany obszar chronionego krajobrazu w podjednostce strukturalnej „Dolina Bugu i Nurca” jako korytarz ekologiczny o znaczeniu krajowym.

Na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą: 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) sie ć obszarów Natura 2000; 6) stanowiska dokumentacyjne; 7) użytki ekologiczne; 8) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; 9) ochrona gatunkowa ro ślin, zwierz ąt i grzybów. Jedyn ą form ą ochrony przyrody wyst ępuj ącą na terenie gminy s ą dwa pomniki przyrody - pojedyncze drzewa kasztanowca zwyczajnego i lipy drobnolistnej. Ponadto nale ży stwierdzi ć, że na teren gminy wchodzi w korytarz ekologiczny Korytarz Uzupełniaj ący KPn-23C Dolina Górnej Narwi - Dolina Rzeki Nurzec obejmuj ący tereny rolno-le śne i wód z fragmentami dolin rzek: Mianki, Lizy, Dierzy i Markówki.

3.1.9 Źródła zanieczyszcze ń środowiska. Środowisko wodne

Podstawowym zagro żeniem dla jako ści wód jest dopływ do nich ró żnego rodzaju zanieczyszcze ń z ró żnych źródeł, w tym: • ze źródeł punktowych - zanieczyszczenia wprowadzane bezpo średnio do odbiorników, a wi ęc do cieków i wód stoj ących, ze ściekami przemysłowymi, bytowo-gospodarczymi; podstawowe znaczenie ma tu ilo ść i jako ść ścieków wprowadzanych do wód,

• ze źródeł rozproszonych - zanieczyszczenia wprowadzane przede wszystkim przez mieszka ńców terenów nie skanalizowanych i nie posiadaj ących oczyszczalni; ilo ść zanieczyszcze ń wzrasta przy istnieniu w jednostkach osadniczych wodoci ągów bez jednoczesnego wybudowania kanalizacji i oczyszczalni ścieków; zanieczyszczenia te stanowi ą potencjalne zagro że- nie równie ż dla jako ści wód podziemnych (nieszczelne szamba),

str. 42

• ze źródeł przestrzennych (obszarowych) - zanieczyszczenia przedostaj ące si ę do wód ze zlewni, w wyniku procesów infiltracji, spływu powierzchniowego erozji wodnej i wietrznej; wielko ść dopływu zanieczyszcze ń z takich źródeł uzale żniona jest przede wszystkim od ukształtowania terenu i sposobu zagospodarowania zlewni, intensywno ści nawo żenia u żyt- ków rolnych, rodzaju utworów powierzchniowych budujących zlewni ę, a tak że warunków meteorologicznych,

• ze źródeł liniowych - zanieczyszczenia wyst ępuj ące w otoczeniu dróg i torowisk, przedostaj ące si ę do wód przede wszystkim ze ściekami deszczowymi, wodami roztopowymi; zawsze istnieje potencjalne zagro żenie dopływem zanieczyszcze ń powstałych w przypadku awarii środków transportu przewo żą cych ró żnego rodzaju substancje chemiczne, paliwa; wpływ tego rodzaju zanieczyszcze ń jest tym wi ększy im bli żej cieku przebiega droga, a rze źba terenu umo żliwia migracj ę zanieczyszcze ń. Punktowe źródła zanieczyszcze ń Zanieczyszczenia przestrzenne (obszarowe) Zanieczyszczenia tego rodzaju s ą najtrudniejsze do oszacowania i ograniczenia. Najmniejszy dopływ zanieczyszcze ń obszarowych nast ępuje z terenów le śnych. Zanieczyszczenia obszarowe to przede wszystkim związki biogenne – azot, fosfor – pochodz ące z nawozów sztucznych i naturalnych, gnojowicy. Z tego źródła do wód trafia wi ęcej azotu, poniewa ż fosfor jest lepiej wi ązany przez kompleks sorpcyjny gleby.

Zanieczyszczenia liniowe Spo śród dróg kołowych przebiegaj ących przez teren gminy, potencjalnym źródłem tego typu zanieczyszcze ń jest przede wszystkim droga wojewódzka nr 659 Topczewo – Hody- szewo – Nowe Piekuty – Dąbrówka Ko ścielna – droga Nr 66 Bra ńsk – Nowe Piekuty – Soko- ły. Zagro żenie ze strony szlaków kolejowych mo że stworzy ć linia kolejowa Białystok – War- szawa.

Wody podziemne Zagro żenie jako ści wód podziemnych powodowane jest przez: • niewła ściw ą gospodark ę ściekow ą na terenie gminy, • migracj ę do podło ża zanieczyszcze ń zwi ązanych z komunikacj ą drogow ą oraz rolniczym użytkowaniem gruntów, Spo śród w/w zagro żeń na szczególn ą uwag ę zasługuje nieuporz ądkowana gospodarka ściekowa na terenie gminy. Ze wzgl ędu na brak rozwi ązanej gospodarki ściekowej, ścieki trafiaj ą do zbiorników, które w wi ększo ści jedynie w swoim zało żeniu miały by ć szczelne. Migruj ące do podło ża zanieczyszczenia stanowi ć mog ą podstawow ą przyczyn ę ska żenia wód podziemnych. Powietrze Na terenie gminy Nowe Piekuty nie ma punktów pomiarowych imisji zanieczyszcze ń w atmosferze. Główne źródła emisji zanieczyszcze ń do powietrza to kotłownie w ęglowe, a tak że paleniska domowe. Na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuje emisja specyficznych zanieczyszcze ń, charakterystycznych dla procesów technologicznych, istniej ące kotłownie, pracu-

str. 43 jące podczas sezonu grzewczego stosuj ą jako paliwo głównie ro żne gatunki w ęgla, a tak że mieszank ę w ęglowo-koksow ą. W ostatnich latach powstaj ą kotłownie olejowe i na gaz propan - butan. Innym źródłem zanieczyszczenia powietrza s ą pojazdy mechaniczne i maszyny rolnicze. Ró żne rodzaje zanieczyszcze ń pochodz ą z ró żnych procesów i źródeł: • spalanie paliw – SO 2, NOx, CO (nisko sprawne kotły, paleniska indywidualne), • silniki pojazdów - NOx, CO, • hodowla zwierz ąt - CH4, NH4 Emisja hałasu Podstawowym źródłem hałasu na obszarze gminy Nowe Piekuty jest komunikacja. Gmina dotychczas nie była obj ęta monitoringiem hałasu prowadzonym prze Woje- wódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, nie posiada opracowanej mapy akustycznej. Uci ąż liwo ść dla mieszka ńców mog ą powodowa ć tak że lokalnie i okresowo niewielkie za- kłady rzemie ślnicze. W ostatnich latach prowadzone przez WIO Ś pomiary w tym zakresie nie wykazywały pogorszenia klimatu akustycznego na s ąsiednich posesjach.

3.1.10. Tereny chronione Obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów o ochronie przyrody i środowiska. Poj ęciem tym obj ęte s ą rezerwaty przyrody, parki narodowe, parki krajobrazowe, pomniki przyrody, u żytki ekologiczne i obszary chronionego krajobrazu. Wg danych uzyskanych od Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Białymstoku na terenie gminy Nowe Piekuty obj ęte s ą ochron ą prawn ą 4 pomnikowe drzewa. S ą to: 1) Lipa drobnolistna – nr rejestru woj. 129. Podstawa prawna: zarządzenie Wojewody Łom- żyńskiego nr 129 z 18.12.1984r. miejscowo ść Stokowisko. Stan zdrowotny dobry. 2) Jesion wyniosły – nr rej. 168. Podstawa prawna: rozporz ądzenie Wojewody Łom żyńskie- go nr 5/92 z 10.03.92r. Stokowisko. 3) Kasztanowiec – nr rej. 169. Podstawa prawna: rozporz ądzenie Wojewody Łom żyńskiego nr 5/92 z 12.03.1992r. Stokowisko 4) D ąb szypułkowy – nr rej. 170 Podstawa prawna: rozporządzenie Wojewody Łom żyńskie- go z 12. 03.1992r., Hodyszewo. Stan zdrowotny dobry. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody formami ochrony przyrody s ą: 1) parki narodowe - obejmuj ące obszar wyró żniaj ący si ę szczególnymi warto ściami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej ni ż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. Na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody - obejmuj ące obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a tak że siedliska ro ślin, siedliska zwierz ąt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieo żywionej, wyró żniaj ące si ę szczególnymi warto ściami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. Na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe - obejmuj ące obszar chroniony ze wzgl ędu na warto ści przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych

str. 44

warto ści w warunkach zrównoważonego rozwoju. Na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu - obejmuj ące tereny chronione ze wzgl ędu na wyró żnia- jący si ę krajobraz o zró żnicowanych ekosystemach, warto ściowe ze wzgl ędu na mo żliwo ść zaspokajania potrzeb zwi ązanych z turystyk ą i wypoczynkiem lub pełnion ą funkcj ą koryta- rzy ekologicznych. Na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą obszary chronionego krajobrazu; 5) sie ć obszarów Natura 2000 – obejmuj ąca obszary specjalnej ochrony ptaków, specjalne obszary ochrony siedlisk, obszary maj ące znaczenie dla Wspólnoty. Program sieci obsza- rów obj ętych ochron ą przyrody na terytorium Unii Europejskiej. Na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą obszary Natura 2000; 6) pomniki przyrody - pojedyncze twory przyrody żywej i nieo żywionej lub ich skupiska o szczególnej warto ści przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczaj ące si ę indywidualnymi cechami, wyró żniaj ącymi je w śród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospa- dy, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. Pomniki przyrody zlokalizowane na terenie gminy Nowe Piekuty wyszczególnione s ą w poni ższej tabeli.

Pomniki przyrody wyst ępuj ące na terenie gminy Nowe Piekuty

L.P. Nazwa Obwód pnia Wysoko ść Lokalizacja na wysoko ści 1,3 m 1 Kasztanowiec zwyczajny 280 cm 27 m Stokowisko 2 Lipa drobnolistna 296 cm 25 m Stokowisko Źródło: Strategia rozwoju gminy Nowe Piekuty

Lokalizacj ę przedmiotowych pomników przyrody w miejscowo ści Stokowisko przedstawia poni ższy rysunek.

źródło: http://mapy.geoportal.gov.pl 7) stanowiska dokumentacyjne – niewyodr ębniaj ące si ę na powierzchni lub mo żliwe do wyodr ębnienia, wa żne pod wzgl ędem naukowym i dydaktycznym, miejsca wyst ępowania formacji geologicznych, nagromadze ń skamieniało ści lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty eksploatowanych lub nie-

str. 45

czynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych. Na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą stanowiska dokumentacyjne; 8) użytki ekologiczne - zasługuj ące na ochron ę pozostało ści ekosystemów maj ących znaczenie dla zachowania ró żnorodno ści biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródle śne oczka wodne, k ępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieu żyt- kowanej ro ślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamie ńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmna żania lub miejsca sezonowego przebywania. Na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą u żytki ekologiczne; 9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe - fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługuj ące na ochron ę ze wzgl ędu na ich walory widokowe lub estetyczne. Na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; 10) ochrona gatunkowa ro ślin, zwierz ąt i grzybów –ma na celu zapewnienie przetrwania i wła ściwego stanu ochrony dziko wyst ępuj ących na terenie kraju lub innych pa ństw człon- kowskich Unii Europejskiej rzadkich, endemicznych, podatnych na zagro żenia i zagro żo- nych wygini ęciem oraz obj ętych ochron ą na podstawie przepisów umów mi ędzynarodo- wych, których Rzeczpospolita Polska jest stron ą, gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów oraz ich siedlisk i ostoi, a tak że zachowanie ró żnorodno ści gatunkowej i genetyczne. Na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą obiekty podlegaj ące ochronie gatunkowej ro ślin, zwierz ąt i grzybów.

Z powy ższego zestawienie wynika, że na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą żadne formy ochrony przyrody ustanowione przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, za wyj ątkiem dwóch pomników przyrody. Poni ższy rysunek przedstawia stan ochrony przyrody na terenie gminy.

źródło: opracowanie własne na podkładzie http://mapy.geoportal.gov.pl Zaznaczy ć nale ży, że na teren gminy wchodzi korytarz ekologiczny Korytarz Uzupełniaj ą- cy KPn-23C Dolina Górnej Narwi - Dolina Rzeki Nurzec.

Strefy ochronne wokół obiektów chronionych lub uci ąż liwych dla środowiska Ochrona uj ęć wody Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz.

str. 46

1121) w celu zapewnienie odpowiedniej jako ści wody ujmowanej na cele wodoci ągowe oraz z uwagi na fakt ochrony zasobów wodnych, mog ą by ć ustanawiane: – strefy ochronne uj ęć wody, – obszary ochronne zbiorników wód śródl ądowych Stref ę ochronn ą uj ęcia wody stanowi obszar, na którym obowi ązuj ą zakazy, nakazy i ograniczenia w zakresie u żytkowania gruntów oraz korzystania z wody. Stref ę ochronn ą dzieli si ę na teren ochrony: 1) bezpo średniej; 2) po średniej. Na terenie ochrony bezpo średniej uj ęć wód podziemnych oraz powierzchniowych zabronione jest u żytkowanie gruntów do celów niezwi ązanych z eksploatacj ą uj ęcia wody, nale ży natomiast: 1) odprowadza ć wody opadowe w sposób uniemo żliwiaj ący przedostawanie si ę ich do urz ądze ń słu żą cych do poboru wody; 2) zagospodarowa ć teren zieleni ą; 3) odprowadza ć poza granic ę terenu ochrony bezpo średniej ścieki z urz ądze ń sanitarnych, przeznaczonych do u żytku osób zatrudnionych przy obsłudze urz ądze ń słu żą cych do poboru wody; 4) ograniczy ć do niezb ędnych potrzeb przebywanie osób niezatrudnionych przy obsłudze urz ądze ń słu żą cych do poboru wody. Teren ochrony bezpo średniej nale ży ogrodzi ć, a jego granice przebiegaj ące przez wody powierzchniowe oznaczy ć za pomoc ą rozmieszczonych w widocznych miejscach stałych znaków stoj ących lub pływaj ących; na ogrodzeniu oraz znakach nale ży umie ści ć tablice zawieraj ące informacje o uj ęciu wody i zakazie wst ępu osób nieupowa żnionych.

Na terenach ochrony po średniej mo że by ć zabronione lub ograniczone wykonywanie robót oraz innych czynno ści powoduj ących zmniejszenie przydatno ści ujmowanej wody lub wydajno ści uj ęcia, do których nale żą m.in: 1) wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi; 2) rolnicze wykorzystanie ścieków; 3) przechowywanie lub składowanie odpadów promieniotwórczych; 4) stosowanie nawozów oraz środków ochrony ro ślin; 5) budowa autostrad, dróg oraz torów kolejowych; 6) wykonywanie robót melioracyjnych oraz wykopów ziemnych; 7) lokalizowanie zakładów przemysłowych oraz ferm chowu lub hodowli zwierz ąt; 8) lokalizowanie magazynów produktów ropopochodnych oraz innych substancji, a tak że ruroci ągów do ich transportu; 9) lokalizowanie składowisk odpadów komunalnych, niebezpiecznych, innych ni ż niebez- pieczne i oboj ętne oraz oboj ętnych; 10) mycie pojazdów mechanicznych; 11) urz ądzanie parkingów, obozowisk oraz k ąpielisk; 12) lokalizowanie nowych uj ęć wody; 13) lokalizowanie cmentarzy oraz grzebanie zwłok zwierz ęcych; 14) wydobywanie kopalin; 15) lokalizowanie budownictwa mieszkalnego oraz turystycznego; 16) chów lub hodowla ryb, ich dokarmianie lub zan ęcanie; 17 ) pojenie oraz wypasanie zwierz ąt.

str. 47

Na obszarach ochronnych zbiorników wód śródl ądowych mo żna zabroni ć wznoszenia obiektów budowlanych oraz wykonywania robót lub innych czynno ści, które mog ą spowodowa ć trwałe zanieczyszczenie gruntów lub wód, a w szczególno ści lokalizowania inwestycji zaliczonych do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko. Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le- śnictwa z dnia 5 listopada 1991r. w sprawie zasad ustanawiania stref ochronnych źródeł i uj ęć wody (Dz.U.Nr 116, poz. 504), wszystkie uj ęcia wody słu żą ce do zbiorowego zaopatrzenia ludno ści w wod ę do picia i potrzeb gospodarstw domowych oraz produkcji artykułów żywno- ściowych i farmaceutycznych powinny mie ć ustanowione strefy ochrony po średniej.

Rozporz ądzenie to wyró żnia nast ępuj ące tereny w strefie ochronnej: - ochrony bezpo średniej; - ochrony po średniej; - teren wewn ętrzny; - teren zewn ętrzny.

Teren ochrony bezpo średniej uj ęcia wód podziemnych obejmuje grunty, na których jest usytuowane uj ęcie wody, oraz otaczaj ący je pas gruntu o szeroko ści, licz ąc od zarysu budowli i urz ądze ń słu żą cych do poboru wody: - przy studniach wierconych 8-10m; - przy studniach kopanych 10-15m; - przy studniach zbiorczych poziomych systemów drena żowych od 10 do 15m, - przy uj ęciu naturalnego wypływu wód podziemnych od 15 do 20m. Na terenie ochrony bezpo średniej zabronione jest u żytkowanie gruntów do celów nie zwi ązanych z eksploatacj ą uj ęcia.

Stref ę bezpo średni ą i po średni ą ustala si ę na podstawie dokumentacji hydrologicznej. Za- kres mo żliwych do wprowadzenia zakazów na terenie strefy ochronnej jest bardzo szeroki i obejmuje tak wa żne dla zagospodarowania przestrzennego elementy jak: budowa osiedli mieszkaniowych, lokalizacja wysypisk odpadów, urz ądzanie parkingów i obozowisk i wiele innych. 1) Uj ęcie wody podziemnej dla potrzeb wiejskiego wodoci ągu grupowego w Wierzbowi źnie słu ży do zbiorowego zaopatrzenia w wod ę pitn ą i gospodarcz ą. Strefy ochronne tego uj ęcia zostały ustanowione w oparciu o „Projekt stref ochronnych uj ęcia wód podziemnych dla potrzeb wiejskiego wodoci ągu grupowego w Wierzbowi źnie” gmina Nowe Piekuty, wojewódz- two łom żyńskie”, opracowany w 1997 roku przez uprawnionego geologa - mgr El żbiet ę Ma- chelsk ą. Teren strefy ochrony bezpo średniej dla uj ęcia w Wierzbowi źnie został ustalony jako pas gruntu wokół ka żdej studni o promieniu 8-1 Om. Obydwie studnie znajduj ą si ę w obr ębie ogrodzonej stacji wodoci ągowej podlegaj ącej w cało ści ochronie. Zatem wykonanie niezale ż- nego ogrodzenia stref nie jest uzasadnione. Studnie eksploatowane od wielu lat maj ą prawi- dłowo wykonane n.p.t., szczelnie przykryte i zamknięte obudowy. W bezpo średnim s ąsiedztwie uj ęcia, w trakcie jego pracy przes ączanie pionowe przez utwory nadkładu odbywa si ę w czasie 40,3 roku. Jest to okres wielokrotnie dłuższy od wymaganego dla ochrony przed ska żeniem bakteriami chorobotwórczymi czasu 30 dni, w zwi ązku

str. 48 z tym dla w/w uj ęcia nie ma konieczno ści zakładania wewn ętrznego terenu ochrony po śred- niej. 2) Dla uj ęcia wód podziemnych w Nowych Piekutach w 1996r. sporz ądzono „Projekt stref ochronnych”, który wnioskuje o ustanowienie stref bezpo średniej ochrony sanitarnej o promieniu l0 m wokół ka żdej ze studni. Obie studnie maj ą prawidłowo wykonan ą, szczeln ą, przykryt ą i zamkni ętą na kłódk ę obudow ę, zlokalizowane s ą w obr ębie stacji wodoci ągowej, a cały teren jest ogrodzony, zamkni ęty i w cało ści podlega ochronie W zwi ązku z powy ższym stwierdzono, że wykonanie niezale żnego ogrodzenia dla terenu ochrony bezpo średniej stu- dzien jest nieuzasadnione. Dla w/w uj ęcia nie zachodzi potrzeba zachowania wewn ętrznego terenu ochrony po średniej tzw. ochrony biologicznej, co wynika z budowy geologicznej obszaru wykluczaj ącej mo żli- wo ść ska żenia drobnoustrojami chorobotwórczymi (przy filtracji pionowej droga migracji bakterii wynikaj ąca z ich prze żywalno ści wynosi od 0,5 do 4m, za ś mi ąż szo ść utworów sła- boprzepuszczalnych wielokrotnie przekracza t ę wielko ść . Wody opadowe z ewentualnymi zanieczyszczeniami przesi ąkaj ą do eksploatowanej warstwy w bezpo średnim s ąsiedztwie uj ęcia w czasie 77 lat. Jest to czas dłu ższy od wymaganego dla ochrony wód okresu 25 lat wymiany wody w warstwie. Zatem dla uj ęcia nie stwierdzono konieczno ści zakładania zewn ętrznego terenu ochrony po średniej tzw. ochrony chemicznej. Analiza budowy geologicznej wykazała, że u żytkowa warstwa wodono śna ma ci ągł ą, kilku- dziesi ęciometrowej mi ąż szo ści pokryw ę osadów słabo przepuszczalnych (nie tylko w obr ębie obszaru spływu wody do obu uj ęć , ale na wi ększym analizowanym terenie) dobrze izoluj ącą ją przed zanieczyszczeniami z powierzchni. Strefy ochronne istniej ących na terenie gminy Nowe Piekuty uj ęć wody:

1) uj ęcie wody „Nowe Piekuty” - bezpo średnia strefa ochronna uj ęcia wodnego o promieniu 10m wokół ka żdej studni;

2) uj ęcie wody „Wierzbowizna” – bezpo średnia strefa ochronna uj ęcia wodnego o promieniu 8-10m wokół ka żdej studni.

Uj ęcia te posiadaj ą wyznaczone i ogrodzone strefy ochrony bezpośredniej uj ęć wód, w których obszarze obowi ązuj ą zakazy, nakazy i ograniczenia w zakresie u żytkowania gruntów oraz korzystania z wody zgodnie z przepisami Prawa wodnego.

Ochrona przed oddziaływaniem pola elektromagnetycznego

Na terenie gminy Nowe Piekuty głównymi źródłami promieniowania elektromagnetycznego s ą linie elektroenergetyczne, których mało kolizyjne usytuowanie nie stwarza zagro żenia. Podstawowym przepisem prawnym dotycz ącym ochrony środowiska przed polami elektromagnetycznymi jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 519) - Dział VI. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez: 1) utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poni żej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach; 2) zmniejszanie poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie s ą one dotrzymane.

str. 49

Zgodnie z przepisami w/w ustawy oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowi- sku i obserwacji zmian dokonuje si ę w ramach pa ństwowego monitoringu środowiska. Wo- jewódzki inspektor ochrony środowiska prowadzi okresowe badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. W Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r. Nr 192 poz. 1883) okre ślone zostały dopusz- czalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku, zró żnicowane dla terenów przeznaczonych pod zabudow ę mieszkaniow ą, a tak że miejsc dost ępnych dla ludno ści. Reasumuj ąc, przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska nakładaj ą bezwzgl ędny obowi ą- zek nieprzekraczania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku.

Zarz ądzeniem Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 28 stycznia 1985 r. w sprawie szczegó- łowych wytycznych projektowania i eksploatacji urz ądze ń elektromagnetycznych w zakresie ochrony ludzi i środowiska przed oddziaływaniem pola elektromagnetycznego (M.P.Nr poz. 24), które dotycz ą projektowania napowietrznych linii elektromagnetycznych o napi ęciu znamionowym 110 kV i wy ższym, ustalono dwie strefy wokół urz ądze ń elektromagnetycznych: - stref ę ochronn ą pierwszego stopnia jako obszar otaczaj ący źródło pola elektromagnetycznego, w którym nat ęż enie pola elektromagnetycznego przekracza warto ści 10 kV/m przy najwy ższym napi ęciu roboczym urz ądzenia. - Stref ę ochronn ą drugiego stopnia jako obszar otaczaj ący źródło pola elektromagnetycznego, w którym nat ęż enie pola elektromagnetycznego wynosi od 1 kV do 10 kV/m przy najwy ższym napi ęciu roboczym urz ądzenia. Najmniejsze odległo ści linii napowietrznych od płaszczyzn poziomych tj. balkonów, tarasów, dachów przedstawiono w tabeli poni żej:

Odległo ść linii wysokich napi ęć od płaszczyzn poziomych wg stref

Napi ęcie znamionowe linii kV Najmniejsze odległo ści w m Strefa pierwszego stopnia Strefa drugiego stopnia 110 4 14,5 220 5,5 26,0 400 8,5 33,0

Ochrona gruntów rolnych i le śnych Ograniczenia w zmianie przeznaczenia terenów dotycz ą przede ¡wszystkim gruntów rolnych i le śnych. Zgodnie z ustaw ą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le- śnych (Dz.U.Nr 16 z pó źn.zm. Dz. U. z 20107 r. poz. 1161 ) ochrona gruntów rolnych polega na:

- ograniczeniu przeznaczania na cele nierolnicze i niele śne,

- zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej, powstaj ącym wskutek działalno ści nierolniczej; - rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze;

- zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych.;

str. 50

- ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi. Natomiast ochrona gruntów le śnych polega na: - ograniczaniu przeznaczania na cele niele śne i nierolnicze, - zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów le śnych oraz szkodom w drzewostanach i produkcji le śnej, powstaj ącym wskutek działalno ści niele śnej i ruchów masowych ziemi , - przywracaniu warto ści u żytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów le śnych wskutek działalno ści niele śnej,

- poprawianiu ich warto ści u żytkowej oraz zapobieganiu obni żania ich produkcyjno ści.;

- ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi. Nale ży podkre śli ć, że do gruntów rolnych zalicza si ę tak że: sady, ł ąki i pastwiska trwałe, grunty rolne zabudowane, grunty pod stawami i rowami, grunty zadrzewione i zakrzewione na u żytkach rolnych parki wiejskie, grunty pod budynkami wchodz ącymi w skład gospodarstw, zadrzewie ń i zakrzacze ń śródpolnych, pracownicze ogrody działkowe, torfowiska i oczka wodne. Przeznaczenie gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne , wymagaj ącego uzyskania odr ębnej zgody, dokonuje si ę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego zgodnie z przepisami z ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le- śnych (Dz. U. z 20107 r. poz. 1161) . Przeznaczenie na cele nierolnicze i le śne: - gruntów rolnych stanowi ących u żytki klasy I-III, je żeli ich zwarty obszar projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 0,5 ha - wymaga uzyskania zgody Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywno ściowej; - gruntów le śnych stanowi ących własno ść Skarbu Pa ństwa - wymaga uzyskania zgody Mi- nistra Środowiska, lub upowa żnionej przez niego osoby, - gruntów rolnych stanowi ących u żytki rolne klasy IV, je żeli ich zwarty obszar projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 1 ha, - gruntów rolnych stanowi ących u żytki rolne klasy V i VI, wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego oraz torfowisk i oczek wodnych, je żeli maj ą by ć przeznaczone na cele budowy zbiorników wodnych, eksploatacji złó ż kopalin, budowy dróg publicznych lub linii kolejowych,

- pozostałych gruntów le śnych - wymaga zgody wojewody.

3. 1.11 . Ocena zasobów i stanu środowiska przyrodniczego Na terenie gminy Nowe Piekuty w chwili obecnej wyst ępuj ą jedynie 4 2 drzewa obj ęte prawn ą ochron ą środowiska przyrodniczego - kasztanowiec zwyczajny i lipa drobnolistna w miejscowo ści Stokowisko. Nie wyst ępuj ą tu natomiast: • parki narodowe; • rezerwaty przyrody; • parki krajobrazowe;

str. 51

• obszary chronionego krajobrazu; • sie ć obszarów Natura 2000; • stanowiska dokumentacyjne; • użytki ekologiczne; • zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; • ochrona gatunkowa ro ślin, zwierz ąt i grzybów.

Południowa cz ęść gminy została wł ączona do projektowanego obszaru Chronionego Kra- jobrazu Doliny Bugu i Nurca. Wg Kondrackiego gmina Nowe Piekuty poło żona jest w jednostce strukturalnej „Wyso- czyzna Mazowiecka”. Według Mapy Geologicznej Polski ark. Łom ża w skali 1: 200 000 rejon gminy Nowe Pie- kuty le ży na glinach zawałowych stadiału mazowiecko – podlaskiego zlodowacenia środko- wopolskiego. Jak wynika z mapy czwartorzęd ma tu mi ąż szo ść około 120 m. Prawie cały rozpoznano wierceniem na terenie cegielni w Szepietowie (odl. 7km na zachód od gminy). W profilu utworów czwartorz ędowych główn ą mas ę stanowi ą utwory glacjalne (gliny) oraz zastoiskowe iły i pyły. Głównym pi ętrem wodono śnym jest pi ętro czwartorz ędowe, za ś podstawowy u żytkowy poziom wodono śny tworz ą piaski ró żnej granulacji i żwiry zalegaj ące na gł ęboko ści średnio 60 m. Według Mapy Hydrologicznej Polski wzdłu ż linii Gołasze Puszcza – Jabło ń Ko ścielna- Brzozowo Stare ( w odl. 4 km od Wierzbowizny) przebiega wododział oddzielaj ący zlewnie Bugu i Narwi. Jak Wskazuje analiza materiałów archiwalnych z wododziałem powierzchnio- wym pokrywa si ę wododział wód podziemnych. Gmina Nowe Piekuty jest bardzo uboga w wody powierzchniowe, które zajmuj ą 33 ha, w tym wody stoj ące - 2 ha, wody płyn ące – 18 ha, rowy – 13 ha. Na podstawie danych uzyskanych ze Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem z dnia 27 lipca 2017 r. na ternie gminy Nowe Piekuty wyst ępuj ą: - wody powierzchniowe płyn ące – 15,6418 ha, co stanowi 0,14% powierzchni gminy, - rowy – 22,4093 ha, co stanowi 0,20% powierzchni gminy. Gmina jest bardzo uboga w surowce mineralne, jedyne udokumentowane zło że piasku, posiadaj ące koncesj ę Nr 751/8/92 z 1992.12.16 – UW Łom ża, zlokalizowane jest w miejscowo ści Krasowo Cz ęstki. Na dzie ń 31.12.2000r. zasoby jego wynosz ą 233,82 m 3. Lesisto ść gminy (16%) jest wyra źnie ni ższa od średniej krajowej wynosz ącej 27,9% 29,4% i średniej europejskiej – 32%. Kraje Unii Europejskiej z powierzchni ą lasów około 157 mln ha stanowi ą około 4% powierzchni lasów świata. Funkcja rolna jest obecnie podstawow ą dziedzin ą gospodarcz ą gminy. Wynika to z dominacji gleb średniej i dobrej jako ści, jednolitym, płaskim ukształtowaniem terenu oraz tradycji. W gminie Nowe Piekuty rolnicza przestrze ń produkcyjna - użytki rolne stanowi ą około niespełna 80% ogólnej powierzchni gminy (przy udziale 74% wysokomazowieckiego obszaru wiejskiego). Na jednego mieszka ńca przypada prawie 3,5 ha 2,01 ha użytków rolnych, wobec zaledwie 0,48ha w kraju. Nale ży tu nadmieni ć, że ilo ść u żytków rolnych na jednego mieszka ńca w Polsce (0,48) jest wielko ści ą zbli żon ą do Francji i Danii, ale czterokrotnie wi ększa ni ż w Niemczech, Holandii czy Belgii.

str. 52

W gruntach ornych dominuje IV klasa bonitacyjna - ponad 60%. Na jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej składaj ą si ę warunki glebowe, agroklimat lokalny, rze źba terenu i warunki gruntowo - wodne. Wg Instytutu Nawo żenia i Gleboznawstwa wska źnik jako ści i przydatno ści rolniczej gleb dla gruntów ornych gminy Nowe Piekuty wynosi 47,8 pkt. wobec 41,5 pkt. dla województwa b. łom żyńskiego i dla u żytków zielonych 37,0 pkt. wobec – 32,6 pkt. w województwie. Boni- tacja rze źby terenu dla potrzeb rolnictwa jest korzystna, gdyż w 5-punktowej skali została oceniona na 4,1. Warunki gruntowo-wodne w podobnej skali oceniono na 3,8 pkt. dla woje- wództwa 2,9 pkt. Mniej korzystne s ą warunki agroklimatyczne, które oceniono na 6,8 pkt. wobec 8,0 pkt. w województwie. Ogólny wska źnik jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla gminy Nowe Piekuty wynosi 67,8 pkt. wobec 57,3 dla b. woj. Łom żyńskiego i 66,6 pkt. dla kraju i stawia gmin ę na 5 miejscu w powiecie wysokomazowieckim.

3. 1.12 Zasady i kierunki racjonalnego kształtowania środowiska przyrodniczego Na terenie gminy prawem s ą chronione pomniki przyrody. Wobec tego wszelka działal- no ść mog ąca im zagrozi ć musi by ć uzgadniana z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody Regionaln ą Dyrekcj ą Ochrony Środowiska . Wymienione obiekty przyrodnicze obj ęte ochron ą prawn ą powinny by ć oznakowane. Gospodarka w południowej cz ęś ci gminy, do czasu obj ęcia Obszarem Chronionego Krajo- brazu, powinna polega ć zasadniczo na zaniechaniu ograniczeniu na tym obszarze prowadzenia działalno ści gospodarczej lub innej mog ącej obni żyć ich warto ść przyrodnicz ą, a ewentualne zamierzenia winny by ć uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody Regional- ną Dyrekcj ąa Ochrony Środowiska . Ochrona wód powierzchniowych Ochrona wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniem jest jednym z podstawowych problemów. Działania ochronne powinny zapobiega ć ich degradacji poprzez zmniejszenie dopływu zanieczyszcze ń punktowych i rozproszonych. Dopływy punktowe, dotycz ące głównie ścieków bytowych i przemysłowych nale ży eliminowa ć przez budow ę zaprojektowanej oczyszczalni ścieków, a tereny nie obj ęte zbiorczym systemem kanalizacji, winny posiada ć przystosowane do warunków gruntowo- wodnych oczyszczalnie lokalne pojedyncze lub wspólne dla kilku gospodarstw. Dopływy rozproszone z pól powinno si ę zminimalizowa ć głównie przez tworzenie wokół rzek stref antyeutrofogennych zagospodarowywanych trwa t ą zieleni ą z jak najwi ększym udziałem zieleni wysokiej. Równie ż du że znaczenie ma obudowa biologiczna rowów, tereny rolne dolin powinny by ć w jak najwi ększym stopniu u żytkowane jako ł ąki i pastwiska. Nieu- żytków bagiennych nie nale ży odwadnia ć i zagospodarowywa ć. Maj ą one du że znaczenie w zachowaniu równowagi przyrodniczej, winny by ć obj ęte ochron ą jako u żytki ekologiczne. Ochrona gleb Ochrona szczególnie wartościowych gleb klas I-III i gleb pochodzenia organicznego przed przeznaczeniem na cele inne ni ż rolne jest usankcjonowana poprawnie. Gleby najsłabsze, zwłaszcza V i VI klasy bonitacyjnej, proponuje si ę zalesi ć.

str. 53

Nieu żytki antropogeniczne nie spełniaj ące ju ż funkcji gospodarczych, jak wyrobiska po eksploatacji piasku, nale ży zrekultywowa ć.

4. ROZPOZNANIE ZASOBÓW DOROBKU KULTUROWEGO

2. Stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej

42.1. Zarys dziejów Pocz ątki osadnictwa na obszarze Województwa Podlaskiego datowane s ą na koniec wczesnej epoki kamiennej (paleolitu), tj. 11-18 tys. lat p.n.e. Było to osadnictwo koczowni- cze. W miar ę ocieplania si ę klimatu, w kolejnym okresie pó źnej epoki kamiennej (neolicie) tj. 4 - 1,7 tys. lat p.n.e. nast ępował rozwój osadnictwa i zmiana jego charakteru na stałe. Do do- tychczasowych zaj ęć - zbieractwa i my ślistwa - doszły rolnictwo i hodowla oraz garncarstwo. Kolejne o żywienie osadnictwa datowane jest na okres tzw. Kultury łu życkiej, tj. 1,3 - 1,0 tys. lat p.n.e., odnosz ącą si ę do Słowian, a na tym terenie okre ślanej grup ą mazowiecko - podla- sk ą. Śladem tego okresu s ą cmentarzyska z najstarszymi popielnicami. Popielnice stały si ę powszechniejsze w okresie wpływów rzymskich (100 p.n.e. - 500 n.e ). Z tego okresu pochodz ą cmentarzyska z kr ęgami kamiennymi w Go ździku k. Garwolina i Osiecku. We wczesnym średniowieczu nast ąpił rozwój rolnictwa, handlu i powstały wtedy pierwsze grodziska. Opisywany obszar był przez wiele wieków terenem przygranicznym. Nale żał do Mazowsza, Podlasia, Rusi czy Ja ćwie ży. Miały tutaj miejsce ró żne fale osadnictwa i wpływy ró żnych kultur. Stosunkowo wcze śnie, bo zapewne ju ż w XIII w. Mazowsze, a tak że Litwini i Krzy żacy w czasie wypraw wojennych wyniszczyli Ja ćwingów. W szczególno ści wyprawa Leszka Czarnego w 1282r. Zadała Ja ćwingom śmiertelny cios. W XIV w. Północne Mazowsze i północno-zachodnie Podlasie były naje żdżane przez Krzy żaków, którzy chcieli ustali ć granic ę swego Pa ństwa wzdłu ż Biebrzy (od uj ścia Wisły) i wzdłu ż Narwi (od uj ścia Pisy). Sytuacja uspokoiła si ę w XVI w. Po wł ączeniu Mazowsza do Korony (1526r.) i po uniach z Litw ą. W tym te ż okresie tereny obejmuj ące obecne województwo podlaskie prze żywaj ą roz- kwit. Miasta szybko si ę rozwijały, zwłaszcza dzi ęki handlowi i rozwojowi rzemiosła. Kar- czowano lasy i tworzono nowe osady. Dobra królewskie podzielono na ekonomie, te za ś na starostwa. Na omawianym terenie w XVI w. dokonano tzw. pomiary włócznej, dzi ęki której uporz ądkowano osadnictwo wyprowadzaj ąc je na skraj puszcz. W samych puszczach królew- skich wprowadzono ochron ę niektórych gatunków zwierz ąt i drzew. Specjalnie w tym celu osiedlano tzw. osoczników. Ich wsie do dzi ś maj ą charakterystyczny układ przestrzenny polegaj ący na rozmieszczaniu wzdłu ż granic lasów. Przykładem tego jest cały ła ńcuch wsi i osad znajduj ących si ę wzdłu ż drogi z Sokół do D ąbrowy Białostockiej. Za rok powstania województwa podlaskiego przyjmuje si ę rok 1520, cho ć tytuł wojewody podlaskiego pojawia si ę w dokumentach w 1513r. „Pierwsze” województwo podlaskie obj ęło swoimi granicami dawn ą ziemi ę drohick ą z Brze ściem, Mielnikiem i Bielskiem, fragment ziem poja ćwieskich z Rajgrodem, cz ęść ziem wschodniego Mazowsza z Tykocinem i Goni ądzem oraz dawn ą ziemi ę brzesk ą z Brze ściem Litewskim, Korycinem i Kamieniem. W 1566r. nast ąpiła pierwsza zmiana granic województwa polegaj ąca na odł ączeniu ziemi brzeskiej i utworzeniu z niej województwa brzeskiego. Pozostała cz ęść województwa podlaskiego została 3 lata pó źniej na mocy Unii Litewskiej wł ączona do Korony Polskiej. W tych granicach województwo przetrwało do III rozbioru Polski, kiedy to zostało podzielone po-

str. 54 mi ędzy dwóch zaborców. Prusy, które zagarn ęły tereny na północ od Bugu i Austria na połu- dnie od tej rzeki. Stan ten utrzymywał si ę przez kolejne 12 lat tzn. do 1807r., kiedy to cesarz Napoleon z carem Aleksandrem I w Tyl ży z terenów zaj ętych przez Prusy w II i III rozbiorze utworzyli Ksi ęstwo Warszawskie, w skład którego weszły zachodnie obszary województwa podlaskiego oraz autonomiczny obwód białostocki wchodz ący w skład Rosji. W 1815r. w Królestwie Polskim z ziem porozbiorowego południowego fragmentu woje- wództwa podlaskiego oraz zachodniej cz ęś ci byłego województwa brzeskiego utworzono nowe województwo podlaskie ze stolica w Siedlcach, które nigdy nie le żały na terenie histo- rycznego Podlasia. W 1919. W niepodległej Polsce utworzono województwo białostockie z rozbiorowych guberni Łom żyńskiej i suwalskiej oraz byłego Obwodu Białostockiego. W 1920r. powi ększono województwo o powiaty białowieski, grodzie ński i wołkowyski. Po II wojnie światowej województwem obj ęto obszar na wschód od nowej granicy Polski oraz zachodnie tereny (Ostroł ęka, Ostrów Maz.) wł ączaj ąc je do województwa warszawskie- go. W 1975 roku w wyniku reformy administracyjnej ze „starego” województwa utworzono nowe, tj. białostockie, łom żyńskie, suwalskie. Obecne granice ustalone zostały 01.01.1999r.

