iI i1 » i1

jU /U It F M () [\j I It U I! EPISCOPORUM

CLEMENTIS VIII, INNOCENTII ET BENEDICTI XIII 1 X O » | E «N i— 3 M jussu bH P C p . EDITUM 1— ’H 0 -H > U -P P 0 0 3 • BENEDICTI XIV ET LEONIS XIII CO P 0 i- 'H n *H H P 0 • C 0 0 hH AUCTORITATE RECOGNITUM £D n -P o E ar~3 E 0 0 rH H 0 Q E O CJ l-H H 3 co 1— i— CL P E X HH X O Ch 13 1— P CL »— U 'H X 0 O -P P O CL O 0 0 CO © O •H •H O -H EDITIO TERTIA POST TYPICAM e: O TJ C CL CL ZD (!) 0 0 • 0 cr •H C 0 m E o CL 0 P DO U 0 CL 0 GD Csl iH O P © CN 0 i LJ 0 P 0 T3 I i •H cn *H 0 Ui 03 C n cO > • O CL •H X bH CD CL E LJ C X e rH CO m O «H E * 'O u UJ E -H H 3 CM © P 0 P P P *H 0 «E P C •H P «i CJ I— 0 0 •H C P ‘H S 0 O *o CJi 0 •H * O CJ O 0 O H X rH s: c C D U LJ c 0 0 0 tr b-A CD M s: bJ CC CJ 00 in in 03 ^VERSJT^v UNIVERSITAS S. PAUM i— in sr C? ^ W Gl !3LlOTRlQOE “ LERA H) ^ d H SEMiNARlUM J° ^ mh% ssmiM ^

TAURINI MARI E T T I ROMA, Sanet* Sedis Apostolicae et Sacrse Rituum Congregationis Typographi 'I

SS. DOMINI NOSTRI BENEDICTI XIV APOSTOLIC/E LITTERA

In forma Brevis de nova Ritualis, Cseremonialis Episcoporum, necnon et Romani Pontificalis editione, ex quibus selegimus quce Cceremoniale Episcoporum tan- tummodo spectant.

BENEDICTUS PAPA XIV. AD PERPETUAM REI MEMORIAM.

uam ardenti studio, incredibili sollicitudine, assidua cura, et indefesso, diuturnoque labore, adhibitis etiam, accitisque unde- Q quaque viris in sacra doctrina, disciptinaque ecclesiastica ver- satis, seque ac de rerum Liturgicarum peritia peritissimis, sedulam operam navaverint, atque contenderint Praedecessores Nostri Ro- mani Pontifices, ut Rituale Romanum, Cceremoniale Venerabilium Fratrum Episcoporum et Pontificale Romanum, sive emendatis er- roribus, sive correctis inordinationibus, sive ablatis inutilibus, sive restitutis necessariis, ad eam tandem formam, normamque, juxta quam de praesenti usui sunt, maximo cum omnium virorum eccle- siasticorum commodo et utilitate redigerentur; praestat in primis intelligere ex ipsis praesertim Apcstolicis in simili forma Brevis lit- teris eorumdem Praedecessorum Nostrorum, qui post S. Pium Pa- pam V. felicis recordationis Clemens VIII. Innocentius X. Paulus V. Urbanus VIII. et Benedictus XIII. ad gravissimum dignissimumque hujusmodi oipus omnibus numeris absolvendum sese pro viribus ad- diderunt. Tenores autem memoratarum litterarum sunt, qui sequuntur. Ac primum quidem , quce pro Rituali Romano statuit Paulus Papa V. Bulla incip. Apostolicae Sedi, brevitatis gratia hic omittuntur. Sequitur vero Clementis VIII. Bulla pro Cceremoniati Epi- scoporum.

CLEMENS PAPA VIII. Ad perpetuam rei memoriam. Cum novissime Pontificale Romanum, antea mendosum et corruptum, a piis et eruditis viris emendari et restitui, et demum ad Episco- porum et aliorum Ecclesiarum Praelatorum communem usum et commoditatem divulgari, et in universali Ecclesia ab omnibus ob- servari mandaverimus; operae pretium visum fuit Czeremoniale Episcoporum omnibus Ecclesiis, praecipue autem Metropolitanis, Ca- thedralibus et Collegiatis perutile ac necessarium, in quo Ritus VI VII

alia divina Officia, locorum et et Caeremoniae celebrandi Missas, Vesperas, et alio quopiam adminiculo Romae impressa, eam ubique eisdem Episcopis, praesentes facerent, si essent exhibitae ac in aliis Ecclesiae functionibus et actibus, ab gentium fidem faciant, quam observandae, ac modus etiam vel ostensae. ac aliis Praelatis inferioribus in eisdem ecclesiasticas, quam etiam praecedendi tam inter personas ipsas Datum Romae apud Sanctum Petrum sub Annulo Piscatoris, similiter servandus continentur, quodque pridem inter eas et laicos die XIV. Julii MDC. Pontificatus Nostri Anno Nono. cu- multis mendis respersum fuerat, similiter reformari, et restitui nonnullis Barbianus. raremus. Eapropter id ipsum Caeremoniale Episcoporum a M. Vestrius apprime ver- piis, ac eruditis, in hisque sacris Ritibus et Caeremoniis Pontificali refor- satis viris examinari, corrigi, et in optimam, ipsique Deinde INNOCENTIUS PAPA X. Ad perpetuam rei memoriam. opus mato maxime congruentem formam redigi mandavimus. Quod Etsi alias fel. rec. Clemens Papa VIII. Praedecessor Noster Caere- fuisse acce- cum ea, qua decuit fide et diligentia, jam absolutum moniale Episcoporum, omnibus Ecclesiis, praecipue autem Metropo- pimus. Porro reliquum est, ut hujus operis labor eum, ad quem di- litanis, Cathedralibus, et Collegiatis perutile, ac necessarium, in rectus est, finem consequatur. Idcirco Caeremoniale Episcoporum quo Ritus et Caeremoniae celebrandi Divina Officia, ac in aliis Ec- hujusmodi jussu Nostro emendatum et reformatum motu proprio, clesiae functionibus et actionibus ab iisdem Episcopis aliisque per- etiam praecedendi tam et ex certa scientia, ac de Apostolicae potestatis plenitudine Praelatis inferioribus observandae, ac modus petuo approbantes, illudque in universali Ecclesia ab omnibus et inter personas ipsas ecclesiasticas, quam etiam inter eas, et laicos singulis personis, ad quas spectat, et in futurum spectabit, per- similiter servandus, continentur, multis antea mendis refertum cor- ac Caeremo- rigi curaverit attamen successu temporis compertum est, petuo observandum esse praecipimus, et mandamus; et restitui ; diuturnitatis niale hujusmodi sic emendatum et reformatum nullo unquam tem- plurimos errores et menda in idem Caeremoniale, sive omnino incuria, aliave de causa irrepsisse, illud- pore in toto vel in parte mutari, vel ei aliquid addi, aut injuria, sive Typographorum Pasto- detrahi posse, ac quascumque personas praedictas, quae sacerdotalia que proinde iterata emendatione indigere. Eapropter Nos pro munera exercere, aut alia quaecumque in ipso Caeremoniali contenta rali Nostra sollicitudine id ipsum Caeremoniale Episcoporum a non- facere, aut exsequi debent, ad ea peragenda et praestanda juxta nullis Venerabilibus Fratribus Nostris S. R. E. Cardinalibus, aliisque hujus Caeremonialis formam et praescriptum teneri, neminemque ex piis, et eruditis, sacrorumque Rituum et Caeremoniarum apprime exsistit, nisi peritis viris corrigi mandavimus, quod cum ab illis ac- iis, quibus ea exercendi et faciendi munus impositum et emendari formulis, quae hoc Caeremoniali continentur servatis satisfacere curatissime praestitum fuisse acceperimus, idcirco ne tam utilis Ec- posse, perpetuo statuimus, et ordinamus. Per praesentes autem clesiae Catholicae hac in re Cardinalium et aliorum praedictorum antiqua Caeremonialia in his, quae praedicto Caeremoniali reformato labor optato frustretur effectu, motu proprio, ac ex certa scientia censeri volumus, sed Nostris, deque Apostolicae potestatis plenitudine Caeremoniale Epi- sunt conformia, minime aboleri, aut abrogata \ illorum usum (salva reformatione praedicta) permittimus. Non ob- scoporum hujusmodi jussu Nostro, ut praemittitur, recognitum et stantibus praemissis, ac Constitutionibus, et ordinationibus Aposto- emendatum perpetuo confirmamus et approbamus, illudque in uni- Conciliis editis et singulis personis, quas spectat, Iicis, ac etiam in Provincialibus et Synodalibus versali Ecclesia ab omnibus ad generalibus vel specialibus, necnon quarumvis Ecclesiarum etiam et in futurum spectabit, perpetuo observandum esse praecipimus, et juramento, confirmatione Apostolica, vel quavis firmitate alia robo- mandamus; ac Caeremoniale hujusmodi sic emendatum nullo un- ratis, statutis, et consuetudinibus, ceterisque contrariis quibuscum- ; quam tempore in toto, vel in parte mutari, vel ei aliquid addi, aut qui quascumque personas praefatas, quae sa- que. Volumus autem, et pari motu et auctoritate decernimus, ut ,J omnino detrahi posse, ac a in ipso Caeremoniali in Romana Curia sunt praesentes, lapsis duobus mensibus, qui vero cerdotalia munera exercere aut alia quaecumque intra montes, octo, et qui ultra ubique locorum degunt, duodecim contenta facere aut exsequi debent, ad ea peragenda et praestanda Caeremonialis praescriptum teneri, neminem- integre excursis, vel alias, ubi venalium hujus Caeremonialis volu- i juxta hujus formam et minum notitiam et facultatem habuerint, sacras Caeremonias et que ex iis, quibus ea exercendi et faciendi munus impositum exsistit, | praescriptos, juxta illius modum et nisi formulis, quae hoc Caeremoniali continentur, servatis, satisfa- Ritus in eodem Caeremoniali J in quibuscumque actibus exercere et observare teneantur, cere posse perpetuo statuimus et ordinamus. Per praesentes autem normam gj i his, praefato Ipsarum autem litterarum exempla, manu Notarii publici, et sigillo ; antiqua Caeremonialia in quae Caeremoniali emendato dignitate ecclesiastica constitutae, aut illius ji sunt conformia, minime aboleri, aut abrogata censeri volumus; sed alicujus personae in | praedicta) permittimus. Curiae obsignata, vel in ipsis voluminibus absque praedicto, vel j l iliorum etiam usum (salva emendatione Non );

VIII IX

obstantibus praemissis, ac Apostolicis, etiam in Universalibus, Pro- cet immeriti et obluctantes, evecti fuimus, in hanc etiam sollicitu- vel spe- vincialibusque et Synodalibus Conciliis editis generalibus dinem cogitationes Nostras direximus, Nosque ipsi hoc opus aggressi, quarumvis Ec- cialibus Constitutionibus et Ordinationibus, necnon illud, nonnullis etiam adhibitis piis ac eruditis viris sacrorumque confirmatione Apostolica, vel quavis fir- clesiarum etiam juramento, Rituum apprime peritis, qui operam suam in ipso Caeremoniali consuetudinibus, privilegiis quoque, mitate alia roboratis statutis et emendando ac restituendo Nobis contulerunt, benedicente Domi- induitis et litteris Apostolicis, quibusvis Ecclesiis et personis in no perfecimus. Itaque ne tam utilis Ecclesiae Catholicae hac in re labor contrarium praemissorum quomodolibet concessis, confirmatis, et in- suo frustretur effectu, motu proprio, ac ex certa scientia Nostris, -- novatis. Quibus omnibus et singulis illorum tenores praesentibus pro deque Apostolicae potestatis plenitudine, Caeremoniale Episcoporum expressis habentes ad praemissorum effectum specialiter et expresse hujusmodi a Nobis, ut praemittitur, recognitum et emendatum, per- derogamus, ceterisque contrariis quibuscumque. Volumus autem, -et petuo confirmamus et approbamus, illudque in universali Ecclesia pari motu et auctoritate decernimus, ut qui in Romana Curia sunt ab omnibus et singulis personis, ad quas spectat, et in futurum praesentes, lapsis duobus, qui vero intra montes, octo, qui ultra ubi- spectabit, perpetuo observandum esse, in virtute sanctae obedientiae que locorum degunt, duodecim mensibus integre excursis, vel alias, praecipimus, et mandamus; ac Caeremoniale hujusmodi sic emen- ubi venalium hujus Caeremonialis voluminum notitiam et facultatem datum, nullo tempore, in toto vel in parte mutari, vel ei habuerint, sacras Caeremonias et Ritus in eodem Caeremoniali prae- unquam aliquid addi, aut omnino detrahi posse, ac quascumque personas scriptos, juxta illius modum et normam in quibuscumqiie actibus ex- praefatas, Sacerdotalia exercere, aut ercere et observare teneantur. Quodque earumdem praesentium lit- quae Pontificalia et munera terarum exemplis manu Notarii publici subscriptis, et sigillo alicujus alia quaecumque in ipso Caeremoniali contenta, facere, aut exsequi debent, ea peragenda et praestanda, juxta hujus Caeremonialis personae in dignitate ecclesiastica constitutae, aut illius Curiae mu- ad formam et praescriptum teneri, ex iis, quibus ea exer- nitis, vel in ipsis voluminibus absque praefato, vel alio quopiam neminemque quae adminiculo Romae impressis, eadem ubique locorum et gentium cendi et faciendi munus impositum exsistit, nisi formulis, hoc Caeremoniali continentur, servatis, satisfacere posse, perpetuo sta- fides adhibeatur, quae praesentibus ipsis adhiberetur, si essent exhi- tuimus, et praesentes antiqua Caeremonialia bitae vel ostensae. ordinamus. Per autem in his, quae praefato Caeremoniali emendato sunt conformia, mi- Piscatoris, Datum Romae apud S. Mariam Majorem sub Annulo nime aboleri, aut abrogata censeri volumus ; sed illorum etiam usum die XXX. Julii MDCL. Pontificatus Nostri Anno Sexto. (salva emendatione praedicta) permittimus. Non obstantibus prae- missis, ac Apostolicis, et in Universalibus, Provincialibusque et M. AI. Mavaldus. Synodalibus Conciliis editis generalibus vel specialibus Constitutio- nibus et Ordinationibus, necnon quarumvis Ecclesiarum etiam ju- Demum BENEDICTUS PAPA XIII. Ad perpetuam rei memo- ramento, confirmatione Apostolica, vel alia quavis firmitate roboratis riam. Licet alias fel. rec. Clemens VIII. ac subinde Innocentius X. statutis et consuetudinibus, privilegiis quoque, induitis et litteris Romani Pontifices Praedecessores Nostri Caeremoniale Episcoporum Apostolicis, quibusvis Ecclesiis et personis in contrarium praemis- edendum, atque a mendis expurgandum curaverint, processu ta- sorum quomodolibet concessis, confirmatis, et innovatis. Quibus, errores - et singulis, ]jj men temporis compertum est, novos non minus Typogra illorum tenores praesentibus pro expressis habentes, ad phorum imperitia, quam aliorum culpa et negtigentia in illud irre- praemissorum effectum specialiter et expresse derogamus, cete- psisse, ac proinde Nos, qui in minoribus constituti, per annos quin- risque contrariis quibuscumque. Volumus autem, et pari motu et Metropolitae dignitate perfuncti su- auctoritate ti. quaginta Episcopi ac munere et ] decernimus, ut qui in Romana Curia sunt praesentes, mus, cum nihil antiquius habuerimus, quam ut sacros Ritus et Cae- lapsis duobus, qui vero circa montes, octo, et qui ultra ubique lo-

- di- ,rf> remonias secundum antiquam ac laudabilem Romanae Ecclesiae . corum degunt, duodecim mensibus integre excursis, vel alias, ubi

> sciplinam adamussim perageremus, diuturno eorum usu ac studio J venalium hujus Caeremonialis voluminum notitiam et facultatem animadvertimus, utile ac necessarium maxime futurum, si rursus habuerint, sacras Caeremonias et Ritus in eodem Caeremoniali prae- idem Caeremoniale novis curis recognitum ederetur, obscura quaedam 1 scriptos, juxta illius modum et normarrf in quibuscumque actibus

in eo et ambigua illustrarentur, corrupta alia et depravata emenda- exercere, et observare teneantur. Quodque earumdem praesentium lit- rentur, nonnulla praeterea inter se pugnantia et contraria conci- terarum exemplis manu Notarii publici subscriptis, et sigillo alicujus liarentur, aliaque demum hactenus praetermissa suis locis opportune;; personae in dignitate ecclesiastica constitutae, aut illius Curiae mu- adderentur. Ubi primum igitur ad Summi Apostolatus fastigium, li-M nitis, vel' in ipsis voluminibus absque praefato, vel alio quopiam X XI

et gentium fi- adminiculo Romae impressis, eadem ubique locorum etiam immemorabili irrepsisse jamdudum, etiam dum in minoribus exhi- des adhibeatur, quae praesentibus ipsis adhiberetur, si essent essemus, noveramus, ut eosdem penitus adimeremus, ne ullus un- bitae vel ostensae. quam in posterum querelis, ac dissidiis inter utrosque forsan obo- rientibus Datum Romae apud Sanctum Petrum sub Annulo Piscatoris pateat aditus, nonnullis ex Venerabilibus Fratribus Nostris Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalibus, qui Congregationibus Sa- die VII. Martii MDCCXXVII. Pontificatus Nostri Anno Tertio. Pro crorum Rituum et Caeremoniarum praepositi sunt, negotium dedi- D. Cardinale Oliverio, Carolus Archiepiscopus Emissenus. mus, ut Leges et Instituta caeremonialia pro corrigendis et aufe- rendis iisdem abusibus opportuna et salutaria conderent. Hujus- Pratermittitur hic Bulla Clementis Papae VIII. incip. Ex quo in modi vero Leges et Instituta Caeremonialia ab iisdem Cardinalibus Ecclesia. Alia item Urbani Papae VIII. incip. Quamvis alias, quce praescripta et a Nobis inspecta cum probassemus, quo firmius subsi- Pontificale respiciunt. Sequitur vero Bulla: Quoniam autem Nos pro stant et serventur exactius, tenore praesentium, Apostolica aucto- paterna charitate vehementer cupientes, ut Christifidelibus in arti- ritate approbamus et confirmamus, atque ab omnibus et singulis, culo mortis constitutis, quoad fieri posset, universis Apostolica Be- ad quos spectat, et in futurum spectabit, perpetuo observanda esse nedictio Nostro nomine impertiretur, et Plenaria omnium suorum statuimus, praecipimus et mandamus. Decernentes easdem praesen- peccatorum Indulgentia elargiretur, per alias Nostras sub Plumbo tes litteras semper firmas, validas et efficaces exsistere, et fore, litteras anno Incarnationis Dominicae MDCCXLVII. Nonis Aprilis, suosque plenarios et integros effectus sortiri et obtinere, ac illis, Pontificatus Nostri anno septimo datas omnibus Ecclesiarum An- ad quos spectat, et pro tempore quandocumque spectabit, in omnibus tistitibus hujusmodi facultatem sub certis modo et forma expressam et per omnia plenissime suffragari. Sicque in praemissis per quos- tribuimus, atque insimul Formulam Benedictionis^ et Indulgentiae cumque Judices Ordinarios et Delegatos etiam Causarum Palatii Apo- hujusmodi dandae praescripsimus, quemadmodum Encyclicam etiam stolici Auditores judicari et definiri debere, ac irritum et inane, Nostram Epistolam die XIX. mensis Martii anno MDCCXLIV. ad si secus super iis a quoquam quavis auctoritate scienter vel igno- dilectos Filios Generales Ordinum Regularium, quibus a S. Sede in- ranter contigerit attentari. Non obstantibus quibuscumque in con- dulta vel indulgenda erat facultas Pontificiam Benedictionem ef- trarium praemissorum quomodolibet facientibus. Volumus autem, ut fundendi super Populum statis diebus, scripseramus super modo et earumdem praesentium litterarum transumptis, seu exemplis etiam ritu, quibus praedicta Benedictio danda est. impressis, manu alicujus Notarii publici subscriptis, et sigillo perso- Praeterea ad nonnullas lites et controversias exortas e medio tol- nae in ecclesiastica dignitate constitutae munitis, eadem prorsus lendas, itidem per alias Nostras in simili forma Brevis litteras con- fides tam in judicio quam extra illud adhibeatur, quae ipsis firmaveramus leges et instituta Caeremonialia jussu Nostro edita prae- sentibus adhiberetur, si forent exhibitae vel pro Provinciarum Praesidibus, Gubernatoribus Praelatis, et Aposto- ostensae; licis Vicelegatis, quae sunt tenoris sequentis. Datum Romae apud S. Mariam Majorem sub Annulo Piscatoris die XV. Maji MDCCXLI. Pontificatus Nostri Anno Primo, BENEDICTUS XIV. Ad perpetuam rei memoriam. Quod Apo- officia ; i .: stolus universis Christifidelibus consulebat, ut inter cetera E. Cardinalis Passioneus. ! I/. m sibi pariter exhibenda honore etiam sese invicem praevenirent, et ii honorem tamquam debitum, cui deferendus esset honor, redderent; DECRETUM. Cum Sanctissimus Dominus Noster BENEDI- inter in mutua id maxime ab Antistitibus et Praesulibus vicissim sese CTUS PAPA XIV. ex Cardinalibus, qui Congregationi Sacrorum Ri- tam civilium quam sacrorum Officiorum exhibitione praestandum tuum et Caeremoniali praepositi sunt, quatuor selegisset Eminentis- :X : esse intelligentes Romani Pontifices. Praedecessores Nostri, per Cae- simos, nempe Rufum Sacri Collegii Decanum, Lercarium, Accoram- remoniale Episcoporum juxta uniuscujusque Ordinis, gradus et di- bonum et | de Gentilibus, ut ab eisdem uniforme statueretur Caere- gnitatis conditionem, Leges et Statuta, quibus integerrime servatis, . moniale, a Provinciarum Praesidibus, Gubernatoribus Praelatis et Vi- et unicuique ratio haberetur et nemini inferretur praejudicium, sa- li ce-Legatis in suis respective Provinciis, vel Civitatibus, Sanctitate pientissime praescripserunt. Quoniam autem quosdam abusus in ho- | Sua prius approbante, posthac perpetuo et inconcusse observan- noribus, sibi invicem deferendis inter Venerabiles Fratres Archie- dum; ipsi Eminentissimi di Patres pluribus idcirco praehabitis sessio-'- piscopos et Episcopos ex una, et inter dilectos Filios Provinciarum nibus, haec, ; quae sequuntur, mihi peculiaris hujus Congregationis Se- et | Status Nostri Ecclesiastici Praesides, Gubernatores Praelatos Apo- fe cretario, Sanctitati Suae referenda demandarunt, stoljcos altera parte, quocumque pacto, ac tempore Vice-Legatos ex te Factaque per me de infrascriptis omnibus Sanctitati Suae rela-

*

- .

