DOCSLIB.ORG

Polský Protinacistický Odboj V Letech 1939-1945 Jan Kyzlink

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Polský Protinacistický Odboj V Letech 1939-1945 Jan Kyzlink Masarykova univerzita Filozofická fakulta Historický ústav Polský protinacistický odboj v letech 1939-1945 Bakalářská diplomová práce Jan Kyzlink Vedoucí práce: PhDr. Libor Vykoupil, PhD. Brno 2017 Čestné prohlášení Prohlašuji, že jsem bakalářskou práci na téma „Polský protinacistický odboj v letech 1939- 1945“ vypracoval samostatně s využitím uvedených pramenů a literatury. V Brně 25. 4. 2017 ………………………………. Jan Kyzlink Poděkování Děkuji svému vedoucímu za trpělivost a vstřícnost. Také děkuji své rodině za neustálou podporu a pomoc. Děkuji své přítelkyni Martě Pasińské a její rodině za psychickou podporu. Dále bych chtěl poděkovat Muzeu Varšavského povstání ve Varšavě za inspiraci a knihovně Raczyńských v Poznani za radu a trpělivost. „W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Marii Panny Królowej Korony Polskiej, kładę swe ręce na ten święty Krzyż, znak męki i Zbawienia. Przysięgam być wiernym Ojczyźnie mej, Rzeczpospolitej Polskiej, stać nieugięcie na straży Jej honoru i o wyzwolenie Jej z niewoli walczyć ze wszystkich sił, aż do ofiary mego życia. Prezydentowi Rzeczypospolitej i rozkazom Naczelnego Wodza oraz wyznaczonemu przezeń dowódcy Armii Krajowej będę bezwzględnie posłuszny, a tajemnicy dochowam niezłomnie cokolwiek by mnie spotkać miało.“ Text přísahy Zemské armády „Před tváří Boha všemohoucího a nejsvětější Marie panny, královny polské koruny, pokládám své ruce na tento svatý kříž, symbol muk a spasení. Přísahám být věrným mé vlasti, republice polské, stát neochvějně na stráži její cti a o její vysvobození z otroctví bojovat ze všech sil, až do obětování vlastního života. Prezidentovi republiky a rozkazům vrchního velitele i jím určeným velitelům Zemské armády budu absolutně poslušný, tajemství zachovám vytrvale přese všechno, co by se mi mohlo stát.“ Obsah Úvod ........................................................................................................................................... 6 1. Obranná válka ........................................................................................................................ 7 2. Počátky odboje ..................................................................................................................... 12 3. Armia Krajowa ..................................................................................................................... 22 4. Špionáž AK .......................................................................................................................... 23 5. Osvobozování vězňů ............................................................................................................ 25 6. Nejslavnější akce AK ........................................................................................................... 27 7. Varšavské povstání ............................................................................................................... 30 8. Další odbojové organizace ................................................................................................... 33 9. Povstání ve varšavském ghettu ............................................................................................ 36 10. Pomoc Židům ..................................................................................................................... 37 11. Konec demokratického odboje ........................................................................................... 39 Závěr ......................................................................................................................................... 41 Seznam použité literatury a internetových zdrojů .................................................................... 