Op Zoek Naar Een Sluitende Verklaring Waarom Molkwerum Vrijwel Van De

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Op Zoek Naar Een Sluitende Verklaring Waarom Molkwerum Vrijwel Van De Op zoek naar een sluitende verklaring waarom Molkwerum vrijwel van de kaart verdween De langetermijngevolgen van een sociaal-economische transitie op het landschap en de samenleving van Molkwerum (Zuidwest-Friesland) tussen 1700 en 1900 T.M. van den Brink Op zoek naar een sluitende verklaring waarom Molkwerum vrijwel van de kaart verdween De langetermijngevolgen van een sociaal-economische transitie op het landschap en de samenleving van Molkwerum (Zuidwest-Friesland) tussen 1700 en 1900 Master thesis Research Master Landschapsgeschiedenis Rijksuniversiteit Groningen T.M. van den Brink Ba s2050684 Utrecht, 17 november 2013 ii Begeleiders: dr. J.F. Benders en prof. dr. ir. M. Spek (Rijksuniversiteit Groningen) Tweede lezer: dr. J.W. Veluwenkamp (Rijksuniversiteit Groningen) iii Voorwoord De inspiratie voor het onderwerp van deze scriptie kwam voort uit drie zaken. Ten eerste het huidige economische klimaat. Een tweede aanleiding voor dit onderzoek is mijn eigen nieuwsgierigheid naar de vraag hoe het landschap onder invloed van economische neergang veranderde. Een derde inspiratiebron zijn de lezingen van Prof. dr. J. Renes. Met name zijn lezing Historische transformatieprocessen van Europese cultuurlandschappen tijdens het symposium ter gelegenheid van het dertigjarig bestaan van het Historisch Geografisch Tijdschrift.1 Mijn ambitie was om onderzoek te doen naar de invloed van economische neergang op het landschap. De concretisering van dit idee tot scriptieonderwerp werd mede vormgegeven door J. Renes. Hij wees mij op het thema van de verdwenen dorpen en in het bijzonder de ingrijpende ontwikkeling die het Friese dorp Molkwerum gedurende de achttiende eeuw doormaakte. Dit thema bleek de schakel te vormen tussen mijn fascinatie voor sociaal-economische processen en landschapsgeschiedenis. Ik zou hem hier dan ook graag voor deze inspiratie en de gesprekken over dit onderwerp willen danken. Daarnaast heb ik gedurende mijn studietijd in mijn papers altijd geprobeerd onderwerpen te kiezen die niet of nauwelijks onderzocht waren en originele onderzoeksvragen te stellen. Dit deed ik zowel voor mijn persoonlijke ontwikkeling, als uit het streven, in alle bescheidenheid, iets te willen bijdragen aan de wetenschappelijke kennis over een onderwerp. Daarbij speelt zeker mee dat ik mij als landschapshistoricus graag bezig houd met fundamentele vragen. Dit is zeker niet de gemakkelijkste aanpak en heeft vaak tot moeizame onderzoeksprocessen geleid. Toch gold deze wens in het bijzonder voor deze scriptie: ik had de behoefte om een nieuwe uitdaging aan te gaan. Gedurende mijn bachelor en master heb ik aan verschillende universiteiten het landschap op uiteenlopende wijze leren ontleden en benaderen. Ik heb hierdoor een goed beeld gekregen van het academische spectrum waar vanuit het landschap te analyseren is. In het bijzonder denk ik daarbij aan de biografie van het landschap van Prof. dr. J.C.A. Kolen, de sociaal-economische benadering van Prof. dr. B.P.J. van Bavel, het erfgoed en ontwerp-perspectief van Prof. dr. J. Renes, Prof. dr. ir. J. Janssen en Prof. ir. E. Luiten, de antropologische benadering van dr. R. Saptari van de Universiteit Leiden en de meer fysisch-geografisch georiënteerde benaderingen van Prof. dr. ir. M. Spek en dr. ir. E.W. Meijles. Daarnaast hebben tal van hulpwetenschappen mij in staat gesteld om deze verschillende benaderingen in de academische praktijk toe te passen. Daarbij denk ik in het bijzonder aan de paleografie, het onder de knie krijgen van GIS-software, de historische cartografie, de archeologie en de kunstgeschiedenis. Onvermijdelijk moest uit dit brede aanbod een keuze worden gemaakt voor het schrijven van een afstudeerscriptie. De keuze is gevallen op een sociaal-economische benadering. De uitdaging tijdens deze scriptie zat met name in de keuze voor een nieuw onderwerp: neergang. Het plezier van het doen van wetenschappelijk onderzoek schuilt mijns inziens in het onderzoeken van zaken die je zelf in het begin niet helemaal bevat: er is sprake van een zekere worsteling en de materie glipt zo nu en dan uit je handen. Juist dit proces waarbij je nieuwe ontdekkingen doet en jezelf uitdaagt is voor mij een belangrijke drijfveer. Zodoende ligt hier een masterscriptie waar ik, ondanks de onvermijdelijke frustraties, met plezier