Nowe wyzwania w polityce społecznej a ekonomia społeczna

ROPS Lublin 28 luty 2018

www.mirosław grewiński.pl – Uczelnia Korczaka and PTPS

Struktura wystąpienia i 2 zdania o mnie…

1. Refleksja historyczna

2. Stare i nowe wyzwania społeczne stojące przed Samorządem

3. Inwestycyjna i polityka społeczna jako przyszłość ?

4. Strategia usług społecznych jako łącznik PS i ES

5. Nowa ekonomia neosolidarności społecznej ?

Refleksja Historyczna – 100 lecie polskiej PS

• 1918 i 1919 – dekrety Piłsudskiego dotyczące utworzenia samorządów gmin i powiatów • 1920 – Ustawa o spółdzielniach • 1921 – Konstytucja Marcowa i prawa socjalne w niej zawarte • 1922 – Ustawa o samorządzie województwa • 1923 – Ustawa o opiece społecznej

Sytuacja socjalna 100 lat temu…

• Powojenne niedożywienie dzieci – nawet 70% • Umieralność niemowląt – 150 na 1000 urodzeń • Analfabetyzm - 13 % młodzieży i 50 % osób powyżej 50 roku życia • Liczna bezdomność i prostytucja • 70 % utrzymywało się z rolnictwa • Tylko 80 tyś osób z wyższym wykształceniem • Średni długość życia - ? • Wielokulturowość Rozwój ruchu spółdzielczego i stowarzyszeń…. Refleksja historyczna – pluralizm ideowy w nauce o PS

• 1924 r. – powstanie Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej • 1920 r. – Powstanie Instytutu Gospodarstwa Społecznego • 1930 - Instytut Spraw Społecznych • Dynamicznie rozwija się ruch spółdzielczy po 1918 r.

Jacek Kuroń (NSZZ Michał Boni (KLD) (1991 – (ZChN) Jacek Kuroń (UD) (1992 – (SdRP) (1993 „Solidarność”) (1989 – 1991) (1991 –1992) 1993) – 1996) 1990)

Andrzej Bączkowski Tadeusz Zieliński Longin Komołowski (AWS) (SLD) ( 2001 (SLD) (bezpartyjny) (1996 – (bezpartyjny) (1997 – (1997 – 2001) – 2005) (2005) 1996) 1997)

Krzysztof Pater Izabela Jaruga-Nowacka Krzysztof Michałkiewicz Joanna Kluzik-Rostkowska (bezpartyjny) ( 2004) (UP) (2004 – 2005) (PiS) (2005 - 2006) (Samoobrona) (2006 – (PiS) (2007) 2007)

Różne nazwy tego samego Ministerstwa

Jolanta Fedak (PSL) (2007 Władysław Kosiniak- Elżbieta Rafalska (PiS) od – 2011) Kamysz (PSL) (2011 – 16 listopada 2015 2015) To co się udało przez ostatnie 27 lat

1. Wzrosła jakość życia i dobrobyt społeczny 2. Wydłużyło się nasze życie 3. Spadło znacząco bezrobocie 4. Umieralność niemowląt znacznie niższa niż 27 lat temu 5. Wskaźniki skolaryzacji w edukacji bardzo wysokie 6. Decentralizacja i samorządność dobrze oceniana 7. Mnogość systemów i różnorodna mozaika wsparcia finansowego tworzy bezpieczeństwo socjalne obywateli RP 8. Rozwój przedsiębiorczości i społeczeństwa obywatelskiego Grzechy pierworodne i zaniechania procesu transformacji

1. Zbytnia orientacja na rozwiązania neoliberalne 2. Prowadzenie polityki pasywnej utrwaliło w społeczeństwie wizerunek PS jako działalności osłonowej (stąd sukces 500+) 3. Skupienie się głównie na problemach bezrobocia i ubóstwa przy braku polityki rodzinnej, senioralnej i migracyjnej 4. Redystrybucyjny system transferów finansowych 5. Likwidacja spółdzielczości socjalnej w latach 90