43 Úvod Cílem této práce není a ani nemůže být vyčerpávající výklad o polském odboji za druhé světové války, protože toto téma je natolik obsáhlé a dodnes v mnoha ohledech zahalené tajemstvím, že není v možnostech jedné bakalářské práce zachytit podrobněji tuto složitou část polských dějin. Hlavním cílem práce by tedy mělo být shrnutí nejdůležitějších milníků v historii polského odboje a představení jeho nejzásadnějších účastníků. Práce se zaměřuje především na odboj spojený s polskou exilovou vládou a to zejména z toho důvodu, že tato část odboje byla jednoznačně největší a nejefektivnější. Ostatní účastníky odboje proto jen představí v několika málo větách a hlavní část práce bude spočívat na představení dějin, osobností a událostí spojených z tzv. Polským podzemním státem, především pak jeho vojenské složky - Zemské armády. Ani její dějiny však nemohou být popsány vyčerpávajícím způsobem, a proto budou ve stručnosti představeny od chvíle formování odboje až po dobu Varšavského povstání. Osud polského demokratického odboje po skončení tohoto povstání je sice rovněž velmi zajímavý, avšak práce se zaměřuje především na období boje proti nacistickým okupantům, nikoli na nastupující okupaci sovětskou, která přichází po porážce povstání, a s ní spojené ustanovení prosovětské loutkové vlády a systematické ničení struktur podzemního státu. 6 1. Obranná válka Po remilitarizaci Porýní, obsazení českých zemí, anšlusu Rakouska a obsazení litevského přístavu Klajpeda (něm. Memel), již zřejmě žádný soused Německa nemohl žít v blahém pocitu bezpečí. Tím méně Polsko, které bylo již delší dobu vystaveno německému nátlaku na vytvoření exteritoriální dálnice spojující Německo s jeho exklávou, provincií Východní Prusko. Tento nátlak zesílil především po jednání německého ministra zahraničí Joachima von Ribbentropa s polským velvyslancem v Německu Józefem Lipskim dne 24. října 1938, kdy Ribbentrop prostřednictvím Lipského zažádal připojení Svobodného města Gdaňsku k Říši a umožnění výstavby dálnice do Východního Pruska, která by byla vyňata z působnosti polské jurisdikce. 1 Podle některých zdrojů měl tehdy dokonce Lipskému nabídnout vstup Polska do Paktu proti Kominterně, jiné zdroje však tvrdí, že k takto bezprostřední nabídce ze strany Ribbentropa nedošlo.2 Když pak 23. srpna došlo v Moskvě k podepsání tzv. Paktu Molotov-Ribbentrop, pojmenovaného podle ministrů zahraničí obou zemí, sice ještě nikdo nemohl tušit, že tato smlouva obsahuje tajný dodatek o rozdělení sfér vlivu ve střední Evropě mezi Německo a Sovětský svaz, 3 ovšem podepsání smlouvy o neútočení mezi dvěma státy, které spolu bezprostředně nehraničily, bylo krajně podezřelé. Obzvláště potom, co Německo 28. dubna 1939 jednostranně vypovědělo smlouvu o neútočení s Polskem.4 Podobná smlouva uzavřená Polskem se Sovětským svazem sice ještě zůstávala v platnosti, jak se ovšem později ukázalo, bohužel jen na papíře. 25. srpna dochází k podpisu polsko-britské alianční smlouvy, ve které se obě strany zavazovaly k vojenské pomoci v případě útoku proti jedné z nich.5 Toho stejného dne připlula do přístavu v Gdaňsku, oficiálně na přátelskou návštěvu na pozvání senátu Svobodného města, německá bitevní loď SMS Schleswig-Holstein. Ta se zde měla zúčastnit pietního aktu 1Polskie radio: Kłótnie o polski korytarz. In: Polskie radio [online]. 24. 10. 2013. Staženo: 11. 3. 2016. Dostupné z: http://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/962443,Klotnie-o-polski-korytarz. 2Izwantowski, Dariusz: Dlaczego Polska nie znalazła się w gronie członków paktu antykominternowskiego? In: http://dariuszizwantowski.blogspot.cz [online]. Staženo: 11. 3. 2016. Dostupné z: http://dariuszizwantowski.blogspot.cz/2011/01/dlaczego-polska-nie-znalaza-sie-w.html. 3Encyklopaedia Britannica: German-Soviet Nonagression Pact. In: Britannica.com [online]. Staženo: 11. 3. 2016. Dostupné z: http://www.britannica.com/event/German-Soviet-Nonaggression-Pact. 4Interia: 26 stycznia 1934 r. Podpisano polsko-niemiecki układ o niestosowaniu przemocy. In: nowahistoria.interia.pl [online]. Staženo: 14. 3. 2016. Dostupné z: http://nowahistoria.interia.pl/kartka-z-kalendarza/news-26-stycznia-1934-r-podpisano-polsko-niemiecki-uklad-o- niesto,nId,1095598?parametr=embed_tyt_zdj_lead. 5Gazeta Lwowska: Podpisanie aliansu polsko-angielskiego. In: Jagiellonian Digital Library [online]. Staženo: 15. 3. 2016. Dostupné z: http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=50611. 7 za námořníky zemřelé roku 1914 na křižníku „Magdeburg“ a pochované v Gdaňsku. 