Boekmanstichting-Bibliotheek Herengracht 415 1017 BP Amsterdam Tel.: 6243739 ^

het verleden heeft een mooie toekomst Convenant Archieven 2002-2005 Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap, Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Interprovinciaal Overleg, Unie van Waterschappen Inhoudsopgave

1 Het archief met de ogen van een buitenstaander 3 2 Belangstelling voor archieven verbreden. Waarom eigenlijk? 5 3 Hoe maak je bestuurders enthousiast? 7 4 Bekend maakt bemind 11 5 Samenwerking met andere instellingen 13 6 En dan het geld 1 7 7 Veranderingen in de eigen organisatie 21 De pilotprojecten van het convenant Archieven 25 Colofon , 27

'4 / h \ / 1 Het archief met de ogen van een buitenstaander "Om nieuwe doelgroepen te bereiken, helpt het als je buiten de gebaande paden kunt denken." (Edwin Jacobs, directeur museum jan Cunen in Oss)

Ervaringen uit andere sectoren, van bestuurders, en uit de Het verleden heeft een mooie toekomst. Voor archiefinstellin- archiefwereld, kunnen inspirerend werken. Dit boekje reikt gen ligt de toekomst in het toegankelijk maken van het ideeën aan. Wat zegt een burgemeester over het interesseren verleden voor meer mensen. Veel archiefinstellingen zijn dan van wethouders voor het archief? Welke ervaringen heeft een ook op zoek naar manieren om zich te profileren en nieuwe museumdirecteur met het publiekbewust maken van zijn doelgroepen aan te boren. Er liggen volop kansen, maar ook medewerkers? En welke ervaringen hebben archiefinstellingen vele knelpunten. zelf met het bereiken van nieuwe doelgroepen?

Om nieuwe doelgroepen te bereiken, helpt het om met de Dit boekje wordt u aangeboden door de partners van het ogen van een buitenstaander naar het archief te kijken. Niet convenant Archieven. In het kader van dit convenant zijn vijf denken vanuit de collectie, maar vanuit de wensen van pilotprojecten uitgevoerd die zich richten op een groter inwoners, toeristen, of vanuit de speerpunten van het publieksbereik. De afronding van deze pilots - en formeel ook gemeentebeleid. Met die ogen is dit boekje geschreven. van het convenant - is de aanleiding voor deze publicatie. 2 Belangstelling voor archieven verbreden. Waarom eigenlijk? "Zet het archief op de kaart. Als zichtbaar is wat je doet, kom je makkelijker aan tafel bij bestuurders en andere instellingen." (Douwe Huizing, directeur Drents Archief)

Er kunnen vele redenen zijn om een breder publiek te willen het archief een belangrijke functie vervult, kan het zichzelf bereiken met archieven. Veel mensen die voor dit boekje onnodig moeilijk maken. Een gemeentebestuur dat nooit iets geïnterviewd zijn, vinden het belangrijk dat inwoners kennis hoort van het archief zal minder snel geneigd zijn hierin te nemen van het erfgoed van hun regio of stad. De gedachte is investeren. dat historisch besef de samenhang in de gemeenschap kan versterken. Maar ook voor degenen die dit een te idealistisch Een andere reden voor archieven om meer mensen te willen beeld vinden, zijn er voldoende - meer pragmatische - bereiken, is dat er een markt is. De belangstelling voor redenen om met het archief naar buiten te willen treden. geschiedenis dicht bij huis neemt toe.’ En ook voor gemeenten is het lokale erfgoed belangrijk om zich te kunnen Van overheidsdiensten wordt verwacht dat ze verantwoording onderscheiden. Archieven kunnen - meer dan nu gebeurt - op afleggen en hun maatschappelijk nut kunnen aantonen. Er deze trend inspelen. Door samen te werken met overheden gaat veel geld om in het bewaren en ontsluiten van archieven. en andere (culturele) instellingen kunnen zij een meerwaarde Wie niet laat zien wat er met dit geld gebeurt, en toont dat voor de inwoners bieden.

