Agitatie En Therapie in Oshwe's Arbeiderskampen

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Agitatie En Therapie in Oshwe's Arbeiderskampen Faculteit Letteren & Wijsbegeerte Pieter De Coene Agitatie en therapie in Oshwe's arbeiderskampen De productie en contestatie van een grammar of difference in de verbanning naar Oshwe, Belgisch Congo (1940-1958) Masterproef voorgelegd tot het behalen van de graad van Master in de geschiedenis 2019 Promotor Gillian Mathys Vakgroep Geschiedenis i Verklaring i.v.m. de consulteerbaarheid De auteur en de promotor geven de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor persoonlijk gebruik. Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht, in het bijzonder met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit deze studie. Het auteursrecht betreffende de gegevens vermeld in deze studie berust bij de promotor. Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het onderwerp heeft benaderd en neergeschreven. De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie, zoals tabellen en figuren. De auteur en de promotor zijn niet verantwoordelijk voor de behandelingen en eventuele doseringen die in deze studie geciteerd en beschreven zijn. ii Voorwoord De voorbije jaren heb ik met veel twijfel nagedacht of ik mijn geschiedenisopleiding wilde eindigen met een thesis over Afrika. Het gewicht van de ‘koloniale bibliotheek’ leek en lijkt mij nog steeds te groot om van onderuit te komen. Ik ben desondanks verder gegaan en bevind me ondertussen meer en meer in de gangen van de koloniale machtsuitoefening over ‘Afrika’. De kritiek van sommige intellectuelen lijkt de identiteit van Afrika als een soort auto-proces te willen vestigen tegenover het westen of Europa, die enkel de koloniale verwoestingen zouden verderzetten in elke aanspraak op kennis over het Afrikaanse continent. Daarentegen zitten we altijd gesitueerd in een historisch moment waarvan de bestaande machtsrelaties de enige zijn waar we aan de slag mee kunnen gaan. Identiteit wordt gevormd in wisselwerking tussen het Zelf en de Ander, de ander in mezelf en mezelf in de ander. Dus blijft ook wederzijdse dialoog en interactie nodig om je eigen identiteit te hebben. Ik gebruik denk ik de beste middelen tot mijn beschikking als nazaat van een koloniaal bezettende macht, om die relaties van macht en kennis over Afrika te hervormen. Om de narratieven waarmee we onszelf in de wereld schrijven te hervormen volgens onze utopieën, kunnen we niets anders dan de draad op te pikken waar onze traditie ons in situeert. Zelfs al is deze thesis enkel voor mijzelf, dan heeft het toch zijn therapeutische werking gehad. Pieter De Coene augustus 2019, Universiteit Gent iii Dankwoord Ik ben heel tevreden dat Gillian Mathys mij heeft begeleid en vertrouwen gegeven bij deze thesis doorheen het voorbije academiejaar. De kwaliteit van de geschriften die ze onder ogen heeft gekregen deed misschien meer dan eens de wenkbrauwen fronsen, maar haar feedback bracht me telkens in een goede richting. Dankzij Gillian en prof. dr. Johan Lagae kon ik ook eens mijn geluk beproeven met mijn werk. Ik wil graag de archivarissen bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken bedanken voor hun ontvangst, dienstverlening en geduld tijdens mijn bezoeken. Tevens een woord van dank aan de medewerkers van de UGent die mij geholpen hebben met mijn thesis. Ik moet ook mijn moeder en vader bedanken voor de financiële ruggensteun tijdens mijn studies. Dau la mnyonge haliendi joshi. Mijn dank gaat tot slot uit naar Michel, van wie ik de raad nooit genoeg opvolg, maar zonder wie dit geheel niet zou bestaan. -- Pieter De Coene, 2019 iv Lijst Gebruikte Afkortingen A.I.M.O. Affaires Indigènes et Main d'Oeuvre C.A.R.D. Colonie Agricole pour Relégués Dangereux D.S.T. Détachement en Service Territorial E.I.C. État Indépendant du Congo (Congo Vrijstaat) E.J.C.SK. Église de Jésus-Christ sur Terre par le Prophète Simon Kimbangu F.B.I. Fonds du bien-être indigène G.G. Gouverneur-Général U.V.R.M. Universele Verklaring van de Rechten van de Mens v Lijst van Tabellen Tabel 1: Bannelingen langs de Oshwe – Nkaw – Lokolama route 1939-1957 67 Tabel 2: CARD Belingo 1949-1957 124 vi Overzicht van kaarten en illustraties Afbeelding 1: Belgisch Congo, 1940 Afbeelding 2: Uitsnede Administratieve kaart Belgisch Congo, 1953 Afbeelding 3: Oshwe’s kampencomplex benoorden de Lukenie, 1948 Afbeelding 4: Kaart "foyers permanents et secondaires du Kimbanguism, Kitawala et Islam", 1951 Afbeelding 5: Een mpeve, vlag, van de Bola Mananga groepering. Kinshasa, 1944 Afbeelding 6 Uitzettingsrêverie in een mpeve van de Bola Mananga groepering, Kinshasa, 1944 Afbeelding 7 Schets kampenroute Oshwe – Nkaw – Lokolama, 1944 Afbeelding 8 Schets model van percelen langs de route Oshwe – Nkaw – Lokolama, 1944 Afbeelding 9 Zone neutre (gearceerd) in het territoire Oshwe, november 1948 Afbeelding 10 Schets van het Bofulu kamp, 1953 Afbeelding 11 Plan prévu CARD Belingo, 1947 Afbeelding 11 Plan actuel CARD Belingo. 