SII C/EREMONIALIS EPISCOPORUM tione, Sanctissimus non tantum ea approbavit, verum etiam pro omnimoda illorum observantia publicari mandavit. Hac die XVIII. Aprilis MDCCXLI. T. Card. Rufus Episc. Ostien. et Veliternen. LIBER PRIMUS Loco^-Sigilli. Ignatius Reali Secretarius. Insuper Formulam itidem Benedictionis et Traditionis 'Pallii ac jurisjurandi a Procuratoribus absentium Archiepiscoporum, an- tequam a Dilecto Filio Nostro S. R. E. Cardinali Diacono idem Pallium accipiant, ipsorum Archiepiscoporum nomine praestandi per Nostram Constitutionem die XII. mensis Augusti anno MDCCXLVIII. sub Plumbo expeditam statuimus. Porro accedit ad haec methodus quoque Scholae Sacrorum Ri- tuum in Gregoriano Collegio Romano hujus almae Urbis Nostrae sine uberi per hoc tempus in Nobis approbantibus institutae, non CAPUT I. Sacris Ritibus addiscendis profectu, aliarumque ad instar ejusdem methodus multis Scholae, alibi jam erectarum vel erigendarum, quae Corona nuper Electi ad cathedram metropolitanam, “episcopalem, seu majorem. Ve- in libris et praecipue in decimo Operum Nostrorum Volumine Ro- stium forma et color. Quid agere debeant Electi, in Curia praesentes. Quid manae editionis reperitur inserta, plurimumque a Nobis comman- absentes. Vestes eorum, qui ex Ordinibus regularibus aut militaribus su- muntur. datur, eamque plurimum studiosis Sacrorum Rituum prodesse com- pertum est. Eapropter cum Nobis a quamplurimis supplicatum fuerit, ut typis iterum reimprimendi Rituale Romanum, Caeremoniale Epi- um primum aliquis certior factus fuerit, se alicui ecclesiae me- scoporum, et Pontificale Romanum hujusmodi, et non solum tropolitanae, cathedrali, vel majori a Summo Pontifice in omnia Nobis statuta addendi, verum etiam in iisdem antedicta a C Consistorio praefectum, sive ille in curia romafia degat, sive Nostro jussu in lucem emittendi, licentiam de Apostolica be- ab ea absens sit, statim curabit, sibi amplam coronam in capite de- nignitate et auctoritate concedere et indulgere dignaremur : Nos et non prius super vestem inferiorem talarem, itaque probe scientes et experientia edocti quantum prosit, ut in center formari. Tunc, uno volumine simul collecta ad manum sint ea omnia, quae sparsim cum extra domum exibit, induet aliam vestem breviorem apertam, ac divisim impressa inveniuntur, et considerantes quantam hujusmodi ita ut per scissuras brachia extrahi possint, quod genus vestis man- collectio utilitatem memoratae Scholae Liturgicae in Collegio Soc. tellettum vocant. Vestes autem hujusmodi erunt vel ex lana, vel ex Jesu ejusdem almae Urbis Nostrae a Nobis institutae, aliisque ubique camelotto coloris violacei, nullo autem modo sericae. locorum erectis afferre possit; Apostolica Auctoritate tenore prae- 2. Praesentes in curia, induti, ut supra, quam primum pote- sentium communibus tot insignium Virorum ac Praesulum votis et supplicationibus benigne annuentes, facultatem tribuimus et imper- runt, adibunt Summum Pontificem, et ei gratias agent de sua pro- timur, ut Rituale Romanum, Caeremoniale Episcoporum ac Pon- motione, merita propria extenuando, et dignitatis gradum amplifi- tificale Romanum sub iisdem modo et forma, quibus de praesenti cando, seipsos et ecclesias ipsis commissas humiliter commendan- impressa reperiuntur et usui sunt, una simul cum omnibus et sin- do, et tunc e Sanctitatis Suae manibus rochettum accipient, et post gulis, quae, ut superius relatum est, a Nobis praescripta, ordinata oscula pedum gratias agent. Visitabunt deinde singul.os Eminentis- et publici etiam juris facta sunt, necnon cum saepe dicta methodo Scholae Sacrorum Rituum in Operibus Nostris jam editis inserta simos S. R. E. Cardinales in eorum domibus, eisque officiose gratias jussu Nostro, non obstantibus quibuscumque in contrarium facien- agent, se et suas ecclesias illis commendando, et offerendo. tibus, typis reimprimantur, et in lucem emittantur. 3. Absentes vero se ipsos rochetto et vestibus, ut supra, in- Datum Romae apud S. Mariam Majorem sub Annulo Pisca- duent, et gratiarum actiones et ecclesiarum suarum commendatio- toris die XXV. Martii Anno MDCCLII. Pontificatus Nostri Anno XII. nis officium per litteras, tam apud Summum Pontificem, quam apud Eminentissimos Dominos Cardinales peragere studebunt; et si erunt - Cajetanus Ahnatus. XII C^REMONIALIS EPISCOPORUM tione, Sanctissimus non tantum ea approbavit, verum etiam pro omnimoda illorum observantia publicari mandavit. Hac die XVIII. Aprilis MDCCXLI. T. Card. Rufus Episc. Ostien. et Veliternen. LIBER PRIMUS Loco^Sigilli. Ignatius Reali Secretarius. Insuper Formulam itidem Benedictionis et Traditionis Pallii ac jurisjurandi a Procuratoribus absentium Archiepiscoporum, an- tequam a Dilecto Filio Nostro S. R. E. Cardinali Diacono idem Pallium accipiant, ipsorum Archiepiscoporum nomine praestandi per Nostram Constitutionem die XII. mensis Augusti anno MDCCXLVlII. sub Plumbo expeditam statuimus. Porro accedit ad haec methodus quoque Scholae Sacrorum Ri- tuum in Gregoriano Collegio Romano hujus almae Urbis Nostrae Nobis approbantibus institutae, non sine uberi per hoc tempus in CAPUT I. Sacris Ritibus addiscendis profectu, aliarumque ad instar ejusdem alibi vel erigendarum, quae methodus multis Scholae, jam erectarum Corona nuper Electi ad cathedram metropolitanam, 'episcopalem, seu majorem. Ve- in libris et praecipue in decimo Operum Nostrorum 'Volumine Ro- stium forma et color. Quid agere debeant Electi, in Curia praesentes. Quid manae editionis reperitur inserta, plurimumque a Nobis commen- absentes. Vestes eorum, qui ex Ordinibus regularibus aut militaribus su- datur, earnque plurimum studiosis Sacrorum Rituum prodesse com- muntur. pertum est. Eapropter cum Nobis a quamplurimis supplicatum fuerit, ut typis iterum reimprimendi Rituale Romanum, Caeremoniale Epi- um primum aliquis certior factus fuerit, se alicui ecclesiae me- scoporum, et Pontificale Romanum hujusmodi, et non solum tropolitanae, cathedrali, vel majori a Summo Pontifice in in iisdem antedicta omnia a Nobis statuta addendi, verum etiam C Consistorio praefectum, sive ille in curia romana degat, sive Nostro jussu in lucem emittendi, licentiam de Apostolica be- ab ea absens sit, statim curabit, sibi amplam coronam in capite de- nignitate et auctoritate concedere et indulgere dignaremur: Nos itaque probe scientes et experientia edocti quantum prosit, ut in center formari. Tunc, et non prius super vestem inferiorem talarem, uno volumine simul collecta ad manum sint ea omnia, quae sparsim cum extra domum exibit, induet aliam vestem breviorem apertam, ac divisim impressa inveniuntur, et considerantes quantam hujusmodi ita ut per scissuras brachia extrahi possint, quod genus vestis man- collectio utilitatem memoratae Scholae Liturgicae in Collegio Soc. tellettum vocant. Vestes autem hujusmodi erunt vel ex lana, vel ex Jesu ejusdem almae Urbis Nostrae a Nobis institutae, aliisque ubique cameiotto coloris violacei, nullo autem modo sericae. locorum erectis afferre possit; Apostolica Auctoritate tenore prae- sentium communibus tot insignium VirOrurn ac Praesulum votis et 2. Praesentes in curia, induti, ut supra, quam primum pote- supplicationibus benigne annuentes, facultatem tribuimus et imper- runt, adibunt Summum Pontificem, et ei gratias agent de sua pro- timur, ut Rituale Romanum, Caeremoniale Episcoporum ac Pon- motione, merita propria extenuando, et dignitatis gradum amplifi- tificale sub iisdem et forma, quibus de praesenti Romanum modo cando, seipsos et ecclesias ipsis commissas humiliter commendan- impressa reperiuntur et usui sunt, una simul cum omnibus et sin- do, et tunc e Sanctitatis Suae manibus rochettum accipient, et post gulis, quae, ut superius relatum est, a Nobis praescripta, ordinata singulos et publici etiam juris facta sunt, necnon cum saepe dicta methodo oscula pedum gratias agent. Visitabunt deinde Eminentis- Scholae Sacrorum Rituum in Operibus Nostris jam editis inserta simos S. R. E. Cardinales in eorum domibus, eisque officiose gratias jussu Nostro, non obstantibus quibuscumque in contrarium facien- agent, se et suas ecclesias illis commendando, et offerendo. tibus, typis reimprimantur, et in emittantur. lucem 3. Absentes vero se ipsos rochetto et vestibus, ut supra, in- Datum Romae apud S. Mariam Majorem sub Annulo Pisca- duent, et gratiarum actiones et ecclesiarum suarum commendatio- toris die XXV. Martii Anno MDCCLII. Pontificatus Nostri Anno XII. nis officium per litteras, tam apud Summum Pontificem, quam apud

Eminentissimos Dominos Cardinales peragere studebunt; et si erunt Cajetanus Amatus . 2 CA3REM0NIALIS EPISCOPORUM LIBER I. CAP. II. 3 in propria sua dioecesi vei provincia, cum de eorum promotione inter ceteros, Pontificale Romanum et hoc Caeremoniale, ac para- certum nuntium habuerint, utantur domi, et foris, loco mantelletti, menta etiam sacra, quae pro ingressu erunt necessaria, idest pluviale mozzetta ejusdem coloris supra rochettum, et tam praesentes in album cum stola et mitra pretiosa, amictum, albam, cingulum, cru- curia quam absentes utantur, cum opus erit, galero nigro laneo, cem pectoralem et annulum, nisi ea ad majorem commoditatem a virido serico ornato, cum chordulis ac floccis coloris viridis. Haec, propria ecclesia sumere velit. In discessu recitabit in ecclesia, si quae de vestibus diximus, clericis, seu presbyteris saecularibus, seu commode fieri poterit, sin minus, antequam equum ascendat, cum regularibus electis, tantum conveniunt. suis clericis et familiaribus, Itinerarium; idemque observabit quo- 4. Promoti vero ex regulari ordine non clericali, non utuntur tidie mane post Missam, antequam equum ascendat, quamdiu erit rochetto, Provinciam sed retinent in vestibus colorem habitus suae religionis, in itinere : et si erit Archiepiscopus, quamprimum suam et deferunt ubique mozzettam ejusdem coloris et biretum nigrum intraverit, faciet ante se deferri Crucem per aliquem ex suis ca- (galero viridi et sibi occur- tamen prout supradicti clerici utuntur) ; sed canonici pellanis, imagine sanctissimi Crucifixi ad se versa; regulares utuntur etiam rochetto, prout ante promotionem ad epi- rentes subditos, qui genuflectere debent, signo crucis super illos scopatum utebantur in suam dioe- sua Congregatione, et colore violaceo ; sed facto benedicet, atque ita etiam faciet Episcopus cum non mozzetta, ut et Presbyteri S. Spiritus, et militiarum S. Joannis, cesim intraverit. S. Jacobi, et aliarum; qui tamen sui ordinis insignia in vestibus non 2. Cum autem erit unius diei, vel bidui spatio propinquus pro- deferunt, sed ejusdem ordinis crucem ad collum intus pendentem. priae civitati, significabit Vicario suo, et Canonicis, ac Capitulo, nec- Cum autem Episcopi nulli regulari ordini adscripti, seu ex ordini- non Magistratui et Officialibus civitatis diem et horam sui ingressus, bus militaribus assumpti, extra dioecesim fuerint, mozzetta super ut possint omnes se praeparare, ut ei obviam eant, eumque debito mantellettum utantur, ubi talis viget consuetudo. honore prosequantur; praemittet etiam aliquem ex suis, qui Clerum et alios, ad quos spectat, admoneat, ut processionem habendam in baldachinum in porta hujusmodi ingressu indicent : praeparari faciant civitatis, et deputari qui illud portent supra Episcopum; vias etiam, CAPUT II. per quas eundum erit, mundari, ac floribus vel frondibus conspergi in signum laetitiae curent. Procuranda ab Archiepiscopo et Episcopo ante accessum ad suam ecclesiam. Quae in itinere praestanda. Significandus ejus adventus Vicario, Capitulo, et Magi- 3. Die praestituta, Canonici et Capitulum cum toto Clero debent stratui civitatis. Quae praeparari debeant pro ejus ingressu. Quo ordine processio processionali ritu proficisci extra portam civitatis, et prope illam peragenda. Ritus possessionis in ecclesia capiendae. Recessus ab ecclesia ad ae- consistere; Magistratus vero et Officiales cum civibus et populo dem episcopalem. Quid praestandum si transeat per insignem locum suae Dioe- cesis, vel in eo hospitetur. Episcopum in porta excipere: Episcopus interim in aliquo sacello, seu honesto et convenienti loco, parum distante a porta civitatis, ccessurus Episcopus ad suam Dioecesim, vel Archiepiscopus descendet de mula vel equo, ac deposito itinerario habitu, induet ad suam Provinciam, ante accessum poterit aliquas gratias cappam pontificalem, iterumque ascendet mulam ornatam pontifi- A seu facultates a Sanctissimo Domino nostro Papa obtinere, calibus ephippiis et stragula violacei coloris, ac galerum pontifi- praesertim Indulgentiam plenariam pro populo suae primae Missae calem solemniorem in capite geret; atque ita equitabit, suis fami- adfuturo. Insuper praeparabit, quae in itinere et ingressu usui esse liaribus et domesticis ipsum comitantibus usque ad portam civitatis, poterunt : ut vestes episcopales ordinarias, cappam pontificalem vio- ubi descendens e mula genuflectet super tapete stratum et pulvinum lacei coloris, seu, si regularis fuerit, coloris habitus sui; galerum ibidem paratum, et devote osculabitur crucem sibi per digniorem in aliquo pontificalem chordulis ac floccis sericis coloris viridis ornatum ; equi ex Capitulo pluviali albo indutum oblatam. Mox surgens, etiam, sive mulae ornamenta opportuna ; item libros necessarios, ut, sacello vel loco ad id parato accipiet, deposita cappa, paramenta 4 C/EREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER I. CAP. II. 5 sacra, videlicet amictum, albam, cingulum, crucem pectoralem, sto- pulvino i et genuflexorio ibi parato, et orabit; et interim ille di- lam et pluviale album, ac demum mitram pretiosam atque an- gnior, ut supra indutus, accedet ad altare, et in cornu Epistolae, in nulum, et conscendet equum, serico albo undique tectum et de- | anteriori parte super suppedaneum, stans quasi versus orantem Epi- center ornatum. scopum, finito Hymno Te Deum laudamus etc. cantabit ex libro su- 4. Ordo autem procedendi erit. Equitabunt primo cives omnes, > er P altare posito versiculum Protector noster etc. et alia prout in deinde familiares Episcopi, tum Magistratus et Officiales civitatis, Pontificali Romano. Post orationem Episcopus surget a faldistorio Barones et Principes, si qui aderunt; mox Clerus omnis pedibus i et facta altari reverentia, accepta mitra, ibit ad sedem suam Ponti- incedens, praecedente sua cruce, quem cantores subsequentur can- ficalem, in qua sedens recipiet omnes Dignitates, Canonicos, et alios tantes, ut in Pontificali Romano; post hos Canonici et Capitulum t de Capitulo ad osculum manus, cantoribus interim Antiphonam vel ecclesiae, et si fuerit Archiepiscopus, antecedet crux Archiepisco- Psalmum aliquem cantantibus, vel organista organum pulsante. palis, inter et Archiepiscopum nisi quam nemo erit, Dignitates et Deinde accedet Episcopus ; ad altare, quod, deposita mitra ante in- Canonici ; demum Archiepiscopus, seu Episcopus mitratus equitabit fimum gradum, et facta iterum cruci reverentia, in medio oscula- sub baldachino quod portabitur primo loco civi- per Magistratum • bitur, et cantata prius Antiphona Sancti Tituli Ecclesiae cum suis tatis, deinde per nobiles cives usque ad ecclesiam, sive per eos, quibus Versiculo et Responsorio f a choro, vel cantoribus, cantabit ipse in ex consuetudine vel ex privilegio id convenit. Ipse Episcopus memor cornu ? Epistolae orationem ejusdem Sancti ; qua finita accipiet mi-, erit populo manu dextera aperta et extensa frequenter benedicere, tram, ad medium altaris revertetur et dabit benedictionem sole- signum crucis faciens. Post Episcopum equitabunt Praelati, si qui mnem, cantando prout inferius habetur cap. XXV. lib. I. de forma erunt, et reliqui togati. dandi benedictionem solemnem etc. eo modo, quo datur in fine 5. Ante portam ecclesiae Episcopus descendet ex equo super Missae. tapete stratum ibidem extensum, et retenta mitra, capiet asperso- 6. Deinde facta prius cruci reverentia, assumpta mitra, si est rium de manu dignioris de Capitulo antedicti, ut supra induti, quo Archiepiscopus, vel alius crucem ante se habens, et apud sedem se et alios asperget aqua benedicta, incipiendo a digniore : ac mini- suam depositis paramentis, i et assumpta cappa, procedet ad locum strante eodem, qui aspersorium obtulit, naviculam, imponet in thu- suae habitationis; quem dignior ille de Capitulo, dimisso pluviali, et ribulum, quod aliquis acolythus tenet, thus cum benedictione; tum alii Canonici in habitu canonicali comitentur, si habitatio erit con- praedictus dignior ex Capitulo, accipiens thuribulum de manu Acoly- ti§ua vel t vicina ecclesiae; si vero distantior, usque ad portam ipsius thi, stans facta prius profunda capitis inclinatione ante Episcopum, ecclesiae. Quod si adesset aliquis magnus Princeps, qui vellet Epi- thurificet illum stantem cum mitra, triplici ductu thuribuli et praece- ; scopum usque ad portam hospitii r comitari, debebit Episcopus ali- dentibus Clero, Canonicis et Dignitatibus, atque Hymnum Te Deum quantulum resistere; non tamen hujusmodi obsequii et pietatis laudamus etc. , cantantibus, ad altare Sanctissimi Sacramenti, si est officium omnino recusare, | praesertim si habitationis locus non mul- aliud ab altari majori, consistet ibi Episcopus, et remoto tunc bal- tum distet; sed ei pro tali humanitate gratias agere. dachino, deposita mitra per aliquem Capellanum aut Canonicum, si 7. Si contingeret, dum Episcopus ad suam civitatem profici- sit ante Ss. Sacramentum, etiam clausum in tabernaculo, et facta scitur, transire per aliquem locum insignem suae dioecesis, vel in eo genuflexione usque ad terram ante ipsum Ss. Sacramentum, geriu- hospitari, et Clerus ac Magistratus ejus loci eum honorare cupiant, flectet, iterum super pulvino ibidem parato in genuflexorio, orabit; ; permittet quidem, ut ei obviam eant, etiam extra locum, et eum deinde surget, et facta iterum reverentia cum genuflexione Sanctis- comitentur usque ad ecclesiam primariam eius loci ; et facta ibi ora- simo Sacramento, accipiet mitram, et procedet ad altare majus, ubi tione, usque ad locum ubi hospitaturus est non mutato habitu iti- ante infimum gradum, deposita mitra, faciet cruci super altare posi- nerario; sed nulla fiet processio. tae reverentiam, caput profunde inclinando, deinde genuflectet super 8. Quando vero Episcopus, post ingressum in civitatem propriam,

‘ 2 — Carem. Efiscof. j

CiEREMONIALIS EPISCOPORUM 6 LIBER I. CAP. III. 7 voluerit alias civitates vel oppida insignia suae dioecesis visitare, con- stitiae ostendi non debet; videlicet a die Nativitatis Domini, et per veniens erit, ut prima vice recipiatur cum sacra Cleri saecularis et totam octavam Epiphaniae; a die Dominicae Resurrectionis, usque regularis processione. Ipse vero non erit mitra et pluviali indutus, ad Dominicam Ss. Trinitatis; item per octavas Festorum Ss. Sa- sed equitabit super mulam ornatam pontificalibus ephippiis cum cramenti, Assumptionis gloriosae Virginis Mariae, et beatorum Apo- cappa et galero pontificali, et offeretur ei in porta crux osculanda, stolorum Petri et Pauli, et Omnium Sanctorum, Titularis Ecclesiae et alia omnia fient etiam in ecclesia, prout de civitate propria et Cathedralis et Sancti Patroni Civitatis, ac Dedicationis propriae Ec- primaria suae dioecesis dictum fuit. clesiae; item in anniversariis electionis et consecrationis ipsius Epi- scopi: die adventus alicujus magni principis; vel cum celebratur

aliqua publica laetitia : in aliis vero octavis, ut Nativitatis gloriosae Virginis, S. Joannis Baptistae, S. Laurentii, dies tantum octavarum excipiuntur similiter CAPUT III. ; omnia festa duplicia, quae per annum incidunt extra Adventum, Septuagesimam, et Quadragesimam; sed Annun-

Vestes Archiepiscopi et Episcopi in sua provincia et dioecesi violaceae sint ex lana, tiationis festo, etiamsi infra Quadragesimam occurrat, vestibus vio- rochettum et mozzettam. Domi iisdem sive ex camelotto, quibus superinduet laceis uti debent. Haec quae dicta sunt, circa vestes quotidianas vestibus utendum. In congregationibus Concilii provincialis, tam Metropolitanus observanda sunt. quam Episcopi provinciales mozzetta cum rochetto discooperto utuntur. Vestes Quadragesimam, laneae nigri coloris in Adventu, et a Septuagesima per totam 3. Quoad cappas vero, quibus Episcopi in propriis ecclesiis exceptis diebus solemnibus commendantur. Cappa sit lansa et coloris violacei, et utuntur, id erit observandum, ut regulariter sint laneae et violaceae, aliquando ex camelotto ejusdem coloris. Cappa Episcoporum regularium sit co- color. Epi- et loris suae religioni convenientis. Galeri episcopalis forma et Vestes non alterius coloris. In solemnioribus tamen festis, quae in Ru- scopi2. itinerariae. bricis Breviarii primae classis vocantur, dempto triduo ante Pascha, poterit Episcopus uti etiam cappa ex camelotto coloris violacei, piscopus postquam ad suam dioecesim et civitatem, et Ar- nullatenus alterius coloris, quibus quidem cappis pelliculae circa chiepiscopus ad suam Provinciam pervenerit, uti poterit ve- collum et pectus de more consutae sint, quae deinde Vigilia Pente- E stibus violaceis, sive laneis, sive ex camelotto, superinduta costes, seu pro diversitate locorum citius aut tardius, prout Episcopo super rochettum mozzetta. Et domi eodem utentur habitu, saltem opportunum videbitur, praeintimatis etiam Canonicis, qui cappis ordinandorum dum fit aliqua congregatio coram ipso Episcopo, vel utuntur, quo die mutari debeant, reriioventur, et loco pellicularum examen, vel aliquid simiie, ac etiam quoties erunt congregationes sericum rubrum apponitur. Canonici vero regulariter i# ecclesiis, coram Metropolitano, dum celebratur Concilium Provinciale, quo ha ubi illis utuntur, eas deponunt, et loco eorum assumunt cottas supra bitu, scilicet mozzetta cum rochetto discooperto, in dictis congre rochettum. gationibus utetur tam ipse Metropolitanus quam alii Episcopi pro- 4. Ceterum quod dicitur de hujusmodi Episcoporum habitu, tam vinciales, qui ibidem pro synodo celebranda convenerunt. capparum, quam ceterarum vestium, non est intelligendum de Epi- Eodem quoque habitu Episcopus indutus erit quoties per scopis regularibus qui non mutant colorem sui habitus, neque induunt civitatem et terras seu oppida suae dioecesis incedet. Sed habenda rochettum, sed in ecclesia propria uti debent cappa coloris suae re- est distinctio temporum; nam in Adventu, incipiendo a Septuage ligioni convenientis, pellibus, seu serico laneo ejusdem coloris suf- quibus sima, per totam Quadragesimam, item in omnibus Vigiliis, fulta. Excipiuntur ab hac regula clerici regulares, et, uti dictum est jejunatur, et in Quatuor Temporibus (exceptis iis, quae incidunt cap. 1. lib. L, canonici regulares qui rochetto utuntur et colore anni, differens erit ve- post Pentecosten), ac sextis Feriis totius violaceo, ut et presbyteri S. Spiritus, et militiarum S. Joannis, S. Ja- stium gestatio. Quia tunc Episcopum decet uti vestibus laneis et cobi, et aliarum. nigri coloris, excipiendo tamen aliquot dies, et quibus signum mce 5. Omnes autem, tam saeculares quam religiosi Episcopi, ga- 1

8 C^EREMONIALIS EPISCOPORUM ; 1 LIBER I. CAP. IV. 9

Iero utuntur a parte exteriori nigro, cui ab interiori sericum coloris chiepiscopo in ejus Provincia, abstinebit Episcopus non solum a

- viridis suffulciatur, chordulis pariter et floccis sericeis viridibus. benedictionibus solemnibus, sed etiam privatis, et si erit Archiepi- ab eo pendentibus. Galerus quoque duplicis formae habendus est, $ scopus, nullatenus permittet ante se deferri crucem, etiamsi ipse formae, alter, quo in solemhioribus equitationibus utuntur, ejusdem ^ Archiepiscopus esset Cardinalis. praeter colorem, quo Eminentissimi Cardinales pontificaliter equi- 2. Quod si esset praesens Cardinalis non Legatus una cum Epi-

serico ; tantes uti consueverunt ; alter simplicior : uterque ex lana ac scopo non Cardinali, abstinebit simili modo Episcopus non cele- viridi exornati. brans ab omnibus benedictionibus, nec crucem sibi praeferri per-

6. Extra Dioecesim et Ecclesiam suam Episcopi non utuntur mittet, si erit Archiepiscopus, remittens omnia munia episcopalia cappa, praeterquam in Romana curia, cum in divinis, Pontifice Maxi- f exercenda ipsi Cardinali praesenti: celebrans vero Episcopus debet mo vel sacro Cardinalium Collegio praesente, assistunt. Dum iter r per aliquem suum Capellanum Cardinali praesenti significare, ut agunt, utuntur brevioribus vestibus cum manicis sub genu per pal- omnia praedicta munia exercere, et benedictiones dare dignetur:

mum, vel ultra protensis, coloris temporum diversitati convenientis, ; quae si Cardinalis facere, et exercere ex urbanitate noluerit, poterit coloris i ut supra explicatum fuit ; circa collum vero fasciam sericam Episcopus celebrans praedicta omnia adimplere. circa, longitudinis fere ad 3. etiam E. Cardinalis, et nigri latitudinis duorum palmorum, vel L Si vero Episcopus ipse esset S. R. Dioecesi mensuram vestium pendentium habere consueverunt. In | non celebraret praesente alio Cardinali, debet ipse Cardinalis Epi- vel Provincia, mozzetta superinduenda est sine praedicta scopus alium Cardinalem praesentem rogare, ut omnes benedictio- autem, ;

fascia. _ i nes thuris, aquae et ministrorum faciat, ac in fine populo solemniter

benedicat : quae si Cardinalis praesens facere recusaverit, poterit ipse Cardinalis Episcopus praedicta omnia vel remittere ad celebrantem, vel ipse exercere; dummodo quando in fine populo solemnem benedi- CAPUT IV. "4 ctionem daturus erit, non stet apud sedem, sed propter reveren- tiam Cardinalis praesentis accedat ad altare, et inde populo sole- Archiepiscopus et Episcopus in sua Provincia et Dioecesi singulis benedicunt. A be- f mniter benedicat. nedictionibus abstinent, praesente Cardinali Legato de latere, ac etiam Cardinali non Legato. Cardinalis Archiepiscopus et Episcopus, celebrans coram Cardinali 4. Si vero ipse Cardinalis Archiepiscopus vel Episcopus ce- non Legato, omnes benedictiones dat. Episcopus, suo Metropolitano praesente, a lebraret, praesente alio Cardinali non Legato; ipse Cardinalis Ar- privatis Jjenedictionibus abstinet. Quid praestandum ab Episcopo, si adsit Nun- • chiepiscopus, habens ante se crucem, populo solemniter benedicet, tius Apostolicus, habens in eo loco facultates Legati de latere. Quid si sit sim-

plex Nuntius, aut Collector generalis, vel facultates Legati ibidem non habeat. ; omnes benedictiones et alia munera archiepiscopalia vel episco- Cardinalibus, Metropolitanis, aut Nuntiis exercenda sit Quae urbanitas a Legatis, palia dabit, et exercebit ipse Cardinalis celebrans. Praesente vero, seu civitatum erga Episcopum, ut munia episcopalia obire possit. Episcopi semper ; adveniente suo Metropolitano, cessabit Episcopus a benedictionibus Gubernatores et Magistratus antecedunt. Quomodo Episcopi obviam ire debeant;