aan heb gewerkt. Meer dan ooit heb ik ervaren hoe het is om vast te zitten, wat bedoeld wordt met de cyclische karaktereigenschappen van de wetenschappelijk onderzoekspraktijk en met de uitspraak dat feiten pas relevantie hebben vanuit een bepaalde theorie, probleemstelling of hypothese. Ook ligt deze scriptie in het verlengde van eerdere aanzetten waarbij ik sociaal-economische vraagstukken via het landschap of op geografische wijze heb getracht te beantwoorden. Ik beschouw het dan ook in thematisch opzicht als een passend sluitstuk van mijn studie. Een onderzoek dat plaatsvindt aan de grenzen van de reeds bestaande kennis, brengt met zich mee dat er behalve literatuur- en archiefstudie, ook deskundigen benaderd moeten worden. Dit geldt zowel in theoretisch als methodologisch opzicht, als voor het doorgronden van de casestudy. Ik 1 Deze dag werd gehouden bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed te Amersfoort, op 22 juni 2012. iv wil deze deskundigen hier graag bedanken. Ik denk dan in het bijzonder aan: drs. F. Oevering, senior researcher bij de Rabobank naar onder andere de ruimtelijke ontwikkelingen van krimp, drs. M. Kosian van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, onder ander voor het ontsluiten van kaartmateriaal, dr. J.L.H. Hartmann van de Universiteit van Amsterdam over ruimtelijke reconstructies met behulp van gegevens met betrekking tot belendingen en Prof. dr. J. A. Mol van de Friese Academie. Amateurhistoricus Auke Bult ben ik erkentelijk voor de gastvrije ontvangst en inspirerende rondleiding in Molkwerum. Ook wil ik amateurhistoricus Jan de Vries bedanken die mij heeft gewezen op nog onbekende archiefstukken en de vriendelijke ontvangst en rondleiding in Koudum. Tevens ben ik dank verschuldigd aan Stietske Bloemhof van Tresoar in Leeuwarden en Hessel Jaasma van het streekarchief Sudwest Fryslan. Menig historicus zal erkennen dat de zoektocht naar bronnen zo veel makkelijker verloopt wanneer medewerkers bij diversen instellingen aangestoken worden door de nieuwsgierigheid van de onderzoeker. Daarnaast gaat mijn dank uit naar Rosa Tigges, Anne Uilhoorn en Nienke Smit die mijn teksten op taalkundige aspecten controleerden, voordat ze naar mijn begeleider gingen ter beoordeling. Mijn dank is ook groot voor Sybille Wijffels die de eindversie van mijn scriptie in dat opzicht heeft doorgenomen. Dit heeft mij veel tijd en gedoe bespaard en nuttige inzichten verschaft die mij nog lang bij zullen blijven. Ineke de Vries wil ik graag bedanken voor het meehelpen met het vertalen van een aantal Friese teksten. Mijn eerste begeleider dr. Jeroen Benders wil ik graag bedanken voor het getoonde begrip met betrekking tot mijn openheid. Zeker in die gevallen dat de dingen niet leken te lukken zoals ik ze graag gezien had en de twijfels en overwegingen die hier het gevolg van waren. Prof. dr. ir. M. Spek zou ik tenslotte graag willen bedanken voor de getoonde flexibiliteit bij het overnemen van de begeleiding en de grote inspanning die hij geleverd heeft bij het becommentariëren van mijn stukken. Meer in het algemeen wil ik tenslotte graag de vrienden bedanken met wie ik vele vruchtbare discussies over dit en andere onderwerpen binnen ons vakgebied heb gevoerd. Ik denk daarbij in het bijzonder aan Thijs Konijnendijk, Harrie Teunissen, John Steegh, Felix van Veldhoven, Merit Snoeijer en Iris van Veen. Daarnaast zijn er nog tal van vrienden die ik hier niet bij naam noem, maar waar mijn dank niet minder groot is voor zowel de goede gesprekken als de gewenste afleiding. Tenslotte lijkt het mij erg gepast om na een aanzienlijke studieperiode mijn ouders te danken voor hun steun en het gestelde vertrouwen in mij. v Samenvatting Telkens wanneer zich een crisis voordoet, kan men zich afvragen in hoeverre het een unieke situatie betreft of dat de processen overeenkomsten en verschillen vertonen met ontwikkelingen in het verleden. Ook deze scriptie is geïnspireerd door de huidige sociaal-economische ontwikkelingen van crisis en krimp. Door de geschiedenis als spiegel te gebruiken kan gereflecteerd worden op de huidige situatie en wellicht aan de waan van de dag ontsnapt worden. Een goede leidraad daarbij is: in hoeverre waren samenlevingen in het verleden in staat een crisis of negatieve ontwikkeling het hoofd te bieden? Verklaringen over het succes of het falen van samenlevingen zijn al decennia een thema binnen de geschiedschrijving. Binnen de historische geografie komt dit onderwerp vooral tot uiting in het thema