n va om aar n w e e S ho O at, ISC t w R He INLEIDING maakt miss- Master, de Archimedes, de A-serie en chien voor het de RiscPC. De firma RISCOS Ltd he- Ueerst kennis eft, in samenwerking met verschillende met een RISC OS- andere bedrijven, de ontwikkeling en computersysteem. productie van Acorn overgenomen. Met Het kan zijn dat u een nieuw elan wordt er gewerkt aan denkt dat RISC OS de verdere ontwikkeling en vernieuwing nieuw is op de PC- van dit concept. Ook anderen doen dat. markt. En ook De firma RiscStation ontwikkelt de vraagt u zich af of R7500, MicroDigital maakt de Mico en dit wel een bruik- Millipede is bezig met het Imago- baar en be- moederbord (zie de Links). In deze fol- trouwbaar systeem der vindt u voorbeelden van de RiscPC is. Of u het kunt die door gefabrice- gebruiken en of erd werd. het wel compatibel is met andere sys- och is nog steeds de praktijk de temen. Er is maar beste leermeester. Dus nogmaals, een antwoord op Tlees, kijk, doe, vraag, probeer, test die vragen. Lees, en vergelijk. U zult versteld staan... kijk, doe, vraag, probeer, test en vergelijk.

e Britse firma Acorn produ- Dceert sinds eind jaren zeventig computers die zeer plezierig zijn om mee te werken: de , de le- gendarische BBC, de Electron, de

2 HARDWARE Processor onder RISC OS e RiscPC biedt de mogelijkheid om gebruikt worden. meerdere processoren te laten Zo kunt u teleban- Dwerken: kieren, andere besturings- e eerste processor is altijd een systemen onder- ARM en dat staat voor Advanced zoeken, program- DRisc Machine. De ARM- ma’s gebruiken die processoren zijn van het type Risc u op uw werk ge- (Reduced instruction set computers) bruikt of PC- hetgeen bijzonder snelle verwerkingen georiënteerde cd’s mogelijk maakt. Kloksnelheid van de bekijken. ARM is 75 MHz, die van de StrongARM 200 of 233 MHz. Dat lijkt De kast tegenwoordig wat traag, maar het zijn wel ruim 140 Mips. Er zijn ARM- processoren in ontwikkeling van 600 MHz en 750 Mips. En als u de ventila- tor mist, iedere ARM doet ongekoeld en met een bijzonder laag energiever- bruik zijn werk. U komt deze chips dan ook tegen in onder andere Psion palm- tops en GSM’s. Besturingssystemen voor de ARM zijn natuurlijk RISC OS, maar ook UNIX (Risc BSD) en Linux.

ls tweede processor kan nog een De RiscPC ARM worden gebruikt maar ook Aeen -486 of -586 voor wie toch met et moederbord PC-applicaties wil of moet werken. van de RiscPC Dos, Windows, BeOS, Unix, Linux, het Hbevindt zich kan ermee. De processor maakt volle- onderin een kast. dig gebruik van het interne geheugen, Daarin is tevens poorten en de randapparaten die ook ruimte voor de vo-

3 eding, kaarten en Controllers enkele drives. Wilt iskettestations, vaste schijven of u er meer in kwijt, cd-drives kunnen worden aange- dan kunt u met Dsloten op de ingebouwde IDE- een extra verdie- controller. Wilt u meer, dan kan een ping, een zo- tweede IDE-controller geïnstalleerd genaamde slice, worden. Daarnaast zijn een of meer de kast vergroten. SCSI-kaarten te installeren. Tot zeven lagen Uitbreidingsmogelijkheden genoeg voor scanners, Zip’s, Jaz, DVD’s, write- ables of rewriteables, hoewel die ook via de parallelle poort kunnen worden aangestuurd.

video/geheugen/geluid oor het beeldscherm worden 1 of 2Mb VRAM gebruikt. Dat is voldo- Vende voor kleuren tussen zwart-wit en 16 miljoen. Beeldschermresoluties lopen op tot 1280 x 1024. Speciale techniek maakt razendsnelle beeldop- bouw of -wisseling mogelijk.

et RAM-geheugen is uitbreidbaar De modulaire slices tot 256Mb. Meestal kan men met 4 Hof 8Mb al heel goed uit de voeten, toe. Zo groeit het aangezien besturingssysteem en systeem met u programma’s zo klein zijn. mee. ok is er een 16-bits Soundblaster Ocompatibel geluidskaart aanwezig.

