DE REGIO Tijdens De Tweede Wereldoorlog (Uitgave Meester Drukkers Wolvega)
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
VV. 11. UL ap 40 iK,ARSTFRL' __DE REGIO - 004 odet; A4,Pa d e, an, - - - eT'!! de: L WereldoorlocJ heide Nwrowoice v4erhuis OD,- Ho-eve Ch" ovied i4 _Vledder O1tC '- Djeve t eg 0 Lheebroe Eese angehUe Ojne JJ 14 Boswachf chepeazeei ,' 8sdikeo - Eeve$ 0 0 25 Dwirgek ______ Eiji Spar-os demar&t0 Mar,enc CX $ O0 0 PaLO 10 Heide tJSSELHAM Kr1o0 - Eursn uinre -- Anholl * wxdIutcM - gtkehm weterin9o\ S& Nedef land Gi;sselte (V ORDOOST Is ug Lunesgeest\ Ruinen __ -4 Mi V0114. P- FT.fl DER 11 K - Kraggenburg lEns ISO 33 '.AMP4 1I Wr ue va ft,AA Hoog 0udIeen O.Beiten - * ôAnkurn DE REGIO tijdens de. Tweede Wereldoorlog In 1995 verscheen van dit boek de eerste druk onder twee verschillende titels: Vijf jaar no vijftig jaar. Kroniek van de Tweede Wereldoorlog in de Stellingwerven en omgeving (uitgave Uitgeverij Van Nieuwenhoven b.v. Oosterwolde) en DE REGIO tijdens de Tweede Wereldoorlog (uitgave Meester Drukkers Wolvega). Deze nieuwe druk verschijnt in 2003 in een oplage van 500 exemplaren bi) de Stichting Stellin9warver Schrieversronte Berkoop/Oldeberkoop. © 2003 Stichting Stellingwarver Schrieversronte, Berkoop/Oldeberkoop Druk: Drukkerij v. d. Meer. Oosterwolde CIP-GEGEVENS KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK. DEN HAAG Vries. W.H. de De regio tijdens de Tweede Wereldoorlog /W.H. de Vries. - Oosterwolde: Stichting Ste11ingwirver Schrieversronte. - Ill. ISBN 90-6466-078-6 trefw.: Friesland: geschiedenis: Wereldoorlog II. Niets uit deze uitgave mag opnieuw gedrukt en/of openbaar gemaakt worden op. wat voor man ier dan ook. zonder dot daarvoor van te voren schriftelijke toestemming door de uitgever is gegeven. No part of this book may be reproduced in any form, by print. photoprint. microfilm or any other means. without written permission from the author. DE REGIO tijdens de Tweede Wereldoorlog door WH. de Vries Inhoud Voorwoord . 6 Ten geleide . 7 Hitlers demonische drang naar 'Lebensraum . 8 Dc capitulatie en de gevolgen ................................. 12 Dc Februari-staking........................................... .17 Wir? Wir haben den krieg nicht gewoilt.................... .20 Een Halifax in Ter Idzard..................................... .27 Dc ommekeer....................................................... .31 Jonge doden in Munnekeburen en Appelscha........... •.35 Dc Silbertanne-moord............................................ .42 Een dag luchtstrijd................................................. .47 Het persoonsbewijs ................ ............................... .50 Een noodlottige aanval op een trein......................... .56 SaraJane' komt neer onder Nijelamer..................... .59 Het drama van Havelte.................................... • .66 Onrust in Nijeberkoop. Frederiksoord. Appelscha en Blesdijke.................................... 68 De geheime, groene barak in Spanga................ 73 Vliegveld Vechta ........................................... 77 Het recht slaat toe in Kuinre............................. 87 Koenraad van de Arbeidsdienst ......... ................ 92 Het wapendropveld in het Katlijker Schar .......... 96 Eenbrief ....................................................... 102 Het drama in de Wigwam van Diever............... 105 Een groot hok en een klein hondje .................... 108 Dc moord in Nijeberkoop................................. 114 Dc zaak Roelof Veen....................................... 118 Dokter Verdenius pleegt zclfmoord ................... 125 De gevolgen van 29 december 1944................. 131 Kamp It Petgat. .............................................. 137 Ramp in Meppel en een vliegtuig in Ossenzijl ..... 143 Engelandvaarders....................................... 145 Onderduiker in Elsloo ...................................... 151 De gevolgen van een liquidatie.......................... 157 Overval in Assen............................................. 162 Het ontstaan van dc Bokploeg. ........................ 166 Van hongerkind tot moordenaar....................... 173 SD-terreur op De Meenthe............................... 182 Nico overbiuft de Duitsers................................. 186 De Canadezen rukken op................................. 190 Operatie Amherst ........................................... 196 Opdrachten aan de illegaliteit............................ 205 Sabotage bij Dc Tjonger................................... 208 Dc Blessebrug. donderdag 12 april.................... 216 Daar zijn de Canadezen ................................ 218 Hoofdkwartier Oldeberkoop............................. 224 Hinderlaag in Oldeholtpade.............................. 229 Een Friese Amerikaan..................................... 237 Executies bij Oldeberkoop................................ 