6 Přinejmenším oficiálně. Neoficiálně totiž obdržela její posádka tajný rozkaz připravit se k útoku proti polské základně na poloostrově Westerplatte již v noci 26. srpna, což byl první Hitlerem stanovený termín k zahájení útoku na Polsko podle plánu Bílý (Fall Weiss).7 Tento termín byl však později odložen na 1. září, tato informace se však nedostala ke všem oddílům Wehrmachtu připravujícím se k útoku. Tak se stalo například u známého, tzv. Jablunkovského incidentu, kdy zhruba třicetičlenná Kampforganisation Jablunkau pod vedením Hanse Alberta Herznera z 8. armádního okruhu Wehrmachtu ve Vratislavi (Breslau) v noci z 25. na 26. srpna 1939 prošla Jablunkovským průsmykem a obsadila železniční stanici v Mostech u Jablunkova (tehdy ležící na území Polska) a dokonce zajala asi 35 Poláků. Jaké však bylo Herznerovo překvapení, když je později musel na rozkaz nadřízeného majora Reichelta propustit s omluvou.8 Přitom jen o pár dní později by za podobný čin pravděpodobně obdržel vyznamenání. Ještě před oficiálním vypuknutím války se však objevil další, neméně závažný, incident, který dával tušit blížící se konflikt. Jmenovitě šlo o bombový atentát na železniční stanici v Tarnově (Tarnów), při kterém 28. srpna zahynulo 20 lidí a dalších 35 bylo zraněno. Po explozi policie zadržela atentátníka – Němce, pocházejícího z Bielska- Antoniho Guzyho. Ten se přiznal, že na nádraží zanechal
Load more

Recommended publications
  • Scenario of the Exhibition: Tomasz Łabuszewski, Phd, in Cooperation with Anna Maria Adamus, Phd, Ewa Dyngosz, Edyta Gula and Michał Zarychta
    STOLEN CHILDHOOD Scenario of the exhibition: Tomasz Łabuszewski, PhD, in cooperation with Anna Maria Adamus, PhD, Ewa Dyngosz, Edyta Gula and Michał Zarychta Graphic design: Katarzyna Dinwebel Reviewers: Bartosz Kuświk, PhD Waldemar Brenda, PhD Producer: Pracownia Plastyczna Andrzej Dąbrowski Photographs from the following archives: AKG images, Archive of the Institute of National Remembrance, Municipal Archive in Dzerzhinsk, State Archive in Warsaw, Archive of Polish Armenians, BE&W Foto, National Library, Bundesarchiv, Centre for Documentation of Deportations, Exile and Resettlements in Cracow, Foundation for Polish-German Reconciliation, Getty Images, Museum of the Second World War, United States Holocaust Memorial Museum, Polish Army Museum in Kołobrzeg, Warsaw Rising Museum, Regional Museum in Jarocin, Museum of the Castle of Górka Family in Szamotuły, National Digital Archive, Ośrodek Karta, Polish Photographers’ Agency Forum, Polish Press Agency, Underground Poland Studio, Documentary and Feature Film Studio, Association of Crimean Karaites in Poland. With special thanks to: Bogdan Bednarczyk, Janusz Bogdanowicz, Alina Głowacka-Szłapowa, Tomasz Karasiński, Kazimierz Krajewski, PhD, Ewa Siemaszko and Leszek Żebrowski, as well as the Institute of National Remembrance branch offices in Łódź and Poznań. Photograph on the front panel: Archives of the Institute of National Remembrance Despite their efforts, the authors of the exhibition did not manage to reach all authors of photographs used in the exhibition or holders of proprietary
    [Show full text]
  • 1 | Strona Robert Baden-Powell, (Bi- Pi) Ur. 22 .02.1857R Zmarł 8.01.1941
    Krzyż harcerski wszedł do Robert Baden-Powell, (Bi- użytku w 1913. Nadawany Pi) ur. 22 .02.1857r zmarł był harcerzom 8.01.1941 w Kenii - twórca warszawskim. Ostateczny i założyciel skautingu, kształt Krzyża Harcerskiego żołnierz, pisarz. Naczelny został ustalony w 1918 r. Skaut Świata. jako odznaka polskiego Autor: "Scouting for Boys" harcerstwa Andrzej Małkowski, założyciel W roku 2003 powstaje harcerstwa na Ziemiach nowy podział na piony Polskich. Przetłumaczył na wiekowe w ZHP: język polski "Scouting for 7-10 zuchy, Boys" W 1913r zorganizował wyjazd na III Zlot Skautów w 11-14 harcerze, Anglii, gdzie nad polskim 15-17 harcerze starsi, obozem powiewała flaga z 16-25 wędrownicy. białym orłem i używano nazwy kraju wymazanego z mapy świata. Olga Drahonowska - Małkowska (1888 - 1979) W roku 1907 Robert Baden-Powell organizuje Wybitna instruktorka, na wyspie Brownsea harcmistrzyni (Anglia) pierwszy obóz Rzeczypospolitej, twórczyni skautowy. harcerstwa żeńskiego. Żona Andrzeja Małkowskiego. Batalion Zośka – harcerski batalion AK składający się W roku 1935 przede wszystkim z w Spale koło Tomaszowa członków Szarych odbył się Zlot 25-lecia Szeregów harcerstwa, w którym W powstaniu warszawskim wzięło udział ok. 25 tys. batalion "Zośka" walczył w uczestników Zgrupowaniu AK "Radosław" Aleksander Kamiński Szare Szeregi podczas wojny Komendant powstały 27 września główny Organizacji Małego 1939r. Sabotażu "Wawer" Było to Organizacja Męska Twórca metodyki ZHP działająca w Zuchowej. Autor „Antka konspiracji. Cwaniaka” i „Kamieni na Szaniec” 1 | S t r o n a Grupa instruktorów Batalion "Parasol" – związanych ze harcerski batalion AK Stronnictwem Narodowym biorący udział w powstaniu powołała mniejsze od warszawskim, ale również Szarych Szeregów "Hufce znany z akcj dywersyjnych Polskie".
