Mmubn000001 072682280.Pdf

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Mmubn000001 072682280.Pdf PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/107108 Please be advised that this information was generated on 2021-10-06 and may be subject to change. DEUS IMMUTABILIS WIJSGERIGE BESCHOUWING OVER ONVERANDERLIJKHEID EN VERANDERLIJKHEID VOLGENS DE THEO-ONTOLOGIE VAN SINT-THOMAS EN KARL BARTH P. DEN OTTOLANDER DEUS IMMUTABILIS PROMOTOR: PROF. DR. J. H. ROBBERS S.J. DEUS IMMUTABILIS Wijsgerige beschouwing over onveranderlijkheid en veranderlijkheid volgens de theo-ontologie van Sint-Thomas en Karl Barth PROEFSCHRIFT TER VERKRIJGING VAN DE GRAAD VAN DOCTOR IN DE WIJ S BEGEERTE AAN DE KATHOLIEKE UNIVERSITEIT TE NIJMEGEN, OP GEZAG VAN DE RECTOR MAGNIFICUS DR. W. J. M. A. ASSELBERGS, HOOGLERAAR IN DE FACULTEIT DER LETTEREN, VOLGENS HET BESLUIT VAN DE SENAAT IN HET OPENBAAR TE VERDEDIGEN OP VRIJDAG IQ MAART I965 DES NAMIDDAGS TE I4 UUR DOOR PIETER DEN OTTOLANDER GEBOREN TE ROTTERDAM TE ASSEN BIJ VAN GORCUM & COMP. N.V. - DR. H. J. PRAKKE Λ H. M. G. PRAKKE Uitgegeven met steun van de Nederlandse Organisatie voor Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek uxori dilectissimae adiutorio simili mihi BEKNOPTE INHOUDSOPGAVE (achterin dit boek vindt men een zeer gedetailleerd overzicht) INLEIDING I DE METAFYSIEK VAN GODS ONVERANDERLIJKHEID BIJ THOMAS VAN AQUINO 3 wijsgerige motieven en consequenties van de godsleer 3 wijsbegeerte en openbaring, vooral m.b.t. het antropopathisme 78 DE METAFYSIEK VAN GODS VERANDERLIJKHEID EN ONVER­ ANDERLIJKHEID IN KARL EARTH'S KIRCHLICHE DOGMATIK 98 wijsgerige motieven en consequenties van de theologische kenleer 100 wijsgerige motieven en consequenties van de godsleer 136 THOMISME EN BARTHIANISME: ANALOGIA IDENTITATIS VERSUS ANALOGIA LABILITATIS 23I ZUSAMMENFASSUNG 237 LITERATUURLIJST 24O NAAMREGISTER 249 GEDETAILLEERDE INHOUDSOPGAVE 254 INLEIDING In deze wijsgerige studie over Gods onveranderlijkheid zullen wij achtereenvolgens THOMAS VAN AQUINO en KARL BARTH behandelen, om ze daarna nog eens uitdrukkelijk met elkaar te vergelijken. Daarbij moeten we uiteraard nagaan, wat hun filosofische impli­ caties zijn, als ze God onveranderlijk, resp. veranderlijk achten. Op het eerste gezicht zou het hun en onze bedoehngen verhelderen, wanneer we reeds in de inleiding uiteenzetten, wat er onder ver­ andering, beweging etc. is te verstaan. Maar termen als deze zijn zo nauw betrokken bij de bewuste of onbewuste metafysica waarin ze functioneren, dat hun betekenis zich alleen kan ontvouwen bij de uitvoerige bespreking van de auteurs. Wij vragen ons in dit werk af: wat betekent het voor de wijsbe­ geerte zelf en voor haar relatie tot de christelijke openbaring, wan­ neer men God veranderlijk of onveranderlijk acht? Het zal wel blijken, dat de twee besproken denkers niet alleen over veranderlijk­ heid en onveranderlijkheid radicaal uiteenlopend denken, maar ook over andere termen uit onze probleemstelling: wijsbegeerte, relatie, christelijk, openbaring - en God. Een filosofiebeoefenaar die een onderwerp als dit behandelt, heeft zich voor te bereiden op kritiek uit twee verschillende kampen: van vele theologen en van sommige filosofen. Eerstgenoemden zullen ons bijv. verwijten, dat we de bijbelexegese hebben verwaarloosd, en dat we theologen geweld aandoen, door alleen hun impliciete wijs­ begeerte te behandelen. Het zou een apart tractaat vereisen om aan te tonen, dat we beide aanmerkingen kunnen beantwoorden met een filosofische spreuk : abstrahentis non est mendacium. In een andere publikatie zijn we bovendien nader ingegaan op het scripturistische en dogmatische aspect van ons probleem1. 