Cardinali Legato, vel non Legato. i: privatis. Sed propter adventum alterius Episcopi non cessabit obire sua munia praedicta, nec 'relinquet sua insignia, licet in ceteris ho- uando Episcopus ambulat, vel equitat per suam civitatem, vel norifice eum tractare et recipere debeat, ac domi ponet eum a dextris, secus extra Si erit praesens Nuntius Apostolicus Dioecesim, manu aperta singulis benedicit ; et si est Archie- domum. Q piscopus, crucem etiam ante se deferri facit. In ecclesiis vero habens in eo loco facultates Legati de latere, Episcopus ab iisdem suae Dioecesis, vel Provinciae, etiam exemptis, dabit benedictionem abstinebit, a quibus illi cavendum esse dictum est, praesente Car- solemnem, aliaque omnia ad officium suum pertinentia faciet, prout dinali non Legato. Sed si non habeat hujusmodi facultates, sed sit passim suis locis declarabitur: sed si contingat Cardinalem Lega- simplex Nuntius aut Collector generalis, vel etiam si habeat fa- tum de latere esse simul cum Episcopo in ejus Dioecesi, vel Ar- cultates, non tamen in ea civitate vel loco ditioni episcopali su- 10 C/EREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER I. CAP. V. 11 bjecto, Episcopus fungetur officio suo, neque ob ejus praesentiam sua munia intermittet. Quod si praesens fuerit Visitator Apostolicus Episcopus vel non Episcopus, et sit in loco suae jurisdictionis, exhi- CAPUT V. bendi erunt ei honores, qui cap. XIII. et XXIII. lib. I. praescribuntur. v Caeremoniarum ab Episcopo statuendi. Quales esse debeant. Eorum Archiepiscopi porro, eodem Visitatore in locis demandatae visita- Duo magistri munia in parandis iis, quae ad celebranda divina Officia ac Mysteria, Cardina- tionis praesente, poterunt ante se crucem deferre. Episcopi etiam, les, Principes, Ducesque excipiendos, pertinent. Eorum habitus. Sessionum or- Cardinali Legato, vel non Legato, in eorum civitate episcopali seu f dines disponant. Stipendium eis constituatur, in Dioecesi commorante, ab usu mozzettae non teneantur abstinere. de ipsis 5. Ut autem Episcopus commodius sua munia episcopalia exer- ntequam Caeremoniarum regulae et usus explicentur, 6. omnia cere valeat, puta consecrare, ordinare, conficere oleum sanctum, et Caeremoniarum magistris, quorum ministerio et cura Curabit similia facere, ex urbanitate Legatus, seu Cardinalis, Nuntius, aut A ecclesiastica munia obeunda sunt, statuendum est. Metropolitanus in civitate praesentes, hujusmodi actibus intervenire ergo Episcopus, ut duo, si fieri possit, de gremio suae ecclesiae, aspe- scientia et bonis non curent: ne ob eorum praesentiam -et dignitatem, vel Episcopus ctu et statura corporis convenienti, et multo magis a necessariis functionibus episcopalibus abstinere cogatur, vel saltem moribus praediti, experti et dociles ad ejusmodi onus assumantur, sitque interposita mora, et majori cum difficultate actus praedicti exsecu- jr quorum primus vigesimum quintum saltem attingat annum, tioni demandentur. in presbyterali ordine constitutus, bonis artibus instructus et, si fieri -Gubernatoribus vero civitatum praesentibus, praeeminentia possit, juris canonici, vel theologiae intelligentiam habeat, divino- diligens per- semper sit Episcopi, tam intra quam extra ecclesiam. Magistratus rum officiorum ac rituum ecclesiasticorum assiduus et vero, et alios magnates, et viros nobiles, et praecipue Principes scrutator. Is erit in primis sollicitus circa personam Episcopi, alia- magnos et potentes, Episcopus pro eorum qualitate et gradu hono- rumque personarum dignitate aut nobilitate praestantium, ut eis nihi- rabit, non tamen ob eorum praesentiam cessabit umquam a suo praesto sit, si quid petant, aut si qua de re admonendi erunt: ac officio, neque ita illis sese submittet, ut qui Patris locum tenet, lominus omnia circumspiciat, singUiorum munia perpendat. ita fre- ministri munus subire videatur, sed memor sit. dignitatis suae, qu

C/EREMONIALIS EPISCOPORUM ' 12 LIBER I. CAP. V. 13

‘ 6. . . 3. Alter vero junior, qui in saltem sacro ordine sit constitutus, I illius nutu, aut levi aliquo signo, vel intuitu, quid agendum sit si- praecipuam curam geret circa personam celebrantis ac ministrorum gnificantibus, statim pareant. illius : cumque opus erit aliquos ducere, aut reducere, faciat id mo- Alia vero nonnulla, quae ad ipsum Caeremoniarii officium spe- deste et discrete, submissa voce, ac solo nutu, si fieri possit, qua- ctant, velut thuribulum deferre ad Episcopum et ad altare ducere

cumque agenda sint, demonstrans; non discurrat velociter, non ca- k et reducere diaconum, et subdiaconum, aliosque omnes, tam ma- put volvat, aut jactet manus indecenter : caveat demum, ne in suis r jores quam minores ministros, quorum opera in re sacra aut alibi actibus affectationis vitio notetur ; sed quidquid aget, cum gravi- | requiritur, inferius suis quaeque locis in operis cursu exponentur. tate et congruenti mora, ac cum decoro corporis gestu, ita peragere Si ecclesia sit ampla, et numero Clericorum ac Beneficiatorum

curabit, ut ceteris devotionem et reverentiam pariat, ipseque ab | abundans, possent arbitrio Episcopi, aut juxta consuetudines eccle- omnibus commendari mereatur; unus tamen alterius defectum, siarum, aliqui ex ejusdem ecclesiae gremio subministri adhiberi, cum opus erit, modestia ac silentio corrigere et supplere studeat; qui in aliquibus casibus, tam in choro quam extra, ipsos Caere- ambo simul conveniant, antequam in ipso rei gerendae actu sint; moniarios adjuvarent; velut indicendo silentium populo, atque oc- quae forte in ipsa praevideant, quae sint agenda, ac onera inter se partiantur concor- currendo, quoad valerent, tumultui et scandalis, ecclesia oriri possent atque etiam circumspiciendo per totam eccle- desque sint, ne reprehendi ab aliis jure possint, qui docere et in- ; i siam, ne quid indecenter fiat neve exstinguantur lampades et cerei struere omnes debent. Satius enim est unum quam plures esse, nisi ; aut fuerint concordes. r ne flamma ex cereis ultra modum profluat, vel quid indecorum super altairibus aut aliis in locis eveniat. 4. Eorum habitus sit honestus et clericalis, ipsaaue vestis in- ) 7. Item viros a mulieribus, cum commode fieri potest, distin- ferior, ubi commode fieri possit, coloris violacei, super quam, dum f guendo et separando, ordinem sessionum inter laicos advertendo, divina officia celebrantur, cottam mundam induent. Ad eorum quo- eosque admonendo, quando surgere, sedere vel genuflectere de- que officium spectabit, praesertim ubi non adest particularis magister j beant; aliaque praevidendo | hujusmodi et operando, prout oppor- chori, curare, ut intra chorum nulla fiant colloquia, nec sint, qui tunum erit : atque a dictis duobus Caeremoniariis, cum opus erit, ad- risu, aliove incomposito seu minus modesto actu rem divinam

monebuntur ; quibus praeterea subditi et obedientes esse debeant, et turbent; non qui cum ceterorum scandalo dormiant; litteras aut ut ab omnibus cognoscantur, eorumque officium commodius ac alias scripturas legant; sed nec libros aut ipsum Breviarium aut majori cum auctoritate exercere et exsequi valeant, posset eis con- Diurnum in manibus habeant, aut ex illis privatim horas aut ora- cedi usus aliquarum ferularum serico vel panno tectarum, cum ali- tiones recitent, sed illas alta voce una cum choro dicant aut cantent, quibus ornamentis aut insignibus sancti Patroni, vel Ecclesiae, vel et ab id librum habere permittantur; ne quis gestum aliquem ab Episcopi componendarum, quas semper manibus gestarent. aliis differentem demonstret, ut cum alii stant, aliquis sedeat, vel 8. Ut autem ipsi Caeremoniarum magistri necessariis rebus pro genuflectat, vel e contra: sed detur opera, ut omnes uniformi ritu victu et vestitu juxta eorum statum jnon indigeant, animumque di- attente, devote et reverenter divinis mysteriis atque officiis assistere, versis curis et perturbationibus defatigare et distrahere non co- eaque toto cordis affectu admirari et contemplari videantur, si- ac gantur, sed a cunctis aliis negotiis remoti, omni studio et diligentia, lentium diligenter servetur. ac toto pectore in commissam ipsis curam, et munus suum facilius 5. Quae omnia, ut sine contradictione quietius perficiantur, Epi- incumbere possint, providebit Episcopus, ut ipsis constituatur ali- scopi cura erit omnes, tam Canonicos quam alios de choro prae- quod certum et competens stipendium; et insuper, ut eis appli- monere, ut ipsis Caeremoniariis in his quae ad cultum divinum spe- centur emolumenta aliqua extraordinaria ; item aliquibus privilegiis ctant, sine contradictione obediant ; nec tantum eorum verbis ac- et praerogativis decorentur, ut promptiori animo suo muneri satis- quiescant, sed et oculos in ipsos convertentes observent ; et illico faciant, ac libros necessarios sibi parare possint, videlicet, Ponti- ’ CJEREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER I. CAP. VI. 15 ficale, Caeremoniale Episcoporum, librum de mysteriis Missae Inno- aegrotos deferri. Idem et de sacris sanctorum Reliquiis dicitur, ut centii 'Papae III., Rationale divinorum Officiorum, Joannem Stepha- scilicet fideliter et honorifice asserventur. Aqua benedicta singulis num Durantum de ritibus ecclesiasticis, diversosque alios auctores saltem hebdomadis renovetur, ac denique, ut tota ecclesia et sin- de Officiis divinis, tam antiquos quam recentiores, aliosque plures, gula illius sacella et altaria semper munda et nitida sint, nec per quos sibi opportunos judicabunt, ut non solum actione et opere sint incuriam obsordescant. parati, sed etiam cum opus fuerit, de his, quae fiunt, rationem red- 3. Curabit etiam pro tempore, dierumque festorum qualitate, ut dere, quoad ejus fieri possit, valeant. ea decenter ornentur, prout latius infra cap. XII. hujus libri dicetur. Cum Missae et cetera divina officia solemniter celebranda erunt, sive per Episcopum, sive per alios, ipse peculiarem curam geret, ut altare majus, credentia, tribuna, chorus et secretarium, ubi Epi- CAPUT VI. scopus sacris vestibus paratur, necessariis rebus et ornamentis, quae in eodem capitulo exprimuntur, instruantur opportune, ne eorum Sacrista in Cathedralibus et Collegiatis Ecclesiis constituendus. Qualis eligendus, et aliqua in perquirendis exspectandis, in- quae ejus partes ac munia. deesse contingat ; quibus et 2. decenter atque incommode tempus non teratur. Aderit apud altare fficium Sacristae in singulis Ecclesiis Cathedralibus et Col- in cornu Epistolae, cum oblata erunt offerenda; et praegustabit de

legiatis pernecessarium est : idcirco in Sacristam eligendus hostia, vino et aqua porrigente Diacono. Ad eum etiam spectat, ut O est, qui ad hujusmodi officium fideliter et strenue exercen- per campanarum sonum indicentur horae Vesperarum, Matutinarum dum idoneus et aptus merito censeri possit. Assumendus autem est et Missae ac reliquarum Horarum canonicarum; item cum in Missa de gremio ipsius ecclesiae, vel aliunde, prout magis expedire vi- majori elevatur Ss. Sacramentum, vel quando illud ad infirmos debitur, qui in sacerdotali ordine sit constitutus, et cui praesto deferendum est; et ut matutino, meridiano ac vespertino tempore esse debebunt alii clerici coadjutores, plures vel pauciores, pro diebus singulis salutationis angelicae signum detur. Demum, ut ecclesiae necessitate et facultatibus. ab ipsa sacristia laicorum nimia frequentia, indecentes sermones,

cerei, - Ejus praecipua cura erit, ut»paramenta sacra, vasa, libri, jurgia, rixae actusque profani removeantur, diligentiam adhibeat : ut ornamenta, instrumentaque pro usu ecclesiae et altarium, ac reli- ; Sacerdotes Missas celebraturi opportuno tempore et ordine exeant, qua praeterea supellex ecclesiastica, sana, integra et munda con- pro populi personarumque concursu. serventur, eaque, cum attrita aut lacera erunt, renovari, aptarique 4. Ad ipsum spectabit eleemosynas, quae pro Missis celebran- procuret. Sed in primis, ubi alias taiis cura peculiariter non sit com- dis dantur, custodire et adnotare in libris sacristiae, et inter illos, missa alteri, diligentissime curabit, ut ea, quae ad sacrosanctae Eu- ad quos spectat, distribuere. Habeatur tabella, in qua descriptae Sint charistiae cultum et honorem spectant, nitide conserventur, locus- Missae et Anniversaria infra annum statutis diebus celebranda, ut que, seu tabernaculum, ubi custoditur, diligentissime et fidis cla- omni exacta diligentia benefactorum intentioni satisfiat. Invigilet vibus obseretur; lampades circa illam perpetuo ardeant; il Iaque i idem Sacrista, ut mantilia, pro manibus Sacerdotum, qui celebra-

mutetur et renovetur ad infirmos de- turi sunt, in habeantur, sint : saltem semel in hebdomada ; | promptu eaque munda et nitida deni- bita cum reverentia et honore deferatur. Pariter et circa fontem ; que alia providere studeat, quae secundum ecclesiae ritum et con- baptismalem et sacri chrismatis aliorumque sacrorum oleorum con- % suetudinem providenda erunt. Ut vero magis accurate tam Sacri- servationem, diligentissimam curam adhibebit, juxta praescriptam % sta quam ipsius adjutores munus suum adimpleant, optime factum erit, sibi ab Episcopo et aliis,' ad quos spectat, normam. Et quod ad sa- ; si unus vel duo ex Canonicis eis praeficiantur singulis annis, erum oleum infirmorum attinet, procuret illud in vase ab aliis se- ? vel saepius, uti plus expedire videbitur, mutandi, ut sic per vices parato custodiri, illudque solum ab aliis sejunctum ad ungendos i majorem de rebus Ecclesiae suae notitiam assequantur. 16 CA2REMONIALIS EPISCOPORUM LIBER I. CAP. VII.

quousque inchoetur Magnificat; quo Cantico incepto, praeibit ante Episcopum ad altare euntem, ubi, postquam ille osculatus fuerit al- CAPUT VII. tare, offeret ei thuribulum ab acolytho acceptum, cujus catenularum summitatem ipse manu dextera tenens, eamque deosculans ad sini- Dignior ex presbyteris Episcopo rem divinam facturo assistat. Sedeat prope Episco- stram Episcopi porriget; thuribulum vero, quod ipse manu sinistra pum. Ejus munia, tam in Vesperis quam in Missis, Episcopo celebrante. sustinet, in dextera Episcopi collocat, quam deosculatur; ac finita

nter omnes Episcopi ministros, qui ei in divinis et assistunt et thurificatione, stans in cornu Epistolae, recipit thuribulum de manu serviunt, primus et dignior est presbyter assistens, qui idcirco Episcopi, osculando prius ejus manum dexteram, illudque acolytho I debet esse dignior ex presbyteris, tam Canonicis quam Digni- dat. Cum Episcopus redierit ad sedem suam, tunc ipse stans ante infimum gradum solii episcopalis, recipit thuribulum de manu aco- tatibus, qui in choro cum aliis sedere solent ; nec refert quo nomine

- lythi, et thurificat triplici ductu Episcopum stantem cum mitra; cui nuncupetur, an Archidiaconus, an Archipresbyter ; sed attenditur, ut sit dignior omnino ex omnibus et in Sacerdotio constitutus, Episcopus benedicit, ac rursus, deposito thuribulo in manu acolythi, ipse accedit ad sedem suae assistentiae, et ibi stans thurificatur a sub- atque in sacerdotalibus officiis expertus ; ut digne et decenter offi- cium suum exercere valeat, et opportune Episcopo, rem divinam diacono, vel, eo deficiente, ab acolytho duplici ductu thuribuli. Cum agenti, ministrare possit. Igitur Episcopo, officium in Vespe- Episcopus cantaturus est orationem, accedit et sustinet librum, ut ris facturo, ipse simul cum aliis Canonicis capiet paramenta, alias; deinde revertitur ad locum suum. videlicet amictum super rochetto, aut cotta, et super eo pluviale, 3. Cum vero Missa solemnis ab Episcopo erit celebranda, ejus tempori congruum, sine tamen formalio ad pectus, et cum Episco- praecipua cura erit, totam Missam praevidisse, omnesaue caeremo- pus paratus erit sacris paramentis, ipse imponet ei annulum. Cum nias et actus, quos Episcopus facturus est, observasse, ac signa- vero Episcopus primam Antiphonam erit intonaturus, ipse librum, cula. in libro Missali, in quo lecturus est Episcopus, locis congruis supra caput sustinere debet, quem ministri, alias de libro et candela disposuisse, ut praesto illi esse possit, suggerendo illi submissa voce, servientes, adjuvabunt. - vel modesto nutu indicando, si in aliquo forte, vel memoriae lapsu, vel alia causa deficeret, 2. Intonata ergo prima Antiphona, eaque per Chorum completa, de aut titubaret ; praesertim apud altare, dum inceptoque primo Psalmo, sedebit in aliquo scabello prope Epi- sacrosancta mysteria peragit. Igitur ipsa die, qua Missa celebranda scopum, ante ipsius faciem a dexteris, vel a sinistris, prout loci erit, cotta vel habitu suo canonicali indutus, postquam Episcopum situs patietur; regulariter tamen a dextris, dummodo nec altari, ad ecclesiam venientem comitatus fuerit, opportune aderit apud eum neque Episcopo renes directe vertat, sed maneat semiconversus. Ter- in secretario; et incepta hora Tertia, atque incipiente Episcopo le- tiam Antiphonam ipse presbyter assistens, stans in eodem 'loco, ac gere Psalmos Quam dilecta etc. cum aliis sequentibus, ipse ad ejus praeintcnante sibi illam subdiacono vel alio ministro, intonabit voce sinistram stans alternatim respondebit, duobus quoque diaconis as- intelligibili. Cum Episcopus erit intonaturus Hymnum, eodem modo sistentibus pariter cum ipso respondentibus; et lavante Episcopo manus, porriget ei mantile ad tergendum. Circa finem Tertiae induet librum sustinebit, prout de prima Antiphona dictum est : quo into- nato, redibit ad locum suum, stans ibi usque ad finem Hymni. Idem se amictu super rochetto, aut cotta, et super eo pluviali, et sic pa- ratus faciet, cum Episcopus intonabit Antiphonam ad Magnificat; qua in- sustinebit librum supra caput, cum Episcopus cantabit Oratio- tonata, et Episcopo sedente, capiet naviculam incensi de manu aco- nem Tertiae. Episcopo, omnibus sacris paramentis induto ac sedenti, imponet annulum lythi, illamque cum cochleari prius deosculato, ac manu quoque il- pontificalem in digitum annularem dexterae ma- nus, illius annulo et prius lius osculata, porriget Episcopo, ut ex ea imponat incensum in thu- manu deosculatis ; mox naviculam incensi cum cochleari eidem ministret, ut imponat thus in thuribulum, ribulum, more solito, dicens : Benedicite , Pater Reverendissime. Quo an- facto, reddet naviculam acolytho, et exspectabit stans, vel sedens, tequam a secretario discedat. Cum autem Episcopus procedit versus 18 CjEREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER I. CAP. VII. 19

altare, ipse illum ante incedit ad dexteram diaconi Evangelium can- 5. Lecto per Episcopum Offertorio ac lotis manibus, ipse por- taturi, et cum Episcopus ante infimum gradum altaris, facta cruci tabit librum cum pulvino ad altare comitante Caeremoniario; vel reverentia,4. incipit confessionem, ipse, ad ejus dexteram stans, re- praemittet ministrum de eo servientem, ut ipse praesto sit ad lotio- spondebit simul cum diacono stante a sinistris; et dum dicet in con- nem manuum Episcopi. Cum Episcopus revertitur ad altare, ipse a fessione Tibi Pater, et Te Pater, profunde versus Episcopum caput sinistris illum gradus altaris ascendentem adjuvat, et cum erit apud inclinabit. I altare, accurate et opportune demonstrabit Episcopo omnia et sin- Finita confessione et osculato autem per Episcopum altari, dum ; gula quae ex libro erunt legenda, ea digito indicando. Dum subdiaconus in cornu Evangelii porrigit librum EvangeI iorum oscu- t Episcopus oblata et altare thurificabit, ipse sumpto libro Missali cum landum Episcopo, ipse adjuvat, manum ad librum apponendo, deinde pulvino retrahit se extra cornu Evangelii, ne thurificationem impe- retrahit se extra cornu Evangelii diat, et finita thurificatione altaris, librum pulvino dum Episcopus thurificat altare : et [ reponet cum redeunte Episcopo ad sedem suam, ipse eum praeit, et apud eum : super eo, ostendens ex illo, quae successive .erunt dicenda; ac dicet stat. Cum Episcopus, lecto Introitu Missae, dicit Kyrie eleison, ipse simul cum Episcopo Sanctus etc. nec genuflectet, nisi cum elevatur simul Sacramentum, genuflectit. Algnus Dei cum eo ac duobus diaconis assistentibus I et cum Episcopus ipse Dicit idem dicit ; sedente

vero r etc. cum Episcopo celebrante et diacono : dicto, locum permu- Episcopo, et ipse sedet super scabellum a dexteris vel a sini- quo ; tat diacono; vero stris, prout supra de Vesperis dictum fuit. Si vero forte Episcopus cum ipse enim accedit ad dexterum, diaconus ad sinistrum latus Episcopi, cui relinquit curam libri. Ipse vero pre- celebrans non in sede propria, sed in faldistorio sederet, tunc ipse | jt sbyter assistens, dicta per celebrantem Oratione Domine Jesu Chri- presbyter assistens sedebit in aliquo scamno prope altare, versus ste, qui dixisti etc. genuflectit, et statim surgit, osculando altare cornu Epistolae, simul cum diacono et subdiacono ad sinistram Epi- l