42.2. Rys historyczny Na siedzibach Jad źwingów, po ich pokonaniu w 1282 przez Leszka Czarnego ksi ęcia mazowieckiego zacz ęła osiedla ć si ę licznie szlachta z Mazowsza. Ziemi ę dzisiejszych Piekut skolonizowała rodzina Piekutów herbu Lubicz i zało żyła wie ś Piekuty zwanie Łopienie. Król Aleksander Jagiello ńczyk przez mierniczych Dybowskiego i Dziewanowskiego wytyczył granice wsi i siedlisk by unikn ąć sporów granicznych. Staraniem proboszcza Dymanowskiego i miejscowej szlachty zbudowano we wsi Piekuty drewniany ko ściół. Od tego momentu historia wsi Piekuty nierozerwalnie zwi ązana jest z histori ą ko ścio- ła. W 1533 roku król Zygmunt Stary, w Krakowie wydanym przywilejem uwolnił od podat- ków ziemi ę na ko ściół istniej ący w Łopieniu zwanym Piekuty, ofiarowany przez Piotra i Świ ęcha synów Jakuba, Macieja, syna Rafała Piekutowskich herba Lubicz .Dziedziców na dobrach Łopienie Piekuty. W 1558 roku nast ępuje podział dóbr Łopienie. Nast ępnie podczas inwazji wojsk szwedzkich wie ś i ko ściół zostaj ą spalone. W 1690 r. ks. Piotr Markowski prob. Domanowski rozpocz ął budow ę nowego drewnianego ko ścioła, szlachta na ten cel ofia- rowała ziemi ę i pieni ądze; i tak w 1698 r. Krystyna Kostro ofiarowała 2000 Florenów, w 1699 r. Dorota z Piekutowskich Pi ętka dziedziczka na Piekutach ofiarowała cały swój maj ątek na Skłodach Borowych , Krasowie Wielkim i Krasowie Cz ęstkach. W 1720 r. ks. Piotr Markow- ski prób. domanowski uko ńczył budow ę ko ścioła filialnego w Piekutach . Była to placówka duszpasterska prawie niezale żna, skoro prowadzono od 1696r.- „Ksi ęgi metryczne”. W latach 1930-1944 ks. Roch Modzelewski wybudował z cegły szkoł ę w Piekutach. Hodyszewo - obecnie niewielka wie ś znana ze wspaniałej świ ątyni. Z pierwszych zapi- sków o tej miejscowo ści dowiadujemy si ę, że ju ż w 1562 roku stała tu prawosławna cerkiew, natomiast pierwsza wzmianka o Hodyszewie pochodzi z roku 1529, nazywaj ąc Hodyszewo „ wsi ą królewsk ą” , czyli własno ści ą wył ączon ą z posiadło ści okolicznych rodów szlacheckich, będącą natomiast w dyspozycji samego króla. 1596 rok- zawarto Uni ę Brzesk ą a w nast ępstwie tego aktu cz ęść prawosławnych zł ączyła si ę z ko ściołem katolickim i od tego momentu cerkiew prawosławn ą stała si ę świ ątyni ą unic- ką.

str. 55

1727 rok- z tego roku pochodzi pierwszy opis ko ścioła w Hodyszewie. Jest ju ż w nim mowa o Obrazie Matki Boskiej Wniebowzi ęcia . Trudno jest poda ć dokładn ą dat ę powstania obrazu oraz ustali ć przez kogo był malowany. Jest pewne historycznie, że M. Bo ża była ju ż tu czczona od XVII w. a obraz jej „na drzewie malowany słyn ący cudami od czasów dawnych”. W 1932 roku ks. Marcjan D ąbrowski rozpoczyna budow ę obecnego ko ścioła. W okresie II wojny światowej roboty przerwano. W 1949 roku 22 maja ko ściół został wy świecony i tam te ż na stałe został umieszczony Cudowny Obraz M. Bo żej Hodyszewskiej. W latach 1967 – 1975 trwały prace, które okre śliły obecny wygl ąd Sanktuarium. Jabło ń Dobki – wie ś spacyfikowana przez hitlerowców w dniu 08.03.1944r. Zgin ęło wówczas 93 osoby, co potwierdza zweryfikowany spis zabitych i spalonych żywcem w budynku gospodarczym dokonany wiosn ą 1995r. przez agronoma in ż. Janusza Ryszarda Janu- szewskiego i ocalonych mieszka ńców Jana Jabło ńskiego i Wiktorii Szepietowskiej. Bezpo- średnim pretekstem była potyczka stoczona przez patrol Armii Krajowej w której zgin ął jeden żandarm, drugi został ranny, a trzeciego rozbrojono. Skłody – Borowe – przed pacyfikacja było w niej około 30 gospodarstw i 200 mieszka ń- ców. 11 sierpnia 1944r. Żołnierze niemieccy spacyfikowali wie ś. Krytycznego dnia żołnierze uj ęli kilkadziesi ąt osób, z których 21 zostało zabitych. Spłon ęło: 9 domów, 24 budynki gospodarcze. Sprawcami pacyfikacji byli żołnierze wchodz ący w skład 55 korpusu armijnego, 2 armii dowodzonej przez gen. Płk. W. Weissa. Krasowo – Cz ęstki – wie ś przed pacyfikacj ą liczyła 40 gospodarstw. Potyczka miedzy żandarmeri ą niemieck ą a oddziałem Armii Krajowej stała si ę bezpo średnim pretekstem pacyfikacji wsi, która miała miejsce w nocy z 16 na 17 lipca 1943 roku. Spalono 55 domów, 54 stodoły, 60 obór. Uratowało si ę zaledwie 12 mieszka ńców, którym udało si ę zbiec i kilku w tym czasie przebywaj ącym w innych miejscowo ściach. Zamordowanych zostało 258 osób w 2 dołach obok stodoły Stanisława Jankowskiego, co potwierdzaj ą badania i inwentaryzacja dokonana ponownie wiosn ą 1995 roku przez ksi ędza kanonika Józefa Kaczy ńskiego. Jabło ń Ko ścielna – dawna osada ko ścielna, obecnie rozbudowała si ę i obejmuje 10 ulic jak: Mazowiecka, Cmentarna, Polna, Krótka, Sokołowska, Przemysłowa, Zielona, Kolejowa i Dobkowska oraz Sadowa . Wie ś ta wymaga ju ż opracowania planu zabudowy przeznaczenia nowych terenów pod zabudow ę.

42.3. Charakterystyka budownictwa wiejskiego Zdecydowana wi ększo ść zabudowy wiejskiej powstała po 1945 r. Stan techniczny w/w zabudowy generalnie mo żna oceni ć jako dobry. Nale ży zaznaczy ć, że tradycyjne budownictwo na terenie Wysokomazowieckem było budownictwem drewnianym, świadcz ą o tym istniej ące jeszcze małe jednoizbowe budynki mieszkalne, obok których zlokalizowane s ą budynki inwentarskie. Elementy okien, ganki, wiatrownice itp. były cz ęsto rze źbione, co świadczy o wielkiej umiej ętno ści ówczesnych cie- śli. W dawnych czasach, budynki zarówno mieszkalne, jak i inwentarskie były kryte słom ą, z biegiem lat zamieniano pokrycie na eternit, zwłaszcza na dachach budynków mieszkalnych. Charakterystyczn ą cech ą dla terenu Mazowiecka jest ganek przed wej ściem do budynku, któ- ry zabezpiecza przed śniegiem czy deszczem.

str. 56

Na pocz ątku XX wieku po II wojnie światowej znika budownictwo drewniane. Jako podstawowy materiał budowlany rozpowszechnia si ę cegła i pustak. Na terenie Gminy Nowe Piekuty dominuj ą wsie ulicówki. Budownictwo jednorodzinne nierolnicze istnieje w Nowych Piekutach, Jabłoni Ko ścielnej i Jabłoni Jankowcach a wielorodzinne wył ącznie w miejscowo ści gminnej W latach 1999 od- dano do u żytku 8 mieszka ń, w tym w budownictwie jednorodzinnym 8. Nast ąpiła znaczna poprawa standardów zamieszkania.

Typowy przykład budownictwa wiejskiego 42.4. Wykaz obiektów zabytkowych podlegaj ących ochronie W wykazie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wymieniono z terenu gminy Nowe Piekuty nast ępuj ące obiekty nieruchome wpisane do rejestru zabytków tego wojewódz- twa:

HODYSZEWO 1) Ko ściół paraf. p. w. Wniebowzi ęcia NPM mur 19313 r. nr rej. 392 z 06.06.1989 r. 2) Kaplica ze źródełkiem tzw. „Krynica”, drew. , XVIII, 1884 r. 1931-32, nr rej.82 z 05.07.1980 r. 3) Dom nr 32, drew.1.20 XX w. wł. Henryk Niewi ński 4) Dom nr 38 drew. k.XIX w. wł. K. Łaszczuk 5) Cmentarz rzymskokatolicki 6) Cmentarz rzymskokatolicki

JABŁO Ń KO ŚCIELNA

17) Ko ściół par. p.w. śś . Piotra i Pawła, XIX, nr rej. 63 z 28.04.1980 r. 2) ogrodzenie z bram ą cmentarza rzym. = kat. Oraz 6 nagrobków, 2 poł. XIX, nr rej. 308 z 16.06.1987 r. Zespół ko ścioła paraf.p.w. śś Piotra i Pawła: a) ko ściół, mur. 1868 r. nr rej. 63 b) plebania, mur. 1932 r.

str. 57

c) cmentarz przyko ścielny d) ogrodzenie z bram ą, mur. k.XIX w. 38) Cmentarz z I wojny światowej (żołnierzy niemieckich) , nr rej. 251 z 25.02.1987 r. 49) Cmentarz z I wojny światowej (żołnierzy rosyjskich) , nr rej. 252 z 25.02.1987 r. 10) Cmentarz rzymskokatolicki, nr rej. 308

JABŁO Ń JANKOWCE

11) Młyn motorowy, mur. L.30 XXw. Wł. Waldemar Jankowski

JABŁO Ń ŚLIWOWO 12) Cmentarz wojenny z I wojny światowej, nr rej. 253 z 27.02.1987 r.

KRASOWO CZ ĘSTKI

13) Cmentarz ludno ści cywilnej z II wojny światowej, 1943, nr rej. A-452 z 30.12.1991 r.

KRASOWO WIELKIE 14) Młyn motorowy, mur. L.30 XX w. 15) Cmentarz wojenny z I wojny światowej, nr rej.250 z 25.02.1987 r. 16) Krzy ż przydro żny, 1895r.

ŁOPIENIE RU Ś

17) Cmentarz wojenny z I wojny światowej, nr rej. A-538 z 20.12.1995 r.

NOWE PIEKUTY

1) pi ęć nagrobków na cmentarzu rzym. – kat., 1887-1939, nr rej. 323 z 08.09.1987 r. 18) Ko ściół paraf. p.w. św. Kazimierza, mur., 1937r. 19) Cmentarz rzymskokatolicki, nr rej. 323 20) Kapliczka przydro żna, mur. 1848r. 21) Krzy ż przydro żny 1892r. 22) Krzy ż przydro żny 1893r.

KOBOSKI

23) Dom nr 21, drewn., pocz. XX w. Wł. Zofia Kaczy ńska

STOKOWISKO 24) Zespół dworsko-parkowy: a) dwór, drewn. Pocz. XX w. b) spichlerz, mur. 1905r. c) pozostało ści parku 25) Dom nr 13, drewn. Pocz. XX w. Wł. Władysław Budniak 126) Cmentarz wojenny z I wojny światowej, nr rej. A-357 537 z 15.12.1995 r.

PIEKUTY URBANY

str. 58

27) Zagroda nr 9, Wł. Stefan Gołaszewski: a) dom drewn. 1930r. b) obora drewn. L.20 XX w. c) stodoła drewn. Ok. 1930r.

JABŁO Ń SPAŁY 28) Cmentarz wojenny z I wojny światowej, nr rej. 441 (pozostała cz ęść na gruntach wsi Rz ą- ce, gm. Sokoły)

Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do gminnej ewidencji zabytków

L.p. Miejscowo ść Obiekt Datowanie

1. Hodyszewo, ko ściół murowany, rzymskokatolicki, 1931 r. parafialny p.w. Wniebowzi ęcia NMP ul. ppłk. st. Platonoffa 40

2. Hodyszewo, cmentarz przyko ścielny w zespole ko- 1942 r. ścioła parafialnego ul. ppłk. st. Platonoffa 40

3. Hodyszewo (Krynica) – poza kaplica drewniana ze źródełkiem 1884; 1931-1932 r. granicami geodezyjnymi gminy

4. Hodyszewo krzy ż przydro żny 1905 r.

5. Hodyszewo, dom drewniany koniec XIX w. ul. ppłk. st. Platonoffa 2

6. Hodyszewo, dom drewniany pocz ątek XX w. ul. ppłk. st. Platonoffa 3

7. Hodyszewo, dom drewniany pocz ątek XX w. ul. ppłk. st. Platonoffa 7

8. Hodyszewo, dom drewniany pocz ątek XX w. ul. ppłk. st. Platonoffa 8

9. Hodyszewo, dom drewniany pocz ątek XX w. ul. ppłk. st. Platonoffa 12

10. Hodyszewo, dom drewniany lata 20-30-te XX w. ul. ppłk. st. Platonoffa 15

11. Hodyszewo, dom drewniany pocz ątek XX w. ul. ppłk. st. Platonoffa 16

12. Hodyszewo, dom drewniany pocz ątek XX w. ul. ppłk. st. Platonoffa 42

13. Hodyszewo cmentarz rzymskokatolicki, dawny połowa XIX w.

str. 59

14. Hodyszewo cmentarz rzymskokatolicki, parafialny koniec XIX w.

15. Jabło ń-Dobki mogiła zbiorowa ludno ści cywilnej z 1944 r. czasów II wojny światowej

16. Jabło ń-Dobki krzy ż przydro żny 1896 r.

17. Jabło ń-Jankowce 28 młyn murowany, motorowy, ob. nie lata 30-te XX w. użytkowany

18. Jabło ń-Jankowce dró żniczówka kolejowa, murowana pocz ątek XX w.

19. Jabło ń Ko ścielna, ul. Kole- ko ściół murowany, rzymskokatolicki, 1868 r. jowa 5 parafialny p.w. św. św. Piotra i Pawła

20. Jabło ń Ko ścielna, ul. Kole- cmentarz przyko ścielny w zespole ko- XV w. jowa 5 ścioła parafialnego

21. Jabło ń Ko ścielna, ul. Kole- ogrodzenie z bram ą w zespole ko ścioła koniec XIX w. jowa 5 parafialnego, murowane

22. Jabło ń Ko ścielna, ul. Kole- plebania murowana w zespole ko ścioła 1932 r. jowa 5 parafialnego

23. Jabło ń Ko ścielna, ul. Kole- krzy ż przydro żny 1896 r. jowa

24. Jabło ń Ko ścielna, ul. Kole- krzy ż przydro żny 1909 r. jowa

25. Jabło ń Ko ścielna, ul. Cmen- cmentarz rzymskokatolicki, parafialny 2.połowa XIX w. tarna

26. Jabło ń Ko ścielna cmentarz wojenny żołnierzy niemiec- 1915 – 1918 r. kich z czasów I wojny światowej

27. Jabło ń Ko ścielna (na grun- cmentarz wojenny żołnierzy rosyjskich 1915 – 1918 r. tach wsi Jabło ń-Jankowce) z czasów I wojny światowej

28. Jabło ń Piotrowce krzy ż żeliwny, przydro żny 1888 r.

29. Jabło ń-Śliwowo cmentarz wojenny z czasów I wojny 1915 – 1918 r. światowej

30. Jabło ń-Śliwowo kapliczka murowana, przydro żna około 1918 r.

31. Jabło ń-Śliwowo krzy ż przydro żny 1895 r.

32. Krasowo-Cz ęstki cmentarz ludno ści cywilnej z czasów II 1943 r. wojny światowej

33. Krasowo-Cz ęstki krzy ż przydro żny 1897 r.

str. 60

34. Krasowo-Cz ęstki krzy ż przydro żny podstawa kamienna – koniec XIX – pocz ą- tek XX w., krzy ż metalowy – 2. poło- wa XX w.

35. Krasowo Cz ęstki krzy ż przydro żny 1895 r.

36. Krasowo Wielkie cmentarz wojenny z czasów I wojny 1915 – 1918 r. światowej

37. Krasowo Wielkie 40 młyn murowany, motorowy, ob. budy- lata 30-te XX w. nek handlowy lata 20-30-te XX w. 38. Łopienie-Je że 30 dom drewniany

39. Łopienie-Ru ś cmentarz wojenny z czasów I wojny 1915 – 1918 r. światowej

40. Łopienie-Ru ś krzy ż przydro żny 1893 r.

41. Markowo-Wólka krzy ż przydro żny 1892 r.

42. Nowe Piekuty, ko ściół murowany, rzymskokatolicki, 1937 r. parafialny p.w. św. Kazimierza ul. Główna 1

43. Nowe Piekuty, cmentarz przyko ścielny XIX w. ul. Główna 1 44. Nowe Piekuty, plebania murowana w zespole ko ścioła lata 30-te XX w. parafialnego ul. Główna 1 45. Nowe Piekuty, budynek drewniany, ob. mieszkalny lata 20-30-te XX w. ul. Główna 2/2A 46. Nowe Piekuty, dom drewniany pocz ątek XX w. ul. Główna 18 47. Nowe Piekuty, dom drewniany pocz ątek XX w. ul. Główna 24 48. Nowe Piekuty, kapliczka murowana, przydro żna 1848 r. ul. Główna 49. Nowe Piekuty, krzy ż przydro żny 1892 r. ul. Główna 50. Nowe Piekuty, cmentarz rzymskokatolicki, parafialny 2. połowa XIX w. ul. Główna 51. Piekuty-Koboski 2 dom drewniany pocz ątek XX w.

52. Piekuty-Koboski, krzy ż przydro żny 1902 r. przy domu nr 2

str. 61

53. Piekuty-Koboski 7 dom drewniany 2. połowa XIX w.

54. Piekuty-Koboski 15 dom drewniany lata 20-30-te XX w.

55. Piekuty-Urbany 9 dom drewniany 1930 r.

56. Piekuty-Urbany krzy ż przydro żny koniec XIX – pocz ą- tek XX w.

57. Skłody Borowe cmentarz wojenny żołnierzy niemiec- 1915-1918 r. kich z czasów I wojny światowej

58. Skłody Borowe miejsce upami ętnienia - pomnik 1944 r., pomnik 2004 r.

59. Stokowisko 4 dwór drewniany – budynek został roze- pocz ątek XX w. brany

60. Stokowisko 4 spichlerz murowany w zespole dwor- 1905 r. skim

61. Stokowisko 4 pozostało ści parku w zespole dworskim koniec XIX w.

62. Stokowisko cmentarz wojenny żołnierzy niemiec- 1915 – 1918 r. kich z czasów I wojny światowej Źródło: Gminna ewidencja zabytków

42.5. Stanowiska archeologiczne Na terenie gminy Nowe Piekuty s ą dwa udokumentowane stanowiska archeologiczne: 1. Obr ęb geodezyjny Krasowo – Wólka – st. 1 dz. Nr 180-183 2. Obr ęb geodezyjny Krasowo – Cz ęstki – ST. 2 dz. Nr 270-273 Badania ratownicze na wczesno średniowiecznym cmentarzysku szkieletowym w Krasowie-Wólce zostały przeprowadzone w dniach 10 do 14.11.86r. Cmentarzysko poło- żone jest na nieu żytku rolnym zwanym „Brukownica” na skraju pola działka o nr ewid. 180 – 183. Cmentarzysko obejmuje swym zasi ęgiem teren wydmy b ędącej miejscem wybierania piasku. Szczególnie ta cz ęść cmentarzyska jest systematycznie niszczona. Teren żwirowni poło żony jest w odległo ści około 69 m od polnej drogi biegn ącej na południe od stanowiska. Na wschód od żwirowni w odległo ści około 70m znajduje si ę gospodarstwo rolne. Podczas bada ń powierzchniowych na terenie poło żonym w pobli żu cmentarzyska nie stwierdzono wyst ępowania widocznych na powierzchni ziemi śladów osadnictwa. Natrafiono jedynie na dwa fragmenty pó źno średniowiecznej ceramiki i dwa odłupki krzemianne. W zwi ązku z tym nie okre ślono wielko ści powierzchni cmentarzyska. Wielko ść żwirowni, w obr ębie której miej- scowa ludno ść natrafiła na pochówki szkieletowe i zwi ązane z nimi wyposa żenie grobowe okre ślono na l ha. Na terenie cmentarzyska znaleziono m.in. nast ępuj ące zabytki: 4 kabł ączki osowate /nr inw. 2910 - 2913/, 1 kabł ączek osowaty br ązowy czworok ątny /nr inw. 2914/, fragmenty ceramiki wtórnie przepalonej. W pó źniejszym okresie do Muzeum Okr ęgowego w Białymstoku dostarczono nast ępne zabytki m.in. kabł ączki, pier ścionek pleciony i pier ścionek ta śmowy, pier ścionek we fragmentach z pier ścionków szklanych. W pobli żu Krasowo Cz ęstki znajduje si ę inne cmentarzysko poło żone na uroczysku zwanym „Skarbowa Góra”. Jest to pagórek na którym le żą kamienie du żej wielko ści, przepalone

str. 62 ko ści, grube skorupy. Chronologii nie ustalono. W 1975 roku przeprowadzono penetracj ę terenow ą, badania przeprowadziła KZA mgr Jaskanis. Celem podj ętych prac ratowniczych było wyeksploatowanie grobów b ędących bezpo średnio zagro żonych zniszczeniem. W wyniku przeprowadzonych prac wyeksponowano 8 grobów, w tym 8 pochówków szkieletowych i 1 ciałopalny. Nie zachowały si ę ślady konstrukcji grobowych. Jedynie groby kobiece / s ądz ąc po wyposa żeniu / zawierały dodatkowe przedmioty – m. in. ozdoby, żelazny nó ż.

Wykaz stanowisk archeologicznych według Archeologicznego Zdj ęcia Polski (AZP):

Miejscowo ść Obszar AZP Nr stanowiska na Rodzaj stanowiska Chronologia obszarze 4 Ślady osadnictwa Wczesne średniowie- cze – okres nowo żytny Jabło ń – Śliwowo 5 Ślady osadnictwa Wczesne średniowie-

cze – okres nowo żytny

Jabło ń - Ko ścielna 42-82 6 Ślady osadnictwa Epoka kamienia – okres nowo żytny 7 Ślady osadnictwa Wczesne średniowie- Jabło ń - Zarzeckie cze – okres nowo żytny 8 Ślady osadnictwa, mezolit – okres nowo- osada żytny 1 Ślad osadnictwa mezolit – epoka żelaza

2 Ślady osadnictwa mezolit – epoka żelaza

Krasowo-Cz ęstki 3 Ślad osadnictwa, mezolit – epoka żelaza obozowisko/osada

4 Ślady osadnictwa pradzieje

5 obozowisko/osada mezolit – epoka żelaza Kostry-Noski 6 Ślady osadnictwa, pó źne średniowiecze –

osada okres nowo żytny

Skłody Borowe 7 obozowisko/osada mezolit – epoka żelaza

9 Ślady osadnictwa mezolit – epoka br ązu

10 Ślad osadnictwa OWR

Krasowo-Cz ęstki 11 Ślad osadnictwa mezolit – epoka żelaza 44-82 12 Ślad osadnictwa Epoka kamienia 13 Ślad osadnictwa mezolit – epoka żelaza Żochy Nowe 14 obozowisko/osada mezolit – epoka żelaza 15 Ślad osadnictwa, Wczesna epoka żelaza Rzepki Nowe osada – okres nowo żytny 16 Ślad osadnictwa Epoka kamienia 17 Ślady osadnictwa, mezolit – okres nowo- osada żytny Żochy Stare 18 obozowisko/osada, epoka kamienia – Ślady osadnictwa, okres nowo żytny osady 19 Ślady osadnictwa mezolit – okres nowo-

str. 63

żytny

20 obozowisko/osada, mezolit – średniowie-

Ślad osadnictwa cze Rzepki Nowe 21 Ślady osadnictwa, epoka kamienia – osada okres nowo żytny 22 Ślad osadnictwa, wczesne średniowie- osada cze – okres nowo żytny 23 Ślady osadnictwa, Wczesna epoka żelaza osada – okres nowo żytny

24 Ślady osadnictwa mezolit – epoka br ązu Markowo-Wólka 25 Ślad osadnictwa epoka kamienia 26 Ślad osadnictwa neolit – wczesna epoka br ązu Krasowo-Wólka 1 cmentarzysko wczesne średniowie- cze

Kostry - Litwa 2 Ślad osadnictwa epoka kamienia 43-82 Jabło ń - Piotrowce 3 Ślady osadnictwa, Pó źny paleolit - wcze- obozowisko, osada sne średniowiecze

Wierzbowizna 4 Ślady osadnictwa epoka kamienia –

epoka żelaza

5 Ślady osadnictwa, epoka kamienia – osada okres nowo żytny

6 osada pó źne średniowiecze –

okres nowo żytny

7 Ślad osadnictwa, mezolit – okres nowo- osada żytny Jabło ń - Piotrowce 8 Ślady osadnictwa epoka kamienia –

epoka żelaza

9 Ślad osadnictwa mezolit – epoka żelaza

10 Ślad osadnictwa mezolit – wczesna

Krasowo-Cz ęstki epoka br ązu

11 Ślad osadnictwa, mezolit – okres nowo- osada żytny 43-82 12 Ślad osadnictwa, epoka kamienia – osada wczesne średniowie- Krasowo -Wólka cze 13 Ślad osadnictwa pó źne średniowiecze – okres nowo żytny 14 Ślad osadnictwa mezolit – epoka żelaza 15 Ślad osadnictwa, wczesne średniowie- osada cze – okres nowo żytny

16 Ślad osadnictwa, wczesne średniowie- Krasowo - Cz ęstki osada cze – okres nowo żytny 17 Ślad osadnictwa mezolit – epoka żelaza 18 Ślad osadnictwa mezolit – epoka żelaza Łopienie - Ru ś 19 Kopiec - kurhan ?

str. 64

20 Ślad osadnictwa wczesne średniowie- cze Łopienie - Je że 21 Ślad osadnictwa, epoka kamienia – osada okres nowo żytny 22 osada Pó źne średniowiecze – okres nowo żytny 23 Ślad osadnictwa epoka kamienia

24 osada okres nowo żytny Koboski 25 Ślad osadnictwa mezolit – epoka żelaza 26 Ślad osadnictwa epoka kamienia 27 Ślad osadnictwa mezolit – epoka żelaza Piekuty - Urbany 28 Ślad osadnictwa, epoka kamienia – osada okres nowo żytny 29 osady wczesne średniowie- Krasowo Wielkie cze – okres nowo żytny 30 osada Pó źne średniowiecze – okres nowo żytny 34 Ślady osadnictwa – wczesne średniowie- Hodyszewo 43-83 cze – okres nowo żytny 35 Ślady osadnictwa Wczesna epoka br ą- zu– okres nowo żytny 36 Ślad osadnictwa, pradzieje– okres no- osada wo żytny W archiwum WUOZ brak map z lokalizacj ą stanowisk w Hodyszewie Źródło: Dane pozyskane od Wojewódzkiego Urz ędu Ochrony Zabytków w Białymstoku Del. w Łom ży

42.6. Diagnoza rozpoznania dorobku kulturowego w gminie oraz zasady ich ochrony Na terenie gminy Nowe Piekuty do rejestru zabytków wpisano ł ącznie 36 12 obiektów, w tym: - 4 3 obiekty sakralne, - 13 9 cmentarzy: w tym 4 2 rzymskokatolickie, 7 6 z I wojny światowej, 1 z II wojny świa- towej i 1 przyko ścielny w Jabłoni Ko ścielnej, - 3 krzy że przydro żne i 1 kapliczka przydro żna. Na terenie Gminy Nowe Piekuty 12 obiektów (posiadaj ą one nr ewidencyjny) obj ętych jest ścisł ą ochron ą konserwatorsk ą, która polega na ich zachowaniu i konserwacji. Wszelkie prace przy obiektach i na terenach zabytkowych, oraz w ich bezpo średnim otoczeniu mog ą by ć prowadzone tylko za zgod ą słu żb konserwatorskich. Pozostałe 24 obiekty kulturowe figuruj ące w spisie stanowi ą przedmiot zainteresowania konserwatorskiego, podlegaj ą zachowaniu i ochronie. Prace przy obiektach kulturowych winny by ć uzgadniane ze słu żbą konserwatorsk ą. Rozbiórka budynku o warto ściach kulturowych mo że by ć dokonana tylko w uzasadnionych przypadkach (bardzo zły stan zachowania) za zgod ą słu żb konserwatorskich Na terenie gminy znajduje si ę 13 cmentarzy, w tym 10 9 nale ży do zabytkowych.

str. 65

Ochrona cmentarzy polega na wył ączaniu ich spod wszelkiej działalno ści inwestycyjnej, nie zwi ązanej z ich rewaloryzacj ą, na zachowaniu i konserwacji historycznych elementów ukształtowania terenu cmentarzy (nasypy, wały, układ alejowy, układ kwater i mogił), na zachowaniu i konserwacji starodrzewu, na zachowaniu i konserwacji zabytkowych nagrobków, krzy ży oraz innych elementów małej architektury (ogrodzenia, bramy). W Stokowisku znajduj ą si ę zało żenia dworsko-parkowe. Ochrona zabytkowych zało żeń dworsko-ogrodowych polega na: zachowaniu i rekonstrukcji dworu oraz zabudowy podwor- skiej, na restauracji i rekonstrukcji elementów zabytkowych układu terenu (układ komunikacyjny, podział funkcjonalno-przestrzenny, osie kompozycyjne i widokowe, cieki i zbiorniki wodne), na zachowaniu i konserwacji starodrzewu, na usuni ęciu elementów zniekształcaj ą- cych kompozycj ę zieleni (np. samosiewy) i odtworzeniu elementów zniszczonych (uzupeł- nianie nasadze ń), na zakazie lokalizowania na terenie zało żenia w jego otoczeniu inwestycji o charakterze uci ąż liwym - mog ącym przyczyni ć si ę do zniszczenia zabytku, a tak że obiektów zasłaniaj ących widok na zabytek, czy te ż dysharmonizuj ących z jego elementami. Wszelkie prace przy zabytku oraz działalno ść inwestycyjna na jego terenie winne by ć uzgadniane z WKZ. We wsi Krasowo - Wólka i Krasowo - Cz ęstki znajduj ą si ę stanowiska archeologiczne. Podlegaj ą one obserwacji archeologicznej. Wszelka działalno ść inwestycyjna na ich terenie mo że by ć prowadzona pod nadzorem archeologiczno-konserwatorskim. W przypadku stwier- dzenia reliktów archeologicznych prace winny by ć przerwane, a teren udost ępniony do bada ń archeologicznych, których wyniki zadecyduj ą o mo żliwo ści ich kontynuowania. Na terenie gminy nie zakończono archeologicznych bada ń powierzchniowych (tzw. AZP), st ąd te ż wykaz terenów o stwierdzonej zawarto ści reliktów archeologicznych przedstawia si ę bardzo skromnie. Dane dotycz ące stanowisk archeologicznych b ędą uzupełniane w miar ę post ępu bada ń. Poza w/w obiektami na uwag ę zasługuj ą pozostało ści dawnej zabudowy zagrodowej i produkcyjnej - 2 młyny motorowe.

5. ZAGADNIENIA SPOŁECZNO – DEMOGRAFICZNE 3. Warunków i jako ści życia mieszka ńców, w tym ochrony ich zdrowia oraz zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia

53.1. Stosunki demograficzne. Obecnie gmin ę zamieszkuje około 4,2 tys. 4030 osób – stan na dzie ń 31 grudnia 2016 r . Pod wzgl ędem liczby mieszka ńców gmina Nowe Piekuty nale ży do grupy gmin małych. Powierzchnia gminy zajmuje niespełna 110 109 km 2 i pod wzgl ędem powierzchni nale ży do grupy gmin małych. Wska źnik g ęsto ści zaludnienia kształtuje si ę na poziomie 38 37 osób/1 km 2 i zasadniczo nie odbiega od średniego wska źnika dla obszaru wiejskiego powiatu wysokomazowieckiego wynosz ącego 39 45 osób/1 km 2. W stosunku do średniego wska źnika dla obszaru wiejskiego woj. podlaskiego wynosz ącego 26 59 osób/1 km 2 jest znacznie wy ższy ni ższy. Liczba mieszka ńców gminy w latach 1946 – 2000 oraz 2013-2016 kształtowała si ę nast ę- puj ąco:

str. 66

Rok Liczba ludno ści Ogó- Wska źnik dynamiki Wzrost lub ubytek łem w % Średniorocznie Osoby 1946 = 100 Rok poprzedni = 100 1946 5.390 100,0 100,0 0 1950 5.147 95,5 95,5 -60,8 1960 5.167 95,9 100,4 +2,0

1970 4.962 92,1 96,0 -20,5

1975 4.825 89,5 97,2 -27,5

1980 4.597 85,3 95,3 -45,6

1984 4.575 84,9 99,5 -5,5

1990 4.400 81,6 96,2 -29,2

1994 4.423 82,1 100,5 +5,7

1997 4.276 79,3 96,7 -49,0 1999 4.188 77,7 97,9 -44,0 2000 4.209 78,1 100,5 +21,0 2013 4 139 76,8 98,3 -70 2014 4 084 75,8 98,7 -55 2015 4 069 75,5 99,6 -15 31.12.2016 4 030 74,8 99,0 -39

Źródło: 1) Komisja Planowania przy Radzie Ministrów Zespołu Planowania Regionalnego z/s w Białymstoku „Rozwój i rozmieszczenie ludno ści Makroregionu Północno- Wschodniego w latach 1946 – 1975” Białystok – maj 1977r. 2) Podstawowe dane o województwie podlaskim, Urz ąd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Białystok, kwiecie ń 1999r. 3) Rocznik Statystyczny Województwa Podlaskiego 2000, Urz ąd statystyczny w Białym- stoku. 4) Ludno ść w województwie podlaskim w 2000r., Urz ąd Statystyczny w Białymstoku, Białystok 2001r. 5) Dane Urz ędu Gminy Nowe Piekuty z dnia 26 lipca 2017 r.

Uwaga: dane za lata 1946 – 1970 wg Narodowych Spisów Powszechnych dane za lata 1975 – 1999 dotycz ą stanu na dzie ń 31.XII Liczba mieszka ńców gminy poza dwoma okresami tj. w latach 1950- 1960 i 1990 - 1994 oraz rokiem 2000, systematycznie zmniejszała si ę. W ostatnich latach, poza rokiem 2000, wzrosła dynamika ubytku ludno ści z terenu gminy. Lata 2013-2016 równie ż charakteryzowa- ły si ę ci ągłym spadkiem liczby ludno ści. Rozwój ludno ści uzale żniony jest od siły działania dwóch podstawowych czynników rozwojowych: przyrostu naturalnego oraz salda ruchu w ędrówkowego. Poni ższe zestawienie Urz ędu Statystycznego w Białymstoku dotyczy danych demograficznych gminy Nowe Piekuty w porównaniu do powiatu wysokomazowieckiego w roku 2015 r. Porównanie to dotyczy ogólnej liczby ludno ści oraz liczby urodze ń żywych, zgonów i przyrostu naturalnego.

str. 67

Źródło: Urz ąd Statystyczny w Białymstoku Z powy ższego zestawienia jednoznacznie wynika, że dla gminy w 2015 roku przyrost naturalny wyniósł -2, gdzie w całym powiecie a ż – 103. Ogólna liczba ludno ści gminy w stosunku do liczby ludno ści w całym powiecie wynosi tylko 6,9%. Saldo migracji, rozumiane jako ró żnica mi ędzy napływem a odpływem ludno ści z terenu gminy, wyniosło -14 osób. Urz ąd Statystyczny w Białymstoku opracował wykres migracji ludno ści gminy Nowe Piekuty na pobyt stały:

Źródło: Urz ąd Statystyczny w Białymstoku Według danych Urz ędu Statystycznego w Białymstoku przyrost naturalny gminy Nowe Piekuty w roku 1999 wyniósł 2 osoby i w porównaniu z 1994r. był ni ższy o 19 osób. W roku 1998 przyrost naturalny gminy był ujemny.

Współczynnik przyrostu naturalnego uległ obni żeniu z 4,7‰ w roku 1994 do 0,5‰ w roku 1999. W porównaniu do średniego wska źnika dla obszarów wiejskich powiatu wysokomazowieckiego i województwa podlaskiego współczynnik przyrostu naturalnego gminy w roku 1999 był wyższy, co obrazuje zestawienie:

Wyszczególnienie Przyrost naturalny

w liczbach bezwzgl ędnych na 1000 ludno ści

str. 68

1994 1997 1998 1999 1994 1997 1998 1999 Gmina Nowe Piekuty 21 2 -5 2 4,7 0 ,5 -1,1 0,5 Powiat wysokomazowiecki X X -2 -99 X x -0,1 -2,0 Województwo podlaskie X X -578 -1062 X X -1,1 -2,0 Czynnikiem powoduj ącym zmniejszenie si ę przyrostu naturalnego ludno ści wiejskiej był spadek liczby urodze ń. W wyniku ruchu w ędrówkowego ludno ści saldo migracji stałej było ujemne i kształtowało si ę nast ępuj ąco:

Rok: 1994 - 36 osób 1997 – 46 osób 1998 – 40 osób 1999 – 41 osób 2000 – 1 osoba W 1999 roku średnio na 1000 ludno ści gminy ubyło 9,8 osób. Jest to wska źnik wy ższy od średniego dla obszarów wiejskich powiatu wysokomazowieckiego, który wyniósł - 6,7 osób na 1000 ludno ści oraz województwa podlaskiego odpowiednio - 5,0 osób.

Struktura wieku mieszka ńców gminy według trzech podstawowych grup wieku przedsta- wiała si ę nast ępuj ąco:

Ludno ść Dane Urz ędu Dane Urz ędu Wg danych Urz ędu Wg danych Statystycznego Gminy Statystycznego Urz ędu Gminy 1984 1997 1999 1984 1997 1999 w liczbach bezwzgl ędnych w procentach Ogółem: 4.575 4.276 4.345 4.336 100,0 100,0 100,0 100,0 w tym w wieku: - przedprodukcyjnym 1.415 1.108 1.158 1.156 30,9 25,9 26,6 26,7 - produkcyjnym 2.324 2.309 2.185 2.165 50,8 54,0 50,3 49,9 - poprodukcyjnym 836 859 1.002 1.015 18,3 20,1 23,1 23,4 Źródło: Podstawowe dane o województwie podlaskim w układzie gmin i powiatów, Urz ąd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Białystok, kwiecie ń 1999. Plan przestrzennego zagospodarowania gminy Nowe Piekuty, Wojewódzkie Biuro Planowania Przestrzennego w Łom ży, Łom ża 1987r. Dane Urz ędu Gminy Nowe Piekuty. Niezgodno ść danych Urz ędu Statystycznego z danymi Urz ędu Gminy wynika z przyj ęcia innych kryteriów przy ustalaniu liczby mieszka ńców zameldowanych i wymeldowanych na okres czasowy (powy żej 2 m-cy) oraz przyj ęcia innego przedziału wiekowego przy ustalaniu ludno ści w wieku produkcyjnym (Wg US wiek produkcyjny: 18 – 64 lata m ęż czy źni, 18 -59 lat kobiety). Pomimo przyj ęcia ró żnych kryteriów przy okre ślaniu struktury wieku i ludno ści gminy mo żna ustali ć zachodz ące zmiany. W badanym okresie nast ąpił spadek liczebno ści roczników przedprodukcyjnych przy jednoczesnym wzro ście ludno ści w wieku poprodukcyjnym. Zmniejszenie udziału liczby dzieci i młodzie ży przy jednoczesnym wzro ście udziału ludno ści w wieku poprodukcyjnym oznacza, że społecze ństwo gminy „starzeje si ę”. Proces „sta- rzenia si ę” ludno ści wiejskiej dotyczy nie tylko gminy Nowe Piekuty, ale równie ż powiatu wysokomazowieckiego i województwa podlaskiego, co obrazuje poni ższe zestawienie (dane Urz ędu Statystycznego w Białymstoku).

str. 69

powiat wojewódz- two Wysokomazowiecki podlaskie 1998r. 1999r. 1998r. 1999r. Udział ludno ści w wieku - przedprodukcyjnym 27,4 26,8 26,5 26,1 - produkcyjnym 52,1 52,6 52,6 53,0 - poprodukcyjnym 20,5 20,6 20,9 20,9 Analizuj ąc zestawione wielko ści z danymi dotycz ącymi gminy Nowe Piekuty mo żna wy- sun ąć wniosek, że struktura wieku ludno ści gminy jest mniej korzystna niż przeci ętnie na terenach wiejskich województwa. Na podstawie danych z Urz ędu Gminy Nowe Piekuty opracowana została tabela zbiorcza ilustruj ąca liczb ę mieszka ńców gminy z podziałem na poszczególne miejscowo ści. Z poni ż- szej tabeli jednoznacznie wynika, że najwi ęcej ludzi mieszka w miejscowo ści Jabło ń – Ko- ścielna (poziom 450-460 mieszka ńców), Jabło ń – Jankowce (poziom 230 mieszka ńców) oraz w o środku społeczno-gospodarczo-kulturalnym gminy t.j. Nowych Piekutach (poziom 230 mieszka ńców). Miejscowo ści ą, charakteryzuj ącą si ę najmniejsz ą liczb ą ludno ści jest Wierz- bowizna (zaledwie 18 mieszka ńców).

str. 70

We wszystkich miejscowo ściach obserwuje si ę tendencj ę spadkow ą liczby mieszka ńców w stosunku do lat poprzednich. Jedynie w miejscowo ści Jabło ń – Spały i Skłody – Przyrusy obserwuje si ę nieznaczn ą tendencj ę wzrostow ą liczby mieszka ńców.

Źródło: opracowanie własne na podstawie Danych Urz ędu Gminy Nowe Piekuty

str. 71

Na podstawie danych z Urz ędu Gminy Nowe Piekuty przeprowadzono równie ż analizy demograficzne pod wzgl ędem liczby mieszka ńców gminy z podziałem na wiek:

Na podstawie danych z Urz ędu Gminy Nowe Piekuty przeprowadzono równie ż analizy demograficzne pod wzgl ędem liczby mieszka ńców gminy z podziałem na wiek oraz przy uwzgl ędnieniu płci mieszka ńców gminy. Odno śnie liczby m ęż czyzn, w latach 2013-2016, zauwa żyć mo żna tendencj ę spadkow ą – w 2015 r. nast ąpiło odst ępstwo od tej reguły, nieznaczny wzrost (o 3 jednostki w stosunku do roku poprzedniego). M ęż czy źni w wieku produkcyjnym stanowi ą około 65% ogólnej liczby męż czyzn w gminie. Z przedmiotowego zestawienia zauwa żyć mo żna ci ągły spadek liczby męż czyzn w wieku produkcyjnym oraz jednoczesny wzrost liczby m ęż czyzn w wieku poprodukcyjnym. Sytuacja demograficzna gminy Nowe Piekuty, w odniesieniu do m ęż czyzn, stanowi odzwierciedlenie sytuacji społecze ństwa całego kraju t.j. zjawiska starzej ącego si ę społecze ń- stwa.

str. 72

Analiza demograficzna liczby m ęż czyzn w gminie Nowe Piekuty z podziałem na wiek.

Źródło: opracowanie własne na podstawie Danych Urz ędu Gminy Nowe Piekuty W odniesieniu do liczby kobiet w gminie Nowe Piekuty zauwa żyć mo żna ci ągł ą tendencj ę spadkow ą liczby kobiet w stosunku do lat poprzednich. Kobiety w wieku produkcyjnym stanowi ą około 55% ogólnej liczby kobiet w gminie. Z przedmiotowego zestawienia, podobnie jak w przypadku m ęż czyzn, zauwa żyć mo żna ci ągły spadek liczby kobiet w wieku produkcyjnym oraz jednoczesny wzrost liczby kobiet w wieku poprodukcyjnym. Sytuacja demograficzna gminy Nowe Piekuty, w odniesieniu do kobiet, stanowi odzwierciedlenie sytuacji spo- łecze ństwa całego kraju t.j. zjawiska starzej ącego si ę społecze ństwa. Analiza demograficzna liczby kobiet w gminie Nowe Piekuty z podziałem na wiek.

Źródło: opracowanie własne na podstawie Danych Urz ędu Gminy Nowe Piekuty

str. 73

Z powy ższych zestawie ń danych demograficznych okre śli ć mo żna równie ż wska źnik feminizacji, okre ślaj ący ile kobiet gminie Nowe Piekuty przypada na okre ślon ą liczb ę m ęż- czyzn. W przypadku gminy Nowe Piekuty, na 100 m ęż czyzn przypadało: 99 kobiet w latach 2013 i 2014, 98 kobiet w roku 2015, 97 kobiet w roku 2016. W Polsce wskaxnik feminizacji wynosi on 106,5 kobiet na 100 m ęż czyzn. Według danych Urz ędu Statystycznego w Białymstoku na koniec 1999 roku w ogólnej liczbie 4.188 mieszka ńców gminy m ęż czy źni stanowili 52,6% (2.201 osób), a kobiety 47,4% (1987 osób).