1 Vgl. van schrijver. Het antropomorfisme als wijsgerig-theologisch grenspro- bleem, in Bijdragen 24 (1963) 420-430. I Vakgenoten zullen niet allen de mogelijkheid aanvaarden van een metafysica, laat staan van een wijsgerige godsleer. Maar het kan onze taak hier niet zijn, het tegendeel aan te tonen, en dit stand­ punt door zichzelf te laten weerleggen. Ook zullen speciaal die filo­ sofen die aan hun vak elke autonomie ontzeggen, graag zien, dat wij nu reeds zeggen, vanuit welk standpunt we THOMAS en BARTH beschrijven. Uiteraard eisen we het standpuntloze standpunt, m.a.w. de pseudo-neutraliteit, niet voor onszelf op, we streven wel naar onpartijdigheid, maar niet naar partijloosheid. We menen, onszelf neothomist te mogen noemen. Wat dit echter inhoudt, kan beter niet nu blijken, maar bij de uitwerking van ons onderwerp. In de loop van onze studies daarover hebben we ook zelf ons standpunt moeten bepalen. Af en toe verwijzen we naar eigen artikelen, omdat we daarin iets systematischer eigen theses en hypotheses hebben uitgewerkt. 2 DE METAFYSIEK VAN GODS ONVERANDERLIJKHEID BIJ THOMAS VAN AQUINO Wanneer we zeer ver af staan van een te bespreken denker, heeft de weergave van zijn bedoelingen bepaalde moeilijkheden. Maar ook auteurs waar we dicht bij menen te staan, leveren de nodige pro­ blemen op, als we in hun gedachtengang proberen door te dringen. Bij leerlingen van Sint-THOMAS is de THOMAS-studie altijd een vorm van thomisme, en ons thomisme zal in vergelijking met dat van THOMAS-zelf per se neo-thomisme zijn. We beschrijven zijn leer vanuit een bepaald standpunt, dus die beschrijving is minstens impliciet een beoordeling. We kunnen er niet helemaal buiten om, de formele en virtuele implicaties van zijn gedachten te ontvouwen, en er is niet te ontkomen aan een immanente kritiek. Daarbij vragen we ons bijv. af, mhoever zijn verschillende thesen zich met elkaar verdragen. Maar deze kritiek, hoe immanent ook bedoeld, leveren we weer vanuit een bepaald standpunt, dat het zijne tracht te transcenderen, „THOMAS verstehen wollen, heisst über ihn hinaus­ gehen wollen" - zo variëren wij het bekende adagium „Kant verstehen heisst über ihn hinausgehen". Onze poging, THOMAS' gedachten kritisch door te denken, willen we toch graag onderscheiden van zijn eigen opinies. Daarom zal men in het stuk over BARTH misschien meer uitdrukkelijk neo- thomisme aantreffen dan in dat over THOMAS. Het had ook anders­ om gekund, maar de hier gekozen opzet leek ons mogelijk, al zijn de grenzen vloeiend. I WIJSGERIGE MOTIEVEN EN CONSEQUENTIES VAN DE GODSLEER (N.A.V. Summa Theologiae I 2-11.14-26) Wij ordenen THOMAS' leer over God zoals hij het zelf doet in de bovengenoemde quaestiones van zijn grote summa. We zullen dan nagaan, welke expliciete en impliciete rollen Gods onveranderlijk- 3 heid speelt. Daarbij moet blijken, hoe dit attribuut verband houdt met de metafysiek en met heel de gedachtengang die we verspreid in THOMAS' werken aantreffen. De desbetreffende gegevens putten wij zeker niet alleen, en zelfs niet primair, uit de parallelle plaatsen die men genoemd kan vinden in de uitgave van de theologische summa die we gebruiken. Genoemde plaatsen citeren we juist expres met mate, behalve wanneer ze iets markants opleveren dat de Summa Theologzae (af te korten tot ST) niet biedt. Aan de volledigheid van elke weergave zijn grenzen gesteld, maar over de begrenzing kan men altijd verschillend denken. T.a.v twee punten zouden wij zeker minder uitvoerig mogen zijn: de engelen en de hemellichamen hadden onbesproken kunnen blijven. T.a.v. de engelen kan men bovendien opmerken, dat zij enkel voor het geloof kenbaar zijn en dus niet in de filosofie thuis­ horen1, waar dan nog bij komt, dat niet veel theologen alle stel­ lingen van THOMAS inzake de engelen zullen onderschrijven. De corpora caelestia functioneren bij THOMAS dan ook nog in een wereld­ beeld dat geen enkele beoefenaar van de wetenschap meer aanvaardt, en dat zelfs wijsgerig bedenkelijk is2. Deze bezwaren zouden een schaduw kunnen werpen op THOMAS' metafysiek van Gods onveranderlijkheid. Men zou kunnen denken, dat deze stond of viel met een theologische angelologie of een ver­ ouderde astronomie. Dat is o.i. zeker