van de verdwenen dorpen. Zij vormt een van de meest krachtige metaforen op het snijvlak tussen sociaal-economische geschiedenis en geografie. Dit thema staat ook in deze scriptie centraal. Maar juist doordat het op een snijvlak van verschillende disciplines ligt, is er binnen de historiografie een grote hoeveelheid theorieën ontwikkeld. Tradities die eerder lijken te divergeren dan te convergeren. Voorbeelden van theorieën die uitspraken doen over de effecten van neergang op het landschap of het verdwijnen van samenlevingen, dorpen en landschappen zijn onder andere: het Wüstungen-onderzoek van Wilhelm Abel, studies naar veerkracht op lokaal niveau, ineenstorting van complexe samenlevingsvormen, de wereldsysteem-benadering van de ‘political ecology’, de de- urbanisatie als
Recommended publications
  • En Staangeld 2021
    Nr. 347527 31 december GEMEENTEBLAD 2020 Officiële uitgave van de gemeente Súdwest-Fryslân Verordening op de heffing en invordering van lig – en staangeld 2021 De raad van de gemeente Súdwest-Fryslân; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 10 november 2020; gelet op artikel 229 van de Gemeentewet b e s l u i t : vast te stellen de verordening op de heffing en invordering van lig- en staangeld 2021 Artikel 1 Definities In deze verordening wordt verstaan onder: • ½ jaar: een aangesloten tijdvak van zes kalendermaanden; • 7 dagen: een aaneengesloten tijdvak van 7 dagen; • A-locaties: ligplaatsen inclusief stroomvoorziening; • B-locaties: ligplaatsen exclusief stroomvoorziening; • camper: een (bestel)auto, ingericht voor het vervoeren van twee of meer personen en geschikt voor kamperen cq. buitenshuis verblijven met de mogelijkheid tot overnachten; • camperovernachtingsplaats: een door het college aangewezen locatie buiten kampeerterreinen waar campers/kampeerauto’s geplaatst kunnen worden ten behoeve van recreatief nachtverblijf, zijnde een gereguleerde overnachtingsplaats (GOP); • college: college van burgemeester en wethouders van de gemeente Súdwest-Fryslân; • etmaal: een periode van 24 uren, gerekend vanaf 10.00 uur; • historische schepen: schepen die het college als zodanig aanmerkt; • laadvermogen: het in tonnen uitgedrukte verschil tussen de zoetwaterverplaatsing van het schip bij de grootst toegelaten diepgang en die van het ledige schip; • ligplaats: de ruimte die een vaartuig in gebruik neemt; • maand: kalendermaand; • meetbrief: het document als bedoeld in artikel 1.10 van het Binnenvaartpolitiereglement; • nacht: het aaneengesloten tijdvak vanaf 18.00 tot 09.00 uur; • passagiersschip: a. een vaartuig dat is bestemd of wordt gebruikt voor het bedrijfsmatig vervoer van personen; b.
    [Show full text]
  • Tarieflijst 2021
    TARIEFLIJST 2021 Spoardyk 56 • 8711 CK Workum • Telefoon 0515 54 14 66 • www.huniadrukkerij.nl Workumer krant Friso De Workumer krant Friso speelt sterk in op het zakenleven in de Zuidwesthoek van Friesland. Winkels en bedrijven zijn immers belangrijk om een samenleving leefbaar te houden. De Workumer krant Friso is een wekelijks verschijnende krant en de maandelijkse editie gaat huis aan huis door de gehele Zuidwesthoek. De Workumer krant Friso heeft in Workum en wijde omgeving een vaste plaats gekregen. De huidige uitgevers van de Workumer krant Friso trachten de krant de nodige uitstraling te geven en doen hun best een krant te blijven maken die door de inwoners van de Zuidwesthoek wordt gewaardeerd. Informatie Oplage abonnement : 1.750 exemplaren Oplage huis-aan-huis editie : 7.400 exemplaren Verschijning : dinsdag Abonnementsprijs : € 47,00 per jaar Postabonnement : € 77,00 per jaar Aanlevering advertenties - Huis aan huis editie : full color en zwart-wit advertenties uiterlijk donderdags vóór 12.00 uur voor uitgave krant. - Abonnement editie : advertenties uiterlijk maandag vóór 10.00 uur (full color advertenties voor vrijdag 10.00 uur). Tarieven en formaten advertenties Op de volgende pagina’s vindt u onze tarieven en formaten. Afwijkende formaten uiteraard mogelijk (in overleg). Verschijningsdata huis-aan-huis 2021 19 januari, 16 februari, 16 maart, 20 april, 18 mei, 15 juni, 6 juli, 14 september, 12 oktober, 16 november en 14 december. Wijzigingen voorbehouden. Verspreidingsgebied Workum, Hindeloopen, Koudum, Molkwerum, Stavoren, Warns, Hemelum, Ferwoude, Parrega, It Heidenskip, Gaast, Makkum. Abonnement, kopij en advertenties Wilt u een abonnement op de Friso? Stuur dan een mailtje naar [email protected] Dit is tevens het adres voor al uw kopij en advertenties.
