PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG

TẠP CHÍ V ĂN H ỌC PH ẬT GIÁO ● SỐ 11 - THÁNG 4 N ĂM 2007

Ni dung s này:

THÔNG ĐIỆP T Ừ BI ỂN L ỚN (TH Ư NG ƯỜI CH Ủ TR ƯƠ NG S Ố 11) | 2 – Vĩnh H ảo ● CHÚC BI ỆT | 4 – th ơ Viên Linh ● QUAN NI ỆM GI ẢI THOÁT TRONG PH ẬT GIÁO VÀ BÀ LA MÔN GIÁO | 5 – Tâm Di ệu ● PH ẬT S ỐNG TÂY T ẠNG | 10 – Pico Iyer – Thích Nguyên T ạng dịch ● LÒNG TR ẦN, MÀU ĐỜI, NGÕ THI ỀN | 13 – th ơ Letruc ● NH ỮNG BÀI H ỌC V Ề DI ỆU TÂM (HAY PH ẬT TÁNH) | 14 – Tâm Minh ● TỪ TH ỀM HOANG VU, H ỌA, NH ỊP TR ỐNG | 17 - th ơ Lê Trùng D ươ ng ● HÒA TH ƯỢNG T ĂNG TH ỐNG CAMPUCHIA: MAHA GHOSANANDA VỚI NH ỮNG HO ẠT ĐỘNG VÌ HÒA BÌNH | 18 – Thích Nguyên T ạng dịch ● BÊN DÒNG ĐỜI CŨ | 19 – th ơ Đă ng Tâm ● CHÁNH NI ỆM VÀ NI ẾT BÀN | 20 – Maha Thera Ghosananda, Bình Anson dịch ● CH ỪA M ỘT N ỬA CHO EM V Ề G ỐI M ỘNG | 21 – Tuệ Tâm ● THI ỀN ĐỊNH: PH ƯƠ NG THU ỐC TÂN TI ẾN GIÚP C Ơ TH Ể THÍCH ỨNG V ỚI TR ẠNG THÁI TOÀN C ẦU HÓA | 22 – Bs Thierry Janssen, Hoàng Phong dịch ● HOÀI NI ỆM V Ề M ỘT GÓC SÂN CHÙA LINH QUANG, H ƯƠ NG NG ỌC LAN | 27 – th ơ Tr ần Huy Sao ● NGUY ỄN DU VÀ ĐẠO PH ẬT | 28 – Doãn Qu ốc S ỹ ● TH Ơ BU ỒN XIN G ỬI B ỤI TRO BAY | 34 – thơ Tr ần V ấn L ệ ● GÓP Ý V ỚI ÔNG VVK V Ề HÒA GI ẢI DÂN T ỘC VÀ KHÉP L ẠI QUÁ KH Ứ | 35 – Tr ần Trung Đạo ● ĐÀN TRÀNG GI ẢI OAN – NHÌN D ƯỚI KHÍA C ẠNH TÂM LÝ DÂN T ỘC VÀ TÂM LÝ TR Ị LI ỆU | 40 – Tr ần Kiêm Đoàn ● TUYÊN NGÔN C ỦA NH ỮNG SIÊU SAO, BÓNG, VÔ THANH… | 45 – th ơ Nguy ễn Th ị Thanh Bình ● THI ẾU N Ữ TRONG NGÔI NHÀ B ỆNH | 48 – truy ện ng ắn Phan T ấn Hải ● NHÌN TH ẤY L ẠI MÌNH | 52 – th ơ Đức H ạnh ● MỌT T ƯỢNG | 53 – truy ện ng ắn Ngô Nguyên D ũng ● SÀI GÒN KHI TR Ở L ẠI | 56 – th ơ Phan Th ị Ngôn Ng ữ ● ĐỌC TH Ơ CAO T ẦN | 57 – Vĩnh H ảo ● LẠC LOÀI, TRI TÚC, TRI NHÀN… | 60 – th ơ Đặng th ị Qu ế Ph ượng ● BANG CH Ủ TÍ HON | 61 – truy ện ng ắn Qu ảng Di ệu Tr ần B ảo Toàn ● BÀI TÂM CA VÔ NI ỆM | 63 – th ơ Phan Bá Th ụy D ươ ng ● ƯỚC NGUY ỆN | 64 – truy ện ng ắn Chiêu Hoàng ● TÔI, MÙA HÈ VÀ RU ỒI | 66 – th ơ Phan Nhiên H ạo ● TU B ỤI | 76 – truy ện dài Tr ần Kiêm Đoàn ● TIN T ỨC PH ẬT GIÁO KH ẮP N ƠI | 77 ● CÁC THÔNG BÁO… | 89

Ch ủ nhi ệm / Ch ủ bút: VĨNH H ẢO ● Th ư ký: QU ẢNG PHÁP ● Tr ị s ự: NGUY ỄN THANH HUY Địa ch ỉ liên l ạc: P.O. Box 374 - Midway City, CA 92655 – USA Telephone: (714) 623-4285 E-mail: [email protected] ho ặc [email protected] ● Website: www.vinhhao.net

Bài đă ng trên Ph ươ ng Tr ời Cao R ộng do v ăn thi h ữu g ửi đế n b ằng e-mail, đĩa (CD), ho ặc vi ết tay trên m ột mặt gi ấy. Bài không đă ng không g ửi l ại b ản th ảo. Tòa so ạn nhu ận s ắc n ếu c ần. Bài có nhu ận bút xin ghi rõ” yêu c ầu nhu ận bút.” Ph ươ ng Tr ời Cao R ộng là n ơi t ập đạ i thành nh ững bài vi ết c ủa T ăng Ni và v ăn thi s ĩ Ph ật giáo kh ắp n ơi, nhi ều khuynh h ướng, nhi ều giáo h ội, tông phái, do đó không nh ất thi ết ph ản ảnh quan điểm và ch ủ tr ươ ng của t ạp chí.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 1

THÔNG IP T BI N L N

(TH Ư S Ố 11 C ỦA NG ƯỜI CH Ủ TR ƯƠ NG)

Vĩnh H ảo

Từ bãi đậu xe b ước lên th ềm dành cho ng ười đi b ộ, nh ư th ế là điều không th ể ch ấp nh ận được. Nh ưng mà ng ười ta v ẫn ch ưa th ấy được bi ển. Ph ải leo m ột con d ốc đổi thay theo chi ều h ướng nào? Xu h ướng v ăn minh ti ến thoai tho ải với nh ững b ụi hoa vàng v ươ n cao kh ỏi đầu, bộ c ủa nhân lo ại dù nhanh hay ch ậm th ế nào, dù v ận dẫn đến m ột v ọng h ải đài l ộ thiên; t ừ n ơi đây, nhãn quan dụng ch ủ thuy ết, ch ủ tr ươ ng, ý th ức h ệ nào, t ất c ũng ph ải mới b ất ch ợt m ở b ừng tr ước m ột đạ i d ươ ng xanh th ẳm, nh ắm đến m ục đích t ối h ậu là mang l ại hạnh phúc th ực mênh mông, tráng l ệ. sự cho con ng ười, cho x ứ s ở, cho toàn hành tinh. H ạnh Từng đàn h ải âu tung cánh bay l ượn trong v ũ khúc phúc ấy, qua kinh nghi ệm dài lâu c ủa l ịch s ử loài ng ười, miên tr ường c ủa sóng n ước và gió l ộng thênh thang. đã cho th ấy r ằng không nh ất thi ết ph ải là s ự sung túc, Tri ền núi l ởm ch ởm đá, đổ dài xu ống t ận bãi cát lao xao ti ện nghi c ủa v ật ch ất hay k ỹ thu ật. Trái l ại là đàng khác. bọt n ước tr ắng. R ải rác đâu đó v ẫn còn d ấu v ết c ủa Có ngh ĩa r ằng đời s ống con ng ười, càng đơ n gi ản ch ừng nh ững dòng dung nham đen k ịn đóng thành nhi ều t ầng nào, càng d ễ có h ạnh phúc ch ừng n ấy. Nh ận th ức n ầy lớp, t ưởng ch ừng nh ư nh ững trang gi ấy dày c ủa cu ốn xem ra có v ẻ đi ng ược v ới “xu th ế th ời đại”, khi mà h ầu huy ền s ử đấ t tr ời b ị thiêu h ủy b ởi t ạo hóa t ừ hàng tri ệu hết con ng ười đều h ăm h ở ch ạy đua v ới th ời gian, ti ền tri ệu n ăm tr ước. bạc và k ỹ thu ật tân ti ến. Nh ưng k ỹ thu ật tân ti ến ch ẳng Đây là bi ển. Đây là n ước. Bi ển ph ươ ng tây n ối bi ển qua c ũng ch ỉ là cách để có nhi ều th ời gian h ơn b ằng cách ph ươ ng đông. Bên này bên kia nhìn nhau không th ấy b ến rút ng ắn nó l ại: trong m ột kho ảng th ời gian nh ỏ, có th ể bờ, nh ưng n ước th ẳm mênh mông ch ỉ là m ột. làm được nhi ều vi ệc h ơn; nhi ều vi ệc h ơn có ngh ĩa là Xa hút bên kia, xuyên qua trùng trùng sóng xanh và tăng thêm c ơ h ội cho s ự h ưởng th ụ ti ện nghi, c ũng có mây tr ắng, là quê m ẹ. N ơi đó, sau h ơn ba m ươ i n ăm, đã ngh ĩa là t ạo thêm nhi ều ti ền b ạc và tài s ản. B ằng ph ươ ng nhi ều đổi thay. Ng ười ta nói v ậy. T ất nhiên là ph ải v ậy. cách ấy, con ng ười l ẩn qu ẩn trong n ỗ l ực v ừa t ạo tác v ật Vạn v ật và lòng ng ười thay đổi trong t ừng giây phút, ch ất v ừa nô l ệ v ật ch ất, v ừa t ạo tác th ời gian v ừa nô l ệ từng sát-na, không l ẽ h ơn ba m ươ i n ăm mà ch ẳng gì đổi th ời gian. Xét cho cùng, con ng ười ch ỉ t ự trói mình trong thay? Không gì đổi thay m ới là chuy ện l ạ, và chuy ện l ạ trùng vây c ủa ràng bu ộc, phi ền não, để làm nh ững k ẻ nô

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 2 dịch su ốt ki ếp cho v ật ch ất và th ời gian. tr ắng, h ọ làm l ại cu ộc đời. Cu ộc đời c ũ, cu ộc đời m ới, Hạnh phúc không ph ải là làm được th ật nhi ều vi ệc được ch ấm d ứt và kh ởi đầu t ừ bi ển l ớn. Th ế nên, lòng trong m ột th ời gian r ất ng ắn. H ạnh phúc chính là không không th ể không l ớn, tình không th ể không bao la. H ơn cần ph ải làm gì c ả, vô t ư vô l ự, trong m ột th ời gian r ất ba m ươ i n ăm v ật l ộn v ới cu ộc s ống, t ừ vi ệc h ọc hành cho dài. đến ngh ề nghi ệp, h ọ đã tr ải qua cú s ốc v ăn hóa, tâm lý Hạnh phúc không ph ải là có th ể s ở h ữu được r ất chao đảo, v ượt bao gian khó, kh ổ nh ọc, đắng cay, để t ừ nhi ều th ứ, thu gom v ơ vét tài s ản, v ật d ụng và ti ền b ạc hai bàn tay không, d ựng nên s ự nghi ệp hi ển hách c ủa cá đầy d ẫy chung quanh mình. H ạnh phúc chính là buông nhân, gia đình, và m ột c ộng đồng l ớn m ạnh. xả t ất c ả, không còn v ướng b ận vào b ất c ứ th ứ gì. Ng ười ta nói h ọ ph ản qu ốc, ph ản dân t ộc nh ưng k ỳ Hạnh phúc ấy, nhìn ở m ặt chính tr ị, xã h ội, thì đó là th ực chính h ọ l ại là nh ững ng ười yêu n ước, yêu dân n ồng tự do; nhìn ở ph ươ ng di ện tâm linh, tôn giáo, thì đó là nàn nh ất. Ngày đêm canh cánh nh ớ n ước th ươ ng nòi. gi ải thoát. Tháng n ăm h ọc hành và làm vi ệc để ổn định đời s ống mà Tr ời cao, bi ển r ộng, s ở d ĩ đẹp là do ở ch ỗ bao la bát lòng nào nguôi tr ước kh ổ n ạn c ủa quê h ươ ng. T ừ k ẻ ngát, không b ờ không b ến. Không ai trong cu ộc đời mà thành danh giàu có cho đến ng ười già nua y ếu kém nh ận không b ị mê ho ặc b ởi v ẻ vô cùng vô t ận c ủa tr ời và bi ển. tr ợ c ấp hàng tháng c ủa chính ph ủ, lúc nào c ũng s ẵn dành Nh ưng tr ời thì xa quá, không ch ạm đến được, còn bi ển một ph ần ti ền, m ột ph ần quà g ửi v ề quê h ươ ng. T ừ thiên thì n ơi đây, g ần g ũi, sinh động, chân có th ể d ẫm lên, tay tai cho đến tai h ọa gây nên b ởi nh ững k ẻ b ạo ng ược vô có th ể s ờ đến, và thân có th ể h ụp l ặn trong đó. Ng ười ta tình, nh ững ng ười sinh ra t ừ bi ển lúc nào c ũng tiên có nhi ều kinh nghi ệm, k ỷ ni ệm t ừ bi ển, và h ọc t ừ bi ển phong, mau m ắn nh ất để dang tay c ứu giúp cho n ạn nhân rộng nhi ều h ơn là tr ời cao. Hình ảnh c ủa bi ển được dùng quê nhà. rất nhi ều để làm ẩn d ụ trong v ăn ch ươ ng, trong kinh Ng ười ta nói h ọ là nh ững ng ười đầy c ăm thù, c ực điển: Đại d ươ ng th ống kh ổ. Bi ển l ớn sinh-tử… đoan, nh ưng k ỳ th ực h ọ là nh ững ng ười r ất m ực t ừ bi h ỷ Và có m ột s ố ng ười được sinh ra t ừ bi ển không th ể xả. H ọ không vì m ột thi ểu s ố c ầm quy ền mà b ỏ quên không nói t ới. Nh ững ng ười này, già tr ẻ l ớn bé, có k ẻ già hàng tri ệu ng ười dân th ống kh ổ. H ọ không vì m ột t ập trên tám m ươ i, có k ẻ ch ỉ là hài nhi còn trong b ụng m ẹ. đoàn tham nh ũng, h ối l ộ, th ối nát, mà b ỏ m ặc đồng bào Đã m ột lúc nào đó, h ọ l ần l ượt xu ống thuy ền, ra bi ển, b ỏ tr ước nh ững n ỗi nguy nan. Ở n ơi ch ốn t ự do sung túc hà lại t ất c ả sau l ưng. Gia đình, b ạn bè thân thu ộc, tài s ản, tất ph ải b ận lòng thù ghét nh ững ai! Ch ẳng qua là vì đất đai, làng xóm, chùa chi ền, nhà th ờ, đình mi ếu, ngôi th ươ ng dân th ươ ng n ước mà b ất bình v ới nh ững sai trái tr ường c ũ, k ỷ ni ệm, k ỷ v ật, và trên t ất c ả nh ững th ứ ấy: của t ập đoàn tham ô. Bi ển có khi im l ặng nh ư t ờ, nh ưng quê h ươ ng. Lênh đênh trên bi ển l ớn nhi ều ngày để tìm cũng có lúc th ịnh n ộ d ươ ng oai. Không ph ải im là nhu một b ến b ờ t ự do. Tay không t ấc s ắt, đã không th ể tìm nh ược hèn y ếu; không ph ải th ịnh n ộ là c ăm thù, b ạo được t ự do và h ạnh phúc n ơi chính quê h ươ ng c ủa mình động. Ch ỉ là im l ặng để l ắng nghe, th ấu su ốt, và lên ti ếng dưới m ột chính th ể hà kh ắc, h ọ ph ải gom tài s ản ti ền b ạc là để nói cái khát v ọng t ự do h ạnh phúc c ủa sinh dân. để mua m ột chuy ến đi. L ại gom c ả sinh m ệnh c ủa mình Sinh t ừ bi ển l ớn, h ọ có t ấm lòng bao dung nh ư bi ển: để đánh đổi t ự do. Trong đại d ươ ng th ống kh ổ ấy, trong đã t ừng tha th ứ nh ững k ẻ đày ải, giam c ầm, hành h ạ, bóc bi ển l ớn sinh-tử ấy, nhi ều ng ười, r ất nhi ều ng ười trong lột mình, luôn ngh ĩ đế n n ỗi đói kh ổ c ủa đồ ng bào và số h ọ, đã b ị c ướp bóc, hãm hi ếp, gi ết h ại, b ởi chính nhân luôn s ẵn sàng đem tài s ức mình để xây d ựng quê h ươ ng. viên công l ực c ủa đất n ước mình c ũng nh ư c ủa h ải t ặc Họ đã tìm th ấy t ự do, nh ưng ước v ọng t ự do cho k ẻ khác các n ước láng gi ềng, ho ặc b ị ép b ức làm nô l ệ tình d ục vẫn ch ưa nguôi. Họ tiếp t ục nh ẫn n ại, ch ờ đợi s ự h ồi đầu su ốt ki ếp ở m ột n ơi ch ốn xa l ạ nào đó; nhi ều người ch ết hướng thi ện c ủa nh ững k ẻ x ấu-ác. Đó là lòng nhân, là trí đói ch ết khát; nhi ều ng ười b ị bão l ớn, sóng to nh ận chìm. tu ệ, mà c ũng là s ức m ạnh c ủa h ọ. Lượng máu và n ước m ắt c ủa h ọ không sánh được nh ư Họ, nh ững bé s ơ sinh n ăm ấy bây gi ờ đã tr ở thành nước đại d ươ ng, nh ưng m ặn và đau xót h ơn r ất nhi ều. nh ững b ậc cha m ẹ c ủa nh ững bé s ơ sinh th ế hệ m ới; Nh ững k ẻ may m ắn s ống còn, trôi gi ạt đến b ờ bi ển những thanh niên nhi ệt huy ết can tr ường n ăm ấy, bây gi ờ của nh ững n ước láng gi ềng, lam l ũ, ti ều t ụy, v ật v ờ nh ư đã đứng tr ước th ềm lão niên. Nhi ều ng ười trong s ố h ọ đã nh ững h ồn ma bóng qu ế l ạc v ề t ừ địa ng ục. Đặt chân trên ra ng ười thiên c ổ. Nh ưng bi ển l ớn hãy còn đó. Mênh vùng đất m ới, h ọ l ập t ức được ng ười n ước ngoài ti ếp c ứu mông, không cùng, không t ận. bằng lòng nhân đạo, m ở vòng tay để chào đón nh ư là Từ bi ển l ớn, g ửi thông điệp nhân t ừ, trí tu ệ và nh ẫn thành viên m ới c ủa x ứ s ở t ự do, mà đồng lúc c ũng b ị nại v ề đấ t m ẹ quê cha. chính quy ền trong n ước kết án nh ư nh ững k ẻ ph ản b ội t ổ qu ốc và quê h ươ ng. B ắt đầu t ừ đây, v ới hai bàn tay Laguna Beach, California, ngày 01 tháng 4, 2007.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 3

Thơ

VIÊN LINH

Đư a em, n ước cu ốn l ấy r ồng Chúc Bi t Bình minh tr ời m ọc c ầu v ồng ti ễn em Tr ăm n ăm thôi nhé đôi mi ền Hải tri ều đi mãi, đất li ền lùi xa.

Tr ăm n ăm thôi nhé em v ề Đèn soi có ng ọn Đồng Đă ng Từ đây t ần h ải chia lìa nh ớ th ươ ng. Cùng nàng Tô th ị tr ăm n ăm đợi ch ồng. Lên cao, con n ước làm ngu ồn Th ủy Tinh s ầu h ận trong lòng Xu ống sâu làm b ể, tr ăm đường làm m ưa. Kh ối tình đã m ất bi ển Đông còn thù. Sợ ma, em lánh Th ần Phù Khóc em mù ng ọn su ối m ơ Hận x ưa Mã Vi ện cu ốn c ờ, l ật ghe. Lầm than kinh r ạch, s ững s ờ đò ngang Ng ủ đi em, d ưới Th ủy T ề Th ươ ng em đò d ọc mu ộn màng Yên vui em ng ủ ti ếc gì nhân gian. Xôn xao b ờ bãi, b ẽ bàng h ồ ao. Tr ăm n ăm thôi nhé lìa tan Ti ếc em, ng ầu đục sông đào Hơi thu th ổi l ạnh sông vàng đìu hiu Ng ất kêu đầu thác, ào ào th ủy ba Nh ớ em đỏ r ực ráng chi ều Th ở than xanh ng ọn ngân hà Âm u lòng b ạn, tiêu điều ng ười xa. Nỉ non gi ọt n ước mái nhà cu ối hiên. Từ đây đáy bi ển là nhà Rằng x ưa em v ốn m ẹ hi ền Chúc em m ột gi ấc yên hà bình an. Nuôi con giòng s ữa tri ền miên tháng ngày Yêu ch ồng son s ắt không phai (Th ủy M ộ Quan) Qu ẩn quanh t ổ ấm, mi ệt mài dáng thu.

Yêu sông núi, h ận quân thù Đư a con ra tr ận, ph ục m ồ vô danh Yêu ai g ầy m ộng tan tành Yêu quê đói kém, yêu thành l ầm than.

Gi ận ng ười nham hi ểm gian ngoan Th ươ ng ng ười ch ất phác l ỡ làng t ấm thân Khóc em, tr ời nh ỏ m ưa d ầm Sươ ng sa li ễu r ủ, ầm ầm bão giông.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 4

QUAN NI M GI I THOÁT TRONG PH T GIÁO VÀ BÀ LA MÔN GIÁO

Tâm Di ệu

Có m ột s ố Ph ật t ử cho r ằng khi con ng ười đạ t t ới Đà) và Upanishad (Áo Ngh ĩa Th ư), mà ch ủ y ếu là s ự gi ải thoát là lúc h ọ tr ở v ể v ới b ản th ể chân tâm tuy ệt đố i, đồng nh ất gi ữa linh h ồn cá nhân Atman v ới linh h ồn t ối hoà đồng vào b ản th ể c ủa v ũ tr ụ vô biên trong m ột tr ạng cao v ũ tr ụ Brahman, t ức quan ni ệm “ vạn v ật đồ ng nh ất thái h ằng h ữu v ĩnh c ửu. th ể” hay còn g ọi là B ất Nh ị, t ức là không có hai, có Nh ận đị nh trên đã được d ẫn xu ất t ừ ngu ồn t ư t ưởng ngh ĩa là Ti ểu Ngã (Atman) hay linh h ồn c ủa m ỗi chúng Bà La Môn và t ừ nh ững nh ận xét sai l ầm v ề Ph ật giáo. sinh đều cùng chung m ột b ản th ể đồ ng nh ất v ới linh h ồn Cho nên, để có m ột cái nhìn rõ ràng h ơn v ề đạ o gi ải Đại Ngã (Brahman) hay linh h ồn v ũ tr ụ. thoát c ủa đứ c Ph ật, chúng tôi vi ết bài ti ểu lu ận này nh ằm Brahman là linh h ồn v ũ tr ụ, là B ản Ngã t ối cao, là nêu lên s ự khác bi ệt gi ữa quan ni ệm gi ải thoát c ủa Ph ật th ực th ể tuy ệt đố i, duy nh ất, đầ u tiên và b ất di ệt, sáng t ạo giáo và c ủa Bà La Môn giáo. Bài vi ết được d ựa ph ần l ớn và chi ph ối v ạn v ật, t ức là “cái b ản ch ất sâu xa c ủa m ọi vào nh ững t ư li ệu hi ện có, vào kinh điển c ủa Ph ật giáo sự t ồn t ại, là ngu ồn g ốc sinh ra m ọi cái và m ọi cái nh ập và Bà La Môn giáo đang l ưu truy ền. vào, hoà vào khi ch ấm d ứt s ự t ồn t ại ở th ế gi ới này .” [1] Chúng tôi c ũng xin minh xác là bài ti ểu lu ận này Còn Atman (Ti ểu Ngã hay T ự Ngã) là m ột th ực th ể không nh ằm m ục tiêu so sánh giáo lý nhà Ph ật và t ư nội t ại, là linh h ồn trong m ỗi cá nhân. H ơi th ở con ng ười tưởng Bà La Môn để phân đị nh đúng, sai, hay, d ở. là ngu ồn s ống v ật ch ất thì Atman là linh h ồn, là ngu ồn Chúng ta không th ể nào so sánh, hay nói khác đi, l ấy m ột sống tâm linh. Atman là th ực th ể làm cho con ngu ời v ượt nền giáo lý làm chu ẩn để phê bình m ột giáo lý khác, vì lên trên v ạn v ật. Có th ể nói Atman là thành ph ần c ủa từ n ội dung giáo lý cho t ới đường l ối tu t ập, t ức các Brahman trong con ng ười. Brahman là cái ngã v ũ tr ụ đạ i ph ươ ng pháp th ực hành, m ỗi tôn giáo đề u có nh ững đồng, còn Atman là cái ngã cá nhân. điểm cá bi ệt. Chúng tôi ch ỉ nêu ra s ự khác nhau c ăn b ản Để gi ải thoát cho linh h ồn, khi ến nó kh ỏi ph ải ch ịu về m ục tiêu c ủa hai n ền đạ o h ọc, Ph ật giáo và Bà La sự đầ u thai h ết ki ếp này đến ki ếp khác ở th ế gi ới này, Môn giáo mà thôi. con ng ười, theo t ư t ưởng Bà La Môn, c ần ph ải d ốc lòng Nhìn chung, c ả hai ngu ồn t ư t ưởng đề u cho r ằng tu luy ện, suy t ư, thi ền đị nh Yoga và th ực hành t ế l ễ để cu ộc đờ i này là gi ả t ạm và chúng sinh c ứ ph ải s ống trong đư a linh h ồn tr ở v ề v ới b ản th ể v ũ tr ụ tuy ệt đố i, hoà nh ập đau kh ổ vì lòng tham d ục vô b ờ b ến. D ục có ngh ĩa là với “Linh h ồn v ũ tr ụ t ối cao” Brahman. thèm khát, ham mu ốn và đam mê, b ắt ngu ồn t ừ vô minh, Đối v ới Ph ật Giáo, con ng ười có th ể gi ải thoát kh ỏi khi ến con ng ười t ự mình trói bu ộc v ới nh ững xung độ t kh ổ đau, sinh t ử luân h ồi b ằng các n ỗ l ực tu t ập t ự thân: và kh ổ đau do không bao gi ờ tho ả mãn, nên ph ải luân làm lành, tránh ác và t ự thanh t ịnh hóa tâm ý. B ốn chân hồi tri ền miên trong vòng sinh t ử. N ếu mu ốn, con ng ười lý n ền t ảng c ủa Ph ật giáo cho r ằng m ọi kh ổ đau (Kh ổ đế ) có th ể tu t ập để đi đế n ch ỗ gi ải thoát kh ỏi vòng luân h ồi của chúng sinh đề u có m ột hay nhi ều nguyên nhân (T ập nghi ệp báo, mà vào m ột n ơi nào đó không sinh không đế) gây nên, chúng có th ể b ị gi ải tr ừ (Di ệt đế ) và có con di ệt, đờ i đờ i không có đau kh ổ mà ch ỉ có an l ạc. N ơi đó, đường để gi ải tr ừ kh ổ đau đó ( Đạo đế ). Con đường đó Bà La Môn giáo g ọi là Brahman t ức là Đại Ngã; Ph ật chính là con đường gi ải thoát, là Bát Chánh Đạo trong giáo t ạm g ọi là Ni ết Bàn, là Chân Nh ư. giáo lý c ăn b ản c ủa nhà Ph ật. Giáo lý này được qui thành Tr ước khi bàn v ề quan ni ệm gi ải thoát c ủa Bà La ba b ộ môn: Gi ới, Đị nh và Tu ệ. Th ực hành Gi ới và Định Môn giáo và c ủa Ph ật Giáo, thi ết t ưởng chúng ta c ũng là đư a t ới trí Tu ệ, là gi ải thoát kh ỏi s ự mê mu ội, lòng ích nên tìm hi ểu s ơ qua v ề Bà La Môn giáo. kỷ và kh ổ đau, là đạt t ới c ảnh gi ới Ni ết Bàn. Tư t ưởng Bà La Môn b ắt ngu ồn t ừ kinh Vedas (V ệ Vậy Ni ết Bàn là gì?

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 5 Trong giáo pháp được cho là nguyên th ủy, thì ý cũng không ph ải cái tên do cha m ẹ đặ t cho. T ất c ả ch ỉ là ngh ĩa c ủa gi ải thoát là di ệt tr ừ tham, sân, si; đoạn t ận nh ững y ếu t ố v ật ch ất và tinh th ần h ợp l ại t ạo thành m ột phi ền não, để ch ấm d ứt kh ổ đau nh ư trong kinh T ạp A cái t ạm g ọi là cái “Ta”. Cái Ta này không th ật, nó ch ỉ là Hàm 38 nói r ằng: “Sự t ận di ệt tánh tham, s ự t ận di ệt gi ả h ợp, vô th ường, không th ường h ằng b ất bi ến, vì khi tánh sân và s ự t ận di ệt tánh si là Ni ết Bàn .” thi ếu nh ững điều ki ện để t ạo thành thì cái Ta tan rã, Tận di ệt Tham, t ận di ệt Sân, t ận di ệt Si là hoàn t ất không còn gì c ả. chu k ỳ tu hành để th ực ch ứng Vô Ngã. Nh ư th ế, theo Cu ộc s ống là m ột dòng ch ảy vô t ận. T ất c ả m ọi s ự quan điểm c ủa Ph ật giáo Nguyên Th ủy, “Vô ngã là Ni ết mọi v ật đề u bi ến chuy ển nh ư dòng thác đổ, không phút Bàn ”. nào ng ừng ngh ỉ. Không có m ột cái gì độc l ập, c ố đị nh, Bước qua Đạ i Th ừa, giáo pháp ấy không hoàn toàn đứng yên và v ĩnh h ằng, ngay c ả trong ý ni ệm t ự ngã. bị ph ủ nh ận. Nh ưng theo l ập tr ường c ủa h ệ t ư t ưởng Bát Mọi hi ện t ượng trong đờ i s ống đề u t ươ ng sinh, t ươ ng Nhã, thì khi hành gi ả th ức t ỉnh kh ỏi c ơn mê v ọng, s ẽ duyên v ới nhau. th ực ch ứng Tánh Không , là c ảnh gi ới hoàn toàn gi ải Kinh A-hàm và T ăng Chi B ộ kinh nói các pháp do thoát, linh động, c ảnh gi ới c ủa Chân Không Di ệu H ữu. duyên h ợp: Cảnh gi ới này không th ể dùng ngôn t ừ để xác đị nh, ch ỉ - “cái này có nên cái kia có, có th ể dùng l ối ph ủ đị nh, không n ằm trong b ốn ph ạm trù - cái này sanh nên cái kia sanh, “Có, Không, C ũng Có C ũng Không, Ch ẳng Có Ch ẳng - cái này di ệt nên cái kia di ệt, v. v …” [05] Không ”, v ượt ra ngoài m ọi gi ới h ạn c ủa t ư t ưởng, ngôn đều là lý nhân duyên t ươ ng quan gi ữa cái này v ới ng ữ trong th ế gi ới hi ện t ượng t ươ ng đối này, không l ệ cái kia. thu ộc vào b ất c ứ m ột hình th ức, quan điểm nào, b ất k ể là Theo đó, đạo Ph ật cho r ằng không có b ất c ứ m ột v ật Đại Ngã hay Ti ểu Ngã. nào được t ự t ạo ra, hình thành độc l ập và duy nh ất, mà Đây là điểm h ệ tr ọng hoàn toàn khác bi ệt gi ữa Ph ật chúng ph ải nh ờ vào cái khác để được t ồn t ại, không có giáo và giáo lý Bà La Môn, đó là Ph ật giáo ph ủ nh ận c ả cái gì mà t ừ m ột nguyên nhân ban đầu sinh ra c ả, nó t ồn Ti ểu Ngã (cái tôi c ủa m ỗi ng ười) và Đại Ngã. S ự ph ủ tại v ới s ự t ồn t ại c ủa các cái khác (các pháp). Dù đức nh ận đó được th ể hi ện trong chính câu nói c ủa đứ c Thích Ph ật có xu ất hi ện n ơi đời hay không thì s ự th ực ấy v ẫn Ca nói v ới các đệ t ử c ủa Ngài nh ằm ph ản bác ni ềm tin v ề luôn t ồn t ại. Ngh ĩa là đức Ph ật không t ạo nên nó, làm ra Ngã và Đại Ngã trong t ư t ưởng Bà La Môn: nó, sinh ra nó v.v… Ngài ch ỉ là ng ười nh ận ra nó: “Pháp - “Hỡi các T ỳ Kheo, khi mà Ngã hay b ất c ứ cái gì Duyên kh ởi ấy, dù Nh ư Lai có xu ất hi ện hay không xu ất thu ộc v ề Ngã không có, thì quan điểm t ư duy này: V ũ tr ụ hi ện, an trú là gi ới tính ấy, pháp quy ết đị nh tánh ấy. Nh ư là linh h ồn, ta s ẽ là linh h ồn sau khi ch ết, s ẽ tr ường c ửu, Lai hoàn toàn ch ứng ng ộ, ch ứng đạ t đị nh lý ấy.” tồn t ại, v ĩnh vi ễn b ất bi ến, và ta s ẽ hi ện h ữu nh ư th ế cho đến vô t ận th ời gian - quan điểm ấy có ph ải là hoàn toàn Nói m ột cách khác. T ất c ả v ạn s ự, v ạn v ật ch ỉ là s ự điên r ồ ch ăng? ”[02]. kết h ợp c ủa s ắc, th ọ, t ưởng, hành và th ức. N ăm u ẩn này Ngoài ra, trong kinh Pháp Cú ( Dhammapada ) có ba luôn luôn bi ến chuy ển theo nhân duyên, nhân qu ả. Cái câu vô cùng quan tr ọng và c ốt y ếu trong giáo lý Đứ c Ta (ngã) c ủa con ng ười c ũng ch ỉ là m ột s ự t ổ h ợp c ủa Ph ật, đấ y là nh ững câu k ệ s ố 277, 278, 279. Hai câu k ệ ng ũ ấm t ứ đạ i, được hình thành t ừ các giác quan, do các đầu nói: duyên hòa h ợp mà có, đủ điều ki ện thì sinh, h ết duyên “Hết th ảy các hành là vô th ường và kh ổ đau.” thì di ệt, có r ồi không, không r ồi có, luôn luôn thay đổ i Câu th ứ ba là: bi ến chuy ển, vô th ường, và vì th ế, nó vô ngã. C ũng nh ư “Hết th ảy các Pháp là vô ngã ”. [03] cái mà ng ười ta th ường g ọi là linh h ồn c ũng không có Tất cả các Pháp là vô ngã, ngh ĩa là không có pháp tính ch ất tr ường c ửu b ất di ệt. nào là có b ản th ể độ c l ập, không đứ ng riêng l ẻ m ột mình, Nh ư th ế Ph ật Giáo đã m ặc nhiên ph ủ nh ận thuy ết mà là do nhân và duyên h ợp l ại. Chúng không có t ự th ể, nh ất nguyên th ần quy ền, ph ủ nh ận cái Ngã b ất bi ến mà c ũng không do m ột đấ ng sáng t ạo nào mu ốn t ạo là tr ường t ồn, ph ủ nh ận cái “duy nh ất” và cái “có tr ước có, mu ốn h ủy là di ệt. Cu ộc đố i tho ại gi ữa T ỳ kheo Na tiên” Brahman, mà ch ủ tr ươ ng h ết th ảy đề u do nhân Tiên và vua Milinda trong Kinh Na Tiên T ỳ Kheo [04] duyên hòa h ợp mà bi ến hi ện. Đây là điểm khác bi ệt độ c đã minh ch ứng điều này. Cái ta (ngã) là gì? Ch ỉ ra không đáo gi ữa giáo lý Vô Ngã c ủa Ph ật, v ới giáo lý Ngã c ủa được. Cái ta không ph ải n ăm c ăn, sáu th ức, không ph ải kinh V ệ Đà và Áo Ngh ĩa Th ư. M ột đằ ng ch ủ tr ươ ng đầu tóc, không ph ải b ộ óc, không ph ải tim, gan, ph ổi Ngã, m ột đằ ng ch ủ tr ươ ng h ết th ẩy các pháp là Vô Ngã, phèo, không ph ải tư t ưởng, không ph ải tâm ý, mà c ũng và cho r ằng ph ải phá Ch ấp Ngã, vì ch ấp ngã là ngu ồn không ph ải là nh ững th ứ gì ngoài n ăm c ăn, sáu th ức, gốc sinh ra vô minh, mà vô minh là đầu m ối c ủa luân h ồi

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 6 sinh t ử và kh ổ đau c ủa con ng ười. bi ển là hi ện thân c ủa n ước và n ước là th ể tánh c ủa Con ng ười, theo Ph ật giáo, mu ốn được gi ải thoát sóng ). cần ph ải phá Ch ấp Ngã b ằng cách th ực hành. Đạo Ph ật Điểm thi ết y ếu trong n ền tri ết h ọc Tánh Không c ủa là con đường trí tu ệ c ủa nh ận th ức Vô Ngã và th ực hành Bồ Tát Long Th ọ là mu ốn minh gi ải v ề B ản Th ể tuy ệt Vô Ngã. Th ực hành b ằng cách thi ền đị nh để chân không đối, điều mà x ưa kia Ph ật ít mu ốn gi ải bày. “Vi ệc tri ển hoá ý th ức. Trong kinh Trung B ộ (Majjihima Nikaya III) khai giáo lý c ủa phái Đạ i Th ừa có l ẽ c ũng không trái v ới đức Ph ật d ạy các đệ t ử c ủa Ngài cách th ực hành phá Ngã ý mu ốn c ủa đứ c Thích Ca, vì ở th ời đứ c Thích Ca, dân bằng ph ươ ng pháp chân không hoá ý th ức m ột cách t ừ trí còn th ấp kém, nên có l ẽ đứ c Thích Ca đã không mu ốn từ. Ph ải, đạ o Ph ật là đạo th ực hành, n ếu con ng ười mu ốn lý gi ải nh ững v ấn đề siêu hình. T ới th ế k ỷ th ứ nh ất sau gi ải thoát ra kh ỏi luân h ồi kh ổ đau, thì ph ải tri ệt để phá tây l ịch, dân trí đã m ở mang h ơn, l ại thêm các tông phái ch ấp, phá ch ấp Ti ểu Ngã c ũng nh ư phá luôn c ả thành trì Bà La Môn đều n ảy n ở, n ền giáo lý Ph ật c ần ph ải tri ển cu ối cùng mà Bà La Môn Giáo g ọi là Đại Ngã, hay g ọi là khai m ới có th ể t ồn t ại được…” [09] cái gì đi n ữa và cu ối cùng ph ải “phá luôn c ả cái ý ni ệm Ngoài ra, vi ệc minh gi ải c ủa B ồ Tát Long Th ọ phá ” đó n ữa. Hòa Th ượng Thích Minh Châu, trong m ột cũng không ngoài quan điểm chính th ống c ủa đứ c Ph ật bài di ễn gi ảng t ại Vi ện Đạ i H ọc V ạn H ạnh cho r ằng “Khi Thích Ca t ừng nh ấn m ạnh v ề con đường trung đạo và đức Ph ật m ở ra con đường gi ải thoát b ằng vi ệc phá nguyên lý Duyên Kh ởi. Ngài Long Th ọ cho r ằng t ất c ả ch ấp, phá b ỏ t ất c ả m ọi c ố ch ấp và phá b ỏ ngay vi ệc c ố các pháp trên th ế gian này đều n ươ ng t ựa l ẫn vào nhau ch ấp vào chính đạo Ph ật, đứ c Ph ật ch ỉ mu ốn cho con để mà sinh kh ởi. Ngài nói r ằng: ng ười ý th ức t ối h ậu r ằng chính Th ực T ại hay Th ực Th ể - “ Chính vì b ản ch ất c ủa các pháp là đều do duyên cũng là bi ểu t ượng cu ối cùng mà con ng ười ph ải phá kh ởi, nên tôi nói là Không, là Gi ả Danh và c ũng là hu ỷ, để được gi ải phóng toàn tri ệt.” [06] Trung Đạo” [10] . Trong môi tr ường bi ện bi ệt phân tranh c ủa xã h ội Về B ản th ể tuy ệt đố i, B ồ Tát Long Th ọ nói r ằng Ấn ở nh ững th ế k ỷ đầ u Công nguyên, k ẻ nói có, ng ười không th ể lý gi ải theo nh ững quan ni ệm c ủa th ế gian nói không, k ẻ nói v ừa có l ẫn v ừa không, k ẻ nói ch ẳng có được vì nó là b ất kh ả thuy ết b ởi ngôn ng ữ. Nó ở ngoài lại ch ẳng không; riêng Bà La Môn giáo đư a ra sáu mươ i ph ạm trù t ứ cú [11] c ủa th ế gian, nên ch ỉ t ạm g ọi là Chân hai lu ận ch ấp v ề Ngã và Ngã S ở nh ằm b ảo h ộ Ngã Tính Không. Chân Không c ũng còn được g ọi là Ni ết Bàn, là của mình. B ồ Tát Long Th ọ đã tuyên b ố: “Nh t thi t Chân Nh ư Ph ật Tánh, là Nh ư Lai T ạng… pháp Không ” tức “Ht th y các pháp là Không ” bằng Trong khi Ti ểu Ngã c ủa Bà La Môn Giáo tìm cách tám cái Không [07], nh ằm phá hu ỷ t ất c ả ki ến ch ấp sai gi ải thoát b ằng cách hoà đồng vào v ũ tr ụ vô biên c ủa Đạ i lầm hay m ọi đị nh ki ến v ề có, không, sinh, di ệt, v.v... Ngã, thì ng ười Ph ật giáo gi ải thoát b ằng cách th ực hành “Không” ở đây không có ngh ĩa là “không có” theo s ự thi ền đị nh vô ni ệm qua nhi ều pháp ph ươ ng ti ện khác hi ểu bi ết thông th ường b ởi tâm th ức và giác quan con nhau, nh ằm chân không hoá t ất c ả m ọi ý ni ệm, m ọi t ư ng ười hay là “hư vô” theo cái g ọi là h ư vô ch ủ ngh ĩa, mà tưởng, bao g ồm c ả t ư t ưởng Ch ấp Ngã và đam mê, để là “không có th ật nh ư ta đã nh ận th ức”. Không ở đây đạt Chân Không, để tâm vô ni ệm, trong đó không còn có tượng tr ưng cho m ột cái gì không ph ải là có , c ũng không phân bi ệt ch ủ th ể v ới khách th ể, không còn có ý th ức v ới ph ải là không . “Long Th ọ và môn phái c ủa ông đã xây vô th ức, không còn có h ữu hay vô, mà ch ỉ còn là tuy ệt dựng h ệ th ống Trung Quán Lu ận trên chân không đối Chân Không. (sunyata). Chân Không đây là Trung Đạo, nó không Đối v ới Ph ật Giáo, t ất c ả nh ững ý ni ệm ch ủ-khách, đư a t ới có hay không, không đưa t ới ch ấp nh ận hay ph ủ sắc-không, ni ết bàn-sinh t ử, h ữu-vô, nh ị nguyên-nh ất nh ận. Trung đạo ở đây không phải lo ại trung đạ o theo nguyên, th ường-đoạn, đề u ch ỉ là nh ững v ọng ch ấp đố i ngh ĩa là ở ngoài hai c ực đoan. Trung Đạ o trong Trung đãi. Trong s ự gi ải thoát này ý ni ệm “hoà đồng ” hay Quán Lu ận là con đường không v ề đâu c ả, m ột con “hoà nh ập” hoàn toàn v ắng m ặt vì mu ốn hoà đồng hay đường không ph ải con đường, m ột con đường hu ỷ di ệt hoà nh ập c ần ph ải có s ự hi ện di ện c ủa hai hay nhi ều h ơn mọi con đường,“via negativa”, con đường t ự hu ỷ di ệt...” hai “cái gì đó”, ví d ụ nh ư là hai t ư t ưởng hay hai ngã th ể. [08] Nh ưng tr ạng thái Chân Không hay Ni ết Bàn c ủa Ph ật Theo quan điểm Bát Nhã, Tánh Không là th ể tánh giáo l ại chính là tr ạng thái trong đó m ọi tư t ưởng, m ọi ý của t ất c ả các pháp. Th ể tánh c ủa t ất c ả các pháp là ni ệm bao g ồm ý ni ệm v ề Ch ấp Ngã và ngã s ở đề u t ịch không, do duyên h ợp nên sanh ra muôn pháp. Vì v ậy nói di ệt. Tánh Không duyên kh ởi. Do đó, Vô Ngã c ũng là duyên Th ật ra, Bà La Môn Giáo g ồm có nhi ều tông phái kh ởi ( vô ngã là duyên kh ởi bi ểu th ị ở m ặt hi ện t ượng và và quan ni ệm gi ải thoát c ủa h ọ c ũng có nhi ều d ị bi ệt v ới duyên kh ởi là vô ngã bi ểu th ị ở m ặt th ể tánh ví nh ư sóng nhau. G ần th ời đạ i chúng ta, h ọ có sáu tông phái chính:

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 7 nguyên t ử lu ận, luân lý lu ận, s ố lu ận, nh ị nguyên lu ận, Theo chủ thuy ết B ất Nh ị c ủa V ệ Đà Vedanta thì nh ất nguyên lu ận và phi nh ị môn lu ận. Trong s ố đó có không có hai: Ti ểu Ngã hoà nh ập v ới Đạ i Ngã thành phái phi nh ị môn lu ận Vedanta, m ột h ệ phái được cho là một. chính th ống h ơn h ết c ủa Bà La Môn Giáo. Phái này ch ủ Nh ưng đối v ới Ph ật giáo, Long Th ọ B ồ Tát nói tr ươ ng không có hai (Adwaita), c ũng hàm ngh ĩa v ạn v ật rằng: “Ni ết Bàn và th ế gian không có gì sai bi ệt. Ni ết đồng nh ất th ể. Bàn và th ế gian chúng không hai, không khác ” [13] . Đối v ới Ph ật Giáo, giáo lý đạ o Ph ật là m ột pháp Đây là m ột điểm khó hi ểu và d ễ gây ng ộ nh ận, môn phi nh ất, phi d ị, phi h ữu, phi vô, phi s ắc, phi không, nh ưng Thi ền S ư B ạch Ẩn đã cho m ột ví d ụ r ất d ễ hi ểu v ề phi nh ị nguyên, phi nh ất nguyên, phi đa nguyên, phi sự nh ất tính gi ữa Ph ật và chúng sanh hay gi ữa Ni ết Bàn thi ểu nguyên… Nói nh ư th ế không có ngh ĩa là ph ủ đị nh và th ế gian. Ông vi ện d ẫn “băng (ice), mà b ản ch ất là tất c ả, mà theo Trung Quán Lu ận, “nói ph ủ đị nh là nh ằm nước. Ngoài n ước không th ể có b ăng, ngay m ột m ảnh kh ẳng đị nh, kh ẳng đị nh m ột “chân tr ời” không bao gi ờ băng r ất nh ỏ c ũng là n ước. Và ngay n ước là b ăng. Khi hi ện h ữu trong t ươ ng quan đối đãi, mà con ng ười h ằng đông l ạnh, đó là b ăng, khi tan ch ảy là n ước. Nếu b ạn tìm tưởng là nó ở ngay trong t ươ ng quan đối đãi. C ũng nh ư trong n ước, b ạn s ẽ không th ấy b ăng. Nh ưng b ăng hình một k ẻ khùng điên đứng tr ước m ặt bi ển xanh c ủa đạ i thành t ừ n ước” . dươ ng bao la mênh mông, y c ứ t ưởng r ằng ở đằ ng xa Thi ền s ư B ạch Ẩn nói thêm: xăm vô t ận bên kia có m ột đường chân tr ời th ật s ự, và y “Có m ột điều khó hi ểu. N ếu chúng ta nói b ăng và hão huy ền m ơ m ộng s ẽ đạ t đế n bên c ạnh chân tr ời. nước là hai v ật gi ống nhau. Có ph ải v ậy không? N ếu Mộng t ưởng c ủa y qu ả là điên d ại, vì v ĩnh vi ễn s ẽ không chúng ta đi mua b ăng (n ước đá), chúng ta s ẽ không nh ận bao gi ờ có cái đường chân tr ời ấy. Nó v ốn v ượt lên trên nước lã (water), do đó không ph ải t ươ ng đồng. Nh ưng mọi c ươ ng tỏa trong t ươ ng quan n ối k ết c ủa tr ần gian, chúng ta không th ể nói r ằng b ăng và n ước không gi ống nh ư m ặt tr ời trên đỉnh phù vân .” [12] nhau, b ởi vì ngoài n ước không có b ăng, c ả hai không Đây là ch ỗ mà ch ư T ổ th ường g ọi là “ngôn ng ữ đạ o ph ải d ị bi ệt. B ăng và n ước không ph ải đồ ng c ũng không đoạn tâm hành x ứ di ệt”. Do đó, nh ững ý ni ệm v ề Ni ết ph ải d ị. Sự t ươ ng quan gi ữa Ph ật và chúng sinh (hay Bàn, v ề B ản Th ể tuy ệt đố i, v ề Chân Nh ư đều không ph ải gi ữa Ni ết Bàn và th ế gian c ũng th ế)”. [14] là th ật, ch ỉ là tên g ọi, là gi ả danh và nó được g ọi là “Không”. Gi ải thoát là Ni ết Bàn, Vô ngã là Ni ết Bàn. Ni ết Một s ố kinh sách Ph ật giáo th ường hay dùng t ừ Bàn không ở d ưới th ấp, không ở trên cao, không ở trên ch ứng đắ c Ni ết Bàn để ch ỉ đế n m ột k ết qu ả t ối h ậu hay là Thiên đường và không ph ải ch ỉ có th ể đạ t được sau khi ch ỗ đế n cu ối cùng c ủa ng ười tu hành. V ậy ngh ĩa đó nh ư lìa đời, nh ư Bà La Môn giáo ch ủ tr ươ ng (ch ỉ khi nào linh th ế nào? Th ật ra đố i v ới Ph ật Giáo, không có v ấn đề hồn con ng ười hòa nh ập v ới Đạ i-Ngã c ủa v ũ tr ụ thì lúc ch ứng đắ c Ni ết Bàn, hay th ể nh ập Ni ết Bàn. Bởi vì có ấy m ới có gi ải thoát). Trái l ại, Ni ết Bàn, theo Ph ật giáo ch ứng đắ c hay th ể nh ập, là còn có đối đãi, còn trong có th ể xúc ch ạm được, có th ể ch ứng nghi ệm được ngay ở vòng nh ị nguyên t ươ ng đối, có nh ập, có xu ất. Ni ết Bàn giây phút s ống trong hi ện t ại này, ngh ĩa là b ất c ứ trong hay Chân Nh ư ch ỉ là tên t ạm g ọi nh ằm ám ch ỉ m ột tr ạng giây phút nào ta xa lìa được Ch ấp Ngã, không còn ch ấp thái tâm v ắng b ặt m ọi t ư t ưởng k ể c ả ý ni ệm v ề Ngã, cái tôi, cái c ủa tôi và c ắt đứ t được c ội ngu ồn tâm ý tham Ti ểu Ngã l ẫn Đạ i Ngã, ngay c ả đế n t ư t ưởng c ủa Ph ật và lam, sân h ận và si mê là tâm h ồn được thanh th ản, t ự do, giáo lý c ủa Ngài gi ảng d ạy c ũng ch ỉ được xem nh ư là tự t ại, thì ngay giây phút đó ta đã v ới t ới c ảnh gi ới an ph ươ ng ti ện, nh ư là ngón tay để ch ỉ m ật tr ăng, nh ư con lạc, gi ải thoát chân th ực r ồi. đò đư a ng ười qua sông. Khi đã đến được b ến đò thì ph ải bỏ đò và ng ười đưa đò, c ả đế n khái ni ệm v ề đứ c Ph ật Nói tóm l ại, c ả hai tôn giáo Ph ật giáo và Bà La Môn cũng ph ải buông b ỏ và không nh ững th ế, còn ph ải lìa b ỏ giáo đều có chung m ột quan ni ệm v ề nghi ệp báo-luân luôn c ả cái v ọng ch ấp g ọi là b ến đò n ữa m ới có th ể v ới hồi và lý t ng gi i thoát kh i nghi p báo - luân h i tới cái mà sách v ở t ạm g ọi là Ni ết Bàn, Ch ơn Nh ư. có th nói là lý t ng chung c a c hai tôn giáo , Ni ết Bàn hay Chân Nh ư siêu vi ệt t ất c ả nên ng ười ta nh ưng quan ni ệm v ề gi ải thoát có s ự khác bi ệt hoàn toàn, nói Nh ư Lai t ịch di ệt hay Nh ư Lai Ni ết Bàn th ế thôi. sâu xa. Gi ải thoát c ủa Bà La Môn giáo là s tr v , là Ni ết Bàn chính là Chân Không và Chân Không chính là hoà nh p vào i Ngã Brahman—nơi sinh ra v ạn Ni ết Bàn. vật—là linh h ồn cá nhân h ợp nh ất v ới linh h ồn v ũ tr ụ. Vậy th ử h ỏi “Ni ết Bàn và th ế gian hay Ph ật và Còn Ph ật giáo ch ủ tr ươ ng h ết th ẩy các pháp là Không, là chúng sinh là hai hay m ột?” Hay theo nh ư Bà La Môn Vô Ngã, và cho r ằng ph ải phá Ch ấp Ngã. M ột khi đã giáo thì “Ti ểu Ngã và Đại Ngã là m ột hay là hai” . tri t phá Ngã là Ni t Bàn t hi n, là hoàn toàn gi i

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 8 thoát, khai phóng . Tánh không, NXB TP. HCM 1999, tr. 122 Nh ư th ế, h ọc thuy ết Vô Ngã là thuy ết n ền t ảng và [13] Thích Tâm Thi ện, L ịch S ử T ư T ưởng và Tri ết H ọc đặc thù c ủa Ph ật giáo. Nói cách khác, gi ải thoát theo đạ o Tánh không, NXB TP. HCM 1999, tr. 201 (Ch ươ ng 25, k ệ 19, Ph ật chính là s ự quay v ề chuy ển hóa n ội tâm. Chuy ển 20 và 23 Trung Lu ận) hóa nh ững phi ền não tham, sân, si và xa lìa ch ấp ngã thì http://www.thuvienhoasen.org/tt-tanhkhong-00.html [14] Ama Kuki Sessan - B ạch Ẩn Thìền Đị nh Ca, Vi ệt an l ạc gi ải thoát, Ni ết Bàn hi ển l ộ, không còn ý ni ệm dịch B ạch H ạc, Viên Chi ếu 1988, tr. 67 Ni ết Bàn hay không ph ải Ni ết Bàn n ữa, mà thay vào đó [15] Thích Duy L ực, Kinh L ăng Già, Thành H ội Ph ật là s ự th ể nh ập th ực t ại c ủa v ạn pháp. Ni ết Bàn ch ỉ là tên Giáo HCM ấn hành PL. 2537 (Trang 9) tạm g ọi, ch ỉ là m ột danh t ừ gi ả l ập nh ư kinh L ăng Già http://www.thuvienhoasen.org/u-klg-duyluc-01.htm nói:

“ Niết Bàn ch ẳng th ể l ập, Tài Li u Tham Kh o: Ch ẳng có Ni ết Bàn Ph ật, Ch ẳng có Ph ật Ni ết Bàn, - Doãn Chính, L ịch s ử Trí ết h ọc Ấn Độ -Kinh V ăn c ủa Lìa n ăng giác, s ở giác. các tr ường phái Tri ết h ọc Ấn Độ , Nhà xu ất b ản Đạ i h ọc Qu ốc Ho ặc có ho ặc không có, gia Hà N ội 2002, tr. 588 - Nghiêm Xuân H ồng, Bi ện Ch ứng Gi ải Thoát trong T ư Cả hai th ảy đề u lìa…” [15] Tường Ấn Độ , Ấn Quán Hy Mã L ạp S ơn Saigon 1966 - Shri Aurobindo, Áo Ngh ĩa Th ư Upanishad, Th ạch ______Trung G ỉa Vi ệt d ịch, An Tiêm Saigon 1972 - Thích Qu ảng Liên, S ử C ươ ng Tri ết H ọc Ấn Độ , Đạ i Kinh Sách D n Chi u: Nam 1965 - M.T. Stepaniants, Tri ết H ọc Ph ươ ng Đông, Tr ần [01] Doãn Chính, L ịch s ử Trí ết h ọc Ấn Độ -Kinh V ăn c ủa Nguyên Vi ệt Vi ệt d ịch, Nhà Xu ất B ản Khoa H ọc Xã H ội, Hà các tr ường phái Tri ết h ọc Ấn Độ , Nhà xu ất b ản Đạ i h ọc Qu ốc Nội 2003 gia Hà N ội 2002, tr. 588 - C. Scott Littleton, Trí Tu ệ Ph ươ ng Đông, Tr ần V ăn [02] Thích Minh Châu, Kinh Trung B ộ Huân Vi ệt d ịch, Nhà Xu ất b ản V ăn Hoá Thông Tin, 2002 http://www.thuvienhoasen.org/u-cd_tk06.htm - Ph ạm Công Thi ện, H ố Th ẳm T ư T ưởng, An Tiêm [03] Thích Minh Châu, Kinh Pháp Cú, Saigon 1967 http://www.thuvienhoasen.org/kinhtieubo1-02-phapcu-02.ht - Tu ệ S ỹ, Long Th ọ và Bi ện Ch ứng Pháp, V ạn H ạnh s ố 4 [04] Long Th ọ B ồ Tát, Na Tiên T ỳ Kheo Kinh, C ư s ĩ - Tu ệ S ỹ, T ừ bi ện Ch ứng Hi ện Sinh đế n Bi ện Ch ứng Đoàn Trung Còn d ịch Trung Quán, V ạn H ạnh s ố 5 và s ố 6 [05] Thích Minh Châu, Trong T ăng Chi B ộ, ch ươ ng 10 - T ư T ưởng s ố 1, Vi ện Đạ i H ọc V ạn H ạnh 8-1967 Pháp, kinh s ố 92, Đứ c Ph ật gi ảng cho ông C ấp Cô Độ c & - Thích Minh Châu, Kinh Trung B ộ, Kinh Pháp Cú Kinh Ph ật T ự Thuy ết, Ti ểu B ộ Kinh I, trang 291. - Thích Duy L ực, Kinh L ăng Già, Thành H ội Ph ật Giáo [06] Thích Minh Châu, Tôn giáo Ph ải Là Con Đường HCM ấn hành PL. 2537 Gi ải Thoát Cho Vi ệt Nam và Th ế Gi ới, T ư T ưởng V ạn H ạnh, - Thích Tâm Thi ện, L ịch S ử T ư T ưởng và Tri ết H ọc Số I (8-67), trang. 368 Tánh không, NXB TP. HCM 1999 [07] Long Th ọ B ồ Tát, Hán d ịch: C ưu Ma La Th ập - Vi ệt - Ama Kuki Sessan - B ạch Ẩn Thìền Đị nh Ca, Vi ệt d ịch dịch TN. Chân Hi ền, Trung Lu ận, Nhà Xu ất B ản Tôn Giáo Hà Bạch H ạc, Viên Chi ếu 1988. Nội 2003, ch. 1 tr 21: Tám Không là: (1) không sinh, (2) không di ệt, (3) không th ường, (4) không đoạn, (5) không m ột, (6) không khác, (7) không đến, và (8) không đi. [08] Ph ạm Công Thi ện, H ố Th ẳm T ư T ưởng, An Tiêm Saigon tái bàn l ần 2, tr. 167 [09] Nghiêm Xuân H ồng, Bi ện Ch ứng Gi ải Thoát trong Tư T ường Ấn Độ, Ấn Quán Hy Mã L ạp S ơn Saigon 1966 [10] Long Th ọ B ồ Tát, Hán d ịch: C ưu Ma La Th ập, Vi ệt dịch: TN. Chân Hi ền, Trung Lu ận, Nhà xu ất b ản tôn giáo Hà Nội 2003 tr. 263 (ch ươ ng 24 k ệ t ụng s ố 18) http://www.thuvienhoasen.org/trungluan-chonhien-00.htm [11] T ứ cú là b ốn m ệnh đề để xác đị nh: ho ặc là có, ho ặc là không, ho ặc là v ừa có, v ừa không, ho ặc là v ừa không có, vừa không không. [12] Thích Tâm Thi ện, L ịch S ử T ư T ưởngvà Tri ết H ọc

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 9

PH T S NG TÂY T NG

Pico Iyer ghi chép Thích Nguyên T ạng d ch

Đêm Hy Mã L ạp S ơn vang lên ti ếng chó s ủa. Ánh đoạn k ể t ừ 597 n ăm qua, v ẫn tr ầm t ĩnh an nhiên. sáng l ập lòe bên kia s ườn đồ i. D ưới vòm tr ời sao, trên l ối Sau đó ngài gi ải thích r ằng, ở Tây T ạng l ễ Losar mòn t ăm t ối gi ữa nh ững hàng thông, m ột nhóm ng ười th ường được c ử hành trên sân th ượng c ủa cung điện hành h ươ ng trong y ph ục t ả t ơi đang b ước đi, mi ệng l ẩm Potala cao m ười ba t ầng, v ới nh ững cái bánh n ướng bẩm c ầu kinh. Ngay tr ước lúc r ạng đông, khi nh ững đỉnh được bày ra cho m ọi ng ười. “Mỗi n ăm tôi l ại th ực s ự lo núi tuy ết ở phía sau nhu ộm màu h ồng đậ m, đám đông ở ng ại khi nhìn ng ười ta c ứ nhào t ới l ấy bánh. Th ứ nh ất là bên ngoài ngôi chùa Namgyal ba t ầng ở Dharamsala, toà nhà lâu đời có th ể s ụp đổ b ất c ứ lúc nào và th ứ hai, mi ền B ắc Ấn Độ , tr ở nên yên l ặng. M ột ng ười có t ướng có th ể có m ột ng ười nào đó r ơi t ừ trên nóc nhà xu ống mạo m ạnh m ẽ, l ưng h ơi khòm b ước vào đư a đôi m ắt dưới đấ t. Bây gi ờ vi ệc đó di ễn ra ở đây l ặng l ẽ h ơn sáng nhìn kh ắp m ọi ng ười, khuôn m ặt hoan h ỷ v ới n ụ nhi ều”. Gi ọng nói c ủa ngài tr ở nên tr ầm ấm thân tình. cười r ộng không t ắt trên môi. Tháp tùng theo sau ngài là Từ n ăm 1959, cu ộc n ổi d ậy c ủa ng ười Tây T ạng các t ăng s ĩ m ặc áo đỏ th ẫm và đầu độ i mão màu vàng. V ị ch ống l ại nh ững l ực l ượng chi ếm đóng c ủa Trung Qu ốc mới đế n đi th ẳng lên điện Ph ật. N ơi đó, các v ị ph ụ tá đã đư a đến vi ệc Đứ c Đạ t Lai L ạt Ma ph ải s ống l ưu vong ng ồi nghiêm trang phía tr ước ngài. Khi m ặt tr ời ló d ạng, ở Ấn Độ , nh ưng tinh th ần c ủa n ền tín ng ưỡng c ổ truy ền, ti ếng tù và vang v ọng c ả m ột vùng thung l ũng ở bên có tính ch ất nh ư truy ện c ổ tích, v ẫn còn s ống m ạnh m ẽ ở dưới, Đứ c Đạ t Lai L ạt Ma ch ủ trì m ột nghi l ễ đón m ừng Dharamsala này—nơi tr ước kia v ốn là đồn lính c ủa năm m ới, n ăm con R ồng Đấ t. chính quy ền thu ộc đị a Anh quốc, cách th ủ đô New Delhi Vào ngày mùng hai T ết Losar, h ội m ừng xuân m ới 250 cây s ố v ề h ướng B ắc. Ở đây, v ới m ột nhà tiên tri của Tây T ạng, v ị Ph ật s ống c ủa kho ảng m ười b ốn tri ệu qu ốc gia, m ột l ạt ma có quy ền n ăng làm m ưa, m ột s ố y ng ười v ề ti ếp ki ến công chúng. Đế n tám gi ờ sáng, đoàn sĩ, m ấy nhà chiêm tinh và m ột n ội các g ồm b ốn ng ười, ng ười đế n vi ếng th ăm ngài đứng thành m ột hàng dài n ửa Đức Đạ t Lai L ạt Ma, là hóa thân c ủa t ất c ả nh ững gì mà dặm d ọc theo con đường núi quanh co ở bên ngoài ngôi ngài đã làm k ể t ừ khi b ước lên ngai s ư t ử ở Lhasa vào nhà g ỗ thoáng khí c ủa ngài ở vùng núi. H ọ là nh ững năm lên b ốn tu ổi. ng ười s ơn c ước phong tr ần trong nh ững chi ếc m ũ r ộng Nh ưng dù “Ng ười b ảo h ộ x ứ tuy ết” (Protector of the vành, nh ững ng ười Tây Ph ươ ng để tóc dài, nh ững bé gái Land of Snows) có t ất c ả nh ững nét huy ền bí c ủa v ươ ng mặc nh ững b ộ áo l ụa đẹ p nh ất, t ất c ả sáu ngàn dân làng, qu ốc huy ền di ệu mà ng ười Tây Ph ươ ng t ưởng t ượng l ại và hàng ngàn ng ười khác n ữa. Ti ếp đó là ba m ươ i ng ười và đặt tên là Shangri-la, ngài v ẫn là m ột nhà lãnh đạo khách v ới y ph ục bám b ụi đường v ừa r ời kh ỏi Tây T ạng trong cõi gi ới tr ần t ục này. T ừ n ăm m ười l ăm tu ổi ngài đứng chen chúc ở bên trong ngôi nhà. Khi trông th ấy v ị bu ộc ph ải lo toan v ới nh ững nhu c ầu c ủa nhân dân ngài lãnh t ụ l ưu vong c ủa mình l ần đầu tiên sau g ần ba m ươ i tr ước nh ững m ưu đồ đố i ngh ịch c ủa B ắc Kinh, năm, h ọ li ền oà lên khóc n ức n ở, r ồi nh ững ti ếng s ụt s ịt Washington và New Delhi. Tình tr ạng luôn luôn nóng sau đó. Trong su ốt nh ững kho ảnh kh ắc đó, Tenzin bỏng đó đã đi t ới c ực điểm trong mùa thu v ừa qua khi Gyatso, nhà lãnh đạo th ế quy ền và giáo quy ền c ủa Tây ng ười Tây T ạng n ổi dậy ở Lhasa, chính quy ền Trung Tạng, hóa thân c ủa B ồ Tát Quán Th ế Âm qua danh hi ệu quốc đã gi ết ch ết ba m ươ i hai ng ười, Đứ c Đạt Lai L ạt Đạt Lai L ạt Ma th ứ 14, m ột dòng truy ền th ừa không gián Ma m ở cu ộc h ọp báo l ớn đầ u tiên c ủa ngài ở

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 10 Dharamsala, và Qu ốc H ội Hoa K ỳ nh ất trí lên án hành mình, Tenin Choegyal, em trai c ủa Đứ c Đạ t Lai L ạt Ma động c ủa Trung quốc. Nh ững cu ộc n ổi d ậy đã b ộc phát nh ớ l ại “Một ngày mùa hè, vào n ăm tôi được b ảy tu ổi, trong m ấy tu ần v ừa qua, nh ưng ngay c ả tr ước đó, v ị tu s ĩ mẹ tôi đưa tôi đến cung điện mùa hè Norbulingka để Ph ật Giáo khiêm t ốn này đã th ấy mình không ch ỉ là bi ểu th ăm Đức Đạ t Lai L ạt Ma. Khi chúng tôi t ới n ơi, ngài tượng tinh th ần n ối k ết m ột tr ăm ngàn ng ười Tây T ạng đang t ưới n ước nh ững cây ki ểng c ủa mình, và ngài đã lưu vong v ới sáu tri ệu ng ười v ẫn s ống d ưới ách th ống tr ị ch ỉa ngay vòi n ước vào tôi ”. của Trung Qu ốc mà còn là m ột nhân v ật lãnh đạo v ề Cũng trong kho ảng th ời gian đó, l ạt ma tí hon tinh chính tr ị cho x ứ s ở n ữa. Ngài c ười vui v ẻ và nói “Đức ngh ịch l ần đầ u tiên bi ểu l ộ nh ững n ăng khi ếu v ề khoa Đạt Lai L ạt Ma th ứ 14 có l ẽ là ng ười n ổi ti ếng nh ất học c ủa mình. Ngài t ự h ọc nh ững nguyên t ắc c ủa độ ng trong t ất c ả các v ị Đạ t Lai l ạt Ma. N ếu ng ười Trung Hoa cơ n ổ và t ự s ửa ch ữa cái máy phát điện c ủa Cung Điện đã đối x ử v ới ng ưòi Tây T ạng gi ống nh ư ng ười anh em Potala khi nào nó tr ục tr ặc. Ngài ch ỉ được phép nhìn ra th ực s ự thì có l ẽ v ị Đạ t lai L ạt Ma này không n ổi ti ếng th ế gi ới bên ngoài qua t ấm màn l ụa c ủa chi ếc ki ệu b ằng nh ư v ậy. Vì th ế, t ất c ả là nh ờ có ng ười Trung Hoa”. M ắt vàng c ủa mình, vì v ậy ngài dùng máy chi ếu để xem ngài sáng lên m ột cách châm bi ếm. nh ững cu ốn phim mà ngài thích nh ư lo ạt phim “Tarzan”, Đức Đạ t Lai L ạt Ma được xem là hóa thân c ủa B ồ phim “Henry V, vua Anh Qu ốc”, và nh ất là nh ững cu ốn Tát Quán Th ế Âm, điều hành m ột chính ph ủ l ưu vong, là phim thu hình chính th ủ đô Lhasa. Ngài nh ớ l ại là mình một ti ến s ĩ siêu hình h ọc. Nh ưng có l ẽ điều k ỳ di ệu duy th ường trèo lên nóc điện Potala l ấy ống vi ễn v ọng kính nh ất v ề ngài chính là tính nhân b ản thành th ực và m ạnh và thích thú quan sát nh ững c ư dân c ủa th ủ đô Lhasa mẽ n ơi ngài. V ới phong thái riêng, v ị Ph ật s ống qua hình đang sinh ho ạt trong đờ i s ống h ằng ngày c ủa h ọ. ảnh quen thu ộc v ới đôi gi ầy màu nâu cùng b ộ y m ầu đỏ Năm 1950, s ự cô l ập c ủa “viên ng ọc nh ư ý” (“Wish- th ẫm c ủa mình, và c ặp m ắt v ẫn có nét tinh ngh ịch mà Fulfilling Gem”) và v ươ ng qu ốc mi ền núi c ủa ngài b ị thu ở ấu th ời t ừng làm cho các l ạt ma c ủa mình ph ải h ốt phá h ủy khi quân Trung Qu ốc t ấn công t ừ tám h ướng ho ảng vì tài ch ơi trò tr ốn tìm ngh ịch ng ợm. Ngài thích khác nhau. B ất ng ờ nhà lãnh đạo nh ỏ tu ổi này ph ải h ọc ch ăm sóc v ườn hoa, ng ắm b ầy chim r ừng, s ửa ch ữa một khóa c ấp t ốc v ề chính tr ị, để r ồi đế n B ắc Kinh nh ững chi ếc đồ ng h ồ, máy thu thanh và nh ất là hành th ươ ng thuy ết v ới Chu Ân Lai (Zhou Enlai) và Mao thi ền t ĩnh t ọa. Và ngay c ả đố i v ới nh ững k ẻ đã gi ết t ới Tr ạch Đông (Mao Zedong). Cu ối cùng, vào tháng ba một tri ệu hai tr ăm ngàn ng ười dân c ủa ngài và phá h ủy năm 1959, khi m ột cu ộc đụ ng độ đẫ m máu di ễn ra v ới ba sáu ngàn hai tr ăm n ăm m ươ i b ốn ngôi t ự vi ện c ủa Tây mươ i ngàn ng ười Tây T ạng d ũng mãnh vùng lên ch ống Tạng, ngài v ẫn tha thứ cho h ọ. Ngài nói: “Là nh ững lại s ự cai tr ị hung b ạo c ủa Trung quốc, Đứ c Đạ t Lai L ạt hành gi ả tu theo giáo lý Đạ i Th ừa, chúng ta c ầu nguy ện Ma đã quy ết đị nh tr ốn kh ỏi cung điện mùa hè, hóa trang mỗi ngày để phát tri ển m ột lo ại tâm t ừ bi vô gi ới h ạn. Vì thành m ột ng ười lính th ường và leo qua nh ững r ặng núi vậy không có lý do gì để nuôi d ưỡng lòng thù h ận ng ười cao nh ất th ế gi ới. Hai tu ần sau, b ị b ệnh tiêu ch ảy và ng ồi Trung quốc. Chúng ta hãy phát kh ởi đạ i bi tâm đố i v ới trên l ưng m ột con trâu yak, “Vị th ủ l ĩnh hoa sen tr ắng” họ.” (“Holder of the White Lotus”) đã đi vào đất Ấn Độ nh ư Vị Ph ật v ươ ng th ứ m ười b ốn c ủa Tây T ạng ra đờ i một ng ười l ưu vong cùng v ới tám ch ục ngàn ng ười dân trong m ột gia đình nông dân ở ngôi làng nh ỏ Takster vào Tây T ạng khác. năm 1935. Khi ngài được hai tu ổi, m ột phái đoàn t ăng s ĩ Kể t ừ đó ngài đã ph ải s ống v ới s ự c ố g ắng gi ữ th ăng tìm đến ngôi nhà nh ỏ c ủa ngài do có s ự xu ất hi ện c ủa bằng trên s ợi dây chính tr ị th ế gi ới. Ngài là m ột v ị khách nh ững d ấu hi ệu nh ư: m ột xác ch ết có v ẻ nh ư c ử độ ng, của m ột qu ốc gia mu ốn ngài gi ữ im l ặng và là m ột k ẻ linh c ảm t ừ h ồ thiêng và nh ững đám mây lành, cho th ấy địch c ủa qu ốc gia mà nhi ều n ước trên th ế gi ới đang ve ngài là hóa thân m ới c ủa v ị th ần ch ủ c ủa Tây T ạng. Hai vãn. Không n ản chí, Đứ c Đạ t Lai L ạt Ma đã t ổ ch ức n ăm năm sau đó, sau khi tr ải qua nh ững cu ộc tr ắc nghi ệm mươ i hai khu định c ư c ủa ng ười Tây T ạng ở Ấn Độ và ph ức t ạp, chú bé đã được m ột phái đoàn g ồm m ấy tr ăm Nepal c ũng nh ư thi ết l ập nh ững vi ện b ảo t ồn ngh ệ thu ật, ng ười cung th ỉnh v ề th ủ đô Lhasa. Ở đó ngài s ống xa gia kinh sách và y h ọc truy ền th ống c ủa Tây T ạng. Trong đình cùng v ới ng ười anh trai trong cung điện Potala r ộng mấy n ăm sau đó, ngài b ắt đầ u đi vòng quanh th ế gi ới lớn v ới m ột ngàn c ăn phòng và h ọc m ột khóa giáo lý kéo gi ống nh ư m ột v ị Giáo hoàng c ủa Ph ật Giáo để di ễn dài m ười tám n ăm. Lên b ảy tu ổi, ngài ti ếp phái đoàn c ủa thuy ết ở Đạ i h ọc Harvard, Hoa K ỳ, ti ếp ki ến Đứ c Giáo Tổng Th ống M ỹ Franklin Roosevelt và c ầu nguy ện tr ước Hoàng John Paul đệ nh ị và g ặp các tín đồ PG trên kh ắp hai m ươ i ngàn t ăng s ĩ. Nh ưng lúc đó ngài v ẫn là m ột l ạt th ế gi ới, dù h ọ là nông dân th ất h ọc hay là di ễn viên ma tí hon bình th ường, thích ch ạy quanh cung điện trên (di ễn viên điện ảnh ng ười M ỹ Richard Gere--ng ười b ắt chi ếc xe h ơi đạp và đùa ngh ịch v ới các anh em ru ột c ủa đầu nghiên c ứu PG t ừ n ăm 1982). Ngài mu ốn luôn luôn