niet het geval. Toch leek het ons zeer nuttig, dit alles ter sprake te brengen, al is het niet absoluut noodzakelijk. De engelen zijn volgens de doctor angelicus de hoogste schepselen, dus als Gods onveranderlijkheid zelfs boven hún volkomenheden oneindig ver verheven blijkt, dan hebben wij de analogie God­ schepsel zo scherp mogelijk gesteld. Zelfs strikt-wijsgerig is het houd­ baar, te zeggen : stel, dat er wezens bestaan zoals de engelen die een beweerde openbaring affirmeert, dan nog is hun perfectie totaal afhankelijk van God, ergo zij zijn niet onveranderlijk3. Aan de corpora caelestia kent THOMAS ook meer identiteit toe dan aan de benedenhemelse lichamen. Daarom was het zinvol, deze 1 E GiLSON, Le thomisme (6 Pans, 1945) 228-231, cf 308, lijkt THOMAS de opinie toe te schnjven, dat de engelen ook zuiver-wijsgerig te kennen zijn Anders ρ RoussELOT s j., L'intellectualisme de Saint Thomas (3 Pans, 1936) 154 A -D SERTILLANGES o.P , Le christianisme et les philosophies I (2 Pans, s d ) 286 2 Cf H ROBBERS s j , Wijsbegeerte en openbaring (Utrecht etc , 1948) 42, η 2 8 Vgl vooral ad I 3, 2, noot 5 en verder de uitwerking: ad I 9, 2, noot 26-31. ad I io, 3 et 5 ad I 14, noot 4, 7, io, 21, 27, 38, 60. 4 vermeende onveranderlijkheid af te grenzen tegen de immobüitas Dei4. Na een quaestio over de aard van de heilige, bovennatuurlijke godgeleerdheid5 gaat de ST de vraag behandelen, of God bestaat8. 8 THOMAS betoogt dan, dat het nodig' en mogelijk is, godsbewijzen of een godsbewijs te leveren. Daarna geeft hij zijn vijf bekende ar­ gumenten : I 2,3 godsbewijzen SERTiLLANGES heeft eens gezegd: als het pedagogisch te doen was, zou men Gods attributen vóór Zijn existentie moeten behandelen1. Maar stel dat dit zo is, dan zal men nog een tractaat ontologie moeten laten voorafgaan aan de beantwoording van de vraag, „quid Deus (non) sit". THOMAS' „quinqué viae" vormen „een allerkortst compendium van heel zijn metaphysiek"2. Ons objectum formale is hier Gods onveranderlijkheid. Daarom kunnen we ons beperken: alles heeft wel met alles te maken, maar niet alles hoeft altijd of in één keer gezegd te worden. Het eerste godsbewijs hangt het meest uitdrukkelijk met de im- mutabilitas Dei samen.
Recommended publications
  • Mise En Page 1
    Res novae-en-7.qxp 08/03/2019 10:03 Page 2 RES NOVAE ROMAN PERSPECTIVE - English Edition International monthly newsletter of analysis and prospective ❚ N° 7 ❚ March 2019 ❚ Année I ❚ 3 € Published in French, English and Italian INDEX Page 1 The tribulations of moral theology Rocco Buttiglione ❚ card. Carlo Caffarra ❚ card. Édouard Gagnon ❚ Père Ramon García de Haro ❚ worrying sign of the crumbling of convictions and even of the Jean-Paul II ❚ professeur Jérôme theological skills of Roman personnel in terms of « moral of life » Lejeune ❚ Mgr Fernando Ocáriz ❚ was seen recently in the surprising response of 10 December last Paul VI ❚ Pie XI ❚ Pie XII ❚ card. Jo- from the Congregation for the Doctrine of the Faith in regards to seph Ratzinger ❚ card. Angelo A a case of hysterectomy (see document and commentary below). Scola ❚ Communione e Libera- Humanæ vitæ had constituted in 1968 a sort of miracle in the mist of an ec- zione ❚ Donum vitæ ❚ Humanæ ❚ clesiastical situation where doctrinal liberalism seemed to breached all le- vitæ Veritatis splendor vees. Paul VI settled the debate – sadly after four years of reflexions – Page 2 against the opinion of the majority of the members of the commission he Card. Lorenzo Baldisseri ❚ had instituted to work on the issue, in favour of continuity, rejecting as Benoit XVI ❚ Jorge Bergoglio ❚ contrary to natural law all action that would have for a goal or mean to ren- Rocco Buttiglione ❚ card. Kevin der procreation impossible. ❚ ❚ Farrell Mgr Bruno Forte Père L’ÉDITORIAL ❚ But it is mostly the very firm teaching of John Paul II which has allowed the Rosaire Gagnebet Germain Gri- development of a sort of Humanæ vitæ world.