Na 100 m ęż czyzn przypada około 90 kobiet wobec średnio 95 na obszarze wiejskim powiatu wysokomazowieckiego i 97 średnio na terenach wiejskich województwa podlaskiego.

Głównym źródłem utrzymania ludno ści gminy jest praca w rolnictwie indywidualnym. Transformacja ustrojowa pa ństwa spowodowała znaczne zmiany na rynku pracy. Uległo likwidacji szereg zakładów usługowych i produkcyjnych. Ubyło wiele miejsc pracy, które nie zostały zrekompensowane przez powstaj ące prywatne małe zakłady usługowe i produkcyjne. Przemiany te spowodowały wzrost liczby ludno ści utrzymuj ącej si ę z niezarobkowych źródeł utrzymania. Głównie s ą to emerytury, renty, zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej. 53.2 Struktura zatrudnienia, problemy bezrobocia.

Według danych Urz ędu gminy Nowe Piekuty struktura zatrudnienia na terenie gminy przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Działy gospodarki Lata narodowej 1994 1995 1996 1997 1998 I kw. 1999 II kw. 1999 Rolnictwo, łowiectwo, 2028 2025 2015 1998 1975 1955 1945 le śnictwo Przemysł ------Budownictwo 12 14 14 14 15 16 16 Handel i usługi 36 37 39 45 56 62 64 Oświata, słu żba zdr., 72 71 70 68 68 68 68 kultura Administracja i słu żb. 24 24 22 22 22 22 22 Mundurowe Pozostałe 12 7 8 18 23 25 29 Ogółem zatrudnio- 2184 2178 2167 2165 2159 2148 2148 nych

Według danych Urz ędu Statystycznego w Białymstoku sporz ądzono poni ższe zestawienie, z którego wynika, że: 1) w latach 2012-2016 systematycznie rosła (z małym wyj ątkiem w 2015 roku) liczba pracu- jącej ludno ści w gminie Nowe Piekuty; 2) liczba pracuj ących zarówno m ęż czyzn jak i kobiet zarówno spadała jak i rosła w poszcze- gólnych latach – bez mo żliwo ści zaobserwowania tendencji stałej. Powy ższe wyniki mog ą by ć uwarunkowane np.: 1) struktur ą gospodarki, która uniemo żliwia podj ęcie pracy; 2) ograniczeniami produkcji oraz zmniejszeniem popytu na niektóre dobra i usługi;

str. 74

3) niskim wykształceniem i kwalifikacjami oraz brakiem mo żliwo ści na ich podwy ższenie; 4) brakiem do świadczenia zawodowego u osób młodych; 5) niedopasowaniem popytu i poda ży na okre ślony rodzaj pracy.

Struktura rynku pracy na terenie gminy Nowe Piekuty

Poszczególne lata 2012 2013 2014 2015 2016 Pracuj ący na 100 ludno ści ogółem 48 51 52 52 59 Pracuj ący wg płci w gminie – ogółem 196 208 216 209 234 Pracuj ący wg płci w gminie – męż- 56 69 71 67 82 czy źni Pracuj ący wg płci w gminie – kobiety 140 139 145 142 152 Źródło: Opracowanie własne Z powy ższych danych wynika, że w latach 1994 – 1999 zatrudnienie na terenie gminy systematycznie zmniejszało si ę. W II połowie 199 roku w stosunku do roku 1994 zmniejszyło si ę o 1,6% - 36 osób. Najwi ększy spadek zatrudnienia nast ąpił w rolnictwie – około 4%. Ko- rzystnym zjawiskiem jest wzrost zatrudnienia o około 78% w handlu i usługach oraz 2,4 – krotny w dziale „Pozostałe”. Niewielkim zmianom uległo zatrudnienie w budownictwie i działach „O świata, słu żba zdrowia, kultura” oraz „Administracja i słu żby mundurowe”.

Po 1990 roku w byłym województwie łom żyńskim, tak jak w całym kraju wyst ąpiło zjawisko masowego bezrobocia, staj ąc si ę jednym z trudnych problemów społeczno- gospodarczych tego regionu.

Charakterystyk ę bezrobocia rejestrowanego na terenie gminy Nowe Piekuty w latach 1994 - 1999 obrazuje tabela 5.2.1.

Z przedstawionych danych wynika, że najwi ększ ą liczb ę bezrobotnych z terenu gminy Nowe Piekuty zarejestrowano w 1995 roku. Po okresowym spadku liczby bezrobotnych w latach 1996 - 1997 od 1998 roku liczba bezrobotnych wzrasta. Nale ży zaznaczy ć, że pewien wpływ na poziom bezrobocia rejestrowanego maj ą przepisy prawne reguluj ące zasady reje- stracji w urz ędach pracy, co oznacza, że zjawisko bezrobocia mo że wyst ępowa ć w szerszym zakresie ni ż to wynika z oficjalnych statystyk.

Na terenach wiejskich w znacznym stopniu wyst ępuje w gospodarstwach rolnych tzw. bezrobocie ukryte. Dotyczy ono osób, które wprawdzie pracuj ą w swoim gospodarstwie, ale według opinii u żytkownika tego gospodarstwa, mo żna z ich pracy zrezygnowa ć całkowicie lub cz ęś ciowo. Wg danych Powszechnego Spisu Rolnego 1996 na obszarze wiejskim byłego województwa łom żyńskiego mo żna było zrezygnowa ć całkowicie z 11,9% ogółu pracuj ących na działkach rolnych i z 6,5% ogółu pracuj ących w gospodarstwach cz ęś ciowo mo żna było zrezygnowa ć z 6,6% ogółu pracuj ących na działkach rolnych i z 6,5% ogółu pracuj ących w gospodarstwach rolnych. W wi ększym stopniu u żytkownicy chcieli rezygnowa ć z pracy m ęż-

str. 75 czyzn (ponad 60%) ni ż kobiet. Najwi ększy ud: dał osób, z których pracy mo żna zrezygnowa ć wyst ępował w gospodarstwach małych do 5ha.

Przyczyn ą powstania bezrobocia była głównie utrata pracy na skutek likwidacji zakła- dów, redukcja zatrudnienia zarówno na terenie gminy, jak i w s ąsiedzkich miastach, gdzie do pracy przed 1990 rokiem wyje żdżało około 180 osób. głównie do Łap i Białegostoku. Na poziom bezrobocia rejestrowanego pewien wpływ miała równie ż rejestracja osób dotychczas nie pracuj ących.

Z analizy danych Urz ędu Statystycznego w Białymstoku dotycz ących bezrobotnych zarejestrowanych na dzie ń 31.XEL1999r. oraz danych Urz ędu Gminy w Nowych Piekutach wynika, że: - w ogólnej liczbie 160 bezrobotnych kobiety stanowiły 51,3% (82 osoby), - z ogólnej liczby bezrobotnych tylko 7,5% posiadało prawo do zasiłku (12 osób), - najwi ększe bezrobocie wyst ępowało w śród ludno ści w wieku 18-44 lat tj. w wieku najwy ższej aktywno ści zawodowej - stanowiła ona 92,5% ogółu bezrobotnych, - w ogólnej liczbie bezrobotnych absolwenci stanowili 10,6% (17 osób), - wśród bezrobotnych dominowali ludzie z wykształceniem zasadniczym zawodowym - 44,4% oraz średnim zawodowym - 28,1%, - spo śród ogółu bezrobotnych ok. 49% (78 osób) pozostawało bez pracy powy żej 12 miesi ęcy.

W porównaniu do obszaru wiejskiego powiatu wysokomazowieckiego udział zarejestrowanych bezrobotnych w liczbie ludno ści w wieku produkcyjnym gminy Nowe Piekuty jest ni ższy o 0,5 pkt procentowego, a od obszaru wiejskiego województwa podlaskiego ni ższy o 2,8 pkt procentowego.

Z danych Powiatowego Urz ędu Pracy w Wysokiem Mazowieckiem dotycz ących osób bezrobotnych na terenie gminy Nowe Piekuty sporz ądzono poni ższe zestawienie:

Poszczególne lata 2012 2013 2014 2015 2016 30.06.2017 Liczba zarejestrowanych bezro- 132 139 121 123 98 94 botnych Liczba zarejestrowanych 67 62 64 64 60 63 długotrwale bezrobotnych Liczba zarejestrowanych bezro- 25 23 26 26 30 29 botnych z wykształceniem gimnazjalnym lub ni ższym Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urz ędu Pracy w Wysokiem Ma- zowieckiem Z powy ższego zestawienia nie mo żna jednoznacznie okre śli ć tendencji spadkowej czy wzrostowej liczby zarejestrowanych bezrobotnych. Ich liczba jest zmienna w stosunku do lat poprzednich. Główny wniosek nasuwaj ący si ę z analizy powy ższych danych dotyczy rosnącej liczby osób bezrobotnych zarejestrowanych z najni ższym wykształceniem t.j. gimnazjalnym i

str. 76 ni ższym. Zgodnie z powy ższymi danymi poziom liczby zarejestrowanych długotrwale bezrobotnych utrzymuje si ę na wzgl ędnie stałym poziomie 62-67 osób. Liczb ę zarejeastrowanych bezrobotnych w Gminbie Nowe Piekuty w poszczególnych latach przedstawia poni ższy wykres:

150

100

0 2012 2013 2014 2015 2016 20172012

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urz ędu Pracy w Wysokiem Mazowieckiem

Urz ąd Statystyczny w Białymstoku opracował zestawienie wybranych danych o rynku pracy na dotycz ących gminy Nowe Piekuty, z których jednoznacznie wynika, że w 2015 r. ludzi bezrobotnych zarejestrowanych było o połow ę mniej ni ż ludzi pracuj ących. Natomiast udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludno ści w wieku produkcyjnym stanowi około 5,2%, przy czym na terenie powiatu około 5,8%. Ciekawym zjawiskiem jest fakt, że udział zarejestrowanych bezrobotnych kobiet w liczbie kobiet w wieku produkcyjnym na terenie gminy Nowe Piekuty stanowi 5,8%, natomiast w powiecie 5,7%.

Źródło: Urz ąd Statystyczny w Białymstoku

53. 3 Ludno ść zwi ązana z rolnictwem

str. 77

Ostatnie informacje dotycz ące ludno ści zwi ązanej z rolnictwem zebrane były ramach Powszechnego Spisu Rolnego przeprowadzonego na terenie całego kraju w dniu 12 czerwca 1996 roku według stanu w dniu 12 czerwca 1996r. Z powodu braku bardziej aktualnych danych analiz ę oparto na wynikach tego Spisu.

W 1996 roku na terenie gminy Nowe Piekuty z rolnictwem zwi ązane były 3.884 osoby, co stanowiło około 90% ogółu mieszka ńców gminy.

Ludno ść w gospodarstwach domowych z u żytkownikiem gospodarstwa rolnego lub działki rolnej według wieku i płci przedstawiała się nast ępuj ąco:

Ludność w Razem Mężczyźni Kobiety Kobiety wieku na 100 mężczyzn Ogółem 3.884 2.030 1.854 91 0-14 933 486 447 92 15 -19 241 123 118 96 20 -29 568 319 249 78 30 -39 432 256 176 69 40 -49 471 243 228 94 50 -59 390 201 189 94 60 -64 202 113 89 79

65 i więcej 647 289 358 124

Wśród ludno ści zwi ązanej z rolnictwem kobiety stanowił 47,7% ogółu tej ludno ści. Na 100 m ęż czyzn przypadało tylko 91 kobiet wobec około 94 na terenach wiejskich b. woj. łom żyńskiego.

Najwi ększe zachwianie równowagi płci wyst ępowało w wiek 20 -39 lat, tj. w wieku zakładania rodzin.

Struktura wieku ludno ści zwi ązanej z rolnictwem przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Ludno ść w wieku Ludno ść W tym Ludność w tym: Ludno ść razem obszaru Razem wiejskiego Męż czy źni Kobiety Męż czy źni Kobiety b. woj. łom żyń-

w liczbach bezwzględnych w odsetkach Ogółem 3.884 2.030 1.854 100,0 100,0 100,0 100,0 w wieku: Przedprodukcyjnym 1.062 543 519 27,34 26,75 27,99 29,08 produkcyjnym 2.086 1.198 888 53,71 59,01 47,90 52,34 mobilnym 1.330 753 577 34,24 37,09 31,12 34,73 niemobilnym 756 445 311 19,46 21,92 16,77 17,61 poprodukcyjnym 736 289 447 18,95 14,24 24,11 18,58

str. 78

Struktura wieku ludno ści gminy Nowe Piekuty była mniej korzystna ni ż przeci ętnie na terenach wiejskich b. województwa łom żyńskiego, ze wzgl ędu na ni ższy udział roczników przedprodukcyjnych oraz wy ższy udział ludno ści w wieku poprodukcyjnym.

Według danych Powszechnego Spisu Rolnego 1996 ludność w wieku 15 lat i wi ęcej zwi ązana z u żytkowaniem indywidualnych gospodarstw rolnych i działek rolnych legitymowała si ę wy ższym wykształceniem ni ż przeci ętnie na terenach wiejskich byłego województwa łom- żyńskiego, co przedstawia poni ższe zestawienie:

Gmina tereny wiejskie Nowe Piekuty b. woj. łom.

Ludno ść w wieku 15 lat i wi ęcej ogółem 100,00 100,0 w tym: posiadaj ąca wykształcenie: - wy ższe 1,39 1,03 - policealne 1,39 0,98 - średnie zawodowe 12,54 10,05 - średnie ogólnokształc ące 2,71 2,15 - zasadnicze zawodowe 23,35 20,96 - podstawowe uko ńczone 47,85 51,46 - podstawowe nieuko ńczone i bez wykształcenia 10,77 13,6

Głównym źródłem utrzymania ludno ści zwi ązanej z indywidualnymi gospodarstwami rolnymi i działkami rolnymi była praca w swoim gospodarstwie rolnym. Na drugim miejscu były dochody ze świadcze ń emerytalnych.

Według danych RSP z 1996 roku źródło utrzymania ludno ści rolniczej w wieku 15 lat i wi ęcej przedstawiało si ę nast ępuj ąco:

Ludno ść w tym razem męż czy źni kobiety Ogółem 2.939 1.537 1.402 Z liczby ogółem (bez ludno ści nieobecnej powy żej 12 miesi ęcy) utrzymuj ą si ę głównie lub wył ącznie: - z pracy w swoim gospodarstwie rolnym: 1.307 783 524 - z pracy poza swoim gospodarstwem rolnym 314 179 135 w tym: na własny rachunek 37 25 12 - z niezarobkowych źródeł 988 416 572 w tym: emerytury 684 281 403

str. 79

- utrzymywani 271 131 140

W Powszechnym Spisie Rolnym spisano 812 gospodarstw domowych z u żytkowni- kiem indywidualnego gospodarstwa rolnego o powierzchni powy żej 1 ha UR. Na 1 gospodarstwo domowe przypadało przeci ętnie 4,49 osób (na wsi b. woj. łom ż. 4,44 osób). Gospodar- stwa domowe z u żytkownikiem działki rolnej do 1 ha były mniejsze i składały si ę przeci ętnie z 2,76 osób (na wsi b. woj. Łom ż. 2,77 osób).

W indywidualnych gospodarstwach rolnych powy żej 1 ha UR pracowało około 2 000 osób.

Pełnozatrudnionych w gospodarstwach rolnych według powierzchni u żytków rolnych przedstawia poni ższe zestawienie:

Gospodarstwa o powierzchni Pełnozatrudnieni % użytków rolnych ogółem męż czy źni kobiety udział kobiet 1.680 1.030 649 38,6 1 – 2 ha 31 18 14 45,2 2 – 5 ha 141 90 51 36,2 5 – 10 ha 573 354 219 38,2 10 – 20 ha 792 480 312 39,4 20 – 30 ha 120 77 43 35,8 30 ha i wi ęcej 23 13 11 47,8

Źródło: Errata do publikacji „Ludno ść zwi ązana z rolnictwem i jej aktywno ść ekonomiczna w województwie łom żyńskim” Tab.38 str.8.

Wi ększo ść spo śród pełnozatrudnionych w gospodarstwach rolnych stanowili m ęż- czy źni (61,3%). Z punktu widzenia na sytuacj ę i losy gospodarstwa rolnego stosunkowo najwi ększe znaczenie maj ą cechy demograficzno – społeczne u żytkowników tych gospodarstw.

Użytkowników gospodarstw rolnych i działek rolnych wg wieku i płci w 1996 roku przedstawia poni ższe zestawienie:

Wyszczególnienie Gmina Nowe Piekuty % udz iał na obszarze o - ogółem wiejskim byłego woj.

m – mężczyźni Osoba % łom żyńskiego k - kobiety 1. 2. 3. 4. Ogółem o 898 100,00 100,00 m 791 100,00 100,00 k 107 100,00 100,00

o 72 8,02 11,00 15 -29 lat m 66 8,34 11,38 k 6 5,61 8,77

30 - 39 lat o 205 22,83 24,12

m 194 24,53 25,32

str. 80

k 11 10,28 17,31

40 -49 lat o 231 25,72 26,14

m 212 26,80 26,99

k 19 17,76 21,34

50 - 59 lat o 192 21,38 19,37

m 172 21,75 19,70 k 20 18,69 17,51 60 - 64 lat o 79 8,80 7,28 m 72 9,10 7,14 k 7 6,54 8,08 65 lat i więcej o 119 13,25 12,09 m 75 9,48 9,46

k 44 41,12 27,00

Struktura wieku u żytkowników gospodarstw rolnych i działek rolnych w gminie Nowe Piekuty była mniej korzystna od przeci ętnej na obszarze wiejskim b. woj. Łom ż. Udział u żyt- kowników do 49 lat w gminie stanowił 56,6 % wobec 61,3% średnio na obszarze wiejskim b. woj. łom żyńskiego. U żytkownicy w wieku ponad 60 lat stanowili odpowiednio 22,0 i 19,4% ogółu u żytkowników. Na terenie gminy około 12% ogółu u żytkowników gospodarstw rolnych i dzia- łek rolnych stanowiły kobiety, z czego około 48% w wieku powy żej 60 lat, na obszarze b. woj. Łom ż. odpowiednio 15 i 35%.

Brak dla gminy danych w rozbiciu na u żytkowników gospodarstw rolnych i działek rolnych nie pozwala na charakterystyk ę u żytkowników samych gospodarstw rolnych, które stanowi ą podstaw ę rozwoju gospodarczego gminy.

Z ogólnej charakterystyki ludno ści wiejskiej b. woj. łom żyńskiego, zwi ązanej z dział- kami rolnymi do 1ha u żytków rolnych wynika, że: - użytkownikami działek byli w wi ększo ści m ęż czy źni (65,4%) - odsetek kobiet w śród u żytkowników działek w porównaniu z wła ścicielami indywidualnych gospodarstw rolnych był znacznie wy ższy – 34,7% (w gospodarstwach powy żej 1ha – 13,3%), - użytkownikami działek byli najcz ęś ciej ludzie starsi – 51,6% było w wieku powy żej 60 lat.

W 1996 roku w gminie Nowe Piekuty z u żytkownikami 86 działek rolnych do 1 ha zamieszkiwało 237 osób, a z 812 u żytkownikami gospodarstw rolnych 3.647 osób.

Użytkownicy indywidualnych gospodarstw rolnych na terenie gminy Nowe Piekuty legity- mowali si ę wykształceniem: gmina % udział na terenach Nowe Piekuty b. woj. łom żyńskie- go osób % % Ogółem 812 100,00 100,00 w tym z wykształceniem:

str. 81

- wy ższym 4 0,49 1,1 - policealnym 2 0,25 0,47 - średnim zawodowym 91 11,21 10,26 - średnim ogólnokształc ącym 10 1,23 1,17 - zasadniczym zawodowym 259 31,90 26,20 - podstawowym uko ńczonym 401 49,38 54,53 - podstawowym nieuko ńczonym i bez wykształcenia 45 5,54 6,26 z ogółem: - wykształceniem rolniczym 203 25,00 16,33 - po kursie rolniczym 331 40,76 40,41

Poziom wykształcenia u żytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych na terenie gminy Nowe Piekuty w porównaniu do obszaru wiejskiego b. woj. łom żyńskiego był ogólnie wy ższy.

5.4. 5.3. Sie ć osadnicza

Na sie ć osadnicz ą gminy składa si ę 35 miejscowo ści. Struktura jednostek osadniczych pod wzgl ędem ich wielko ści w połowie 2000 2016 roku przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Grupy wielko ści Miejscowo ści jednostek osadniczych Ilo ść % udział Poni żej 50 mieszka ńców 4 11,4 51 – 100 14 15 40,0 42,8 101 – 150 8 10 22,9 28,6 151 – 200 4 3 11,4 8,6 201 – 250 4 2 11,4 5,7 powy żej 450 1 2,9 Ogółem 32 35 100,0

Sie ć osadnicza na terenie gminy jest rozdrobniona. W strukturze miejscowo ści przewa żaj ą małe wsie licz ące do 100 mieszka ńców (ponad 51% prawie 43% ). Średnia wielko ść miejscowo ści wynosi 123 osoby 115 osób wobec 127 osób na obszarze wiejskim powiatu wysokomazowieckiego i 129 osób średnio na terenach wiejskich województwa podlaskiego.

Najwi ększ ą miejscowo ści ą jest wie ś wspomagaj ąca o środek gminny - Jabło ń Ko ściel- na, w której zamieszkuje około 11% ogółu mieszka ńców gminy (ponad 450 osób). Drug ą pod wzgl ędem wielko ści miejscowo ści ą jest Jabło ń-Jankowce (około 6% ogółu mieszka ńców gminy) oraz wie ś Nowe Piekuty - ośrodek gminny, w którym zamieszkuje około 6% ogółu mieszka ńców gminy. W du żych wsiach licz ących powy żej 200 mieszka ńców w połowie 2 000 2016 roku zamieszkiwało około 32 6% ludno ści. Do tych miejscowo ści poza wy żej wy- mienionymi nale żały Jabło ń – Jankowce (235 osób); Krasowo Wielkie (218 osób); Krasowo Cz ęstki (203 osoby).

str. 82

Najwa żniejszym ogniwem sieci osadniczej tego obszaru jest wie ś gminna Nowe Pie- kuty – siedziba władz gminnych i o środek koncentracji usług poziomu II obsługuj ących ludno ść całej gminy oraz usług poziomu I dla mieszka ńców miejscowo ści poło żonych w środ- kowej i południowej cz ęś ci gminy. Miejscowo ść Nowe Piekuty stanowi wielofunkcyjny ośrodek rozwoju w zakresie szkolnictwa, ochrony zdrowia, kultury i przedsi ębiorczo ści. Po- zostałe miejscowo ści stanowi ą głównie tereny o funkcji rolniczej z ewentualnymi usługami. Ze wzgl ędu na stopie ń wyposa żenia w urz ądzenia usługowe i poło żenie wyró żniaj ą si ę:

- zespół wsi Jabło ń Ko ścielna – Jabło ń Jankowce – ośrodek usług poziomu I z rozszerzonym programem usługowym dla mieszka ńców miejscowo ści poło żonych w północnej cz ęś ci gminy. - wie ś Hodyszewo – ośrodek „kultu maryjnego na Podlasiu” oraz o środek usług I poziomu z rozszerzonym programem usługowym dla mieszka ńców miejscowo ści poło żonych w połu- dniowo-wschodniej cz ęś ci gminy i pielgrzymów przybywaj ących do Sanktuarium Matki Bo- żej Hodyszewskiej. Ze wzgl ędu na swoj ą unikatowo ść Hodyszewo mo że pełni ć funkcj ę ośrodka obsługi ruchu turystycznego zwi ązanego z umiejscowionymi w Planie Zagospodaro- wania Przestrzennego Województwa Podlaskiego szlakami kulturowymi predestynowanymi do wytyczenia, w tym: a) szlak sanktuariów, b) szlak drewnianej architektury sakralnej pogranicza mazowiecko-podlaskiego. Wielko ść jednostek osadniczych, ich funkcje oraz wyposa żenie w urz ądzenia usługo- we przedstawia tabela 5.4.1

W tabeli 5.4.2. podano orientacyjny program obsługi ludno ści w skali gminy.

str. 83

Liczba ludno ści w poszczególnych jednostkach osadniczych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urz ędu Gminy Nowe Piekuty

53.5. Warunki mieszkaniowe

Według danych Urz ędu Statystycznego w Białymstoku zasoby mieszkaniowe w gminie gminy Nowe Piekuty na koniec 1999r. 2015 r. obejmowały 1.086 1027 mieszka ń mieszkania o 4.747 5326 izbach i powierzchni u żytkowej mieszka ń 96.517 123 028 m2.

str. 84

W poni ższej tabeli przedstawiono kształtowanie si ę na przestrzeni lat 2011-2015 podstawowych wska źników mieszkaniowych w gminie Nowe Piekuty. Z poni ższych danych jednoznacznie wynika, że co roku systematycznie ro śnie ogólna liczba mieszka ń, a co za tym idzie liczba ogólna izb. W zakresie powierzchni u żytkowej mieszka ń równie ż zaobserwowa ć mo żna systematyczny wzrost tych warto ści. Taka sytuacja zwi ązana jest głównie ze zwi ęk- szeniem potrzeb mieszkaniowych, w tym ludzi młodych rozpoczynaj ących nowy etap swego życia. Pomimo powy ższego nale ży zauwa żyć, że na terenie gminy Nowe Piekuty ruch budowlany jest niewielki.

Wska źniki mieszkaniowe na przestrzeni lat 2011 -2015

L.P. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015

1 Liczba mieszka ń ogółem 1 011 1 013 1 021 1 024 1 027

2 Liczba izb ogółem 5 233 5 244 5 292 5 310 5 326

3 Powierzchnia u żytkowa 120 629 120 946 122 047 122 501 123 028 mieszka ń [m 2]

Podstawowe wska źniki charakteryzuj ące sytuacj ę mieszkaniow ą kształtowały si ę nast ępuj ąco:

gmina obszar wiejski Nowe Piekuty powiat wojewódz- two wysokomazowiecki podlaskie Przeci ętna: - powierzchnia u żytkowa w m 2 - 1 mieszkania 89,0 85,0 75,3 - na 1 osob ę 23,0 23,7 22,2 - liczba izb w mieszkaniu 4,38 4,11 3,80 - liczba osób – w Mie.szkaniu 3,86 3,58 3,35 - na izb ę 0,88 0,87 0,88

1) przeci ętna powierzchnia u żytkowa 1 mieszkania [m 2] - a) 2011 – 119, 3 w gminie Nowe Piekuty oraz 100,3 w powiecie wysokomazowieckim, b) 2012 – 119,4 w gminie Nowe Piekuty oraz 100,5 w powiecie wysokomazowieckim, c) 2013 – 119,5 w gminie Nowe Piekuty oraz 100,8 w powiecie wysokomazowieckim, d) 2014 – 119,6 w gminie Nowe Piekuty oraz 101,0 w powiecie wysokomazowieckim,

str. 85

e) 2015 – 119,8 w gminie Nowe Piekuty oraz 101,3 w powiecie wysokomazowieckim; 2) przeci ętna powierzchnia u żytkowa mieszkania na 1 osob ę [m 2] - a) 2011 – 29,3 w gminie Nowe Piekuty oraz 29,6 w powiecie wysokomazowieckim, b) 2012 – 29,4 w gminie Nowe Piekuty oraz 29,9 w powiecie wysokomazowieckim , c) 2013 – 29,8 w gminie Nowe Piekuty oraz 30,3 w powiecie wysokomazowieckim, d) 2014 – 30,5 w gminie Nowe Piekuty oraz 30,6 w powiecie wysokomazowieckim, e) 2015 – 30,7 w gminie Nowe Piekuty oraz 31,0 w powiecie wysokomazowieckim; 3) mieszkania na 1000 mieszka ńców [m 2] - a) 2011 – 245,4 w gminie Nowe Piekuty oraz 295,4 w powiecie wysokomazowieckim, b) 2012 – 246,5 w gminie Nowe Piekuty oraz 297,8 w powiecie wysokomazowieckim, c) 2013 – 249,6 w gminie Nowe Piekuty oraz 301,0 w powiecie wysokomazowieckim, d) 2014 – 255,0 w gminie Nowe Piekuty oraz 303,3 w powiecie wysokomazowieckim, e) 2015 – 256,2 w gminie Nowe Piekuty oraz 306,2 w powiecie wysokomazowieckim; 4) przeci ętna liczba izb w 1 mieszkaniu [szt.] - a) 2011 – 5,18 w gminie Nowe Piekuty oraz 4,62 w powiecie wysokomazowieckim, b) 2012 - 5,18 w gminie Nowe Piekuty oraz 4,62 w powiecie wysokomazowieckim, c) 2013 – 5,18 w gminie Nowe Piekuty oraz 4,62 w powiecie wysokomazowieckim, d) 2014 – 5,19 w gminie Nowe Piekuty oraz 4,63 w powiecie wysokomazowieckim, e) 2015 - 5,19 w gminie Nowe Piekuty oraz 4,64 w powiecie wysokomazowieckim; 5) przeci ętna liczba osób na 1 mieszkanie - a) 2011 – 4,07 w gminie Nowe Piekuty oraz 3,39 w powiecie wysokomazowieckim, b) 2012 – 4,06 w gminie Nowe Piekuty oraz 3,39 w powiecie wysokomazowieckim, c) 2013 – 4,01 w gminie Nowe Piekuty oraz 3,32 w powiecie wysokomazowieckim, d) 2014 – 3,92 w gminie Nowe Piekuty oraz 3,30 w powiecie wysokomazowieckim, e) 2015 – 3,90 w gminie Nowe Piekuty oraz 3,27 w powiecie wysokomazowieckim; 6) przeci ętna liczba osób na 1 izb ę - a) 2011 – 0,79 w gminie Nowe Piekuty oraz 0,73 w powiecie wysokomazowieckim, b) 2012 – 0,78 w gminie Nowe Piekuty oraz 0,73 w powiecie wysokomazowieckim, c) 2013 – 0,77 w gminie Nowe Piekuty oraz 0,72 w powiecie wysokomazowieckim, d) 2014 – 0,76 w gminie Nowe Piekuty oraz 0,71w powiecie wysokomazowieckim, e) 2015 – 0,75 w gminie Nowe Piekuty oraz 0,70 w powiecie wysokomazowieckim. Z powy ższego zestawienia wynika, że warunki mieszkaniowe na terenie gminy Nowe Piekuty odpowiadaj ą warunkom mieszkaniowym na terenie powiatu wysokomazowieckiego: 1) co roku ro śną nast ępuj ące wska źniki: przeci ętna powierzchnia u żytkowa 1 mieszkania, przeci ętna powierzchnia u żytkowa mieszkania na 1 osob ę oraz liczba mieszka ń na 1000 mieszka ńców, w tym przeci ętna liczba izb w 1 mieszkaniu; 2) z biegiem lat maleje natomiast przeci ętna liczba osób na 1 mieszkanie oraz przeci ętna liczba osób na 1 izb ę.

Sytuacja mieszkaniowa na terenie gminy nie odbiega zasadniczo od przeci ętnej w po- równaniu z przeci ętn ą na obszarze wiejskim woj. podlaskiego.

str. 86

Warunki mieszkaniowe w okresie minionych 21 lat znacznie poprawiły si ę, co obrazuje poni ższe zestawienie.

Lp. Zmiany w latach Wyszczególnienie 1978 1999 1978-1999

A Zasoby mieszkaniowe 1. Ludność w mieszkaniach 4. 610 4.188 - -422 2. Mieszkania 1.032 1084 - +52 3. Izby w mieszkaniach 3.818 4747 - +929 4. Pow. użyt. mieszkań w tys.m 2 71.769 96.517 - +24.748 5. Liczba gospodarstw domowych 1.147 1.130 - -17 B Warunki mieszkaniowe 4.47 1. Liczba osób /mieszkanie 3.86 - -0,61 2. Liczba osób / izbę 1.21 0.88 - -0,33 2 3. M pow. użytk. mieszk/ osobę 15.6 23.0 - +7,4 4. M2 pow. użyt. Mieszkania 69.5 89.0 - +19,5 5. M2 pow. użytk./ izbę 18.8 20.3 - +1,5 6. Liczba gosp. domowy ch/mieszk. 1.11 1.04 - -0,07

C Niedobór mieszkań przy założeniu wsk. 100 mieszkań na 100 gospodarstw do- 115 46 69 mowych

1) dane szacunkowe dotycz ą poz. A5., B6. I C w odniesieniu do 1999 roku. Źródło: opracowano na podstawie wyników Narodowego Spisu Powszechnego 1978 US w Białymstoku.

Poprawa warunków mieszkaniowych nast ąpiła głównie w wyniku wymiany istniej ą- cych zasobów mieszkaniowych a cz ęś ciowo w wyniku realizacji nowego budownictwa. Nowe budownictwo mieszkaniowe realizowane było głównie w o środku gminnym. Rozmiar ruchu budowlanego na terenie gminy w latach 1994 -1999 przedstawiono poni żej.

Lata Mieszkania Izby Powierzchniau żytkowa Przeci ętna pow. mieszka ń w m 2 użytkowan 1 mieszkania w m 2 1 2 3 4 5 1994 5 32 775 155,0 1995 7 41 994 142,0 1996 4 25 615 153,8 1997 10 64 1.420 142,0 1998 8 51 985 123,1 1999 9 56 1.068 118,7

str. 87

Razem 43 269 5.857 136,2 Zródło: dane urz ędu Gminy Nowe Piekuty

W strukturze zabudowy na terenie gminy dominuje zabudowa zagrodowa. Zabudowa jednorodzinna wyst ępuje we wsiach Nowie Piekuty, Jabło ń Ko ścielna oraz w Ho- dyszewie i Jabło ń – Jankowce a wielorodzinna wył ącznie w o środku gminnym.

Z danych Urz ędu Gminy Nowe Piekuty wynika, że na terenie gminy ogółem zlokalizowane s ą 1002 budynki mieszkalne, z czego: 1) 45 budynków mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej; 2) 6 budynków mieszkalno-usługowych; 3) 951 budynków mieszkalnych w zabudowie zagrodowej. W miejscowo ści Nowe Piekuty znajduje si ę jeden obiekt mieszkalny wielorodzinny, tzw. „dom nauczyciela”, w którym wyodr ębniono 12 mieszka ń. Obiektem zarz ądza wspólnota mieszkaniowa.

Według danych Urz ędu Statystycznego w Białymstoku na koniec 1999 roku w zaso- bach mieszkaniowych stanowi ących własno ść gminy zjanadowało si ę 30 mieszka ń (2,8% ogółu zasobów mieszkaniowych gminy) o 104 izbach i powierzchni u żytkowej 1.719 m 2. Przeci ętna powierzchnia uzytkowa 1 mieszkania wynosiła 57,3m 2. Według oceny Urz ędu Gminy minimalne potrzeby mieszkaniowe wynosz ą 102 mieszkania, w tym: - 20 mieszka ń dla rodzin nie posiadaj ących własnego mieszkania, - 52 mieszkania – z tytułu wymiany zasobów mieszkaniowych z powodu złego stanu technicznego (ł ącznie z gospodarstwami rolnymi), - 30 mieszka ń w budownictwie jednorodzinnym.

Rezerwy terenów pod budownictwo mieszkaniowe wyst ępuj ą we wsiach Nowe Pieku- ty, Krasowo Wielkie, Jabło ń – Dobki. Zachodzi potrzeba wyznaczenia nowych terenów pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne wew wsiach: Jabło ń Ko ścielna i Jabło ń – Jankowce

str. 88

6. STANDARDY OBSŁUGI LUDNO ŚCI. 6.1. 3.6. Administracja

Urz ąd Gminy Nowe Piekuty mie ści si ę w dwóch budynkach. Pomieszczenia zajmowane w budynku wielofunkcyjnym stanowi ącym współwłasno ść gminy z Bankiem Spółdzielczym s ą w dobrym stanie technicznym. Stan techniczny drugiego budynku był bardzo zły i w roku 2001 przyst ąpiono do remontu i rozbudowy tego obiektu. W lipcu 2001 roku w budynku wielofunkcyjnym znajdowały si ę m in.: - Urz ąd Stanu Cywilnego, - Gminny Zespół Doradztwa Rolniczego, Ośrodek Pomocy Społecznej, - Rewir Dzielnicowy Komendy Powiatowej w Wysokiem Mazowieckiem w pomieszczeniach dzier żawionych od Urz ędu Gminy, - Bank Spółdzielczy w Piekutach Nowych dysponuj ący własnymi pomieszczeniami.

Poza o środkiem gminnym we wsi Jabło ń Ko ścielna w budynku wielofunkcyjnym znajdowały si ę pomieszczenia Banku Spółdzielczego Piekuty Nowe. Bank ten czynny był dwa razy w tygodniu.

Na terenie gminy Nowe Piekuty zlokalizowane s ą nast ępuj ące obiekty administracyjne: 1) Urz ąd Gminy w Nowych Piekutach wraz z Urz ędem Stanu Cywilnego - ul. Główna 8:

2) Ośrodek Pomocy Społecznej w Nowych Piekutach - ul. Główna 23A; 3) Gminny O środek Kultury w Nowych Piekutach - ul. Główna 23A; 4) Gminna Biblioteka Publiczna w Nowych Piekutach - ul. Główna 23A; 5) jednostki do zabezpieczenia przeciwpo żarowego: Ochotnicze Stra że Po żarne: OSP Nowe Piekuty, OSP Jabło ń Ko ścielna, OSP Jabło ń Jankowce, OSP Jabło ń D ąbrowa, OSP Łopienie Je że, OSP Hodyszewo, OSP Skłody Borowe, OSP Kostry Noski, OSP Tłoczewo.

str. 89

6.2. 3.7. Oświata i wychowanie Wychowanie przedszkolne Wychowanie przedszkolne realizowane jest przez oddziały przedszkolne przy: 1) Szkole Podstawowej im. ks. Rocha Modzelewskiego w Nowych Piekutach ul. Główna 3; 2) Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Jabłoni Ko ścielnej ul. Mazowiecka 1.

Ponadto, na terenie gminy Nowe Piekuty funkcjonuj ą równie ż dwa punkty przedszkolne: 1) „Ba śniowy Gaj” w Jabłoni Ko ścielnej, 2) „Wesoły promyk” w Nowych Piekutach.

W Kostrach Noskach funkcjonuje klub dzieci ęcy „Akademia maluch”, który zapewnia miejsce dla 14 dzieci w wieku 1-3 lata ze szczególnym uwzgl ędnieniem dzieci z niepełnosprawno ściami. Zaj ęcia prowadzone w klubie dzieci ęcym maj ą charakter opieku ńczy oraz edukacyjno-wychowawczy, w tym równie ż zaj ęcia specjalistyczne logopedyczne, psychologiczne, rehabilitacyjne, dogoterapi ę oraz zaj ęcia z elementami hydroterapii, terapii integracji sensorycznej, zaj ęcia w Sali Do świadczania Świata.

szkołach podstawowych zlokalizowanych we wsiach: Nowe Piekuty, Jabło ń Ko ścielna, Stokowisko, Kostry - Noski, Hodyszewo. W roku szkolnym 1999/2000 opiek ą przedszkoln ą obj ętych było 85 dzieci.

Według danych Urz ędu Statystycznego w Białymstoku liczba dzieci obj ętych wychowaniem przedszkolnym w latach 2012-2016 przedstawiała si ę nast ępuj ąco:

Lata Wyszczególnienie 2012 2013 2014 2015 2016 Dzieci w wieku 3-5 lat 100 100 113 117 66 Dzieci w wieku 3-6 lat 138 155 136 149 Dzieci w wieku 3-4 lat 44 49 66 67 56 Dzieci w wieku 4-6 lat 133 147 108 132 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urz ędu Statystycznego w Białymstoku

Szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne. Od roku szkolnego 1999/2000 zadania o światowe wprowadzone ustaw ą z dnia 25 lipca 1998r. o zmianie ustawy o systemie o światy realizowane s ą w sze ścioletnich szkołach podstawowych zlokalizowanych we wsiach: Nowe Piekuty, Jabło ń Ko ścielna, Stokowisko, Kostry - Noski i Hodyszewo oraz trzyletnim gimnazjum w Nowych Piekutach. Według danych Urz ędu Statystycznego w Białymstoku w roku szkolnym 1999/2000 na terenie gminy Nowe Piekuty do 5 szkół podstawowych ucz ęszczało 511 uczniów. W szkołach tych zatrudnionych było 46 nauczycieli. Do gimnazjum uczęszczało 79 uczniów. Baza lokalowa szkół podstawowych i gimnazjum przedstawiała si ę nast ępuj ąco:

str. 90

Do roku 2017 zadania o światowe realizowane były w sze ścioletnich szkołach podstawowych oraz trzyletnim gimnazjum. Reforma edukacji narodowej wprowadziła ośmioklasowy system edukacji na poziomie podstawowym. Na terenie gminy Nowe Piekuty usługi edukacyjne zapewniaj ą: 1) Szkoła Podstawowa im. ks. Rocha Modzelewskiego w Nowych Piekutach ul. Główna 3:

2) Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Jabłoni Kościelnej ul. Mazowiecka 1:

str. 91

Na podstawie danych Urz ędu Statystycznego w Białymstoku scharakteryzowano najwa żniejsze dane statystyczne odno śnie szkolnictwa na terenie gminy Nowe Piekuty w latach 2013- 2016:

Lata Wyszczególnienie 2013/2014 2014/2015 2015/2016 Liczba uczniów szkól podstawowych 280 307 310 Liczba uczniów w gimnazjum 177 170 168 Liczba uczniów przypadaj ąca na 15 16 18 1 oddział w szkołach podstawowych Liczba uczniów przypadaj ąca na 16 15 17 1 oddział w szkołach gimnazjalnych Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urz ędu Statystycznego w Białymstoku

Sie ć szkół podstawowych w pełni zabezpiecza obecne potrzeby gminy. Warunki funkcjonowania szkół podstawowych s ą zadowalaj ące. Trudno ści lokalowe wyst ąpiły przy organizacji gimnazjum, co spowodowało potrzeb ę rozbudowy budynku szkolnego w Nowych Piekutach o siedem pomieszcze ń do nauczania.