: simul cum Celebrante, qui sinistram genam suam cum sinistra ip- scopi; sustinebit deinde librum supra caput, cum ex eo Episcopus

sius presbyteri assistentis approximans, dat ei : erit cantaturus Gloria in excelsis pacem dicens Pax et Credo , quae cum eo et duobus tecum, cui ipse respondet : Et cum spiritu tuo. Et iterum ante Sa- diaconis assistentibus submissa voce prosequitur. Adjuvabit eodem cramentum genuflectens et statim surgens, recedit cum Caeremo- modo, prout de prima lotione dictum est, ad lotionem manuum, niario ad pacem dandam in choro, juxta ordinem in suo particulari quoties opus erit in Missa, idest, post offertorium, post oblationem capitulo descriptum. et post communionem. Si sermo habebitur per Episcopum, ipse se- 6. Advertat autem, ne cuiquam Canonico, neque alteri etiam debit a dextris Episcopi cum diacono a sinistris, remanente interim Principi, quantumlibet magno, priusquam ei pacem det, ullam reve- subdiacono in suo scabello, si Episcopus erit in faldistorio ante al- rentiam faciat, sed solum post datam ei pacem, quae reverentia solis tare. Si vero habebit sermonem in propria sede, sedebit in scabello Canonicis, Magistratui et Principibus convenit, quando assistens, suae assistentiae. Finito sermone, ac confessione per diaconum de- qui pacem defert, est Canonicus. Dum autem eundo et redeundo cantata, ipse Indulgentias pronuntiabit in forma, prout suo loco ad chorum transit ante Episcopum vel altare, servabit debitas re- dicendum erit. Si vero sermo habendus erit per ipsum presbyterum verentias vel : genuflexiones, prout ei a Caeremoniario monstrabitur, assistentem, vel per aliquem Canonicum, qui eo casu servire debet ac prout latius in capitulo De reverentiis exprimitur. Data pace, f; Episcopo in officio presbyteri assistentis cum pluviali, etiamsi non quibus per ipsum danda est, dat eam ultimo loco Caeremoniario, qui sit ex antiquioribus et dignioribus Canonicis, finito Evangelio, ac- eum duxit, et redit ad altare, ubi transfert librum a cornu Evan- cedet ad osculum manus Episcopi, et profunde inclinatus ab eo petet gelii ad cornu Epistolae, nisi jam translatus esset a diacono, et benedictionem, et sic paratus ascendet ambonem sive pulpitum, et adjuvat ad lotionem f manuum Episcopi, ut alias; deinde redit ad sermonem habebit, ac finita confessione per diaconum, ipse in eo- I librum, ostendens Episcopo cetera, quae supersunt; et data benedi- dem pulpito adhuc stans, publicabit Indulgentias in forma. ctione, si Indulgentiae fuerint | non publicatae, quod contingit quan- 20 C/EREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER I. CAP. VIII. 21 do non fuit habitus sermo, eas tunc, petita prius licentia ab Epi- [ bellis nudis; ac procedente Episcopo a secretario ad altare, et ab scopo, publicat in forma. altari | ad sedem, et rursus a sede ad altare, ipsum medium facientes, 7. Episcopo vero non celebrante, sed Vesperis aut Missae so- f ac fimbrias anteriores pluvialis hinc inde sublevantes, quando eo uti- lemni per alterum cantatae praesente, tunc presbyter Canonicus di- t tur, etiam apud altare, cum illud incensat, et, si opus erit, ejus bra- gnior post Dignitates assistat, prout et duo Canonici diaconi, sed in chia sustentantes, deducunt; videlicet senior, ; sive dignior illorum a habitu canonicali sine paramentis, cujus officium erit tunc mini- dexteris, alter a sinistris, [ capitibus detectis; et debent Episcopo so- strare Episcopo naviculam incensi, quoties benedicendum et in thu- lemniter celebranti assistere illi l ultra alios duos, qui serviunt in ribulo ponendum erit, et eumdem Episcopum thurificandi post Evan- officio diaconi et subdiaconi, pro Epistola [ Evangelio et cantandis, de gellium et post oblata, et si est paratus cum mitra, etiam in initio f quorum officio et habitu paulo post dicetur in sequentibus capiti- Missae : et post Agnus Dei accipere pacem, eamque deferre Episco- bus. Quod intelligendum est, quando Episcopus celebrans in [ sedet po, qui statim eam dat duobus diaconis assistentibus : ipse vero re- l sua sede et solio episcopali; secus si sederet in faldistorio, quia versus ad sedem suam in choro, illam dabit subdiacono, qui eam | hinc non requiritur alia assistentia nisi presbyteri assistentis et ceteris det; nisi celebraret aliquis Praelatus, qui haberet proprium praedictorum diaconi [ et subdiaconi, ad Evangelium et ad Epistolam assistentem, quem tali casu convenit pacem accipere a Canonico I; in Missa servientium, qui eo casu supplent apud Episcopum loco presbytero assistente, et distribuere ceteris; et habebit locum idem I illorum, imponendo et auferendo illi mitram et chirothecas, aliaque presbyter assistens prope sedem Episcopi in scabello, ut alias, usque omnia faciendo, quae ipsi duo diaconi assistentes, cum Episcopus dum inchoatur Praefatio, nisi fiunt circuli, dum ad quos ipse accedit residet in sede sua pontificali, facere [ soient, prout statim inferius cum alliis, et dum habetur sermo, quo tempore accedit cum aliis ad : dicetur. locum suum. 3. Officium ergo praedictorum diaconorum assistentium est, ut

t cum Episcopus in Vesperis genuflectit ante altare super faldistorium, ipsi aptent hinc inde decenter latera pluvialis super eo; et junior ex CAPUT VIII. eis, qui assistit ei a sinistris, aufert illi mitram, quam dat ad manus ministri, de ea servientis; alter vero a dextris aufert ei biretum, Duo Canonici in habitu diaconi Episcopo celebranti assistunt. Eorum officium in complanando leniter capillos. Cum vero Episcopo mitra Vesperis et Missa solemni. Episcopo non celebranti assistunt in habitu cano- imponitur, nicali. diaconus assistens a dextris, imposito bireto, [ illam imponet, altero, a sinistris [ adjuvante et vittas a tergo Episcopi aptante : et semper, piscopo, sive Missam celebret, vel ad Vesperas officium faciat, quoties Episcopus apud sedem suam elevat manum dexteram signan- vel si illis tantummodo sit praesens, convenit duos assistere do se, aut alios signo crucis, velut cum benedicit thus, cum benedicit [ E Canonicos, qui, si in ecclesia sint distincti ordines, seu prae- ‘ presbyterum assistentem, qui eum thurificavit, vel alias quoties per- bendae presbyterales et diaconales, erunt duo primi sonas, aut res aliquas benedicit, Canonici ex [ sive pectus percutiendo, aut alia ordine diaconali. Quod si forte in aliqua ecclesia nec Dignitates, -de causa, toties diaconus a dextris parum elevat pluviale a latere neque ordines distincti essent, tunc erunt duo primi Canonici, vel suo, ac etiam cum thurificat altare. Cum autem elevat ambas ma- Dignitates immediate sedentes post primam Dignitatem vel primum nus, et quando est lecturus aliquid ex libro, seu daturus benedictio- Canonicum. nem solemnem, diaconi assistentes hinc inde elevant fimbrias plu- 2. Hi autem, si Episcopus celebret, aut officium faciat, induti vialis, et cum Episcopus cantat vel legit aliquid ex libro, ipsi diaconi esse debent habitu diaconali, hoc est dalmatica super rochettum, si assistentes hinc inde apponunt manus super librum, et primus volvit ejus usum habeant, sin minus, super cottam et .amictum: ac sedente folium, alter digito indicat textum, qui legi debet: sed celebranti Episcopo in sua cathedra episcopali, ipsi sedent hinc inde super sca- Missam, quia non habet pluviale, sed planetam, non est necessarium

'3 — Ccerem. Efisco-p. 22 C^EREMONIALIS EPISCOPORUM " XIBER I. CAP. IX. 23 fimbrias elevare, sed ei servient in ceteris rebus necessariis, et spe- cialiter in ponendo et auferendo mitram, quod saepius accidit : vide- licet primo, cum pervenerit ante altare genuflexus; secundo, post thurificationem altaris in principio Missae, cum ipse thurificatur; CAPUT IX. tertio, cum dicit Introitum et Kyrie eleison, cum dicit Gloria in ex- Officium diaconi in Missa solemni, quae ab Episcopo celebratur. Induit Episcopum celsis Deo, cum dicit Orationes; quarto, ad Evangelium, idest, sta- sacris paramentis. Evangelium cantat. Quando recitare debeat confessionem. tim data benedictione diacono; quinto, statim finita confessione Episcopum sacris paramentis exuit. per diaconum post sermonem, ubi sermo habetur, pro absolutione danda; sexto, ad Offertorium; septimo, cum post Offertorium ad iaconus, qui Evangelium cantaturus est, Episcopo solemniter altaris gradus pervenerit, sed hoc casu diaconus, Evangelium can- Missam celebrante, debet simul cum aliis Canonicis Episco- tans, aufert ei mitram: et regulariter cum Episcopus est apud al- D pum ad ecclesiam comitari, nam et ipse ex Canonicis diaconis tare, serviet ei diaconus Evangelii; cum vero est apud sedem, ser- esse refert sit ; debet, nec an de antiquioribus, necne, cum tale onus viunt ipsi assistentes, nisi ubi necessitas aliud suadeat, ut post l inter ipsos per vices, vel alias arbitrio Episcopi, vel juxta consue- thurificationes altaris : quia tunc primus diaconus assistens imponit ei I tudinem ecclesiae, distribuendum sit : et dum alii Canonici accipiunt biretum et mitram, cum diaconus Evangelii tunc sit impeditus cum : paramenta, ipse quoque eodem loco accipiet sua, aliquo ex clericis thuribulo, quod de manibus Episcopi accepit, ut eum thurificet. Re- ecclesiae adjuvante; et primo accipiet amictum, quem in medio oscu- gulare enim est, tam in Missis quam in Vesperis, quod, exsistente . labitur, qui crucis figura carere non debet, eumque sibi aptabit circa Episcopo apud sedem suam, sedenti semper aufertur et imponitur ita ^ collum, ut collaria tegat; mox albam et cingulum accipit, succin- mitra: secus quando genuflectit, pro oratione facienda; quia tunc ctus albam sibi circumcirca aptari faciat, ut aequaliter fluat; tum f: stanti imponitur, genuflexo aufertur, excepto casu primi accessus ad stolam, prius in medio, ubi crux est, deosculatam, super humerum Ecclesiam, ut supra, cap. II. §. V. et quando est apud altare, in suum sinistrum imponet, et sub suo brachio dextero firmiter alligari Missa stanti imponitur et aufertur. Hoc etiam observent ipsi as- faciet : demum accipiet dalmaticam, nisi essent tempora, quibus ipse sistentes, ut cum unus ex eis surgit facturus aliquod ministerium ad et subdiaconus planetis plicatis uti debeant, sicuti in cap. XIII. et rem divinam spectans, pariter et alii coassistentes surgunt; cum XVIII. lib. II. explicatur; manipulum vero non hic, sed postea ac- autem sessuri sunt, nutu capitis se invicem ad sedendum invitant. cipiet; qui sic paratus, simul cum subdiacono, postquam Episcopus Haec, quae diximus, observanda sunt, celebrante Episcopo solemniter. laverit manus, stabit ad ejus dexteram, et simul cum subdiacono 4. Si vero non celebret, sed officio divino intersit, praefati as- stante ad sinistram, capiet paramenta Episcopi de manibus acoly- sistentes diaconi erunt apud Episcopum in habitu canonicali, et thorum, ea suo ordine ferentium : illisque induet Episcopum modo omnia facient, et observabunt secundum regulas supradictas. Scien- et ordine in cap. VIII. lib. II. late et distincte expositis. Episcopo pa- dum autem est, quod hujusmodi assistentia facienda est tantum- rato, accipiet suum manipulum; et cum Episcopus procedet ad al- modo Episcopo loci Ordinario, et nulli alteri, etiamsi sit Legatus, tare, ipse immediate ibit ante illum ad sinistram presbyteri assisten- qui in sede Episcopi sederet. tis, faciet deinde confessionem cum Episcopo ante altare stans ad ejus sinistram, et dicit cum Tibi Pater, et Te Pater, conversus ad Episcopum, profunde se inclinat. Postquam Episcopus osculatus

fuerit librum Evangeliorum super altare, porriget illi naviculam incensi, cochleari prius et manu Episcopi osculatis, et imposito l thure in thuribufum, reddit naviculam acolytho, a quo accipit thu- ribulum, quod Episcopo porrigit, summitatem catenularum ponens Episcopus est in sede sua, id spectat ad presbyterum assistentem. . in thuribulum in dextera cum manu sinistra ipsius Episcopi, vero Si fiat sermo per Episcopum sedentem in faldistorio apud al- bra- debitis osculationibus : et dum Episcopus thurificat altare, ipse fare, statim finito sermone, ipse stans ad ejus sinistram mo- chium ejus sustentat; quo thurificato, recipit thuribulum de manug: dicum inclinatus recitabit confessionem in tono, prout in ca- Episcopi, osculo manus et catenularum, et thurificat Episcopum, cum pit. XXXIX. lib. II. De tono confessionis etc. Et cum in ea in triplici post| cornu Epistolae cum mitra stantem, ductu, ante et dicet Et tibi Pater, profundius inclinabit, sic etiam in fine cum dicet thurificationem profunde inclinans, ac reddit thuribulum acoly- se Et te Pater. Idem faciet, si sermo per alium habeatur; sed quia tho. Recedente Episcopo ab altari, ipse ibi remanet cum subdiacono, tunc Episcopus sedet in suo solio, ipse stans apud infimum gradum et dicente eteison Episcopo, ipsi inter se, stantes Kyrie idem dicunt solii, faciet confessionem eodem tono et modo, ut supra. Cum Epi- in eodem loco versus altare; sedente postea Episcopo, et ipsi se- scopus inceperit cantare Symbolum Credo in unum Deum etc., ipse dent in scamno aliquo parato in cornu Epistolae altaris. Et cum Epi- cum subdiacono illud submissa voce prosequetur apud altare; ita scopus intonaverit Canticum Gloria in excelsis Deo etc., una cum| tamen, ut non praeire, sed subsequi debeant Episcopum: et cum a subdiacono illud usque ad finem prosequitur. choro recitatus fuerit versiculus Et incarnatus est, usque ad finem, 2. Epistola, Cantata per subdiaconum cum per chorum cantati» ad quem ipse, sicut alii Canonici, profunde se inclinat, accedit ad ultimus versus Gradualis, sive Tractus, aut Sequentiae, seu ante abacum, et capit bursam cum corporalibus, quam ad oculos usque Alleluja, aut etiam citius, prout distantia altaris exquiret, portabit elevatam, ambabus manibus portat ad altare, incedens solus, gravi et ante pectus ad altare, debitas faciendo reverentias, librum Evange- decoro incessu, et solitas reverentias Episcopo et altari faciens: ibi liorum clausum, collocans illum in medio altaris. Deinde accedit extrahit ex bursa corporale, quod explicat, et extendit in medio al- ad Episcopum cum debitis reverentiis, illiusque manum osculatur taris, collocans a parte Evangelii bursam, ita ut altare non impediat, mox redibit ad altare, et genuflexus super infimo ejus gradu in et redit ad locum suum, et ibi sedet. medio, dicit secrete li- Munda cor meum etc., tum surgens resumit - 4. Finito Symbolo, si Episcopus sedebit in faldistorio, aufert ei brum de altari et rediens ad Episcopum, inclinatus, petit ab eo bene- mitram; et lecto per eum Offertorio, imponit eidem mitram pretio- dictionem, dicens Jube Domne benedicere. Et habita benedictione, sam, et simul cum subdiacono aufert annulum et chirothecas. Quod accedit ad Evangelium cantandum, portans, ut supra, ante pectus si Episcopus erit in sede sua episcopali, Diaconi assistentes auferent librum Evangeliorum clausum, incedens ultimo et loco post omnes i et imponent ei mitram, et auferent chirothecas. Redeuntem Episco- suos comministros. Cum erit in loco ubi solet Evangelium cantari; pum ad altare et gradus altaris ascendentem ipse a dextris adjuvat; ponit librum apertum in manibus subdiaconi, vel in legili, aut alias, mox ut Episcopus pervenit ad medium altaris, Diaconus accedit ad juxta ecclesiae, consuetudinem ut in praedicto cap. VIII, lib. II., eil cornu Epistolae, et accepta una ex duabus Hostiis, quas invenit a junctis manibus ante pectus dicit cantando : Dominus vobtscum. Ef| sacrista in patena paratas, cum illa tangit alteram, et patenam, et cum dicet Initium, vel Sequentia sancti Evangelii etc., signat pol- calicem circumcirca intus et foris, et dat illam praegustandam eidem lice dexterae manus initium Evangelii, ac seipsum in fronte, ore et sacristae. Idem similiter facit de vino et aqua, modicum de illis pectore; et dum respondetur a choro Gloria tibi. Domine, accipit; effundens in patenam ad id paratam. Tunc porrigit Episcopo pate- thuribulum de manu acolythi, sive Caeremoniarii, et librum triplici; nam cum altera Hostia pro sacrificio offerendo, cum osculo patenae ductu thurificat, primo in medio, tum a parte dextera libri, mox et manus. a sinistra; et reddit thuribulum Caeremoniario, ac manibus jun 5. Dum Episcopus dicit Suscipe sancte Pater etc., Diaconus ctis incipit Evangelium. ex ampullis mittit in Calicem, quem prius purificatorio extersit, vi- - 3. finito, Quo factis debitis reverentiis, revertitur ad altare, num pro consecratione, et post admistas illi per Subdiaconum paucas ad locum suum; sed si Episcopus esset apud faldistorium, ipse eum aquae, tunc per Episcopum benedictae, guttas, offert Calicem Epi- stantem, lecto Evangelio, triplici ductu thurificare debet ; si vere CiEREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER i. CAP. IX.

scopo cum osculis etiam Calicis et manus, cum quo tangens et purificatorio detersam, osculatamque ab ipso, videlicet, dum dicit ipse Calicem, dicit Offerimus tibi Domine etc., et posito per Epi- verba Canonis Libera nos etc., ponit eam in manu dextera ipsius scopum Calice super corporale, ipse illum palla cooperit; et acce- Celebrantis, quam similiter osculatur; et cum Episcopus supponit dente thuriferario, ministrat Episcopo naviculam, et mox ponit in patenam Hostiae, ipse detegit Calicem, ac posita per Celebrantem ejus manibus, ut supra dictum est, thuribulum, ut thurificet oblata particula Hostiae in Calicem, illum tegit, et cum Celebrante dicit et altare, quem adjuvat, supponendo sinistram brachio illius, et re- Agnus Dei etc., et supplet loco assistentis Presbyteri ad librum, do-

trahendo dalmaticam, dexteram vero ad pedem Calicis ponendo, ne, nec ille redeat ab osculo pacis, infunditque vinum in Calicem pro dum Episcopus oblata thurificat, thuribulo tactus, e loco removeatur, purificatione Celebrantis. vel aliquid ex illo effluat : et cum thurificanda erit Crux altaris, ipse 6. Si facienda erit Communio generalis, postquam Episcopus opportune Calicem e medio removebit, et Cruce thurificata, in eodem celebrans se et Diaconum et Subdiaconum communicaverit, ante

loco illum reponet. Finita thurificatione altaris, accipiet thuribulum ' purificationem, et antequam digitos abluat, ipse Diaconus, stans in de manu Episcopi, cum deosculationibus, et eum stantem cum mitra cornu Epistolae inclinatus, Confessionem alta voce cantabit, aliaque

in cornu Epistolae triplici ductu thurificat; mox accedit ad thuri- faciet, prout in die Paschae dicitur. Advertendum autem est, quod ficandum Dignitates, et Canonicos, et alios de choro, ordine in cap. et Subdia- [ etiam si non fiat Communio generalis, semper a Diacono XXIII. lib. I. descripto. Quo facto, dat thuribulum Acolytho, vel cono, nisi sint Sacerdotes et velint celebrare, accipienda est Com- Caeremoniario, a quo et ipse, stans post Celebrantem in gradu al- munio ab Episcopo celebrante, a quo et immediate osculum pacis taris infra suppedaneum, thurifkatur. Finita Praefatione, accedit ad accipere debent, ut dicitur in cap. XXIX. lib. II. et in cap. XXIV.

dexteram Episcopi, dicens cum eo Sanctus, Sanctus etc., et statim lib. 1 I. redit ad locum suum post Celebrantem; et cum Celebrans incipit 7. Postquam Celebrans digitos abluerit, Diaconus, translato

verba Canonis, videlicet Te igitur, clementissime Pater etc., attente libro cum pulvino ad cornu Epistolae, imponit mitram pretiosam in advertat, ut opportune partem dalmaticae ad brachium illius sublevet, capite Episcopi, qui abluit manus, mox eidem mitram aufert, et va- et discooperiat, et cooperiat Calicem, quoties opus fuerit, prout in ru- ; dit post eum; et dicto post ultimam orationem Dominus vobiscum, bricis Missalis explicatur: et cum Celebrans elevat Hostiam, ipse ipse stans conversus ad populum, sive ad altare, quemadmodum Epi- genuflectit ad ejus dexteram, et sinistra elevat aliquantulum posterio- scopus, cantat Ite Missa est, in tono competenti, vel Benedicamus

rem partem Planetae. Reposita Hostia super Corporale, surgit, de- Domino, prout tempus exigit. Et, si Celebrans est daturus benedi- tegit Calicem, et statim genuflectit, et iterum sublevat Planetam ctionem, imponit ejus capiti mitram pretiosam, nisi sit Archiepisco- dum Celebrans Calicem elevat, quem repositum super Altare palla pus, qui sine mitra propter reverentiam Crucis benedicit. cooperit, genuflectit, et redit ad locum suum post Celebrantem ; ad- 8. Si Celebrans sit Archiepiscopus et cum Pallio celebraverit,

vertens, dum Celebrans signat super Hostiam et Calicem, ut partem data benedictione et publicata Indulgentia, Diaconus extrahit illi dalmaticae circa brachium ejus semper aliquantulum sustineat ; et Pallium, et super altare illud deponit; denique comitatur Episco-

cum dicit ea verba Canonis, videlicet Benedicis et praestas nobis, etc., pum, donec, depositis manipulis per ipsum Diaconum et Subdia- ipse accedens, detegit et Calicem: quoties Calicem detegit, toties conum, illum exuat sacris paramentis : quo exuto, etiam ipse sua genuflectit, adorans Ss. Sacramentum prius et post. Cum Celebrans deponit, et recedit in pace.

signat dicens Per ipsum, et cum ipso etc., retinebit duobus digitis 9. Si celebratur pro Defunctis, observabit quae in Missali de dexterae manus pedem Calicis; et reposita Hostia super Corporale, Missa Defunctorum dicuntur. In Collegiatis, vel absente Episcopo, tegit Calicem palla, et redit ad locum suum. Circa finem Pater no- et in Dominicis Adventus et Quadragesimae, ac Feriis, servabit quae ster etc., videlicet, dum Celebrans dicit Et dimitte nobis etc., ascen- de ijs in propriis capitibus et in rubricis Missalis Romani leguntur. dit ad cornu Epistolae et accipit patenam de manu Subdiaconi, cura UBER I. CAP. X. 29

• t t'-» - N ^

osculatur : et eidem, cum supremum altaris gradum ascenderit, adju-

t vante Presbytero assistente, porrigit osculandum dictum 'librum

w Evangeliorum apertum, ubi est principium Evangelii illius Missae: CAPUT X. stans in cornu Evangelii a sinistris Episcopi, ab ea parte adjuvat

X' illum altare thurificantem, sicut Diaconus a dextris. Redeunte au- Canonicus antiquior ex ordine Subdiaconorum, seu dignior ex eodem ordine, assistat % tem Episcopo ad suam sedem, ipse remanet cum Diacono Evangelii Episcopo solemniter celebranti. Quae paramenta afferat Episcopo. Quando im- apud altare. Et cum Episcopus dicit Kyrie eleison etc., Gloria in j ponere debeat Manipulum Episcopo. Epistolam cantat. Ministrat ampullas vini excelsis Deo etc., et Credo in unum Deum etc,, ipse in eodem loco Diacono, et infundit aquam in Calicem, Patenam sustinet, Calicem abstergit et, reponit, ac in Diaconum adjuvat exuendo Episcopum. t ea dicit cum Diacono ; et quando sedendum est, sedet cum eodem,

g In fine Orationis, seu Orationum, cum Episcopus dicit Per Dominum

odem tempore, eodemque loco et modo, prout de Diacono i nostrum Jesum Christum etc., accipiens librum Epistolarum, et factis dictum est, Subdiaconus, qui et ipse de numero Canonicorum | reverentiis altari et Episcopo, comitante Caeremoniario, Episcopo E erit, et, si inter Canonicos distinctus erit ordo SubdiaconaUis, sedente cum mitra, ipse, librum tenens, incipit alta voce cantare antiquior, seu dignior ex eodem ordine, comitabitur Episcopum ad Epistolam in loco consueto. ecclesiam procedentem, et accipiet paramenta sibi convenientia, qua I 3. Qua finita, accedit ad Episcopum, cui profunde inclinatus, eadem fere sunt, quae superius Diacono conveniunt, librum super genibus ponit, et illius excepta stola, I ejus osculatur manum super qua Subdiaconus non utitur : libro accipiet autem super alba tunicellam, | positam; accedit deinde cum Diacono ad lectionem Evangelii, quae ejusdem formae est, cujus est dalmatica Diaconi, nisi quod stri- procedens manibus junctis immediate ante illum; et illi, legenti ctiores longioresque aliquantulum manicas habet. t Evangelium, tenet ambabus manibus librum apertum ante pectus,

2. Episcopo igitur incipiente legere Psalmos Quam dilecta etc., U vel legile manibus tenet, aut adhaeret Diacono, si in ambone aut affert illi caligas et sandalia, ex credentia sumpta, quae portat super I pulpito Evangelium legatur, ut in cap. VIII. lib. II. latius explica- bacili, vel super velo, alio velo serico cooperta, ambabus manibus tur: et si forte Diaconus, proferendo aliqua verba Evangelii, incli-

i ad oculos usque elevatis ; et adjuvante uno ex familiaribus Episcopi, naret se, aut genuflecteret, librum vel legile tenens, ipse nullatenus induit primo tibiam et pedem dexterum Episcopi, mox sinistrum, movetur, cum repraesentet legile immobile. | genuflexus sub cappa illius, erit, Finito et cum tempus simul cum Diacono i 4. Evangelio, tenens adhuc librum apertum, nulla tamen adjuvabit Episcopum dum ceteris paramentis sacris induitur; quod facta reverentia, illum sic apertum offert Episcopo osculandum in | munus licet ad Diaconum praecipue spectet, Subdiaconus tamen coa- fe loco ubi est principium Evangelii cantati; quo osculato, et clauso djuvat, ubi opus est, ut infra in cap. VIII. lib. II. Et postquam Epi- t libro, facit Episcopo reverentiam, et revertitur ad altare. scopus fuerit paratus, ipse accipiet manipulum, et procedente Epi- |' 5. Postquam vero Episcopus lavit manus post Offertorium, ipse scopo ad altare, immediate ibit post crucem, librum Evangeliorum s accedit ad abacum, et extenso sibi, adjuvantibus Acolythis, circa clausum ante pectus portans, in quo inclusus erit manipulus Epi- X humeros velo serico, quo Calix, Patena et alia super dicta mensa scopi, et facienti Episcopo cooperiebantur, Confessionem, ipse parum retro stans : ita ut a latere dextero longius pendeat, accipit manu apud Diaconum, respondet simul cum Presbytero assistente et Dia- f sinistra Calicem cum Patena, et hostiis palla tectis, eaque omnia cono, et interim deponit dictum librum longiori illa parte veli cooperit, Evangeliorum in manibus | altera manu super ea apposita, caute

Caeremoniarii ; et cum Episcopus dicit Indulgentiam advertens, ne aliquid forte decidat, et accedit , absolutionem | ad cornu Epistolae etc., accipiet ex dicto altaris, libro manipulum, iliumque a latere osculatur, f. eodem tempore quo Episcopus illuc pervenerit; eaque om- et Episcopo, ubi est signum crucis, osculandum porrigit sinistris; nia, remoto velo, dat in manibus Diaconi eidem a f. ; mox Diacono tradit mox illum imponit sinistro brachio Episcopi, ampullam vini et manum Episcopi | ab Acolytho receptam, ampullam vero aquae ipse ;

~ ' ' - :

30 CA5REMONIALI S EPISCOPORUM LIBER I. CAP. XI. 31

Episcopo ostendit, et petit ut benedicat, dicens: Benedicite, Reve- rendissime Pater, ex qua benedicta infundit paululum in Calicem. 6. Post oblationem hostiae et vini factam, accipit de manu CAPUT XI. Diaconi patenam, quam veli praedicti extremitate, adjuvante Caere-

moniario, contegit, eamque elevatam sustinet usque ad finem Pater Episcopo, Vesperas solemniter cantanti, praeter Presbyterum, et duos antiquiores noster etc., stans retro in loco consueto et conveniente; nec movet Diaconos, septem Acolythi inserviant. Dum Missam solemniter celebrat, alii sex ministri addantur. Munia ministri de libro, de candela, de baculo, de mitra, de se nisi cum ad elevationem sanctissimi Sacramenti genuflectit: quo thuribulo, de candelabris, de gremiali, de ampullis, et de abaco explicantur. Si elevato, statirn surgit ; et cum Celebrans dicit in oratione Dominica Celebrans est Cardinalis, vel Archiepiscopus, aut Episcopus valde insignis, con- Et dimitte nobis etc., facta debita genuflexione, accedit ad altare venit, ut Magistratus, vel Proceres civitatis bacilia et aquam opportune mini- v strent. Magistratus et nobiliores sedeant in loco eis assignato extra Presby- in cornu Epistolae, dictamque patenam Diacono offert, qui eam a terium.