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 11 nhìn th ấy nh ững ph ươ ng di ện tích c ực c ủa đờ i s ống, ngài Sự c ấp ti ến c ủa ngài có khi làm cho ng ười Tây T ạng cảm th ấy r ằng s ự l ưu vong c ũng có nh ững m ặt t ốt c ủa hoang mang, dù h ọ là nh ững ng ười s ẵn sàng t ừ b ỏ m ạng nó. “Khi chúng tôi ở Tây T ạng, có nh ững ho ạt độ ng nghi sống vì v ị lãnh đạo c ủa mình. Trong b ản hi ến pháp s ơ lễ chi ếm nhi ều th ời gi ờ mà th ực ch ất không có ý ngh ĩa gì th ảo mà ngài đã so ạn vào 1963, v ị Ph ật v ươ ng đã cho nhi ều. T ất c ả nh ững chuy ện đó bây gi ờ không còn n ữa. vào đó m ột điều trái ng ược v ới ước mu ốn c ủa ng ười dân Tôi ngh ĩ nh ư v ậy là t ốt. Bây gi ờ thì không c ần đế n nh ững Tây T ạng, có th ể làm cho ngài b ị lên án. Đó là vi ệc ngài hình th ức bên ngoài n ữa”. đang xét l ại cách th ức m ới để ch ọn v ị Dalai Lama k ế t ục, có l ẽ b ằng m ột cu ộc b ầu c ử gi ống như c ủa Tòa Thánh Nhi ều ng ười Tây T ạng thu ộc th ế h ệ tr ẻ mu ốn v ị lãnh Vatican c ủa Ky Tô Giáo v ậy, ho ặc ch ọn theo tu ổi tác, đạo c ủa h ọ có nhi ều tính chi ến đấ u h ơn. H ọ ủng h ộ bãi b ỏ t ất c ả nh ững t ập quán tìm ki ếm v ị hóa thân tái đường l ối b ạo độ ng, vì h ọ nh ận xét r ằng có h ơn ba ngàn sanh. “Tôi ngh ĩ r ằng đã đến lúc, dù không nh ất thi ết tù nhân chính tr ị ch ỉ ở riêng mi ền trung Tây T ạng và ph ải có quy ết đị nh th ật s ớm, nh ưng c ũng ph ải có s ự b ắt chính quy ền Trung Qu ốc đã đư a ít nh ất là ba tr ăm ngàn đầu m ột cu ộc th ảo lu ận có tính cách chính th ức h ơn, để binh s ĩ đế n để chi ếm đóng “nóc nhà c ủa th ế gi ới”. ng ười dân có th ể chu ẩn b ị t ư t ưởng cho vi ệc này ”. Nh ưng Đức Đạ t Lai L ạt Ma v ẫn ch ủ tr ươ ng đường l ối ôn hòa. Ngài trình bày: “Khi tâm trí b ị s ự sân h ận ng ự tr ị Trong lúc đó, nhà lãnh đạo l ưu vong ti ếp t ục s ống thì nó có th ể tr ở nên điên lo ạn. Ng ười ta s ẽ không th ể một đờ i s ống đơn gi ản, vô v ị k ỷ, gi ống nh ư giáo lý quy ết đị nh đúng và không th ể trông th ấy s ự th ật. Nh ưng Trung Đạo c ủa Ph ật Giáo, không tranh ch ấp v ới th ế gian nếu bình t ĩnh và an định ng ười ta s ẽ trông th ấy s ự v ật và c ũng không b ị thế gian ảnh h ưởng. Ngài v ẫn không đúng nh ư th ật. Tôi ngh ĩ r ằng các nhà chính tr ị c ần ph ải ch ịu ng ồi hàng gh ế h ạng nh ất trên các chuy ến bay và v ẫn có lo ại kiên nh ẫn này. Ch ẳng h ạn, so v ới các nhà lãnh tự xem mình luôn là m ột “tăng s ĩ đơn s ơ” (simple đạo tr ước đây c ủa Liên Xô thì ông Gorbachev là ng ười Buddhist monk). Dù là m ột trong nh ững h ọc gi ả uyên bình t ĩnh h ơn nhi ều và do đó ho ạt độ ng c ủa ông h ữu bác nh ất và là m ột trong nh ững ng ười trí tu ệ nh ất c ủa t ất hi ệu h ơn” . cả các n ền tri ết h ọc trên th ế gi ới, ngài có tài thu tóm giáo Tuy nhiên, hi ếu hòa không có ngh ĩa là th ụ độ ng, thuy ết c ủa mình thành m ột điều th ực d ụng trong sáng, ngài nói ti ếp “rốt cu ộc ng ười Trung quốc s ẽ ph ải nh ận nh ư đã k ết tinh trong t ựa đề cu ốn sách xu ất b ản n ăm th ức r ằng Tây T ạng là m ột qu ốc gia riêng bi ệt. N ếu Tây 1984 c ủa ngài “Từ Bi, Quang Minh và Trí Tu ệ” Tạng đã luôn luôn th ật s ự là m ột ph ần c ủa Trung quốc (Kindness, Clarity and Insigh) do nhà xu ất b ản Snow thì dù mu ốn hay không mu ốn, ng ười Tây T ạng c ũng ph ải Lion ấn hành. Ngài nói “Tôn giáo th ực s ự c ủa tôi là lòng sống v ới s ự ki ện này. Nh ưng s ự th ật không ph ải nh ư v ậy, từ bi” (My true religion is kindness). Đây là m ột điều do đó chúng ta có t ất c ả nh ững lý do để đòi h ỏi quy ền l ợi không may m ắn cho chính ph ủ Trung quốc khi h ọ đụ ng của mình ”. ph ải m ột ng ười nh ư Đức Đạt Lai L ạt Ma. B ắc Kinh đã ph ỉ báng ngài khi g ọi ngài là “thây ma chính tr ị, th ổ ph ỉ Đức Đạt Lai L ạt Ma dành nhi ều th ời gi ờ để suy ngh ĩ và ph ản b ội” (political corpse, bandit and traitor), “tên về vi ệc Ph ật Giáo Tây T ạng có th ể d ạy nh ư th ế nào và có đồ t ể tay dính máu, s ống b ằng th ịt ng ười” (red-handed th ể h ọc nh ư th ế nào t ừ nh ững n ền giáo thuy ết khác. butcher who subsisted on people’s flesh). Nh ưng b ất c ứ Ch ẳng h ạn ngài tin r ằng Ph ật Giáo có th ể h ướng d ẫn cho ai g ặp Đứ c Đạt Lai L ạt Ma c ũng c ảm th ấy s ự n ồng ấm, ch ủ ngh ĩa Marx bi ết cách thi ết l ập m ột ch ủ ngh ĩa xã h ội nhân ái và t ừ bi c ủa ngài. đích th ực “không b ằng võ l ực mà b ằng lý lu ận, b ằng m ột sự luy ện t ập tâm trí r ất nh ẹ nhàng, b ằng s ự phát tri ển Đối v ới m ột ng ười ngoài, đời s ống c ủa m ột v ị Ph ật tâm t ừ bi ”. Ngài nhìn th ấy nhi ều điểm t ươ ng đồng gi ữa sống có v ẻ r ất cô đơn. Thêm n ữa, trong m ấy n ăm qua ni ềm tin c ủa ngài và tâm lý h ọc, v ũ tr ụ h ọc, th ần kinh gần nh ư t ất c ả nh ững ng ười thân c ận c ủa ngài, nh ất là v ị học, khoa h ọc, xã h ội h ọc và vật lý h ọc. Ngài nói: “Có giáo s ư c ủa chính ngài, v ị giáo s ư ph ụ tá, m ẹ và anh c ủa nhi ều điều mà ng ười đệ t ử Ph ật chúng ta nên h ọc t ừ ngài, là ng ười x ưa kia đã ch ơi đùa với ngài, đều đã l ần nh ững phát hi ện m ới nh ất c ủa khoa h ọc. Và các nhà lượt qua đờ i. Nh ưng c ũng nh ư m ọi điều khác, Đứ c Đạ t khoa h ọc có th ể h ọc t ừ nh ững giáo lý c ủa Ph ật Giáo. Lai L ạt Ma ch ấp nh ận th ực t ại m ột cách sâu s ắc nh ất. Chúng ta ph ải làm công vi ệc nghiên c ứu và r ồi ti ếp nh ận Ngài nói: “Bạn c ũ qua đờ i, b ạn m ới xu ất hi ện. Điều này nh ững k ết qu ả. N ếu không phù h ợp v ới nh ững k ết qu ả cũng gi ống nh ư ngày tháng v ậy. Ngày tháng c ũ trôi qua, tr ắc nghi ệm thì chính nh ững l ời gi ảng c ủa Ph ật c ũng ngày m ới xu ất hi ện. Điều quan tr ọng là làm cho nó có ý ph ải b ị lo ại b ỏ”. ngh ĩa: m ột ng ười b ạn đầ y ý ngh ĩa hay m ột ngày đầy ý ngh ĩa”.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 12

th ơ

LETRUC

lòng tr n màu i anh theo thi ền đố n ng ộ ng ập ng ừng trong ánh m ắt một nh ảy đế n giác b ờ trùng kh ơi xanh bi ếc ngút ngàn kh ơi tôi theo tình ti ếng sét đỏ r ừng sâu héo h ắt một l ần g ặp, yêu m ơ lạc l ối cheo leo su ốt cu ộc đờ i th ư h ồng x ưa th ăm h ỏi em theo môn t ịnh độ dòng m ực tím còn in trong trí vu v ơ sáu ch ữ ni ệm luân phiên đâu r ồi ngây d ại tôi làm ng ười đế n ch ậm đâu r ồi tr ăng c ũ ôm choàng l ấy m ơ lỡ tình, tâm đảo điên vàng lá thu r ơi tay c ầm lá lá vàng ôi bộc cao sen chín ph ẩm kho ảng không không tr ắng qúa có ph ẩm nào cho tôi lấy gì che l ấp d ấu h ỏi vô th ường… r ơi thuy ền anh v ề b ến giác đếm ngày qua đen t ối thuy ền tôi lênh đênh trôi... được ch ăng nhàng nh ạt bóng chi ều đi v ội nh ư l ối m ờ t ắt ng ắn ch ẳng nói n ăng dẫn tình đến bi ệt ly màu đời ngã xu ống bên nhau nh ư thu ch ờ ti ếng lá tình ơi đứng g ọi t ừng câu vô th ường… âm th ầm r ơi r ất si ! ng ồi ngân nga sáo trúc gi ọt s ươ ng g ội lòng tr ần ngõ thi n thì anh v ề đố n ng ộ thì em qua t ịnh độ chào nhau, sen búp n ở hoa và tôi còn phân vân.. môi khoe n ụ bi ếc đôi tà áo bay

gởi chút tình trên đôi tay

yêu th ươ ng l ồng l ộng gió mây r ộn l ời

nghe dường âm v ọng trùng kh ơi

bể hồn sâu th ẳm l ắng v ơi não phi ền

sắc, không g ạn h ỏi nh ất thi ền

ngõ tr ăng r ộng tr ải xu ống mi ền chân nh ư

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 13

NH NG BÀI H C V DI U TÂM

(HAY PH T TÁNH) Tâm Minh

(Mến t ặng ACE Áo Lam)

‘Tâm’ là ch ữ th ường xuyên xu ất hi ện v ới ng ười Ph ật Thi ền Ph ật giáo, nh ư chúng ta th ường được nghe nói tử m ỗi khi nói đế n tu t ập. Th ật v ậy, nào là ‘Tu tâm’, đến, là ch ủ tr ươ ng ‘b ất l ập v ăn t ự, giáo ngo ại bi ệt truy ền, ‘m ột ni ệm ở tâm ta’, nào là ‘gi ữ tâm ý trong s ạch’, ‘ch ữ tr ực ch ỉ chân tâm, ki ến tánh thành Ph ật’ ( đạ i ý là không tâm kia m ới b ằng ba ch ữ tài’ (Nguy ễn Du) v.v... Nh ưng cần ch ữ ngh ĩa,giáo lý, mà ch ỉ th ẳng vào ch ơn tâm, th ấy ‘tâm’ là cái gì, ở đâu v.v... thì không ai ch ỉ được; th ậm tánh là thành Ph ật). Th ật v ậy, ai mà không thích thú khi chí ngài A Nan, m ột trong 10 v ị đệ t ử l ớn c ủa Ph ật, được được nghe câu chuy ện trên núi Linh Th ứu (Linh S ơn) ti ếng là h ọc r ộng bi ết nhi ều ( đa v ăn đệ nh ất) c ũng b ối r ối khi đức Th ế Tôn đưa cành hoa lên thì ngài Ca Di ếp m ĩm khi b ị Ph ật truy h ỏi cho t ới cùng v ề cái ‘ch ơn tâm’, ngài cười (‘niêm hoa vi ti ếu’), trong khi h ội chúng ch ưa ai có A Nan tr ả l ời b ảy l ần tr ật h ết c ả b ảy và b ị Ph ật qu ở luôn! ph ản ứng gì, và đức Th ế Tôn đã truy ền y bát cho ngài Ca (sau đó thì ngài đã ng ộ được và ứng kh ẩu đọ c bài k ệ đắ c Di ếp làm v ị t ổ th ứ hai t ừ đó. pháp c ủa ngài Trong th ời đạ i c ủa chúng ta, Sogyal Rinpoche, m ột ‘Di ệu tr ạm t ổng trì b ất độ ng tôn vị th ầy Tây Tang, ng ười đã được th ụ hu ấn v ới nhi ều v ị Th ủ L ăng Nghiêm V ươ ng th ế hy h ữu…’ lạt ma tên tu ổi nh ất c ủa Tây T ạng, đồ ng th ời c ũng được v.v...) hấp th ụ n ền giáo d ục tân ti ến c ủa tây ph ươ ng, ng ười đã Nh ư v ậy vi ệc chúng ta ‘ch ịu thua’ không bi ết Tâm là thành công khi đem Ph ật giáo Tây T ạng gi ảng d ạy ở gì và tâm ở đâu thì c ũng là chuy ện bình th ường. Ng ười ph ươ ng tây v ới l ề l ối t ư duy c ủa h ọ mà ngài đã quen vi ết bài này không có tham v ọng vi ết v ề cái ‘ch ơn tâm’ thu ộc. Ngài nêu ra ‘4 l ỗi’ làm cho ta không th ể th ấy của kinh L ăng Nghiêm nh ưng mu ốn chia x ẻ đế n các b ạn được ch ơn tâm (cái mà ngài g ọi là ‘t ự tính tâm’ và B ồ nh ững ‘mô t ả’, nh ững tên g ọi v ề Tâm mà nh ững b ậc Đề Đạ t Ma g ọi là ‘tánh’ hay đức Ph ật g ọi là ‘ch ơn tâm’ minh tri ết trong nh ững th ời đạ i khác nhau, ở nh ững đấ t đó): (2) nước khác nhau đã nêu lên, để t ừ đó chúng ta rút ra được Tự tính tâm quá g ần g ũi đế n n ỗi ta khó nh ận r a nh ững bài h ọc v ề s ự tu t ập chân chính, làm hi ển l ộ cái Nó quá sâu xa nên ta khó dò cho th ấu tâm vi di ệu, k ỳ di ệu đó, (t ạm g ọi m ột cách ng ắn g ọn là Nó luôn luôn có m ạt hi ện ti ền, nó quá d ễ ta không cái ‘di ệu tâm’) đem l ại an l ạc cho chính mình và m ọi tin n ổi ng ười chung quanh mình. Nó quá bao la ta không dung ch ứa n ổi Tr ước h ết, T ổ B ồ Đề Đạ t Ma (528), v ị t ổ th ứ 28 c ủa Nh ững phân tích này c ủa Sogyal Rinpoche có ph ải Ấn Độ tính t ừ đứ c Th ế Tôn hay là v ị t ổ đầ u tiên c ủa nh ắc ta nh ớ đế n L ục T ổ Hu ệ N ăng (638-713) - v ị t ổ Trung Hoa (S ơ T ổ) đã d ạy môn đệ c ủa ngài ( được ghi l ại ‘t ướng m ạo quê muà nh ưng trí tu ệ phi th ường’ - khi trong ‘Huy ết mach lu ận’- m ột trong 6 b ộ lu ận c ủa b ộ đựơc ng ũ t ổ khai th ị r ồi, c ũng hân hoan th ốt lên nh ững sách ‘Thi ếu Th ất L ục Môn’ ở Nh ật) (1): lời nói v ề ‘t ự tánh’ t ức là ‘ch ơn tâm’ trong kinh L ăng Tánh t ức là Tâm, nghiêm, và c ũng là ‘t ự tánh tâm’ c ủa Sogyal v ậy: (3) Tâm t ức là Ph ật, Ph ật t ức là Đạo đâu ng ờ t ự tánh v ốn t ự thanh t ịnh Đạo t ức là Thi ền đâu ng ờ t ự tánh v ốn không sinh di ệt Nói ng ược tr ở l ại thì tâm t ức là tánh và th ấy tánh là đâu ng ờ t ự tánh v ốn t ự đầ y đủ thành Ph ật, và con đường ( đạ o) đi đế n th ấy tánh là Thi ền đâu ng ờ t ự tánh v ốn không dao độ ng (‘tánh’, nói cho đầy đủ là ‘tánh giác’). đâu ng ờ t ự tánh hay sanh muôn pháp

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 14 Lời phát bi ểu c ủa L ục T ổ giúp chúng ta liên h ệ đế n nh ưng không t ự hào v ề nh ững vi ệc lành c ủa mình,không lời d ạy c ủa đứ c Ph ật v ề ‘Th ường, L ạc, Ngã, T ịnh’ trong bám víu vào đó và ghét cái x ấu, vì nh ư v ậy là đi ng ược Di ệt Đế : đó là t ự tánh thanh t ịnh hay là cái ‘chân ngã’ - tâm Ph ật. Tâm Ph ật không thi ện c ũng không ác, mà v ận tâm nh ư m ột t ấm g ươ ng trong sáng (v ốn t ự thanh t ịnh) hành v ượt ngoài c ả thi ện ác...’ (5) có kh ả n ăng chi ếu sáng k ỳ di ệu b ất c ứ vật gì đi ngang Tươ ng t ự, L ục T ổ Hu ệ n ăng và thi ền s ư Bankei còn qua nó (v ốn t ự đầ y đủ , hay sanh muôn pháp) m ột cách gặp nhau ở ‘ tự tánh b ất độ ng’ Lục T ổ d ạy: Này thi ện tri bình đẳng và trung th ực,không phân bi ệt, không ph ản th ức, ng ười mê tuy thân b ất độ ng nh ưng m ở mi ệng li ền ứng (v ốn không dao độ ng). nói vi ệc ph ải qu ấy, hay d ở, t ốt x ấu c ủa ng ười (t ức là) Nh ững ti ếng reo vui c ủa L ục t ổ nh ắc nh ở ta nhi ều cùng đạo đã trái nhau, ch ấp tâm, ch ấp t ịnh t ức là ch ướng trong vi ệc tu t ập. Th ật v ậy, chúng ta c ố g ắng trong đờ i đạo. Này thi ện tri th ức, sao g ọi là to ạ thi ền? Trong pháp sống h ằng ngày, trong ăn,u ống, ng ủ, ngh ỉ, đi đứ ng, n ằm môn này không chu ớng không ng ại; ngoài đối v ới t ất c ả ng ồi v.v... an trú trong ‘t ự tánh tâm’ càng nhi ều càng t ốt. cảnh gi ới thi ện ác tâm ni ệm ch ẳng kh ởi g ọi là TO Ạ, Cụ th ể, khi nghe ai phê bình hay trách móc mà ta n ổi trong th ấy t ự tánh ch ẳng độ ng g ọi là THI ỀN. Ngài nh ấn ‘tam bành l ục t ặc’ lên ch ẳng h ạn, ấy là ta đã bi ến tâm mạnh: t ọa thi ền không ph ải là ng ồi m ột ch ỗ nh ắm m ắt l ại thanh t ịnh thành tâm c ủa loài tu la (qu ỷ chi ến đấ u) r ồi! ch ỉ c ần ‘thân yên’ là được đâu: Nếu chúng ta c ố g ắng s ống trong chánh ni ệm, t ỉnh th ức, Khi s ống, ng ồi ch ẳng n ằm, theo dõi tâm và gi ữ gìn cho tâm b ớt dao độ ng thì m ột Ch ết r ồi n ằm ch ẳng ng ồi ngày kia ta c ũng có th ể làm hi ển l ộ b ản tâm thanh t ịnh, Một b ộ x ươ ng m ục thúi nói cách khác, có th ể an trú thu ờng tr ực trong đó nh ư Có gì g ọi công phu? (6) ch ư Ph ật v ậy. Bankei c ũng c ăn d ặn đệ t ử: rán s ức tu hành, c ố to ạ Sau Lục T ổ Hu ệ N ăng 10 th ế k ỷ, thi ền s ư Nh ật thi ền... để được giác ng ộ đề u sai. Không có gì khác nhau Bankei (1622-1693) c ũng nói: ‘Tâm là một c ơ c ấu n ăng gi ữa tâm c ủa ch ư Ph ật v ới cái ph ật tâm n ơi m ỗi chúng động, ngh ề c ủa nó là ph ản chi ếu, ghi l ại và h ồi t ưởng sanh. Mong c ầu đạ t giác ng ộ là t ạo ra m ột s ự phân hai nh ững ấn t ượng v ề th ế gi ới bên ngoài; nó nh ư m ột lo ại thành ra có ng ười đựơc giác ngô và chân lý được giác gươ ng soi s ống độ ng, luôn luôn v ận hành, không bao gi ờ ng ộ. Khi còn đeo đẳng m ột chút nào cái ước mu ốn đạ t ở yên t ừ giây phút này sang giây phút k ế ti ếp.’ Trong cái giác ng ộ,thì l ập t ức đã gi ả t ừ cái b ất sinh, đi ngu ợc l ại tâm nh ư g ươ ng sáng này nh ững ý t ưởng đế n r ồi đi, sinh, tâm Ph ật... Cái gì không v ướng vào th ế gi ới bên ngoài di ệt r ồi tái sinh tùy hoàn c ảnh, t ự b ản ch ất chúng không chính là tâm Ph ật’. (7) tốt c ũng không x ấu’ hay: ‘ vì tâm Ph ật đang chi ếu sáng Rõ ràng L ục T ổ và Bankei, hai ngu ời đã nói theo kỳ di ệu trong t ất c ả m ọi ng ười nên b ạn có th ể h ọc h ỏi đủ ngôn ng ữ c ủa th ời đạ i mình nh ưng n ội dung chuyên ch ở th ứ, ngay c ả nh ững hành vi l ầm l ạc...’ (4) Ở đây, Bankei Đạo thì y h ệt nhau; và t ư t ưởng c ủa hai ngài c ũng không gọi ‘tâm’ là ‘Tâm Ph ật b ất sinh’ Th ật là thú v ị khi đuọc khác câu chuy ện ‘mài ngói làm g ươ ng soi’ gi ữa Mã T ổ nghe l ời d ạy c ủa các b ậc Th ầy nói ‘m ỗi ng ười m ột ki ểu’ và Nam Nh ạc là bao nhiêu: nh ưng c ốt lõi th ật là gi ống nhau v ề b ản ch ất c ủa TÂM - Mã T ổ đạ o Nh ất ( 709-788) là m ột thi ền s ư r ất n ổi tức là ‘t ự tánh tâm’, ‘ch ơn tâm’, ‘tâm Ph ật b ất sinh’ hay ti ếng, (môn đệ c ủa ngài đông h ơn c ủa ngài Hu ệ N ăng ‘t ự tánh’ v.v... c ũng ch ỉ là M ột mà thôi. nữa) đang ng ồi thi ền trong am thì s ư Nam Nh ạc đi đế n Đọc Bankei, ta th ấy v ị thi ền s ư Nh ật này ‘g ặp g ỡ’ và h ỏi: Lục T ổ Hu ệ N ăng ở r ất nhi ều điểm. Ví d ụ nh ư ‘nh ất - Đại đứ c ng ồi thi ền để làm gì ? hạnh tam mu ội’ c ủa L ục T ổ thì Bankei g ọi là ‘th ực - Để làm Ph ật ch ứng tâm Ph ật s ống độ ng’, ông nói: ‘ với m ột ng ười Sư bèn c ầm m ột mi ếng ngói đế n tr ước am ng ồi mài th ực ch ứng tâm Ph ật m ột cách r ốt ráo thì khi v ị ấy đi trên phi ến đá, Mã T ổ h ỏi: ng ủ c ũng đi ng ủ v ới tâm Ph ật, khi d ậy là d ậy v ới tâm - S ư mài ngói để làm gì ? Ph ật, khi đi là đi v ới tâm Ph ật, khi đứ ng là đứng v ới tâm - Để làm g ươ ng Ph ật, khi n ằm là n ằm v ới tâm Ph ật, khi ng ồi là ng ồi với - Mài ngói sao thành g ươ ng được ? tâm Ph ật, khi nói là nói v ới tâm Ph ật, khi im l ặng là im Sư đáp: Còn ng ồi thi ền há thành Ph ật được sao ? lặng v ới tâm Ph ật, khi ăn c ơm là ăn c ơm v ới tâm Ph ật, v.v… (8) khi u ống trà là u ống trà v ới tâm Ph ật, khi m ặc aó là m ặc Tất nhiên câu chuy ện còn dài, ch ỉ xin trích ra m ột áo v ới tâm Ph ật v.v... Vào m ọi lúc, v ị ấy an trú liên t ục đọan để th ấy cái ý gi ống nhau gi ữa nh ững b ậc minh tri ết trong tâm Ph ật, v ị ấy hành x ử ung dung tùy theo hoàn khi ch ỉ điểm v ề Tâm, v ề Đạ o v.v… cảnh , cứ để m ọi s ự theo cách t ự nhiên c ủa chúng; ch ỉ c ốt Th ực t ập bài h ọc này, ta không ch ỉ ng ồi thiền mà là không làm nh ững vi ệc ác, làm nh ững vi ệc lành... thôi, vì đó ch ỉ m ới là ‘thân yên’ ch ưa đủ, còn ph ải ‘tâm

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 15 yên’ n ữa, ngh ĩa là theo L ục T ổ thì “ đừng th ấy l ỗi ng ười, nằm ngay n ơi t ự tính c ủa tâm, cái t ự tính được ví nh ư ch ỉ nên th ấy l ỗi mình thì m ọi vi ệc trong ngoài m ới g ọi là bầu tr ời ấy. Hoàn toàn c ởi m ở, t ự do, vô biên. Ph ật tính ‘lìa t ướng’ và ‘b ất độ ng’ được” ; và theo Bankei thì đừng ấy th ật đơn gi ản, t ự nhiên nh ư nhiên t ới n ỗi không bao kh ởi mong c ầu, dù là mong c ầu được giác ng ộ, đừ ng b ị gi ờ có th ể tr ở thành ph ức t ạp, h ư h ỏng hay b ị nhi ễm ô, vướng m ắc, dao độ ng b ởi b ất c ứ gì khi ti ếp xúc v ới th ế nó thu ần t ịnh t ới n ỗi v ượt ra ngoài c ả ý ni ệm d ơ s ạch... gi ới bên ngoài, hãy để cho nh ững ham mu ốn, gi ận h ờn, nh ưng nói v ề t ự tánh tâm ví nh ư b ầu tr ời ch ỉ là m ột ẩn d ụ phi ền não v.v... đến r ồi đi t ự nhiên nh ư nh ững đám mây để giúp ta t ưởng t ượng được tính ch ất bao la vô biên bao đến, đi trong b ầu tr ời - hình ảnh r ất quen thu ộc v ới t ất c ả trùm t ất c ả c ủa nó nh ưng Ph ật tính còn có m ột tính ch ất chúng ta. Nh ững đám mây không ph ải là b ầu tr ời, và mà b ầu tr ời không có được, đó là tính sáng chói c ủa t ỉnh không ‘thu ộc v ề’ b ầu tr ời, chúng ch ỉ l ơ l ửng gi ữa không th ức, bi ết nh ận th ức mà v ẫn tr ống r ỗng, gi ản đơn mà gian và không l ệ thu ộc vào đâu, nh ưng chúng không bao sáng su ốt: gi ờ có th ể để l ại d ấu v ết làm l ấm lem b ầu tr ời trong sáng. ... Vị th ầy Tây T ạng Sogyal Rinpoche còn phân tích rõ Sinh t ử không làm nó x ấu h ơn ràng h ơn khi phân bi ệt ‘Tâm và t ự tánh c ủa Tâm’: có Ni ết bàn không làm nó t ốt h ơn nhi ều ph ươ ng di ện c ủa Tâm, nh ưng hai ph ươ ng di ện n ổi Nó ch ưa t ừng sinh bật nh ất đó là ‘cái Tâm thông th ường’ (Sem) và ‘Tâm Nó ch ưa t ừng di ệt bản nhiên’ (Rigpa) ‘ Tâm thông th ường’ là cái tâm có Ch ưa t ừng gi ải thoát kh ả n ăng phân bi ệt, có ý th ức v ề nh ị nguyên (t ốt-xấu, Ch ưa t ừng mê l ầm yêu-ghét, l ấy-bỏ v.v...). Đó là cái tâm suy ngh ĩ, đặ t k ế Ch ưa t ừng có, c ũng ch ưa t ừng không ho ạch,ham mu ốn, cái tâm b ừng lên trong c ơn gi ận d ữ, Nó không có m ột gi ới h ạn nào cái tâm t ạo ra nh ững đợ t sóng say mê hay t ư duy và c ảm Không th ể x ếp nó vào m ột ph ạm trù nào c ả… xúc tiêu c ực, cái tâm c ứ luôn luôn quy ết đị nh, đánh giá, và xác định s ự hi ện h ữu cu ả nó b ằng cách c ắt xén, đặ t tên c ủng c ố kinh nghi ệm v.v... Còn cái ‘tâm b ản nhiên’ Chú thích: là cái tuy ệt đố i không dính dáng t ới đổ i thay và ch ết chóc (th ường còn và không sinh di ệt); đó là s ự t ỉnh giác (1) Thi ền Lu ận Suzuki, quy ển Th ượng, Trúc Thiên d ịch, trong sáng uyên nguyên c ủa trí tu ệ gi ải thoát,có tính sáng chú,1992, tr. 374 chói và luôn luôn t ỉnh th ức. Đừ ng t ưởng r ằng ‘tâm b ản (2) T ạng Th ư S ống Ch ết, Sogyal Rinpoche,quy ển 1, ni s ư Trí nhiên’ ch ỉ có trong tâm ta mà thôi; k ỳ th ực nó là b ản ch ất Hải d ịch, 1996 tr.124 của m ọi s ự v ật, vì v ậy, tr c nh n b n tính t nhiên c a (3) Kinh Pháp B ảo Đàn (4) Tâm B ất Sinh, Bankei,ni s ư Trí h ải d ịch, 1997, tr. 36-37 Tâm c ng chính là tr c nh n b n tính t nhiên c a (5) Tâm B ất Sinh, tr. 164-165 mi s v t, hi n t ưng. Sogyal còn b ảo r ằng ‘tâm b ản (6) Thi ền Lu ận Suzuki tr. 376 nhiên’ này là ‘Th ượng Đế ’ đố i v ới ng ười Ky Tô và Do (7) Tâm B ất Sinh,tr. 145-146 Thái giáo, là ‘ đại ngã’ hay ‘Shiva’ hay ‘Brahman’ hay (8) Thi ền Lu ận Suzuki,tr. 377 ‘Vishnu’ c ủa Ấn Độ giáo, là ‘Tinh ch ất ẩn n ấp’ đố i v ới (9) T ạng Th ư S ống Ch ết, tr. 117-119 nh ững nhà th ần bí h ọc ‘Sufi’ - còn Ph ật t ử thì g ọi là (10) T ạng Th ư S ống Ch ết, tr. 122. ‘Ph ật tính’ (9). Bài h ọc ở đây là chúng ta th ực t ập s ống t ỉnh th ức để không b ị tâm bình th ường lôi kéo theo th ất tình l ục d ục, cân đo đong đếm, tính toán thi ệt h ơn v.v... mà s ống g ần với b ản tâm thanh t ịnh, nhìn m ọi s ự v ật, hi ện t ượng trong cu ộc đờ i nh ư m ột t ấm g ươ ng trong sáng, ph ản ánh trung th ực ‘nh ư-nó-là’ (as-it-is) không thêm b ớt, v ẽ v ời, suy di ễn v.v... vì theo Sogyal Tâm Ph ật (hay Ph ật tính, hay Tâm B ất Sinh v.v...) luôn luôn hoàn h ảo; ‘ ngay c ả ch ư Ph ật v ới trí tu ệ vô biên c ũng không th ể làm cho nó t ốt hơn được và chúng sanh v ới t ất c ả vô minh có v ẻ b ất tận,c ũng không th ể làm cho nó l ấm lem.’ Để k ết lu ận, xin m ượn l ời c ủa Th ầy Sogyal xác đị nh ‘ch ỗ ở’ c ủa tâm: (10) ‘V ậy thì Tâm- Ph ật tính- đích th ực n ằm ở đâu? - nó

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 16

Th ơ LÊ TRÙNG D ƯƠ NG

Từ th ềm hoang vu Nh ịp tr ống

Gọi Ta t ừ thu ở h ồng hoang Còn chút gió Mơ h ồ n ắng quái tri ền hoang v ọng v ề lãng đãng dòng sông du m ục Yêu ng ười l ục bát c ơn mê còn gi ọt s ươ ng chiêm bao... hong s ợi tóc th ề vi ễn vông thinh l ặng bãi b ồi th ươ ng hoài... ng ọn c ỏ tàn Đông thôi thúc vàng phai gân lá m ơ sông d ập d ềnh luân h ồi nh ịp đậ p ta v ề t ừ ch ốn gió m ềm đi v ề m ột b ến trùng mây hồn lay ngày c ũ... tr ượt th ềm hoang vu nến tàn... soi cõi t ươ ng t ư hư vô gi ật mình nhìn l ại... dòng đời bu ồn ta t ừ... bến b ờ hoang d ại huy ền phai chút ngu si đày ải phía tình xa ng ọn n ến h ư không quay qu ắt r ọi Họa cu ối ngày chút n ắng phía hoàng hôn thúc tr ống nh ập h ồn Loay hoay v ẽ b ức tranh đờ i xanh r ờn m ộ c ỏ Em pha nhung nh ớ đầ y v ơi m ấy ph ần b ến thiên thu Tôi đi v ẽ ng ọn Phù vân lướt th ướt ng ủ vùi Em v ề v ẽ ch ốn l ần khân bên đời nh ững dòng th ơ Tôi đi chu ốc ng ọn mây tr ời g ối đầ u hoang m ạc Vẽ ngày ray r ứt trong h ơi th ở dài quá xa v ời. Một đờ i h ọa b ức tranh phai theo n ắng Làm sao v ẽ được cu ối ngày S ắc - Không gi ấc m ơ trôi

Phí V n Trung

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 17 O O

Thích Nguyên T ạng

http://www.buddhistchannel.tv/ http://en.wikipedia.org/wiki/Preah_Maha_Ghosananda

Bất c ứ ai có d ịp g ặp và ti ếp xúc v ới Hòa Th ượng kh ắp c ả n ước Campuchia. Đây là m ột hình ảnh được h ồi Tăng Th ống Campuchia Maha Ghosananda thì có th ể sinh k ể t ừ cu ộc tàn sát c ủa Khmer Đỏ (1975-1978), lúc tìm th ấy được an l ạc n ơi n ụ c ười hi ền h ậu và t ừ ái toát ra ấy chùa tháp g ần nh ư b ị phá h ủy hay s ử d ụng để làm nhà từ ánh m ắt c ủa ngài. “Tôi đã tha th ứ cho h ọ”, ngài nói v ề giam ho ặc n ơi để tra t ấn và ch ỉ còn 3000 tu s ĩ s ống sót nh ững du kích quân Khmer Đỏ , nh ững k ẻ đã t ừng gi ết trong s ố 50.000 v ị. hại c ả gia đình ngài, đem đến nh ững kh ổ đau khôn t ả cho nhân dân Campuchia và ngài đã đọc l ại l ời Ph ật d ạy: HT. Ghosananda sinh n ăm 1929 t ại t ỉnh Takeo, 14 “H ận thù không bao gi ờ d ập t ắt được h ận thù, ch ỉ có tình tu ổi xu ất gia và theo h ọc các tr ường Đạ i h ọc Ph ật Giáo ở th ươ ng m ới có th ể lo ại b ỏ được h ận thù. Đó là định lu ật tỉnh Battambang và Phnom Penh. Sau đó đi du h ọc và từ ngàn x ưa”. đậu b ằng ti ến s ĩ t ại Đạ i h ọc Nalanda, bang Bihar, Ấn Độ . Và đó c ũng là lu ật t ắc mà HT Ghosananda đã dùng Ngài t ự xem mình là đồ đệ c ủa Hòa th ượng ng ười Nh ật để th ươ ng thuy ết v ới các nhà lãnh t ụ Khme Đỏ và binh Nichidatsu Fujii, v ị t ổ sáng l ập H ội Nipponzan Myohoji, lính c ủa h ọ. “ Chúng ta ph ải có lòng t ừ bi và trí tu ệ”, ho ạt độ ng vì hòa bình theo đường l ối b ất b ạo độ ng c ủa ngài nói, “chúng ta ch ỉ lên án hành động c ủa h ọ ch ứ Mahatma Ghandi. N ăm 1965, Ngài phát nguy ện ẩn tu 13 chúng ta không ghét h ọ. V ới tình th ươ ng, chúng ta s ẽ năm t ại m ột ngôi chùa trong r ừng thu ộc mi ền nam n ước thi ết l ập được n ền hòa bình, ngoài tình th ươ ng và s ự tha Thái Lan. th ứ ra, không có con đường nào khác để ch ọn”. Đến n ăm 1978, khi ng ười t ỵ n ạn Campuchia đổ xô Trong lúc ti ếp chuy ện v ới chúng tôi (Phóng viên t ờ sang Thái Lan, ngài quy ết đị nh xu ống núi và b ắt đầ u Bangkok Post), ngài k ể chuy ện v ề Angulimala, m ột ho ạt độ ng vì hòa bình. Ngài phát truy ền đơn kêu g ọi ng ười đã ch ặt ngón tay c ủa hàng ngàn n ạn nhân để xâu ng ười t ỵ n ạn phát kh ởi lòng t ừ bi và tha th ứ cho k ẻ đàn thành vòng hoa. Sau đó ông được Đứ c Ph ật c ảm hóa và áp. Ngài tiến hành xây d ựng chùa ở kh ắp các tr ại t ỵ n ạn tr ở thành m ột tu s ĩ. Tuy nhiên, m ọi ng ười đề u bi ết được ở d ọc biên gi ới Thái - Miên, k ể c ả các tr ại d ưới quy ền quá kh ứ t ội l ỗi c ủa ông nên đã ném đá tr ả thù khi ông đi ki ểm soát c ủa Khmer Đỏ . Ngài c ũng t ổ ch ức nh ững khóa kh ất th ực vào m ỗi bu ổi sáng. Cu ối cùng ông đã ch ết gi ảng d ạy giáo lý cho các c ộng đồ ng này để giúp h ọ nh ưng ông đã đắc qu ả A-La-Hán. gi ảm b ớt s ự s ợ hãi và suy s ụp tinh th ần do chi ến tranh “Angulimala có th ể làm được điều đó, vì v ậy du gây ra. Ngài an ủi hòa bình s ẽ s ớm được thi ết l ập b ởi s ự kích quân Khmer Đỏ c ũng có th ể làm được,” HT. giúp đỡ c ủa quân độ i Vi ệt Nam vào n ăm 1979. Ghosananda nói. G ần đây các ph ươ ng ti ện truy ền thông Năm 1980 HT. Ghosananda đến đị nh c ư t ại mi ền phát đi các l ời d ạy c ủa Ngài để m ở đường cho các lãnh tây ti ểu bang Massachusetts, Hoa K ỳ và ngài thành l ập tụ Khmer Đỏ và binh lính c ủa h ọ s ớm ra đầ u thú. Hội Liên Tôn Giáo t ại Campuchia v ới s ự giúp đỡ c ủa Ngày nay, Ngài tin ch ắc r ằng Ph ật Giáo Campuchia một H ội đoàn ở ph ươ ng Tây. H ội này đã xây d ựng hàng sẽ mang l ại s ức s ống, hòa bình và th ịnh v ượng cho quê tr ăm ngôi chùa trên kh ắp th ế gi ới cho ng ười t ỵ n ạn hươ ng c ủa Ngài. “ Hòa bình ch ỉ hi ện h ữu khi nào chúng Campuchia ở n ước ngoài. Hi ện nay, ít nh ất có kho ảng 30 ta ch ấm d ứt được xung độ t v ới k ẻ thù”. Ngài nói. Hi ện ngôi t ự vi ện ở M ỹ và Canada. C ũng trong n ăm 1980, nay, có kho ảng 40.000 tu s ĩ và 3000 ngôi chùa ở trên Ngài đã làm c ố v ấn cho m ột t ổ ch ức kinh t ế và xã hội

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 18 của Liên H ợp Qu ốc t ại Campuchia, Ngài đã đư a ra nhi ều sáng ki ến v ề các ch ươ ng trình phát tri ển kinh t ế và xã h ội giúp cho ng ười dân Campuchia thoát kh ỏi c ảnh đói nghèo và kh ổ đau. Năm 1992, ngài t ổ ch ức cu ộc đi b ộ vì hòa bình ĐĂ NG TÂM (Dhammayatra) l ần th ứ I, t ừ biên gi ới Thái Lan v ề t ới

Phnom Penh. Đi theo Ngài là ng ười dân Campuchia tr ở về quê h ươ ng sau 12 n ăm t ỵ n ạn. C ũng trong n ăm này, Ngài được vua N. Sihanouk ban t ặng danh hi ệu T ăng Bên Dòng i C Th ống Ph ật Giáo Campuchia. Sau đó Ngài c ũng nh ận được m ột gi ải th ưởng nhân quy ền do H ội Rafto Na Uy Ta đi bao n ăm còn đó trao t ặng. Chi ều nay ng ắm l ại m ưa qua Năm 1993, Ngài l ại d ẫn đầ u hàng tr ăm ng ười đi b ộ Hạt r ơi trong đời b ỏ ngõ lần th ứ II b ăng qua các t ỉnh b ị chi ến tranh tàn phá ở Đã r ụng t ừng mùa đông xa. Campuchia. N ăm 1995, Ngài c ũng d ẫn đầ u m ột phái Ta đi xa x ăm còn nh ớ đoàn đi b ộ hòa bình qua các n ước ở châu Á để v ận độ ng Ph ố ph ường đêm r ớt heo may cho hòa bình thế gi ới, (phái đoàn này đến Vi ệt Nam vào Trong màu tr ăng x ưa l ạnh ng ỡ đầu tháng 6-1995). Từng nốt nh ạc bu ồn ch ờ ai? Ngài r ất n ổi ti ếng v ề các cu ộc Dhammayatra hàng năm. “Cuộc đi b ộ hòa bình c ủa chúng tôi b ắt đầ u t ừ hôm Ta đi đêm dài hun hút nay và m ỗi ngày,” Ngài nói, “mỗi b ước đi là m ột l ời c ầu Ng ười sau m ất bóng quay v ề nguy ện, m ột s ự m ặc ni ệm và b ắc thêm m ột chi ếc c ầu”. Áo ph ơi trong mùa h ươ ng c ũ Năm 1996, Ngài h ướng d ẫn m ột đoàn đi b ộ qua các t ỉnh Hoa vàng m ấy độ đam mê? Takeo, Kampot và Kompong Som, b ắt đầ u vào ngày mùng 10 tháng 5. Ta đi tr ăng g ầy vi ễn x ứ HT. Ghosananda r ất l ạc quan v ề t ươ ng lai c ủa Bước v ề xiêu v ẹo ni ềm x ưa Campuchia: “Campuchia đã quá m ệt m ỏi v ới chi ến Nửa đêm rêu phong c ổ độ tranh, có kh ổ đau chúng ta m ới thấy được ánh sáng c ủa Hạt r ơi t ừ th ủa giao mùa. Chánh pháp”. N ăm 1996, Ngài được đề c ử trao gi ải Nobel Hòa bình l ần th ứ hai (l ần th ứ I n ăm 1994 do Ta đi r ồi mai khách l ữ Th ượng Ngh ị S ĩ M ỹ C. Pell đề xu ất). Năm 1997, Ngài Trong trí nh ớ mãi r ất g ần lại m ột l ần n ữa được đề c ử nh ận gi ải Nobel v ề hòa bình. Hỏi em, l ời bu ồn quá kh ứ “Lần đầ u Yasser Arafat đã th ắng” Ngài nói v ới m ột Bi ết không? Sóng v ỗ ng ại ng ần! nụ c ười hi ền h ậu. Khi h ỏi “Ngài c ảm th ấy th ế nào khi nghe tin mình được đề c ử nh ận gi ải l ần th ứ hai này?” Ta đi ngàn l ần xa mãi Ngài c ười và nói: “Không có gì.” Tàn đông bóng đổ bên tr ời Năm 1998, HT Ghosananda được H ội Ph ật Giáo Đốt h ươ ng đêm, đốt lòng tr ải; Nh ật B ản Rissho Kosei Kai trao t ặng gi ải th ưởng hòa Hong tình ngõ v ắng buông r ơi. bình “Niwano Peace Prize” để công nh ận t ất c ả nh ững gì Ta đi quay cu ồng ảo m ộng mà ngài đã mang l ại cho x ứ s ở Campuchia. Lê b ước chân v ề đêm hoang Gối s ầu trên v ỉa đờ i tr ống (Nghe tin HT Maha Ghosananda viên t ch, Ôm lòng h ỏi ki ếp nào h ơn? Thích Nguyên T ng vi t thêm:) HT. Ghosananda hành đạo không bi ết m ệt m ỏi cho Ta đi th ăng tr ầm m ấy độ đến khi viên t ịch. Ngài đã thu ận th ế vô th ường an t ường Mắt sâu t ừng chu ỗi tàn phai xả báo thân ngày th ứ hai, 12 tháng 3 n ăm 2007 t ại b ệnh Lỡ quên trong đời bão t ố vi ện Cooley Dickinson, ti ểu bang Massachusetts, Hoa Hỏi ng ười còn có gì mai? Kỳ, th ọ th ế 79 tu ổi. Thành kính nguy ện c ầu Giác Linh Cố Đạ i Lão Hòa Th ượng cao đă ng Ph ật qu ốc và s ớm tái sanh tr ở l ại th ế gi ới Ta Bà để ti ếp t ục công cu ộc c ứu kh ổ độ sinh.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 19

CHÁNH NI M VÀ NI T BÀN Maha Thera Ghosananda

(Binh Anson trích d ịch)

Gi ới thi ệu: D ưới đây là m ột vài đoạn v ăn trích d ịch t ừ 2. Buông th m i au kh quy ển sách “Step by Step: Meditations on Wisdom and Đức Ph ật đã gi ảng r ằng: “Ta ch ỉ d ạy có hai điều: Compassion” (T ừng B ước M ột: Thi ền Quán v ề Trí Tu ệ và T ừ Ho ạn kh ổ và s ự Di ệt kh ổ.” Bi) c ủa Hòa Th ượng Maha Thera Ghosananda, T ăng Th ống Cái gì là nguyên nhân c ủa ho ạn kh ổ? Ho ạn kh ổ b ắt Giáo H ội Ph ật Giáo Cam B ốt, do Parallax Press xu ất b ản t ại ngu ồn t ừ s ự ch ấp th ủ. N ếu tâm th ức b ảo r ằng: “Tôi là th ế Mỹ n ăm 1992. nầy,” thì ho ạn kh ổ phát sinh. N ếu tâm th ức b ảo: “Tôi không là th ế n ầy,” thì ho ạn kh ổ c ũng phát sinh. Khi tâm th ức v ắng l ặng, thì nó tr ở nên an l ạc và t ự do. 1. Hi n Ti là Bà M c a T ơ ng Lai Ch ấp th ủ có 108 tên g ọi. Nó có th ể có tên là tham Chúng ta có th ể nh ận bi ết r ằng bình hoa trên bàn lam, sân h ận, ganh t ị, ho ặc hèn nhát. Ch ấp th ủ nh ư là con kia là đẹp tuy ệt v ời, nh ưng nh ững bông hoa ấy không rắn l ột xác. D ưới l ớp da d ầy n ầy, nó l ại luôn luôn có m ột bao gi ờ nói cho chúng ta bi ết v ề v ẻ đẹ p c ủa chúng. lớp da khác n ữa. Chúng ta không bao gi ờ nghe nh ững bông hoa đó khoe Làm th ế nào để chúng ta có th ể v ượt thoát m ọi kh ổ khoang v ề mùi h ươ ng ng ọt ngào c ủa chúng. đau? Chúng ta ch ỉ c ần buông th ả nó. “Chúng ta nuôi Khi m ột ng ười nào đã th ực ch ứng Ni ết Bàn, thì dưỡng nó m ột cách đau đớ n, và chúng ta buông th ả nó ng ười ấy c ũng có thái độ t ươ ng t ự. Ông ấy hay bà ấy một cách an vui.” Ho ạn kh ổ lúc nào c ũng bám theo không c ần ph ải nói gì c ả. Chúng ta c ảm nh ận được v ẻ ng ười có tâm th ức ch ưa được huân t ập, nh ư th ể cái xe đẹp, mùi h ươ ng khi ng ười ấy đế n v ới chúng ta. kéo theo con bò. An l ạc lúc nào c ũng bám theo ng ười có Chúng ta không c ần ph ải lo l ắng v ề chuy ện d ĩ v ảng tâm th ức đã được huân t ập, nh ư bóng luôn luôn theo hay chuy ện t ươ ng lai. Chìa khóa c ủa an l ạc là hoàn toàn hình. th ực ch ứng v ới nh ững gì đang có tr ước m ặt, s ống tr ọn Ch ấp th ủ luôn luôn mang đế n kh ổ đau. Đây là lu ật vẹn trong gi ờ phút hi ện t ại. Chúng ta không th ể quay lùi thiên nhiên, nh ư là định lu ật c ủa l ửa. B ạn có tin là l ửa có lại mà s ửa đổ i quá kh ứ. Chuy ện đó đã qua r ồi! Chúng ta sức nóng hay không, thì điều đó không c ần thi ết. M ỗi cũng không th ể bó bu ộc t ươ ng lai. V ậy thì chúng ta khi b ạn s ờ tay vào l ửa, thì nó s ẽ đốt cháy b ạn. không c ần ph ải lo l ắng chi c ả! Chánh Pháp d ạy chúng ta nh ận th ức, rèn luy ện, và Lần t ới khi tôi ph ải du hành b ằng máy bay, ai mà gi ải phóng tâm th ức. Khi tâm th ức được rèn luy ện, thì bi ết được chuy ện gì s ẽ x ẩy ra? Có th ể tôi s ẽ đế n n ơi an mọi Pháp được rèn luy ện. Chìa khóa c ủa s ự rèn luy ện toàn, mà c ũng có th ể không. Khi chúng ta làm các k ế tâm th ức là gì? Đó là Chánh Ni ệm. ho ạch, chúng ta ch ỉ t ạo ra chúng trong gi ờ phút hi ện t ại. Để gi ải thoát kh ỏi m ọi ho ạn kh ổ thì có lâu l ắm Đây là giây phút mà ta có th ể ki ểm soát được. Chúng ta không? Không lâu đâu, vì s ự giác ng ộ lúc nào c ũng có có th ể vui h ưởng giây phút hi ện t ại và s ử d ụng nó cho mặt ở đây, ngay lúc n ầy. Tuy nhiên, để ch ứng đắ c được đúng. Nh ững đau kh ổ trong quá kh ứ không còn tác động điều đó thì có khi c ũng ph ải tr ải qua nhi ều đờ i, nhi ều lên ta, n ếu ta bi ết s ăn sóc gi ờ phút hi ện t ại. ki ếp! Săn sóc gi ờ phút hi ện t ại, và t ươ ng lai s ẽ tr ở nên t ốt đẹp. Chánh Pháp lúc nào c ũng ở trong hi ện t ại, và hi ện 3. Pháp Th a tại là bà m ẹ c ủa t ươ ng lai. S ăn sóc bà m ẹ tr ước, r ồi thì bà Chánh Pháp thì toàn thi ện ngay ở lúc đầ u, lúc gi ữa, mẹ s ẽ s ăn sóc đứ a con c ủa bà. và lúc cu ối. Toàn thi ện ở lúc đầu là thi ện tính c ủa gi ới

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 20 lu ật—không sát h ại, không tr ộm c ắp, không tà dâm, không nói d ối, không dùng mê d ược. Toàn thi ện ở lúc gi ữa là s ự đị nh tâm. Toàn thi ện ở lúc cu ối là tu ệ giác và Ni ết Bàn. Chánh Pháp lúc nào c ũng hi ện di ện t ại đây và ngay lúc n ầy. Nó luôn luôn có m ặt ở m ọi n ơi. Chánh Pháp TU Ệ TÂM không tùy thu ộc vào th ời gian. K ết qu ả c ủa vi ệc hành trì Chánh Pháp có th ể thu l ượm được ngay t ức kh ắc. Trong Đạo Ph ật, chúng ta th ường nói đế n Tam Ch a m t n a cho em v g i m ng Th ừa, hay ba c ỗ xe Pháp, nh ưng th ật ra thì không c ỗ xe nào cao sang h ơn c ỗ xe nào. C ả ba đề u chuyên ch ở cùng Ôi ch ốn c ũ d ư âm thuy ền vi ễn m ộng một Chánh Pháp. Tuy nhiên có m ột c ỗ xe th ứ t ư có tính Ánh tr ăng bu ồn m ặc sóng cu ốn mây trôi ph ổ quát h ơn. Đó là Pháp Th ừa (Dhammayana), v ốn là Bến b ờ x ưa còn h ằn d ấu em tôi toàn th ể v ũ tr ụ, bao g ồm m ọi đường l ối đưa đến an l ạc và Tan phiên ch ợ áo bay đường ph ố v ắng tình th ươ ng. B ởi vì nó toàn v ẹn, Pháp Th ừa không phân Em tôi tr ước gót chân m ềm trong n ắng chia tông phái. Nó không bao gi ờ chia r ẽ chúng ta, gi ữa Mà mùa m ưa c ứ tr ắc tr ở gi ăng đầ y nh ững ng ười anh ch ị em chúng ta. Ướt mi cong tôi ti ếc c ả đôi tay Mời các b ạn đế n và th ử nghi ệm cho chính các b ạn. Không che đủ cho em khung tr ời di ễm m ộng Cỗ xe Pháp s ẽ đưa các b ạn đế n Ni ết Bàn ngay t ại đây và ngay lúc n ầy. T ừng b ước m ột, t ừng giây phút m ột, m ọi Ôi ch ốn c ũ d ư âm tình v ượt sóng ng ười đều có kh ả n ăng thông hi ểu Chính Pháp. Đây là Bóng tà d ươ ng khu ất núi b ăng ngàn Pháp Th ừa mà tôi h ằng yêu m ến. Thu ận tay chèo xa sóng nh ịp tay đan Xua đuổi mãi dòng đời duyên tâm ng ộ 4. Ni t Bàn Một v ị m ục s ư Ki Tô Giáo kh ả kính có h ỏi tôi, Xa b ến nh ớ n ắng không vàng h ươ ng ph ố “Ni ết Bàn ở đâu? Trong th ời đạ i n ầy thì ng ười ta còn có Bởi vì em v ội b ỏ b ến xa đờ i th ể đế n Ni ết Bàn được không?” Tôi tr ả l ời, “Ni ết Bàn ở Thu tàn mau c ỏ r ối v ướng mây trôi tại đây, ngay trong lúc n ầy.” Lá r ơi r ớt c ụm u bu ồn tu ế nguy ệt Ni ết Bàn ở kh ắp m ọi n ơi. Nó không l ưu ng ụ t ại m ột nơi ch ốn đặ c bi ệt nào c ả. Nó ở trong tâm th ức. Nó ch ỉ Ôi ch ốn c ũ d ư âm l ời ti ễn bi ệt được tìm th ấy trong gi ờ phút hi ện t ại. Nh ững cung s ầu đầ y nh ịp th ở xa nhau Ni ết Bàn là s ự v ắng m ặt c ủa ho ạn kh ổ. Nó tr ống Bến ch ơi v ơi gi ọt n ước ấy tan màu không, và không ch ứa m ột khái ni ệm nào c ả. Không m ột Kho ảnh kh ắc đó m ộng m ơ chừ có đủ cái gì có th ể k ết t ạo ra Ni ết Bàn. Ni ết Bàn v ượt qua nhân Đông khoan đến lòng tôi ch ưa ấm đủ và qu ả. Ni ết Bàn là h ạnh phúc t ối th ượng. Nó là an l ạc Mà m ộng m ơ Thu đã c ướp đi r ồi tuy ệt đố i. An l ạc trên th ế gian n ầy còn tùy thu ộc vào Gi ấc m ơ hoa su ốt mùa H ạ lên ngôi nhi ều điều ki ện, nh ưng an l ạc trong Ni ết Bàn là v ĩnh Ch ừ h ươ ng ph ấn riêng tây s ầu v ạn c ổ vi ễn. Ni ết Bàn là s ự v ắng m ặt c ủa nghi ệp hành, v ốn là Ôi ch ốn c ũ d ư âm đời v ọng đổ hậu qu ả các hành động c ủa ta. Nghi ệp hành theo đuổi Dáng hoa x ưa vóc nguy ệt th ấm cung đàn chúng ta qua nhi ều ki ếp s ống. Khi ta ch ết đi, nghi ệp qu ả Bước âm th ầm kh ăn áo ph ủ tay ngang đi theo nh ư là ánh l ửa truy ền sang t ừ cây n ến n ầy sang Dấu h ội t ụ miên miên dòng v ọng t ưởng cây n ến khác. Trong tr ạng thái Ni ết Bàn, ta không còn ch ấp thủ, mong đợ i, hay ham mu ốn n ữa. M ỗi m ột giây Đời tr ăm l ối xua lòng ng ười muôn h ướng phút là m ột giây phút t ươ i m ới và h ồn nhiên. Các nghi ệp Xa ngàn xa còn v ẳng ti ếng m ưa v ề qu ả đã được gi ũ s ạch nh ư th ể chúng ta đã xóa b ăng Tôi gi ăng tay che khu ất bóng s ơn khê cassette trong máy ghi âm. Ch ừa m ột n ửa cho em v ề g ối m ộng. Ho ạn kh ổ d ẫn đường cho ta đế n Ni ết Bàn. Khi ta thông hi ểu được b ản ch ất th ật sự c ủa ho ạn kh ổ, ta s ẽ được gi ải thoát.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 21

THI N NH : PH ƯƠ NG THU C TÂN TI N GIÚP C Ơ TH THÍCH NG V I TR NG THÁI TOÀN C U HÓA

Bác s ĩ Thierry Janssen

Vài l i c a ng ưi d ch (Hoàng Phong) : Nhi ều khoa h ọc gia l ừng danh th ế gi ới h ọp nhau để Stress: có ngh ĩa là s ự d ồn nén, c ưỡng ép trên c ả hai m ặt gặp g ỡ Đứ c Đạ t-Lai L ạt-Ma và m ột s ố các nhân v ật khác sinh lý và tâm lý, m ột tr ạng thái c ăng th ẳng th ần kinh, gây ra về tâm linh trong ba ngày t ừ ngày 8 đến 10 tháng 11 n ăm lo âu, s ợ s ệt và sau cùng là s ự suy nh ược c ơ th ể. M ột nhân vật 2005. H ội ngh ị do Vi ện Tâm Linh và S ự s ống (Mind and nêu lên trong bài vi ết này cho bi ết ch ữ stress không có trong Life Institute) t ổ ch ức t ại Washington, ch ủ đề chính th ức ngôn ng ữ Tây t ạng, ng ười d ịch c ũng ngh ĩ r ằng không có trong ngôn ng ữ Vi ệt Nam. Tuy th ế, tri ệu ch ứng kh ủng ho ảng c ủa là «sự m ềm d ẻo c ủa não b ộ». H ội ngh ị này được t ổ ch ức tr ạng thái c ăng th ẳng th ần kinh x ảy ra thu ờng xuyên chung vài ngày tr ước khi khai m ạc H ội ngh ị th ường niên c ủa quanh ta, nh ưng vì ngôn ng ữ không đủ kh ả n ăng thích ứng k ịp Hi ệp h ội Th ần kinh h ọc, và chính trong d ịp đạ i h ội c ủa th ời v ới h ậu qu ả c ủa nh ững bi ến đổ i trong xã h ội ngày nay để Hi ệp h ội Th ần kinh h ọc, Đứ c Đạt-Lai L ạt-Ma c ũng đã nhanh chóng sáng ch ế ra nh ững ngôn t ừ thích nghi dùng mô được m ời đọc di ễn v ăn khai m ạc. tả nh ững tri ệu ch ứng ấy mà thôi. H ơn n ữa nh ững tri ệu ch ứng này b ắt ngu ồn t ừ tâm th ức nên l ại càng khó cho ta nh ận bi ết S hi p l c gi a Khoa h c và Ph t giáo hơn n ữa. Nh ững ph ươ ng ti ện truy ền thông liên t ục nêu lên nh ững bi ến c ố chính tr ị, chi ến tranh, thiên tai, nh ững xung độ t Vi ện Tâm linh và S ự s ống có thể là m ột t ấm g ươ ng trên m ọi lãnh v ực, t ừ tín ng ưỡng, ch ủng t ộc, tranh giành lãnh tiêu bi ểu nh ất cho s ự h ợp tác và h ỗ tr ợ gi ữa nh ững ngành th ổ; đồ ng th ời ảnh h ưởng c ủa các trào l ưu v ăn hoá, t ừ âm nh ạc đế n v ăn ch ươ ng, l ối s ống, cách ăn m ặc k ể c ả nh ững ứng học r ất khác nhau và s ự hi ểu bi ết đa d ạng. Kh ởi s ự g ồm dụng máy móc trong cu ộc s ống xã h ội c ũng đang lan tràn m ột có hai ng ười: ng ười th ứ nh ất là Adam Engle, m ột ng ười cách r ộng rãi. Nói chung là hi ện t ượng toàn c ầu hoá đã phát Mỹ v ừa là lu ật gia v ừa là nhà kinh doanh và ng ười th ứ tri ển quá nhanh, chi ph ối con ng ười và làm cho con ng ười hai là Francisco Varela, g ốc n ước Chi-li, m ột nhà sinh không thích ứng k ịp th ời. Thi ền đị nh có th ể là m ột ph ươ ng học v ề th ần kinh, t ốt nghi ệp tr ường Harvard, gi ữ ch ức v ụ pháp giúp con ng ười l ấy l ại th ăng b ằng t ừ tâm linh đế n th ể điều hành và kh ảo c ứu gia c ủa Trung tâm Kh ảo c ứu xác. G ần đây, m ột h ội ngh ị qu ốc t ế được t ổ ch ức t ại Khoa h ọc Qu ốc gia Pháp (CNRS: Centre National de la Washington (Hoa k ỳ) gi ữa các nhà khoa h ọc và các nhà s ư Recherche Scientifique) t ại Paris. Không có gì giúp ta có Ph ật giáo v ề v ấn đề tâm linh và thi ền đị nh. Đức Đạ t-Lai L ạt- thể tiên đoán tr ước s ự g ặp g ỡ sau này c ủa hai ng ười v ừa Ma được m ời thuy ết trình trong h ội ngh ị này. Vi ện Tâm linh kể trên đây, ngoài s ự ki ện c ả hai đề u quy y Ph ật giáo, và và S ự s ống (Mind and Life Institute) t ổ ch ức th ường xuyên nh ững cu ộc g ặp g ỡ gi ữa các nhà khoa h ọc n ổi ti ếng cùng v ới cả hai đã nghe nói Đức Đạ t-Lai L ạt-Ma là ng ười r ất Đức Đạ t-Lại L ạt-Ma, c ũng nh ư v ới các nhà s ư danh ti ếng quan tâm đến n ền khoa h ọc Tây ph ươ ng. L ại có thêm khác trên t ế gi ới để trao đổ i nh ững hi ểu bi ết gi ữa khoa h ọc và một ng ười n ữa, m ột ng ười th ứ ba thu ộc n ữ gi ới, đó là bà Ph ật giáo. Phúc trình và k ết qu ả nh ững l ần h ọp nh ư th ế đề u Joan Halifax, gi ảng d ạy v ề Thi ền h ọc Ph ật giáo và được xu ất b ản thành sách. D ưới đây là n ội dung h ội ngh ị chuyên gia v ề pháp thu ật, bà này n ẩy ra ý đị nh r ất hay là được t ổ ch ức vào cu ối n ăm 2005 và đã được Bác s ĩ Thierry tổ ch ức cho hai ng ười trên đây g ặp nhau vào n ăm 1985. Janssen tóm l ược. Bác s ĩ Thierry Janssen v ừa là m ột bác s ĩ Sau cu ộc g ặp g ỡ đó c ủa hai ng ười, Vi ện Tâm Linh và S ự gi ải ph ẫu v ừa là m ột bác s ĩ điều tr ị tâm th ần n ổi ti ếng. Ông đã sống được thành l ập. V ới ch ủ đích: thi ết l ập đố i tho ại từng xu ất b ản nhi ều sách v ề tâm linh. Tôi xin l ược d ịch bài gi ữa khoa h ọc và Ph ật giáo. Hai n ền v ăn hoá đó s ẽ ra vi ết c ủa ông d ưới đây: sức, tùy theo nh ững ph ươ ng pháp cá bi ệt c ủa m ỗi ngành,

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 22 để tìm hi ểu b ản ch ất c ủa th ực t ại, nh ắm vào m ục tiêu c ải chóng nh ận th ấy mu ốn nghiên c ứu v ề v ề s ự t ươ ng tác thi ện hoàn c ảnh con ng ười. D ự án trên đây là m ột d ự án gi ữa thân xác và tâm th ức ph ải nh ờ đế n các k ỹ thu ật khá tham v ọng. Vì th ực t ế, không có gì khó h ơn là thi ết thi ền đị nh d ựa vào khái ni ệm “tâm linh t ỉnh thức” lập đố i tho ại mang tính cách xây d ựng gi ữa hai n ền v ăn (pleine conscience – mindfulness). Đó là cách làm cho hoá khác nhau. Nh ưng th ực t ế cho th ấy ch ỉ hai n ăm sau tâm th ức an bình để buông x ả thân xác. Lo ại b ỏ m ọi ý đó, cu ộc g ặp g ỡ đầ u tiên được t ổ ch ức t ại Dharamsala ngh ĩa ph ụ thu ộc có tính cách tôn giáo, ho ặc ngo ại lai có (Ấn độ ) n ơi t ư th ất c ủa nhà lãnh đạo tinh th ần c ủa ng ười tính cách đông ph ươ ng, ông đề ngh ị m ột danh t ừ hoàn dân Tây t ạng là Đức Đạ t-Lai Lat-Ma và nh ững nhà khoa toàn mang tính cách khoa h ọc cho phươ ng pháp do ông học. Ti ếp theo đó, kho ảng m ột ch ục cu ộc h ội h ọp nh ỏ đề x ướng: gi ảm c ăng th ẳng th ần kinh b ằng tâm linh t ỉnh hơn đã được t ổ ch ức đề u đặ n cho đế n n ăm 2003, khi th ức (mindfulness-based stress reduction: MBSR). Ông tr ường Đạ i h ọc danh ti ếng là Massachusetts Institute of Kabat-Zinn gi ải thích « đây là cách đư a thi ền đị nh vào Technology (MIT) m ời ông Engel đứng ra t ổ ch ức m ột vi ệc tr ị li ệu c ủa y khoa». Ph ươ ng cách này tr ước h ết là hội ngh ị ở Boston v ới m ột c ử t ọa r ộng l ớn h ơn n ữa. Vào giúp phát huy s ự chú tâm vào hi ện t ại, t ừng giây phút lúc ấy thì ông Francisco Varela đã qua đời vào tháng 5 một và t ừng giây phút m ột. Đó là ph ươ ng cách thi ền năm 2001. [Ghi chú thêm c ủa ng ười d ịch: Đứ c Đạ t-Lại định đã được “đơ n gi ản hoá” mà ông gi ảng d ạy trong Lạt-Ma được thông báo ông Francisco Verala ngã b ịnh Khoa b ịnh lý ch ữa tr ị c ăng th ẳng th ần kinh (stress) t ại và Hình nh ư Ngài đã linh c ảm th ấy tr ước s ự ra đi c ủa Đại h ọc Massachusetts. Ch ươ ng trình gi ảng hu ấn c ủa ông này và Ngài đã cho thu b ăng video hình ảnh và ông khá đơ n giản: m ột bu ổi thi ền đị nh kéo dài hai ti ếng nh ững l ời d ặn dò c ủa Ngài để c ấp t ốc g ởi sang Paris cho rưỡi, m ỗi tu ần m ột l ần trong tám tu ần li ền, thêm vào đó ông Francisco Verala nghe tr ước khi ông t ừ tr ần]. N ếu mỗi bu ổi m ột gi ờ th ực t ập t ại nhà. T ừ 25 n ăm nay đã có còn s ống có l ẽ ông s ẽ ph ải hân hoan l ắm khi th ấy k ết qu ả hơn m ười l ăm ngàn ng ười nh ờ vào cách tr ị li ệu này để đối tho ại do Vi ện Tâm linh và S ự s ống đem đế n đang thu ch ữa tr ị các ch ứng b ịnh r ất đa d ạng nh ư các b ịnh về tim hút s ự quan tâm cao độ c ủa t ất c ả c ộng đồ ng khoa h ọc. mạch, sida, đau nh ức kinh niên, xáo tr ộn tiêu hoá c ủa Cách hai m ươ i n ăm tr ước đây, m ấy ai có th ể ng ờ bao t ử và đường ru ột, nh ức đầ u, áp huy ết cao, m ất ng ủ, được l ần h ội ngh ị th ứ m ười ba c ủa Vi ện Tâm linh và S ự lo âu và ho ảng s ợ. Cách tr ị li ệu b ằng thi ền đị nh này, t ức sống, nêu lên nh ững đố i tho ại gi ữa khoa h ọc và tâm linh là MBSR, đã đem đến nhi ều k ết qu ả m ỹ mãn, vì th ế đã lại được hai th ể ch ế uy tín nh ư Đại h ọc Johns Hopskin ở được đem ra gi ảng d ạy cho sinh viên t ại 29 tr ường Đạ i Baltimore và Đại h ọc Georgetown ở Washington đứ ng ra học y khoa trên kh ắp n ước M ỹ. Ông Jon Kabat-Zinn đã hỗ tr ợ? Trong bu ổi khai m ạc, Ông Edward Miller, khoa gi ải thích v ới Đứ c Đạ t-Lai L ạt-Ma nh ư sau: « Điều này tr ưởng phân khoa y h ọc Johns Hopskin đã đứng lên phát đã làm thay đổi m ối t ươ ng quan gi ữa bác s ĩ và b ịnh bi ểu nh ư sau: «S ứ m ạng c ủa chúng ta là đề c ập đế n nhân». Nhi ều nghiên c ứu v ề y khoa càng ngày càng nh ững lãnh v ực ch ưa được khám phá và tìm hi ểu nh ững ch ứng minh m ạnh m ẽ h ơn v ề l ợi ích c ủa phép tr ị li ệu gì ch ưa có th ể hi ểu n ổi. Chúng ta nên đón nh ận nh ững trên đây. Trong s ố nh ững nghiên c ứu được đem ra phúc th ắc m ắc m ới để đem đế n nh ững gi ải đáp m ới». Ch ủ đề trình trong bu ổi h ội ngh ị v ề Tâm linh và S ự s ống, cho nêu lên trong l ần h ội h ọp này là c ơ s ở khoa h ọc và hi ệu th ấy trong tr ường h ợp b ịnh v ẩy n ến (psoriasis) [Ghi chú qu ả tr ị li ệu do thi ền đị nh mang đến. Đây là nh ững th ắc thêm c ủa ng ười d ịch: đây là b ịnh mãn tính ngoài da, da mắc mà các nhà nghiên c ứu Tây ph ươ ng đã nêu lên t ừ bị nh ững m ảng đỏ và tróc ra thành nh ững v ẩy tr ắng], lâu. Nh ưng t ừ khi ngành Th ần kinh h ọc thành công v ới cách tr ị li ệu b ịnh này b ằng tia sáng c ực tím s ẽ mang đế n một s ố ti ến b ộ m ới nh ất g ần đây, ng ười ta m ới b ắt đầ u nhi ều hi ệu qu ả rõ r ệt h ơn n ếu ph ối h ợp v ới ph ươ ng pháp tìm th ấy nh ững câu gi ải đáp. Đó c ũng là nh ững gì mà hai thi ền đị nh MBSR. Ông Kabat-Zinn k ết lu ận nhà khoa h ọc Jon Kabat-Zinn và Richard Davidson, ph ụ rằng: «Thi ền đị nh, nh ờ vào tác động c ủa nó trên s ự c ăng trách ch ươ ng trình khoa h ọc cho nh ững bu ổi h ọp đang th ẳng th ần kinh, có th ể gi ữ m ột vai trò thi ết y ếu để ng ăn di ễn ra, đã ch ứng minh qua su ốt quá trình th ực hi ện lâu ng ừa và tr ị li ệu r ất nhi ều nh ững b ịnh t ật liên h ệ khác». dài c ủa h ọ. Quan điểm này c ũng đã được nhi ều ng ười tán đồ ng, ch ẳng h ạn nh ư ông Robert Salpolky, giáo s ư sinh h ọc và Mt ph ơ ng cách ch ng l i s c ng th ng th n kinh th ần kinh h ọc c ủa Đạ i h ọc Stanford (Hoa k ỳ), ông John (stress) Sheridan, giáo s ư mi ễn d ịch h ọc Đạ i h ọc Ohio State University (Hoa k ỳ) và bà Esther Sternberg, giám đốc Từ nh ững n ăm đầ u th ập niên 1970, nhà sinh h ọc ch ươ ng trình kh ảo c ứu v ề mi ễn d ịch h ọc c ủa Vi ện Y t ế Jon Kabat-Zinn đã chú tâm đến nh ững ph ản ứng liên Qu ốc gia National Institute of Health (Hoa k ỳ), (t ươ ng quan gi ữa thân xác và tâm th ức. Sau đó, ông nhanh đươ ng v ới t ổ ch ức INSERM c ủa n ước Pháp).

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 23 em các nhà s vào phòng thí nghi m định su ốt b ốn m ươ i ngàn gi ờ và nh ững nhà s ư ch ỉ thi ền định được m ười ngàn gi ờ. K ết qu ả h ết s ức hùng h ồn: các Ông Richard Davidson là m ột ng ười b ạn t ừ lâu c ủa nhà s ư càng thi ền đị nh được nhi ều gi ờ, s ố l ượng làn sóng ông Kabat-Zinn, nh ưng ông l ại dùng m ột l ối nghiên c ứu gamma c ủa h ọ phát ra càng cao, và hi ện t ượng này rốt ráo h ơn là l ối tr ị li ệu theo kinh nghi ệm c ủa ông không l ệ thu ộc gì v ới tu ổi tác c ủa h ọ. Ông Wolf Singer Kabat-Zinn. Ch ẳng qua vì ông là m ột giáo s ư v ề tâm lý kết lu ận nh ư sau: «vì th ế hình nh ư s ự t ập luy ện tâm linh học và tâm th ần h ọc t ại Vi ện Đạ i h ọc Wisconsin (Hoa có th ể đưa đến m ột d ạng th ể tinh th ần c ởi m ở h ơn và m ột kỳ), đồ ng th ời ông c ũng là giám đốc m ột phòng thí th ể d ạng tâm th ức trong sáng h ơn». nghi ệm siêu tân ti ến trang b ị máy móc ghi nh ận tín hi ệu điện l ực và hình ảnh b ằng c ộng h ưởng t ừ (MRI), nh ững trang b ị này đã giúp ông ghi nh ận tr ực ti ếp nh ững sinh ho ạt c ủa não b ộ. Vì th ế ông đã ch ứng minh cho th ấy vi ệc thi ền đị nh đề u đặ n làm gia t ăng s ức ho ạt độ ng thu ộc vùng phía tr ước c ủa não b ộ bên trái (ph ần này g ọi là võ não thu ộc ph ần trán phía tr ước: cortex préfrontal), vùng não này liên h ệ đế n s ự qu ản lý nh ững xúc c ảm tích c ực, và do đó đã t ạo ra s ức đề kháng hi ệu qu ả h ơn v ề mi ễn dịch. Sau hai tháng, m ột cu ộc th ử nghi ệm v ề ch ủng ng ừa cho th ấy ch ất kháng th ể ti ết ra trong c ơ th ể c ủa nh ững ng ười th ực thi thi ền đị nh đề u đặ n cao h ơn h ẳn đố i v ới nh ững ng ười không thi ền đị nh.

