Holland's Duinen Nr. 75, April 2020
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Hollandʼs Duinen nr. 75 PLATFORM VOOR DUINONDERZOEK IN BERKHEIDE, MEIJENDEL EN SOLLEVELD APRIL 2020 Thema nummer 5000 soorten- jaar DEZE UITGAVE IS EEN SAMENWERKING VAN Colofon Informatie over het duinonderzoek in Berkheide, Holland’s Duinen nr 75, april 2020 Foto voorplaat: Gedoornde slakkenhuisbij. Meijendel en Solleveld. In Holland’s Duinen Foto: Menno Reemer verschijnen tweemaal per jaar Nederlandstalige Redactie: F. Beekman, H van der Hagen, V. artikelen over het duin, met name over de Kalkman, E. van der Meijden, C. Zuyderduyn Digitale versie in pdf-formaat is beschikbaar via terreinen die in het beheer zijn van Dunea. Redactieadres: Sectie Plantenecologie, de website: Dunea.nl/duinen/duingebieden/ De verantwoordelijkheid voor de inhoud van IBL Universiteit Leiden, Postbus 9505, hollandsduinen artikelen of berichten in Holland’s Duinen ligt bij 2300 RA Leiden de auteur(s). © Tekst en beeldmateriaal blijven Vormgeving: T2 Design en Communicatie Toezending van artikelen per e-mail aan Harrie auteursrechtelijk eigendom van de auteur(s). Druk: Deltabach van der Hagen ([email protected]). Oplage: 1.050 exemplaren ISS nummer: 1384-7373 (ISS nummer Meijendel Voor vragen over Holland’s Duinen: Harrie van Mededelingen was 1382-1105) der Hagen, [email protected] Beste lezer, Themanummer Holland's Duinen In 2018 werd het 5000-soortenjaar gestart. Een jaar tevoren. Door een groeiend aantal inwoners, klimaatver- boordevol activiteiten gericht op het vinden van zo veel andering en stikstofdepositie is de druk op het gebied mogelijk soorten in Nationaal Park Hollandse Duinen. enorm. Daarom wordt er vanuit Nationaal Park Holland- Het doel was tweeledig, laten zien hoe rijk en bijzonder se Duinen ingezet tot het tot stand brengen van robuus- de flora en fauna in dit gebied is én aandacht geven te ecologische verbindingszones en het versterken van aan het belangrijke werk van onze vrijwilligers. Zij zijn natuur in de stad en agrarisch gebied. Zonder verbindin- immers van onschatbare waarde door hun inzet en gen met andere groene gebieden, zal het moeilijk zijn de deskundigheid. Bij aanvang maakten we een inschatting biodiversiteit van de kustnatuur in de toekomst in stand van het aantal soorten dat we dachten aan te kunnen te houden. We moeten daarom aandacht blijven vragen treffen. Uiteraard gingen we daarbij aan de voorzichtige voor de ‘gouden rand’ van de Randstad. kant zitten maar dat we er zoveel naast zouden zitten hadden we niet verwacht, uiteindelijk staat de teller op Het 5000-soortenjaar was een initiatief van Dunea, bijna 7000 soorten. Dit trok zelfs de aandacht van lande- Staatsbosbeheer, EIS kenniscentrum insecten en lijke media en leidde tot een factcheck van NRC: hoe was Waarneming.nl en werd mogelijk gemaakt door finan het mogelijk dat een gebied midden in de Randstad zo ciële bijdragen van Provincie Zuid-Holland, Fonds 1818 soortenrijk was? en het Groenfonds Staatsbosbeheer-Dunea. Dit hoge aantal aangetroffen soorten is een indicator Dit mooie project was niet mogelijk geweest zonder voor de kwaliteit van de natuur in Nationaal Park de inzet van alle vrijwilligers uit de regio, de regionale Hollandse Duinen en de grote variatie in gradiënten, natuurverenigingen en de vele regionale en landelijke van zee naar bos, van zout water naar zoet water en van experts die belangeloos hebben bijgedragen. Heel veel droge naar natte natuur. Maar ook de goede bescher- dank daarvoor namens de organisatoren! ming en zorgvuldig terreinbeheer spelen een cruciale rol. Het in standhouden en versterken van deze be- Georgette Leltz staande natuurwaarden is echter meer nodig dan ooit Programmadirecteur Nationaal Park Hollandse Duinen Inhoud Hollandʼs Duinen 13 Nr. 75 Thema nummer 5000 soorten- jaar 78 26 Overzicht resultaten van Gewervelden in Nationaal 6 het 5000-soortenjaar in 26 Park Hollandse Duinen Nationaal Park Hollandse Kees Mostert Duinen in 2018 Vincent J. Kalkman en Casper Zuyderduyn Dagvlinders, libellen en sprinkhanen in Nationaal 13 De mossen en korstmossen 32 Park Hollandse Duinen van Nationaal Park Casper Zuyderduyn Hollandse Duinen Maarten Langbroek Bijen en wespen in Nationaal Park Hollandse Planten van Nationaal Park 38 Duinen 20 Hollandse Duinen Frank van der Meer Koen van Zoest 4 HOLLAND'S DUINEN | NUMMER 75 | APRIL 2020 70 62 82 Wantsen in Nationaal Park De bodemfauna van 44 Hollandse Duinen 70 Nationaal Park Hollandse Berend Aukema en Vincent J. Kalkman Duinen Matty P. Berg en Jan van Leeuwen Cicaden in Nationaal Park 54 Hollandse Duinen De weekdieren van Kees den Bieman en Marco de Haas 78 Nationaal Park Hollandse Duinen De nachtvlinders van Arie Twigt 62 Nationaal Park Hollandse Duinen Strandonderzoek in Jurriën R. van Deijk (De Vlinderstichting) 82 Nationaal