'I Naar een publieksgericht archiefnestei. Kenmerken, doeihereik cm conseaucmtics. lOO, 2003. Beschikbaar via www.divakoepeLnS, 3 Hoe maak je bestuurders enthousiast? "Een gemeentearchivaris moet een beetje ondeugend zijn." (Arno Brok, burgemeester van Sneek)

Omdat archiefinstellingen grotendeels afhankelijk zijn van Mathijssen van het Gemeentearchief Rotterdam (GAR) ging overheidsgeld, is een goed contact met lokale en provinciale voor zijn pilotproject op bezoek bij burgemeesters en overheden van groot belang. Enthousiasme van bestuurders wethouders van omliggende gemeenten. "Het enige wat ik is cruciaal om initiatieven van de grond te krijgen. Dat wordt hen vroeg was enthousiast te zijn: 'Praat eens over samen- moeilijk als zij geen idee hebben wat een archief hen te werking met het archief met mensen uit uw netwerk'. Dat bieden heeft. Burgemeester Arno Brok van Sneek, lid van de hebben ze gedaan en het heeft tot geslaagde en heel diverse cultuurcommissie van de VNG, denkt dat driekwart van de projecten geleid." Er zijn educatieve projecten uit voortge- verantwoordelijk bestuurders zich niet realiseert wat voor komen, maar ook bijvoorbeeld de mogelijkheid om digitaal kansen het archief biedt voor de gemeente. En onbekend stamboomonderzoek te doen via een gemeentelijke website. maakt onbemind . Voor een andere gemeente wordt een beeldbank opgezet met foto's en afbeeldingen afkomstig van de gemeente en Op bezoek bij de wethouder historische verenigingen. Mathijssen benadrukt dat je de Persoonlijk contact met bestuurders is erg belangrijk. Hans contacten met bestuurders goed moet onderhouden: "Je moet als archief haast onbescheiden zijn, en elke twee Inwoners mobiliseren maanden van je laten horen." Hij stuurde elk kwartaal aan de Dat inwoners een belangrijke rol kunnen spelen bij het colleges van B&W een voortgangsverslag, en tussendoor wekken van belangstelling voor het archief, blijkt ook uit het kregen alle betrokkenen een nieuwsbrief over alle projecten verhaal van Hans Boerboom, wethouder Cultuur in Oss. die het GAR voor omliggende gemeenten uitvoerde. "Toen ik begon als wethouder dacht ik: 'archieven, wat moet je ermee?'. Maar de reacties van bewoners toen het archief uit Ook burgemeester Brok geeft aan dat een archivaris Oss dreigde op te gaan in een historisch centrum in Den initiatiefrijk moet zijn om een gemeente te interesseren voor Bosch, maakte het ineens tot een politiek belangrijk de mogelijkheden van het archief. "Maak een afspraak met de onderwerp." Boerboom heeft zich hard gemaakt voor een wethouder en verras hem of haar met diens eigen stamboom. fusie mét behoud van een locatie in Oss. Inmiddels heeft de Of stof wat oude vitrinekasten af en plaats zé met gemeenteraad structureel een aanzienlijk bedrag vrijgemaakt aansprekende archiefstukken in de hal van hét gemeentehuis. 