Trong m ột cu ộc thí nghi ệm khác, v ới s ự tham d ự của m ột nhà s ư ng ười Pháp là ông Mathieu Ricard [Ghi chú thêm c ủa ng ười d ịch: ông M. Ricard là ti ến s ĩ khoa học, con c ủa m ột tri ết gia, nhà v ăn, bình lu ận gia, thu ộc Hai ông Richard Davidson và Ricard Mathieu tr c máy ch p hình hàn lâm vi ện c ủa Pháp, chính ông này đã ch ọn m ột tên bng c ng h ng t tính trong phòng thí nghiêm khác là J.F.Revel vì không mu ốn c ả hai cha con cùng n ổi danh d ưới m ột tên nh ư nhau. Hai ng ười có vi ết chung một quy ển sách t ựa đề là « một nhà s ư và m ột tri ết gia Mặt khác, nh ững hình ảnh do c ộng h ưởng t ừ tính với Đạ o Ph ật ngày nay ». Ông M. Ricard tu theo Ph ật ghi nh ận s ự v ận hành c ủa các ch ức n ăng c ủa b ộ óc cho giáo Tây t ạng và là thông d ịch viên ti ếng Pháp chính th ấy các nhà s ư sành s ỏi trong vi ệc thi ền đị nh, s ức ho ạt th ức c ủa Đứ c Đạ t-Lai L ạt-Ma. M ẹ ông và ch ị ông c ũng động c ủa võ não trán thu ộc ph ần bên trái, liên quan đến quy y Ph ật giáo], ông Richard Davidson và ông Antoine nh ững xúc c ảm tích c ực, gia t ăng m ột cách rõ r ệt. H ơn Lutz (m ột ng ười Pháp, c ựu đệ t ử c ủa Ông Francisco nữa, khi các các hình ảnh ch ụp các c ảnh t ượng đau đớn Varela), cho th ấy s ự sinh ho ạt não b ộ c ủa nh ững ng ười đư a cho các nhà s ư đang được thí nghi ệm xem, t ức kh ắc tu hành đã th ực thi h ơn m ười ngàn gi ờ thi ền đị nh phát ra nh ững vùng não b ộ t ươ ng ứng v ới nh ững v ận hành đau nh ững làn sóng gamma nhi ều h ơn g ấp b ội so v ới nh ững đớn đã được các nhà khoa h ọc bi ết tr ước li ền b ị kích ng ười không quen thi ền đị nh. Ông Wolf Singer, giám động. S ự ki ện này x ảy ra gi ống nh ư thi ền đị nh đã kích đốc vi ện Max Planck t ại Frankfurt ( Đứ c qu ốc), c ũng có thích các nhà s ư chuy ển sang hành động để c ứu giúp tham d ự trong hôi ngh ị, gi ải thích vai trò c ủa nh ững làn nh ững ng ười đang b ị đau đớ n. Ông Mathieu Ricard bình sóng gamma là làm gia t ăng s ức s ự điều hành và ph ối lu ận vi ệc này nh ư sau: «rút lui kh ỏi th ế gi ới này để thi ền hợp m ọi sinh ho ạt c ủa não b ộ, giúp nhi ều khu v ực c ủa định ch ắc ch ắn là cách chu ẩn b ị để tr ở nên công minh não đồng b ộ hoá s ự sinh ho ạt, và đồng th ời c ũng nâng hơn khi quay tr ở v ề v ới th ế gi ới chung quanh». cao c ấp b ậc tâm linh c ủa nh ững ng ười tu t ập thi ền đị nh. (N ăng l ượng) này đã có s ẵn t ừ trước trong nh ững cá th ể Hu n luy n não b trên đây và đã góp ph ần thúc đẩ y h ọ đi tu, nh ưng tuy ệt nhiên không ph ải là nh ững gì mà h ọ đã đạt được b ằng Khái ni ệm chính nêu lên trong nh ững ngày h ội th ảo sức m ạnh thi ền đị nh kiên trì sau khi đã đi tu r ồi. Để tr ả của t ổ ch ức Tâm linh và S ự s ống là khái ni ệm v ề s ự lời cho gi ả thuy ết này, hai ông Lutz và Davidson đem ra mềm d ẻo c ủa não b ộ. Khám phá này t ươ ng đối m ới m ẻ: so sánh nh ững «thành qu ả» c ủa nh ững nhà s ư đã thi ền tùy thu ộc vào s ự v ận d ụng mà m ạng l ưới liên k ết các t ế

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 24 bào th ần kinh s ẽ b ị thoái hoá hay ng ược l ại được phát ch ữa kh ỏi, nh ư th ế k ết qu ả x ấp x ỉ g ần b ằng con s ố 75% sinh thêm và c ủng c ố ch ặt ch ẽ h ơn. Và c ũng nh ư ông so v ới cách ch ữa tr ị c ổ điển b ằng s ức m ạnh nh ận th ức, Richard Davidson đã ghi nh ận, k ết qu ả t ừ thi ền đị nh với cách tr ị c ổ điển này ng ười b ịnh t ập thay đổ i nh ững hình nh ư đã ch ứng minh cho th ấy các tín hi ệu hoàn toàn định ki ến và cách ph ản ứng c ủa h ọ tr ước nh ững bi ến c ố mang tính cách tinh th ần đủ s ức gây ra hi ện t ượng h ủy trong cu ộc s ống. Dù sao, các k ết qu ả do bà Helen ho ại hay c ủng c ố m ạng l ưới liên k ết gi ữa các t ế bào th ần Mayberg, giáo s ư tâm th ần h ọc và th ần kinh h ọc thu ộc kinh đã nói đến trên đây. M ột s ố nh ững bi ến đổ i có th ể Đại h ọc Emory University, thu ộc ti ểu bang Atlanta (Hoa hi ển hi ện trong vòng vài phút hay vài gi ờ thi ền đị nh. kỳ) có v ẻ đã ch ứng minh cho th ấy, trên c ấp b ậc não b ộ, Một s ố nh ững bi ến chuy ển khác, sâu xa h ơn, đòi h ỏi th ời ph ươ ng cách tác động c ủa thi ền đị nh và h ậu qu ả phát gian lâu h ơn. Vì th ế, k ỷ c ươ ng và th ực t ập – nh ững sinh t ừ ph ươ ng pháp thi ền MBCT không gi ống v ới cách thành ph ần thiêt y ếu c ủa m ọi ph ương th ức thu ộc v ề tinh tác động do ph ươ ng pháp điều tr ị c ổ điển b ằng nh ận th ần – không nh ững ch ỉ ảnh h ưởng đề n t ư duy mà còn th ức. Hình ảnh ghi nh ận được b ằng máy ch ụp c ắt l ớp do gây ra nh ững c ải bi ến th ật s ự giúp vào vi ệc hoàn ch ỉnh phát x ạ positron (PETScan) cho th ấy r ằng d ạng th ể «tâm sự s ắp x ếp các t ế bào não, và nh ất đị nh h ậu qu ả c ủa vi ệc linh t ỉnh th ức» tác độ ng tr ực ti ếp vào tr ạng thái duy trì cải thi ện đó s ẽ lan r ộng vào s ự v ận hành c ủa thân xác. sự th ăng b ằng gi ữa nh ững khu v ực c ủa não liên quan đến Khám phá trên đây đã đem đến ni ềm hân hoan cho Đứ c sự v ận hành thân xác và nh ững khu v ực tác t ạo ra t ư duy. Đạt-Lai L ạt-Ma, và c ả nh ững ng ười khác n ữa nh ư ông Thi ền đị nh và ph ươ ng pháp MBCT ch ứng t ỏ cho th ấy Thomas Keating (tu s ĩ ng ười M ỹ dòng Xi-tô), ông Ajahn đây là m ột ph ươ ng pháp y khoa tr ị li ệu đích th ực, hi ệu Amaro (nhà tâm lý h ọc và nhà s ư Ph ật giáo ng ười Anh), qu ả trên th ể xác và c ả ph ần tâm th ức n ữa. bà Jan Chozen Bays (bác s ĩ nhi đồ ng và ni s ư Ph ật giáo ng ười M ỹ), bà Joan Halifax [Ghi chú thêm c ủa ng ười Làm th nào h i nh p c s kh au gây ra b i dịch: Joan Halifax là m ột ni s ư Ph ật giáo n ổi ti ếng, ti ến truy n thông? sĩ v ề nhân ch ủng h ọc, gi ảng d ạy v ề Thi ền h ọc Ph ật giáo] và t ất c ả nh ững nhân v ật n ổi danh khác v ề tâm linh trên Nh ư đã trình bày trên đây, tuy là m ột cách tu t ập th ề gi ới đang ng ồi r ải rác chung v ới hai ngàn n ăm tr ăm tâm linh x ưa c ả hàng nghìn n ăm nh ưng thi ền đị nh đang ng ười tham d ự su ốt trong ba ngày thuy ết trình. tr ở thành m ột ph ươ ng thu ốc ch ữa tr ị cho nh ững kh ổ đau của xã h ội hi ện đạ i. Ch ẳng nh ững thi ền đị nh không ph ải Ông Jack Kornfield, m ột nhà tâm lý h ọc và c ũng là là m ột ph ươ ng pháp l ỗi th ời, mà còn có th ể đơn gi ản một nhà s ư Ph ật giáo, tác gi ả c ủa quy ển sách r ất d ễ được xem nh ư m ột ph ươ ng pháp v ượt xa h ơn và đi tr ước th ươ ng Sau c ơn nh ập đị nh là s ự t ẩy gi ặt (nhà xu ất b ản th ời đạ i c ủa chúng ta. Bà Esther Sternberg l ưu ý nh ư sau La Table Ronde, 2001), đang ng ồi c ạnh Đức Đạ t-Lai «không có ch ữ nào trong ngôn ng ữ Tây t ạng có th ể dùng Lạt-Ma, đã l ưu ý r ằng có hàng ngàn ph ươ ng cách th ực để d ịch ch ữ stress ». Tuy th ế, nh ất đị nh là stress, s ự c ăng thi «tâm linh t ỉnh th ức». M ột trong nh ững ph ươ ng cách th ẳng th ần kinh, là c ội ngu ồn c ủa vô s ố nh ững kh ổ đau ấy là cách ch ữa tr ị b ằng s ức m ạnh nh ận th ức d ựa vào gây ra cho chúng ta t ừ tâm th ần đế n th ể xác. Đó là s ự s ợ tâm linh t ỉnh th ức (mindfulness-based cognitive therapy: hãi, lo âu, c ăng th ằng, đớ n đau, nóng n ảy và hung b ạo. MBCT), đây là ph ươ ng cách đặc bi ệt thích ứng v ới n ền y Ông John Teasdale, m ột nhà tâm lý h ọc và kh ảo c ứu gia khoa Tây ph ươ ng. Đó là cách quan sát nh ững giác c ảm thu ộc Đạ i h ọc Cambridge (Anh qu ốc) đã công nh ận r ằng trên thân xác và nh ững t ư duy trong tâm th ức, t ừng «th ật h ết s ức h ữu ích n ếu bi ết t ập cho m ọi ng ười cách kho ảnh kh ắc này đến kho ảnh kh ắc khác, nh ưng không điều hòa s ự chú tâm c ủa h ọ, làm tan bi ến s ự s ợ hãi và bám níu vào đó. Ph ươ ng pháp này, xu ất phát t ừ ph ươ ng khai tri ển cho h ọ m ột thái độ trung hoà tr ước nh ững bi ến pháp thi ền đị nh MBSR c ủa ông Jon Kabat-Zinn, m ột cố c ủa s ự s ống». Vì th ế mà Đức Đạ t-Lai L ạt-Ma đã nh ắc ph ươ ng pháp đang đọ s ức ráo ri ết v ới các ph ươ ng pháp nh ở r ằng «m ục đích chính c ủa nh ững đố i tho ại do Vi ện ch ữa tr ị khác b ằng nh ận th ức và b ằng hành vi thân xác Tâm linh và S ự s ống nêu lên là giúp đỡ nhân lo ại đang xử d ụng vào vi ệc ch ữa tr ị b ịnh suy nh ược th ần kinh và làm m ồi cho hung b ạo». Bà Jan Chozen Bays t ỏ ra lo nh ững tái phát dai d ẳng c ủa b ịnh này. K ết qu ả do ông lắng vì «s ự hung b ạo đang được nuôi d ưỡng b ởi nh ững Zindel Segal, giáo s ư tâm th ần h ọc t ại Đạ i h ọc Toronto ph ươ ng ti ện truy ền tin», bà nêu lên s ự ki ện «b ộ óc c ủa (Gia nã đại), đưa ra th ật h ết s ức hùng bi ện: cách dùng gi ả chúng ta r ất có th ể không đủ s ức để nu ốt ch ửng vô s ố dược để làm đối ch ứng thí nghi ệm (placebo) cho th ấy có nh ững kh ổ đau nh ư th ế. Ngày x ưa, ta ch ỉ c ần đố i đầ u v ới 19% k ết qu ả trong vi ệc ch ữa tr ị s ự tái phát c ủa b ịnh suy nh ững khó kh ăn trong m ột b ộ l ạc nh ỏ bé. Ngày nay, nh ược th ần kinh, trong khi đó cách thi ền đị nh MBCT c ải chính là cái kh ổ đau c ủa c ả th ế gi ới mà truy ền hình đư a thi ện h ẳn k ỷ l ục này và cho th ấy 60% tr ường h ợp được lên và b ắt bu ộc ta ph ải đố i đầ u».

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 25 Theo ý ki ến c ủa r ất nhi ều chuyên gia đang hi ện di ện Bằng c ớ đã có m ột ki ến ngh ị do m ột s ố bác s ĩ và kh ảo trong h ội ngh ị này t ại Washington, s ự hi ểu bi ết t ường t ận cứu gia ph ản đố i, ch ống l ại vi ệc Hi ệp h ội Th ần kinh h ọc về cách th ức v ận hành trên ph ươ ng di ện th ần kinh h ọc (Society for Neuroscience) m ời Đứ c Đạ t-Lai L ạt-Ma đọc của thi ền đị nh s ẽ giúp chúng ta ứng d ụng nh ững nguyên di ễn v ăn khai m ạc Đạ i h ội c ủa h ọ s ắp di ễn ra t ại tắc ấy vào vi ệc ng ăn ng ừa và nh ững ph ươ ng pháp tr ị Washington, vài ngày sau khi h ội ngh ị c ủa Vi ện Tâm li ệu. Ông Ralph Snyderman, giáo s ư y khoa và c ựu ch ủ linh và S ự s ống b ế m ạc. Trong bu ổi đạ i h ội độ c đoán nhi ệm Đạ i h ọc Duke University (Hoa k ỳ) nh ận th ấy r ằng mang n ặng tín điều ấy, Đứ c Đạ t-Lai L ạt-Ma đư a ra «t ất c ả chúng ta, tuy dùng nh ững ph ươ ng ti ện khác nhau, nh ững l ời nh ắn nh ủ nh ư sau: «n ếu nh ư khoa h ọc có th ể nh ưng đã đạt đế n được giai đoạn nh ư ngày hôm nay. Tuy ch ứng minh được là sai nh ững điều mà Ph ật giáo tin nhiên, t ất c ả chúng ta v ẫn hy v ọng có th ể tìm được tưởng, thì Ph ật giáo s ẽ thay đổ i nh ững điều ấy ngay». nh ững ph ươ ng ti ện làm b ớt đi s ự kh ổ đau. Và đồng th ời, Nh ưng th ực t ế l ại b ắt bu ộc ta ph ải nh ận th ấy r ằng ngày tất c ả chúng ta c ũng đề u hi ểu r ằng k ỹ thu ật đơn thu ần nay nh ững k ết qu ả xu ất phát t ừ kinh nghi ệm hàng ngàn không làm được điều đó». Ch ẳng nh ững ta không ch ối năm c ủa Ph ật giáo trùng h ợp v ới nh ững gì do ph ươ ng bỏ nh ững gì n ền khoa h ọc y khoa đã th ực hi ện được, pháp khoa h ọc đã đem đến. Và c ả hai phía, Ph ật giáo và nh ưng ta ph ải nh ận th ấy r ằng đã đúng lúc nên ghép thêm khoa h ọc, đề u ôm ấp m ột hoài bão chung là góp ph ần vào n ền y khoa đó nh ững ph ươ ng pháp tr ị li ệu phát xu ất giúp s ức cho s ự ti ến hoá c ủa nhân lo ại, vì th ế qu ả th ật từ nh ững kinh nghi ệm hàng ngàn n ăm c ủa nhân lo ại. Bà hợp lý khi nhìn th ấy hai bên chung l ưng h ợp s ức v ới Jan Chozen Bays th ừa h ưởng hai n ền v ăn hoá khác nhau, nhau. Có ph ải ch ăng Isacc Newton đã t ừng vi ết nh ư cả khoa h ọc l ẫn tâm linh, l ợi điểm đó đã giúp cho bà b ắc sau: «Con ng ười d ựng lên quá nhi ều b ức t ường, nh ưng được nh ịp c ầu c ần thi ết đưa đến ph ươ ng th ức y khoa bắc được quá ít nh ững nh ịp c ầu»? «h ội nh ập» trên đây. Bà nh ận đị nh nh ư sau: «n ếu nh ư đã ch ứng minh được vi ệc ẩn c ư thi ền đị nh có th ể ch ữa tr ị Bures-Sur-yvette, 11.03.07 được ch ứng b ất an tinh thần, thì c ũng r ất đúng khi cho Ng ười d ịch: Hoang Phong rằng m ột liêu thu ốc ch ống b ịnh tr ầm c ảm đôi khi c ũng Sourse: www.quangduc.com cần thi ết giúp cho ng ười b ịnh thoát ra kh ỏi v ực th ẳm để đủ kh ả n ăng ho ạch đị nh cho mình m ột ch ươ ng trình tu tập v ề thi ền».

Một viên ch ức c ủa B ộ Giáo d ục Hoa k ỳ (U.S. Department of Education) đang ng ồi c ạnh tôi đã quay sang nói v ới tôi nh ư sau: « Để đố i đầ u v ới v ấn đề chú tâm và tánh khí hung hãn n ơi h ọc đường, có th ể ph ải đem thi ền đị nh để gi ảng d ạy cho tr ẻ em t ừ các l ớp nh ỏ». Có th ể đây c ũng là nh ững gì mà ông Richard Davidson h ằng ước m ơ khi ông tuyên b ố nh ư sau «m ột ngày nào đó, ngoài ch ươ ng trình ‘th ể d ục’, bi ết đâu con cháu chúng ta sẽ được th ừa h ưởng thêm s ự h ướng d ẫn v ề ‘cách luy ện tập tinh th ần và tâm linh’». Ai mà bi ết tr ước được?

Dù sao đi n ữa, th ật h ệ tr ọng ph ải hi ểu r ằng v ấn đề tâm linh nêu lên ở đây v ới ý ngh ĩa đơn thu ần c ủa nó, đứng ra bên ngoài nh ững thành ki ến tôn giáo. Đứ c Đạ t-

Lai L ạt-Ma xác định m ột cách rõ ràng: «đây không ph ải là v ấn đề đứ c tin hay lòng tin, nh ưng đúng h ơn là m ột mối quan tâm v ề đạ o đứ c và luân lý. Chúng ta ph ải nh ận lấy trách nhi ệm làm ng ười c ủa chúng ta và x ử d ụng trí thông minh c ủa chúng ta để tìm hi ểu b ản ch ất và s ự v ận hành c ủa tâm th ức chúng ta». Điều minh xác trên đây có th ể tr ấn an m ột s ố khoa h ọc gia còn ng ờ v ực và ch ỉ mu ốn khoa h ọc ph ải độ c l ập v ới m ọi hình th ức ảnh h ưởng tôn giáo. Đúng v ậy, trên th ực t ế s ự tranh lu ận th ật sôi độ ng.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 26

Th ơ

TR ẦN HUY SAO

HOÀI NI M V M T GÓC H NG NG C LAN (*) SÂN CHÙA LINH QUANG cũng t ừ chùa Linh Quang, ngày đó...

Tôi xa r ồi m ột góc sân Chùa c ũ Đi vô c ửa T ừ Bi, cúi m ặt Bỏ cu ộc ch ơi th ời th ơ ấu ng ọt ngào Dấu cái tâm v ọng độ ng đờ i th ường Đời b ỗng th ấy sao mà m ưa l ũ Th ấy em qu ỳ thành tâm l ễ Ph ật Ch ẳng t ĩnh yên gì ngày tháng nghiêng chao! Hươ ng tr ầm th ơm thánh thi ện m ười ph ươ ng

Th ầy th ường d ạy s ắc không đờ i h ạn h ẹp Ch ỉ ph ươ ng tôi nghi ệp ch ướng sâu dày Lớn lên rồi b ụng ch ữ tr ống tr ơn Trái tim l ạc gi ữa l ới kinh, k ệ Ch ỉ còn l ại góc sân Chùa v ỏn v ẹn Đuôi con m ắt bi ển tình sóng d ậy Làm hành trang mà nh ập cu ộc v ới Đờ i! Ngó sân si ch ặn l ối em v ề!

Vào g ặp Ph ật có bao điều kh ổ h ạnh Hươ ng Ng ọc lan quy ện h ồi Bát nhã Sân si cùng b ỏ m ặc bên đời Chi ều nghiêng chao v ạt n ắng l ưng đồi Tôi v ụng d ại ng ỏ l ời cùng bá tánh Chân h ụt h ẫng r ượt vùi h ươ ng s ắc Trái tim tôi em d ạy bi ết vui bu ồn! Cõi-tình-em t ừ đó dong ch ơi! Từ d ạo ất sa chân vào địa ng ục

Ng ất ngây đờ i đày đọa d ưới chân em Và t ừ đó Đờ i cho nh ập cu ộc Tôi b ỏ l ửng m ột góc sân Chùa c ũ Đẩy đưa nhau vào ch ốn phù vân Để theo em quên lú c ả đường v ề! Hươ ng Ng ọc Lan c ủa th ời m ới l ớn

Còn n ươ ng quê vãng c ảnh sân Chùa... Th ầy d ạy tôi tìm lành lánh d ữ

Tâm an nhiên gi ữa phi ền tr ược m ười ph ươ ng (*) Phan Ni T ấn (ND) ph ổ nh ạc cùng t ựa đề . Bu ổi g ặp em tôi ch ẳng còn ý t ứ Gieo nhân yêu và g ặt qu ả đoạn tr ường!

Th ầy đã d ạy mà tôi thì quên l ửng Gặp em r ồi quên nh ớ c ũng b ằng không Tôi ch ẳng th ể là góc sân Chùa c ũ Càng b ất ưng chay t ịnh t ối n ằm không!

Nên t ừ đó tôi xa Th ầy nh ập cu ộc Nắm tay em cùng vào b ến sân si Tôi tình nguy ện làm ng ười tr ần t ục Và yêu em cho bi ết thú-đau-th ươ ng!!!...

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 27

NGUY N DU VÀ O PH T

Doãn Qu ốc S ỹ

Nói đến Nguy ễn Du là nói đến Truy ện Ki ếu tr ước mộng cho bi ết s ố ki ếp đoạn tr ường sau này c ủa cu ộc đờ i hết và d ĩ nhiên chúng ta c ũng không quên bài V ăn T ế nàng. Và V ươ ng Bà đã nói v ới con: Th ập Lo ại Chúng Sinh c ủa ng ườì n ữạ . V ậy t ốt h ơn h ết Dạy r ằng “M ộng huy ễn ch ắc đâu chúng ta hãy “C ảo th ơm l ần gi ở tr ước đèn” để xem đạ o Bỗng không mua não chu ốc s ầu ngh ĩ nao! Ph ật đã th ể hi ện ra sao qua n ội dung truy ện Ki ều. Tr ở l ại v ới chàng Kim thì lòng chàng c ũng Chúng ta hãy ôn l ại Truy ện Ki ều t ừ đầ u t ới cu ối. Mành t ươ ng phân ph ất gió đàn Vào d ịp: Hươ ng gây mùi nh ớ trà khan gi ọng tình Thanh minh trong ti ết tháng ba Bâng khuâng nh ớ c ảnh nh ớ ng ười Lễ là t ảo m ộ h ội là đạp thanh Nh ớ n ơi k ỳ ng ộ v ội d ời chân đi. Ki ều đã cùng hai em là V ươ ng Quan và Thúy Vân đi ch ơi xuân, gia nh ập vào c ảnh: Nh ưng m ấy l ần t ới tr ước c ổng nhà Ki ều thì: Dập dìu tài t ử giai nhân Thâm nghiêm kín c ổng cao t ường Ng ựa xe nh ư n ước áo qu ần nh ư nêm Cạn dòng lá th ắm d ứt đường chim xanh Và Ki ều đã chúng ki ến c ảnh n ấm m ồ h ươ ng khói Kim Tr ọng bèn thuê c ăn nhà c ủa m ột th ươ ng gia vắng tanh c ủa nàng Đạm Tiên, m ột ca nhi tài s ắc m ột ngay sát bên nhà Ki ều: th ời. Và nàng Ki ều đã nói: Lấy điều du h ọc h ỏi Thuê Đã không k ẻ đoái ng ười hoài Túi đàn c ặp sách đề hu ề d ọn sang Sẵn đây ta ki ếm m ột vài nén h ươ ng Rồi đố i c ảnh sinh tình: Nh ưng đã hai tu ần tr ăng qua mà chàng Kim v ẫn Rút trâm s ẵn gi ắt mái đầ u ch ưa có d ịp đươ c th ấy m ặt nàng Ki ều. Vạch da cây v ịnh b ốn câu ba v ần Cho đến m ột hôm: Và Đạm Tiên đã hi ển linh để t ạ lòng ng ưới tri k ỷ Cách t ường ph ải bu ổi êm tr ời khi ến Ki ều càng xúc động: Dưới đào d ường có bóng ng ườì th ướt tha Lòng th ơ lai láng b ồì h ồi Buông c ầm xóc áo vội ra Gốc cây l ại v ạch m ột bài c ổ thi. Hươ ng còn th ơm n ức ng ười đà v ắng tanh Kế đó là cu ộc g ặp g ỡ Kim Tr ọng – (b ạn c ủa V ươ ng Lần theo t ường g ấm d ạo quanh Quan) – l ần đầ u tiên: Trên đào nhác th ấy m ột cành kim thoa Chàng V ươ ng quen m ặt ra chào Hai Ki ều e l ệ nép vào d ưới hoa Kim Tr ọng đã v ội l ấy cành kim thoa ch ờ lúc Thúy Tuy nhiên v ới Ki ều thì tình ý có t ế nh ị h ơn: Ki ều t ừ trong nhà tr ở ra tìm m ới lên ti ếng: Ng ười qu ốc s ắc k ẻ thiên tài Thoa này b ắt được nh ư không Tình trong nh ư đã m ặt ngoaì còn e Bi ết đâu H ợp Ph ố mà mong châu v ề Đêm đó Ki ều m ơ th ấy Đạ m Tiên t ới báo cho Kiều Và vào d ịp Thúy Ki ều xin l ại cành kim thoa, Kim hay là: Tr ọng m ới có d ịp bày t ỏ n ỗi lòng t ươ ng t ư c ủa chàng và Một mình l ưỡng l ự canh ch ầy xin được h ứa hôn cùng nàng. Thúy Ki ều đã đáp l ời Đường xa ngh ĩ n ỗi sau này mà kinh chàng: Dù khi lá th ắm ch ỉ h ồng Vươ ng bà ch ợt th ức gi ấc h ỏi Thúy Ki ều vì sao tr ằn Nên ch ăng thì c ũng t ại lòng m ẹ cha tr ọc khóc th ầm trong lúc canh khuya nh ư v ậỵ , và Thúy Tuy nhiên chàng Kim đã nhân d ịp đó mà cùng nàng Ki ều đã thành th ực th ưa v ới m ẹ v ề vi ệc Đạ m Tiên báo Ki ều:

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 28 Sẵn tay kh ăn g ấm qu ạt qùy Thúc ông thôi c ũng d ẹp l ời phong ba Với cành thoa ấy t ức thì đôi trao Su ốt m ột n ăm ròng h ươ ng l ửa, Ki ều khuyên Thúc Sau đó nhân ngày sinh nh ật ngo ại gia, c ả nhà đi d ự Sinh nên v ề th ăm v ợ c ả Ho ạn Th ư: duy có nàng Ki ều ở nhà m ột mình m ới có d ịp Xin chàng kíp li ệu l ại nhà Cánh hoa s ẽ đặ ng ti ếng vàng Tr ước ng ười đẹ p ý sau ta bi ết tình Dưới hoa đã th ấy có chàng đứng trông Nh ưng Thúc Sinh đã không làm theo l ời khuyên c ủa Và Thúy Ki ều đã g ặp Kim Tr ọng ngay t ại c ăn phòng nàng vì ngh ĩ r ằng: thuê c ủa chàng, ng ắm b ức h ọa m ới v ẽ c ủa chàng, và theo “Nào ai có kh ảo mà mình l ại x ưng” lời đề ngh ị c ủa chàng, Ki ều đã: Sau khi đã sum h ọp v ợ chồng v ới Ho ạn Th ư, đã t ới Tay tiên gió táp m ưa xa th ời Thúc Sinh tr ở l ại Lâm Truy g ặp l ại Ki ều. Thúc Sinh Kho ảng trên d ừng bút th ảo và b ốn câu đi theo đường b ộ, Ho ạn Th ư sai gia nhân đi đường bi ển Câu chuy ện c ứ ti ếp di ễn nh ư v ậy, Ki ều đã có l ần gần h ơn t ới Lâm Truy tr ước đó để b ắt Ki ều v ề. Trong đánh đàn cho Kim Tr ọng nghe. L ần đó Kim Tr ọng đã: khi đó v ới Ki ều thì: Xem trong âu y ếm có chi ều l ả l ơi Đêm thu gió l ọt song đào Và Ki ều đã ph ải c ảnh giác chàng: Nửa vành tr ăng khuy ết ba sao trên tr ời Th ưa r ằng: Đừ ng l ấy làm ch ơi Nén h ươ ng đến tr ước Ph ật đài Dễ cho th ưa h ết m ột l ời đã nao Nỗi lòng kh ấn chưả c ạn l ời vân vân … Dưới hoa d ậy l ũ ác nhân Ra tu ồng trên B ộc trong dâu Ầm ầm kh ốc qu ỷ kinh th ần m ọc ra Thì con ng ười ấy ai c ầu làm chi Ki ều b ị t ưới thu ốc mê mang đi, và để khi ến m ọi Rồi sau đó Kim Tr ọng ph ải v ề quê Liêu D ươ ng th ọ ng ười sau đây t ưởng l ầm là Ki ều đã ch ết bèn bày bàn tang chú. Vươ ng Ngo ại b ị vu oan, Thúy Ki ều lâm c ảnh th ờ: bán mình chu ộc t ội cho cha. Th ế là b ắt đầ u 15 n ăm l ưu Sẵn thây vô ch ủ bên sông lạc c ủa nàng, bán mình cho Mã Giám Sinh – tay sai cu ả Đem vào để đó l ộn sòng ai hay mụ Tú Bà. Đi m ột tháng tròn m ới t ới Lâm Tru ỵ Ki ều đã Qu ả Nhiên khi đám gia nhân c ủa Thúc Ông t ới d ập dùng dao t ử v ẫn tr ước Tú Bà. Trong c ơn ng ất b ằn b ặt tắt l ưả cháy thì: này, Ki ều đã g ặp l ại Đạ m Tiên và được nàng cho hay: Ch ạy vào ch ốn c ũ phòng h ươ ng Rỉ R ằng: “Nhân qu ả d ở dang Trong tro th ấy m ột đố ng x ươ ng cháy tàn Đã toan tr ả n ợ đoạn tr ường được sao Thì ngay tình tin là Ki ều đã ch ết cháy. Thúc Ông Số còn n ặng nghi ệp má đào bèn cho thu l ượm gom l ại, khâm li ệm làm tang l ễ. Thúc Nàng dù mu ốn quy ết tr ời nào đã cho Sinh c ũng v ừa v ề t ới và d ĩ nhiên c ũng tin là Ki ều đã ch ết Hãy xin h ết ki ếp li ễu b ồ cháy. Nh ưng g ần mi ếu có m ột Th ầy “Cao tay thông Sông Ti ền Đường s ẽ h ẹn hò v ề sau.” huy ền” Thúc Sinh bèn tìm đến h ỏi thì được Th ầy cho Tới đây chúng ta m ới th ấy Nguy ễn Du đề c ập t ới bi ết Ki ều “Còn nhi ều n ợ l ắm sao đà thác cho”. Hãy đợi nhân qu ả c ủa nhà Ph ật, nghi ệp cu ả Nhà Ph ật. một n ăm n ữa thì s ẽ bi ết tin! Và chính vào d ịp này Thúc Tr ước ý chí c ươ ng quy ết cu ả Ki ều, Tú Bà nh ượng Sinh s ẽ lâm vào tình tr ạng tr ớ trêu: bộ, và Ki ều được ra ở l ầu Ng ưng Bích. T ại đây S ở Hai bên giáp m ặt tri ền tri ền Khanh xu ất hi ện nói là s ẽ ra tay t ế độ c ứu nàng. Nh ưng Mu ốn nhìn mà ch ẳng dám nhìn l ạ thay khi Ki ều đã ưng theo l ời S ở Khanh thì S ở Khanh l ẩn tr ốn Thúc Sinh không tin l ời ông Th ầy và ngh ĩ r ằng: và Tú Bà đã b ắt Ki ều tr ở l ại l ầu xanh t ại Lâm Truy. N ơi Ch ẳng qua đồ ng c ốt quàng xiên đây Ki ều g ặp được Thúc Sinh—đã có v ợ C ả là Ho ạn Ng ười đâu mà l ại th ấy trên cõi tr ần Th ư—ra tay t ế độ c ứu nàng ra kh ỏi ch ốn l ầu xanh. Cha Trong khi đó Khuy ển Ưng đã khiêng Ki ều xu ống mẹ Thúc Sinh n ổi gi ận đòi tr ả l ại Ki ều v ề ch ốn l ầu xanh. thuy ền và: Nh ưng qua l ời thú th ực cu ả Thúc Sinh, ph ủ Quan được Bu ồm cao lèo th ẳng cánh suy ền bi ết Thúy Ki ều tài s ắc v ẹn toàn, có tài làm th ơ. Ph ủ Dè ch ừng huy ện tích b ăng mình v ượt sang Quan ra l ệnh Ki ều đề th ơ và khi xem bài th ơ c ủa Ki ều Kiêu b ị đánh đòn r ồi b ị chuy ển thành th ị tì v ới tên là ph ủ Quan đã ph ải th ốt lên: Hoa Nô. Khen r ằng giá đáng th ịnh đường Bà qu ản gia th ươ ng Ki ều, Ho ạn Th ư vào d ịp nghe Tài này s ắc ấy nghìn vàng ch ưa cân Ki ều đàn c ũng c ảm th ươ ng mà n ới tay. Và Thúc Ông c ũng đổ i thái độ mà: Th ế là Ki ều không được dip g ặp Thúc Sinh ở Lâm Th ươ ng vì h ạnh tr ọng vì tài Truy. Thúc Sinh đành r ời Lâm Truy tr ở v ề gia h ươ ng.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 29 Ho ạn Th ư đón m ừng sai Ki ều ra chào. Thúc Sinh bi ết khánh b ạc đã m ất c ắp t ại chùa nhà Ho ạn Th ư.” mình đã m ắc m ưu ai r ồi. V ị trí Ki ều v ới Thúc Sinh nay Ch ờ đêm thanh v ắng Giác Duyên h ỏi Ki ều, Ki ều đã bi ến đổ i thành con ở và ch ủ nhà. Và khi Ki ều b ị Ho ạn th ực tình th ưa l ại s ự tình. Giác Duyên khuyên Ki ều hãy Th ư b ắt gãy đàn thì Ho ạn Th ư và Thúc Sinh ở hai tâm sang ở t ạm nhà B ạc Bà – m ột Ph ật tử th ường hay lui t ới cảnh khác nhau: chùa này. Cũng trong m ột ti ếng t ơ đồng “Ai ng ờ B ạc Bà cùng v ới Tú Bà đồng môn”. B ạc Bà Ng ười ngoài c ười n ụ ng ười trong khóc th ầm. khuyên Ki ều hãy l ấy cháu mình là B ạc H ạnh tính tình Sau đó Ho ạn Th ư nguôi ngoai c ơn ghen và theo l ời th ực thà, có c ửa hàng buôn bán ở Châu Thai, 2 ng ười l ấy Thúc Sinh cho Ki ều tu t ại Quan Âm Các ở ngay v ườn nhau r ồi s ẽ tr ở v ề Châu Thai. nhà v ới pháp danh Tr ạc Tuy ền: Ngay phút đầu g ặp m ặt Ki ều đã sinh nghi: Áo xanh đổi l ấy Cà Sa Thi ếp nh ư con én l ạc đàn Pháp danh l ại đổ i tên ra Tr ạc Tuy ền Ph ải cung rày đã s ợ làm cây cong Nhân d ịp Ho ạn Th ư v ề nhà v ấn an cha m ẹ, Thúc Qu ả th ực sau này v ỡ l ẽ: B ạc H ạnh c ũng là ng ười Sinh v ội tìm g ặp Ki ều, khuyên Ki ều hãy nên cao ch ạy xa buôn ng ười và y đã bán Ki ều vào l ầu xanh. May thay l ần bay: này Ki ều g ặp được T ừ H ải và được T ừ H ải chu ộc ra kh ỏi Li ệu mà cao ch ạy xa bay lầu xanh để : Ái ân ta có ng ần này mà thôi Trai anh hùng g ặp gái thuy ền quyên Bây gi ờ k ẻ ng ược ng ười xuôi Ph ỉ Nguy ền sánh ph ượng đẹ p duyên c ưỡi r ồng Bi ết bao gi ờ l ại n ối l ời n ước non Nh ưng: Dẫu r ằng sông c ạn đá mòn Nửa n ăm h ươ ng l ửa đươ ng n ồng Con t ằm đế n thác c ũng còn v ươ ng t ơ Tr ượng phu tho ắt đã động lòng b ốn ph ươ ng Vừa lúc đó Ho ạn Th ư xu ất hi ện, nói là: Th ế là T ừ H ải l ại ra đi mong s ớm th ực hi ện chí l ớn. Tìm hoa quá b ước xem ng ười vi ết kinh Ở l ại m ột mình Ki ều nh ớ nhà, nh ớ các em, nh ớ chàng Nh ưng sau đó h ỏi hoa tì Ki ều được hoa tì cho hay: Kim. Hoa r ằng bà đến đã lâu Từ H ải đã thành công. Binh t ướng c ủa T ừ H ải t ới Nhón chân đứng nép độ đâu n ửa gi ờ đón Ki ều để làm l ễ vu quy. Đây là d ịp để Ki ều tr ả ân báo Do đó Ki ều h ốt ho ảng t ự nh ủ th ầm: oán. Tr ước h ết Ki ều báo ân Thúc Sinh, Giác Duyên… Thân ta ta ph ải lo âu sau đó báo oán: B ạc H ạnh, B ạc Bà, S ở Khanh, Khuy ển, Mi ệng hùm n ọc r ắn ở đâu ch ốn này Ưng, Tú Bà, Mã Giám Sinh. Và Ki ều đã tr ốn kh ỏi Quan Âm Các vào kho ảng Giác Duyên – Vì tr ước đó đã được g ặp s ư Tam H ợp canh ba mang theo chuông vàng khánh b ạc để phòng có tài tiên tri nên khi t ừ bi ệt Thúy Ki ều đã kh ẳng đị nh thân. Đi mi ệt v ừa r ạng sáng thì: với Ki ều là trong 5 n ăm n ữa s ẽ l ại g ặp nhau. Chùa đâu trông th ấy n ẻo xa Hồ Tôn Hi ến khuyên T ừ H ải hãy quy hàng tri ều đình Rành rành Chiêu Ẩn Am ba ch ữ bài để được h ưởng công danh phú quý. T ừ H ải không mu ốn Tại dây Ki ều đã g ặp S ư Tr ưởng Giác Duyên nói thác hàng, nh ưng Ki ều nh ẹ d ạ c ả tin c ố thuy ết ph ục T ừ H ải. là: Vì nghe theo Ki ều, T ừ H ải đã m ắc m ưu H ồ Tôn Hi ến. Ti ểu thi ền quê ở B ắc Kinh Từ H ải ch ết đứ ng vì u ất ức. Ki ều g ắng xin H ồ Tôn Hi ến Quy s ư quy Ph ật tu hành b ấy lâu một m ảnh đấ t để chôn T ừ H ải: Bản s ư r ồi c ũng đế n sau Xin cho ti ện th ổ m ột đờ i Dạy đưa pháp b ảo sang h ầu s ư huynh Gọi là đắp điếm l ấy ng ười t ử sinh Rày vâng di ện hi ến rành rành Chuông vàng khánh b ạc bên mình gi ở ra Trong th ời gian được l ưu trú l ại chùa Ki ều đã: Kệ kinh câu c ũ thu ộc lòng Hươ ng đèn vi ệc tr ước trai phòng quen tay Sớm khuya lá b ối phi ến mây Ng ọn đèn khuê nguy ệt ti ếng chày n ện s ươ ng Th ấy nàng thông tu ệ khác th ường Sư càng n ể m ặt nàng càng v ững chân Ch ẳng may có ng ười t ới th ăm chùa nói v ới s ư tr ưởng “chuông vàng khánh b ạc sao gi ống lo ại chuông vàng

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 30 Tối hôm đó vào lúc ti ệc m ừng chi ến th ắng H ồ Tôn Nghi ệp duyên cân l ại nh ắc đi còn nhi ều Hi ến đã ép Ki ều ph ải vào đánh đàn: Xét trong t ội nghi ệp Thúy Ki ều Trong quân m ở ti ệc h ạ công Mắc điều tình ái kh ỏi đường tà dâm Xôn xao t ơ trúc h ội đồ ng quân quan Lấy tình thâm tr ả ngh ĩa thâm Bắt nàng th ị y ến d ưới màn Bán mình đã động hi ếu tâm đế n tr ời Dở say l ại ép cung đàn nh ặt tâu Hại m ột ng ười c ứu muôn ng ười Một cung gió th ảm m ưa s ầu Bi ết đường khinh tr ọng bi ết l ời ph ải ch ăng Bốn dây nh ỏ máu n ăm đầu ngón tay Th ửa công đứ c ấy ai b ằng Ve ngâm v ượn hót nào hay Túc khiên đã r ửa lâng lâng s ạch r ồi Lọt tai H ồ c ũng nh ăn mày r ơi châu Nh ư v ậy là Ki ều đã “ đức n ăng th ắng s ố”. Đạ o cô Và H ồ h ỏi Ki ều có mu ốn làm l ại cu ộc đờ i k ết duyên khuyên: cầm s ắc v ới ai không? Ki ều đã tr ả lời: Giác Duyên dù nh ớ ngh ĩa nhau Th ưa r ằng: chút ph ận l ạc loài Ti ền đường th ả m ột bè lau r ước ng ười Trong mình ngh ĩ đã có ng ười thác oan Giác Duyên làm đúng theo l ời ch ỉ d ẫn c ủa Tam H ợp Còn chi n ữa cánh hoa tàn đạo cô. Vì v ậy đã c ứu được Thúy Ki ều khi nàng gieo Tơ lòng đã đứt dây đàn Ti ểu Lâm mình xu ống sông Ti ền Đường và m ời Ki ều v ề th ảo l ư ở Rộng th ươ ng còn m ảnh h ồng qu ần với mình: Hơi tàn đuốc th ấy g ốc ph ần là may Một nhà chung ch ạ s ớm tr ưa Đến lúc r ạng ngày H ồ Công h ối h ận vi ệc ép Ki ều Gió tr ăng mát m ặt mu ối d ưa chay lòng đánh đàn cho mình nghe hôm tr ước: Bốn b ề bát ngát mênh mông Ngh ĩ mình ph ươ ng di ện qu ốc gia Tri ều dâng hôm s ớm mây l ồng tr ước sau Quan trên nh ắm xu ống ng ười ta trông vào Tr ở v ề chuy ện chàng Kim. Chàng ở Liêu D ươ ng n ửa Bèn gán ép Ki ều cho m ột ng ười th ổ quan: năm, khi chàng tr ở v ề ch ốn c ũ m ới hay Ki ều đã bán Ki ệu hoa áp th ẳng xu ống thuy ền mình chu ộc t ội cho cha V ươ ng Quan v ới Thúy Vân s ống Và: nghèo túng, may thuê vi ết m ướn ki ếm ăn l ần h ồi. Ông bà Tri ều đâu n ổi ti ếng đùng đùng Viên ngoại còn s ống. Th ấy chàng Kim th ươ ng nh ớ Ki ều, Hỏi ra m ới bi ết r ằng sông Ti ền Đường Vươ ng Ông quy ết đị nh v ội vàng s ắm s ửa ch ọn ngày để: Ki ều s ực nh ớ l ại l ời Đạ m Tiên x ưa đã nói v ới mình Duyên Vân s ớm đã se dây cho chàng trong m ộng: Sau đó V ươ ng Quan, Kim Tr ọng thi đỗ . Kim Tr ọng Sông Ti ền Đường s ẽ h ẹn hò v ề sau đi nh ậm ch ức t ại Lâm Truy, g ặp Thúc Sinh m ới hay v ề Th ế là Ki ều quy ết đị nh ngay: chuy ện T ừ H ải ch ết đứ ng. Và Kim Tr ọng quy ết đị nh đi Thôi thì m ột thác cho r ồi tìm Ki ều: Tấm lòng phó m ặc trên tr ời d ưới sông Rắp mong treo ấn t ừ quan Trông v ời non n ước mênh mông Mấy sông c ũng l ội m ấy ngàn c ũng pha Đem mình gieo xu ống gi ữa dòng Tr ường Giang Dấn mình trong áng can qua Th ổ quan theo v ớt v ội vàng Vào sinh ra t ử h ọa là có nhau Thì đà đắm ng ọc chìm h ươ ng m ất r ồi. Vừa lúc đó có chi ếu vua c ải nh ận Kim Tr ọng t ới Nam Bình, V ươ ng Quan t ới Phú D ươ ng. Hai chàng cùng Tr ở l ại v ới Giác Duyên, t ừ thu ở giã bi ệt Ki ều để ti ếp chu ẩn b ị lên đường thì v ừa hay th ế gi ặc đã tan: tục trên đường vân du, S ư bà đã có d ịp g ặp Tam H ợp Sóng êm Phúc Ki ến l ửa tàn Chi ết Giang đạo cô bèn h ỏi Đạ o cô v ề tr ường h ợp c ủa Ki ều: Và: Ng ười sao hi ếu ngh ĩa đủ đường Được tin Kim m ới r ủ V ươ ng Ki ếp sao r ặt nh ững đoạn tr ường th ế thôi Ti ện đường cùng l ại tìm nàng sau x ưa Sư bà được đạ o cô cho hay là: Tới Hàng Châu tìm h ỏi tin t ức m ới hay chuy ện T ừ Thúy Ki ều s ắc s ảo khôn ngoan Hải ch ết đứ ng, Thúy Ki ều b ị ép duyên cho th ổ quan đã Vô duyên là ph ận h ồng nhan đã đành tr ầm mình xuông sông Ti ền Đường. Th ật t ội nghi ệp: cả Lại mang l ấy m ột ch ữ tình nhà vinh hi ển riêng oan m ột nàng! Hai chàng bèn làm l ễ Kh ư kh ư mình bu ộc l ấy mình vào trong chiêu h ồn gi ải oan ngay bên b ờ sông Ti ền Đường thì Khi th ầy Giác Duyên nghe nói r ụng r ời đạ o cô bèn may sao: tr ấn an ngay: Cơ duyên đâu b ỗng l ạ sao Sư r ằng song ch ẳng h ề chi Giác Duyên đâu b ỗng tìm vào đến n ơi

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 31 Vì g ặp Giác Duyên m ọi ng ười m ới bi ết Thúy Ki ều Tr ời còn để có hôm nay còn s ống. Ki ều g ặp đủ m ặt ng ười thân: Tan s ươ ng đầu ngõ vén mây gi ữa tr ời Tưởng bây gi ờ là bao gi ờ Hoa tàn mà l ại thêm t ươ i Rõ ràng m ở m ắt còn ng ờ chiêm bao Tr ăng tàn mà l ại h ơn m ười r ằm x ưa Nh ưng khi V ươ ng Ông b ảo Ki ều hãy theo m ọi ng ười Cả V ươ ng Ông, Vu ơng Bà cùng chàng Kim d ồn cùng v ề thì Ki ều đã th ưa l ại: Thúy Ki ều vào th ế h ết l ời khôn l ẽ ch ối l ời Nàng r ằng: Chút ph ận hoa r ơi Cúi đầu nàng nh ững ng ắn dài th ở than Nửa đờ i n ếm tr ải m ọi mùi đắng cay Và nàng ch ịu làm l ễ đủ đôi v ới chàng. Tính r ằng m ặt n ước chân mây Nh ưng đêm hôm đó trong phòng ch ỉ còn riêng hai Lòng nào còn t ưởng có rày n ữa không ng ười nàng m ới th ỏ th ẻ nói l ại v ới chàng lý l ẽ c ủa mình. Được rày tái th ế t ươ ng phùng Em Vân đã thay nàng tr ả n ợ tình x ưa, còn mình thì: Khát khao đã th ỏa t ấm lòng lâu nay Ch ữ trinh còn m ột chút này Đã đem mình b ỏ am mây Ch ẳng c ầm cho v ững l ại giày cho tan Tu ổi này g ởi v ới c ỏ cây c ũng v ừa Còn nhi ều ân ái chan chan Mùi thi ền đã bén mu ối d ưa Hay gì v ẫy cánh hoa tàn mà ch ơi Màu thi ền ăn m ặc đã ưa nâu s ồng Sau cùng Kim Tr ọng hoàn toàn đồng ý v ới nàng đem Sự đờ i đã t ắt l ửa lòng duyên c ầm s ắt ra duyên c ầm k ỳ. Chàng c ũng kh ẳng đị nh Còn chen vào ch ốn b ụi h ồng làm chi là Vươ ng Ông v ẫn khuyên Ki ều hãy quay v ề xum h ọp, Bấy lâu đáy b ể mò kim vì ch ấp kinh c ũng ph ải tòng quy ền r ồi: Là nhi ều vàng đá ph ải tìm tr ăng hoa Độ Sinh nh ờ đứ c cao dày Ai ng ờ l ại họp m ột nhà Lập am r ồi s ẽ r ước Th ầy ở chung Lọ là ch ăn g ối m ới ra s ắt c ầm Và Ki ều đã: Và Ki ều đã s ửa áo cài trâm kh ấn đầ u l ạy t ạ Chàng Nghe l ời nàng ph ải chi ều lòng Kim: Giã s ư giã c ảnh đề u cùng b ước ra Thân này g ạn đụ c kh ơi trong Về t ới nhà trong b ữa ti ệc sum h ọp nàng Vân tuyên Là nh ờ quân t ử khác lòng ng ười ta bố là x ưa vì n ạn nhà mà m ối duyên c ủa ch ị v ới chàng Sau đó Kim Tr ọng l ại yêu c ầu cho nghe l ại ti ếng đàn Kim nàng ph ải đứ ng ra thay ch ị nh ưng: xưa c ủa nàng. Nàng thu ận tình chi ều ý chàng nh ưng l ần Bây gi ờ g ươ ng v ỡ l ại lành này thì Khuôn thiêng lừa l ọc đã đành có n ơi Khúc đâu đầm ấm d ươ ng hòa Còn duyên may l ại còn ng ười Ấy là h ồ điệp hay là Tráng sinh Còn v ầng tr ăng b ạc còn l ời nguy ền x ưa Khúc đâu êm ái xuân tình Ki ều g ạt ph ắt l ời em, vì ngh ĩ thân mình dãi gió d ầm Ấy h ồn Th ục đế hay mình Đỗ Quyên mưa đã nhi ều. Chàng Kim kh ăng kh ăng góp ý v ới Ki ều: Trông sao châu nh ỏ du ềnh quyên Một l ời đã chót thâm giao Ấm sao h ạt ng ọc Lam Điền m ới đông Dưới dày có đất trên cao có tr ời Thúy Ki ều c ũng không quên: Dẫu r ằng v ật đổ i sao d ời Nh ớ l ời l ập m ột am mây Tử Sinh c ũng gi ữ l ấy l ời T ử Sinh Khi ến ng ười thân tín r ước Th ầy Giác Duyên Ki ều v ẫn c ươ ng quy ết kh ước t ừ và th ưa th ẳng v ới Nh ưng: chàng Kim: Đến n ơi đóng c ửa cài then Thi ếp t ừ ng ộ bi ến đế n gi ờ Rêu trùm k ẽ ng ạch c ỏ lên mái nhà Ong qua b ướm l ại đã th ừa x ấu xa Sư đà hái thu ốc ph ươ ng xa Bấy ch ầy gió táp m ưa sa Mây bay h ạc lánh bi ết là tìm đâu Mấy tr ăng c ũng khuy ết m ấy hoa c ũng tàn Nặng vì chút ngh ĩa b ấy lâu Và nàng đề ngh ị hãy t ừ tình duyên đổi sang tình b ạn: Trên am c ứ gi ữ h ươ ng d ầu hôm mai Chàng dù ngh ĩ đế n tình xa Thúy Ki ều ti ếp t ục cu ộc s ống th ảnh th ơi h ạnh phúc Đem duyên c ầm s ắt ra duyên c ầm k ỳ của k ẻ đã tr ả n ợ xong nghi ệp c ũ: Chàng Kim v ẫn c ươ ng quy ết nói v ới nàng là ch ữ Một nhà phúc l ộc g ồm hai trinh kia c ũng có ba b ảy đường: Nghìn n ăm d ằng d ặc quan giai l ần l ần Nh ư nàng l ấy hi ếu làm trinh Th ừa ai ch ẳng h ết nàng Vân Bụi nào cho đục được mình ấy vay Một cây cù m ộc m ột sân qu ế hòe

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 32 Và Nguy ễn Du đã k ết thúc Truy ện Ki ều với nh ững Theo l ời bàn x ưa thì hình ảnh “n ửa vành tr ăng lời th ơ đề c ập t ới ch ữ tài, ch ữ m ệnh , ch ữ tâm, thi ện c ăn khuy ết ba sao trên tr ời c ũng là gián ti ếp nh ắc đế n ch ữ và nghi ệp n ơi con ng ười: Tâm c ủa đạ o Ph ật. Ng ẫm hay muôn s ự t ại tr ời Tr ời kia đã b ắt làm ng ười có thân Ln th t : Khi Ki ều đã b ị bán mình cho Mã Giám Bắt phong tr ần ph ải phong tr ần Sinh tay sai c ủa M ụ Tú Bà, t ới đây Nguy ễn Du qua l ời Cho thanh cao m ới được ph ần thanh cao Đạm Tiên nói v ới Thúy Ki ều đã đề c ập t ới Lu ật nhân Có đâu thiên v ị ng ười nào qu ả và ch ữ Nghi ệp trong đạ o Ph ật: Ch ữ tài ch ữ m ệnh d ồi dào c ả hai Rỉ R ằng: Nhân qu ả dở dang Có tài mà c ậy chi tài Đã toan tr ả n ợ đoạn tr ường được sao Ch ữ tài li ền v ới ch ữ tai m ột v ần Số còn n ặng nghi ệp má đào Đã mang l ấy nghi ệp vào thân Nàng đà mu ốn quy ết tr ời nào đã cho Cũng đừ ng trách l ẫn tr ời g ần xa Thi ện tâm ở t ại lòng ta Ln th n m: Khi Ki ều tr ầm mình xu ống sông Ti ền Ch ữ tâm kia m ới b ằng ba ch ữ tài Đường nàng được s ư bà Giác Duyên c ứu s ống và Ki ều Lời quê ch ắp nh ặt dông dài đã theo v ề th ảo l ư chung s ống v ới s ư bà. Mua vui c ũng được m ột vài tr ống canh. Ln th sáu: V ới sáu câu sau cùng cu ả Truyên Ki ều Nh ư v ậy là đọc l ại t ừ đầ u đế n cu ối Truy ện Ki ều, cụ Nguy ễn Du đã dùng đến ch ữ Nghi ệp và ch ữ Tâm c ủa chúng ta th ấy c ụ Tiên Điền đã 6 l ần đề c ập đế n đạ o Ph ật Nhà Ph ật để hàm ý khuyên chúng ta m ột n ếp s ống tâm ho ặc qua nhân v ật ho ặc qua tình ti ết truy ện. linh lành m ạnh: Đã mang l ấy nghi ệp vào thân Ln th nh t: Khi Ki ều dùng dao t ự v ẫn tr ước Tú Cũng đừ ng trách l ẫn tr ời g ần tr ời xa Bà, trong c ơn ng ất b ằn b ặt Ki ều đã được Đạ m Tiên báo Thi ện c ăn ở t ại lòng ta cho hay: Ch ữ tâm kia m ới b ằng ba ch ữ tài Rỉ R ằng: Nhân qu ả d ở dang Lời quê ch ắp nh ặt dông dài Đã toan tr ốn n ợ đoạn tru ờng được sao Mua vui c ũng được m ột vài tr ống canh. Số còn n ặng n ợ má đào Ng ười dù mu ốn quy ết tr ời nào đã cho Nam Mô Ph ật B ổn S ư Thích Ca Mâu Ni Hãy xin h ết ki ếp li ễu b ồ (ghi l ại t ừ bài thuy ết trình trên Ph ật H ọc Đường V ạn Sông Ti ền Đường s ẽ h ẹn hò v ề sau Hạnh Online) Nh ư v ậy là l ần th ư nh ất này qua l ời báo m ộng c ủa Đạm Tiên, Nguy ễn Du đã đề c ập đế n lu ật nhân qu ả và ch ữ nghi ệp cu ả nhà Ph ật.

Ln th hai: Khi bi ết Thúc Sinh “v ườn m ới thêm hoa” (gian díu v ới Thúy Ki ều), Ho ạn Th ư đã: Lửa tâm càng d ập càng n ồng Trách ng ười đen b ạc ra lòng tr ăng hoa Hai ch ữ l ửa tâm trên đây c ũng đượm ph ần giáo lý cu ả Nhà Ph ật.

Ln th ba: Khi Thúc Sinh tr ở l ại Lâm Truy b ằng đường b ộ để g ặp l ại Thúy Ki ều thì Ho ạn Th ư đã sai l ũ gia nhân đi b ằng đuờng bi ển g ần h ơn b ắt Thúy Ki ều. Trong khi đó v ới Ki ều khi ch ưa b ị l ũ gia nhân c ủa Ho ạn Th ư t ới b ắt thì Đêm thu gió l ọt song đào Nửa vành tr ăng khuy ết ba sao trên tr ời Nén h ươ ng đến tr ước Ph ật đài Nỗi lòng kh ấn ch ửa c ạn l ời vân vân

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 33

Th ơ

TR ẦN V ẤN L Ệ

Th Bu n Xin G i Bi Tro Bay

Ng ười Lính g ục đầ u trông th ảm thi ệt! Mi ền Nam m ất h ết - chuy ện th ường thôi? T ừ x ưa chi ến tr ận ph ơi gan m ật, nay ngh ĩa trang quân cúi m ặt ng ồi… Ngang b ức t ượng đài nghe ói máu: May mình không ch ết để chôn đây! Bu ồn bu ồn ng ước m ặt ng ăn dòng l ệ r ồi bi ết bao n ăm cõi đọa đày…

Bao n ăm? Ai bi ết bao n ăm nh ỉ! Nh ất nh ật t ại tù… l ịch m ấy thiên! K ẻ tr ước, ng ười sau, ra kh ỏi tr ại, tấm thân b ảy th ước… bóng nghiêng nghiêng! Nghiêng nghiêng c ả tu ổi đời Xuân th ắm, tay súng thay bằng khúc g ậy tre. Phù Đỗng nh ổ tre mà đuổi gi ặc, mình ch ừ… tre đuổi n ắng tà huy!

Kẻ tr ước, ng ười sau, ai s ống, ch ết… Ch ết đâu th ấy được bài th ơ này! H ỡi ơi ng ười s ống còn không đọc, thôi đốt để nhìn chút khói mây! Tôi v ậy, t ừ khi r ời địa ng ục, t ượng đài ng ười lính nhói tim luôn. Lưu vong t ới M ỹ, tôi nhìn t ượng: thiên h ạ không ai t ạc cái bu ồn! Ngay ở ngh ĩa trang: c ờ ph ất ph ới, tượng ng ười Lính đứng r ất hiên ngang, hoa h ồng hoa cúc t ươ i ph ơi ph ới, e ấp, long lanh gi ọt n ắng vàng…

Nhìn th ấy ng ười ta, ngh ĩ l ại mình: b ốn ngàn n ăm s ử r ất hùng anh, m ột ng ười Nguy ễn Bi ểu, ai h ơn được, m ột Y ết Kiêu…, ôi! T ổ Qu ốc tình! Sao ai là Lính mà tiu ngh ỉu, súng đặt trên đùi đợi… n ướng trui? Cá lóc n ướng trui và r ượu đế, b ạn nào t ới quán nh ậu cùng tôi? Câu th ơ, b ật ti ếp cây diêm qu ẹt, nước m ắt khôn c ầm, m ặc k ệ r ơi…

Kẻ tr ước, ng ười sau, ai s ống, ch ết, th ơ bu ồn… xin g ửi b ụi tro bay…

(Mai Sau Ki ếp Khác)

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 34

Góp ý v i ông Võ V n Ki t v hòa gi i dân t c và khép l i quá kh

Tr ần Trung Đạ o

Trong kho ảng th ời gian 2 n ăm tr ở l ại đây, các ý ki ến còn h ơn là không nói. Tôi tin nhi ều ng ười dân Sài Gòn của ông Võ V ăn Ki ệt, thông qua các bài vi ết nhân d ịp ba nhìn ông Võ V ăn Vi ệt hôm nay khác nhi ều so v ới m ột mươ i n ăm nhìn l ại cu ộc chi ến, tr ước ngày đại h ội đả ng ông Võ V ăn Ki ệt bí th ư thành ủy tr ước đây, ng ười đã Cộng s ản Vi ệt Nam l ần th ứ m ười, nh ững l ời phát bi ểu, đày m ột tri ệu ng ười dân Sài Gòn đến các vùng r ừng núi nh ững câu tr ả l ời ph ỏng v ấn dành cho các đài phát thanh mi ền Đông hoang vu ch ưa ai t ừng đặ t chân đế n tr ước. và báo chí trong c ũng nh ư ngoài n ước đã t ạo ra nhi ều Tôi tin trong m ắt nhi ều ng ười dân Sài Gòn, hình ảnh ông chú ý trong s ố nh ững ng ười quan tâm đế n v ận m ệnh đấ t Võ V ăn Ki ệt hôm nay khác v ới ông Võ V ăn Ki ệt, ng ười nước. thay m ặt đả ng ch ủ trì hàng lo ạt các chính sách kinh t ế, Trong đêm t ối tr ời oi b ức c ủa l ịch s ử dân t ộc đã có xã h ội, v ăn hóa vô cùng tàn b ạo đố i v ới ng ười dân mi ền nh ững ng ọn gió t ư duy t ươ ng đối c ởi m ở thổi t ừ h ướng Nam ngay nh ững ngày sau 30 tháng 4, bao g ồm các nh ững ng ười đã t ừng đóng vai trò quan tr ọng trong chính chi ến d ịch “bài tr ừ t ư s ản mại b ản”, “c ải t ạo công th ươ ng tr ường Vi ệt Nam sau 1975. Đó là m ột điều t ốt. R ất t ốt. nghi ệp”, “bài tr ừ v ăn hóa đồ i tr ụy”. Không gi ống nh ư các bài di ễn v ăn dài lòng thòng ch ứa Tôi vui m ừng vì m ột s ố bài vi ết phê bình các c ấp toàn nh ững l ời tuyên truy ền sáo r ỗng c ủa các lãnh đạo lãnh đạo đả ng, dù để c ứu đả ng, đã được đă ng trên m ột s ố đảng, qua tu ổi tác, v ăn phong và thái độ c ủa ông Võ V ăn báo chí t ại Vi ệt Nam. H ẳn nhiên không ph ải ai vi ết, ai Ki ệt, tôi tin nh ững bài vi ết, nh ững l ời phát bi ểu c ủa ông phát bi ểu c ũng được đă ng báo. Có nh ững bài phê bình th ể hi ện s ự chân thành nh ất đị nh và là k ết qu ả c ủa nhi ều khá gay g ắt, th ậm chí châm bi ếm các c ấp lãnh đạo nh ư đêm tr ăn tr ở. của ông Lê Đă ng Doanh, Nguy ễn Trung, Võ V ăn Ki ệt Tôi vui m ừng b ởi vì ông đã góp ph ần t ạo nên m ột được ph ổ bi ến trong lúc nh ững nh ững đề ngh ị khác môi tr ường th ảo lu ận nh ững v ấn đề sinh t ử c ủa đất n ước mang m ột tinh th ần xây d ựng thì ch ẳng nh ững không mà tr ước đây không có được. Các th ế h ệ tr ẻ Vi ệt Nam, được ph ổ bi ến mà tác gi ả c ủa chúng còn b ị cô l ập, b ị qua nh ững l ời phát bi ểu c ủa ông, có c ơ h ội bi ết đế n m ột “m ời làm vi ệc” ngày này sang ngày khác. Tóm l ại, v ấn quãng l ịch s ử dân t ộc đen t ối do chính m ột trong nh ững đề không ph ải ch ỉ là n ội dung bài vi ết mà còn tác gi ả c ủa ng ười ch ịu trách nhi ệm l ớn nh ất c ủa đả ng và nhà n ước chúng là ai. Cu ốn t ự điển mà đảng phát cho m ỗi ng ười trong giai đoạn đó k ể ra. Con đường mà dân t ộc đã tr ải dân t ại Vi ệt Nam, t ừ m ột em sinh viên 20 tu ổi đang ng ồi qua trong su ốt h ơn 30 n ăm không ph ải là “con đường trong tr ường luật cho đế n c ựu th ủ t ướng 80 tu ổi, có độ vinh quang” nh ư các em đang h ọc ở tr ường, nh ững ngày dày m ỏng khác nhau. Dù sao, không khí sinh ho ạt chính mà cha chú các em đã s ống không ph ải là “nh ững ngày tr ị t ại Vi ệt Nam đã khác nhi ều so v ới 30 n ăm tr ước. đẹp nh ất dù mai sau đời v ạn l ần h ơn”, nh ưng là con Nh ững khái ni ệm “dân ch ủ”, “nhân quy ền” không còn là đường nhu ộm b ằng máu và n ước m ắt, trong đó, “có hàng ngôn ng ữ qu ốc c ấm hay độ c quy ền c ủa đả ng, và trong tri ệu ng ười vui, mà c ũng có hàng tri ệu ng ười bu ồn” nh ư ch ừng m ực nào đó đảng đã ch ấp nh ận “ch ịu đấ m ăn ông Võ V ăn Ki ệt đã nh ắc l ại. xôi”. V ấn đề là các t ầng l ớp nhân dân có dám đấ m hay Dân t ộc Vi ệt Nam là m ột dân t ộc nhân h ậu và đầy không. lòng tha th ứ. Câu nói c ủa ông, tuy mu ộn màng nh ưng Tôi vui m ừng b ởi vì các l ời phát bi ểu c ủa ông Võ

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 35 Văn Ki ệt nh ắm đế n m ột h ướng đi chung: con đường dân đã không hi ểu hay c ố tình không hi ểu các g ợi ý c ủa ông tộc là l ối thoát cho đấ t n ước. Trong ph ần tr ả l ời ph ỏng Dươ ng Trung Qu ốc. Các ông bà ho ặc đã l ặp l ại nh ững vấn dành cho báo Viet Weekly ở M ỹ, ông Võ V ăn Ki ệt lời tuyên truy ền sáo r ỗng nh ư tr ường h ợp bà Nguy ễn Th ị nói r ằng: “Chúng ta ph ải h ết s ức quan tâm đế n s ự hòa Bình “nhân dân ta ph ải ph ấn đấ u r ất nhi ều n ữa, ph ải có hợp, chúng ta ph ải đặ t dân t ộc là t ối th ượng. Cho dù quy ết tâm l ớn, đồ ng th ời có trí tu ệ cao m ới có th ể kh ắc chính ki ến, tôn giáo, quan điểm có khác nhau, nh ưng l ợi ph ục nh ững y ếu kém và khó kh ăn, t ận d ụng c ơ h ội đưa ích dân t ộc ph ải được đặ t lên trên h ết”, và ông c ũng nhìn đất n ước ti ếp t ục đi lên để ‘N ước Vi ệt Nam ta không nh ận nh ững phân chia, ng ăn cách sau chi ến tranh nh ư “là nh ỏ’ và có v ị trí x ứng đáng trên th ế gi ới” ho ặc nói đế n vết th ươ ng chung c ủa dân t ộc c ần được gi ữ lành thay vì nh ững hi ện t ượng quá ti ểu ti ết nh ư tr ường h ợp ông B ộ lại ti ếp t ục làm cho nó thêm r ỉ máu.” tr ưởng Giáo d ục Nguy ễn Thi ện Nhân cho r ằng “ điều đầ u tiên chúng ta có th ể làm vào lúc này là tuyên chi ến v ới Nh ững điều ông nói v ề m ặt tình c ảm không sai chút gian l ận thi c ử, b ệnh thành tích.” N ếu để v ượt qua nguy nào c ả. Truy ền th ống c ủa dân t ộc Vi ệt Nam là “nhi ễu cơ t ụt h ậu mà b ắt đầ u b ằng ch ống gian l ận thi c ử thì b ốn điều ph ủ l ấy giá g ươ ng”, là “lá lành đùm lá rách”, là ngàn n ăm n ữa Vi ệt Nam c ũng ch ưa tr ở thành n ước l ớn “m ột gi ọt máu đào h ơn ao n ước lã” ch ứ không ph ải độ c được. C ũng trong h ội ngh ị này, ti ến s ĩ Nguy ễn Trí D ũng, tài hay thù h ận. Ngày t ổ tiên chúng ta v ượt sông D ươ ng một Vi ệt ki ều Nh ật, h ỏi ông B ộ tr ưởng B ộ th ươ ng m ại Tử cho đế n bây gi ờ đã h ơn b ốn ngàn n ăm. Thân hình Tr ươ ng Đình Tuy ển m ột câu mà báo Thanh Niên g ọi là nh ỏ nhoi, mái tóc đen, chi ếc mũi t ẹt, màu da vàng m ỗi “hóc búa”: “Trong khi đi tìm ki ếm nhân tài, ng ười Vi ệt ng ười Vi ệt đang có là s ự tích l ũy c ủa bao nhiêu máu đang b ỏ l ỡ m ột ngu ồn nhân tài đáng quý là 3 tri ệu ki ều xươ ng, m ồ hôi, n ước m ắt trong su ốt b ốn ngàn n ăm di bào s ống kh ắp n ơi trên th ế gi ới, mà ngu ồn thu nh ập c ủa truy ền c ủa giòng gi ống L ạc Long. Th ế h ệ c ủa cha chú họ ngang ng ửa v ới t ổng s ố GDP c ủa c ả n ước”, ông B ộ chúng tôi, c ủa tôi, các em tôi, đã không ch ỉ v ượt qua tr ưởng tr ả l ời nh ư h ọc thu ộc t ừ m ột ngh ị quy ết nào đó: sông mà còn v ượt qua c ả m ột Thái Bình D ươ ng bao la “T ư duy c ủa nh ững ng ười Vi ệt Nam s ống trong n ước, t ừ sóng gió để tìm đất s ống. Nh ưng dù ở l ại hay ra đi, r ồi tầng l ớp mang tính nh ạy c ảm cao nh ất đế n ng ười dân chúng ta c ũng s ẽ tr ở v ề v ới sông D ươ ng T ử, v ề v ới quê bình th ường là: ng ười Vi ệt Nam s ống ở n ước ngoài là hươ ng Vi ệt Nam thân yêu. Dân t ộc Vi ệt Nam, bao g ồm một b ộ ph ận không th ể tách r ời c ủa dân t ộc Vi ệt Nam. các giá tr ị v ật ch ất và tinh th ần, là m ột th ực th ể th ống Điểm th ứ hai là b ất c ứ m ột chính sách nào, dù hay đến nh ất và không m ột th ế l ực nào, m ột ý th ức h ệ ngo ại lai bao nhiêu, mu ốn vào cu ộc s ống c ũng ph ải có th ời gian. vong b ản nào có th ể làm phân ly chia cách. Ti ếc thay, Chúng tôi tin t ưởng r ằng, v ới tinh th ần đổ i m ới, đặ c bi ệt sau 32 n ăm, ý ngh ĩa c ủa khái ni ệm dân t ộc vô cùng là tinh th ần c ủa Đạ i h ội Đả ng l ần th ứ X, thì nh ững chính thiêng liêng quý giá đó v ẫn ch ưa là th ực t ế. Dân t ộc Vi ệt sách c ủa Đả ng và Nhà n ước ta đố i v ới c ộng đồ ng ng ười Nam đến nay v ẫn còn m ột đoàn ng ười n ối đuôi nhau làm VN ở n ước ngoài s ẽ được tri ển khai m ột cách hi ệu qu ả.” nô l ệ cho đả ng C ộng s ản, nh ận s ự ban phát t ừ ch ức t ước Tôi không hi ểu “c ũng ph ải có th ời gian” đố i v ới ông bổng l ộc đế n chén c ơm manh áo t ừ tay gi ới lãnh đạo Tr ươ ng Đình Tuy ển là bao lâu? 32 n ăm ch ịu đự ng c ủa c ả đảng không khác gì th ời vua chúa phong ki ến. Sinh dân t ộc ch ưa đủ dài sao? mệnh c ủa h ọ và t ươ ng lai c ủa con cháu h ọ v ẫn còn trong tay m ột nhóm ng ười r ất nh ỏ nhen, ích k ỷ và vô cùng l ạc Gi ống nh ư tr ường h ợp m ột con ng ười bình th ường hậu. ph ải v ượt qua nh ững hoàn c ảnh kh ắc nghi ệt để ti ến thân, Nh ắc đế n đoàn k ết dân t ộc, tôi còn nh ớ kho ảng một dân t ộc ch ỉ có th ể đuổi k ịp đà ti ến c ủa nhân lo ại n ếu tháng 6 n ăm 2006, nhà s ử h ọc D ươ ng Trung Qu ốc vi ết dân t ộc đó v ượt qua được nh ững b ất h ạnh c ủa chính một bài g ợi ý trên báo Thanh Niên “N ước Vi ệt Nam ta mình và v ận độ ng được s ức m ạnh t ổng h ợp c ủa dân tộc. nh ỏ hay không nh ỏ?”, trong đó ông nh ấn m ạnh đế n n ăm Do Thái ch ỉ v ỏn v ẹn h ơn 6 tri ệu dân, s ống trong m ột thách th ức l ớn cho đấ t n ước t ừ bang giao qu ốc t ế đế n di ện tích 20 ngàn cây s ố vuông, và b ị các qu ốc gia thù tình tr ạng ph ụ n ữ Vi ệt Nam làm dâu x ứ ng ười và đề ngh ị địch bao vây ngay t ừ ngày l ập qu ốc, nh ưng h ọ đã t ồn t ại “ph ải tìm cho ra nh ững lý do c ủa s ự t ụt h ậu m ới mong và v ươ n lên nh ờ s ự v ận d ụng s ức m ạnh dân t ộc r ộng l ớn thoát được nguy c ơ t ụt h ậu.” Ông D ươ ng Trung Qu ốc kh ắp th ế gi ới. Trong nhi ệm k ỳ qu ốc h ội th ứ 101 c ủa M ỹ cũng t ế nh ị ch ỉ nh ắc đế n 100 n ăm ch ống th ực dân Pháp đầu n ăm nay đã có t ới 30 ngh ị s ĩ và dân bi ểu là g ốc Do mà không đụng đế n cu ộc chi ến tranh g ọi là “ch ống đế Thái m ặc dù t ổng s ố ng ười M ỹ g ốc Do Thái ch ỉ chi ếm qu ốc M ỹ” v ừa qua. Báo Thanh Niên đã dùng t ựa bài vi ết hai ph ần tr ăm dân s ố M ỹ. Th ượng ngh ị s ĩ Joe Lieberman để phát độ ng m ột di ễn đàn th ảo lu ận công khai. Th ế ch ống l ại t ổng th ống George W. Bush g ần nh ư t ất c ả m ọi nh ưng trong su ốt h ội ngh ị t ổng k ết, các tham lu ận viên chính sách ngo ại tr ừ vi ệc xâm l ăng Iraq đơn gi ản b ởi vì

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 36 ông là ng ười M ỹ g ốc Do Thái. Vì điều ki ện l ịch s ử, ch ất th ế gi ới và có di ện tích tr ải r ộng trên 9 tri ệu cây s ố xám Vi ệt Nam c ũng tr ải r ộng kh ắp n ăm châu, tinh hoa vuông nh ư ngày nay không? Câu tr ả l ời hi ển nhiên là Vi ệt Nam có m ặt trong m ọi ngành khoa h ọc k ỹ thu ật c ủa không. Hãy t ưởng t ượng khi Nelson Mandela, ng ười b ị nhân lo ại và đang d ấn b ước vào chính tr ường c ủa các tù su ốt 27 n ăm ngoài hoang đảo và đã có th ời gian qu ốc gia h ọ đị nh c ư. Th ế nh ưng cho đến nay, tuy ệt đạ i nghiêng v ề ph ươ ng pháp đấu tranh b ằng võ l ực, không đa s ố trong s ố 300 ngàn trí th ức Vi ệt Nam h ải ngo ại, nh ư ch ủ tr ươ ng hòa gi ải mà nh ất đị nh tr ả thù cho b ằng được nhi ều ngu ồn ước l ượng, v ẫn không h ợp tác v ới đả ng và thi ểu s ố da tr ắng đã m ột th ời đã áp đặt nh ững đố i x ử b ất nhà n ước C ộng s ản Vi ệt Nam. H ọ ch ẳng ph ải thu ộc công, phân bi ệt ch ủng t ộc lên trên s ố ph ận c ủa đa s ố thành ph ần “bám theo chân đế qu ốc” hay “ch ống C ộng ng ười da đen thì n ước C ộng hòa Nam Phi ngày nay li ệu tới cùng” gì đâu, mà là nh ững ng ười th ật s ự quan tâm có còn là qu ốc gia ổn đị nh và phát tri ển nh ất Châu Phi cho t ươ ng lai dân t ộc. Ng ọn núi cách ng ăn gi ữa h ọ và với l ợi t ức bình quân đầu ng ười 12 nghìn M ỹ kim m ột quê cha đất t ổ chính là c ơ ch ế chính tr ị t ại Vi ệt Nam. năm không? Câu tr ả l ời hi ển nhiên là không. Hai nhà Vi ệc b ất h ợp tác c ủa h ọ v ới nhà n ước Vi ệt Nam không lãnh đạo qu ốc gia, tuy sinh ra và l ớn lên trong nh ững ph ải phát xu ất t ừ nh ững cách ng ăn quá kh ứ, mà là vì th ời điểm l ịch s ử và hoàn c ảnh b ản thân khác nhau, nh ững d ị bi ệt khi nhìn v ề t ươ ng lai dân t ộc. M ối lo m ất nh ưng đều s ở h ữu gi ống nhau ba đặ c tính mà m ột lãnh t ụ quy ền l ực đã làm cho gi ới lãnh đạo đả ng hoài nghi tr ước sáng su ốt nào c ũng c ần ph ải có: kiên nh ẫn, khôn ngoan mọi đóng góp c ủa trí th ức h ải ngo ại dù là nh ững đề án và bi ết nhìn xa trông r ộng. hoàn toàn không liên h ệ gì đến chính tr ị. Không m ột ng ười Vi ệt Nam có l ươ ng tâm nào mà không kh ỏi đau Đất n ước Vi ệt Nam th ời bu ổi này không có may m ắn lòng khi nhìn l ại đấ t n ước sau 32 n ăm ch ấm d ứt chi ến đó. M ột trong nh ững điều b ất h ạnh d ễ nh ận ra nh ất là các tranh nh ưng lòng ng ười v ẫn còn ng ăn cách, anh em nhìn nhà lãnh đạo Vi ệt Nam không nh ững thi ếu ba đặ c tính nhau thù h ằn xa l ạ. M ột ông th ủ t ướng đi th ăm n ước kiên nh ẫn, khôn ngoan và nhìn xa th ấy r ộng đó, nh ưng ngoài mà b ị chính dân n ước mình bi ểu tình ph ản đố i, đáng bu ồn h ơn h ọ l ại mang trong ng ười ba c ăn b ịnh trái ph ải đi vào c ửa tr ước và đi ra c ửa sau thì có gì để đáng ng ược v ới các đặ c tính v ừa nêu. Thay vì kiên nh ẫn trong hãnh di ện. Phân tích điều đó để th ấy n ước mình ch ẳng từng b ước đổ i thay c ủa đấ t n ước b ằng tinh th ần hòa gi ải nh ững nh ỏ mà còn b ị phân hóa đế n d ường nào. B ất h ạnh bao dung dân t ộc, h ọ đã b ắt nhân dân th ắt l ưng bu ộc hay t ụt h ậu, nói theo ngôn ng ữ c ủa ông D ươ ng Trung bụng để “ti ến nhanh, ti ến m ạnh” lên ch ế độ xã h ội mà Qu ốc, c ủa Vi ệt Nam hôm nay d ĩ nhiên có nguyên nhân chính h ọ c ũng ch ỉ m ới được nghe qua hay đọ c đâu đó sâu xa c ủa nó, nhưng nguyên nhân đó là gì thì không ai trong các tài li ệu tuyên truy ền c ủa đả ng; thay vì áp d ụng trong h ội ngh ị t ổng k ết dám nói đế n. một cách khôn ngoan các chính sách đố i ngo ại th ận Ông Võ V ăn Ki ệt nói nhi ều v ề hòa gi ải, hòa h ợp dân tr ọng v ới nh ững ng ười t ừng là b ạn c ũng nh ư r ộng l ượng tộc: “N ếu đặ t l ợi ích dân t ộc lên trên h ết, d ẫu tr ước đây ngay c ả v ới nh ững k ẻ v ốn là thù, h ọ đã ch ứng t ỏ vô cùng là k ẻ thù c ủa nhau v ẫn có th ể khép l ại quá kh ứ để hoà thi ếu khôn ngoan, kiêu c ăng vô l ối trong bang giao qu ốc bình h ữu ngh ị, để cùng phát tri ển. B ởi v ậy không lý nào tế, để r ồi d ẫn đấ t n ước vào vòng cô l ập trong nghèo nàn ng ười Vi ệt Nam v ới nhau l ại không th ể khép l ại quá kh ứ. lạc h ậu su ốt m ấy m ươ i n ăm; thay vì n ối l ại nh ịp c ầu dân Đây là v ận h ội, c ơ h ội cho s ự hòa thu ận. Đố i v ới ng ười tộc mà tr ước đây các dã tâm th ực dân đế qu ốc đã làm ngoài còn b ỏ qua được không l ẽ ng ười Vi ệt Nam v ới ng ăn cách tình đồng bào ru ột th ịt, hay lót nh ững viên nhau không b ỏ qua được hay sao! N ếu c ứ c ố ch ấp v ới gạch r ắn ch ắc trên con đường d ẫn đến t ươ ng lai h ạnh nhau, dân t ộc không l ớn m ạnh lên được.” phúc cho con cháu khi còn có quy ền l ực trong tay thì h ọ Tôi xin chia s ẻ tâm tình c ủa ông. Đúng v ậy, dù b ị l ợi ch ỉ bi ết đợ i đế n cu ối đờ i để ng ậm ngùi nhìn l ại. dụng hay xuyên t ạc, vo tròn hay bóp méo bao nhiêu thì Ông Võ V ăn Ki ệt nh ấn m ạnh “ Đã đến lúc m ọi ng ười hòa h ợp hòa gi ải v ẫn là khát v ọng c ủa dân t ộc. Vi ệt Nam g ạt b ỏ nh ững phân bi ệt, chia r ẽ do quá kh ứ để Lịch s ử nhân lo ại đã để l ại nhi ều bài h ọc quý giá v ề lại”, nh ưng ông quên r ằng “g ạt b ỏ nh ững phân bi ệt, chia hòa gi ải. rẽ quá kh ứ” là khái ni ệm c ụ th ể ch ứ không ch ỉ là kh ẩu Hãy t ưởng t ượng n ếu t ổng th ống Abraham Lincoln hi ệu. Th ủ t ướng Konrad Adenauer, chính tr ị gia thân M ỹ thay vì nói “không ác tâm nh ắm vào ai, v ới lòng nhân ái hàng đầu t ại Châu Âu sau th ế chi ến th ứ hai, m ặc dù lo tái dành cho m ọi ng ười” (With malice toward none, with thi ết Tây Đứ c hoang tàn đổ nát b ằng ti ền c ủa M ỹ, nh ưng charity for all) trong ph ần k ết lu ận di ễn v ăn nh ậm ch ức cũng không quên kín đáo ti ếp xúc v ới Stalin để c ứu tổng th ống nhi ệm k ỳ th ứ hai vào nh ững ngày cu ối c ủa nh ững tù binh Đức b ị tù trên lãnh th ổ Liên-Xô dù tr ước nội chi ến M ỹ, mà kêu g ọi “máu kêu tr ả máu đầ u kêu tr ả đây ch ế độ Đứ c Qu ốc Xã đã t ừng b ỏ tù ông ta. T ươ ng t ự, đầu” thì n ước M ỹ li ệu có là m ột c ường qu ốc hàng đầu nh ững gì Nelson Mandela đã c ống hi ến cho đấ t n ước ông