1951 Afbeelding 13 Transformaties 'plan actuel' naar 'plan prévu', CARD Belingo, 1951 7 Nota over terminologie In mijn thesis gebruik ik enkele termen uit het Kikongo, een dialect continuüm gesproken in de Democratische Republiek Congo, Congo-Brazzaville, Angola en Gabon. Als Bantu taal kent het Kikongo een naamwoordklassensysteem. De klasse van een naamwoord reguleert de vorm van zijn prefix, het enkelvoud en meervoud onderscheid, de concordantie en afleidingen. In het enkelvoud is het prefix voor een persoon mu-, in het meervoud ba-. Vandaar mu-kongo, ba-kongo en mu-gunza, ba-gunza. 8 9 10 11 12 Inhoudstafel Verklaring i.v.m. de consulteerbaarheid ............................................................................................. ii Voorwoord ............................................................................................................................................ iii Dankwoord ............................................................................................................................................ iv Lijst van Tabellen ................................................................................................................................. vi Overzicht van kaarten en illustraties ................................................................................................... 7 Nota over terminologie .......................................................................................................................... 8 Inhoudstafel ......................................................................................................................................... 13 1. Inleiding ............................................................................................................................................ 18 1.1 Grammar of difference .......................................................................................................... 20 1.2 Arbeiderskampen en landbouwkolonies ............................................................................... 21 1.3 Domeinen van interactie ............................................................................................................. 24 1.4 Disciplinering ............................................................................................................................... 28 1.5 De koloniale poortwachtersstaat ................................................................................................ 29 1.6 Subalterne actoren ...................................................................................................................... 32 1.7 Tijdsspanne .................................................................................................................................. 37 1.8 Verloop ........................................................................................................................................ 40 2. Bronnenmateriaal ............................................................................................................................ 44 2.1 Tegendraads lezen ....................................................................................................................... 44 2.2 Langs de draad lezen ................................................................................................................... 45 2.3 Stilte in het archief ...................................................................................................................... 47 2.4 Congolese inbreng ....................................................................................................................... 50 3. Therapeutische opstandelingen ...................................................................................................... 52 3.1 Kimbangu’s Blijde Boodschap ..................................................................................................... 52 3.2 Mpadi’s Mission des Noirs........................................................................................................... 56 3.3 Sociale categorisering door therapeutische bewegingen ........................................................... 59 4. De fundamenten van verbanning: een praktijk in evolutie ......................................................... 64 4.1 Verbanning als maatregel............................................................................................................ 64 4.2 Omvang en Demografie..............................................................................................................
