6 • KOHA Ditore Fejton e diel • 24 prill 2005 Fejton: “Shpërbërja e Jugosllavisë” (15) Reagimet ndaj Milosheviqit Kosova i përgjigjej Milosheviqit me rezistencë paqësore, Bosnja me kosmopolizëm sekularist, ndërsa kroatët nacionalizmit iu përgjigjën me nacionalizëm Patriarku Pavle më 14 qershor të Reagimet e patrikut Pavle ishin të armatosur të shtetit serb. vitit 1992 po e shfrytëzonte meshën disa nga kritikat e brendshme që i Mirëpo, kroatët iu kundër- e paqes për të kërkuar dorëheqje të bëheshin Milosheviqit. përgjigjën nacionalizmit me Slobodan Milosheviqit nga posti. Kritika të jashtme kishte në fushë- nacionalizëm. Kroatët thonë se Në një fjalim 10-minutësh të tij, beteja në Kroaci dhe në Bosnjë si këtë e kanë bërë në vetëmbrojtje, Pavle e kritikoi Milosheviqin se ka dhe në rezistencën paqësore në ndonëse siç është parë më vonë në Bosnjë-Hercegovinë, ky nacional- nxitur urrjetje dhe ka nxitur kon- Kosovë. Në Bosnjë bënin përpjekje izëm nuk ka qenë thjesht mbrojtës. flikte “që do ta turpëronin edhe që provokimeve serbe t’u përgjig- Qysh më 1981 në fshatin dreqin”. Reagimi zyrtar ishte: jeshin me kosmopolizëm sekulitar, Megjugorje në Bosnjë të banuar me Kisha nuk ka të drejtë të përzihet ndëra në Kosovë lëshonin pe, për të kroatë disa persona kishin qenë në politikë. mos u përballur me ushtrinë mirë dëshmitarë se si figura e Shën Mërisë kishte derdhur lot. Në fil- limt të viteve nëntëdhjetë Kroatët nacionalizmit iu përgjigjën me nacionalizëm “Shpërbërja e Jugosllavisë” është raport i përpiluar Tugjmani dhe shumë kroatë të nga projekti “Iniciativa e intelektualëve”, rreth të cilit tjerë, më se dhjetë vjet më pas, myslimanëve dhe të 100.000 shqip- rekrutë kroatë, shkoi në Borovo janë mbledhur historianë të shumtë nga Ballkani dhe nisën ta interpretonin këtë dukuri tarëve. Derisa serbët nisën të Selo të banuar me serbë dhe hodhi si një shenjë të ringjalljes kroate. bashkëndjenin me çetnikët, tani tri granata me minahedhës. Disa mbarë bota për të hulumtuar gjenezën e konfliktit në David Bruce MacDonld thotë se në ish-Jugosllavi. Ky projekt ka punuar në disa grupe të kroatët nisën të bashkëndjenin me historianë thonë se Tugjmani ka Megjugorje më 1981 nuk kishte ustashët. Nacionalizmi kroat ishte pasur dëshirë që të vazhdonte lufta ndara, të cilat kanë trajtuar aspekte të ndryshme dhe pasur asnjë fenomen të natyrës: i ngjashëm me nacionalizmin serb me Serbinë. Mirëpo, edhe në aty ishte vetëm fenomeni politik i kanë përpiluar raporte të veçanta. Grupi që ka punuar për shumë gjëra, përfshirë edhe Kroaci kishte pacifistë që nuk paj- nacionalizmit kroat. Kroatët i toheshin me regjimin e Tugjmanit. raportin rreth “Shpërbërjes së Jugosllavisë” është nisën temat e persekutimit dhe të qëllimin kryesor - zgjerimin e kufi- udhëhequr nga Sabrina Ramet dhe Latinka Peroviq. jve. viktimizimit. Sipas shënimeve (Në numrin e nesërm: kroate, ideja e Serbisë së Madhe Në këtë kuadër, Gojko Sushak që Për shkak të hapësirës, “Koha Ditore” e boton si Çka i sollën Serbisë idetë fejton një variant të shkurtuar të raportit brenda shekullit 20 kishte marrë ishte zyrtar i Tugjmanit, në prill të jetët e 600.000 kroatëve, të 400.000 vitit 1991, i përcjellë nga disa ekspansioniste?) Fejton: “Al Capone: kumbara i nëntokës” (1) I biri i berberit Gabriele dhe Teresina Capone kishin ardhur në Amerikë më 1894, me shpresën që të bënin një jetë të qetë dhe të ndershme. Gabriele do të punonte berber e Teresina do të kujdesej për fëmijët dhe punët e shtëpisë. Kur më 1899, u lindi djali i katërt, Alphonso, ata ende ishin duke vazhduar me të njëjtën shpresë Është shkruar e stërshkruar deri shkrimeve të Marilyn Bardsley të shkruanin e të lexonin, as nuk më tash për Al Caponen nëpër është shkruar një nga historitë kishin ndonjë zanat. Familja gazeta e revista, libra e skenarë më të sakta për jetën dhe veprën Capone ishte