Park Hollandse en Nick Peeters (KNNV Den-Haag) Duinen Ellen van der Niet en Adriaan Gmelig Meyling (Stichting Anemoon) INHOUD 5 Overzicht resultaten van het 5000-soortenjaar in Nationaal Park Hollandse Duinen in 2018 In 2018 zijn er door de inzet van honderden vrijwilligers en amateur-specialisten tussen de 6.000 en 7.000 soorten planten, schimmels en dieren waargenomen in Nationaal Park Hollandse Duinen. Deze aan de westrand van de Randstad gelegen 'gouden rand' met zijn aanliggende weilanden en landgoederen is daarmee een van de best onderzochte en meest soortenrijke gebieden van Nederland geworden. TEKST: VINCENT J. KALKMAN EN CASPER ZUYDERDUYN van een bunker onder vermoedt. Hoe Trefwoorden je het ook beleeft, iedereen zal blij Biodiversiteit, vrijwilligers, dieren, planten, zijn dat het gebied er ligt en goed schimmels. beschermd wordt. De oprichting van Nationaal Park Inleiding ook hun veldwerkgebied zijn, hun Hollandse Duinen was aanleiding De meeste lezers van dit tijdschrift “local patch”, om maar in vogelaars- om in 2018 het 5000-soortenjaar te hebben een bijzondere band met termen te spreken. Iedereen zal het organiseren. Een jaar lang gingen vrij- Nationaal Park Hollandse Duinen. Het gebied weer anders beleven. Waar de willigers uit de hele regio, aangevuld is hun achtertuin. Veel lezers zullen één een bosje ziet waar in het najaar met specialisten uit heel Nederland er al decennialang komen, vroeger aardsterren staan, ziet de ander het op pad met als streven meer dan misschien met hun ouders en nu om als een plek waar in het voorjaar 5000 soorten te vinden. Het doel van hun eigen kinderen of kleinkinderen hoge dichtheden nachtegalen zingen, de organisatoren was natuurlijk ook uit te laten. Voor veel lezers zal het terwijl weer een ander er de ligging het vergroten van de naamsbekend- 6 HOLLAND'S DUINEN | NUMMER 75 | APRIL 2020 heid van het Nationaal Park en het er op die website een speciale pagina hun bekende verspreidingsgebied bijeenbrengen van alle vrijwilligers over het 5000-soortenjaar te vinden goedgekeurd zonder dat aanvullende die er actief zijn. Het project werd ge- waar per soortgroep kon worden informatie nodig is. Bij andere dier- organiseerd door Dunea, Staatsbos- gezien welke soorten volgens de en plantengroepen, zoals wantsen beheer, EIS-Kenniscentrum insecten database van Waarneming.nl al uit en bijen, worden waarneming en en Waarneming.nl. Daarnaast hebben het gebied bekend waren en welke alleen gevalideerd als er bewijsma- veel lokale en landelijke natuur- soorten er al in 2018 waren gezien. teriaal voorhanden is in de vorm organisaties meegeholpen. De op Waarneming.nl ingediende van een foto of verzameld materiaal. gegevens zijn beoordeeld door de bij Waarnemingen van Waarneming.nl die website betrokken validatoren. Bij die niet goedgekeurd zijn door de sommige soortgroepen, zoals vogels validatoren zijn niet gebruikt voor De oprichting van en vaatplanten, worden waarne- verslaglegging. Voor een deel van de Nationaal Park mingen van algemene soorten binnen dier- en planten groepen verliep de Hollandse Duinen was aanleiding om in 2018 het 5000-soortenjaar te organiseren. Alle activiteiten van vrijwilligers resulteerden in meer dan 240.000 waarnemingen (één soort op één dag op één locatie) van meer dan 6000 soorten. Gedurende het afgelo- pen jaar is er druk gewerkt aan het uitwerken van alle gegevens. Het bijeenbrengen, ordenen en contro- leren hiervan kost minstens zo veel tijd als het veldwerk. In dit jubileum- nummer van Holland’s Duinen wor- den de resultaten gepresenteerd van een groot aantal dier- en planten- groepen die in het Nationaal Park zijn vastgesteld, met de nadruk op het 5000-soortenjaar in 2018. Begrenzing gebied De precieze begrenzing van het Nationaal Park was tijdens het 5000-soortenjaar nog niet vastge- steld, vandaar dat bij de uitwerking van de gegevens de begrenzing wordt aangehouden zoals gebruikt tijdens Figuur 1. Kilometerhokken die binnen de begrenzing van Nationaal Park het 5000-soortenjaar (Fig. 1). Hollandse Duinen vallen zoals aangehouden tijdens het in 2018 gehouden 5000-soortenjaar. Bij de uitwerking van de gegevens van sommige groepen is Inzameling gegevens en het gebied in vier regio’s verdeeld met van noord naar zuid: (1) Duinen Noordwijk validatie (Coepelduynen, Boswachterij Noordwijk en Luchter Zeeduinen), Oosterduinse Het overgrote deel van de gege- meer, landgoederen Leeuwenhorst en Keukenhofbos; (2) Meijendel & Berkheide, vens is verzameld via de website landgoederenzone Wassenaar en Duivenvoordse-Veenzijdse Polder; (3) Solleveld Waarneming.nl. Gedurende 2018 was en omstreken (4) Regio Hoek van Holland. OVERZICHT RESULTATEN VAN HET 5000-SOORTENJAAR IN NATIONAAL PARK HOLLANDSE DUINEN IN 2018 7 data inzameling via andere routes. deel was gericht op algemeen publiek, bezochte openstelling