Docelowo przewiduje si ę likwidacj ę szkół podstawowych we wsiach Stokowisko, Kostry - Noski i Hodyszewo

str. 92

6.3. 3.8. Placówki społeczno-kulturalne

Według danych Urz ędu Gminy Nowe Piekuty na terenie gminy znajduje si ę 5 Szkolno- Publicznych Bibliotek Szkolnych we wsiach : Nowe Piekuty^ Jabło ń Ko ścielna, Stokowisko, Kostry-Noski i Hodyszewo. Biblioteki te w 1999 dysponowały 46.182 woluminami i posiadały 1.560 czytelników. Na podstawie danych Urz ędu Statystycznego w Białymstoku Gminna Biblioteka Publiczna w Nowych Piekutach, w roku 2016 posiadała ksi ęgozbiór w liczbie 3 128 woluminów. Liczba czytelników w roku 2016 wyniosła jedynie 51 osób, natomiast liczba wypo życze ń ksi ęgozbioru na zewn ątrz 282 sztuk. W Gminnym O środku Kultury w Nowych Piekutach mieszka ńcy mog ą zaspokoi ć podstawowe potrzeby w dziedzinie kultury poprzez uczestnictwo w organizowanych zaj ęciach: plastycznych, muzycznych, komputerowych, nauki j ęzyków obcych. Zgodnie z danymi Urz ędu Statystycznego w Białymstoku, w roku 2016, zorganizowano 12 imprez: 1) seanse filmowe – 1; 2) festiwale i przegl ądy artystyczne – 2; 3) prelekcje, spotkania, wykłady – 2; 4) konkursy – 2; 5) pokazy teatralne – 1; 6) warsztaty – 4. Z powy ższych imprez skorzystało zaledwie 1530 osób, co stanowi prawie 38% ogólnej liczby mieszka ńców.

Gmina jest bardzo dobrze wyposa żona w świetlice wiejskie , które znajduj ą si ę w miejscowo ściach: Łopienie Szel ągi, Stokowisko, Jabło ń Śliwowo, Krasowo Cz ęstki, Nowe Żochy, Remizy OSP Jabło ń Jankowce, Jabło ń Ko ścielna, Jabło ń D ąbrowa, Tłoczewo, Nowe Piekuty, Hodyszewo, Kostry Noski, Skłody Borowe, Łopienie Je że.

W celu upami ętnienia trudu ci ęż kiej pracy rolnika i słu żby Ochotniczej Stra ży Po żarnej dla społecze ństwa w Nowych Piekutach w 2011 roku powstała Izba Tradycji Regionalnej Rolnictwa, która stanowi doskonały obiekt do organizacji ró żnego typu wydarze ń: imprez okoliczno ściowych, bankietów, szkole ń, konferencji.

Wi ększo ść świetlic zrealizowana została wspólnie z remizami Ochotniczej Stra ży Po żarnej. W lipcu 2001 roku na terenie gminy świetlice przy remizach OSP znajdowały si ę we wsiach: Nowe Piekuty, Hodyszewo , Łopienie-Je że, Jabło ń-Dąbrowa, Jabło ń Ko ścielna, Jabło ń - Jankowce, Kostry - Noski i Skłody Borowe. Świetlice w budynkach samodzielnych znajdowały si ę we wsiach : Tłoczewo, Łopienie- Szel ągi. We wsi Nowe Żochy budynek świetlicy jest w budowie . Stan techniczny obiektów jest dobry i bardzo dobry. Na terenie gminy brak centrum kulturalnego. Wskazana jest budowa Gminnego Ośrodka Kultury w o środku gminnym .

Organizacje pozarz ądowe funkcjonuj ące na terenie gminy Nowe Piekuty: 1) Stowarzyszenie „Przyjazna Jabło ń” - powstało w dniu 21 wrze śnia 2009 roku z inicjatywy mieszka ńców miejscowo ści Jabło ń Ko ścielna. Działalno ść Stowarzyszenia opiera si ę na pracy społecznej jego Członków, prowadzonej na rzecz rozwoju miejscowo ści Jabło ń Ko ścielna i miejscowo ści s ąsiednich, a tak że na aktywizowaniu do podejmowania wspólnych działa ń. Stowarzyszenie propaguje aktywne uczestnictwo w życiu społeczno ści lokalnej, a tak że poprzez realizacj ę zada ń statutowych, pragnie wpłyn ąć na pozytywny wizerunek swego otoczenia oraz na jako ść życia na terenach wiejskich; 2) Stowarzyszenie Jabło ń Piotrowce – powstało w 2013 roku w celu: wszechstronnego wspierania aktywno ści społecznej jego członków, budowy społecze ństwa obywatelskiego, promocji zdrowego stylu życia i opieki społecznej, wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, ułatwiania dost ępu do edukacji społeczno ści lokalnych w tym dzieci i młodzie ży, wspierania przedsi ębiorczo ści, zachowania i ochrony środowiska naturalnego oraz kulturowego dziedzictwa regionu, poprawy jako ści życia mieszka ńców obszarów wiejskich, prowadzenia szeroko zakrojonych działa ń szkoleniowych, edukacyjnych, kulturalno – oświatowych i informacyjnych na rzecz środowiska gminnego i regionu, promocji wsi, gminy i regionu; 3) Stowarzyszenie Piłkarzy R ęcznych Nowe Piekuty – zało żone w 2015 roku w celu propagowania zdrowego, sportowego stylu życia; 4) Lokalna Grupa Działania „Brama na Podlasie” - partnerstwo lokalne s ąsiaduj ących gmin. W skład Stowarzyszenia wchodz ą reprezentanci ró żnych środowisk, tj. przedsi ębiorstwa, reprezentanci i pracownicy instytucji publicznych i niepublicznych, w tym edukacyjnych i kulturalnych, a tak że stowarzysze ń, które na co dzie ń podejmuj ą

prac ę na rzecz ró żnych grup społecznych o specyficznych potrzebach, np. osób starszych (m.in. Uniwersytety Trzeciego Wieku), dzieci i młodzie ży (m.in. Szkoły, Gminne /Miejskie O środki Kultury), osób z grup defaworyzowanych (Gminne/ Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej).

6.4, 3.9. Obiekty kultu religijnego Na terenie gminy zlokalizowane s ą nast ępuj ące obiekty kultu religijnego 1. Ko ściół Parafialny pw. św. Kazimierza w Nowych Piekutach 2. Ko ściół Parafialny p.w. św Piotra i Pawła w Jabłoni Ko ścielnej. 3. Ko ściół Parafialny p.w. Zesłania Ducha Świ ętego w Sanktuarium Matki Bo żej Pojednania w Hodyszewie. 4. Kaplica ze źródełkiem tzw. „Krynica” w Hodyszewie. Wszystkie w / wym. obiekty wpisane s ą w do rejestru zabytków. Obecnie na terenie wsi Hodyszewo realizowany jest „Dom Pielgrzyma’' - Dom Rekolekcyjny Pallotynów Prowincji Chrystusa Króla .

Sanktuarium Matki Bo żej Pojednania w Hodyszewie

6.5. 3.10. Miejsca pami ęci

Na terenie gminy Nowe Piekuty znajduj ą si ę dwa trzy miejsca pami ęci zamordowanych mieszka ńców tych ziem w czasie II wojny światowej. S ą to: - „Kaplica - pomnik ku czci 258 mieszka ńców Krassowa Cz ęstek rozstrzelanych przez hitlerowców w dniu 17 lipca 1943 roku”, zbudowana w 1946 roku przez ks. Józefa Kaczy ńskiego i społecze ństwo, zlokalizowana we wsi Krasowo,

- miejsce pochówku „91 osób wymordowanych w dniu 8.III. 1994 hitlerowskiego” zlokalizowane we wsi Jabło ń Dobki.,

- tablica upami ętniaj ąca pacyfikacj ę wsi Skłody Borowe przez żołnierzy niemieckich w dniu 11 sierpnia 1944 roku. W trakcie pacyfikacji zabito równie ż kilka osób z okolicznych wsi. Ł ącznie zgin ęło 21 osób. Spłon ęło 9 domów i 24 budynki gospodarcze.

6.6, 3.11. Ochrona zdrowia

W lipcu 2001 roku baz ę lokalow ą w zakresie podstawowej stanowiły Zaspokojenie potrzeb ludno ści gminy Nowe Piekuty w zakresie podstawowej opieki medycznej zapewniaj ą ośrodki zdrowia : 1. Budynek b. Gminnego O środka Zdrowia we wsi Łopienie Je że., 2. Budynek b. Wiejskiego O środka Zdrowia w Jabłoni Ko ścielnej , 3. w Nowych Piekutach. Ponadto w Nowych Piekutach i w Jabłoni Ko ścielnej funkcjonuj ą dwa prywatne gabinety stomatologiczne. Podstawowe usługi w zakresie lecznictwa otwartego świadczyło 2 lekarzy medycyny, 2 lekarzy dentystów i 4 piel ęgniarki. W budynku b. GOZ we wsi Łopienie Je że mie ścił si ę Punkt Apteczny W zakresie opieki szpitalnej i usług specjalistycznych mieszka ńcy gminy korzystaj ą głównie z Zakładów Opieki Zdrowotnej w Wysokiem Mazowieckiem.

6.7. 3.12. Poczta i ł ączno ść .

Obsług ę ludno ści gminy Nowe Piekuty w zakresie usług pocztowych w lipcu 2001 roku zabezpieczały nast ępuj ące placówki pocztowe: Urz ąd pocztowy w Nowych Piekutach.

1) Urz ąd Pocztowy Nowe Piekuty dysponuj ący dzier żawionymi od Urz ędu Gminy pomieszczeniami w budynku wielofunkcyjnym, 2) Agencja Pocztowa Jabło ń Ko ścielna zlokalizowana w nowym budynku wielofunkcyjnym, 3) Agencja Pocztowa Hodyszewo mieszcz ąca si ę w nowym budynku wielofunkcyjnym

Łączno ść na terenie gminy zabezpieczaj ą: 1) Stacje bazowe telefonii komórkowej ERA GSM - Łopienie Je że i CENTTER Spółka z o.o. Jabło ń Ko ścielna. maszt Orange w miejscowo ści Jabło ń Ko ścielna; 2) Centralne telefoniczne SZEPTEL Spółka Akcyjna w Jabłoni Ko ścielnej i Telekomunikacja TP S.A. w Nowych Piekutach. maszt T-mobile w miejscowo ści Łopienie; 3) maszt Plusa w miejscowo ści Krasowo-Cz ęstki; 4) maszt Orange w miejscowo ści Nowe Rzepki. Lokalizacj ę poszczególnych stacji bazowych telefonii komórkowych na terenie gminy Nowe Piekuty przedstawia poni ższy rysunek. Poł ączenia światłowodowe obejmuj ą cały teren gminy Nowe Piekuty —35 wsi. 100 % wykonanych miejscowych sieci rozdzielczych. W szkołach jest dost ęp do internetu.

źródło: http://beta.btsearch.pl 6.8. 3.13. Ochrona przeciwpo żarowa. Ochron ę przeciwpo żarow ą w gminie Nowe Piekuty zabezpiecza ją jednostkai ochotniczej Stra ży Po żarnej. Rozmieszczenie placówek ochrony przeciwpo żarowej w lipcu 2001 roku przedstawiało si ę nast ępuj ąco:

L.P. Miejscowo ść Rodzaj obiektu Stan techniczny 1 Nowe Piekuty Remiza ze świetlic ą (2 gara że) dobry 2 Hodyszewo Remiza ze świetlic ą (1 gara ż) dobry 3 Łopienie- Je że Remiza ze świetlic ą (1 gara ż) dobry 4 Jabło ń - Dąbrowa Remiza ze świetlic ą (1 gara ż) b. dobry 5 Jabło ń - Ko ścielna Remiza ze świetlic ą (1 gara ż) b. dobry 6 Jabło ń - Jankowce Remiza ze świetlic ą (1 gara ż) dobry 7 Kostry - Noski Remiza ze świetlic ą (1 gara ż) dobry 8 Skłody Borowe Remiza ze świetlic ą (1 gara ż) dobry 9 Tłoczewo Gara ż

Ochotnicza Stra ż Po żarna dysponuje 6 samochodami stra żackimi. Piekutach wł ączona jest do Krajowego Systemu Ratowniczo-Ga śniczego. 6.9. 3.14. Handel i gastronomia

Według danych Urz ędu Statystycznego w Białymstoku na koniec 1999 roku na terenie gminy Nowe Piekuty znajdowało si ę 18 sklepów o powierzchni sprzeda żowej 838m 2. Sklepy i punkty sprzeda ży zlokalizowane były w nast ępuj ących wsiach: Nowe Piekuty, Hodyszewo, Tłoczewo, Jabło ń Ko ścielna, Krasowo Wielkie, Skłody Borowe, Jabło ń - Szel ągi, Kostry - Noski, Łopienie - Zyski, Piekuty - Urbany, Stokowisko Na 1 sklep przypadało średnio 232 osoby wobec 165 na terenach wysokomazowieckiego i 195 osób średnio na obszarze wsi województwa podlaskiego. Baza magazynowa b. Gminnej Spółdzielni w Nowych Piekutach wykorzystywana jest na hurtownie alkoholi i napojów „Tymbark”. Usługi gastronomiczne w lipcu 2001 roku świadczone były tylko K ącik” w Nowych Piekutach. W trakcie urz ądzania znajdował si ę zakład Hodyszewie. Handel, gastronomia i usługi to główne dziedziny działalno ści zasadach komercyjnych. Rozwój ich uzale żniony jest głównie od potrzeb nabywczej. Zgodnie z danymi Centralnej Ewidencji i informacji o działalno ści gospodarczej, aktualnymi na dzie ń 30 sierpnia 2017 roku, na terenie gminy Nowe Piekuty funkcjonuje 41 jednostek o działalno ści handlowej, w tym m.in.: 1) sprzeda ż hurtowa i detaliczna samochodów osobowych i furgonetek - 3; 2) sprzeda ż detaliczna cz ęś ci i akcesoriów do pojazdów samochodowych, z wył ączeniem motocykli - 1; 3) działalno ść agentów zajmuj ących si ę sprzeda żą towarów ró żnego rodzaju – 2; 4) sprzeda ż hurtowa zbo ża, nieprzetworzonego tytoniu, nasion i pasz dla zwierz ąt - 1; 5) sprzeda ż hurtowa żywych zwierz ąt - 2; 6) sprzeda ż hurtowa elektrycznych artykułów u żytku domowego – 1; 7) sprzeda ż hurtowa maszyn i urządze ń rolniczych oraz dodatkowego wyposa żenia – 2; 8) sprzeda ż hurtowa wyrobów chemicznych – 2; 9) sprzeda ż detaliczna prowadzona w niewyspecjalizowanych sklepach z przewag ą żywno ści, napojów i wyrobów tytoniowych – 7; 10) pozostała sprzeda ż detaliczna prowadzona w niewyspecjalizowanych sklepach – 1; 11) sprzeda ż detaliczna paliw do pojazdów silnikowych na stacjach paliw – 1; 12) sprzeda ż detaliczna drobnych wyrobów metalowych, farb i szkła prowadzona w

100

wyspecjalizowanych sklepach - 1; 13) pozostała sprzeda ż detaliczna prowadzona w niewyspecjalizowanych sklepach - 1; 14) sprzeda ż detaliczna kwiatów, ro ślin, nasion, nawozów, żywych zwierz ąt domowych, karmy dla zwierz ąt domowych prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach – 2; 15) sprzeda ż detaliczna artykułów używanych w wyspecjalizowanych sklepach – 1; 16) sprzeda ż detaliczna innych wyrobów prowadzona na straganach i targowiskach - 1; 17) pozostała sprzeda ż detaliczna prowadzona poza sieci ą sklepow ą, straganami i targowiskami – 1.

6.10. 3.15. Sport, ziele ń, wypoczynek

Na terenie gminy wyst ępuje tylko jedno skupisko cennej zieleni. Jest to pozostało ść parku w zabytkowym zespole dworsko-parkowym w Stokowisku. Do terenów zieleni urz ądzonej mo żna zaliczy ć czynne cmentarze w Nowych Piekutach, Hodyszewie i Jabłoni Ko ścielnej.

Miejsca rekreacji w Jabłoni Ko ścielnej i Nowych Piekutach powstały w 2011 roku. Kolejne – w Nowych Żochach powstało w roku 2013 – przy ogromnej pomocy ze strony mieszka ńców wsi. Miejsca rekreacji w gminie Nowe Piekuty ciesz ą si ę bardzo du żą popularno ści ą w śród mieszka ńców gminy, którzy cz ęsto organizuj ą tam swój wolny czas: 1) w Jabłoni Ko ścielnej znajduje si ę na trasie Jabło ń Ko ścielna – Jabło ń Zarzeckie, po lewej stronie za cmentarzem; 2) w Nowych Piekutach miejsce rekreacji znajduje się przy drodze do miejscowo ści Krasowo -Siódmaki; 3) w Nowych Żochach miejsce rekreacji znajduje si ę przed wsi ą od strony Starych Żochów:

101

4) w lipcu 2017r. zostało wykonane miejsce rekreacji w miejscowo ści Kostry Litwa, natomiast we wrze śniu tego roku w miejscowo ści Skłody Borowe oraz Łopienie Zyski.

6.11. Poziom warunków życia ludno ści

Poziom warunków życia ludno ści gminy Nowe Piekuty w porównaniu z przeci ętnym poziomem życia mieszka ńców obszarów wiejskich powiatu wysokomazowieckiego i województwa podlaskiego w latach 1998 - 1999 przedstawia tabela 6.11.1

6.12. 3.16. Problemy społeczne

Gmina Nowe Piekuty nale ży do grupy gmin małych. Zamieszkuje j ą nieco ponad 4,2 tys. osób. Na terenie powiatu wysokomazowieckiego gmina wiejska liczy średni ą około 5,5 tys. mieszka ńców, a województwa podlaskiego 5,0 tys. osób. Liczba mieszka ńców gminy w latach 1946 - 2000 2013-2016 zmniejszyła si ę o około 1,2 tys. 110 osób. Przyczyn ą tego było ujemne saldo migracji tzn. odpływ ludno ści z terenu gminy był wi ększy od napływu przy jednoczesnym znacznym spadku przyrostu naturalnego w ostatnim okresie. Wymienione zjawiska spowodowały niekorzystne zmiany w strukturze wieku ludno ści oraz pogł ębiły nierównowag ę płci w grupie wieku 20 - 39 lat, tj. w wieku najcz ęstszego zawierania mał żeństw. Opisane procesy mog ą mie ć negatywny wpływ na przyszły rozwój demograficzny gminy. Znaczna liczba ludno ści w wieku poprodukcyjnym powoduje zwi ększone zapotrzebowanie na usługi z zakresu ochrony zdrowia i opieki społecznej. Wzrastaj ąca liczba ludno ści w wieku produkcyjnym pogł ębia ju ż istniej ące bardzo trudne do rozwi ązania problemy na rynku pracy. W wyniku transformacji ustrojowej na terenie gminy wyst ąpiło szereg negatywnych zjawisk m in. likwidacja miejsc pracy na terenie gminy oraz w o środkach miejskich (Łapy, Białystok, Wysokie Mazowieckie), w których zatrudnieni byli mieszka ńcy gminy, wysokie bezrobocie, zubo żenie ludno ści, wyst ępowanie zjawisk patologicznych. W 1999 roku liczba pracuj ących na terenie gminy w stosunku do roku 1994 zmniejszyła si ę o 1,6%. Najwi ększy spadek zatrudnienia nast ąpił w rolnictwie - około 4%. Zagospodarowanie du żej nadwy żki siły roboczej jest istotnym próblemem społeczno- gospodarczym na terenie gminy. Gmina Nowe Piekuty nale ży do grupy gmin o średnim bezrobociu. W czerwcu 2017 Na koniec 1999 roku w Powiatowym Urz ędzie Pracy w Wysokiem Mazowieckiem zarejestrowanych było 160 94 bezrobotnych, co stanowiło niespełna 4% 7,4% ludno ści w wieku produkcyjnym. Po okresowym spadku bezrobotnych, liczba ich po 1997 roku ponownie wzrasta. W latach 2015-2017 zaobserwowa ć mo żna znacz ący spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych (ze 123 w roku 2015 do 94 w roku 2017). W śród zarejestrowanych osób bezrobotnych a ż około 30% stanowi ą osoby z wykształceniem gimnazjalnym lub ni ższym. Najwi ększym bezrobociem dotkni ęta jest ludno ść w wieku poni żej 25 lat roku stanowiła aż 50% ogółu bezrobotnych. Wśród bezrobotnych najwi ększ ą grup ę stanowili ludzie z wykształceniem zasadniczym zawodowym (44,4%) oraz średnim zawodowym (28,1%0. Ludzie podstawowym stanowili 20,6% bezrobotnych. Na koniec 1999 roku tylko 7,5% ogółu bezrobotnych posiadało prawo do zasiłku. Bezrobocie jest jedn ą z przyczyn zubo żenia mieszka ńców gminy i wzrostu liczby ludno ści

102

bud żetu gminy rozwoju ekonomicznego gminy i sprzyja powstawaniu niekorzystnych zjawisk społecznych. W sferze społecznej bezrobocie powoduje szereg negatywnych konsekwencji, których wyeliminowanie nawet w długim okresie b ędzie trudne.

Przykładem takich konsekwencji jest niech ęć do podejmowania zagro żenia, apatia, frustracja, brak ch ęci i umiej ętno ści podejmowania działa ń, niska akceptacja społecznych reform. Sprzyja to powstawaniu niekorzystnych, a często patologicznych zjawisk takich jak: przest ępczo ść , narkomania, alkoholizm, itp Niepokoj ące to jest, gdy dotyczy ludzi bardzo młodych, pozostaj ących bez pracy.

6.13. 3.17. Problemy strukturalne, w tym zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia Problemy struktury funkcjonalno-przestrzennej i wyposa żenia w usługi

Sie ć osadnicza na terenie gminy jest bardzo rozdrobniona. W strukturze miejscowo ści przewa żaj ą małe wsie licz ące do 100 mieszka ńców (prawie 43%), średnia wielko ść miejscowo ści wynosi 115 osób. Najwi ększ ą miejscowo ści ą jest Jabło ń-Ko ścielna, w której zamieszkuje około 11% ogółu mieszka ńców gminy (ponad 450 osób). Drug ą pod wzgl ędem wielko ści miejscowo ści ą jest Jabło ń-Jankowce (około 6% ogółu mieszka ńców gminy) oraz wie ś Nowe Piekuty - ośrodek gminny, w którym zamieszkuje około 6% ogółu mieszka ńców gminy. W du żych wsiach licz ących powy żej 200 mieszka ńców w 2016 roku zamieszkiwało około 6% ludno ści. W połowie 2000 roku tylko jedna miejscowo ść Jabło ń Ko ścielna liczyła około 470 mieszka ńców. W czterech wsiach: Krasowo-Cz ęstki, Krasowo Wielkie, Jabło ń - Jankowce, Nowe Piekuty liczba mieszka ńców kształtowała si ę na poziomie 200 - 240 osób. W 18 wsiach (51,4% miejscowo ści) liczba mieszka ńców nie przekraczała 100 osób. Głównymi o środkami koncentracji urz ądze ń obsługi ludno ści s ą: zespoły wsi Nowe Piekuty - Krasowo Wielkie, Jabło ń Ko ścielna - Jabło ń Jankowce oraz wie ś Hodyszewo. W mniejszym zakresie lub pojedyncze urz ądzenia usługowe znajduj ą si ę w innych miejscowo ściach. Rozmieszczenie o środków usługowych i urz ądze ń uznaje si ę w kontek ście rozdrobnienia sieci osadniczej i alokacji przestrzennej ludno ści. Urz ądzenia obsługi mieszka ńców zlokalizowane na terenie gminy w odniesieniu do administracji, edukacji, ochrony zdrowia oraz handlu maj ą zasi ęg lokalny. Usługi zwi ązane z kultem religijnym w Hodyszewie maj ą zasi ęg ponadlokalny. W dziedzinie usług publicznych obejmuj ących szkolnictwo gimnazjalne na poziomie podstawowym oraz ochron ę zdrowia dost ępno ść usług dla mieszka ńców jest mało korzystna (lokalizacja istniej ącego o środka zdrowia na uboczu we wsi Łopienie Je że, brak o środka zdrowia we wsi gminnej). Odległo ść do tych urz ądze ń w przypadku dalej poło żonych miejscowo ści wynosi ponad l0 km. S ą to odległo ści, które bardzo obni żaj ą poziom jako ści życia mieszka ńców. Sytuacja mieszkaniowa ludno ści gminy Nowe Piekuty zasadniczo nie odbiega od przeci ętnej na terenach wiejskich powiatu wysokomazowieckiego. Według danych Urz ędu Gminy około 5% istniej ących zasobów mieszkaniowych wymaga wymiany ze wzgl ędu na zły stan techniczny. Ruch budowlany na terenie gminy był niewielki i dotyczył głównie wymiany istniej ących zasobów mieszkaniowych. Nowe budownictwo mieszkaniowe realizowane w niedu żym zakresie koncentrowało si ę głównie w Nowych Piekutach i Jabłoni Ko ścielnej . Najcenniejsze budynki z punktu widzenia walorów architektonicznych i historycznych nale żałoby obj ąć ochron ą konserwatorsk ą.

103

Istotne uwarunkowania na terenie gminy stwarza nierozwi ązana gospodarka ściekowa oraz brak sieci gazowej. Zagro żenia bezpiecze ństwa dla ludno ści i jej mienia wynikaj ą równie ż z uwarunkowa ń przyrodniczych i środowiskowych, do których nale żą kl ęski żywiołowe np. powodzie, wichury, intensywne opady śniegu. Do słu żb publicznych, których zadaniem jest wła śnie monitoring zagro żeń, zapobieganie im i usuwanie ich skutków zaliczaj ą si ę np.: policja, stra ż po żarna, słu żby ochrony zdrowia. Na terenie gminy Nowe Piekuty funkcjonuj ą jednostki Ochotniczej Stra ży Po żarnej zlokalizowane w miejscowo ściach: Nowe Piekuty, Jabło ń Ko ścielna, Jabło ń Jankowce, Jabło ń Dąbrowa, Łopienie Je że, Hodyszewo, Skłody Borowe, Kostry Noski, Tłoczewo. W celu zabezpieczenia indywidualnego przed po żarem, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpo żarowej (t.j. Dz.U. 2017 poz. 736 z pó źn. zm.) wła ściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu jest obowi ązany: 1) przestrzega ć przeciwpo żarowych wymaga ń techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych; 2) wyposa żyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia przeciwpo żarowe i ga śnice; 3) zapewni ć konserwacj ę oraz naprawy urz ądze ń przeciwpo żarowych i ga śnic w sposób gwarantuj ący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie; 4) zapewni ć osobom przebywaj ącym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie, bezpiecze ństwo i mo żliwo ść ewakuacji; 5) przygotowa ć budynek, obiekt budowlany lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej; 6) zapozna ć pracowników z przepisami przeciwpo żarowymi; 7) ustali ć sposoby post ępowania na wypadek powstania po żaru, kl ęski żywiołowej lub innego miejscowego zagro żenia. Potrzeb ludno ści gminy Nowe Piekuty w zakresie podstawowej opieki medycznej zapewniaj ą o środki zdrowia: we wsi Łopienie Je że, Jabłoni Ko ścielnej i Nowych Piekutach. Na terenie gminy zlokalizowane s ą cztery stacje bazowe telefonii komórkowej, wykazane w punkcie 3.12 niniejszego opracowania. Lokalizacja przedmiotowych obiektów w sąsiedztwie terenów zabudowanych budzi w śród ludzi obawy dotycz ące ich zdrowia i jako ści życia. Obowi ązuj ące przepisy prawne dotycz ące maksymalnych nat ęż eń pola elektromagnetycznego i g ęsto ści mocy s ą rygorystyczne i słu żą zabezpieczeniu ludno ści przed ewentualnymi szkodliwo ściami z tytułu lokalizacji np. stacji bazowej telefonii komórkowej. System ochrony ludno ści przed negatywnym wpływem pola elektromagnetycznego w Polsce mo żna oceni ć jako bardzo dobry. Ludzie nie zdaja sobie sprawy, że w życiu codziennym otoczeni jeste śmy o wiele silniejszymi polami elektromagnetycznymi, pochodz ącymi od innych źródeł ni ż stacje bazowe, w tym od urz ądze ń powszechnego u żytku takich, jak telefony komórkowe, kuchenki mikrofalowe, monitory komputerowe, pralki, suszarki itp. Na terenie gminy nie wyst ępuj ą zakłady przemysłowe oraz usługowe powoduj ące ponadnormatywny hałas, promieniowanie i wibracje szkodliwe dla ludzi i środowiska. Nie wyst ępuj ą tu równie ż obszary szczególnego zagro żenia powodzi ą i obszary osuwania si ę mas ziemnych.

6.14. Uwarunkowania demograficzne i społeczne Gmina Nowe Piekuty nale ży do grupy gmin małych. Zamieszkuje G ęsto ść zaludnienia wynosi 38 osób/1 km .

104

Liczba mieszka ńców gminy od 1975 roku zmniejszyła si ę o ponad 0,6 tys. osób. Spowodowane to było ujemnym saldem migracji przy jednoczesnym znacznym przyrostu naturalnego w ostatnim okresie. Wymienione zjawiska spowodowały niekorzystne zmiany w strukturze wieku ludno ści (w roku 2000 udział ludno ści w wieku przedprodukcyjnym 24,9% w mieszka ńców gminy, a w wieku produkcyjnym 19,9%) oraz pogł ębiły nierównowag ę płci w grupie wieku 20-39 lat, tj. w wieku najcz ęstszego zawierania mał żeństw.

Bezrobocie na terenie gminy w 1999 roku było ni ższe od przeci ętnego w powiecie wysokomazowieckim i województwie podlaskim.

W dziedzinie obsługi ludno ści w stanie istniej ącym gmina charakteryzuje si ę nast ępuj ącymi uwarunkowaniami: - racjonalna sie ć szkół podstawowych, niekorzystna sytuacja mieszka ńców środkowej i południowej cz ęś ci ambulatoryjnej opieki zdrowotnej (istniej ący o środek zdrowia we poło żony peryferyjnie w stosunku do obsługiwanego rejonu); - dobre wyposa żenie gminy w świetlice wiejskie; - brak o środka o znaczeniu ogólno -gminnym (GOK-u); dobrze rozwini ęta sie ć placówek ochrony przeciwpo żarowej; - wysoki poziom telefonizacji; do ść dobrze rozwini ęta sie ć handlowa; - niedostateczne wyposa żenie gminy w urz ądzenia gastronomiczne oraz bytowych dla ludno ści; niedostateczne wyposa żenie gminy w urz ądzenia sportowo-rekreacyjne| o znaczeniu ogólno-gminnym.

Głównym o środkiem koncentracji urz ądze ń obsługi ludno ści jest miejscowo ść Piekuty, jako o środki pomocnicze funkcjonuj ą wsie Jabło ń Ko ścielna i Hodyszewie. W mniejszym zakresie lub pojedyncze urz ądzenia usługowe znajduj ą si ę w innych miejscowo ściach.

105

7. GOSPODARCZE PODSTAWY FUNKCJONOWANIA GMINY

4. Dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu

7.1. 4.1. Rolnictwo

7.1.1. 4.1.1. Rolnicza przestrze ń produkcyjna Jednym z głównych uwarunkowa ń rozwoju funkcji rolnej na danym obszarze jest potencjał zawarty w warunkach przyrodniczych. O warto ści potencjału decyduje jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Na jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej składaj ą si ę warunki glebowe, agroklimat lokalny, rze źba terenu i warunki gruntowo-wodne. Jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej, podstawowego elementu potencjału rolnego, najlepiej obrazuje waloryzacja punktowa opracowana przez IUNG w Puławach. Poni ższe zestawienie przedstawia miejsce gminy w powiecie, w byłym województwie Wyszczególnienie Wska źnik waloryzacji Polska 66,6 Województwo b. łom żyńskie 57,3 Czy żew Osada 76,1 Szepietowo 74,4 Klukowo 71,6 Wysokie Mazowieckie 70,5 Nowe Piekuty 67,8 Kobylin Borzymy 66,7 Sokoły 63,1 Ciechanowiec 59 ,4 Kulesze Ko ścielne 57,8

łom żyńskim Ogólny wska źnik jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla gminy Nowe 67,8 pkt. Jest on wy ższy od województwa b. łom żyńskiego (57,3) i kraju (66 niektórych gmin wchodz ących w skład powiatu wysokomazowieckiego.

Na terenie gminy Nowe Piekuty, w strukturze u żytkowania gruntów rolnych, wyra źnie dominuj ą grunty orne stanowi ące około 65% powierzchni u żytków rolnych (7137,8650 ha), natomiast najmniejszy wska źnik 0,17% zajmuj ą sady. Udział poszczególnych kompleksów przydatno ści rolniczej w skali całej gminy przedstawia si ę nast ępuj ąco: 2 – pszenny dobry 35,1% 4 – żytni bardzo dobry 20,5% 5 – żytni dobry 7,8% 6 – żytni słaby 13,5% 7- żytni bardzo słaby 3,9% 8 – zbo żowo-pastewny mocny 3,5% 2z – użytki zielone średnie 84,7% 3z – użytki zielone słabe 15,3%.

106

7.1.2. 4.1.2. Struktura u żytkowania gruntów Struktura u żytkowania gruntów gminy Nowe Piekuty wg danych Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem na dzie ń 2001.01.12. przedstawia si ę Powierzchnia w ha % Użytki rolne 8.576 78,2 Lasy i zadrzewienia 1.767 16,1 Wody 33 0,2 Tereny zainwestowane 558 5,1 Tereny pozostałe 35 0,4 Razem 10.970 100,0

nast ępuj ąco:

Według danych ze Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem z dnia 27 lipca 2017 r. struktura u żytkowanie gruntów rolnych w gminie Nowe Piekuty przedstawia si ę nast ępuj ąco:

107

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem z dnia 27 lipca 2017 r.

Grunty rolne zajmuj ą 8477,46 ha, co stanowi ponad 77 % powierzchni gminy Nowe Piekuty, natomiast grunty le śne pokrywaj ą ponad 15 % powierzchni gminy. Stosunkowo mały procent powierzchni gminy zajmuj ą wody powierzchniowe.

Mi ędzy innymi w wyniku gospodarczej działalno ści człowieka – nadmiernej eksploatacji zasobów wodnych, urbanizacji, rolnictwu i lesnictwu, powstaje problem tzw. „pustynnienia obszarów”. Zjawisku temu sprzyjaj ą niekorzystne warunki klimatyczne, czyli wysoka temperatura, długotrwały brak opadów i du że parowanie, a tak że wzrost liczby mieszka ńców, intensyfikacja produkcji rolniczej oraz wycinanie lasów. Zjawiska te powoduja stopniow ą degradacje gleby oraz utraty przez ni ą walorów rolniczych.

Cho ć terenowi gminy Nowe Piekuty daleko jest do rozwoju obszarów pustynnych, to procesów prowadz ących do takiego stanu nie wolno lekcewa żyć. W zwi ązku z powy ższym nale żałoby: 1) zwi ększa ć świadomo ść społecze ństwa, w tym równie ż społecze ństw pozornie niezagro żonych procesem pustynnienia w zakresie skutków tego procesu; 2) d ąż yć do przeciwdziałania skutkom suszy i pustynnienia przy zaanga żowaniu jak najwi ększej liczby organów, organizacji, stowarzysze ń i społeczno ści lokalnych; 3) wł ączy ć program małej retencji wodnej i zwi ększenia lesisto ści.

Struktur ę u żytkowania gruntów w rozbiciu na ró żne formy zainwestowania gminy Nowe Piekuty przedstawia tabela 7.2, a w poszczególnych obr ębach geodezyjnych tabela 7.3.

Struktura u żytkowania

□ Użytki rolne

□

□ Lasy i zadrzewieniaWody

□ Tereny zainwestowane

□ pozostałe

Powy ższy wykres ilustruje uwarunkowania przestrzeni gminy, do rolnej. Przedstawia on charakter przyrodniczy gminy. Jest to gmina o bardzo du żej ilo ści u żytków rolnych, małym zalesieniem i znikom ą ilo ści ą wód.

108

7.1.2. 4.1.3. Struktura u żytków rolnych

Gmin ę Nowe Piekuty charakteryzuj ą korzystne warunki naturalne do produkcji rolnej, w ogólnej powierzchni u żytków rolnych dominuj ą grunty orne – 84,3 65 %, a u żytki zielone stanowi ą niewielki udział, który wynosi około 15,3 13 % (w tym ł ąki około 4% i pastwiska około 9%) , a sady stanowi ą zaledwie 0,4 0,17 %. Świadczy to o dominuj ącej roli gruntów ornych i trudnej sytuacji paszowej do prze żuwaczy.

Według danych ze Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem z dnia 27 lipca 2017 r. struktura u żytkowanie gruntów rolnych w gminie Nowe Piekuty przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Grunty rolne Powierzchnia Stosunek [ha] procentowy* Grunty orne 7137,8650 65,07 Łąki 400,6669 3,65 Pastwiska 919,7879 9,39 Sady 19,1382 0,17 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ze Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem z dnia 27 lipca 2017 r.

Struktur ę u żytków rolnych Gminy Nowe Piekuty na tle wysokomazowieckiego obszaru wiejskiego i suwalskiego obszaru wiejskiego wg danych US w Biały obrazuje poni ższe zestawienie:

Wyszczególnienie Gmina Nowe Piekuty Wysokomazowiecki S obszar wiejski uwalski obszar wiejski Ha % % % Grunty orne 7148 82,0 79,0 72,8 Sady 18 0,2 0,2 0,4 Łąki 837 9,5 12,2 9,3 Pastwiska 728 8,3 8,6 17,3 Razem u żytki rolne 8731 100,0 100,0 100,0 UR w ogólnej 10937 79,8 74,0 69,9 powierzchni gruntów

109

Struktura u żytków rolnych wg danych Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem na dzie ń 2001.01.12 przedstawia si ę nast ępuj ąco: Wyszczególnienie Powierzchnia w ha % Grunty orne 7231 84,3 Sady 31 0,4 Użytki zielone 1314 15,3 Ogółem u żytki zielone 8576 1000,0

Struktura u żytków rolnych

□ □

Grunty orni ■ SadyU żytki zielone85%

Przyjmuj ąc, że wielko ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej to ilo ść u żytków rolnych przypadaj ąca na statystycznego mieszka ńca gminy, województwa czy kraju, to w gminie Nowe Piekuty wynosi ona 2,01 ha, a w kraju zaledwie 0,48ha. Nale ży tu nadmieni ć, że ilo ść u żytków rolnych na jednego mieszka ńca w Polsce (0,48ha) jest wielko ści ą zbli żon ą do Francji i Danii, ale około czterokrotnie wi ększ ą ni ż w Niemczech, Holandii czy Belgii. Niezale żnie od powy ższych rozwa żań nale ży zaznaczy ć, że gmin ę charakteryzuje wysoki udział u żytków rolnych w powierzchni ogólnej, który wynosi około 80%, przy udziale wysokomazowieckiego obszaru wiejskiego ok. 74% i suwalskiego obszaru wiejskiego około 70%.

7.1.3. Zmeliorowane u żytki rolne Według danych Urz ędu Gminy w Nowych Piekutach, u żytki rolne w 65,8% maj ą uregulowane stosunki wodne w glebie poprzez drenowanie na obszarze 5158ha i melioracj ę na obszarze 489ha. Ogółem 112,6km rowów melioracyjnych obj ętych jest bie żą cą konserwacj ą, któr ą prowadzi Gminna Spółka Wodna „Tłoczewka”. Usterki na drenach s ą na bie żą co przez ekip ę konserwatorsk ą Spółki Wodnej. Opracowany jest projekt techniczny drenowania i melioracji gleb w obr ębie zlewni rzeki Tłoczewki, obejmuj ący obszar 750 ha, co zaspokoi potrzeby w tym zakresie.

7.1.5. 4.1.4. Gleby Grunty orne charakteryzuj ą si ę wysok ą warto ści ą u żytkowo-rolnicz ą, o czym świadczy udział gleby III i IV klasy bonitacyjnej wynosz ący ponad 70 50 % ogólnej powierzchni gruntów ornych. Zgodnie z ustaw ą o ochronie gruntów gleby te podlegaj ą szczególnej ochronie prawnej przed zmian ą u żytkowania na cele nierolnicze i niele śne.

110

Potencjalne mo żliwo ści produkcyjne gleb obrazuj ą klasyfikacja bonitacyjna. Procentowy udział poszczególnych klas bonitacyjnych w powierzchni gruntów ornych i u żytków zielonych gminy Nowe Piekuty przedstawia si ę nast ępuj ąco: Grunty orne% udział użytki zielone % udział III a -1,1; III b -15,1 III- 3,5 IV a – 31,5; IV b – 27,6 IV – 45,7 V – 19,9 V – 41,3 VI – 4,8 VI – 9,5

Na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą grunty orne o wysokiej klasie przydatno ści rolniczej I i II czyli grunty najlepsze. Wyst ępuj ą tu natomiast u żytki klasy III, ich udział procentowy w stosunku do powierzchni całej gminy wynosi zaledwie około 0,75% (dla gruntów klasy IIIa) oraz około 9,36% (dla gruntów klasy IIIb). Grunty orne klasy IVa czyli gleby orne średniej jako ści lepsze, dominuj ą w gminie Nowe Piekuty zajmuj ą powierzchni ę około 2285 ha, czyli około prawie 21% powierzchni gminy. Natomiast grunty orne klasy IVb czyli gleby orne średniej jako ści, gorsze zajmuj ą powierzchni ę około 2065 ha, co stanowi niespełna 19% powierzchni gminy. Grunty orne klasy V stanowi ą około 13% powierzchni gminy, natomiast klasy VI czyli gleby orne najsłabsze zajmuj ą powierzchni ę 303 ha stanowi ąc około 3% powierzchni ogólnej gminy.

7.1.6. 4.1.5. Struktura władania Wg stanu na 12 stycznia 2001 roku struktura władania gruntów przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Indywidualne gospodarstwa rolne 10270 ha tj. 93,6% Inne grunty indywidualne 45ha tj. 0,4% Grunty Skarbu Pa ństwa 341 ha tj. 3,1% w tym grunty S.P. przekazane w u żytkowanie wieczyste 40 ha tj. 0,4% grunty Pa ństwowego Gospodarstwa Le śnego 188 ha tj. 1,7% Grunty komunalne w zarz ądzie lub posiadaniu jedn..organ, gmin i zwi ązków mi ędzygminnych 261 ha tj. 2,4% Grunty ko ściołów i zwi ązków wyznaniowych 51 ha tj. 0,5% Pozostałe 2 ha

W strukturze władania gruntów gminy dominuj ą indywidualne gospodarstwa stanowi ą 93,6% powierzchni gminy. Na drugim miejscu w strukturze włada: grunty Skarbu Pa ństwa, które stanowi ą 3,1% powierzchni gminy, komunalne.

Według danych Starostwa Powiatowego w Wysokiem mazowieckiem stan władania gruntów w gminie Nowe Piekuty na dzie ń 01.01.2017 roku przedstawia się nast ępuj ąco:

111

przekazane w u żytkowanie wieczyste 39 0,36 Grunty gmin i zwi ązków mi ędzygminnych 239 2,18 Grunty osób fizycznych 10 327 94,15 Grunty spółdzielni 7 0,06 Grunty ko ściołów i zwi ązków 52 0,47 wyznaniowych Grunty powiatów 65 0,59 Grunty województw 20 0,18 Grunty spółek prawa handlowego 1 0,01 Grunty partii politycznych i stowarzysze ń 3 0,03 Pozostałe 12 0,11 Razem 10 969 100

Skarb Pa ństwa Grunty gmin i zwi ązków mi ędzygminnych Grunty osób fizycznych Grunty spółdzielni Grunty ko ściołów i Grunty powiatów zwi ązków wyznaniowych Grunty województw Grunty spółek prawa handlowego Grunty partii politycznych i Pozostałe stowarzysze ń

Źródło: Opracowanie własne W strukturze władania u żytków rolnych dominuj ącą pozycj ę maj gospodarstwa rolne, zajmuj ąc 99,1% powierzchni u żytków rolnych gminy poszczególnych obr ębach geodezyjnych jest zró żnicowany od 58,1% w No 94,15% w Jabłoni - Markowi ęta

Użytki rolne z podziałem na własno ść - gmina Nowe Piekuty Starostwo Powiatowe - 12.01.200 lr.