    [Show full text]
  • „Alka”, „Rudego” I „Zośki” Katarzyna Dzierzbicka
    MIEJSCAKALENDARIUM Z HISTorią XX WIEKU 6363 Śladami „Alka”, „Rudego” i „Zośki” Katarzyna Dzierzbicka Zbliża się 71. rocznica akcji pod Arsenałem. Jak ani sposobów likwidacji więźniów. Alek stał w rogu pokoju co roku do Warszawy tłumnie przyjadą harcerze oszołomiony nieoczekiwanym wydarzeniem, zaskoczony tym, co się dzieje. Gdy zbliżył się doń ów gestapowiec w cywilu z całej Polski, aby upamiętnić bohaterów, którzy i czystą polszczyzną zaczął zadawać jakieś pytania dotyczące 26 marca 1943 roku z narażeniem życia odbili ojca, Alek przez chwilę wahał się, co i jak odpowiedzieć. Dopie­ grupę więźniów Pawiaka. Wspominając bohate- ro gdy cywil, natarczywie żądając wiadomości, gdzie są ukryte pieniądze, przyłożył do brzucha chłopca lufę pistoletu i zagroził rów, odwiedzimy miejsca nierozerwalnie z nimi strzałem, dopiero wówczas Alek zdecydował się na odpowiedź. związane, które odnaleźć można na kartach – Strzelaj pan – powiedział wolno, patrząc w oczy szpicla. – Kamieni na szaniec Aleksandra Kamińskiego. Strzelaj pan – powtórzył. Dlaczego nie aresztowano wówczas Alka, dlaczego wyprowa­ dzono tylko ojca? Bóg to raczy wiedzieć! Być może w pierwszych listach i wspomnieniach dniach okupacji gestapo nie miało jeszcze usta­ pisanych przez bohate­ lonej metody postępowania w podobnych sy­ rów Kamieni na szaniec tuacjach. Hardą odpowiedź chłopca pozosta­ zachował się obraz peł­ wiono bez następstw”. Aleksy Dawidowski Wnych miłości rodzinnych domów „Zośki”, senior został rozstrzelany najprawdopodobniej „Alka” i „Rudego”. Tadeusz Zawadzki w Ogrodach Sejmowych, choć niektóre źródła urodził się w Warszawie. Aleksy Dawi­ podają jako miejsce egzekucji Palmiry. „Ojciec dowski pochodził z Drohobycza, dziś zginął w listopadzie 1939 roku. Wmiasta na Ukrainie, a Jan Bytnar z Kol­ Po tym, jak Niemcy przejęli fa­ buszowej na Rzeszowszczyźnie.
    [Show full text]
  • G Ł O S Batoraków
    G Ł OS BATORAKÓW „Z wiary waszej - wola wasza Z woli waszej - czyn wasz będzie!” (Zygmunt Krasiński: 97 Psalm Nadziei) 2010 STOWARZYSZENIE WYCHOWANKÓW GIMNAZJUM I LICEUM im. STEFANA BATOREGO WARSZAWA GŁOS BATORAKÓW 2010 Wydawca: Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie, ul. Myśliwiecka 6 ISNN 1429-95-77 Wszystkim Członkom i Sympatykom najlepsze życzenia spokojnych Świąt Bożego Narodzenia i wszelkiej pomyślności w Nowym Roku 2011 składa Zarząd Stowarzyszenia Wychowanków SIEDZIBA LICEUM BATOREGO W REJESTRZE ZABYTKÓW 06:30 06.07.2010 / TVN WARSZAWA.PL Budynek szkoły jest już pod ochroną konserwatora fot. TVN Warszawa Gmach słynnego liceum imienia Stefana Batorego jest zabytkiem – taką decyzję pod- jęła Barbara Jezierska, mazowiecka konserwator. Budynek szkoły oraz dwa sąsiadujące z nim pawilony przy ul. Myśliwieckiej 6 są przykładem modelowego zespołu szkolnego lat 20-tych. - Zastosowane wówczas rozwiązania architektoniczne były zgodne z najnowszymi trendami w Europie - czytamy w uzasadnieniu decyzji konserwatora. SZKOŁA JAK PAŁAC Budynek powstał z inicjatywy profesora Antoniego Ponikowskiego, prace rozpoczę- ły się w 1922 roku. Z pomocą naczelnego inżyniera m.st. Warszawy – Jana Chmieleńskiego prowadzo- no prace przy zagospodarowaniu przestrzeni wokół obiektu. Urządzono boisko, korty tenisowe, boisko do krykieta, założono trawniki i kwietniki oraz stworzono szkolny ogród botaniczny. Autorem projektu kompleksu Liceum Batorego był wybitny polski architekt Tadeusz Tołwiński, który nadał zespołowi formy wczesnobarokowego pałacu magnackiego. WYBITNI W MURACH BATOREGO Gmach liceum od 90 lat nieprzerwanie pełni funkcję związaną z edukacją młodzieży, w jego murach kształciły się wybitne postacie. Przed wojną w szkole działała 23 War- szawska Drużyna Harcerska im. Bolesława Chrobrego, zwana “Pomarańczarnią”. Na- leżał do niej m.in.