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 37 không ph ải vì nh ờ ông đã quên quá kh ứ hay gác quá kh ứ nữa, và tr ước m ắt c ủa c ả th ế gi ới khi v ừa b ước chân vào qua m ột bên, nh ưng nh ờ ông đã s ống r ất tr ọn v ẹn trong ng ưỡng c ửa WTO, h ọ không th ể ra tay được. quá kh ứ, đã chiêm nghi ệm và chuy ển hóa nh ững nh ững Cũng trong bài tr ả l ời ph ỏng v ấn dành cho Viet vinh quang và ch ịu đự ng, thành công và th ất b ại, hy Weekly, ông Võ V ăn ki ệt nói v ề vai trò lãnh đạo c ủa vọng và tuy ệt v ọng c ủa quá kh ứ thành nh ựa nguyên, đảng, “Nói công b ằng, cu ộc chi ến đấ u c ủa Vi ệt Nam do nh ựa luy ện cho nh ững hàng cây xanh t ốt t ươ i và hy v ọng Đảng C ộng s ản, do Ch ủ t ịch H ồ Chí Minh lãnh đạo, vì ở t ươ ng lai. Nelson Mandela là t ổng th ống da đen đầ u lợi ích c ủa dân t ộc nhi ều h ơn hay vì thiên h ạ nhi ều h ơn? tiên c ủa C ộng hòa Nam Phi, nh ưng không ít ph ụ tá c ủa Họ đã hy sinh cho đất n ước, cho dân t ộc này ch ứ! V ậy ông, chuyên viên cao c ấp trong chính ph ủ là nh ững thì ít nh ất ph ải để cho ba tri ệu đả ng viên ph ải có ch ỗ ng ười da tr ắng. H ọ không ph ải ch ỉ được d ựng lên để làm đứng yêu n ước trong dân t ộc ch ứ, n ếu ph ủ nh ận, th ật là cảnh nh ư M ặt tr ận Gi ải phóng, Liên minh Dân t ộc Dân quá đáng.” ch ủ và Hòa bình t ại Vi ệt Nam tr ước đây, nh ưng là nh ững ng ười có th ực quy ền. Ngoài ra, m ột trong nh ững ưu tiên Sinh viên Vi ệt Nam nào c ũng được d ạy đả ng là t ổ hàng đầu c ủa chính ph ủ Nelson Mandela là thành l ập ủy ch ức anh minh, sáng su ốt và lãnh đạo thành công m ọi ban S ự th ật và Hòa gi ải để điều tra các t ội ác c ủa ch ế độ cu ộc cách m ạng, t ừ cách m ạng dân t ộc dân ch ủ tr ước đây phân bi ệt ch ủng t ộc Nam Phi và th ực thi chính sách hòa cho đến cách m ạng xã h ội ch ủ ngh ĩa hi ện nay. N ếu các gi ải c ủa ông. em ch ịu khó vào trang m ạng c ủa đả ng C ộng s ản Vi ệt Hòa gi ải ch ỉ có giá tr ị v ĩnh c ửu n ếu hòa gi ải đó d ựa Nam để đọ c m ục đích c ủa đả ng là gì, các em s ẽ nh ận trên s ự th ật và s ự th ật ch ỉ là viên ng ọc quý khi nào nó th ức ngay được tính mâu thu ẫn đố i kháng gi ữa nhu c ầu được dùng để soi sáng công lý, xoa d ịu kh ổ đau, ch ứ của đấ t n ước Vi ệt Nam và quy ền l ợi c ủa đả ng. Nh ư m ột không ph ải để đào sâu thêm thù h ận. sinh viên, em mu ốn gì cho đất n ước? Ph ải ch ăng đó là một Vi ệt Nam h ội nh ập vào dòng thác cách m ạng dân Các lãnh đạo đả ng nói v ề hòa gi ải ch ắc là nhi ều h ơn ch ủ, khoa h ọc k ỹ thu ật, v ăn minh hi ện đạ i c ủa nhân lo ại cả Abraham Lincoln, Nelson Mandela và Konrad bằng s ức m ạnh t ổng h ợp và đa di ện c ủa ng ười Vi ệt, Adenauer c ộng l ại. Nh ưng trong su ốt 32 n ăm cai tr ị đấ t không ch ỉ ng ười Vi ệt trong n ước, mà cho dù h ọ đang nước b ằng nhà tù và súng đạn, h ọ ch ưa làm được m ột định c ư b ất c ứ n ơi nào trên th ế gi ới? Vâng, nh ưng điều điều gì c ăn b ản để th ể hi ện tinh th ần đó. T ệ h ại h ơn n ữa, đó s ẽ không th ể thành s ự th ật khi đả ng C ộng S ản Vi ệt họ đã s ử d ụng hòa gi ải nh ư là chi ếc b ẫy để l ừa g ạt nh ững Nam cho đến hôm nay v ẫn bám vào h ệ th ống giáo điều ng ười d ễ tin hay quá th ật tâm đi tìm m ột con đường s ống lạc h ậu, c ơ ch ế độ c tài mà h ầu h ết các qu ốc gia, t ừ dân cho dân t ộc. Đừ ng nói gì đến các chính sách đấ t n ước đa ch ủ Tây ph ươ ng cho đến các n ước ch ậm ti ến ở núi r ừng màu (Rainbow Nation) nhìn xa th ấy r ộng nh ư Nelson Châu Phi khinh r ẻ. Th ế gi ới đã b ước vào thiên niên k ỷ Mandela, hay hành động can đả m c ứu ng ười nh ư c ủa th ứ ba r ồi mà ngay trong trang m ạng chính th ức c ủa Konrad Adenauer, ch ỉ đơn gi ản s ửa sang, tu b ổ các ngôi đảng v ẫn còn vi ết được nh ững câu đầ y tính l ừa b ịp nh ư mộ c ủa nh ững ng ười lính mi ền Nam ở ngh ĩa trang quân th ế này: “Lý lu ận t ập trung dân ch ủ là m ột b ộ ph ận quan đội Vi ệt Nam C ộng Hòa ngo ại ô Sài Gòn, giúp đỡ các tr ọng c ủa h ọc thuy ết Mác-Lênin v ề Đả ng C ộng s ản, là c ơ th ươ ng ph ế binh mi ền Nam đang lay l ắt trên đường ph ố, sở lý lu ận và kim ch ỉ nam cho các chính đả ng c ủa giai họ c ũng không làm. cấp công nhân th ực hi ện phát huy dân ch ủ và s ự lãnh đạo tập trung th ống nh ất trong Đảng.” Có nhi ều lý do đã làm cho gi ới lãnh đạo đả ng không th ực tâm hòa gi ải và m ột trong nh ững lý do đó là vì h ọ Ông Võ V ăn Ki ệt lo l ắng cho ch ỗ đứ ng c ủa ba tri ệu sợ s ự th ật. Nhi ều ng ười cho r ằng nhân dân Vi ệt Nam quá đảng viên vì theo ông “n ếu ph ủ nh ận, th ật là quá đáng”, sợ đả ng C ộng s ản, nh ưng đừng quên gi ới lãnh đạo đả ng th ế nh ưng 80 tri ệu ng ười còn l ại không có ch ỗ đứ ng ông cũng luôn b ị ám ảnh b ởi s ự th ật. Trong h ơn ba ch ục n ăm có lo dùm không? Nhi ều ng ười ch ủ th ật s ự c ủa đấ t n ước qua, h ọ đã làm t ất c ả nh ững gì có th ể làm được để che hôm nay là nh ững k ẻ s ống không nhà để ở, ch ết không gi ấu s ự th ật. M ột t ấm bia nh ỏ để t ưởng nh ớ nh ững đồ ng có đất để chôn, tha ph ươ ng c ầu th ực trên chính n ơi chôn bào b ỏ thây trên bi ển c ả c ũng làm h ọ run s ợ. M ột b ức nhau c ắt r ốn c ủa mình, ông có g ọi đó là “quá đáng” hay tượng ng ười lính Vi ệt Nam C ộng Hòa tuy gãy đổ c ũng không? N ếu ba tri ệu đả ng viên C ộng s ản, m ặc dù ph ần làm h ọ ăn ng ủ không yên. Các lãnh đạo đả ng h ẳn đang lớn trong s ố này c ũng là n ạn nhân c ủa thi ểu s ố có quy ền trách nhau t ại sao ba m ươ i n ăm tr ước h ọ đã không san lực, ch ịu đứ ng đúng ch ỗ dành cho h ọ trong xã h ội, trong bằng ngh ĩa trang quân độ i Biên Hòa cho r ồi, để đế n hôm cộng đồ ng dân t ộc thì đất n ước đâu đế n n ỗi t ụt h ậu nh ư nay, khi con dao chuyên chính vô s ản không còn bén hôm nay. Không ai giành gi ật ch ỗ đứ ng c ủa đả ng C ộng

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 38 sản c ả. Ngày nay, t ại Nga và các n ước Đông Âu v ẫn còn máu c ủa hàng tri ệu ng ười Vi ệt yêu n ước đã đổ xu ống vì đảng C ộng s ản. M ỗi n ăm nhân d ịp đánh d ấu Cách m ạng độc l ập, t ự do c ủa t ổ qu ốc. Dân t ộc Vi ệt Nam nh ớ ơn h ọ tháng M ười v ẫn còn nhi ều c ụ già 70, 80 tu ổi, nh ững ông và các th ế h ệ Vi ệt Nam t ươ ng lai s ẽ cúi đầ u m ỗi khi ngh ĩ cựu ủy viên trung ươ ng, c ựu bí th ư đảng, bí th ư đoàn, về h ọ. M ặc dù trong hàng ng ũ đả ng C ộng s ản có nh ững ng ực đeo r ủng r ỉnh huân ch ươ ng tu ần hành trên đường ng ười b ắt đầ u hành trình b ằng lòng yêu n ước, b ản thân ph ố Moscova. H ọ hô l ớn “Ch ủ ngh ĩa C ộng s ản muôn đảng C ộng s ản, ngay t ừ ngày thành l ập cho đế n nay ch ưa năm”, “Vladimir Lênin muôn n ăm”, “Nguyên soái Stalin bao gi ờ là m ột đả ng yêu n ước. vĩ đạ i muôn n ăm”, nh ưng không ai đàn áp, b ắt b ớ hay b ỏ Qua các bài vi ết, phát bi ểu, nh ất là bài tr ả l ời ph ỏng tù h ọ, đơn gi ản vì h ọ không còn kh ả n ăng tác h ại cho vấn c ủa t ạp chí C ộng s ản, ông Võ V ăn Ki ệt trong lúc ng ười khác n ữa. Gi ống nh ư con r ắn độ c, đả ng C ộng s ản phác h ọa hình ảnh m ột c ăn nhà chung đoàn k ết dân t ộc, ch ỉ có kh ả n ăng gi ết ng ưòi khi còn n ọc độ c, l ấy n ọc độ c cũng đã v ẽ thêm bên c ạnh m ột con đường thoát cho ra, con r ắn c ũng bình th ường nh ư hàng nghìn con v ật đảng. Trong tác ph ẩm h ội h ọa đó c ủa ông, nh ững hung khác. N ọc độ c đó chính là c ơ ch ế chính tr ị đang kh ống th ần đã và đang đày đọa dân t ộc Vi ệt Nam b ỗng bi ến ch ế đấ t n ước hi ện nay. thành nh ững thiên th ần hi ền hòa nhân h ậu “bi ết vì l ợi ích Ông Võ V ăn Ki ệt tin r ằng đả ng đã đóng vai trò lãnh của dân t ộc mà dám nhìn th ẳng vào s ự th ật, nh ận l ấy đạo và do đó h ọ s ẽ ti ếp t ục lãnh đạo đấ t n ước nh ư trong khuy ết điểm, b ắt đúng th ời c ơ, n ắm l ấy c ơ h ội, đưa đất bài tr ả l ời t ạp chí C ộng s ản m ới đây: “ Đả ng s ẽ t ăng nước thoát d ần ra kh ỏi nghèo đói, l ạc h ậu và b ắt đầ u phát cường s ự lãnh đạo c ủa mình b ằng quy ền l ực hi ện có hay tri ển.” Ông Võ V ăn Ki ệt quên r ằng th ời điểm mà ông bằng kh ả n ăng th ể hi ện vai trò tiên phong c ủa chính đang nói là 2007, và đa s ố ng ười trong t ập th ể ông đang mình vì l ợi ích t ối cao c ủa dân t ộc.” nói đến không ph ải là nh ững ng ười “gác bút nghiên lên Gi ả thi ết cho dù đảng C ộng s ản đã đóng vai trò lãnh đường tranh đấ u”, mà là nh ững k ẻ gia nh ập đả ng ch ỉ vì đạo trong chi ến tranh đi n ữa, sau 32 n ăm đưa đất n ước danh l ợi và quy ền l ực. Đả ng C ộng s ản đố i v ới h ọ không vào con đường t ụt h ậu so v ới đà ti ến v ăn minh c ủa nhân ph ải là lý t ưởng c ủa đờ i ng ười, không ph ải là n ơi h ọ h ợp lo ại hôm nay thì theo ông Võ V ăn Ki ệt, li ệu h ọ có x ứng đồng chi ến đấ u ch ống nghèo nàn l ạc h ậu, mà là chi ếc đáng ti ếp t ục lãnh đạo đấ t n ước hay ph ải b ước xu ống tr ả thang xã h ội h ọ ph ải leo, càng cao càng t ốt và n ếu c ần lại quy ền quy ết đị nh t ươ ng lai đất n ước cho nhân dân đạp nhau, gi ết nhau, để trèo lên, h ọ c ũng không ng ần Vi ệt Nam? ng ại nh ư ông đã nhi ều l ần ch ứng ki ến. Nh ững thiên th ần Gi ả thi ết cho dù chuy ện công hay t ội c ủa đả ng C ộng mà ông nói đến là nh ững “ đồ ng chí ch ưa b ị l ộ” đang sản trong chi ến tranh có th ể còn là v ấn đề đang tranh nắm trong tay các ngân sách l ớn, nh ững đề án kinh t ế lu ận, thì trong 32 n ăm c ầm quy ền v ới nh ững t ội ác quan tr ọng c ủa nhà n ước, toa r ập nhau để làm giàu trên không th ể nào ch ối cãi khi ến hàng tri ệu gia đình ly tán, xươ ng máu nhân dân, và n ăm 2006 đã giúp cho Vi ệt hàng tr ăm ngàn đồng bào ch ết th ảm th ươ ng trong r ừng Nam được t ổ ch ức Minh b ạch Qu ốc t ế x ếp h ạng 113 sâu n ước độ c, ngoài bi ển khơi, trong tr ại t ập trung, thì (trong t ổng s ố 163 n ước được kh ảo sát) v ề tham nh ũng theo ông Võ V ăn Ki ệt, nhân dân Vi ệt Nam có nên để nh ất th ế gi ới. Ông th ật s ự tin r ằng nh ững ng ười nh ư th ế đảng C ộng s ản ti ếp t ục đè đầu c ưỡi c ổ n ữa hay không? có kh ả n ăng xây d ựng m ột h ệ th ống chính tr ị d ựa “trên Ông Võ V ăn Ki ệt nh ắc đế n ba tri ệu đả ng viên yêu cơ s ở phát huy t ối đa m ọi ngu ồn l ực c ủa dân t ộc, c ủa nước, tôi ngh ĩ điều đó [c ả ba tri ệu đả ng viên đều yêu ng ười Vi ệt cho m ột m ục tiêu duy nh ất là phát tri ển”? nước] ch ắc ch ắn là không có. Nh ưng, nh ư m ột l ần đã vi ết, tôi tin trong hàng ng ũ nh ững ng ười C ộng s ản tr ước Tôi chia s ẻ v ới ông Võ V ăn Ki ệt nhi ều điểm, nh ưng 1954 có r ất nhi ều ng ười yêu n ước. H ọ gia nh ập đả ng ch ỉ mong ông Võ V ăn Ki ệt chia s ẻ v ới tôi m ột điểm r ất Cộng s ản ch ỉ vì nhu c ầu đoàn ng ũ hóa, t ổ ch ức hóa và hi ển nhiên r ằng Đả ng C ộng s ản đã th ống tr ị dân t ộc Vi ệt hợp đồ ng chi ến đấ u tr ước m ột k ẻ thù hung b ạo và v ượt Nam 32 n ăm và có th ể còn th ống tr ị m ột th ời gian ng ắn tr ội v ề võ khí nh ư th ực dân Pháp. N ếu sinh ra ở Qu ảng nữa, nh ưng không th ể th ống tr ị dân t ộc này mãi mãi. S ự Tr ị, h ọ s ẽ tham gia Đạ i Vi ệt Cách m ạng Đả ng; sinh ra t ại th ật r ồi s ẽ tr ả v ề cho l ịch s ử. Tôi tin s ẽ có m ột ngày các Qu ảng Nam h ọ s ẽ tham gia Vi ệt Nam Qu ốc dân Đả ng; sinh viên h ọc sinh Vi ệt Nam ng ồi đọ c l ại nh ững ch ươ ng sinh ra ở An Giang h ọ s ẽ tham gia Dân xã Đảng; và bu ồn c ủa l ịch s ử dân t ộc v ới Nhân v ăn-Giai ph ẩm, v ới tươ ng t ự, sinh ra ở Ngh ệ An, Thanh Hóa h ọ có nhi ều kh ả Cải cách ru ộng đấ t ở mi ền B ắc, v ới T ết M ậu Thân ở năng tham gia đảng C ộng s ản. Đó là điều t ự nhiên và d ễ Hu ế, v ới C ải t ạo công th ươ ng nghi ệp ở mi ền Nam, v ới hi ểu, vì không ai có th ể đánh th ực dân Pháp m ột cách Tr ại c ải t ạo kh ắp ba mi ền, v ới Kinh t ế m ới, v ới Th ảm đơ n độc. T ừ khi viên đại bác đầ u tiên do th ực dân b ắn cảnh bi ển Đông, và h ẳn h ọ s ẽ r ơi n ước m ắt c ảm thông vào c ửa bi ển Đà N ẵng n ăm 1847 cho đế n n ăm 1954, cho s ự ch ịu đự ng vô b ờ b ến c ủa ông bà mình.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 39

ÀN TRÀNG GI I OAN Nhìn d ưi khía c nh Tâm Lý Dân T c và Tâm Lý Tr Li u

Tr ần Kiêm Đoàn

Oan và gi i oan của tâm lý dân gian Vi ệt Nam. Trong b ối c ảnh v ăn hóa Sự phán xét công b ằng và h ợp lý v ề m ột s ự vi ệc đã ph ươ ng Đông, nh ất là Vi ệt Nam, thì gi ải oan là m ột s ự xảy ra, m ột hành động đã làm là công lý hay b ất công, cứu độ siêu hình thông qua hình th ức cúng t ế và c ầu thông su ốt hay v ướng m ắc, oan hay không oan th ường nguy ện mang đậm nét tâm lý dân t ộc và tâm linh Ph ật không đơ n gi ản, rõ ràng và c ụ th ể nh ư tr ắng v ới đen, giáo. sáng v ới t ối. Do đó, s ự phân định và quy ết đoán r ạch ròi Với khái ni ệm gi ải oan đời th ường mang tính đại nh ững hành động hay s ự c ố x ảy ra, đã vi ph ạm đến m ạng chúng trên đây, đạo Ph ật đi vào cu ộc đời và đóng vai sống, tài s ản và tinh th ần... là oan hay không oan th ường một tôn giáo điển hình v ề nh ững l ễ nghi và kinh v ăn s ử bị v ướng m ắc do v ị th ế, quan điểm, v ăn hóa và c ả m ột dụng trong vi ệc gi ải oan thông qua nh ững Đại Trai đàn chu ỗi h ệ l ụy theo sau. Bạt độ Gi ải oan. Đạo Ph ật không d ựa vào m ột quy ền Với m ột dòng l ịch s ử tri ền miên trong chi ến tranh, năng tuy ệt đối hay tin vào m ột đấng sáng t ạo có toàn với bao nhiêu tai tr ời ách n ước, ng ười Vi ệt Nam th ường năng quy ết định s ố ph ận c ủa con ng ười nh ư th ế; mà xem xuyên đối m ặt v ới nh ững n ỗi oan ức truy ền đời. Có th ể mọi chuy ện l ớn nh ỏ x ảy ra là m ột chu ỗi s ự ki ện tác động nói rằng, oan là m ột khái ni ệm g ắn li ền v ới tâm lý dân qua l ại v ới nhau theo nguyên lý nhân qu ả d ưới tác động tộc Vi ệt Nam. Trong khung c ảnh v ăn hóa làng xã, s ự oan của trùng trùng Duyên Nghi ệp. Hình thái s ự s ống hi ện ức đồng ngh ĩa v ới b ất công, áp b ức, m ất m ặt, h ận thù, xa ti ền và khuynh h ướng tâm linh thay đổi th ường xuyên, lánh... có khi là t ội l ỗi gi ữa đối t ượng b ị oan và t ập th ể được t ạm g ọi là "s ố ph ận" c ủa m ột ng ười, luôn luôn bi ến xã h ội đang t ồn t ại. Oan, tr ước m ắt đại chúng, có n ỗi oan đổi theo tác động khách quan và có th ể thay đổi, c ải th ể lý và n ỗi oan tâm lý. Về m ặt th ể lý, oan là khi b ị thi ện theo tác động ch ủ quan. Vì v ậy, Đàn tràng Gi ải oan nh ững s ự tác động t ừ bên ngoài nh ư bi ến c ố, tai ách, ch ỉ là m ột trong muôn vàn hình th ức làm ph ươ ng ti ện bạo l ực làm m ất mát, th ươ ng t ật, ch ết chóc đột ng ột góp ph ần cho quá trình thay đổi và c ải thi ện đó. Th ế ngoài t ầm d ự li ệu c ủa n ạn nhân b ị ch ịu oan ức. V ề m ặt nh ưng, th ật ra, khái ni ệm “oan” và “gi ải oan” không có tinh th ần, oan là bị hi ểu l ầm, b ị nhìn sai, b ị đánh giá trong kinh điển c ủa đạo Ph ật nguyên th ủy. Hi ện tr ạng không đúng, b ị phê phán b ất công, b ị nh ận định thiên của m ột s ự dính m ắc vào hành động hay h ệ qu ả b ất lệnh... và cu ối cùng mang ch ịu k ết lu ận, phán quy ết th ường được g ọi là “oan” không hi ện di ện trong đạo không h ợp v ới công lý. Ph ật vì r ằng: S ự vi ệc x ảy ra trong giây phút hi ện ti ền là Nỗi oan ức có m ẫu s ố chung trong c ả hai n ền v ăn do tác động c ủa Nghi ệp. Nghi ệp là s ự tích l ũy m ọi hành hóa Đông và Tây. Nh ưng cách gi ải quy ết n ỗi oan th ường động và s ự vi ệc thi ện ác, l ớn bé, cao th ấp... t ừ vô s ố ki ếp mang n ặng y ếu tính c ủa truy ền th ống, xã h ội và đức tin. tr ước cho đến nay. M ọi sinh v ật và s ự v ật (pháp) đều Tr ước khi đạo Ph ật và đạo Chúa ra đời và du nh ập ch ết đi và sinh ra trong t ừng nháy m ắt hay trong t ừng vào Vi ệt Nam, nh ững n ỗi oan Vi ệt Nam được xem nh ư đơ n v ị vi t ế nh ất c ủa th ời gian được g ọi là Sát-na. M ột đã có " Đèn Tr ời soi xét”. Đèn Tr ời là m ột th ứ công lý t ự th ực th ể hi ện ti ền ch ỉ là m ột hình ảnh mang m ột tên g ọi nhiên trong tâm th ức dân t ộc Vi ệt. gi ả t ạm do Nghi ệp t ạo ra; r ồi l ập t ức b ị bi ến đổi do m ột Đạo Ph ật truy ền th ừa vào Vi ệt Nam b ằng con đường lực tác động khác g ọi là Duyên. S ự s ống ch ết n ầy là tâm linh xã h ội (socio-spiritual). Đấy là m ột s ự k ết h ợp nguyên nhân và th ực th ể c ủa quá trình thành, tr ụ, ho ại, hài hòa gi ữa tín lý giác ng ộ, gi ải thoát, độ sanh c ủa giáo di ệt; sinh, già, b ệnh, ch ết mang tính khách quan mà lý Đại Th ừa và đức tin truy ền th ống " Đèn Tr ời soi xét" không m ột sinh v ật hay s ự v ật nào tránh kh ỏi. Trong

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 40 chu ỗi dài Nghi ệp và Duyên t ươ ng tác, bi ến hi ện trùng bò chuyên ch ở n ỗi kh ổ tr ần gian. Mà tr ần gian n ầy thì trùng đó, nguyên lý nhân qu ả chi ph ối s ự v ận hành theo đầy d ẫy chuy ện được g ọi là oan khiên và th ống kh ổ nên một ti ến trình ch ặt ch ẽ. Ti ến trình n ầy v ừa chi li v ừa gi ải oan và hóa gi ải c ũng là m ột ph ần c ứu kh ổ để góp rộng kh ắp; v ừa h ữu hình, v ừa vô hình; v ừa tâm linh v ừa ph ần b ăng bó nh ững v ết th ươ ng tâm lý còn t ươ i; nh ững vật lý mà v ới nhãn th ức gi ới h ạn c ủa con ng ười thì s ự nỗi đau đời ch ưa lành l ặn; và nh ững oan trái còn đè n ặng di ễn ti ến nh ư v ừa h ợp lý, v ừa phi lý nên ng ười ta ch ỉ còn tâm linh mà th ời gian ch ưa đủ ch ữa lành. bi ết dùng nh ững nhãn hi ệu đã có s ẵn nh ư thi ện và ác, Không đợi đến khi ngài Huy ền Trang tr ở v ề sau oan và không oan, cao c ả và hèn m ọn... để t ạm dán vào chuy ến Tây du m ới có l ễ siêu độ cô h ồn th ường được coi mà phân định. nh ư đã t ổ ch ức l ần đầu tiên d ưới th ời nhà Đường bên Bước ch ủ động và tích c ực ti ếp theo là s ự c ố g ắng Trung Qu ốc. Th ật ra, khái ni ệm gi ải oan, m ở trói, v ớt tìm cách hóa gi ải, bi ến đổi cái "thân ph ận hi ện ti ền" sinh linh ra kh ỏi địa ng ục trong dòng sinh ho ạt tâm linh thành m ột th ể tr ạng khác theo ước mu ốn c ải thi ện và của Ph ật giáo đã có t ừ khi M ục Ki ền Liên v ận d ụng s ức vươ n lên c ủa ng ười b ị oan hay ng ười giúp gi ải oan trong mạnh t ổng h ợp t ừ s ự chú nguy ện c ủa các b ậc tu hành tôn một th ời điểm, m ột c ơ h ội thu ận l ợi nào đó mà ch ữ nhà túc để c ứu ng ười m ẹ độc ác ra kh ỏi địa ng ục A T ỳ. Và Ph ật g ọi là "duyên". Gi ải oan, do đó, là nh ững ph ươ ng với dân t ộc Vi ệt Nam, t ừ th ời bình minh c ủa l ịch s ử Ph ật ti ện trung gian và t ạm th ời giúp “s ửa sai” m ột tr ạng giáo khi du nh ập vào đất Vi ệt đã có hình ảnh "oan Th ị hu ống vô minh trong quá kh ứ thành sáng t ỏ và công Kính" và vai trò "r ửa oan" c ủa c ửa nhà chùa r ộng m ở. chính trong hi ện t ại và t ươ ng lai. Nh ờ đấy – ít nh ất c ũng là qua s ự tin t ưởng c ủa nh ững ng ười ở th ế t ự nguy ện làm Tinh th n gi i oan là tâm lý dân t c kẻ c ầu nguy ện, bi ện minh -- n ỗi oan ức s ẽ được hóa gi ải Gi ải oan - trong tín lý đạo Ph ật hay trong b ất c ứ ý và s ự đày ải c ủa n ạn nhân ch ịu oan s ẽ được ch ấm d ứt. hướng c ứu r ỗi c ủa tôn giáo nào - v ừa là tri ết lý s ống v ừa Nghi th ức gi ải oan, t ự b ản ch ất, là m ột ý h ướng hành là đạo lý c ủa dân t ộc Vi ệt Nam. Là m ột đất n ước nh ỏ thi ện, l ợi tha mang tinh th ần t ừ bi (c ứu ng ười b ị chìm bên c ạnh n ước Trung Hoa đồ s ộ ở ph ươ ng B ắc, v ới đắm), h ỷ x ả (hóa gi ải) và trí tu ệ (phá vô minh) c ủa Ph ật Chiêm Thành Chân L ạp đầy hi ếu động ở ph ươ ng Nam; giáo. Nó hoàn toàn khác xa v ới nh ững hình th ức "c ải cộng v ới th ế chi ến l ược và kinh t ế thu ận l ợi cho nhi ều đạo linh h ồn t ập th ể" c ủa nh ững tôn giáo b ạn xây d ựng th ế l ực vi ễn chinh t ừ ph ươ ng Tây, dân Vi ệt mu ốn t ự t ồn đức tin trên c ăn b ản m ỗi ng ười có m ột linh h ồn b ất tử ph ải bi ết t ự hóa gi ải. S ự hóa gi ải cao nh ất v ẫn là s ự hóa đời đời không thay đổi. Khi không còn ai theo đạo Ph ật, gi ải kh ởi ngu ồn t ừ trong chính mình. V ới dân t ộc Vi ệt không còn ai đau kh ổ gi ữa tr ần gian n ầy là khi đạo Ph ật Nam, đấy là tinh th ần tha th ứ, c ảm thông và bình đẳng . ca khúc kh ải hoàn viên thành Ph ật s ự. Lịch s ử đã ghi l ại h ầu nh ư sau m ỗi cu ộc chi ến tranh, m ỗi Đạo Ph ật, v ới tri ết lý c ơ b ản cho r ằng m ọi v ật đều th ời chinh chi ến, d ẫu th ắng hay b ại, ng ười dân Vi ệt v ẫn không có t ự tánh, không m ột v ật hay s ự v ật chi ly hay to coi tr ọng giá tr ị làm ng ười dài lâu h ơn là th ế tranh th ắng lớn nào đứng riêng l ẻ t ự nó mà thành (Tính Không); và tạm th ời. Tinh th ần hóa gi ải c ủa dân Vi ệt được th ể hi ện cũng ch ẳng có hi ện t ượng hay bi ến c ố nào không có s ự qua nh ững Đại Gi ới Đàn Gi ải oan c ầu siêu độ cho nh ững kết h ợp v ới y ếu t ố khác mà v ận động, bi ến hi ện (Duyên linh h ồn đã ch ết không phân bi ệt ta và ng ười. Kh ởi), nên rõ ràng quan ni ệm là ch ẳng có s ự vi ệc nào Lịch s ử c ận đại đã ghi l ại r ằng, sau khi đại phá quân hay b ất c ứ hi ện tr ạng nào mang b ản chất “oan” hay Thanh n ăm K ỷ D ậu (1789), vua Quang Trung đã h ạ “không oan” c ả. Ngay nh ư khi m ột đại đệ t ử c ủa đức chi ếu truy ền làm l ễ t ưởng ni ệm các t ướng s ĩ h ữu công và Ph ật Thích Ca có th ần thông đệ nh ất, hi ếu h ạnh song ti ến cúng cô h ồn, gi ải oan cho các oan h ồn u ổng t ử c ủa toàn là ngài M ục Ki ền Liên b ị b ọn c ướp gi ết ch ết thì mấy v ạn quân Thanh đã n ằm xu ống trên đất n ước ta. cũng ch ẳng có gì là oan trái n ếu nhìn d ưới nhãn quan và Vua Gia Long sau khi th ống nh ất s ơn hà c ũng đã cho trí tu ệ Ph ật đà. Trái l ại, trong chu ỗi duyên nghi ệp trùng thi ết đàn tràng siêu độ cho quan quân t ử s ĩ và nh ững oan trùng thì b ồ tát M ục Ki ền Liên c ũng không th ể nào thoát hồn đã n ằm xu ống trong cu ộc chi ến không phân bi ệt bên kh ỏi l ưới nghi ệp. Ngài ph ải tr ả nghi ệp ti ền ki ếp đã b ỏ nào (1802). đói cha m ẹ gi ữa r ừng sâu tr ước khi r ũ s ạch t ất c ả nghi ệp Nhi ều danh nhân v ăn h ọc Vi ệt Nam đã góp ph ần báo để đạt s ự gi ải thoát tr ọn v ẹn. trong vi ệc so ạn th ảo ra nh ững bài v ăn t ế b ất h ủ để truy Nh ưng k ể t ừ khi “thi ền s ư xu ống núi” để thõng tay điệu nh ững oan h ồn và t ử s ĩ. T ổng tr ấn Nguy ễn V ăn vào ch ợ, mang đạo Ph ật t ừ m ột ph ươ ng tr ời cao vi ễn, t ừ Thành so ạn bài “V ăn t ế t ướng s ĩ tr ận vong” và “Cô h ồn cỗ xe dê, xe h ươ u ti ểu th ừa, nghiêng vai vào gánh th ế s ự th ập lo ại” b ằng qu ốc âm. Thi hào Nguy ễn Du so ạn “V ăn bằng cỗ xe bò đại th ừa [1] thì đạo Ph ật đã đi vào cu ộc đời tế th ập lo ại chúng sanh”. C ụ Nguy ễn Đình Chi ểu so ạn hi ện th ực. Đạo vào Đời để c ứu đời và giúp đời nh ư c ỗ xe “V ăn t ế s ĩ dân l ục t ỉnh” và “V ăn t ế vong h ồn m ộ ngh ĩa”.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 41 Gần đây nh ất, sau bi ến c ố th ất th ủ kinh đô (5-7- hợp nghiêm tr ọng, b ệnh nhân có th ể tr ở nên điên ti ết, 1885), ng ười dân Th ừa Thiên Hu ế trong h ơn m ột th ế k ỷ bạo động, t ự t ử, gi ết ng ười, ch ống l ại xã h ội, b ất ch ấp qua đã s ử d ụng không bi ết bao nhiêu ph ươ ng ti ện nghi l ễ pháp lu ật, chà đạp đạo lý... mà không có ý th ức v ề hành để cúng t ế và m ở đàn gi ải oan cho các cô h ồn t ử s ĩ đã b ỏ động c ủa mình. Đã có hàng nghìn c ựu chi ến binh Vi ệt mình trong cu ộc n ổi d ậy ch ống Pháp c ủa vua Hàm Nghi Nam ng ười M ỹ đang được ch ữa tr ị PTSD [2] . Trong lúc bị th ất b ại. đó, ng ười Vi ệt Nam nói chung đã tr ực ti ếp ch ịu đựng Ni ềm tin nh ất quán trong t ất c ả các cu ộc Trai đàn b ạt hậu qu ả kh ốc li ệt và lâu dài c ủa Chi ến tranh Vi ệt Nam v ề độ Gi ải oan là c ầu nguy ện cho "âm siêu d ươ ng thái". Đối cả hai m ặt tinh th ần và th ể xác thì v ẫn còn ch ịu đựng H ội với các vong h ồn đã ch ết, dù ch ết b ởi nhi ều bi ến c ố và ch ứng H ậu ch ấn th ươ ng trong im l ặng. tình hu ống khác nhau, n ội dung v ẫn bao g ồm 3 m ục tiêu Bao nhiêu con tr ẻ thu ộc th ế h ệ th ứ hai và th ứ ba sau gi ải oan chính: cu ộc chi ến Vi ệt Nam v ẫn còn b ị khuy ết t ật, sinh ra d ị 1. Ng ười đã ch ết c ần được ng ười còn s ống ghi hình, d ị t ướng, mang b ướu độc Hodgkin, b ệnh li ệt tuy ến nh ận: Vinh danh, th ươ ng ti ếc, c ảm thông, chia s ẻ và tha mãn tính non-Hodgkin... b ởi di l ụy c ủa g ần 50 tri ệu lít th ứ; Ch ất độc Da cam (Agent Orange) [3] đã th ấm vào da th ịt 2. Gi ải oan: Gi ải t ỏa nh ững oan ức, d ằn v ặt, hi ểu Vi ệt Nam? Bao nhiêu th ươ ng tích c ủa th ể xác và tâm lầm, nghi k ỵ, đọa đày và động l ực đã gây ra s ự ch ết chóc hồn ch ưa lành v ới h ơn 5 tri ệu sinh m ạng c ủa quân và dân oan khiên; Vi ệt c ả hai mi ền Nam B ắc đã n ằm xu ống trong su ốt 30 3. Siêu thoát: C ầu nguy ện cho các oan h ồn u ổng t ử năm chi ến tranh? được siêu thoát. Tr ước s ự v ắng bóng c ủa m ột hình th ức ch ữa tr ị tâm Đối v ới ng ười còn s ống, Đàn tràng Gi ải oan mang lý th ường xuyên và chuyên nghi ệp nh ư ở ph ươ ng Tây, đến m ột ngu ồn tâm lý tr ị li ệu (psychotherapy) t ập th ể r ất ng ười Vi ệt b ị ch ấn th ươ ng hay mang h ội ch ứng h ậu ch ấn cần cho s ự an hòa trong cu ộc s ống. N ội dung c ũng g ồm th ươ ng lâu dài c ủa tâm h ồn và th ể xác ch ỉ còn bi ết 3 điểm chính: nươ ng t ựa vào nh ững ng ười thân nh ất. 1. Ghi nh ận "ngh ĩa t ử là ngh ĩa t ận". Ch ết là bình Cho t ất c ả m ọi hình th ức nh ắc nh ở, ghi nh ớ, chú đẳng và trút b ỏ m ọi h ận thù, xung đột, ân c ũng nh ư oán, nguy ện cho ng ười ch ết và gi ải t ỏa nh ững ẩn ức tinh th ần lại đằng sau. Ch ết là hóa gi ải và t ự hóa gi ải gi ữa người cho ng ười s ống không ph ải ch ỉ có Ph ật giáo mà t ất c ả ân và k ẻ thù; mọi tôn giáo và t ổ ch ức nhân đạo... đều là c ần thi ết sau 2. Yên tâm r ằng, vong h ồn c ủa ng ười thân c ũng cu ộc b ể dâu n ầy. nh ư k ẻ thù đều được siêu thoát, không còn đi theo qu ấy phá ho ặc nuôi m ối h ận c ừu ch ờ ngày báo oán; Trai àn ch n t Gi i oan c a Th y Thích Nh t 3. Gi ảm thi ểu hay xóa được gánh n ặng tinh th ần v ề Hnh và T ng thân Làng Mai sự ám ảnh c ủa quá kh ứ trong chính mình, để cho tâm Theo thông báo c ủa Đạo Tràng Mai Thôn và truy ền hồn nh ẹ nhàng đối di ện v ới đời s ống tr ước m ắt và giúp thông qu ốc t ế, cu ối tháng 2 n ăm 2007, th ầy Thích Nh ất ích cho th ế h ệ mai sau. Hạnh đã h ướng d ẫn m ột phái đoàn t ăng thân Làng Mai Trong l ĩnh v ực tâm b ệnh h ọc (Psychopathology) từ Pháp v ề Vi ệt Nam, ph ối h ợp v ới Ph ật giáo trong n ước đươ ng đại, ch ứng b ệnh tâm th ần m ới nh ất được chính để thi ết Trai đàn Gi ải oan t ại Sài Gòn, Hu ế và Hà N ội. th ức đư a vào Cẩm nang ch ẩn tr ị b ệnh tâm th ần (DSM: Theo tinh th ần thông báo, Đại Trai đàn Gi ải oan n ầy có Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorder) tên là "Th ủy l ục Gi ải oan Bình đẳng C ứu b ạt". M ục đích lần đầu tiên vào n ăm 1980 là ch ứng b ệnh "PTSD" m ới là để c ầu nguy ện s ự gi ải thoát, siêu độ cho nh ững ng ười được phát hi ện t ừ các c ựu chi ến binh Hoa K ỳ đã tham đã ch ết d ưới nhi ều hình th ức nh ư chi ến tranh, tai n ạn, gia vào cu ộc chi ến Vi ệt Nam. PTSD là ch ữ vi ết t ắt c ủa thiên tai... c ũng nh ư mong c ầu s ự an l ạc cho ng ười s ống Post Traumatic Stress Disorder. Xin t ạm d ịch là "H ội sau cu ộc chi ến. Tinh th ần ch ủ đạo c ủa Trai đàn n ầy hay ch ứng h ậu ch ấn th ương". Đây là c ăn b ệnh tâm th ần do bất c ứ Trai đàn nào c ủa Ph ật giáo đúng ngh ĩa t ừ tr ước t ới sự ám ảnh c ủa m ột bi ến c ố kinh hoàng nào đó đã x ảy ra nay là tuy ệt đối bình đẳng, không phân bi ệt tu ổi tác, gi ới trong quá kh ứ, đeo đẳng mãi trong tâm th ức—hữu th ức tính, khuynh h ướng hay hoàn c ảnh xu ất thân. và vô th ức—làm cho b ệnh nhân th ường xuyên s ống Đứng v ề m ặt tôn giáo, Trai đàn B ạt độ Gi ải oan trong m ột tr ạng thái tâm th ần b ất ổn và n ếu không ch ữa mang b ản ch ất hành thi ện trên c ăn b ản tâm linh và tinh tr ị s ẽ thành r ối lo ạn, điên khùng. Ng ười b ệnh th ường th ần. Khi m ột h ệ th ống lý thuy ết, suy lu ận bi ến thành xuyên hay th ỉnh tho ảng ở trong m ột tr ạng thái tâm lý đề đức tin trong đời s ống tâm linh thì v ấn đề còn l ại là tin phòng, h ồi h ộp, lo s ợ vu v ơ, nóng gi ận b ất th ường, vui hay không tin—linh t ại ngã, b ất linh t ại ngã—mà thôi. bu ồn l ẫn l ộn mà không bi ết vì đâu. Trong nhi ều tr ường Mọi s ự tranh lu ận, so sánh, m ổ x ẻ, phân tích v ề m ột đức

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 42 tin tôn giáo hay m ột n ếp ngh ĩ tâm linh đã định hình c ủa phía tâm b ệnh h ọc, Đại Trai đàn B ạt độ Gi ải oan đang một t ập th ể đều không có c ăn b ản th ực h ữu để đả phá được t ổ ch ức r ộng kh ắp trên toàn qu ốc là m ột s ự góp hay lung l ạc được nh ững ng ười đã xây ni ềm tin v ững ph ần tích c ực vào m ột cu ộc "Tâm lý tr ị li ệu" t ập th ể mà ch ắc trong chính mình. nh ững ng ười đang còn gánh ch ịu di l ụy c ủa cu ộc chi ến Đứng v ề m ặt tâm lý và xã h ội Vi ệt Nam, cu ộc s ống Vi ệt Nam trong th ầm l ặng đang c ần. khó kh ăn v ề nhi ều m ặt trong nh ững n ăm qua đã gi ới h ạn kh ả n ăng ng ười Vi ệt quan tâm đến đời s ống tâm th ần Kt lu n (mental health). Nếp sinh hoạt tâm th ần n ầy quan tr ọng Trong l ịch s ử truy ền th ừa c ủa đạo Ph ật, hình th ức ngang hàng v ới đời s ống th ể ch ất mà đáng l ẽ chúng ta Trai đàn B ạt độ Gi ải oan là m ột ph ươ ng ti ện độ sanh. cần ph ải có sau m ột cu ộc chi ến tranh dài và kh ốc li ệt Theo tinh th ần đạo Ph ật, đây hoàn toàn không ph ải là nh ư cu ộc chi ến Vi ệt Nam. một hành động ban phát "c ứu r ỗi" hay "phán xét" mà ch ỉ Th ế gi ới bên ngoài đang nhìn v ề Vi ệt Nam. Và đa s ố là m ột ti ến trình hành đạo mang tính cách x ả k ỷ, hành nh ững ng ười Vi ệt, k ể c ả trong và ngoài n ước, cũng đang thi ện. Trong tinh th ần đó, hàng cao t ăng đại đức ch ủ trì nhìn v ề Đại Trai đàn B ạt độ Gi ải oan c ủa th ầy Nh ất nghi th ức hành l ễ đóng vai nh ững hành gi ả cao tu ổi đạo Hạnh và ch ư t ăng ni trong b ối c ảnh tôn giáo và tâm lý, và đầy đức độ trong khuôn kh ổ c ủa m ột tôn giáo phát xã h ội Vi ệt Nam. nguy ện t ừ tâm đứng ra th ực hi ện. Hùng l ực giúp Trai đàn Với đạo Ph ật, trai đàn ch ẩn t ế gi ải oan là m ột hình thành công không ph ải là hình th ức tr ần thi ết bên ngoài th ức sinh ho ạt tâm linh th ường xuyên và r ộng kh ắp. Quy mà chính là n ăng l ực d ốc lòng chú nguy ện c ủa t ất c ả mô có th ể khác nhau t ừ m ột nhóm b ạn bè, m ột gia đình, Ph ật t ử và nh ững ng ười b ạn đạo. Ph ươ ng ti ện thi ện x ảo một dòng h ọ, m ột làng xã cho đến t ừng mi ền, t ừng giáo giúp Trai đàn đạt ý nguy ện x ưa nay v ẫn là h ạnh t ừ bi và hội hay toàn qu ốc... tùy nghi ph ươ ng ti ện, nh ưng không đức khiêm h ạ c ủa ch ư t ăng ni và ch ư Ph ật t ử phát tâm; ph ải là m ột "s ự c ố" m ới m ẻ hay quá tr ọng đại và hi ếm tuy ệt đối không có ch ỗ đứng trong dòng su ối tâm linh hoi trong quá trình ho ằng d ươ ng đạo pháp c ủa Ph ật giáo cho s ự phô tr ươ ng hình th ức hay thánh hóa nhân v ật và như nhi ều ng ười ng ộ nh ận. Trai đàn ch ẩn t ế gi ải oan cường điệu tác d ụng. Theo truy ền th ống Ph ật giáo, ngay không phân bi ệt còn là cách th ể hi ện lòng t ừ bi, c ầu gi ải cả các b ậc t ăng ni tôn túc ch ủ l ễ trong các Đại Trai đàn thoát trong công h ạnh B ồ Tát c ủa gi ới Ph ật t ử xu ất gia cũng ch ỉ xin nguy ện được gieo duyên lành b ằng cách cũng nh ư t ại gia. chuyên trì n ươ ng vào n ăng l ực c ủa H ồng ân Tam b ảo để Trên c ăn b ản ngành Tham v ấn (Counseling) và Tâm chú nguy ện h ầu mong cải nghi ệp cho ng ười và cho chính lý Tr ị li ệu (Psychotherapy) v ốn đã phát tri ển sâu r ộng t ại mình trên con đường tu h ọc hóa đạo, giúp đời. Đấng giác hầu h ết các n ước ph ươ ng Tây mà Vi ệt Nam chúng ta còn ng ộ nh ư đức Ph ật ngày x ưa đã thuy ết pháp độ sanh trong vắng bóng—hay ch ỉ m ới ở trong giai đoạn nghiên c ứu và su ốt 49 n ăm tr ời mà v ẫn khiêm cung ng ỏ l ời r ằng: "V ạn tham kh ảo—các cu ộc c ầu nguy ện t ập th ể c ủa m ọi tôn pháp nh ư r ừng cây trùng điệp mà nh ững điều ta nói ra giáo nói chung và hình th ức l ễ nghi Đại Trai đàn B ạt độ thì ch ưa b ằng n ắm lá trong tay." Bởi th ế, tinh th ần hành Gi ải oan c ủa Ph ật giáo nói riêng có m ột tác d ụng tâm đạo c ủa Ph ật giáo x ưa nay v ẫn th ường được ví von là linh và tâm lý t ươ ng t ự. N ếu ngành tham v ấn và tâm lý "t ường vân, pháp v ũ". Ngh ĩa là nh ững hình th ức l ễ nghi, tr ị li ệu ph ươ ng Tây giúp ch ữa tr ị nh ững di ch ứng c ủa cầu nguy ện, thuy ết pháp xi ển d ươ ng l ời Ph ật d ạy ví nh ư nhi ều c ăn b ệnh tinh th ần do chi ến tranh và tai ươ ng n ạn "mây lành, m ưa pháp". Trong c ơn m ưa pháp, không ph ải kh ổ gây ra thì nh ững cu ộc thi ết đại trai đàn c ũng giúp ai c ũng có nhu c ầu gi ống nhau và ch ấp nh ận s ự th ẩm hóa gi ải nh ững xung đột tâm lý và ni ềm tin đã b ị chao th ấu nh ư nhau. Ch ẳng h ạn nh ư nh ững ng ười đã ch ết hay đảo, đổ v ỡ hay b ăng ho ại. Đặc bi ệt nó có kh ả n ăng an ủi còn s ống sau cu ộc chi ến tranh Vi ệt Nam không ph ải ai hay gi ải quy ết được b ước đầu nh ững di l ụy h ận thù, u ất cũng có n ỗi th ống kh ổ, ch ịu đựng oan ức nh ư nhau c ần ức, oan nghi ệt gi ữa ng ười s ống và ng ười ch ết; gi ữa ph ải được nguy ện c ầu hóa gi ải t ập th ể chung chung. Tuy ng ười phía này và ng ười phía n ọ. nhiên, trong tinh th ần l ục hòa và t ươ ng tác c ủa đạo Ph ật, Sống ở các n ước tiên ti ến ph ươ ng Tây, đa s ố ng ười chúng sanh tùy duyên mà hóa độ nên c ũng tùy c ăn c ơ mà Vi ệt đã d ựa vào gia đình và c ộng đồng s ắc t ộc c ủa mình th ẩm th ấu khi có d ịp ti ếp c ận v ới c ơn m ưa lành chúc để chia s ẻ, an ủi, h ỗ tr ợ, tham kh ảo... thay cho m ột hình phúc ấy. th ức tham v ấn chuyên nghi ệp (professional counseling). Trai đàn Gi ải oan không ph ải là m ột cu ộc "lên đồng Tươ ng t ự nh ư th ế, trong bao n ăm qua, ng ười Vi ệt đã tập th ể" để kéo t ất c ả m ọi đối t ượng vào m ột cu ộc hành nươ ng vào các sinh ho ạt tâm linh tôn giáo t ại các nhà hươ ng tâm linh đồng đẳng và đồng điệu nh ư s ự t ưởng th ờ, chùa chi ền, t ự vi ện để làm ch ỗ d ựa tinh th ần thay tượng quá phong phú c ủa m ột thi ểu s ố ng ười ch ưa có cho hình th ức tâm lý tr ị li ệu. V ới cái nhìn tích c ực t ừ thi ện duyên để tìm hi ểu chín ch ắn. Th ế nh ưng lác đác đó

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 43 đây, v ẫn có hi ện t ượng ng ộ nh ận nghiêm tr ọng v ề m ột cu ộc "gi ải oan t ập th ể" nh ư v ậy. Xu h ướng hi ểu l ầm đó cho r ằng, ph ải minh định đối t ượng nào c ần ph ải “gi ải oan tr ước đã”. Đấy là m ột yêu c ầu ngh ịch lý vì x ưa nay ti ếng chuông chùa không đi tìm đối t ượng nghe là ai m ới gióng lên. M ọi s ự phân bi ệt đối x ử nh ư th ế s ẽ hoàn toàn đi ng ược l ại v ới tinh th ần b ạt độ và h ồi h ướng c ủa nghi th ức Trai đàn. Và h ậu lu ận t ất nhiên c ủa m ột s ự ng ộ nh ận tiêu c ực nh ư th ế là nh ững ph ản ứng ch ủ quan bi ểu hi ện ở nhi ều m ức độ. Nh ưng đáng ti ếc nh ất là ph ản ứng ở ngoài l ằn m ức nhân văn nh ư v ọng ngôn, quy ch ụp, m ạ lỵ cá nhân ng ười khác m ột cách ch ủ quan, thô thi ển và đầy c ảm tính v ội vàng mà ch ữ nhà Ph ật g ọi là vô minh. Đạo Ph ật ra đời và t ự nh ận là m ột ph ươ ng ti ện phá vô minh. Dám mong, các thi ện h ữu ch ưa quen v ới ph ươ ng ti ện phá vô minh ấy s ẽ th ử dùng để không nh ận l ầm HT Thích Nh t H nh ang h ng v i hùng b o in ph ươ ng ti ện làm c ứu cánh, hay ng ược l ại. Xin góp l ời c ầu nguy ện cho t ất c ả nh ững ng ười anh em - k ẻ m ất ng ười còn - s ẽ phù h ộ cho nhau và được nhìn nhau ngày m ột rõ h ơn v ới t ấm màn vô minh buông xu ống.

California, mùa Xuân 2007 ______

[1] Kinh Pháp hoa. Ph ẩm 3: Ví d ụ. Trí Quang d ịch. München - 1996 [2] Chalsam, H.W. (1998), The Chamber of Memory: PTSD in the life stories of U.S Vietnam veterans. Northvale, N.J.: Jason Aronson [3] Dicks, S. (1995). From Vietnam to Hell: Interviews with victims of Post-Traumatic Stress Disorder. Jefferson, NC. :McFarland. Cu gi i oan c b c t chánh in chùa V nh Nghiêm ra n c ng l n. H ơ ng linh t các chi n tr ng kh c li t, t các ngh a trang li t s , ngh a trang quân i VNCH, ngoài bi n trên MT VÀI HÌNH NH rng s qua c u gi i oan này mà siêu thoát (BBC chú thích) (trích t ừ Thuvienhoasen.org và BBC)

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 44

Trang thơ

NGUY ỄN TH Ị THANH BÌNH

Tuyên ngôn c a nh ng siêu sao thi ết thao một cu ộc b ề h ội đồ ng (gởi bạn văn H.S. Tường) hoan l ạc đế n nh ừ t ử ơi, nh ững cái li ếc m ắt đa tình x ảo trá nh ững cú nh ắp m ồi th ử anh anh em em r ất đỗ i ngo ại lai 1. mà r ồi chúng ta c ũng đã ng ắc ngo ải Hãy u ống nh ững gi ọt n ước m ắt không ph ải ch ỉ m ột l ần duy nh ất em mà hai, ba, b ốn, n ăm l ần liên t ục nh ư xâu chu ỗi bằng t ủy s ống đan k ẹt gi ữa nh ững s ợi dây cu ồng v ĩ nu ốt ng ược lòng th ứ não tr ạng c ủa nh ững th ống soái ngày đã h ết ph ải không trên nh ững xác ng ười khi h ơi th ở chi ều trên đồi hoang vu sắp ngã vào vòng tay hét la vô v ọng vói hoài m ột vòm tr ời bao la đêm ng ợi ca v ề m ột điều gì ch ưa bao gi ờ có th ật có tr ăm b ờ cánh gãy một điều gì mà ph ố th ị v ẫn đầ y ảo giác / ma m ỵ ôi b ướm đêm b ướm đêm ngã qu ỵ / h ư ng ụy và c ũng đêm hầm bà l ằn Tây / Tàu / Nh ật / Nga / M ỹ rồi đêm truy ền th ống / cách tân / vô s ản / t ư b ản em l ạc loài đi tìm ai ôi nh ững m ầm non t ơ để h ỏi cho ra l ẽ nh ững ti ếng hát xanh về nh ững đường trinh con gái trong đá t ảng về máu và nh ững gi ọt x ươ ng t ủy của t ừng th ế h ệ đã đi qua về con s ố h ơn m ười ngàn nhà th ổ đi qua… đi qua mà không h ề nh ớ ra r ằng vẫn nhe r ăng nh ư qu ỷ đâu c ần ph ải ti ếng tr ống ám và nh ững l ời ru nhã nh ạc và còn vô s ố nh ững con s ố nh ững anh hùng li ệt n ữ nh ững r ửng m ở trá hình cũng đã qu ẫy đạ p nỗi vu ốt ve kh ả ố tr ẩy h ội dâm ô ôi, m ẹ Vi ệt Nam da vàng m ũi tẹt ồ ồ ạt ạt chúng ta c ũng đã có m ặt nh ư t ừ c ổ đạ i hoang s ơ có nghe l ại không vì ch ừng nh ư đã xa l ắm 2. xa h ơn l ũ n ắng trên b ờ t ường quá kh ứ Vâng, làm sao ng ười ta có th ể tr ả l ời em nh ững đường hôn rát b ỏng nh ư nh ững m ũi tên cho ra l ẽ th ế k ỷ m ười ba khi l ịch s ử c ũng đã đến h ồi cắm vào ng ực rệu r ạo vết r ợ Mông C ổ

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 45

3. À thì ra chính anh c ũng hùng hùng gi ựt gi ựt không tr ắng r ồi đen thua gì nh ạc rock nh ững bi ểu t ượng và em c ũng tr ữ tình ra ph ết nh ững con cào cào h ối h ả được n ằm trong b ụng m ột giang s ơn da vàng ch ạy tr ối ch ết trên nh ững s ợi lông m ăng M ỹ nh ược ti ểu nhi ều th ần tho ại đắ m say 5. xung phong qu ả c ảm Rốt cu ộc nh ưng c ũng l ắm bi l ụy lãng m ạn ph ục tòng nh ững d ấu h ỏi nh ững hoài nghi ôi, có khi nào anh ngh ĩ đế n nh ững bát cháo lú th ời nh ững bài th ơ không gi ấu được màn s ươ ng di ễm l ệ đại có tru tréo ọe ra gi ấc m ơ làm ng ười Vi ệt Nam ng ắn ng ủi ho ảng lo ạn tâm th ần nh ạc Jazz hỡi ơi, làm sao để chúng ta có th ể đi xuyên qua sầu m ộng m ị ru ồi bu đáy sâu c ủa đêm cũng không r ạch được nh ững ng ọn gió nh ư đi xuyên qua nh ững bí m ật tr ắc tr ở cơ h ội của nh ững tay trùm s ỏ s ố ph ận l ịch s ử mặc c ả nh ững con m ắt thám t ử / đồ ng t ử quy ền uy nh ững v ị thánh (t ử) c ủa t ầng cu ối luy ện ng ục thôi thì nh ững thi s ĩ không tên vô úy để tang th ươ ng em / để tang th ươ ng anh / để tang cứ bình t ĩnh xé ph ăng tim mình dân t ộc đấm ng ực qu ằn qu ại trên nh ững trang gi ấy bút ho ặc b ẻ gãy t ừng keyboard có gì không đàng sau nh ững màn ảnh câm 4. đàng sau nh ững con ch ữ Này ơi, n ỗi đau c ủa chúng ta m ỗi ngày ch ạy lòng vòng đến m ệt và chán vẫn giòn nh ư bánh mì m ới ra lò chúng ta đã t ức t ưởi ch ờ hỡi tr ời đấ t và v ẫn n ức n ở đợ i mùa đông chìa nh ững ngón tay x ươ ng x ẩu cu ộc t ẩy tr ần c ủa t ự do lá im h ơi / cây l ặng ti ếng ánh sáng ban mai th ật thà c ũng s ẽ đế n nh ững lóng x ươ ng gãy bàn giao chi ếc chìa khóa cành bông gòn vu ốt m ặt mãnh li ệt và b ạo li ệt sao tuy ết Virginia không l ạnh sáng t ạo và đổi m ới bằng m ắt ai mở c ửa cùng vi ết cho xong tìm v ề đâu bài th ơ tình th ế gi ới ng ực trái đầu th ế k ỷ hai m ốt để th ấy bi ển Nha Trang dang d ở nh ớ cát đế n cháy lòng mà mây v ẫn bu ồn tuy ết v ẫn r ũ mênh mông mênh mông 6. hít vào nhé nh ững cái nhìn m ắc ngh ẹn Vậy ngay bây gi ờ hãy đến đó t ức kh ắc th ở ra m ấy đuôi m ắt k ịch s ĩ đừng ch ần ch ờ bu ổi tr ưa vào quán mùa xuân d ụi m ắt ch ỉ m ột mình tìm không ra tri k ỷ tr ải hoa ng ập l ối mà làm gì không g ặp được ai da vàng hãy đến đó ăn v ội McDonald nh ặt nhanh giùm bé th ơ Vi ệt Nam nốc đạ i ly coke nh ững m ảnh mìn còn sót l ại th ời chi ến xa x ưa cu ộc đờ i ch ẳng có chi k ỳ l ạ mà ng ỡ nh ững m ảnh pháo thanh bình xuân đẹp vẫn ch ừng ấy màu s ắc hãy tháo g ỡ đi

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 46 nh ững k ẽm gai rào c ản nh ững h ầm chông nghi ệt ngã Bóng ôi, nh ững tàn d ư làm v ỡ v ụn đờ i nhau Rồi tóc c ũng b ạt chi ều mây tr ắng Dòng sông bu ồn th ở lạnh h ơi s ươ ng 7. Đêm th ức gi ấc nu ốt v ội tr ăng tàn Không, chúng ta s ẽ không ph ải ứa n ước m ắt quá Còn sót l ại chi ếc bóng ngh ĩa trang. lâu (Tr ốn Vào Gi ấc M ơ Em) vì n ếu c ần c ũng s ẵn sàng lau khô ngay khi l ời nguy ền độ c đị a da cam là chi ếc c ầu v ồng lung linh đổ i chác xanh lam Vô thanh chàm tím ôi, đâu là cái giá ph ải tr ả Rượu đâu không u ống mà say kh ướt của nh ững công dân b ất l ực Khúc đêm l ướt d ạo mi ền hoang t ưởng xìu xìu ển ển thi ếu ti ềm l ực Vầng tr ăng tan v ỡ ai nghe được mắc b ịnh paranoid kinh niên Dưới đáy s ầu xanh đọ ng men h ươ ng. không, chúng ta s ẽ thôi không còn nói gì v ới (Tr ốn Vào Gi ấc M ơ Em) nh ững gã lái buôn xác th ịt từ xa đế n r ậm r ực họ ch ưa hay bi ết gì nh ưng r ồi c ũng ph ải banh m ắt Cát nơi đây khi mùa lên xanh ng ăn ng ắt ch ỉ còn hoa v ới nh ững gai s ắc th ật Bãi cát ấy khu ất d ấu chân ng ười không ph ải th ứ hoa ch ỉ bi ết nh ồi bông ngu xu ẩn Ôi bi ển c ũ dài thêm b ờ b ến hay lo ại hoa plastic d ại d ột r ẻ rúng Đường v ề đâu m ặt bi ển xa kh ơi hàng tr ăm ngàn ph ụ n ữ Vi ệt Nam c ũng đã ng ả Sa m ạc v ắng ch ỉ trong h ạt cát. ng ớn (Tr ốn Vào Gi ấc M ơ Em) ch ết thân th ể l ượn l ờ đường cong ch ữ S gợi c ảm đa truân Huy t l nh ững cánh hoa phù dung c ủa giang mai, l ậu m ủ, AIDS… Tr ời đỏ ta c ũng th ổ huy ết đỏ Đại hàn / Đài Loan / Ti ệp Kh ắc / Thái Lan / b ất Ta kh ạc máu ra có tên ng ười cứ nh ững mi ền biên gi ới đú đở n nào Tên ng ười h ốt l ạ v ờn qua ngõ và n ơi đâu n ữa trên trái đất Mây cu ộn r ũ ng ười m ột v ũng t ươ i. hãy nghe đây l ời thánh chi ến (Tr ốn Vào Gi ấc M ơ Em) của nh ững siêu sao lũ chúng ta bán dâm nh ư th ế đủ r ồi! đất ơi nước ơi Không ti ng

Đêm ch ảy xu ống nh ư tóc mây v ần v ũ

Một dòng trôi trôi tu ột t ới hoang vu Lắng nghe đi c ả toàn thân v ũ tr ụ Vẫn rì rào l ời im l ặng thiên thu.

(Tr ốn Vào Gi ấc M ơ Em)

NGUY ỄN TH Ị THANH BÌNH

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 47

THI U N TRONG NGÔI NHÀ B NH

Phan T ấn H ải

Ph ải nhi ều tháng sau, tôi m ới bi ết cô nàng b ị b ệnh Tôi nh ớ, l ần đầ u tiên g ặp l ại nàng là ở trong quán ung th ư. G ần nh ư là không ý th ức, tôi t ừng nhìn nh ững Baron. B ấy gi ờ là chi ều l ắm r ồi, tôi đang ng ồi trong dãy chai thu ốc đủ nhãn hi ệu, thu ốc viên, thu ốc n ước, quán, lúc đó th ật v ắng, đọ c nh ững x ấp bài v ở, báo chí đủ thu ốc b ột trong ng ăn t ủ phòng nàng và hoàn toàn không lo ại thì cô nàng đứng ngay tr ước m ặt tôi, g ọi tên tôi và th ắc m ắc hay có ý ni ệm gì v ề s ự có m ặt c ủa chúng. hỏi t ại sao tôi l ại xu ất hi ện ở vùng th ủ đô t ị n ạn này. Tôi Cũng th ường thôi, có nhi ều ng ười v ẫn thích để đủ ng ẩng nhìn lên, ch ỉ nh ớ mang máng đã g ặp nàng đâu đó th ứ thu ốc men thu th ập nhi ều n ăm ở m ột góc t ủ nh ư thói trên đảo. Nh ưng tôi ch ẳng m ấy khi nh ớ được nh ững quen ở Vi ệt Nam mà không b ận tâm gì đến ngày tháng chuy ện gì x ảy ra hôm qua, hu ống gì là c ủa nhi ều n ăm có th ể h ư hao chi c ả, và n ếu là tr ụ sinh thì càng d ễ tính, tr ước. Cô nàng t ự gi ới thi ệu là có quen tôi khi còn trên cứ gom l ại th ật nhi ều r ồi s ẽ g ởi v ề n ước cho thân nhân. đảo, và anh không th ể nào nh ớ m ặt được nh ững k ẻ đứ ng Lại n ữa, các lo ại thu ốc mua t ừ toa bác s ĩ thì ch ẳng ghi th ật xa và nói th ật nh ỏ. Tôi đã t ự trách mình vô tâm và chú gì, ch ỉ có m ấy dòng ghi tên thu ốc và ngày u ống m ấy tr ả l ời r ằng, ai c ũng có th ể nh ớ được m ột tên n ổi ti ếng ở viên thôi, ch ẳng ai bi ết n ổi là thu ốc hay k ẹo. dơ, l ười t ắm và làm đủ th ứ chuy ện lung tung cho đồ ng Nh ưng càng lúc nàng càng xanh xao, nét m ặt tái bào nh ư v ậy; tôi h ơi ng ạc nhiên nghe mình t ự nói x ấu nh ợt đi, bu ổi sáng, bu ổi chi ều, bu ổi t ối. Nói rõ các bu ổi cách h ồn nhiên, và l ại xin l ỗi v ề trí nh ớ c ủa mình. Sau nh ư v ậy vì th ời gian đầ u hai đứ a g ặp nhau, s ắc m ặt nàng này tôi có h ỏi l ại anh Trung, ng ười Ðạo Tr ưởng c ủa tôi, thay đổi theo th ời gian trong ngày. Bu ổi sáng t ươ i t ỉnh, thì anh c ũng ch ẳng th ể nh ớ n ổi cô bé nào nh ư v ậy c ả. Có hồng hào, nàng r ực r ỡ, r ạng ng ời. Bu ổi chi ều nàng ủ d ột, hàng tr ăm cô bé th ế ch ứ, c ậu nói th ế làm sao tôi nh ớ n ổi, bu ồn ra m ặt. Và bu ổi t ối nàng th ường than m ệt và đòi v ề anh tr ả l ời nhát g ừng. Tôi đã tr ả l ời, ch ỉ có m ột thôi, m ột nhà. Ðôi khi tôi ch ỉ h ỏi, t ại sao v ậy, và r ồi thôi. Không cô bé k ỳ d ị nh ư v ậy đấ y, v ới c ả m ột pharmacy trong bao gi ờ tôi ngh ĩ c ần ph ải v ặn h ỏi ai điều gì. Ði ều gì phòng. Có h ề gì đâu, c ũng nh ư trong phòng c ậu là đủ th ứ ng ười ta không nói, thì mình không c ần ph ải th ắc m ắc. sách thôi, anh Trung đáp. Ch ịu thua, tôi không bao gi ờ Ch ơi v ới nhau là ph ải tin nhau, tin c ả l ời nói và ph ải tin cãi được v ới ai. cả s ự im l ặng, t ất c ả đề u có nh ững ý ngh ĩa gì đó. V ả l ại nếu xét v ề vai v ế thì tôi l ớn h ơn nàng nhi ều ch ứ, c ả v ề Bu ổi chi ều, khi ch ạng v ạng t ối, tôi th ường đế n tu ổi n ữa, và ng ười l ớn thì ph ải có phong cách ng ười l ớn, Baron ng ồi đọ c, ghi chú và suy ngh ĩ v ề nh ững điều ph ải ngh ĩa là bi ết tôn tr ọng c ả nh ững điều ng ười th ấp vai vi ết. Cà phê ở đây thì đậm, u ống vào có th ể th ức t ới hai, không nói. Tôi ch ỉ nói đùa là tôi không c ần mua đồ ng ba gi ờ sáng, còn bánh mì thì có th ể thay c ơm được. Quán hồ, vì ch ỉ c ần nhìn m ặt nàng đã có th ể đoán được m ấy th ường v ắng vào chi ều và t ối. Ði ều hay nh ất là không có gi ờ r ồi. Thí d ụ đôi m ắt r ực sáng nh ư v ậy, gò má h ồng nh ạc vì quán thu ộc lo ại bình dân. Tôi không ưa nh ững nh ư v ậy, nàng xông xáo nh ư v ậy, nh ất đị nh ph ải là trong quán nh ạc ồn ào, đông đúc, m ịt mù khói thu ốc. Ngồi ở kho ảng b ảy hay tám gi ờ sáng. Hay là khi đôi m ắt b ắt đầ u đây, nhìn qua nh ững khung kính ra đường Brookhurst, tr ở nên xa v ắng nh ư đang h ướng v ề m ột chân tr ời nào đó nhìn bu ổi chi ều, nhìn đêm, nhìn chi ếc xe cà tàng c ủa thì tr ời h ẳn đã v ề chi ều.” Tùy theo m ức độ xa v ắng c ủa mình bên ngõ h ẻm, r ồi cúi xu ống đọ c trên nh ững trang mắt em, anh s ẽ g ọi được gi ờ, thí d ụ nh ư bây gi ờ ph ải ước gi ấy, r ồi có khi ch ạy t ới nhà tên b ạn h ỏi han đôi chuy ện ch ừng là sáu gi ờ chi ều,” tôi đã nhi ều l ần nói v ới nàng ho ặc vào bàn gõ lóc cóc d ăm bài th ơ cho nó đỡ m ệt. Tôi nh ư v ậy khi ng ồi ở quán Baron. Và khi nàng đứng lên đã có thói quen s ống h ạnh phúc được trong m ọi hoàn đòi v ề, tôi g ấp gi ấy t ờ sách v ở l ại, thì m ặt nàng h ẳn đã cảnh, ngay c ả khi b ị gây r ối vì chuy ện ti ền b ạc ho ặc nh ạt ra, có khi nh ững ngón tay còn run run n ữa. B ấy gi ờ cộng đồ ng. tôi l ại đoán được là chín ho ặc chín gi ờ r ưỡi khuya. Nh ững th ời gian v ề sau, nàng th ường ra ng ồi v ới

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 48 tôi. Có khi h ỏi gi ữa cái thành ph ố chuy ện chán chê, r ồi đầy nh ững xô xát, ồn lại im l ặng, r ồi l ại áo, nh ảm nhí này. đọc nh ững x ấp bài Tôi thích n ơi này tôi để trên bàn, đủ bi ết m ấy, c ũng nh ư th ứ nh ảm nhí, và có mọi n ơi trên tr ần khi v ề Thi ền, v ề gian này, ch ỉ vì tôi chính tr ị, ho ặc th ứ gì không th ể ý th ức cũng đôi chút được mình có th ể nghiêm trang, vân ghét b ỏ m ột n ơi nào vân. R ồi l ại h ỏi trong cu ộc đờ i. nh ững câu không Nh ưng còn cô bé, cô đâu vào đâu. Ch ẳng nàng m ỏng manh hạn nh ư,” Làm th ế nh ư m ột h ơi th ở, g ầy nào để kh ỏi b ệnh?” nh ư m ột que t ăm, Lần đó, tôi đáp, “Tại sao c ần kh ỏi b ệnh ch ứ. B ồ tát b ệnh ngây th ơ nh ư m ột dòng ch ữ trong kinh Ph ật, và có v ẻ vì chúng sanh b ệnh c ơ mà.” Nàng đáp, “Hôm b ữa anh nh ư không bao gi ờ bi ết t ới tu ổi thành niên, làm sao có khóc um xùm khi m ới b ị nh ức r ăng s ơ s ơ, thì chúng ta th ể ng ồi ngay gi ữa quán Baron này mà không h ề s ợ hãi. đâu c ần ph ải b ệnh để hi ểu được Kinh Ph ật.” Tới nh ững Cái món ti ền tàn ph ế đâu có bao nhiêu. Tôi có th ể s ống ch ỗ lý lu ận c ụ th ể v ề cu ộc đờ i thì tôi l ại im l ặng, b ởi vì được, và c ả h ạnh phúc n ữa v ới không m ột xu dính túi, th ực s ự tôi ch ẳng h ề hi ểu chi v ề cuộc đờ i c ả. nh ưng còn nàng, cô bé g ầy gò dúm dó kia làm sao s ống Ph ải nhi ều tháng sau, nàng m ới nói cho bi ết có l ẽ nổi gi ữa tr ần gian điên d ại này. nàng s ắp ch ết. B ấy gi ờ tôi m ới ng ẩng m ặt lên kh ỏi m ớ “Em ph ải bi ết tr ần gian mình l ắm b ệnh, và đừng gi ấy t ờ, ng ạc nhiên nhìn nàng. Chín gi ờ t ối r ồi, m ột ti ếng th ắc m ắc gì c ả.” Tôi gi ải thích m ột hôm như v ậy và nữa quán s ẽ đóng c ửa, không còn ai trong quán tr ừ không bi ết có nên tò mò h ỏi thêm v ề c ăn b ệnh c ủa nàng. chúng tôi. M ắt nàng y ếu đi, ng ười nàng tr ước gi ờ v ẫn Nh ỡ nh ư đó là m ột b ệnh khó tr ả l ời, thí d ụ nh ư ung th ư gầy bây gi ờ nh ư g ầy thêm h ơn. Ung th ư à, tôi th ắc m ắc, vú hay t ử cung ch ẳng h ạn. “Em ph ải t ập nói chuy ện v ới lạ nh ỉ, cái này c ũng gi ống nh ư x ổ s ố đấ y. M ặt nàng x ịu hư vô h ằng đêm, h ằng ngày.” Tôi b ăn kho ăn không bi ết xu ống, ra dáng bé con h ẳn, im l ặng h ồi lâu. Tôi v ẫn mình có đang nói nh ững điều quá xa l ạ v ới nàng ch ăng. không th ể hình dung được cô bé đang ng ồi tr ước m ặt tôi “Cứ g ọi tên nó ra mà h ỏi chuy ện, nh ư m ột ng ười b ạn. hôm nào có th ể bi ến m ất trên đời này. Ngay c ả n ếu bây Ðừng gi ận d ữ bao gi ờ c ả. Thì th ầm to nh ỏ. Khi nào nó gi ờ cô nàng ngã xu ống, lên c ơn s ốt tr ăm độ , ngay gi ữa hành đau quá thì thôi, tìm cách ng ủ.” quán này, đươ ng nhiên là tôi s ẽ ẵm cô nàng đi c ấp c ứu, Cô bé m ở m ột t ờ báo lá c ải và ch ỉ vào m ột bài nh ưng v ẫn s ẽ không th ấy chuy ện này có th ật tí nào. Tôi quan điểm. “Sao ng ười ta c ứ g ọi nhau ra đánh phá lung đã nói v ới nàng nh ư v ậy, th ấy nàng v ẫn m ở to m ắt nhìn tung ha. Em th ấy cu ộc đờ i mình k ỳ d ị l ắm. Anh đọ c bài nh ư không hi ểu, tôi gi ải thích thêm, t ừ lâu r ồi anh v ẫn này ch ưa. Anh làm báo n ữa làm chi.” th ấy m ọi chuy ện trên đời ch ỉ là nh ững gi ấc m ơ thôi. Tôi “Anh ch ỉ có m ột điều b ận tâm hi ện nay thôi. Ðó là ấp úng, thí d ụ chúng ta đang ng ồi đây, gi ữa quán cà phê làm sao cho em và nh ững ng ười đi sau không bao gi ờ vắng th ế này, thì c ũng không có gì là th ật c ả, ch ỉ là bi ết t ới b ệnh là gì.” Tôi thò tay qua bàn, x ếp t ờ báo kia nh ững gi ấc m ơ thôi, th ấy được nh ư v ậy, đây ch ỉ là lại và ném qua bàn bên c ạnh.” Cu ộc đờ i l ạ l ắm. Chúng ta nh ững gi ấc m ơ chúng ta s ờ được và b ơi l ội trong nó thì không bao gi ờ hi ểu được. Ðể anh b ổ túc m ột ý ki ến hôm em s ẽ không bao gi ờ đau kh ổ, th ắc m ắc hay b ận tâm. Em tr ước, chúng ta không nh ững ch ỉ đang s ống trong m ơ, có đùa bao gi ờ đâu, nàng g ắng g ượng nói. Ừ thì không mà th ực s ự t ự thân c ũng ch ỉ là nh ững bóng thoáng qua, đùa, nh ưng em ph ải t ập Thi ền và th ể d ục, anh s ẽ d ạy ẩn hi ện trong đó.” cho, d ễ l ắm, b ệnh nào c ũng chữa được. L ời tôi nói nh ư Cô bé nhíu trán. Thói quen này tôi không thích tan vào không khí. Nàng không tr ả l ời, nét m ặt xanh lắm. M ột l ần tôi có phê bình, em đừng t ập ki ểu nhíu trán nh ợt nh ạt. cau mày ra dáng đă m chiêu n ữa, có v ẻ ng ười l ớn m ột Nàng ở trong m ột c ăn chung c ư góc Brookhurst và cách không t ốt. B ởi vì cau mày nhíu trán c ũng không th ể Hazard. Bu ổi chi ều nàng đi b ộ ra quán ng ồi ch ơi và nói làm em tr ở nên nhà bác h ọc được. Th ế là su ốt c ả tu ần l ễ chuy ện v ới tôi, t ới khuya r ồi l ại v ề. Làm th ế nào cô bé kế ti ếp, cô nàng nhíu trán cau mày liên t ục. C ũng may sống được trên th ế gian này nh ỉ, tôi th ắc m ắc, l ại ngay nh ững thói quen nh ư v ậy nàng quên c ũng r ất mau. Lúc