    [Show full text]
  • Contemplation and the Human Animal in the Philosophy of St. Thomas Aquinas
    Loyola University Chicago Loyola eCommons Dissertations Theses and Dissertations 2011 Contemplation and the Human Animal in the Philosophy of St. Thomas Aquinas Edyta M. Imai Loyola University Chicago Follow this and additional works at: https://ecommons.luc.edu/luc_diss Part of the Philosophy Commons Recommended Citation Imai, Edyta M., "Contemplation and the Human Animal in the Philosophy of St. Thomas Aquinas" (2011). Dissertations. 205. https://ecommons.luc.edu/luc_diss/205 This Dissertation is brought to you for free and open access by the Theses and Dissertations at Loyola eCommons. It has been accepted for inclusion in Dissertations by an authorized administrator of Loyola eCommons. For more information, please contact [email protected]. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 License. Copyright © 2011 Edyta M. Imai LOYOLA UNIVERSITY CHICAGO CONTEMPLATION AND THE HUMAN ANIMAL IN THE PHILOSOPHY OF ST. THOMAS AQUINAS A DISSERTATION SUBMITTED TO THE FACULTY OF THE GRADUATE SCHOOL IN CANDIDACY FOR THE DEGREE OF DOCTOR OF PHILOSOPHY PROGRAM IN PHILOSOPHY BY EDYTA M. IMAI CHICAGO IL DECEMBER 2011 Copyright by Edyta M. Imai, 2011 All rights reserved TABLE OF CONTENTS LIST OF ABBREVIATIONS iv INTRODUCTION 1 CHAPTER ONE: CONTEMPLATION AND NATURAL APPETITES 30 CHAPTER TWO: SENSATION AND CONTEMPLATION 104 CHAPTER THREE: DESIRE AND CONTEMPLATION 166 CHAPTER FOUR: DELIGHT AND CONTEMPLATION 230 BIBLIOGRAPHY 291 VITA 303 iii LIST OF ABBREVIATIONS ST Summa theologiae SCG Summa contra gentiles QDV Quaestiones disputatae de veritate QDA Quaestiones disputatae de anima In Boetii de Trin. In Librum Boetii de Trinitate Expositio In DA Sententia libri De anima In NE Sententia libri Ethicorum In Met Commentarium in XII libros Metaphysicorum In Ph Commentarium in VIII libros Physicorum SENT Commentarium in quatuor libros Sententiarum iv INTRODUCTION In this dissertation I examine the manner in which – according to Thomas Aquinas - the operations of the sensitive soul contribute to contemplation.
    [Show full text]
  • Chronology of Anselm's Life
    APPENDIX A Chronology of Anselm's Life (See Eadmer; Southern; Charlesworth, pp. 8-21.) 1033 Born at Aosta in Burgundy c.1053 His mother dies; 'the ship ofhis heart, having lost its anchor, drifted among the waves of the world' 1056 Quarrels with his father; leaves home and wan­ ders through Burgundy and France 1060 Enters the Benedictine monastery of Bee in Normandy 1063 Succeeds Lanfranc as Prior of Bee 1076 Monologion 1077-8 Proslogion 1078 Succeeds Herluin as Abbot of Bee 1080-5 de Grammatico, de Veritate, de Libertate Arbitrii 1085-90 de Casu Diaboli 1092-4 Epistola de Incamatione Verbi 1093 Reluctantly enthroned as Archbishop of Canter­ bury 1094--8 Cur Deus Homo 1097 Exiled by William II; journeys to Rome, and stays at Lyons 1099-1100 de Conceptu Virginali 1100 Death of William II; Anselm recalled by Henry I 1102 de Processione Spiritus Sancti 1103 Exiled by Henry I; at Lyons 1106 Returns to England 1106-7 Epistola de Sacrijicio Azymi et Fermentati; de Sacra­ mentis Ecclesiae 1107-8 de Concordia ?1108 de Potestate 1109 Dies, 21 April ?1163 Canonised 87 APPENDIX B Anselm's Reductio It may be helpful to set out more rigorously the interpretation of Anselm's reductio which is explained informally on pp. 12-15 above. In the main the formalisation follows Lemmon; but there are several points needing explanation: (i) Abbreviations: 'b' for 'The Fool' 'xUy' for 'x understands "y"' 'xMy' for 'y is in x's understanding' 'xi: P' for 'x can imagine that P' 'Ex' for 'x exists in reality' 'xGy' for 'x is greater than y' 'xi : Fy' for 'x can imagine something F'.