Użytki rolne Gospodarstwa Grunty osób fizycznych Skarb Grunty Grunty ogółem indywidualne Pa ństwa komunalne Ko ściołów i zw. Pozostałe nie b ędące gospodarstwami wyzn.

8576 ha 8495 ha 28 h a 8 16 27 2 % 99,1 0,3 0,1 0,2 0,3 0

112

Grunty orne z podziałem na własno ść - gmina Nowe Piekuty Starostwo Powiatowe - 12.01.20Qlr. Grunty orne Gospodarstwa Grunty osób fizycznych Skarb Grunty' Grunty ogółem indywiualne nie b ędące Pa ństwa komunalne ko ścioh »w i zw. Pozostałe gospodarstwami wyzn. 7231 ha 7171ha 23 4 13 1 8 2 % 99,1 0,3 0,1 0,2 _____ 0,3 _____ 0

Grunty orne, analogicznie jak u żytki rolne dominuj ą w indywidualnych gospodarstwach rolnych, co świadczy o dominuj ącej roli gospodarstw indywidualnych w Gminie Nowe Piekuty.

7.1.7. 4.1.6. Kierunki produkcji rolnej

Produkcja rolna w gospodarstwach indywidualnych ma charakter wielokierunkowy, wyspecjalizowany w chowie bydła mlecznego i opasowego oraz trzody chlewnej. Główn ą rol ę odgrywaj ą producenci mleka. Dobre warunki do hodowli krów mlecznych sprawiły, że regionalni hodowcy produkuj ą mleko o najwy ższej jako ści i znajduj ą si ę w czołówce dostawców mleka do OSM „Mlekovita” w Wysokim Mazowieckim - do najwi ększej mleczarni w kraju i zarazem jednej najnowocze śniejszej w Europie, która codziennie przetwarza 1,2 min 1. mleka. W planach znajduje si ę rozbudowa mo żliwo ści do 1,5 min 1. dziennie. Od roku 1998 przedsi ębiorstwo dysponuje mi ędzynarodowym certyfikatem jako ści zgodnym z PN ISO 9002 co potwierdza ekologiczne pochodzenie surowca daj ąc szans ę ekspansji na rynki europejskie.

113

114

Produkcja ro ślinna głównie nastawiona jest na potrzeby produkcji zwierz ęcej i zaspokojenie potrzeb własnych rolników. W roku 1999 był du ży udział ro ślin pastewnych, głównie buraka cukrowego na potrzeby cukrowni Łapy. Średni obszar uprawy buraka cukrowego z ostatnich trzech lat wynosi 260ha.

115

Poziom intensywno ści organizacji produkcji ro ślinnej Gminy Nowe Piekuty w 1993r. na tle b. woj. łom żyńskiego i gmin powiatu wysokomazowieckiego przedstawia poni ższe zestawienie: L.p. Wyszczególnienie Liczba Skala Liczba pkt intensywno ści punktów intensywno ści prod. Ro ślinnej na 1 pkt waloryzacji 1. Gmina Nowe Piekuty 131 B2 1,93 2. Czy żew Osada 147 C1 1,93 3. Szepietowo 135 B2 1,82 4. Klukowo 126 B2 1,76 5. Wysokie Mazowieckie 129 B2 1,82

6. Kobylin Borzymy 131 B2 1,97 7. Sokoły 134 B2 2,13 8. Ciechanowiec 123 B1 2,07 9. Kulesze Ko ścielne 129 B2 2,24 10. b. woj. łomzy ńskie 127 B2 2,23

116

Produkcja zwierz ęca Stan inwentarza żywego w gminie na przestrzeni lat 1975 - 2001 obrazuje poni ższe zestawienie: Dane wg roczników statystycznych Da le szacunkowe pisu Wyszczególnienie rolnego s 1975r. 1980r. 1983r. 0 07.200lr. Bydło ogółem - szt. W 6.135 5.920 6371 5750 tym Krowy 2.910 3.373 3.627 9.613 7.697 6.130 Trzoda chlewna w tym: Maciory Owce 1.693 1.55 0 1.800 Konie 1.523 1.076 1.052 31

Z powy ższych danych wynika, że w ostatnich latach rezygnuje si ę z chowu owiec i koni. Spada równie ż pogłowie trzody chlewnej i bydła.

Skre śla si ę w cało ści pkt 7.1.8.

Struktura gospodarstw rolnych w 2000 roku

117

□ □ gospodarstwa o wielko ści od 0- 5gospodarstwa o wielko ści od 5-10 □ gospodarstwa o wielko ści od 10-20 □ gospodarstwa o wielko ści od 20-30 □ gospodarstwa powy żej 30 ha

W 2000roku w gminie Nowe Piekuty było 1317 gospodarstw rolnych roku 1992 nast ąpił ich wzrost o 17,7%. Nast ąpił wzrost gospodarstw małych. 0 do 5ha, które w 2000roku stanowiły 48,2% ogółu gospodarstw w gmi zmniejszyła si ę liczba gospodarstw powy żej lOha

Liczb ę gospodarstw w latach 1990 i 2000 obrazuje poni ższe zestawienie: Lata 1990r. 1992r. 1994r. 1996r. 1 98r. 2000r. Ilo ść gospodarstw rolnych 1 031 1 083 1 076 1 097 1S 370 1 317

4.1.7. Struktura gospodarstw rolnych

Według danych z Urz ędu Gminy Nowe Piekuty w strukturze gospodarstw rolnych dominuj ą małe gospodarstwa rolnicze o powierzchni do 0,5ha, stanowi ą one około 19% ogółu gospodarstw w gminie Nowe Piekuty. Około 10% – 12% stanowi ą gospodarstwa rolne o powierzchni od 3ha do 5ha oraz od 7ha do 14ha. W gminie Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą gospodarstwa rolne o powierzchni powy żej 100 ha, natomiast jedno gospodarstwo rolne posiada powierzchni ę w granicach od 50 ha do 99,9 ha. Według danych z Urz ędu Gminy Nowe Piekuty struktura gospodarstwa rolnych przedstawia si ę nast ępuj ąco:

L.P. Zakres powierzchni Ilo ść gospodarstw 1 0,0 – 0, 4999 ha 312 2 0,5 – 0, 9999 ha 125 3 1 – 1, 4999 ha 110 4 1,5 – 1, 9999 ha 79 5 2,0 – 2, 9999 ha 139 6 3,0 – 4, 9999 ha 200

118

7 5,0 – 6, 9999 ha 120 8 7,0 – 9, 9999 ha 177 9 10,0 – 14, 9999 ha 201 10 15,0 – 19, 9999 ha 95 11 20,0 – 29, 9999 ha 64 12 30,0 – 49, 9999 ha 19 13 50,0 – 99, 9999 ha 1 14 100,0 ha i powy żej 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urz ędu Gminy Nowe Piekuty

7.1.8. Infrastruktura rolna

Proces transformacji rolnictwa i wsi wyznacza szczególn ą rol ę instytucjom i organizacjom funkcjonuj ącym w rolnictwie i szeroko rozumianym jego otoczeniu. Wraz z przemianami strukturalno-produkcyjnymi w gospodarce żywno ściowej zichodz ą zmiany w technicznej obsłudze rolnictwa. Usługi w zakresie wa żniejszych prac polowych wykonuj ą rolnicy przewa żnie własnym sprz ętem. Mleko odbiera Spółdzielnia Mleczarska w Wysokim Mazowieckim bezpo średnio od rolników. Punkty skupu mleka znajduj ą si ę w Jabłoni Ko ścielnej, Jabłoni Piotrowcach, w Skłodach Borowych, Hodyszewie, we wsi Łopienie Zyski i Markowo Wólka. Usługi weterynaryjne wykonuj ą lekarze weterynarii w Nowych Piekutach i Jabłoni Ko ścielnej w swoich Lecznicach weterynaryjnych. Doradztwem i upowszechnianiem post ępu rolniczego zajmuj ą Wojewódzkiego O środka Post ępu Rolniczego w Szepietowie oraz Gminny Z Rolniczego w Urz ędzie Gminy w Nowych Piekutach.

Skup płodów rolnych znajduje si ę w Jabłoni Piotrowcach., a skup ziemniaków wŻochach Starych. We wsi Jo śki znajduje si ę zakład rzemie ślniczy - naprawa maszyn rolniczych; sklep z paszami i środkami rolniczymi znajduje si ę w Krasowie Wielkim.

Skupem i przerobem mi ęsa zajmuje si ę zakład produkcyjny w Piekutach Urbanach. Przestrzenne rozmieszczenie drobnej wytwórczo ści i zakładów rzemie ślniczych obrazuje mapka.

119

Skre śla si ę w cało ści ppkt. 7.2.

4.2. Przestrze ń gospodarcza

Liczba zarejestrowanych działalno ści gospodarczych na terenie gminy Nowe Piekuty, według sekcji działalno ści gospodarczej, dane z Centralnej Ewidencji i informacji o działalno ści gospodarczej, aktualne na dzie ń 30 sierpnia 2017 roku: 1) rolnictwo – 18; 2) górnictwo i wydobycie – 2; 3) przetwórstwo przemysłowe – 8; 4) budownictwo – 28; 5) handel – 41; 6) transport – 14; 7) informacja i komunikacja – 2; 8) działalno ść finansowa i ubezpieczeniowa – 3; 9) działalno ść profesjonalna, naukowa i techniczna – 2; 120

10) edukacja – 2; 11) opieka zdrowotna i pomoc społeczna – 3; 12) działalno ść zwi ązana z kultur ą – 1; 13) pozostałe działalno ści usługowe – 6. W sumie na terenie gminy Nowe Piekuty liczba zarejestrowanych działalno ści gospodarczych wyniosła 134 – stan na dzie ń 30 sierpnia 2017 roku.

7.3. Turystyka

Wysoka jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej, niska lesisto ść , brak zbiorników wodnych, mało urozmaicony krajobraz – nie sprzyja rozwojowi funkcji turystycznej. W zwi ązku z brakiem naturalnych form powierzchniowych, które stanowiłyby atrakcj ę turystycznych gminy Nowe Piekuty, nale żałoby wzi ąć pod uwag ę obiekty b ędące dziełem człowieka. Hodyszewo z sanktuarium Matki Bo żej Pojednania stanowi miejsce kultu religijnego (pielgrzymkowe i odpustowe). Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podlaskiego przewiduje ochron ę i popraw ę infrastruktury pielgrzymkowej miejsc kultu religijnego reprezentuj ących ró żnorodno ść struktury narodowo ściowej i religijnej województwa. Okre ślone zostały równie ż szlaki kulturowe predestynowane do wytyczenia, w tym: a) szlak sanktuariów: Sejny – Studzieniczna – Krasnybór – Ró żanystok – Krypno – Płonka Ko ścielna – Łom ża – Hodyszewo – Ostro żany, (...) i) szlak drewnianej architektury sakralnej pogranicza mazowiecko-podlaskiego: Rydzewo, gm. Rajgród (ko ściół) – Kramarzewo, gm. Radziłów (ko ściół i dzwonnica z Radziłowa) Giełczyn, gm. Trzcianne (ko ściół) – Zambrów (kaplica cmentarna z pó źnobarokow ą polichromi ą z motywem ta ńca śmierci) – Tab ędz, gm. Zambrów (ko ściół z Puchał) – Cibory Kołaczki, gm. Zawady (ko ściół z Zawad) – Sokoły (ko ściół cmentarny przeniesiony z Tykocina, gdzie został zbudowany jako cerkiew unicka) – Hodyszewo, gm. Nowe Piekuty (kapliczka ze źródełkiem) – Ciechanowiec (ko ściół i dzwonnica z Bogut- Pianek) – Winna-Po świ ętna, gm. Ciechanowiec (ko ściół),

Ponadto przez teren gminy Nowe Piekuty przebiega Szlak rowerowy im. Jana Pawła II. Szlak oznaczony jest jako żółty i jego całkowita długo ść wynosi około 75 km. Szlak po świ ęcony jest pami ęci Jana Pawła II, na trasie którego znajduj ą si ę szkoły Jego imienia, pomniki, świ ątynie w tym najstarszy ko ściół w Strabli z 1626 r, sanktuarium w Hodyszewie. Szlak rozpoczyna si ę w Doktorcach, biegnie przez Strabl ę, Wyszki, Nowe Piekuty, Szepietowo do Czy żewa.

121

Skre śla si ę w cało ści ppkt. 8.

122

9.INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

9.1.Uzbrojenie gminy w infrastruktur ę techniczn ą - stan istniej ący

9.1.1.. Zaopatrzenie w wod ę. Według danych US w Białymstoku długo ść czynnej sieci wodoci ągowej rozdzielczej na koniec 1999r. wynosiła. 65,1 km. Poł ączenie z sieci ą wodoci ągow ą miały 794 budynki mieszkalne. Zu życie wody z wodoci ągów w gospodarstwach domowych wynosiło 115,7 dam3, na 1 mieszka ńca przypadało średnio 27,4 m3. Według danych Urz ędu Gminy Nowe Piekuty w roku 2000 zako ńczono budow ę wodoci ągów, do wszystkich wsi doprowadzono sie ć wodoci ągow ą.

Charakterystyk ę wodoci ągów w latach 1994 - 1999 obrazuje tabela: L.p Wyszczególnienie I994r 1995r 1996r 1997r 1998r 1999r ą ść 52,2 52,2 57,7 57,7 57,7 57,7 1. Wodoci gi, długo czynnej sieci Rozdzielczej Wodoci ągi, ludno ść korzystaj ąca Z 3400 3400 3700 3800 3800 3900 2. sieci wodoci ągowej ogółem 3. 62300 63500 65000 92300 10500 Wodoci ągi, woda dostarczona 110600 Gospodarstwom domowym 0 4. Ogól ne zu życie wody 80000 90000 10000 12100 12600 130000 5. Zu życie wody na jednego 0 0 0 mieszka ńca /dob ę 0,05 0,005 0,048 0,066 0,075 0,077

Istniej ące wodoci ągi wiejskie: „Nowe Piekuty” obejmuj ący wsie: Nowe Piekuty, Łopienie Je że, Łopienie Szel ągi, Łopienie Zyski, Stokowisko, Piekuty Urbany, Krasowo Siódmaki, Krasowo Wielkie, Skłody Borowe, Stare Żochy, Nowe Żochy, Nowe Rzepki, Kostry Noski, Koboski, Skłody Przyrusy i dalej poprzez przepompowni ę w Składach Przyrusach obejmuje wsie: Hodyszewo, Ja śki i Lendowo Budy „Wierzbowizna” obejmuj ący wsie: Kostry Litwa, Krasowo Wólka, Wierzbowizna, Tłoczewo, Pruszanka Mała, Jabło ń Piotrowce, Jabło ń Śliwowo, Jabło ń D ąbrowa, Jabło ń Jankowce, Jabło ń Zambrowizna, Jabło ń Ko ścoelna i Jabło ń Dobki do wodoci ągu „Domanowo” na terenie gminy Bra ńsk podł ączono wie ś Markowo Wólka do wodoci ągu „Mazury”na terenie gminy Wysokie podł ączono wsie: Jabło ń Markowi ęta, Jabło ń Spały i Jabło ń Zarzeckie.

1. Ujecie wody w Nowych Piekutach zaopatruje w wod ę nast ępuj ące miejscowo ści: Nowe Piekuty, Łopienie Je że, Łopienie Szel ągi, Łopienie Zyski, Stokowisko, Piekuty Urbany, Krasowo Siódmaki, Krasowo Wielkie, Skłody Borowe, Stare Żochy, Nowe Żochy, Nowe Rzepki, Kostry Noski, Koboski, Skłody Przyrusy i dalej poprzez przepompowni ę w Skłodach Przyrusach - wsie: Hodyszewo, Jo śki i Lendowo Budy. Uj ęcie wód podziemnych w Nowych Piekutach stanowi ą dwie studnie wiercone, zlokalizowane na stacji wodoci ągowej w Nowych Piekutach w odległo ści 70m od siebie, które pracuj ą przemiennie tworz ąc zespół: podstawowa – awaryjna. Obie studnie wykonane w 1982roku przez Przedsi ębiorstwo Zaopatrzenia Rolnictwa w Wod ę „WODROL” w Białymstoku, SW-1 o gł ęboko ści 86m i wydajno ści Qe=72m 3/h przy depresji Se =14m, a SW-2 o gł ęboko ści 83m i wydajno ści Qe=60m 3/h przy depresji = 16,2m.

Podstaw ą eksploatacji stacji wodoci ągowej jest pozwolenie wodno-prawne nr < z dnia 1996.01.30, zgodnie z którym pobór wody nie mo że przekracza ć Dotychczasowe zu życie zgodne z prowadzonym rejestrem sprzeda ży wody prowadzonym przez konserwatora stacji wodociągowej, nie przekracza tej wielko ści. Obydwie studnie eksploatowane s ą z wydajno ściami około 30m 3/h. W „Programie ogólnym wodoci ągu grupowego w Nowych Piekutach” opracowanym przez Centralne Biuro Studiów i Projektów Wodnych Melioracji i Zaopatrzenia Rolnictwa w Wod ę „WODROL” w Warszawie obliczono zapotrzebowanie na wod ę na Qmaxh = 120m 3/h Zasoby uj ęcia zostały zatwierdzone w kat. „B” dla uj ęcia dwuotworowego - Decyzj ą Nr O Ś.IV- 8530/5/83 z dnia 1983.02.21, eksploatowanego zespołowo, w wysoko ści: Qe=120,0m 3/h, w tym: SW-1 Q1 = 60,0m 3/h, SI = 19,7m SW-2 Q2 = 60,0m 3/h, S2 = 19,1 m Zarówno w ostatnich latach jak i obecnie, ka żda ze studni pracuj ąc pojedynczo z połow ą ustalonej wydajno ści eksploatacyjnej pokrywa w pełni zapotrzebowanie. Cechy wody w uj ęciu w Nowych Piekutach nie odbiegaj ą w istotny sposób od typowych dla wód czwartorz ędowych. Charakteryzuj ą si ę wysok ą zawarto ści ą zwi ązków żelaza oraz zwi ązan ą z tym wysok ą barw ą i m ętno ści ą. Do picia i celów gospodarczych s ą u żywane po od żelazieniu na stacji uzdatniania.

2. Ujecie wody podziemnej dla potrzeb wiejskiego wodoci ągu grupowego w Wierzbowi źnie wodnoprawnego z dnia 1987.06.23 nr O Ś.5500-32/87. Zgodnie z tym pozwoleniem pobór wód podziemnych nie mo że przekroczy ć 73 m3/h i 610 m3/dob ę. Jak wynika z prowadzonego na stacji rejestru, rzeczywisty pobór wody nie przekracza 15Qm 2/dob ę. Stacja pracuje w jednostopniowym układzie pompowania wody. Baz ą s ą dwie studnie: SI wykonana w 1978r. ma gł ęboko ść 66,5m., zafiltrowano w niej warstwo wodono śną w ujmuje warstw ę w przelocie 40 - 46m i 57 - 65m, Q=44,0m 3/h, s=8,5m. Uj ęcie posiada zatwierdzone w kategorii ,3” zasoby w wysoko ści: s= 10,80 m (suma wydajno ści) (decyzja Zast ępcy Dyrektora Wydziału OSGWiG Urz ędu Wojewódzkiego w Łom ży Nr O Ś.4423/6/86 z dn. 31.12.1986 r). Studnie zlokalizowane s ą w odległo ści 30 m. Pracuj ąc jednocze śnie maj ą za zadanie pokry ć żą dane max. potrzeby wodne. Praktycznie eksploatowane s ą pojedynczo. Jako ść wód charakteryzuj ą wyniki analiz prób wody surowej pobranych ze w Wierzbowi źnie. W porównaniu do analiz prób pobranych z innych studni w tym rejonie nie stwierdza si ę istotnych ró żnic S ą to wody typowe dla formacji gł ębszych poziomów czwartorz ędu. Zawieraj ą ponadnormatywne ilo ści zwi ązków żelaza (1,7-3,2 mg/1 Fe). Pozostałe składniki wyst ępuj ą w ilo ściach dopuszczalnych dla wód pitnych. Do picia i celów gospodarczych nadaj ą si ę po od żelazienieniu. Na stacji wodnej w Wierzbowi źnie podlegaj ą procesowi uzdatniania. Wyniki bada ń wody w 200 lr. przedstawia tabela 9.1.1. 9.1.2.Odprowadzenie ścieków, usuwanie odpadów. Gospodarka ściekowa Na terenie gminy brak rozwi ązanej odprowadzane s ą w sposób indywidualny do szczelnych zbiorników bezodpływowych do wywo żenia. Po opracowaniu koncepcji rozwi ązania gospodarki ściekowej gmina opracowania projektu technicznego oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnej Z racji ukształtowania si ę zabudowy zagrodowej niektórych wsi nale ży przewidzie ć budow ę i montowanie oczyszczalni przydomowych we wsiach: Krasowq Hodyszewo, Lendowo Budy i Markowo Wólka. Nale ży stwierdzi ć, że zainwestowanie gminy w sie ć wodoci ągow ą bej rozwi ązania gospodarki ściekowej i poprawy świadomo ści ekologiczne stanowi zagro żenie jako ści wód podziemnych i powierzchniowych. Usuwanie odpadów W gminie Nowe Piekuty funkcjonuje system zbiórki, segregacji i trans Gmina zakupiła specjalne pojemniki do segregacji śmieci z których odpady wysypisko śmieci na terenie miasta Wysokie

Mazowieckie. Na budow ę tego wysypiska odpadów poniesiono nakłady finansowe, co umo żliwiło rozwi ąza odpadami, które s ą tam magazynowane i selekcjonowane.

9.1.2.Elektroenergetyka. Na terenie gminy Nowe Piekuty pracuje stacja 110/ 15 kV, zasilaj ąca za sieci 15 kV odbiory komunalne- bytowe, przemysł i rolnictwo gminy. Jest przelotow ą lini ą 110 kV Białystok-Małkinia. Przez teren gminy przebiega ti napowietrzna 400 kV Siedlce - Białystok. Na terenach wiejskich sie ć średnieg kV wykonana jest przewa żnie jako napowietrzna na słupach żelbetowych. Punkt poszczególne odbiory stanowi ą stacje transformatorowe 15/0.4 kV, zasilane z linii magistralnych. Linie elektroenergetyczne nN wykonane s ą pra napowietrzne na słupach żelbetowych.

Zu życie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych w 1996r. osi wzrost i ogólnie wzrasta od 2,3 min w 1994 r. do 2,6 min w 1999 r., co ob: zestawienie: Lata 1994r. 1995r. 1996r. 1997r. 1998r. 1999r. Zu życie energii elektrycznej w min 2,3 2,3 3,3 2,4 2,4 2,6

Długo ść sieci wysokiego napi ęcia - 15km Długo ść sieci średniego i niskiego napi ęcia - 57km, w tym 9km na słupach dre

9.1.2. Ciepłownictwo Gospodarka cieplna na terenie gminy opiera si ę na kotłowniach w ęglowych opalanych paliwem stałym. W chwili obecnej dwie plebanie oraz budynek banku w Nowych Piekutach - ogrzewane s ą olejem opałowym. Zauwa ża si ę równie ż budynki mieszkalne ogrzewane gazem propan-butan. W wi ększych obiektach zaleca si ę zamontowanie urz ądze ń odsiarczaj4cych i innych ograniczaj ących emisje tlenków co przyczyni si ę do ochrony powietrza.

9.1.3. Telekomunikacja. Teren gminy obsługiwany jest przez dwie centrale automatyczne w No i Jabłoni Ko ścielnej. Sie ć teletransmisji opiera si ę na kablach światłowodc mo żliwo ść korzystania z intemetu w całym zakresie i o ka żdej porze doby. doprowadzona jest do ka żdej wsi, co dało mo żliwo ść zaspokojenia us w zupełno ści.Usługi telekomunikacyjne na terenie gminy Nowe Piekuty świadczone

1. Przedsi ębiorstwo Telekomunikacyjne SZEPTEL S A. w Szepietowie 2. Telekomunikacj ę Polsk ą S A

Rozwój telekomunikacji w latach 1994 - 1999 obrazuje poni ższe zestawienie:

Informacje Urz ędu Gminy Nowe Piekuty w zakresie ludno ści, usług podmiotów działalno ści gospodarczej, wydanych decyzji o warunkac i zagospodarowania terenu, 17. Strategia Powiatu Wysokomazowieckiego - 2001r. 18. Powszechny spis rolny Urz ąd Statystyczny w Łom ży - Łom ża - 1997r. - Budynki budowle, infrastruktura techniczna i środki produkcj w województwie łomżyńskim, - Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i zwierz ęta w województwie łom żyńskim, - Ludno ść zwi ązana z rolnictwem i jej aktywno ść ekonomiczna w łom żyńskim, - Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych w województwie 19. Ludno ść w Województwie Podlaskim w 2000r., Urz ąd Statystyczny Białystok 200 lr. 20. Prognoza gospodarstw domowych w Polsce według województw na lata Główny Urz ąd Statystyczny Departament Bada ń Demograficznych, Warsz|a' 21. Prognoza ludno ści według wieku w przekroju powiatów na lata 2000 - 20 31. XII, Główny Urz ąd Statystyczny Departament Bada ń Demograficzny 2000 .

128

5. Stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony Układ funkcjonalno-przestrzenny gminy Nowe Piekuty kształtował si ę przez stulecia. Na jego dzisiejszy wygl ąd wpływ miały zarówno uwarunkowania przyrodnicze, fizjograficzne oraz społeczno ściowe. Warunki przyrodnicze na terenie gminy s ą korzystne dla rozwoju osadnictwa ze wzgl ędu na brak form ochrony przyrody takich jak: 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) sie ć obszarów Natura 2000. Jedyn ą form ą ochrony przyrody wyst ępuj ącą na terenie gminy s ą dwa pomniki przyrody - pojedyncze drzewa kasztanowca zwyczajnego i lipy drobnolistnej. Warunki fizjograficzne s ą tu równie ż korzystne dla rozwoju osadnictwa ze wzgl ędu na brak du żych kompleksów le śnych, obszarów torfowisk, znacznych obni żeń terenu, gdzie wyst ępuje wysokim poziom wody gruntowej. Gmina Nowe Piekuty poło żona jest w południowo-zachodniej cz ęś ci województwa podlaskiego, we wschodniej cz ęś ci powiatu wysokomazowieckiego. Swoje korzystne poło żenie w skali mikroregionu zawdzi ęcza bliskiemu s ąsiedztwu ze stolic ą województwa podlaskiego t.j. Białymstokiem oraz o środkiem powiatowym w Wysokiem Mazowieckiem. W strukturze u żytkowania terenów gminnych dominuj ą grunty rolne oraz grunty uznawane za powierzchnie biologicznie czynne t.j. łąki, pastwiska, lasy, zadrzewienia. Wraz ze znacz ącym wpływem sposobu u żytkowania gruntów powi ązana jest bogactwo fauny i flory przedmiotowych terenów, z licznymi gatunkami chronionymi. Pod wzgl ędem społecznym gmina Nowe Piekuty bogata jest w obiekty cenne historycznie. Do rejestru zabytków województwa podlaskiego wpisanych jest a ż 12 obiektów, w tym: 3 obiekty sakralne i 9 cmentarzy (zwłaszcza wojennych). Do gminnej ewidencji zabytków wpisano a ż 62 obiekty o charakterze zabytkowym. Ponadto na terenie gminy Nowe Piekuty według AZP – Archeologicznego Zdj ęcia Polski zlokalizowano a ż 63 stanowiska archeologiczne.

6. Rekomendacji i wniosków zawartych w audycie krajobrazowym lub okre ślenia przez audyt krajobrazowy granice krajobrazów priorytetowych Dla obszaru województwa podlaskiego nie został opracowany audyt krajobrazowy. W zwi ązku z powy ższym nie jest mo żliwe ustalenie rekomendacji i wniosków oraz okre ślenie granic krajobrazów priorytetowych w niniejszym opracowaniu.

7. Potrzeb i mo żliwo ści rozwoju gminy 7.1. Analizy ekonomiczne, środowiskowe i społeczne

Analizy ekonomiczne Zgodnie z ustaw ą o samorz ądzie gminnym - gmina Nowe Piekuty prowadzi gospodark ę finansow ą w oparciu o uchwalony corocznie bud żet gminy. Stanowi on roczny programem finansowy obejmuj ącym dochody i wydatki. Wydatki bud żetowe s ą ści śle powi ązane z wysoko ści ą osi ąganych dochodów oraz realizowanym zakresem zada ń. Analiza finansowa gminy Nowe Piekuty w latach 2011 – 2016 przedstawia si ę nast ępuj ąco:

str. 129

Dochody Wydatki L.p. Rok bud żetu gminy bud żetu gminy Saldo [zł] [zł] [zł] 1 2011 15 654 848,55 14 737 114,72 917 733,83 2 2012 13 569 653,10 12 518 803,19 1 050 849,91 3 2013 12 992 478,19 13 420 165,13 - 427 686,94 4 2014 14 378 380,57 13 492 825,92 885 554,65 5 2015 15 167 451,57 15 029 024,55 138 427,02 6 2016 16 279 113,34 15 684 720,34 594 393 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Nowe Piekuty

Z graficznego obrazu analizy finansowej gminy Nowe Piekuty w latach 2011 – 2016 wynika, że prawe co roku dochody gminy przewy ższały jej wydatki. Od roku 2011 dochody systematycznie spadały w stosunku do lat poprzednich, jednak ich poziom zabezpieczał poniesione przez gmin ę wydatki. Jednak że w roku 2013 sytuacja była odwrotna, osi ągni ęte dochody nie pokrywały poniesionych wydatków (salko – 427 686,94zł). Z poni ższego wykresu wida ć systematyczny wzrost dochodów gminy wła śnie od roku 2013. Zauwa żyć tu mo żna równie ż jednostajny wzrost wydatków z bud żetu gminy, które pokrywane s ą w cało ści.

18000000

16000000

14000000 12000000

10000000 8000000

6000000

4000000 2000000

0 1 2 3 4 5 6

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Nowe Piekuty

W celu dokładnej analizy ekonomicznej gminy Nowe Piekuty porównano wykonanie planu wydatków w poszczególnych działach w latach 2011-2016. Wykonanie planu wydatków [zł] z uwzgl ędnieniem celów przedstawia si ę nast ępuj ąco:

2011 rok 1) Rolnictwo i łowiectwo - 1.716,474,89; w tym: a) utrzymanie wodoci ągu gminnego, konserwatorów obsługuj ących wodoci ąg gminny i na bie żą cą konserwacj ę urz ądze ń hydroforni i linii wodoci ągowej 1.269.164,65; b) zwrot podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju nap ędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej oraz obsługa wykonanie; 2) Przetwórstwo przemysłowe - wydatki na realizacj ę projektu pn. „TWÓJ POMYSŁ+ DOTACJA = TWOJA SZANSA” realizowanego w ramach Programu Operacyjnego

str. 130

Kapitał Ludzki 1.481.434,43, w tym środki przekazane uczestnikom projektu na rozpocz ęcie działalno ści gospodarczej 1.172.352,74; 3) Transport i ł ączno ść - 582.315,12, z przeznaczeniem na: a) współfinansowanie przebudowy dróg powiatowych na podstawie porozumienia ze Starostwem w Wysokiem Mazowieckiem 300.000,00; b) utrzymanie dróg gminnych 282.315,12; 4) Gospodarka mieszkaniowa - 285.496,80, w tym: a) bie żą ce utrzymanie budynków komunalnych, zakup drobnego sprz ętu i materiałów gospodarczo-remontowych, w ęgla, oleju opałowego – planowana kwota 93.240,16; b) opłata za energi ę w Domu Nauczyciela i Biurowcu; c) remonty budynków komunalnych 15.501,43; d) bie żą ce utrzymanie, naprawy i konserwacja budynków komunalnych oraz usługi z tym zwi ązane 56.172,90; e) ró żne opłaty i składki, w tym ubezpieczenie budynków komunalnych; f) wydatki inwestycyjne 63.649,65; 5) Administracja publiczna – 1.632.939,47; 6) Urz ędy naczelnych organów władzy pa ństwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa, w tym: a) prowadzenie, aktualizacja rejestrów wyborczych 676,00; b) wybory do Sejmu i Senatu 7.516,91; 7) Bezpiecze ństwo publiczne i ochrona przeciwpo żarowa - 384.611,93; 8) Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i innych jednostek nie posiadaj ących osobowo ści prawnej oraz wydatki zwi ązane z ich poborem = 74.204,59; 9) Obsługa długu publicznego – 162.000,00 - są to opłacone odsetki od długoterminowego kredytu i po życzek; 10) Oświata i wychowanie - 5.295.327,76; 11) Ochrona zdrowia - wykonanie 28.816,50, s ą to wydatki zwi ązane z przeciwdziałaniem alkoholizmowi i zwalczaniem narkomanii; 12) Pomoc społeczna - 1.555.940,79: 13) Edukacyjna opieka wychowawcza –97.030,40; 14) Gospodarka komunalna i ochrona środowiska - 424.521,00 w tym: oczyszczanie, utrzymanie zieleni w gminie , oświetlenie ulic, placów i dróg; 15) Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego - 877.634,21, w tym: ochrona zabytków i opieka nad zabytkami; 16) Kultura fizyczna i sport - 130.173,92.

2012 rok 1) Rolnictwo i łowiectwo - 1.065,288,22, w tym: a) utrzymanie wodoci ągu gminnego, konserwatorów obsługuj ących wodoci ąg gminny i na bie żą cą konserwacj ę urz ądze ń hydroforni i linii wodoci ągowej 559.342,95; b) bie żą ce remonty zwi ązane z funkcjonowaniem wodoci ągów gminnych 5.069,90; c) usuwanie awarii stacji i linii wodoci ągowych 19.695,31; d) zwrot podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju nap ędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej oraz obsługa 480.431,20; 2) Przetwórstwo przemysłowe - wydatki na realizacj ę projektu pn. „TWÓJ POMYSŁ+ DOTACJA = TWOJA SZANSA” realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 201.445,52;

str. 131

3) Transport i ł ączno ść –661.678,70, w tym: a) współfinansowanie przebudowy dróg powiatowych na podstawie porozumienia ze Starostwem w Wysokiem Mazowieckiem 323.341,43; b) utrzymanie dróg gminnych 316.537,27; c) przebudowa drogi gminnej Skłody Borowe-Kostry Noski 121.000,00; d) przebudowa ulicy Dobkowskiej w Jabłoni Ko ścielnej 9.000,00; 4) Gospodarka mieszkaniowa – 441.224,61, w tym: a) utrzymanie bie żą ce budynków komunalnych zakup drobnego sprz ętu i materiałów gospodarczo-remontowych, w ęgla, oleju opałowego; b) opłata za energi ę budynków komunalnych; c) remonty budynków komunalnych; d) na bie żą ce naprawy i konserwacj ę budynków komunalnych oraz usługi z tym zwi ązane; e) ró żne opłaty i składki; f) zakupy inwestycyjne; 5) Administracja publiczna – 1.723.568,54; 6) Urz ędy naczelnych organów władzy pa ństwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa - Prowadzenie, aktualizacja rejestrów wyborczych 699,00 z przeznaczeniem na wynagrodzenia bezosobowe oraz zakup materiałów i wyposa żenia; 7) Bezpiecze ństwo publiczne i ochrona przeciwpo żarowa - 223.288,73; 8) Obsługa długu publicznego –167.015,50, s ą to opłacone odsetki od długoterminowych kredytów i po życzek; 9) Oświata i wychowanie- 5.407.116,66; 10) Ochrona zdrowia – 39.360,80, s ą to wydatki zwi ązane z przeciwdziałaniem alkoholizmowi i zwalczaniem narkomanii; 11) Pomoc społeczna - 1.690.074,25; 12) Edukacyjna opieka wychowawcza –167.735,14; 13) Gospodarka komunalna i ochrona środowiska - 306.560,74; 14) Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego - 174.900,26, w tym: a) domy i o środki kultury, świetlice i kluby; b) ochrona zabytków i opieka nad zabytkami ; 15) Kultura fizyczna i sport - 248.835,52.

2013 rok 1) Rolnictwo i łowiectwo - 1.121,930,42, w tym: a) utrzymanie wodoci ągu gminnego, konserwatorów obsługuj ących wodoci ąg gminny i na bie żą cą konserwacj ę urz ądze ń hydroforni i linii wodoci ągowej 566.732,06; b) zwrot podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju nap ędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej oraz obsługa 528.326,09; 2) Transport i ł ączno ść –1.275.582,57, w tym: a) współfinansowanie przebudowy dróg powiatowych na podstawie porozumienia ze Starostwem w Wysokiem Mazowieckiem 694.048,90; b) utrzymanie dróg gminnych 559.733,67; c) przebudowa ulicy Dobkowskiej w Jabłoni Ko ścielnej - 8.480,00; d) przebudowa drogi gminnej Skłody Borowe-Kostry Noski - 238.900,00; e) budowa drogi dojazdowej do Domu Nauczyciela - 8.000,00; f) budowa drogi nr 107629B w miejscowo ści Jo śki - 5.520,00;

str. 132

g) integracja poł ącze ń drogowych: przebudowa drogi w miejscowo ści Krasowo Wielkie, przebudowa drogi Nowe Piekuty ul. Spokojna-Krasowo Siódmaki, przebudowa drogi Jabło ń Śliwowo-Jabło ń D ąbrowa – 27.000,00; 3) Gospodarka mieszkaniowa – 336.331,37, w tym: a) utrzymanie bie żą ce budynków komunalnych zakup drobnego sprz ętu i materiałów gospodarczo-remontowych, w ęgla, oleju opałowego; b) opłata za energi ę budynków komunalnych; c) remonty budynków komunalnych; d) na bie żą ce naprawy i konserwacj ę budynków komunalnych oraz usługi z tym zwi ązane; e) ró żne opłaty i składki; f) wydatki inwestycyjne; 4) Administracja publiczna – 1.869.124,87; 5) Urz ędy naczelnych organów władzy pa ństwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa - Prowadzenie, aktualizacja rejestrów wyborczych 703,00 z przeznaczeniem na wynagrodzenia bezosobowe oraz zakup materiałów i wyposa żenia; 6) Bezpiecze ństwo publiczne i ochrona przeciwpo żarowa - 248.885,43; 7) Obsługa długu publicznego – 135.797,15, s ą to opłacone odsetki od długoterminowych kredytów i po życzek; 8) Oświata i wychowanie- 5.641.110,82; 9) Ochrona zdrowia – 27.990,64, s ą to wydatki zwi ązane z przeciwdziałaniem alkoholizmowi i zwalczaniem narkomanii; 10) Pomoc społeczna - 1.740.111,00; 11) Edukacyjna opieka wychowawcza –115.838,80; 12) Gospodarka komunalna i ochrona środowiska - 403.377,27; 13) Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego - 548.156,19, w tym: a) domy i o środki kultury, świetlice i kluby; b) ochrona zabytków i opieka nad zabytkami ; 14) Kultura fizyczna i sport - 83.362,81.

2014 rok 1) Rolnictwo i łowiectwo - 1.354,901,57, w tym: a) utrzymanie wodoci ągu gminnego, konserwatorów obsługuj ących wodoci ąg gminny i na bie żą cą konserwacj ę urz ądze ń hydroforni i linii wodoci ągowej 598.722,97; b) zwrot podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju nap ędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej oraz obsługa 530.555,80; 2) Transport i ł ączno ść –588.109,75, w tym: a) współfinansowanie przebudowy dróg powiatowych na podstawie porozumienia ze Powiatem w Wysokiem Mazowieckiem 128.250,56; b) utrzymanie dróg gminnych 438.059,19; c) przebudowa ulicy Dobkowskiej w Jabłoni Ko ścielnej 44.611,01; d) budowa drogi dojazdowej do Domu Nauczyciela 9.832,20; e) przebudowa drogi w miejscowo ści Krasowo Wielkie 4.000,00; f) przebudowa drogi w Skłodach Przyrusach 4.000,00; g) budowa przepustu w obr ębie miejscowo ści Jo śki 18.000,00; h) budowa przepustu w obr ębie miejscowo ści Krasowo Cz ęstki 1.906,50; 3) Gospodarka mieszkaniowa – 399.471,05, w tym:

str. 133

a) utrzymanie bie żą ce budynków komunalnych zakup drobnego sprz ętu i materiałów gospodarczo-remontowych, w ęgla, oleju opałowego; b) opłata za energi ę budynków komunalnych; c) remonty budynków komunalnych; d) na bie żą ce naprawy i konserwacj ę budynków komunalnych oraz usługi z tym zwi ązane; e) ró żne opłaty i składki; f) wydatki inwestycyjne; 4) Administracja publiczna – 2.057.495,83; 5) Urz ędy naczelnych organów władzy pa ństwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa - Prowadzenie, aktualizacja rejestrów wyborczych 28196,40; 6) Bezpiecze ństwo publiczne i ochrona przeciwpo żarowa - 235.932,97; 7) Obsługa długu publicznego – 115.469,85, s ą to opłacone odsetki od długoterminowych kredytów i po życzek; 8) Oświata i wychowanie- 5.596.456,00; 9) Ochrona zdrowia – 51.265,51, s ą to wydatki zwi ązane z przeciwdziałaniem alkoholizmowi i zwalczaniem narkomanii; 10) Pomoc społeczna - 1.586.003,45; 11) Edukacyjna opieka wychowawcza –113.620,00; 12) Gospodarka komunalna i ochrona środowiska - 839.156,39; 13) Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego - 458.423,18, w tym: a) domy i o środki kultury, świetlice i kluby; b) ochrona zabytków i opieka nad zabytkami ; 14) Kultura fizyczna i sport - 54.731,10.