4 RISC OS Voordelen van OS in ROM ingericht worden. et besturingssysteem zit in twee Verzamel daarvoor ROM-chips van 4Mb. Dat is klein, alle iconen van Hmaar o zo krachtig en dat komt programma’s en omdat het speciaal voor de ARM- bestanden die bi- processoren geschreven is. Het start jelkaar horen op met het aanzetten van de computer, het pinboard het start snel, het heeft nauwelijks schi- (sleep ze vanuit de jfruimte nodig, virussen hebben er vensters daar geen vat op en nog maar eens op- naartoe) en be- nieuw installeren hoeft nooit. De ideeën waar dit pinboard erachter zijn door de jaren heen ge- onder een treffen- handhaafd. Dat betekent eenmaal le- de naam. Er wordt ren en altijd gebruiken. nu een klein be- standje vastgelegd De wijze van multitasking en door dat aan te it is een van de sterkste kanten van klikken, komen alle RISC OS. Of er nu een, tien of vijf- iconen weer op het Dtig programma’s actief zijn, er drie scherm te staan en of driehonderd vensters op het scherm wordt het pinboard staan, het maakt voor de snelheid van opnieuw ingericht werken nauwelijks uit. Daarbij komt dat voor die desbetref- actieve programma’s met elkaar kun- fende klus of klant. nen samenwerken en daar hebt u profi- jt van omdat uw eigen werksnelheid e statusbalk zit minder geremd wordt. onderaan het Dscherm en be- De desktop vat iconen van it is het hele werkblad dat op het geïnstalleerde ap- scherm zichtbaar is. Daar verschij- paraten aan de lin- Dnen de vensters van program-ma’s. kerzijde, en de ge- Het grootste gedeelte bovenaan heet activeerde het pinboard. Dat kan in een hand- programma’s omdraai voor iedere klus of klant apart rechts. Reuze han-

5 maar er zijn er veel meer. Omdat ze goed doordacht zijn, hoeft u de muis veel minder te bewegen en dat vermin- dert de kans op RSI aanmerkelijk.

Drag and drop aak vormt de uitvoer van het ene pakket de invoer van het volgende. Met anti-aliasing VBij RISC OS is het dan ook een kwestie van verplaatsen. Plaatje, ge- maakt met pakket A, wordt in tekst, ge- maakt met pakket B, gesleept en het staat er. Dat werkt snel, flexibel en dui- delijk, zonder hinderlijke tussenstap- pen.

Anti aliasing of ‘fuzzy font technique’ Zonder anti-aliasing m letters, ook kleine achtpunters, op het scherm toch goed leesbaar dig, want dat vo- Ote maken, gebruikt RISC OS Anti orkomt zoeken. Aliasing; er is een grijze rand om de letters waardoor ‘trapjesvorming’ langs De muis de randen wordt voorkomen: zo zijn ze e muis heeft beter zichtbaar want de letter is comp- drie toetsen: leter. Bijgaande plaatjes maken het Dlinks om te kie- idee duidelijk. Het effect is een rust zen, de middelste voor het oog. Zo houdt u het wat langer voor contextgevo- vol. elige pop- upmenu’s en De fonts rechts voor diverse eze worden door het besturings- handigheidjes. Bij systeem beheerd. Standaard zijn windows en truuks Der zes lettertypes aanwezig. Maar staan er enkele, zo zijn er duizenden en die kunnen al-

6 et de rechter muisknop sle- Mpen van de ti- telbalk van een (onderliggend) venster maakt het mogelijk om een venster te vers- chuiven zonder dat het naar de voor- grond springt.

De drie knoppen van de muis De modulaire opzet et besturings- lemaal geïnstalleerd worden. Ze zijn systeem bevat traploos verschaalbaar van twee pun- Htientallen mo- ten tot wat er maar op papier past. Er is dules die samen- geen verschil tussen scherm- en prin- werken, maar waar terfonts. applicaties ook ge- bruik van maken. Windows en truuks Allerlei belangrijke eel handig is, dat de knoppen voor zaken zijn dus al omhoog en omlaag een omgekeer- aanwezig en ho- Hde werking hebben als ze niet met even in de linker, maar met de rechterknop be- programma’s niet diend worden. Ditzelfde geldt voor de meer opnieuw be- links en rechts knoppen naast de hori- schreven te wor- zontale schuifbalk. Bovendien: beide den. Dat maakt dat schuifbalken kunnen tegelijkertijd in ho- programma’s klein rizontale en verticale richting bewogen zijn en weinig ge- worden door één van de twee ‘vast te heugenruimte vra- pakken’ met de rechter muisknop. gen en dat voert de werksnelheid enorm op.