    [Show full text]
  • Jesuit Theology, Politics, and Identity: the Generalate of Acquaviva and the Years of Formation Franco Motta
    chapter seventeen Jesuit Theology, Politics, and Identity: The Generalate of Acquaviva and the Years of Formation Franco Motta The Jesuit Archetype: A Long History What is a Jesuit? A priest; a member of a religious order, or rather of a regular congregation; a priest called to mission. Often, a teacher. Today, the list of defini- tions would more or less stop here. There is nothing specifically “Jesuit” about this description, as it could apply to the members of many other Catholic religious orders. It is one of the many consequences of secularization: in the collective perception, the differences that make up the complexity of the church are lost; the identities of the religious orders fade, and with them, the meaning of schools that at one time were recog- nizable in speech, modes of being, and their presence in the world. Before the mid-twentieth century, things were different. If we step back eighty years, we encounter signs and meanings that are connected to a far more distant past. In January 1932, the Spanish republic disbanded the Society of Jesus within its territories and forfeited its benefits on the grounds that the Jesuits were loyal to a foreign sovereign: the pope. At that time, a Jesuit’s identity was much clearer: an enemy of the state, an agent in service of a great power, an agitator, equipped with great influence over women, aristocrats, and elites; and, above all, a sworn enemy to civil and scientific progress.1 This was more or less the conceptual catalog that was then in use. Naturally, the prime minister of the
    [Show full text]
  • April 2008 Bundels Onderwerp: [SA-Gen] Bundel Nommer 3168
    April 2008 Bundels Onderwerp: [SA-Gen] Bundel Nommer 3168 Datum: Wednesday, April 02, 2008 Daar is 25 boodskappe in hierdie uitgawe Onderwerpe in hierdie bundel: 1. [KOERANT]BEELD-KNOETZE Sharon[30]en WATSON Jimmy [57] From: Elizabeth Teir 2. [KOERANT]VAN GREUNEN Marius [38] From: Elizabeth Teir 3. Dankie TRIPPENS vir Wellingtonse suiker From: Johann De Bruin 4. [KOERANT]NOORDWES-BEELD-Oom Rympies (Swanepoel) From: Elizabeth Teir 5. [KOERANT]BEELD- NG KERK SABIE 75 BESTAANS JAAR From: Elizabeth Teir 6a. Re: Huwelik From: Verna Fourie 6b. Re: Huwelik From: Ann Tiran 7a. Wil net groet! From: Elmien Wood 7b. Re: Wil net groet! From: Karin Serfontein 8a. Vir Barry PALMER From: P Marx 8b. Re: Vir Barry PALMER From: Barry Palmer 9a. Germishuys voorgeslagte From: Germishuys, Theuns (BHA) 9b. Re: Germishuys voorgeslagte From: David Le Roux 10a. Re: LAUFS From: Paul Bosman 11. [Koeranr] Die Burger Oos-Kaap 01 April 2008 From: P Marx 12a. Palmer From: Louis Hurn 13a. Re: van der Linde/van Aswegen From: Lucas Rinken 13b. Re: van der Linde/van Aswegen From: Ina Penberthy 14a. Ockert C Olivier en aletta Verwey From: Louis Olivier 14b. Re: Ockert C Olivier en aletta Verwey From: Ina Penberthy 15a. Re: Sterfkennis From: Janet Melville 16a. Re: Palmer vir Barry en Louis From: Ann Tiran 17.1. New file uploaded to SAGenealogie From: [email protected] 18. NAB "tips" ? From: Avida Bresler 19. Sommer maar net en dankie Johan Pottas. From: Annelie Els Boodskap 1. [KOERANT]BEELD-KNOETZE Sharon[30]en WATSON Jimmy [57] Posted by: "Elizabeth Teir" [email protected] kerrieborrie Tue Apr 1, 2008 12:24 am (PDT) Noodlot tref familie twee keer in 7 uur Mar 31 2008 08:25:31:350PM - (SA) Buks Viljoen Skaars sewe uur nadat ’n vrou van Evander Sondag in Mpumalanga verongeluk het, is haar pa in ’n motorkaping in Delmas doodgeskiet.