2015 rok 1) Rolnictwo i łowiectwo - 1.245.039,56, w tym: a) utrzymanie wodoci ągu gminnego, konserwatorów obsługuj ących wodoci ąg gminny i na bie żą cą konserwacj ę urz ądze ń hydroforni i linii wodoci ągowej 602.483,48 ; b) zwrot podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju nap ędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej oraz obsługa 551.468,68; 2) Transport i ł ączno ść –2.337.860,48, w tym: a) dotacja dla powiatu na współfinansowanie inwestycji 384.492,00; b) utrzymanie dróg gminnych 1.931.062,36; c) rozwój spójnej, funkcjonalnej i efektywnej sieci dróg publicznych, oraz poprawa bezpiecze ństwa ruchu drogowego w Gminie Nowe Piekuty – 1.482.132,79; (wykaz dróg obj ętych zadaniem wg zał ącznika wykonania zada ń inwestycyjnych); 3) Gospodarka mieszkaniowa – 484.855,47, w tym: a) utrzymanie bie żą ce budynków komunalnych zakup drobnego sprz ętu i materiałów gospodarczo-remontowych, w ęgla, oleju opałowego; b) opłata za energi ę budynków komunalnych; c) remonty budynków komunalnych; d) na bie żą ce naprawy i konserwacj ę budynków komunalnych oraz usługi z tym zwi ązane; e) ró żne opłaty i składki; f) wydatki inwestycyjne;

str. 134

4) Informatyka – przeznaczone na realizacj ę programu „Wdra żanie elektronicznych usług dla ludno ści województwa podlaskiego cz ęść II administracja samorz ądowa” 115.144,63; 5) Administracja publiczna – 1.981.214,86; 6) Urz ędy naczelnych organów władzy pa ństwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa - Prowadzenie, aktualizacja rejestrów wyborczych 30189,00; 7) Bezpiecze ństwo publiczne i ochrona przeciwpo żarowa - 551.839,57; 8) Obsługa długu publicznego – 84.294,29, s ą to opłacone odsetki od długoterminowych kredytów i po życzek; 9) Oświata i wychowanie- 5.680.591,42; 10) Ochrona zdrowia – 46.284,86, s ą to wydatki zwi ązane z przeciwdziałaniem alkoholizmowi i zwalczaniem narkomanii; 11) Pomoc społeczna - 1.667.891,56; 12) Edukacyjna opieka wychowawcza –104.292,00; 13) Gospodarka komunalna i ochrona środowiska - 536.899,19 ; 14) Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego - 72.733,66, w tym: a) domy i o środki kultury, świetlice i kluby; b) ochrona zabytków i opieka nad zabytkami ; 15) Kultura fizyczna i sport - 39.658,46.

2016 rok 1) Rolnictwo i łowiectwo - 1.274.314,00, w tym: a) utrzymanie wodoci ągu gminnego, konserwatorów obsługuj ących wodoci ąg gminny i na bie żą cą konserwacj ę urz ądze ń hydroforni i linii wodoci ągowej 674.844,62; b) zwrot podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju nap ędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej oraz obsługa 570.305,93; 2) Transport i ł ączno ść –385.433,48, w tym: a) utrzymanie dróg gminnych 384.903,48; w tym: remonty dróg, ulepszenie nawierzchni dróg poprzez równanie, od śnie żanie dróg, przebudowa dróg gminnych w miejscowo ściach Kostry Noski, Markowo Wólka-Stare Żochy, Jabło ń Zarzeckie-Jabło ń Spały, Krasowo Wólka-Kostry Litwa, Nowe Żochy-Markowo Wólka, Lendowo Budy, Jabło ń Ko ścielna-Jabło ń Zambrowizna, przebudowa drogi nr 107629B wraz z utwardzeniem poboczy w miejscowo ści Jo śki, przebudowa drogi gminnej na odcinku Łopienie Zyski-Brzozowo Panki; 3) Gospodarka mieszkaniowa – 558.975,42, w tym: a) utrzymanie bie żą ce budynków komunalnych zakup drobnego sprz ętu i materiałów gospodarczo-remontowych, w ęgla, oleju opałowego; b) opłata za energi ę budynków komunalnych; c) remonty budynków komunalnych; d) na bie żą ce naprawy i konserwacj ę budynków komunalnych oraz usługi z tym zwi ązane; e) ró żne opłaty i składki; f) wydatki inwestycyjne; 4) Administracja publiczna – 2.003.417,37; 5) Urz ędy naczelnych organów władzy pa ństwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa - Prowadzenie, aktualizacja rejestrów wyborczych 3.628,09; 6) Bezpiecze ństwo publiczne i ochrona przeciwpo żarowa - 236.947,01;

str. 135

7) Obsługa długu publicznego – 51.519,80, s ą to opłacone odsetki od długoterminowych kredytów i po życzek; 8) Oświata i wychowanie- 5.792.371,26; 9) Ochrona zdrowia – 41.813,28, s ą to wydatki zwi ązane z przeciwdziałaniem alkoholizmowi i zwalczaniem narkomanii; 10) Pomoc społeczna - 4.410.031,57; 11) Edukacyjna opieka wychowawcza –98.236,00; 12) Gospodarka komunalna i ochrona środowiska - 495.492,42; 13) Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego - 256.689,18, w tym: a) domy i o środki kultury, świetlice i kluby; b) ochrona zabytków i opieka nad zabytkami ; 14) Kultura fizyczna i sport - 75.840,46.

Analizy środowiskowe Powierzchnia gminy Nowe Piekuty wynosi prawie 10 969 ha. Grunty rolne zajmuj ą 8477,46 ha, co stanowi ponad 77 % powierzchni gminy, natomiast grunty le śne pokrywaj ą ponad 15 % powierzchni gminy. W strukturze u żytkowania gruntów rolnych wyra źnie dominuj ą grunty orne stanowi ące około 65% powierzchni u żytków rolnych (7137,8650ha), natomiast najmniejszy wska źnik 0,17% zajmuj ą sady. W gminie Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą grunty orne o wysokiej klasie przydatno ści rolniczej I i II czyli grunty najlepsze, wyst ępuj ą tu natomiast u żytki klasy III, ich udział procentowy w stosunku do powierzchni gruntów rolnych wynosi zaledwie około 1% (dla gruntów klasy IIIa) oraz około 15% (dla gruntów klasy IIIb). Grunty orne klasy IVa czyli gleby orne średniej jako ści lepsze, dominuj ą w gminie Nowe Piekuty zajmuj ą powierzchni ę około 2285 ha, czyli około prawie 32% powierzchni wszystkich gruntów rolnych. Natomiast grunty orne klasy IVb czyli gleby orne średniej jako ści, gorsze zajmuj ą powierzchni ę około 2065 ha, co stanowi niespełna 29%. Grunty orne klasy V stanowi ą około 19% ogólnej powierzchni gruntów rolnych w gminie, natomiast klasy VI czyli gleby orne najsłabsze zajmuj ą powierzchni ę 303 ha (4%). Na terenie gminy Nowe Piekuty dominuj ą grunty le śne klasy IV (około 59% ogólnej powierzchni terenów le śnych i zadrzewionych) i klasy V (około 35% ogólnej powierzchni terenów le śnych i zadrzewionych). Najwi ększe powierzchnie gruntów le śnych i zadrzewionych (powy żej 100 ha) zlokalizowane s ą w obr ębach geodezyjnych: Stokowisko, Łopienie-Je że, Jo śki, Skłody-Przyrusy oraz Jabło ń D ąbrowa (uszeregowanie według tendencji spadkowej). Najmniejsze powierzchnie przedmiotowych gruntów (poni żej 10 ha) zlokalizowane s ą w obr ębach geodezyjnych: Jabło ń Zambrowizna, Pruszanka Mała, Skłody Borowe, Jabło ń Dobki, Tłoczewo, Łopienie Ru ś (uszeregowanie według tendencji wzrostowej).

Dominuj ącymi typami lasów w gminie Nowe Piekuty s ą: las mieszany świe ży, las mieszany wilgotny, bór mieszany świe ży, bór mieszany wilgotny, gatunek drzew natomiast: brzoza, d ąb, olsza, sosna, świerk. Na terenie gminy Nowe Piekuty wyst ępuj ą: - wody powierzchniowe płyn ące – 15,6418 ha, co stanowi 0,14% powierzchni gminy, - rowy – 22,4093 ha, co stanowi 0,20% powierzchni gminy. Działania ochronne wód powierzchniowych powinny zapobiega ć ich degradacji poprzez zmniejszenie dopływu zanieczyszcze ń punktowych i rozproszonych. Równie ż du że znaczenie ma obudowa biologiczna rowów, tereny rolne dolin powinny by ć w jak najwi ększym stopniu użytkowane jako ł ąki i pastwiska. Nieu żytków bagiennych nie nale ży odwadnia ć i zagospodarowywa ć. Maj ą one du że znaczenie w zachowaniu równowagi przyrodniczej.

str. 136

Podstawowym zagro żeniem dla jako ści wód jest dopływ do nich ró żnego rodzaju zanieczyszcze ń z ró żnych źródeł: 1) punktowych - zanieczyszczenia wprowadzane bezpo średnio do odbiorników, a wi ęc do cieków i wód stoj ących, ze ściekami przemysłowymi, bytowo-gospodarczymi; podstawowe znaczenie ma tu ilo ść i jako ść ścieków wprowadzanych do wód; 2) rozproszonych - zanieczyszczenia wprowadzane przede wszystkim przez mieszka ńców terenów nie skanalizowanych i nie posiadaj ących oczyszczalni; ilo ść zanieczyszcze ń wzrasta przy istnieniu w jednostkach osadniczych wodoci ągów bez jednoczesnego wybudowania kanalizacji i oczyszczalni ścieków; zanieczyszczenia te stanowi ą potencjalne zagro żenie równie ż dla jako ści wód podziemnych (nieszczelne szamba); 3) przestrzennych (obszarowych) - zanieczyszczenia przedostaj ące si ę do wód ze zlewni, w wyniku procesów infiltracji, spływu powierzchniowego erozji wodnej i wietrznej; wielko ść dopływu zanieczyszcze ń z takich źródeł uzale żniona jest przede wszystkim od ukształtowania terenu i sposobu zagospodarowania zlewni, intensywno ści nawo żenia u żytków rolnych, rodzaju utworów powierzchniowych buduj ących zlewni ę, a tak że warunków meteorologicznych; 4) liniowych - zanieczyszczenia wyst ępuj ące w otoczeniu dróg i torowisk, przedostaj ące si ę do wód przede wszystkim ze ściekami deszczowymi, wodami roztopowymi; zawsze istnieje potencjalne zagro żenie dopływem zanieczyszcze ń powstałych w przypadku awarii środków transportu przewo żą cych ró żnego rodzaju substancje chemiczne, paliwa; wpływ tego rodzaju zanieczyszczeń jest tym wi ększy im bli żej cieku przebiega droga, a rze źba terenu umo żliwia migracj ę zanieczyszcze ń.

W graniach gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą powierzchniowe formy ochrony przyrody: 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) sie ć obszarów Natura 2000; 6) stanowiska dokumentacyjne; 7) użytki ekologiczne; 8) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; 9) ochrona gatunkowa ro ślin, zwierz ąt i grzybów. Jedyn ą form ą ochrony przyrody wyst ępuj ącą na terenie gminy s ą dwa pomniki przyrody - pojedyncze drzewa kasztanowca zwyczajnego i lipy drobnolistnej. Wobec tego wszelka działalno ść mog ąca im zagrozi ć musi by ć uzgadniana z Regionaln ą Dyrekcja Ochrony Środowiska. Ponadto nale ży zaznaczy ć, że na teren gminy wchodzi w korytarz ekologiczny Korytarz Uzupełniaj ący KPn-23C Dolina Górnej Narwi - Dolina Rzeki Nurzec.

Na terenie gminy Nowe Piekuty nie ma punktów pomiarowych emisji zanieczyszcze ń w atmosferze. Główne źródła emisji zanieczyszcze ń do powietrza to kotłownie w ęglowe, a tak że paleniska domowe. Na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuje emisja specyficznych zanieczyszcze ń, charakterystycznych dla procesów technologicznych, istniej ące kotłownie, pracuj ące podczas sezonu grzewczego stosuj ą jako paliwo głównie ro żne gatunki w ęgla, a tak że mieszank ę w ęglowo-koksow ą. W ostatnich latach powstaj ą kotłownie

str. 137 olejowe i na gaz propan - butan. Innym źródłem zanieczyszczenia powietrza s ą pojazdy mechaniczne i maszyny rolnicze. Podstawowym źródłem hałasu na obszarze gminy Nowe Piekuty jest komunikacja. Gmina dotychczas nie była obj ęta monitoringiem hałasu prowadzonym prze Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, nie posiada opracowanej mapy akustycznej. Uci ąż liwo ść dla mieszka ńców mog ą powodowa ć tak że lokalnie i okresowo niewielkie zakłady rzemie ślnicze. W ostatnich latach prowadzone przez WIO Ś pomiary w tym zakresie nie wykazywały pogorszenia klimatu akustycznego na s ąsiednich posesjach.

Analizy społeczne W analizie społecznej uwzgl ędnione zostały czynniki takie jak: charakterystyka ludno ści, ochrona zdrowia, opieka społeczna, edukacja i placówki o światowe, środowisko kulturowe, sport i turystyka – które szerzej opisano w pkt 3. Warunków i jako ści życia mieszka ńców, w tym ochrony ich zdrowia oraz zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia oraz 2. Stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej. Analiza uwarunkowa ń społecznych w gminie Nowe Piekuty: według stanu na dzie ń 01 stycznia 2017 r. gmin ę zamieszkuje 4030 osób, w tym 2046 męż czyzn i 1984 kobiet; wska źnik feminizacji, okre ślaj ący ile kobiet w gminie przypada na 100 m ęż czyzn w 2016 roku, wyniósł 97 kobiet; wska źnik g ęsto ści zaludnienia kształtuje si ę na poziomie 37 osób/1 km 2; odno śnie liczby m ęż czyzn zauwa żyć mo żna tendencję spadkow ą; męż czy źni w wieku produkcyjnym stanowi ą około 65% ogólnej liczby m ęż czyzn w gminie, jednak ich liczba z roku na rok spada, przy jednoczesnym wzro ście liczby męż czyzn w wieku poprodukcyjnym; w odniesieniu do liczby kobiet zauwa żyć mo żna ci ągł ą tendencj ę spadkow ą w stosunku do lat poprzedzaj ących; kobiety w wieku produkcyjnym stanowi ą około 55% ogólnej liczby kobiet w gminie, jednak ich liczba z roku na rok spada; sytuacja demograficzna gminy Nowe Piekuty, w odniesieniu do kobiet i m ęż czyzn, stanowi odzwierciedlenie sytuacji społecze ństwa całego kraju t.j. zjawiska starzej ącego si ę społecze ństwa; w latach 2012-2016 systematycznie rosła (z małym wyj ątkiem w 2015 roku) liczba pracuj ącej ludno ści w gminie Nowe Piekuty. Liczba pracuj ących m ęż czyzn i kobiet zarówno spadała jak i rosła w tych latach – bez mo żliwo ści zaobserwowania tendencji stałej; liczba zarejestrowanych bezrobotnych w dniu 30.06.2017roku wyniosła 94, natomiast w roku 2015 – 98, a w roku 2014 – 123 osoby; w 2015 roku liczba ludzi bezrobotnych zarejestrowanych było o połow ę mniej ni ż ludzi pracuj ących. Natomiast udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludno ści w wieku produkcyjnym stanowi około 5,2%; udział zarejestrowanych bezrobotnych kobiet w liczbie kobiet w wieku produkcyjnym na terenie gminy Nowe Piekuty stanowi 5,8%; przeci ętna powierzchnia u żytkowa 1 mieszkania w 2015 roku wyniosła 119,8 m 2; przeci ętna powierzchnia u żytkowa mieszkania na 1 osob ę w 2015 roku wyniosła 30,7 m 2; przeci ętna liczba osób na 1 mieszkanie w 2015 roku wyniosła 3,90; przeci ętna liczba osób na 1 izb ę w 2015 roku wyniosła 0,75; co roku ro śną nast ępuj ące wska źniki: przeci ętna powierzchnia u żytkowa 1 mieszkania, przeci ętna powierzchnia u żytkowa mieszkania na 1 osob ę oraz liczba mieszka ń na 1000 mieszka ńców, w tym przeci ętna liczba izb w 1 mieszkaniu;

str. 138

z biegiem lat maleje natomiast przeci ętna liczba osób na 1 mieszkanie oraz przeci ętna liczba osób na 1 izb ę; na terenie gminy ogółem zlokalizowane s ą jest 1002 budynki mieszkalne, z czego: 45 budynków mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej, 6 budynków mieszkalno- usługowych, 951 budynków mieszkalnych w zabudowie zagrodowej; w miejscowo ści Nowe Piekuty znajduje si ę jeden obiekt mieszkalny wielorodzinny, tzw. „dom nauczyciela”, w którym wyodr ębniono 12 mieszka ń.

Na terenie gminy zlokalizowane s ą nast ępuj ące obiekty administracyjne: 1) Urz ąd Gminy w Nowych Piekutach wraz z Urz ędem Stanu Cywilnego; 2) O środek Pomocy Społecznej w Nowych Piekutach; 3) Gminny O środek Kultury w Nowych Piekutach; 4) Gminna Biblioteka Publiczna w Nowych Piekutach; 5) Izba Tradycji Regionalnej Rolnictwa w Nowych Piekutach, która powstała w celu upami ętnienia trudu ci ęż kiej pracy rolnika i słu żby Ochotniczej Stra ży Po żarnej dla społecze ństwa. W obiekcie urz ądzona jest sala bankietowa ze zgromadzonymi eksponatami zwi ązanymi z rolnictwem; 6) jednostki do zabezpieczenia przeciwpo żarowego, Ochotnicze Stra że Po żarne: Nowe Piekuty, Jabło ń Ko ścielna, Jabło ń Jankowce, Jabło ń D ąbrowa, Łopienie Je że, Hodyszewo, Skłody Borowe, Kostry Noski, Tłoczewo.

Wychowanie przedszkolne realizowane jest przez oddziały przedszkolne przy Szkole Podstawowej im. ks. Rocha Modzelewskiego w Nowych Piekutach oraz przy Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Jabłoni Ko ścielnej. Ponadto, na terenie gminy Nowe Piekuty funkcjonuj ą /dwa punkty przedszkolne: „Ba śniowy Gaj” w Jabłoni Ko ścielnej oraz „Wesoły promyk” w Nowych Piekutach. W Kostrach Noskach funkcjonuje klub dzieci ęcy „Akademia maluch”, który zapewnia miejsce dla dzieci w wieku 1-3 lata ze szczególnym uwzgl ędnieniem dzieci z niepełnosprawno ściami.

„Wesoły promyk” w Nowych Piekutach „Ba śniowy Gaj” w Jabłoni Ko ścielnej

Na terenie gminy Nowe Piekuty usługi edukacyjne zapewniaj ą: Szkoła Podstawowa im. ks. Rocha Modzelewskiego w Nowych Piekutach oraz Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Jabłoni Ko ścielnej. Sie ć szkół podstawowych w pełni zabezpiecza obecne potrzeby gminy, natomiast ich warunki funkcjonowania s ą zadowalaj ące. W Gminnym O środku Kultury w Nowych Piekutach mieszka ńcy mog ą zaspokoi ć podstawowe potrzeby w dziedzinie kultury poprzez uczestnictwo w zaj ęciach: plastycznych, muzycznych, komputerowych, nauki j ęzyków obcych. Funkcjonuje równie ż Gminna Biblioteka Publiczna w Nowych Piekutach, która w roku 2016 posiadała ksi ęgozbiór w liczbie 3 128 woluminów. Liczba czytelników w roku 2016 wyniosła jedynie 51 osób, natomiast liczba wypo życze ń ksi ęgozbioru na zewn ątrz 282 sztuk.

str. 139

Gmina jest bardzo dobrze wyposa żona w świetlice wiejskie, które znajduj ą si ę w miejscowo ściach: Łopienie Szel ągi, Stokowisko, Jabło ń Śliwowo, Krasowo Cz ęstki, Nowe Żochy, Remizy OSP Jabło ń Jankowce, Jabło ń Ko ścielna, Jabło ń D ąbrowa, Tłoczewo, Nowe Piekuty, Hodyszewo, Kostry Noski, Skłody Borowe, Łopienie Je że.

Świetlica wiejska w Jabłoni D ąbrowie Świetlica wiejska w Jabłoni Śliwowie

Zaspokojenie potrzeb ludno ści gminy Nowe Piekuty w zakresie podstawowej opieki medycznej zapewniaj ą o środki zdrowia: we wsi Łopienie Je że, w Jabłoni Ko ścielnej oraz w Nowych Piekutach. Ponadto w Nowych Piekutach i w Jabłoni Ko ścielnej funkcjonuj ą dwa prywatne gabinety stomatologiczne. Obsług ę ludno ści gminy Nowe Piekuty w zakresie usług pocztowych Urz ąd pocztowy w Nowych Piekutach. Ł ączno ść na terenie gminy zabezpieczaj ą: 1) maszt Orange w miejscowo ści Jabło ń Ko ścielna; 2) maszt T-mobile w miejscowo ści Łopienie; 3) maszt Plusa w miejscowo ści Krasowo-Cz ęstki; 4) maszt Orange w miejscowo ści Nowe Rzepki. Na terenie gminy zorganizowano miejsca rekreacji: w Jabłoni Ko ścielnej, Nowych Piekutach, Nowych Żochach, w miejscowo ści Kostry Litwa, Skłody Borowe oraz Łopienie Zyski. Miejsca rekreacji w gminie Nowe Piekuty ciesz ą si ę bardzo du żą popularno ści ą wśród mieszka ńców gminy, którzy cz ęsto organizuj ą tam swój wolny czas. Hodyszewo z sanktuarium Matki Bo żej Pojednania stanowi miejsce kultu religijnego (pielgrzymkowe i odpustowe). Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podlaskiego przewiduje ochron ę i popraw ę infrastruktury pielgrzymkowej miejsc kultu religijnego reprezentuj ących ró żnorodno ść struktury narodowo ściowej i religijnej województwa. Okre ślone zostały równie ż szlaki kulturowe predestynowane do wytyczenia, w tym: a) szlak sanktuariów: Sejny – Studzieniczna – Krasnybór – Ró żanystok – Krypno – Płonka Ko ścielna – Łom ża – Hodyszewo – Ostro żany, (...) b) szlak drewnianej architektury sakralnej pogranicza mazowiecko- podlaskiego: Rydzewo, gm. Rajgród (ko ściół) – Kramarzewo, gm. Radziłów (ko ściół i dzwonnica z Radziłowa) Giełczyn, gm. Trzcianne (ko ściół) – Zambrów (kaplica cmentarna z pó źnobarokow ą polichromi ą z motywem ta ńca śmierci) – Tab ędz, gm. Zambrów (ko ściół z Puchał) – Cibory Kołaczki, gm. Zawady (ko ściół z Zawad) – Sokoły (ko ściół cmentarny przeniesiony z Tykocina, gdzie został zbudowany jako cerkiew unicka) – Hodyszewo, gm. Nowe Piekuty (kapliczka ze źródełkiem) – Ciechanowiec (ko ściół i dzwonnica z Bogut- Pianek) – Winna-Po świ ętna, gm. Ciechanowiec (ko ściół). Ponadto przez teren gminy Nowe Piekuty przebiega szlak rowerowy im. Jana Pawła II. Szlak oznaczony jest jako żółty i jego całkowita długo ść wynosi około 75 km, rozpoczyna si ę on w Doktorcach, biegnie przez Strabl ę, Wyszki, Nowe Piekuty, Szepietowo do Czy żewa.

str. 140

7.2. Prognozy demograficzne Na potrzeby niniejszego Studium opracowano prognozy demograficzne ludno ści gminy Nowe Piekuty do roku 2030. Przedmiotowa analiza została sporz ądzona na podstawie opracowania Głównego Urz ędu Statystycznego na lata 2014-2050 – „Prognoza dla powiat ów i miast na prawie powiatu oraz podregion ów na lata 2014-2050”. Niestety takie opracowania nie zostały sporz ądzane dla ni ższych jednostek samorz ądowych czyli gmin. Jednak że niniejsza analiza uwzgl ędnia trend zmian liczby ludno ści w powiecie wysokomazowieckim do roku 2030. Niniejsza prognoza uwzgl ędnia jedynie matematyczn ą zale żno ść zmian liczby ludno ści w stosunku do lat poprzednich. Nie uwzgl ędnia ewentualnych mo żliwo ści wpływów społecznych na zmian ę liczby ludno ść np. zakrojonej na du żą skal ę polityki prorodzinnej, zwi ększenie napływu ludno ść z zewn ątrz na skutek powstania zakładów z du żą liczb ą miejsc pracy.

Szczegółow ą prognoz ę liczby ludno ści na ternie powiatu wysokomazowieckiego i gminy Nowe Piekuty w latach 2018-2030 przedstawia poni ższa tabela:

Prognozowana liczba ludno ści

Lata powiat gmina Nowe wysokomazowieckim Piekuty

2018 57 008 3 980

2019 56 656 3 956

2020 56 307 3 931

2025 54 557 3 809

2030 52 736 3 682 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urz ędu Statystycznego

Analiza liczby zmian ludno ści w gminie Nowe Piekuty (na podstawie prognozowanego trendu zmian liczby ludno ści w powiecie wysokomazowieckim) wskazuje na systematyczny spadek liczby ludno ści – około 1%. Jednak że od roku 2025 prognozuje si ę wi ększy spadek liczby ludno ści, około 3% w stosunku do roku poprzedniego. Przeprowadzona została równie ż analiza zmian liczby ludno ści z podziałem na płe ć. Niestety sumaryczny wynik tej analizy jest to żsamy z wynikami ogólnej liczby ludno ści tzn. przewidywany jest ci ągły spadek liczby zarówno m ęż czyzn jak i kobiet. Szczegółow ą prognoz ę liczby ludno ści z podziałem na płe ć w latach 2018-2030 przedstawia poni ższa tabela:

Prognozowana liczba ludno ści

Lata kobiety męż czy źni

powiat gmina powiat gmina

Nowe Piekuty Nowe Piekuty

str. 141

2018 28 240 1 959 28 768 2 022

2019 28 059 1 946 28 597 2 010

2020 27 879 1 934 28 428 1 998

2025 26 981 1 871 27 576 1 938

2030 26 066 1 808 26 670 1 874 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urz ędu Statystycznego

Szczegółow ą prognoz ę liczby ludno ści w wieku produkcyjnym z podziałem na płe ć w latach 2018-2030 przedstawia poni ższa tabela. Wynika z niej równie ż spadkowa tendencja liczby osób w wieku produkcyjnym obu płci. Zauwa żyć tu mo żna znacz ący spadek o około 5% w roku 2025 zarówno je śli chodzi m ęż czyzn jak i kobiety. Jest to najwy ższy spadek w analizowanym przedziale czasowym.

Prognozowana liczba ludno ści w wieku produkcyjnym

Lata kobiety męż czy źni

powiat gmina powiat gmina

Nowe Piekuty Nowe Piekuty

2018 16 014 1 078 19 727 1 310

2019 15 904 1 071 19 624 1 303

2020 15 779 1 062 19 522 1 297

2025 15 075 1 015 18 449 1 225

2030 14 709 990 17 584 1 168 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urz ędu Statystycznego

7.3. Mo żliwo ści finansowania przez gmin ę wykonania sieci komunikacyjnej i infrastruktury technicznej, a tak że infrastruktury społecznej, słu żą cych realizacji zada ń własnych gminy Samorz ąd gminny jest zobowi ązany do realizacji zada ń publicznych maj ących zaspokoi ć zbiorowe potrzeby wspólnoty ludno ści. Zaliczy ć do nich nale ży zadania zwi ązane z: 1) zaopatrzeniem w infrastruktur ę techniczn ą: energi ę elektryczn ą i cieplną, kanalizacyjn ą, wodoci ągow ą oraz z usuwaniem oraz oczyszczaniem ścieków komunalnych; 2) oświat ą, komunalnym budownictwem mieszkaniowym, pomoc ą społeczn ą oraz ośrodkami i zakładami opieku ńczymi; 3) utrzymaniem gminnych dróg z utrzymaniem porz ądku publicznego;

str. 142

4) utrzymaniem obiektów administracyjnych i gminnych oraz urz ądze ń u żyteczno ści publicznej. System finansowania zada ń publicznych oparty jest na funduszach publicznych: 1) dochodach własnych - np. wpływy z podatku: od nieruchomo ści, rolnego, le śnego, od środków transportu, spadków i darowizn, od czynno ści cywilnoprawnych, wpływy z opłat: skarbowej, targowej, eksploatacyjnej i z innych opłat stanowi ących dochody gminy, uiszczanych na podstawie odr ębnych przepisów; 2) dotacjach celowych i subwencjach z bud żetu pa ństwa; 3) środkach pochodz ących z bud żetu Unii Europejskiej albo z innych źródeł zagranicznych.

Na podstawie danych finansowych gminy Nowe Piekuty przeanalizowanych w pkt 7.1. niniejszego opracowania dokonano analiz wydatków inwestycyjnych gminy w poszczególnych latach. Poni ższa tabela obrazuje stosunkowy procent wydatków inwestycyjnych t.j na budow ę wodoci ągów, dóg, inwestycji w gospodarke komunalne i mieszkaniow ą w latach 2011-2016.

Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Wydatki inwestycyjne 2 560 2 473 2 582 3 183 4 608 2 719 [ty ś zł] Wydatki ogółem 14 737 12 519 13 420 13 493 15 029 15 685 [tys. zł] Stosunek procentowy 17 % 20 % 19 % 24 % 31 % 17 % wydatków inwestycyjnych do wydatków ogółem Źródło: Opracowanie własne

Z powy ższych danych wynika, że od roku 2011 kwoty do realizacji zada ń inwestycyjnych rosn ą. W 2015 roku kwota tych wydatków wynosiła a ż 31 % ogólnej sumy wydatków w danych okresie roliczeniowym. Średnia ze wszystkich pomiarów wyniosła 21,3%. Do dalszych analiz przyj ęto wysoko ść wydatków inwestycyjnych na poziomie 20% ogólnych wydatków gminy. Zakładane wydatki inwestycyjne pokrywane b ędą ze środków własnych gminy oraz z otrzymanych dotacji. Niew ątpliwie w miar ę upływu lat zadania b ędą ulegały zmianie, zarówno ze wzgl ędu na potrzeby mieszka ńców, ale równie ż zachodz ące zmiany techniczne i technologiczne. Bior ąc jednak pod uwag ę dotychczasow ą polityk ę finansow ą gminy Nowe Piekuty, zało żony procent wydatków inwestycyjnych jest realny i bezpieczny w realizacji. Opracowywane Wieloletnie Prognozy Finansowe b ędą uwzgl ędnia ć zmiany ekonomiczne, społeczne, techniczne i technologiczne zachodz ące w przyszło ści w gminie Nowe Piekuty.

7.4. Bilans terenów przeznaczonych pod zabudow ę

Maksymalne w skali gminy zapotrzebowanie na now ą zabudowę - zgodnie z przepisami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym formułuje si ę na podstawie analiz ekonomicznych, środowiskowych, społecznych, prognoz demograficznych oraz mo żliwo ści

str. 143 finansowych gminy. Wyra żone w ilo ści powierzchni u żytkowej zabudowy z podziałem na funkcje zabudowy. Okre ślaj ąc zapotrzebowanie na now ą zabudow ę bierze si ę pod uwag ę: 1) perspektyw ę nie dłu ższ ą ni ż 30 lat; 2) niepewno ść procesów rozwojowych wyra żaj ącą si ę mo żliwo ści ą zwi ększenia zapotrzebowania w stosunku do wyników analiz nie więcej ni ż o 30%. Do okre ślenia maksymalnego w skali gminy zapotrzebowania na now ą zabudow ę posłu żono si ę danymi statystycznymi pozyskanymi z Urz ędu Gminy Nowe Piekuty oraz Urz ędu Statystycznego. Zało żono perspektywiczny okres prognozy – rok 2030, który spełnia wymóg ustawowy. Zakłada si ę, że w aspekcie dzisiejszych warunków politycznych, gospodarczych i ekonomicznych prognozowanie w horyzoncie czasu 30 lat jest obarczone znacznym ryzykiem bł ędu wynikaj ącym z trudno ści przewidzenia zachodz ących zmian. Przy niniejszej analizie uwzgl ędniono równie ż mo żliwo ść zwi ększenia zapotrzebowania w stosunku do wyników analiz lecz nie wi ęcej ni ż o 30%. Liczba ludno ści w gminie Nowe Piekuty w roku 2016 wyniosła 4030 mieszka ńców. Na podstawie opracowania Głównego Urz ędu Statystycznego na lata 2014-2050 – „Prognoza dla powiat ów i miast na prawie powiatu oraz podregion ów na lata 2014-2050” posilono si ę o dokonanie prognozy liczby ludno ści dla gminy Nowe Piekuty. Przeprowadzona analiza uwzgl ędnia trend zmian liczby ludno ści w powiecie wysokomazowieckim do roku 2030 ustalaj ąc matematyczn ą zale żno ść zmian liczby ludno ści w stosunku do lat poprzednich. Nie uwzgl ędnia ewentualnych mo żliwo ści wpływów społecznych na zmian ę liczby ludno ść np. zakrojonej na du żą skal ę polityki prorodzinnej, zwi ększenie napływu ludno ść z zewn ątrz na skutek powstania zakładów z du żą liczb ą miejsc pracy. Z przeprowadzonej analizy wynika, że w 2030 roku w gminie Nowe Piekuty zamieszkiwa ć będzie 3682 mieszka ńców. Przeci ętna powierzchnia u żytkowa mieszkania na 1 osob ę w gminie Nowe Piekuty w roku 2011 wynosiła 29,3 m 2, natomiast w roku 2015 – 30,7 m 2. Równie ż przeci ętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania z roku na rok ulegała zwi ększenia t.j w roku 2011 wynosił 119,3 m 2, natomiast w roku 2015 – 119,8m 2. Jak wynika z powy ższego na terenie gminy sukcesywnie rosn ą wymogi i potrzeby ludno ści w odniesieniu do powierzchni u żytkowych mieszka ń, które zaspokaj ą podstawowe potrzeby bytowe człowieka. Zakłada si ę, że docelow ą wielko ści ą przeci ętnej powierzchni u żytkowej mieszkania na 1 osob ę w gminie Nowe Piekuty w roku 2030 jest 35 m 2. W zwi ązku z powy ższym, przy zało żeniu liczby ludno ści w gminie w roku 2030 na poziomie 3682 mieszka ńców - maksymalne w skali gminy zapotrzebowanie na now ą zabudow ę b ędzie wynosiło 128 870 m 2.

Wyszczególnienie Lata 2016 2030 Zapotrzebowanie na 2 2 Przeci ętna powierzchnia 31 m 35 m now ą zabudow ę użytkowa mieszkania na 1 osob ę do roku 2030 Liczba mieszka ńców 4 030 osób 3 682 osób Łączna powierzchnia 124 930 m 2 128 870 m 2 3 940 m 2 użytkowa mieszka ń 2 Maksymalne zapotrzebowanie na now ą zabudow ę 5 120 m mieszkaniow ą (przy uwzgl ędnieniu makszymalnej 30% tolerancji)

str. 144

Jak wynika z powy ższego zestawienia, do roku 2030 prognozuje si ę maksymalne zapotrzebowanie na nową zabudow ę mieszkaniow ą na poziomie 5 120m 2 powierzchni użytkowej zabudowy – w zaokr ągleniu do pełnych dziesi ątek metrów kwadratowych.

Danych Urz ędu Gminy Nowe Piekuty wynika, że na terenie gminy w roku 2016 znajdowały si ę budynki usługowe o ł ącznej powierzchni 24 ty ś m 2. W powierzchnie t ą wliczono zarówno budynki typowo usługowe (18 369m 2), ale równie ż obiekty biurowe i administracyjne (5 631m 2). Zakłada si ę, że razem ze wzrostem zapotrzebowania na powierzchnie u żytkowe mieszka ń wzro śnie równie ż zapotrzebowanie na wi ększe lokale usługowe. Oszacowanie wielko ści maksymalnego zapotrzebowania na now ą zabudow ę o funkcji usługowej winno uwzgl ędnia ć dotychczasow ą tendencj ę rozwoju budownictwa usługowego. W zwi ązku z po żą danym wzrostem znaczenia turystycznego gminy ze wzgl ędu na miejsce kultu religijnego jakim jest Hodyszewo, nale ży wzi ąć pod uwag ę wzrost znaczenia budownictwa usługowego zwi ązanego z zabezpieczeniem miejsc noclegowych i gastronomicznych, a tak że usługowo-produkcyjno-magazynowych. Wzrost zapotrzebowania na zabudow ę usługow ą nale ży równie ż poł ączy ć ze wzrostem znaczenia infrastruktury społecznej np. obiektów sportowych, kultury, usług przedszkola i oświaty a tak że ogólnodost ępnych obiektów sportowo-rekreacyjnych. Reasumuj ąc zakłada si ę, że do roku 2030 w gminie Nowe Piekuty łączne zapotrzebowanie na zabudow ę usługow ą na poziomie 26 000 m 2 powierzchni u żytkowej zabudowy. W zwi ązku z powy ższym maksymalne zapotrzebowanie na now ą zabudow ę usługowa wynosi 2000m 2. Przy uwzgl ędnieniu ustawowej tolerancji zwi ązanej z niepewno ści ą procesów rozwojowych (przyj ętej na poziomie 20%) do dalszych analiz przyjmuje si ę maksymalne zapotrzebowanie na now ą zabudow ę usługow ą na poziomie 2400 m 2 powierzchni u żytkowej zabudowy.

Gmina Nowe Piekuty jest gmin ą o charakterze typowo rolniczym. Brak tu budynków produkcyjnych, magazynowych. Wyst ępuj ą tu drobne zakłady zwi ązane z zabudow ą zagrodow ą i produkcj ą ro ślinn ą oraz chowem i hodowl ą zwierz ąt gospodarskich, wyrobów tartacznych. W zwi ązku z powy ższym zakłada si ę, że do roku 2030 w gminie Nowe Piekuty łączne zapotrzebowanie na now ą zabudow ę produkcyjno-magazynow ą na poziomie 1000 m 2 powierzchni u żytkowej zabudowy. Przy uwzgl ędnieniu ustawowej tolerancji zwi ązanej z niepewno ści ą procesów rozwojowych (przyj ętej na poziomie 10%) do dalszych analiz przyjmuje si ę maksymalne zapotrzebowanie na now ą zabudow ę produkcyjno-magazynow ą na poziomie 1 100 m 2 powierzchni u żytkowej zabudowy.

Podsumowuj ąc, po przeanalizowaniu sporz ądzonych analiz ekonomicznych, środowiskowych, społecznych, prognoz demograficznych oraz mo żliwo ści finansowych gminy Nowe Piekuty okre ślono zapotrzebowanie na now ą zabudow ę z podziałem na funkcje do roku 2030. Uwzgl ędnio równie ż niepewno ść procesów rozwojowych wyra żaj ącą si ę mo żliwo ści ą zwi ększenia zapotrzebowania w stosunku do wyników analiz, jednak że nie wi ęcej ni ż o 30%.

str. 145

Maksymalne zapotrzebowanie na now ą zabudow ę do roku 2030

Wyszczególnienie funkcji Maksymalne zapotrzebowanie na now ą zabudow ę do roku 2030 wynikaj ąca z analiz ustawowa tolerancja ostateczna powierzchnia użytkowa powierzchnia u żytkowa Zabudowa mieszkaniowa 3 940 m 2 30% 5 120 m 2 Zabudowa usługowa 2 000 m 2 20% 2 400 m 2 Zabudowa 1 000 m 2 10% 1 100 m 2 produkcyjno-magazynowa OGÓŁEM 6 940 m 2 - 8 620 m 2

Chłonno ść , poło żonych na terenie gminy, obszarów o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej - rozumian ą jako mo żliwo ść lokalizowania na tych obszarach nowej zabudowy, wyra żon ą w powierzchni u żytkowej zabudowy, w podziale na funkcje zabudowy.

Do przedmiotowej analizy przyj ęto zało żenie, że mo żliwo ść lokalizacji nowej zabudowy istnieje na działkach obecnie niezabudowanych. Uwzgl ędniono przepisy odr ębne uniemo żliwiaj ące realizacj ę nowej zabudowy w danym miejscu. Zało żono, że na jednej działce budowlanej mo że by ć zrealizowany jeden budynek mieszkalny o powierzchni u żytkowej zabudowy 150 m 2, obiekt usługowy 200 m 2, produkcyjno-magazynowy o powierzchni 200 m 2. Nie zakłada si ę lokalizacji nowych obiektów mieszkalnych wielorodzinnych. Na sie ć osadnicz ą gminy Nowe Piekuty składa si ę 35 jednostek osadniczych, w których wyodr ębniono zwarte zabudowy wsi. W przepisach prawa nie zdefiniowano poj ęcia obszarów o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej. Na potrzeby niniejszej analizy przyj ęto, że za takie obszary nale ży rozumie ć tereny: o wysokiej koncentracji zabudowy; wyposa żone w układy komunikacyjne – drogi, ulice; wyposa żone w niezb ędn ą infrastruktur ę techniczn ą; wyposa żone w niezb ędn ą infrastruktur ę społeczn ą; uzupełniaj ące zagospodarowanie terenów w postaci zieleni urz ądzonej i infrastruktury towarzysz ącej. W zwi ązku z tak przyj ętą definicj ą obszarów o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej przeanalizowano jednostki osadnicze zlokalizowane na terenie gminy Nowe Piekuty. Analizuj ąc warunek wysokiej koncentracji zabudowy wzi ęto pod uwag ę g ęsto ść zabudowy mieszkaniowej, usługowej, produkcyjnej w poszczególnych miejscowo ściach. Badaj ąc układ komunikacyjny wzi ęto pod uwag ę g ęsto ść , układ oraz nawierzchni ę istniej ących dróg ogólnodost ępnych. Analiza niezb ędnej infrastruktury technicznej: 1) gmina Nowe Piekuty w 100% jest zwodoci ągowana; 2) nie wyst ępuje tu ogólny system kanalizacji sanitarnej - potrzeby w zakresie odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków bytowych realizowane s ą we własnym zakresie: przydomowe oczyszczalnie ścieków oraz zbiorniki bezodpływowe;

str. 146

3) sie ć elektroenergetyczna zapewnia dostaw ę energii elektrycznej do wszystkich odbiorców. Analiza niezb ędnej infrastruktury społecznej: 1) w Nowych Piekutach zlokalizowane s ą: Urz ąd Gminy, Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminny O środek Kultury, Gminna Biblioteka Publiczna, Szkoła Podstawowa im. ks. Rocha Modzelewskiego, punkt przedszkolny „Wesoły promyk”, o środek zdrowia, prywatny gabinet stomatologiczny, ochotnicza stra ż po żarna, urz ąd pocztowy, ko ściół; 2) w Jabłoni Ko ścielnej zlokalizowane s ą: punkt przedszkolny „Ba śniowy Gaj”, Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II, świetlica wiejska, ochotnicza straz po żarna, prywatny gabinet stomatologiczny, ko ściół; 3) w pozostałych miejscowo ściach wyst ępuj ą pojedyncze obiekty typu: świetlica wiejska, ochotnicza stra ż po żarna, ko ściół.

Reasumuj ąc, do dalszej analizy przyj ęto miejscowo ści: Nowe Piekuty oraz Jabło ń Ko ścielna jako obszary o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno- przestrzennej. W oparciu o istniej ące uwarunkowania przestrzenne do lokalizacji nowej zabudowy, kierunki i trendy zagospodarowania przestrzennego gminy Nowe Piekuty ustalono szacowane powierzchnie u żytkowe zabudowy z podziałem budynków na: mieszkalne, usługowe, produkcyjno-magazynowe. Poni ższa tabela przedstawia szacunkowe warto ści powierzchni u żytkowych zabudowy poszczególnych rodzajów zabudowy.