Recommended publications
  • Front Matter.P65
    Confidential U.S. State Department Central Files CONGO 1960–January 1963 INTERNAL AFFAIRS Decimal Numbers 755A, 770G, 855A, 870G, 955A, and 970G and FOREIGN AFFAIRS Decimal Numbers 655A, 670G, 611.55A, and 611.70G Project Coordinator Robert E. Lester Guide Compiled by Martin Schipper A UPA Collection from 4520 East-West Highway • Bethesda, MD 20814-3389 Library of Congress Cataloging-in-Publication Data Confidential U.S. State Department central files. Congo, 1960–January 1963 [microform] : internal affairs and foreign affairs / [project coordinator, Robert E. Lester]. microfilm reels ; 35 mm. Accompanied by a printed guide, compiled by Martin Schipper, entitled: A guide to the microfilm edition of Confidential U.S. State Department central files. Congo, 1960–January 1963. “The documents reproduced in this publication are among the records of the U.S. Department of State in the custody of the National Archives of the United States.” ISBN 1-55655-809-0 1. Congo (Democratic Republic)—History—Civil War, 1960–1965—Sources. 2. Congo (Democratic Republic)—Politics and government—1960–1997—Sources. 3. Congo (Democratic Republic)—Foreign relations—1960–1997—Sources. 4. United States. Dept. of State—Archives. I. Title: Confidential US State Department central files. Congo, 1960–January 1963. II. Lester, Robert. III. Schipper, Martin Paul. IV. United States. Dept. of State. V. United States. National Archives and Records Administration. VI. University Publications of America (Firm) VII. Title: Guide to the microfilm edition of Confidential U.S. State Department central files. Congo, 1960–January 1963. DT658.22 967.5103’1—dc21 2001045336 CIP The documents reproduced in this publication are among the records of the U.S.
    [Show full text]
  • Bundu Dia Kongo
    P a g e | I BUNDU DIA KONGO, UNE RESURGENCE DES MESSIANISMES ET DE L’ALLIANCE DES BAKONGO ? Godefroid Muzalia Kihangu --- Thèse présentée en vue de l’obtention du grade de Docteur en Sciences Politiques --- Promoteur: Prof. Dr. Koen Vlassenroot Composition du Jury Prof. Dr. Arnaut Karel Prof. Dr. Jean Omasombo Tchonda Prof. Dr. Koen Vlassenroot Prof. Dr. Filip De Boeck Prof. Dr. Ruddy Doom Prof.Dr. Sami Zemni Année Universitaire 2010 – 2011, Universiteit Gent, België P a g e | II A ma compagne Aimée Mapendo, A Immaculée-Keren, Augustin et Bénédicte. P a g e | III REMERCIEMENTS Je voudrais, avant toute chose, exprimer ma profonde gratitude à tous ceux qui ont contribué à l’aboutissement heureux de ce projet de recherche. Mes remerciements s’adressent à la Coopération Technique Belge qui a financé ma formation depuis l’année universitaire 2003 - 2004. Ma profonde gratitude s’adresse également à l’Université de Gand, et plus particulièrement au Conflit Research Group et au Third World Studies Center qui, en plus du cadre scientifique qu’ils m’ont offert, ont financé les trois derniers mois de ma formation doctorale. Mention spéciale au Professeur Docteur Koen Vlassenroot, promoteur de cette thèse. C’était pour moi un très grand plaisir de travailler sous sa supervision. Ses remarques pertinentes et ses encouragements répétés m’ont permis de franchir une étape importante dans l’analyse des données de terrain. A travers lui, je tiens à remercier tous ceux qui ont lu l’un ou l’autre chapitre de mon manuscrit. Je pense aux professeurs Timothy Raeymaekers, Barnabé Mulyumba Wa Mamba, Germain Mulowayi Kayemba et Stanislas Bucyalimwe Mararo.