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 49 đó tôi t ự nh ủ, ph ải chi ch ứng b ệnh nàng c ũng th ế thì hay tr ắng ng ười M ỹ gi ải thích v ới tôi v ề cách gìn gi ữ s ức bi ết m ấy, mu ốn nh ớ thì có, mu ốn quên thì đi, cu ộc đờ i s ẽ kh ỏe h ằng ngày cho nàng. Ông ta có v ẻ hi ểu l ầm nh ư vui bi ết m ấy. chúng tôi là tình nhân, ho ặc m ột ki ểu nh ư đang s ống v ới “Em mu ốn anh t ới đưa đón m ỗi chi ều ra quán nhau. Baron. Em không còn s ống bao nhiêu ngày n ữa.” Cô bé “Thu ốc ấy à, cô ấy c ần c ả m ột pharmacy đấy. một hôm nói nghiêm trang nh ư m ột m ệnh l ệnh. Khuôn Nh ưng r ồi c ũng s ẽ ch ẳng đâu vào đâu.” Gibson, ng ười mặt nàng nh ợt nh ạt, xanh xao, hi ện lên đôi m ắt sáng nhìn bác s ĩ già l ắc l ắc đầ u. T ừng m ảnh tóc tr ắng bay trên đầu, th ẳng vào tôi. “Em có th ể đi b ộ ra ng ồi v ới anh được. ông đứng gi ữa hành lang s ạch bóng và th ơm mùi nhà Nh ưng em mu ốn t ừ bây gi ờ anh ph ải đón em ra đây.” th ươ ng gi ải thích. Nhà th ươ ng cách th ư vi ện công c ộng hai block. Tôi không th ấy có gì để t ừ ch ối. M ột hôm nào, cô Su ốt ngày tôi ngồi đọ c và vi ết trong th ư vi ện, ch ờ t ới bé r ời kh ỏi cu ộc đờ i này, r ời nh ững h ệ l ụy tr ần gian và bốn gi ờ thì vào th ăm nàng. Nh ưng nh ững ngày này trôi sẽ vui vì nh ững ngày hôm nay. “Chi v ậy nh ỉ,” tôi v ẫn cãi qua th ật ch ậm, tôi không đọ c được nhi ều và c ũng không bướng, “em c ần ph ải ng ủ nhi ều h ơn là đi ch ơi. Nh ất là ra vi ết nhi ều. Máu l ười c ũng n ổi lên r ồi, tôi t ự khi ển trách đây l ại khói thu ốc, b ụi b ặm, có t ốt đâu. Nh ỡ th ằng nào nh ư v ậy. Nh ưng c ũng không ph ải, tôi nghi ệm ra mình qu ăng l ựu đạ n vào đây thì l ại h ỏng. C ứ g ối đầ u vào không t ập trung tinh th ần được. Tôi nh ớ t ới nh ững ngày pharmacy c ủa em mà ng ủ là t ốt nh ất.” mẹ tôi s ắp m ất. Nh ững ngày ấy tôi v ẫn không bao gi ờ Ng ười cô bé nh ư nh ỏ l ại, đôi m ắt v ẫn nhìn th ẳng ngh ĩ r ằng mình s ắp xa m ẹ. Chuy ện gì v ới mình c ũng là vào tôi. chuy ện b ất ng ờ, tôi t ự ngh ĩ. Nh ưng còn chuy ện này, cô “Mỗi ngày em ph ải h ỏi anh kho ảng ba câu h ỏi v ề bé h ẳn là s ắp r ời th ế gi ới này r ồi, tim tôi th ắt l ại khi nh ớ Thi ền. Anh s ẽ tr ả l ời, em không c ần hi ểu, nh ưng b ắt tới l ời bác s ĩ. Y H ọc không tiên đoán được gì thêm cho bu ộc ph ải nghe và nh ớ. Có nh ư v ậy anh m ới đưa đi ch ơi, nh ững tr ường h ợp này, cách nói ông dè d ặt. và m ỗi ngày s ẽ đón em ra đây. OK? Ðược ha.” Tôi ra “Mr. Gibson, ông ngh ĩ r ằng bao gi ờ nàng đi,” tôi gi ọng th ầy, “Vậy thì hôm nay câu h ỏi nào đây?” ng ập ng ừng h ỏi. “Em đâu bi ết h ỏi gì.” Cô nàng gi ọng nh ỏ l ại, nhìn “Cứ gi ả thi ết là vài n ăm n ữa ch ẳng h ạn, c ũng có ra ngoài nh ững khung kính. Tôi đoán nàng h ơi m ệt, bây th ể là vài tháng. T ốt h ơn hết là c ứ bình t ĩnh ch ờ thôi. gi ờ là tr ễ r ồi, tr ời s ụp t ối ngoài kia. Tôi c ũng không bi ết Nh ưng còn phép l ạ n ữa ch ứ. Chúng ta ph ải tin vào ph ải nói gì. Hình nh ư có gì ch ận n ơi c ổ h ọng tôi. Cô nh ững điều không hi ểu được.” Ông nói ch ậm rãi, g ật gù, nàng nói, gi ọng th ật nh ẹ, r ất nhi ều khi em bu ồn ng ủ, nh ư đôi m ắt xanh nhìn tôi nh ư ch ờ đợ i m ột ph ản ứng. bây gi ờ ch ẳng h ạn, nh ưng c ứ s ợ s ẽ không bao gi ờ th ức Tôi đã tr ả l ời r ằng tôi tin vào phép l ạ, b ởi vì cu ộc dậy. C ũng có khi đau, đau c ả ng ười ch ứ, nàng v ẫn nhìn sống t ự nó đã là phép l ạ. Tôi ng ạc nhiên nghe gi ọng ra nh ững ng ọn đèn đường. Ðau đớn l ắm, nh ư bây gi ờ mình r ất m ực bình t ĩnh. ch ẳng h ạn, nh ưng em mu ốn anh th ăm em m ỗi ngày...” Nếu chúng ta không th ở n ữa Bây gi ờ thì tôi bi ết nàng b ị ung th ư t ử cung. C ũng không th ấy được b ầu tr ời xanh trên kia lạ, vì ch ứng b ệnh này th ường x ảy ra cho ng ười l ớn tu ổi. không n ắm được tay nhau trong đờ i này Một l ần nàng vào nhà th ươ ng Anaheim n ằm c ả tu ần l ễ. và câm l ặng đờ i đờ i dán lên môi Mỗi chi ều tôi đề u vào ch ơi bên gi ường b ệnh v ới nàng. hãy tin vào... Tôi đọc đôi tin v ớ v ẩn v ề Vi ệt Nam, gi ả v ờ l ướt qua vài bài th ơ cho có l ệ, th ơ d ở l ắm, ch ẳng th ấy bài nào hay c ả, Bài th ơ tôi làm được m ấy câu, c ũng d ở dang. Tôi tôi c ứ g ạt qua nh ư v ậy. Em t ập th ở đi, c ũng đỡ m ệt hay đọc khi nàng ra vi ện. C ăn phòng em t ự nhiên thân thi ết đau đớn ch ẳng h ạn. Nàng g ầy h ẳn đi, hai gò má nhô hơn, nàng nói khi tôi đư a nàng v ề. V ề l ại cái pharmacy xươ ng ra. Gi ọng nàng thì th ầm, anh không nên nhìn em này vui h ơn, tôi ki ếm chuy ện để nói. Bình th ường tôi trong hoàn c ảnh này. Nàng nói nàng ch ẳng ưa tí nào b ộ thu ộc lo ại ít l ời. Vài ngày sau, nàng m ới nh ớ là tôi có đồng ph ục màu xanh c ủa nhà th ươ ng. Tôi ng ồi bên c ạnh đọc bài th ơ nào đấy cho nàng. Bài th ơ anh làm đó h ả, cô và đọc th ầm bài Ð ại Bi Chú. Không ai bi ết chuy ện gì s ẽ nàng h ỏi. Ừ, th ơ d ở l ắm, đừ ng nh ớ t ới nó n ữa, tôi l ầu xảy ra ngày mai, tôi nhìn nh ững ống thu ốc bên gi ường bầu. Anh có c ả tr ăm bài nh ư th ế đấ y, đừ ng b ắt anh làm nàng. Tôi si ết ch ặt tay nàng d ưới t ấm ra gi ường. Tay em th ơ, ch ẳng ai khen c ả. Có em khen ch ứ, em thích nh ững toàn là x ươ ng, làm th ế nào có l ại th ịt da nh ư ngày x ưa bài th ơ nh ư v ậy, nàng bi ện h ộ. Ừ thôi quên đi, anh n ăn n ỉ nh ỉ, tôi bùi ngùi suy ngh ĩ. Sau l ần m ổ này, s ức cô bé sẽ mà. yếu h ẳn, bác s ĩ nói v ới tôi nh ư v ậy. Ng ười bác s ĩ già tóc Khi h ơi kh ỏe kho ắn m ột chút, cô bé l ại đòi ra quán

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 50 Baron ch ơi m ỗi chi ều. Chi v ậy, tôi tìm l ời ng ăn c ản, ở nàng c ứ l ầu b ầu hoài. Tôi ng ủ ở đây ti ện cho vi ệc ăn nhà cho chóng kh ỏe. Ngoài kia đầy khói thu ốc đấ y. Em uống c ủa tôi. Và đôi ph ần c ũng ti ện cho s ức kh ỏe c ủa thích ng ồi nhìn bu ổi chi ều, v ả l ại em th ật s ự không b ệnh, nàng. Nàng b ảo, ng ủ m ột mình em s ợ l ắm. Sao l ại s ợ nh ưng chính là cu ộc đờ i b ệnh, cu ộc đờ i làm em b ệnh. nh ỉ, tôi gi ải thích r ằng t ất c ả nh ững n ỗi s ợ đề u không có Tôi đùa, không ph ải em b ệnh, đúng không, mà là ngôi th ực. Em s ợ đau đớ n, và đôi khi s ợ ch ết n ữa. Nàng nói nhà b ệnh ch ứ gì. Cô bé g ật đầ u, dáng nh ư hi ểu m ọi l ời nàng c ảm được n ỗi đau len vào t ừng b ắp th ịt, th ắt các c ơ tôi nói. Chúng tôi b ật ra c ười. Tôi nói thêm, em không lại và di chuy ển qua l ại d ăm n ơi trên c ơ th ể nàng. Còn s ợ bi ết r ằng bu ổi chi ều làm em m ệt sao, m ặt m ũi c ứ nh ợt ch ết n ữa, nàng nói th ật nhanh, em s ợ không th ấy anh nh ạt ra, ai c ũng bi ết là b ệnh c ả. V ả l ại, bây gi ờ em c ần nữa. N ếu em t ập được không suy ngh ĩ gì c ả, tôi gi ải ph ải m ập ra m ột tí. Nàng x ịu m ặt xu ống, em lúc nào thích, thì s ẽ không bao gi ờ th ấy được gì là s ợ hãi v ới lo cũng toàn x ươ ng c ả, làm sao m ập n ổi. Tôi im l ặng. Nàng lắng. Nàng có v ẻ không tin bao nhiêu vào nh ững điều hỏi sang chuy ện khác, lúc này báo chí còn ch ống phá nh ư v ậy. lung tung n ữa không. Có tr ời bi ết h ọ đang làm gì, tr ần gian mình l ắm chuy ện l ắm, tôi nói trong cách để nàng Có đôi tên nhà báo b ắt đầ u th ắc m ắc v ề hành động kh ỏi suy ngh ĩ. Anh nhà báo, anh bi ết ch ứ, cô bé tr ở của tôi. H ọ xì x ầm đôi điều và tôi nghe l ại t ừ nh ững gi ọng b ướng b ĩnh. Câu h ỏi th ứ nh ất v ề Thi ền em ch ưa ngu ồn khác. Khi tin này được di ễn d ịch qua m ấy bà v ợ hỏi mà, tôi v ặn l ại, thôi ng ủ đi nghe ch ưa. Tôi kéo m ền của h ọ thì càng nghiêm tr ọng n ữa. Tôi b ảo v ới m ột tên ph ủ kh ắp ng ười nàng. bạn thân c ủa tôi, làm sao đính chính bây gi ờ, t ội nghi ệp cho cô bé ch ứ. Tên này thu ộc lo ại c ũng ch ẳng b ận tâm Tôi ng ồi trên sàn nhà s ắp x ếp nh ững b ề b ộn sách chuy ện gì trên đời, h ắn ch ỉ g ật gù b ảo k ệ. Tao ch ỉ ng ồi vở, áo qu ần c ủa nàng. Ðôi con búp b ế nh ựa thò đầu gi ữa canh b ệnh cho cô bé thôi, ai c ũng có th ể đoán nh ư v ậy, đống lung tung ấy, tóc vàng, m ắt xanh, bi ết nh ắm m ắt, tôi nói. Th ế mày c ũng ngh ĩ r ằng tao làm tình v ới cô nàng mở m ắt. Tôi n ằm l ăn ra gi ữa phòng ng ủ vì m ệt, tay còn à, tôi có v ẻ h ơi qu ạu qu ọ khi ph ải nói nh ư v ậy. Bi ết làm ôm hai con búp bê vào ng ực. Bu ổi sáng th ức d ậy, nàng sao được, h ắn b ảo để h ắn gi ải thích cho nh ững ngu ồn tin đang pha cà phê. Tôi xin l ỗi vì ng ủ quên, đáng ra anh kia im đi. Tôi ch ỉ hy v ọng cô bé không nghe gì c ả. N ếu nên v ề nhà, nh ững ng ười chung quanh có th ể nói nh ững tôi bi ết có ai nói gì v ới nàng, tôi s ẽ v ặn c ổ h ắn ngay. lời không t ốt. Nàng b ảo không sao, em c ũng s ắp theo “Phòng cô bé là m ột pharmacy, còn tao là ng ười ông Ph ật r ồi, ch ẳng ai th ắc m ắc đâu, m ắt nàng v ẫn nhìn canh b ệnh. Hi ểu ch ưa?” Tôi đứng lên và nói g ằn v ới tên tôi th ăm dò. Tôi b ảo, cu ộc đờ i nh ảm l ắm, h ọ b ịa chuy ện bạn nh ư v ậy tr ước khi v ề. lung tung cho coi. Nàng b ảo, anh c ứ gi ải thích thì h ọ Th ật s ự thì nh ư v ậy. Tôi đã s ống đơn gi ản nh ư ph ải tin thôi. Tin cái gì nh ỉ, tôi b ăn kho ăn, n ếu đêm qua vậy. Tôi ch ỉ là k ẻ s ăn sóc tr ần gian này, và tr ước tiên là em thôi không th ở n ữa, h ọ s ẽ b ảo gì đấy, ch ẳng h ạn nh ư cô bé. Th ế thôi. anh rape em, hay là l ảm nh ảm gì đấy. Cô bé đem ly cà Bệnh nàng càng lúc càng n ặng. Mùi thu ốc lúc nào phê đặt tr ước m ặt tôi, ẵm lên hai búp bê nh ựa, nói nh ư cũng b ốc lên ng ợp c ả phòng. Ban đêm nàng th ường tr ằn với búp bê, ch ẳng sao c ả các em nh ỉ. Tôi không bi ết nói tr ọc, b ật đèn d ậy đọ c sách, ho ặc pha thu ốc u ống. Nàng thêm gì cho rõ h ơn, em nghe này, thí d ụ đấ y, h ọ b ảo là nói, n ỗi s ợ c ủa nàng càng lúc càng t ăng. Tôi nói bi ết sao chúng mình làm tình thì ch ẳng t ốt cho em tí nào. Nàng bây gi ờ, c ứ th ở đề u đặ n r ồi s ẽ ng ủ quên thôi. Nàng nói mở to m ắt nhìn, nh ưng mình có đâu, mà h ọ nói thì có sao có khi đau quá, c ứ nhìn th ấy nh ững hình ảnh d ữ d ội hi ện đâu. Tôi nhún vai và đứng d ậy ôm nàng vào lòng. Nàng ra tr ước m ắt. Tôi h ỏi hình ảnh gì. Nàng nói hình ảnh ch ỉ là m ột đứ a bé không bao gi ờ l ớn. Nàng t ựa đầ u vào trong nh ững cu ốn sách v ề ma qu ỷ hay đị a ng ục gì đấy, ng ực tôi, em không còn bao nhiêu ngày s ống n ữa. Tôi đủ nh ững th ứ nàng t ừng đọ c h ồi nh ỏ. Tôi nói, khi nào nói, em ch ỉ là đứa bé sáu tu ổi. Nàng b ảo, còn anh là sáu em s ợ c ứ b ật đèn lên đọc sách, đừ ng lo anh m ất ng ủ, vì tu ổi r ưỡi, m ắt nàng v ẫn ng ẩng nhìn lên, tay b ấu ch ặt vai anh có th ể ng ủ được trong m ọi điều ki ện. tôi. Su ốt tu ần nh ư v ậy, nàng than th ở v ề s ợ hãi, v ề s ự Từ đó, th ỉnh tho ảng tôi đến ng ủ phòng nàng m ỗi ch ết. Tôi c ứ n ằm v ật ra trên sofa, gi ữa sàn nhà b ề b ộn đủ khi l ười v ề nhà ho ặc có khi để làm nàng vui. Tôi không th ứ, bóp bóp hai con búp bê cho nó kêu nh ững ti ếng oa nằm trên sàn nhà n ữa, nàng d ạy tôi m ở chi ếc gh ế sofa ra oa cho nàng vui, r ồi l ại nói l ảm nh ảm v ề m ọi chuy ện trên làm gi ường. C ũng h ơi phi ền vì ph ải dùng m ột tí s ức và đời cho t ới khi ho ặc nàng ng ủ quên ho ặc tôi g ục đầ u vào sự khéo léo để m ở được các lò so s ắp r ỉ sét bên trong đống sách v ở thi ếp đi. gh ế. Nhi ều ngày lên được phòng nàng, tôi tr ải túi ng ủ Th ời gian sau này chúng tôi không ra quán Baron ngay trên sàn nhà và chui vào ng ủ. Cách này ti ện h ơn dù nữa. Lý do chính là không có ti ền. Ti ền tem th ư và điện

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 51 tho ại c ủa tôi còn nhi ều h ơn ti ền ch ợ. Tôi còn ph ải ti ết ki ệm s ức kh ỏe c ủa nàng n ữa ch ứ, đi đứ ng nhi ều ch ỉ m ệt thêm. Phòng làm vi ệc và n ơi ăn ng ủ c ủa tôi bây gi ờ là gh ế sofa c ủa nàng. NHÌN TH ẤY L ẠI MÌNH Một chi ều, nàng b ảo tôi đưa nàng đi ch ơi. Tôi ch ở nàng ra Laguna Beach, vào các shopping mall và tr ở v ề Th ức t ỉnh nh ớ th ời thu ở tr ước khi đêm xu ống. Nàng nói mu ốn vào Baron u ống ly cà Lang thang làm k ẻ cô đơn phê cu ối cùng. Tôi ng ạc nhiên h ỏi sao l ại cu ối cùng. M ặt Gặp dáng Ki ều ở b ến m ộng nàng tái xanh, g ầy nh ợt nh ạt. Tôi c ũng chìu nàng và nói Không gi ờ soi th ấy m ặt g ươ ng sẽ làm m ọi chuy ện trên đời này để làm nàng vui. Khi Lầm l ũi vào đời kh ắp x ứ ng ồi trong quán t ự nhiên nàng ch ảy n ước m ắt. Tôi h ỏi Ch ẳng nh ớ v ề l ại nhà x ưa sao v ậy. Nàng nói bu ồn ng ủ. Em không còn đau đớn Do nghe l ời nàng H ạt Ng ọc nữa, nh ưng bu ồn ng ủ l ắm, t ự nhiên bu ồn ng ủ d ễ s ợ. Và Đắm theo qu ả ng ọt hoa vàng nàng g ục đầ u lên bàn, n ước m ắt còn ng ấn mi và nói để Khi nh ớ v ề, đêm t ối đế n em ng ủ. Tôi tr ả ti ền và dìu nàng vào xe đư a v ề. Tôi ph ải Bị l ạc đường b ởi phong ba ẵm nàng lên c ầu thang. Nàng nh ẹ nh ư bông. Ðầu g ục vào Mưa s ấm ch ớp lòng ch ới v ới ng ực tôi, m ắt nh ắm l ại, nét m ặt d ịu dàng. Tôi nghe nh ư Cõi th ực mà nh ư H ư vô ti ếng thì th ầm khi đặ t nàng xu ống gi ường, em không s ợ Ng ỡ mình b ị oán t ặc d ữ nữa, không s ợ gì n ữa. Tay nàng v ẫn níu ch ặt ng ực áo tôi. Mừng thay g ặp k ẻ đồ ng hành Trên khuôn m ặt nàng hi ện ra m ột v ẻ bình yên làm tôi Đư a l ối tâm tình th ăm h ỏi vui. Nàng tr ở ng ười và ôm ch ặt l ấy tôi, đầ u dúi vào ng ực Qua đây rõ b ậc trí nhân tôi. Tôi kéo ch ăn đắp và ôm nàng ng ủ. Sáng hôm sau Tâm m ở ra nghe ng ười d ặn nàng không th ức d ậy n ữa. Ðôi m ắt nàng không bao gi ờ Từng câu di ệu lý chân nguyên mở ra n ữa. Gi ọt n ước m ắt trên mí đã khô, nh ưng n ụ c ười Sám h ối thân tâm t ắm g ội vẫn còn t ươ i. Men tình, t ội l ỗi tuôn trào Sau này, m ột ng ười b ạn bác s ĩ cho bi ết nh ững Lòng t ẩy s ạch nh ờ t ịnh th ủy ng ười b ệnh ung th ư ch ết th ường r ất là đau đớn, v ật vã. Trong ngoài th ường l ạc an vui Tôi không nói gì v ề cái ch ết bình yên c ủa nàng, tôi Mặc áo m ới tr ước b ảo điện không thích nói nh ững điều riêng t ư. T ới bây gi ờ th ường Nơi đây đã th ấy l ại mình: khi m ỗi khi tr ở gi ấc, tôi v ẫn c ảm th ấy nàng đang dúi đầu Ph ật t ượng cùng ta tan rã vào ng ực tôi, g ối đầ u vào vai tôi, tóc nàng còn th ơm mùi Vô th ường t ứ đạ i thành tro chanel v ươ ng v ất trên m ặt tôi, vòng tay nh ỏ nh ắn c ủa Năm u ẩn th ường c ư ho ại di ệt nàng v ẫn ôm ch ặt tôi. M ỗi khi c ảm th ấy nh ư v ậy, tôi l ại Hữu tình đang tr ở v ề không đọc th ầm ba bi ến Ðại Bi cho nàng. Chúng tôi ch ỉ là Mang theo Th ường Minh Tu ệ Giác nh ững đứ a tr ẻ trên tr ần gian này. Và nàng, cô bé kia đã Là Nh ư Nh ư b ất di ệt muôn đờ i. một th ời s ợ hãi cu ộc đờ i và nay đã đi xa, th ật xa. Còn g ởi lại n ụ c ười. Th ật t ươ i. Ngay c ả khi đôi m ắt đã khép v ĩnh vi ễn. ĐỨC H ẠNH

Nhi ều tu ần sau, m ột chi ều tôi tr ở l ại Baron, ng ồi đúng n ơi bàn chúng tôi th ường ng ồi. Ngoài tr ời b ắt đầ u tối. Tôi nhìn qua nh ững bàn tr ống và ch ợt nh ớ l ời nàng một hôm, chúng ta đang trong ngôi nhà b ệnh. N ơi này có bệnh? Tôi không bi ết. Ch ỉ bi ết tôi đang nh ớ nàng kinh kh ủng, n ắm gi ẻ rách th ơm mùi b ệnh vi ện c ủa tôi. Khi đư a tay vào túi l ục ti ền, tôi th ấy l ại m ảnh gi ấy hôm tr ước ghi bài th ơ. T ờ gi ấy nh ăn nheo, rách bèo nhèo. Tôi không dám m ở ra đọ c l ại, ch ỉ nhét v ội vào túi. Và khi đứng d ậy ra v ề, tôi đi nh ư ch ạy.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 52

MT T ƯNG

Ngô Nguyên D ũng

Sư c ụ cho g ọi chú ti ểu B ửu vào, nói: mõ ch ớ.'' D ẫu hi ểu, nh ưng ti ểu H ạnh v ẫn ấm ức trong - Con t ới đây làm công qu ả đã lâu, h ạnh tu coi nh ư đã bụng. Ti ểu B ửu bi ết v ậy, nên ít khi đem chuy ện đi th ỉnh có, nên th ầy mu ốn nh ờ con m ột chuy ện. tượng ra nói. Ti ểu B ửu cung kính xá: Tội nghi ệp, ti ểu H ạnh là tr ẻ m ồ côi, được thân nhân - Th ưa th ầy, con xin nghe. gởi vô chùa t ừ n ăm sáu tu ổi. Không nh ững ti ểu B ửu có - Con bi ết, chùa mình d ọn t ừ Mai S ơn v ề đây đã bổn ph ận d ạy h ọc cho ti ểu H ạnh, mà còn ch ỉ v ẽ nó cách nhi ều n ăm mà v ẫn ch ưa th ỉnh được t ượng Quán Th ế Âm quán xuy ến chuy ện chùa chi ền nh ư n ấu c ơm, gi ặt gi ũ, theo. Nay, tình th ế t ươ ng đối yên ổn tr ở l ại, th ầy mu ốn lau chùi hay gióng chuông và th ắp nhang đèn cúng Ph ật con t ới chùa c ũ th ỉnh v ề, có được ch ăng? mỗi th ời kinh s ớm chi ều. Còn nh ỏ, nên ti ểu H ạnh ham Ti ểu B ửu b ối r ối: ch ơi h ơn thích làm. M ỗi n ăm t ới mùa d ế, nó ra ru ộng b ắt - D ạ, được... nh ưng... vài con đem v ề nuôi trong h ộp thi ếc, gi ấu d ưới ụ r ơm ủ - Nh ưng sao? nấm. Khi b ị ti ểu B ửu b ắt g ặp đang ch ơi đá d ế, nó ng ỏn - Không bi ết con có đủ s ức v ượt qua m ọi khó kh ăn, ngo ẻn c ười nh ận l ỗi. Ti ểu B ửu không la m ắng hay ng ăn hi ểm tr ở. cấm chi, ch ỉ ôn t ồn gi ải thích. M ột hôm, chú b ắt g ặp ti ểu Sư c ụ điềm nhiên: Hạnh ng ồi khóc l ặng l ẽ bên ao n ước. H ỏi sao khóc, nó - Con c ứ th ơi th ả mà đi, coi đó nh ư đường tu hành, rấm r ứt: ''Em v ừa phóng sanh m ấy con d ế ra ru ộng.'' thong dong b ước, th ế nào c ũng t ới. Ti ểu B ửu c ảm động lây, đặ t tay lên vai b ạn: ''Làm m ột Ti ểu B ửu cúi m ặt: vi ệc thi ện, l ẽ ra ph ải c ười, sao l ại khóc?'' Ti ểu H ạnh - Th ưa th ầy, con không ng ại đường xa cách tr ở mà ng ước m ặt c ười m ếu, l ộ hàm r ăng sún. N ụ c ười ấy, ti ểu ng ại lòng mình ch ưa đủ đạ o h ạnh để th ỉnh t ượng v ề đây. Bửu su ốt đờ i không bao gi ờ quên. Sư c ụ c ười khoan dung: Th ỉnh tho ảng s ư c ụ l ại vui mi ệng k ể chuy ện phong - Đáng l ẽ chuy ện này là c ủa th ầy, nh ưng th ầy bi ết s ức cảnh Mai S ơn cho hai chú ti ểu nghe. R ừng núi ấy, nh ư mình h ết kham n ổi th ử thách ngo ại c ảnh, nên ph ải nh ờ tên g ọi, có nhi ều mai d ại. Không hoàn toàn gi ống nh ư tới con, ng ười mà th ầy h ết d ạ tin t ưởng. mai ch ưng vào d ịp đầ u n ăm, dã mai có cánh hoa thuôn Ti ểu B ửu xúc độ ng r ơm r ớm l ệ: dài, h ơi úp, mau n ở mà c ũng chóng tàn. H ằng n ăm, t ới - Th ầy đã nói v ậy, con xin tuân. độ mai mãn khai, sáng ra su ối múc n ước, th ấy l ưng núi Rồi t ừ đó cho t ới ngày lên đường v ề l ại Mai S ơn t ự, đơ m r ực hoa vàng. Chi ều hôm r ịn s ươ ng, t ưởng nh ư có không đêm nào ti ểu B ửu yên gi ấc. Chú c ứ tr ằn tr ọc m ơ bầy hoàng h ạc t ừ tây ph ươ ng tr ở l ại th ăm chùa. Ti ểu B ửu tưởng v ề chuy ến đi s ắp t ới. Ti ểu H ạnh, b ạn đồ ng tu, g ọi ghi đậm hình ảnh th ơ m ộng ấy vào tâm. Để đế n hôm đó là ''s ứ m ạng cao c ả c ủa T ề Thiên đại thánh'', và l ộ v ẻ nay, chú c ứ th ẩn th ơ m ộng m ị c ảnh r ừng mai trong chi ều ganh t ị ra m ặt. Ti ểu B ửu ph ải an ủi: ''Chú còn nh ỏ, th ầy sươ ng to ả. đâu dám nh ờ.'' Ti ểu H ạnh h ờn d ỗi: ''Sao th ầy không cho So v ới ph ần s ố ti ểu H ạnh, ti ểu B ửu may m ắn h ơn, vì anh em mình đi chung cho có b ạn?'' Ti ểu B ửu c ười kh ẽ: còn m ẹ và b ảy anh ch ị em. Tháng ch ạp n ăm nào m ẹ ''Ph ải có ng ười ở l ại ch ăm sóc th ầy và lo chuy ện chuông cũng t ới th ăm ti ểu B ửu. Quà cáp m ẹ mang, toàn nh ững

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 53 th ứ ti ểu B ửu h ảo ăn nh ư bánh h ạnh nhân, bánh chu ối h ấp - T ại ti ểu H ạnh không bi ết, ch ớ chú lo l ắm, s ợ mình và th ật nhi ều bánh ích b ột khoai mì. Chú bi ết, th ật ra đó không làm tròn b ổn ph ận. ch ỉ là cái vui t ạm, s ự có m ặt c ủa m ẹ m ới là ni ềm vui Ti ểu H ạnh th ắc m ắc: chính. M ẹ là cái g ạch n ối ấm áp cu ối cùng gi ữa chú và - Không hi ểu s ư c ụ th ỉnh b ức t ượng đó v ề làm gì? th ế t ục bên ngoài. M ẹ nán l ại chùa vài ngày, ph ụ làm Sao không đặt làm t ượng m ới, l ớn và đẹp h ơn? công qu ả. Lâu r ồi, m ẹ không còn nh ắc t ới cha, ng ười mà - Sao em bi ết t ượng c ũ nh ỏ và x ấu? mẹ k ể đã t ập k ết ra B ắc t ừ n ăm 1954. C ũng lâu r ồi, ti ểu Ti ểu H ạnh nh ăn nhó gi ải thích: Bửu không còn h ỏi m ẹ lý do t ại sao mang chú g ởi cho - X ấu thì em không dám nói, nh ưng ch ắc ch ắn là nh ỏ chùa. Ti ểu B ửu đã b ắt đầ u c ảm th ọ nh ịp s ống tu hành. và x ưa c ũ l ắm r ồi. Dù v ậy, t ới lúc m ẹ con chia tay n ơi b ến đò, ti ểu B ửu - Quí vì c ũ x ưa đó em. Bây gi ờ t ượng là m ột món c ổ không kh ỏi sa n ước m ắt. Chú ch ờ bóng con đò khu ất ngo ạn hi ếm có. dạng sau lùm cây và m ặt n ước im sóng mái chèo, m ới Rồi ti ểu B ửu tr ầm ngâm c ất gi ọng: quay l ưng l ầm l ũi, m ắt lệ ng ắn dài. Thu ở ấy ch ưa có m ặt - Theo l ời s ư c ụ, vài n ăm tr ước ngày chia đôi đất ti ểu H ạnh. Trong nh ững bu ổi ti ễn đưa v ề sau, có ti ểu nước, lúc tình th ế còn h ỗn mang, m ột hôm có anh thanh Hạnh bên c ạnh, ti ểu B ửu c ố ng ăn n ước m ắt. R ồi c ũng t ới niên ghé ngang Mai S ơn t ự xin tá túc m ột kho ảng th ời lúc, chú không còn khóc khi t ừ giã m ẹ n ữa, ch ỉ bu ồn. gian. Anh ta là th ợ m ộc, bi ết đẽ o kh ắc t ượng g ỗ. S ư c ụ Bu ồn trong nh ững l ần bóc bánh ra ăn. R ưng r ưng t ưởng không nh ờ, nh ưng ngày n ọ, anh vào r ừng vác v ề m ột lại ti ếng chân m ẹ qu ạnh qu ẽ trong sân chùa lót g ạch tàu. khúc g ỗ hu ỳnh đàn. Th ế là su ốt bu ổi anh ta cày c ục nâng Và đậm đà bi ết m ấy món canh bí m ẹ n ấu dâng Ph ật r ằm niu đẽo thành t ượng Ph ật. Tr ước đó anh ta còn k ỹ l ưỡng tháng ch ạp. ngâm g ỗ trong n ước bông s ứ. H ỏi để làm gì, thì anh b ảo, Ti ểu B ửu xoay l ưng, hé m ắt nhìn ra li ếp c ửa v ằng v ặc có v ậy g ỗ m ới d ẻo dai b ền v ững v ới th ời gian và lúc nào tr ăng soi. Đêm nay c ũng r ằm. Ti ểu B ửu khó ng ủ, m ơ vá cũng tho ảng h ươ ng hoa. Sau vài tu ần, anh hoàn t ất b ức quàng chuy ện này chuy ện n ọ. T ự d ưng chú c ảm th ấy tượng. S ư c ụ b ảo r ằng, ch ưa th ấy t ượng Ph ật nào có th ần nhi ệm v ụ s ư c ụ giao phó gian nan quá. Đường t ừ đây lên sắc t ừ bi nhân ái nh ư th ế. T ượng nh ỏ thôi, ch ừng ba gang Mai S ơn t ự non m ười cây s ố, nh ưng ph ải đi b ộ, vì không tay, v ậy mà ch ỉ c ần nhìn qua di ện m ạo, đã th ấy cái tâm có l ối sông. Đi v ề ít nh ất hai ngày. Ti ểu B ửu đị nh ở l ại vô biên vô l ượng hi ện ra rành rành. Cho t ới đêm n ọ, chùa c ũ m ột đêm m ột ngày để ng ắm c ảnh hoa cho mãn chàng thanh niên xin phép s ư c ụ r ời chùa, r ồi không th ấy nhãn. Không bi ết, sau m ấy n ăm chinh chi ến, c ảnh v ật có tr ở l ại nh ư đã h ứa. Khi chi ến tranh tràn lan, s ư c ụ nh ờ còn nh ư x ưa? Có còn nh ững c ội mai hóa long ng ủ quên ng ười chôn gi ấu b ức t ượng bên c ội bông s ứ sau chùa. lưng ch ừng núi? Có còn nh ững hoàng hôn, b ầy công núi Hôm t ản l ạc v ề đây, quên đem theo. Bây gi ờ tính l ại đã bay v ề đậ u trên chòm s ứ tr ắng đợ i nghe chuông? Có còn gần m ười n ăm, mau th ật. bóng tr ăng th ủy ngân soi trong lu n ước ng ậm bông s ứ Ti ểu H ạnh th ở ra, h ỏi: mỗi đêm r ằm? Ti ểu B ửu r ợn ng ười t ưởng ra bàn tay ai - Không bi ết anh thanh niên ấy làm gì, quê ở đâu? thon mu ốt đẩ y gi ạt l ớp hoa, v ốc làn n ước th ơm r ẩy lên - S ư c ụ không nói, chú c ũng không h ỏi. Mà bi ết, có tượng Ph ật. Ngón tay d ịu nhi ễu, m ềm m ại. M ặt n ước run ích chi? gợn sinh thú. H ươ ng hoa ch ập ch ờn v ọng t ưởng. Ti ểu Ti ểu H ạnh đoán xa đoán g ần: Bửu gi ật mình nh ận ra đó là bàn tay con gái. - Ch ắc anh ấy làm chuy ện đạ i s ự, không mu ốn cho ai Bên c ạnh, ti ểu H ạnh n ẩy ng ười, ú ớ mê s ảng. bi ết. * Ti ểu B ửu c ười nh ẹ: Ti ểu B ửu s ắp b ầu n ước l ọc, hai c ủ khoai lu ộc, đòn - Ờ, s ư c ụ còn k ể thêm, theo l ời anh ấy d ặn, mu ốn bánh tét nh ưn chu ối, quy ển k ệ m ỏng và cái x ẻng con vào cho t ượng có th ần s ắc, ph ải ngâm g ỗ trong n ước in bóng bọc v ải. Ti ểu H ạnh l ăng x ăng d ặn dò: tr ăng r ằm ba đêm. - Chú đi, nh ớ v ề s ớm. Đừ ng quên cái ch ăn bông! - R ủi nh ằm b ữa tr ời xấu, không tr ăng thì sao? - Lâu l ắm là ba ngày. Ti ểu B ửu nh ăn m ặt, nói nh ư trách: - Chú đem theo bao nhiêu đó th ức ăn, đủ không? - Thì ch ờ mùa tr ăng sau, có v ậy c ũng h ỏi. - Đủ r ồi. N ếu thi ếu, d ọc đường chú hái trái ăn thêm. Ti ểu H ạnh c ười l ỏn l ẻn: Khát thì u ống n ước su ối. Th ầy b ảo, có dòng su ối b ắt - Em h ỏi c ắc c ớ cho vui v ậy mà. ngu ồn t ừ dãy Tr ường S ơn, v ắt ngang l ưng núi. - Ng ười đó có c ăn tu mà ch ưa g ặp duyên đó thôi. Ti ểu H ạnh hít hà: Nét m ặt ti ểu H ạnh độ t ng ột sa s ầm: - Chú s ướng h ơn em. - Còn em? Ti ểu B ửu c ười m ỉm: Ti ểu Bửu đặ t tay lên vai b ạn:

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 54 - N ếu em không có c ăn tu, đã không l ạc t ới n ơi này. vài ng ụm n ước l ọc, ti ểu B ửu khép m ắt đị nh th ần t ọa - V ậy mà chú c ứ trách em là đứa có c ăn ch ơi ch ớ thi ền. Không được lâu, đã b ị ti ếng chim g ọi t ỉnh. Ti ểu không ph ải c ăn tu. Bửu dáo dác ng ước m ặt. M ột con qu ạ núi dang cánh Ti ểu B ửu c ười xoà: lượn vòng trên không, buông ti ếng h ốt ho ảng như v ừa - Đôi lúc chú th ấy em ham ch ơi, xao lãng chuy ện tu đánh m ất v ật gì. Bóng chim quét ch ập ch ợn lên cánh tập, nên nói v ậy ch ớ không có ý trách m ắng. đồng chan n ắng. Câu chuy ện nhà s ư hóa thành con chim Ti ểu H ạnh th ỏ th ẻ: áo dà su ốt đờ i s ục s ạo bay tìm trái tim t ướng c ướp ch ờn - Mà em ham ch ơi th ật. Nhi ều khi ra ch ợ, th ấy m ấy vờn hi ện ra trí ti ểu B ửu. Chú r ợn ng ười kêu th ầm, t ại sao đứa tr ạc tu ổi ch ơi đánh đáo, b ắn bi, đá d ế, đá c ầu, t ạt lon, cứ mãi đi tìm, mà không phá ch ấp, buông x ả th ơi thái tạt hình, em ham quá. Chú B ửu nè, r ủi sau này em... nh ư h ạnh c ủa thiên nhiên? em... b ỏ chùa đi nh ư anh thanh niên n ọ, chú có bu ồn Và c ứ ngh ĩ ng ợi luông tu ồng nh ư th ế, t ới chi ều ti ểu không? Bửu đế n chân th ềm đá 49 b ậc d ẫn lên Mai S ơn t ự. Ti ểu B ửu ng ừng tay s ắp, nhíu mày nhìn ti ểu H ạnh Không m ột bóng ng ười. N ắng s ẫm vàng, r ắc h ơi tàn lên một ch ặp, không đáp, r ồi th ắt ch ặt b ọc v ải vào đầu đòn rừng cây. Gió th ầm thì tuôn qua rãnh lá. Ti ểu B ửu ng ẩng sóc, qu ẳng lên vai gánh th ử. Có ti ếng s ư c ụ ho khan t ừ nhìn, th ấy chòm r ễ già b ấu ngo ằn ngoèo k ẽ đá, trông nh ư bu ồng bên. Ti ểu B ửu v ội ngó ra sân, th ấy bóng cây bầy tinh xà canh gi ữ c ửa hang huy ền tho ại. Chú th ở ra, hoàng lan ng ả v ề đông t ừ khi nào ch ẳng hay. M ải trò hít vào t ừng h ơi dài. B ầu tr ời nghiêng theo t ầm nhìn, chuy ện, hai chú ti ểu suýt quên th ắp nhang đèn cho tu ần choáng váng n ứt ra nh ững đường mây. Có b ầy h ạc xám kinh t ối. đang khoan thai n ối đuôi bay v ề t ổ, buông ti ếng náo * động m ột góc tr ời. Ti ểu B ửu dò d ẫm trèo lên t ừng n ấc Ti ểu H ạnh đưa ti ểu B ửu t ới cu ối l ộ đấ t. N ơi đó, con đá, bàng hoàng nh ận ra tâm mình giao động theo m ỗi đường r ẽ thành hai nhánh, ph ải v ề h ướng Mai S ơn, trái bước chân. ra ch ợ làng. L ối ph ải ít ng ười léo hánh, đường h ẹp, c ỏ Trong sân chùa, s ứ tr ắng r ộ n ở, h ươ ng lan nhè nh ẹ. lau m ọc đầ y hai bên, cao x ấp x ỉ ti ểu Hạnh. Th ềm g ạch l ở loét m ấp mô. Chùa tróc mái, ch ỉ còn tr ơ Ti ểu B ửu đặ t đòn sóc xu ống c ỏ, nheo m ắt ngó quanh: lại nh ững c ột g ỗ xiêu và chân vách cháy nám. N ơi n ầy, - Tr ời n ắng ghê. nh ư nhi ều n ơi khác, có l ẽ đã được dùng tiêu th ổ kháng Ti ểu H ạnh b ặm môi l ặp l ại l ời nh ắn c ũ: chi ến. Ti ểu B ửu đặ t đòn sóc xu ống đố ng g ạch đấ t v ỡ - Chú đi, nh ớ v ề s ớm. vụn, m ọp ng ười ch ắp tay. Chú hình dung l ại c ảnh chùa Ti ểu B ửu xoa tay lên ch ỏm đầ u l ởm ch ởm chân tóc tr ước c ơn bi ến độ ng. Điện th ờ được xây theo hình bán của ti ểu H ạnh, c ười nói: liên, nh ắc nh ở tính b ất toàn c ủa con ng ười. Cánh ph ải là - V ề, chú s ẽ c ạo tóc cho em. Thôi, chú đi. nhà trai. Cánh trái là phòng to ạ thi ền. Sau chánh điện là Hai m ắt ti ểu H ạnh long lanh: hành lang dài và h ẹp, kê t ủ ch ứa kinh điển và v ật th ờ. - Em có nhét vô b ọc cho chú l ọ d ầu gió. Cách m ột l ối ng ắn tr ải g ạch nung là nhà b ếp, m ột góc Ti ểu B ửu xúc độ ng: được ng ăn vách làm t ư phòng cho ti ểu B ửu thu ở bé và - Em v ề đi! hai b ạn đồ ng tu khác. Bên trái là bu ồng s ư c ụ. Bên ph ải Ti ểu H ạnh l ắc đầ u ngu ầy ngu ậy: là phòng t ắm và nhà v ệ sinh. Gi ờ đây, t ất c ả đề u đổ nát. - Không, chú đi kh ỏi, em m ới v ề. Ti ểu B ửu r ưng r ưng h ồi t ưởng k ỷ ni ệm, th ẫn th ờ d ọn d ẹp Ti ểu B ửu qu ẩy đòn sóc lên vai, tr ước khi d ợm b ước, một góc chùa làm ch ỗ trú đêm. T ừ m ớ g ạch v ụn, m ột còn d ặn dò: con r ắn m ối r ối chân ch ạy ra, d ừng l ại ng ấc đầ u ng ơ - Nh ớ t ưới rau và lo chuy ện nhang đèn h ộ chú! ngác giây lát, r ồi l ủi nhanh vào khe tr ống. Ti ểu H ạnh khum tay che n ắng, dõi theo bóng ti ểu Ti ểu B ửu tr ải ch ăn ra đấ t, ng ả ng ười, tay g ối đầ u, suy Bửu nh ấp nhô tho ăn tho ắt gi ữa cánh đồ ng c ỏ lau, lòng cô tư vu v ơ. Gió mát hiu hiu. N ắng chi ều xuyên m ỏng cành qu ạnh mênh mông. lá, nh ấp nháy t ừng đoá. Ngày đang chuy ển mình vào Hôm nay, nh ư m ọi ngày mùa khô, n ắng tràn r ực r ỡ. đêm. Ch ưa bao gi ờ ti ểu B ửu c ảm th ấy lòng mình g ần g ũi Đi được quãng ng ắn, ti ểu B ửu l ại d ừng chân, l ấy n ước ra cùng thiên nhiên nh ư bây gi ờ. Ý t ưởng mình là sinh v ật uống. Càng lên cao, c ảnh s ắc càng ngo ạn m ục. C ỏ bông tầm th ường nh ỏ nhoi trong cõi v ũ tr ụ bao la vô b ờ càng lau xen v ới bông th ẩu d ại, r ờn r ợn cánh đỏ . Đã th ấy cây thêm s ắc nét. Cùng lúc là nh ững hoài nghi v ề thân ph ận. to v ươ n cành, r ợp bóng mát. Lâu lâu l ại nghe ti ếng gà Tại sao l ại có m ặt mình t ại đây mà không là n ơi khác? rừng th ấp th ỏm kêu l ẻ. Mây tr ời n ổi vân hoành tráng, t ựa Tại sao l ại có nh ững phân bi ệt gi ữa mình và tha nhân? nh ư b ức tranh tàu. Gi ữa tr ưa, ti ểu B ửu xót d ạ, d ừng l ại Ngã c ủa mình, ôi, nh ỏ nh ư h ạt cát, b ẩn nh ư c ục phân, mà ngh ỉ chân bên g ốc cây non. Ăn xong c ủ khoai lu ộc, h ớp cũng r ộng nh ư đất tr ời, tinh khi ết nh ư gi ọt s ươ ng s ớm.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 55 Sau bao n ăm tu h ọc, mình đã chuy ển hoá được gì ch ưa, mình đã d ứt b ỏ được nh ững ràng bu ộc c ủa kh ổ đau và dục vọng ch ưa, hay lòng mình v ẫn còn v ướng m ắc vào nh ững móc xích mê ch ấp? Đã có l ần s ư c ụ d ạy r ằng: ''Tu Th ơ không ph ải để lánh đờ i, mà để nhìn đời b ằng tâm t ư tích cực h ơn. Chuy ển được tâm mình, t ức là chuy ển được cái tâm đời đầ y u mê ám ch ướng.'' PHAN TH Ị Ti ểu B ửu khép mắt l ửng l ơ, hai tay xo ắn l ại đặ t trên bụng. Ti ếng chim g ọi chi ều, ti ếng lá c ựa mình vào đêm NGÔN NG Ữ hoà v ới tràng âm thanh không tên nghi ến mòn lê thê trong lòng chú, làm thành điệu ru êm. Chú thi ếp vào gi ấc ng ủ r ối. Có ti ếng chim ụt l ạc gi ọng t ừng h ồi. Ti ểu B ửu tỉnh gi ấc, ng ẩn ng ơ giây lát. Tr ăng r ưới nhàn nh ạt lên n ền Sài Gòn Khi Tr L i chùa hoang ph ế. H ơi đêm d ịu mát. Côn trùng r ỉ r ả không mỏi. Ti ểu B ửu ng ồi d ậy, v ươ n vai, m ở b ầu n ước, v ốc Khi tr ở l ại-Sài Gòn sao l ạ th ế ng ụm nh ỏ r ửa m ặt. Chú nh ẫn nha bóc v ỏ c ủ khoai lang Đường thay tên-vội vã nh ững góc đờ i lu ộc còn l ại, v ừa ăn v ừa ng ắm tàn bông sứ sau sân chùa. Sài Gòn ngày x ưa còn đó trong tôi Tr ăng không sáng l ắm, mà không hi ểu sao m ắt chú nh ận Quen thu ộc c ả t ừng hàng hiên góc ph ố rõ nh ững đố m bông tr ắng mu ốt nh ư ng ậm ch ất phát Ríu rít ti ếng chim vang chi ều n ắng r ộ quang. L ời d ặn c ủa s ư c ụ vang lên trí chú: ''Th ầy chôn Sáng tr ời m ưa-rộn rã gi ọng rao hàng tượng Ph ật bên g ốc s ứ sau chùa, có t ảng đá núi làm d ấu. Sài Gòn ngày x ưa-đường d ọc đường ngang Đá h ơi to, con ph ải đào đất, l ấy cây n ẩy m ới xê d ịch Đèn xanh đỏ-bàn chân tôi lu ống cu ống được.'' Ti ếng ch ổi quét v ỉa hè-đêm ng ủ mu ộn Gi ờ đây, ti ểu B ửu đang đứ ng bên c ội s ứ già, c ạnh Nh ịp xe l ăn đâu đó-nửa khuya v ề tảng đá v ừa được b ẩy sang bên. M ột hõm đất nông bày Sài Gòn h ẹn hò bên tách café ra d ưới lu ồng tr ăng nh ạt. Ti ểu B ửu quì g ối, tay c ầm x ẻng Cay khói thu ốc-mắt nhìn nhau b ối r ối con, th ận tr ọng x ắn đấ t. Khí tr ời thoáng mát mà l ưng áo Sài Gòn yêu và chia xa c ũng v ội ti ểu B ửu r ịn ướt m ồ hôi. T ự d ưng chú ngh ĩ t ới th ắc m ắc Nh ư tr ời m ưa r ồi n ắng m ỗi ngày qua ngây th ơ c ủa ti ểu H ạnh: ''Không bi ết s ư c ụ đòi đem b ức Nh ư lá me bay trên áo l ụa ngà tượng đó v ề làm gì?'' Ph ải r ồi, chi v ậy? Không ph ải t ất c ả Nh ư n ước m ắt vành sô kh ăn góa ph ụ hình t ượng đề u là v ọng t ưởng sao? T ại sao không '' ưng Khi tr ở l ại Sài Gòn-tôi x ưa c ũ vô s ở tr ụ nhi sanh k ỳ tâm'', nh ư kinh Kim Cang đã d ạy? Nghe chênh vênh ng ơ ngác m ột ch ốn v ề Ti ểu B ửu còn đang lan man t ự h ỏi, ch ợt gi ật th ốn ng ười Vẫn ánh đèn màu-quán cóc café khi có c ảm giác l ưỡi x ẻng ch ạm ph ải v ật c ứng. Chú n ới Vẫn nh ững hàng me đang mùa lá đổ tay, x ới t ừng l ớp m ỏng. M ồ hôi chú l ăn thành dòng Trên áo ai ph ất ph ơ bay chi ều cu ối ph ố... xu ống c ổ áo. Ti ểu B ửu t ận d ụng th ị l ực, soi ch ăm ch ăm vào h ố đấ t con. Đoán th ấy đủ độ sâu, chú v ất x ẻng, dùng tay không c ẩn th ận b ới quanh v ật th ể được b ọc trong nhi ều l ớp v ải, mi ệng lâm râm ni ệm Ph ật. Chú m ọp ng ười, khuân kh ối v ải đặ t bên mi ệng h ố, ch ỗ sáng tr ăng. Tim chú đập liên h ồi. Chú ph ủi s ạch đấ t cát, run tay tháo vải. N ước m ắt chú tuôn ràn r ụa khi nh ận ra pho t ượng vẫn còn bóng ng ời ch ất g ỗ quí. Chú l ẩy b ẩy nâng pho tượng lên, toan áp má vào m ặt t ượng thì... tr ời ơi, chú th ấy t ừ lòng t ượng r ỉ ra t ừng dòng tr ắng đụ c nh ư s ữa. Hai m ắt ti ểu B ửu tr ợn ng ược, mi ệng l ắp b ắp không tròn câu: - Mô... mô... Ph ật, t ượng ớ... m ọt ăn. Photo by BBC Rồi chú buông t ượng xu ống đấ t, khóc ngh ẹn.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 56

C TH Ơ CAO T N

V ĩnh H ảo

Bỗng d ưng b ị đặ t vào m ột hoàn c ảnh không còn Ngh ệ thu ật nói b ỗng hóa trò lao động ch ọn l ựa nào khác, h ọ lên đường, ly h ươ ng, b ắt đầ u đờ i Th ằng nào nói nhi ều, th ằng ấy tay to sống c ủa nh ững k ẻ l ưu vong. T ừ m ảnh đấ t m ới, v ới hai Ti ếng m ẹ đẻ th ường ch ỉ dùng ch ửi đổ ng tay tr ắng, c ố g ắng g ầy d ựng nên c ơ nghi ệp m ới. C ơ Hay nh ững đêm s ầu tí toáy làm th ơ nghi ệp thành t ựu l ớn lao hay ch ỉ là nh ững m ảnh đờ i ch ắp vá thì c ũng tùy kh ả n ăng, tu ổi tác, s ự xông xáo hay th ụ Ông h ọc được M ỹ đấ t tr ời bát ngát động, lanh l ợi hay ch ậm ch ạp, và đôi khi, v ận may hay Nh ưng tình ng ười nh ỏ h ơn que t ăm số r ủi c ủa m ỗi ng ười mà thành khác nhau. Nh ưng điểm Nhi ều đứ a h ồn nhiên gi ống b ầy tr ẻ nít gi ống nhau nh ất là ai c ũng quay qu ắt, nh ớ n ước nh ớ non, Còn h ồn ông: già c ốc c ỡ nghìn n ăm và b ỗng th ấy yêu vô cùng ti ếng m ẹ đẻ c ủa mình... Hoài vọng v ề quê h ươ ng, hoài ni ệm v ề d ĩ vãng, hoài bão m ột Bài h ọc l ớn t ừ khi đế n M ỹ ngày xán l ạn cho đấ t n ước... người di t ản c ảm th ấy mi ền Là ngày đêm th ươ ng n ước mênh mang đất m ới ch ỉ là ch ỗ "t ạm dung." H ọ v ẫn mong đợ i m ột Thù h ận b ọn làm n ước ông nghèo xí ngày nào đó được tr ở v ề c ố qu ốc. Và ng ười di t ản, b ỗng Hận g ấp nghìn lần khi chúng đánh ông v ăng th ấy "bu ồn". Th ơ l ưu vong t ừ đó xu ất hi ện. Nhi ều l ắm. Hình nh ư ai bi ết ch ữ c ũng làm th ơ được trong cái c ảnh Nếu mai m ốt b ỗng đổ i đờ i phen n ữa tr ạng và tâm tr ạng "nh ớ n ước đau lòng" ấy. Nh ưng trong Ông anh hùng ông c ứu được quê h ươ ng số nh ững ng ười di t ản làm th ơ "b ất đắ c d ĩ", Cao T ần lên Ông s ẽ m ở ra nghìn lò c ải t ạo ti ếng s ớm nh ất, thành công nh ất, n ổi b ật nh ất; và không Lùa c ả n ước vào h ọc t ập yêu th ươ ng nh ư nh ững nhà th ơ khác ph ải tr ải qua nhi ều n ăm b ị ng ắm nghía, coi giò... c ủa v ăn thi h ữu và b ạn đọ c, ông nghi ễm Cu ộc chi ến c ũ s ẽ coi là ti ền ki ếp nhiên tr ở thành m ột nhà th ơ r ất nhanh, r ất t ự nhiên. Là vì Ph ản độ ng gì c ũng ch ỉ s ống tr ăm n ăm không ai vào lúc ấy có th ể tr ải được cái tâm tr ạng b ất đắ c Bồ b ịch h ết không đứa nào là Ng ụy chí, h ụt h ẫng, d ở khóc d ở c ười c ủa mình... m ột cách th ấu Th ắng vinh quang mà b ại c ũng anh hùng. đáo, ý nh ị, hào hùng, c ảm độ ng mà l ại l ạc quan t ếu ki ểu (tháng 3, 77) nh ư ông. T ửng t ửng, t ếu, t ự bi ếm, mà thâm sâu làm sao. Ðọc th ơ ông, ng ười ta v ừa c ười, v ừa khóc.

Mai m t anh v Mai m ốt anh v ề có th ằng túm h ỏi Mày qua bên M ỹ h ọc được c ủ gì Mu ốn bi ết tài nhau đư a ông cây ch ổi Nói mày hay ông th ượng đẳ ng cu li

Ông r ửa bát chì h ơn bà n ội tr ợ Ông quét nhà s ạch h ơn em bé ngoan Ngày ngày phóng xe nh ư th ằng ph ải gió Ðêm v ề n ằm vùi n ước m ắt ch ứa chan

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 57 Nh ững n ỗi ni ềm th ươ ng non nh ớ n ước, lo ngh ĩ v ề Nội tâm ph ải th ật thâm thúy và s ống tri ền miên trong tươ ng lai ti ếng m ẹ đẻ trên đất ng ười, thao th ức v ề v ận th ơ m ới n ẩy ra được hai câu v ới hình ảnh t ỉ d ụ ví von hội thanh bình n ơi quê xa... là ưu t ư chung c ủa ng ười t ị tuy ệt khéo nh ư v ậy. nạn xa x ứ; nhưng ghi l ại thành nh ững câu th ơ, nh ững bài Mặc dù ông c ố ý dùng cái gi ọng cà r ửng ở câu đầ u, th ơ để cho ai c ũng th ấm thía và có th ể thu ộc lòng thì h ầu ch ẳng h ạn nói "toòng teng" thay vì "chênh vênh" hay nh ư ch ỉ có th ơ Cao T ần. "cheo leo," nh ưng đến câu th ứ hai, và các câu k ế ti ếp, ông v ẫn không th ể gi ấu được ý và l ời đầ y ắp ch ất "th ơ." Ch n t m dung Nhà tôi ở toòng teng đỉnh đồ i Bu ổi mai đi làm th ấy đờ i xu ống d ốc Bu ổi mai đi làm th ấy đờ i xu ống d ốc Sau l ưng s ươ ng ng ập cao l ưng tr ời Sau l ưng s ươ ng ng ập cao l ưng tr ời Tr ước m ặt thông s ầu reo đáy v ực Tr ước m ặt thông s ầu reo đáy v ực Nơi ở thì toòng teng, đường đi thì xu ống d ốc, sau Bắt đầ u ngày b ằng m ột chút vui lưng thì m ờ m ịt s ươ ng, tr ước m ặt thì nh ững cây thông Hát nghêu ngao trong lòng xe r ỗng tu ếch reo bu ồn n ơi đáy v ực, lên xe thì th ấy r ỗng tu ếch, bài ca Bài ca quen b ỗng ch ợt quên l ời quen thu ộc thì b ỗng quên l ời, k ỷ ni ệm đẹ p thì t ự d ưng Chút k ỷ ni ệm còn l ại m ất kh ơi kh ơi lạc m ất... Di ễn t ả nh ư th ế là đã đẩy ngôn ng ữ đế n ch ỗ t ận cùng, không còn ph ải nói gì thêm, v ề v ẻ ng ơ ng ẩn l ạc Ti ếng Vi ệt trong ta ngày m ỗi héo loài c ủa m ột linh h ồn l ưu vong t ội nghi ệp. Hồn Vi ệt trong ta ngày m ỗi khô Dốc m ở nh ư đời ta tr ước m ặt Ông còn ch ứng t ỏ là m ột ng ười giàu t ừ tâm, r ộng Sươ ng kín nh ư đời ta hôm x ưa lượng, đầ y ắp tình c ảm, luôn nh ớ ngh ĩ đế n nh ững ng ười khác, dù r ằng đờ i mình c ũng xu ống d ốc, c ũng rách nát Giang h ồ m ột túi bài ca c ũ tan tành. Mà s ức t ưởng t ượng c ủa ông m ới th ật là tràn Hát nh ảm cho qua n ốt tu ổi già tr ề! Ng ồi nhúng chân bên b ờ bi ển này mà th ả h ồn theo Qua nh ững bình minh còn ngái ng ủ nước v ề đế n b ờ bên kia, cách xa v ạn d ặm; ch ưa h ết, h ơi Còn nh ư ch ưa l ạc m ất quê ta th ở dài c ũng mu ốn g ửi theo v ề ch ốn x ưa, khua động cây lá n ơi r ừng già, an ủi và ca ng ợi nh ững tráng s ĩ lì l ợm Gi ữa đỉ nh s ươ ng mù thông đáy v ực còn nuôi m ộng quang ph ục quê h ươ ng... Trên đường chênh ch ếch n ắng mênh mang Trôi xuôi m ột m ảnh h ồn l ưu l ạc Bi n chi u Ðã chán nhân gian ở cu ối đường Chi ều nay ra bi ển ng ồi ng ơ ng ẩn Nhúng hai giò trong n ước Thái Bình D ươ ng Chi ều v ề lên d ốc thân t ơi t ả Ðể h ơi ta d ạt v ề b ờ Ô C ấp Một qu ả hoàng hôn đỏ kín tr ời Ch ạm thân ái vào l ưng đất m ẹ tang th ươ ng Mình m ới ngoi lên ngày đã ngã Ðêm ph ờ l ăn lóc ng ủ thay ch ơi Có b ạn nào đang r ắp tâm v ượt thoát Nh ớ r ằng ta luôn c ầu nguy ện cho ng ười Gi ữa đỉ nh s ươ ng mù thông đáy v ực Láng đời chót đã tan trên chi ếu b ạc Ng ược xuôi ng ơ ng ẩn m ột linh h ồn Thì sá gì thêm m ột chuy ến ra kh ơi Còng l ưng gánh n ốt đờ i l ưu l ạc Nặng tr ĩu nghìn cân nh ớ n ước non. Th ở th ật dài vào thinh không bát ngát (tháng 5, 77) Theo gió v ề độ ng lá cánh r ừng xa Này th ằng lì còn ch ơi mi ền gió cát Thi v ị hóa đờ i mình qua đời s ống th ường nh ật, v ới Trong kiêu d ũng mày cho g ửi chút h ồn ta cái gi ọng n ửa chua xót n ửa ng ạo ngh ễ, hi ếm th ấy bài th ơ nào thâm tr ầm sâu s ắc nh ư c ủa ông. Ðọc m ấy câu th ơ Có th ằng b ạn nào tàn đời h ọc t ập đầu bài Ch ốn T ạm Dung, tôi gi ật mình ngay: Cõng gông xi ềng lê l ết m ột thân đau Này bi ển chi ều sóng xô ào l ớp l ớp Nhà tôi ở toòng teng đỉnh đồ i Nh ững ti ếng đờ i phiêu b ạt khóc th ươ ng nhau. Bu ổi mai đi làm th ấy đờ i xu ống d ốc (tháng 6, 77)

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 58 Có th ể nói không ng ần ng ại, r ằng th ơ ông x ứng ước v ọng c ủa ng ười Vi ệt trong một giai đoạn bu ồn th ảm đáng là ti ếng nói tiêu bi ểu, ghi l ại ý h ồn chung c ủa m ột khó quên. Tâm tình ấy, không bi ết h ận thù và tr ả thù; ch ỉ th ời ch ạy lo ạn di t ản, c ủa nh ững ng ười t ị n ạn ly h ươ ng, bi ết t ự v ệ và m ơ ước nh ững gì t ốt đẹ p nh ất cho đồ ng lo ại đánh d ấu m ột tr ời k ỷ ni ệm l ưu vong bi l ệ, hùng tráng. của mình. Có c ần ph ải ch ứng minh "c ụ th ể" ch ăng? Thì đây: dù là m ột trong nh ững n ạn nhân b ị trù d ập, tr ả thù, Câu cá đày ải trong các tr ại t ập trung c ải t ạo—bởi chính sách Ta đã v ượt muôn d ặm dài bi ển c ả không h ề mang m ột chút gì tinh th ần nhân ái, độ l ượng, Ðường t ử sinh lui t ới c ũng đôi l ần vốn là đặc tính c ủa t ộc Vi ệt; mà c ũng ch ẳng có chút tinh Bỗng bình minh này ng ồi thuy ền, câu cá th ần mã th ượng, v ăn hóa hay v ăn minh gì c ủa con ng ười Trôi d ật d ờ nh ư lá trên h ồ xanh th ời đạ i—Cao T ần c ũng không lên gi ọng nguy ền r ủa phía nh ững ng ười "anh em" hành h ạ mình b ằng lòng thù Hỡi chú cá rong ch ơi mi ền n ước bi ếc hận; trái l ại, ông ước m ơ có c ơ h ội để tr ải tâm tình yêu Ta v ượt đường muôn d ặm ch ẳng tìm nhau th ươ ng đến h ọ, "l ấy tình th ươ ng xóa b ỏ h ận thù" : Bày đặt buông c ần mà quên th ươ ng ti ếc Cho đời êm, qua được m ấy gi ờ đau Nếu mai m ốt b ỗng đổ i đờ i phen n ữa Ông anh hùng ông c ứu được quê h ươ ng Nói nghe coi này c ổ th ụ ven h ồ Ông s ẽ m ở ra nghìn lò c ải t ạo Kể t ừ nh ững tr ăm n ăm dài đứng đó Lùa c ả n ước vào h ọc t ập yêu th ươ ng... Có g ặp khi nào m ột k ẻ xác x ơ (Mai m ốt anh v ề) Lòng s ầu h ận h ơn ki ếp ng ười da đỏ Tâm tình ấy th ật đẹ p, th ật nhân ái và n ồng nàn tình Ðời đang bão khi không chìm l ặng ng ắt tự quê h ươ ng, là nét v ăn minh tinh th ần được gieo sâu Nh ư cành khô n ằm ch ết đáy sông sâu trong m ỗi ng ười để mang theo, kh ắp nh ững ph ươ ng tr ời. Ðời đang d ậy sóng th ần lên bát ngát Ch ỉ ng ần ấy thôi, th ơ ông đã v ạch ra biên gi ới r ạch ròi Bỗng vùi yên đáy bi ển m ột thân tàu gi ữa thi ện và ác, chính ngh ĩa và phi chính ngh ĩa. Ng ười ta s ẽ th ấy ngay ph ần chính ngh ĩa thu ộc v ề phía nào. Và móc đời lên c ần câu v ớ v ẩn Không ph ải c ứ th ắng là có chính ngh ĩa. C ũng không ph ải Ðem dìm ch ơi trong đáy n ước rong rêu lưu vong là m ất t ất c ả. Nh ững ng ười l ưu vong nh ư Cao Tu ổi ch ưa n ặng h ồn đã ch ừng ngơ ng ẩn Tần, đã quên d ần m ọi th ứ, nh ưng v ẫn còn gi ữ l ại m ột Lòng vàng khô h ơn chi ếc lá đưa vèo? tr ời quê h ươ ng, m ột tr ời th ơ. (tháng 11, 77) Cám ơn ông đã thay m ọi ng ười, nói t ất c ả.

Phiêu b ng Cho ta làm l ại cu ộc đờ i Thì ta l ại v ẫn ra kh ơi nh ư th ường Vật v ờ v ượt sóng trùng d ươ ng

Ki ếm đờ i di t ản nghìn c ơn nh ục nh ằn

Mai này tính s ổ tr ăm n ăm May ch ăng l ời được cái thân phiêu b ồng. (tháng 12, 77)

Bông gi y Tưởng ta nh ớ chú l ắm sao Này cây bông gi ấy bên rào n ăm x ưa Ch ẳng qua tr ời đổ c ơn m ưa Thì th ươ ng cành m ọn đong đưa m ột mình.

(tháng 12, 77)

Th ơ ông là l ịch s ử chép g ọn. Trang tr ải tâm tình và

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 59

Th ơ

ĐẶNG TH Ị QU Ế PH ƯỢNG

Lc loài Bnh tình khúc

Tìm v ề m ột cõi nào riêng Hoa lan r ồi t ới hoa h ồng May ra còn chút thanh yên cu ối cùng Trà th ơm trái chín k ẹo n ồng t ặng ta Vậy mà trong cõi nào chung Thu ốc men la li ệt trong nhà Vẫn là ta c ủa vô cùng t ịch liêu. Than ôi b ếp l ửa v ẫn là l ạnh tanh Không c ơm không cháo không canh Em ơi rán s ống cho anh được nh ờ. Tri túc

Nghìn trùng tuy đã cách xa Tư khúc Tr ời xanh mây tr ắng v ẫn là c ủa nhau Nh ớ x ưa có k ẻ ôm đàn Ngày ta đau y ếu lang bang t ới nhà Tri nhàn Thì th ầm m ột khúc du ca “Ng ười yêu tôi b ệnh” hát ra rõ mùi. Sáng ra ng ồi v ới chung trà Trong gùi m ới n ở m ột hoa d ại vàng Hiên ngoài ai đốt c ọng nhang Rút lui Vài ba s ợi khói m ơ màng t ỏa h ươ ng Bao nhiêu là n ỗi đoạn tr ường Dù sao r ồi c ũng m ột l ần Thoáng nhiên thành m ột đám s ươ ng ven tr ời. Rút lui kh ỏi cu ộc phù vân ồn ào Ta v ề gác ki ếm vùi đao Thong dong mà v ẫy tay chào th ị phi Hoa Nghiêm l ần d ở qua thì Hồn hoang r ộng m ở ôm ghì vô biên.

Tâm khúc

Bỗng d ưng n ằm b ệnh m ười hôm Trái tim qu ờ qu ạng ch ập ch ờn v ẩn v ơ Tr ần gian ch ấp ch ới b ơ ph ờ Mênh mông gi ả t ướng m ờ m ờ s ắc không.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 60

Bang Ch Tí Hon Qu ảng Di ệu Tr ần B ảo Toàn

Gã kho ảng 6 hay 7 tu ổi gì đó. N ước da đen bóng vì nhìn gã. V ừa ng ạc nhiên v ừa bu ồn c ười. nắng m ưa nhi ệt đớ i. G ầy nhom, nh ếch nhác trong chi ếc - Đi đâu đây bang ch ủ? áo s ơ mi c ũ k ỹ màu cháo lòng dài đến đầ u g ối! Thi ệt s ự Gã ch ợt nhe r ăng ra c ười! L ần đầ u tiên tôi th ấy gã ng ười ta không th ể nào bi ết được gã có m ặc qu ần đùi ở cười. Hai chi ếc r ăng c ửa đã không cánh mà bay! Kho ảng phía trong hay không. Mái tóc gã hung hung vì thi ếu tr ống ấy ng ập ng ừng mu ốn nói gì l ại thôi. Tôi h ỏi: dinh d ưỡng, vì dãi n ắng tháng ngày không m ũ nón. Song - Đói h ả! gã có g ươ ng m ặt r ất thi ện c ảm. Tam đình (trán, t ừ chân Gã g ật g ật cái đầ u v ới mái tóc vàng hung. Tôi ti ếp: mày đến mi ệng và c ằm) cân x ứng. Ng ũ quan (m ắt, m ũi, - Mu ốn ăn gì? mi ệng, tai, lông mày) đoan chính sáng s ủa. Đôi chân tr ần Gã l ấy tay ch ỉ ch ỉ hàng đậu h ũ chiên cách đó không bé xíu của gã đã đạp kh ắp ph ố ph ường Sài Gòn thì ph ải? xa! Tôi không hi ểu, t ưởng gã ch ỉ hàng ph ở n ằm g ần đó! Tôi g ặp gã l ần đầ u tiên t ại đường Đề Thám qu ận Nên h ỏi: Nh ất. Khi đó tôi đang đứ ng nói chuy ện v ới ng ười b ạn - Ph ở h ử? làm ngành du l ịch n ơi đây. Gã đến bên tôi, ng ước m ắt Gã l ắc đầ u, ch ỉ hàng đậu h ũ l ần n ữa! Tôi v ẫn không lên nhìn, không nói không r ằng, r ồi ch ắp đôi bàn tay nh ỏ hi ểu! xíu vào nhau để tr ước tâm mi (ch ỗ gi ữa đôi chân mày, - H ả? Cái gì đây bang ch ủ? cũng còn g ọi là ấn đường) nh ư đang kh ấn vái gì đó! Gã b ật c ười hic hic, có ý chê tôi ch ậm hi ểu. Gã đư a Tôi h ỏi: hai bàn tay ra d ấu vuông vuông. Tôi hi ểu rùi. - Em mu ốn chi? - Đậu h ũ chiên h ả bang ch ủ? Không ti ếng tr ả l ời. Anh b ạn tui c ười: Gã g ật đầ u hài lòng! - Mu ốn ti ền ch ứ gì? Cái th ằng bé này là bang ch ủ cái - Sao l ại mu ốn ăn đậu h ũ chiên cha? bang ở Sài Gòn đó! Gã đư a ngón tay ch ỉ lên tr ời. Tôi l ại không hi ểu: Tôi móc túi, l ấy t ặng em 10'000 Đồ ng. Gã c ầm l ấy, - Ăn đậu h ũ chiên bay được à? đút vào túi ng ực, r ồi hai bàn tay l ại ch ắp l ại đưa lên Gã l ắc đầ u l ại toét mi ệng ra c ười. N ụ c ười ngây th ơ mi ệng. Xong vi ệc, gã l ặng l ẽ b ỏ đi! Không nói n ửa ch ữ! và ch ế di ễu. Gã đư a bàn tay ra d ấu tròn tròn. Tôi ch ợt Lần th ứ hai, tôi g ặp gã ở khu ch ợ B ến Thành vào lúc gi ật mình: 9 gi ờ t ối. Tôi đang ng ồi ăn tô h ủ ti ếu. Gã xu ất hi ện c ũng - Ngày r ằm, tr ăng tròn h ả? nh ẹ nhàng nh ư l ần tr ước. Ch ắp tay đưa lên trán. Gã g ật đầu hài lòng! Mô Ph ật, ra gã ăn chay vào Tôi h ỏi gã: ngày r ằm! Tôi b ật c ười và thú v ị! H ỏi gã: - Em ăn h ủ ti ếu không? - Bang ch ủ c ần m ấy bìa đậu? Gã g ật đầ u. Tôi kéo cái gh ế bên c ạnh cho gã ng ồi. Gã đư a 2 ngón tay ra tr ước m ặt! Tôi h ỏi thêm: Tr ước khi gã ng ồi xu ống, gã đư a hai bàn tay ch ắp l ại đặ t - Mấy ngàn để mua được 2 bià đậu? tr ước mi ệng. Vì có vi ệc ph ải đi, tôi kêu ng ười ch ủ hàng Gã đư a 4 ngón tay ra. Tôi móc túi đư a cho gã 5'000 múc cho gã m ột tô h ủ ti ếu nh ư tôi v ừa ăn. Tr ả ti ền hai tô, Đồng. Gã ch ắp tay đư a lên mi ệng tr ước khi nh ận ti ền. rồi b ảo gã: Cầm ti ền gã ch ạy đế n hàng đậu. Tôi đang đợ i ng ười ta - Ăn ngon há! trang trí giùm l ẳng trái cây. Ch ợt th ấy có ng ười gi ật tay, Gã không c ười, ch ỉ đưa đôi m ắt đen láy nhìn tôi. Tôi tôi nhìn l ại. Thì ra gã "bang ch ủ", gã dúi vào tay tôi t ờ ch ẳng bi ết gã ngh ĩ gì! 1'000 Đồng. Tay kia gã đang c ầm cái b ịch có 2 bìa đậu. Lần th ứ ba, tôi g ặp gã ở ch ợ Tr ươ ng Minh Gi ảng, Tôi ng ẩn ng ơ: khi tôi đang loay hoay mua l ẳng trái cây và ch ục hoa - Thui, gi ữ l ại xài đi bang ch ủ! hồng đến th ăm ng ười hàng xóm c ũ. Gã l ẳng l ặng đứ ng Gã l ắc đầ u! bên. Bàn tay nh ỏ ch ắp l ại để tr ước trán. Tôi cúi xu ống Lần th ứ t ư, tôi g ặp gã khi đang ng ồi trên xe ra phi

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 61 tr ường, trên đường Nguy ễn V ăn Tr ỗi (Công Lý c ũ). Gã Tôi c ứ t ự h ỏi: đang đứng nhìn m ọi ng ười trang trí c ửa hi ệu s ắp được - Gã là ai? Sao gã đặc bi ệt quá!? Ph ải ch ăng gã là v ị khai tr ươ ng. Ch ợt h ắn nhìn v ề phía xe c ủa tôi. Th ấy tôi Ti ểu B ồ Tát đang hành trì trong cõi Ta Bà này!? trong đó! Gã nho ẻn mi ệng c ười và l ần này gã không Chào t ạm bi ệt "bang ch ủ" tí hon! ch ắp tay vào nhau nh ư ba l ần tr ước mà đư a m ột bàn tay vẫy v ẫy. Ch ắc gã bi ết r ằng tôi đang trên đường v ề trú Qu ng Di u Tr n B o Toàn quán.

ang Xúc Ti n Hình Thành V n H c Ph t Giáo H i Ngo i Vi ệt Báo Ch ủ Nh ật, 4/1/2007, 12:02:00 AM Little Saigon (VB). - Nhi ều v ị s ư và c ư s ĩ đang xúc ti ến v ận độ ng gi ới v ăn thi h ữu trong t ăng đoàn va cư s ĩ, th ực hi ện b ộ v ăn h ọc s ử v ề Ph ật giáo h ải ngo ại, có tên V ĂN H ỌC PH ẬT GIÁO VN H ẢI NGO ẠI S ƯU KH ẢO. Th ượng T ọa Thích Nguyên Siêu (vi ện ch ủ chùa Ph ật Đà, San Diego) hôm tu ần r ồi đã đến th ăm tòa so ạn Việt Báo cho hay nh ư trên, và nói đây là m ột công trình s ưu kh ảo l ần đầ u th ực hi ện ở hải ngo ại, qui t ụ các cây bút vi ết v ề Ph ật Giáo hi ện di ện kh ắp các châu l ục đị a. Cùng đi v ới Th ượng T ọa, có th ầy Tâm Huy TT Thích Nguyên Siêu (gi a) và nhà v n Hu nh Kim Quang (nhà v ăn Hu ỳnh Kim Quang), thu ộc trong nhóm (ph i) nói chuy n v công trình v n h c PG, v i c s Nguyên sưu t ập b ộ v ăn h ọc s ử Ph ật Giáo VN h ải ngo ại. Giác t i tòa so n Vi t Báo. Căn c ứ vào b ản thông báo được ph ổ bi ến, ng ười ta th ấy đây là m ột công trình qui mô và giá tr ị lâu dài, v ừa là tài li ệu tham kh ảo cho quí t ăng s ĩ đang theo h ọc ở các Ph ật h ọc đường, các t ự vi ện, tịnh th ất, v ừa là món ăn tinh th ần và tâm linh cho gi ới Ph ật t ử t ại gia s ống ở h ải ngo ại ho ặc qu ốc n ội, c ũng là tài li ệu l ưu tr ữ cho th ế h ệ sau v ề s ự góp ti ếng nói v ăn h ọc Ph ật Giáo c ủa gi ới Ph ật t ử h ải ngo ại trên cu ộc hành trình xi ển d ươ ng đạo pháp nh ư tâm nguy ện c ủa m ỗi ng ười con nhà Ph ật. Ban s ưu t ập nói, b ộ V ăn H ọc PGVN H ải Ngo ại là t ập h ợp nh ững bài vi ết v ề n ền v ăn h ọc Ph ật giáo c ủa tác gi ả, d ịch gi ả đã đă ng báo h ải ngo ại ho ặc trên các trang web, các di ễn đàn Phât Giáo t ừ tr ước đế n nay. B ộ sách là công trình ghi nhân nh ững thành qu ả đóng góp trong lãnh v ực v ăn h ọc PG t ừ nhi ều th ập niên qua, c ủa ch ư tôn đức T ăng Ni, ch ư v ị th ức gi ả, v ăn thi s ĩ h ải ngo ại. Ban biên t ập mong quí Ph ật t ử ch ưa liên l ạc được, hãy gửi v ề ban biên t ập: - l t ấm hình ch ụp bán thân kh ổ 4x6 - Tên th ật, bút hi ệu, ngày tháng n ăm sinh, th ời gian c ộng tác trên các báo ho ặc các di ễn đàn PG h ải ngo ại. - Tác ph ẩm ho ặc bài vi ết thu ộc th ể tài PG đã đă ng t ải, xu ất b ản - Xin ch ọn 2 bài v ăn xuôi ho ặc 5 bài th ơ. Một danh sách các tác gi ả ban biên t ập đã s ưu t ập được tác ph ẩm, kho ảng 400 Th ầy và c ư s ĩ, được đính kèm trong b ản thông báo. Tuy nhiên, ban s ưu t ập cho bi ết danh sách đó v ẫn còn thi ếu sót, nên mong quí v ăn thi hữu sinh s ống t ại h ải ngo ại b ổ khuy ết, t ự g ửi bài và ảnh đế n ban biên t ập, để b ộ s ưu kh ảo v ăn h ọc s ử PG h ải ngo ại s ớm hoàn ch ỉnh. Địa ch ỉ th ư: 4333 30th St SAN DIEGO, CA 92104 USA . Điện tho ại: 619-283-7655. Độc gi ả có th ể đọ c chi ti ết v ề các thông báo v ề d ự án trên ở n ơi cu ối trang web sau: http://vinhhao.net/phuongtroicaorong.htm

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 62

TH

PHAN BÁ TH ỤY D ƯƠ NG

Bài Tâm Ca Vô Ni m

Gởi T. San José

1. 5. Ô ! kìa ai, Thôi nhé em - bên su ối chôn ảo t ượng gi ếng h ồng hoang cô t ịch Mắt dã hoang vu Trót c ạn ngu ồn l ạch kín d ấu bụi l ốc huy ễn h ờ chim di Vũ tr ụ ch ết, Đèo hun hút - tầng âm thanh l ắng đọ ng bạt ngàn - Tay ơ th ờ vu ốt gió hát bâng qu ơ đêm t ận tuy ệt Rãi sa mù 2. khu ất bóng n ẻo t ừ ly Tâm ni ệm l ặng, lững l ờ s ươ ng ốc 6. đảo Rượu tàn khuya Gánh càn khôn u ẩn ti ếng m ưa ng ập ng ừng chân du m ục kh ơi Réo g ọi h ồn phiêu lãng phách tr ầm Tóc khô ki ệt k ết tinh mùi th ủy luân th ảo Tâm huy ền ni ệm - Thóang m ờ xa ý l ạc lòai vô th ức từng l ượn sóng rã r ời Em Em v ề ch ưa sao vân ảnh ch ập 3. chùng Qua c ổng n ắng sõai cánh m ềm h ải điểu 7. Cát lao lung ph ủ ấp đá dung tình Ướp, hâm chi ng ọn tình Ai th ảng th ốt ướp thi ền hươ ng phong c ũ hoa m ỹ di ệu Ta v ề đâu chi ều đã m ỏi Gi ết ti ền thân, cánh bay xua t ự ngã u minh Lỡ tha hóa nh ư r ừng sâu tr ốc lá Lỏang âm hao 4. lã m ộng g ối ch ươ ng đài. Mây xám tạc hình ẩn khách Xiêm y lọan l ửa chân nh ư Nguy ệt tàn cõi giam s ấm độ ng Cung t ơ l ạnh phím ngù ng ờ

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 63

Ưc nguy n… Chiêu Hoàng

Hai mái đầu, m ột già, m ột tr ẻ ch ụm vào nhau thì "Nh ưng sau khi ông ch ết. Cháu s ẽ ph ải ng ồi tù vì t ội thào bàn lu ận: đốt ông…" "Ông có ch ắc là ông mu ốn đố t thân cúng d ường ch ư "Ch ị kh ỏi lo điều đó. Tôi s ẽ vi ết l ại b ản di chúc là tôi Ph ật không?" mu ốn ch ị làm nh ư v ậy..." "Ch ắc ch ứ!" "Nh ưng làm sao để có th ể làm dàn thiêu và đốt ở đâu "Nh ư v ậy thì mình s ẽ làm m ột cái dàn b ằng g ỗ. Ông hả ông?" nằm trên đó. Cháu đi ch ất c ủi chung quanh r ồi n ổi l ửa h ả "Đó m ới là v ấn đề ..." ông?" "Không. Ông mu ốn ng ồi trong t ư th ế Kim Cang Tát Cô nh ỏ nhìn mông lung ra bi ển... Nàng ng ồi bó g ối Đoả r ồi ch ị đổ x ăng lên ng ười ông và n ổi l ửa...” trên chi ếc gh ế đá ngày tr ước hai ông cháu v ẫn th ường "Eo! Nh ư v ậy thì đau ch ết thôi..." ng ồi. Nh ớ l ại ước nguy ện c ủa ông lão hôm nào... L ần "Ch ắc th ế..." đầu nghe ông nói điều đó, nàng s ợ hãi l ắm. T ưởng t ượng Cô Nh ỏ t ỏ v ẻ h ơi suy t ư, nhìn ông: ng ọn l ửa ngùn ng ụt b ốc cháy cùng v ới mùi khét l ẹt c ủa da th ịt b ị ph ỏng là nàng đã rùng mình r ồi. Nh ưng c ứ nghe ông nói mi ết nàng b ỗng sinh tâm mu ốn giúp ông. Mà nói cho cùng, nàng còn quá nh ỏ, ông lão thì quá già để có th ể th ực hi ện ước nguyện đó…

Ông chép mi ệng: "Th ật là khó... Ở M ỹ này cái gì c ũng lôi thôi. Đố t thân t ại nhà thì... cháy nhà... Ra ngoài đồng thì l ại b ị phi ền toái v ới v ới c ảnh sát... Ở đây, n ạn cháy r ừng c ứ xảy ra luôn. Nên t ụi c ảnh sát r ất s ợ khi th ấy m ột tàn l ửa rớt xu ống, hu ống chi là c ả m ột ng ọn l ửa l ớn đố t thân...” Cô nh ỏ nghe ông nói, c ũng cau mày suy ngh ĩ làm cho v ầng trán nh ăn nh ăn... B ỗng cô v ụt v ỗ tay, nói l ớn: "Cháu có cách cho ông r ồi đây... Mình s ẽ qua Ấn Độ, ng ồi bên b ờ sông H ằng đố t thân nhé... Ở đó ch ẳng ai quan tâm t ới vi ệc mình làm... Ti ện vi ệc đôi b ề ông ạ! Ông đốt thân xong, cháu s ẽ l ấy tro ông r ắc xu ống sông Hằng... Nghe nói, dòng sông này r ất linh, ng ười nào ch ết họ c ũng mu ốn r ải tro ở đây..." Ánh m ắt ông lão h ơi loé lên m ột ni ềm hy v ọng, nh ưng ch ợt t ắt ngay: "Làm được nh ư v ậy thì c ũng t ốt đấ y... Nh ưng bây gi ờ s ức kho ẻ ông y ếu quá, ch ẳng đi đâu xa được..." Cô nh ỏ h ăng hái đề ngh ị: "Cháu s ẽ đi v ới ông. Cháu lo cho ông..."