4 voor het archief Voorwaarde is wel dat inwoners meer bij het Bezoekers gaan erover praten en dan komeip de bestuurders ^^_^archief betrokken moeten worden. Daarvoor is het niet nodig er vanzelf ook op af." Brok vindt dat het gemeentearchief deel ^ het archief als zelfstandige organisatie helernaal op te tuigen; moet uitmaken van de portefeuille Cultuur, en niet van\"“^^' de gemeente profiteert van de aanwezige infrastructuur. In dit Algemene Zaken. Bij cultuurbeleid komen allianties met // geval door samen te werken met museum jan Cunen, waar andere instellingen eerder in beeld. • men veel ervaring heeft met het bereiken van scholieren. Mensen met invloed inzetten De provincie is zeker voor archieven met een regionale functie een belangrijke partner. Roel Pots, coördinator van het Provinciaal Historisch Centrum in Zuid-Holland en voorheen werkzaam voor de provincie Zuid-Holland, weet uit ervaring dat veel afhangt van de betrokkenheid van enkele personen uit het politiek-bestuurlijke circuit. "Toen gesproken werd over samenwerking tussen een aantal kleinere archieven, hebben we heel bewust een wethouder van een van de gemeenten gevraagd voorzitter te worden van de werkgroep. Hij had voordien eigenlijk niets met archieven. Het werkte wel. Hij kon gemakkelijk de discussie aangaan met zijn collega-wethouders. En dat is beslist noodzakelijk, want zonder bestuurlijke betrokkenheid kom je in archievenland niet zo ver." 4 Bekend maakt bemind "Wij doen mee aan evenementen in de stad, en halen mensen dan ons gebouw binnen. Ze komen voor een optreden, maar krijgen gelijk informatie o r het archief mee." (Douwe de Graaf, directeur Regionaal Historisch Centrum ) Het Regionaal Historisch Centrum Limburg bestaat nog te Douwe Huizing, directeur van het Drents Archief geeft aan kort om al concrete resultaten te laten zien. Directeur Douwe hoe belangrijk het is geweest dat zijn instelling zich de de Graaf heeft wel duidelijke ambities als het gaat om afgelopen vier jaar goed heeft laten zien. In de Drentse publiekgerichte dienstverlening. Hij wil de komende periode cultuurnota heeft het archiefbeleid een goede plaats vooral zorgen voor een betere naamsbekendheid in de gekregen, en worden meer mogelijkheden geschapen om provincie. Voordat mensen komen, moeten ze eerst weten diensten voor kleinere archieven te ontwikkelen. dat je bestaat - vandaar het accent op publiciteit. Door Naast activiteiten voor inwoners, heeft het Drents Archief publicaties, meedoen aan evenementén, en het organiseren nauwe banden met de provincie en verwante organisaties. van mediagenieke activiteiten. Huizing was de trekker van een pilotproject in de drie noordelijke provincies, waarbij marketingconcepten zijn Tot voor kort was De Graaf directeur van het Natuur- ontwikkeld om nieuwe doelgroepen voor het archief te historisch Museum in Maastricht. De museumwereld is meer interesseren. gefocust op het aantrekken van nieuw publiek dan archieven doorgaans zijn. Van die ervaring profiteert het archief. Zo wordt terreinen zijn er veel samenwerkingsprojecten en -partners. We het RHC Limburg regelmatig benaderd door uitgevers die noemen er slechts enkele. beeldmateriaal zoeken voor hun boeken. Als het RHC voor de rechten het gebruikelijke tarief zou vragen, kan een boek met veel abeeldingen nooit gemaakt worden.. De Graaf heeft daarom een andere constructie bedacht, die publicitair de nodige voordelen oplevert. Het RHC wordt co-uitgever en krijgt een ruim aantal presentexemplaren, onder andere voor de verkoop. "Tot nu toe is het altijd gelukt een burgemeester of minister te strikken voor de ontvangst van het eerste exemplaar - natuurlijk in het gebouw van het historisch centrum. Dat genereert altijd de nodige media-aandacht."

