Eeuwenlang Varen Tussen Gorcum En Vianen in Zijn Werkzame Leven Was Walter Van Zijderveld (84) Constructeur Bij Scheepswerven En Walter Van Zijderveld
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
VIANEN EN HET WATER Eeuwenlang varen tussen Gorcum en Vianen In zijn werkzame leven was Walter van Zijderveld (84) constructeur bij scheepswerven en Walter van Zijderveld. ‘Mede doordat er verbeterde jaagpaden kwamen was daarmee een re- baggerfirma’s, en was hij projectleider voor onder andere massagoed- en containertermi- delijke waterverbinding tussen Gorcum en Vianen tot stand gekomen. De trekschuiten, ook wel nals alsmede fabrieksinstallaties. barges genoemd, werden groter en breder, en dat markeerde het begin van de beroepsvaart. Het was tevens de periode dat de stoomvaart in opkomst was. Die schepen waren aanzienlijk Hij heeft tal van artikelen, monografieën en boeken geschreven over de meest uiteenlopende sneller, maar doordat men bang was dat de oevers het door de golfslag konden begeven was onderwerpen in Lexmond en omgeving. Water en scheepvaart speelde daarin vaak een belang- men daar wat huiverig voor. Na enkele jaren van proefvaarten kwam de eerste stoomschipver- rijke rol. Het begon met ‘De haven van Lexmond’ (1981) en eindigt vooralsnog met het in de- binding in 1852. Maar ook nu weer problemen. Bij elke brug werd tol geheven, en dat was cember 2018 verschenen ‘Het Veerplein’ te Zwijndrecht. In de tussenliggende tijd schreef hij dusdanig prijzig dat de beroepsschippers vooral gebruik maakten van de Merwede en de Noort onder andere ‘Eeuwenlang varen tussen Gorcum en Vianen’. om in de Lek te komen.” Tien eeuwen scheepvaart Geduchte concurrent In dat laatste boek, dat in 2002 is uitgegeven, schetst Van Zijderveld een beeld over tien eeu- Inmiddels was er ook een bestrate weg tussen Gorcum en Vianen, grotendeels langs het kanaal, Vrijstad Vianen is onlosmakelijk verbonden wen scheepvaart op Zederik, Zederikkanaal en Merwedekanaal. Lang geleden had Gorcum, en onderdeel van de verbinding tussen Breda en Utrecht. Die weg was een geduchte concurrent Uit het archief van Walter van Zijderveld een stadje van veel bedrijvigheid, elke maandag een weekmarkt. Die had aantrekkingskracht op voor het varend verkeer. In 1893 kwam, na elf jaar van verdiepen en verbreden, de huidige met water. In het Waterjaar toont Vianen kooplieden en de merendeels agrarische bevolking, die er bij een bezoek in voorkomende ge- waterverbinding tussen Vianen en Gorcum tot stand. Dat was aanleiding om de naam te wijzi- haar identiteit. Met een tiendelige serie vallen bij handelaren hun benodigdheden kocht. gen in Merwedekanaal. Tot 1919 zijn dagelijkse openbare vaardiensten tussen Vianen en verhalen nemen we de lezer graag mee op Gorcum gehouden. Door de opkomst van auto’s en bussen werd personenvervoer over water ontdekkingsreis over de verbintenis van ‘Reizen over land was lastig. De onverharde wegen van de Lekdijk, Diefdijk en Lingedijk waren overbodig. Sindsdien maakt de binnenvaart gebruik van het Merwedekanaal, dat inmiddels ook ‘Varen over de Lek’, vaak modderig en onbegaanbaar’, stelt Walter van Zijderveld. ‘Over water was Gorcum beter een geliefde vaarroute is voor de pleziervaart. Vianen en water. We wensen u veel plezier bereikbaar, al was ook dat verre van gemakkelijk. De kronkelige en ondiepe veenstroompjes, een boeiende geschiedenis met de verhalen, activiteiten en afgewisseld met rietplassen, stonden met elkaar in verbinding, maar waren uitsluitend toeganke- Peter Verbeek lijk met schouwen, platbodemvaartuigen die met vaarbomen werden voortbewogen. Via delen evenementen in het Waterjaar! Uit het archief van Walter van Zijderveld Al sinds 1826 werden op de Lek, tussen Rotterdam en Arnhem vv, door verschillende rede- van de Zederik en de rond 1400 gegraven Nieuwlandse Vliet kon men van Vianen in Gorcum rijen stoombootdiensten gehouden. Ook Deventer en Keulen waren start- en eindpunten komen. Om het polderwater af te kunnen voeren was in die vliet een schotdeur geplaatst. Via van vaardiensten. een overhaal werden de schouwen en aken langs dat obstakel getrokken.’ Varen over de Lek, dat is nou zo’n onderwerp waar Walter van Zijderveld uit Lexmond zich Trekvaart helemaal in vast kan bijten. ‘Lexmond en de Lekboten’, zijn meest recente artikel, is eind Vanwege de omslachtige en tijdrovende manier van varen nam Gorcum in de periode tussen Deze verhalenserie is een vorige maand voltooid. initiatief van Waterjaar 1555 en 1655 het initiatief om plannen te ontwikkelen voor trekvaart. Na een eeuw stoeien werd dat vanwege de te hoge kosten afgeblazen. Niet veel later kwam tóch een trekvaarttraject Vrijstad Vianen en is mede tussen Vianen en Gorcum van de grond. Reizen met een open trekschuit, al dan niet met een Chronologisch verzamelen mogelijk gemaakt door overkapping van zeildoek, was echter ook niet alles. Er waren vaak problemen