 Resortowy, reaktywny model PS,  Model bazujący na instytucjach a nie na usługach  Inwestycje w infrastrukturę przy braku inwestycji w PS

Stare i nowe wyzwania społeczne

• Ubóstwo i wykluczenie • Wyzwanie edukacyjne społeczne • Zagrożenia cyberprzestrzeni • Dezaktywizacja • Niesamodzielność • Deficyt orientacji • Kryzys demograficzny inwestycyjnej w PS • Migracje i • Deficyt usług społecznych wielokulturowość • Kryzys służb społecznych • Uzależnienia mix • Problemy ekonomii • Choroby psychiczne i społecznej i dylematy psychosomatyczne integracji społecznej 1. Ubóstwo i wykluczenie społeczne w 2016

• Ubóstwo skrajne – 5% (-2%/2015) • Ubóstwo relatywne -14% (-2%/2015) • Rodziny wielodzietne – 10% (-7%/2015) • Bezdomność – 33,5 tyś. osób (-2,7 tyś) • Wykluczenie uchodźców • Wykluczenie finansowe • Wykluczenie cyfrowe

Populacja dotknięta ryzkiem ubóstwa / wykluczenia w regionach UE w 2015 roku

• W wielu polskich regionach znaczne zagrożenie ubóstwem i wykluczeniem społecznym - nawet do 35 % (także w lubelskim)

• Zapewne sytuacja trochę zmieniła się po 500+

Udział osób w gospodarstwach domowych żyjących poniżej granicy relatywnego ubóstwa w 2015 roku

• Najgorsza sytuacja na ścianie wschodniej

• Program 500 + mógł zmienić tę sytuację szczególnie w ubóstwie skrajnym Cechy ubóstwa w Polsce w 2015 roku

• Juwenalizacja biedy • Dotyczy wielu rodzin • Feminizacja biedy niepełnych i • Terytorializacja biedy – wielodzietnych enklawy biedy • Dotyczy młodzieży • Często wiejski charakter usamodzielnianej biedy • Dotyczy osób karanych • Dziedziczenie biedy i uzależnionych • „Working poor” jako • Dotyczy bezdomnych i nowe zjawisko wykluczonych

2. Dezaktywizacja części społeczeństwa 2016

• 13,7 mln biernych zawodowo, w tym 5,9 mln w wieku produkcyjnym

• Z 2,8 mln osób niepełnosprawnych 1,9 nie pracuje z powodu niepełnosprawności lub choroby

• 1,65 mln nie pracuje z powodu obowiązków rodzinnych

• 2,6 mln – dalsza edukacja

• Około 600 tyś z powodu bezradności

Rozwój Aktywnej Integracji związany był z nowymi koncepcjami prozatrudnieniowymi

• Koncepcja aktywizującej • Koncepcja inkluzji polityki społecznej (aktywne społecznej poprzez aktywną programy rynku pracy) integrację (KIS, CIS, WTZ, projekty systemowe) • Koncepcja workfare (praca przed zasiłkiem) • Rola spółdzielni socjalnych i ZAZ jako podmiotów ES • Koncepcja flexicurity (elastyczność i • Koncentracja na pracy i bezpieczeństwo socjalne) employability

Nowa Aktywizacja formuła instrumentów zdrowotna aktywizacyjnych Aktywizacja stosowanych wobec zawodowa klientów pomocy społecznej W ramach Aktywnej Aktywizacja Aktywizacja Integracji edukacyjna społeczna

Przedsiębiorczość społeczna i aktywizacja jako próba rekonstrukcji polityki pomocy społecznej?