Samenwerkingsprojecten kunnen ook een mooie aanleiding zijn om publiciteit te genereren. Het ultieme voorbeeld daarvan is samenwerken met de media zelf, bijvoorbeeld door een programma voor de regionale tv of radio. Ook op andere 5 Samenwerking met andere instellingen "Een enthousiaste directeur van een archiefinstelling kan veel bereiken. We moeten af van het stigma dat archivarissen saai zijn." (Roel Pots, Provinciaal Historisch Centrum Zuid-Holland)

5.7 Scholen Voor de presentatie van de resultaten was een bijeenkomst Met name grotere archiefinstellingen doen veel aan educatie. georganiseerd waarbij ook de wethouder en veel pers De pilot van het Gemeentearchief Rotterdam laat zien dat een aanwezig was. Voor alle partijen - school, gemeente en groot archief ook zeer aansprekende projecten kan archief - was dit niet alleen inhoudelijk maar ook publicitair ontwikkelen voor kleinere gemeenten of archieven. Zo is in een geslaagd initiatief. Capelle aan den Ijssel een project met een middelbare school uitgevoerd waarbij leerlingen door historisch onderzoek meer Maak van het archief een belevenis. Dat doet het Drents inzicht verkregen in de integratieproblematiek van vandaag. Archief met het vernieuwende educatieproject Operatie In groepjes hebben ze met archiefmateriaal onderzocht hoe Sigismund, dat in 2006 start voor de hoogste groepen in het de integratie van nieuwe bevolkingsgroepen na de tweede basisonderwijs. In een spannende omgeving - de oude wereldoorlog is verlopen. Daarbij ging het onder meer om archiefkelders - leren de leerlingen digitaal en fysiek hoe het Molukkers, gastarbeiders uit Spanje en Italië, Antillianen, en behoud van archieven aangepakt moet worden. Hoe ga je om recenter Turken en Marokkanen. met de gevaren die water, brand en zilvervisjes vormen voor het archief? Dit project is een voorbeeld van structurele De Geschiedenisschool wordt opgezet naar analogie van de samenwerking tussen archief en scholen. Het is het begin van Museumschool: een dependance van museum jan Cunen in de archivale leerlijn, waarin scholieren van basis- en een vmbo-school. De Museumschool bestaat uit enkele voortgezet onderwijs drie maal in hun schoolloopbaan in lokalen in de nieuwbouw van het Hooghuis Lyceum die zo aanraking komen met het Drents Archief. zijn ingericht dat er kunst uit het museum tentoongesteld kan worden. Leerlingen van zo'n 45 scholen hebben hier 5.2 Musea inmiddels educatieve projecten gevolgd. Op meer plaatsen in het land werkt het archief nauw samen met een museum. In Oss wordt een bijzonder initiatief Centraal hierbij staat het principe van 'social inclusion'. uitgewerkt. Het archief wordt toegankelijk gemaakt via de Sociaal zwakkere groepen - bij uitstek niet de mensen die uit Ceschiedenisschool. In een openbaar gebouw in de stad wordt zichzelf naar een museum of archief gaan - worden op een bij een ruimte geschikt gemaakt voor activiteiten van het archief hen passende manier voor kunst en cultuur geïnteresseerd. in samenwerking met museum jan Cunen. Leerlingen en Minder verbaal, maar zeker niet kinderachtig. De andere doelgroepen worden direct betrokken bij archiefwerk achterliggende gedachte is dat op deze manier ook de en -onderzoek. De projecten leiden tot een concreet resultaat; samenhang in de maatschappij versterkt wordt. dat zou bijvoorbeeld een tentoonstelling kunnen zijn over de Museumdirecteur Edwin jacobs noemt het een 'slow win'. Unox-fabrieken en de mensen die er werkten. Het bijzondere van dit project is dat niet alleen de leerlingen meer betrokken raken bij hun woonplaats en het museum. De Historische Informatiepunten zijn gestart als pilotproject Via hun kinderen komen ook de ouders hiermee in aanraking. in het kader van het convenant Archieven. De formule is Het museumbezoek is met zo'n 20% toegenomen, waarvan succesvol en wordt verder uitgebreid in ; de een groot aandeel lager opgeleiden.^ provincie stelt hiervoor de komende vier jaar geld ter beschikking. In bestaat ook belangstelling voor dit 5.3 Bibliotheken initiatief In diverse bibliotheken in Overijssel staan ze inmiddels: Historische Informatiepunten. Het Historisch Centrum Ook in Eindhoven is in een pilotproject samenwerking met de Overijssel heeft deze in samenwerking met de bibliotheken bibliotheek gezocht. Doel was om archiefloketten in te richten ingericht. Bibliotheekbezoekers kunnen heel laagdrempelig in openbare bibliotheken; deze fungeren daardoor als meer te weten komen over hun lokale geschiedenis. Hiervoor publieksbalie op afstand. De pilot richt zich vooral op het is een multi-mediadisplay ontwikkeld waar regelmatig nieuwe inrichten van de technische infrastructuur die hiervoor nodig thema's centraal staan. De bibliotheken organiseren rondom is. Uit onderzoek van het Regionaal Historisch Centrum deze thema's ook weer activiteiten, wat de samenhang Eindhoven bleek dat bibliotheekbezoekers wel geïnteresseerd versterkt. Bibliotheekmedewerkers kunnen mensen die zijn in archiefinformatie, maar niet in die mate dat ze het geïnteresseerd zijn door iets wat ze op het Informatiepunt RHC gaan bezoeken. De archiefloketten in de bibliotheek zien, aan meer informatie helpen. moeten een toegevoegde waarde krijgen boven de (goed