    [Show full text]
  • Jan Rodowicz „Anoda” (1923 –1949) Jan Rodowicz „Anoda” to Legenda Szarych Szeregów
    Jan Rodowicz „Anoda” (1923 –1949) Jan Rodowicz „Anoda” to legenda Szarych Szeregów. Nazywano go uła- nem batalionu „Zośka”. Był uczestnikiem słynnej akcji pod Arsenałem i wielu innych działań dywersyjnych. Należał do pierwszego pokolenia, które przyszło na świat w wolnej II Rzeczypospolitej i które musiało stoczyć walkę z dwo- ma okupantami. Był jednym z ludzi, o których przez długie lata mówiło się Jtylko szeptem… Jan Rodowicz „Anoda”, 1947 lub 1948 r. Fot. AIPN Dzieciństwo Jan Rodowicz urodził się 7 marca 1923 r. w Warszawie. Był drugim dzieckiem Kazimierza Rodowicza i Zofiiz Bortnowskich. Dorastał w domu, w którym były pielęgnowane rodzinne tradycje patriotyczne oraz pamięć o walkach o niepodległość. Rodowiczowie wywodzili się ze starego żmudzińskiego rodu. Pierwsze wzmianki o przodkach Jana Rodowicza pochodzą z XVI w. Po rozbiorach Rodowiczowie brali udział w zrywach Jnarodowo­wyzwoleńczych. Teodor Rodowicz, dziad Jana, wraz ze starszym bratem Julianem walczył w powstaniu styczniowym w oddziale ks. Antoniego Mackiewicza na Żmudzi. W 1864 r. jako niespełna dwudziestolatek został aresztowany, jego brata zaś zesłano na Syberię. Szczęśliwie, po dwóch latach spędzonych w więzieniu, w 1867 r. Teodor Rodowicz odzyskał wolność i wrócił do domu. Nie mniej dramatyczne były losy rodziny babki Jana – Stanisławy z Rymkiewiczów. Jej ojciec – Onufry Rymkiewicz – za udział w powstaniu styczniowym został zesłany na Syberię, wraz z nim pojechała żona z pięciorgiem dzieci. Po śmierci Onufrego reszcie rodziny udało się wrócić na ziemie polskie. Zofia Rodowiczowa również wychowała się w domu, który był ostoją polskości. Jej matka, Zofia z Kałużyńskich Bortnow­ ska, organizowała w Żytomierzu chór polski i tajne towarzystwo „Oświata”. Bratem matki Janka był gen.
    [Show full text]
  • Piotr Sobolczyk* QUEERING the WARSAW UPRISING (WITH A
    STUDIA HUMANISTYCZNE AGH Tom 14/2 • 2015 http://dx.doi.org/10.7494/human.2015.14.2.193 Piotr Sobolczyk* Polish Academy of Sciences QUEERING THE WARSAW UPRISING (WITH A LITTLE HELP FROM MIRON BIALOSZEWSKI) The essay calls for flling a gap in the studies on Warsaw Uprising concerning the place of queer people. A recent play, Snakepit by Joanna Oparek is considered, and the “scandal” surrounding Elżbieta Janicka’s academic work Festung Warschau is analysed, but the main source of understanding non-normative masculinities and sexualities is Miron Białoszewski’s Memoir of the Warsaw Uprising. The author offers a “paranoid” reading of traces, suggestions, allusions, and “illogical” fragments to build a working metaphor of queer acquaintances as an alternative “map” without the map. Finally he invokes the role of the picaresque narrative convention in representing such paranoid queer relationships. Keywords: Warsaw Uprising, queer, Polish history, Miron Białoszewski, Memoir of the Warsaw Uprising A QUEER HISTORY OF A WORLD WAR II AND A QUEER HISTORY OF THE WARSAW UPRISING A queer history of the Warsaw Uprising is yet to be written. In her recent monograph Płeć powstania warszawskiego [Warsaw Uprising’s Gender] (Grzebalska 2013), written from a feminist viewpoint, Weronika Grzebalska calls for the recognition of the role women played in the Uprising, and includes analysis of interviews with living female participants. Yet in terms of love or sexual relationships this analysis subscribes to a heteromatrix narrative: it suggests that all the relations women engaged in were heterosexual, and there is no mention of dissident sexualities among men which would oppose the dominant military model of masculinity.