Caeremoniario vel a seipso velo discoopertam, accipit : tunc ipse Subdiaconus, deposito velo in manibus Caeremoniarii vel Acolythi, t episcopales functiones, praesertim in ecclesia, et in divinis redit ad locum suum, et supplet a dextera Episcopi pro Diacono, Officiis commodius, digniusque exerceri valeant, plures ne- dum ille inservit loco Presbyteri assistentis a sinistra, discooperiendo U cessarii sunt ministri, licet pauciores in Vesperis sufficiant, Calicem et alia faciendo, quae erunt necessaria et opportuna, donec quam in Missis. Cum ergo Episcopus Vesperas solemniter cantabit, Episcopus Communionem sumpserit; et eo communicato, ipse post ultra Presbyterum assistentem, duosque antiquiores Diaconos assi- Diaconum accipit Communionem et pacem ab eodem Episcopo, ut stentes, qui ceteris digniores sint, de quorum officio supra dictum in proxime praecedenti cap. VI. de Diacono dictum est. im- §. Mox est, ubi commode fieri poterit, septem saltem alios ministros habere ponit vinum in Calicem pro purificatione, nisi prius redierit ad eum convenit, aspectu, habitu, et tonsura decentes, ac cottis mundis locum suum Presbyter assistens, quia tunc hoc facit Diaconus, re- indutos. Primus erit, qui de libro : secundus qui de candela servient versus ad dexteram Episcopi. Demum accepta per Episcopum puri- tertius de baculo pastorali ; quartus de mitra ; (qui quatuor, si adsit ficatione, dum lavat manus, ipse tergit Calicem, plicat corporalia, consuetudo, induantur etiam pluvialibus) ; quintus de thuribulo et iliaque simul cum palla, purificatorio et bursa ad abacum reportat navicula ; sextus et septimus de candelabris et cereis. cum debitis reverentiis; mox redit ad locum suum post Episcopum 2. Cum vero Missam solemniter celebrat, ultra praedictos, ac et ibi stat usque ad finem Missae, et ea finita, adjuvat Diaconum in Diaconum et Subdiaconum, de quorum officiis etiam supra dictum exuendo Episcopum. est, habebit alios sex, quorum duo eodem habitu clericali et cottis 7. Si celebrabitur pro Defunctis, alio ordine et ritu multa fa- induti servient, alter de gremiali, alter de ampullis. Reliqui quatuor ciet, ut in cap. XI. lib. II. Idem dicitur quoad habitum et alia quae- poterunt esse cubicularii, sive familiares Episcopi clericali habitu, dam in Missis, quae celebrantur in Dominicis Adventus, et Quadra- sed sine cottis stantes apud abacum; et hi quidem ministri omnes, gesimae, et in aliquibus Feriis. In Collegiatis vero, et Episcopo si haberi non poterunt ex gremio Ecclesiae, vel de familiaribus ip- absente, ipse servit loco assistentis in danda pace, ac etiam Epi- sius Episcopi, poterunt jussu Episcopi convocari ex Parochiis et scopo praesente, si celebratur Missa ab aliquo Canonico, vel alio qui Ecclesiis civitatis ; iidemque omnes praeter jam dictos quatuor fami- non habeat Presbyterum assistentem. liares, servient etiam Episcopo, cum induitur et exuitur sacris pa- ramentis, tam in Vesperis, quam in Missis, dicta paramenta portan-

do et reportando ; ex quibus qui de baculo pastorali, de mitra, de thuribulo, de candelabris, de ampullis vini et aquae serviunt, ubi

commode fieri potest, sint in ordine Acolythatus, ut disciplinae di- gnitas, quoad ejus fieri possit, conservetur. LIBER I. CAP. XI. 33

3. Igitur primi ministri officium erit, cum Episcopus celebra- scopi in Missa uti pretiosa usque ad dictum Hymnum Angelicum, bit Vesperas, aut Missas solemniter, curare, ut signacula in libro; postmodum simplici, aut auriphrygiata, usque ad finem Symboli : ex quo Episcopus Antiphonas, aut Hymnum est intonaturus, aut ora- I tenere usque . tum lecto Offertorio, reassumere pretiosam, eamque tionem cantaturus, sint recte suo loco disposita; ne, cum dicendum ad finem Missae, suo tempore. Cum praedictus minister mitram te- aliquid erit, indecenter huc illuc folia vertere cogatur; librum ip- £ net, habeat vittas, seu infulas illarum versus seipsum, et cum illas sum custodiet, et reponet in loco decenti, quem, cum opus erit il- deponit, sive super altari, sive super mensa, aut abaco, vittae exte- lum Episcopo offerre, sustinebit ambabus manibus ab inferiori parte rius pendeant. libri positis, altius vel demissius pro statura Celebrantis, nec se loco 7. Quintus minister Acolythus thuribulum et naviculam incensi movebit, nec umquam genuflectet, etiamsi ipsemet Celebrans et ministraturus, debet aliquanto ceteris robustior eligi, quo pondus alii omnes genuflecterent, cum, ut dictum est cap. prcecedenti de illorum sustentare possit, eaque debet, elevatis aequaliter manibus Subdiacono, instar legiiis sit; . nisi cum fortasse ob commoditatem tenere, videlicet, thuribulum dextera, pollice in annulum majorem Episcopi legentis, eum genuflectere magis expediret: uti cum librum

/ immisso, medio vero ejusdem manus digito minorem annulum cate- tenebit pro Psalmis a Pontifice legendis, antequam paramentis Mis- nulae elevanti, coopertorium thuribuli appositum reget et sustine- salibus induatur. Locus autem ejus erit prope altare. Cum vero Pres- bit; sinistra manu pedem naviculae cum incenso et cochleari caute byter assistens paratus, librum sustinebit ante Episcopum in cantu gestabit, cottam super brachia prius reflectens, ne forte contingat legentem, ipse a sinistris Episcopi stans, adjuvabit in sustentatione | illam cum thuribulo, aut navicula implicari, aut comburi. Quo au- libri ipsum assistentem. tem loco et ordine incedere, stare, vel genuflectere cum aliis mi- 4. Aliter in eodem habitu de candela, serviet etiam ad altare. | nistris, ad Evangeiium euntibus et redeuntibus debeat, et de aliis, 5. Tertius minister eodem habitu, seu pluviali ipdutus, juxta quae ad suum officium spectant, suo tempore a Caeremoniariis do- locorum et Ecclesiarum consuetudinem ipsius baculi custodiendi, r cendus erit. portandique ante Episcopum, quoties opus erit, curam habebit, quem 8. Acolythi duo ceroferarii debent et ipsi robusti, et in statura, manu dextera cottae extremitate cooperta tenebit, sed nudum, nul- quantum fieri potest, aequales eligi, ut lumina aequaliter teneant et loque panniculo appenso, illum Episcopo, cum opus erit, offeret. | deferant; cumque sumpturi sunt candelabra, accipient quidem manu Quo autem tempore, et in quibus actibus Episcopus baculo pastorali

i; dextera, ita ut, qui a parte dextera incedit, ponat manum sinistram uti debeat, inferius in suo capite describetur. i; ad pedem candelabri, dexteram vero ad medium candelabri globum, 6. Quartum ministrum de mitra servientem, oportet velum, seu et qui incedit a parte sinistra, ponat dexteram ad pedem, sinistram mappam sericeam oblongam a collo pendentem gerere, qua utitur ad eumdem globum: cumque reverentias erunt facturi, illas aequa- ad mitram sustinendam, nisi, ut supra, sit pluviali indutus, ne illam liter, et eodem tempore faciant: ac denique eundp, stando, ac re- nudis manibus tangat: caute autem advertat, ut cum ea Episcopo I' deundo in omnibus actibus inter seipsos, et cum aliis ministris se imponenda, auferendave erit, immediate lateri Diaconi assistentis, p conforment, prout per Caeremoniarium admonebuntur. Quod si, dum illam imposituri, vel ablaturi adhaereat mitram offerens, vel reci- cantatur Evangeiium, genuflectendum sit, ac propterea omnes ge- piens. In Vesperis, incepto primo Psalmo, deposita mitra pretiosa nuflectant, ipsi stabunt simul cum Subdiacono librum tenente, ac si super altari in cornu Epistolae, offert simplicem: inceptaque Anti- immobiles essent. phona Cantici Magnificat anima mea etc. offert pretiosam, et sim- 9. Duo praeterea alii, sed in Missa tantum, adhibentur ministri, plicem super altari in eadem parte locabit. In Missis, dicto per quorum unus de gremiali, alter vero, qui saltem sit Acolythus, de Episcopum celebrantem seu non celebrantem Hymno Angelico, adsit ampullis serviat et qui gremiale ministrat, intentus esse debet, ut cum mitra simplici, vel auriphrygiata, imponenda Episcopo sedenti, ; cum celebrans Episcopus surgit, antequam mitra ei auferatur, ip- ipsa pretiosa super altari deposita. Ut plurimum enim solent Epi- gremiale, sinistris, | sum per assistentem a de gremio Episcopi abla- liber i. cap. xii. 35

tum, reverenter accipiat, illudque complicatum ante pectus ambabus Caeremoniarium vocabuntur; et associabuntur euntes et redeuntes. manibus teneat; et cum opus erit, alteri assistenti a dextris porri- Iidem ministri adhibentur, si Episcopus celebrans non sit proprius gat, reponendum in gremio Episcopi sedentis; ac demum post lotio- illius civitatis, perinde ac si in propria ecclesia celebraret, excepto nem manuum Episcopi, lecto Offertorio, illud super abaco reponet, acolytho de baculo pastorali, nisi hujus usum ei concederet loci cum eo amplius utendum non sit. Episcopus. Dicti omnes ministri necessarii sunt etiam in Missis, non 10. Acolythus autem, qui de ampullis servit, post lectum Offer- per Episcopum celebratis, in ecclesiis collegiatis praeter illos, qui torium, curam habebit portandi ampullas, sive urceolos vini et aquae, ministrant mitram, baculum pastoralem, et gremiale, quae sunt epi- super aliquo parvo bacili pariter dispositos, sequens immediate Sub- scopalis dignitatis propria. Familiares autem minime sunt neces- diaconum calicem et patenam ad altare portantem ; easdemque am- sarii, cum nec abacus, aut mensa erigatur, sed ad ablutionem ma- pullas opportune ipsi Subdiacono porriget ; et vino et aqua ex illis nuum celebrantis post Offertorium serviet acolythus. in calicem immissis, eas ad abacum reportabit ; et demum easdem ad altare post Communionem, iterum pro purificatione afferet, et pariter ad abacum reportabit. CAPUT XII. 11. Quatuor ministri familiares, de quibus supra mentio habita Ornatus Ecclesiae in diebus festis et solemnioribus splendidior esse debet, quam in est, serviunt ad lotionem manuum Episcopi incipiendo a juniori, seu aliis. Valvae, porticus, parietes Ecclesiae, sedes Episcopi, et subsellia, quibus minus digno, unusquisque per ordinem vice ornamentis instrui debeant. Apparatus Altarium. Ubi, et quo ordine collocanda sua : quater enim Epi- scopus sint paramenta Missalia pro Episcopo. Quid observandum circa ornatum Eccle- in Missa solemni lavat manus: primo antequam capiat para- siae, Episcopo non celebrante, et in Collegiatis Ecclesiis. menta, secundo statim post lectum Offertorium, tertio post incensa- tionem Oblatorum, quarto et ultimo post Communionem. uia regulariter in ecclesia solemnia sacra peraguntur, consen- 12. Si celebrans esset S. R. E. Cardinalis, vel Archiepiscopus, taneum est, ut de ejus ornatu, ac de Officiis et sacrificiis, aut Episcopus valde insignis, possent ad hujusmodi ministerium ablu- quae ibidem fiunt, sermo nunc habeatur. Igitur habenda est tionis manuum ipsius Q celebrantis invitari aliqui ex magistratu vel ratio, in iis ordinandis, temporis, et loci, ac personarum. Decet proceribus, et nobilibus viris illius civitatis, qui velo sericeo circum enim, ut in diebus festis splendidior appareat, quam in aliis non spatulam extenso, duas argenteas lances, seu fontes, si commodum festivis, eoque magis, quo ipsi dies festivi erunt solemniores. Sic erit, vel bacile, et buccale, cum aqua odorifera, extremitate ejusdem major etiam cura adhibenda erit in ornatu ecclesiae cathedralis aut veli coopertos, suo tempore ministrent, praeeunte clavigero, seu maz- collegiatae, quae et numerosum clerum habeat, et supellectilem am- zerio cum clava argentea, si est Cardinalis, quo casu convenit etiam plam, quaeve congruenter situata, et in suis partibus apte distincta, praegustationem dictae aquae fieri apud abacum a ministris, vel scu- commodiorem ornandi praebeat facultatem. tiferis, illam ipsi nobili exhibentibus, omnesque praedicti sive ex fa- 2. Personarum etiam, quae ad ecclesias in celebritatibus con- miliaribus Episcopi, sive ex nobilibus civitatis sunt, eundo et re- veniunt, et divinis Officiis praesunt, aut intersunt, dignitas, prout deundo genuflectent usque ad terram ante altare, ante Legatum, major vel minor erit, majorem minoremve apparatum exposcit. si adsit, et ante Episcopum: sed praesente Legato Cardinali, Cardi- 3. Si igitur festivitas erit praecipua, et de solemnioribus illius nali non Legato, vel Metropolitano, non ita profunde ante Episco- pum ecclesiae, primum a parte exteriori ornandae erunt valvae ipsius flo- genuflectant. Eorum locus, si fuerint ex familiaribus Episcopi, ribus, ramis et frondibus virentibus, bracteolis, aut fasciis diversi erit apud abacum, ubi stabunt inter mensam et murum, nisi abacus coloris appensis, vel colligatis, quo splendidius pro locorum con- ipse adhaereat parieti, capite semper detecto, et versa facie ad Epi- suetudine ac temporum qualitate fieri poterit, supra vero portae scopum; si ex magistratu, vel ex nobilioribus civitatis, sedebunt in superliminare imago Sancti, vel Sanctorum, quorum dies festus agi- loco, pro ipsis deputato extra presbyterium, unde suo tempore per tur, pariter ornata, et sub illis insignia Summi Pontificis, Legati, |

36 CiEREMONIALIS EPISCOPORUM I LIBER I. CAP. XII. 37

Cardinalium, aut Nuntii Apostolici, Episcopi, reipublicse, principis i speras celebraturus; sed in alio sacello vel loco ornatissimo cum aut civitatis, pro libito ponentur, servando in eorum positione or- |omni decentia et reverentia ponatur. Quod si in altari majori, vel laico- alio, in dinem dignitatum : inferioris vero ordinis hominum, maxime quo celebrandum erit, collocatum reperiatur, ab eo altari in rum, insignia non sunt apponenda. aliud omnino transferendum est, ne propterea ritus et ordo Cae- 4. Si ecdesia habebit porticum, congruum erit, etiam illam remoniarum, qui in hujusmodi Missis et Officiis servandus est, tur- pannis aliis pulchris ex serico, sive ex corio, ex aliave honesta ma- betur. teria confectis, seu elaboratis, prout haberi poterunt, exornari; in 9. Quod si aliquando contingeret, coram Episcopo, vel per quibus tamen picturae intextae, seu pictae non sint profanae, vel ipsum Episcopum celebrari, exsistente Ss. Sacramento super altari,

indecentes et in aliis in interiori et exteriori . quod feria quinta : quod pannis, apparatu in Coena Domini, et feria sexta in Parasceve, et Ecclesiae observandum erit, et maxime ut ponantur ibidem ullae in Missa, quae celebratur non i. in festo Ss. Corporis Christi, vel cum effigies, nisi Sanctorum, vel Summorum Pontificum. ; exponitur oratio quadraginta horarum, ante processionem eve- 5. Intus si fieri poterit, parietes similiter aulaeis, - nire solet quoque, ecclesiae ; tunc omnes genuflexiones, et reverentiae, ad unguem ob-

: servari tribunae vero holosericis, aut nobilioribus cortinis coloris ceterorum debent : et Episcopus numquam sedere, sed stare sine mitra, paramentorum, pro festi qualitate contegantur. f prout suis locis declaratur; et ideo non incongruum, sed maxime de- 6. In primis autem sedes episcopalis aliquanto etiam pulchrio- |cens esset ut in altari, ubi sanctissimum Sacramentum situm est, ribus sericis ornetur, ejusdem coloris, festivitati congruentis. Si- /Missae non celebrarentur, quod antiquitus observatum fuisse vide- militer, et sedes Legati Apostolici, aut alterius Cardinalis, qui forte amus: aut saltem celebrans in eo sive solemnes, sive planas Missas, sacris officiis interesse debeat, ornamentis condecentibus praepara- reverentias, et genuflexiones praedictas omnino observare debet. bitur. Ante Ss. Eucharistiam Episcopus genuflectens, prius in plana | terra, 7. Subsellia quoque pro Praelatis, Canonicis, Magistratibus, -deinde super faldistorio, vel genuflexorio ibidem praeparato orabit, Magnatibus, nobilibusque laicis, pro ecclesiarum, priusquam ad altare locorum consue- majus se conferat ; et surgens iterum genu- |flectet, tudine, commoditateque ornari decet. ut prius. Ante altare majus caput cruci profunde inclinabit,

8. Cum Episcopus est venturus ad ecclesiam, prius praeparandum : postea genuflectet, et orabit; demum surgens, iterum caput, ut est faldistorium, seu genuflexorium accommodatum ad genuflecten- prius, inclinabit. dum ante altare sanctissimi Sacramenti, et ante majus, panno viridi 10. Faldistorium quoque, si eo utendum erit pro sessione Epi- : scopi seu violaceo, pro qualitate temporum coopertum; sed si Episcopus’ celebrantis, parum distans ab infimo gradu altaris, a latere erit Cardinalis, serico, vel panno rubei, seu violacei coloris, prout [Epistolae collocandum est, ita ut Episcopus celebrans, in eo sedens, erunt vestes ipsius Cardinalis, habeat ad dexteram suam altare, pro temporum diversitate : appo- respiciens eamdem partem, quam fipsa sitis pulvinaribus superius et inferius, super quae Episcopus genu- anterior facies altaris respicit, sive illa versa sit ad tribunam, sive ad flexus orabit. Aliud simile, ante altare, seu alium locum, ubi est reliquum corpus ecclesiae et popuium, secundum varios alta- Ss. Sacramentum quod diversum solet rium situs: quod quidem : esse ab altari majori, et ab eo, faldistorium coopertum sit undique ad ter- ram serico in quo Episcopus vel alius est Missam solemnem celebraturus. Nam ejusdem coloris, cujus erunt cetera paramenta, et sub licet dicto serico sacrosancto Domini Nostri Jesu Christi Corpori, omnium Sa- tegumento aptetur pulvinum. Regulariter autem fal- distorium cramentorum fonti praecellentissimus, ac nobilissimus omnium locus hujusmodi ponitur in plano, seu pavimento presbyterii, [quod in ecclesia conveniat, neque humanis viribus tantum illud venerari, totum usque ad infimum gradum altaris convenienter deberet et colere umquam valeamus, quantum decet, tenemurque; tamen -pannis viridibus contegi. valde 11- si opportunum est, ut illud non collocetur in majori, vel in alio altare haberet plures gradus, ita ut faldistorium in pavimento altari, in quo Episcopus, vel alius . positum remaneret nimis solemniter est Missam seu Ve- depressum ; posset ei supponi ali- 4— Carem. Episcop. LIBER I. CAP. XII.

quod suggestum seu tabulatum aequalis altitudinis in- a terra cum 13. Quod si altare parieti adhaereat, applicari poterit ipsi pa- fimo gradu altaris, si super eo sessurus sit proprius Episcopus ce- rieti supra altare pannus aliquis ceteris nobilior et speciosior, ubi lebrans, qui tamen regulariter non in faldistorio, sed in propria; intextae sint Domini Nostri Jesu Christi, aut gloriosae Virginis, vel episcopali sede stare, et sedere debet. Ipsum vero altare majus iit Sanctorum imagines, nisi jam in ipso pariete essent depictae et de- festivitatibus solemnioribus, aut Episcopo celebraturo, quo splen! center ornatae: desuper vero in alto appendatur umbraculum, quod didius poterit, pro temporum tamen varietate et exigentia, orna! baldachinum vocant, formae quadratae, cooperiens altare, et ipsius

bitur : quod si a pariete disjunctum et separatum sit, apponentur,: altaris scabellum, coloris ceterorum paramentorum. Quod balda- tam a parte anteriori, quam posteriori illius, pallia aurea, vel ar- chinum etiam supra statuendum erit, si altare sit a pariete sejun- gentea, aut serica, auro perpulchre contexta, coloris festivitati con- lapide, marmore ctum ; nec supra habeat aliquod ciborium ex aut ex gruentis, eaque sectis quadratisque lignis munita, quae telaria vocant, confectum. ne rugosa, aut Sinuosa sed extensa, et explicata decentius conspi- 14. Si autem adsit tale ciborium, non est opus umbraculo, sed dantur. in Tum superna linea mappae mundae tres saltem explicentur, ipsum ciborium floribus, frondibusque exornari poterit. quae totam Altaris planitiem et latera contegant. Nullae tamen co- 15. Cum Episcopus erit celebraturus Missam solemnem, ponen- ronides ligneae circa altaris angulos ducantur, sed earum loco ap- tur omnia paramenta pontificalia in medio altaris ordine retrogrado, poni poterunt fasciae ex auro, vel serico elaboratae, ac variegate, videlicet, annulus, inclusus in aliqua capsula seorsum ab aliis, pla- quibus ipsa altaris facies apte redimita, omatiorque appareat. Su neta, chirothecae, dalmatica, tunicella, stola, crux pectoralis, cin- pra vero in planitie altaris adsint candelabra sex argentea, si haberi gulum, alba et amictus, manipulus vero ad partem ibidem ponetur. possunt: sin minus ex aurichalco, aut cupro aurato nobilius fabri- Sed in ecclesiis, ubi esset secretarium, sive locus, ubi Episcopus pa- cata, et aliquanto altiora, spectabilioraque his, quae ceteris diebus retur, paramenta praedicta possent ibi praeparari, non autem super 12. non festivis apponi solent, et super illis cerei albi, in quorum medio altari, ut suo loco dicetur. Libri vero Missalis, Evangeliorum, Epi- locabitur crux ex eodem metallo, et opere praealta, ita ut pes crucis stolarum, tecti serico ejusdem coloris quo cetera paramenta, cum aequet altitudinem vicinorum candelabrorum, et crux ipsa tota can- pulvino ex eodem serico et colore, vel parvo legili argenteo, aut delabris superemineat cum imagine sanctissimi Crucifixi, versa ad ligneo affabre tamen elaborato, ponuntur super credentia in cornu interiorem altaris faciem. Ipsa candelabra non sint omnino inter st Epistolae. aequalia, sed paulatim, quasi per gradus ab utroque altaris latere 16. Gradus omnes altaris inferiores cooperiantur aliquo amplo surgentia, ita ut ex eis altiora sint immediate hinc inde a lateribus et pulchro tapete, ut, si fieri potest, sint magis conspicui, et omati, crucis posita. quam reliqua pars presbyterii, quae pannis viridibus contegitur. Si Celebrante vero Episcopo, candelabra septem super altari vero tale tapete amplum haberi non posset, saltem scabellum, seu ponantur, quo casu crux non in medio illorum, sed ante altius can- suppedaneum, quod est proximum altari, sit tapete aliquo coopertum. delabrum in medio cereorum positum locabitur, a cujus lateribus, Similiter et locus, qui in plerisque ecclesiis sub altari majori esse si haberentur aliquae Reliquiae, aut tabernacula cum Sanctorum Re- solet, ubi Ss. Martyrum corpora requiescunt, qui Martyrium, seu liquiis vel imagines argenteae, seu ex alia materia, staturae compe- Confessio appellatur, decet floribus, frondibusque, omnique orna- tentis, congrue exponi possent; quae quidem sacrae Reliquiae et mento decorari. Cetera altaria per ecclesiam pariter palliis conco- imagines, cum sex tantum candelabra super altari erunt, disponi loribus, decentibusque ornentur absque coronide, et cum fascia, ut poterunt alternatim inter ipsa candelabra : dummodo ipsa altaris supra de maiori dictum est; et habeant quaelibet duo saltem cande- dispositio et longitudo id patiatur; sed et vascula cum flosculis, labra cum cereis, et in medio crucem cum imagine Crucifixi ar- frondibusque odoriferis, seu serico contextis, studiose ornata adhi- genteam, vel ex aliquo metallo aut cupro aurato: scabella eorum, si beri poterunt. fieri possit, tapetibus, vel saltem pannis cooperiantur. Altare vero, LIBER I. CAP. XII. 40 CiEREMONIALIS EPISCOPORUM 41

vel locus, ubi est repositum Ss. Sacramentum, prae ceteris sumptuo- quod mitrae supponitur, necnon velum pro capellano serviente de ? sius ac nitidius exornandum est. mitra, pelvis pro abluendis manibus, et urceus argenteus cum aqua thuri- 17. Lampades quoque ardentes numero impari in ecclesiis ad- | pro manuum lotione, quatuor mappulae ad tergendas manus, sint, tum ad cultum et ornatum, tum ad mysticum sensum, ut etj bulum cum navicula, et in ea cochlear et thus, cum quo possint mullta ex superius narratis pertinent. Hae vero in primis adhibenda | misceri aromata bene olentia, dum tamen thuris quantitas superet; sunt ante altare, vel locum, ubi asservatur Ss. Sacramentum, et ante gremiale, caligae et sandalia, liber pro Psalmis legendis, ac denique altare majus, quibus in locis lampadarios pensiles esse decet, plura s omnia, quae usui esse possunt celebranti, praeter paramenta missa-

altare majus erit, tres ad lia, vel secretario ponuntur, ut supra dictum sustinentes lampades, ex quibus, qui ante | quae super altari, in minus; qui ante Sacramentum, saltem quinque lucernas habeat. Ante fuit, et baculum pastoralem, qui manu ministri, ad id constituti, vero reliqua singula altaria singulae possunt lampades appendi,: r sustinebitur. quae quidem in praecipuis festis, saltem dum Vesperae et Missa 20. Vasa quoque argentea ampla et magnifica, si haberentur, solemnis decantantur, continue ardeant. Ante Ss. Sacramentum, ad ornatum adhiberi possent, maxime celebrante aliquo S. R. E. Car- adsint. et ante si non omnes, ad minus tres accensae tota die Sed, dinali ; sed neque crux, neque sanctorum imagines in ea ponendae locum et fenestellam Confessionis supradictae, ubi consuetudo est sunt. Prope ipsam mensam in loco opportuno, et ab oculis populi,

lampadem ardere, servanda est. Possunt etiam in altari majori, vei • quantum fieri potest, remoto, vel in sacristia, erit vas cum carbo-

aliis, quae habent ciboria, circumcirca lampades appendi. nibus accensis, ac forcipibus pro usu thuribuli. Funalia pariter cerea