ndryshe. Gabriele filmash, por, kryesisht, ato që e tij. Capone ka qenë vetëm njëri nga janë shkruar nuk janë të vërteta. Shumë emigrantë italianë, si 43.000 italianët që më 1894 ka Rrëfimi për Caponen, njeriun më edhe emigrantët e tjerë të fundit hapur gojën në shenjë mahnitjeje të fuqishëm dhe më të njohur të të shekullti të 19-të dhe të fillimit kur e ka parë për herë të parë nëntokës, është tjetër nga ato të të shekullit të 20-të në Itali, ishin Amerikën. Ai kishte zanat. Ishte filmave. Një nga të pavërtetat fshatarë të varfër që vinin të mah- berber. Dinte të shkruante e të New Yorku i vitit 1899, kur ka lindur Al Capone është kjo që thuhet se Al Capone nitur duke e parë portin e qytetit lexonte. Ishte i lindur në fshatin ka lindur në Itali. Mirëpo, në këtë të madh amerikan. Shumica e Castellmare di Stabia afër grua e shtëpisë, ndërsa babai mënyrë”, thotë Bergreen. fejton të përpiluar në bazë të tyre nuk dinin të flisnin anglisht, Napolit. Gabriele ka qenë njeri i pashëm Më 1906, Gabriele e mori shtetës- Gabriele, atëherë 30-vjeçar, me që gjithnjë i ka marrë me të mirë inë e Amerikës. Pas Alit, familja u vete në Amerikë e kishte marrë fëmijët dhe u ka treguar rrëfime shtua edhe me 5 fëmijë të tjerë. gruan e tij shtatzënë, Teresinën, të ndryshme. Mbreti i nëntokës është rritur në dhe dy djemtë Vincenzon dhe “Në familje nuk ka pasur asnjë një familje të qetë e të ndershme Raffaelon që ishte ende foshnjë. ngjarje traumatike, asnjëri në 9-anëtarëshe. Familja katëranëtarëshe Capone familje nuk ka pasur person- u vendos me qira në një banesë në alitete sociopatike ose psikotike - (Nesër: Si kaloi fëmijëria e Brooklyn pa ujë të nxehtë dhe pa nuk ishin të krisur. Ishte kjo një Al Capones? A ishte nxënës i nevojtore. Ishte një lagje afër familje italo-amerikane që nuk mirë? Çka ndodhi kur familja bregut të oqeanit, me plot vese të kishte sjellje violente në asnjë e ndërroi mëhallën?) marinarëve që endeshin pa ndër- prerë. Së shpejti Teresina Capone e lindi Gangsterë të tjerë të shquar edhe djalin e saj të tretë, Salvatoren. Familja kishte gati pesë vjet në Amerikë kur u shtua Salvatore Maranzano edhe për birin e katërt. Kishte lin- dur më 1899. E quajtën Alphonso. Salvatore Maranzano i njohur me nofkën “Bosi i bosëve” ka lindur në Shumë vjet më vonë ky farë Sicili më 1868 dhe ka vdekur më 1931 në Amerikë. Si fëmijë kishte Alphonsoja, ose Al, siç do ta dëshiruar të bëhej prift dhe madje kishte mbaruar edhe fakultet, por quanin miqtë, do të bëhej gang- më pas kishte ndërruar mendje dhe ishte bërë mafioz. Maranzano ka steri më i zulmëkeq që ka ekzistu- qenë i fascinuar me Perandorinë Romake dhe shumë nga rregullat e ar në fytyrë të dheut. Cilët ishin asaj periudhe i ka zbatuar. Ka qenë shefi i vetëm i mafias, me fakul- ata prindër që e kishin sjellë në tet. Në Amerikë kishte ardhur më 1918 me urdhërin e shefit të tij në botë këtë njeri kaq të tmerrshëm? Itali, Don Vito Cascios me urdhër që të krijojë një mafia nën sundin A i kanë rrahur fëmijët e tyre? A e Don Vitos. Pas vrasjes me ndihmën e Lucky Lucianos të një mafiozi kanë qenë gjenetikisht violentë? tjetër të quajtur Masseria, Maranzano u bë gangsteri më i fuqishëm A janë shoqëruar me vrasës dhe i kohës së tij. Ai i mblodhi të pesë familjet më të mëdha mafioze të me hajna? Amerikës dhe veten e shpalli “bos i bosëve”. Mirëpo, disa nga mafiozët Jo. Familja Capone ka qenë famil- e tjerë nuk kishin qejf të kishin bos të bosëve. Maranzano dha urdhër je e qetë dhe e ndershme. për t’i vrarë të padëgjueshmit si Frank Genovese e Lucky Luciano. Laurence Bergreen, autore e Mirëpo, dështoi. Luciano dhe Genovese e mbytën më 1931. biografisë së Capones, ka shkruar Megjithatë, plani i tij për ta krijuar bashkimin e pesë familjeve u real- Al Capone, njeriu më i famshëm i botës së krimit se nëna Teresina Capono ka qenë izua nga Luciano dhe Genovese.