    [Show full text]
  • Scheepswerfde Vlijt in Gaastmeer in De Schijnwerper
    vllljj~ ScheepswerfDe Vlijt in Gaastmeer in de schijnwerper Tekst: Dirk Huizinga (maritiem publicist en schilder, www.dirk-advies.com) Vorig jaar, om precies te zijn op 28 juni 2008, organiseerde Gaast- Gaastmeer, 2008. [ollen en skiusjes van Wild- schut tijdens de open daq. In het haventje niet me er zijn eerste 'open dag'. Een dag waarop het dorp zich pre- alleen 'gewone' Staverse jollen, maar ook het witte, stalenjacht dat Wildschut in I930 senteert aan bezoekers. Gaastmeer, een dorpje even ten zuid- qebouurd heeft als 'iollenkruiser', westen van Heeg met minder dan 300 inwoners, mobiliseerde Opqerichi door en voor de palinqhandel wel 3I bedrijven en 15 verenigingen en stichtingen in het dorp Als je de plek ziet waar vanaf 1857 de werf De Vlijt gesitueerd was, dan kan je je afvragen om deze dag tot een succes te maken. Voor liefhebbers van oude wat iemand daar moet met een scheepswerf. Gaastmeer is in die tijd over land immers schepen was de dag bijzonder, omdat de voormalige scheepswerf onbereikbaar. [e hebt er ook weinig te zoeken. [e moet vanuit Heeg ruim een uur door dras- van de gebroeders Wildschut een centrale plaats had gekregen. sige velden lop en om er te komen en er woont vrijwel niemand. Vervoer gaat in die tijd over Eigenaren van schepen die in het verleden bij Wildschut het water. Gaastmeer bestaat midden 1800 uit een kerkje, een paar boerderijen en twee gebouwd zijn, waren met hun schepen uitgenodigd elkaar te ont- woningen van vishandelaren. Het zijn die twee vishandelaren, die belang hebben bij een moeten bij de voormalige werf.
    [Show full text]
  • Rubrieknr. Plaats Cat. Nr. Naam Koe Vader Eigenaar Plaats 1 1 4 Dieuwke 814 Tw Suhnstar T.G
    Vaarzen Rubrieknr. Plaats Cat. nr. Naam Koe Vader Eigenaar Plaats 1 1 4 Dieuwke 814 Tw Suhnstar T.G. Stellingwerf en G.E. Stel Ferwoude 2 5 Norwerth Jantje 97 Startrek Mts W+Wm de Koe Molkwerum 3 3 Jantje 329 Seagull-Bay Silver Mts Stellingwerff Workum 4 6 Norwerth Jantje 96 Startrek Mts W+Wm de Koe Molkwerum Beste uier: 4 Dieuwke 814 Tw Suhnstar T.G. Stellingwerf en G.E. Stel Ferwoude Vaarzen Rubrieknr. Plaats Cat. nr. Naam Koe Vader Eigenaar Plaats 2 1 12 2769 Mts Tjalma-Sipkema It Heidenskip 2 15 Khl Minette 153 Duty Free Mts Bj+Ew Knol Parrega 3 9 J Prins 372 Pianoman Mts Stellingwerff Workum 4 14 Geeske 293 Delta Bookem Danno Mts Stellingwerff Workum 5 10 Butenhof Natasja 140 Cerettese Melchisedech A Kampen It Heidenskip 6 16 Coba 15 D Dunkerker Timon Jmj Hettinga Koudum 7 11 Maxima 5 Our-Favorite Detox T.G. Stellingwerf en G.E. Stel Ferwoude 8 13 Dutje 585 Diepenhoek Rozello Mts J en P van der Valk Ferwoude Beste uier: 12 2769 Mts Tjalma-Sipkema It Heidenskip Vaarzen Rubrieknr. Plaats Cat. nr. Naam Koe Vader Eigenaar Plaats 3 1 17 Caudumer Lol 360 Seagull-Bay Silver Mts Sh en T Haytema de Groot Koudum 2 24 Moneburen Tineke 49 Mts Bj+Ew Knol Parrega 3 19 Caudumer Hinke 287 Maple-Downs-I G W Atwood Mts Sh en T Haytema de Groot Koudum 4 18 Dedje 508 Delta Atlantic Mts J en P van der Valk Ferwoude Beste uier: 17 Caudumer Lol 360 Seagull-Bay Silver Mts Sh en T Haytema de Groot Koudum Jonge Koeien Rubrieknr.