7 De prestaties bruiker toe op verschillende manieren ISC OS behe- de desktop in te richten, rekening hou- ert diverse fi- dend met de organisatie van de werk- Rlingsystems, zaamheden. Het verplaatsen of verwij- apparaten en ta- deren van programma’s gaat zeer ken, coördineert eenvoudig hetgeen het beheer verge- de actieve makkelijkt. Ook het op een of meer programma’s, plaatsen bewaren van bestanden is in staat multitasking een handomdraai gebeurd. toe waarbij het aantal ook Nederlandstalig of course. programma’s nau- welijks lijkt uit te maken, is de ge- bruiker behulp- zaam met duidelij- ke boodschappen en aanwijzingen, heeft een prachti- ge en overzichtelij- ke userinterface, is gemakkelijk (her)- configureerbaar, maakt installatie van programma’s zeer eenvoudig (sleep het programma-icoon van venster A naar venster B en het programma is geïnstalleerd en werkt meteen) en het staat de ge-

8 PROGRAMMA’S Programma’s in ROM Grafisch bitmap rogramma’s voor onder meer geluid Aim, Compo, (Maestro), bitmap (Paint), vector Photodesk3, P(Draw scoort hoog), tekst (Edit), Studio24 Pro compressie (Squash) of interactieve help (Help) zijn al in Rom gratis aanwe- Presentatie zig en hoewel ze klein zijn, leveren ze CableNews uitstekende prestaties. Maar voor wie Professional, OHP hoge eisen stelt, zijn er prachtige uit- breidingen in de vorm van de volgende CAD/3D-CAD programma’s WorraCad, ProCad, Architech, Da DTP Vinci90 , Ovation Pro, Publisher, EasyWriter, TechWriter, Formulix, Geluid/muziek/midi HTML-Edit Sibelius, Rhapsody

Editors Multimedia/video/ani Edit, StrongEd, Zap matie VideoDesk, Optima, Database 24i16, Cineworks, Datapower2, Masterfile, Squirrel, S-base Animator

Spreadsheet Internet, communi- Eureka, FireWorkz, Pipedream, Schema catie Hearsay, ArcTerm7, Boekhouding/administratie ANT Internet Suite DiagramIt, Prophet3, Planning/Projecting, II, Webster Shares, Tablemate Pro, Vera, 1Statistics, Organizer Games Doom, Quake, Grafisch vector Destiny ArtWorks, Draw, DrawWorks, Font Design Kit, Vantage, Vector, Topmodel2

9 Conversie (im- en r is heel veel specifieke software export van bestan- ontwikkeld voor bijvoorbeeld het den) E(basis)onderwijs en de zorgsector, ImageFS, Translator, maar ook voor geestelijk en lichamelijk ChangeFSI, gehandicapten (special needs) of Creator, TypeOne beeld- en bewegingsherkenning. To Font, InterGif en allemaal gratis. Andere platforms onder of naast RISC OS compressie ARCFS, PackDir, Linux SparkFS, ARMLinux onder RISC OS of Linux op de SparkPlug (Zip, PC-processor Arc, Tar), Split UNIX BSD Netwerken UNIX onder RISC OS of op de PC- Acorn Access+, NFS, processor Omniclient, LanManager, Dos en Windows 3.x, 95, 98 en NT AppleTalk (als op- op de PC-processor tie via OmniClient), TCP/IP Protocol Programmeertalen programmeerbaar- Suite, !X, X- heid Window Terminal, rogramma’s worden geschreven va- IPX-protocol nuit de taak van het bestu- (Novell) Pringssysteem om zorg te dragen voor invoer en uitvoer en de afhande- Public domain ling van gebeurtenissen (events). Alle Teveel om op te no- aspecten worden vervolgens doorge- emen. De kwaliteit geven aan het programma en daar is bijzonder hoog. moet voor de verdere verwerking gezorgd worden. Dat dient de program- meur te beschrijven. Verder krijgt hij met vier bijkomende aspecten te ma-