    [Show full text]
  • Thomas Handbuch
    Thomas Handbuch Thomas Handbuch herausgegeben von Volker Leppin Mohr Siebeck Die Theologen-Handbücher im Verlag Mohr Siebeck werden herausgegeben von Albrecht Beutel ISBN 978-3-16-150084-8 (Leinen) ISBN 978-3-16-149230-3 (Broschur) Die Deutsche Nationalbibliothek verzeichnet diese Publikation in der Deutschen National- bibliographie; detaillierte bibliographische Daten sind im Internet über http://dnb.dnb.de abrufbar. © 2016 Mohr Siebeck Tübingen. www.mohr.de Das Werk einschließlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung außerhalb der engen Grenzen des Urheberrechtsgesetzes ist ohne Zustimmung des Verlags unzulässig und strafbar. Das gilt insbesondere für Vervielfältigungen, Übersetzungen, Mikro- verfilmungen und die Einspeicherung und Verarbeitung in elektronischen Systemen. Das Buch wurde von Gulde-Druck in Tübingen aus der Minion Pro und der Syntax gesetzt, auf alterungsbe ständiges Werkdruck papier gedruckt und von der Buchbinderei Spinner in Otters- weier gebunden. Den Umschlag gestaltete Uli Gleis in Tübingen. Abbildung: Carlo Crivelli, Saint Thomas Aquinas © The National Gallery, London. Vorwort Nun muss ich nicht mehr die Frage fürchten: „Und, wie steht es mit dem Thomas Handbuch?“ Noch so freundlich vorgetragen, erinnerte sie am Rande von Tagun- gen und Gremiensitzungen daran, dass ich, als ich vor über zehn Jahren die Auf- gabe übernahm, ein Nachschlagewerk zu der Zentralgestalt der mittelalterlichen Theologie vorzubereiten, nicht geahnt hatte, in welche Untiefen mich dieses Pro- jekt bringen würde. Die lange Dauer hat mir vor Augen geführt, wie schwierig es, zumal in Zeiten von Jubiläumsvorbereitungen und Reformations dekaden, ist, als Forscher den Spagat zwischen Neuzeit und Mittelalter zu wagen. Zu den vielfäl- tigen Anforderungen im Vorfeld des Jahres 2017 kamen von mir selbst hervor- gerufene Ablenkungen hinzu – nicht zuletzt der Wechsel von Jena nach Tübingen im Jahre 2010 mit allen Aufregungen, die dergleichen mit sich bringt.
    [Show full text]
  • Tilburg University Conversion And
    Tilburg University Conversion and Church: The Challenge of Ecclesial Renewal Schelkens, Karim; Van Erp, Stephan DOI: 10.1163/9789004319165 Publication date: 2016 Document Version Version created as part of publication process; publisher's layout; not normally made publicly available Link to publication in Tilburg University Research Portal Citation for published version (APA): Schelkens, K., & Van Erp, S. (Eds.) (2016). Conversion and Church: The Challenge of Ecclesial Renewal: Essays in honour of H.P.J. Witte. (Brill's Studies in Catholic Theology; Vol. 2). Brill. https://doi.org/10.1163/9789004319165 General rights Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal Take down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Download date: 02. okt. 2021 i Conversion and Church © koninklijkeKoninklijke brillBrill nvNV, leidenLeiden, 2016 | doi 10.1163/97890042763389789004319165__001001 ii Brill’s Studies in Catholic Theology Edited by Pauline Allen Joseph Carola Paul van Geest Paul Murray Marcel Sarot VOLUME 2 The titles published in this series are listed at brill.com/bsct iii Conversion and Church The Challenge of Ecclesial Renewal EssAys in Honour of H.P.J.