Korzyści z Ekonomii społecznej • Włączanie do pracy ludzi wykluczonych • Produkty i usługi dla środowisk marginalizowanych • Klauzule społeczne w PZP • Zatrudnienie wspierane + usługi = zatrudnienie socjalne • Praca przed zasiłkiem i biernością Alternatywa dla paradygmatu aktywizacji

• Gwarantowany dochód podstawowy (obywatelski)

• Każdy obywatel bez względu czy pracuje czy nie otrzymuje dochód podstawowy

• Zasada dekomodyfikacji – odtowarowienia dochodu

• Zalety i wady tego podejścia

• Ale ….  Jan Paweł II – „Praca jest dla człowieka godnością” 3. Niesamodzielność i niepełnosprawność 2016

• 4,7 mln wszystkich ON • Wskaźnik zatrudnienia - 23,7 % a stopa bezrobocia - 11,6 % • Deficyt indywidualnego podejścia i zintegrowanych usług • Deficyt asystentów i opiekunów osób zależnych • Nieskuteczny system wprowadzania ON na otwarty rynek pracy (PFRON, ES) • Coraz więcej dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

4. Kryzys demograficzny  Starzenie się społeczeństwa w UE 2015 Zróżnicowane podejście do usług senioralnych (za J. Krzyszkowskim)

• GO GO Senior – seniorzy w pełni korzystający z aktywności (np. uniwersytety III wieku itd..)

• SLOW GO Senior – seniorzy z pewnymi dysfunkcjami korzystający np. ze wsparcia środowiskowego

• NO GO Senior – seniorzy wymagający pełnej obsługi i wsparcia Asysta, opieka, towarzyszenie i wytchnienie – 4 różne usługi, które trzeba rozwijać dla ON i seniorów 5. Kryzys migracyjny w przyszłości

1. Wyzwanie z uchodźcami 2. Wielokulturowość 3. Różnorodność religijna 4. Inne traktowanie kobiet i dzieci 5. Zasoby pracy 6. Ryzyko związane z terroryzmem ?

Liczba uchodźców którzy utonęli przez okres 6 miesięcy 2015 przedostając się do UE

2500 w tym dzieci… Dylematy dotyczące uchodźców

• Jak przełamać polaryzację społeczeństwa na przeciwników i zwolenników przyjmowania uchodźców?

• Czy można nie przyjąć uchodźców? W kontekście praw człowieka ONZ i konwencji Rady Europy. Odpowiedzialność polityczna

• Jak ewentualnie zintegrować uchodźców z Polakami?

• Jak zapewnić im mieszkanie, pracę, edukację itp.?

• Jakie zadania spoczywają na samorządach?

• Inna sprawa – czy uchodźcy chcą w ogóle zostać w Polsce? 6. Uzależnienia mix

• Blisko 1 mln uzależnionych i 2 mln ludzi nadużywających alkoholu, ponad 100 tyś uzależnionych od narkotyków

• Uzależnienia behawioralne (od czynności, niesubstancjalne) np. hazard, gry komputerowe, od pracy, zakupów, sportu, diety, opalania, komórki, seksu

• Uzależnienia mieszane (mix)

• Coraz więcej młodzieży z problemem uzależnień

7. Choroby psychiczne i przemoc

• Problemy psychiczne i • W 2016 r. 90 tyś osób uznano za psychosomatyczne dotykają 25 % ofiary przemocy domowej; z Polaków czego 90% to kobiety i dzieci (zaniżone statystyki?) • Ludzie nie dają sobie rady ze stresem, oczekiwaniami • 73,5 tyś niebieskich kart w 2016 społecznymi, wieczną rywalizacją i tempem życia • Coraz częściej przemoc psychiczna, finansowa, seksualna • Coraz więcej osób jest z depresjami i oraz nękanie kryzysami energetycznymi

• Przemoc internetowa (hejt) • 10% nawracająca depresja a 7% bezsenność

8. Wyzwanie edukacyjne

• Jak zmieniać polską szkołę aby uczyła samozaradności, odpowiedzialności, wrażliwości i kreatywności? • Wyzwania edukacji wczesnego dzieciństwa • Wyzwanie edukacji zawodowej • Jakie kompetencje powinny mieć służby społeczne ? • Edukacja ustawiczna jako cel Krytyka dotychczasowego modelu edukacji

• Krytyka starego, przemysłowego modelu edukacji

• Współczesna szkoła tłumii kreatywność uczniów

• Standaryzacja, punktoza jak i system egzaminów oraz ocen hamuje rozwój dziecka

• Konieczna jest indywidualizacja procesu edukacyjnego i interakcyjny model edukacji

Kapitał kreatywny - Richard Florida i jego książka "Narodziny klasy kreatywnej”

• Najbardziej dynamicznie rozwijać się będą miejsca, skupiające najbardziej kreatywne, dynamiczne jednostki  Miasta?