10 ken: een bestand waarmee de wer- voor. Per jaar. komgeving van het programma wordt vastgesteld, templates waarmee het ui- Citrix ICA client terlijk van de vensters bepaald wordt, ISC OS- iconen voor een programmasymbool computers en speciale knoppen in het venster en Rkunnen ook help- en berichtenbestanden. Omdat opgenomen wor- het besturingssysteem al deze voorzie- den in een Citrix ningen kent, - denk aan de voorgeno- ICA client netwerk. emde modules - kunnen de uitwerkin- Zo kunt u zelfs tien gen ervan doeltreffend samengevoegd jaar oude appara- en toegepast worden. De programmeur ten nog steeds in moet zich wel zoveel mogelijk houden een netwerk ge- aan voorschriften om de eenduidigheid bruiken. van programma’s te waarborgen. Want dat verkort de leertijd voor de gebrui- Beheerbaarheid en ker. De programmeerbaarheid onder kosten RISC OS is zeer goed, ondermeer dan- nder RISC OS kzij een uitstekende Programmer’s zijn ‘slechts’ Reference Manual en de Style Guide. Otweehonderd virussen bekend. ARM-assembler Die zijn goed bin- Basic IV nen de perken te C++ houden. Virussen Java van andere bestu- ringssystemen RISC OS in een netwerk, een voorbeeld hebben géén in- ij het Regionaal Pedagogisch vloed op RISC OS. Centrum te Maastricht worden 36 Verder zijn er aller- BRISC OS-systemen gebruikt in een lei backupmogelijk- netwerk. Er zijn drie printerservers, een heden, is de leerti- netwerkserver en een databaseserver. jd van het Dat netwerk gaat nooit plat. De net- besturingssysteem werkbeheerder heeft er veertig uur en programma’s

11 kort door de een- duidigheid en kun- nen programma’s eenvoudig geïnstalleerd, ver- plaatst of verwij- derd worden waar- door het systeem ingericht kan wor- den zoals de werk- zaamheden dat verlangen. De aan- schafkosten zijn weliswaar wat ho- ger dan van ande- re systemen, maar apparatuur, bestu- ringssysteem, pro- grammatuur en kennis gaan veel langer mee waar- door de economi- sche afschrijving laag is.

12 LINKS Dealers RISCOS Ltd mdat de dichtstbijzijnde dealer www.riscos.com misschien toch niet bij u in de Castle Technology Obuurt is, kunt u uw bestelling stu- www.castle.org.uk ren per post, telefoon, fax of e-mail. RiscStation Binnen twee werkdagen wordt uw www.riscstation.co.uk bestelling thuis afgeleverd en bent u MicroDigital trotse bezitter van een RISC OS- www.microdigital.co.uk computer. Natuurlijk kunt u ook bij hen Millipede terecht voor vragen en service. www.millipede.co.uk

Desk esk is al sinds 1991 een support centre voor RISC OS-gebruikers Den kan vele soft- en hardware uit voorraad leveren http://www.deskvof.nl telefoon: +31 (0)10 2860541 fax: +31 (0)10 2860542

ECD bv Patrijsweg 16 2289 EX Rijswijk http://www.ecd.nl telefoon: +31 (0)70 3194343

Uffenkamp Computer Systeme (UCS) CS is a german dealer for Acorn, RISC OS, Psion hard- and softwa- Ure with an extensive web-shop http://www.ucs.de

13 XAT Scheldestraat 6 5347 JD Oss http://www.xat.nl telefoon: +31 (0)412 634433 fax: +31 (0)412 643884

RISC OS georiënteerde bedrijven ij onderstaande bedrijven wordt, vaak al jaren, succesvol gebruik ge- Bmaakt van RISC OS-computers. Het motto is: RISC OS werkt, ook pro- fessioneel.

Busser & Busser facility management &B biedt professionele hulp bij het

opzetten, op orde brengen en op

! " ! # $ % & ' ( % ( & #

 Borde houden van de ondersteunen-

                

 de processen in organisaties.