    [Show full text]
  • A Study of Reconstructive Religious Discourse in Post-Colonial Democratic Republic of Congo
    BIBLICAL INTERPRETATION AS SOCIAL DISCOURSE: A STUDY OF RECONSTRUCTIVE RELIGIOUS DISCOURSE IN POST-COLONIAL DEMOCRATIC REPUBLIC OF CONGO by JOSEPH BOLANDZA EPOMBO-MWENGE Submitted in accordance with the requirements for the degree of MASTER OF THEOLOGY in the subject of NEW TESTAMENT at the UNIVERSITY OF SOUTH AFRICA Supervisor: Prof. Gerhard van den Heever Co-supervisor: Dr. Maarman Sam Tshehla November 2010 (i) Declaration Student Number: 41055047 I declare that BIBLICAL INTERPRETATION AS SOCIAL DISCOURSE: A STUDY OF RECONSTRUCTIVE RELIGIOUS DISCOURSE IN POST-COLONIAL DEMOCRATIC REPUBLIC OF CONGO, is my own work and that all the sources that I have used or quoted have been indicated and acknowledged by means of complete references. …………………………. ……………………………. SIGNATURE DATE Rev. Joseph BOLANDZA EPOMBO-MWENGE (ii) Acknowledgments Undertaking and completing a Master’s dissertation is never the fruit of one person. It requires the contribution of many people. First of all, I would like to thank my God, the author of all intelligence and wisdom, who has protected and guided me during my studies in South Africa. I am deeply grateful to Prof. Gerhard van den Heever, my supervisor, for having accepted me as his student despite the fact that English is not my mother tongue. With his intelligence and experience, he was really a benediction for me. His support, remarks and advice helped me to understand how to do research on the postgraduate level. Then, I would like also to thank Dr Maarman Sam Tshehla my joint-supervisor, for helping me to put this dissertation in a suitable form. His advice, and encouragement have been valuable for me in completing my research.
    [Show full text]
  • Front Matter.P65
    This item is a finding aid to a ProQuest Research Collection in Microform. To learn more visit: www.proquest.com or call (800) 521-0600 This product is no longer affiliated or otherwise associated with any LexisNexis® company. Please contact ProQuest® with any questions or comments related to this product. About ProQuest: ProQuest connects people with vetted, reliable information. Key to serious research, the company has forged a 70-year reputation as a gateway to the world’s knowledge – from dissertations to governmental and cultural archives to news, in all its forms. Its role is essential to libraries and other organizations whose missions depend on the delivery of complete, trustworthy information. 789 E. Eisenhower Parkway ■ P.O Box 1346 ■ Ann Arbor, MI 48106-1346 ■ USA ■ Tel: 734.461.4700 ■ Toll-free 800-521-0600 ■ www.proquest.com Confidential U.S. State Department Central Files CONGO 1960–January 1963 INTERNAL AFFAIRS Decimal Numbers 755A, 770G, 855A, 870G, 955A, and 970G and FOREIGN AFFAIRS Decimal Numbers 655A, 670G, 611.55A, and 611.70G Project Coordinator Robert E. Lester Guide Compiled by Martin Schipper A UPA Collection from 4520 East-West Highway • Bethesda, MD 20814-3389 Library of Congress Cataloging-in-Publication Data Confidential U.S. State Department central files. Congo, 1960–January 1963 [microform] : internal affairs and foreign affairs / [project coordinator, Robert E. Lester]. microfilm reels ; 35 mm. Accompanied by a printed guide, compiled by Martin Schipper, entitled: A guide to the microfilm edition of Confidential U.S. State Department central files. Congo, 1960–January 1963. “The documents reproduced in this publication are among the records of the U.S.
    [Show full text]
  • 874 Doc 50 0312/007
    874 DOC 50 0312/007 3.1. ALGEMENE CHRONOLOGIE 3.1. CHRONOLOGIE GÉNÉRALE 1945 1945 26/6 Ondertekening van het Handvest der Verenigde 26/6 Signature de la Charte des Nations Unies Naties 1946 1946 — Stichting van de « Association du Personnel indi- — Fondation de l’Association du Personnel indigène gène de la Colonie » (APIC) de la Colonie (APIC) 4/7 Onafhankelijkheid van de Filipijnen 4/7 Indépendance des Philippines 1947 1947 15/8 Onafhankelijkheid van India 15/8 Indépendance de l’Inde 1949 1949 27/12 Onafhankelijkheid van Indonesië 27/12 Indépendance de l’Indonésie 1950 1950 — Oprichting van ABAKO (Association des BaKongo, — Constitution de l’ABAKO (Association des Bakongo, dat op 26 juni 1959 Alliance des BaKongo is devenue, le 26 juin 1959, l’Alliance des Bakongo) geworden) 1951 1951 — Publicatie van « Le Congo déraille » (E.P. Van