• „Klasa kreatywna” to naukowcy i inżynierowie, literaci i artyści projektanci mody i architekci , dziennikarze, eksperci, specjaliści IT, prawnicy, menedżerowie, lekarze, wolne zawody.

• Ich praca polega na kreatywnym rozwiązywaniu problemów i szukaniu innowacyjnych rozwiązań 9. Zagrożenia cyberprzestrzeni

Cyfrowa demencja ? (Manfred Spitzer)

1. Krytyka nowych mediów i pseudokomunikacji 2. Ograniczanie możliwości mózgu i zapamiętywania 3. Pisanie ręczne ma kluczowe znaczenie dla rozwoju dziecka 4. Negatywne psycho-somatyczne skutki uzależnienia od komputera 5. Krytyka cyfrowej wielozadaniowości 6. Tablety dla dzieci – to zło edukacyjne

„Siła wyłączenia” Nancy Colier – USA 2016

• „Technologie uzależniają tak samo jak heroina – wszyscy jesteśmy narkomanami” • Stałe podłączenie powoduje, że w mózgu wydziela się dopamina – ten sam hormon szczęścia, który uwalnia się po heroinie • Tradycyjnie nałogi wykluczały nas ze społeczeństwa, technologie powodują, że mamy poczucie większej przynależności do grup • Generacja „Stand by” wiecznie czekająca na informację, wiadomość

Co kradną nam technologie według Nancy Colier ?

• Brak uważności i koncentracji • Podzielność uwagi i wielozadaniowość to fikcja • Nie potrafimy być sami ze sobą • Stajemy się narcyzami, którzy myślą, że wszystko co robią musi być pasjonujące dla całego świata • Coraz mniejsza zdolność do refleksyjnego i samodzielnego myślenia • Technologie zabierają dzieciństwo naszym dzieciom Wpływ technologii na męskość – Philip Zimbardo

Kryzys męskości związany jest m.in. z technologiami:  Gry komputerowe  Łatwy dostęp do pornografii  Ucieczka w internet i e-społeczności przed problemami dnia codziennego  Brak uważności  Nadopiekuńczość rodziców i welfare state 10. Wyzwania związane z dziećmi i młodzieżą

• Jak zapewnić równość szans i mądrze usamodzielnić młodych z placówek?  Jak zapewnić im namiastkę miłości rodzinnej?

• Jak zapewnić szanse na rozwój w Polsce aby młodzi nie wyjechali?

• Jak wychowywać i edukować pokolenie Z i następne?

• Jak zagospodarować młodzież z blokowisk? Problemy dzieci i młodzieży ze środowisk trudnych • Deficyty emocjonalne i miłości • Problemy socjalne i materialne • Patologia w rodzinie (alkoholizm, narkomania, przemoc) • Brak swojego miejsca dla siebie • Dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych i społecznych • Dzieci żyjące z dnia na dzień – brak wzorców i systemu wartości Konieczność rozwoju Usług wspierania rodziny i pieczy zastępczej

• Działania profilaktyczne w celu • Kształcenie kandydatów na rodziny ograniczania umieszczania dzieci w zastępcze pieczy zastępczej • Wsparcie rodzin w zakresie • Tworzenie rodzinnych form pieczy pełnienia funkcji wychowawczych zastępczej i małych placówek • Wsparcie rodzin naturalnych • Rozwój placówek wsparcia dziennego • Dostępne środki europejskie z RPO w województwach 2017 -2020 • Wsparcie procesu usamodzielniania się wychowanków placówek