2 Meer hierover is te ie^en in Blauwdruk. Vier musea er, soda! inciusior. (2005). Te bestelien via www.museumvereniging.ni gewaardeerde) internetsite, waarmee in de bibliotheek een tentoonstelling over het historische gebouw waarin ze gehuisvest zijn, of nieuwe doelgroep aangeboord kan worden. een project waarbij leerlingen zich verdiepen in de omstandigheden waaronder werknemers van een bedrijf 50 jaar geleden leefden en 5.4 En talloze andere mogelijkheden werkten. Zorginstellingen Archief- en erfgoedinstellingen Samen met een instelling voor geestelijke gezondheidszorg Ook dicht bij huis zijn veel mogelijkheden om krachten te bundelen. In heeft het Drents Archief een succesvol proefproject drie pilotprojecten werken archiefinstellingen met elkaar en soms met uitgevoerd voor dementerende ouderen: Geheugen in beeld. andere (erfgoed)organisaties samen. Het Gemeentearchief Rotterdam en Met historisch beeldmateriaal is hun persoonlijk verleden het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven bieden diensten aan voor tastbaar gemaakt. Het bleek hiermee mogelijk deze kwetsbare archieven in de omgeving. En in hebben kleinere groep op een positieve manier te activeren. archiefinstellingen een gezamenlijke website gemaakt. Bedrijven Samenwerking tussen erfgoedinstellingen hoeft niet altijd in de vorm van Voor bedrijven kan het aantrekkelijk zijn zich te profileren als een concreet project of product. Een gezamenlijke thematische agenda organisatie die zich bewust is van zijn verleden. Voor het kan ook heel vruchtbaar zijn - de pilot van bibliotheken en archief in archief is samenwerking interessant omdat bedrijven Overijssel laat dit zien. Publicitair heeft deze vorm van samenwerking makkelijker budget kunnen vrijmaken als zij hiermee goed in ook voordelen. Het is makkelijker de lokale media te interesseren voor het nieuws kunnen komen. Bijvoorbeeld door een een gecombineerd aanbod dan voor allemaal losse initiatieven. 6 En dan het geld Celd is eigenlijk nooit het probleem.' (Arno Brok, Douwe de Graaf, Douwe Huizing, Roel Pots)

6.7 Subsidie ontvangen worden. Meer kans maakt: 'Door inwoners te laten Vrijwel alle geïnterviewden zien veel mogelijkheden om kennismaken met het verleden van hun wijk en voorouders, projecten gefinancierd te krijgen. Er is geld genoeg bij fondsen, wordt de betrokkenheid bij de gemeente vergroot. Voorwaarde gemeenten en provincies. Het is alleen wel de kunst om hier hiervoor is het digitaliseren van archiefbestanden.' ook voor in aanmerking te komen. Persoonlijke contacten helpen hierbij ontegenzeggelijk. Maar ook de capaciteit om te Projectfinanciering is makkelijker te realiseren dan structurele denken vanuit het perspectief van degene bij wie je het geld financiering. Dat heeft ook te maken met het ad hoe beleid dat aanvraagt. Wie bijvoorbeeld bij een gemeente financiering nog vaak voor archieven gevoerd wordt: veel hangt af van vraagt voor een project, doet er goed aan zich te verdiepen in personen. Met een nieuwe gedeputeerde of wethouder kan wat de gemeente voor voordeel heeft bij dit project. Bij welke weer een geheel nieuwe situatie ontstaan. beleidsdoelen past het voorstel? Helpt het burgers - en zo ja hoeveel worden er bereikt? Een archief-gericht doel als 6.2 Slimme allianties 'digitaliseren van archiefbestanden' zal niet zo positief Voor veel archieven is het lastig om medewerkers vrij te maken voor meer publiekgerichte taken. Bovendien is niet iedereen educatie, nieuwe media - er zijn veel opleidingen die relevante overal even goed in. Het werk dat een groter publieksbereik input voor een archiefinstelling kunnen leveren. Voor een met zich meebrengt, kan vaak ook (of beter) door mensen specifiek project, of voor een langduriger samenwerking. met een heel andere achtergrond verricht worden. Naast stageplaatsen kan ook gedacht worden aan het opzetten van traineeships voor afgestudeerden. Het schrijven van een aantrekkelijk artikel voor een breed publiek over diepgravend archiefonderzoek is een vak apart. 6.3 Werk als hobby Een aantal universiteiten en hogescholen heeft opleidingen Veel werkzaamheden in archiefinstellingen zijn arbeids- voor journalistiek; een alliantie met zo'n opleiding voor het intensief, en daardoor duur als ze door eigen personeel leveren van stageplaatsen kan voor beide partijen vruchtbaar uitgevoerd moeten worden. Dat geldt bijvoorbeeld voor het zijn. Het voordeel van een jonge journalist in huis - die digitaliseren van archieven. Daarom wordt dankbaar gebruik onbevangen 'domme vragen' kan stellen - kan ook zijn dat gemaakt van vrijwilligers. Om hen ook goed in te kunnen medewerkers van het archief zich beter bewust zijn wat hun zetten, benadrukken enkele geïnterviewden het belang om werk voor een breder publiek interessant kan maken. ook voor vrijwilligers personeelsbeleid te ontwikkelen. Het vergt veel tijd van de afdeling Personeelszaken, maar Ook op andere terreinen kan samenwerking met een uiteindelijk heeft dit wel het effect dat vrijwilligerswerk niet opleiding vruchtbaar zijn. Cultuurmanagement, marketing, vrijblijvend is. In Rotterdam is ervoor gekozen niet al het vrijwilligerswerk op het archief zelf te laten uitvoeren. Er zijn werkplekken bij historische verenigingen ingericht, maar ook bij mensen thuis. Dat heeft het voordeel dat ze niet gebonden zijn aan de openingstijden van het archief. Vanzelfsprekend werden wel voorwaarden gesteld aan het beschikbaar stellen van computers en scanners.

