Evaluation of Grape and Wine Quality Parameters of Agiorgitiko
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Agricultural University of Athens Department of Food Science and Human Nutrition Evaluation of grape and wine quality parameters of Agiorgitiko (Vitis vinifera L. cv.) cultivar grown in Nemea. Sofoklis Petropoulos Ph Doctoral Thesis Directed by Dr. Stamatina Kallithraka Athens, June 2019 Agricultural University of Athens Department of Food Science and Human Nutrition Evaluation of grape and wine quality parameters of Agiorgitiko (Vitis vinifera L. cv.) cultivar grown in Nemea. Sofoklis Petropoulos Athens, 2019 Three-member committee: Dr. Stamatina Kallithraka Dr. Ioannis Paraskevopoulos Dr. Yorgos Kotseridis Members of jury: Dr. Tarantilis Petros Dr. Tataridis Panagiotis Dr. Fountas Spyridon Dr. Tsakiris Argirios Dr. Paraskevopoulos Ioannis Dr. Kotseridis Yorgos Dr. Kallithraka Stamatina Declaration of authorship. This work contains no material which has been accepted for the award of any other degree or diploma in any university or other tertiary institution and, to the best of my knowledge and belief, contains no material previously published or written by another person, except where due reference has been made in the text. I give consent to this copy of my thesis being made available in the University Library in printed form and in digital. The author acknowledges that copyright of published works contained within this thesis resides with the copyright holder(s) of those works. Sofoklis Petropoulos June, 2019 Copyright © 2019 Sofoklis Petropoulos. Approval of this diploma thesis by the Department of Food Science and Human Nutrition of the Agricultural University of Athens does not constitute in any way an acceptance of the views of the author contained herein by the said academic organization (L. 5343/1932, art. 202). Acknowledgements. I would like to thank my supervisors Dr. Stamatina Kallithraka, Dr. Ioannis Paraskevopoulos and Dr. Yorgos Kotseridis who have given me the support I have required throughout the years and their endless patience. None of them ever complained to me and I am truly thankful. Special thanks to Niki Proxenia, Marianthi Basalekou, Maria Kyraleou, Katerina Kanellopoulou for their patience and understanding while doing my experiments in the Laboratory. Without their guidance, patience and psychological support more likely the project wouldn’t have been completed. Christos Karavas and Thanos Balafoutis