    [Show full text]
  • Busdienstregeling Leeuwarden – Stavoren
    Busdienstregeling Leeuwarden – Stavoren Zondag 4 oktober Bus van Leeuwarden naar Stavoren zon- en feestdagen Ritnummer 37013 37117 a37417 37121 a37421 37125 a37425 37129 a37429 37133 Leeuwarden BUS V 7 20 8 22 9 22 10 22 11 22 12 22 Mantgum BUS 7 42 8 44 9 44 10 44 11 44 12 44 Sneek Noord BUS 8 00 9 02 10 02 11 02 12 02 13 02 Sneek BUS A 8 04 9 06 10 06 11 06 12 06 13 06 Sneek BUS V 9 08 9 14 10 08 10 14 11 08 11 14 12 08 12 14 13 08 IJlst BUS | 9 19 | 10 19 | 11 19 | 12 19 | Workum BUS 9 31 10 31 11 31 12 31 13 31 Hindeloopen BUS 9 36 10 36 11 36 12 36 13 36 Koudum-Molkwerum BUS 9 51 10 51 11 51 12 51 13 51 Stavoren BUS A 9 59 10 59 11 59 12 59 13 59 Ritnummer a37433 37137 a37437 37141 a37441 37145 a37445 37149 a37449 37153 Leeuwarden BUS V 13 22 14 22 15 22 16 22 17 22 Mantgum BUS 13 44 14 44 15 44 16 44 17 44 Sneek Noord BUS 14 02 15 02 16 02 17 02 18 02 Sneek BUS A 14 06 15 06 16 06 17 06 18 06 Sneek BUS V 13 14 14 08 14 14 15 08 15 14 16 08 16 14 17 08 17 14 18 08 IJlst BUS 13 19 | 14 19 | 15 19 | 16 19 | 17 19 | Workum BUS 14 31 15 31 16 31 17 31 18 31 Hindeloopen BUS 14 36 15 36 16 36 17 36 18 36 Koudum-Molkwerum BUS 14 51 15 51 16 51 17 51 18 51 Stavoren BUS A 14 59 15 59 16 59 17 59 18 59 Ritnummer a37453 37157 a37457 37161 a37461 37165 a37465 37169 a37469 37073 Leeuwarden BUS V 18 22 19 22 20 22 21 22 22 22 Mantgum BUS 18 44 19 44 20 44 21 44 22 44 Sneek Noord BUS 19 02 20 02 21 02 22 02 23 02 Sneek BUS A 19 06 20 06 21 06 22 06 23 06 Sneek BUS V 18 14 19 08 19 14 20 08 20 14 21 08 21 14 22 08 22 14 IJlst BUS 18 19 | 19 19 | 20 19 | 21 19 | 22 19 Workum BUS 19 31 20 31 21 31 22 31 Hindeloopen BUS 19 36 20 36 21 36 22 36 Koudum-Molkwerum BUS 19 51 20 51 21 51 22 51 Stavoren BUS A 19 59 20 59 21 59 22 59 Ritnummer a37473 37077 Leeuwarden BUS V 23 22 Mantgum BUS 23 44 Sneek Noord BUS 0 02 Sneek BUS A 0 06 Sneek BUS V 23 14 IJlst BUS 23 19 Workum BUS Hindeloopen BUS Koudum-Molkwerum BUS Stavoren BUS A a wordt met een taxi gereden.
    [Show full text]
  • A Discussion of Specialization, Flexibility and Efficiency in the Activities of the Dutch Shipping Community in the Eighteenth Century
    Logistics in early-modern Europe: A discussion of specialization, flexibility and efficiency in the activities of the Dutch shipping community in the eighteenth century Werner Scheltjens To cite this version: Werner Scheltjens. Logistics in early-modern Europe: A discussion of specialization, flexibility and efficiency in the activities of the Dutch shipping community in the eighteenth century. 2008. halshs- 00586845 HAL Id: halshs-00586845 https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-00586845 Preprint submitted on 18 Apr 2011 HAL is a multi-disciplinary open access L’archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est archive for the deposit and dissemination of sci- destinée au dépôt et à la diffusion de documents entific research documents, whether they are pub- scientifiques de niveau recherche, publiés ou non, lished or not. The documents may come from émanant des établissements d’enseignement et de teaching and research institutions in France or recherche français ou étrangers, des laboratoires abroad, or from public or private research centers. publics ou privés. Logistics in early-modern Europe A discussion of specialization, flexibility and efficiency in the activities of the Dutch shipping community in the eighteenth century Werner Scheltjens, Ph.D. Student Paris School of Economics / University of Groningen [email protected] Introduction1 In the historiography of Dutch economic history, maritime shipping records have played a crucial role. Generations of historians have put remarkable effort into the processing and publication of surviving maritime shipping records that cover various periods in time and distinct geographical areas. Sometimes these publications took the form of complete (electronic) databases of the original maritime shipping records2, more often they appeared in the form of compact, statistical editions based on the original records3.