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 64 "Ch ị còn gia đình. Làm sao b ỏ h ết để đi được? L ại thân. Đốt bằng h ươ ng c ũng được l ắm r ồi..." nữa. Nói ra, thiên h ạ t ưởng ông cháu mình điên c ả r ồi!" Lòng rào r ạt, cô nh ỏ c ũng tuyên b ố s ảng: Cô nh ỏ th ở dài, ph ụng ph ịu: "Cháu c ũng mu ốn đố t n ữa... Nh ưng... (ng ập "Cái gì c ũng không ổn. Thôi, ông quên quách cái ng ừng...)... Không bi ết có đau l ắm không ông?" ước nguy ện c ủa ông đi . Ch ờ t ới khi ông m ất lúc đó đố t "D ĩ nhiên là đau r ồi. Nh ưng không đau b ằng đố t toàn thân cúng d ường c ũng ch ẳng mu ộn..." thân đâu. N ếu ch ị s ợ thì không c ần ph ải làm..." Cả hai th ơ th ẩn đi d ọc theo bãi cát v ắng ng ười. Bu ổi "Cháu s ợ! Nh ưng cháu c ũng mu ốn b ắc ch ước ông..." sáng ban mai còn r ất tinh khôi. N ắng non đậ u trên nh ững Ph ải m ất h ơn tháng tr ời m ới có bu ổi l ễ đố t thân cúng ghè đá... Th ỉnh tho ảng m ột vài ng ười ch ạy b ộ v ượt qua... dường ch ư Ph ật. Ngoài hai ông cháu, còn có kho ảng Ông lão v ẫn còn loay hoay v ới ý t ưởng đố t thân.. Nh ưng mười chú ti ểu c ũng tham d ự. Tr ước hôm cúng d ường tâm cô nh ỏ thì đã bay b ổng theo đàn chim xo ải cánh trên một ngày. Cô nh ỏ tr ằn tr ọc c ả đêm, c ầu nguy ện ngài vùng bi ển r ộng... Ch ợt, cô nhìn th ấy m ột v ỏ sò óng ánh Quán Âm gia h ộ cho mình đừng vì đau quá mà có nh ững nằm nghiêng trên cát, cô nh ặt lên và h ớn h ở khoe: hành động tr ẻ con la hét làm m ất đi s ự trang nghiêm c ủa "Ông coi nè... V ỏ sò này đẹp quá nh ỉ..." bu ổi l ễ. M ột vài l ần s ợ đau, cô l ại mu ốn đổ i. Nh ưng Ông lão nhìn ngây vào con sò. Nh ững m ầu s ắc và bụng b ảo d ạ: “Làm nh ư v ậy thì ... ‘tr ẻ con l ắm’ đấy!” ... đường vân ánh lên m ột màu xà c ừ r ất đẹ p, ông kêu lên: Ngh ĩ v ậy, Cô l ại ng ậm mi ệng, im re... "Ôi chao... Pháp gi ới!... Dù là hi ện t ướng c ủa nghi ệp lực nh ưng cũng k ỳ di ệu và đẹp bi ết bao..." Nói r ồi. Ông lão c ầm l ấy v ỏ sò, quan sát r ất k ỹ: Đó là m ột ngôi chùa n ằm r ất g ần bi ển. Nghe nói, "Ch ị có bao gi ờ t ự h ỏi, m ầu s ắc, nh ững đường vân chùa được m ột ng ười Ph ật t ử tín tâm đã mua l ại ngôi nhà của con sò này t ừ đâu mà ra không? T ại sao nó ch ỉ có ở th ờ c ũ và cúng cho chùa nên bên trong chánh điện v ẫn loài sò mà không ở loài ng ựa, chó? T ại sao con kh ỉ có r ất còn ph ảng ph ất l ối ki ến trúc c ủa m ột ngôi nhà th ờ. nhi ều đặ c tính gi ống ng ười mà không ph ải là ng ười? " Chánh điện r ộng thênh thang. T ất c ả các hàng gh ế c ủa Cô nh ỏ không để ý l ắm đế n nh ững câu h ỏi l ẩm c ẩm nhà th ờ đề u được d ẹp h ết. Cu ối phòng là m ột b ệ th ờ v ới của ông lão. Đôi m ắt nàng b ỗng đậ u l ại ở ti ệm bán cá. một b ức t ượng Ph ật khá l ớn. Trên b ệ trang trí nh ững l ư Đó là m ột n ơi l ộ thiên, h ọ đang làm th ịt và r ửa s ạch hươ ng, hoa qu ả, trái cây, đèn n ến lung linh trông r ất nh ững con cá còn đang d ẫy ch ết. Khách mua đứ ng khá trang nghiêm. V ị ch ủ l ễ b ắt đầ u d ẫn t ụng cho c ả tín đông chung quanh. H ọ ch ọn l ựa t ừng con r ồi ch ờ làm chúng t ụng theo. Cô nh ỏ th ực không hi ểu h ọ t ụng kinh sạch. Cô c ũng chen chân vào nhìn ng ười th ợ cá tho ăn gì, trong không gian, vang vang nh ững ti ếng T ầu xì xà xì tho ắt, c ắt, x ẻ. Ch ỉ m ột loáng là h ọ đã lóc da, lóc th ịt, để xồ, nghe nh ư h ọ đang hát. Nàng im l ặng ch ắp tay qu ỳ lại m ột mi ếng cá tr ắng h ồng. Ph ần đầ u và x ươ ng cá thì bên c ạnh ông lão và ch ờ đợ i... S ư ch ờ đợ i càng lâu thì vất vào m ột cái ch ậu d ưới đấ t. M ấy con b ồ nông bu đầ y ni ềm s ợ đau càng nhi ều... Nàng nh ắm ch ặt m ắt l ại, nghe trên mái, ch ỉ ch ực ch ờ cho ng ười làm cá v ất ra bãi là vang vang ti ếng t ụng kinh đều đề u c ủa tín chúng chung chúng bu vào ăn... quanh. Nàng t ưởng t ượng ch ư Ph ật đang b ắt đầ u quang lâm, trong đó có ngài Quán Th ế Âm - ng ười m ẹ t ừ bi mà Nắng đã lên cao. Ánh n ắng chi ếu xu ống m ặt bi ển v ỡ nàng h ằng c ầu nguy ện - Nàng thì th ầm xin ngài Quán vụn ra thành tr ăm ngàn m ảnh lóng lánh. Cô nh ỏ ng ồi bó Th ế Âm gia h ộ cho nàng đốt thân mà... không b ị đau. gối. Hình nh ư đôi m ắt h ơi ươ n ướt làm cho c ặp m ắt thêm Bỗng v ị ch ủ l ễ chuy ển l ời t ụng qua câu h ồng danh long lanh.... M ột m ảnh k ỷ ni ệm khác nh ư cánh chim đức Ph ật A Di Đà. Âm thanh lên b ổng, xu ống tr ầm nh ư chao đảo l ại hi ện v ề trong tâm th ức... một dòng nh ạc. Kho ảng hai bà vãi b ắt đầ u đế n t ừng ng ười, c ắm lên cánh tay trái m ỗi ng ười nh ững khúc nhang ng ắn kho ảng m ột phân tây . Mu ốn cho cây nhang Một bu ổi chi ều đế n th ăm. Cô nh ỏ h ớn h ở khoe: được dính, bà vãi ph ải dích vào m ột ít chu ối chín ở đầ u "Hôm qua, bác M ậu nói cho cháu bi ết trên Long cây nhang r ồi ịn lên cánh tay. Nàng và ông lão được c ắm Beach có m ột ngôi chùa T ầu th ỉnh tho ảng h ọ t ổ ch ức ba khúc, nh ưng các chú ti ểu thì c ắm t ới m ười hai khúc. một bu ổi l ễ đố t thân cúng dường ch ư Ph ật. Nh ưng không Sau đó, nhang được đố t lên. Mùi tr ầm h ươ ng th ơm ngát ph ải đố t toàn thân. H ọ ch ỉ đố t b ằng m ấy cây h ươ ng cả chánh điện... Nhang cháy kho ảng độ m ột lúc g ần c ạn thôi... Hèn chi, th ỉnh tho ảng cháu g ặp m ột vài v ị s ư có thì bi ến thành m ấy c ục than h ồng nh ỏ, s ức nóng d ồn tới chín n ốt nhang trên đầu..." xu ống da th ịt, cô nh ỏ c ảm th ấy đau rát vì b ị cháy b ỏng, Ông lão hoan h ỷ: nh ưng c ố g ắng b ặm môi không khóc... Ba c ục than h ồng "Th ế thì t ốt quá. Mình nên lên đó xin m ột bu ổi l ễ đố t trên tay nàng cháy r ất nhanh. Kho ảng hai phút thôi .

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 65 Nh ưng đối v ới nàng là c ả m ột th ời gian dài lê thê. C ũng may, bà vãi giúp nàng b ằng cách n ắm ch ặt l ấy cánh tay nàng – g ần 3 c ục than đang cháy – bà gi ải thích r ằng làm nh ư v ậy s ức nóng s ẽ t ản b ớt qua nh ững ngón tay bà. Tuy nhiên, mi ệng nàng c ũng méo s ệch vì đau quá. Tuy đau Th ơ đớn, nh ưng nàng c ũng ráng li ếc nhìn qua ông lão, th ấy ông nh ắm nghi ền đôi m ắt, trên môi m ấp máy câu ni ệm Ph ật. M ấy chú ti ểu thì còn... thê th ảm h ơn n ữa. Có chú PHAN NHIÊN H ẠO kho ảng b ảy, tám tu ổi, mi ệng méo s ệch, n ước m ắt ch ảy ròng ròng xu ống má vì quá s ức đau rát. Chú m ải nhìn ch ăm chú xu ống cánh tay bé nh ỏ, h ồng h ồng da th ịt tr ẻ th ơ c ủa mình đang b ị thiêu đốt, quên c ả câu ni ệm Ph ật. Tôi, Mùa Hè và Ru i Nh ưng các chú c ũng t ỏ ra r ất can đả m không dãy d ụa hay la hét, ch ỉ c ố c ắn r ăng ch ịu đự ng, nh ưng vì m ười hai Vẽ m ặt lên v ới nh ững con ru ồi cục than h ồng cháy cùng lúc, đau quá, không th ể nh ẫn vượt qua c ửa l ưới nổi nên n ước m ắt c ứ tuôn nh ư m ưa... th ấy mình vô hình gi ữa nh ững ảnh, g ốc r ễ, đấ t và các lý t ưởng qu ốc gia. Mùa hè m ặc toàn màu tr ắng Một tu ần sau. Cô ch ạy lên th ăm ông, v ạch cánh tay nh ư s ự ước l ệ quê mùa trái c ủa ông lên xem v ết th ươ ng: thói quen ng ủ g ật nông dân. "Ô hay! Sao th ịt ông mau lành th ế? S ắp s ửa đóng Trên chuy ến xe ch ạy xuyên qua đại l ục vảy r ồi đây nè…" có đủ các màu da "Th ế còn v ết th ươ ng c ủa ch ị ra sao?" nh ưng không có m ột ngôn ng ữ nào Cô v ừa khe kh ẽ vén tay áo để l ộ ra ba v ết th ươ ng toe di ễn t ả ý ngh ĩa chung v ề s ự m ất mát toét m ủ, v ừa k ể l ể: của nh ững giá tr ị n ền t ảng mà m ột k ẻ ra đi "Ch ẳng hi ểu sao cháu l ại b ị n ổi thành ba b ọc n ước, bị t ước đoạt m ỗi ngày. sau đó nó v ỡ ra r ồi có m ủ nè ông. Đau l ắm đấ y!" Ôi l ời th ở than nh ược ti ểu Ông lão nhìn t ỏ v ẻ th ươ ng xót: cái ch ết là m ột nh ược ti ểu khác "T ội nghi ệp cho ch ị! Giá mà tôi có th ể gánh cái đau mặc toàn màu đen của ch ị tôi s ẽ gánh t ất…" cầm s ự ước l ệ t ẻ ng ắt Nghe ông lão nói v ậy. Nàng toét mi ệng c ười r ất h ồn nh ỏ sáp lên xác tôi, nhiên, vui s ướng vì c ảm th ấy mình đang được che ch ở, mùa hè, yêu th ươ ng... và nh ững con ru ồi ch ồm h ổm.

Dáng g ầy gò c ủa cô v ẫn ng ồi nhìn ra bi ển xanh trong v ắt. Cô c ảm th ấy bu ồn bã l ạ lùng. Cô nh ớ ông. Ông đi vào m ột ngày gi ữa tháng n ăm. Chuy ện x ảy ra đã lâu, nh ưng Cô có c ảm t ưởng ông m ới đi đâu ch ơi vài ngày mà không có cô tham d ự. M ới hôm nào, Cô còn gặp ông truy ện trò và đư a ông đi mua thu ốc—mấy viên thu ốc t ễ ông nhai nh ư nhai k ẹo—thế mà hai hôm sau ông mất. Cô t ới th ăm ông l ần cu ối. Ông đi r ất êm đềm. Ông nằm bình an trên gi ường. Cánh tay trái thõng xu ống, trên có ba v ết s ẹo tròn nh ư nh ững viên thu ốc t ễ c ủa ông. Có l ẽ ước nguy ện đã tròn. Dáng ông n ằm th ảnh th ơi nh ư một ng ười vừa quy ết đị nh b ỏ cu ộc ch ơi ...

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 66

TU B ỤI truy ện dài nhi ều ch ươ ng c ủa

TR ẦN KIÊM ĐOÀN

(ti ếp theo) còn n ửa tin, n ửa ng ờ. Nh ưng ai c ũng ph ải v ề đấ t. Đó là điều rõ ràng nh ư chân lý. Đất là M ẹ, là ch ốn an ngh ỉ sau CH NG HAI cùng. Đất đố i x ử m ọi ng ười đề u bình đẳng. Đấ t không mở cho vua mà c ũng ch ẳng khép l ại tr ước m ặt dân

nghèo. V t Ch ết là khép l ại khung c ửa th ường b ỏ tr ống trên m ột đời ng ười: C ửa vô th ường. Th ế nh ưng vô th ường c ũng Sau 18 n ăm tr ị vì, vua Gia Long qua đời. lại là r ất th ường vì ai c ũng ph ải đi qua c ửa đó. Tin “hoàng th ượng b ăng hà” loan đi nh ư c ơn gió Vua Gia Long v ừa đi qua ngõ vô th ường và tân xoáy trong đám lá khô. Thành ph ố nh ỏ nh ắn được nhà vươ ng Minh M ạng đang đế n. Th ời gian có khác nh ưng Nguy ễn ch ọn làm kinh đô n ầy b ỗng mang m ột v ẻ gì chung ngõ đời th ường không ai tách được. nghiêm tr ọng khác th ường khi tin nhà vua qua đời được Ai bu ồn, ai vui, ai được, ai m ất trong cu ộc đi v ề n ầy loan ra. M ặc d ầu ph ần đông các quan l ớn đươ ng tri ều thì t ự mình, mình bi ết. Con thú r ừng hoang ra đi trong kh ắp n ơi đã có m ặt, nh ưng đội k ỵ mã hoàng cung mang im l ặng, nh ưng con ng ười n ằm xu ống gi ữa ồn ào. Càng hỏa l ệnh kh ấp báo tin vua m ất c ũng t ỏa ra m ọi mi ền. ăn no càng to đám. Đám đế v ươ ng, quý t ộc và hào phú Ch ết là h ết hay còn; v ề hay đi? Câu h ỏi c ũ muôn đờ i lại còn là m ột c ơ h ội di ễn tu ồng c ảm xúc. C ảm xúc cho bỗng đế n t ừ m ột tr ạng thái th ường ngày v ừa m ới độ t ng ười s ống ng ắm nhìn ch ứ không ph ải cho ng ười m ới ra ng ột chuy ển sang c ảnh m ới: S ống và ch ết. đi. T ất c ả b ề m ặt bên ngoài, k ể c ả n ước non, con ng ười Nh ững ng ười ng ồi trong chi ếc thuy ền r ồng vang r ền và cây c ỏ đề u b ắt bu ộc ph ải “bi ết” bu ồn. Khóc c ười cho nhã nh ạc và r ực rỡ đèn đóm trên sông H ươ ng, nhìn m ũ nhau là tình c ảm chân thành; khóc c ười cho ng ười là ti ểu áo cân đai c ủa nhau và cùng nhi ễm lên nhau m ột ni ềm xảo c ủa ngh ệ thu ật s ống. N ỗi bu ồn chân th ật, qu ặn mình tin không có th ực r ằng, chi ếc thuy ền là m ột lâu đài ch ứa phát kh ởi t ự đáy lòng và cái bu ồn trang trí cho ph ải phép mọi uy quy ền c ủa thiên t ử và qu ần th ần thì không th ể ch ẳng bao gi ờ gi ống nhau trong b ản ch ất. Nh ưng trong mất hay chìm được. C ũng nh ư b ản thân nhà vua không cách bi ểu hi ện thì qu ả là m ột ngh ệ thu ật. Ngh ệ thu ật th ể ch ết được vì ngài ng ự trên nh ững quy ền uy c ủa m ọi chân chính và ngh ệ thu ật điêu ngoa. Nhi ều khi cái điêu quy ền uy. Th ần ch ết c ũng nh ư th ần hoàng, th ần sông, có v ẻ ngay h ơn cái th ật và cái tà l ại th ật h ơn cái chánh. th ần núi... n ếu được s ắc phong c ủa tri ều đình ch ắc s ẽ vui Ngh ệ thu ật s ống chân chính và x ảo thu ật s ống điêu mừng ném l ưỡi hái âm d ươ ng, v ội vã vào điện Thái Hoà ngoa là s ản ph ẩm c ủa hoàn c ảnh xã h ội nh ất th ời. lạy t ạ. Th ế nh ưng cái ch ết và cái s ống v ẫn là m ột c ặp Nh ưng khuynh h ướng tâm lý th ường là s ản ph ẩm c ủa bạn l ẫn thù l ạnh lùng đi bên nhau, bám sát nhau để xác điều ki ện l ịch s ử và địa lý lâu dài. nh ận s ự hi ện h ữu c ủa phía n ầy và ch ối b ỏ phía bên kia. Vốn là Ô châu l ạc đị a, nh ưng l ại là vùng đất hoa Mãi mãi, ch ết s ống v ẫn là m ột c ặp song sinh không bao gấm c ủa x ứ Chiêm Thành huy ền bí, Hu ế được ch ọn làm gi ờ v ắng nhau. D ẫu s ống đế n 800 tu ổi th ọ nh ư ông Bành kinh đô c ủa m ột n ước Vi ệt Nam th ống nh ất r ộng l ớn Tổ ngày x ưa thì s ự ch ết v ẫn có ngày đến vi ếng. Sau khi nh ất k ể t ừ th ời các vua Hùng d ựng n ước. Hu ế v ừa có ch ết, có ai lên được x ứ Tr ời hay không thì câu tr ả l ời v ẫn ni ềm t ự tin v ững chãi bên trong, nh ưng v ừa có s ự e ấp

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 67 của ng ười dân dã lên làm hoàng h ậu. Hu ế có m ột khuynh mọi ng ười không ng ủ. Ước mu ốn có m ột l ần trong đờ i hướng tâm lý riêng, do hoàn c ảnh l ịch s ử và địa lý h ết được tham d ự hay c ận k ề v ới m ột s ự ki ện tr ọng đạ i đầ y sức bão n ổi và chuy ển bi ến không ng ừng. Cô gái sông lễ nghi v ươ ng gi ả mà không b ị c ấm đoán đã thôi thúc Hươ ng có v ẻ nh ư b ốn mùa hi ền th ục, mang n ước trong qu ần chúng chong m ắt đợ i ch ờ. S ự b ận r ộn nôn nao đã xanh l ặng l ờ trôi ra bi ển. Nh ưng v ẫn có nh ững c ơn m ưa có t ự trong lòng nên m ọi ng ười t ự đánh th ức mình d ậy. ngu ồn thác l ũ cu ốn ph ăng t ất c ả trong c ơn th ịnh n ộ b ất Sáng mai, kim quan c ủa nhà vua s ẽ được r ước ra kh ỏi ng ờ. Chàng trai núi Ng ự có v ẻ nh ư cái bình phong v ững hoàng thành, cung nghinh xu ống độ i long thuy ền, di chãi, nghiêng vai gánh đá Tr ường S ơn. Nh ưng trái núi chuy ển lên h ướng th ượng ngu ồn sông H ươ ng để nh ập không ch ịu được thân ph ận bình phong l ặng l ẽ m ột góc lăng. Kim l ăng c ủa vua đã được kh ởi công xây d ựng t ừ tr ời, nên th ường b ươ n b ả ra đi, kéo theo nàng sông năm 1814 ở núi Thiên Th ọ c ũng v ừa hoàn t ất. Hươ ng xa x ứ. Hu ế có m ột cái gì g ần nh ư mâu thu ẫn b ởi Quá n ửa khuya, Trí H ải l ặng l ẽ v ề l ại t ư dinh. S ự sự réo g ọi gi ữa ở và đi, gi ữa th ươ ng và ghét, gi ữa b ờ ao mỏi m ệt trong m ấy ngày qua khi ến ông c ần ch ợp m ắt để và đại d ươ ng, gi ữa tha h ươ ng và v ề l ại. Tâm lý l ưu dân lấy l ại s ức cho ngày đại l ễ hôm sau. Tháng ch ạp tr ời và hoàn c ảnh l ịch s ử t ạo nên m ột ph ần b ản s ắc c ủa “tâm lạnh và ẩm ướt. Tr ăng h ạ tu ần khi m ờ khi t ỏ làm hi ện lý Hu ế” và v ăn hóa Hu ế. Bên c ạnh ngu ồn tâm lý l ưu dân bóng m ột ông già bên ng ọn đèn d ầu lay l ắt n ơi góc nhà nầy, Hu ế còn là ch ứng nhân c ủa bao hoàn c ảnh b ể dâu. vườn v ới nh ững ch ậu ki ểng mùa đông tr ơ tr ụi. Khu gia Một c ảnh s ống đầ y bi ến độ ng và vô th ường nh ư Hu ế s ẽ trang im l ặng nh ư bìa r ừng hoang ph ế. Trí H ải rón rén tạo ra nh ững c ặp khái ni ệm tâm lý v ừa t ươ ng ph ản, v ừa bước l ại g ần. Ông lão nh ư quên c ảnh, quên ng ười, chìm nh ị trùng trong cùng m ột th ời kh ắc: Được và thua, có và lắng trong m ột th ế gi ới xa x ăm t ừ ký ức. Th ỉnh tho ảng không, giàu và nghèo... chông chênh và t ươ ng đối. Bao ông ta đư a cái bình c ũ k ỹ đã s ứt vòi, to b ằng hai n ắm tay nhiêu gia đình giàu sang, th ế l ực, ch ỉ c ần qua m ột c ơn lên mi ệng, ng ửa m ặt tu m ột h ơi dài và nói chuy ện l ầm binh bi ến, có khi ch ẳng có m ột t ơ hào nào còn sót l ại. bầm nh ư nói v ới chính mình b ằng th ứ âm thanh rì r ầm Bởi v ậy, vua b ăng hà không ph ải ch ỉ đơn gi ản là s ự ra đi không ai hi ểu. Trí H ải ng ạc nhiên l ạ lùng khi nh ận ra của m ột khuôn m ặt th ống l ĩnh, mà là d ấu ấn đậ m nét v ề ông già là lão gia nhân âm th ầm th ường ngày bên c ạnh sự thua cu ộc c ủa quy ền uy tr ước s ố ph ận m ỏng manh mình. V ẫn v ới cung cách tr ầm t ĩnh h ằng ngày, Trí H ải của nh ững c ặp khái ni ệm nh ị trùng đó. nh ẹ nhàng h ỏi ông già: Trong d ịp qu ốc tang và l ễ qu ốc táng c ủa nhà vua, - Kìa, lão nhân v ẫn còn th ức sao? hoàng thân Trí H ải l ại tr ở thành điểm nhìn nóng b ỏng Th ực t ế khác xa v ới v ới s ự t ưởng t ượng c ủa Trí H ải, của qu ần th ần, hoàng t ộc và dân chúng. rằng là, ông già s ẽ t ỏ ra e dè hay s ợ s ệt khi u ống r ượu lén Cũng ch ỉ là s ự l ặng l ẽ và dáng đă m chiêu th ường lút m ột mình trong đêm khuya b ị ch ủ b ắt g ặp. Đằ ng này, ngày c ủa Trí H ải trong khung c ảnh ch ồng ch ất l ễ nghi, đã không ng ước lên nhìn ng ười đố i di ện, ông già còn nh ưng m ỗi ng ười l ại nhìn m ột cách khác. Gi ới tri ều th ần ng ồi điềm nhiên, tr ả l ời b ằng cái gi ọng đã l ạc đi không quan ch ức thì ngh ĩ r ằng đấy là m ột s ự im l ặng đầ y tính bi ết vì d ầm s ươ ng l ạnh hay vì men r ượu: toán vì h ọ v ốn quen suy di ễn m ọi s ự đơn gi ản b ằng cái - A ha, ha! Ng ười đi tr ước... tr ước ta r ồi. Ngày ta đi, nhìn đầy ẩn ý m ưu toan. Gi ới hoàng t ộc thì l ại cho r ằng ai đư a ta đi?! Trí H ải không d ốc h ết tâm t ư và t ấm lòng mình lên vua Trí H ải tròn m ắt ng ạc nhiên. Ông lão nh ư đang l ạc để khóc than, v ật vã, bi ểu t ỏ s ự đau bu ồn cùng c ực cho vào m ột th ế gi ới khác. V ẫn cái giọng l ạc h ồn đó, ông lão mọi ng ười đề u th ấy. Qu ần chúng bình th ường thì có k ẻ lập l ại câu h ỏi nh ư m ột l ời than van bu ồn thê thi ết: cho Trí H ải là “d ại” vì không n ắm b ắt c ơ h ội b ằng vàng, - Ngày ta đi… ai đư a ta đi? đời m ột l ần, để bi ểu t ỏ và đánh bóng lòng “trung quân ái Vẻ ng ớ ng ẩn c ủa ông lão không có dáng ng ất qu ốc” thì khó mà nh ảy cao lên hàng chót vót c ủa danh ng ưỡng say s ưa mà v ươ ng mang cái bu ồn ng ơ ngác. Trí vọng. Gi ới s ĩ phu thì l ại cho r ằng Trí Hải là chính nhân Hải h ỏi l ại: quân t ử vì không d ựa th ế ng ười làm th ế mình. K ẻ vay - Ai đư a ai đi đâu? mượn nh ư th ế là hàng b ất tài, thi ếu b ản l ĩnh k ẻ s ĩ. Trí Ông lão c ố nói t ỉnh táo nh ưng l ời l ẽ càng mù m ịt Hải gi ữa đờ i nh ư m ột trang sách m ở r ộng, ai c ũng đọ c hơn: được và suy di ễn theo ý mình, nh ưng trang sách t ự nó là - S ống g ởi, thác v ề. Đi đâu, v ề đâu, ai bi ết đâu! một đóa hoa không n ở hay tàn vì cái nhìn ch ủ quan c ủa Ông lão l ại đưa cái bình s ứt vòi lên mi ệng, ng ửa m ặt kẻ khác. Tr ăng không m ọc hay l ặn vì l ời h ẹn ước c ủa đôi hồi lâu, nh ưng hình nh ư trong bình không còn m ột gi ọt tình nhân. Trí H ải đế n và đi trong điệu s ống riêng c ủa rượu hay m ột gi ọt n ước nào c ả. mình. Với m ột tâm h ồn thoáng đạ t, Trí H ải v ẫn nh ẹ nhàng: Đêm hôm tr ước ngày c ử hành nghi th ức đạ i tang, - Lão say r ồi. V ề ngh ỉ đi, đừ ng u ống n ữa. Ở nhà

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 68 thi ếu gì bình sao lão ph ải dùng cái bình s ứt vòi t ội nghi ệp v ậy! Ông lão c ười b ằng gi ọng m ũi khô khan: - Bình đế v ươ ng, sao t ội nghi ệp! - Đế v ươ ng nào l ại u ống cái bình s ứt vòi này? - Hoàng đế Gia Long. Chúa Nguy ễn Ánh thu ở ấy đó mà. - Ngh ĩa là sao? - Ô hô! Ta nh ớ l ại r ồi… Ngày b ị k ẻ thù truy đuổi nguy c ấp qua R ạch G ầm, Xoài Mít, quân t ướng ch ạy l ạc nhau còn d ăm ba ng ười đeo trên m ảnh ván, h ớp được một h ớp n ước t ừ cái vòi s ứt mi ệng n ầy là gi ữ được ngu ồn s ống kh ắp châu thân. N ếu không có s ự s ống, làm gì có đế v ươ ng. Trí H ải ph ải xu ống gi ọng nh ắc nh ở ông lão: Trí H ải nh ận ra có m ột điều gì đó đầy u ẩn khúc và - Lão có bi ết là g ọi vua b ằng tên t ục và r ượu trà nghiêm tr ọng h ơn là s ự b ốc đồ ng c ủa ông già trong c ơn trong lúc đại tang vua là b ị coi nh ư m ắc t ội khi quân, say. ph ạm th ượng, dù làm Ba G ấm, th ượng th ư c ũng có th ể b ị Gi ọng ông già b ỗng tr ầm xu ống: mất đầ u nh ư ch ơi không? - L ẽ nào ngài c ũng ch ẳng c ần để ý n ếu tôi là k ẻ gi ết Ông già tu ồng nh ư không quan tâm đến l ời r ăn đe, ng ười ch ạy t ội, đóng vai m ột tên rình mò ch ỉ điểm c ủa kh ật kh ừ đứ ng d ậy. Trí H ải đi t ừ ng ạc nhiên đến bu ồn tri ều đình bên c ạnh ngài sao? cười khi th ấy ông già th ở m ạnh, hoa tay nh ư rút ki ếm, Trí H ải v ẫn th ản nhiên: rồi ch ống n ạnh, đứ ng s ững, nhìn vào đêm v ới qu ầng m ắt - Tôi l ại càng c ảm th ấy mù m ịt h ơn. Lão c ứ nói ti ếp sâu. Xa v ắng. và nói cho rõ h ơn đi... Trí H ải v ẫn nh ẹ nhàng: Ông lão nói l ầm b ầm. Dáng cao l ớn v ươ n vai đã xóa - Say quá r ồi! Thôi v ề ngh ỉ! mất v ẻ lù khù, l ặng l ẽ c ủa m ột lão già nô b ộc: Ông già nói nghiêm ngh ị: - Đã g ần hai m ươ i n ăm đã qua mà tôi c ứ ng ỡ nh ư - Ph ải! Ph ạm X ảo th ời oanh li ệt gi ờ ch ỉ còn là lão mới chi ều hôm tr ước. già x ế bóng. Khi X ảo n ầy ngang d ọc d ẫm nát nh ững Lão già l ặng l ẽ nh ắm m ắt để h ồi t ưởng. Ti ếng đêm vùng phù sa t ừ Xiêm La ra Phú Qu ốc, hoàng thân đại khuya và gió mài vào nh ững hàng tre rin rít nh ư ti ếng nhân b ấy gi ờ là c ậu bé còn nh ỏ tu ổi và ở bên Tây v ới cười mai m ỉa c ủa th ời gian. Đêm tháng ch ạp u minh và hoàng t ử C ảnh nên làm sao bi ết được. tr ầm l ắng làm d ội ti ếng th ở dài không rõ nguyên c ớ c ủa Trí H ải l ắc đầ u: ông già. Có v ẻ nh ư h ơi b ị h ụt h ẫng tr ước ph ản ứng thi ếu - Tôi không hi ểu gì c ả! M ột ông lão h ầu c ận bên sôi n ổi c ủa ng ười đố i di ện, ông lão vén mái tóc tr ắng cạnh mình bao nhiêu n ăm, b ỗng d ưng hôm nay t ự x ưng phau nhìn b ầu tr ời khuya đã s ẩm xu ống, e dè đề ngh ị: mình là Ph ạm X ảo, m ột t ướng quân ch ỉ còn nghe x ướng - M ưa s ắp xu ống, ngoài n ầy l ạnh, chúng ta có th ể tên trong các bài v ị t ế l ễ chi ến s ĩ tr ận vong. Mà dù lão vào trong được không. Dù ph ải đi hay ở, tôi v ẫn mu ốn có là t ướng quân x ưa hi ện h ồn v ề đi n ữa thì c ũng ph ải được th ưa v ới hoàng thân điều tôi c ần ph ải nói. M ời tôn ch ờ đêm qua r ồi hãy tính. Thôi, để tôi dìu lão v ề phòng. ông vào phía h ậu đường cho ấm. Than v ẫn còn đượm Nào, t ựa đầ u trên vai tôi, đi! trong lò s ưởi. Trí H ải d ợm quàng tay qua vai ông lão, dìu b ước đi, Hai ng ười cùng ng ồi xu ống tr ước b ếp l ửa ch ưa tàn. nh ưng ông lão ng ăn l ại. Gi ọng d ịu xu ống và tha thi ết quá Gỗ tr ắc bá di ệp đố t lên thoang tho ảng mùi b ạc hà và núi làm cho Trí H ải l ặng ng ười: rừng hoang dã. S ự cô liêu c ủa đêm và t ừng đầ u than - Hoàng thân! Xin ng ười th ứ l ỗi vì tôi đã v ội vàng mong manh thi nhau l ụi tàn làm cho lòng ng ười l ắng th ổ l ộ chuy ện riêng không đúng ch ỗ và đúng lúc. Tâm xu ống và c ảm giác g ần g ũi nhau h ơn. Không có m ột d ấu th ần tôi xúc độ ng và th ần trí tôi c ăng th ẳng quá trong lúc hi ệu nào t ừ phía ng ười đố i di ện ch ứng t ỏ s ự nôn nóng nầy. Tôi có ni ềm t ự hào v ới lòng trung ngh ĩa c ủa mình, hay quan tâm đến giây phút mà ông lão cho là thiêng nh ưng c ũng có n ỗi đau vì đời mình đang đến ch ỗ t ận liêng và nghiêm tr ọng nh ất đờ i. Theo ông, đó là giây cùng, ch ẳng còn chi để m ất... Tôi ph ải nói v ội vàng vì s ợ phút v ừa bi th ươ ng, v ừa hùng tráng c ủa đờ i ông. chúng ta s ẽ không còn c ơ h ội g ặp nhau n ữa. M ột l ời h ứa Trí H ải nh ắp trà im l ặng l ắng nghe. Gi ọng ông lão đã làm tròn, m ột cu ộc đờ i khác ph ải đế n... thao thi ết bu ồn khi nói v ề k ỷ ni ệm; r ắn r ỏi và sôi n ổi khi

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 69 nói đến nh ững ngày binh l ửa; nh ưng l ại khí khái l ẫn chua xe đuổi pháo... v ới v ẻ thô b ạo hi ện lên trên v ẻ mặt, trên xót khi k ể l ại bi ến c ố sau cùng. ngón tay n ắm quân c ờ n ặng n ề nh ư c ầm dao r ựa. Ông Lão gi ở l ại t ừng trang cu ốn sách c ủa đờ i mình: Ph ạm X ảo n ắm ch ặt m ột quân c ờ nh ư c ầm đố c ki ếm “Tôi xu ất thân là m ột c ậu bé có đủ c ả cha l ẫn m ẹ trong tay, nhìn th ẳng vào m ắt ng ười đố i di ện, h ất hàm nh ưng ph ải s ống nh ư tr ẻ m ồ côi...” Ông lão b ắt đầ u k ể hỏi: chuy ện đờ i mình. Trí H ải l ắng nghe. Bên b ếp l ửa, ông - Ông có bi ết Quang Trung Nguy ễn Hu ệ là ai không già nh ư đang l ạc h ồn v ề quá kh ứ, kể l ại: mà dám ăn nói quàng xiên đến nh ư th ế, h ử? - Đứa bé là s ản ph ẩm c ủa m ối tình lén lút nh ưng đầy Viên quan võ nhìn Ph ạm X ảo t ừ đầ u t ới chân nh ư tình t ự mê h ồn gi ữa m ột v ị quan võ h ọ Ph ạm tri ều Lê và một v ật quái d ị. Ông ta kh ịt m ũi lên ti ếng v ới gi ọng một cô đào hát đã có gia đình. Gi ọt máu thành ng ười t ừ khinh th ị: nỗi đam mê say đắm ch ứ không ph ải t ừ nhu c ầu truy ền - Nguy ễn Hu ệ và dòng Nguy ễn Tây S ơn là ph ường gi ống. Đứ a bé l ớn lên trong th ời lo ạn l ạc Tr ịnh - Nguy ễn bại tr ận nên có chui xu ống đấ t c ũng không tha. Hoàng phân tranh. Mang b ản ch ất quy ết đoán c ủa cha và nh ạy th ượng và tri ều đình t ại v ị đang tính s ổ l ại b ọn t ội đồ đã cảm c ủa m ẹ trong dòng máu, th ằng bé h ọ Ph ạm h ọc võ theo gi ặc Tây S ơn. Quan bác ăn l ộc c ủa ai mà dám h ỏi để ki ếm c ơm huynh đệ và h ọc v ăn để đọ c v ăn vi ết m ướn, một câu ngang phè nh ư v ậy kìa. Hàng ti ểu t ướng nh ư ta khi thì chép kinh, sao sách ki ếm c ơm chùa, hay có lúc ra đây mà còn phò hoàng th ượng để đào m ả Nguy ễn Hu ệ, gi ữa đờ i bán ch ữ nuôi thân. Kh ả n ăng tinh thông võ th ế mà hàng tr ọng th ần nh ư quan bác l ại đi h ỏi ng ớ ng ẩn ngh ệ không môn phái và ki ến th ức sách v ở ch ữ ngh ĩa ta nh ư m ột tên lính gác c ổng ngu dốt không b ằng... bà, t ứ x ứ đã làm cho chàng thanh niên vô danh x ứ Đàng Ph ạm X ảo tr ừng m ắt: Ngoài s ớm có đấ t d ụng võ x ứ Đàng Trong. T ừ khi v ề - Ông v ừa nói gì? Ai đi đào m ả Nguy ễn Hu ệ? dưới tr ướng c ủa Nguy ễn V ươ ng, c ậu trai tr ẻ đã phát ti ết Viên quan võ c ười ng ất: hết khả n ăng c ả v ăn l ẫn võ để s ớm tr ở thành m ột t ướng - Chính ta ch ứ còn ai vào đó n ữa! Không nh ững đào quân được tín c ẩn phò v ị vua khai sinh tri ều Nguy ễn mả mà ta và thân binh c ủa ta còn dâng bi ểu lên Hoàng tươ ng lai. Th ượng xin nh ồi x ươ ng c ốt tên vua ng ụy đó vào thu ốc Khi nhân v ật Nguy ễn Ánh lên ngôi thành vua Gia súng, b ỏ vào súng th ần công b ắn tan xác. Ấy, ấy! Mà Long, t ất c ả t ướng s ĩ cùng theo vua v ề kinh đô Hu ế. ti ến quân đi ch ứ, sao l ại c ứ gi ữ quân c ờ kh ư kh ư v ậy Ph ạm X ảo v ề theo. quan bác? Đất n ước đã bình tr ị. Nh ững cu ộc vui l ớn nh ỏ v ới s ự Ph ạm X ảo run tay. H ỏi ti ếp: tham gia tay đôi, t ừng nhóm hay t ừng vùng, t ừ quan - Th ế ai là ng ười đem x ươ ng s ọ c ủa Nguy ễn Hu ệ quân đến hàng dân dã, đang tr ở thành m ột ph ần c ủa đờ i giam vào ng ục t ối và làm ch ậu đi ti ểu hàng ngày? sống bình th ường. R ộn ràng nh ất là nh ững cu ộc đấ u c ờ Gã quan võ v ỗ đùi, khoái chí: tướng tay đôi. C ờ t ướng, đá gà, thi th ơ, đấu v ật, hát - Quan bác rõ th ật là ch ưa n ắm h ết cái lý phong th ủy. tu ồng, ca hò... tr ở thành m ột ph ần sinh ho ạt v ăn hóa Nh ổ c ỏ ph ải nh ổ t ận g ốc, tri ệt giòng tri ệt gi ống k ẻ thù trong giai đọan đị nh hình c ủa m ột tri ều đạ i. ph ải tri ệt h ết ngu ồn m ạch âm d ươ ng. Th ử h ỏi ngoài ta Trong m ột quán nh ỏ ngo ại thành, Ph ạm X ảo đang và phe ta ra thì còn ai cao minh h ơn để làm vui lòng đấu c ờ tay đôi v ới m ột quan võ thân binh khác. Đã hai hoàng th ượng khi ngài ng ự trên ngôi chí tôn để thanh ván, m ột th ắng, m ột hòa. Ván th ứ ba, gi ữa cu ộc c ờ ch ưa toán n ợ n ước thù nhà đã ch ớ! phân th ắng b ại, viên quan võ thân binh vít c ần thu ốc lào Cơn gi ận l ại có thêm ni ềm khinh b ạc đã làm cho và búng tay ra hi ệu cho b ọn sai nha châm l ửa. Vài ba tên Ph ạm X ảo quên m ất không khí cu ộc c ờ tr ước m ắt. Ông ch ạy l ăng x ăng, tay c ầm m ồi l ửa và qu ỳ xu ống lo điếu nh ớ l ại su ốt 24 n ăm dài chi ến đấ u gian kh ổ bên c ạnh đóm. Quan võ thân binh rít m ột h ơi dài thu ốc lào, r ồi chúa Nguy ễn. Hào quang Nguy ễn Hu ệ th ống lĩnh ba ng ửa m ặt nh ả khói c ười th ống khoái. Ông ta v ươ n tay quân, đánh tan tành hai m ươ i v ạn quân Thanh. Quân Tây trên bàn c ờ b ằng đá Thanh bóng l ộn, dùng Mã di ệt Pháo Sơn v ới chi ến thu ật ti ến quân th ần t ốc đã làm quan quân đối ph ươ ng v ới ti ếng đậ p quân c ờ chan chát. Mi ệng c ười Nguy ễn Ánh bao phen kh ốn đố n. Nh ưng c ũng chính hào ng ất ng ưởng khi bi ết Ph ạm X ảo r ơi vào th ế nguy. Gi ọng quang đó đã làm cho cu ộc chi ến th ắng sau cùng v ẻ vang hể h ả, viên quan võ c ười ré lên: hơn và v ẽ nên m ột chân dung Nguy ễn Ánh kiên trì, đảm - Quang Trung đại đế ... à quên... “ti ểu đế ” ơi! Khôn lược h ơn. Dòng máu uy v ũ c ủa cha đã thôi thúc ý chí hồn thì n ằm yên d ưới ba th ước đấ t để ta cho xe ng ựa t ới trung kiên c ủa Ph ạm X ảo phò Nguy ễn Ánh đế n th ắng l ợi rước. Này này, hãy xem ng ựa chi ến c ủa ta đá cú song sau cùng. Dòng máu ngh ệ s ĩ c ủa m ẹ đã nuôi d ưỡng tình phi đẹp h ơn c ả khi thành Qui Nh ơn b ị đố t. Ha... ha! cảm Ph ạm X ảo yêu th ươ ng h ồn dân t ộc, trân tr ọng s ự Ông ta v ừa nói nh ư ph ường tu ồng di ễn trò, v ừa đem hào hùng l ẫm li ệt c ủa Quang Trung. Trong hai thiêng

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 70 liêng ấy, không có ch ỗ đứ ng cho ngu ồn tình c ảm nh ỏ Đám v ệ s ĩ l ập t ức thi hành l ệnh ch ủ t ướng. Nhanh nhen, s ự quy ết đoán t ầm th ường và lòng h ận thù hèn hơn m ột b ước, Ph ạm X ảo ch ụp ngay bàn c ờ b ằng đá mọn. Trong thoáng ch ốc nh ững c ơn gi ận t ừ đâu ùn ùn tr ước m ặt hai ng ười và giáng m ột đòn chí m ạng lên đầu kéo l ại. C ơn gi ận b ốc thành l ửa cháy. L ửa th ể ch ất ngoài viên quan võ. Bàn c ờ đá v ỡ theo đầ u ng ười. M ột mình đời thì còn may ra ch ữa được, nh ưng ng ọn l ửa tâm h ồn gi ữa tuy ến l ửa, rút cây g ươ m t ừng vào sinh ra t ử t ưởng đã cháy thì ch ỉ còn thiêu h ủy. Đôi m ắt Ph ạm X ảo nh ư đã ng ủ yên bao n ăm, Ph ạm X ảo tung mình vào cu ộc hai c ục than h ồng chi ếu th ẳng vào viên quan võ. Không chi ến đấ u s ống còn. Nh ững đường ki ếm lão luy ện m ột ki ềm hãm n ổi ng ọn sóng c ảm xúc b ừng b ừng dâng lên t ừ th ời s ống l ại. N ếu không có v ợ ch ồng ng ười ch ủ quán trong s ự xung độ ng d ấy lên t ừ nh ững ngõ ngách bí ẩn thì t ất c ả ch ỉ còn là đoạn cu ối c ảnh đấ u tr ường, m ột đấ u của vô th ức, Ph ạm X ảo đứ ng d ậy, ch ỉ m ặt viên võ quan, tr ường c ủa nh ững võ s ĩ quy ết đấ u th ời trung c ổ: Gi ết hay quát: bị gi ết! - Ta không ng ờ để làm vui lòng ch ủ, các ng ươ i l ại có Tr ận h ỗn chi ến x ẩy ra nhanh đế n độ hai v ợ ch ồng th ể xúc ph ạm đế n v ị anh hùng dân t ộc b ằng nh ững trò đê ng ười ch ủ quán ch ưa k ịp hoàn h ồn. Thình lình, nh ư v ừa hạ đế n th ế. mới thu l ại được h ồn phách đã bay xa, ng ười ch ồng vùng Viên quan võ l ập t ức đứ ng d ậy, nghi ến r ăng la l ối: ch ạy. Anh ta v ừa ch ạy v ừa la: “Gi ết ng ười! Gi ết ng ười! - Quân m ặt ng ười d ạ thú m ới cam tâm hành động b ất Bớ xóm ph ường. B ớ các quan! Gi ết ng ười. C ứu v ới! trung. Trung th ần b ất s ự nh ị quân, tôi trung không th ờ Cứu cho v ới!” Và theo ph ản ứng dây chuy ền, ng ười v ợ hai chúa. Ăn l ộc chúa Nguy ễn là ph ải th ờ Nguy ễn vụt ch ạy theo ch ồng, mi ệng la gào ti ếp c ứu. Ti ếng gào Vươ ng. Nguy ễn Hu ệ d ẫu có h ảo hán anh hùng t ới đâu trong đêm hãi hùng đến độ làm cho Ph ạm X ảo v ốn d ạn cũng ch ỉ là k ẻ thù không đội tr ời chung c ủa hoàng dày v ới g ươ m giáo c ũng b ị lay độ ng. Nh ưng tia lóe sáng th ượng đươ ng tri ều, đấ ng minh ch ủ t ối cao c ủa ta. bỗng v ụt đế n. Đây không ph ải là chi ến tr ường, n ơi ch ỉ có Ph ạm X ảo v ươ n mình, ch ỉ tay vào m ặt viên võ quan sức m ạnh làm ch ủ t ể và k ẻ th ắng tr ận v ừa là chân lý, v ừa nói g ằn t ừng ti ếng: là quan tòa, v ừa là b ị cáo. N ơi đây là kinh đô c ủa m ột - Theo thi ện b ỏ ác, ấy là trung. Theo thi ện bên n ầy vươ ng tri ều v ừa th ắng tr ận. Chính ngh ĩa th ường ở phía mà v ẫn không b ỏ thi ện bên kia, ấy là trí. Dám quên th ắng tr ận vì phía th ắng tr ận còn có l ưỡi g ươ m và m ạng mình để b ảo v ệ l ẽ công b ằng, điều chính ngh ĩa, m ới là sống. Ph ạm X ảo th ắng nh ưng ch ỉ th ắng b ầy ch ồn trong dũng. N ếu không có anh hùng Nguy ễn Hu ệ đánh tan 20 rừng thú d ữ. Nh ững cái án tùng x ẻo, voi dày, ng ựa xéo, vạn quân Thanh thì đất n ước ta đã b ị Tàu đô h ộ, còn đâu chém đầu ba h ọ... t ừ trong thâm sâu ký ức loé lên, d ội một m ảnh giang s ơn riêng bi ệt cho đế n ngày hôm nay. vào b ản n ăng sinh t ồn, t ạo thành m ột độ ng l ực kh ủng Lúc đó, l ấy gì để cho ng ươ i khua môi, múa mép nói khi ếp “gi ết hay b ị gi ết” đẩ y Ph ạm X ảo ch ạy nh ư bay vào chuy ện ơn vua, l ộc n ước đươ ng tri ều mà quên k ẻ tr ồng đêm t ối. cây, h ả?! Ti ếng kêu c ứu d ồn d ập c ủa hai v ợ ch ồng ch ủ quán Viên quan võ b ặm môi, v ỗ ki ếm ch ỉ vào mình: sắp v ọng đế n khu dân c ư đông đúc cu ối đường. Ph ạm - Là võ t ướng c ầm quân canh gi ữ Hoàng thành, ta Xảo đuổi k ịp và vung g ươ m chém ch ết c ả hai v ợ ch ồng. không c ần bi ết nh ững chuy ện xa v ời nh ư th ế. Ta ch ỉ bi ết Đó là ng ười đàn ông vô can và ng ười đàn bà vô t ội, trên đầu có vua. Vua có x ử ch ết ta c ũng ph ải tuân hành nh ưng cái t ội c ủa h ọ là ch ỉ vì trót s ống gi ữa cõi đời ô không c ần bi ết lý do. Đạ o trung hi ếu x ưa nay là th ế… tr ọc n ầy. Ch ứng nhân v ụ xung độ t đẫ m máu ch ỉ có màn Không để cho k ẻ đố i di ện nói h ết câu, Ph ạm X ảo đã đêm và m ưa b ụi... hay đã l ọt qua tai vách m ạch r ừng. gạt ph ăng: Không ai hay. Nh ững dòng s ống đã b ị l ưỡi g ươ m chém - Trung mà không phân bi ệt ph ải trái là ngu trung. ti ệt hay còn c ựa qu ậy đâu đây. Không ai bi ết. Này! Ng ươ i, tên đốn m ạt. Chính l ũ ngu th ần vô l ại chúng Ông lão ng ừng k ể và nín th ở nhìn Trí H ải, k ẻ v ẫn bây đã bày đặt nh ững trò ma ch ước qu ỷ. L ũ bây đã ti ếp yên l ặng ng ồi nghe điềm nhiên nh ư m ột cái bóng m ơ h ồ nh ững bàn tay b ẩn bi ến chính ngh ĩa thành tà đạo, bi ến hắt ra t ừ núi đá. S ự t ĩnh l ặng kéo dài làm ông lão ng ộp công minh thành thù h ận th ấp hèn, bi ến nhân tâm thành th ở. T ừ trong suy ngh ĩ c ủa ông, n ếu nhân gian bi ết được thú tính, bi ến uy v ũ c ứu n ước giúp đờ i thành hành động rằng Ph ạm X ảo còn s ống, ch ắc là ph ản ứng t ức th ời c ủa tr ả thù nh ỏ nhen c ủa ph ường gi ặc c ỏ... ng ười đờ i s ẽ nghiêng tr ời, l ệch đấ t... Ông lão gi ải thích Bất th ần b ị h ạ nh ục công khai, viên quan võ s ửng thêm: ng ười m ột lát và lao vào tr ận địa ph ản công: - Sau bi ến c ố đó, tôi b ươ n b ả đi tìm Th ầy—thầy võ, - A…a…a! Thì ra, ng ươ i là tên gi ặc Tây S ơn cài đặt th ầy v ăn, th ầy đạ o, th ầy đờ i—để h ỏi k ế v ề m ột con gi ữa tri ều đình. Bây đâu, b ắt h ắn trói l ại, đem ra chém đường s ống còn tr ước m ắt. Đường nào s ẽ tránh được s ự đầu, c ắt th ủ c ấp mang vào cung dâng lên hoàng th ượng! hủy di ệt b ản thân và tru di tam t ộc cho m ột k ẻ b ầy tôi

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 71 nhà Nguy ễn Gia Long nh ưng v ẫn trân tr ọng nhà Tây S ơn dấu trong tôi. Nhìn ngôi t ượng b ằng g ỗ huy ền t ối c ổ mà và ng ưỡng m ộ hào quang l ẫm li ệt c ủa Nguy ễn Hu ệ. Tôi Th ầy tôi r ất trân quý ch ỉ còn m ột n ửa. N ửa mi ệng ch ưa không đồng tình nuôi lòng thù h ận phe chi ến b ại dù sau mất nét m ỉm c ười và m ột m ắt còn l ại nh ư mu ốn nh ấp cu ộc binh đao tôi b ị m ất h ết gia đình, v ợ con và kh ả nháy nói c ười b ằng ánh sáng. N ửa nét nhìn đời đầ y an năng gi ới tính c ủa ng ười đàn ông. Nh ững v ết tích chi ến lạc và yêu th ươ ng c ủa b ức t ượng v ỡ khi ến tôi c ảm th ấy tranh nên đun vào khói l ửa c ủa quá kh ứ để thiêu h ủy h ận nh ức nh ối và ti ếc th ươ ng m ột s ự đổ v ỡ tan nát ch ỉ vì ta. thù. Tôi đã l ội ng ược dòng ch ảy ào ào đổ xu ống, không Đêm ti ếp theo, tôi c ảm th ấy m ột chút an t ịnh gi ữa khi ch ịu n ươ ng theo dòng để góp ph ần cu ốn ph ăng m ọi v ết lòng mình là m ột bãi chi ến mênh mông... tích c ủa dòng h ọ và tri ều đạ i nhà Nguy ễn Tây S ơn. Đời tôi c ũng b ị b ửa đôi nh ư b ức t ượng. Tuy ch ỉ còn Không ch ịu nh ắm m ắt v ề hùa theo xu th ế m ới là t ự đánh một n ửa, th ế nh ưng nét c ười và ánh m ắt mênh mông mất mình trong m ắt ng ười ch ủ c ũ và b ầy tôi m ới. V ề thú th ươ ng đời v ẫn không phôi pha. Đêm cu ối cùng b ỗng tội v ới tri ều đình để c ầu mong m ột s ự ân xá ch ăng? Lên dưng tôi c ảm th ấy an l ạc tuy ệt v ời khi tôi ôm l ấy b ức rừng, vào Nam, ra B ắc d ấy lo ạn ch ống l ại tri ều đình hay tượng v ỡ mà n ước m ắt ào ra. Tôi run run hôn lên bàn sống mai danh ẩn tích ch ăng? Ch ẳng có s ự l ựa ch ọn nào chân tr ần c ủa b ức t ượng. Tôi đã yêu b ức t ượng v ỡ h ơn vẹn toàn. Sự ch ọn l ựa nào c ũng đầ y h ầm b ẫy ch ết ng ười. cả khi b ức t ượng còn nguyên. Phút đó tôi khám phá ra Khi đến ngôi chùa cổ m ột th ời n ươ ng náu, tôi k ể h ết rằng, khi m ột tình c ảm đã an định trong t ận chi ều sâu chuy ện v ừa x ẩy ra cho v ị s ư, tu ổi đờ i và tu ổi đạ o đã xanh của tâm th ức thì s ự yêu th ươ ng n ằm đằ ng sau hình cao nh ư rêu đá, ng ười đã nuôi d ạy tôi su ốt th ời nh ỏ d ại. tướng. M ột th ế gi ới nh ỏ v ỡ òa trong tôi. Tôi đã yêu Sau khi nghe câu chuy ện, s ư l ặng l ẽ nhìn tôi th ươ ng c ảm th ươ ng đến qu ặn lòng nh ững khuôn m ặt th ươ ng tích đầy nh ưng ch ẳng nói m ột ti ếng nào. Tôi ng ồi su ốt ba đêm máu me c ủa nh ững ng ười b ạn chi ến đấ u quanh mình ngày bên Th ầy không ăn m ột mi ếng, không u ống m ột trong su ốt nh ững n ăm dài t ừ Xiêm La v ề Thu ận Hóa. gi ọt. S ự cô đơn tuy ệt đố i làm cho đầu óc tôi sáng ra. Tôi yêu th ươ ng m ẹ già v ới dáng còm cõi và khuôn m ặt Tr ạng thái t ĩnh l ặng tuy ệt v ời có v ẻ nh ư không c ần tiêu nh ăn nheo qua bao n ăm t ần t ảo nuôi con. Tôi yêu quý hao m ột chút s ức l ực b ản thân. C ả châu thân tôi không ng ười v ợ quê mùa sau bao gian nan đợi ch ồng mà nhan đông c ứng mà ng ừng l ại. Tôi không ăn mà c ũng không sắc đã s ớm tàn phai. đói. Có ai l ấy m ột chút s ức c ủa tôi đâu mà c ần đồ ăn Ph ải ch ăng đây là m ột thông điệp tâm linh mà Th ầy ti ếp tr ợ. Quá kh ứ v ẫy vùng c ủa m ột chi ến t ướng đã khép tôi d ặn dò trao g ởi: “Này con! Chú t ướng quân h ọc trò lại. Hi ện t ại hay t ươ ng lai ch ỉ còn là nh ững khái ni ệm nh ỏ bé. Hãy v ất b ỏ l ớp v ỏ bên ngoài. Hãy b ổ đôi lòng rỗng không đố i v ới m ột ng ười không còn ch ỗ d ựa, m ất cung nghinh t ưởng nh ư kim c ươ ng nguyên kh ối, nh ưng ch ỗ ng ồi, h ỏng chân đứ ng. S ự nghi ệp và hành lý c ủa tôi sự th ật thì ch ẳng có kh ối nào nguyên v ẹn mãi mãi gi ữa lúc n ầy có l ẽ ch ỉ là m ột tên g ọi bâng qu ơ, m ột đám mây cu ộc đờ i n ầy. Hãy n ắm b ắt cho được tình c ảm chính trong nh ững đám mây níu nhau vào không gian tan tr ực quang minh ẩn tàng sau hình t ướng. V ất b ỏ nh ững loãng. giá tr ị v ật ch ất quy ước khi c ần. S ống là m ột c ố g ắng Đêm tr ước khi tôi d ự đị nh r ời ngôi chùa c ổ để ti ếp tận cùng nhìn cho rõ cái b ản lai di ện m ục c ủa ng ười, tục b ước ti ếp nh ững b ước đờ i không đị nh h ướng, tôi đế n của ta r ồi c ất b ước!” đảnh l ễ và xin Th ầy m ột ân hu ệ, m ột l ời khuyên để s ống trong b ước đường cùng. Th ầy v ẫn ng ồi tr ầm ngâm Tôi mon men đến phòng Th ầy t ừ bi ệt. C ửa m ở toang không đáp l ời c ầu kh ẩn c ủa tôi. Tôi qu ỳ không bi ết bao nh ưng cái chìa khóa trong lòng tôi đã r ơi m ất. Chân tôi lâu tr ước m ặt Th ầy trong chánh điện c ủa ngôi chùa c ổ. bước nh ưng lòng tôi không m ở được. Nhìn trong g ươ ng Rồi Th ầy t ừ t ừ đứ ng d ậy l ặng l ẽ nhìn vào m ắt tôi đă m tủ kính, tôi ngoái c ổ l ại vì ch ợt nhìn th ấy m ột ông già tóc đă m. Tôi b ỗng c ảm th ấy l ạnh run và không ch ịu n ổi cái bạc... hi ện ra sau tôi hay trong tôi? Không, ch ẳng có ai. ớn l ạnh t ừ đỉ nh đầ u xu ống t ận gót chân, tôi t ừ t ừ ngã Chính là ta. Sau m ấy đêm suy t ư, tóc mình b ạc tr ắng. xu ống d ưới chân Th ầy. Th ầy tôi mang ngôi t ượng Ph ật Không l ẽ ta là Ng ũ T ử T ư?! bằng g ỗ lâu đờ i, ch ẻ ra làm đôi. M ột n ửa đố t vào lò s ưởi Đốt n ửa b ức t ượng còn l ại để được hít th ở mùi ấm cho thân th ể tôi đang l ạnh giá, n ửa còn lại trao cho hươ ng quy ến luy ến và ch ỉ có đố t đi n ửa con m ắt ấy, n ửa tôi. Để m ặc tôi ng ồi trân và ng ỡ ngàng nh ư ph ỗng đá cái mi ệng c ười nhân ái ấy, tôi mới gi ữ được mãi m ột b ức với n ửa ngôi t ượng Ph ật bên mình, Th ầy l ặng l ẽ b ước tượng tuy ệt v ời, li ền l ặn trong tâm ảnh c ủa mình. Khi vào phòng riêng và cài c ửa l ại. nh ững đố m than cu ối cùng c ủa n ửa b ức t ượng bi ến thành Tôi ng ồi l ại thêm ở hiên chùa ba hôm n ữa. Đêm tro tr ắng, tôi b ốc m ột nhúm tro m ịn màng thoa lên lòng hươ ng tr ầm quen thu ộc đánh th ức t ất c ả nh ững m ảnh bàn tay, ấp lên má. M ột phi ến m ặt tr ời nh ỏ loé sáng tình c ảm và s ự xung độ ng đã ng ủ yên d ường nh ư m ất trong tôi. Th ật huy ền di ệu, b ức t ượng c ũ hi ện ra r ỡ ràng

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 72 và li ền l ặn trong tâm th ức c ủa tôi. Đậ p v ỡ m ột hình Tôi c ảm th ấy kinh hoàng nh ư đông c ứng ng ười l ại. tướng t ạm b ợ bên ngoài để đưa nó vào bên trong. Để có Tôi qu ỳ xu ống tr ước m ặt vua đị nh tâu bày m ọi vi ệc tình t ự lâu dài, đừng d ựng t ượng tình yêu thành hôn nhân nh ưng nhà vua đã khoát tay: với ước mong su ốt đờ i chiêm bái nó. Để có cái đẹ p - Kh ỏi! Ta đã bi ết h ết m ọi vi ệc. L ấy được thiên h ạ không tàn phai, có khi ta ph ải ch ối b ỏ hay h ủy di ệt nó. và tóm thâu giang s ơn v ề m ột m ối đâu ph ải là chuy ện Bức t ượng Ph ật g ỗ huy ền t ối c ổ đó không còn n ữa, may r ủi. N ếu ta ch ỉ có hai m ắt và hai tai để nhìn và nghe nh ưng hào quang c ủa nó theo tôi su ốt m ột đờ i. ngóng, phó m ặc cho s ố ph ận r ủi may đưa đẩy thì làm sao Ch ờ đế n lúc đêm v ề, khi tr ăng lên không còn v ướng ta có được ngày hôm nay. đầu ng ọn d ừa cao ng ất đầ u làng, tôi m ới kh ăn gói ra đi - ...?! một cách r ất l ữ hành lãng m ạn. T ại sao gi ữa lúc đang Không đợi cho tôi tâu trình thêm m ột ch ữ, Vua ra đối di ện v ới hai đầ u s ống ch ết, tôi v ẫn còn khe h ở c ủa ngay phán quy ết: tâm h ồn để s ống m ột chút xa x ỉ c ủa m ẩu đờ i lang b ạt? - Tên võ quan b ị ng ươ i gi ết c ũng đáng t ội ch ết l ắm. Có l ẽ chút kiêu b ạt t ừ máu cha và chút ngh ệ s ĩ t ừ lòng Ta không c ần h ắn hay b ất c ứ ai xen vào để bi ện minh mẹ đã t ạo ra tôi và thôi thúc tôi làm nh ư th ế. Nh ưng đi hay lên án vi ệc làm c ủa ta c ả. L ịch s ử có lúc c ũng ch ỉ là đâu bây gi ờ? Tôi có t ự do tuy ệt đố i trong phút n ầy vì tôi con chu ột mù đi tìm b ầy ru ồi qua ti ếng vo ve c ủa chúng ch ẳng còn ai. Con ng ười thì s ợ hãi tránh xa vì m ặc c ảm mà thôi. Đáng l ẽ khi ng ươ i h ỏi h ắn: “Có bi ết Nguy ễn ph ạm t ội. M ột con chó, m ột con mèo c ũng không còn để Hu ệ là ai không?”, h ắn ph ải tr ả l ời cho r ạch ròi r ằng: níu kéo. Cái t ự do c ủa m ột con di ều đứ t dây l ại là m ột s ự “Nguy ễn Hu ệ có th ể là anh hùng thiên h ạ, nh ưng nhà nô l ệ m ới gi ữa cu ộc đờ i n ầy. Có đủ đuôi, đủ cánh; có gió Tây S ơn c ũng là k ẻ đã tàn sát dòng h ọ Nguy ễn nhà ta lộng, có tr ời xanh nh ưng s ợi dây đã đứt. M ất đi s ợi dây cho ti ệt dòng ti ệt gi ống, t ừ tr ẻ đế n già. Ch ỉ có Nguy ễn níu kéo, c ũng có ngh ĩa là m ất đi c ảm giác thu ộc v ề. Khi Ánh ta may còn s ống sót sau bao nhiêu l ần thoát được tôi s ợ hãi hay làm m ặt l ạ v ới th ế gi ới n ầy chính là khi tôi mẻ l ưới t ử th ần c ủa Tây S ơn gi ăng ra trong đường t ơ k ẽ bị hi ện th ực c ủa th ế gi ới n ầy t ừ kh ước. tóc. Không ân mà ch ỉ có oán gi ữa ta và Tây S ơn. Oán Tôi đã tr ải qua nh ững ngày s ống b ấp bênh b ằng cu ộc thù trùng trùng nh ư núi. S ự đố i đầ u quy ết t ử giữa ta và đời vay m ượn nên đã b ị cu ộc đờ i th ật ch ối b ỏ. Cái ước Nguy ễn Hu ệ đằ ng đẵ ng su ốt 20 n ăm. Ta bi ết ta là ai. Ta mơ t ầm th ường và nh ỏ bé nh ất là có được m ột mái ấm ch ẳng ph ải c ần đóng vai Quan Vân Tr ường c ỡi ng ựa gia đình nho nh ỏ sao bây gi ờ l ại tr ở thành quá v ĩ đạ i và xích th ố theo phò L ưu B ị để không chém ng ười du ới xa xôi ngoài t ầm tay v ới đế n th ế. Tôi l ại tha thi ết đi tìm ng ựa. Hai k ẻ t ử thù có cách tru di ệt nhau truy ền đờ i, dìm nh ững điều nh ỏ bé nh ưng th ật thi ết thân mà tr ước đây nhau đến t ận đáy huy ệt, h ủy di ệt nhau không nhân mình không màng t ới. Tôi đi v ề l ại c ăn nhà c ũ. Khung nh ượng mà ng ười ngoài khó lòng hi ểu được...” cảnh đã đổi khác vì l ăng kính trong m ắt nhìn riêng tôi Sau câu nói này, nhà vua đuổi t ả h ữu lui ra và qu ắc không còn n ằm yên ở ch ỗ c ũ. Tôi càng yêu con ng ười, mắt nhìn Ph ạm X ảo, nói nh ư đọc án l ệnh: yêu cu ộc s ống thì càng b ị cu ộc s ống gh ẻ l ạnh. Không, tôi - Còn nhà ng ươ i, h ậu v ệ t ướng quân Ph ạm X ảo c ũng sẽ bám vào đó nh ư m ột l ẽ s ống cho dù ph ải s ống c ạnh s ự bị x ử chém đầ u vì can t ội nuôi lòng tôn sùng k ẻ t ử thù ru ồng r ẫy xa l ạ, ph ải s ống bên cái ch ết c ận k ề. Thay vì của ta, có c ơ t ạo ph ản ch ống l ại tri ều đình... tr ốn ch ạy, tôi đã đối di ện v ới th ực t ế qu ạnh hiu quanh Nh ưng b ỗng nhà vua h ạ gi ọng, b ảo Ph ạm X ảo ti ến mình. lại g ần, nói thì thào vào tai: “Ta cho ng ươ i m ắc n ợ m ột Nh ờ cái l ệnh bài tùy thân xu ất nh ập phi th ời, tôi m ới cái đầu vì ta bi ết ng ươ i là k ẻ trung thành hi ếm có. N ếu vào được Đạ i N ội sau khi b ỗng d ưng tôi tr ở thành m ột nuôi lòng ph ản ta, ng ươ i đã có bao nhiêu c ơ h ội b ỏ ta v ề ông già tóc b ạc xa l ạ v ới m ọi ng ười. M ột Nguy ễn Ánh với Tây S ơn hay h ại ta trong t ừng mi ếng ăn gi ấc ng ủ ch ủ t ướng ngày tr ước bây gi ờ là ông vua quy ền th ế s ống su ốt hai m ươ i n ăm vào sinh ra t ử bên ta. Ng ươ i đã m ột sau hàng hàng, l ớp l ớp nh ững b ức tr ường thành cao ng ất lòng theo ta cho đến ngày đại th ắng. X ưa kia là ch ủ của quan quân, nghi l ễ, cung đình. Vua Gia Long v ẫn coi tướng, bây gi ờ là vua tôi. N ếu có c ơ h ội l ấy công chu ộc tôi là gia th ần c ận t ướng nên ra vào n ơi nghiêm c ấm tội để giúp cho đấ t n ước bình tr ị, khi ến v ươ ng tri ều c ủa không qua nh ững l ễ nghi r ườm rà đến l ả ng ười, chóng ta m ỗi ngày m ột v ững ch ắc, ng ươ i có ch ịu giúp ta mặt, th ế mà c ũng ph ải m ất bao nhiêu ngày ch ờ ch ực m ới không?” được nhà vua cho vào y ết ki ến ở cung an d ưỡng. M ới Ph ạm X ảo th ấy rõ con đường s ống đã hi ện ra, nên th ấy Ph ạm X ảo, nhà vua đã xua tay mi ễn l ễ tung hô qu ỳ sẵn sàng bám l ấy. Nhà vua ban l ệnh: “Nh ư nhà ng ươ i đã lạy mà đập tay xu ống bàn trà, c ả c ười: rõ. Ta m ới th ống nh ất được đấ t n ước, nh ưng ch ưa thu - Tr ẫm bi ết tr ước ng ươ i s ẽ vác b ộ m ặt th ảm não và ph ục h ết lòng ng ười. Phe hoàng t ử C ảnh trong tri ều, phe cái đầu b ạc n ầy v ề đây! Lê V ăn Duy ệt trong Nam, phe Nguy ễn V ăn Thành ngoài

