Galeria on – 25 Lat Twórczego Eksperymentu
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ON gallery - 35 years of creative experiment galeria ON - 35 lat twórczego eksperymentu 2 Redakcja Justyna Ryczek, Sławomir Sobczak Archiwum dokumentujące historię galerii ON – 1977–2012 Sławomir Sobczak Rozszerzenie publikacji stanowi witryna on-line www.galeriaon.pl © Fundacja Katedry Intermediów galeria ON Via Activa – Społeczne Stowarzyszenie Edukacyjno-Artystyczne - 35 lat twórczego eksperymentu 4 spis treści Galeria ON - 35 lat twórczego eksperymentu 6 Wstęp Sławomir Sobczak 10 35 lat doświadczania sztuki. Przestrzeń i ludzie – możliwość eksperymentu Justyna Ryczek 26 Logotypy Galerii ON 28 Kalendarium Galerii ON – 1977–2012 90 ON: galeria dwóch pokoleń Grzegorz Dziamski 98 Galeria ON na tle ruchu galeryjnego w Polsce Łukasz Guzek 108 Minimalizm heroiczny – Galeria ON na tle innych galerii poznańskich Justyna Kowalska 116 Dokumentacja aktywności Galerii ON w latach 1980–2012 300 Indeks artystów uczestniczących w programie galerii ON ON Gallery - 35 years of creative experiment english 308 35 years of experiencing art. Space and people – the possibility of an experiment Justyna Ryczek’s text abstract 310 ON: The Gallery of two generations Grzegorz Dziamski’s text abstract 312 ON Gallery from the perspective of art gallery movement in Poland Łukasz Guzek’s text abstract 314 Justyna Kowalska’s text abstract 6 Wstęp Sławomir Sobczak Galeria ON nie była typową przestrzenią wystawienniczą. Wnętrze prowokowało do myślenia o nim w akcie tworzenia wystaw i determinowało rozwiązania kolejnych problemów artystycznych. Publikacja ta powstała z potrzeby udokumentowania 35-letniego Niemal wszyscy artyści wystawiający w ON-ie użyli jej charakterystyki, dorobku Galerii ON, która jako jedna z najważniejszych w Poznaniu była a przynajmniej nie stawali wobec niej obojętnie. Za sprawą szeregu również rozpoznawalna w całej Polsce. Od 1977 roku konsekwentnie wystaw w Galerii ON narodził się, początkowo złośliwie ukuty przez współtworzyła i wzbogacała fenomen poznańskiej ARTIST RUN SPACE. Łukasza Gorczycę, termin „poznańska szkoła instalacji”, który się jednak Nie sposób w jednotomowej książce zawrzeć wszystkich aktywności po czasie przyjął i – przeciwnie do założenia – zyskał bardzo pozytywną tej galerii. Podjęliśmy jednak próbę podsumowania najważniejszych konotację. aspektów wyróżniających Galerię ON na tle innych, patrząc na nią zarówno Poza prowadzącymi Galerię ON swoje piętno na kształcie z perspektywy poznańskiej, jak i ogólnopolskiej. Służą temu odpowiednio programowym wycisnęło kilkoro ważnych dla środowiska artystów. teksty Justyny Kowalskiej i Łukasza Guzka. Grzegorz Dziamski dookreślił W tym miejscu muszę wymienić choćby trzech, niestety już nieżyjących, specyfikę tego miejsca, odnosząc się przede wszystkim do aktywnych to jest Jana Berdyszaka, Mikołaja Smoczyńskiego i Antoniego ludzi dwóch pokoleń, którzy tworzyli program ON-u. Mikołajczyka. Później kolejne pokolenie artystów wywierało znaczący Najwięcej jednak o galerii mówi zgromadzona w książce dokumentacja wpływ na postrzeganie tego miejsca jako tworzącego charakterystyczny fotograficzna składająca się z ponad 1600 zdjęć oraz, wydawałoby się, artystyczny ferment. Bardziej szczegółowo tymi aspektami zajmuje nudne zestawienia, takie jak kalendarium aktywności czy indeks artystów się Justyna Ryczek w otwierającym książkę patchworkowym tekście, wystawiających w Galerii ON, zawierający 884 nazwiska wraz z latami, zawierającym liczne odnośniki do kolejnych artykułów. w których dani artyści czynnie uczestniczyli w życiu Galerii. Do tej liczby Ja sam chciałbym tym wprowadzeniem nakreślić jedynie pewien należy doliczyć liczne grono kuratorów, którzy nie zawsze byli artystami, znaczący wyróżnik i fenomen, a mianowicie to, że Galeria ON nie była jak choćby Monika Bakke, Izabela Kowalczyk czy trwająca na posterunku nigdy wyłącznie przestrzenią wystawienniczą. Stanowiła ona przede do samego końca Agata Rogoś. W tej statystyce niekwestionowaną wszystkim zbiorowość indywidualności artystycznych – i w takim liderką jest Izabella Gustowska. Z perspektywy czasu należy stwierdzić, pojęciu trwa nadal. Wykształcone między innymi na ON-nie środowisko że to ona wywarła największy wpływ na oryginalny profil galerii – nie przetrwało i wciąż aktywnie tworzy swój unikatowy system wartości tylko przez 15 lat swojego „szefowania”, ale także w okresie późniejszym. związanych ze sztuką, który raz po raz ujawnia swoje kolejne, nowe Wszystko ma swój początek, ale też i koniec. Prowadzącym Galerię ON oblicze. Być może, paradoksalnie, po wyzwoleniu się z zamkniętej determinacji wystarczyło na 35 lat bardzo aktywnej działalności. W tym strychowej przestrzeni jest to łatwiejsze? czasie Galeria zorganizowała 545 wystaw, zarówno w swojej siedzibie, Szkoda