239 Bevrijding van Crackstate................................. 246 Verantwoording.............................................. 255 DE REGIO tijdens de Tweede Wereldoorlog ISBN 90-6466-078-6 © 2003 Stichting Stellingwarver Schrieversronte, Berkoop/Oldeberkoop Niets uit deze uitgave mag opnieuw gedrukt en/of open baar gemaakt worden, op wat voor man ier don ook. zonder dot daarvoor van te voren schriftelijke toestemming door de uitgever is gegeven. No part of this book may be reproduced in any form, by print. photoprint. microfilm or any other means, without written permission from the author. Vormgeving en druk: Meester Drukkers, Wolvega Ontwerp omsiag: Frans Verschoor. Scherpenzee! Voorwoord Thans ligt voor u een bundeling van de artikelen die Wiebe die nu in boekvorm met talrijke aanvu!lingen worden ge- H. de Vries uit Wolvega sedert 6 december 1989 voor de publiceerd. Regio Expres' heeft geschreven onder de titel De regio tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het wekelijks huis-aan- Meester Drukkers in Wolvega wit als uitgever zijn erkente- huis blad Regio Expres verschijnt in de gemeenten West- lijkheid betuigen aan de auteur van het boek De regio tij- stellingwerf en Vledder en in een aantal omringende dor- dens de Tweede Wereldoorlog. de heer Wiebe de Vries, pen. Doel van de artikelenreeks was een kroniek samen te en hem dankzeggen voor de belangeloze en enthousiaste stellen van de belangrijkste gebeurtenissen uit het ver- medewerking gedurende de periode 1989-1995 aan onze spreidingsgebied van onze krant in de periode 1940- krant en nu bij de voorbereiding van dit boek. Zijn inzet 1945. om een belangrijke bijdrage te leveren aan de beschri]ving Wiebe H. de Vries is in de eerste plaats een verzamelaar van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in onze van gegevens en materialen uit de Tweede Wereldoorlog. regio verdient ons alter repekt. Zijn huis. zijn schuur en zelfs zijn tuin zijn een schatkamer vol met oorlogsherinneringen. In een vraaggesprek met De uitgever. Johan Veenstra voor het tijdschrift De Ovend. het april- nummer 1995. geeft De Vries volmondig toe: 1k gao dr Wolvega. april 1995. mit op bedde en ik komme dr mit van bedde. Hij vindt het geen hobby: Aandermaans teed kan nooit mien hob- by wezen. Wi'j leggen alles vaaste. Mit aandere meensken he daeiekommen vliegtugen opgreuven. piloten. beman- ningsleden burgen. geallieerderi en Duutsers. dat maekt oons niks uut. Zorgd dat heur persoonlike bezittings weer bij de femilie weeromme kwammen. zodat dr weer een raodsel oplost was. 1k helpe mit om raodsels op te lossen. De Vries beschikt over 3000 fotos. over vliegtuigonder- delen. wapens en uniformen. Eigenlijk beschikt hi] over een compleet oorlogsmuseum. Het is als uitgever een groot voorrecht over de inzet te be- schikken van een man, die dag en nacht met zijn onder- werp van studie bezig is. Als uitgever hebben we destijds gekozen voor de geschiedenis van ons verspreidingsge- bied. Toch bleek later dat er behoefte was aan een uitbrei- ding richting het oostelijk deel van de gemeente Ooststel- lingwerf. Op verzoek van met name de Stichting Stelling- warver Schrieversronte heeft De Vries de belangrijkste ge- beurtenissen in Ooststellingwerf in dit boek behandeld zonder overigens volledig te willen zijn. De voorberei- dingstijd was hiervoor te kort. Het zwaartepunt van dit boek blijft liggen in Weststellingwerf. Toch lijkt de pubtika- tie. die thans voor u ligt. een helangrijk document voor verdere detailstudies. Het moge duidelijk zijn. dat er geen overzichten gegeven worden van de talrijke personen. die onderduikers in huis hadden. Als we alle belevenissen van alle inwoners uit ons gebed zouden moeten weergeven. zouden we een reeks van boeken van deze ornvang kun- nen uitgeven. Dat Iaat onverlet dat zowel schrijver als uit- Ten gelelde In de herfst van 1989 had ik een gesprek met de heer Meester als eigenaar van de gelijknamige drukkerij in Nij- ensleek (nu in Wolvega), welke o.a. het weke!ijks verschij- nend blad Regio Expres uitgeeft. In dit onderhoud wer- den de rnogelijkheden besproken om eens per twee we- ken de serie De regio tijdens de Tweede Wereldoorlog in dit blad af te drukken. De heer Meester kon zich hierin vol- ledig vinden en op 6 december 1989 kwam via de Regio Expres de eerste aflevering van deze serie bij de lezers binnen. Al gauw werd mij duidelijk, gezien de reacties van de lezers dat de serie goed in de be!angstelling stond en sympathiek werd ontvangen. Reden voor mij om op de in- geslagen weg voort te gaan en al gauw werd door de heer Meester de suggestie gedaan om de serie in bockvorm te laten verschijnen. Ondanks de verscheidenheid van de uitgaven die reeds over de Tweede Wereldoorlog zijn verschenen. hoop ik toch. wat betreft de regio. een leemte te hebben opgevuld. W.H. de Vries. Hillers demonische drang naar 'Lebensraum' Toen