Wing, — Publication de « Le Congo déraille » (R.P. Van S.J.) Wing, S.J.) — Stichting van « Conscience africaine » — Fondation de « Conscience africaine » 24/12 Onafhankelijkheid van Libië 24/12 Indépendance de la Libye 1954 1954 7/5 Franse nederlaag in Dien Bien Phu 7/5 Défaite française à Dien - Bien - Phu — Opening van de universiteit Lovanium in Leopoldstad — Ouverture de l’Université Lovanium à Léopoldville 1955 1955 18/4-24/4 Bandung-conferentie 18/4-24/4 Conférence de Bandoung December: Publicatie van « Een dertigjarenplan voor de Décembre: Publication de la version néerlandaise du « Plan politieke ontvoogding van Belgisch Afrika », van de trente ans » pour l’émancipation de l’Afrique Jef van Bilsen
    [Show full text]
  • |||GET||| Patrice Lumumba 1St Edition
    PATRICE LUMUMBA 1ST EDITION DOWNLOAD FREE Georges Nzongola-Ntalaja | 9780821445068 | | | | | Lumumba Speaks: The Speeches and Writings of Patrice Lumumba, 1958-1961 Marred: M. I organised it. Lumumba and the ministers who remained loyal to him ordered the arrest of Delvaux and Bomboko for countersigning the dismissal order. London: Verso. Later that night, Lumumba was driven to an isolated spot where three firing squads had been assembled. Extract from the speech [1]. Views Read Edit View history. From Wikipedia, the free encyclopedia. New York: Palgrave Macmillan. Che Guevara[]. On 11 August the Courrier d'Afrique printed an editorial which declared that the Congolese did not want to fall "under a second kind of slavery". Most popular. The speech was applauded by Congolese delegates in the Patrice Lumumba 1st edition at the Palais de la Nation and broadcast by radio across the country. Chilling official memos which detail 'liquidation' and 'threats to national interests' are analysed alongside macabre tales of the destruction of evidence, putting Patrice Lumumba's personal strength and his dignified quest for African unity in stark contrast with one of the murkiest episodes in twentieth-century politics. Coming less than seven months after independence on 30 June,it was a stumbling block to the ideals of national unity, economic independence and pan-African solidarity that Lumumba had championed, as well as a shattering blow to the hopes of millions of Congolese for freedom and material prosperity. Charles Kisolokele. It's surprising how modern what much of Patrice has to say, just in the language he uses. Rich marked it as to-read May 05, New York: Public Affairs".
    [Show full text]
  • Booklet of Exhibition Texts
    INDÉPENDANCE ! Congolese Tell Their Stories of 50 Years of Independence A Royal Museum for Central Africa exhibition 11.06.2010 - 09.01.2011 30 June 1960 – Independence of Congo! Photo J. Makula, Inforcongo 15/02/1960 © RMCA ‘On a Congolese roadside, the Commissariat général à l’information announces the independence of Congo.’ Translation and reproduction rights are reserved in all countries. Any reproduction, even partial, of this work is strictly prohibited. Copying or reproducing it via photography, microfilm, magnetic tape, disc or any other means constitutes an infringement punishable by penalties outlined in the law of 11 March 1957 on copyright protection. - 2 - This booklet offers texts selected from the exhibition Indépendance ! Congolese Tell Their Stories of 50 Years of Independence, at the Royal Museum for Central Africa from 11 June 2010 to 9 January 2011. RMCA Director General: Guido Gryseels Curators: Bambi Ceuppens (RMCA), Joseph Ibango (IMNC) and Jacob Sabakinu Kivilu (UNIKIN) Museology: Christine Bluard (RMCA) Translation, proofreading and review: Benoît Albinovanus (RMCA), Isabelle Gerard (RMCA), Lee Gillette (RMCA), Miriam Tessens (RMCA) Exhibition Design: Sandra Eelen (RMCA) Graphic Design: Friederike Kratky (RMCA) This exhibition was made possible through a Belgo-Congolese partnership involving the history section of the Royal Museum for Central Africa (RMCA), the Institut des Musées nationaux du Congo (IMNC) and the Université de Kinshasa. It is dedicated to all the victims of violence in Congo. - 3 - Dipanda ! Dipanda ! Dipanda ! ‘Belgium must not see our independence as its gift to us. It is a right that the Congolese people had lost. Our goal is to unite and organize the Congolese masses in the effort to improve the colonial regime and ban human exploitation.’ Patrice Lumumba at the 28 December 1958 meeting on his return from the Accra Pan-African Conference.
    [Show full text]