    [Show full text]
  • Pie XII, Précurseur Du Concile Vatican II ? Karim Schelkens
    Document generated on 09/23/2021 8:21 a.m. Laval théologique et philosophique Pie XII, précurseur du Concile Vatican II ? Karim Schelkens Intuition et abstraction dans les théories de la connaissance anciennes et médiévales (I) Volume 66, Number 1, 2010 URI: https://id.erudit.org/iderudit/044326ar DOI: https://doi.org/10.7202/044326ar See table of contents Publisher(s) Faculté de philosophie, Université Laval Faculté de théologie et de sciences religieuses, Université Laval ISSN 0023-9054 (print) 1703-8804 (digital) Explore this journal Cite this article Schelkens, K. (2010). Pie XII, précurseur du Concile Vatican II ? Laval théologique et philosophique, 66(1), 177–182. https://doi.org/10.7202/044326ar Tous droits réservés © Laval théologique et philosophique, Université Laval, This document is protected by copyright law. Use of the services of Érudit 2010 (including reproduction) is subject to its terms and conditions, which can be viewed online. https://apropos.erudit.org/en/users/policy-on-use/ This article is disseminated and preserved by Érudit. Érudit is a non-profit inter-university consortium of the Université de Montréal, Université Laval, and the Université du Québec à Montréal. Its mission is to promote and disseminate research. https://www.erudit.org/en/ Laval théologique et philosophique, 66, 1 (février 2010) : 177-182 X note critique PIE XII, PRÉCURSEUR DU CONCILE VATICAN II ? Karim Schelkens Faculty of Theology Catholic University of Leuven ______________________ ans la décennie passée, plusieurs livres ont été écrits sur le rôle incontournable D qu’a joué le pape Pie XII dans l’histoire du XXe siècle. Encore aujourd’hui, sa position et son attitude vis-à-vis de l’Endlösung du régime totalitaire allemand durant la Deuxième Guerre mondiale font l’objet de débats très vifs.
    [Show full text]
  • 1 the Summa Theologiae and the Reformed Traditions Christoph Schwöbel 1. Luther and Thomas Aquinas
    The Summa Theologiae and the Reformed Traditions Christoph Schwöbel 1. Luther and Thomas Aquinas: A Conflict over Authority? On 10 December 1520 at the Elster Gate of Wittenberg, Martin Luther burned his copy of the papal bull Exsurge domine, issued by pope Leo X on 15 June of that year, demanding of Luther to retract 41 errors from his writings. The time for Luther to react obediently within 60 days had expired on that date. The book burning was a response to the burning of Luther’s works which his adversary Johannes Eck had staged in a number of cities. Johann Agricola, Luther’s student and president of the Paedagogium of the University, who had organized the event at the Elster Gate, also got hold of a copy of the books of canon law which was similarly committed to the flames. Following contemporary testimonies it is probable that Agricola had also tried to collect copies of works of scholastic theology for the burning, most notably the Summa Theologiae. However, the search proved unsuccessful and the Summa was not burned alongside the papal bull since the Wittenberg theologians – Martin Luther arguably among them – did not want to relinquish their copies.1 The event seems paradigmatic of the attitude of the early Protestant Reformers to the Summa and its author. In Luther’s writings we find relatively frequent references to Thomas Aquinas, although not exact quotations.2 With regard to the person of Thomas Luther could gleefully report on the girth of Thomas Aquinas, including the much-repeated story that he could eat a whole goose in one go and that a hole had to be cut into his table to allow him to sit at the table at all.3 At the same time Luther could also relate several times and in different contexts in his table talks how Thomas at the time of his death experienced such grave spiritual temptations that he could not hold out against the devil until he confounded him by embracing his Bible, saying: “I believe what is written in this book.”4 At least on some occasions Luther 1 Cf.
    [Show full text]
  • Politics and Collective Action in Thomas Aquinas's on Kingship
    Anselm Spindler Politics and collective action in Thomas Aquinas's on kingship Article (Accepted version) (Refereed) Original citation: Spindler, Anselm (2018) Politics and collective action in Thomas Aquinas's on kingship. Journal of the History of Philosophy. ISSN 0022-5053 © 2018 Journal of the History of Philosophy, Inc. This version available at: http://eprints.lse.ac.uk/87076/ Available in LSE Research Online: March 2018 LSE has developed LSE Research Online so that users may access research output of the School. Copyright © and Moral Rights for the papers on this site are retained by the individual authors and/or other copyright owners. Users may download and/or print one copy of any article(s) in LSE Research Online to facilitate their private study or for non-commercial research. You may not engage in further distribution of the material or use it for any profit-making activities or any commercial gain. You may freely distribute the URL (http://eprints.lse.ac.uk) of the LSE Research Online website. This document is the author’s final accepted version of the journal article. There may be differences between this version and the published version. You are advised to consult the publisher’s version if you wish to cite from it. Politics and Collective Action in Thomas Aquinas's On Kingship There is currently a vibrant debate in philosophy about the nature of collective intentionality and collective action. However, these topics are rarely explored in detail from the perspective of the history of philosophy. And if reference is made to the history of philosophy, it is mostly to antique authors like Plato1 or to modern authors such as Hobbes2, Rousseau3, or Kant4 – although it has been appreciated that these were important issues in the Middle Ages as well.5 Therefore, I would like to contribute a little bit to a broadened understanding of the history of these concepts by exploring the political philosophy of Thomas Aquinas.