tylko, że młodzi artyści stracili to miejsce. Powinno ono jak i poza nią (korzystając z gościnności wielu placówek). Większość służyć do kultywowania idei twórczego eksperymentu, wdrażania stanowiły projekty indywidualne. Dużą rolę odgrywały również w tej kolejnych faz jej rozwoju. Galeria ON, w swoim wyjątkowym kształcie, aktywności wystawy organizowane przy współpracy z innymi, zarówno mogła się przysłużyć jeszcze niejednemu pokoleniu i niejednej koncepcji polskimi, jak i zagranicznymi galeriami i miejscami sztuki. artystycznej. Galeria przez cały czas swojego funkcjonowania działała w formule non profit. Zarówno artyści, kuratorzy, jak i prowadzący pracowali na rzecz galerii bez jakichkolwiek wynagrodzeń. Jest to ważne dla *** pełniejszego zrozumienia jej specyfiki. Osoby chcące poszerzyć swoją wiedzę na temat działalności Galerii Instytucjonalnie Galeria ON związana była pierwotnie ze stowarzy- ON odsyłamy do strony internetowej www.galeriaon.pl, gdzie można szeniami studenckimi, a później z poznańską uczelnią artystyczną znaleźć poza publikowanymi tu zdjęciami w większej skali i tekstami (PWSSP/ASP/UAP), będąc jednocześnie niezależną wobec nich placówką. także inne materiały archiwalne stanowiące własność publiczną. Galeria w pełni zaistniała na mapie kulturalnej Poznania w 1980 roku. Stało się tak za sprawą jednej z pierwszych w Polsce manifestacji sztuki feministycznej. Nurt ten co jakiś czas wybrzmiewał za sprawą kolejnych większych lub mniejszych wystaw sztuki kobiet. Kolejnym wyróżnikiem postrzegania aktywności galerii stała się rodząca się w Polsce w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych sztuka mediów. 8 Historyczna pieczęć galerii ON 10 35 lat doświadczania sztuki. Justyna Ryczek Przestrzeń i ludzie – możliwość eksperymentu młodych twórców z artystycznych pracowni, festiwal sztuki performance Odpryski (1998), projekt Poświaty (2001), forum polskich galerii Miejsca idei – idee miejsca_06, wystawy: Wobec Poznania (2002), Gdy chcemy przedstawić historię instytucji, możemy to zrobić na ONe-ONi czy projekt Coma w Galerii Sektor i w GCK w Katowicach. kilka sposobów. Gdy przywołujemy historię galerii, możemy wymienić Ważnym wydarzeniem dla Galerii ON był udział w międzynarodowych nazwiska prezentowanych tam artystów i artystek, możemy zrobić targach sztuki «Berliner Kunstsalon» (2005, 2006). Galeria ON brała dokładne kalendarium wystaw – oba odnajdziemy w publikacji. Możemy również udział w targach sztuki «Art Poznań» 2005. W 2012 roku już po również zwrócić uwagę na osoby odpowiedzialne za działanie instytucji zamknięciu przestrzeni galeryjnej odbyła się ostatnia wystawa w Galerii ON. i starać się wyróżnić jakieś charakterystyczne cechy konkretnego miejsca. Galeria ON funkcjonowała w strukturze PWSSP/ Akademii Sztuk Można również trochę osobiście przywołać ważne dla nas wydarzenia. Pięknych (obecnie UAP), ale pozostawała autonomicznym bytem, To wszystko będą różnorodne, chociaż splatające się opowieści, które który wytyczał indywidualne ścieżki wśród polskich galerii. Prowadziła w pewien sposób nakreślą wielowątkową działalność galerii, szczególnie aktywną i regularną działalność w oparciu o dwa równolegle realizowane tak aktywnie działającej jak Galeria ON, istniejąca od 1977 do 2011 roku. nurty. Pierwszy to promocja młodych artystów o wyraźnie zarysowanych Jednym ze sposobów, może najprostszym, jest skrócona wersja osobowościach twórczych, drugi to prezentacja artystów o uznanej już najważniejszych wydarzeń. Może to wyglądać tak: pozycji w sztuce. W ostatnich latach działalności to próba stworzenia miejsca jeszcze bardziej otwartego na wszechstronne zainteresowania „W lutym 1977 roku została otwarta pierwsza wystawa w Galerii widzów, w którym przybyli do galerii goście będą chcieli przebywać nie Olgierda Nowaka , pełną działalność natomiast rozpoczęła galeria, « » tylko w czasie wernisażu, ale też poza instytucjonalnie wyznaczonymi już w skróconej nazwie ON w 1978 roku. Galeria ON działała w swojej godzinami otwarcia wystaw. Galeria działała jako platforma wymiany strychowej siedzibie przez ponad trzydzieści lat, realizując wystawy zdań i analogii. i wydarzenia artystyczne, spotkania z artystami, koncerty, konferencje, pokazy filmów i performance. Od początku galeria miała charakter Galeria ON to nie tylko przestrzeń wystawiennicza. Galeria ON to autorski i prowadzona była przez artystów, chociaż Lech Dymarski, także, a może przede wszystkim ludzie – artyści, krytycy i uczestnicy który jako pierwszy prowadził galerię w 1977 roku, nie był artystą, wydarzeń”.1 Powyższy opis historycznej działalności Galerii ON Krystyna Piotrowska – 1978–83, Izabella Gustowska – 1979–94 (przy wymienia ważne wątki, jednocześnie zostawia wiele niedopowiedzeń, współpracy z Andrzejem Pepłońskim), od 1991 roku współpracuje, które chociaż w części będę chciała uzupełnić,