Argumenty za rozwijaniem rodzinnej pieczy zastępczej

• Raport NIK 2017 – niewydolność pieczy zastępczej • 2020  14 osób w placówce i dzieci powyżej 10 roku życia • Jasna deklaracja minister Rafalskiej • Deficyt chętnych na rodziny zastępcze • Brak wsparcia rodzin biologicznych • Problemy współpracy służb (np. z sądami) • Deficyt placówek wsparcia dziennego Formy placówek wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży

• opiekuńcze • specjalistyczne • pracy podwórkowej realizowanej przez wychowawcę • mieszane (welfare mix) • Deficyt i niedofinansowanie tych placówek

Funkcje Placówek Wsparcia Dziennego

• Pomoc w nauce • Dominują w wielu PWD • Zapewnienie opieki jednak funkcje opiekuńczo – lekcyjne • Zapewnienie posiłku • Warto być może byłoby • Organizacja czasu wolnego powiązać PWD z rozwojem • Zajęcia socjoterapeutyczne pasji i zainteresowań dzieci • Indywidualne programy i młodzieży korekcyjne • PWD powinno być • Zajęcia sportowe i miejscem wymyślonym kulturalne przez samych uczestników

Problemy placówek wsparcia dziennego

• Dominacja funkcji opiekuńczych (PWD niestety czasami jako „przechowalnia”) • Deficyt działań przez projekty, przez samodoświadczenie • Nie zawsze kadra ma pasję i motywację do wyciągania młodych z trudnych sytuacji (wypalenie) • Ograniczone zasoby i środki • Brak przywództwa – lidera, działania od…do…. • Brak lokalnego systemu wsparcia – rodzice, szkoła, ulica, osiedle 11. Wyzwanie strategiczne - Polityka społeczna jako Inwestycja a nie koszt

• Polityka społeczna postrzegana jest w tym paradygmacie jako czynnik produktywny, niezbędny dla rozwoju gospodarczego i wzrostu zatrudnienia.

• To stanowi zasadnicze odejście od neoliberalnego postrzegania polityki społecznej jako kosztu i przeszkody dla wzrostu gospodarczego i wzrostu zatrudnienia.

• Perspektywa inwestycji społecznych leżała u podstaw Strategii Lizbońskiej, a teraz Strategii Europa 2020

Pięć głównych priorytetów inwestycyjnej PS

1. Najważniejsze są usługi edukacyjne wczesnego dzieciństwa + kształcenie kreatywne i refleksyjne

2. Rozwinięte usługi zorientowane na rodzinę i dzieci (opieka i zdrowie)

3. Usługi aktywnej polityki rynku pracy i integracji społecznej + usługi reintegracji w ramach ekonomii społecznej

4. Godzenie ról kobiet i mężczyzn

5. Usługi na rzecz seniorów i osób niesamodzielnych Najważniejsi aktorzy inwestycyjnej PS

1. Państwo i sektor publiczny – programowanie usług i finansowanie

2. Samorządy jako instytucje kreujące, zarządzające i udostępniające usługi społeczne

3. NGO’s jako realizatorzy usług (klauzule społeczne)

4. Podmioty prywatne uzupełniające ofertę usług

12. Wyzwanie związane z kryzysem służb społecznych

• System pomocy społecznej nie do • Brak pomysłu na nowoczesne końca adekwatny do potrzeb i kształcenie służb – likwidacja wyzwań kolegiów i IRSS

• Deficyt chętnych do pracy • Koncentracja na kwalifikacjach (młodzież) a nie kompetencjach

• Niski prestiż i wynagrodzenia • Deficyt współpracy służb i przy zwiększających się nadmierna biurokracja obowiązkach • Spóźniona superwizja i brak • Pokusa emigracji coachingu

Państwo 2012 2013 2014

Zatrudnienie Polska 23.83 24.76 24.6 w sektorze ochrony Francja 56.83 57.43 - zdrowia i pomocy Japonia 55.37 57.74 -

społecznej ogółem Niemcy 60.57 60.2 61.35 na 1 000 USA 61.78 61.81 61.4 mieszkańców Wielka Brytania 60.75 62.79 63.45

Źródło: stats.oecd.org, 03.04.2017 13. Wyzwanie rozwoju usług społecznych

• Pomoc społeczna jako system redystrybucji świadczeń pieniężnych

• Deficyt wielu usług społecznych w Polsce (zindywidualizowanych)

• Niewielki rozwój w porównaniu z innymi państwami

• Usługi społeczne jako szansa i przestrzeń dla podmiotów ES i IS ? Usługi jako przyszłość polityki społecznej*?