from the Agricultural Mechanization Laboratory, for sharing their precious knowledge on fuzzy logic and the construction of the fuzzy interface system. Also I would like to thank for their support the winery stuff from Semeli Wines, Katogi-Strofilia, Gaia Estate and personally Teo Hatzaras, Demetris Akrivos, Petros Kneknopoulos, Kostas Bakasietas and Petros Tsioros. Finally I would like to thank my wife Reiko Shibata, my parents Foteini and Panagiotis and my brother Demetris for their support, encouragement and perseverance all these years. i Πεπίληψη. Σν Αγησξγίηηθν (Vitis vinifera) είλαη κία ειιεληθή εξπζξή πνηθηιία ακπέινπ πνπ θαιιηεξγείηαη ζρεδόλ απνθιεηζηηθά ζηελ πεξηνρή ηεο Νεκέαο, ηελ πην ζεκαληηθή ακπεινπαξαγσγηθή πεξηνρή ηεο Ννηίνπ Ειιάδαο. Λόγσ ηεο ζπαληόηεηαο ηεο πνηθηιίαο θαη ηεο πεξηνξηζκέλεο ηεο θαιιηέξγεηαο, ππάξρεη έιιεηςε δεκνζηεπκέλσλ επηζηεκνληθώλ εξεπλώλ ζρεηηθά κε ηελ ζύζηαζε ηνπ γιεύθνπο θαη ησλ νίλσλ ηεο πνηθηιίαο. θνπόο ηεο παξνύζαο έξεπλαο είλαη ε θαηαγξαθή θαη αμηνιόγεζε ηεο ρεκηθήο ζύζηαζεο ζηαθπιηώλ Αγησξγίηηθνπ πξνεξρόκελσλ από επηιεγκέλνπο ακπειώλεο θαη ε ζύλδεζή ηεο κε ηελ ηειηθή πνηόηεηα ησλ παξαγόκελσλ αληίζηνηρσλ νίλσλ. Γηα ηνλ ζθνπό απηό, αληηπξνζσπεπηηθά δείγκαηα ζηαθπιηώλ ζπιιέρζεθαλ θαη νηλνπνηήζεθαλ από δεθαηέζζεξηο ακπειώλεο από δηαθνξεηηθέο ππνδώλεο ηεο πεξηνρήο ηεο Νεκέαο, γηα ηξία ζπλαπηά έηε. Εθηελείο ρεκηθέο αλαιύζεηο έγηλαλ ηόζν ζηα ζηαθύιηα όζν θαη ζηνπο παξαγόκελνπο νίλνπο θαη ζηελ ζπλέρεηα νη νίλνη εμεηάζηεθαλ νξγαλνιεπηηθά από έκπεηξν πάλει γεπζηγλσζηώλ. Αξρηθά ζηα δείγκαηα ζηαθπιηώλ έγηλαλ όιεο νη θιαζηθέο αλαιύζεηο (ζαθραξνπεξηεθηηθόηεηα, νμύηεηα θηι) θαη θαηαγξάθεθαλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ξαγώλ (κέγεζνο, βάξνο, ρξσκαηηζκόο γηγάξησλ θηι). ηελ ζπλέρεηα αθνινύζεζε πξνζδηνξηζκόο ησλ θαηλνιηθώλ ζπζηαηηθώλ ηόζν κε θαζκαηνθσηνκεηξηθέο κεζόδνπο (DMAC, Folin-Ciocalteau, BSA θηι) όζν θαη κε αλάιπζε κε Τγξή Υξσκαηνγξαθία Τςειήο Απόδνζεο (HPLC). Επίζεο πξαγκαηνπνηήζεθε κειέηε ηεο ρεκηθήο δνκήο ησλ πξναλζνθπαληδηώλ (ΠΑ) κεηά από εθρύιηζε κε νξγαληθνύο δηαιύηεο θαη αληίδξαζε κε θισξνγινπθηλόιε κε HPLC θαη αληρλεπηή κάδαο (MS). Σέινο ζην γιεύθνο πνπ πξνέθπςε από ηελ έθζιηςε πξαγκαηνπνηήζεθε πξνζδηνξηζκόο αδώηνπ κε ηελ ρξήζε θαζκαηνθσηνκέηξνπ (κέζνδνο ΝΟΡΑ) θαη κεκνλσκέλσλ ακηλνμέσλ κε ηε ρξήζε Τγξήο Υξσκαηνγξαθίαο Τςειήο Απόδνζεο (HPLC). ηνπο παξαγόκελνπο αληίζηνηρνπο νίλνπο εθηόο ησλ παξαπάλσ ρεκηθώλ αλαιύζεσλ πξαγκαηνπνηήζεθε επηπιένλ νξγαλνιεπηηθή αμηνιόγεζε από έκπεηξνπο δνθηκαζηέο