¡ ¢ ¡ £ ¤ ¤ ¢ ¥ ¦ ¢ § ¤ ¨ © ¥ ¤ ¢

http://www.feniks.demon.nl/start.htm

        telefoon: +31 (0)478 512123 fax: +31 (0)478 511633

Stichting Creatief Beeldwerk omputer illu- straties en CDTP uitsluitend met RISC OS http://www.beeld werk.demon.nl telefoon: 0161 433226

14 Ottens’ Dutch Designs ’dd is een grafisch ontwerp bureau dat 2D, 3D en 4D ontwerpen Omaakt met RISC OS computers. http://www.ottensdutchdesigns.com

Topix Software/demogroep [email protected] http://www.dse.nl/~topix/

Arnhems Radiotherapeutisch Instituut; ArTech, (technisch illustreren), Pijnacker; Smits Reclame, Delft; BIC Benelux, Roosendaal; Bin Rijkswaterstaat Mahjid, Oman; Bouwman Vioolbouw; British Rotterdam; School In The Netherlands; Café Vlaanderen, Severinusstichting, Delft; Cinekid festival; Convergo Breda Veldhoven (zorgsec- (zorgsector); Cor de Jong Video; Delinkwentie & tor); Stuut & Bruin HiFi, Samenleving, Rotterdam; Donksbergen Den Haag; TPD TNO, Stichting, Duizel (zorgsector); Duits Delft; TU Twente; Nederlandse Windtunnel, Lelystad; DSM TUDelft, Bouwkunde; Geleen; ECN Petten; Erasmus Univ. Lab. v. Inw. TU Delft, Industrieel Geneeskunde, Rotterdam; ESA, Noordwijk; Ontwerpen; TUDelft Fachhochschule Bochum; Geodelta Technische Ingenieursbureau, Delft; Haags Centrum v. Natuurkunde; TU Onderwijsbegeleiding; Hogeschool Enschede; Eindhoven; Univ. Hogeschool Nijmegen (Creatieve Therapie); Leiden, Biologie; Univ. Inspecteur de Vriesschool (zorgsector); ITC, Leiden, Sociale Enschede; Kath. Univ. Nijmegen, Wetenschappen; Tandheelkunde; Kitt, Enschede; Memo Universiteit Antwerpen; Bedrijfsinrichting, Hoorn; Milieutech, Rosmalen; Univ. v. Amsterdam Multifoon Hifi, Delft; Ned Instituut. v Chem. Technologie; Hersenonderzoek, Amsterdam; Nedstaal NV, Vuurvogel, Den Haag; Alblasserdam; Nationaal Instituut v. Nieuwe Waterloopkundig Technologie (NINT), A’dam; Nationaal Laboratorium, Laboratorium v. Lucht- en Ruimtevaart, A’dam; Emmeloord. NOB Facilitair bedrijf, Hilversum; Noordelijke Hogeschool, Leeuwarden; Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam; Philips Drachten; Pohlkamp & van Riel, advokaten, Delft; Prince Promotions, Utrecht; RK Onderwijs Den Haag; ROTEB, Rotterdam; RPC, Maastricht; 15 Gebruikersclubs AcornistenList is een mailinglist voor ISC OS- hen die per e-mail vragen willen stel- gebruikers ont- len, hoewel het niet beschouwd moet Rmoeten elkaar. worden als een officiële helpdesk. Gebruikersclubs ACorner, de gebruikersclub van RISC OS in Limburg http://www.cuci.nl/~pscheele/ACorner/ telefoon: 043 361 63 01

Acornisten bieden bijeen- tuur een e-mail met in de body (niet komsten voor er- in het ‘Subject’) subscribe acornis- varen RISC OS- Sten naar: gebruikers en zij [email protected] die dat willen wor- Big Ben Club e landelijke gebruikersvereniging voor Acorn- en RISC OS- Dgebruikers http://www.nedernet.nl/~bigben [email protected] den. Word er lid van (voor f 55,- per Colofon: jaar) en er staan u an deze folder werkten mee: André jaarlijks twaalf boei- van den Berg, Ike Busser, Wim ende bijeenkoms- ALuinge (translations), Maarten en ten te wachten al Steven Ottens (grafisch ontwerp), Nico bent u ook van ter Haar, Peter Hillebrink, Frank Kraaij, harte welkom als u Rien Mertens, Paul Reuvers, Léon eens wilt komen Ruwette, Peter Scheele (redactie), kijken. Vraag dan Paul Sprangers om een RISC OS- demonstratie. De

16