• J. Alber, […] polityka społeczna zmierza w kierunku świadczenia usług ; usługi społeczne nieuchronnie muszą przejąć wiodącą rolę w polityce społecznej. Usługi społeczne stają się coraz ważniejszym składnikiem struktury państwa opiekuńczego i istnieje pilna konieczność przeorientowania badań w tym kierunku.

• * J. Alber, A Framework for the Comparative Study of Social Service, “Journal of European Social Policy” 5/2, s. 132.

Lokalne Centrum Usług Społecznych

• Po raz pierwszy zaproponowałem to w 2011 roku • LCUS zamiast OPS czy w strukturze OPS? • Centrum zintegrowanych usług społecznych a świadczenia pieniężne w strukturze administracji JST • W małych gminach możliwość tworzenia ponadgminnych LCUS • Powstanie Agencji Usług Społecznych i Pracy Socjalnej (?)

Trójpodział działań w podmiotach pomocy społecznej – jako przyszłość?

• Świadczenia finansowe i sprawy administracyjne • Praca socjalna • Dział usług społecznych

 Sądzę, że docelowo powstaną Lokalne Centra Usług Społecznych…  Uporządkowania wymaga kwestia profesji (praca socjalna, asystent, koordynator itd..) Konflikt czy wspólne działanie? 500+ może pobudzać rozwój lokalnych usług społecznych

Świadczenia pieniężne Usługi społeczne (np. 500+) Wyzwania rozwoju usług społecznych

• Przekonanie decydentów do strategii usługowej (nowe kierownictwo MRPiPS, JST) + realizacja projektów EFS • Znalezienie pieniędzy na finansowanie nowych usług • Zapewnienie różnorodności rozwiązań w zależności od wielkości gminy • Uświadamianie decydentów nt. konieczności rozwoju usług w przyszłości • Zapewnienie wysokiej jakości usług • Wybór usługodawców nie najtańszych tylko najlepszych Innowacje społeczne jako napęd dla rozwoju usług

• Innowacje społeczne - nowe działania społeczne, mające na celu polepszenie jakości życia osób, narodów, całych społeczności.

• Innowacje społeczne w ostatnich 20 latach całkowicie zmieniły świat (internet, media społecznościowe, pieniądz elektroniczny, tele – usługi)

• Finansowanie innowacji społecznych w Polsce głównie z funduszy unijnych

Innowacje społeczne jako proces kreowania usług

14. Wykorzystanie podmiotów ES jako części Wielosektorowej polityki społecznej  produkcja usług społecznych

SEKTOR PUBLICZNY • Spółdzielnie socjalne • ZAZ • KIS i CIS Państwo Unia Samorząd Europejska terytorialny • WTZ • NGO’s

Partie polityczne Organizacje Media Związki zawodowe, Zrzeszenia • Produkcja i dostarczanie Ruchy społeczne pozarządowe Lobbyści i grupy interesu, Eksperci, Grupy wsparcia usług społecznych i Konsorcja, Partnerstwa wielosektorowe produktów dla odbiorców PS Rodziny i grupy dysfunkcyjne Instytucje • Stosowanie klauzul biznesowe społecznych w PZP SEKTOR SEKTOR Gospodarka OBYWATELSKI RYNKOWY społeczna • Wsparcie JST

61 Stare i nowe tradycje w ekonomii społecznej

1. Lata 20 i 30 XX wieku – rozwój kooperatyw socjalnych – Edward Abramowski 2. Lata 70 i 80 XX wieku – rozwój spółdzielczości inwalidów w PRL 3. Lata 90 XX wieku– demontaż spółdzielczości socjalnej w Polsce 4. Nowe Millenium – renesans idei nt. spółdzielczości socjalnej i ekonomii społecznej 5. Przyszłość  w gruncie rzeczy trudno przewidzieć ?? Model social business Yunusa?

Procesy zbliżenia PS do rynku

• Urynkowienie jest to • Ekonomia społeczna - wprowadzenie quasi-rynków działalność rynkowa wewnętrznych do sektora usług przedsiębiorstw społecznych, społecznych. Uwalnia to jednak spółdzielni na rzecz osób konkurencję pomiędzy wykluczonych społecznie podmiotami

• • Prywatyzacja jest to przesunięcie CSR jako aktywność społeczna własności publicznej w prywatne prywatnych firm w duchu ręce. Państwo wycofuje się tu współodpowiedzialności za najczęściej też z finansowania dobrobyt społeczny usług • Uspołecznienie – większa rola • NPM w sektorze publicznym NGO’s System pomocy i integracji społecznej a gospodarka społeczna

Pomoc Aktywna Gospodarka społeczna integracja społeczna

Funkcje Funkcje Funkcje opiekuńcze i aktywizacyjne i zatrudnienia osłonowe + integracyjne + socjalnego praca socjalna praca socjalna (wspieranego) Miejsce ES w wielosektorowej PS Podmioty gospodarki społecznej a CSR Jaki jest stan badań i wiedzy nt. ekonomii społecznej w Polsce ?

• Nadal deficyt wiedzy i • Badania dr Pawła badań w tym zakresie Wiśniewskiego • Badania Klon Jawor • Brak ogólnej świadomości • Badania MRPiPS społecznej nt. podmiotów ES • Analizy Obserwatoriów • Stereotypowe postrzeganie Integracji Społecznej ES • Badania regionalne i lokalne • Brak programów kształcenia z • Rokujący projekt badawczy ES na wszystkich poziomach MRPiPS/GUS edukacji Rola i znaczenie regionalnych ośrodków polityki społecznej w koordynacji ES

• Promocja i rzecznictwo ekonomii społecznej w regionie oraz koordynacja działań na rzecz rozwoju ekonomii społecznej • Rozwój współpracy między JST, PES, OWES oraz innymi instytucjami otoczenia ES • Rozwój podmiotów ES i rzecznictwa na rzecz sektora ES; • Organizacja konferencji i seminariów • Współpraca ze środowiskiem naukowym

DWIE DROGI WYJŚCIA Z UBÓSTWA I WYKLUCZENIA

Możliwe podejścia do ubóstwa

1. Podejście pasywne 2. Podejście aktywne Opiekuńczość i Przedsiębiorczość i asekuracja aktywizacja

Biznes Rozbudowane System opieki społeczny – Aktywizujące świadczenia społecznej ekonomia programy pieniężne społeczna społeczne „Social bussines” według M. Yunusa Noblista prof. M. Yunus  Katedra w Uczelni Korczaka

• „Biznes społeczny to nie zatrudnienie socjalne, ale normalny biznes ukierunkowany na potrzeby biednych i wykluczonych, ale poprzez wytwarzanie dóbr i usług sprzedawanych na rynku…”

• „Największe innowacje społeczne powstają w społeczeństwach biedy i wykluczenia”

• „Potrzebujemy nowej ekonomii solidarności a nie ekonomii nierówności” Model „Social bussines” Yunusa

• Bieda i wykluczenie leży nie po stronie • PS – bez strat i bez dywidendy jednostki, ale następstwem istniejącego systemu gospodarczego • Grameen Bank jako przykład banku dla ubogich • Jeśli chcemy wprowadzić rzeczywistą zmianę społeczną musimy działać • Korporacje CSR powinny wspierać oddolnie a nie odgórnie social bussines a nie działania charytatywne • Dostęp do elementarnych usług finansowych powinien uzyskać status • Yunus propaguje ideę „społecznej praw człowieka franczyzy” i odrębnej giełdy dla PS