κε απώηεξν ζηόρν ηελ αμηνιόγεζε ηεο ηειηθήο ηνπο πνηόηεηα. Η επίδξαζε ησλ θαηξηθώλ ζπλζεθώλ θαηά ηελ επνρή ηνπ ηξπγεηνύ ήηαλ εκθαλήο ζηελ θαηλνιηθή ζύζηαζε ησλ ξαγώλ όπσο απηή εθηηκήζεθε κε ηηο θαζκαηνθσηνκεηξηθέο αλαιύζεηο, Σν 2013 παξαηεξήζεθε ην ρακειόηεξν θαηλνιηθό δπλακηθό ελώ ην 2012 ην πςειόηεξν. Παξάιιεια δελ παξαηεξήζεθε επίδξαζε ηνπ βάξνπο ησλ ξαγώλ ζην θαηλνιηθό δπλακηθό ησλ ζηαθπιηώλ όζν θαη ζηελ πεξηεθηηθόηεηα ζε αλζνθπάλεο (εθθξαζκέλα σο mg/100 g θξέζθνπ βάξνπο) ελώ ππνγξακκίζηεθε ε ζεκαζία ηεο αλαινγίαο κεηαμύ θαηλνιηθώλ ζπζηαηηθώλ θινηώλ / γηγάξησλ θαη ε επίδξαζε ηεο ζην ζπλνιηθό δπλακηθό ηεο πνηθηιίαο. Ο πξνζδηνξηζκόο ησλ αλζνθπαλώλ επηβεβαίσζε ηελ κεγάιε πεξηεθηηθόηεηα ηεο πνηθηιίαο ζε αλζνθπάλεο ελώ ε αλάιπζε ησλ πξναλζνθπαληδηλώλ ε νπνία πξαγκαηνπνηήζεθε γηα πξώηε θνξά έδσζε πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο κε ηελ ρεκηθή ηνπο δνκή (κέζνο βαζκόο πνιπκεξηζκνύ, πνζνζηό εζηεξνπνίεζεο κε γαιιηθό νμύ θαη ην πνζνζηό ησλ πξνδειθηληδηλώλ) ε νπνία έρεη άκεζε ζπζρέηηζε κε ηελ αίζζεζε ηνπ ζηπθνύ θαη ηελ γεύζε ηνπ πηθξνύ ησλ νίλσλ. Η επηθξαηέζηεξε ππννκάδα πξναλζνθπαληδηλώλ ήηαλ ε (-)-επηθαηερίλε θαη ε (-)-επηγαιινθαηερίλε ηόζν ζηνπο θινηνύο όζν θαη ζηα γίγαξηα ησλ ξαγώλ. Οη πξναλζνθπαληδίλεο ησλ γηγάξησλ ήηαλ ζε κεγαιύηεξν πνζνζηό εζηεξνπνηεκέλεο κε γαιιηθό νμύ θαη πνιπκεξηζκέλεο έλαληη ησλ ΠΑ ησλ θινηώλ. Αλ θαη ε ζύζηαζε ησλ πξναλζνθπαληδηλώλ ησλ θινηώλ ήηαλ παξόκνηα κε ηελ ζύζηαζε ησλ πξναλζνθπαληδηλώλ ησλ νίλσλ, δελ απνδείρζεθε πνζνηηθή ζρέζε κεηαμύ ηνπο. Οη θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο θάλεθαλ λα επεξεάδνπλ ηηο ΠΑ ησλ θινηώλ ελώ ην πςόκεηξν ηηο ΠΑ ησλ γηγάξησλ. Η ρακειέο ηηκέο κέζνπ βαζκνύ πνιπκεξηζκνύ θαη εζηεξνπνίεζεο ησλ ΠΑ κε γαιιηθό νμύ, ζπλδπαδόκελεο κε ηελ πςειή πεξηεθηηθόηεηα ησλ εθρπιηζκάησλ ζε (-)-επηγαιινθαηερίλε, ζρεηίδεηαη πηζαλώο κε ηελ ρακειή αίζζεζε ζηπθνύ πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ πνηθηιία Αγησξγίηηθν. Σέινο, νη αλαιύζεηο αδώηνπ θαη επηκέξνπο ακηλνμέσλ θαλέξσζαλ ηελ έιιεηςε αδώηνπ ζηελ ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ δεηγκάησλ ρσξίο λα είλαη δπλαηόλ λα πξνζδηνξηζηεί αλ νθείιεηαη ζηελ πνηθηιία ή ζηηο θαιιηεξγεηηθέο πξαθηηθέο. Καλέλα από ηα δείγκαηα δελ πεξηείρε ακκσληαθό άδσην ζε ζπγθέληξσζε κεγαιύηεξε από 2 mg/L. Σα ακηλνμέα κε ηελ κεγαιύηεξε ζπγθέληξσζε ζε θζίλνπζα ζεηξά ήηαλ ε αξγηλίλε, ε πξνιίλε, ε γινπηακίλε θαη ην γινπηακηθό νμύ. Βάζεη ηνπ ιόγνπ αξγηλίλεο/πξνιίλεο, ε πνηθηιία Αγησξγίηηθν είλαη ζύκθσλα κε ηελ βηβιηνγξαθία αζζελήο ή νπδέηεξνο ζπζζσξεπηήο αξγηλίλεο. Επίζεο παξαηεξήζεθε απμεηηθή ηάζε ηεο ζπγθέληξσζεο ζπγθεθξηκέλσλ ακηλνμέσλ κε ηελ αύμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ελώ ην αληίζηξνθν παξαηεξήζεθε κε ηελ βξνρόπησζε. Οη θιηκαηηθέο ζπλζήθεο θαη ε πνηθηιία είλαη νη πην ζεκαληηθνί παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ πεξηεθηηθόηεηα ησλ ζηαθπιηώλ ζε ακηλνμέα. ε όιεο ηηο πεξηπηώζεηο δηαθνξνπνηήζεηο παξαηεξήζεθαλ κεηαμύ ακπειώλσλ θαη όρη κεηαμύ ησλ επηκέξνπο ππν-πεξηνρώλ ηεο πεξηνρήο ηεο Νεκέαο. Σα απνηειέζκαηα ησλ αλαιύζεσλ ησλ νίλσλ ζηηο πεξηζζόηεξεο πεξηπηώζεηο ζπκθώλεζαλ κε ηα απνηειεζκάησλ ησλ αλαιύζεσλ ησλ ζηαθπιηώλ. Καζώο ε πνηόηεηα ησλ νίλσλ είλαη απνηέιεζκα πνιιώλ παξακέηξσλ, ζθνπόο ηεο έξεπλαο ζηελ ζπλέρεηα ήηαλ ε αλάπηπμε ελόο αμηόπηζηνπ θαη απινύ ζηελ ρξήζε εξγαιείνπ βαζηζκέλν ζηελ ιήςε απνθάζεσλ κε ηελ βνήζεηα πνιύ-θξηηεξηαθήο αλάιπζεο αζαθνύο ινγηθήο, κέζσ ηεο νπνίαο ζα είλαη εθηθηό, λα θαηεγνξηνπνηεζεί αληηθεηκεληθά ε πνηόηεηα ησλ νίλσλ κέζσ επηιεγκέλσλ ραξαθηεξηζηηθώλ ησλ ζηαθπιηώλ. Ο ιόγνο πνπ επηιέρζεθαλ ηα ζπζηήκαηα αζαθνύο ινγηθήο είλαη δηόηη εθαξκόδνληαη κε επηηπρία ζηελ νκαδνπνίεζε πνιιαπιώλ δεδνκέλσλ ηα νπνία ζηελ ζπλέρεηα κπνξνύλ λα ηξνθνδνηήζνπλ ζπζηήκαηα πνιιαπιώλ επηινγώλ. Οη παξάκεηξνη ζαθραξνπεξηεθηηθόηεηα, pH, όγθνο ξάγαο, πξνζβνιή από βνηξύηε, ρξσκαηηζκόο ησλ γηγάξησλ, εθρπιηζκαηηθόηεηα αλζνθπαλώλ, νπηηθή ππθλόηεηα (OD520) θαη θαηλνιηθά ησλ θινηώλ (dpell) πξνζδηνξίζηεθαλ θαηά ηνλ ηξπγεηό θαη ηα κεγέζε εηζήρζεζαλ ζην εξγαιείν πξόγλσζεο πνηόηεηαο. Σα ζηαθύιηα νηλνπνηήζεθαλ θαη νη παξαγόκελνη νίλνη εμεηάζηεθαλ νξγαλνιεπηηθά από εθπαηδεπκέλν πάλει γεπζηγλσζηώλ. ηελ ζπλέρεηα ε ζεηξά θαηάηαμεο ησλ ακπειώλσλ ζύκθσλα κε ην `εξγαιείν πξόγλσζεο` ζπγθξίζεθε κε ηελ ζεηξά θαηάηαμεο ζύκθσλα κε ηελ νξγαλνιεπηηθή αμηνιόγεζε θαη ηα απνηειέζκαηα έδεημαλ κεγάιν βαζκό ζπκθσλίαο πξνηείλνληαο όηη είλαη εθηθηή ζε κεγάιν βαζκό ε πξόγλσζε πνηόηεηαο από ηνπο επηκέξνπο δείθηεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζην `κνληέιν`. Αδπλακίεο παξαηεξήζεθαλ αιιά κε βειηίσζε ηεο κεζόδνπ θαη κηθξέο ηξνπνπνηήζεηο ζα κπνξνύζε λα απμεζεί πεξαηηέξσ ν βαζκόο ζπκθσλίαο. Λέξειρ κλειδιά: Πνηνηηθή ηαμηλόκεζε νίλσλ, Αζαθήο ινγηθή, Υεκηθή ζύζηαζε ξαγώλ, Αγησξγίηηθν, Οξγαλνιεπηηθή εμέηαζε νίλνπ, Μέζνο βαζκόο πνιπκεξηζκνύ πξναλζνθπαληδηλώλ, Βαζκόο εζηεξνπνίεζεο πξναλζνθπαληδηλώλ κε γαιιηθό νμύ, Πξναλζνθπαληδίλεο, Φαηλνιηθέο ελώζεηο, Αλζνθπάλεο Εξπζξόο νίλνο, Πξνδειθηληδίλεο, Αλάιπζε ηξνθίκσλ, Ακηλνμέα, Άδσην,