Epistolae et Evangelia decantari solent, si pro elevatione Ss. Sacramenti ad minus quatuor, ad summum octo, 18. Ambones, ubi ; qui erunt, necnon et pulpitum, ubi sermo, vel concio haberi solet, % item alia sex, vel septem ad summum funalia apponi possent in alto

consentaneum est, pannis sericis ejusdem coloris, cujus sunt cetera i loco, in frontispicio tribunae; maxime si celebraret aliquis S. R. E. paramenta, exornari, ita tamen, ut locus Evangelii pulchrius ornetur, Cardinalis, et locus esset ad id aptus. 19. Restat, ut de mensa, seu abaco, quam credentiam vocant, 21. Haec, ut diximus, observanda erunt in solemnioribus Eccle- pauca subjiciamus. Ea vero in Missis tantum solemnibus praeparari siae festivitatibus, ac celebrante Episcopo; plus autem, vel minus,

solet a latere Epistolae in plano Presbyterii, si loci dispositio pa- | pro Celebrantis qualitate et gradu. Non celebrante Episcopo, sed

tiatur, atque a pariete parumper disjuncta ; ita ut inter illam et pa- I praesente, simpliciori ornatu erit agendum. familiares Episcopi, ad 'lotionem de- 22. In Ecdesiis Collegiatis, ubi Episcopus, nec celebrans, nec rietem stare possint manuum | stinati, nisi propter loci angustiam id fieri non possit, ut supra praesens est, eadem circa ornatum Ecclesiae et altaris conveniunt, ;

cap. XI. §. XII.; quo casu fiet, prout melius poterit. Ejus mensura exceptis his, quae Episcoporum sunt propria. Paramenta vero in erit octo in longitudine, in latitudine quatucr sacristia parari convenit. Mensa, multo brevior et demissior erit regulariter palmorum | vel circa, in altitudine quinque, vel modicum ultra; lineoque man- adhibenda, cum pauca sint in ea reponenda, nempe pelvicula cum | tili mundo super strato, usque ad terram circumcirca pendenti, con- urceolis vini et aquae, calix cum bursa et corporalibus, et quan-

tegetur. Super ea ponentur duo candelabra cum cereis albis, alti- rdoque quaedam alia pro celebrationis necessitate et usu; itemque

tudinis et formae, prout duo minora ex his, quae super altari posita i satis erit scamnum oblongum, coopertum aliquo tapete, aut panno,

sunt, et in ipsius medio calix cum patena, palla, purificatorio, «i : aptari a latere Epistolae, in quo sedeat Sacerdos celebrans cum Dia-

bursa corporalia continens : libri item Missales, et legile, atque ili | cono et Subdiacono. proxime capsula cum hostiis, et pelvicula cum ampullis vini et aqua 23. In solemnitatibus majoribus, quae ubique per annum oc-

eaque omnia cooperientur velo pulchriori, quo uti debebit Subdia | currunt, videlicet in Nativitate Domini, Paschate, Pentecoste etc.

conus, cum patenam tenebit. Super eadem mensa apponentur mitra | eadem erunt servanda, nisi quod valvae, porticus et parietes eccle- siae si pretiosa, vel auriphrygiata, et altera simplex cum bireto parvo. | non ornantur regulariter ; sed, in aliquibus ecclesiis consue- !

42 C^REMONIALIS EPISCOPORUM 1 LIBER I. CAP. XIII.

1 tudo esset tunc quoque ornandi, retinenda haec erit, cum circaj bitur, ita ut Episcopus, in ea sedens, respiciat recta linea mediam

majorem ornatum semper sit laudabilis. Id tamen in hujusmodi festis] altaris partem; habebitque hinc inde sedilia Canonicorum. non omittatur, ut saltem tribuna, altare majus, et alia minora, sedesi 2. Si vero chorus sit in medio ecclesiae, et altare adhaereat pa- episco- episcopalis, abacus, et ambones eadem forma ornentur. rieti, vel ab eo modico sit intervallo separatum, ipsa sedes 24. Dominicis diebus et aliis festis, quibus populi ab opere ces- palis erit collocanda a latere Evangelii. ascendatur, qui sant, in ornatu altarium, sedis episcopalis, sedium Canonicorum et| 3. Utroque autem casu tribus gradibus ad eam subli- aliorum, eadem, sed aliquanto parcius, fieri debent, videlicet, ut pannis aut tapetibus tegantur. Forma sedis erit praealta et paramenta non sint ita sumptuosa, coloris tamen tempori congruen- mis, sive ex ligno, sive ex marmore, aut alia materia fabricata in ecclesiis an- tis, et omnino pretiosiora illis, quae festis duplicibus minoribus, se- modum cathedrae et throni immobilis, quales in multis miduplicibus, et octavis, feriis Quadragesimae, Adventus, quatuor tiquioribus videmus: quae debet tegi et ornari aliquo panno serico

Temporum et Vigiliarum adhibentur: quibus quidem diebus suffi- concolori cum aliis paramentis, non tamen aureo, nisi Episcopus cient in altari quatuor candelae in candelabris; sed in festis simpli- esset Cardinalis, et super ea umbraculum, seu baldachinum ejusdem cibus, et feriis per annum, duae. Eadem respective etiam in Colle- panni et coloris appendi poterit, dummodo et super altari aliud giatis observantur. simile, vel etiam sumptuosius appendatur; nisi ubi super altari est superfluum est, nec 25. Erit autem valde opportunum, ubi fieri possit, praesertim in ciborium marmoreum, vel lapideum : quia tunc

ecclesiis majoribus et opulentioribus, si constituatur minister ali- aptari commode potest. Hujusmodi sede utetur Episcopus, dum Ve- quis, cui curae sit, ut ecclesia continuo in omni ejus parte munda sperae et Missae per ipsum solemniter celebrantur. Cum vero Missis si sit et expolita tam in pavimento, quam in parietibus, columnis, for- non solemnibus et horis Matutinis aut aliis Episcopus assistit, nicibus et laquearibus, nec per eam discurrere permittat mendicos, fuerit in medio Ecclesiae chorus ante altare, poterit ibi in sede, pro canes, aut alia animalia, divina Officia perturbantia. Quaedam vero ipso ordinata, residere, quae remanebit in eo loco, ubi ex consue-

alia, quae in quibusdam solemnitatibus aut officiis specialibus re- tudine ecclesiae esse solet, sive longius, sive propius ab altari distet. quiruntur, suis locis dicentur. At ubi chorus est sub tribuna, poterit in sede episcopali supradicta, tam in solemnibus quam non solemnibus officiis esse. 4. Si forte aliquis S. R. E. Cardinalis Legatus de latere, vel non Legatus, rei divinae interesset, convenit ei sedes episcopalis su- CAPUT XIII. pradicta; Episcopus vero, si celebret, in faldistorio in cornu Epi-

sit in Presbyterio sub tribuna, se- stolae ; si non celebret, et chorus

Sedes Episcopi in qua parte collocanda. Tribus gradibus ad eam ascenditur. Ejus debit in digniore parte chori. forma, et ornatus. Si chorus sit in medio ecclesiae, Episcopus assistit ibi in sede 5. Quod si Episcopus quoque esset S. R. E. Cardinalis, si Le- pro ipso ordinata. Cardinalis Legatus, vel non Legatus, assistit in sede episco- pali, latere Evangelii, sedebit quoque Episcopus et Episcopus sedet interim in faldistorio. Si Episcopus sit Cardinalis, et gatus haberet sedem a assistat Legatus, Episcopus Cardinalis habet aequalem sedem prope Legatum. Cardinalis non celebrans in eodem loco, et plano, et sedibus aequa- Ubi sedere debeant Metropolitanus, Nuntius Apostolicus, habens facultates Legati libus prope Legatum. de latere, vel eas non habens, Visitator Apostolicus Episcopus, Vicarius Gene- ralis, Protonotarii Apostolici, Magistratus, aliique Proceres. 6. Eodem quoque modo sedebunt, si plures adessent Cardi-

nales, dummodo Episcopus Cardinalis sit omnium postremus ; Ce- edes Episcopi vario modo collocatur pro diversitate altarium, lebrans vero in faldistorio, ut supra.

apud quae statui debet. Nam aut altare est in medio sub tri- 7. Si vero Legatus esset in sede episcopali sub tribuna, sedebit

S buna, pariete disjunctum, ita ut in spatio illo constitutus sit Episcopus Cardinalis, et alii Cardinales, si adessent, prope Lega- et chorus, tunc sedes episcopalis e regione altaris parieti applica- tum, ut supra dictum est : ipse autem simplex Episcopus sederet vel ;

44 C32REMONIALIS EPISCOPORUM ] LIBER I. CAP. XIV. 45 ex opposito in sede humiliori, vel in digniori parte chori, aut ini ticipantes, post Abbates; participantes vero praecedunt Abbates. faldistono, prout dictum est 1 de Cardinali Legato vel non Legato Post Protonotarios, Generales Ordinum, alii praesente, pro diversitate deinde Praelati Apo- situationis chori et Eoiscopi celebrantis vel non celebrantis. stolici. 13. Sedes autem pro nobilibus atque illustribus viris laicis, 8. Quod si Episcopus sit Cardinalis, et intersit alius, vel plures Magistratibus, ac Principibus, quantumlibet magnis, et primariae no- Cardinales non Legati, poterunt omnes ab eadem parte Evangelii ubi bilitatis, plus minusve, pro cujusque dignitate et ornatae, solet esse sedes episcopalis, gradu sedere in sedibus aequalibus, vel in di- debent extra chorum et presbyterium collocari, juxta sacrorum Ca- gmori parte chori, quando est sub tribuna: dummodo Cardinalis nonum praescriptum, laudabilisque antiquae disciplinae documenta, Episcopus sit omnium postremus : et episcopalia munia remittet exer- jam inde ab exordiis Christianae religionis introductae, cenda Cardinali praesenti, ac longo tem- vel si plures sint, priori in ordine. Qus pore observatae. si Cardinalis praesens facere recusaverit, poterit Episcopus Cardi- nalis omnia praedicta munia, vel remittere ad Celebrantem, vel ipse' exercere, et in fine quando benedictionem solemnem erit daturus accedere ad altare, et inde populo benedicere, ut supra cap. W CAPUT XIV. §. III. dictum est. 9. Metropolitanus, absente Legato vel alio Cardinali, habebit I' Umbraculum, seu baldachinum, et super Altare, et supra sedem Episcopi statuatur. aliam sedem ex opposito in cornu Ejus forma et color. Alterum umbraculum pro rebus sacris in processionibus Epistola* similiter ornatam ut sedes gestandis. ordine. episcopalis: alii vero Episcopi A quibus hoc umbraculum deferendum, et quo hospites sedebunt in digniori loco post Episcopum Dioecesanum super omnes Canonicos. Abbates Dioecesam benedicti, habentes mbraculum seu baldachinum duplex est, aliud quod appendi usum mitrae et baculi, habebunt locum condecentem pro in sublimi debet supra altare et supra sedem Episcopi, forma judicio et prudentia Episcopi, dummodo quadrata, colore ubi commode fieri possit, conformi colori non sint supra, nec inter Canonicos. U i°. ceterorum paramentorum, pro temporum ac celebritatum varietate Nuntii Apostolici, habentes in eo loco facultates Legati de a aliud, quod supra Episcopum, ac res sacras in processionibus gestari ere, sedebunt in alia sede ornata, prout de Metropolitano dictum est, consuetum est, sex vel octo hastis sublevatum, ause quidem per no- non tamen in sede propria Episcopi, et habebunt honores ante biliores laicos deferri solent, ita ut, cum via est longior, qua pro- Episcopum non celebrantem. Alii vero Nuntii Apostolici, non ha bentes facultates cedendum est, primo loco illustriores viri illas deferant, quae ante Legati de latere, vel habentes, sed non in eo oco, et Episcopum gradatim primae conspiciuntur. Porro color baldachini dum sunt m itinere, et contingat eos transire per aliquas cmtates, et umbellae in processionibus, in quibus defertur Ss. Sacramentum, - vel Ecclesias Cathedrales, seu Metropolitanas, seiebuntrin 10 sit albus. emmen e SGde Ch°ri et ’ habebunt inores immediate Dott Fnii ! 2. Ordo autem hujusmodi hastas gestandi talis est, ut dignior OPam ’ m processionibus et aliis actibus similibus habebuntllu T ferat primam hastam, quae est ante Episcopi dexteram; secundus praeemmentiam supra omnes Protonotarios, et supraSHPId nonicos. C-dCa- alteram, quae prima est ante Episcopi sinistram; tertius aliam, quae immediate est sub prima parte Visi «" Apostolicus, a dextera; quartus aliam, quae si erit Episcopus, habebit sedem Nuntius, sicut succedit primae a parte sinistra; quintus tertiam hastam a parte non habens facultatem Legati de latere, nisi talis Nuntius esset dextera ; sextus tertiam a parte sinistra, et sic deinceps ita ut mi- praesens, cui tunc cedit, sedens post eum. ; nus digni habeant postremas hastas post tergum Episcopi. Deinde, Vi ario ferali dabitur locus 5 quem habere solet pro con- suetudine diversarum Ecclesiarum. si via erit longior, distribuendum erit onus ferendi hastas praedictas Protonotarii Apostolici non par- ceteris civibus et nobilibus civitatis, seu officialibus, vel sodalita- " | LIBER I. CAP. XV. 47

tibus aut aliis pro focorum consuetudine, judicio Episcopi moderan- canonicam disciplinam. Quod si fuerit Archiepiscopus, aut alius : da, ubi opus videbitur, ne rixae aut contentiones oriantur. utens cruce, ipsa crux immediate ante Archiepiscopum per aliquem 3. Quod si inter digniores et illustriores plures essent, qui de Capellanum deferetur, imagine crucifixi ad Archiepiscopum conver- aequali gradu aut praeeminentia contenderent, adeo ut omnibus his sa, inter quam et Archiepiscopum nullus omnino incedat, est enim primo loco hastae baldachini assignari nequirent, relinquitur his ul- ' insigne ipsius. timus locus, idest, ubi processio jam pervenit ad ecclesiam, ad quam ] 3. Eo ordine procedent usque ad portam primariam ecclesiae; dirigitur; talis enim locus reputatur primo aequalis. ibi dignior ex Capitulo porriget Episcopo adspersorium cum osculo 4. Illud etiam observari solet, et cum sanctissimum Sacramen- adspersorii et manus. Episcopus adsperget primo seipsum, detecto tum in processione sub baldachino defertur, primo loco deferanti capite, deinde Canonicos et alios circumstantes incipiendo a di- hastas Sacerdotes digniores de Capitulo, sive sint Dignitates, sive gniori. \ Canonici, sive Beneficiati, aut Mansionarii digniores, juxta consue- vel non Legatus | 4. Sed si forte S. R. E. Cardinalis Legatus, tudinem ecclesiae, sive illi sint i parati sacris vestibus, sive non; prout rei divinae interfuturus, tunc Epi- | venturus esset ad ecclesiam, et processio fit cum paramentis, vel sine illis: sicut in cap. XXXIII f scopus ei obviam ire debet usque ad portam ecclesiae praedictam, et lib. II. dicitur. k adspersorium porrigere ipsi Legato cum solitis osculis adspersorii adsperget. Si vero esset Cardinalis non f et manus, qui se et alios Legatus, debet quidem Episcopus ei obviam ire usque ad praedictam CAPUT XV. T ecclesiae portam, sed adspersorium non Episcopus, sed prima Digni- tas, jubente Episcopo, Cardinali non Legato porriget. Interim, nisi Habitus Episcopi accessuri ad ecclesiam pro re divina facienda. Canonici omnes in l celebretur pro Defunctis, vel in diebus ferialibus, nisi, etiam quoad habitu canonicali ad illum proficiscantur, ac eum cappa indutum ad ecclesiam v dies feriales, alia sit consuetudo, campanae ecclesiae pulsabuntur, et comitentur. Ordo procedendi, si est Archiepiscopus, vel Cruce utatur. Quomodo Episcopus excipere in festis solemnibus etiam organa. debeat Cardinalem Legatum, vel non Legatum, qui rei di- | vinae interfuturi sint. Certis diebus in accessu Episcopi ad ecclesiam campans 5. Mox perget Episcopus ad altare Ss. Sacramenti, ubi genu- pulsandae, et in solemnioribus etiam organa. Ubi orare et parari debet Episco- flexus super pulvino, aut genuflexorio ibi parato, orabit ; sed ante pus. Quando Canonici sumere debent sacra paramenta. Ordo procedendi ad Mis- | ; genuflectet prius in plano solo, absque pul- sam solemnem. Quo ritu procedendum sit ad Vesperas et ad Missam in ecclesiis dictam genuflexionem, Collegiatis. vino; et similiter, cum voluerit discedere ab oratione, ob reveren- altare majus, f tiam sanctissimi Corporis Christi : mox accedet ante um Episcopus rei divinae peragendae causa ad ecclesiam ven- ubi pariter post profundam cruci inclinationem, genuflexus orabit. turus erit, sive ipsemet celebraturus sit, sive alter, debent 6. Si fuerit festus solemnisque dies, et ipsemet Episcopus Ve- Canonici G omnes in eorum ecclesiastico et canonicali habitu, pervenerit ecclesiam ordine su- speras sit celebraturus, postquam ad appropinquante hora, ad illum accedere ; eumque cappa indutum, vel aliud ubi p pradicto, dum genuflexus orabit ante altare majus, cujus caudam Capellanus, seu Caudatarius talari veste incedens, sus- ? Vesperae sunt celebrandae, poterit in genuflexione aliquantisper mo- tinet atque defert, et si Episcopus Missam pontificali ritu sit cele- paramenta, post Episcopum stan- | rari, dum Canonici sumant sacra braturus, vel in sede cum pluviali assistet, tunc Caudatarius super- [. tes, videlicet, illi, qui habent Dignitates, pluvialia; Presbyteri, ca- pelliceo indutus, eam deferat, ex ea aula, seu cubiculo, quod ad hoc sulas; Diaconi et Subdiaconi, dalmaticas et tunicellas coloris con- jj destinaverit, ad ecclesiam progredientem, comitari et deducere. venientis, acceptis priu% per eosdem Canonicos et circa collum l 2. Praeibunt familiares Episcopi, et si aderit, Magistratus, aut compositis, amictibus. Sed, si haberi non possunt paramenta pro ] alii nobiles et iliustres viri immediate ante Episcopum; tunc ipse omnibus, saltem quatuor, aut sex primi, habeant pluvialia. Episco- | Episcopus, et post eum sequuntur Canonici bini, juxta antiquam et % pus autem capiet paramenta in sede sua. ).

LIBER I. I CAP. XVI. 49 7. Cum vero Episcopus Missam solemnem celebraturus eritj I’ 13. Ad Missas eodem ordine procedunt, nisi quod Celebrantem postquam ingressus fuerit ecclesiam, et ante Ss. paratum planeta, et reliquis paramentis Missalibus, praecedunt Dia- Sacramentum tan-; I tum, et non ante aliud altare oraverit, ibit recta via conus et Subdiaconus, parati dalmatica et tunicella, vel, ad sacristiam, | pro tem- vel ad alium locum praeparatum infra Ecclesiam, et ibi poris qualitate, planetis ante pectus plicatis, ut suo loco dicitur: induet pa- | rametria pro se ipso praeparata, Diaconus recitando solitos psalmos, versicu-1 | scilicet immediate ante Celebrantem, Subdiaconus vero los et orationes, stantibus in ante Diaconum gyrum, vel sedentibus Canonicis, jam i | manibus junctis, nec alii praeter ipsos erunt parati. alio loco paratis; prout Episcopus interim stabit, vel sedebit; quo) 14. Dominicis vero diebus, quia clerus et populus ante Missam tempore per chorum decantabitur aqua benedicta hora Tertia, ut dicitur in cap. | per Celebrantem est adspergendus, oportet illum VIII. libe II. I incedere pluviali indutum, inter Diaconum a dextris et Subdiaco- 8. Deinde, finita Tertia, et parato Episcopo, cum num a sinistris de more paratos, qui postea, facta aquae benedictae solitis caere- j moniis procedetur ad altare processionali modo; quo casu Canonici adspersione, et dicta oratione, et deposito pluviali, accipiet mani- parati, ut supra, antecedent pulum et planetam, Episcopum immediate. Crux vero Capi- i; et incipiet Missam. Calix vero cum patena et tuli deferatur per alium Subdiaconum t bursa, liber Missalis, et alia necessaria paratum tunicella inter duos \ praeparentur prius per cleri- ceroferarios, praeeunto cos . i acolytho cum thuribulo et navicula, ante i apud altare in mensa ad id erecta. omnes Beneficiatos, aliosque de clero illius ecclesiae. Sed, si Cde-1 brans erit Archiepiscopus, crux Archiepiscopalis defertur per Sub- diaconum, ut supra, ante Canonicos paratos tantum, non autem ante \ alios CAPUT XVI. de clero, imagine crucifixi ad illuni conversa. 9. Ideo autem hoc casu Canonici parati antecedunt Episcopum, ; Pallium extra Romanam Curiam ex mandato Summi Pontificis tradendum ab quia itur sacra processione est ; secus quando non sunt parati, nec Epi- Episcopo, cui id munus committitur, die praestituta in Ecclesia Metropolitana, scopus procedit cum vel alia pluviali et mitra, vel cum planeta, sed tantum magis commoda in Provincia Electi. Qui tradit pallium. Missam celebret. in cappa; tunc enim ipse debet Quo ritu tradatur. Quibus diebus eo uti liceat. Modus pallii imponendi. Electus, anteire, Canonici vero subsequi, ut ante receptionem pallii, neque Patriarcha, neque Metropolita vocandus. Qui pal- dictum fuit, quia non est processio sacra. lio utuntur, cum eo sepeliendi sunt. 10. 'Valde tamen probandum esset, si in solemnioribus festivi- , tatibus Episcopus, etiam non celebraturus, procederet ad ecclesiam; T n tradendo pallio extra Romanam Curiam, consuetudo ab im- et tam Vesperis quam Missae interesset, memorabili amictu, alba, cingulo, cruce I tempore est, ut Summus Pontifex uni aut duobus pectorali, stola, pluviali et mitra J- paratus. I Episcopis committat illius traditionem, qui praestituta die con- 11. In redeundo idem ordo servetur, non tamen cum sacris pa- venire debent cum ipso electo, cui pallium tradendum est, in Ec- | ramentis, quae statim, expletis Vesperis aut Missa, deponuntur ibi- l clesia Metropolitana, vel alia magis commoda suae Provinciae, nisi dem in choro. Itaque in accessu Episcopi et Canonicorum ad Ec- l necessitas aliud suadeat, ubi Missa celebranda erit, et post Com- clesiam, ac reditu eorumdem, serventur ea, quae lib. I. cap. II. S. VI. \. munionem Celebrantis ponetur in medio altaris pallium extensum, et cap. XII. ac XVIII. praescribuntur. serico coopertum; finita | ac Missa, diei propria, quam maxime: de- 12. In ecclesiis Collegiatis, diebus ceret, ut Episcopus, qui pallium soiemnibus. s traditurus est, Canonici in | celebraret; ipsemet eorum habitu canonicali ad I Vesperas procedent a sacristia bini, Episcopus, sive Episcopi Commissarii in faldistorio ad cornu Epi- praecedentibus duobus ceroferariis cum crjace, et aliis de Capitulo; t stolae, electo, alio loco jam parato, induuntur amictu, stola, pluviali ultimo loco Celebrans paratus pluviali, et mitra officio et festo, quod cele- f simplici, ac sedentes ante altare super faldistoriis, aut aliis bratur, convenienti, et ante ipsum quatuor, aut sex alii sedibus, juramentum fidelitatis, nomine Sedis ' pluvialibus | Apostolicae accipient induti. s ab ipso electo genuflexo et induto; omnibus paramentis pontifica- ; |} ;

50 CA2REMONIALIS EPISCOPORUM LIBER I. CAP. XVII. 51

libus, praeter chirothecas et mitram, nisi illud prius praestitisse le-j 6. Electi vero ad Patriarchales, vel Metropolitanas Ecclesias, gitime docuerit, juxta formam litterarum Apostolicarum feJicis re- j non ante Patriarchae, vel Archiepiscopi appellari possunt, quam pal- cordationis Sixti Papae V. J lium receperint; sed nec translati de una Ecclesia Metropolitana ad 2. Quo praestito, surgent Episcopi, vel Episcopus, cum mitris, aliam, uti possunt pallio, quod pro prima Ecclesia acceperant; nec et accipient de altari pallium; quorum senior illud super humeros I i pallio sui praedecessoris defuncti, nec translati: sed opus est, ut electi, ante se genuflexi, imponet, dicens : Ad honorem omnipotentis I iterum pro nova Ecclesia petatur, et habeatur novum pallium; nec Dei etc. ut in Pontificali habetur. Quo facto, surget Patriarcha, vel 1 interim ipsis Electis licet Pontificalia munia exercere. Archiepiscopus cum pallio, adscendet ad altare, Crucem ante se ha- 7. Post obitum debent Archiepiscopi cum pallio sepeliri, si qui-

bens, et detecto capite, populo solemniter benedicet, dicens: Sin ' dem sepeliantur in Provincia sua, circa humeros supra planetam;

nomen etc. ’ Domini Deinde dimissis in Ecclesia vel in secretario] si vero extra Provinciam, ponendum erit pallium plicatum sub eo-

paramentis, omnes recedent. i i. rum capite. Curent igitur Archiepiscopi, ut pallium, in quo tanta est 3. Pallio autem utitur Archiepiscopus in singulis Ecclesiis Pro- J antiquitatis veneratio et auctoritas, digne et honorifice asservetur, vinciae suae, non autem extra Provinciam, et dumtaxat, dum Mis- | puta serico involutum, ac in capsula intus et extra pulchre ornata, sam solemnem celebrat, praescriptis quibusdam diebus, qui in pri- vel serico obducta inclusum, tamquam venerabile ipsius Archiepi- vilegiis Ecclesiae Metropolitanae exprimi solent. scopi insigne, mysticis significationibus plenum. 4. Quod si non reperiantur expressi, recurrendum erit ad com- munem consuetudinem, quae est, ut eo utatur diebus infrascriptis, videlicet, Nativitatis Domini Nostri Jesu Christi, S. Stephani Pro-

tomartyris, S. Joannis Apostoli et Evangelistae, Circumcisionis et CAPUT XVII.