Wyszczególnienie Nowe Piekuty Jabło ń Ko ścielna Powierzchnia przyj ętego obszaru o 38,6 ha 51,6 ha zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej Planowana powierzchnia u żytkowa 3 000 m 2 1 500 m 2 zabudowy mieszkaniowej Planowana powierzchnia u żytkowa 600 m 2 200 m 2 zabudowy usługowej Planowana powierzchnia u żytkowa 200 m 2 200 m 2 zabudowy produkcyjno-magazynowej

Zbiorcza tabela chłonno ści obszarów o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej wyra żonej w powierzchni u żytkowej zabudowy.

Szacowana chłonno ść obszarów Wyszczególnienie Nowe Piekuty Jabło ń Ko ścielna Zabudowa mieszkaniowa 3 000 m 2 1 500 m 2 Zabudowa usługowa 600 m 2 200 m 2 Zabudowa produkcyjno- 200 m 2 200 m 2 magazynowa Razem 3 800 m 2 1 900 m 2 Ogółem 5 700 m 2

str. 147

Chłonno ść , poło żonych na terenie gminy, obszarów przeznaczonych w planach miejscowych pod zabudow ę – na terenie gminy Nowe Piekuty nie obowi ązuje żaden miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. W zwi ązku z powy ższym przedmiotowa chłonno ść wynosi 0m 2.

Porównanie maksymalnego w skali gminy zapotrzebowanie na now ą zabudow ę oraz sumy powierzchni u żytkowej zabudowy w podziale na funkcje zabudowy – wyra żone w powierzchni u żytkowej zabudowy.

Wyszczególnienie terenów Maksymalne w skali gminy Suma powierzchni zabudowy zapotrzebowanie na now ą zabudow ę Zabudowa mieszkaniowa 5 120 m 2 4 500 m 2 Zabudowa usługowa 2 400 m 2 800 m 2 Zabudowa produkcyjno- 1 100 m 2 400 m 2 magazynowa Razem 8 620 m 2 5 700 m 2

Z powy ższego zestawienia wynika, że potrzeba rezerwy terenów pod zabudow ę mieszkaniowa, usługowa oraz produkcyjno-magazynow ą na terenie gminy Nowe Piekuty. Poni ższe warto ści powierzchni u żytkowej zabudowy uwzgl ędnia si ę w ogólnym bilansie terenów.

zabudowa mieszkaniowa maksymalne zapotrzebowanie na now ą zabudow ę przekracza chłonno ść terenów analizowanych o 620 m 2 powierzchni użytkowej zabudowy zabudowa usługowa maksymalne zapotrzebowanie na now ą zabudow ę przekracza chłonno ść terenów analizowanych o 1600 m 2 powierzchni użytkowej zabudowy zabudowa produkcyjno- maksymalne zapotrzebowanie na now ą zabudow ę przekr acza magazynowa chłonno ść terenów analizowanych o 700 m 2 powierzchni użytkowej zabudowy

Podsumowuj ąc cał ą powy ższ ą procedur ę, nale ży zaznaczy ć, że sporz ądzony bilans terenu opiera si ę na analizach obecnych warunków demograficznych, społecznych i ekonomicznych gminy Nowe Piekuty, które nie uwzgl ędniaj ą niespodziewanych dzi ś sytuacji np. wzmo żonej emigracji w zwi ązku z pogł ębiaj ącym si ę zubo żeniem mieszka ńców, czy wzrost migracji na skutek budowy obiekty stanowi ącego miejsce pracy dla du żej liczby ludno ści.

str. 148

Mo żliwo ści finansowania przez gmin ę wykonania sieci komunikacyjnych i infrastruktury technicznej oraz społecznej, słu żą cych realizacji zada ń własnych gminy, w tym zwi ązane z lokalizacj ą nowej zabudowy.

Samorz ąd gminy jest zobowi ązany do realizacji zada ń publicznych maj ących zaspokoi ć zbiorowe potrzeby wspólnoty ludno ści. Przedmiotowe potrzeby dotycz ą zarówno terenów obecnie zabudowanych jak i planowanych do zabudowy. W ogólnym podziale mo żna wskaza ć nast ępuj ące zadania publiczne: 1) zaopatrzenie w infrastruktur ę techniczn ą: energi ę elektryczn ą i ciepln ą, kanalizacyjn ą, wodoci ągow ą wraz z usuwaniem oraz oczyszczaniem ścieków komunalnych; 2) zaopatrzenie w infrastruktur ę społeczn ą: o świata, kultura, pomoc społeczna, o środki i zakłady opieki zdrowotnej i opieku ńczej, 3) utrzymanie gminnych dróg wraz z utrzymaniem porządku publicznego, 4) utrzymaniem obiektów administracyjnych i gminnych oraz urz ądze ń u żyteczno ści publicznej. W Strategii rozwoju gminy Nowe Piekuty (przyj ętej Uchwał ą Nr IX/64/15 Rady Gminy Nowe Piekuty z dnia 20 listopada 2015 roku) wskazano inwestycje z zakresu komunikacji, infrastruktury technicznej i społecznej – pkt 2.1.5. Cz ęś ci I Studium, które sukcesywnie b ędą realizowane w miar ę mo żliwo ści finansowych gminy. Na podstawie danych finansowych gminy Nowe Piekuty przeanalizowanych w pkt 7.1. niniejszego opracowania stwierdzono, że wysoko ść pokrywanych wydatków inwestycyjnych jest na poziomie 20% ogólnych wydatków gminy. Zakładane wydatki inwestycyjne pokrywane b ędą zarówno ze środków własnych gminy jak i pozyskanych zewn ętrznych. Niew ątpliwie w miar ę upływu lat zadania b ędą ulegały zmianie, zarówno ze wzgl ędu na potrzeby mieszka ńców, ale równie ż zachodz ące zmiany techniczne i technologiczne. Bior ąc jednak pod uwag ę dotychczasow ą polityk ę finansow ą gminy Nowe Piekuty, zało żony procent wydatków inwestycyjnych jest realny i bezpieczny w realizacji. Opracowywane Wieloletnie Prognozy Finansowe b ędą uwzgl ędnia ć zmiany ekonomiczne, społeczne, techniczne i technologiczne zachodz ące w przyszło ści w gminie Nowe Piekuty.

8. Stanu prawnego gruntów Według danych Starostwa Powiatowego w Wysokiem mazowieckiem stan władania gruntów w gminie Nowe Piekuty na dzie ń 01.01.2017 roku przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Władanie gruntów Powierzchnie Udział % w stosunku [ha] do powierzchni gminy Skarb Pa ństwa, w tym: 243 2,22 Zasobu Własno ści Rolnej SP 1 0,01 w zarz ądzie Lasów Pa ństwowych 187 1,7 przekazane w trwały zarz ąd 1 0,01 pokryte wodami powierzchniowymi 15 0,14 przekazane w u żytkowanie wieczyste 39 0,36 Grunty gmin i zwi ązków mi ędzygminnych 239 2,18 Grunty osób fizycznych 10 327 94,15

str. 149

Grunty spółdzielni 7 0,06 Grunty ko ściołów i zwi ązków 52 0,47 wyznaniowych Grunty powiatów 65 0,59 Grunty województw 20 0,18 Grunty spółek prawa handlowego 1 0,01 Grunty partii politycznych i stowarzysze ń 3 0,03 Pozostałe 12 0,11 Razem 10 969 100

Z analizy struktury własno ściowej gruntów poło żonych na terenie gminy Nowe Piekuty wynika, że podstawow ą form ą własno ści w gminie jest gospodarka indywidualna, we władaniu której znajduje si ę 95% powierzchni gruntów. Grunty Skarbu Pa ństwa i Gminy Nowe Piekuty stanowi ą około 2% powierzchni ogólnej gminy. Najmniej liczną grup ą wła ścicieli gruntów stanowi ą spółki prawa handlowego (zaledwie 0,01% powierzchni gminy) oraz partie polityczne i stowarzyszenia (0,03% powierzchni gminy).

Z analizy struktury własno ści wynika, że podstawow ą form ą własno ści w rolnictwie w gminie Lipsk jest gospodarka indywidualna, we władaniu której znajduje si ę 97% powierzchni u żytków rolnych. Według stanu na dzie ń 01.01.2015r. liczba gospodarstw rolnych stanowi ących własno ść osób fizycznych wynosi 2232, natomiast stanowi ących własno ść osób prawnych 31. Na terenie gminy funkcjonuje 2263 gospodarstw rolnych dane pochodz ące z Urz ędu Miasta Lipsk na dzie ń 01.01.2015r.

9. Wyst ępowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odr ębnych

Na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą tereny chronione na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody t.j.: 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) sie ć obszarów Natura 2000. Jedyn ą form ą ochrony przyrody wyst ępuj ącą na terenie gminy s ą dwa pomniki przyrody: L.P. Nazwa Obwód pnia Wysoko ść Lokalizacja na wysoko ści 1,3 m 1 Kasztanowiec zwyczajny 280 cm 27 m Stokowisko 2 Lipa drobnolistna 296 cm 25 m Stokowisko Źródło: Strategia rozwoju gminy Nowe Piekuty

str. 150

Ponadto nale ży stwierdzi ć, że na teren gminy wchodzi w korytarz ekologiczny: Korytarz Uzupełniaj ący KPn-23C Dolina Górnej Narwi - Dolina Rzeki Nurzec.

Na terenie gminy Nowe Piekuty wyst ępuj ą obiekty chronione na podstawie ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami: Obiekty wpisane do rejestru zabytków województwa podlaskiego: HODYSZEWO: 1) Ko ściół paraf. p. w. Wniebowzi ęcia NPM mur 19313 r. nr rej. 392 z 06.06.1989 r.

Hodyszewo fotografia z zasobów Gminy Nowe Piekuty

2) Kaplica ze źródełkiem tzw. „Krynica”, drew., XVIII, z 05.07.1980 r.

Kaplica w Krynicy fotografia z zasobów Gminy Nowe Piekuty

JABŁO Ń KO ŚCIELNA: 1) Ko ściół par. p.w. śś . Piotr i Pawła, XIX, nr rej. 63 z 28.04.1980 r. 2) ogrodzenie z bram ą cmentarza rzym. kat. Oraz 6 nagrobków, 2 poł. XIX, nr rej. 308 z 16.06.1987 r. 3) Cmentarz z I wojny światowej ( żołnierzy niemieckich), nr rej. 251 z 25.02.1987 r. 4) Cmentarz z I wojny światowej ( żołnierzy rosyjskich), nr rej. 252 z 25.02.1987 r.

str. 151

JABŁO Ń ŚLIWOWO - Cmentarz wojenny z I wojny światowej, nr rej. 253 z 27.02.1987 r.

KRASOWO CZ ĘSTKI - Cmentarz ludno ści cywilnej z II wojny światowej, 1943, nr rej. A- 452 z 30.12.1991 r.

KRASOWO WIELKIE - Cmentarz wojenny z I wojny światowej, nr rej.250 z 25.02.1987 r.

ŁOPIENIE RU Ś - Cmentarz wojenny z I wojny światowej, nr rej. A-538 z 20.12.1995 r.

NOWE PIEKUTY - pi ęć nagrobków na cmentarzu rzym. – kat., 1887-1939, nr rej. 323 z 08.09.1987 r.

STOKOWISKO - Cmentarz wojenny z I wojny światowej, nr rej. A-357 z 15.12.1995 r.

Dwór w Stokowisku fotografia z zasobów Gminy Nowe Piekuty

Na wszystkich zabytkach obowi ązuj ą zakazy, nakazy i ograniczenia w zakresie ich ochrony zgodnie z przepisami o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne w celu zapewnienie odpowiedniej jako ści wody ujmowanej na cele wodoci ągowe oraz z uwagi na fakt ochrony zasobów wodnych, mog ą by ć ustanawiane: strefy ochronne uj ęć wody oraz obszary ochronne zbiorników wód. Strefy ochronne istniej ących na terenie gminy Nowe Piekuty uj ęć wody: 1) uj ęcie wody „Nowe Piekuty” - bezpo średnia strefa ochronna uj ęcia wodnego o promieniu 10m wokół ka żdej studni;

2) uj ęcie wody „Wierzbowizna” – bezpo średnia strefa ochronna uj ęcia wodnego o promieniu 8-10m wokół ka żdej studni.

Uj ęcia te posiadaj ą wyznaczone i ogrodzone strefy ochrony bezpo średniej uj ęć wód, w których obszarze obowi ązuj ą zakazy, nakazy i ograniczenia w zakresie u żytkowania gruntów oraz korzystania z wody zgodnie z przepisami Prawa wodnego.

Na terenie gminy Nowe Piekuty głównymi źródłami promieniowania elektromagnetycznego s ą linie elektroenergetyczne, których mało kolizyjne usytuowanie nie stwarza zagro żenia. Podstawowym przepisem prawnym dotycz ącym ochrony środowiska

str. 152 przed polami elektromagnetycznymi jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.

Zmiana przeznaczenia terenów, zwłaszcza gruntów rolnych i le śnych, ograniczona jest przepisami ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych. Do przepisów tych nale ży dostosowa ć procedury zmian przeznaczenia chronionych gruntów rolnych na cele nierolnicze oraz chronionych gruntów le śnych na cele niele śne.

10. Wyst ępowania obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych W granicach gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą obszary naturalnych zagro żeń geologicznych.

11.Wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin, zasobów wód podziemnych oraz udokumentowanych kompleksów podziemnego składowania dwutlenku w ęgla

11.1. Udokumentowane zło ża kopalin Na terenie gminy Nowe Piekuty wyst ępuj ą nast ępuj ące zło ża kruszywa naturalnego: 1) Jabło ń D ąbrowa – zło że skre ślone z bilansu zasobów; 2) Krasowo – Cz ęstki – eksploatacja kopaliny została zawieszona - dodatek nr 1 do uproszczonej dokumentacji geologicznej w kat. C1 zło ża kruszywa naturalnego Krasowo-Cz ęstki, gm. Nowe Piekuty, woj. łom żyńskie, zatwierdzony decyzj ą Wojewody Podlaskiego z dnia 31.01.2003 r. znak. ŚR.IV-7414-/3/03; 3) Nowe Rzepki - Nowe Rzepki dz. 1/56, powierzchnia 1,60ha. Dokumentacja geologiczna zło ża kruszywa naturalnego Nowe Rzepki w kat. C1, miejsc. Nowe Rzepki gm. Nowe Piekuty, woj. wysokomazowiecki, woj. podlaskie przyj ęta bez zastrze żeń przez Starost ę Wysokomazowieckiego pismem z dnia 20.02.2010 r. znak. AR.7510/8/09/10; 4) Nowe Rzepki II - Nowe Rzepki, dz. 1/29, 1/56, powierzchnia 1,22ha. Dokumentacja geologiczna zło ża kruszywa naturalnego Nowe Rzepki II w kat. C1, miejsc. Nowe Rzepki, gm. Nowe Piekuty, woj. wysokomazowiecki, woj. podlaskie, zatwierdzona decyzj ą Starosty Wysokomazowieckiego z dnia 19.01.2015 r. znak. RR.6522.1.2015; 5) Nowe Rzepki III - Nowe Rzepki, dz. 145, 35/10, powierzchnia 1,46ha. Dokumentacja geologiczna zło ża kruszywa naturalnego Nowe Rzepki III w kat. C1, miejsc. Nowe Rzepki, gm. Nowe Piekuty, pow. wysokomazowiecki, woj. podlaskie, zatwierdzona decyzj ą Starosty Wysokomazowieckiego z dnia 21.10.2016 r. znak. RR.7572.14.2016.

11.2.Wody podziemne Zasoby wód podziemnych stanowi ą główne źródło zasilania gminy w wod ę. Ujmowana woda podziemna, cechuje si ę podwy ższon ą zawarto ści ą żelaza, które jest usuwane w procesie uzdatniania wody. Wody podziemne odznaczaj ą si ę stosunkowo wysok ą jako ści ą. Na terenie gminy Nowe Piekuty wyst ępuj ą: 1) Stacja uj ęcia i uzdatniania wody w Nowych Piekutach została zaprojektowana i wykonana w latach 80-tych. Źródłem zasilania w wod ę jest zespół dwóch współpracuj ących studni wierconych o gł ęboko ści 86,0m i 83,0m. Studnie te zlokalizowane na stacji wodoci ągowej w Nowych Piekutach w odległo ści 70m od siebie pracuj ą przemiennie tworz ąc zespół: podstawowa – awaryjna. Ka żda ze studni

str. 153

pracuj ąc pojedynczo z połow ą ustalonej wydajno ści eksploatacyjnej pokrywa w pełni zapotrzebowanie; 2) Uj ęcie wody podziemnej dla potrzeb wiejskiego wodoci ągu grupowego w Wierzbowi źnie zlokalizowane jest na działce stacji wodnej w odległo ści 750 m od wsi Tłoczewo. S ą tam trzy studnie gł ębi-nowe i budynek stacji uzdatniania wody. Teren stacji jest zagrodzony i zamkni ęty. Uj ęcie słu ży do zbiorowego zaopatrzenia w wod ę pitn ą i gospodarcz ą. Stacja pracuje w jednostopniowym układzie pompowania wody. Baz ą s ą trzy studnie: S1 wykonana w 1978r. ma gł ęboko ść 66,5m., zafiltrowano w niej warstw ę wodono śną w przelocie 57 – 64,5m Q=30m3/h i s=6,3m; S2 – wykonana w 1986r. do gł ęboko ści 69m ujmuje warstw ę w przelocie 40 – 46m i 57 – 65m, Q=44,0m3/h, s=8,5m, S3- wykonana w 2010r. o gł ęboko ści 70,0m. Studnie zlokalizowane s ą w odległo ści 30 m. Pracuj ąc jednocze śnie maj ą za zadanie pokry ć żą dane max. potrzeby wodne. Praktycznie eksploatowane s ą pojedynczo.

W południowej i wschodniej cz ęś ci gminy Nowe Piekuty wyst ępuj ą obszary deficytu wód podziemnych, które spowodowane mog ą by ć np. warunkami atmosferycznymi (niski poziom opadów), nadmiernym zu życiem w rolnictwie lub nieracjonalnym gospodarowaniem wod ą.

11.3. Wyst ępowanie udokumentowanych kompleksów podziemnego składowania dwutlenku w ęgla Na terenie miasta i gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą udokumentowane kompleksy podziemnego składowania dwutlenku w ęgla.

12. Wyst ępowania terenów górniczych Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (j.t. Dz. U z 2016 r. poz. 1131 z pó źn. zm.) przez poj ęcie obszaru górniczego nale ży rozumie ć przestrze ń, w granicach której przedsi ębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny, podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji, podziemnego składowania odpadów, podziemnego składowania dwutlenku w ęgla oraz prowadzenia robót górniczych niezb ędnych do wykonywania koncesji. Natomiast teren górniczy, stanowi jest przestrze ń obj ętą przewidywanymi szkodliwymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego. W Rejestrze Obszarów górniczych, z terenu gminy Nowe Piekuty, odnotowane s ą nast ępuj ące obszary górnicze: 1) Nowe Rzepki II – decyzja ustanawiaj ąca Starosty Powiatowego - pow. Wysokie Mazowieckie z dnia 2015-06-29, sygn.. Z1:RR.6522.4.2015. Nr w rejestrze 10- 10/6/561; powierzchnia 15 480 m 2; przewidywany termin wa żno ści 2035-06-09; 2) Nowe Rzepki III – decyzja ustanawiaj ąca Starosty Powiatowego - pow. Wysokie Mazowieckie z dnia 2017-03-27, sygn.. 6522.2.2017. Nr w rejestrze 10-10/6/610; powierzchnia 17 800m 2; przewidywany termin wa żno ści 2047-03-01.

Dwa obszary górnicze na terenie gminy Nowe Piekuty posiadaj ą statut zniesionych: 1) Krasowo - Cz ęstki, Nr w rejestrze 10-10/3/218. Decyzja likwiduj ąca Wojewody Podlaskiego z dnia 2003-02-25, sygn. Z1: ŚR.IV-7412/II/7512/88/92/03; 2) Jabło ń D ąbrowa, Nr w rejestrze 10-10/6/570. Decyzja likwidująca Starosty Powiatowego - pow. Wysokie Mazowieckie z dnia Z2008-04-11, sygn.. 1:RA7512/2/2005/08.

str. 154

13. Stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami

13.1. Infrastruktura komunikacyjna

Drogi krajowe Przez obszar gminy Nowe Piekuty nie przebiega żadna droga krajowa.

Droga wojewódzka Przez gmin ę Nowe Piekuty przebiega droga wojewódzka nr 659 Topczewo – Hodyszewo – Nowe Piekuty – Dąbrówka K. – droga nr 66. Droga została zaklasyfikowano do dróg klasy Z.

Drogi powiatowe Wykaz dróg powiatowych zlokalizowanych na terenie gminy Nowe Piekuty:

Numer drogi Przebieg odcinka drogi 1565B Brzozowo Panki – Liza Nowa 1572B Lendowo Budy – Jo śki 2061B Koboski – do dr. powiatowej nr 1565B 2062B Dr. wojewódzka nr 678 – Ru ś Stara – Jabło ń Ko ścielna 2063B Sokoły – Racibory Nowe – Łopienie Zyski – Nowe Piekuty 2064B Dr. wojewódzka nr 678 – Mazury – Jabło ń Ko ścielna – Jabło ń Jankowce – Tłoczewo – Nowe Piekuty – Markowo Wólka – Domanowo – dr. krajowa nr 66 2065B Wysokie Mazowieckie (ul.Szpitalna) – Brzóski Stare – Brzóski Tatary – Jabło ń Ko ścielna – Rz ące – Dworaki Staski – Perki – Kruszewo Wypychy – dr. wojewódzka nr 678 2067B Jabło ń D ąbrowa – Jabło ń Ko ścielna 2068B Dąbrówka Ko ścielna – Moczydły Jakubowi ęta – Jabło ń Jankowce 2069B Stawiereje Podle śne – Kostry Litwa – Skłody Borowe 2108B Stawiereje Michałowi ęta – Krasowo Wólka – Krasowo Cz ęstki – Skłody Borowe – Rzepki Nowe – dr. krajowa nr 66 – Wyliny Ru ś – Warele Filipowicze 2109B Stokowisko – Jabło ń Śliwowo – Jabło ń Piotrowce – dr. pow. nr 2068B

Łączna długo ść dróg powiatowych na terenie gminy Nowe Piekuty wynosi 65,849 km.

Drogi gminne Gmina Nowe Piekuty posiada 317,83 km dr óg gminnych, 45,20 km stanowi ą drogi o na-wierzchni twardej. Pozostałe 271,80 km to drogi o nawierzchni gruntowej i żwirowej. Do prze-budowy nawierzchni żwirowych na bitumiczne kwalifikuje si ę 50 km dr óg, a

str. 155 wzmocnienia na-wierzchni gruntowych na żwirowe wymaga 80km. Wykaz dróg gminnych zlokalizowanych na terenie gminy Nowe Piekuty : L.p. NUMER DROGI GMINNEJ

1. 107658 B Droga od drogi wojewódzkiej nr 659 do działki 91/3 w kierunku wsi Liza Nowa, w skład której wchodz ą działki nr 189/2, 176, 189/1 w obr. Hodyszewo 2. 107659 B Droga od drogi wojewódzkiej nr 659 obok działki 46/2, w skład której wchodzi działka nr 187 w obr. Hodyszewo 3. 107660 B Droga od działki nr 119/2 do działki 55/3, w skład której wchodz ą działki nr 184 i 186 w obr. Hodyszewo 4. 107661 B Droga obok działek nr 125 i 120/1, w skład której wchodzi działka nr 180 w obr. Hodyszewo 5. 107662 B Droga od działki nr 113 do działki nr 116, w skład której wchodzi działka nr 179 w obr. Hodyszewo 6. 107663 B Droga od drogi wojewódzkiej nr 659 do działki nr 58, w skład której wchodzi działka nr 185 w obr. Hodyszewo 7. 107664 B Droga od drogi wojewódzkiej nr 659 do działki nr 98/1, w skład której wchodz ą działki nr 172 i 174 w obr. Hodyszewo 8. 107665 B Droga od drogi wojewódzkiej nr 659 do działki nr 126, w skład której wchodzi działka nr 177 w obr. Hodyszewo 9. 107666 B Droga na pograniczu obr ębu Liza Nowa, w skład której wchodzi działka nr 168 w obr. Hodyszewo 10. 107667 B Droga w obr ębach Hodyszewo – Skłody Przyrusy odchodz ąca od drogi wojewódzkiej nr 659 do działki nr 103, w skład której wchodz ą działki nr 169 i 170 obr ęb Hodyszewo i działka nr 62 obr ęb Skłody Przyrusy 11. 107668 B Droga od drogi gminnej Hodyszewo – Ferma nr 107632B do działki 150/2, w skład której wchodzi działka nr 183/1 w obr. Hodyszewo 12. 107669 B Droga obok działki nr 61, w skład której wchodzi działka nr 190 w obr. Hodyszewo

13. 107670 B Droga od drogi gminnej Hodyszewo – Liza Nowa nr 107631B do działki nr 81, w skład której wchodz ą działki nr 191 i 192 w obr. Hodyszewo 14. 107671 B Droga od drogi powiatowej nr 2067B do działki nr 67, w skład której wchodzi działka nr 191 w obr ębie Jabło ń D ąbrowa 15. 107672 B Droga od drogi gminnej nr 107642B do działki nr 134, w skład której wchodzi działka nr 189 w obr ębie Jabło ń D ąbrowa 16. 107673 B Droga od działki nr 190 do działki nr 134, w skład której wchodzi działka nr 188 obr ębie Jabło ń D ąbrowa 17. 107674 B Droga od drogi gminnej nr 107642B do działki nr 119, w skład której wchodzi działka nr 190 obr ębie Jabło ń D ąbrowa 18. 107675 B Droga od drogi powiatowej nr 2067B do działki nr 188, w skład której wchodzi działka nr 187 obr ębie Jabło ń D ąbrowa 19. 107676 B Droga od drogi gminnej nr 107642B do działki nr 111, w skład której wchodzi działka nr 182 obr ębie Jabło ń D ąbrowa 20. 107677 B Droga od drogi gminnej nr 107642B do działki nr 55/3, w skład której wchodzi działka nr 183 obr ębie Jabło ń D ąbrowa 21. 107678 B Droga od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 57/2, w skład której wchodzi działka nr 204 obr ębie Jabło ń D ąbrowa 22. 107679 B Droga od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 79, w skład której wchodzi działka nr 208 obr ębie Jabło ń D ąbrowa

str. 156

23. 107680 B Droga od drogi powiatowej nr 2067B do działki nr 81/1, w skład której wchodzi działka nr 184 obr ębie Jabło ń D ąbrowa 24. 156000 B Droga od działki 89 do działki nr 86, w skład której wchodzi działka nr 200 obr ębie Jabło ń D ąbrowa 25. 156001 B Droga od działki 11/2 do działki nr 95/2, w skład której wchodzi działka nr 185 obr ębie Jabło ń D ąbrowa 26. 156002 B Droga w obr ębach J. Dabrowa, Stokowisko, J. Śliwowo - odchodz ąca od działki nr 62 (obr ęb J. Śliwowo) do działki nr 142 (obr ęb Stokowisko), w skład której wchodz ą działki nr 207 z obr ębu J. D ąbrowa, 160 obr ęb Stokowisko, 1 oraz 60 obr ęb J. Śliwowo 27. 156003 B Droga od drogi powiatowej nr 2067B wzdłu ż działki nr 28/2, w skład której wchodzi działka nr 203 obr ębie Jabło ń D ąbrowa 28. 156004 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107642B do działki nr 165, w skład której wchodz ą działki nr 198 i 201 obr ębie Jabło ń D ąbrowa 29. 156005 B Droga odchodz ąca od działki nr 194/1 do działki nr 157/2, w skład której wchodzi działka nr 195 obr ębie Jabło ń D ąbrowa 30. 156006 B Droga odchodz ąca od działki nr 154/1 do działki 147, w skład której wchodzi działka nr 196 obr ębie Jabło ń D ąbrowa 31. 156007 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107642B do działki nr 206, w skład której wchodz ą działki nr 194/2 i 194/1 obr ębie Jabło ń D ąbrowa 32. 156008 B Droga odchodz ąca od działki nr 194/2 do działki nr 170/1, w skład której wchodzi działka nr 192 obr ębie Jabło ń D ąbrowa 33. 156009 B Droga w obr ębach J. D ąbrowa – J. Ko ścielna, odchodz ąca od działki nr 223 do działki nr 231, w skład której wchodz ą działki nr 256 i 239 (obr ęb J. Ko ścielna) oraz 205 i 206 (obr ęb J. D ąbrowa) 34. 156010 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2109B do działki nr 6, w skład której wchodzi działka nr 15 w obr ębie Jabło ń Śliwowo 35. 156011 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2109B do działki nr 184, w skład której wchodzi działka nr 183 w obr ębie Jabło ń Śliwowo 36. 156012 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2109B do działki nr 186, w skład której wch odz ą działki nr 78 i 169 w obr ębie Jabło ń Śliwowo 37. 156013 B Droga odchodz ąca od działki nr 111 do działki nr 137, w skład której wchodzi działka nr 138 w obr ębie Jabło ń Śliwowo 38. 156014 B Droga odchodz ąca od działki nr 180 do działki nr 117, w skład której wchodzi działka nr 140 w obr ębie Jabło ń Śliwowo 39. 156015 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2109B do działki nr 147, w skład której wchodzi działka nr 152 w obr ębie Jabło ń Śliwowo 40. 156016 B Droga odchodz ąca od działki nr 79 do działki nr 111, w skład której wchodzi działka nr 98 w obr ębie Jabło ń Śliwowo 41. 156017 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2109B do działki nr 119, w skład której wchodzi działka nr 147 w obr ębie Stokowisko 42. 156018 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2109B wzdłu ż działki nr 116/2, w skład której wchodzi działka nr 148 w obr ębie Stokowisko 43. 156019 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 92, w skład której wchodz ą działki nr 149 i 157 w obr ębie Stokowisko 44. 156020 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 108, w skład której wchodzi działka nr 159 w obr ębie Stokowisko 45. 156021 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 151, w skład której wchodzi działka nr 150 w obr ębie Stokowisko 46. 156022 B Droga odchodz ąca od działki nr 150 do działki nr 157/1, w skład której wchodzi działka nr 152 w obr ębie Stokowisko

str. 157

47. 156023 B Droga w obr ębie wsi Stokowisko – Łopienie Szel ągi od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 54/3, w skład której wchodz ą działki 186 (obr ęb Łopienie Szel ągi) i 151 (obr ęb Tokowisko) 48. 156024 B Droga odchodz ąca od działki nr 145/1 do działki nr 152, w skład której wchodzi działka nr 153 w obr ębie Stokowisko 49. 156025 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 12, w skład której wchodz ą działki nr 155 i 154 w obr ębie Stokowisko 50. 156026 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 5/1, w skład której wchodzi działka nr 156 w obr ębie Stokowisko 51. 156027 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107638B do działki nr 68/2, w skład której wchodzi działka nr 181 w obr ębie Łopienie Szel ągi 52. 156028 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 187, w skład której wchodzi działka nr 188 w obr ębie Łopienie Szel ągi 53. 156029 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 168, w skład której wchodz ą działki nr 187 i 192 w obr ębie Łopienie Szel ągi 54. 156030 B Droga odchodz ąca od działki nr 187 do działki 174, w skład której wchodz ą działki nr 191 i 193 w obr ębie Łop ienie Szel ągi 55. 156031 B Droga odchodz ąca od działki nr 187 do działki 165, w skład której wchodzi działka nr 189 w obr ębie Łopienie Szel ągi 56. 156032 B Droga w obr ębie wsi Łopienie Szel ągi – Łopienie Zyski odchodz ąca od działki nr 192 do działki nr 32/1, w skład której wchodz ą działki nr 190 (obr ęb Łopienie Szel ągi) i 36 (obr ęb Łopienie Zyski) 57. 156033 B Droga w obr ębie Łopienie Zyski – Łopienie Szel ągi – Jabło ń Śliwowo – Pruszanka Mała – Tłoczewo – Jabło ń Piotrowce, odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do drogi powiatowej nr 2062B, w skład której wchodz ą działki nr 30/1 i 27 (obr ęb Łopienie Zyski), działka nr 179 (obr ęb Łopienie Szel ągi), działka nr 186 (obr ęb Jabło ń Śliwowo), działka nr 18 (obr ęb Pruszanka Mała), działka nr 276 (obr ęb Tłoczywo), działka nr 326 (obr ęb Jabło ń Piotrowce)

58. 156034 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 46, w skład której wchodzi działka nr 33 w obr ębie Łopienie Zyski 59. 156035 B Droga odchodz ąca od działki nr 16/2 do działki nr 20/1, w skład której wchodzi działka nr 26 w obr ębie Łopienie Zyski 60. 156036 B Droga od drogi gminnej nr 107634B do działki nr 6/6, w skład której wchodzi działka nr 35 w obr ębie Łopienie Zyski 61. 156037 B Droga od drogi gminnej nr 107634B do działki nr 40, w skład której wchodz ą działki nr 37 i 39 w obr ębie Łopienie Zyski 62. 156038 B Droga na obr ębach Łopienie Zyski – Łopienie Ru ś od drogi gminnej nr 107634B do drogi powiatowej nr 2063B, w skład której wchodz ą działki nr 42, 41, 40 (obr ęb Łopienie Zyski) i działka 131 (w obr ębie Łopienie Ru ś) 63. 156039 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107634B do działki nr 12/13, w skład której wchodzi działka nr 43 w obr ębie Łopienie Zyski 64. 156040 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 1, w skład której wchodzi działka nr 127 w obr ębie Łopienie Ru ś 65. 156041 B Droga odchodz ąca od działki nr 127 do działki nr 71, w skład której wchodzi działka nr 129 w obr ębie Łopienie Ru ś 66. 156042 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 101, w skład której wchodzi działka nr 130 w obr ębie Łopienie Ru ś 67. 156043 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 1, w skład której wchodz ą działki nr 151,340 i 68 w obr ębie Łopienie Je że 68. 156044 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 67, w skład której wchodz ą działki nr 152 i 142 w obr ębie Łopienie Je że 69. 156045 B Droga odchodz ąca od działki nr 105 do działki nr 45, w skład której wchodz ą działki nr 67 i 69 w obr ębie Łopienie Je że

str. 158

70. 156046 B Droga wzdłu ż działki nr 43, w skład której wchodzi działka nr 44 w obr ębie Łopienie Je że 71. 156047 B Droga odchodz ąca od działki nr 44 do działki nr 91, w skład której wchodzi działka nr 89 w obr ębie Łopienie Je że 72. 156048 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 328, w skład której wchodz ą działki nr 196 i 281 w obr ębie Łopienie Je że 73. 156049 B Droga wzdłu ż działki nr 215, w skład której wchodzi działka nr 221 w obr ębie Łopienie Je że 74. 156050 B Droga odchodz ąca od działki nr 196 do działki nr 40 w obr ębie Łopienie Zyski, w skład której wchodzi działka nr 167 w obr ębie Łopienie Je że 75. 156051 B Droga odchodz ąca od działki nr 196 do działki nr 184/1, w skład której wchodzi działka nr 179 w obr ębie Łopienie Je że 76. 156052 B Droga odchodz ąca od działki nr 315 do działki nr 326, w skład której wchodzi działka nr 317 w obr ębie Łopienie Je że 77. 156053 B Droga w obr ębach Łopienie Je że – Skłody Przyrusy, odchodz ąca od działki nr 170 do działki nr 276, w skład której wchodz ą działki nr 59 i 61 (w obr ębie Skłody Przyrusy), działka nr 328 (w obr ębie Łopienie Je że) 78. 156054 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107635B do działki nr 42, w skład której wchodzi działka nr 162 w obr ębie Koboski 79. 156055 B Droga odchodz ąca od drogi wojewódzkiej nr 659 do działki nr 141, w skład której wchodzi działka nr 142 w obr ębie Koboski 80. 156056 B Droga odchodz ąca od drogi wojewódzkiej nr 659 do drogi gminnej nr 107623B, w skład której wchodzi działka nr 141 w obr ębie Koboski 81. 156057 B Droga odchodz ąca od drogi wojewódzkiej nr 659 do działki nr 147/1, w skład której wchodzi działka nr 145 w obr ębie Koboski 82. 156058 B Droga odchodz ąca od drogi wojewódzkiej nr 659 do działki nr 189, w skład której wchodzi działka nr 93 w obr ębie Piekuty Urbany 83. 156059 B Droga odchodz ąca od działki nr 90 do działki nr 189, w skład której wchodzi działka nr 91 w obr ębie Piekuty Urbany 84. 156060 B Droga odchodz ąca od drogi wojewódzkiej nr 659 do drogi powiatowej nr 2063B, w skład której wchodz ą działki nr 90 i 92 w obr ębie Piekuty U rbany 85. 156061 B Droga w obr ębach Piekuty Urbany i Koboski odchodz ąca od drogi wojewódzkiej nr 659 do działki nr 241, w skład której wchodz ą działki nr 60 (obr ęb Koboski) i 101 (obr ęb Piekuty Urbany) 86. 156062 B Droga w obr ębach Piekuty Urbany i Koboski odchodz ąca od drogi wojewódzkiej nr 659 do działki nr 125, w skład której wchodz ą działki nr 94, 86, 82, 81 (obr ęb Piekuty Urbany) i działka nr 161 (obr ęb Koboski) 87. 156063 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 86, w skład której wchodzi działka nr 87 w obr ębie Piekuty Urbany 88. 156064 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2063B do działki nr 129, w skład której wchodzi działka nr 84 w obr ębie Piekuty Urbany 89. 156065 B Droga odchodz ąca od działki nr 82 do działki nr 129, w skład której wchodzi działka nr 83 w obr ębie Piekuty Urbany 90. 156066 B Droga w obr ębach Skłody Przyrusy i Koboski odchodz ąca od drogi wojewódzkiej nr 659 do drogi gminnej nr 107626B, w skład której wchodz ą działki nr 66/2, 66/1, 65 (obr ęb Skłody Przyrusy ) i działka nr 139 (obr ęb Koboski) 91. 156067 B Droga odchodz ąca od działki nr 66/2 do działki nr 84, w skład której wchodzi działka nr 69 w obr ębie Skłody Przyrusy 92. 156068 B Droga odchodz ąca od działki nr 65 do działki nr 137, w skład której wchodzi działka nr 64 w obr ębie Skłody Przyrusy 93. 156069 B Droga odchodz ąca od działki nr 65 do działki nr 127/1, w skład której wchodzi działka nr 68 w obr ębie Skłody Przyrusy 94. 156070 B Droga odchodz ąca od działki nr 57/1 do działki nr 61, w skład której wchodzą działki nr 57/2 i 60 w obr ębie Skłody Przyrusy

str. 159

95. 156071 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej 107624B do działki nr 64, w skład której wchodzi działka nr 55 w obr ębie Skłody Przyrusy 96. 156072 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej 107629B do działki 115, w skład której wchodzi działka nr 164 w obr ębie Jo śki 97. 156073 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej 107629B do działki 147, w skład której wchodz ą działki nr 140, 145, 120/3, 122/2 w obr ębie Jo śki 98. 156074 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej 107629B do działki 124/8, w skład której wchodzi działka nr 141 w obr ębie Jo śki 99. 156075 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej 107629B do działki 155, w skład której wchodz ą działki nr 139, 142, 151 w obr ębie Jo śki 100. 156076 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 1572B do działki nr 72/1, w skład której wchodzi działka nr 150 w obr ębie Jo śki 101. 156077 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 1572B do działki nr 155, w skład której wchodzi działka nr 152 w obr ębie Jo śki 102. 156078 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 1572B do działki nr 108, w skład której wchodzi działka nr 146 w obr ębie Jo śki 103. 156079 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 1572B do działki nr 93/2, w skład której wchodzi działka nr 143 w obr ębie Jo śki 104. 156080 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 1572B do działki nr 75/4, w skład której wchodzi działka nr 163 w obr ębie Jo śki 105. 156081 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej 107629B do działki 85, w skład której wchodzi działka nr 138 w obr ębie Jo śki 106. 156082 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 1572B do działki nr 99, w skład której wchodzi działka nr 144 w obr ębie Jo śki 107. 156083 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej 107626B do działki 48/2, w skład której wchodz ą działki nr 154 i 155 w obr ębie Jo śki 108. 156084 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej 107626B do działki 1/1, w skład której wchodz ą działki nr 166 i 167 w obr ębie Jo śki 109. 156085 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 1572B do działki nr 139, w skład której wchodzi działka nr 137 w obr ębie Lendowo Budy 110. 156086 B Droga odchodz ąca od działki nr 131 do działki nr 107, w skład której wchodzi działka nr 139 w obr ębie Lendowo Budy 111. 156087 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 1572B do działki nr 137, w skład której wchodzi działka nr 138 w obr ębie Lendowo Budy 112. 156088 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 1572B do działki nr 91, w skład której wchodzi działka nr 136 w obr ębie Lendowo Budy 113. 156089 B Droga odchodz ąca od działki nr 132 do działki nr 12, w skład której wchodzi działka nr 133 w obr ębie Lendo wo Budy 114. 156090 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 48, w skład której wchodzi działka nr 358 w obr ębie Markowo Wólka 115. 156091 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do drogi gminnej nr 7618B, w skład której wchodz ą działki nr 329, 328, 361 i 327 w obr ębie Markowo Wólka 116. 156092 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 156, w skład której wchodzi działka nr 324 w obr ębie Markowo Wólka 117. 156093 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 324, w skład której wchodz ą działki nr 360 i 323 w obr ębie Markowo Wólka 118. 156094 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 46, w skład której wchodzi działka nr 359 w obr ębie Markowo Wólka 119. 156095 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107618B do drogi gminnej nr 107620B, w skład której wchodzi działka nr 334 w obr ębie Markowo Wólka 120. 156096 B Droga odchodz ąca od działki nr 334 do działki nr 296, w skład której wchodz ą działki nr 333 i 362 w obr ębie Markowo Wólka 121. 156097 B Droga odchodz ąca od działki nr 334 do działki nr 279, w skład której wchodzi działka nr 332 w obr ębie Markowo Wólka

str. 160

122. 156098 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107620B do działki nr 298, w skład której wchodzi działka nr 336 w obr ębie Marko wo Wólka 123. 156099 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107620B do działki nr 11, w skład której wchodzi działka nr 322 w obr ębie Markowo Wólka 124. 156100 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107620B do działki nr 302, w skład której wchodzi działka nr 339 w obr ębie Markowo Wólka 125. 156101 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107618B do działki nr 339, w skład której wchodz ą działki nr 337 i 331 w obr ębie Markowo Wólka 126. 156102 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107618B do działki nr 145, w skład której wchodzi działka nr 326 w obr ębie Markowo Wólka 127. 156103 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107618B do działki nr 165, w skład której wchodzi działka nr 325 w obr ębie Markowo Wólka 128. 156104 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 25, w skład której wchodzi działka nr 321 w obr ębie Markowo Wólka 129. 156105 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107623B do działki nr 55, w skład której wchodzi działka nr 66 w obr ębie Krasowo Siódmaki 130. 156106 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107626B do działki nr 56, w skład której wchodzi działka nr 67 w obr ębie Krasowo Siódmaki 131. 156107 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej 2062B do drogi gminnej nr 107623B, w skład której wchodzi działka nr 363/2 w obr ębie Krasowo Wielk ie 132. 156108 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej 2062B do działki 128, w skład której wchodz ą działki nr 364 i 365 w obr ębie Krasowo Wielkie 133. 156109 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej 2062B do działki nr 83, w skład której wchodzi działka nr 371 w obr ębie Krasowo Wielkie 134. 156110 B Droga odchodz ąca od drogi wojewódzkiej nr 659 do działki nr 65, w skład której wchodz ą działki nr 366, 367 i 369 w obr ębie Krasowo Wielkie 135. 156111 B Droga w obr ębach Krasowo Wielkie – Nowe Piekuty, odchodz ące od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 3, w skład której wchodz ą działki nr 370 (obr ęb Krasowo Wielkie), działki 151,153 i 152 (obr ęb Nowe Piekuty) 136. 156112 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107625B do działki nr 225/2, w skład której wchodz ą dział ki nr 362, 377 i 376 w obr ębie Krasowo Wielkie 137. 156113 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki 376, w skład której wchodz ą działki nr 373 i 378 w obr ębie Krasowo Wielkie 138. 156114 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 380, w skład której wchodzi działka nr 379 w obr ębie Krasowo Wielkie 139. 156115 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 316, w skład której wchodz ą działki nr 383 i 382 w obr ębie Krasowo Wielkie 140. 156116 B Droga w obr ębach Krasowo Wielkie – Markowo Wolka – Lendowo Budy, odchodz ąca od drogi gminnej nr 107626B do drogi powiatowej nr 1572B, w skład której wchodz ą działki nr 380 (obr ęb Krasowo Wielkie), działka nr 319 (obr ęb Markowo Wólka), działka nr 132 (obr ęb Lendowo Budy) 141. 156117 B Droga na obr ębach Nowe Piekuty – Piekuty Urbany, odchodz ąca od drogi gminnej nr 107625B do działki 247, w skład wchodz ą działki nr 140 (obr ęb Nowe Piekuty) i 102 (obr ęb Piekuty Urbany) 142. 156118 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107625B do działki 58, w skład której wchodzi działka nr 141 w obr ębie Nowe Piekuty 143. 156119 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107625B do działki 129, w skład której wchodzi działka nr 142 w obr ębie Nowe Piekuty 144. 156120 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107625B do działki 61, w skład której wchodzi działka nr 145 w obr ębie Nowe Piekuty 145. 156121 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107655B do działki 6, w skład której wchodzi działka nr 150 w obr ębie Nowe Piekuty 146. 156122 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107655B do działki 1, w skład której wchodzi działka nr 149 w obr ębie Nowe Piekuty

str. 161

147. 156123 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107655B do działki 89, w skład której wchodzi działka nr 147 w obr ębie Nowe Piekuty 148. 156124 B Droga odchodząca od drogi gminnej nr 107616B do działki nr 3/2, w skład której wchodzi działka nr 158/2 w obr ębie Nowe Rzepki 149. 156125 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107616B do działki nr 147, w skład której wchodzi działka nr 156/3 w obr ębie Nowe Rzepki 150. 156126 B Droga od działki nr 100/2 do działki 42/1, w skład której wchodz ą działki nr 160 i 155 w obr ębie Nowe Rzepki 151. 156127 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107616B do działki nr 131, w skład której wchodzi działka nr 156/1 w obr ębie Nowe Rzepk i 152. 156128 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki nr 196, w skład której wchodzi działka nr 175 w obr ębie Nowe Rzepki 153. 156129 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki nr 77/1, w skład której wchodzi działka nr 1 77 w obr ębie Nowe Rzepki 154. 156130 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki nr 59/2, w skład której wchodz ą działki nr 174 i 163 w obr ębie Nowe Rzepki 155. 156131 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107618B do działki nr 72/2, w skład której wchodz ą działki nr 170, 176 i 182 w obr ębie Nowe Rzepki 156. 156132 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107618B do działki nr 96/6, w skład której wchodzi działka nr 169 w obr ębie Nowe Rzepki 157. 156133 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107618B do działki nr 182, w skład której wchodzi działka nr 178 w obr ębie Nowe Rzepki 158. 156134 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107618B do działki nr 182, w skład której wchodzi działka nr 181 w obr ębie Nowe Rzepki 159. 156135 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej 107612B do działki nr 24, w skład której wchodzi działka nr 220/1 w obr ębie Nowe Żochy 160. 156136 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej 107612B do drogi gminnej nr 107616B, w skład której wchodzi działka nr 220/3 w obr ębie Nowe Żochy 161. 156137 B Droga odchodz ąca od działki nr 220/3 do działki 267, w skład której wchodzi działka nr 221 w obr ębie Nowe Żochy 162. 156138 B Droga w obr ębach Nowe Żochy – Stare Żochy, odchodz ąca od drogi gminnej 107612B do działki 164, w skład której wchodz ą działki nr 217 (obr ęb Nowe Żochy) i 163 (Stare Żochy) 163. 156139 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej 107619B do działki 215, w skład której wchodzi działka nr 264 w obr ębie Nowe Żochy 164. 156140 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej 107619B do działki 228, w skład której wchodzi działka nr 265 w obr ębie Nowe Żochy 165. 156141 B Droga w obr ębach Nowe Żochy – Nowe Rzepki, odchodz ąca od drogi gminnej nr 107619B do drogi gminnej nr 107618B, w skład której wchodz ą działki nr 228 (obr ęb Nowe Żochy) i 180 (obr ęb Nowe Rzepki) 166. 156142 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej 107612B do działki 88/3, w skład której wchodzi działka nr 266 w obr ębie Nowe Żochy 167. 156143 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej 107658B do drogi gminnej nr 107620B, w skład której wchodz ą działki nr 161 i 158 w obr ębie Stare Żochy 168. 156144 B Droga odchodz ąca od działki nr 161 do działki nr 101, w skład której wchodzi działka nr 160 w obr ębie Stare Żochy 169. 156145 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107620B do działki nr 140, w skład której wchodzi działk a nr 167 w obr ębie Stare Żochy 170. 156146 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107620B do działki nr 146, w skład której wchodzi działka nr 170 w obr ębie Stare Żochy 171. 156147 B Droga w obr ębach Stare Żochy – Nowe Żochy, odchodz ąca od drogi gminnej nr 107619B do działki nr 143, w skład której wchodz ą działki nr 168 (obr ęb Stare Żochy) i działka nr 229 (obr ęb Nowe Żochy) 172. 156148 B Droga odchodz ąca od działki nr 165 do działki nr 5/5, w skład której wchodzi działka nr 164 w obr ębie Stare Żochy str. 162