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 73 Bắc... v ẫn còn là nh ững m ối lo tr ước m ắt và lâu dài cho mà ph ải gây ra c ảnh th ảm sát, ph ải tr ốn vào bóng t ối. ta. Ng ươ i hãy giúp ta nghe ngóng và theo dõi để k ịp th ời Tôi ph ải tr ả m ột giá quá đắ t khi ch ọn l ựa trung thành v ới ng ăn ch ận các m ầm lo ạn. N ơi có th ể nghe được nhi ều chính mình, không xu ph ụ quy ền th ế, nói theo ti ếng nói tin t ức nh ất là dinh c ủa hoàng thân Trí H ải. Ta không của l ươ ng tâm mình. Tôi mu ốn quên mình là ai để s ống mảy may nghi ng ờ t ấm lòng c ủa Trí H ải. Tr ước sau Trí tr ọn v ẹn cho vai trò ng ười lão b ộc. Nh ưng càng ở th ế b ị Hải ch ỉ là ng ười ngh ệ s ĩ, không tham v ọng quy ền th ế, đè nén và ch ối b ỏ, cái b ản ngã càng ph ản kháng d ữ d ội. không âm m ưu ph ản tr ắc. B ởi th ế, Trí H ải không có k ẻ Cái ngã nh ư m ột con cáo tinh ma b ị nh ốt trong hang. Bít thù và dinh c ơ c ủa Trí H ải là n ơi th ăm vi ếng, đàm đạo kín đường n ầy, nó vùng v ẫy tr ổ ra nhi ều l ỗ h ổng khác để của nhi ều nhân v ật c ả n ước v ề kinh. Ta mu ốn ng ươ i chui qua. C ũng may là c ả hoàng thân và tôi đều s ống im đóng vai ng ười h ầu c ận Trí H ải. M ột ng ười h ầu c ận lặng, không đòi h ỏi, không th ắc m ắc t ừ ngày n ầy qua trung thành t ận t ụy và đúng ngh ĩa. Câm điếc càng t ốt, ngày khác, nên m ỗi cái “ta” riêng t ư v ẫn n ằm im trong ngu d ốt càng hay. Nh ưng không được phút nào quên ta, ch ốn thâm sâu c ủa mình, không t ươ ng quan, không b ộc cũng nh ư không quên món n ợ cái đầu nhà ng ươ i treo l ơ lộ, không va ch ạm. lửng sau l ưng. Trí H ải ch ưa h ề bi ết m ặt ng ươ i nh ưng có th ể có nhi ều ng ười khác bi ết. Tuy r ằng sau v ụ đánh c ờ Hoàng thân, cho d ẫu ra đi hay ở l ại, tôi v ẫn mang ơn gi ết ng ười t ại quán, dáng v ẻ ng ươ i đã đổi khác nh ưng để ngài v ạn b ội. Càng s ống g ần Hoàng thân v ề sau n ầy, tôi cho an toàn thì ít nh ất c ũng ph ải ở ẩn trong dinh Trí H ải càng l ấy cái tâm làm đầu. Tôi để lòng t ự nh ủ lòng r ằng, ba n ăm không được ló m ặt ra ngoài. N ếu sau n ầy, ng ươ i ví th ử Hoàng thân có làm điều gì vi ph ạm n ằm trong l ời ch ết tr ước ta, ta s ẽ l ấy nghi l ễ đạ i th ần đố i đãi. N ếu ta ủy thác theo dõi c ủa vua, tôi s ẽ l ấy m ạng s ống c ủa mình ch ết tr ước ng ươ i, ng ươ i hãy xoa tay u ống r ượu ngày mà ng ăn đón. Quy ết s ống x ứng đáng v ới ni ềm tín c ẩn chôn c ất Nguy ễn Ánh n ầy để m ừng là chúng ta đã gi ữ của m ọi ng ười nh ưng không bao gi ờ h ại ai. C ũng may, tr ọn l ời h ứa v ới nhau. Ta bi ết ng ươ i s ắp nói gì. Khỏi! Hoàng thân là ng ười có cái tâm trong sáng nh ư sao Khuê Chúng ta đã nói v ới nhau quá nhi ều trong bao nhiêu n ăm nên tôi ch ẳng bao gi ờ ph ải ở trong m ột tình th ế khó x ử dài chi ến tr ận. Ng ươ i lên đường. B ảo tr ọng!” nào c ả. Tr ước khi tôi có th ể nói thêm m ột l ời t ạ t ừ, nhà vua đã ph ất tay áo đi vào trong. Trí H ải l ắng nghe chuy ện k ể v ề đờ i mình c ủa Ph ạm Từ đó, tôi lo s ửa tóc, c ạo râu, thay đổ i y trang, t ập Xảo không độ ng t ĩnh, bây gi ờ m ới lên ti ếng: dần ki ểu đi l ần mò, còng l ưng cúi m ặt nh ư ông già x ế - Lão t ướng Ph ạm X ảo, n ếu đúng l ễ nghi thì tôi ph ải bóng. T ập ít nói, bi ết im l ặng hay bi ết câm càng t ốt. Tôi gọi ông lão nh ư th ế. Nh ưng khi đã l ấy cái tâm, cái tình về thái ấp n ầy là giang s ơn c ủa m ột ông hoàng s ống đờ i để s ống v ới nhau r ồi thì đâu c ần ch ấp nh ặt nh ững chuy ện ẩn d ật ngay gi ữa kinh thành. Có l ẽ th ấy tôi c ũng l ạnh hình th ức nh ư th ế ph ải không? Nghe chuy ện đờ i c ủa lùng và câm l ặng gi ống ch ủ, nên ng ười tai m ắt trong thái Ph ạm huynh tôi xúc độ ng và khâm ph ục cái ti ết tháo làm ấp đẩ y tôi vào làm lão b ộc cho hoàng thân để hai cái tướng và nhân cách làm ng ười c ủa huynh nh ưng ch ẳng bóng cô qu ạnh tìm nhau. ng ạc nhiên vì tôi đã quá quen v ới đờ i s ống cung đình. Ba n ăm đầu là ba n ăm th ử thách. T ừ m ột c ận t ướng Cung đình là đấu tr ường v ĩ đạ i cu ối cùng tr ước khi con của tri ều đình, ch ỉ vì không mu ốn đánh m ất chính mình ng ười hóa ki ếp nên chuy ện gì c ũng có th ể x ảy ra, t ừ chuy ện nhân sinh t ầm phào đến nh ững bi ến c ố nghiêm tr ọng nh ất. Đọ c s ử Tàu, ti ếp c ận v ới gi ới quý t ộc bao quanh đời s ống điện Versaille bên Tây th ời phò hoàng t ử Cảnh, g ần g ũi v ới cung đình x ứ mình... ở đâu c ũng đầ y dẫy nh ững điều khác l ạ v ới đờ i th ường mà ng ười ta g ọi là “thâm cung bí s ử”. Cám ơn Ph ạm huynh đã chia s ẻ và tấm lòng tín ngh ĩa c ủa huynh thật đáng trân tr ọng. Tôi kính huynh nh ư ng ười anh c ả và th ươ ng huynh nh ư ng ười ru ột th ịt, nh ưng bi ết giúp huynh hay khuyên huynh điều gì bây gi ờ? Nét vui m ừng th ể hi ện lên khuôn m ặt qu ắc th ước nh ưng đã phôi pha v ới th ời gian c ủa ng ười lão t ướng. Ông ra v ườn sau mang thêm c ủi đun vào lò s ưởi. Ông lão ti ếp t ục chuy ện trò: - Được hoàng thân đối đãi và an ủi nh ư th ế là tôi

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 74 mãn nguy ện l ắm r ồi. Tôi đã già, ch ẳng còn tham v ọng gì dùng càng lâu càng lên n ước bóng l ộn r ất đẹ p. Và, đặc cả mà ch ỉ mu ốn yên thân. N ếu tôi v ẫn mu ốn xin được bi ệt h ơn t ất c ả là cao trà t ụ h ội ngày m ột dày quanh sống ti ếp t ục m ột cu ộc đờ i th ầm l ặng bên c ạnh hoàng thành ấm bên trong. thân sau khi tôi đã t ự thú mình là ai thì tôn ý c ủa hoàng Trí H ải vui thích m ột cách t ươ i mát: thân ra sao? - Hay l ắm, huynh ạ. Nh ưng lâu nay huynh d ấu trà c ụ Trí H ải nhìn th ẳng ng ười đố i di ện r ồi nhìn bâng qu ơ và ấm trà này ở đâu? vào b ếp l ửa đang cháy b ập bùng, tr ả l ời: Ph ạm X ảo c ười thích thú: - Huynh và tôi c ũng nh ư b ếp l ửa n ầy. L ửa nóng bao - Bí m ật, bí m ật! S ự nghi ệp m ột đờ i làm t ướng ch ỉ nhiêu r ồi c ũng s ẽ t ắt nh ư con ng ười s ống già s ẽ ch ết. còn cái bình r ượu s ứt vòi đã đọan tuy ệt và cái ấm trà Tất c ả ch ỉ là t ạm b ợ nên x ưa nay tôi ch ẳng coi gì quan nh ếch nhác n ầy thôi. L ịch s ử bình r ượu s ứt vòi thì hoàng tr ọng ngoài cái giao tình chân th ật v ới nhau. Có huynh thân đã bi ết. Còn cái ấm trà Nghi H ưng n ầy là "chi ến l ợi là có thêm m ột cây c ủi trong b ếp l ửa đờ i mình. B ếp l ửa ph ẩm" duy nh ất còn l ại sau tr ận R ạch G ầm. Trên đường đời s ẽ sáng h ơn và ấm h ơn, thích l ắm ch ứ. tháo quân đang b ị truy đuổi r ất g ấp, ch ủ t ướng Nguy ễn Ánh và c ận t ướng Ph ạm X ảo ph ải lánh vào chòi canh *** trong m ột đêm tr ăng. Thèm m ột h ơi thu ốc, khao khát một h ươ ng v ị trà nh ưng ch ẳng ki ếm đâu ra. Chính lúc Đêm nh ư m ột t ấm màn m ỏng c ủa bóng t ối. G ặp đó, cái ấm trà t ử sa Nghi H ưng n ầy đã cho m ột bình trà ng ười tri k ỷ, đêm dài qua nh ẹ nh ư s ươ ng. Ti ếng gà gáy nóng thoang tho ảng h ươ ng v ị trà th ơm mà không c ần t ới sáng t ừ trong xóm l ại c ất lên. M ột đờ i vua Nguy ễn đi một c ọng trà. qua nh ưng ti ếng gà v ẫn th ế. Ti ếng gà c ũng nh ắc nh ở - Tuy ệt quá! Gian kh ổ có khi là m ột bài th ơ không hươ ng trà bu ổi s ớm mai. Ph ạm X ảo v ốn đã quen v ới lời. quán tính lâu ngày, sau ti ếng gà v ừa d ứt, ông đứ ng d ậy - Hay nói ng ược l ại, bài th ơ không l ời hay nh ất nhóm l ửa pha trà. th ường đế n t ừ nh ững phút giây gian kh ổ nh ất. Chính s ự Trí H ải ng ạc nhiên đầy thú v ị v ới b ộ khay trà c ổ gian kh ổ thành anh hùng ca đã giúp nhân v ật l ịch s ử kiên nh ưng ch ưa bao gi ờ được bày ra. M ột cái ấm c ổ có hình trì Nguy ễn Ánh th ắng được nhân v ật l ịch s ử anh hùng một con ng ựa, m ột bên có con kh ỉ đứ ng nhìn t ổ ong. Trí Nguy ễn Hu ệ. Hải nhìn say s ưa cái ấm c ổ và bu ột mi ệng: - Nh ư th ế có ngh ĩa là ch ỉ có nhân v ật Nguy ễn Ánh - Mã th ượng phong h ầu?! (Con ng ựa ở trên con ong mới ch ịu đự ng nhi ều gian kh ổ trong cu ộc t ươ ng tranh và con kh ỉ). thôi sao? Ph ạm X ảo đắ c ý, tr ả l ời: - Quang Trung và Gia Long đều th ấm đòn gian kh ổ. - Khen cho con m ắt tinh đờ i! Đúng v ậy, hoàng thân Nh ưng trong gian kh ổ, nhi ều t ướng tài c ủa Quang Trung ạ. Đây là m ột ấm trà t ử sa Nghi H ưng t ối c ổ. "Mã th ượng tr ở thành ngh ịch t ướng trong khi t ướng gi ỏi c ủa Gia phong h ầu" là m ột câu ch ỉ để g ọi tên ba con v ật trên ấm Long v ẫn m ột d ạ trung thành. trà, nh ưng đấy là m ột l ời chúc ng ắn g ọn mà cao sang, - Nh ư t ướng quân Ph ạm X ảo? đầy khí th ế c ủa con nhà t ướng ngày x ưa. - Tôi ch ỉ là m ột k ẻ trung thành v ới chính mình. - T ử sa? Tôi ch ỉ bi ết Nghi H ưng là m ột huy ện thu ộc - Th ế ngh ĩa là sao? tỉnh Giang Tô, g ần Th ượng H ải. Ở đó có m ột th ứ đấ t sét - Tôi không s ống và hành x ử theo n ếp s ống b ầy, đàn. rất m ịn, ch ứa nhi ều th ạch anh và nhi ều ch ất thiên nhiên Tôi chi ến đấ u cho ng ọn tri ều Nguy ễn Ánh vì ch ỉ đơn đặc bi ệt khác nên được dùng làm ấm trà không tráng gi ản là " ăn cây nào rào cây ấy". Nh ưng cái chí c ủa tôi men n ổi ti ếng vào b ậc nh ất trong ngh ệ thu ật ch ế t ạo ấm ch ỉ thu ộc v ề l ẽ ph ải trong tâm ni ệm làm m ột ng ười ngay trà c ủa Trung Hoa. Nh ưng t ử sa là gì? th ẳng nh ư l ời th ầy tôi d ạy lúc lên đường. Tôi c ảm ph ục - T ử sa là cát tím. Ấm trà làm t ại Nghi H ưng có ba sự can tr ường c ủa nhân v ật Nguy ễn Ánh, nh ưng c ũng màu chính là màu vàng s ậm (màu gan gà), màu đỏ s ậm tôn sùng s ự d ũng li ệt c ủa nhân v ật Nguy ễn Hu ệ. Vì trung (màu da chu) và màu nâu th ẫm ngã đen (t ử sa). Ấm trà thành v ới chính mình nên cu ối đờ i tôi v ẫn là tôi. Hai bàn chúng ta đang dùng đây thu ộc loại song ẩm, dùng cho tay tr ắng nh ưng đầy ắp m ột v ũ tr ụ c ủa ni ềm vui. Ni ềm hai ng ười u ống. L ục V ũ trong sách Trà Kinh và c ổ nhân vui c ủa lòng son s ắt không bao gi ờ ph ản b ội chính mình. vi ết v ề trà đã ca t ụng ấm t ử sa Nghi H ưng có nhi ều ưu Và, tôi ngh ĩ r ằng, đấ y c ũng chính là đạo lý c ủa con nhà điểm nh ư: giữ được h ươ ng và v ị trà g ốc, bình trà dùng tướng trong thiên h ạ x ưa nay. lâu ch ỉ ch ế n ước không c ũng ra mùi trà, không b ị n ứt vì - A, hay quá! Không ng ờ bao n ăm qua tôi s ống bên th ời ti ết quá nóng hay quá l ạnh, ch ế n ước nóng bao dãy Tr ường S ơn trùng điệp mà c ứ ng ỡ mình s ống bên nhiêu khi c ầm ấm trà c ũng không b ị ph ỏng tay, bình hòn non b ộ. V ậy thì hôm nay huynh mang ấm trà " đế

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 75 vươ ng" này ra dùng là có ý gì? - U ống. Ph ạm X ảo nh ắm m ắt, n ắm hai bàn tay mình vào - U ống nh ư bình th ường? nhau, ép lên ng ực, nói m ột cách trang tr ọng: - Xin m ời. - Để m ừng cho m ột l ời h ứa đã gi ữ tr ọn. Và c ũng để Nh ấp chung trà vào mi ệng, Trí H ải có th ể theo dõi nghênh đón m ột nhân v ật đố i ẩm th ứ nhì sau ngày nhân được dòng trà th ơm nóng đầu tiên ch ạy vào thân th ể vật đố i ẩm th ứ nh ất không còn n ữa. mình. Mùi trà hoang d ại ph ảng ph ất m ột loài hoa m ơ h ồ - Không dám khách sáo nh ưng th ật là v ạn h ạnh. Th ế không tên tu ổi. Tu ần trà th ứ hai, Trí H ải b ắt đầ u nh ận ra hôm nay huynh s ẽ chiêu đãi v ới lo ại trà gì v ậy? vị trà. V ị chát n ồng nàn đầu l ưỡi nh ẹ d ần và bi ến thành - V ẫn là trà Th ạch Hãn. vị ng ọt êm ả trong c ổ h ọng. Tu ần trà th ứ ba, Trí H ải c ảm - Trà Th ạch Hãn? Tôi ch ưa nghe bao gi ờ. th ấy c ả ng ười nh ẹ lâng lâng. H ơi trà nh ư ch ất men ch ạy - Th ạch Hãn là m ồ hôi c ủa đá. Tuy không dùng đến, vào m ạch s ống. C ả hai lim dim nhìn vào s ự l ắng đọ ng nh ưng ấm trà t ử sa Nghi H ưng n ầy v ẫn được ninh trong trong chính mình... một loại trà th ơm m ỗi tháng hai l ần để l ớp cao trà trong Đến tu ần trà th ứ ba, m ới nh ấp n ửa chén, Ph ạm X ảo ấm m ỗi ngày m ột thu ần v ị và dày h ơn. Khi g ặp ngày đại bỗng nh ẹ nhàng đư a hai tay b ọc l ấy chén trà, đầu h ơi cúi hỷ, đạ i cát nh ư hôm nay thì đem ra dùng. Tinh hoa c ủa xu ống trong dáng v ẻ cung nghinh, r ồi t ừ t ừ khoát tay: trà đã th ấm vào trong vách ấm và l ớp cao trà trong ấm ví - Mãn trà. nh ư nh ững gi ọt m ồ hôi c ủa đá s ẽ cung c ấp m ột v ị trà độc Trí H ải đắ m mình trong m ột cơn say trà ngây ngây đáo g ọi là Th ạch Hãn Trà. th ần trí. Ngh ệ thu ật là con di ều tri th ức và tâm th ức. Nó Tuy đã quen v ới m ọi hình th ức ăn u ống cao l ươ ng nâng cái t ầm th ường thành bình th ường, bình th ường mỹ v ị, c ực k ỳ xa hoa trong n ếp s ống cung đình, Trí H ải thành l ạ th ường và l ạ th ường thành phi th ường. Ph ạm vẫn ch ưa bao gi ờ bi ết được cái h ươ ng v ị c ủa "Th ạch Hãn Xảo x ếp trà c ụ vào ng ăn n ắp c ũ và nói thêm: Trà" nh ư th ế nào. Trí H ải thu h ết s ức chú ý và m ở r ộng - U ống trà là m ột c ảm h ứng ngh ệ thu ật. Say trà là cảm nh ận khi ấm trà đầu tiên đặt tr ước m ặt hai ng ười. một c ảm giác đạ t đạ o. Có m ấy ai trong đờ i đạ t đạ o được một l ần. Mùi th ơm nhè nh ẹ nh ư t ừ m ột cõi m ơ h ồ tho ảng đế n làm Trí H ải c ảm th ấy nh ững lu ồng suy ngh ĩ trong đầ u mình d ừng l ại. Lòng dâng lên ni ềm vui và c ảm giác bình Ti ếng gà gáy l ại. Có chút đùa vui v ừa nhóm lên an thoáng hi ện. Im l ặng. Theo d ấu ra hi ệu c ủa Ph ạm trong tòa nhà hiu qu ạnh c ủa hoàng thân ch ủ qu ản Thái Xảo, c ả hai ng ười cùng nâng chén trà. Trí H ải độ t ng ột ấp. Ph ạm X ảo vui vì đã gi ữ tròn l ời h ứa và được s ống dừng l ại vì Ph ạm X ảo ch ỉ đưa chén trà lên môi nh ưng th ật, s ống ra ngoài l ớp v ỏ c ủa m ột loài ốc m ượn h ồn. Trí mi ệng v ẫn ng ậm kín. Ph ạm X ảo ch ỉ ch ạm thành tách trà Hải vui vì tin r ằng mình s ẽ th ấy được mình v ới nh ững vào môi và t ừ t ừ đặ t chén trà v ề l ại vào khay. Trí H ải con ng ười r ất th ật đang có m ặt ở chung quanh. làm theo. C ảm nh ận lu ồng h ơi ấm t ừ chén trà trong tay Trí H ải đắ m mình trong m ột c ơn say trà ngây ngây truy ền vào môi. Ph ạm X ảo nói g ọn l ỏn: th ần trí. Ngh ệ thu ật là con di ều tri th ức và tâm th ức. Nó - Ấm. nâng cái t ầm th ường thành bình th ường, bình th ường - Ấm mi ệng? thành l ạ th ường và l ạ th ường thành phi th ường. Ph ạm - C ửa kh ẩu đóng kín. Đang ng ủ. Th ức nó d ậy b ằng Xảo x ếp trà c ụ vào ng ăn n ắp c ũ và nói thêm: hơi ấm. - U ống trà là m ột c ảm h ứng ngh ệ thu ật. Say trà là Chén trà v ẫn còn b ốc khói l ại được đưa lên mi ệng. một c ảm giác đạ t đạ o. Có m ấy ai trong đờ i đạ t đạ o Ph ạm X ảo nâng lên g ần m ũi, hít m ột h ơi dài. Trí H ải được m ột lần. làm theo. H ươ ng trà th ơm lâng lâng ch ạy vào đôi cánh mũi. Trí H ải c ảm nh ận nh ư trí óc mình được đánh th ức. Ti ếng gà gáy l ại. Có chút đùa vui v ừa nhóm lên Đôi m ắt long lanh dõi tìm đốm s ươ ng trong bóng t ối. trong tòa nhà hiu qu ạnh c ủa hoàng thân ch ủ qu ản Thái Ph ạm X ảo l ại nói g ọn l ỏn: ấp. Ph ạm X ảo vui vì đã gi ữ tròn l ời h ứa và được s ống - Th ức. th ật, s ống ra ngoài l ớp v ỏ c ủa m ột loài ốc m ượn h ồn. Trí - Th ức gì? Hải vui vì tin r ằng mình s ẽ th ấy được mình v ới nh ững - C ửa kh ứu giác đóng kín. Đang ng ủ. Th ức nó d ậy con ng ười r ất th ật đang có m ặt ở chung quanh. bằng h ươ ng trà. Chén trà l ại được đưa xu ống. N ửa ch ừng l ại c ầm lên. Ph ạm X ảo lên ti ếng l ần th ứ ba, c ũng c ộc l ốc và d ứt khoát (còn ti ếp) nh ư l ệnh ra quân:

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 76

TIN T ỨC PH ẬT GIÁO KH ẮP N ƠI

(trích t ừ Phapluan.net, Vietbao.net, Thuvienhoasen.org, Phatviet.net, Phapvan.ca…)

Danh T ng Ghosananda, Thánh Gandhi Cam B t Ở Tích Lan, vào n ăm m ười sáu tu ổi cô đã đi ng ược viên t ch t i Hoa K lại ý mu ốn c ủa thân m ẫu để tr ở thành m ột tu n ữ Ph ật (H ạt Cát d ịch) giáo. Cô ti ếp t ục v ượt truy ền th ống c ủa quê h ươ ng để Reuters -Wednesday, March 14, 2007; 3:51 PM đoạt ngôi v ị t ỳ kh ưu, ngôi v ị ch ỉ giành cho ch ư t ăng. Cô BOSTON (Reuters) - Ð ại tr ưởng Lão Ghosananda, đào t ạo m ột s ố đệ t ử và ngày nay cô là ni s ư Tích Lan một danh t ăng Ph ật giáo và là m ột nhân tuy ển được đề duy nh ất đang điều hành ngôi t ự vi ện c ủa cô ở Hoa K ỳ. ngh ị lãnh gi ải Nobel Hòa Bình, được bi ết đế n nh ư là m ột Tu ần này ng ười n ữ tu d ũng c ảm s ẽ được vinh danh ở vị thánh Gandhi c ủa ng ười Cam B ốt, đã viên t ịch v ới Thái Lan trong m ột cu ộc h ội ngh ị dành cho nh ững n ữ tu ổi 80 t ại Massachusetts, m ột phát ngôn viên c ủa b ệnh Ph ật t ử n ổi b ật. Cô c ũng được m ời thuy ết trình vào n ăm vi ện cho bi ết nh ư trên hôm th ứ T ư 13 tháng 03 v ừa qua. tới ở m ột bu ổi h ọp qu ốc t ế t ại Đứ c. Ngài viên t ịch hôm th ứ Hai t ại b ệnh vi ện Cooley Cô làm vi ệc song hành gi ữa hai th ế gi ới đờ i và đạo. Dickinson ở Northampton, kho ảng 100 miles v ề h ướng Ở Tích Lan, đồ ng bào c ủa cô s ẽ r ất ng ạc nhiên khi Tây thành ph ố Boston, n ữ phát ngôn viên c ủa b ệnh vi ện, th ấy cô lái xe. Cô c ũng m ượn n ợ ngân hàng để mua nhà Cô Christina Trinchero nói nh ư trên, cô t ừ ch ối cung c ấp và tr ả góp hàng tháng nh ờ vi ệc làm tr ợ tá. Khi làm vi ệc, chi ti ết v ề tu ổi tác và nguyên nhân cái ch ết c ủa Ngài. cô không đắp y mà m ặc m ột chi ếc áo dài ki ểu Đạ i Hàn Ngài Ghosananda gi ữ m ột vai trò quan tr ọng trong và qu ần dài vì thu ận ti ện cho công vi ệc. vi ệc ph ục h ưng Ph ật Giáo ở Cam B ốt trong s ự v ực d ậy từ thể ch ế s ắt máu Khmer Ð ỏ trong th ập niên 1970. H ơn một tri ệu ng ười Cam B ốt b ị gi ết h ại d ưới th ể ch ế c ủa Kh ờ Me Ðỏ. Trong th ập niên 1990, Ngài Ghosananda d ẫn đầ u cu ộc v ận độ ng cho vi ệc hòa gi ải qu ốc gia t ại Cam B ốt sau khi cu ộc chi ến l ại bùng n ổ gi ữa phi ến quân Kh ờ Me Ðỏ và chính ph ủ qu ốc gia. Ngài đã được đề c ử gi ải Nobel Hòa Bình n ăm 1994 cho n ỗ l ực c ủa Ngài.

N tu Tích Lan c Liên Hi p Qu c vinh danh

Ng i v t truy n th ng quê h ơ ng ang iu hành mt ni vi n Florida Nh ư Quang l ược d ịch t ừ bài vi ết đă ng trong báo St. Petersburg Times, ngày 4 tháng 3, n ăm 2007. Thí phát Cô l ớn lên trong m ột gia đình trung l ưu v ới hai Pinellas Park, Florida (Hoa K ỳ)- Một ph ụ n ữ nh ỏ ng ười ch ị và m ột c ậu em trai. Cha m ẹ cô làm ch ủ m ột nh ắn, đầ u c ạo nh ẵn, đắ p y vàng, mang dép, đang th ận ngôi khách s ạn và m ột c ửa hàng th ực ph ẩm. Cô khát tr ọng l ựa rau qu ả t ừ qu ầy th ực ph ẩm. Đó là m ột g ươ ng khao được theo chân cô ru ột c ủa mình là m ột tu n ữ Ph ật mặt quen thu ộc không c ần cô quay đầ u l ại. N ổi b ật gi ữa giáo. đám đông không ph ải là điều b ất th ường đố i v ới ni s ư ba “Tôi không h ề bi ết gì v ề cu ộc s ống này nh ưng tôi mươ i b ảy tu ổi, Sudarshana Peliyagoda. mu ốn tr ở thành m ột tu n ữ.” Cha cô c ố g ắng c ản ng ăn cô.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 77 Khi ông t ử n ạn vì b ị c ướp, s ự mong m ỏi c ủa cô tr ở nên số là ng ười Hoa k ỳ. T ối th ứ sáu cô d ạy h ọ hành thi ền, mãnh li ệt h ơn. N ăm m ười hai tu ổi, cô nài n ỉ m ẹ cho phép tụng kinh và th ường xuyên m ời nh ững v ị lãnh đạo Ph ật cô được vào chùa v ới ng ười cô. tử thuy ết trình. “Con c ần ph ải h ọc hành,” m ẹ cô nói. Vâng l ời m ẹ, Cô m ơ s ẽ có được m ột ch ỗ r ộng rãi h ơn v ới nhi ều ni cô h ọc xong trung h ọc. M ột n ăm sau đó cô b ắt đầ u thí sư Tích Lan. Cô c ũng ước ao có được h ọc v ị ti ến s ĩ và có phát. Trong d ịp này, mái tóc dài ngang eo c ủa cô đã th ể s ẽ tr ở v ề Tích Lan gi ảng d ạy. Trong lúc này cô ph ải được c ắt đi. Cô đã xu ống tóc và trao l ại mái tóc c ủa mình làm vi ệc để quân bình nh ững trách nhi ệm c ủa đờ i và đạo. cho thân m ẫu c ủa cô vì bà r ất bu ồn phi ền, không đế n d ự Bu ổi sáng c ủa cô b ắt đầ u t ừ lúc sáu gi ờ v ới m ột gi ờ đồ ng lễ. hồ t ụng kinh và hành thi ền. Cô ít khi xem truy ền hình, Sau đó cô ti ếp t ục h ọc xong c ử nhân và hai b ằng th ạc ch ỉ thích đọ c sách báo. Cô có m ột máy vi tính. sĩ, d ạy h ọc ở m ột tr ường n ữ trung h ọc và h ọc thêm hai Trong xe, ti ếng t ụng kinh c ủa ch ư t ăng Đài Loan là năm Ph ật h ọc ở m ột t ự vi ện Ấn Độ . Vào n ăm 1966 cô ng ười b ạn đường êm d ịu c ủa cô. Cô c ũng ch ưng bày m ột được th ọ c ụ túc gi ới v ới pháp v ị T ỳ kh ưu ni. tượng Ph ật và treo m ột xâu chu ỗi trên chi ếc kính chi ếu hậu. n Hoa K Cô có an l ạc v ới s ự ch ọn l ựa cô đã làm nhi ều n ăm v ề Cô đến Hoa K ỳ vào n ăm 2003, là ng ười may m ắn tr ước hay không? “Tôi r ất hoan h ỷ,” cô m ỉm c ười. Và được nh ận nh ập c ảnh Hoa K ỳ qua ch ươ ng trình x ổ s ố mẹ tôi c ũng th ế. của liên bang. “Tôi ch ưa t ừng th ấy m ột qu ốc gia Tây ph ươ ng. Tôi mu ốn đi th ử.” Cô b ắt đầ u b ằng vi ệc ch ăm sóc nh ững ng ười già y ếu Ph t Giáo t i Hong Kong ngày nay ở St. Petersburg. Cô h ọc lái xe và h ội nh ập v ới n ền v ăn (Minh Châu l ược d ịch) hóa Hoa k ỳ. G ần đây cô h ọc Anh v ăn ở tr ường đạ i h ọc St. Petersburg. Có r ất nhi ều điều cô c ần ph ải h ọc. Cô Hong Kong, China - Thi ền vi ện Su Bong được không bi ết n ấu n ướng vì theo t ục l ệ th ực ph ẩm ở chùa thành l ập trên t ầng l ầu th ứ n ăm c ủa m ột c ơ s ở th ươ ng được cúng d ường b ởi Ph ật t ử. mại t ại v ịnh Causeway. Kho ảng h ơn 40 ng ười đang “Ngay c ả c ắt c ủ hành tôi c ũng không bi ết.” Cô c ười ng ồi thi ền t ọa. Ng ười ta nh ận th ấy, qua cách ăn m ặc, và nói thêm tôi ph ải g ọi điện tho ại vi ễn liên cho m ẹ tôi Ph ật t ử thu ộc m ọi gi ới t ừ h ọc sinh sinh viên đến các nhi ều l ần để nh ờ bà ch ỉ d ẫn. giám đốc ch ủ nhi ệm đề u đế n đây để th ực t ập thi ền. Van Wallace và Nancy, v ợ ông bi ết ni s ư Ni S ư Jing Yin, giám đốc Trung Tâm Nghiên c ứu Sudarshana qua m ột v ị t ăng ng ười Tích Lan ở Ph ật giáo t ại Ðại H ọc Hong Kong, nói: "Thêm nhi ều Clearwater. Ông Wallace nói bây gi ờ ni s ư Sudarshana là ng ười có h ọc th ức và thu ộc m ọi ngành ngh ề trong xã h ội một ng ười đầ u b ếp gi ỏi. Cô ấy xu ất s ắc trong m ọi lãnh tỏ ra quan tâm đế n đạ o Ph ật, vì đã có các l ớp Ph ật h ọc vực, v ới lòng t ừ m ẫn, s ự chuyên c ần và động c ơ thúc đẩy được gi ảng d ạy t ại c ả hai tr ường Ðại Học Hong Kong và trong cu ộc s ống. Cô là m ột ng ười r ất thông minh. Ðại H ọc Trung quốc, và ngày nay ng ười ta d ễ đế n v ới Tháng n ăm v ừa qua ni s ư đã tạo d ựng m ột ngôi t ự đạo Ph ật h ơn". vi ện và trung tâm thi ền Samadhi Buddhist Meditation Sự chú ý c ủa báo chí truy ền thông c ũng là m ột Center. Đây không ph ải là m ột công trình nguy nga, đồ nguyên nhân đáng k ể cho con s ố ng ười theo đạ o. Các sộ mà ch ỉ là m ột c ăn nhà ba phòng ở khu Pinellas Park danh tài nh ư Eric Tsang Chi-wai, Connie Chan Po-chu House, không khác bi ệt gì v ới nh ững c ăn nhà khác ngo ại và Jacky Cheung Hok-yau là nh ững ng ười có ni ềm tin tr ừ lá c ờ Ph ật giáo treo tr ước c ửa nhà. kiên c ố. Một s ố ng ười có th ể nhìn ra cây B ồ Đề , lo ại cây mà Chính ph ủ c ũng đặ t n ặng v ề phươ ng di ện giáo d ục, Đức Ph ật đã ng ồi và thành đạo, tr ồng trong m ột ch ậu Ni S ư Jing Yin nói. Trung Tâm Nghiên c ứu Ph ật giáo có nh ỏ trong sân. Bên trong là bàn th ờ v ới t ượng Ph ật cao nh ững đề án nghiên c ứu được chính ph ủ tài tr ợ để t ổ kho ảng 6 t ấc và các lo ại hoa qu ả cúng d ường cùng bình ch ức các bu ổi h ọc Ph ật pháp c ơ b ản t ại các tr ường h ọc. cà phê và n ước ở phòng ti ếp khách. Nh ững ng ọn n ến Con s ố ng ười theo đạ o gia t ăng đáng k ể nh ất là gi ới cắm trên các chân n ến hình hoa sen được th ắp lên. G ần tr ẻ. H ội Thi ếu Niên Ph ật T ử đã t ăng c ường con s ố t ừ vài đó là m ột cu ộn ch ỉ màu vàng là ch ỉ chúc phúc mà ni s ư tr ăm cho t ới h ơn 4000 em trong vòng 20 n ăm qua, v ới th ường đem theo m ỗi khi đế n b ệnh vi ện th ăm vi ếng và thành viên tr ẻ nh ất ch ỉ m ới 16 tu ổi. dùng để c ầu nguy ện cho nh ững ng ười m ộ đạ o. Sau đó cô Số tu vi ện xu ất hi ện trong các c ơ s ở th ươ ng m ại đã cột nh ững s ợi ch ỉ này vào c ổ tay h ọ. tăng lên trong nh ững n ăm g ần đây. Theo H ội Ph ật giáo Cô v ừa m ới thành l ập m ột nhóm nh ỏ các Ph ật t ử đa Hong Kong, có kho ảng 400 tu vi ện Ph ật giáo được tìm

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 78 th ấy trong vùng, h ầu h ết đề u thu ộc tr ường phái Ðại bởi Ð ức Ð ạt Lai L ạt Ma và t ừ t ừ quy ng ưỡng Ph ật Th ừa, đặ c bi ệt là Thi ền và T ịnh Ðộ. Giáo", Contactmusic trích d ẫn thêm l ời c ủa cô. Tu vi ện có ti ếng là Ni vi ện Chi Nin ở Diamond Sinh ra trong m ột gia đình Ki Tô Giáo nh ưng cô Hill. Tu vi ện Po Lin trên đảo Lantau, v ới pho t ượng nhìn nh ận r ằng ch ưa bao gi ờ cô có m ột m ối liên h ệ g ắn Ph ật ng ồi b ằng đồ ng l ớn nh ất th ế gi ới n ăm v ừa qua đã có bó nh ư cô đã làm v ới Ph ật giáo. 1 tri ệu 3 du khách đế n th ăm vi ếng. Cô nói "Tôi l ớn lên trong m ột gia đình đạo dòng Ki Cũng theo H ội Ph ật giáo, s ố Ph ật t ử t ại Hong Kong Tô giáo và b ị ép bu ộc ph ải đến nhà th ờ m ỗi Ch ủ Nh ật đã t ăng lên g ấp ba l ần trong vòng 5-6 n ăm qua, ước nh ưng tôn giáo này ch ưa bao gi ờ g ắn bó v ới tôi. Tôi ch ỉ ch ừng kho ảng m ột tri ệu tín đồ , trong đó có s ố tín đồ C ơ bi ết là c ảm th ấy có m ột điều gì khác nh ưng ch ưa bao gi ờ Ðốc giáo c ải đạ o. tìm th ấy được, nh ưng bây gi ờ thì tôi ch ắc ch ắn là tôi đã Khi trình bày v ề s ự phát tri ển c ủa đạ o Ph ật trong xã có". hội hi ện đạ i, Ni S ư Jing Yin nói: "Ðạo Ph ật gi ống nh ư một siêu th ị. Ng ười ta đế n siêu th ị để tìm cái ng ười ta mu ốn. Ng ười già thì tìm câu gi ải đáp v ề s ự s ống và cái Anh Qu c: ho t ng c a các c ơ quan t thi n Ph t ch ết... Ðạo Ph ật có th ể tr ở nên ph ổ c ập h ơn khi mà m ọi giáo ng ười nh ận ra s ự th ực d ụng c ủa nó.” (Minh Châu d ịch)

Birmingham, Anh Qu ốc - Nh ững thu ận và ngh ịch Ca s Belinda Carlisle và Ph t Giáo duyên trong vi ệc điều hành m ột c ơ quan t ừ thi ện tôn giáo ANI, March 7 2007 sẽ là đề tài chính y ếu được bàn lu ận gi ữa Ủy ban t ừ thi ện (H ạt Cát d ịch) và các h ội t ừ thi ện Ph ật giáo vào ngày mai, trong m ột cu ộc h ội th ảo kh ởi đầu t ại Birmingham. Đây là cu ộc h ội

th ảo đầu tiên v ề v ấn đề này v ới c ộng đồng t ừ thi ện Ph ật giáo, và c ũng là m ột ph ần c ủa chi ến d ịch toàn qu ốc r ộng lớn h ơn, được điều hành b ởi c ơ quan có trách nhi ệm khai mở ki ến th ức v ề nh ững v ấn đề mà các h ội t ừ thi ện đang gặp ph ải. Các h ội đoàn tôn giáo là m ột trong nh ững nguyên t ố phát tri ển nhanh nh ất trong thành ph ần tình nguy ện. C ứ mỗi b ảy c ơ quan t ừ thi ện t ại Anh quốc và Wales có m ột cơ quan thu ộc tôn giáo và t ổng c ộng ngân kho ản c ủa 22,000 t ổ ch ức tôn giáo là 5.12 t ỷ pound - cho th ấy s ự đóng góp đáng k ể của h ọ đối v ới xã h ội.

Ở kh ắp n ơi trên toàn qu ốc có kho ảng 245 c ơ quan WASHINGTON, USA - Ca s ĩ, ng ười m ẫu, di ễn viên từ thi ện Ph ật giáo. T ổng s ố ngân kho ản c ủa các h ội t ừ Belinda Carlisle, và là ng ười thành l ập ban nh ạc The Go- thi ện Ph ật giáo có đă ng ký có trên 27.5 tri ệu pound. Go's thành công b ậc nh ất n ổi ti ếng h ồi đầu th ập niên 80 Ông Kenneth Dibble, Giám đốc D ịch v ụ t ừ thi ện và ở Hoa K ỳ đã t ừ b ỏ n ếp s ống ăn ch ơi sa đọa để làm m ột lu ật pháp t ại Ủy ban t ừ thiện cho bi ết: “Con s ố và s ự Ph ật t ử thu ần thành. khác bi ệt c ủa các h ội t ừ thi ện tôn giáo ph ản ảnh tính đa Cô đã quy ng ưỡng Ph ật giáo n ăm n ăm tr ước và bây dạng c ủa n ước Anh ngày nay. Các h ội t ừ thi ện th ường gi ờ thì đang làm ch ủ m ột n ếp s ống lành m ạnh h ơn, quân nảy sinh t ừ tín ng ưỡng và r ất nhi ều các h ội đã duy trì n ền bình m ột đời s ống hoang đàng được bi ết đến trong th ập tảng cho vi ệc xây d ựng ni ềm tin và ngân qu ỹ c ủa xã niên 80. hội...” Trong bu ổi trao đổi v ới phóng viên t ờ báo Úc Ð ại Với h ơn 30 h ội t ừ thi ện Ph ật giáo ch ỉ t ại Lợi Sydney Morning Herald, Carlisle nói "Tôi không Birmingham và phía Tây mi ền trung du đã có t ổng s ố còn hút thu ốc, c ũng không còn u ống r ượu và ma túy n ữa. ngân kho ản g ần 2 tri ệu pound, rõ ràng là c ộng đồng này Tôi đã th ấu hi ểu thâm sâu vào Ph ật pháp nhi ều l ắm r ồi". gi ữ m ột vai trò then ch ốt trong s ự t ồn vong c ủa thành "Tôi phát giác tr ở thành tu ổi 40 là m ột con đường ph ố. Birmingham là m ột vùng r ất quan tr ọng đối v ới th ực s ự đúng lúc cho tôi, phát giác l ắm khi tôi t ự h ỏi chúng tôi v ề ph ươ ng di ện ảnh h ưởng m ạnh m ẽ c ủa c ộng mình là ai, tôi t ừ đâu t ới, tôi đang làm gì.Tôi th ắc m ắc v ề đồng Ph ật giáo và chúng tôi mong ch ờ được nghe ý ki ến hạnh phúc và b ắt đầu đọc r ất nhi ều đầu sách được vi ết của dân chúng địa ph ươ ng trong cu ộc h ội th ảo’.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 79 Chung quanh v n thành l p i H c Qu c T đã đi di ễn hành hàng m ột trên xa l ộ Texas Highway 20 Nalanda gi ống nh ư binh s ĩ, đi qua nh ững v ườn cây h ồ đào, nh ững (Minh Châu d ịch) cánh đồng đang được cày x ới, b ỏ l ại sau l ưng nh ững đô Ngày 27 tháng 3, 2007 th ị ph ố ph ường. Patna, India - T ổng tr ưởng t ỉnh bang Bihar Nitish Họ đang ở n ửa đường gi ữa Fort Hancock và Tornillo Kumar đã loan báo cho rediff.com t ại Patna vào ngày th ứ trong ngày t ạm d ừng b ước ngh ỉ ng ơi ngày hôm nay 28 Ba r ằng Đức Đạ t Lai L ạt Ma h ứa s ẽ hoàn toàn h ỗ tr ợ cho tháng 03, 2007, trong chuy ến đi b ộ hành h ươ ng t ừ vi ệc hình thành tr ường đạ i h ọc t ại Nalanda. Brownsville, Texas đến West Coast - B ờ Bi ển Mi ền Tây Ông nói “Ng ười đoạt gi ải Nobel Amartya Sen và với hành trang ch ỉ có v ỏn v ẹn g ậy ch ống và balô sau ngài Meghnad Desai đã b ằng lòng tham gia vào nhóm lưng. các nhà thông thái trên th ế gi ới để h ỗ tr ợ và c ố v ấn cho "Đi b ộ là m ột hình th ức tu t ập cho tôi và cho nh ững vi ệc thành l ập m ột tr ường đạ i h ọc qu ốc t ế”. ai tham gia cùng tôi", ông Claude AnShin Thomas, m ột Vị lãnh đạo tâm linh Tây T ạng Đứ c Đạ t Lai L ạt Ma cựu chi ến binh Vi ệt Nam hi ện đã tr ở thành m ột thi ền s ư sẽ t ặng cho tr ường m ột s ố các ngh ệ ph ẩm Ph ật giáo Tây Ph ật Giáo, ng ười h ướng d ẫn chuy ến đi b ộ hành h ươ ng Tạng. đến vùng biên gi ới US-Mễ Tây C ơ, cách Brownsville Chính ph ủ t ỉnh bang c ũng s ẽ liên k ết các chuyên gia 830 miles, b ắt đầu hôm 01 tháng 03, nói nh ư trên. từ Tân Gia Ba và Nh ật trong công trình này. Nh ật và Thomas, 59, m ột nhân v ật ch ủ tr ươ ng b ất b ạo động Tân Gia Ba t ỏ ý mu ốn đầ u t ư 100 tri ệu m ỹ kim vào qu ốc t ế, tác gi ả c ủa quy ển sách "T ại Địa Ng ục Môn - tr ường đạ i h ọc. Hành trình c ủa m ột chi ến s ĩ t ừ Chi ến Tranh đến Hoà Hội Đồ ng L ập Pháp t ỉnh Bang Bihar đã phê chu ẩn Bình", và là m ột thi ền s ư kh ất s ĩ, đã th ực hi ện chuy ến toàn b ộ d ự lu ật Đạ i H ọc Nalanda, 2007, vào ngày th ứ hành h ương đi b ộ v ới các b ạn đồng hành Wiedke Hai. Ông Nitish Kumar cho r ằng d ự lu ật đã được phê KenShin Andersen, 37, Gabriella Mura, 45, Mike chu ẩn nh ư là m ột c ơ h ội l ớn. D ự lu ật ghi r ằng tr ường DeMaio, 58, and Bill Butler, 62. Ông d ự trù s ẽ đến El đại h ọc qu ốc t ế s ẽ c ố g ắng t ạo nên m ột th ế gi ới không có Paso vào ngày th ứ N ăm. H ọ s ẽ g ặp g ỡ Giám M ục Ki Tô chi ến tranh, kh ủng b ố và b ạo l ực. Giáo Armando X. Ochoa, Th ị Tr ưởng John Cook và H ội Ông Nitish Kumar nói thêm “Dự lu ật này không ch ỉ Đồng Thành Ph ố vào ngày th ứ Sáu. Một bu ổi di ễn dành riêng cho Bihar ho ặc ngay c ả Ấn Độ . D ự lu ật s ẽ có thuy ết đã được s ắp x ếp s ẽ th ực hi ện ở trung tâm ch ức n ăng làm rõ nét m ột n ơi nh ư là trung tâm cho s ự Unitarian Universalist Community t ại Central El Paso. ph ục h ưng c ủa ph ươ ng Đông. Tôi c ảm nh ận sâu xa r ằng Cho đến nay, Thomas và các đồng hành c ủa ông đã tr ường đạ i h ọc s ẽ tr ở thành m ột n ơi tham kh ảo cho tr ải qua 28 ngày đi b ộ trên nh ững con đường v ắng v ẻ c ủa nh ững m ối quan h ệ qu ốc t ế và là m ột trung tâm cho n ền Texas. Chuy ến đi b ộ d ự trù s ẽ ch ấm d ứt vào ngày 01 hoà bình và s ự giài quy ết các v ấn đề tranh ch ấp”. tháng 06 t ại National City, Calif. Một h ọc gi ả được th ế gi ới tôn vinh s ẽ là hi ệu tr ưởng Ông nói "Tôi là m ột kh ất s ĩ tôn giáo. Tôi t ận h ết s ức danh d ự cùa tr ường đạ i h ọc qu ốc t ế trong đề án, tr ường mình để mang l ại s ự ch ấm d ứt chi ến tranh trong cu ộc đời sẽ hoàn toàn n ội trú nh ư đại h ọc Nalanda ngày x ưa. của tôi, t ận l ực mang l ại s ự ch ấm d ứt th ống kh ổ". Tr ường s ẽ có 7 ngành khác nhau và 46 thành viên giáo Trong cu ốn sách c ủa ông, ông đã nói v ề vi ệc tr ở v ề sư ngo ại qu ốc. N ăm đầu tiên tr ường s ẽ nh ận 1,137 sinh từ Vi ệt Nam nh ư th ế nào, đã v ỡ m ộng nh ư nhi ều c ựu viên g ồm sinh viên t ừ Ấn Độ và sinh viên du h ọc. Đến chi ến binh khác trong th ời đại đó ra sao, và đã tr ở nên năm th ứ 5 s ố sinh viên s ẽ t ăng lên đến 4,530. Sang th ời nghi ện ng ập r ượu chè, ma tuý, c ăng th ẳng tinh th ần h ậu kỳ th ứ hai s ố sinh viên ghi danh s ẽ lên đến 5,812. T ỷ l ệ ch ấn th ươ ng và vô gia c ư tr ước khi khám phá và quy sinh viên và giáo sư s ẽ là 1:10. T ổng s ố di ện tích xây ng ưỡng đời s ống đơ n gi ản c ủa m ột tu s ĩ thi ền tông Ph ật dựng c ủa tr ường s ẽ là 180,515 km2 trên m ảnh đấ t khuôn Giáo ra sao. viên tr ường r ộng 500 m ẫu tây. "Nh ư là m ột k ết qu ả c ủa vi ệc ph ục v ụ c ủa tôi, cu ộc đời tôi và s ự hi ểu bi ết đã cho tôi bi ết r ằng b ạo động không bao gi ờ, không bao gi ờ là m ột gi ải pháp và chi ến Hành h ơ ng i b vì hoà bình tranh không ph ải là m ột ph ươ ng pháp hi ệu quả để gi ải By Ramón Rentería, El Paso Times, March 28, 07 tỏa xung đột bao gi ờ c ả." Ông Thomas nói nh ư th ế. (Hạt Cát d ịch) Vì v ậy, ông đã đi đến nh ững n ơi đã, đang x ảy ra th ống kh ổ, gi ải bày v ới qu ần chúng d ọc theo tuy ến El Paso, Texas (USA) - Một thi ền s ư Ph ật Giáo đường ông đi qua và làm t ất c ả nh ững gì ông có th ể làm ng ười M ỹ, hai c ựu chi ến binh Vi ệt Nam và hai ph ụ n ữ để xoá tan s ự hi ểu l ầm gi ữa con ng ười v ới nhau.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 80 Ông và nhóm đồng hành nh ỏ th ường b ị ch ặn l ại và mừng Ph ật Đả n vào ngày 24 tháng N ăm Tây l ịch t ới đây, bị c ật v ấn h ằng ngày b ởi US Biên C ảnh, ho ặc các t ổ nh ững ngu ồn tin chính th ức đã được g ửi t ới t ờ Daily ch ức an ninh, t ư pháp qu ốc gia khác. G ần đây h ọ đã qua Times hôm th ứ Hai. đêm t ại Valentine, Texas, m ột trong r ất nhi ều điểm t ạm Chính ph ủ đã b ắt đầ u ch ươ ng trình ph ục h ồi h ơn 30 dừng ngh ỉ ng ơi sau khi tr ải qua 15 đến 18 miles đi b ộ khu v ực th ắng tích Ph ật Giáo theo tinh th ần Đạ o Lu ật mỗi ngày. 1985. D ự án ph ục h ồi ch ủ đề "T ừ Taxila đế n Swat" s ẽ bao g ồm các vi ện b ảo tàng Ph ật Giáo quan tr ọng, m ộ địa, đề n tháp và tu vi ện. R ất nhi ều khu v ực đang ti ến Bo tàng vi n xác nh n quy n kinh x a nh t th gi i hành khai qu ật b ởi các nhà kh ảo c ổ. ca i Hàn Dự án Taxila c ủa B ộ Kh ảo C ổ Liên Bang đã được (Minh Châu d ịch) phân b ố cho vi ệc ph ục h ồi. B ộ Kh ảo C ổ Liên Bang c ũng Ngày 29 tháng 3. 2007 sẽ ch ịu trách nhi ệm vi ệc đẩ y m ạnh k ỹ ngh ệ du l ịch cho Bảo tàng vi ện Qu ốc gia Đạ i Hàn đã xác nh ận r ằng nh ững khu v ực này. Swat đến Taxila bao g ồm các khu một quy ển kinh Ph ật giáo c ổ ghi d ấu th ời đạ i Shilla vực ở Peshawar, Mardan và Thung L ũng Swat. th ống nh ất vào đầu th ế k ỷ th ứ 8 và có l ẽ là quy ển kinh Các ngu ồn tin chính th ức nói chính ph ủ mu ốn nâng mộc b ản x ưa nh ất th ế gi ới. Quy ển kinh Mugujonggwang cao các khu th ắng tích Ph ật Giáo ở Pakistan gi ống nh ư Taedaranigyong (hay Kinh T ịnh Độ Đà La Ni), theo t ư nh ững khu quan tr ọng c ủa Ấn Giáo và đạo Sikhs. Ph ật t ử li ệu được ghi l ại trong cu ộc trùng tu Điện Seoka trong đã đệ đạ t th ỉnh nguy ện th ư đến chính ph ủ để xin ph ục khuôn viên Chùa Bulguksa, “ đã được đem vào điện sau hồi các khu th ắng tích và xin được t ổ ch ức l ễ h ội Ph ật th ời gian trùng tu”, trong th ời đạ i Koryo vào n ăm 1024. Đản vào tháng N ăm. Các ngu ồn tin nói đơn xin phép đã Cả t ư li ệu trùng tu và quy ển kinh đề u được tìm th ấy được T ổng Th ống General Pervez Musharraf ch ấp thu ận trong điện, nh ưng câu v ăn trên hi ện m ới được d ịch ra, không ph ải ch ỉ ph ục h ồi các khu th ắng tích mà còn v ấn làm sôi động thêm cu ộc tranh cãi v ề tu ổi tác c ủa quy ển đề an ninh và ph ạm vi c ủa du khách. kinh. Vị T ăng Tr ưởng Đạ i Hàn Jeon Woon Deok g ần đây Đầu tiên, ng ười ta đã tin r ằng điện Seoka ch ưa bao đã vi ếng th ăm Pakistan. Ph ật t ử t ừ Đạ i hàn, Nh ật B ản, gi ờ được trùng tu k ể t ừ khi được xây c ất vào gi ữa th ế k ỷ Trung Qu ốc đã nhanh chóng y ểm tr ợ cho vi ệc ph ục h ồi th ứ 8. S ự khám phá ra t ư li ệu trên đươ ng nhiên d ẫn đế n các khu th ắng tích. Viên qu ản lý vi ện B ảo tàng kết lu ận r ằng m ột s ố di v ật trong ngôi đề n ghi d ấu th ời TaxilaMuhammad Inamullah nói v ới t ờ Daily Times đại Koryo. rằng t ổng s ố ngân kho ản được chính ph ủ liên bang cho Tuy nhiên B ảo tàng vi ện Qu ốc gia l ại cho r ằng phép lên đến 200 tri ệu đồ ng Rupees. quy ển kinh có l ẽ được hình thành trong th ời đạ i Shilla th ống nh ất, b ởi l ẽ trong quy ển kinh có các ch ữ b ằng ti ếng Hoa ch ỉ được dùng gi ữa các n ăm 690-704, th ời mà L H I QUAN ÂM - L i c u nguy n cho muôn loài nữ hoàng Võ T ắc Thiên tr ị vì đất n ước Trung Hoa, và kh p m i ph ơ ng ba cõi nh ững nét ch ữ này là ki ểu vi ết đặ c bi ệt ch ỉ có trong th ời Di u Trân ghi đại Shilla. (PTCR l ược trích – xem đầy đủ xin vào www.phapvan.ca) Dựa trên các s ự ki ện này, b ảo tàng vi ện đã k ết lu ận rằng s ự th ật hi ển nhiên đã bác b ỏ thuy ết cho r ằng quy ển Lễ H ội Quan Âm l ần th ứ sáu, được t ổ ch ức t ại Trung kinh có t ừ th ời Koryo. Có th ể nói m ột cách h ợp lý h ơn Tâm Ph ật Giáo - Chùa Vi ệt Nam, thành ph ố Houston, là quy ển kinh đã được đem vào điện t ừ th ời Shilla th ống Texas vào hai ngày Th ứ Sáu và Th ứ B ảy, ngày 30 và 31 nh ất và được đem tr ở vào trong th ời đại Koryo sau khi tháng 3 n ăm 2007. ngôi điện được tr ủng tu. Từ 4 giờ chi ều th ứ sáu thì ban tr ật t ự đã ph ải làm vi ệc b ận r ộn h ơn, đã c ần s ự ti ếp tay c ủa c ảnh sát đị a ph ươ ng để điều độ ng xe c ộ vào, ra. Ch ư Tôn Đức kh ắp Pakistan: Chính ph cho phép t ch c ón m ng L nơi đang được r ước v ề, m ầu y vàng xen l ẫn m ầu áo lam, Ph t n rộn ràng c ả m ột khu ph ố. By Hina Farooq, Daily Times, April 3, 2007 (H ạt Cát Lễ H ội Quan Âm n ăm nay được s ự ch ứng minh c ủa dịch) ba v ị Hòa Th ượng: LAHORE, Pakistan - Để đẩ y m ạnh hoà h ợp tôn - Đại lão H.T Thích Tâm Châu, Th ượng Th ủ Giáo giáo, chính ph ủ Pakistan đã chu ẩn b ị t ổ ch ức l ễ h ội đón Hội Ph ật Giáo Vi ệt Nam trên th ế gi ới. - Đại lão H.T Thích H ộ Giác, Phó vi ện tr ưởng Vi ện

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 81 Hóa Đạo kiêm Ch ủ t ịch H ội đồ ng điều hành Theo đúng ch ươ ng trình, 7:00 khai chuông c ầu GHPGVNTN H ải Ngo ại t ại Hoa K ỳ. nguy ện. Nguy ện ti ếng chuông này vang pháp gi ới, kh ắp - Đại lão H.T Thích Ch ơn Điền, vi ện Ch ủ Chùa nơi u t ối m ọi loài nghe, ti ếng chuông vang động m ời g ọi Quan Âm, Texas, cùng v ới h ơn 160 Ch ư Tôn Đức T ăng muôn ng ười, muôn loài cùng b ước v ề n ươ ng t ựa n ơi trái Ni đến t ừ kh ắp n ơi. Xa t ừ Đài Loan, Đài Bắc nh ư quý tim t ừ bi c ủa M ẹ Hi ền Quan Âm. Th ầy Thích Nhu ận Toàn, Thích Thi ện Nh ẫn. T ừ Mi ến Tr ước s ự ch ứng minh và gia b ị c ủa Tam B ảo m ười Điện nh ư Venerable Nagasena. T ừ Canada có T.T. Thích ph ươ ng và s ự hi ện di ện c ủa Ch ư Tôn Đức T ăng Già Tâm Hòa, vi ện chủ trung tâm Ph ật Giáo - chùa Pháp cùng đông đảo hàng Ph ật t ử kh ắp n ơi, Đại lão Hòa Vân, TT. Thích Minh Tu ệ đế n t ừ Vi ệt Nam. Các ti ểu th ượng Thích Ch ơn Điền đã tuyên đọc Pháp-từ, khai bang t ại n ội đị a Hoa K ỳ thì h ầu nh ư không ti ểu bang nào mạc L ễ H ội Quan Âm, ngày hành h ươ ng và c ầu nguy ện không có đại di ện t ới d ự l ễ. T ừ Florida có qúy Th ượng lần th ứ sáu c ủa l ễ H ội. Đoàn lân c ủa G ĐPT Huy ền Tọa Thích Nh ật Trí chùa Pháp V ũ, Đạ i Đứ c Thích Chân Quang t ưng b ừng nh ưng c ũng vô cùng cung kính chào Văn, quý sư-cô Thích n ữ Li ễu Hà, Thích n ữ T ịnh Thanh, mừng Ch ư Tôn Đức. chùa Báo Ân. T ừ California có Đạ i Đứ c Thích Gi ải Khi TT Thích Nguyên Đạt tr ưởng Ban T ổ ch ức lên Minh chùa Nh ật Quang Sacramanto, ĐĐ Thích Thi ện máy vi âm h ướng d ẫn cách th ức hành h ươ ng Tam B ộ Duyên, chùa Kim Quang, Thích Pháp Ch ơn, vi ện ch ủ Nh ất Bái thì gió tám h ướng m ười ph ươ ng n ổi lên ào ạt trung tâm tu h ọc Li ễu Quán, Thích Nh ựt Châu, chùa Vi ệt khi ến nh ững ng ọn d ừa nh ư múa hát, nh ững giây hoa đèn Nam LA, Thích Qu ảng B ảo, Tu vi ện Kim S ơn, ĐĐ . đong đư a nh ư v ũ điệu hoa đă ng. Khung c ảnh uy nghiêm, Thích Gi ải Ng ộ, Thích Pháp L ạc chùa T ừ Quang Dallas, cùng v ới s ự tr ợ l ực c ủa gió đã vô cùng linh động. H ơn Thích Nghiêm Thi ện, chùa Ph ổ Đà, Thích Nhu ận Hành, 160 v ạt y vàng ch ậm rãi t ừng b ước trong ti ếng ni ệm chùa An T ường, Thích Tín Mãn và Thích Thi ện Ng ộ, “Nam Mô Đại Bi Quan Th ế Âm B ồ Tát” h ướng d ẫn chùa V ạn H ạnh, quý Ni S ư Thích n ữ Nh ư Thiện, Thích hàng ngàn tà áo lam theo sau trong tr ật t ự và trang nữ C ảnh Liên, Thích n ữ Di ệu Nguyên; ch ư v ị đế n t ừ nghiêm tuy ệt đố i. T ừng b ước ch ậm, m ỗi b ước đủ m ột Vi ệt Nam: Thích n ữ Ph ước Quang, Thích n ữ Qu ảng ti ếng ni ệm để sau m ỗi ba b ước là ti ếng chuông điểm cho Thành, Thích n ữ Tâm T ừ, Thích n ữ Di ệu Liên, Thích n ữ đoàn hành h ươ ng đều qu ỳ xu ống, l ạy m ột l ạy. Tịnh H ảo, Thích n ữ Thanh Châu, Thích n ữ Hu ệ Phát, Cực k ỳ hoành tráng. v.v… Các phái đoàn v ề tham d ự c ũng vô cùng đông đảo Cực k ỳ trang nghiêm. nh ư t ừ California có phái đoàn T ổng H ội C ư-sỹ Ph ật t ử, Cực k ỳ r ực r ỡ. chùa V ạn H ạnh. T ừ Canada có phái đoàn Ph ật t ử chùa Mỗi ba b ước, sau ti ếng chuông, úp m ặt xu ống n ền Thuy ền Tôn, Chùa Hoa Nghiêm, Chùa Pháp Vân. T ừ gạch ẩm, tôi c ảm nh ận h ồng ân Ch ư Ph ật đang r ải Hoa- Florida có phái đoàn Ph ật t ử chùa Báo Ân, Chùa Pháp Từ cho đàn con còn chìm ng ập tr ầm luân. Tr ời không Vũ, chùa B ồ Đề , chùa Di ệu Đế . T ừ Louisiana có phái mưa mà nước m ắt c ứ tuôn r ơi, trái tim th ổn th ức òa theo đoàn Ph ật t ử chùa Tam B ảo, chùa T ịnh Độ , chùa T ừ Bi. từng ti ếng Nam Mô. Và r ất nhi ều phái đoàn t ừ các ti ểu bang Kansas, Đoàn hành h ươ ng theo tinh th ần h ạnh nguy ện c ủa Arkansas, Georgia, Oklahoma, NewYork, Boston, Ch ư Ph ật đã dâng tr ọn v ẹn thân, tâm, ý trong t ừng b ước Chicago, Seatle, Oklahoma, Oregan, Nevada, Kentucky, chân, t ừng qu ỳ l ạy, t ừ chánh điện ra t ới h ồ H ươ ng Th ủy. Iowa, Indiana, Washington DC, Virginia, Tennessee, Hàng tr ăm hoa đèn được th ắp lên để chu ẩn b ị cho H ội Alabama, v.v… t ất c ả đề u nh ư muôn sông đang ch ảy v ề Hoa Đă ng, th ả đèn xu ống h ồ H ươ ng Th ủy cùng v ới l ời bi ển, mà k ẻ vi ết bài không th ể nh ớ h ết, xin quý ngài nguy ện: “Hoa này là Hoa T ừ Bi. Đèn này là Đèn Trí ni ệm tình tha th ứ. Tu ệ, chúng con xin qu ỳ dâng lên M ẹ hi ền Quan Th ế Âm 6:30 chi ều th ứ Sáu 30 tháng ba n ăm 2007, Ph ật t ử lời c ầu nguy ện cho th ế gi ới hòa bình, chúng sanh an đã vân t ập tr ước sân, đứ ng d ọc hai bên b ồn g ạch t ừ lạc”. Ch ư Tôn Đức T ăng Ni thiền hành quanh h ồ, ch ờ Chánh điện ra t ới h ồ H ươ ng Th ủy. Tôi không th ể ước đoàn Ph ật t ử đông đả o phía sau t ề t ựu đủ thì giòng nh ạc lượng s ố ng ười đang có m ặt. Ch ỉ th ấy di ện tích mênh ni ệm Quan Th ế Âm nh ẹ nhàng ngân lên, b ắt đầ u l ễ th ả mông c ủa chùa Vi ệt Nam không còn m ột ch ỗ tr ống, hoa đă ng. nh ưng ng ười v ẫn t ới, xe v ẫn vào! 6:45 ba h ồi chuông Thoáng ch ốc, m ặt h ồ lung linh r ực r ỡ hàng tr ăm đóa tr ống Bát Nhã âm vang, cung th ỉnh Ch ư Tôn Đức T ăng sen t ỏa sáng. T ừ c ầu H ươ ng Th ủy, n ữ Ph ật t ử Hà Thanh Ni đến tr ước ti ền đường. M ọi xôn xao đề u ng ưng b ặt. cất ti ếng xưng tán Nhành D ươ ng C ứu Kh ổ, nam Ph ật t ử Ch ỉ phút giây, ti ền đường tr ống tr ải đã bát ngát m ầu y Gia Huy thành kính th ổn th ức: “M ẹ là Ph ật, đạ i nguy ện vàng r ực, khác chi ph ẩm Tùng Địa D ũng Xu ất trong kinh hóa thân. M ẹ là Hoa, hoa đẹp tuy ệt tr ần. M ẹ là n ước, Pháp Hoa. nước ngu ồn vô t ận. Cu ộc đờ i M ẹ ch ỉ bi ết hi ến dâng.”

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 82 Cùng v ới ti ếng hát, hoa đèn c ứ t ừ t ừ th ả xu ống, l ời ng ười th ươ ng yêu hay ghét b ỏ. T ừ nh ững ng ười trong nguyện chí thi ết dâng lên. Trên cao, M ẹ Quan Âm m ỉm tâm con đến nh ững ng ười cách xa con. T ừ nh ững loài cười nhìn xu ống, nhành d ươ ng li ễu nh ư lay động trên lớn đế n loài nh ỏ. T ừ nh ững loài con th ấy đế n nh ững loài búp tay t ừ ái, xoa d ịu bao tai ươ ng sóng gió c ủa tr ần gian con không th ấy. T ừ ph ươ ng Đông ph ươ ng Tây đến kh ổ l ụy … ph ươ ng Nam ph ươ ng B ắc, t ất c ả đề u là anh em ru ột th ịt. Đêm H ội Hoa Đă ng và hành h ươ ng Tam B ộ Nh ất Chúng sanh đau kh ổ là chúng con đau kh ổ. Chúng sanh Bái k ết thúc trong r ực r ỡ hoa đèn hòa vào âm thanh tr ầm an vui là chúng con an vui. Nguy ện không ai còn làm h ại hùng c ủa chiêng tr ống Bát Nhã cung ti ễn Ch ư Tôn Giáo ai. Nguy ện không loài nào còn ác tâm v ới loài nào. Xin Ph ẩm T ăng Ni tr ở v ề Ph ật-điện. cho t ất c ả được s ống trong an toàn, h ạnh phúc. Xin cho Lúc này không khí các gian hàng m ới t ấp n ập. M ọi tất c ả được thoát kh ỏi b ệnh t ật, lo âu, phi ền não.” ng ười hoan h ỷ n ếm các món chay tuy ệt h ảo được xào Ba ti ếng chuông ngân vang sau ph ần Thi ền Quán T ừ nấu t ại ch ỗ, t ừ đạ i di ện các chùa, ghé th ăm các k ệ sách Bi n ối ti ếp ti ếng hát vút cao gi ọng n ữ Ph ật t ử Ng ọc H ạ, với nh ững tác ph ẩm d ịch thu ật công phu c ủa Ch ư Tôn vinh danh M ẹ hi ền Quan Âm ngàn m ắt ngàn tay Đức, nh ững t ập san t ừng có m ặt nhi ều n ăm trong m ục “M ắt ng ười nh ỏ l ệ, nh ỏ l ệ th ươ ng đời. đích ho ằng pháp, chia s ẻ kinh nghi ệm tu t ập nh ư TS Ngàn m ắt ngó xu ống cõi lòng vô chung” Pháp Luân, TS Nghiên C ứu Ph ật H ọc được Ph ật t ử hoan hỷ đón nh ận. L ời h ỏi han, chào đón xen l ẫn ti ếng d ặn dò: “Mai d ậy s ớm d ự l ễ Đạ o Tràng Linh Hi ển Ngàn M ắt Ngàn Tay nhé! 7 gi ờ sáng là b ắt đầ u r ồi đó!” Trên đường v ề khách s ạn, gió cu ồn cu ộn, ào ạt h ơn, tr ăng đi v ắng và mây đen th ật th ấp! Chúng tôi đi ng ủ trong h ồi h ộp và cùng b ị s ấm ch ớp long tr ời l ở đấ t đánh th ức d ậy lúc 5 gi ờ sáng. Ai n ấy v ội vã s ửa so ạn r ồi cùng tập h ọp t ại phòng khách ở t ầng d ưới. Qua khung c ửa kính, không ph ải tr ời ch ỉ đang m ưa mà đây chính th ực là giông, là bão, là phong ba, n ước tuôn nh ư thác, gió r ạp ngàn cây, s ấm ch ớp n ổ vang lóe sáng đông tây nam b ắc! Chúng tôi, không ai còn lòng d ạ đâu mà dùng điểm tâm dù khách s ạn đã chu đáo nhi ều món. M ưa bão hung hãn nh ư th ế này, ch ỉ ra kh ỏi c ửa khách s ạn để lên xe c ũng không n ổi, nói chi đế n được chùa và hành l ễ, dù theo Tôi c ảm nh ận lu ồng t ừ-quang c ủa M ẹ r ất g ần, r ất ch ươ ng trình thì Đạo Tràng Linh Hi ển Ngàn M ắt Ngàn hi ện th ực, nh ư ngay đây, ngay chánh điện này, n ơi h ơn Tay được c ử hành vào đúng 7 gi ờ sáng.. 160 Ch ư Tôn Đức T ăng Ni đang đồ ng c ất ti ếng tr ầm 5:30 r ồi 6:00, hình nh ư giông bão đang c ứ theo kim hùng t ụng Th ủ L ăng Nghiêm r ồi h ướng d ẫn hàng ngàn đồng h ồ nhích d ần mà t ạnh d ần. Đây là s ự tình c ờ c ủa Ph ật t ử t ụng 3 bi ến Chú Đạ i Bi tr ước khi ph ẩm Ph ổ Môn tr ời đấ t ư? Không! Tôi không tin th ế! S ự tình c ờ không được phát t ới t ừng ng ười để t ất c ả được bình đẳng c ất th ể nh ịp nhàng ti ếp n ối khít khao nh ư th ế. V ới tr ời đó, ti ếng: mây đó thì giông bão đã ph ải ập xu ống t ừ hôm qua. “T ịnh Thánh Quán Th ế Âm Nh ưng M ẹ Quan Âm đã khoan thai ng ăn l ại để đàn con Là n ơi v ề n ươ ng t ựa Mẹ hoàn t ất hành h ươ ng Tam B ộ Nh ất Bái và th ả Hoa Gi ữa n ạn kh ổ ch ết chóc Đă ng c ầu nguy ện. M ẹ nhìn con b ằng ngàn m ắt, M ẹ gi ữ Ch ứa t ất c ả công đứ c bão b ằng ngàn tay cho đến sáng s ớm nay. Nh ưng r ồi tr ời Mắt T ừ nhìn chúng sanh đã quang, m ưa đã t ạnh tr ước gi ờ các con c ủa M ẹ v ề chùa Bi ểnPh ước l ớn vô cùng dự l ễ. Thì ra, m ưa gió này chính là l ời d ạy trong ph ẩm Nên con xin đảnh l ễ Ph ổ Môn: Nam Mô Đại Bi Quán Th ế Âm B ồ Tát. “Lòng Bi nh ư s ấm độ ng Lục t ự đạ i minh ch ơn ngôn Ý T ừ t ựa d ường mây Án Ma Ni Bát Di H ồng” Cam L ồ m ưa pháp d ội Lời x ướng t ụng Tam Quy và h ồi h ướng c ủa Ch ư Đoạn t ắt l ửa não phi ền” Tôn Đức còn ngân trong ti ếng chuông m ầu nhi ệm thì “Ngu ồn n ước T ừ Bi vô l ượng vô biên đang tràn qua gi ọng hát nam Ph ật t ử Gia Huy vút lên bài Kinh Pháp mọi n ẻo mà đến v ới m ọi ng ười, m ọi loài. T ừ nh ững Hoa:

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 83 “Đêm t ụng kinh Pháp Hoa Th ật là m ột hình ảnh trang tr ọng ch ưa t ừng th ấy! T ừng Th ấy vang độ ng tinh hà bước, quý ngài ti ến lên l ễ đài, r ực r ỡ d ưới ánh n ến lung Địa c ầu v ừa t ỉnh th ức linh, tàn l ọng muôn m ầu. Hàng Ph ật t ử cung nghinh hai Lòng đất b ỗng đơm hoa bên, ch ắp tay, cúi đầ u cung kính. Đông đả o nh ư th ế mà Đêm t ụng kinh Pháp Hoa nh ững phút c ần trang nghiêm thì r ất m ực trang nghiêm, Bảo Tháp hi ện chói lòa rất m ực tr ật t ự. Quý Ch ư Tôn Đức T ăng an v ị trên l ễ đài, Đất tr ời B ồ Tát hi ện quý Ni nghiêm túc đứng vòng quanh h ồ. Muôn con m ắt Tay Ph ật trong tay ta đều ng ước lên Tôn T ượng M ẹ Hi ền Quan Âm khi l ời c ầu Nam Mô Di ệu Pháp Liên Hoa Kinh nguy ện dâng lên. Nam Mô Di ệu Pháp Liên Hoa Kinh Mây xám l ặng l ẽ trôi. Và kìa! V ầng tr ăng non d ịu Nam Mô Di ệu Pháp Liên Hoa Kinh …” dàng hi ện ra, soi t ỏ l ễ dâng hoa th ập ph ần tráng l ệ tr ước Ti ếng Nam Mô ngân vang trong t ừng cõi lòng h ướng đài sen Tôn T ượng. Và r ồi, gi ữa h ồ, ng ọn l ửa thiêng về Ch ư Ph ật, k ết thúc ch ươ ng trình Đạo Tràng Linh Hi ển được đố t bùng lên! L ửa T ừ Bi vút cao nh ư thách đố gió Ngàn M ắt Ngàn Tay, hoàn mãn t ốt đẹ p trong s ự che ch ở mưa đe d ọa. Và gi ọng hát m ạnh m ẽ c ủa Ph ật t ử Gia Huy kỳ di ệu c ủa M ẹ Quan Âm gi ữa đấ t tr ời gió m ưa t ơi tả! lại vút lên: Mưa đã t ạnh. Gió đã ng ừng vì sau khi th ọ trai là “Trong đêm t ối bao la, ch ươ ng trình sinh ho ạt dân gian ngoài tr ời v ới các ti ết Ng ười ơi! Ng ười h ỡi! mục: Thi qu ốc ph ục thi ếu nhi, tuy ển Phò Mã và Công Một ng ọn l ửa thiêng b ừng lên chi ếu sáng Chúa, Th ả Th ơ, Th ư Pháp, bi ểu di ễn múa lân, v.v… Tay Nh ư m ặt tr ời … Mẹ l ại giang r ộng, ng ăn gió m ưa nên không một ch ươ ng Nam Mô Đức Ph ật Di Đà trình nào b ị tr ở ng ại. Muôn lòng v ững tin s ự gia b ị c ủa Lửa T ừ Bi đã xóa nhòa kh ổ đau” Mẹ trong l ễ chính th ức 6 gi ờ chi ều nay. Khi v ừa xong l ễ c ầu nguy ện chính th ức thì tr ời m ới Qu ả nh ư th ế. T ừ 5 gi ờ chi ều th ứ b ẩy 31 tháng ba, bắt đầ u m ưa nh ẹ, th ật nh ẹ, ph ơi ph ới nh ư m ưa xuân. Ôi! Ph ật t ử đã vân t ập v ề, tràn ng ập khuôn viên chùa, t ưởng Th ật m ầu nhi ệm bi ết bao! Hàng ngàn bong bóng được nh ư ng ười ng ười ph ải đứ ng sát bên nhau, ch ờ cung th ả tung bay cùng v ới pháo bông r ực r ỡ đầ y tr ời. Bóng nghinh Ch ư Tôn Đức c ử hành L ễ H ội chính th ức. T ới bay cao, bay cao nh ư v ũ khúc u ốn l ượn cùng mây trong th ời điểm, ba h ồi chuông tr ống Bát Nhã l ại ngân vang. khi ti ếng chuông tr ống Bát Nhã r ộn rã cung ti ễn Ch ư Bước ra ti ền đường là Tam Ch ứng Minh S ư, theo sau là Tôn Đức giáo ph ẩm v ề l ại ti ền đường d ự ch ươ ng trình Ch ư Tôn Đức T ăng Ni. Khi quý Ngài an t ọa, đạ i v ũ khúc văn ngh ệ đặ c s ắc t ại sân kh ấu l ộ thiên được dàn d ựng “Chuy ển Pháp Luân” do G ĐPT Huy ền Quang cúng công phu t ừ công s ức, tim óc c ủa bao ng ười con Ph ật dường để chào m ừng L ễ H ội chính th ức. Điệu v ũ chuy ển thành kính cúng d ường. từ bài th ơ Pháp Âm B ồ Tát c ủa thi s ỹ Ph ật t ử Tu ệ Kiên. Tôi không th ể không chia s ẻ ni ềm xúc độ ng sâu xa Lời th ơ thi ết tha quy ện vào giòng nh ạc tr ầm hùng di ễn khi bi ết r ằng đạ i Tôn T ượng M ẹ Hi ền Quan Âm cao 72 đạt qua nh ững gi ải l ụa m ầu uy ển chuy ển t ừ bao thanh feet, l ồng l ộng gi ữa tr ời mây bao la kia được hoàn thành nữ: từ đôi tay nh ỏ bé c ủa m ột n ữ điêu kh ắc gia Mai Chi, nay “Đây l ời chuy ển Pháp âm xa là s ư-cô Viên Thu ận, hi ện an trú tu t ập t ại ni vi ện Viên Cất cao lên, ng ười ngh ệ s ỹ Thông, Houston. Tr ước khi xu ất gia, s ư-cô là m ột nhà Cùng điệu nh ạc ru l ời ca điêu kh ắc t ừng đạ t nh ững thành công sáng giá. Nh ận l ời Dìu tâm th ức v ượt Ta-bà th ực hi ện đạ i tôn t ượng M ẹ Quan Âm, cô ngh ĩ, chắc Vượt giòng sinh t ử bao la cũng nh ư đã t ừng t ạc t ượng bao b ậc v ĩ nhân khác. Chùm che kh ắp gi ải ngân hà Nh ưng công trình càng g ần hoàn t ất, cô càng nh ư nghe … th ấy âm thanh nào thôi thúc m ỗi lúc m ỗi mãnh li ệt. Thôi Đường Quan Âm, đường Th ế Chí thúc gì, cô không rõ. Nh ưng ngay khi nh ững đường nét Pháp Âm di ệu d ụng phi th ường cu ối cùng trên tôn t ượng được hoàn ch ỉnh thì di ệu âm đó Đường Chân Nh ư ng ời ánh sáng vỡ òa ra! Đó là s ự dâng hi ến tr ọn v ẹn thân tâm cho Đạ o Từ Bi Ch ư Ph ật m ười ph ươ ng Pháp. Cô l ập t ức xu ất gia, nh ận pháp danh Viên Thu ận Nam Mô Quan Th ế Âm B ồ Tát” từ S ư-cô Thích n ữ Thanh L ươ ng, tr ụ trì ni-vi ện Viên Đoàn lân theo ti ếng tr ống r ộn ràng d ẫn đầ u, ti ến v ề Thông. Đại l ễ khánh thành đại tôn t ượng M ẹ Hi ền Quan lễ đài r ực r ỡ hoa đèn trên h ồ H ươ ng Th ủy. Đoàn dâng Âm n ăm 2001, t ức là cô đã xu ất gia được sáu n ăm! Th ật hoa trong l ễ h ội này không ph ải là thanh thi ếu niên Ph ật là công đức vô l ượng vô biên. T ừ khi tình c ờ được bi ết, tử mà là đủ c ả t ứ chúng: t ăng, ni, thi ện nam và tín n ữ. gặp s ư-cô, tôi c ứ ng ẩn ng ơ nhìn đôi bàn tay nh ỏ bé đó,

