Evaluatie Landschapsvisie Studentengroep
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Evaluatie landschapsvisie Drentsche Aa Dorpen en hun vrijetijdseconomie 18-12-2015 Studentengroep Wageningen University 1 Colofon Evaluatie Landschapsvisie Drentsche Aa 18 December 2015 Auteurs: Ties Blaauw Jorn Haalboom Opdrachtgever provincie Drenthe: ir. M. van der Merwe Coördinatoren Wageningen Universiteit dr. ir. M.Brinkhuijsen ir. G.Bartelse Capita Selecta Master landscape architecture and planning Wageningen Universiteit, Nederland 2 Inhoudsopgave >>> Samenvatting ............................................................. 4 >>> Introductie .................................................................. 5 Achtergrond en ontwikkeling ............ 7 Analyse >>> Analyse op grote schaal .............. 9 >>> Analyse op kleine schaal ..............15 Dorpsranden ......................................... 47 Ommetjes ............................................. 53 Leefstijlen .............................................. 59 Scenario’s .............................................. 63 >>> Tot slot............................................................................ 77 >>> Literatuurlijst .................................................................. 78 >>> Figurenlijst ..................................................................... 79 >>> Bijlage ........................................................................... 81 3 Samenvatting In 2005 werd de landschapsvisie Drentsche Naast deze analyse is er een literatuuron- Aa gepresenteerd door landschapsarchi- derzoek gedaan naar de (verblijfs)recreatie tect Berno Strootman. Nu, 10 jaar later, is het in Drenthe. Uit dit onderzoek blijkt dat er tijd om deze landschapsvisie te evalueren een verzadigde recreatiemarkt is opge- en herijken. treden in Drenthe, met name in de kam- Dit document dient als opstap voor deze peersector. Daarnaast is er gebleken dat er herijking en richt zich voornamelijk op de veel aanbod is in de rustige en natuurlijke dorpen in de Drentsche Aa en hun vrijetijds- voorzieningen, maar slechts weinig aanbod economie. in de luxe, sportieve en avontuurlijke voor- zieningen. Door middel van een uitgebreide inventari- satie en analyse is er getracht een beeld te Op basis van de conclusies uit het analy- krijgen van de huidige en nieuwe ontwikke- se- en literatuuronderzoek zijn er concrete lingen in een aantal Drentse esdorpen. De voorstellen gedaan voor de drie dorpen. geanalyseerde dorpen zijn Tynaarlo, Ande- Deze voorstellen zijn nader uitgewerkt in ren en Zeegse. drie mogelijke scenario’s. Scenario 1 (Con- Uit het analyse onderzoek blijkt dat de templatief) gaat uit van weinig nieuwe dorpselementen (o.a. brink en dorpsstraat) ingrepen en richt zich voornamelijk op men- en landschapselementen (o.a. velden en sen die rust zoeken. Scenario 2 (Traditioneel essen) vaak nog goed herkenbaar zijn, actief) gaat uit van ingrepen die historisch maar gevoelig zijn voor aantasting door verantwoord zijn en richt zich voornamelijk nieuwbouw. Deze nieuwbouw leidt vaak tot op mensen die cultuur zoeken. Scenario 3 ‘harde randen’, abrupte overgangen van (Lokaal actief), gaat uit van zoveel moge- bebouwing naar het landschap). Daarnaast lijk ingrepen (passend in de dorpsstructuur) zijn de dorpen infrastructureel goed ontslo- gericht op de vrijetijdseconomie. Mensen in ten, maar ontbreken ommetjes vaak. Ver- dit scenario zijn voornamelijk op zoek naar der zijn activiteiten in de dorpen matig aan- activiteiten. wezig en liggen trekpleisters vaak buiten de dorpskernen. Tot slot verschillen overnach- Tot slot zijn de scenario’s geëxtrapoleerd tingsmogelijkheden voor recreanten erg per naar het gehele Drentsche Aa gebied, om dorp. een beeld te geven wat voor impact deze op de context hebben. 4 Introductie In 2005 werd de landschapsvisie Drentsche De volgende documenten zijn als leidraad Aa gepresenteerd door landschapsarchi- gebruikt bij het opstellen van dit rapport: tect Berno Strootman. De landschapsvisie Drentsche Aa 2005 (versie 1.0) werd destijds - Landschapsvisie Drentsche Aa (2005) positief ontvangen vanwege zijn heldere - Landschapsontwikkelingsplan Tynaarlo structuur, fraaie kaarten en duidelijke voor- (2009) stellen. - Strategische toekomstvisie Aa Hunze (2009) Nu, 10 jaar later, is het tijd om deze land- - Toolboek Rondje Rand (2014) schapsvisie te evalueren en herijken. Hier- - Handleiding ommetjes (2005) voor zijn er in opdracht van de provincie - Verblijfsrecreatie in Drenthe (2014) Drenthe verschillende werkgroepen opge- zet, waaronder een studentenwerkgroep. Dit document is opgesteld door studenten van de Wageningen Universiteit en levert een opstap voor de herijking van de land- schapsvisie. De provincie ziet graag een verbetering van het aanbod aan vrijetijdseconomie in de dorpen