Het werken op afstand van het archief vraagt om goede ICT- voorzieningen zodat het werk efficiënt kan gebeuren en het niet nodeloos veel (helpdesk)tijd kost van medewerkers van het archief. De pilotprojecten in Rotterdam en Eindhoven hebben hiermee ervaring opgedaan. 7 Veranderingen in de eigen organisatie "Een publiekgerichte instelling is niet iets van één afdeling. Het moet in de hele organisatie voelbaar zijn."{Ed\N\n Jacobs, museum jan Cunen in Oss)

Om een publiekgericht archief te worden, is meer nodig dan Veel archiefinstellingen zitten nu midden in een cultuur- enthousiasme en een paar aansprekende projecten. De verandering. Soms omdat de doelstelling van de instelling organisatie moet er op toegerust zijn om de ambities van de verandert (van bewaren naar publiek maken), soms vanwege instelling waar te maken. Dat gaat niet van de ene op de een fusie tussen archiefinstellingen, soms beide. De andere dag. problemen die met een cultuuromslag gepaard gaan, zijn niet uniek voor archieven. Het loont dan ook om te kijken hoe dit Het personeelsverloop is gering bij archiefinstellingen. Dat buiten de archiefsector wordt aangepakt. Ingrijpende betekent dat jarenlang een bepaald gedrags- en werkpatroon veranderingen kunnen in een vrij beperkte tijd gerealiseerd is ingesleten, dat altijd gewaardeerd werd. Als ineens de worden, en hoeven niet met grote weerstanden gepaard te (onuitgesproken) boodschap is: 'wat jij jaren gedaan hebt, gaan.^ dat willen we nu niet meer', worden mensen onzeker en ontstaan er weerstanden. Mensen mopperen, of knikken Douwe Huizing van het Drents Archief adviseert voorbeeld- instemmend maar gaan ondertussen op de oude voet voort. projecten hand in hand te laten gaan met de noodzakelijke

3 Zie Bert Po!: 'Örganis(Uieci4lU4ur: tussen hsthojen fasipakf In: Holland Management Review, S3, niei juni, p.80-82 organisatieverandering om nieuwe taken goed aan te kunnen. aan het voor bredere kring toegankelijk maken van de 'Een concreet project is de makkelijkste manier om mensen historische informatie. Het vraagt om een wat creatievere te enthousiasmeren. Zoek er de juiste mensen bij - liefst uit benadering dan velen gewend zijn. En creativiteit kun je de eigen organisatie. Zij kunnen laten zien dat het mogelijk is stimuleren. Edwin Jacobs van museum Jan Cunen ziet veel in met een nieuwe benaderingswijze nieuwe doelgroepen te het stimuleren van contacten met andere instellingen. Niet interesseren voor informatie uit het archief.' Voor het alleen op directieniveau, maar organisatiebreed. Het doel is toerusten van de organisatie is een goed personeelsbeleid ook niet primair om samen projecten te doen, maar wel om cruciaal. Bij de selectie van medewerkers kun je er al rekening de blik op de eigen organisatie en mogelijkheden te mee houden dat je mensen zoekt die gevoel hebben voor een verruimen. Publiekgerichtheid vraagt enige geestelijke nieuwe benadering. Die niet wars zijn van samenwerking en flexibiliteit. Daartoe helpt het soms oplossingen te bedenken het leuk vinden historische informatie bij de burgers te voor een andere instelling. Bijvoorbeeld door met de brengen. Maar ook voor zittende medewerkers zijn voldoende bibliotheek mee te denken over hoe ze jongeren kunnen mogelijkheden. bereiken voor de kinderboekenweek. Probeer buiten de gebaande paden te denken. Stimuleer mensen om ideeën Iedereen die werkt bij het Archief - van zeer gespecialiseerde naar voren te brengen, en doe daar dan iets mee. archivaris, restaurateur, tot baliemedewerker en P&O'er - kan vanuit zijn eigen invalshoek een waardevolle bijdrage leveren Douwe de Graaf vraagt alle medewerkers van het RHC Limburg een jaarplan op te stellen dat aansluit bij de doelen van de organisatie. Iedereen moet kunnen uitleggen waar hij het jaar mee bezig is, waarom en voor wie hij dat doet, en welke concrete producten voor welke doelgroepen gemaakt worden. Dat kan een tentoonstelling zijn, een publicatie, maar ook een lezing, cursus of inventaris. Voor een breed of juist een select publiek. Dit levert input voor het jaarlijkse productenboek.