    [Show full text]
  • Harcerski Słownik Biograficzny Tom IV
    Słownik prezentuje sylwetki wybitnych instruktorek i instruktorów zaangażowanych w pracę harcerską na ziemiach polskich, a także poza granicami kraju. Wiele z tych postaci odegrało znaczącą rolę w ogólnonarodowym życiu politycznym, gospodarczym, społecznym, IV naukowym lub kulturalnym, inne były znane i cenione w środowisku lokalnym. W wydawnictwie został przyjęty system holenderski, który zakłada, że w każdym kolejnym tomie biogramy umieszczone są w układzie alfabetycznym – od A do Z. Autorami zamieszczonych haseł biografi cznych są naukowcy, historycy, członkowie komisji historycznych chorągwi i hufców ZHP, a także członkowie rodzin opisywanych postaci. biograficzny ISBN 978-83-946784-0-1 HarcerskiHarcerski 9 788394 678401 harcerski słownik słowniksłownik WYDAWNICTWO MARRON biograficznytomtom IVIV HARCERSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY Rada Redakcyjna prof. dr hab. Adam Massalski – przewodniczący dr Wanda Czarnota prof. dr hab. Adam Cz. Dobroński prof. dr hab. Andrzej Janowski dr hab. Janina Kamińska dr hab. Andrzej Krzysztof Kunert prof. dr hab. Roman Loth prof. dr hab. Maria Straszewska prof. dr hab. Ryszard Szwed prof. dr hab. Bogusław Śliwerski dr Julia Tazbir mgr Katarzyna Traczyk dr hab. Janusz Wojtycza HARCERSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY TOM IV pod redakcją Janusza Wojtyczy Warszawa 2016 Autorzy: Maria Baster-Grząślewicz, Jerzy Bernasik, Wojciech Biedrzycki, Marcin Binasiak, Andrzej Borodzik, Jacek Czajka, Wanda Czarnota, Jacek Krzysztof Danel, Stanisław Jan Dąbrowski, Magdalena Długoszewska-Kłyś, Adam Cz. Dobroński, Agnieszka Fietkiewicz-Zapalska,
    [Show full text]
  • In the Labyrinth of Memory. Images of the Warsaw Uprising of 1944
    Journal of Urban Ethnology, 2013, 11, s. 85-103 Elżbieta Wiącek Instytut Studiów Regionalnych Uniwersytet Jagielloński IN THE LABYrintH OF MEMORY. IMAGes OF THE WArsAW UprisinG OF 1944 Abstract The Warsaw Uprising is one of the key events for understanding not only the history of Warsaw and Poland but also Central Europe. Memory is a phenomenon that is directly related to the present; our perception of the past is always influenced by the present. The aim of the presentation is to examine how the images of Warsaw in the time of Uprising of 1944 have been changing. Key words: The Warsaw Uprising, Warsaw, city-text, inhabitants, cultural memory, museum, memorialism, narration * * * Powstanie warszawskie jest jednym z kluczowych wydarzeń pozwalających zrozumieć nie tylko historię Warszawy czy Polski, ale również Europy Środkowej. Pamięć jest fenomenem bezpośrednio związanym z teraźniejszością; na naszą percepcję przeszłości zawsze wpływają obecne okoliczności. Celem artykułu jest zbadanie, jak zmieniały się obrazy Warszawy w czasie Powstania. Słowa kluczowe: powstanie warszawskie, Warszawa, miasto‒tekst, mieszkańcy, muzeum, memorializm, narracja. From the repressed memory to the cult of the Warsaw Rising The Warsaw Uprising was a dramatic effort to reclaim national sovereignty. It always stirs a lot of controversy among historians. Firstly, the decision of armed struggle is questioned. In the unequal struggle against the German occupier, close to 200 000 people died on the Polish side, mostly civilians. What about collective memory about The Warsaw Rising? Opinion poll conducted in 2003 among the Polish people1 on their knowledge and feelings about the Warsaw Uprising shows that their connotations are generally positive (even having in mind the fact that this revolt failed).