    [Show full text]
  • Dr. JÜSTUS HIDDES HALBEET8MA
    VOORLEZING OVER HET LEVEN VAN Dr. JÜSTUS HIDDES HALBEET8MA EN ZIJNE VEEDIENSTEN OMTRENT DE GESCHIEDENIS, TAAL- EN LETTERKUNDE, VOORAL VAN UITGESPROKEN IN DE VERGADERING VAN HET FITLESCH GENOOTSCHAP, VAN 22 APRIL 1869, DOOK HET LID VAN HET BESTUUB XV. EEK. HO F F, Archivarius der stad Leeuwarden. VI. N. B. VOORLEZING OVEE HET lÆVMHT EN DIE VERDIENSTEN VAN DR. JÜSTUS HIDDES HALBERTSMA. MIJNE HEEREN, VEELGEACHTE MEDELEDEN! „Wij hebben een vriend hier op aarde verloren;" een vriend, die, uit liefde tot Friesland en de Friezen, de groote gaven van zijn ongemeenen geest ongeveer vijftig jaren lang heeft aangewend, om onze vernederde schrijftaal en letter- kunde uit hare kwijning op te heffen en te verheerlijken; — een vriend, die immer de eer van der Friezen naam en groote mannen zocht te handhaven, ook op het gebied der geschiedenis en oudheidkunde; — een vriend, die, met zijn dichterlijken broeder, door talrijke geschriften een veel vermogenden invloed heeft uitgeoefend om ons nationaal gevoel en Frieschen zin op te wekken en levendig te hou- den, ten einde ook in de toekomst de kracht uit te ma- ken van ons volk en van den band, die ons aan een roem- rijk voorgeslacht verbindt. Gij weet het, M. H., dat wij sedert den 27 Februarij j. 1. het overlijden betreuren van ons hooggeacht Eerelid Dr. JUSTUS HIDDES HALBEBTSMA. En zouden de Bestuur- ders van het ÏViesch Genootschap in uwe eerstvolgende ver- gadering kunnen zwijgen over het groot verlies, dat wij leden, door den dood van een man, die, boven ons allen verheven, meer gedaan heeft dan iemand onzer ter be- 1 * 4 VOORLEZING OVER HET LEVEN VAN vordering der wetenschappelijke belangen, waaraan ons Ge- nootschap is gewijd? Neen, onze groote verpligting aan hem en zijne onvermoeide werkzaamheid maakten het ons ten pligt om over hem te spreken; en onze dankbaarheid voor al het goede en schoone, dat liij ons schonk, drong ons, om nu reeds eene poging te doen, ten einde zijner na- gedachtenis de hulde onzer vereering toe te brengen.
    [Show full text]
  • Water Sports in Fryslân
    2019 Water sports in Fryslân Tips for sailing on the Frisian waters Table of Contents Welcome to a European top region Tourism is on the up. Last year we had a beautiful summer and the Nether- Welcome to a European top region 3 lands experienced the largest growth in tourism in the last ten years. In Frisian infrastructure: the facts 4 Fryslân, the Cultural Capital manifestation was reason for extra bustle. Not only because of the numerous special activities, but also because of new Sailing calling card celebrates its jubilee 5 destinations. Fryslân – land of water 7 The fountains of the Eleven Frisian Cities have proved themselves real Water calendar 8 attractions. The new visitor centre on the Afsluitdijk is also generating more Bridges and locks 12 visitors daily than expected. Experiences from other Cultural Capitals have Safely sailing together 13 shown that the crowds keep on coming in the first years after a celebratory year. We do not want this to stop after those years. Because there is more The Afsluitdijk 16 than enough to see and do here. Signage 18 It is not without reason that our province made third place in Lonely Planet’s Angling in Fryslân 19 list of European destinations not to miss. Naturally, the travel guide praised Supervision on the water 20 Fryslân as an attractive water sports’ region. Sailing across Fryslân 23 The advantage of our province is that, despite the increasing bustle, Electric boating 26 there is more than enough space for everyone. As recurrent water sports The Marrekrite recreational amenities board 28 enthusiast, you already know this.