Epiphaniae Domini, Dominica in ramis Palmarum, Feria quinta in Coena Domini, Sabbato sancto, Dominica Resurrectionis Domini cum Mitrae usus, et ejus species triplex. Pretiosa quando Episcopus utatur. Quando auri- phrygiata, et quando simplici. Baculo pastorali utitur in Civitate, et sua Dioecesi duobus festis sequentibus; Dominica in Albis; in Ascensionis, Pen- tantum et quando. tecostes, S. Joseph Sponsi B. M. V., S. Joannis Baptistae, duodecim Apostolorum festivitatibus, in festo Corporis Christi, quinque festi- itrae usus antiquissimus est, et ejus triplex est species: vitatibus gloriosae Virginis, idest Purificationis, Annuntiationis, As- una, quae pretiosa dicitur, quia gemmis et lapidibus pretio- sumptionis, Nativitatis et Immaculatae Conceptionis, in festo om- M sis, vel laminis aureis, vel argenteis contexta esse solet; al- nium Sanctorum, in Dedicationibus Ecclesiarum, in principalibus tera auriphrygiata sine gemmis, et sine laminis aureis vel argenteis festivitatibus Ecclesiae Metropolitanae, in Ordinationibus Clericorum, sed vel aliquibus parvis margaritis composita, vel ex serico aibo, Consecrationibus Episcoporum, Abbatum et Virginum, in diebus auro intermisto, vel ex tela aurea simplici sine laminis et marga- anniversariis Dedicationis Ecclesiae principalis et Consecrationis ritis; tertia, quae simplex vocatur, sine auro, ex simplici serico Da- suae. Aliis autem diebus, in privilegiis non expressis vel inter prae- masceno, vel alio, aut etiam linea ex tela alba confecta, rubeis la- dictos non comprehensis, Archiepiscopus, si voluerit in Pontifica- ciniis, seu frangiis, et vittis pendentibus. libus celebrare, uti non debet pallio. 2. Pretiosa utitur Episcopus in solemnioribus festis, et gene- 5. Quando autem pallium imponitur Archiepiscopo, semper im- raliter quandocumque in officio dicitur Hymnus Te Deum laudamus ponitur super planeta, ita ut pars duplex pallii ponatur super sini- etc., et in Missa Gloria in excelsis Deo etc. Nihilominus in eisdem strum humerum. Modus autem impositionis pallii et trium spinu- festis, etiam auriphrygiata uti poterit : sed potius ad commoditatem, larum gemmatarum, quae in illud infiguntur, exponitur in cap. VIII. quam ex necessitate ; ne scilicet Episcopus nimis gravetur, si in toto lib. II. ^ officio pretiosa utatur; propterea usu receptum est, tam in Vespe- !

liber i. cap. xvm. 53

ris quam in Missis, ut pretiosa utatur Episcopus in principio et ini “tari ad sedem, vel e contra, et dum dicitur Canticum Magnificat fine Vesperarum et Missarum solemnium, ac eundo ad Ecclesiam! dnima mea etc. ac dum populo benedicit. et redeundo ab eadem, cum paramenta sumit ac deponit in secre-t | 8. Item in Missa pontificali, dum procedit de secretario ad al- tario, et quando lavat manus, et dat benedictionem solemnem. In-J ;tare, et cum ad eumdem locum revertitur; et quoties de altari ad termedio autem spatio, loco pretiosae, accipit auriphrygiatam, juxta •sedem, vel de sede ad altare procedit; dum Evangelium cantatur, normam jam superius declaratam in cap. XI. lib. I. §. VI. ubi de cum in medio Missae et in fine dat benedictionem solemnem; vide- officio et cura servientis de mitra dictum est. % licet, dum incipit producere signum Crucis, et non prius; et in om- 3. Auriphrygiata mitra utitur Episcopus ab i Adventu Domini inibus actibus pontificalibus, qui per ipsum Episcopum exercentur, usque ad festum Nativitatis, excepta Dominica tertia Adventus, ini !ut in ordinationibus, benedictionibus, consecrationibus, et hujus- qua dicitur Introitus Gaudete in Domino setnper etc. ideoque in si- modi, quae in suis locis propriis habentur; dummodo, ut dictum est, gnum laetitiae utitur tunc pretiosa. Item a Septuagesima usque ad! “Episcopus sit paratus pluviali et mitra, aut saltem mitra et stola; feriam quartam majoris Hebdomadae inclusive, excepta Dominica nam mitra et baculus in Episcopis sunt correlativa. quarta Quadragesimae, in qua dicitur Introitus Lcetare Jerusalem 9. Excipiuntur tamen ab hac regula officia et Missae pro de- etc. Item in omnibus vigiliis, quae jejunantur, | et in omnibus Qua- functis, in quibus usus baculi cessat. tuor Temporibus, in | Rogationibus, Litaniis et Processionibus, quae ex causa poenitentiae fiunt in ; festo Ss. Innocentium, nisi veniat ih Dominica: et benedictionibus, et consecrationibus, quae private aguntur. Quibus quidem temporibus abstinet Episcopus a mitra pre-1 tiosa. Poterit CAPUT XVIII. tamen Episcopus, dum utitur auriphrygiata, uti etiam | simplici eodem modo et forma, prout de pretiosa et auriphrygiata ritu dictum est. ? Quo Episcopus in accessu ad ecclesiam genuflectere, orare, et reverentias facere debeat. Quo item Canonici, ceterique de Clero. Ubi permanere, et quando ge- 4. Simplici vero mitra utitur Episcopus | feria sexta in Parasceve, nuflectere et surgere eos oporteat. Episcopo orante, vel divinis Officiis, aut et in Officiis et Missis Defunctorum. Sed quia, e Missa inceptis. Item quid observandum, si Praelatus, vel Laicus ex Magistratu cum Episcopus uti- i tur Mitra, utitur %' superveniat. Quando assurgere et reverentias facere conveniat inter divina my- etiam baculo pastorali in sua Dioecesi, de eo etiam [ steria. Ad lotionem manuum Episcopi, ministri genuflexi officium expleant. Quo- breviter dicendum est. ties aliquid Episcopo celebranti porrigitur ac ab eo recipitur, toties ipsa res et 5 Utitur ergo Episcopus manus Episcopi celebrantis, aut Legati praesentis, vel alterius celebrantis baculo pastorali in sua tantum Civi- l: oscu- tate, vel Dioecesi, et li landae, praeterquam in Missis Defunctorum. etiam alibi ex permissione loci Ordinarii, et ubi consecrationes, aut ordinationes, vel benedictiones personales face- piscopus, a quo ceteri exemplum sumunt, cum primum Eccle- re, ipsi Apostolica auctoritate conceditur. ; siam ingreditur, detecto capite, sumptaque aqua benedicta, * 6. Utitur autem in omnibus processionibus, quae si longioris E ut suo loco declaratum fuit, procedet ad locum Sanctissimi viae fuerint, faciet illum ante se immediate deferri a ministro, quii Sacramenti ; deinde ad altare majus, et utrobique genuflexus, orabit de eo servit, pluviali induto, quem portabit ambabus manibus a terra devote et congruenti mora, et facta prius ante altare Sanctissimi elevatum. Si in aliqua Ecclesia sit consuetudo, vel privilegium, ut ' Sacramenti genuflexione in plana terra, aliquis de ; antequam in genuflexorio Capitulo dignitatem habens, baculum ante Episcopum genuflecta t ; et similiter finita oratione, antequam discedat, ut ex- deferat, servari poterit. Si vero processionis via fuerit brevis, po- i plicatum fuit in cap. XII. §. IX. lib. 1. terit ipsemet Episcopus sinistra f manu illum deferre; quod intelli- 2. Si mitram habebit, ut dictum est supra cap. II. et gendum est, p §. V. cap. quando Episcopus erit paratus pluviali et mitra. XII. §. /X. deponet illam, dum orat, et post orationem resumet, et 7. Item in Vesperis pontificalibus, \ dum procedit paratus de al- : cum ea faciet altari majori reverentiam, caput inclinando antequam

“ r ( S — Ccerem. Efiscop. 54 C^EREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER I. CAP. XVIII. 55 inde discedat, et cum incipit adscendere ad sedem suam, salutat moi et Clerici eorum aequales, vel inferiores. Et qui solent gestare almu- dica capitis inclinatione Canonicos hinc inde stantes. tium, dum assurgunt, a scapulis ad brachia dimittant. 3. Ipsi vero" Canonici, cum pervenerint ad altare majus, simuf 7. Illud quoque pro regula observandum erit, ut aequaliter omnes cum Episcopo profunde se inclinant, et statim accedunt ad loca si [praedicti, qui de eodem corpore sunt, cum sedendum erit, sedeant, in choro, ubi etiam genuflectunt, et permanent orantes, quamdii tum vero surgendum est, surgant. Sunt enim diversa corpora, seu Episcopus orat; quo surgente, et ipsi surgunt; et cum Episcopus Chori ministrantium, dum divina res solemniter celebratur; primus salutat, capite detecto, profunde se inclinant: et regulariter quotiei Siquidem chorus est assistentium et ministrantium Episcopo cele- ipsi Canonici transeunt directe ante altare, vel ante Episcopum, branti; alter Canonicorum in suis subselliis residentium; alter Ma- put et humeros profunde inclinant : Beneficiati autem et ceteri di istratuum, vel Nobilium Laicorum; alter Beneficiatorum, et reli- 9. Clero genuflectere debent, transeundo tam ante altare quam anti quorum Clericorum. Episcopum. 8. Cum igitur aliquis ex assistentibus Episcopo surgit, facturus 4. Si autem quispiam Canonicus superveniat, inchoato jam aliquid ad officium suae assistentiae pertinens, pariter alii et coassi- ficio, vel Missa, absque eo, ut aliquos salutet, vel aliis salutetur, ab [stenfes et ministri circumstantes surgere debent, non tamen Epi- statim genuflectit versus altare, parumper orans; mox surgit, etj scopus, et sic stare, donec ille sedeat : nec ideo tunc reliqui Cano- facit reverentiam profundam altari et Episcopo; deinde salutat Ca jnici 10.in choro sedentes, nec alii de choro surgunt, tamquam diversi nonicos et alios de choro circumstantes, tunc, et non prius ei asj chori. surgentes, et eum resalutantes, et vadit ad locum suum. Et, si fortej Similiter aliquo ex Canonicis in choro residentibus surgente, tunc esset principium Horarum, et diceretur in choro Deus in adjuto-. |>t aliquid faciat ad publicum, et commune chori, officium spectans, rium etc., vel Gloria Patri etc. aut Hymnus, vel in Missa Oratio, §pUt a cum intonatur Antiphona, seu aliquid simile, omnes alii Ca- aut Epistola, aut Evangelium; vel denique aliquid aliud fiat, adjnonici, etiam Beneficiati, et Clerici ab utroque latere chori assurgunt, quod chorus, vel stat, vel est inclinatus, vel genuflectit per aliquamjpraeter praedictos, qui Episcopo assistunt, moram, exspectabit respective, stans, vel inclinatus, vel genuflexus] Inter Laicos quoque, uno surgente ratione officii, ut cum separatim in medio chori, prout ipse chorus, donec ea perficiantur; datur illis incensum, aut pax, ceteri quoque surgunt; secus vero, factis reverentiis mox et salutationibus, ut supra, ibit ad locum suum surgentibus aliis non sui ordinis.

5. Idem observatur, si aliquis Praelatus, aut nobilis Laicus, vejj , 11. Si Episcopus non celebraret, sed aliquis Suffraganeus, vel ex Magistratu, aut Officialibus civitatis, qui divinis Officiis interessa alius Episcopus, praesente ipso Episcopo, adhuc efficeretur alius cho- solent, supervenerit Officio, vel Missa : prius jam incepta non enim rus ministrantium Celebranti, qui eamdem regulam servare debent, ad suum locum ibit, quam fecerit genuflexus orationem versus al- Quoad sedendum et surgendum, prout de aliis dictum est. tare ; deinde reverentiam altari et Episcopo et Canonicos, aliosque ; 12. Cum autem Episcopus surgit, singuli chori tam Canoni- nobiles Laicos, aut Magistratum, suosque aequales capitis nutu s4 corum et Beneficiatorum, quam Laicorum et Celebrantis consur- lutaverit et si aliquid supradictis in ; ex recitabitur in Missa, vel gere debent. choro, exspectabit finem, stans, ut de Canonicis dictum est; et mox, 13. Est et alia regula circa reverentias observanda; videlicet, surgentibus eisdem Canonicis et Laicis, quos ipse salutaverit, af cum aliquis ex Canonicis vel ministris, transeundo ante Celebrantem, eis resalutabitur. altare, et Episcopum, vel aliquem majorem, facturus erit plures 6. Mansionariis vero, seu Beneficiatis, et aliis de Clero superi reverentias, non inspicitur, cui prius vel postea reverentia exhibea- venientibus, ut supra, facta oratione et debita reverentia altari, Epi- mur, sed tantum commoditas gradientis; puta si ille discedit a Cele- scopo et Canonicis; nullus ex Canonicis, aut ex Magistratu, veii brante, iturus ad Episcopum, et transiturus ante altare, primo fa- Nobilibus supra dictis assurgat, sed tantummodo alii MansionariiSciet reverentiam Celebranti, tum altari, et ultimo loco Episcopo, LIBER I. CAP. XIX. 57 CJEREMONIALIS EPISCOPORUM

2. Cum autem sederit, sive in sede sua episcopali, sive in faldi- et pari ratione, si discedit ad Episcopo, iturus ad Celebrantem,; |stprio, si est paratus planeta, palmas disjunctas apertas super gre- primo Episcopo, deinde altari, ante quod transit, ultimo Celebranti; miali hinc inde positas, quasi illud retinens, habebit. reverentiam faciet. Et breviter reverentia fieri debet semper primi; vo- | 3. Sed cum surgit, dicturus Gloria in excelsis Deo etc., Pax ei, a quo disceditur, et ultimo ei, ad quem itur, nullo habito respe- bis, seu Dominus vobiscum, vel Credo in unum Deum etc., et simi- ctu quis eorum sit major. lia, easdem sic junctas tenens, cum ea verba incipit proferre, ali- 14. Regula etiam est, ut si plures in eodem loco veniant Praelati; I disjungit, et mox, dum pronuntiat ultima verba ex prae- is quantulum ac etiam Legatus et Cardinales, uni tantum ex ipsis, qui erit major, aliqua ex prae- | dictis, eas iterum ante oculos elevatas jungit, et cum puta Legato, et Celebranti reverentia exhibeatur. ! dictis altare dicit, ut Gloria, Credo, et similia, caput aliquan- | versus 15. Cum Episcopus celebrat, et familiares, vel nobiles, qui ei in Praefatione ti tum versus altaris crucem inclinat. Idem facit, cum ad lotionem manuum ministrant, genuflexi officium suum peragunt, dicit 'Oremus. ; dicit Gratias agamus etc., et cum ante Orationes Cum nisi adesset Legatus Cardinalis,- vel suus Metropolitanus, quo casu,: vero orationes cantat, manus ipsas elevatas ac rectas ad humero- ob reverentiam illorum, non genuflexi, sed inclinati ministrant. Et rum aequalitatem retinet, ita ut palma palmam respiciat usque ad pari modo, si aliquis Suffraganeus vel alius Episcopus celebraret,; ’ conclusionem orationis, idest Per Dominum nostrum etc. Quod cum praesente proprio Episcopo. J dicere incipit, illico manus jungit, et cum profert nomen Jesu, caput 16. Illud quoque sciendum est, quoties aliquid offertur Episcopo: | altari alia signat, [ inclinat. Quoties autem dextera Oblata super vel celebranti, aut Legato, qui rei divinae intersint; ac etiam cum sinistram super altari tenet, et dextera manu aperta benedicit. Ubi- i aliquid ab eis recipitur, toties osculanda est res, quae offertur, ac signat, sinistram extensam tenet infra pectus. | cumque vero seipsum deinde manus recipientis, et cum ab eisdem aliquid recipitur, primo; | Quoties autem et quomodo post lectum Offertorium usque ad Com- manus, deinde res, quae recipitur: praeterquam in Missis Defuncto-: iv munionem signare super Hostiam, aut Calicem, tam ante, quam post rum, in quibus talis deosculatio omittitur, ut suo loco dicitur. Idem Consecrationem debeat, ac quo pacto manus et digiti sint exten- observandum est erga alios celebrantes, absente Episcopo. dendi, late declaratur in cap. VIII. lib. II. et habetur in Rubricis Mis-

salis, ideo supervacuus labor esset illa hic repetere. 4. Quando vero et quomodo vertere et convertere se debeat, hoc regulariter observandum erit, ut quando Episcopus, vel Suffraga- CAPUT XIX. I neus, aut alius Praelatus celebrat apud faldistorium, prout Episcopo | occurrere potest, praesente Legato, vel alio Cardinali, ut alibi dictum Ordo, et modus jungendi, disjungendi, elevandi, tenendique manus per Episcopum,; | vel alium celebrantem. observatur. Si altare erit sub tribuna, ita Quomodo vertere et convertere se debeat ad altare vel | fuit, tunc diverso modo faldistorium, et e contra. Quid observabit in osculatione altaris. ut sedes episcopalis sit e regione illius parieti adhaerens, habens |

; hinc inde sedilia Canonicorum, quo casu Episcopus sedens in fal- llud in primis observandum erit ab Episcopo, ut cum? sacris ve- | distorio vertit terga populo et tunc surgens salutaturus populum, di- stibus paratus, ad Missam seu ‘Vesperarum solemnia progre- vertit latus | cendo Pax vobis, vel Dominus vobiscum, se per suum dex- I ditur, nisi pastoralem baculum deferat, semper junctis mani-; latus revolvit se, stans | terum versus altare ad populum ; et per idem bus incedat, hoc est, palmas extensas, ac simul junctas ante pectis f facie conversa ad altare, et cantat Orationes, seu legit, quae sunt le- habeat, pollice dextero super sinistro in Crucis modum posito; in- latere vertit se versus altare, di- [ genda, et pariter ab eodem cum terdum tamen illas disjungit, ut populo manu dextera aperta jbenedi-; f cturus est Gloria in excelsis Deo, aut Credo in unum Deum etc. Si cat, ac mox iterum jungit: easque sic junctas semper tenet, dum' sit parieti, et sedes in latere | vero altare adhaerens episcopalis genuflexus orat, dumque ab altari ad sedem, vel a sede ad altare! I Evangelii juxta differentiam positam in cap. XIII. lib. I. §. II. tunc, " progreditur. | l • ,

A j ;

I 58 C/EREMON ALI S EPISCOPORUM I LIBER I. CAP. XXL 59

quia Celebrans in faldistorio sedens habet faciem suam versus pol ante Episcopum, accedente cum eo regulariter ad dexteram altero pulum, surgit,- salutaturus populum, non vertit, sed, eo salutato, vol-] ministro, parvum instrumentum argenteum, quod vulgo Bugiam vo- vit se per latus sinistrum, lucidus, non versus altare, sed potius versus cre-jj cant cum candela desuper accensa, tenente, etiamsi aer sit dentiam, et legit, quae sunt legenda ex libro. ita ut opus non sit lumine ad legendum. 5. Hi autem modi vertendi et convertendi se apud faldistoriumj quatuor leget infra posita; vi- f 2. Ex hujusmodi libro Episcopus secundum diversas positiones altaris, quamquam videantur inter sejj delicet, primo Introitum; secundo Epistolam, Graduale, Alleluja, diversi, in tamen substantia non differunt : nam utroque casu id fitl Sequentiam, sive Tractum, et cetera usque ad Evangelium inclusive respectu altaris, quod primo casu praesupponitur esse ante faciem] tertio Offertorium; quarto Pcstcommunionem. Celebrantis; ideo cum se vertit ad populum, vertit se per latus suum 3. Observandum tamen est, quod si forte hujusmodi Missae in- dexterum; secundo vero casu, quia Celebrans sedet in faldistorio! teresset aliquis S. R. E. Cardinalis, sive Legatus de latere, sive non, versa facie ad populum, praesupponitur vertere terga altari, ideo sa- aut aliquis Praelatus ipso Episcopo superior, ut suus Metropolitanus lutato populo, vel cum dicturus est Gloria in excelsis Deo, aut Credo) et Nuntius Apostolicus habens in eo loco facultates Legati de latere, in unum Deum absque salutatione vertit se ad faldistorium, quasi ad tunc ob eorum reverentiam Episcopus libro hujusmodi non utetur. altare per latus suum sinistrum prout faceret quisque ipsemet Episcopus celebrat, omnia prorsus quae ad Celebrans stans i 4. Cum vero altare, apud qui, ut dictum est, regulariter vertit se ad populum peri Missam pertinent ex libro recitabit, ut latius in cap. VIII. lib. II. latus suum dexterum, et per idem latus se revolvit, quod revolvendo: de Missa solemni, quce ab Episcopo celebratur, exponitur. In Vespe- est sibi sinistrum : numquam enim perficit circulum, nisi cum vertit; ris autem Episcopus nihil ex libro legit, nisi Orationem, quam can- se dicendo Orate fratres, et in fine Missae, quando dat benedictio- itat in fine, ut in cap. I. lib. II. de Vesperis dicitur. nem; nam tunc vertit se per latus Epistolae, et convertit per latus' Evangelii perficiendo circulum. 6. Postremo advertendum est, dum Celebrans stat ante altare, et se ad populum vertit, ut prius osculetur altare in medio, nullam ta- CAPUT XXI. men ibi Crucem manu vel pollice designans: et regulariter, quoties a sede vel faldistorio ad altare accedit, illud in medio Quoties Episcopus sacris paramentis induitur, Dignitates et Capitulum stent circa osculatur. ; ipsum, facientes circulum per ordinem. Quater in Missa solemni, quae coram Episcopo celebratur, circuli fiunt. Qui ordo servandus a Canonicis in reverentiis faciendis et in circulis peragendis. Circuli in Missis tantum fiunt, non Vesperis, CAPUT XX. nec aliis, praeterquam proprio Episcopo.

secre- Prope Episcopum, si Missam solemnem celebret, sive uotiescumque Episcopus sacris paramentis induitur in eidem assistat, liber Missalis i 1 1 | tenendus est a ministro, cotta induto, cui additur minister de candela. Quaenam II tario, vel alibi ad Missam solemnem, vel ad Processionem ex eodem libro legat. Quid observandum, si Missae intersint y Legatus de latere! iturus, Dignitates et Canonici debent circa illum stare, dum aliquis Cardinalis, Metropolitanus, l et Nuntius Apostolicus cum facultate Legati ! de latere. I paramenta capit, detectis capitibus, quos tamen semel, aut iterum

invitari Episcopo decet, ut caput tegant, cui illi reverenter ob- | ab um Episcopus in Missis solemnibus praesens est, quamvis ipse- ! temperent, se cooperiendo. met officium Cano- minime faciat sive sit pluviali et mitra, seu I - 2. Quo casu dignior ex omnibus tam Dignitatibus quam tantummodo cappa pontificali indutus; Episcopi, et alii per ordinem apud il- C tenendus est prope [ nicis stare debet a sinistris ipsum liber Missalis, quem aliquis ipsius Minister cotta indutus, cu- hum, facientes circulum usque ad ultimum, qui versus dexteram stodiet, et cum opus erit, illum super caput et facilior sit exitus, apertum tenens, offeret I Episcopi stabit; quod ita fiet, ut commodior 1!