    [Show full text]
  • 100Postaci.Pdf
    OBCHODZIMY 100 ROCZNICĘ ODZYSKANIA PRZEZ POLSKĘ NIEPODLEGŁOŚCI. Z TEJ O KAZJI WYKONUJEMY PROJEKT: ➢ DO WYBORU JEST 100 POSTACI Z HISTORII POLSKI Z LAT 1918 – 2018 ➢ POSTACIE PODZIELONE ZOSTANĄ NA RÓŻNE KATEGORIE ➢ KAŻDY Z WAS BĘDZIE MIAŁ DO OPRACOWANIA CO NAJMNIEJ JEDNĄ OSOBĘ ➢ PRACA MUSI W SPOSÓB CIEKAWY I WYCZERPUJĄCY PRZEDSTAWIĆ WYBRANĄ POSTAĆ / POSTACIE ➢ PROJEKT WYKONANY J EST W FORMIE : ✓ ALBUMU ✓ GAZETKI ŚCIENNEJ ✓ PRACY PLASTYCZNEJ ✓ PREZENTACJI MULTIMEDIALNEJ ➢ TERMIN: 30 PAŹDZIERNIKA 2018R. ➢ PRACE ZAPREZENTOWANE ZOSTANĄ RODZICOM I BĘDĄ FORMĄ WYSTROJU NASZEJ SZKOŁY POSTACIE L.P. POSTAĆ DZIEDZINA DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE politycy 1. Gabriel Narutowicz Prezydent 2. Stanisław Wojciechowski Prezydent 3. Ignacy Mościcki Prezydent 4. Władysław Raczkiewicz Prezydent 5. Józef Piłsudski Naczelnik 6. Roman Dmowski POLITYK 7. Ignacy Jan Paderewski ARTYSTA/POLITYK 8. Wojciech Korfanty POLITYK 9. Władysław Grabski POLITYK 10. Wincenty Witos POLITYK 11. Józef Beck POLITYK 12. gen. Józef Haller WOJSKO 13. gen. Józef Dowbór-Muśnicki WOJSKO Kultura, sztuka 14. Maria Skłodowska-Curie NAUKA 15. Pola Negri (Apolonia Chałupiec) AKTORKA 16. Jadwiga Smosarska AKTORKA 17. Aleksander Żabczyński AKTOR 18. Eugeniusz Bodo AKTOR 19. Mira Zimińska-Sygietyńska AKTORKA 20. Hanka Ordonówna AKTORKA 21. Jan Kiepura OPERA/OPERETKA 22. Henryk Sienkiewicz PISARZ 23. Władysław Stanisław Reymont PISARZ 24. Stefan Żeromski PISARZ 25. Janusz Kusociński SPORTOWIEC II WOJNA ŚWIATOWA WOJNA OBRONNA 1939 r. 26. gen. Tadeusz Kutrzeba WOJSKO 27. Stefan Starzyński PREZYDENT WARSZAWY 28. mjr Henryk Dobrzański „Hubal” PARTYZANTKA 29./ mjr Henryk Sucharski i WESTERPLATTE 30. kapitan Franciszek Dąbrowski 31. kapitan Władysław Raginis WOJSKO 32. gen. Franciszek Kleeberg WOJSKO Czasy okupacji: na ziemiach polskich i na zachodzie 33. gen. Tadeusz Bór-Komorowski PODZIEMIE 34./35.
    [Show full text]
  • Ruch Narodowy W Polsce Wczoraj I Dziś : Ideologia, Organizacja, Praktyka Działania
    Ruch narodowy w Polsce wczoraj i dziś ideologia, organizacja, praktyka działań DANUTA WANIEK Ruch narodowy w Polsce wczoraj i dziś ideologia, organizacja, praktyka działania DOM W YDAW NICZY IF.' IPSAl Warszawa 2014 Opracowanie redakcyjne - Hanna Januszewska Korekta - zespół Projekt okładki - Paweł Monikowski O Copyright by Danuta Waniek & Fundacja Centrum Studiów Strategicznych, Warszawa 2014 ISBN 978-83-8017-029-2 Opracowanie komputerowe, druk i oprawa: DOM WYDAWNICZY Dom Wydawniczy ELIPSA ul. Inflancka 15/198, 00-189 Warszawa tel./fax 22 635 03 01, 22 635 17 85 e-mail: [email protected]. www.elipsa.pl Spis treści Wstęp.................................................................................................................... 7 Słowa - klucze.................................................................................................... 9 Część I Endecja i ONR w Polsce międzywojennej 1. Początki ruchu endeckiego w okresie zaborów.......................................... 13 2. Obóz Wielkiej Polski..................................................................................... 27 3. Związek Akademicki Młodzieży Wszechpolskiej......................................... 33 4. Postawa duchowieństwa wobec wystąpień antysemickich........................... 42 5. Tendencje ideologiczne i podziały wewnątrz ruchu narodowego 46 6. Okres niemieckiej okupacji........................................................................... 56 Podsumowanie...................................................................................................