    [Show full text]
  • Ontgonnen Verleden
    Ontgonnen Verleden Regiobeschrijvingen provincie Friesland Adriaan Haartsen Directie Kennis, juni 2009 © 2009 Directie Kennis, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Rapport DK nr. 2009/dk116-B Ede, 2009 Teksten mogen alleen worden overgenomen met bronvermelding. Deze uitgave kan schriftelijk of per e-mail worden besteld bij de directie Kennis onder vermelding van code 2009/dk116-B en het aantal exemplaren. Oplage 50 exemplaren Auteur Bureau Lantschap Samenstelling Eduard van Beusekom, Bart Looise, Annette Gravendeel, Janny Beumer Ontwerp omslag Cor Kruft Druk Ministerie van LNV, directie IFZ/Bedrijfsuitgeverij Productie Directie Kennis Bedrijfsvoering/Publicatiezaken Bezoekadres : Horapark, Bennekomseweg 41 Postadres : Postbus 482, 6710 BL Ede Telefoon : 0318 822500 Fax : 0318 822550 E-mail : [email protected] Voorwoord In de deelrapporten van de studie Ontgonnen Verleden dwaalt u door de historisch- geografische catacomben van de twaalf provincies in Nederland. Dat klinkt duister en kil en riekt naar spinnenwebben en vochtig beschimmelde hoekjes. Maar dat pakt anders uit. Deze uitgave, samengesteld uit twaalf delen, biedt de meer dan gemiddeld geïnteresseerde, verhelderende kaartjes, duidelijke teksten en foto’s van de historisch- geografische regio’s van Nederland. Zo geeft het een compleet beeld van Nederland anno toen, nu en de tijd die daar tussen zit. De hoofdstukken over de deelgebieden/regio’s schetsen in het kort een karakteristiek per gebied. De cultuurhistorische blikvangers worden gepresenteerd. Voor de fijnproevers volgt hierna een nadere uiteenzetting. De ontwikkeling van het landschap, de bodem en het reliëf, en de bewoningsgeschiedenis worden in beeld gebracht. Het gaat over de ligging van dorpen en steden, de verkavelingsvormen in het agrarisch land, de loop van wegen, kanalen en spoorlijnen, dijkenpatronen, waterlopen, defensielinies met fortificaties.
    [Show full text]
  • 102 Bus Dienstrooster & Lijnroutekaart
    102 bus dienstrooster & lijnkaart 102 Makkum - Hindeloopen Bekijken In Websitemodus De 102 buslijn (Makkum - Hindeloopen) heeft 3 routes. Op werkdagen zijn de diensturen: (1) Hindeloopen Via Workum: 06:52 - 15:55 (2) Makkum Via Workum: 07:42 - 18:11 (3) Workum Station: 17:38 Gebruik de Moovit-app om de dichtstbijzijnde 102 bushalte te vinden en na te gaan wanneer de volgende 102 bus aankomt. Richting: Hindeloopen Via Workum 102 bus Dienstrooster 24 haltes Hindeloopen Via Workum Dienstrooster Route: BEKIJK LIJNDIENSTROOSTER maandag 06:52 - 15:55 dinsdag 06:52 - 15:55 Makkum, Sporthal 2 Lieuwkemastraat, Makkum woensdag 06:52 - 15:55 Makkum, Avondrust donderdag 06:52 - 15:55 66-127 Kerkeburen, Makkum vrijdag 06:52 - 15:55 Makkum, Dominee L. Touwenlaan zaterdag Niet Operationeel 30 Ds L Touwenlaan, Makkum zondag Niet Operationeel Makkum, Botterstraat 1 Estrikwerk, Makkum Idsegahuizum, Idsegahuizum 102 bus Info Idsegahuizum, Dorp Route: Hindeloopen Via Workum 1 Boppesteech, Idsegahuizum Haltes: 24 Ritduur: 49 min Piaam, Piaam Samenvatting Lijn: Makkum, Sporthal, Makkum, 2 Buren, Piaam Avondrust, Makkum, Dominee L. Touwenlaan, Makkum, Botterstraat, Idsegahuizum, Gaast, Gaast Idsegahuizum, Idsegahuizum, Dorp, Piaam, Piaam, Boerestreek, Gaast Gaast, Gaast, Gaast, Fokkenoord, Ferwoude, Wonneburen, Ferwoude, Ferwoude, Ferwoude, Gaast, Fokkenoord Doniaburen, Workum, Brouwersdijk, Workum, Merk, Workum, Sud, Workum, Lynbaen, Workum, Hearewei, Ferwoude, Wonneburen Workum, Zwembad, Workum, Station, It Heidenskip, 10 Wonnebuursterweg, Ferwoude Branburren,
