ANKARAD / AJARS ANKARA ANADOLU VE RUMELİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ ANKARA’ S JOURNAL OF ANATOLIA AND RUMELIA STUDIES ANKARAD, 2020; 1(2): 591-636
[email protected] e-ISSN: 2717-9052 DOI: OSMANLI DÖNEMİNDE ANKARA’YA MUHACİR İSKÂNI (1856-1918)* Yunus PUSTU** Öz: Klasik dönemlerinde dışa dönük bir iskân siyaseti takip eden Osmanlı Devleti, alınan yenilgilerin ardından yaşanan toprak kayıp ları ile birlikte, XVIII. yüzyılın son çeyreğinden itibaren içe dönük bir iskân politikası izlemeye başlamıştır. Bu esnada Anadolu’nun diğer birçok yeri gibi Ankara da önemli bir yerleşim sahası olmuş tur. Kırım Harbi’nin (1853-1856) ardından yoğunluk kazanan göç ler, 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi’den sonra en üst seviyeye ulaş mıştır. Bu sırada Ankara’ya, Kırım, Balkanlar (Dobruca) ve Kaf kasya’dan Tatar ve Nogaylar; Kafkasya’dan Tatar ve Nogayların yanında Karaçay-Malkar, Abaza, Çerkes (Adige) ve Çeçenler; Ru meli’den ise Boşnak, Arnavut ve Pomakların yanı sıra Romanya, Kosova, Bulgaristan ve Yunanistan’dan göç etmek durumunda ka lan Türkler iskân edilmiştir. Bahsi geçen muhacir grupları yoğun luklu olarak Ankara’da günümüz idarî taksimatına göre Haymana, Gölbaşı, Polatlı, Bala, Sincan (Zir), Çubuk ve Şereflikoçhisar ilçe lerine yerleştirilmiştir. Bunun yanında Kahramankazan, Kızılcaha mam, Beypazarı, Ayaş ve Akyurt kazalarına iskân edilen muhacir grupları da bulunmaktadır. Geçmişten günümüze sosyal, kültürel, 591 iktisadî, siyasî, askerî, mimarî vb. alanlarda Ankara’ya önemli kat kılar sağlayan muhacirlerin yerleşim alanlarının önemli bir kısmı mevcut demografik yapılarını koruyarak günümüze kadar ulaşmış tır. Bu çalışmada 1856-1918 yılları arasında bahsi geçen coğrafya larda maruz kalınan etnik baskılar neticesinde Ankara’ya yaşanan göçler ele alınmıştır. Anahtar Sözcükler: Ankara, Muhacir, İskân, Etnik Temizlik, Ta tar, Nogay, Boşnak, Çerkes, Karaçay.