173. 156149 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107658B do działki nr 165, w skład której wchodzi działka nr 166 w obr ębie Stare Żochy 174. 156150 B Droga w obr ębach Skłody Borowe – Krasowo Cz ęstki, odchodz ąca od drogi gminnej nr 107612B do drogi wojewódzkiej nr 659, w skład której wchodz ą działki nr 52/2 i 273/1 oraz 55/2 (obr ęb Skłody Borowe) 175. 156151 B Droga w obr ębach Skłody Borowe – Stare Żochy, odchodz ąca od drogi gminnej nr 107612B do działki nr 163, w skład której wchodz ą działki nr 283 (obr ęb Skłody Borowe) i działka nr 165 (obr ęb Stare Żochy) 176. 156152 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki nr 155, w skład której wchodzi działka nr 277 w obr ębie Skłody Borowe 177. 156153 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki nr 188, w skład której wchodzi działka nr 278 w obr ębie Skłody Borowe 178. 156154 B Droga w obr ębach Skłody Borowe – Krasowo Cz ęstki, odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki nr 638, w skład której wchodz ą działki nr 279 (obr ęb Skłody Borowe) i działka nr 639 (obr ęb Krasowo Cz ęstki) 179. 156155 B Droga w obr ębach Skłody Borowe – Krasowo Cz ęstki, odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki nr 548, w skład której wchodz ą działki nr 274/3 i 276 (obr ęb Skłody Borowe) i działka nr 646 (obr ęb Kr asowo Cz ęstki) 180. 156156 B Droga odchodz ąca od działki nr 274/3 do działki nr 239, w skład której wchodzi działka nr 280 w obr ębie Skłody Borowe 181. 156157 B Droga odchodz ąca od działki nr 274/3 do działki nr 260, w skład której wchodzi działka nr 281 w o br ębie Skłody Borowe 182. 156158 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki nr 273/1, w skład której wchodzi działka nr 275 w obr ębie Skłody Borowe 183. 156159 B Droga w obr ębach Kostry Noski – Kostry Litwa, odchodz ąca od drogi wojewódzkiej nr 659 do drogi powiatowej nr 2069B, w skład której wchodz ą działki nr 453 (obr ęb Kostry Noski) i działka nr 281 (obr ęb Kostry Litwa) 184. 156160 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107611B do działki nr 453, w skład której wchodzi działka nr 454 w obr ębie Kostry Noski 185. 156161 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107611B do działki nr 60/1, w skład której wchodzi działka nr 457 w obr ębie Kostry Noski 186. 156162 B Droga odchodz ąca od drogi wojewódzkiej nr 658 do działki nr 2/1, w skład której wchodzi działka nr 460 w obr ębie Kostry Noski 187. 156163 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107612B do działki nr 340, w skład której wchodzi działka nr 466 w obr ębie Kostry Noski 188. 156164 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107613B do działki nr 410, w skład której wchodzi działka nr 469 w obr ębie Kostry Noski 189. 156165 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107611B do działki nr 161, w skład której wchodzi działka nr 276/2 w obr ębie Kostry Litwa 190. 156166 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2069B do działki nr 45, w skład której wchodzi działka nr 310 w obr ębie Kostry Litwa 191. 156167 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107611B do drogi powiatowej nr P2069B, w skład której wchodz ą działki nr 284/1 i 246 w obr ębie Kostry Litwa 192. 156168 B Droga odchodz ąca od działki nr 246 do działki nr 1, w skład której wchodz ą działki nr 250 i 251 w obr ębie Kostry Litwa 193. 156169 B Droga odchodz ąca od działki nr 251 wzdłu ż działki nr 21, w skład której wchodzi działka nr 245 w obr ębie Kostry Litwa 194. 156170 B Droga w obr ębach Kostry Litwa – Krasowo Wolka, odchodz ąca od drogi gminnej nr 107611B do działki 13/8, w skład której wchodz ą działki nr 285 i 258 (obr ęb Kostry Litwa) i działka nr 144 (obr ęb Krasowo Wólka) 195. 156171 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107611B do działki nr 210/1, w skład której wchodzi działka nr 259 w obr ębie Kostry Litwa 196. 156172 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2069B do działki nr 259, w skład której wchodzi działka nr 271 w obr ębie Kostry Litwa

str. 163

197. 156173 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2069B do działki nr 207, w skład której wchodz ą działki nr 260 i 272 w obr ębie Kostry Litwa 198. 156174 B Droga odchodz ąca od działki nr 259 do wzdłu ż nr 210/1, w skład której wchodzi działka nr 270 w obr ębie Kostry Litwa 199. 156175 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107611B do działki nr 307, w skład której wchodzi działka nr 286 w obr ębie Kostry Litwa 200. 156176 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki nr 620, w skład której wchodzi działka nr 149 w obr ębie Krasow o Wólka 201. 156177 B Droga w obr ębach Krasowo Wólka – Wierzbowizna, odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki 15, w skład której wchodz ą działki nr 145/2 (obr ęb Krasowo Wolka) i działki nr 17 i 18 (obr ęb Wierzbowizna) 202. 156178 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do drogi powiatowej nr 2108B, w skład której wchodzi działka nr 146/2 w obr ębie Krasowo Wólka 203. 156179 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki nr 4/1, w skład której wchodzi działka nr 143 w obr ębie Krasowo Wólka 204. 156180 B Droga odchodz ąca od działki nr 155 do działki nr 87/2, w skład której wchodzi działka nr 148 w obr ębie Krasowo Wólka 205. 156181 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107627B do działki nr 358/2, w skład której wchodzi działka nr 634 w obr ębie Krasowo Cz ęstki 206. 156182 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107627B do drogi wojewódzkiej nr 659, w skład której wchodzi działka nr 635 w obr ębie Krasowo Cz ęstki 207. 156183 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki nr 631, w skład której wchodzi działka nr 633 w obr ębie Krasowo Cz ęstki 208. 156184 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki nr 284/2, w skład której wchodz ą działki nr 631 i 632 w obr ębie Krasowo Cz ęstki 209. 156185 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki nr 27, w skład której wchodzi działka nr 624 w obr ębie Krasowo Cz ęstki 210. 156186 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki nr 618/1, w skład której wchodzi działka nr 619 w obr ębie Krasowo Cz ęstki 211. 156187 B Droga w obr ębach Krasowo Cz ęstki – Kostry Litwa, odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do drogi powiatowej nr 2069B, w skład której wchodz ą działki nr 617 (obr ęb Krasowo Cz ęstki) i działka nr 280 (obr ęb Kostry Litwa) 212. 156188 B Droga odchodz ąca od drogi wojewódzkiej nr 659 do drogi powiatowej nr 2069B, w skład której wchodzi działka nr 623 w obr ębie Krasowo Cz ęstki 213. 156189 B Droga odchodz ąca od działki nr 623 do działki nr 218, w skład której wchodzi działka nr 622 w obr ębie Krasowo Cz ęstki 214. 156190 B Droga w obr ębach Krasowo Cz ęstki – Krasowo Wólka, odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2069B do działki nr 1, w skład której wchodz ą działki nr 618/1 i 618/2 (obr ęb Krasowo Cz ęstki) i działka nr 156 (obr ęb Krasowo Wólka) 215. 156191 B Droga odchodz ąca od działki nr 617 do działki nr 93, w skład której wchodzi działka nr 621 w obr ębie Krasowo Cz ęstki 216. 156192 B Droga w obr ębach Krasowo Cz ęstki – Krasowo Wólka, odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2108B do działki nr 135/1, w skład której wchodz ą działki nr 620 (obr ęb Krasowo Cz ęstki) i działka nr 155 (obr ęb Krasowo Wólka) 217. 156193 B Droga odchodz ąca od drogi wojewódzkiej nr 659 do działki nr 589, w skład której wchodzi działka nr 642 w obr ębie Krasowo Cz ęstki 218. 156194 B Droga odchodz ąca od drogi wojewódzkiej nr 659 do działki 554, w skład której wchodzi działka nr 638 w obr ębie Krasowo Cz ęstki 219. 156195 B Droga odchodz ąca od działki nr 639 do działki nr 566/2, w skład której wchodz ą działki nr 640 i 677 w obr ębie Krasowo Cz ęstki 220. 156196 B Droga odchodz ąca od działki nr 638 do działki nr 514, w skład której wchodzi działka nr 644 w obr ębie Krasowo Cz ęstki 221. 156197 B Droga odchodz ąca od działki nr 638 do działki nr 522/1, w skład której wchodzi działka nr 643 w obr ębie Krasowo Cz ęstki

str. 164

222. 156198 B Droga odchodz ąca od działki nr 638 do działki nr 527/1, w skład której wchodzi działka nr 676 w obr ębie Krasowo Cz ęstki 223. 156199 B Droga odchodz ąca od działki nr 646 do działki nr 540, w skład której wchodzi działka nr 647 w obr ębie Krasowo Cz ęstki 224. 156200 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107639B do działki nr 15, w skład której wchodzi działka nr 21 w obr ębie Wierzbowizna 225. 156201 B Droga odchodz ąca od działki nr 2/11 do działki nr 19, w skład której wchodzi działka nr 15 w obr ębie Wierzbowizna 226. 156202 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107617B do działki nr 18, w skład której wchodzi działka nr 13/2 w obr ębie Wierzbowizna 227. 156203 B Droga odchodz ąca od działki nr 13/2 do działki nr 18, w skład której wchodzi działka nr 20 w obr ębie Wierzbowizna 228. 156204 B Droga odchodz ąca od działki nr 13/2 do działki nr 5/1, w skład której wchodz ą działki nr 16/1 i 19/1 w obr ębie Wierzbowizna 229. 156205 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107617B do działki nr 47, w skład której wchodzi działka nr 52 w obr ębie Wierzbowizna 230. 156206 B Droga odchodz ąca od działki nr 15 do działki nr 1/1, w skład której wchodzi działka nr 19 w obr ębie Wierzbowizna 231. 156207 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107617B do działki nr 229, w skład której wchodzi działka nr 267 w obr ębie Tłoczewo 232. 156208 B Droga w obr ębach Tłoczewo – Krasowo Wólka, odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do drogi powiatowej nr 2108B, w skład której wchodz ą działki nr 262 (obr ęb Tłoczywo) i działki nr 152 i 153 (obr ęb Krasowo Wólka) 233. 156209 B Droga w obr ębach Tłoczewo – Wierzbowizna, odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do drogi gminnej nr 107639B, w skład której wchodz ą działki nr 264 (obr ęb Tłoczywo) i działka nr 23 (obr ęb Wierzbowizna) 234. 156210 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 618/1, w skład której wchodzi działka nr 619 w obr ębie Tłoczewo 235. 156211 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 159/3, w skład której wchodzi działka nr 265 w obr ębie Tłoczewo 236. 156212 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 3/9, w skład której wchodz ą działki nr 20/2 i 20/1 w obr ębie Pruszanka Mała 237. 156213 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 8/2, w skład której wchodzi działka nr 22 w obr ębie Pruszanka Mała 238. 156214 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 337/1, w skład której wchodz ą działki nr 330/1 i 330/2 w obr ębie Jabło ń Piotrowce

239. 156215 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 264, w skład której wchodz ą działki nr 332 i 337/1, 337/5 w obr ębie Jabło ń Piotrowce 240. 156216 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 326, w skład której wchodzi działka nr 325 w obr ębie Jabło ń Piotrowce 241. 156217 B Droga odchodz ąca od działki nr 337/6 do działki nr 330/1, w skład której wchodzi działka nr 333 w obr ębie Jabło ń Piotrowce 242. 156218 B Droga w obr ębach Tłoczewo – Wierzbowizna, odchodz ąca od działki nr 333 do działki nr 15, w skład której wchodz ą działki nr 336/7 i 336/3 (obr ęb Tłoczywo) i działka nr 20 (obr ęb Wierzbowizna) 243. 156219 B Droga odchodz ąca od działki 330/2 nr do drogi gminnej nr 107639B, w skład której wchodz ą działki nr 335/3 i 335/6 w obr ębie Jabło ń Piotrowce 244. 156220 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2068B do działki nr 360, w skład której wchodzi działka nr 343 w obr ębie Jabło ń Piotrowce 245. 156221 B Droga odchodz ąca od działki nr 337/6 do działki nr 340, w skład której wchodzi działka nr 338 w obr ębie Jabło ń Piotrowce 246. 156222 B Droga odchodz ąca od działki nr 27 do działki nr 20, w skład której wchodzi działka nr 31 w obr ębie Jabło ń Jankowce

str. 165

247. 156223 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2068B do działki nr 31, w skład której wchodz ą działki nr 34 i 51 w obr ębie Jabło ń Jankowce 248. 156224 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2068B do działki nr 51, w skład której wchodzi działka nr 36 w obr ębie Jabło ń Jankowce 249. 156225 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do drogi powiatowej nr 2068B, w skład której wchodz ą działki nr 131 i 132 w obr ębie Jabło ń Jankowce 250. 156226 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 101, w skład której wchodz ą działki nr 115 i 116 w obr ębie Jabło ń Jankowce 251. 156227 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 191, w skład której wchodzi działka nr 203 w obr ębie Jabło ń Jankowce 252. 156228 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do drogi powiatowej nr 2068B, w skład której wchodzi działka nr 90 w obr ębie Jabło ń Jankowce 253. 156229 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 21/2, w skład której wchodzi dzia łka nr 220 w obr ębie Jabło ń Ko ścielna 254. 156230 B Droga odchodz ąca od działki nr 38/2 do działki nr 1/1, w skład której wchodzi działka nr 221 w obr ębie Jabło ń Ko ścielna 255. 156231 B Droga w obr ębach Jabło ń Ko ścielna – Jabło ń Zarzeckie, odchodz ąca od działki nr 223 do działki nr 130, w skład której wchodz ą działki nr 224 (obr ęb Jabło ń Ko ścielna) i działka nr 134 (obr ęb Jabło ń Zarzeckie) 256. 156232 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107647B do działki nr 223, w skład której wchodzi działka nr 225 w obr ębie Jabło ń Ko ścielna 257. 156233 B Droga w obr ębach Jabło ń Ko ścielna – Jabło ń D ąbrowa, odchodz ąca od działki nr 222 do działki 229, w skład której wchodz ą działki nr 223 i 244 (obr ęb Jabło ń Ko ścielna) i działki nr 199 i 202 (obr ęb Jabło ń D ąbrowa) 258. 156234 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2067B do działki nr 113/1, w skład której wchodz ą działki nr 257 i 231 w obr ębie Jabło ń Ko ścielna 259. 156235 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107653B do działki nr 153/6, w skład której wchodzi działka nr 243 w ob rębie Jabło ń Ko ścielna 260. 156236 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2067B do ul. Sokołowskiej, w skład której wchodz ą działki nr 234 i 235 w obr ębie Jabło ń Ko ścielna 261. 156237 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2067B do działki nr 189, w skład której wchodzi działka nr 248 w obr ębie Jabło ń Ko ścielna 262. 156238 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107648B do działki nr 35, w skład której wchodzi działka nr 33/2 w obr ębie Jabło ń Zambrowizna 263. 156239 B Droga odchodz ąca od działki nr 33/2 do działki nr 8, w skład której wchodzi działka nr 13 w obr ębie Jabło ń Zambrowizna 264. 156240 B Droga odchodz ąca od działki nr 37 do działki nr 1, w skład której wchodz ą działki nr 38 i 5 w obr ębie Jabło ń Zambrowizna 265. 156241 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107648B do działki nr 58, w skład której wchodzi działka nr 49 w obr ębie Jabło ń Zambrowizna 266. 156242 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107649B do działki nr 36/3, w skład której wchodzi działka nr 76/1 w obr ębie Jabło ń Dobki 267. 156243 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2065B do działki nr 105, w skład której wchodzi działka nr 86 w obr ębie Jabło ń Dobki 268. 156244 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2065B do działki nr 49/1, w skład której wchodzi działka nr 85 w obr ębie Jabło ń Dobki 269. 156245 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2065B do działki nr 51, w skład której wchodzi działka nr 83 w obr ębie Jabło ń Dobki 270. 156246 B Droga odchodz ąca od działki nr 76/1 do działki nr 39/3, w skład której wchodzi działka nr 75 w obr ębie Jabło ń D obki 271. 156247 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2065B do działki nr 71, w skład której wchodzi działka nr 89 w obr ębie Jabło ń Dobki 272. 156248 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2064B do działki nr 28, w skład której wchodz ą działki nr 66, 7 1, 76 i 72 w obr ębie Jabło ń Markowi ęta

str. 166

273. 156249 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2064B do działki nr 11/5, w skład której wchodzi działka nr 74 w obr ębie Jabło ń Markowi ęta 274. 156250 B Droga w obr ębach Jabło ń Markowi ęta – Jabło ń Dobki, odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2064B do drogi powiatowej nr 2065B, w skład której wchodz ą działki nr 73 (obr ęb Jabło ń Markowi ęta) i działka nr 87 (obr ęb Jabło ń Dobki) 275. 156251 B Droga odchodz ąca od działki nr 66 do działki nr 42/1, w skład której wchodzi działka n r 69 w obr ębie Jabło ń Markowi ęta 276. 156252 B Droga odchodz ąca od działki nr 66 do działki nr 36/3, w skład której wchodzi działka nr 67 w obr ębie Jabło ń Markowi ęta 277. 156253 B Droga odchodz ąca od działki nr 120 do działki nr 39, w skład której wchodzi działka nr 113 w obr ębie Jabło ń Zarzeckie 278. 156254 B Droga odchodz ąca od działki nr 113 do działki nr 103, w skład której wchodzi działka nr 112 w obr ębie Jabło ń Zarzeckie 279. 156255 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107645B do działki nr 91, w skład której wchodzi działka nr 92 w obr ębie Jabło ń Zarzeckie 280. 156256 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 4, w skład której wchodzi działka nr 9 w obr ębie Jabło ń Zarzeckie 281. 156257 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 4, w skład której wchodzi działka nr 151 w obr ębie Jabło ń Zarzeckie 282. 156258 B Droga odchodz ąca od drogi powiatowej nr 2062B do działki nr 2/2, w skład której wchodzi działka nr 142 w obr ębie Jabło ń Zarzeckie 283. 156259 B Droga odchodz ąca od działki nr 11 do drogi gminnej nr 107647B, w skład której wchodzi działka nr 22/1 w obr ębie Jabło ń Spały 284. 156260 B Droga odchodz ąca od drogi gminnej nr 107647B do działki nr 21/4, w skład której wchodzi działka nr 42 w obr ębie Jabło ń Spały 285. 156261 B Droga w obr ębach Jabło ń Spały – Jabło ń Zarzeckie, odchodz ąca od działki nr 11 do działki nr 98, w skład której wchodz ą działki nr 6 (obr ęb Jabło ń Spały) i działka nr 152 (obr ęb Jabło ń Zarzeckie) 286. 107611 B Kostry Noski – Kostry Litwa – Krasowo Wólka 287. 107612 B Kostry Noski – Nowe Żochy 288. 107613 B Kostry Noski – Zalesie Nowe 289. 107614 B Kostry Noski – Wyliny Ru ś 290. 107615 B Kostry Noski – Wyszonki Posele 291. 107616 B Nowe Rzepki – Kostry Noski 292. 107617 B Krasowo Wólka – Tłoczewo 293. 107618 B Markowo Wólka – Nowe Rzepki 294. 107619 B Markowo Wólka – Nowe Żochy 295. 107620 B Markowo Wólka – Stare Żochy 296. 107621 B Markowo Wólka – Lendowo Budy 297. 107622 B Krasowo Siódmaki – Krasowo Wielkie 298. 107623 B Skłody Przyrusy – Krasowo Siódmaki 299. 107624 B Skłody Przyrusy – Jo śki 300. 107625 B Nowe Piekuty – Krasowo Siódmaki 301. 107626 B Krasowo Siódmaki – Jo śki 302. 107627 B Krasowo Wielkie – Krasowo Cz ęstki 303. 107628 B Koboski – Piekuty Urbany 304. 107629 B Hodyszewo – Jo śki 305. 107630 B Hodyszewo - Krynica 306. 107631 B Hodyszewo – Liza Nowa 307. 107632 B Hodyszewo – Ferma

str. 167

308. 107633 B Stokowisko – Brzozowo Korabie 309. 107634 B Łopienie Zyski – Brzozowo Panki 310. 107635 B Łopienie Je że – Koboski 311. 107636 B Łopienie Je że – Skłody Przyrusy 312. 107637 B Łopienie Je że – Liza Nowa 313. 107638 B Łopienie Szel ągi – Jabło ń Piotrowce 314. 107639 B Wierzbowizna – Jabło ń Piotrowce 315. 107640 B Jabło ń Piotrowce – Łopienie Je że 316. 107641 B Jabło ń Dabrowa – Jabło ń Śliwowo 317. 107642 B Jabło ń D ąbrowa – Racibory 318. 107643 B Jabło ń Jankowce – Jabło ń Śliwowo 319. 107644 B Jabło ń Zarzeckie – Racibory 320. 107645 B Jabło ń Zarzeckie – Jabło ń Rykacze 321. 107646 B Jabło ń Markowi ęta – Jabło ń Zarzeckie 322. 107647 B Jabło ń Spały – Racibory 323. 107648 B Jabło ń Ko ścielna – Jabło ń Zambrowizna 324. 107649 B Jabło ń Dobki – Jabło ń Zambrowizna 325. 107650 B Jabło ń Kościelna – Jabło ń Dobki 326. 107651 B Jabło ń Ko ścielna – Jabło ń Śliwowo 327. 107652 B Jabło ń Ko ścielna ul. Przemysłowa 328. 107653 B Jabło ń Ko ścielna ul. Zielona 329. 107654 B Jabło ń Ko ścielna ul. Sadowa 330. 107655 B Nowe Piekuty ul. Polna 331. 107656 B Nowe Piekuty ul. Słoneczna 332. 107657 B Nowe Piekuty ul. Spokojna 333. 107658 B Stare Żochy – wie ś

Z analizy układu dróg publicznych wynika, że sie ć tych dróg jest wystarczaj ąca do obsługi istniej ącej sieci osadniczej. Stan techniczny niektórych dróg jest jednak niezadowalaj ący. Nale żałoby d ąż yć do poprawy parametrów technicznych odpowiadaj ących wymogom zwi ększaj ącego si ę nat ęż enia ruchu, bezpiecze ństwa a tak że poprawy warunków ich korzystania.

Komunikacja kolejowa Przez północn ą cz ęść gminy przebiega zelektryfikowana linia kolejowa Warszawa – Białystok. Jest to jedna z najstarszych linii kolejowych w naszym kraju tzw. kolej Warszawsko – Petersburska. Jest to obecnie jeden z głównych szlaków komunikacji kolejowej łącz ącej kraje Europy Wschodniej i Pół-nocno-Wschodniej z pozostał ą cz ęś ci ą Kontynentu. Działki po których przebiegaj ą tory kolejowe stanowi ą tereny zamkni ęte, zgodnie z Decyzj ą Nr 3 Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 24 marca 2014r. w sprawie ustalenia terenów, przez które przebiegaj ą linie kolejowe, jako terenów zamkni ętych (Dz.Urz. MIiR 2014.25).

13.2. Infrastruktura techniczna

Gospodarka wodoci ągowa Gmina Nowe Piekuty jest zwodoci ągowana w 100%. Posiada dwa komunalne uj ęcia wody: w Nowych Piekutach i Wierzbowi źnie.

str. 168

Stacja uj ęcia i uzdatniania wody w Nowych Piekutach została zaprojektowana i wykonana w latach 80-tych. Źródłem zasilania w wod ę jest zespół dwóch współpracuj ących studni wierconych o gł ęboko ści 86,0m i 83,0m. Studnie te zlokalizowane na stacji wodoci ągowej w Nowych Piekutach w odległo ści 70m od siebie pracuj ą przemiennie tworz ąc zespół: podstawowa – awaryjna. Podstaw ą eksploatacji stacji wodoci ągowej jest pozwolenie wodno-prawne NR RR.6341.36.2013 z dnia 03.10.2013r., zgodnie z którym pobór wody nie mo że przekroczy ć Q = 516 m³/dob ę. Dotychczasowe zu życie, zgodnie z prowadzonym rejestrem sprzeda ży wody prowadzonym przez konserwatora stacji wodociągowej, nie przekracza tej wielko ści. W roku 2008 Stacja Uzdatniania Wody w Nowych Piekutach została poddana kompleksowej modernizacji. Wydajno ść eksploatacyjna pojedynczej studni została ustalona na wysoko ści 72m 3/h przy depresji Se=14m i 60m 3/h przy depresji Se=16,2m. Zasoby uj ęcia zostały zatwierdzone w kat.”B” dla uj ęcia dwuotworowego, eksploatowanego zespołowo w wysoko ści Qe=120m3/ha (w tym: SW-1, Q1=60,0m3/h przy S1=19,7; S2, Q2=60,0m3/h przy S2=19,1m) – Nr decyzji – OŚ.IV-8530/5/83 z dnia 1983.02.21. Ka żda ze studni pracuj ąc pojedynczo z połow ą ustalonej wydajno ści eksploatacyjnej pokrywa w pełni zapotrzebowanie.

Uj ęcie wody podziemnej dla potrzeb wiejskiego wodoci ągu grupowego w Wierzbowi źnie zlokalizowane jest na działce stacji wodnej w odległo ści 750 m od wsi Tłoczewo. S ą tam trzy studnie gł ębi-nowe i budynek stacji uzdatniania wody. Teren stacji jest zagrodzony i zamkni ęty. Uj ęcie słu ży do zbiorowego zaopatrzenia w wod ę pitn ą i gospodarcz ą. Uj ęcie wody dla potrzeb wodoci ągu eksploatowane jest na podstawie pozwolenia wodnoprawnego z dnia 19.11.2007r. nr RA. 6223-14/07. Zgodnie z tym pozwoleniem pobór wód podziemnych nie mo że przekroczy ć 73 m3/h i 610 m3/dob ę. Jak wynika z prowadzonego na stacji rejestru, rzeczywisty pobór wody nie przekracza 300m3/dob ę. Stacja pracuje w jednostopniowym układzie pompowania wody. Baz ą s ą trzy studnie: S1 wykonana w 1978r. ma gł ęboko ść 66,5m., zafiltrowano w niej warstw ę wodono śną w przelocie 57 – 64,5m Q=30m3/h i s=6,3m; S2 – wykonana w 1986r. do gł ęboko ści 69m ujmuje warstw ę w przelocie 40 – 46m i 57 – 65m, Q=44,0m3/h, s=8,5m, S3- wykonana w 2010r. o gł ęboko ści 70,0m. Uj ęcie posiada zatwierdzone w kategorii „B” zasoby w wysoko ści: Q=74 m3/h przy s=10,80 m (suma wydajno ści) (decyzja wojewody łom żyńskiego Nr O Ś.4423/6/86 z dn. 31.12.1986 r.). Studnie zlokalizowane s ą w odległo ści 30 m. Pracuj ąc jednocze śnie maj ą za zadanie pokry ć żą dane max. potrzeby wodne. Praktycznie eksploatowane s ą pojedynczo. W roku 2010 stacji uzdatniania wody w miejscowo ści Wierzbowizna została poddana kompleksowej modernizacji.

Gospodarka ściekowa Na terenie gminy Nowe Piekuty nie ma komunalnej oczyszczalni ścieków. Na terenie gminy istnieje 346 indywidualnych przydomowych oczyszczalni ścieków oraz 5 oczyszczalni komunalnych. Docelowo na terenie gminy Nowe Piekuty b ędzie około 600 przydomowych oczyszczalni ścieków. Dopuszcza si ę równie ż możliwo ść budowy gminnej sieci kanalizacji sanitarnej oraz oczyszczalni ścieków w granicach administracyjnych gminy, je żeli wyniknie to z analizy ekonomicznej.

Gospodarka odpadami System gromadzenia, usuwania i unieszkodliwiania odpadów stałych powinien gwarantowa ć ochron ę środowiska, maksymalne wykorzystanie wtórne składników użytkowych i spełnia ć wymogi przepisów prawnych tj. Ustawy z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach (j.t. Dz.U. z 2016r., poz. 1987), Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony

str. 169

środowiska (j.t. Dz.U. z 2017r. poz. 519 z pó źn. zm.) oraz przepisów wykonawczych do tych ustaw i przepisów Unii Europejskiej, oraz by ć zgodny z „Planem Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata 2012-2017, uchwalonym uchwał ą Nr XX/233/12 Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 21 czerwca 2012r. Od 1 lipca 2013 roku obowi ązuje w gminie Nowe Piekuty nowy system odbioru odpadów komunalnych. Zasadnicz ą zmian ą w nowym systemie zarz ądzania odpadami jest to, że gmina odpowiada za zbiórk ę śmieci, ze wszystkich nieruchomo ści zamieszkałych. Na terenie gminy Nowe Piekuty istnieje system segregacji odpadów komunalnych i zorganizowany wywóz na składowisko odpadów w Wysokiem Mazowieckiem. Gmina Nowe Piekuty wł ączona została w zbiorowy system usuwania padłych zwierz ąt do wybudowanej „zbiornicy padłych zwierz ąt” na terenie gminy Wysokie Mazowieckie we wsi Brzóski Falki. W obecnej chwili na terenie gminy Nowe Piekuty nie ma funkcjonuj ących obiektów dla utylizacji czy unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Nie planuje si ę równie ż działa ń inwestycyjnych, np. budowy składowiska odpadów azbestowych.

Elektroenergetyka W obr ębie Gminy Nowe Piekuty nie znajduje si ę żadna stacja 110/15 kV (GPZ). Teren Gminy Nowe Piekuty zasilany jest liniami SN-15 kV Ru ś i Dzikowiny, wyprowadzonymi ze stacji 110/15 kV Wysokie Mazowieckie. Energia elektryczna rozprowadzana jest systemami sieci średniego (15 kV) i niskiego (0,4 kV) napi ęcia za pomoc ą napowietrznych i kablowych linii elektroenergetycznych. Przez gmin ę Nowe Piekuty przebiegaj ą znacz ące inwestycje elektroenergetyczne: 1) linia energetyczna najwy ższego napi ęcia 400 kV Stanisławów-Narew wraz z pasem technologicznym; 2) linia energetyczna wysokiego napi ęcia 110 kV Wysokie Mazowieckie - Łapy wraz z pasem technologicznym.

Gazownictwo Przez północną cz ęść gminy przebiega gazoci ąg wysokiego ci śnienia. Teren gminy w chwili obecnej nie posiada sieci gazowej średniego ci śnienia. Gmina Nowe Piekuty ma mo żliwo ść zaopatrzenia w gaz przewodowy. W chwili obecnej mieszka ńcy gminy korzystaj ą z gazu butlowego propan – butan.

Ciepłownictwo Na terenie Gminy Nowe Piekuty funkcjonuje szereg indywidualnych źródeł ciepła – kotłowni lokalnych nadal zasilanych głównie w ęglem, emituj ących znaczne ilo ści zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych do atmosfery. Stopniowo dokonuje si ę wymiana instalacji grzewczych z tradycyjnych w ęglowych na bardziej ekologiczne – kotły opalane Ekogroszkiem o wy ższej warto ści energetycznej ni ż w ęgiel i niskiej zawarto ści siarki oraz kotły opalane drewnem i pelletem. W gospodarce cieplnej gminy należy eliminowa ć niskosprawne instalacje na paliwa węglowe. Nale ży to ł ączy ć z wymian ą, techniczn ą istniej ących źródeł ciepła w celu ograniczenia emisji zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego i obni żki kosztów eksploatacji źródeł ciepła. Natomiast realizacja zorganizowanego systemu gospodarki cieplnej w obszarze gminy b ędzie zale żała od gazyfikacji terenu gminy przez przedsi ębiorstwo, która będzie mo żliwa, je żeli zaistniej ą techniczne i ekonomiczne warunki budowy sieci gazowej średniego ci śnienia.

str. 170

Telekomunikacja i sieci szerokopasmowe Zachowuje si ę istniej ące urz ądzenia telekomunikacyjne, w skład których wchodz ą: kanalizacja teletechniczna wraz z kablami, kable telefoniczne doziemne oraz sie ć napowietrzna. Łączno ść na terenie gminy zabezpieczaj ą: 1) maszt Orange w miejscowo ści Jabło ń Ko ścielna; 2) maszt T-mobile w miejscowo ści Łopienie Je że; 3) maszt Plusa w miejscowo ści Krasowo-Cz ęstki; 4) maszt Orange w miejscowo ści Nowe Rzepki. Ze wzgl ędu na powszechny dost ęp mieszka ńców gminy do sieci telefonii bezprzewodowej, mo żna uzna ć, że potrzeby w zakresie telekomunikacji s ą zaspokojone Na terenie gminy zrealizowana została budowa ”Szerokopasmowej Sieci Polski Wschodniej Województwa Podlaskiego, obszar Wysokie Mazowieckie” - ponadregionalnej sieci szerokopasmowej, składaj ącej si ę z pi ęciu regionalnych sieci szkieletowych obejmuj ących województwa: podkarpackie, podlaskie, lubelskie, świ ętokrzyskie i warmi ńsko-mazurskie. Sie ć szerokopasmowa Polski Wschodniej to inwestycja której celem jest zwi ększenie dost ępu do Internetu instytucji publicznych, przedsi ębiorstw i mieszka ńców obszarów peryferyjnych zagro żonych „wykluczeniem cyfrowym”.

Odnawialne źródła energii W my śl przepisów ustawy Prawo energetyczne za odnawialne źródło energii uwa ża si ę źródło wykorzystuj ące w procesie przetwarzania energi ę wiatru promieniowania słonecznego, geotermaln ą, fal, pr ądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energi ę pozyskiwan ą z biomasy, biogazu wysypiskowego, a tak że biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków oraz rozkładów składowanych szcz ątków ro ślinnych i zwierz ęcych. Na terenie gminy Nowe Piekuty w Krasowie Cz ęstki na działkach nr: 594/1 i 598, wskazuje si ę lokalizacj ę biogazowni rolniczej wraz z urz ądzeniami do skojarzonej produkcji energii elektrycznej i cieplnej o mocy 1,2MW. Ze wzgl ędu na du ży potencjał rolniczy istnieje mo żliwo ść wykorzystania biomasy w celach energetycznych, a tak że realizacj ę inwestycji zwi ązanych z energi ą słoneczn ą. Pozyskiwania energii elektrycznej ze światła słonecznego odbywa si ę za pomoc ą paneli fotowoltaicznych. Panele zamieniaj ą światło słoneczne w pr ąd elektryczny, który mo że by ć wykorzystany do zasilania budynku, na którym zainstalowane s ą panele, lub który mo żna sprzeda ć zakładowi energetycznemu. Mo żliwe jest tak że wykorzystanie energii dla własnych potrzeb z jednoczesnym odsprzedaniem nadwyżek energii do sieci energetycznej. Przewiduje si ę lokalizacj ę nowoczesnych systemów fotowoltaicznych wraz ze strefami ochronnymi zwi ązanymi z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu terenu w miejscowo ści Stokowisko.

14. Zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych Uwzgl ędnia si ę uwarunkowania wynikaj ące w szczególno ści z zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych i okre śla si ę obszary, na których b ędą one rozmieszczone zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego, przyj ętego Uchwał ą XXXVI/330/17 Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 22 maja 2017 roku (Dz. Urz. Województwa Podlaskiego poz. 3270). Zadania słu żą ce realizacji ponadlokalnych celów publicznych: a) dostosowanie drogi wojewódzkiej nr 659 do parametrów klasy funkcjonalnej Z;

str. 171

b) dostosowanie kolejowej linii magistralnej E75 Warszawa-granica pa ństwa do mi ędzynarodowych potrzeb przewozowych; c) dostosowanie kolejowej linii do potrzeb transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T) linia E 75 Rail Baltica; d) przebiegu linii elektroenergetycznej NN 400 kV wraz z pasem technologicznym; e) przebiegu linii elektroenergetycznej WN 110 kV wraz ze strefami technicznymi; f) przebiegu gazoci ągu wysokiego ci śnienia wraz ze strefami technicznymi; g) telekomunikacyjnej sieci szerokopasmowej Polski Wschodniej – szkieletowej wraz z węzłem oraz sieci dystrybucyjnej; h) modernizacja dróg powiatowych i gminnych zgodnie z „Programem długoterminowej poprawy dróg powiatowych i gminnych w powiecie wysokomazowieckim”.

15. Wymaga ń dotycz ących ochrony przeciwpowodziowej Na terenie gminy Nowe Piekuty nie wyst ępuj ą obszary szczególnego zagro żenia powodzi ą i obszary obejmuj ące tereny nara żone na zalanie. Na podstawie Hydroportalu, publikuj ącego mapy zagro żenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego, opracowano poni ższy rysunek obrazuj ący schematyczn ą lokalizacj ę gminy Nowe Piekuty na tle obszarów zagro żenia powodziowego.

Źródło: http://mapy.isok.gov.pl

str. 172