    [Show full text]
  • Natura 2000-Gebieden Kustzee
    ± NORTHSEA Molengat VLAKTE VAN AMELAND Marsdiep NOORDERHAAKS Borndiep Helder,DenDen Helder TERSCHELLING Oosterend Hoorn Huisduinen Lies Formerum Midsland Baaiduinen TERSCHELLINGERGRONDEN Noordvaarder West-Terschelling Boomkensdiep Terschellinger Wad Stortemelk Vliestroom Oost-Vlieland RICHEL VLIELAND Ballastplaat Minnertsga GRIEND OosterbierumTzummarum Ried Vliehors Sexbierum Pietersbierum Dongjum Franeker Wijnaldum Waardgronden FRIESLAND NOORD-HOLLAND Franeker EIERLANDSCHEGRONDEN Herbaijum Midlum Engelsmangat Harlingen Koningsbuurt Hitzum Tzum Achlum Cocksdorp,DeDe Cocksdorp Kimswerd WADDENZEE Arum Lollum Harlingervaart Kubaard Midden-Eierland Waard Pingjum Zurich Witmarsum Zuid-Eierland Zurich Burgwerd Koog,DeDe Koog Wons Schraard TEXEL Oosterend Lorentzsluizen Kornwerderzand E22A7 De WaalWaal,De Bolsward Bolsward Makkum Exmorra Bolsward-Oost Texelstroom Nijland Panhuijskanaal,VanVan Panhuijskanaal Nijland Tjerkwerd Burg,DenDen Burg Idsegahuizum Wijmerts Oudeschild Afsluitdijk IJSSELMEER Blauwhuis Gaast Parrega Den HoornHoorn,Den Lutjeswaard Horntje,'tt Horntje Oudega Workum Molengat Malzwin Gaastmeer Marsdiep NOORDERHAAKS Helder,DenDen Helder Huisduinen Hindeloopen Westgat Legenda Fluessen Den OeverOever,Den Elahuizen Zuiderhaaks Balgzand Oosterland Grenzen Diepte in m tov LAT Amsteldiep Stroe Oever,DenDen Oever Koudum DE KOOYKOOY,DE Natura 2000 - Noordzeekustzone -1 - 1 Oudega De KooyKooy,De PKB-gebied Waddenzee 2 - 3 Schulpengat Molkwerum Harich Hippolytushoef NAP -20m lijn doorgaand 4 - 5 Balgzandkanaal Morra 0 m LAT 6 - 10 Ruigahuizen
    [Show full text]
  • Jaaroverzicht 2013
    Voorheen MOLENSTICHTING NIJEFURD Jaaroverzicht 2013 De tjasker te It Heidenskip Molenstichting Súdwest-Fryslân Tel. 0515-560017 P/a Blauhûsterleane 2 [email protected] 8658 LJ GREONTERP [email protected] IBAN NL27RABO0132865319 www.molenstichtingswf.nl Voorheen MOLENSTICHTING NIJEFURD Inleiding Voor u ligt het jaaroverzicht 2013 van de Molenstichting Súdwest-Fryslân, voorheen Molenstichting Nijefurd, maar sinds 12 februari 2013 is de naam veranderd. De stichting is vanaf de oprichting nauw met de gemeente verweven geweest. Eerst met de gemeente Workum, later Nijefurd en nu de gemeente Súdwest-Fryslân. De huidige gemeente subsidieert het onderhoud van onze molens nog steeds, waar we zeer content mee zijn. Er is het afgelopen jaar weer veel gebeurd. Zo is er onderhoud gepleegd aan de molens, zowel door de molenmaker als door de enthousiaste vrijwillige molenaars en de Vrienden van de Koudumer molen. De molens draaien en malen regelmatig en bezoek is dan altijd welkom. Speciaal op de molendagen in mei (Nationale Molendag), september (Friese Molendag) en november (Moledei Súdwest-Fryslân). Wanneer één van de molens draait is bezoek ook altijd welkom. Naamsverandering In februari heeft de stichting haar statuten laten wijzigen. Enkele onderdelen in de statuten waren verouderd en de stichting wil haar werkgebied uitbreiden over de gehele gemeente Súdwest-Fryslân. Tevens heeft de stichting haar naam laten veranderen in Molenstichting Súdwest-Fryslân. Op 10 mei hebben de molenaars en bestuursleden bij molen de Vlijt in Koudum een bijeenkomst gehad in verband met het veertigjarig bestaan van de molenstichting. Voorzitter Boekhoven heeft de nieuwe naam onthuld en aansluitend werden aan alle vrijwilligers van de stichting jassen of bodywarmers uitgereikt met daarop het logo en de nieuwe naam van de stichting.
    [Show full text]