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 84 cố g ắng c ũng không t ưởng t ượng n ổi là nh ững búp m ăng độ chi ều ngày 3-4-2007, đại l ễ ch ẩn t ế âm linh cô h ồn mềm m ại kia đã t ạo nên tôn t ượng hùng v ĩ, không ch ỉ ở chi ều ngày 4-4-2007 t ất c ả đề u được ch ư tôn Sám ch ủ và kích th ước mà vì tr ọn v ẹn Tâm Đạ o đặ t vào nên b ất c ứ Ban Kinh s ư “làm h ết nghi c ổ truy ền c ủa Hu ế”. ai, qu ỳ d ưới chân M ẹ đề u c ảm nh ận được ánh t ừ-quang Bên c ạnh Đạ i trai đàn còn có nh ững ch ươ ng trình bát ngát không gian. đặc s ắc khác nh ư múa l ục cúng hoa đă ng, phóng sanh Hàng Ph ật t ử chúng con xin cúi đầ u ghi ơn công đức đă ng trên sông H ươ ng g ồm 31 chi ếc thuy ền hoa (t ối 3-4- Ch ư Tôn Đức T ăng Ni kh ắp n ơi, xin c ảm t ạ muôn t ấm 2007) song song đó là các th ời khoá t ụng kinh c ầu lòng đã âm th ầm đóng góp b ấy lâu để L ễ H ội Quan Âm, nguy ện c ủa T ăng, Ni H ọc vi ện PGVN t ại Hu ế; tr ường ngày Hành H ươ ng và C ầu Nguy ện n ăm th ứ sáu được Trung c ấp Ph ật h ọc TT Hu ế và T ăng thân Làng Mai s ẽ hoàn mãn trong tuy ệt đố i t ốt đẹ p. di ễn ra liên t ục trong 3 ngày t ổ ch ức trai đàn. NAM MÔ ĐẠI BI QUAN TH Ế ÂM B Ồ TÁT Cùng th ời gian đó, Thi ền s ư Nhất H ạnh s ẽ có các (Nh ư-Th ị-Am, ngày đầu tháng t ư 2007) th ời pháp tho ại gi ải minh v ề ý ngh ĩa c ủa trai đàn ch ẩn t ế gi ải oan và t ặng kho ảng 3 ngàn ph ần quà, h ọc b ổng cho ng ười nghèo t ại các vùng lân c ận… Ước tính có kho ảng i Trai àn Ch n T ti Chùa Di u , Hu 5 ngàn ng ười tham d ự, dâng h ươ ng c ầu nguy ện trong 3 ngày di ễn ra khoá l ễ. (chuyenphapluan.com)

Suy T V Lãnh o Connie Pham (Vi ệt Báo Th ứ N ăm, 3/1/2007, 12:02:00 AM)

Đức Đạ t Lai L ạt Ma đã ảnh h ưởng th ế nào đến s ự suy ngh ĩ c ủa gi ới tr ẻ t ại Hoa K ỳ? Tác gi ả bài vi ết là sinh viên V ăn ch ươ ng và L ịch s ử t ại California State University of Long Beach (CSULB). Đại h ọc này có m ột trung tâm phát tri ển sinh viên thành ng ười lãnh đạo s ự c ải ti ến xã h ội, g ọi là Lois J. Swanson Leadership Resource Center (LRC), do tên c ủa c ố Giáo s ư Lois. J. Swanson. Bài vi ết d ưới đây là m ột ph ần ti ểu lu ận c ủa Connie Ph ạm t ại cu ộc thi c ủa Trung tâm LRC vào tháng Ba n ăm 2006 và được gi ải th ưởng Lois J. Swanson. Đề tài là "Reflective Sáng ngày 2-4-2007, t ại Qu ốc t ự Di ệu Đế , THPG Leadership" - Lãnh đạo có Suy t ư. Tác gi ả gi ải thích r ằng Th ừa Thiên - Hu ế đã k ết h ợp v ới T ăng thân Làng Mai t ổ mình đi vào ngành giáo d ục vì mu ốn góp ph ần gi ải phóng con ch ức khai đạ i trai đàn ch ẩn t ế bình đẳng. Ch ứng minh, ng ười. Mà s ở d ĩ nh ư v ậy vì đã h ọc được t ừ t ấm g ươ ng lãnh niêm h ươ ng b ạch Ph ật khai đạ i trai đàn có ch ư tôn HT đạo c ủa đứ c Đạ t Lai L ạt Ma. Ph ần trích d ẫn d ưới đây vi ết v ề Thích Kh ả T ấn; Thi ền s ư Thích Nh ất H ạnh; HT Thích tấm g ươ ng đó. B ản d ịch Vi ệt ng ữ có ph ần ph ụ giúp c ủa Vi ệt Đức Ph ươ ng; HT Thích Giác Quang; cùng ch ư tôn đức Báo. trong Th ường tr ực BTS, các T ổ đình, T ự vi ện, T ịnh xá, Tịnh th ất, Đạ o tràng, Đoàn, Chúng Ph ật t ử và T ăng thân Ng i M nh Thì T Lãnh o: Lãnh o Có Suy T Làng Mai. "M ột s ố trong chúng ta là lãnh đạo b ẩm sinh; m ột s ố Đại trai đàn bình đẳng ch ẩn t ế được t ổ ch ức trong 3 thì tr ở thành lãnh đạo; còn m ột s ố ph ải lãnh cái nghi ệp ngày t ừ ngày 2 đến ngày 4-4-2007 (nh ằm ngày R ằm đế n ấy". Ph ải v ặn l ời c ủa Shakespeare thì m ột sinh viên V ăn 17-2 Đinh H ợi) do nh ị v ị HT Thích Hu ệ Ấn chùa Ph ổ khoa Anh ng ữ nh ư em m ới hi ểu được m ối quan h ệ c ủa Quang và TT Thích Thanh Liên, chùa T ừ Hoá làm sám mình v ới đề tài lãnh đạo. Khi l ớn lên, em ch ưa h ẳn th ấy ch ủ và các Th ượng to ạ am t ường v ề nghi l ễ truy ền th ống mình là m ột ng ười lãnh đạo, nh ưng càng suy ngh ĩ v ề của Ph ật giáo Hu ế đả m trách ban Kinh s ư. nh ững gì là c ần thi ết để là lãnh đạo, thành t ấm g ươ ng Ch ươ ng trình đại trai đàn bình đẳng ch ẩn t ế l ần n ầy cho ng ười, em càng th ấy mình ph ải tr ở thành lãnh đạo, tại Hu ế mang nhi ều đặ c s ắc truy ền th ống, ngoài nh ững có khi vì ch ẳng còn cách gì khác. nh ững nghi l ễ nh ư h ưng tác, cáo giang s ơn, khai chung Nh ững b ậc lãnh đạo có suy t ư ph ải có tâm trí r ộng cổ, th ượng phan ng ủ s ắc, khai kinh, đàn tràn gi ải oan b ạt mở và ch ấp nh ận nhi ều cách lu ận gi ải khác bi ệt. H ọ ph ải

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 85 mạnh mà không c ứng, linh độ ng mà không nhu nh ược. rằng không th ể th ắng trong cu ộc đấ u tranh này b ằng b ạo Lãnh đạo gi ỏi là ng ười t ự tin mà không t ự mãn và nhi ệt lực. Ch ỉ có th ể th ắng b ằng s ức m ạnh tinh th ần mà thôi. thành nh ưng không quá ch ấp vào thành qu ả. Th ật ra, v ới đứ c Đạ t Lai L ạt Ma thì b ất b ạo độ ng Vấn đề không ch ỉ là ph ải có kh ả n ăng giao ti ếp v ới không ch ỉ là m ột chi ến l ược chính tr ị hay m ột khái ni ệm ng ười. B ậc lãnh đạo có suy t ư ph ải quan tâm đến ph ẩm tri ết lý tr ừu t ượng. Đó là m ột s ự di ễn t ả can tr ường nh ất cách th ầm kín c ủa t ừng ng ười, đế n giá tr ị riêng c ủa t ừng của chính n ền v ăn hoá Tây T ạng, t ự c ốt t ủy v ốn đã lời nói. Hay nh ất là khi h ọ nh ắc cho ta bi ết ti ềm n ăng hướng t ới lòng v ị tha và t ừ bi nh ư được kh ắc ghi trong của ta t ự c ứu mình và c ứu ng ười. Lòng t ốt c ủa h ọ d ễ c ảm đức tin Ph ật giáo. N ếu cu ộc đấ u tranh Tây T ạng l ại dùng hóa ng ười khác, và ch ỉ s ự hi ện h ữu hay g ươ ng sáng c ủa bạo l ực thì nó có th ể b ị coi là t ất b ại. Cách duy nh ất để họ c ũng làm chúng ta d ũng mãnh h ơn. bảo v ệ m ột n ền v ăn hoá hi ếu hoà là th ực hành tinh th ần Một b ậc lãnh đạo k ỳ di ệu đã ảnh h ưởng đế n em và hoà hi ếu. tâm t ư c ủa em chính là đức Đạ t Lai L ạt Ma c ủa Tây Ngài đã được vinh danh v ới Gi ải Nobel Hòa Bình Tạng. T ừ m ột nhà lãnh đạo tôn giáo và chính tr ị có kh ả 1989, vô s ố b ằng c ấp danh dự và c ả Huân ch ươ ng năng, s ức m ạnh c ủa Ngài là s ự k ết h ợp g ắn bó gi ữa hai Congressional Medal of Honor c ủa Qu ốc H ội Hoa K ỳ. vai trò ấy. Ngài là m ột lãnh t ụ chính tr ị th ực ti ễn r ất am Nh ưng, điều làm cho nhân v ật này tr ở thành siêu hi ểu t ầm quan tr ọng c ủa th ươ ng thuy ết. Ngài chung th ủy đẳng chính là s ự mi ệt mài theo đuổi ch ủ tr ươ ng cao c ả với con đường trung đạ o tri ệt để . Ngài không đứng ở của mình. gi ữa vì là ng ười th ụ độ ng, trung l ập hay thi ếu quy ết đoán Nỗ l ực c ủa Ngài là k ết h ợp các dân t ộc trên th ế gi ới mà vì hi ểu r ằng n ền dân ch ủ đòi h ỏi s ự hòa nh ập và vào vi ệc gi ải quy ết nh ững b ất công xã h ội đã được đón th ươ ng thảo. Trong tr ường h ợp cá bi ệt này thì "th ươ ng nh ận t ốt đẹ p. Ngài đã g ặp g ỡ nh ững nhà lãnh đạo tôn thuy ết không ph ải là ch ịu thua hay đành nh ận điều gì giáo và là ng ười đề x ướng đố i tho ại gi ữa các tôn giáo. kém mà là đạt t ới m ột khía c ạnh khác c ủa s ự t ối h ảo", Hội Ngh ị Tâm linh và Khoa h ọc c ủa Ngài đã quy t ụ các theo l ối nói c ủa m ột h ọc gi ả đặ c bi ệt. bậc đạ i trí v ề tín ng ưỡng và khoa h ọc để cùng chia s ẻ nh ững lý gi ải khác nhau v ề b ản th ể. Ngài đã ti ếp xúc v ới gi ới lãnh đạo doanh tr ường để cùng chú ý t ới vi ệc đưa đạo lý vào kinh doanh. Trong chuy ến công du m ới đây tại Wahington D.C. đứ c Đạ t Lai L ạt Ma yêu c ầu được th ăm h ọc sinh trong các tr ường công l ập ở n ội thành và còn giúp ti ền cho tr ường h ọc. Qua ng ần ấy n ỗ l ực, phát tri ển ý th ức v ề xã h ội là tr ọng tâm v ận độ ng c ủa Ngài. Ngay trong c ộng đồ ng Tây T ạng c ủa Ngài, đức Đạ t Lai L ạt Ma đã t ận l ực xây d ựng tinh th ần đoàn k ết trong khi v ẫn mu ốn m ọi quan điểm khác đề u được nói lên và tôn tr ọng. Ngài là ng ười đề cao dân ch ủ, nh ư đã th ấy trong c ơ c ấu c ủa chính ph ủ l ưu vong Tây T ạng. Dân Tây Tạng t ị n ạn t ại Ấn Độ đã c ố thành l ập và điều hành chính quy ền riêng c ủa h ọ. Dù g ặp tr ở ng ại, c ộng đồ ng Tây Connie Ph m và b n t i m t cu c bi u tình cho hòa bình Tạng h ải ngo ại ti ếp t ục ủng h ộ quy ền cai tr ị dân ch ủ khi bầu lên thành viên c ủa N ội các và Qu ốc h ội Tây T ạng. Nh ư m ột t ấm g ươ ng kiên trì v ề b ất b ạo độ ng, đứ c Ph ần mình, đức Đạ t Lai L ạt Ma đã kh ẳng đị nh, r ằng Đạt Lai L ạt Ma đã là bi ểu t ưởng b ền b ỉ c ủa s ự đề kháng Ngài s ẽ hoan h ỉ t ừ b ỏ quy ền l ực chính tr ị m ột khi v ấn đề Tây T ạng ch ống l ại ách đàn áp Trung Qu ốc. Trên chính TâyT ạng được gi ải quy ết. tr ường qu ốc t ế, m ột đấ u tr ường thiên v ề b ạo l ực h ơn là Đã t ừ lâu, đứ c Đạ t Lai L ạt Ma t ừng nh ấn m ạnh đế n hoà bình, th ệ nguy ện b ất b ạo độ ng c ủa Ngài là đỉnh cao ch ủ ngh ĩa hòa đồng gi ữa các h ệ phái ngay trong c ộng không v ượt n ổi. T ừ khi Trung Qu ốc xâm l ăng Tây T ạng đồng Ph ật giáo Tây T ạng khi Ngài ủng h ộ n ỗ l ực ti ếp năm 1959, đã có m ột tri ệu hai tr ăm ngàn ng ười Tây T ạng xúc gi ữa b ốn tông phái cho m ục tiêu nghiên c ứu và suy bị gi ết và hàng ngàn ng ười b ị phiêu d ạt ho ặc đẩ y vào nghi ệm. Xa h ơn th ế, Ngài còn đề ngh ị tinh th ần bình ch ốn l ưu vong. S ự tàn b ạo và chà đạp nh ững quy ền làm đẳng v ề tính phái. Đứ c Đạ t Lai L ạt Ma tích c ực h ỗ tr ợ n ỗ ng ười c ăn b ản c ủa chính ph ủ Trung Qu ốc c ấu thành t ội lực san b ằng kho ảng cách giáo d ục gi ữa ch ư t ăng và ch ư ác là tiêu di ệt v ăn hoá. Ngày nay, x ứ Tây T ạng v ẫn qu ằn ni Tây T ạng, thí d ụ nh ư giúp tài tr ợ các c ơ h ội gia t ăng qu ại d ưới s ự chi ếm đóng, nh ưng đức Đạ t Lai L ạt Ma bi ết học b ổng và v ị trí lãnh đạo cho ph ụ n ữ. Dù gánh vác

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 86 tr ọng trách b ảo t ổn nh ững t ập quán ngàn n ăm, Ngài v ẫn and political leader, his strength derives from his ch ứng t ỏ là m ột nhà lãnh đạo có kh ả n ăng dung hòa v ới seamless combination of both roles. He is a practical th ế gi ới m ới. political leader who understands the importance of Trong nh ững lý gi ải và yêu c ầu c ủa đứ c Đạ t Lai L ạt negotiation. His Holiness abides within a radical Ma, em ưa thích nh ất l ời khuyên c ủa Ngài v ề cách s ử middle. He does not hold the center because he is dụng trí khôn c ủa con ng ười. Ngài khi ến ta liên t ưởng passive, neutral, or undecided, but because he đến l ời Ph ật d ạy khi đòi h ỏi ta ph ải th ử nghi ệm kỹ tr ước understands that democracy requires inclusiveness and khi ch ấp nh ận các ý ki ến c ủa Ngài. " Đừng c ả tin vào l ời negotiation. In this specific case, "negotiation is not tôi nói", Ngài nh ắc l ại nhi ều l ần khi nói v ới công chúng, 'giving in' or settling for less, but reaching for a more "Nh ưng ph ải c ố g ắng t ối đa để th ử nghi ệm các ý ki ến đó. complex version of best," in the words of a particular Ch ỉ khi nào th ấy là hoàn toàn đáng tin thì m ới ch ấp scholar. nh ận." L ời khuyên ấy hàm ch ứa s ự kính tr ọng sâu xa A steadfast exemplar or nonviolence, his holiness dành cho t ừng cá nhân. Thông điệp c ủa Ngài vì v ậy là has long been the symbol of Tibetan resistance to một cách gia t ăng chân l ực vì khuy ến khích con ng ười Chinese oppression. In international politics an arena nuôi d ưỡng lòng t ự tin. known more for its tendency towards violence than its Nh ờ ti ếp xúc r ồi tham d ự vào công cu ộc đấ u tranh proclivity towards peace, his holiness unwavering của Tây T ạng mà em b ước vào th ế gi ới tuy ệt di ệu c ủa commitment to nonviolence is unmatched. Since the vận độ ng chính tr ị và xã h ội. Trong n ăm n ăm, em tr ở 1959 Chinese communist investor of Tibet, over 1.2 thành m ột sinh viên đã giành không bi ết bao nhiêu th ời million Tibetans have been killed and thousands gi ờ, trong và ngoài khuôn viên Đại h ọc CSULB, cho các displaced and forced into exile. The atrocities of the ho ạt độ ng ấy. R ồi c ũng t ừ nh ững ho ạt độ ng này, em c ảm Chinese government and its denial of basic human rights nghi ệm ra m ột cách sâu s ắc, r ằng giáo d ục là li ều thu ốc amount to cultural genocide. Today, Tibet continues to công hi ệu nh ất ch ống l ại s ự đàn áp; trí tu ệ là chìa khoá suffer under the occupation, but His Holiness knows that gi ải phóng con ng ười. this in not a struggle that can be won through violence. It must be won by sheer moral force alone. Strong People Lead Themselves: A Reflective Essay Indeed to the Dalai Lama, nonviolence is not merely "Some of us are born leaders; some of us become a political strategy or philosophical abstraction. It is fact leaders; and some of us have leadership thrust upon us." the most courageous expression of Tibetan culture itself, Tweaking the word of Shakespeare is really the only which has in its essence, a dedication to altruism and way as an English major that I could understand my compassion as outlined in the Buddhist faith. To the current relationship to leadership. Growing up I never extent that the Tibetan struggle would utilize violence. It quite saw myself as a leader, but the more I ponder about would be seen as self - defeating. The only way to what is involved in leadership and role-modeling, the preserve a culture of peace is to activity practice it. more I realize I have become one in my own way, if only His Holiness' accolades include the 1989 Nobel by default. Peace Prize, countless honorary degrees, and a pending Reflective leaders are open-minded and willing to U.S. congressional Medal of honor. entertain multiple interpretations. They are strong But perhaps what makes him so extraordinary is his without being forceful, and flexible without being unequivocal commitment to his vision. spineless. Good leaders are confident without being His Holiness' attempts to unite diverse populations in self-righteous and passionate without being attached to order to address various social justice concerns have results. been well-received. He has participated in myriad It is not enough merely to possess good interpersonal encounters with prominent religious leaders and is an skills. Reflective leaders need to be sensitive to the outspoken proponent of interfaith dialogue. His Mind inherent dignity of each individual and the inherent Science Conferences have drawn the scientific and faith worth in every voice. At their best, reflective leaders communities together to share interpretation of realty. remind us of our potential - to save ourselves and each Meetings with corporate leaders have centered on other. Their goodness is contagious, and through their promoting an ethical dimension into the world of mere presence and examples, we are empowered. business. On his last visit to Washington D.C., His One amazing reflective leader who has most Holiness made it a point to visit with inner-city public influenced me and my thinking is none other than His school children and even donated to their school. Holiness the Dalai Lama of Tibet. A capable religious Developing a social conscience has been the main focus

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 87 of all these projects. lăn trong gu ồng máy làm vi ệc ở M ỹ thì tinh th ần tu h ọc Within his own community, he has worked hard to và h ướng v ề v ăn hóa nòi gi ống được qu ật d ậy nh ư m ột maintain unity while pushing for diverse voices to be tr ận cu ồng phong trong lòng ng ười Ph ật t ử Vi ệt xa x ứ. heard and validated. His Holiness is a strong advocate Nh ằm đáp ứng tinh th ần đó, nhi ều ngôi chùa và trung of democracy, as the structure of his own government- tâm tu h ọc đã được xây d ựng kh ắp n ơi có d ấu chân c ủa in-exile indicates. Even as refugees, Tibetans in India ng ười Vi ệt đi đế n. Đi chùa th ắp h ươ ng l ạy Ph ật, h ọc h ỏi have managed to establish and maintain their and và th ực t ập đạ o lý s ống an l ạc gi ữa b ận r ộn và cu ồng n ộ maintain their own government. Desire the hardships, là sinh ho ạt c ủa ng ười Ph ật t ử Vi ệt nam ti ếp nối truy ền the Tibetan diaspora continues to support democratic th ống c ủa ông cha thu ở nào. N ăm nay phái đoàn Ho ằng governance by electing members of Tibetan Cabinet and Pháp Âu Châu h ơn m ười l ăm v ị tôn đứ c t ăng ni t ừ Parliament. On his part, His Holiness has stated that he nhi ều châu l ục khác nhau, không qu ản ng ại m ệt nh ọc, would gladly relinquish political power once the Tibetan đường dài, đi gi ảng d ạy và h ướng d ẫn các khóa tu t ại situation settled. nhi ều ti ểu bang Hoa K ỳ và Canada v ới ước nguy ện He has long stressed non-sectarianism within the ho ằng pháp l ợi tha và g ợi l ại nh ững đặ c thù v ề v ăn hóa Tibetan Buddhist world itself, supporting efforts that Vi ệt nam. would bring the four Tibetan Buddhist schools together Hôm nay Ch ủ nh ật, ngày 01 tháng t ư n ăm 2007, for academic research and inquiry. Furthermore, he has vườn chùa Quang Thi ện t ấp n ập Ph ật t ử t ới lui t ừ sáng been a strong proponent of gender equality. His sớm. B ầu tr ời th ật trong và n ắng th ật êm ả m ột sáng mùa Holiness has long supported efforts that would close the Xuân, nhìn đâu c ũng th ấy màu xanh c ủa cây tùng và education gap between Tibetan monks and nuns, for nh ững n ụ hoa b ắt đầ u n ở. Ti ếng c ười vang c ủa em bé t ừ example, helping to fund programs that provide more góc này sang góc khác và hòn non b ộ Quan Âm, n ước scholarship and leadership opportunities for women. đổ đề u đặ n t ừ trên cao. M ột quang c ảnh an lành đã s ẵn Although his responsibilities include upholding sàng để cung đón m ột phái đoàn mang l ại s ự bình an. centuries-old traditions, His Holiness has proven to be a Sau n ăm ngày gi ảng d ạy t ại Long Beach và Westminster, capable leader willing to adapt to the modern word. phái đoàn Ho ằng Pháp Âu Châu nh ận l ời m ời c ủa th ầy Of all his caveats and entreaties, my favorite advice tr ụ trì v ề chùa Quang Thi ện thành ph ố Ontario, from the Dalai Lama concerns the use or human California, để làm l ễ chú nguy ện và thuy ết pháp. Phái intelligence. He echoes the Buddha's words when he đoàn g ồm có: Hòa Th ượng Thích Ki ến Tánh, Th ượng urges people to test his ideas before accepting them. "Do Tọa Thích Nh ư Điển, Th ượng T ọa Thích H ạnh Tu ấn, not merely believe what I say" he says again and again Th ượng T ọa Thích Đồ ng M ẫn, Đạ i Đứ c Thích Nh ư in his public speeches. "But test the ideas to the best of Tịnh, Đạ i Đứ c Thích Giác Trí, Đạ i Đứ c Thích Viên your ability. Only when you have become fully Giác, Ni S ư Thích N ữ Nh ư Viên, S ư Cô Thích N ữ Minh convinced should you believe them." Implicit in this Hu ệ, S ư Cô Thích N ữ H ạnh Trì. heeding is a profound respect for the individual. His in a Bắt đầu khóa l ễ là kinh hành ni ệm Ph ật. Đoàn ch ư message of empowerment. One that encourages people tăng và ph ật t ử đi thi ền hành xung quanh v ườn tùng c ủa to cultivate trust in themselves. chùa nh ư m ột làn gió m ới d ưới ti ết tr ời mùa xuân n ắng It was largely due to my own exposure to and ấm. M ỗi ti ếng ni ệm “Nam Mô A…” là m ột b ước chân, consequently involvement in the Tibetan struggle that I “Di Đà Ph ật” là m ột b ước n ữa. C ứ nh ư th ế, đoàn thi ền was introduced to the wonderful world of social and hành b ước t ừng b ước thong th ả t ự t ại, l ắng lòng để xác political activism. For five years, I logged in countless định r ằng mình đang s ống và được s ống trong t ừng h ơi hours as a student organizer both on and off the CSULB th ở v ề và đi. Ti ếng ni ệm Ph ật và b ước đi an lành ng ập campus. It was through activism that I became tràn v ườn chùa và đọng sâu vào t ừng th ớ th ịt c ủa ng ọn convinced that education was the best antidote to cỏ, cành cây. Khi đoàn b ắt đầ u b ước vào chánh điện, ba oppression; wisdom was the key to human liberation. hồi chuông tr ống Bát nhã vang r ền đánh lên để cung đón. Lúc ấy, Th ượng t ọa tr ụ trì Thích Minh Dung đã qu ỳ tại chánh điện để l ạy d ưới chân t ừng v ị tôn đứ c nh ư khi Phái oàn Ho ng Pháp Âu Châu Làm L Chú Ph ật còn t ại th ế để t ỏ lòng tr ọng đạ o kính t ăng trong Ph ật Nguy n và Thuy t Pháp T i Chùa Quang Thi n giáo. (Thi ện Ý Võ Ph ươ ng Khuê t ường thu ật) Trong lễ chú nguy ện, Hòa Th ượng Thích Ki ến Tánh, Khi cu ộc s ống n ơi x ứ ng ười v ừa t ạm ổn, khi gi ảm trên tay m ột cành hoa và chén t ịnh thu ỷ, đi đế n t ừng được nh ững giây phút ch ạy đua v ới kim đồ ng h ồ và trôi ng ười m ột, t ừ các c ụ già, thanh niên, thanh n ữ, đế n

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 88 nh ững em bé, t ất c ả đề u được Hòa Th ượng sái t ịnh và GIÁO H ỘI PH ẬT GIÁO VI ỆT NAM TH ỐNG NH ẤT H ẢI NGO ẠI chú nguy ện cho. Cành hoa đẹp, th ật đẹ p trên tay c ủa Hòa TẠI CANADA th ượng, mà hoa này s ớm n ở t ối tàn nh ư s ự n ở tàn trong TỔNG V Ụ HO ẰNG PHÁP cu ộc s ống, nh ưng n ước đây s ẽ làm chúng con th ức t ỉnh 420 Traders Blvd. E. Mississauga, On. L4Z 1W7 ki ếp s ống vô th ường để s ống được an lành gi ữa nh ững CANADA. TEL. 905 712-8809 Fax. (905) 712-8836 ______mảnh đờ i được m ất, th ịnh suy. Bài Pháp c ủa Th ượng T ọa Thích Nh ư Điển được Số: 001/TVHP/TB PL. 2550 Mississauga ngày 28/3/2007 gi ới thi ệu qua ti ếng đàn và l ời ca thanh thoát c ủa Đạ i Đức Thích Viên Giác. “Mai V ề Đâu?” t ựa đề bài hát mà THÔNG BÁO cũng là câu h ỏi th ổn th ức t ận đáy lòng c ủa m ọi ng ười. Ph ải r ồi, mai v ề đâu? Chúng ta s ẽ v ề đâu khi n ằm Kính g ửi: - Ch ư Tôn Đức T ăng Ni, các Tu Vi ện, T ự xu ống? Ph ật giáo Vi ệt nam ở h ải ngo ại s ẽ v ề đâu? V ăn Vi ện thu ộc Giáo H ội Ph ật Giáo Vi ệt Nam Th ống Nh ất hóa, truy ền th ống Vi ệt Nam s ẽ v ề đâu? Để tr ả l ời cho Hải Ngo ại t ại Canada, cùng toàn th ể quý thi ện nam tín câu h ỏi v ề đâu, Th ượng T ọa Nh ư Điển nh ắc nh ở s ự t ối nữ Ph ật t ử xa g ần. cần thi ết c ủa h ọc t ập và th ực hành giáo pháp. Giáo pháp Trích y ếu V/v : - T ổ Ch ức Khóa Tu h ọc Ph ật Pháp Mùa cần ph ải “h ọc”, khi h ọc r ồi thì ph ải “hành”. Chúng ta Xuân n ăm 2007. ph ải th ực t ập nh ững bài h ọc l ớn nào mà dân t ộc đã trao Nam Mô B ổn S ư Thích Ca Mâu Ni Ph ật tặng chúng ta qua h ơn b ốn ngàn n ăm l ịch s ử. Chúng ta Th ừa hành quy ết đị nh c ủa toàn th ể ch ư Tôn Đức có gì làm t ặng ph ẩm cho th ế h ệ con em. Th ế h ệ mai sau Tăng Ni thu ộc Giáo H ội Ph ật Giáo Vi ệt Nam Th ống học được gì n ơi cách hành x ử c ủa chúng ta hôm nay. Nh ất H ải Ngo ại t ại Canada trong phiên h ọp th ường niên Hãy th ực t ập giáo pháp qua cu ộc s ống h ằng ngày và lòng của Giáo H ội qua h ệ th ống điện thoại vi ễn liên vào ngày tự tr ọng c ủa m ột dân t ộc nhi ều ngàn n ăm. 25/12/2006 v ừa qua, nh ằm để t ạo thu ận duyên tu h ọc cho Cuối bu ổi l ễ là l ễ cúng d ường trai t ăng t ại nhà H ải cộng đồ ng Ph ật t ử thu ộc khu v ực mi ền Đông Canada; Tri ều Âm thoáng mát để t ỏ lòng tri ân phái đoàn Ho ằng Tổng V ụ Ho ằng Pháp c ủa Giáo H ội s ẽ luân phiên t ổ pháp n ăm nay. Còn quý ph ật t ử thì quây qu ần nhau ch ức khóa tu h ọc Ph ật pháp h ằng n ăm t ại các thành ph ố trong b ữa c ơm chay d ưới nh ững tàn cây c ủa v ườn chùa. nh ư: Toronto, Montreal va Ottawa. N ăm nay, khóa tu Ch ẳng ai m ời g ọi ai, nh ưng m ọi ng ưòi cùng đến để cùng học s ẽ được t ổ ch ức t ại Toronto trong khu r ừng c ủa gặp và nhìn nhau r ằng, mình có chung cùng m ột ti ếng Hướng Đạ o Canada có đầ y đủ ti ện nghi phòng ốc. gọi c ủa ng ười nguy ện s ống cu ộc đờ i có tín tâm n ơi đức Ph ật. Th i gian: 15, 16 và 17/6/2007 (t ừ 7:00 chi ều Cầu nguy ện đoàn ho ằng pháp c ủa ch ư tôn đức luôn Th ứ Sáu cho đế n 5:00 chi ều Ch ủ Nh ật) là ánh sáng đư a đường d ẫn l ối cho ng ười Ph ật t ử Vi ệt a im: Rừng Woodland Trails 14919 Kennedy nam xa x ứ trong lòng đầy th ổn th ức v ới câu h ỏi “mai v ề Rd, Stouffville, ON, Canada đâu?” S l ng : 120 ng ười L phí tham d : $50/ng ười Th i h n chót nh n ghi danh: ngày 30/5/2007

Để Ban T ổ Ch ức khóa tu ti ện vi ệc s ắp x ếp n ơi ăn ch ốn ở cho h ọc viên, kính mong ch ư tôn đức hoan h ỷ ph ổ bi ến thông báo n ầy đế n quý Ph ật t ử tại đị a ph ươ ng được rõ và vui lòng g ửi danh sách Ph ật t ử h ọc viên mu ốn tham d ự v ề v ăn phòng Ban T ổ Ch ức càng s ớm càng t ốt. (địa ch ỉ và s ố điện tho ại liên l ạc nh ư trên). Kính nguy ện h ồng ân Tam B ảo gia h ộ ch ư tôn đức ph ước trí nh ị nghiêm, Ph ật s ự viên thành; kính chúc quý Ph ật t ử đạ o tâm kiên c ố và gia quy ến vô l ượng cát t ường. Kính thông báo

T Kheo Thích Tâm Hòa Tổng V ụ tr ưởng Ho ằng Pháp

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 89

GIÁO H ỘI PH ẬT GIÁO VI ỆT NAM TH ỐNG NH ẤT ÂU CHÂU CHÙA KHÁNH ANH

Ph ật l ịch 2550, Bagneux ngày 18/01/2007

Kính g ởi Ch ư Tôn Đức Tr ưởng Lão, Kính g ởi Ch ư Tôn Đức Lãnh đạo các Giáo h ội, Kính g ởi Ch ư T ăng Ni Vi ệt Nam t ại h ải ngo ại, Nam Mô B ổn S ư Thích Ca Mâu Ni Ph ật Th ể theo th ư cung th ỉnh h ọp m ặt T ăng đoàn nh ằm k ết h ợp sinh ho ạt T ăng s ự các Châu và qu ốc gia t ại h ải ngo ại, nhân ngày gi ỗ t ổ Li ễu Quán t ổ ch ức vào mùng 7 tháng 01 n ăm 2007 v ừa qua, ch ư tôn đức đạ i di ện nhi ều th ế h ệ T ăng s ĩ Vi ệt Nam t ại châu Âu, Hoa K ỳ và Canada đã t ựu v ề mi ền Nam California, Hoa K ỳ, để th ảo lu ận, trao đổ i, trình bày v ề kinh nghi ệm hành đạo, ho ằng pháp và nh ững ưu t ư thao th ức đố i v ới sinh ho ạt hi ện t ại c ũng nh ư t ươ ng lai c ủa T ăng Ni Vi ệt Nam t ại h ải ngo ại. Mặc d ầu ch ỉ là cu ộc h ọp m ặt s ơ b ộ và gi ới h ạn, s ự hi ện di ện c ũng nh ư nhi ệt tâm chia s ẻ các v ấn đề T ăng S ự c ủa ch ư tôn đức tham d ự đã mang lại nh ững thành qu ả s ơ kh ởi đáng khích l ệ. Sau đây xin l ược trình nh ững điểm quan y ếu đã được h ội ngh ị thông qua. • Th ời gian: T ừ 2 gi ờ 40 đế n 5 gi ờ 40, chi ều th ứ B ảy, ngày 6 tháng 1 n ăm 2007 và chi ều Ch ủ nh ật 7/1/2007. • Địa điểm: Ph ật H ọc Vi ện Qu ốc T ế, North Hills, California-Hoa K ỳ. • Thành ph ần tham d ự g ồm 25 tôn đứ c, trong đó 13 v ị ở Hoa K ỳ, 5 v ị ở châu Âu và 7 v ị ở Canada: o Hoa K ỳ: HT. Thích Th ắng Hoan, HT. Thích Trí Ch ơn, HT. Thích Nguyên Lai, HT. Thích Ch ơn Thành, HT. Thích Hành Đạo, HT. Thích Tín Ngh ĩa, HT. Thích Nguyên An, TT. Thích Nguyên Trí, TT. Thích Nguyên Siêu, TT. Thích Minh Dung, TT. Thích Tâm Vân, ĐĐ . Thích Minh Chí và ĐĐ . Thích Qu ảng Đạ o; o Châu Âu: HT. Thích Minh Tâm (Pháp), HT. Thích Tánh Thi ệt (Pháp), TT. Thích Thông Trí (Hòa Lan), TT. Thích An Chí (Na Uy) và ĐĐ . Thích H ạnh T ấn ( Đứ c); o Canada: TT. Thích B ổn Đạ t, TT. Thích Tr ường Ph ước, TT. Thích Tâm Hòa, TT. Thích Nh ật Trí, TT. Thích Nh ật Quán, ĐĐ . Thích Nguyên Th ảo và ĐĐ . Thích Pháp Ấn. Qua ph ần trình bày và chia s ẻ hi ện tr ạng sinh ho ạt c ủa T ăng s ự các châu, các n ước, ý ki ến và các ưu t ư c ủa ch ư tôn thi ền đứ c t ừ b ậc tr ưởng lão xu ống đế n hàng t ăng s ĩ tr ẻ, qui t ập vào các v ấn đề then ch ốt, m ở h ướng và d ẫn đế n nh ững quy ết đị nh nh ư sau: NH N NH CHUNG V SINH HO T PH T GIÁO VI T NAM H I NGO I: - Do hoàn c ảnh ly h ươ ng, ph ải hành đạo và tu h ọc trên m ột đị a bàn tr ải r ộng kh ắp các châu và qu ốc gia, T ăng s ĩ Ph ật giáo Vi ệt Nam thi ếu s ự liên l ạc th ường xuyên và ch ặt ch ẽ v ới nhau, ngay c ả đố i v ới nh ững đơn v ị và nhân s ự cùng chung hệ phái, giáo h ội; - Ngoài s ự cách tr ở v ề đị a d ư, b ối c ảnh chính tr ị xã h ội c ủa đấ t n ước, nh ững d ị bi ệt v ề quan điểm, đường h ướng, hành x ử, tông môn và giáo h ội, th ế h ệ tr ước và sau n ăm 1975, càng lúc càng d ẫn đế n tình tr ạng phân vùng và ly cách gi ữa nh ững tổ ch ức Ph ật giáo và thành ph ần t ăng s ĩ kh ắp n ơi; - Tình tr ạng phân vùng và ly cách này v ẽ nên b ức tranh r ời r ạc, suy y ếu, thi ếu sinh khí; không v ận d ụng được s ức m ạnh đạo đứ c vô hành c ũng nh ư ti ềm l ực T ăng tài đáng k ể c ủa Ph ật giáo Vi ệt Nam t ại h ải ngo ại; - Nh ững d ị bi ệt gi ữa cá th ể v ới cá th ể, t ổ ch ức v ới t ổ ch ức, trong sinh ho ạt T ăng Ni Vi ệt Nam t ại h ải ngo ại, trên th ực t ế cũng nh ư trên m ặt lý thuy ết, khó lòng ti ến đế n s ự hi ệp nh ất, đồ ng b ộ; nh ưng đứng v ề m ặt b ản th ể c ủa T ăng, s ự hòa h ợp cảm thông và chia s ẻ nhau v ề lý t ưởng xu ất tr ần, s ứ m ệnh ho ằng pháp l ợi sinh, s ự nghi ệp ti ếp d ẫn h ậu lai, cùng các v ấn đề c ủa T ăng s ự, là điều có th ể chung lòng chung s ức th ực hi ện. Do nh ận đị nh chung nh ư th ế, toàn th ể c ử t ọa đồ ng tâm quy ết đị nh thành l ập m ột t ổ ch ức, l ấy T ăng th ể làm n ền t ảng, l ấy T ăng s ự làm sinh ho ạt chung, l ấy đạ o tình t ăng l ữ làm dây liên l ạc n ối k ết. TÔN CH & M C ÍCH: - Ph ật giáo Vi ệt Nam t ại h ải ngo ại c ần ti ến đế n m ột sinh ho ạt T ăng đoàn m ở r ộng, hòa h ợp và nh ịp nhàng, không phân bi ệt h ệ phái, tông môn, giáo h ội, h ỗ trợ nhau th ực hi ện các sinh ho ạt T ăng s ự nh ằm ho ằng d ươ ng Ph ật đạ o, ph ổ độ chúng sinh. S ự t ồn t ại và phát tri ển c ủa Ph ật giáo Vi ệt Nam t ại h ải ngo ại nên đặt n ền t ảng n ơi b ản th ể thanh t ịnh hòa h ợp c ủa Tăng đoàn, vì T ăng đoàn là g ốc r ễ cho m ọi sinh ho ạt t ổ chức cành-nhánh c ủa Ph ật giáo kh ắp n ơi và m ọi th ời đạ i.

DANH X NG & THÀNH PH N NHÂN S : - Từ n ền t ảng c ủa b ản th ể T ăng già, quy ết đị nh thành l ập t ổ ch ức l ấy tên là “ Tng Ni Vi t Nam H i Ngo i” (vi ết t ắt là TNVNHN), nh ằm qui t ụ và k ết h ợp sinh ho ạt T ăng Ni Vi ệt Nam liên châu, liên qu ốc gia;

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 90

- Toàn th ể T ăng Ni Vi ệt Nam sinh ho ạt và hành đạo t ại h ải ngo ại, không phân bi ệt h ệ phái, tông môn và giáo h ội, đề u có th ể là thành viên c ủa T ăng Ni Vi ệt Nam H ải Ngo ại; - Cung th ỉnh ch ư tôn Hòa th ượng tr ưởng lão đại diện các châu l ục và qu ốc gia vào m ột h ội đồ ng ch ứng minh t ối cao để làm ch ỗ d ựa tinh th ần cho m ọi sinh ho ạt c ủa T ăng Ni Vi ệt Nam H ải Ngo ại; - Vị đả m nh ận điều h ợp T ăng s ự Liên châu được g ọi là “Tr ưởng Ban Điều H ợp TNVNHN”. Trong th ời gian kh ởi s ự lâm th ời, đại h ội đã cung th ỉnh HT. Thích Minh Tâm ph ụ trách; - Mỗi châu và qu ốc gia (Hoa K ỳ và Canada) c ũng s ẽ thành l ập m ột Ban Điều H ợp TNVNHN thu ộc châu l ục và qu ốc gia ấy, do chính các thành viên t ại tr ụ x ứ ấy đả m nh ận; các v ị Tr ưởng Ban Điều H ợp TNVNHN c ủa châu l ục và qu ốc gia s ẽ là Phó Tr ưởng Ban Điều H ợp TNVNHN Liên châu; - Bổ túc sau cu ộc h ọp: HT Tr ưởng Ban Điều H ợp TNVNHN Liên châu đã ti ếp xúc và cung th ỉnh HT Thích Ch ơn Thành đảm nh ận Tr ưởng Ban Điều H ợp TNVNHN t ại vùng Nam California Hoa K ỳ (n ơi hi ện có nhi ều t ăng ni Vi ệt nam sinh ho ạt), Ch ư HT Thích Hành Đạo, HT Thích Minh M ẫn, HT Thích Nguyên Trí, Ch ư TT Thích Nguyên Siêu, TT Thích Qu ảng Thanh được cung th ỉnh là nh ững Ủy viên điều h ợp TNVN h ải ngo ại t ại vùng này trong nh ững sinh ho ạt theo truy ền th ống T ăng đoàn Vi ệt nam. Ban Điều H ợp TNVNHN t ại các châu hay các qu ốc gia khác s ẽ được cung th ỉnh và thông báo sau. D ÁN T NG S : Gồm nh ững d ự án c ần th ực hi ện trong t ươ ng lai: 1/- T ổ ch ức an c ư ki ết h ạ t ại m ỗi qu ốc gia, m ỗi châu l ục (hi ện đã có) c ần phát huy r ộng rãi h ơn. S ẽ nghiên c ứu hướng đế n “ an c ư liên châu” ngh ĩa là an c ư trong ph ạm vi qu ốc gia hay châu l ục được m ở r ộng (m ỗi n ăm ở m ột n ơi khác nhau) để có s ự tham gia ch ư v ị lãnh đạo T ăng đoàn t ừ các châu khác đế n. Và trong m ỗi k ỳ “ an c ư liên châu” m ột vấn đề T ăng S ự ở h ải ngo ại s ẽ được đem ra nghiên c ứu bàn th ảo chi ti ết h ơn. 2/- B ố tát t ụng gi ới hàng tháng hay tùy theo l ịch trình sinh ho ạt c ủa t ừng vùng. 3/- T ổ ch ức Gi ới Đàn, đề ngh ị danh sách t ấn phong. 4/- T ổ ch ức các khóa h ọc hu ấn luy ện và b ồi d ưỡng gi ảng s ư, tr ụ trì t ại các châu l ục hay liên châu. 5/- T ổ ch ức “ Ngày V ề Ngu ồn”, m ỗi n ăm m ột l ần, là ngày hi ệp k ỵ ch ư T ổ, để T ăng Ni nhi ều th ế h ệ thu ộc các giáo hội, tông môn, pháp phái, có c ơ h ội ng ồi l ại v ới nhau trong thâm tình pháp l ữ, cùng phúng kinh bái sám, trao đổi kinh nghi ệm tu t ập và hành đạo, trình bày và chia s ẻ nh ững T ăng s ự c ần thi ết; - “ Ngày V ề Ngu ồn” s ẽ được luân phiên t ổ ch ức t ại các châu và qu ốc gia, v ới ch ươ ng trình chính th ức ít nh ất là 3 ngày cho vi ệc g ặp g ỡ và trao đổi đạ o tình và T ăng s ự; - “ Ngày V ề Ngu ồn” đầu tiên, d ự trù vào 3 ngày 21, 22 và 23 tháng 9, n ăm 2007, được toàn th ể c ử t ọa đồ ng tâm bi ểu quy ết t ổ ch ức t ại Trung Tâm V ăn Hóa Pháp Vân ở Toronto, Canada, do Th ượng T ọa Thích Tâm Hòa tr ụ trì. 6/- Nghiên c ứu, ti ến hành thành l ập Ph ật h ọc vi ện để đào t ạo T ăng tài chung cho liên châu... Kính b ạch ch ư tôn thi ền đứ c, Trong “ Hu ấn T ừ An C ư Ph ật l ịch 2548,” Đức Đạ i lão Hòa Th ượng Thích Huy ền Quang, Đệ T ứ T ăng Th ống Giáo hội Ph ật giáo Vi ệt Nam Th ống nh ất, đã hu ấn th ị T ăng Ni trong và ngoài n ước nhân mùa an c ư ki ết h ạ v ới l ời l ẽ thi ết tha, cảm độ ng nh ư sau: “ Tăng chúng nay hi ệp mai lìa, m ột ph ần c ũng là quy lu ật c ủa t ồn t ại. Nh ưng b ản th ể thanh t ịnh và hòa hi ệp t ạo thành t ồn t ại c ủa T ăng mà đức Ph ật thi ết l ập thì không h ề dao độ ng, không h ề bi ến đổ i. Khi duyên h ội, các pháp t ự thành. Nh ưng duyên h ội không hoàn toàn ng ẫu nhiên mà không có c ộng đồ ng giao h ưởng b ởi tâm t ư hay ước vọng c ủa chúng sinh. Cho nên, trong mùa an c ư n ăm nay, tôi thành tâm c ầu nguy ện uy l ực Tam b ảo gia trì h ộ ni ệm cho bốn chúng đệ t ử h ội đủ thi ện duyên, b ỏ b ớt d ần nh ững v ọng t ưởng tr ần lao, xa d ần nh ững bôn ba th ế t ục, chuyên tu gi ới định hu ệ, h ướng tâm nguy ện đế n s ự t ồn t ại chói sáng c ủa T ăng già t ừ b ản th ể thanh t ịnh và hòa hi ệp. Có nh ư th ế, Ph ật pháp m ới là ngu ồn su ối an l ạc, T ăng-già là tiêu chí cho m ột xã h ội đạ o đứ c và tr ật t ự. B ốn chúng đệ t ử Ph ật nh ư th ế cùng góp công đức ki ến t ạo th ế gi ới hòa bình, cho dân t ộc an l ạc và t ăng ti ến.” Qua hu ấn t ừ mà b ậc cao t ăng soi sáng ở trên, có th ể kh ẳng đị nh r ằng s ự hình thành c ủa T ăng Ni Vi ệt Nam H ải Ngo ại hoàn toàn phù h ợp v ới ý ch ỉ, m ục đích và h ướng đi cao v ời c ủa các s ứ gi ả Nh ư Lai. S ự ra đờ i c ủa T ăng Ni Vi ệt Nam H ải Ngo ại không nh ững không làm tr ở ng ại cho sinh ho ạt độ c l ập c ủa các t ổ ch ức giáo h ội và tông phái hi ện hành, trái l ại còn là tr ợ duyên xúc tác và h ộ trì t ất c ả các t ăng s ự c ủa các t ổ ch ức Ph ật giáo kh ắp n ăm châu. Trong tinh th ần và ý h ướng đó, toàn th ể h ội ngh ị thi ết tha kêu g ọi s ự tham gia, góp ý xây d ựng và đồng tâm hi ệp tr ợ c ủa toàn th ể ch ư tôn đức T ăng Ni Việt Nam t ại h ải ngo ại để ngôi nhà chung c ủa Ph ật giáo được t ồn t ại và phát tri ển vững m ạnh trên x ứ ng ười, th ừa ti ếp m ạng m ạch c ủa ch ư l ịch đạ i T ổ S ư, đáp ứng k ỳ v ọng th ời đạ i c ủa Ph ật giáo đồ trên toàn th ế gi ới. Kính thông báo, Hòa Th ng Thích Minh Tâm Tr ưởng Ban Điều H ợp T ăng Ni Vi ệt Nam H ải Ngo ại 14 Av Henri Barbusse. 92220 Bagneux (FRANCE) Tél: 01 46 55 84 44. Fax: 01 47 35 59 08.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 91

TNG NI VI T NAM H I NGO I T I CANADA BAN T Ổ CH ỨC NGÀY V Ề NGU ỒN TRUNG TÂM V ĂN HÓA PH ẬT GIÁO CHÙA PHÁP VÂN

TH M I THAM D NGÀY V NGU N – NGÀY T NG NG C A T NG NI VI T NAM H I NGO I

Kính g ởi Ch ư Tôn Đức Tr ưởng Lão, Kính g ởi Ch ư Tôn Đức Lãnh đạo các Giáo h ội, Kính g ởi Ch ư T ăng Ni Vi ệt Nam t ại h ải ngo ại,

Nam Mô B ổn S ư Thích Ca Mâu Ni Ph ật

Kính b ạch ch ư tôn thi ền đứ c, “Hạnh phúc thay T ăng già hòa h ợp! H ạnh phúc thay t ứ chúng đồ ng tu!” Đó là ý kinh, là l ời tán thán, là s ự bi ểu l ộ ni ềm hoan h ỷ khích l ệ, và c ũng là n ền t ảng cho sinh ho ạt Tăng-già t ừ ngàn x ưa đến ngàn sau. Bao lâu Ph ật Pháp còn t ồn t ại, n ền t ảng ấy v ẫn còn giá tr ị để ứng d ụng, hầu làm v ững ch ắc T ăng đoàn; mà c ũng có th ể nói r ằng, bao lâu T ăng đoàn còn v ững ch ắc, Ph ật Pháp còn t ồn tại. Hơn 30 n ăm qua, T ăng Ni Vi ệt Nam do hoàn c ảnh đất n ước, đã ph ải s ống và hành đạo r ải rác kh ắp n ơi trên th ế gi ới, ít có c ơ h ội nào để ng ồi l ại v ới nhau; khi có c ơ h ội thì ch ỉ là nh ững nhóm nh ỏ ho ặc c ủa giáo h ội này, ho ặc c ủa tông môn kia; t ập trung đông đảo h ơn thì l ại g ặp nh ững tr ở ng ại trong s ự d ị bi ệt v ề quan điểm, đường h ướng, s ắc thái sinh ho ạt địa ph ươ ng ho ặc t ổ ch ức mình tham gia. Nh ững đại h ội, nh ững đại l ễ, th ường ch ỉ là th ời gian và địa điểm để t ập h ợp nh ững ng ười trong cùng m ột t ổ ch ức, chia s ẻ v ới nhau v ề danh x ưng, hình thái sinh ho ạt, quan điểm và l ập tr ường đối v ới vi ệc thi ệp th ế. S ự ch ọn l ựa c ủa cá nhân c ũng nh ư nh ững xác minh v ề đường h ướng c ủa các t ổ ch ức (bên này, bên kia, ho ặc ở gi ữa, ho ặc bên nào c ũng có, ho ặc bên nào c ũng không…) trên c ăn b ản, ch ỉ là nh ững d ị bi ệt v ề b ề m ặt, có tính cách giai đoạn, nh ất th ời, đặt n ặng v ề lý tính. Trong khi đó, ch ỗ dung thông c ủa ng ười t ăng s ĩ thì l ại ở n ơi m ặt tâm nguy ện sâu xa, n ơi đó, là hoài bão, là s ự nghi ệp, là s ứ m ệnh cao c ả thiêng liêng c ủa nh ững k ẻ xu ất tr ần. “Phù xu ất gia gi ả, phát túc siêu ph ươ ng: tâm hình d ị t ục, thi ệu long thánh ch ủng…” Sự nghi ệp duy nh ất c ủa ng ười con Ph ật là trí tu ệ giác ng ộ; s ứ m ệnh ngàn đời c ủa t ăng s ĩ Ph ật giáo là ho ằng pháp l ợi sinh. Là nh ững tr ưởng t ử c ủa Nh ư Lai, chúng ta v ẫn th ường tâm ni ệm v ề s ự nghi ệp và s ứ mệnh ấy để t ự nh ắc mình c ũng nh ư để sách t ấn k ẻ h ậu h ọc trong s ự ti ến th ủ đạo nghi ệp. Th ế nên, n ếu ch ỉ nhìn nhau ở nh ững d ị bi ệt nh ất th ời, t ăng s ĩ Ph ật giáo s ẽ ngày càng chia cách nhau, th ậm chí tr ở thành đối ngh ịch với nhau. Đó là điểm đáng bu ồn mà bao lâu nay, chúng ta không nói được nên l ời. Đôi khi c ảm th ươ ng và ngh ĩ v ề nhau, mu ốn được g ặp nhau để hàn huyên, chia s ẻ kinh nghi ệm tu t ập và hành đạo, nh ưng r ồi nh ững hàng rào c ủa quan điểm, chính ki ến c ứ b ủa vây, đẩy lùi chúng ta ra kh ỏi nh ững h ội ng ộ thân tình c ần thi ết. Bỏ n ước ra đi, ch ọn đời s ống ly h ươ ng, đã là điều đáng bu ồn, l ại bồi thêm nh ững d ị bi ệt quan điểm này nọ để r ồi có khi th ầy-trò, huynh-đệ không nhìn m ặt nhau thì điều ấy không còn là n ỗi bu ồn n ữa, mà là ni ềm đau ở t ận tâm can và b ản nguy ện. Ngh ĩ sâu v ề điểm này, chúng ta c ần bình tâm nhìn l ại v ấn đề. Đi vào cu ộc đời kh ổ đau điên đảo này, hàng s ứ gi ả Nh ư Lai chúng ta đã không ng ừng chuy ển hóa các nghi ệp x ấu và ngh ịch c ảnh tr ở thành đạo b ạn và thu ốc hay để ti ến tu và gi ữ gìn đạo nghi ệp. Nh ư v ậy, nhìn theo s ở h ạnh c ủa bồ-tát thì đời s ống ly h ươ ng c ũng ch ẳng có gì đáng g ọi là b ất h ạnh, mà gi ả nh ư đó là b ất h ạnh thì c ũng ch ỉ là bất h ạnh nh ỏ trong ph ạm vi sinh ho ạt v ăn hóa và tình t ự dân t ộc; nh ưng nhìn m ột cách tích c ực h ơn thì s ự tr ải rộng nhân s ự và t ự vi ện kh ắp th ế gi ới l ại là điều thu ận l ợi cho vi ệc ho ằng truy ền chánh pháp c ủa đức Th ế Tôn nói chung, và đối v ới Ph ật giáo Vi ệt Nam nói riêng.

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 92

Nhân lo ại đã ti ến vào th ế k ỷ 21, th ế k ỷ c ủa thông tin điện t ử và tin h ọc. Ng ười ta đang quan tâm v ề nh ững v ấn n ạn c ủa trái đất, c ủa đời s ống nhân lo ại trên toàn c ầu. Bây gi ờ không còn là lúc chúng ta ng ồi than vắn th ở dài ho ặc chán n ản buông xuôi, c ũng không còn là lúc để phân lo ại lý l ịch, th ẩm tra v ề quan điểm, chính ki ến. H ơn 30 n ăm qua, chúng ta đã m ất mát, thi ệt thòi quá nhi ều r ồi. Mà m ất mát và thi ệt thòi to l ớn nh ất c ủa t ăng s ĩ Ph ật giáo Vi ệt Nam th ời đại chính là chia cách, không th ể ng ồi l ại được v ới nhau. Đó là lý do c ần ph ải có “Ngày V Ngu n” . “Ngày V ề Ngu ồn” là ngày mà t ăng s ĩ Ph ật giáo Vi ệt Nam t ại h ải ngo ại có th ể tìm đến v ới nhau trong một không gian thi ền v ị, ấm cúng đạo tình c ủa nh ững k ẻ xu ất th ế ly gia, buông b ỏ t ất c ả m ọi d ị bi ệt v ề giáo hội, tông môn, pháp phái, để cùng sinh ho ạt phúng kinh bái sám và thi ền t ọa; g ặp g ỡ để hàn huyên, trao đổi, chia s ẻ kinh nghi ệm tu t ập, ho ằng pháp; nh ắc nh ớ nh ững k ỷ ni ệm hành điệu gian kh ổ mà trong sáng để vun đắp đạo tình Ph ật gia. “Ngày V ề Ngu ồn” là ngày sum v ầy hòa h ợp c ủa T ăng s ĩ Ph ật giáo Vi ệt Nam t ại h ải ngo ại, l ấy T ăng đoàn làm n ền t ảng, l ấy s ự nghi ệp và s ứ m ệnh c ủa tr ưởng t ử Nh ư Lai làm tr ụ c ột, t ừ đó g ầy d ựng và trùng hưng ngôi nhà Ph ật giáo Vi ệt Nam cho th ế k ỷ m ới. “Ngày V ề Ngu ồn” , theo tinh th ần Thông báo ngày 18/01/2007 c ủa Ban Điều H ợp T ăng Ni Vi ệt Nam Hải Ngo ại, s ẽ được luân phiên t ổ ch ức t ại các châu l ục và qu ốc gia, m ỗi n ăm m ột l ần, ít nh ất là 3 ngày, v ừa là ngày “tr ở v ề” v ới nhau c ủa T ăng Ni Vi ệt Nam, mà c ũng là ngày hi ệp k ỵ ch ư l ịch đại T ổ s ư đã hành đạo và truy ền trì chánh pháp. Cũng theo tinh th ần Thông báo nói trên, “Ngày V ề Ngu ồn” l ần đầu tiên s ẽ được ủy quy ền cho chúng con, T ỳ kheo Thích Tâm Hòa và T ăng chúng Chùa Pháp Vân, đứng ra t ổ ch ức vào các ngày 21, 22 và 23 tháng 9 n ăm 2007 (nh ằm ngày 11, 12 và 13 tháng 8 Đinh H ợi) t ại Trung Tâm V ăn Hóa Ph ật Giáo Chùa Pháp Vân, địa ch ỉ: 420 Traders Blvd. East, Mississauga, Ontario – L4Z 1W7 Canada. Tel.: (905) 712-8809.

Kính b ạch ch ư tôn thi ền đứ c, Được ni ềm tin c ậy và ủy thác c ủa đại t ăng để t ổ ch ức “Ngày V ề Ngu ồn” , chúng con vô cùng xúc động và hãnh di ện đảm nh ận. Tuy nhiên, m ọi th ắng duyên cho “Ngày V ề Ngu ồn” ấy đều do “ đức chúng nh ư h ải” mà thành t ựu. Đức c ủa chúng chính là t ăng th ể, là tinh th ần hòa h ợp c ủa tăng-già. Do v ậy, c ũng trong tinh th ần đó, chúng con xin thành kính đảnh l ễ ch ư tôn thi ền đức, ng ưỡng mong quý ngài vì s ự h ưng long và tr ường t ồn c ủa chánh pháp, vì đạo tình pháp l ữ ch ốn thi ền môn, thu x ếp m ọi ph ật-sự t ại địa ph ươ ng để v ề đây, có m ặt bên nhau trong “Ngày V ề Ngu ồn.” Ban T ổ Ch ức “Ngày V ề Ngu ồn” s ẽ đài th ọ v ề phòng ốc, ẩm th ực và đư a đón ch ư tôn thi ền đức trong kho ảng th ời gian t ổ ch ức. Xin quý ngài, n ếu đã có quy ết định tham d ự “Ngày V ề Ngu ồn” , có thể l ấy vé tr ước (tr ễ nh ất là cu ối tháng 8 n ăm 2007), sau đó ghi danh và thông báo chuy ến bay, s ố ng ười tham d ự (trong phái đoàn), ngày gi ờ đến và đi, để Ban T ổ Ch ức ti ện vi ệc thu x ếp. Các cá nhân c ư s ĩ ho ặc phái đoàn c ư s ĩ tháp tùng ch ư tôn đức T ăng Ni (n ếu có) xin t ự túc v ề phòng ốc, còn v ề ẩm th ực, đư a đón và l ấy giùm phòng t ại khách sạn thì Ban T ổ Ch ức có th ể lo li ệu được. Về ch ươ ng trình sinh ho ạt trong 3 ngày “v ề ngu ồn”, chúng con s ẽ th ỉnh ý Hòa th ượng Thích Minh Tâm, Tr ưởng Ban Điều H ợp T ăng Ni Vi ệt Nam H ải Ngo ại, và ph ối h ợp v ới ý ki ến c ủa ch ư tôn đức điều h ợp các châu, các qu ốc gia để đi đến t ổng k ết. Ch ươ ng trình d ự ki ến s ẽ được phác th ảo và g ửi đến ch ư tôn đức trong nh ững ngày s ắp t ới để được l ắng nghe thêm góp ý giá tr ị và thích h ợp c ủa quý ngài. Tựu trung, sinh ho ạt c ủa 3 ngày ấy đều t ập trung vào đạo tình t ăng l ữ và l ấy tinh th ần hòa h ợp t ăng làm chu ẩn m ực. Thành kính đảnh l ễ ch ư tôn thi ền đức, kính chúc quý ngài thân tâm th ường l ạc, và mong được t ươ ng phùng h ội ng ộ vào “Ngày V ề Ngu ồn” s ắp t ới. Nam mô Thường trú Tam B ảo tác đại ch ứng minh. Kính thông báo,

T kheo Thích Tâm Hòa Tr ưởng Ban T ổ Ch ức Ngày V ề Ngu ồn n ăm 2007

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 93

THÔNG BÁO V VI C TH C HI N B VN H C PH T GIÁO VI T NAM H I NGO I S ƯU KH O

Kính b ạch ch ư tôn đức t ăng ni, Kính th ưa chư v ị thức gi ả, v ăn thi s ĩ, Từ trên ba th ập niên qua, c ộng đồ ng t ăng, ni và Ph ật t ử Vi ệt Nam t ại h ải ngo ại, dù s ống xa quê h ươ ng, v ẫn không quên ngu ồn c ội v ăn hóa truy ền th ống c ủa mình khi ti ếp xúc v ới các môi tr ường v ăn hóa m ới ở nh ững xã h ội và đất n ước mới. Đó chính là ngu ồn m ạch cho dòng ch ủ l ưu v ăn h ọc Ph ật Giáo Vi ệt Nam không nh ững ti ếp t ục l ưu l ộ, mà còn mang thêm s ắc thái linh ho ạt và phong phú. Nh ững thành qu ả v ăn h ọc quý báu nh ư v ậy c ần ph ải được trân tr ọng b ảo t ồn và phát huy. Phát xu ất t ừ tâm ni ệm góp ph ần vào vi ệc b ảo t ồn và phát huy v ăn h ọc Ph ật Giáo Vi ệt Nam t ại h ải ngo ại, Ban Biên Tập b ộ V ăn H ọc Ph ật Giáo Vi ệt Nam H ải Ngo ại S ưu Kh ảo (VHPGVNHNSK) đã được thành l ập và qua hai thông báo 1 & 2 kêu g ọi s ự tham gia c ủa ch ư tôn đức t ăng ni, ch ư v ị th ức gi ả và v ăn thi s ĩ, đế n nay, đã đạt được m ột thành qu ả r ất kh ả quan và khích l ệ v ới trên 260 tác gi ả, d ịch gi ả đã t ừng đóng góp cho n ền v ăn h ọc Ph ật Giáo Vi ệt Nam t ại h ải ngo ại. Sở d ĩ Ban Biên T ập có được thành qu ả quý báu đó là vì nh ờ s ự h ỗ tr ợ tích c ực c ủa ch ư tôn đức t ăng, ni và v ăn thi s ĩ ở kh ắp n ơi trên th ế gi ới nhi ệt tình cung c ấp tài li ệu, g ửi th ư, email khuy ến khích, đóng góp ý ki ến xây d ựng và gi ới thi ệu bằng h ữu tham gia; nh ờ quý c ơ quan truy ền thông báo chí đã hoan h ỷ ph ổ bi ến các thông tin liên quan đến công trình này; nh ờ sách v ở, báo chí và trang nhà điện toán toàn c ầu đã chuyên t ải các tài li ệu liên quan đến v ăn h ọc Ph ật Giáo Vi ệt Nam để chúng tôi có th ể tham kh ảo, s ưu t ập. Nhân đây, Ban Biên T ập xin kính l ời thành tâm cám ơn ch ư tôn đức t ăng, ni, quý v ăn thi s ĩ, các c ơ quan truy ền thông báo chí, các trang nhà điện toán toàn c ầu, v.v… đã tr ực ti ếp hay gián ti ếp h ỗ tr ợ cho công trình này. Đặc bi ệt, m ọi thông tin có tính cách riêng t ư nh ư email, điạ ch ỉ, ti ểu s ử, tài li ệu, v.v… mà quý v ị đã cung c ấp cho Ban Biên T ập, chúng tôi s ẽ ch ỉ s ử d ụng vào m ột m ục đích duy nh ất là th ực hi ện b ộ VHPGVNHNSK mà thôi. Lịch trình th ực hi ện b ộ VHPGVNHNSK s ắp t ới nh ư sau: Th ời h ạn cu ối để nh ận tài li ệu và đúc k ết là ngày 01 tháng 06 n ăm 2007. Ban Biên T ập d ự ki ến b ộ VHPGVNHNSK này s ẽ được ấn hành vào cu ối n ăm 2007. Nhân đây Ban Biên T ập xin công b ố danh sách tác gi ả, d ịch gi ả, v ăn thi s ĩ mà chúng tôi đã s ưu t ập được để chính th ức đưa vào b ộ VHPGVNHNSK, tính đế n nay: Ái C ầm, Thích B ảo L ạc, Bình An S ơn, Bùi Kha, Bùi Ng ọc Đường, Cao Huy Thu ần, Cao M ỵ Nhân, Cao Ng ọc Ph ượng, Cao Tiêu, Chánh H ạnh, Thích Chánh Ki ến, Thích Chánh L ạc, Chánh Lý Ki ều Th ế Đứ c, Chân H ạnh, Chân Huy ền, Thích Chân Lý, Chân Nguyên-Đỗ Qu ốc B ảo, Thích N ữ Chân Nguyên, Chân Pháp Nguy ễn H ữu Hi ệu, Thích N ữ Chân Ph ước, Thích N ữ Chân Thi ền, Thích Chân Tu ệ, Thích Chân V ăn, Chiêu Hoàng, Thích Ch ơn Thành, Di ệu Anh Tr ịnh Qu ỳnh Trâm, Di ệu H ạnh Giao Trinh, Di ệu Linh, Di ệu Nga, Di ệu Trân-Linh Linh Ng ọc, Doãn Qu ốc S ỹ, Du T ử Lê, Duy Lam, Thích Duy L ực, Duy Nghi ệp-Bùi Duy Thuy ết, Duyên Hà-Lê Ph ục Th ủy, D ươ ng Hu ệ Anh, D ươ ng V ĩnh Hùng, Đào Viên, Đinh Sï Trang, Đoàn Vi ết Ho ạt, Đỗ H ữu Tài, Đỗ Quý Toàn, Thích Đồng Trí, Thích Đứ c Ni ệm, Thích Giác Đẳng, Thích Giác H ạnh Lê Bích S ơn, Thích Giác Hoàng, Thích Giác L ượng, Thích Giác Nguyên, Thích Giác Nhiên, Thích Gi ải Hi ền, Thích N ữ Gi ới H ươ ng, Thích H ạnh Bình, H ạnh C ơ, Thích H ạnh Nguy ện, Thích H ạnh T ấn, Thích H ạnh Tu ấn, Thích H ằng Đạ t, Thích H ằng Tr ường, Hi ền Vy, Hoàng Hà Thanh, Hoàng Liên Tâm, Hoàng Linh Đỗ Mậu, Hoàng Nguyên Nhu ận, Hoàng Qu ốc B ảo, Hoàng V ăn Chí, Hoàng Xuân Hãn, H ồ H ươ ng L ộc, H ồ Tr ường An, Hồng D ươ ng Nguy ễn V ăn Hai, H ồng Nh ư, Thích H ộ Giác, Huy Trâm, Thích Huy ền Tôn, Thích Huy ền Vi, Hu ỳnh H ữu Ủy, Hu ỳnh Kim Quang, Hu ỳnh Trung Chánh, T ỳ Kheo Indacanda Tr ươ ng Đình D ũng, Thích Khánh H ỷ, Không Tu ệ, Kiêm Đạt, Thích Kim Tri ệu, Ki ệt T ấn, L ại Nh ư B ằng, Lam Nguyên, Lâm Bích Nhi, Lâm Nh ư T ạng, Lê Công Đa, Lê Giang Tr ần, Lê M ộng Nguyên, Lê Thái Ất, Lê Tr ọng V ăn, Liên Hoa Lê B ảo K ỳ, Linh Tho ại Ng ọc Nguy ễn, Linh Th ụy, Luân Hoán, L ưu Nguy ễn, L ưu V ăn V ịnh, Lý Đạ i Nguyên, Lý Khôi Vi ệt, Lý Th ừa Nghi ệp, M ạc Ph ươ ng Đình, Mai Ca, Mai Th ảo, M ặc Giang, Thích Mãn Giác, M ật Nghiêm Đặng Nguyên Ph ả, Thích Minh Dung, Minh D ũng Phú Toàn Cươ ng, Minh Đức Hoài Trinh, Minh Giác Nguy ễn H ọc Tài, Thích Minh Hi ếu, Minh Tâm, Thích N ữ Minh Tâm, Minh Thi ện-Di ệu Xuân, Minh Thi ện Tr ịnh Ch ỉnh, Thích Minh Thông, Nghiêm Xuân C ường, Nghiêm Xuân H ồng, Ng ọc Bích Di ệu Liên, Ng ọc Hoài Ph ươ ng, Ngô M ạnh Thu, Ngô Nguyên D ũng, Ngô V ăn Quy, Ng ộ Thi ện T ăng Ki ến Hoa, Nguyên Giác Phan T ấn H ải, Thích Nguyên H ạnh, Nguyên Khang, Nguyên Phong, Thích Nguyên Siêu, Thích Nguyên T ạng, Tàng M ộng T ử, Thích Nguyên V ăn, Nguy ễn Duy Nhiên, Nguy ễn Điều, Nguy ễn Đứ c B ạt Ngàn, Nguy ễn Đứ c Can,

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 94

Nguy ễn H ữu Ki ệt, Nguy ễn H ữu Liêm, Nguy ễn H ữu Nh ật, Nguy ễn M ạnh Trinh, Nguy ễn M ộng Giác, Nguy ễn Phong Liên Châu, Nguy ễn Phúc B ửu T ập, Nguy ễn S ỹ T ế, Nguy ễn T ất Nhiên, Nguy ễn Thúy Ph ượng, Nguy ễn Thuy ết Phong, Nguy ễn Tr ần Ai, Nguy ễn T ư Ph ươ ng, Nguy ễn T ường Bách, Nguy ễn V ăn Hóa, Nhã Ca, Thích Nhất Chân, Thích Nh ất Hạnh, Nh ật Minh Liên Hoa, Nhiên An, Thích Nhu ận Hùng, Thích Nh ư Điển, Nh ư H ạnh, Nh ư Hùng, Ph ạm Công Thi ện, Ph ạm Huê, Ph ạm Kim Khánh, Ph ạm Qu ốc B ảo, Ph ạm Th ăng, Ph ạm Tr ọng Lu ật, Ph ạm Xuân Đài, Phan Bá Th ụy D ươ ng, Phan L ạc Ti ếp, Phan M ạnh L ươ ng, Phan Ni T ấn, Thích Pháp Chánh, Thích Pháp Luân, Thích Ph ổ Huân, Ph ổ Nguy ệt Hu ỳnh T ấn Ban, Phúc Trung, Thích Ph ụng S ơn, Thích Ph ước Nh ơn, Ph ươ ng Dung, Quán Nh ư Ph ạm V ăn Minh, Qu ảng Ch ơn Bùi Châu Thiên H ươ ng, Qu ảng Di ệu, Thích Qu ảng Thanh, Qu ỳnh My, Susanta Nguy ễn, T ạ V ăn Tài, Thích Tâm Châu, Tâm Di ệu, Thích Tâm Hòa, Tâm L ạc Tr ần Quý Anh, Tâm Minh Ngô T ằng Giao, Tâm Minh V ươ ng Thúy Nga, Thích Tâm Quang, Tâm Thái, Thích Tâm Thi ện, Tâm Tràng Ngô Tr ọng Anh, Thái Kim Lan, Thái Tú H ạp, Thái V ăn Ki ểm, Thích Th ắng Hoan, Thích Thanh Cát, Thanh Liên, Thanh S ơn, Thi V ũ Võ V ăn Ái, Thích Thiên Ân, Thi ện Anh Lạc, Thích Thi ện Châu, Thích Thi ện H ữu, Thi ện H ỷ, Thích Thi ện Ngh ị, Thi ện Nh ựt, Thi ện Phúc, Thích Thi ện Thanh, Thích Thi ện Trì, Thi ện Xuân Inna Malkhanova, Thoại Hoa, Thúy Trúc, Th ủy Lâm Synh, Thích Thuy ền Ấn, Thích Tín Nghiã, T ịnh Th ủy, Thích T ịnh T ừ, Tr ần Chung Ng ọc, Tr ần Doãn Nho, Tr ần Đứ c Phi B ằng, Tr ần H ồng Châu, Tr ần Kiêm Đoàn, Tr ần Ng ọc Ninh, Tr ần Nguyên Trung, Tr ần Quang Long, Tr ần Quang Thu ận, Tr ần Qu ốc Bình, Tr ần Ti ễn Huy ến, Tr ần Trúc Lâm, Tr ần Trung Đạ o, Tr ần V ăn Kha, Tr ần V ăn Khê, Tr ần V ấn L ệ, Tr ần Vi ết Đạ i H ưng, Thích Trí Ch ơn, Thích Trí Ho ằng, Thích Trí Siêu, Tri ều Hoa Đạ i, Tr ịnh Nguyên Ph ước, Tr ịnh Xuân Thu ận, Thích Trung Quán, Tr ường Đinh, Tu ệ Minh, Tu ệ Nga, Túy H ồng, T ừ Hoa, T ừ Khoa, T ừ Thám, Vân Nguyên, Vi Khuê, Viên Linh, Thích Viên Lý, Vĩnh H ảo, Võ Đình, Võ Phi ến, Võ Tá Hân, Võ Hu ệ Nguyên... Danh sách ở trên ch ắc ch ắn còn thi ếu sót, r ất mong ch ư tôn đức t ăng, ni và quý v ăn thi h ữu dành th ời gian b ổ khuy ết và góp ý để tuy ển t ập được hoàn ch ỉnh: không thi ếu nh ững v ị đã t ừng đóng góp cho v ăn h ọc Ph ật Giáo Vi ệt Nam hải ngo ại, và không l ầm l ẫn v ề nh ững v ị ch ưa t ừng sinh ho ạt ngoài n ước. Nh ững tài li ệu mà Ban Biên T ập c ần cho b ộ VHPGVNHNSK g ồm: 1. M ột t ấm hình 4 x 6 c ủa tác gi ả, d ịch gi ả, 2. Ti ểu s ử tác gi ả, d ịch gi ả, 3. Danh m ục các tác ph ẩm, d ịch ph ẩm và nh ững bài vi ết, bài th ơ đã đă ng trên các báo chí ho ặc trang nhà điện toán toàn c ầu Ph ật Giáo Vi ệt Nam, 4. Hai (2) bài v ăn, ho ặc n ăm (5) bài th ơ, 5. Xin quý v ị cung c ấp cho, ho ặc gi ới thi ệu cho các thông tin v ề các báo chí, t ạp chí, t ập san và websites Ph ật Giáo Vi ệt Nam t ại h ải ngo ại t ừ tr ước đế n nay.

Xin liên l ạc v ề đị a ch ỉ: Vn H c Ph t Giáo Vi t Nam H i Ngo i S u Kh o 4333 30th Street San Diego, CA 92104 - U.S.A. Điện tho ại: (619) 283-7655 Ho ặc các đị a ch ỉ Email sau đây:

- [email protected] (Thích Nguyên Siêu) - [email protected] (Hu ỳnh Kim Quang) - [email protected] (V ĩnh H ảo)

Chân thành tri ân và kính chúc ch ư v ị thân tâm th ường an l ạc. Kính thông báo, Ch ủ Biên

Thích Nguyên Siêu

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 95

PHI U B O TR VÀ NG H DÀI H N TP CHÍ PH Ơ NG TR I CAO R NG

1) B O TR :

Xin ch ọn m ột trong nh ững ô tr ống sau đây:

Mỗi tháng: _____ (___), $25 (___), $50 (___), $100 (___), $200 (___).

Và ch ọn th ời gian b ảo tr ợ:

Ba tháng (___), N ửa n ăm (___), M ột n ăm (___), Hai n ăm (___), Ba n ăm (___)

2) NG H DÀI H N:

(B ảo tr ợ ấn phí, c ước phí, không ph ải mua báo, vì báo không đề giá bán)

* Tại Hoa K ỳ: M ột n ăm: $75 (___) | Hai n ăm: $120 (___).

* T ại Canada: M ột n ăm: $90 (___) | Hai n ăm: $160 (___). (first class)

* Âu, Úc, Á: Một n ăm: $140 (___) | Hai n ăm: $270 (___). (first class)

ính kèm ngân/chi phi u s : ______vi s ti n b o tr /ng h : $______

a ch ng i b o tr / ng h (để liên l ạc, g ửi báo) :

Họ và tên ______Pháp danh: ______

______Thành ph ố: ______

______Telephone (không b ắt bu ộc): ______

Bài v , ý ki n óng góp, chi phi u ng h xin g i v : HAO VINH P.O. Box 374 Midway City, CA 92655 – USA Email: [email protected] ho ặc [email protected]

ng h tài chánh c ng có th chuy n (deposit) th ng vào tr ơ ng m c: HAO VINH Account #: 09325-47111 Bank of America, CA7-147-01-01 13952 Brookhurst Street, Garden Grove, CA 92683 – USA

PH ƯƠ NG TR ỜI CAO R ỘNG - S ố 11 ● trang 96