• Państwo powinno zająć się regulacjami • Kapitał dla rozwoju PS powinien i podatkami ES a nie finansowaniem ES pochodzić z biznesu i z rynku a nie z sektora publicznego Model „Social bussines” Yunusa

• Podmioty ES powinny być • Działając lokalnie można zmienić świat opodatkowane co do zasady; wyjątki globalnie twierdzi Yunus tylko na pewien czas • Utopia Yunusa ? przedsiębiorczość • Kluczową rolę w PS muszą odgrywać społeczna może być alternatywnym inwestorzy i właściciele (dlatego NGO’s modelem ekonomicznym nie są PS) • Rozwój ES musi być podbudowany • Ludzie biznesu są często wrażliwi i solidną wiedzą uniwersytecką i chętnie angażują się w ES jeśli ich do ekspercką  Globalna Sieć Uczelni z tego przekonamy Katedrami Yunusa

• Yunus kieruje swoje interwencje na • Koniecznym jest posiadanie silnego konkretnego człowieka; w Europie komponentu edukacyjnego i interwencja służy często organizacjom promocyjnego Model „Social bussines” Yunusa

• Działania w mikroskali są • Dążenie do równouprawnienia ważniejsze niż systemowe, kobiet i mężczyzn – 97% centralne projekty odbiorców mikrokredytów w Bngladeszu to kobiety • Siła i potencjał społeczności często bardziej istotny niż paternalizm • 50 % kredytobiorców wyszła z państwowy ubóstwa

• Biznes korporacyjny jako • Yunus to realizator zasady wspomagający rozwój ES empowerment – uznanie podmiotowości każdego człowieka • Ludzie kierują się w życiu wieloma także biednego motywacjami a nie tylko chęcią zysku • Pokojowa Nagroda Nobla 2006

Rozwój edukacji przez całe życie na rzecz ekonomii społecznej

Edukacja tradycyjna (ustawiczna)

Edukacja Edukacja zawodowa innowacyjna (praktyczna) (eksperymentalna)

Ekonomia społeczna Rola i znaczenie szkół i instytucji edukacji ustawicznej

• Edukacja wczesnego dzieciństwa • Instytucje szkoleniowe doraźnie najważniejsza w paradygmacie ukierunkowane na edukację do inwestycyjnej PS ES

• Niewiele jest szkół, które • Dominuje filozofia od projektu posiadają w programach do projektu nauczania elementy uczenia do ekonomii społecznej • Brak specjalizacji w działaniach podmiotów szkoleniowych • Kolegia i szkoły zawodowe służb społecznych pozamykane • Różna jakość oferty edukacyjnej Dylematy na linii PS – ES - CSR

• Brak podejścia „social bussines w Polsce” – raczej zatrudnienie socjalne • Deficyt ES w polityce gospodarczej, raczej ES w dyskursie o polityce społecznej • Sektorowe stereotypy i uprzedzenia • Różne kultury działania i organizacji • Deficyt współpracy i partnerstwa • Deficyt klauzuli społecznych dla ES w JST • Traktowanie CSR jako PR • Kryzys aktywnej integracji i aktywizacji  POKL został zastąpiony Programem „500 +” Perspektywy i bariery rozwoju ES

• Bogate tradycje w Polsce ruchu • Zlikwidowanie spółdzielczości spółdzielczego pracy w latach 90

• Powstanie wielu instytucji ES • Tworzenie instytucji ES tylko w ostatnich latach pod projekty UE

• Rozwój usług aktywizacji • Nastawienie się na usługi aktywizacji i integracji; gubimy • Wiele lokalnych sukcesów usługi opiekuńcze inkluzji społecznej • ES stymulowana odgórnie a nie • Środki UE na lata 2014-2020 oddolnie !

Konkluzje

• Niewykorzystany potencjał nauki i dydaktyki w kontekście ekonomii społecznej • Deficyt wiedzy i danych • Niska świadomość społeczna • Wiele problemów w działalności PES • Publiczne finansowanie może być przeciwskuteczne • Brak zbiorowej inteligencji w rozwijaniu ES • Brak edukacji wczesnego dzieciństwa