    [Show full text]
  • Stefan Zabierowski Legendotwórczy Charakter Biografii Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
    Stefan Zabierowski Legendotwórczy charakter biografii Krzysztofa Kamila Baczyńskiego Prace Polonistyczne Studies in Polish Literature 43, 235-263 1987 Prace Polonistyczne, ser. X LIII, 1987 PL ISSN 0079 — 4791 STEFAN ZABIEROWSKI LEGENDOTWÓRCZY CHARAKTER BIOGRAFII KRZYSZTOFA KAMILA BACZYŃSKIEGO Gdy w boju padnę — o, daj mi imię, moja ty twarda, żołnierska ziemio. K.K. Baczyński, Mazowsze 1 Do zjawisk z zakresu psychologii społecznej, które nadają blask i barwę życiu kulturowemu, a w szczególności kulturze literackiej zaliczyć wypadnie legendę biograficzną twórcy .* Legenda ta, mająca bardzo odległą tradycję, rozbłysła pełnym blaskiem w okresie Roman­ tyzmu, przytłumiona nieco w drugiej połowie wieku dziewiętnastego, odżyła na nowo — choć w zmodyfikowanej postaci — w latach modernizmu. Wiek dwudziesty dysponował czynnikami zarówno ha­ mującymi rozwój legendy, jak też sprzyjającymi jej rozkwitowi. Do pierwszych zaliczyć wypadnie profesjonalizację zawodu pisarza, jego związki z różnorodnymi instytucjami i powiązania z różnego typu grupami społecznymi, które niejednokrotnie zacierały wyraziste oblicze jedynej i niepowtarzalnej jednostki twórczej, do drugich zaś — gwał­ towny rozwój środków masowego przekazu, lansujących gwiazdy, do których często zaliczani bywali wybitni przedstawiciele sztuki i litera­ tury. Wymienić także należy zjawisko komercjalizacji życia kulturalne- 1 Por. J. Krzyżanowski, Legenda literacka, „Przegląd Współczesny” 1935, nr 163—164; A.Z. Makowiecki, Legenda literacka, [w:J Trzy legendy literackie. Przybyszewski, Witkacy, Gałczyński, Warszawa 1980. 236 STEFAN ZABIEROWSKI go, dla którego to procesu fakt bycia (lub niebycia) gwiazdą miał niebagatelne znaczenie 2. Gdy przyjrzymy się zjawiskom kultury literackiej na ziemiach polskich od początku naszego wieku, nie trudno przyjdzie stwierdzić, że na tym obszarze występuje cały szereg legend czy mitów personalnych, mniej lub bardziej dokładnie przez historię literatury i krytykę opisa­ nych, lub zasygnalizowanych jedynie.
    [Show full text]
  • Treść Zostanie 24
    REGIONALNE TOWARZYSTWO KULTURY IM . J. M. GOSLARA w KOLBUSZOWEJ ROCZNIK KOLBUSZOWSKI Nr 5 ROK 2001 . KOLBUSZOWA 2001 1 REDAKCJA: Zarząd Regionalnego Towarzystwa im. J.M. Goslara RECENZJA WYDAWNICZA dr Eugeniusz Szal REDAKTOR WYDANIA mgr Marian Piórek REDAKTOR GRAFICZNY: Jarosław Hrycyszyn PROJEKT OKŁADKI Benedykt Popek WYDAWCA: REGIONALNE TOWARZYSTWO KULTURY im. ISSN - 0860-4585 Juliana Goslara w Kolbuszowej Nakład: 350 egz. Skład, łamanie i druk: "ABAKUS", 36-100 Kolbuszowa, ul. Wiktora 21 2 Spis treści WSTĘP.....................................................................................................................................5 Rozdział I WOJNA I OKUPACJA NIEMIECKA WE WSPOMNIENIACH ORAZ W RELACJACH (1939 -1944) ................................................................................7 1. Halina Dudzińska, Wspomnienia o wrześniu 1939 roku (w 60-tą rocznicę) ................................................................................................................9 2. Wspomnienia i relacje.........................................................................................................51 Tadeusz Biesiadecki............................................................................................................51 Maria Gródecka, z domu Serwańska...................................................................................55 Józef Jadach .......................................................................................................................57 Barbara Krudysz.................................................................................................................59
    [Show full text]