    [Show full text]
  • BIBLIOGRAPHY A
    BIBLIOGRAPHY Anon.:Accessus philosophorum: VII artium liberalium in ClaudeLafleur: Quatre introductions a la philosophie au XIIle steele (Montreal/Paris: Inst. d'Etude medievales/Vrin, 1988) pp. 177- 244 Anon. : Philosophica disciplina in ClaudeLafleur: Quatre introductions ala phi/osophie au XIIle steele (Montreal/Paris: lust. d'Etude medievales/Vrin, 1988) pp. 257-87 Anon.: Primo queritur utrum philosophia , cf. C. Lafleur & 1. Carrier: "Le recueil du questions Primo queritur..." Adams, Don: "Aquinas on Aristotleon Happiness," Medieval Philosophy and Theology, 1(1991) pp. 98-118 Adenulfe of Anagni: Triplex est principium , cf. C. Lafleur & J. Carrier: "Le prologue 'Triplex est principium..." AIbertus Magnus: De anima (ed. C. Stroick, O.MJ.) Opera omnia (Miinster: Aschendorff, 1968) T. 7, P. I ----------De caelo et mundo (ed. PaulusHossfeld) Opera omnia (Miinster:Aschendorff, 1971) T. 5, P. I ---De natura loci (ed. PaulusHossfeld) Opera omnia (Munster: Aschendorff, 1971) T. 5, P. 2 ----------Physica (ed. Paulus Hossfeld) Opera omnia (Miinster: Aschendorff, 1987) T. 4, P. I ---------Super Dionysii epistulas (ed. Paulus Simon) Opera omnia (Miinster: Aschendorff, 1978) T. 37, P. 2 ----------Super Ethica. Commentem et questiones (ed. W. Kiibel) Opera omnia (Munster: Aschendorff, 1968-1972, 1987) T. 14, P. I-II Aquinas, Thomas: Compendium theologiae, Opera omnia (Rome:Leonine Comm., 1979) T. 42 ------De aeternitate mundi contra murmurantes, Opera omnia (Rome:Leonine Comm., 1976) T. 43; Opuscula philosophica, ed. R. M. Spiazzi, Rome: Marietti, 1954. ----------De unitate inte//ectus contra A verroistas, Opera omnia , (Rome: Leonine Comm., 1976) T. 43; Opuscula phi/o sophica, ed. R. M. Spiazzi, Rome: Marietti, 1954. ---------In duodecim libros Metaphysicorum Aristotelis expositio (ed.
    [Show full text]
  • The Domain of Logic According to Saint Thomas Aquinas the Domain of Logic According to Saint Thomas Aquinas
    THE DOMAIN OF LOGIC ACCORDING TO SAINT THOMAS AQUINAS THE DOMAIN OF LOGIC ACCORDING TO SAINT THOMAS AQUINAS by ROBERT W. SCHMIDT, S.]. Xavier University, Cincinnati • THE HAGUE MARTINUS NI]HOFF 1966 ISBN 978-94-015-0367-9 ISBN 978-94-015-0939-8 (eBook) DOI 10.1007/978-94-015-0939-8 Copyright 1966 by Martinus NijhoJf, The Hague, Netherlands. All rights reserved, including the right to translate or to reproduce this book or parts thereof in any form. Imprimi potest: John R. Connery, 5.J. Provincial, Chicago Province January 7, 1966 N ihil obstat: Daniel E. Pilarczyk, 5.T.D., Ph. L., Censor January 7, 1966 Imprimatur: Most Rev. Paul F. Leibold Vicar General, Archdiocese of Cincinnati January 15, 1966 PREFACE Ever since philosophy became conscious of itself, there has been a problem of the relations between the real world which philosophy sought to understand and explain, and the thought by which it sought to explain it. It was found that thought had certain requirements and conditions of its own. If the real world was to be understood through thought, there was a question whether thought and the real correspond­ ed in all respects, and therefore whether they had the same conditions and laws, or whether some of these were peculiar to thought alone. For the solution of this problem it was necessary to study thought and the process of knowing and the conditions which the manner of know­ ing placed upon our interpretation of the real. With a consciousness of the peculiarities of thought and of its laws, philosophers could then more surely make use of it to arrive at the knowledge of the real world which they were seeking, without danger of reading into the real what is peculiar to thought.
    [Show full text]