Archivarissen hoeven niet ineens heel ander werk te gaan doen. Het zijn specialisten wier (steeds zeldzamer wordende) expertise altijd nodig blijft. Alleen al de noodzaak om over doel en doelgroep na te denken, brengt medewerkers (en hun leidinggevenden) in beweging. Met als uiteindelijke doel meer mensen te laten genieten van het verleden. De pilotprojecten van het convenant Archieven Regionaal Historische Samenwerking Trekker: Gemeentearchief Rotterdam (GAR) In het kader van het convenant Archieven zijn vijf Het GAR heeft als pilotproject diensten ontwikkeld voor pilotprojecten uitgevoerd die voor andere archiefinstellingen omliggende gemeenten. Hierbij staat het zichtbaar maken van een voorbeeld kunnen zijn om het archief voor een bredere het lokale erfgoed centraal. Er zijn onder meer lokale projecten doelgroep toegankelijk te maken. uitgevoerd op het gebied van educatie en digitale ontsluiting van archiefmateriaal via gemeentelijke websites.

Marketing: ontwikkelen serviceconcepten voor uiteenlopende doelgroepen Trekker: Drents Archief in samenwerking met drie noordelijke provincies Doelgroepen zijn door onderzoek in kaart gebracht. Vervolgens is er een methodiek ontwikkeld om voor deze doelgroepen passende activiteiten te ontwikkelen: de serviceconcepten. De publicatie Verleiden met het verleden vormt een handleiding die voor archiefdiensten makkelijk te gebruiken is. Historische Informatiepunten in bibliotheken decentrale dienstverlening mogelijk te maken. Trekker: Historisch Centrum Overijssel in samenwerking met bibliotheken in Overijssel Regionaal Historisch Netwerk Achterhoek-Liemers In drie bibliotheken zijn Historische Informatiepunten Trekker: provincie Gelderland en archieven in Achterhoek- geplaatst waar bezoekers informatie over de lokale Liemers geschiedenis kunnen vinden. Die informatie is afkomstig uit De provincie Gelderland heeft in de regio Achterhoek-Liemers archief en bibliotheek. De nieuwsgierigheid van het publiek een gemeenschappelijke website gerealiseerd van vijf wordt steeds geprikkeld door regelmatig wisselende thema's. erfgoedinstellingen: drie streekarchieven, een Er is een businessplan beschikbaar voor instellingen die dit waterschapsarchief en een bibliotheek. initiatief ook willen toepassen.

Backoffice +; decentrale dienstverlening in bibliotheken Trekker: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven De pilot van het RHC Eindhoven heeft zich gericht op het realiseren van archiefloketten in de bibliotheken van Helmond en Eindhoven. Centraal stond het aanpassen van de technische infrastructuur en beheersorganisatie om Deze publicatie verschijnt ter gelegenheid van de afronding van het Convenant Archieven. Convenantpartijen zijn: Vereniging van Nederlandse Gemeenten Interprovinciaal Overleg Unie van Waterschappen Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Opdrachtgever: Jan de Jong, directie Cultureel Erfgoed Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Auteur: Christine Swankhuisen / Tabula Rasa

Vormgeving: Agnes den Hartogh / Gouden Tandem

© ministerie van OCW, 2005