van het Drensche Aa, wat in minde- re mate naar voren komt in de landschaps- visie 1.0. In dit onderzoek is daarom een uit- gebreide inventarisatie en analyse gedaan van enkele dorpen gelegen in de Drentsche Aa (casusstudie). Uit deze analyse zijn enke- le voorstellen naar voren gekomen, welke zijn uitgewerkt tot verschillende scenario’s. Naast de provincie hebben de ge- meentes Tynaarlo en Aa en Hunze een adviserende rol gehad tijdens dit pro- ject, om hun visie te geven omtrent de vrijetijdseconomie in de Drentsche Aa. 5 Fig. 1 Drentsche Aa Schaalvergroting + Land- en tuinbouwbedrijven Drenthe stoppende boeren Aantal fig. 2 (Cbs, 2015) Vergrijzing 65-plussers Aantal Ontgroening fig. 3 (Cbs, 2015) Verdeling leeftijdsgroepen Aantal fig. 4 (Cbs, 2015) Verzadigde markt fig 5. (Thijs et al. 2014) 6 Achtergrond en ontwikkelingen In de landschapsvisie 2005 is een uitgebreid Naast schaalvergroting speelt vergrijzing en onderzoek gedaan naar de ontstaanswijze ontgroening een grote rol in de toekomst van het landschap van de Drentsche Aa. van het gebied. In Drenthe zal het aantal Hieruit bleek dat er de afgelopen eeuwen 0-15 jarigen in de periode 2015 tot 2040 met hevige veranderingen hebben plaatsge- bijna 11.500 personen afnemen. In dezelfde vonden in het landschap. In de landschaps- periode zal het aantal 65-plussers met 48.000 visie wordt genoemd dat het huidige land- toenemen. De bevolking in de leeftijdsgroep schap van de Drentsche Aa beschouwd kan 15-67 zal in de periode 2020-2040 met 18% worden als een rudiment van 1900. Het gaat dalen tot 260.000. Per 1 januari 2015 was bij- hierbij voornamelijk om de beekdalen, essen na 21% van de Drentse bevolking 65 jaar of en dorpen (Strootman, 2005). De afgelopen ouder. Rond 2040 zal dit aandeel meer dan eeuw is het landschap steeds bruikbaarder 32% zijn. Het Nederlandse cijfer zal daar on- geworden, maar daardoor is er veel kwaliteit der liggen met ca. 26% (CBS, 2015). verloren gegaan. Een van de belangrijkste verandering die heeft plaatsgevonden is het Adviesbureau ruimte & vrije tijd heeft een on- ‘onleesbaar’ worden van het landschap. Dit derzoek gedaan naar de verblijfsrecreatie in betekent dat de landschapselementen (es- Drenthe (Thijs et al.2014). Zij concludeerden sen, beek, velden) niet meer goed te onder- dat er sprake is van een verzadigde recre- scheiden zijn van elkaar. Echter moeten we atiemarkt, met name in de kampeersector. uitkijken dat het beeld van 1900 niet als ide- De verzadigde markt blijkt voornamelijk te aalbeeld word gezien, waarin ‘museumdor- gaan om een vervangingsmarkt, waarin pen’ ontstaan. Elk dorp heeft zijn eigen iden- bedrijven meer richten op kwaliteit in plaats titeit en kwaliteit en er zal maatwerk plaats van kwantiteit. (Thijs et al. 2014). Verder is het moeten vinden om in te spelen op huidige verblijfsrecreatieve product voornamelijk en nieuwe ontwikkelingen. gericht op de ‘groene leefstijlen’, wat resul- teert in een eentonig aanbod in de vrijetijds- Een van de ontwikkelingen die al jaren plaats- sector (nader toegelicht in hoofdstuk leefstij- vind, in zowel het Drentsche Aa gebied en len). Nederland in zijn geheel, is de schaalvergro- Tot slot zijn er ook koplopers die kansen zien ting in de agrarische sector. Sinds 2005 is het in de markt. Zij investeren graag en hebben aantal agrarische bedrijven in Drenthe ge- hier ook de mogelijkheid toe. daald met bijna 17%, van 4.200 naar 3.500 bedrijven (CBS, 2015). In vergelijking met Ne- derland daalt het aantal agrarische bedrij- ven gemiddeld minder snel (19%). Gepaard met de schaalvergroting gaat de groei van het landbouwareaal. In Drenthe is dit geste- gen van 37 hectare in 2005 tot 43 hectare in 2014. De Drentse bedrijven zijn bovendien groter en extensiever dan gemiddeld in Ne- derland (CBS, 2015). 7 Provincie Gemeente Nationaal landschap Nationaal park 8 Analyse op grote schaal Om de vrijetijdseconomie in de dorpen te onderzoeken is het van groot belang om het grotere geheel in acht te nemen. Op de kaart links is goed te zien hoe het nationa- le park, de Drentsche Aa, ligt ingebed in de grotere grensgebieden. Op de volgende pagina’s zijn de overnach- tingsmogelijkheden, parkeerplaatsen en fietsroutes in kaart gebracht. De overnach- tingsmogelijkheden voor het gebied zijn te zien in figuur 8. Omwille van de beperk- te tijd zijn vakantiehuizen buiten beschou- wing gelaten. In figuur 9 ziet u de parkeer- plaatsen, het is goed te zien dat deze zich voornamelijk buiten de dorpskernen be- vinden. Het fietsknooppuntennetwerk is af- gebeeld in figuur 10, dit is van belang om de fietsmogelijkheden en ontslotenheid van het gebied te kunnen onderzoeken. Bij voorkeur waren ook de wandelroutes in kaart gebracht. Echter blijkt dat de do- cumentatie van wandelroutes erg gefrag- menteerd is, door onder andere Staatsbos- beheer, Nationaal park,