bij ijsgang en als ‘Het is een onderwerp waar veel tijd mee gemoeid is geweest”, vertelt Van Zijderveld. In de projectbureau Hoef en het laat licht en vroeg donker was. Bij overstromingen bestond het gevaar dat de kades weg- jaren 90 begon hij met het verzamelen van gegevens, zowel publicaties als foto’s en teke- ningen. Alles is chronologisch genoteerd in een groot logboek. Toen hij het idee had dat het Haag. spoelden. Herstel ervan was noodzakelijk maar tevens duur. Niettemin ontstond in die periode het personenvervoer over water. materiaal zo goed als compleet was is hij gestart met het verwerken ervan. ‘In de periode 1822-1825 is, tussen Gorcum en de Linge, het Zederikkanaal gegraven’, vertelt Naast rederij Concordia (Arnhem) was Stoomboot Reederij op de Lek (Lekkerkerk) de meest bekende. Van 10 augustus 1857 tot 1948 werden, met raderstoomboot ‘Schoonhoven’, vaardiensten onderhouden tussen Schoonhoven en Rotterdam. Vanaf 1866 waren er ook diensten tussen Culemborg en Rotterdam. Op het hoogtepunt had het bedrijf zes stoombo- Walter van Zijderveld: ten in de vaart. Scheepjesbrug ‘Er werden passagiers, goederen en vee vervoerd’, zegt Van Zijderveld. Vanaf Culemborg Brede belangstelling voor historie was Vreeswijk de eerste halte. Omdat er toen nog een scheepjesbrug was vanaf de Buiten- stad naar Vreeswijk werd Vianen niet aangedaan. Pas nadat de brug over de Lek in 1936 klaar was werd Vianen in het traject opgenomen. Walter van Zijderveld is een verzamelaar maar ‘Ik heb vele uren doorgebracht in gemeentelijke archieven van onder andere Vianen, Gorin- van historische gegevens en wetenswaardighe- chem en Schoonhoven’, merkt Walter van Zijderveld op. ‘Ook in het Nationaal Archief in Voorbij Lexmond was aanvankelijk een halte bij Kersbergen in Achthoven, waar een kleine den over de meest uiteenlopende onderwerpen. Den Haag, waar onder andere de rechterlijke archieven van Lexmond zijn opgeslagen, was steiger lag. Ook in Ameide kon worden op- en afgestapt. Op enig moment werd, dichterbij Water, in al zijn facetten, spreekt hem het meeste op zaterdagen vaak een stoel voor mij gereserveerd. Ik heb er heel veel overgeschreven en Lexmond, bij de Havendam een steiger van 70 meter lengte gebouwd. Via een loopbrug aan. soms gekopieerd. Gelukkig mag men tegenwoordig fotograferen en is heel veel digitaal te kon voet worden gezet op de stoomboot. Het witte huis bij de haven was vroeger café Lek- vinden.’ zicht. Het werd bewoond door Jan Klein en na hem Gert Veen, die zowel veerman als Dat is niet vreemd. De Lexmonder groeide op in Zwijndrecht. Als hij kroegbaas waren. Als er slechts één passagier was, of het was erg stormachtig of mistig, niet aan het voetballen was kon je hem vinden bij de Oude Maas, Van Zijderveld was medeoprichter van Vereniging Historisch Lexmond en Hei- en Boeicop. legde de stoomboot niet aan, maar moest de veerman hem er met de roeiboot afleveren. waar hij ademloos keek naar de schepen die er af en aan voeren. Van Dat geeft elk kwartaal de Lek en Huibert Kroniek uit. In veel daarvan staan artikelen over Zijderveld begon als constructeur op een scheepswerf en bij enkele bag- onder andere lokale schimpnamen, heksen, polders, molens, landschappen en gewoonten. Koeien en paarden gerbedrijven en werd daarna projectmanager. Hij was vooral geïnteres- Maar ook Historische Verenigingen uit andere plaatsen hebben zijn pennenvruchten gepubli- ‘Zeker in de beginjaren stapten er in Lexmond veel mensen op’, vertelt Walter. ‘Er was seerd in de technische aspecten. ceerd. vooral veel belangstelling voor het vervoer van koeien en paarden. In die tijd waren er geen veewagens, en vanuit Hei- en Boeicop, Zijderveld en Everdingen liepen de boeren met hun Nog voordat hij definitief neerstreek in Lexmond had hij een brede belang- Van Zijderveld: ‘In alle boeken en artikelen heb ik mijn ziel en zaligheid gelegd. Op mijn vee naar Lexmond. Dat werd, als alles mee zat, verkocht op de markt in Rotterdam. Maar stelling ontwikkeld voor zowel historische als actuele onderwerpen uit de sa- meeste recente boek ‘Het Veerplein’, over het Zwijndrecht van vóór de Middeleeuwen tot nu, als de jaarlijkse paardenmarkten in Heenvliet en Puttershoek werden gehouden waren er menleving. Dat is terug te vinden in het omvangrijke oeuvre van boeken, mono- ben ik best trots. Het is een van de weinige boeken die ik in eigen beheer heb uitgegeven. speciale vaarten buiten de dienstregeling om.’ grafieën en artikelen. Tussen 1995 en nu schreef hij liefst zeventien boeken, ver- Maar het ene werk is nog niet af of ik richt me al weer op het volgende. Ik ben nu bezig met reweg de meeste over gebeurtenissen, verenigingen, bouwwerken, geslachten en een artikel over de riviervisserij in de Lek, langs het territorium van Lexmond. Dat deel van de Omgekeerd reisde men vanuit Rotterdam over water naar de paardenmarkten in Ameide vervoer in Lexmond en directe omgeving.