60 LIBER I. CAP. XXII. 61

cum ultimi, niunt ad circulum, et dum discedunt, ambobus genibus versus al- ; do a dicto loco: alias regulariter, digniores sernper a dextris Epi-i tare genuflectant propter reverentiam Ss. Sacramenti, quod est scopi stare debent. super eo. 3. In Missa quoque solemni, quse non ab Episcopo, sed coram; 4. Cum Canonici a circulis revertuntur ad sedes suas, faciunt eo celebratur, quater circuli fiunt; primo cum Episcopus stans in- contrario modo, quam faciunt veniendo, quia primo revertuntur se- sua sede legit Introitum, et dicit Kyrie eleison etc. et successive r niores, mox juniores.

Hymnum Angelicum Gloria in excelsis Deo etc. postquam intonatus; is- 5. Illud demum sciendum est, hujusmodi circulos fieri tantum erit a Celebrante, si recitandus sit. Canonici enim opportuno tem- in Missis, non autem in Vesperis, et cum Episcopus praesens est

pore, discedentes ab eorum sedilibus, procedunt ad medium chori,; Missae per alterum' cantatae, sive diebus festis, sive ferialibus, num- factis altari et Episcopo reverentiis, et se sistunt in circulum ante] quam autem quando ipsemet Episcopus celebrat; nec fieri ante ul-

Episcopi faciem, quod diversimode fit pro diversitate situationis al-| lum, quantumvis Episcopo superiorem, etiam Legatum de latere, taris et sedis episcopalis. Si enim altare adhaereat parieti, et sedes] aut ejus Metropolitanum, et multo minus ante inferiorem, vel Suf- episcopalis sit in latere Evangelii, incipient procedere juniores Ca-I fraganeum, vel alium Episcopum, sed dumtaxat ante ipsum pro- nonici a sedili Diaconorum, vel ita ut ultimus Canonicus consistat antei prium Episcopum : qui tamen circuli, praesente Legato de latere faciem Episcopi, quos gradatim alii sequuntur, perficiendo circulum;! Praelato superiore, .ob eorum reverentiam omittuntur. et dignior Canonicus, sive Dignitas, modicum a suo sedili digres l 6. In Missis vero Defunctorum circuli non fiunt, nec feria sexta sus, stat ad dexteram Episcopi. Si vero altare erit sub tribuna, etj . in Parasceve. sedes episcopalis ex opposito altaris, tunc Canonici venientes adi circulum, procedunt simul ab utraque parte, non perficientes circu-l lum, ne terga vertant altari, sed facientes hinc inde semicirculum, I CAPUT XXII. et sic stantes, dicunt cum Episcopo Kyrie eleison, quo dicto, si di- In Missa solemni, quas ab Episcopo celebratur, non decet haberi concionem nisi vel cendum sit Gloria in excelsis Deo etc., exspectant ibidem, donec ! per ipsum Episcopum, vel per Presbyterum assistentem. Si Episcopus non cele- Celebrans incipiat Gloria in excelsis Deo, et ipsi cum erit habitus, si fuerit Clericus, et Episcopo pro 1 bret, habeatur per alium idoneum. Quis ejus benedictionem ab Episcopo petat et indulgentias. sequantur usque ad finem. Quo finito, producente super eos Epi- quis, si regularis. Concionator i Finita concione, e suggestu indulgentias publicat. Si sermo ob aliquam gravio- scopo signum Crucis, quod sic semper in fine circuli observatur,! rem causam habendus est, finita Missa, habeatur. Oratio funebris post Missam factaque illi et altari reverentia, redeunt ad loca sua, eumdemque i Defunctorum dicenda. ordinem servant quoties in Missa veniunt ad circulum; quod secundo erit, cum dicitur Symbolum, si dicendum est, in quo simul cum Epi- uemadmodum in cap. VIII. lib. II. de Missa solemni dicitur, scopo genuflectunt ad articulum : Et incarnatus Episcopo solemniter celebrante non decet omnino sermonem est de Spiritu San- j cto ex Maria Virgine, et homo factus est. haberi, nisi vel ab ipsomet Episcopo, vel ab aliquo Canonico, Et si forte cum redeunt i Q ad loca sua idem articulus cantetur a Choro, ubicumque erunt, qui in eo casu servit Episcopo in Officio Presbyteri assistentis; atque ! pariter genuflectent, donec articulus perficiatur; tertio loco veniunt ibidem et in cap. VII. lib. I. §. IV. declaratur, qua forma et modo ad circulum circa finem Praefationis, id debeat. ut dicant cum Episcopo San - agere , ctus, Sanctus etc., non tamen celebret, sed Missae per alium can- pectus percutienies ; dicto Benedictus 2. Si vero Episcopus non \ qui venit in nomine Domini etc., et facto super eos tatae intersit, tunc ab aliquo ex Clericis idoneo, de Episcopi licen- signo crucis ab j Episcopo, recedunt; quarto, et ultimo, paulo antequam Celebrans; tia, sermo habendus erit; ejus habitus erit cappa super rochettum, dicat Per omnia scecula etc. ante Pax Domini etc. iterum vel alius, qui fuerit in Ecclesia proprius habitus canonicalis. Si veniunt ad i circulum, ut dicant cum Episcopo Agnus etc. autem fuerit Regularis, in habitu, ab ipso deferri solito in concio- Dei Et tunc, dum ve- i 62 CASREMONIALIS EPISCOPORUM I LIBER I. CAP. XXIII. 63 nando. Sermo vero regulariter infra Missam debet esse de Evangelio currenti. Quicumque sermonem habiturus, finito Evangelio, ducen- dus est per Caeremoniarium cum debitis reverentiis ad osculum ma- CAPUT XXIII. nus Episcopi, quam, r nisi fuerit Canonicus, genuflexus osculatur; Canonicus autem stans profunde inclinatus, ordine osculatur manum; de- 1 i Quo et modo thus in thuribulum imponatur, illudque benedicatur. Quo ritu inde benedictionem petit, dicendo jube fiat ab Episcopo vel Celebrante thurificatio in Vesperis solemnibus. Crux Altaris : Domne benedicere, cui Epi scopus triplici ductu thurificatur. Altare, Reliquiae, seu imagines Sanctorum quomodo respondet : Dominus sit in corde tuo, et in labiis tuis , ut di incensandae. Ritus thurificandi in Missa solemni. Quando incensandi sint Lega- gne, et fructuose annunties verba sancta sua. In nomine Patris * tus de latere, vel alius Cardinalis, Episcopus, Dignitates, et Canonici. Quo ritu et Filii, et Spiritus Sancti. Arnen. thurificandum Ss. Sacramentum in altari expositum. A quibus et quo ordine 3. Accepta ab Episcopo thurificandi sint Legatus, Rex, Princeps magnus, Magistratus, et Nobiliores. benedictione, petit mox ab eodem In dulgentias, dicendo Indulgentias , Pater Reverendissime cui Episco- , irca thuris benedictionem hoc servandum est, ut cum Acoly- pus concedit Indulgentias consuetas; quibus habitis, cum debitis thus sive Caeremoniarius affert thuribulum cum prunis arden- reverentiis recedit ac vadit ad ambonem, seu pulpitum, in quod cum conscendit, C tibus, sinistra; naviculam autem cum thure et cochleari, aliquantulum quiescit ac se componit, cooperiens 2. caput, dextera, ad Episcopum, aut Celebrantem, illico adsit, vel primus et statim, capite detecto, signat se signo Crucis, et genuflexus, re- dtat Salutationem Presbyter assistens, vel, si Episcopus celebrans est apud altare, Dia- Angelicam, non Regina coeli, etiam tempore Pa- conus Evangelii, juxta regulas suis locis traditas, et accipit de manu schali, voce intelligibili et devota; mox surgit, et capite cooperto 'praedicti Acolythi naviculam semiapertam et cochlear in ea exsi- incipit | sermonem. 3. 4. stens, cum osculo cochlearis et manus episcopalis, offert eam Epi- Inter concionem, cum convertit orationem l ad Episcopum, ' scopo, dicens : Benedicite Pater Reverendissime. Episcopus vero, ac- aut Legatum ibi praesentem, caput profunde inclinat. 4. Finito ser- cepto cochleari, sumit cum eo ter ex navicula thus, illudque etiam mone, capite detecto genuflexus exspectat finem confessionis, quam ter in thuribulum mittit, dicens interim: illo benedicaris, in cujus facit Diaconus, et Ab ea finita, surgit et stans in eodem pulpito, seu honore cremaberis. Arnen. suggesto, publicat Indulgentias ab Episcopo concessas, et statim Quo facto, ac reddito cochleari eidem ministro, qui rursus descendit, receditque in pace; advertat propterea, ut formam pro- nuntiandi manum et illud osculatur, ipse Episcopus format manu dextera si- Indulgentias memoriter teneat. gnum Crucis super thus in thuribulo; ipse vero Acolythus thuribu- 5. Si vero habendus sit sermo extraordinarius, velut ad publi- candum aliquod lum deferens, illud portat, et cum opus est, operculum per cate- Jubilaeum, vel pro gratiarum actione ad Deum de nulam sursum trahit, juxta normam in cap. XI. hujus Ub. I. VII. aliquo felici nuntio aut publicatione §. foederis, seu in adventu alicujus maxnm Prmdpis, positam. vel ex alia quacumque simili occasione, non debet Materies autem, quae adhibetur, vel solum et purum thus infra Missam fieri, sed illa finita, nec tunc petitur benedictio. esse debet suavis odoris; vel si aliqua addantur, advertatur ut quan- . Idem dicitur, si in Missa Defunctorum, vel in laudem ali- titas thuris longe superet. cujus magni viri defuncti habeatur; quo casu fit statim, finita Missa Hujusmodi thurificatio principaliter fit versus altare et cru- antequam fiat absolutio, ut in cap. XI. Ub. II. de Missa Defunctorum cem, ac reliquias et imagines Sanctorum super eo positas, hoc or- dicitur, et in habitu ordinario. dine. Nam imposito et benedicto thure, ut supra, Episcopus, vel Celebrans capit de manu Diaconi in Missa, vel de manu Presbyteri assistentis in Vesperis, thuribulum, videlicet sinistra catenulas, qui- bus thuribulum sustinetur in earum summitate, dextera vero easdem catenulas simul junctas, prope thuribulum tenet, ac thuribulum 64 CADREMONIALIS EPISCOPORUM 9 LIBER 1. CAP. XXIII. 65 sustinet, ita ut illud commode ducere versus crucem et imagines » praedictas, et ad se retrahere 8. Dum autem Episcopus, seu alius Celebrans praedictam altaris possit; quod recte fit, si ipse Episco-.l gerat, pus, aut Celebrans, accepto thuribuio, thurificationem facit, advertat, ut se in ea graviter et decore teneat dexteram quo fieri a potest proximiorem ipsi thuribuio, non personam, aut caput, dum thuribulum ducit reducitque, mo- ita ut parvum catenularum spa- ! tium remaneat inter ipsius manum vens; sinistram, quae summitatem catenularum retinet, firmam sta- dexteram et thuribulum, prze- M sertim cum thurificantur Oblata bilemque ante pectus tenebit; dexteram vero manum ac brachium ; nam, si nimis thuribulum pendeat, M nec commode, nec secure, nec commode, ac tractim cum thuribuio movebit; ita ut, cum thuribu- decore illam actionem expedire pos- 1 competenti mora set, et facta Cruci profunda reverentia, lum ad se retrahit, illud sub brachio leviter et thurificet illam triplici 1 ductu. 1 reducat, et dum procedit thurificando altare, eundo et redeundo, 5. Mox iterum facta Cruci semper illum pedem prius moveat, qui proximior est altari, totque reverentia, incensat altare ter du • pedesque in cens thuribulum aequali distantia, prout omnino passus faciat, quot thuribuli tractus, ut manus distribuuntur candelabra, a i medio ejus usque ad cornu motu decenter concordent. Epistolae, ubi demissa manu, thurificat illius postremam partem 9. Haec, quae dicta sunt, observantur cum Episcopus vel alius inferiorem, mox superiorem, duplici ductu thuribuli: deinde in Vesperis vel in principio Missae thurificat altare. conversus ad altare, elevans manum, ab eodem latere illius planitiem, seu 10. Cum vero, post Offertorium, Oblata et altare iterum thu- mensam ipsam in parte superiori, triplici ductu usque ad medium, ubi rificantur, Diaconus Evangelii porrigens naviculam Episcopo, vel facta Cruci reverentia, procedit thuri- ficando aliud latus altaris Celebranti, dicit, ut prius, Benedicite Pater Reverendissime, cui ille triplici ductu usque ad cornu Evangelii,’

et pariter incensata respondet : Per intercessionem Beati Michaelis etc. et accipiens thu- inferiori et superiori parte ipsius cornu Evan- :! gelii, similiter duplici ductu, ribulum de manu Diaconi, nulla facta tunc Cruci reverentia, ter facit adhuc stans ibidem, elevat thuribulum, et ter incensat superiorem tabulae signum crucis cum eo super Calicem et Hostiam simul in modum partem versus medium altaris, ut fecit in cornu Epistolae, deinde crucis, et ter circum Calicem et Hostiam, scilicet bis a dextera ad manu aliquantulum demissa, incen- sat frontem, semel a sinistra ad dexteram, Diacono interim pedem seu anteriorem partem altaris, ter ducens sinistram, et dum thuribulum, procedit a cornu Evangelii usque ad medium Calicis tenente manu dextera, dispensans verba in qualibet incensa- altaris : ubi denuo tacta Cruci reverentia, incensat similiter tione, hoc modo. In prima incensatione Incensum istud; iri secunda triplici ductu reliquam par- tem anteriorem usque a te benedictum; in tertia ascendat ad te Domine; in quarta et de- ad cornu Epistolae, ubi sistit. 6. Si vero in altari fuerint scendat super nos; in quinta, et sexta misericordia tua. reliquiae, seu imagines Sanctorum -1 incensata ter Cruce, et facta 11. Deinde facta reverentia Cruci, incensat illam et altare, eo ei reverentia, antequam discedat a me- dio altaris, primum incensat eas, modo, quo paulo ante dictum est, assistente semper ibi Diacono, quae a dexteris sunt, idest a parte Evangelii prope qui, Episcopus Crucem incensat, amovet Calicem ad partem Crucem, bis ducens thuribulum, et cum iterum facta I Cruci reverentia, similiter incensat Epistolae, et incensata Cruce, reponit in loco suo. Cum vero Epi- bis alias, quae sunt a sinistris, oc j est a parte Epistolae, deinde prosequitur scopus incipit thurificare Crucem, inchoat illa verba Dirigatur Do- incensationem altaris 1 ut supra ter ducens thuribulum in ' mine oratio mea etc., et reliqua sequentia prosequitur in incensa- unoquoque latere, etiamsi in eo essent plures reliquiae, vel imagines, tione reliquiarum et imaginum, si ibidem sint, atque ipsius altaris, seu etiam plura, vel pauciora -1 candelabra. ita ut ea taliter distribuat, ut eodem tempore finiantur verba et thu-

n C do incensati°ne Sistens riftcatio. , in cornu Epistolae, re , '•r !?^ r dit thuribulum Diacono, seu Presbytero 12. Cum reddit thuribulum Diacono, dicit Accendat in nobis assistenti, et si celebrat Missam, accepta mitra, sui amoris etc. Peragenda autem est hujusmodi thu- ibidem triplici ductu thurificabitur, Dominus ignem ' ut infra dicetur. rificatio a quocumque Celebrante, semper detecto capite. 13. Et in Vesperis quidem semel tantum altaris et Celebran- C^EREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER I. CAP. XXIII. 67

tis, deinde Episcopi, nisi ipsemet celebret, mox aliorum thurifica- sive etiam Legatus, aut alius S. R. E. Cardinalis, sive. paratus sacris tio fit, videlicet, inchoato Cantico Magnificat etc. sed in Missis indumentis, sive non, numquam sedens, sed stans thurificetur; ali- solemnibus ter modo supradicto thus benedicitur, videlicet, in prin- quando tamen cooperto capite, aliquando eo detecto. Nam in prin- cipio, antequam dicatur Introitus, et tunc thurificatur altare, Cele- cipio Missae, altari thurificato, Episcopus, si est paratus, stans cum brans et Episcopus, quando adest in Missa per alium celebrata cum mitra, thurificatur, post vero Evangelium sine mitra, post Oblata p uviali et mitra, et non alii ; secundo ante Evangelium, et tunc cum mitra; si vero non est paratus, post Oblata tantum, stans, ca- thurificatur tantummodo liber Evangeliorum, et Episcopus post pite detecto. Evangelium illico, si est paratus pluviali et mitra, et nulli alii, prae 17. In Vesperis, si ipse Episcopus paratus celebrat, thurificato terquam si adesset Cardinalis Legatus, vel alius Cardinalis, quia tunc altari, capit mitram et revertitur ad sedem, ibique mitram retinens post Evangelium non thurificatur Episcopus, sed Legatus, vel Car thurificatur. Si vero interest Vesperis non paratus, sed in cappa, dinalis; nam Episcopus, praesente Legato, vel alio Cardinali, non thurificato per Celebrantem altari, ipse apud sedem suam stans, de- debet assistere Missae paratus cum pluviali et mitra; tertio post tecto capite thurificatur. Nullatenus autem permittat, sive paratus, Oblata, et tunc thurificantur Oblata, altare, Celebrans, Episcopus, sive non, sedentem se ab ullo genuflexo thurificari neque in prin- mox Dignitates, et Canonici, et alii omnes eo ordine, quo infra di cipio Missae, neque post Oblata, quae est specialis praerogativa cetur, ita ut Episcopus mitratus ter in Missa thurificetur. Quod si Summi Pontificis. militer observandum est de Cardinali Legato, vel alio Cardinali mi 18. Si sanctissimum Sacramentum super altari expositum sit, trato, qui Missae assistit: nullus vero neque Legatus, neque Car semper ab Episcopo vel alio Celebrante genuflexo thurificandum est dinalis, neque Episcopus, si non > mitrati, incensatur in Missa, nisi triplici ductu: quod si ipsum solum Sacramentum sit thurificandum, semel, scilicet post Oblata. ut in principio et fine Processionis feria quinta et sexta majoris 14. Imponitur autem et benedicitur thus ab Episcopo, si ce Hebdomadae, et in festo ejusdem Ss. Corporis Christi, et cum po- lebret, regulariter apud sedem suam, vel apud faldistorium, praeter nitur Oratio Quadraginta horarum, numquam debet ab Episcopo, quam m principio Missae et ad Oblata, quia tunc imponit et neque ab alio thus benedici, sed simpliciter poni in thuribulum, et benedicit thus stans apud altare: si non celebret, sed cum pluviali porrigitur sine osculatione manus Episcopi : similiter, et quando per et mitra, vel saltem cum cappa, assistat Missae solemni, semper im Caeremoniarium, vel acolythum, aut Subdiaconum in elevatione thu- ponit et benedicit thus apud sedem suam. rificatur, quo casu ab eodem acolytho, seu a quocumque alio clerico 15. In Vesperis pro Defunctis nulla prorsus, nec altaris, nec ponitur in thuribulum simpliciter absque benedictione. hominum fit thurificatio, sed in Missis Defunctorum, semel tantum 19. Sed si thurificandum est altare, super quo positum sit Ss. post Oblata; et tunc Oblata, altare, Celebrans, et Episcopus tan Sacramentum apertum, ut in Vesperis festivitatis ejusdem Corporis tum, si ipse non celebrat, et nulli alii thurificantur, et fit benedictio Christi, tunc benedicitur thus, sed thurificatio Sacramenti fit cum huris, prout in alus Missis ad Oblata, videlicet, illud transit dicendo Per inter- genuflexione ; et quoties ante Celebrans, toties genu- cessionem beati Michaelis etc. Advertat autem thuriferarius, ut, cum flectit. Cum in Missa, post thurificationem Oblatorum, Episcopi et at thuribulum m manibus vel Presbyteri assistentis, vel Diaconi Canonicorum, seu Dignitatum ad ejus latus assistentium, fit gene- qui mox illud ad manus Episcopi, altare thurificaturi, porrigunt,’ ralis omnium thurificatio in choro, omnes, praeter Episcopum et catenularum summitatem in dextera, thuribulum vero in sinistra dictos ejus assistentes, stant. dicti ministri ponat, ut ipse deinceps minister commode ad manus 20. Ipsi autem, quibus thus datur, observare solent, ut alter Episcopi contrario modo porrigat: videlicet, catenulas in sinistra, alterum immediate subsequentem capitis nutu modeste invitet ad thuribulum dextera. m thurificationem prius capiendam, sive ecclesiastici, sive saeculares 16. Illud observandum est, ut Episcopus, sive Archiepiscopus, sint : et si is, qui thurificat, sit aequalis dignitatis cum eo qui thu- 68 C/EREMONIALIS EPISCOPORUM | LIBER I. CAP. XXIII. 69

rificandus est, aut etiam majoris, invicem capite inclinato, sibi re- gelium, thurificantur, qui et ceteros omnes thurificat. : Antequam verentias faciunt ante et post thurificationem : si vero, qui thuri- inchoetur27. Evangelium, videlicet, lecto per Diaconum titulo Evange- ficat, minor est, ipse quidem versus majores caput profunde inclinat lii, ipse ter thurificat librum Evangeliorum; primo in medio, tum a ante et post, illi autem parum, vel nihil versus thurificantem corre- parte dextera libri, mox a sinistra. spondent pro qualitate ipsius thurificantis, qui et ipse thurificando Ordo autem thurificandi, sive in Vesperis, sive in Missa, alios post Canonicos, parum, vel nihil versus eos caput inclinat, pro erit talis. Primo in Vesperis, thurificato altari, thurificatur Episco- eorum qualitate. pus celebrans, vel alius quicumque Celebrans cum dicitur Magni- 21. Sed Episcopus, vel Legatus, cum thurificatur, nullatenus ficat anima mea etc. Idem observatur in Missa, tam in principio, versus thurificantem caput, nec modicum quidem, inclinet, sed manu quam post Oblata ; tum Legatus Cardinalis, si aderit' vel etiam dextera super eum signum crucis faciat. Cardinalis non Legatus; mox Archiepiscopus illius provinciae, si 22. Personae autem, quibus hoc officium thurificandi alios com- aderit, et post eum Episcopus non celebrans, sed praesens in sa- petit, solent esse diversae pro diversitate celebrantium, et solemni- crificio; post quem immediate Presbyter assistens et duo Diaconi tatum, ac personarum, quae thurificandae sunt. Nam Episcopus so- assistentes, nisi adsint majores Episcopo; et in casu, quo non fiat lemniter celebrans Vesperas, thurificato per ipsum altari, thurifi- Episcopo assistentia. catur, stans apud sedem, a primo Presbytero assistente parato, qui ' 28. Si forte aderunt Nuntius Apostolicus cum facultate Legati postmodum dat thuribulum in manibusSubdiaconi, qui in crastinum de Latere, intra fines suae Legationis, aut Visitator Apostolicus Epi- cantaturus est Epistolam in Missa, vel alicujus acolythi, vel alias, scopus, thurificantur ante Archiepiscopum et Episcopum : sed si ut dicitur in cap. I. lib. II., qui thurificat reliquos omnes de choro. Nuntius Apostolicus non habeat talem facultatem, vel Visitator non 23. In Missa vero, cum Episcopus est apud altare, thurificatur sit Episcopus, post Episcopum et Archiepiscopum; et hoc intelli- semper a Diacono Evangelii parato: cum vero est apud sedem, vi- I gatur quando Nuntius et Visitator sunt in loco eorum jurisdictio- delicet finito Evangelio, thurificatur a praedicto Presbytero assi- nis. Si aderunt Episcopus vel Archiepiscopus hospites, thurificandi stente, pluviali parato, qui accipit thuribulum de | manu acolythi, qui sunt post proprium Episcopum. illud tenebat. | I 29. Si forte aliquis S. R. E. Cardinalis esset Episcopus Suf- 24. Sed si celebret apud faldistorium, puta praesente Legato, I fraganeus, praesente suo Metropolitano non Cardinali, thurificandus vel Metropolitano, thurificatur ab eodem Diacono, qui et alios de est prius ipse Cardinalis ob reverentiam dignitatis Cardinalitiae post choro thurificat | ; : deinde dat thuribulum in manu alicujus acolythi, praedictos thurificantur, si t aderunt, Protonotarii de numero parti- qui primo ipsum Diaconum, a quo recipit thuribulum, mox alios, si cipantium r ; deinde Nuntii Apostolici Praelati non exsistentes in loco qui in choro supersunt, et reliquum populum thurificat. Diaconus eorum jurisdictionis, sed transeuntes ; tum Dignitates et Canonici vero tunc revertitur ad officium suum. I secundum eorum ordinem; videlicet, primo Dignitates, deinde Ca- 25. Quod si adesset Legatus, Rex, aut Princeps [ magnus, nihilo- nonici Presbyteri, tum i Diaconi, mox Subdiaconi, si praebendae sint minus eaedem personae ipsos thurificarent, quas diximus Episcopum distinctae tum, si | ; aderunt, Abbates benedicti : et post eos, si erunt celebrantem thurificare, et non aliae, praesertim, quae in dignitate alicui Protonotarii supernumerarii, nisi essent consanguinei alicujus episcopali sunt constitutae, quas nullo l modo convenit alios, quan- maximi Principis, | qui pro judicio et prudentia Episcopi thurificari tumlibet maximos Principes, thurificare. poterunt loco convenienti, ante Dignitates et Canonicos. Vicarius 26. Si autem Episcopus non celebrat, | sed interest Vesperis vel vero Episcopi pro consuetudine ecclesiarum : et haec quoad personas Missae per alium celebratae, ipse Episcopus | semper a primo Presby- | ecclesiasticas. tero assistente thurificandus est, Canonici vero et alii de choro in 30. Quo vero ad laicos, Princeps magnus Dominus loci non Vesperis ab aliquo acolytho, % in Missa a Diacono, qui cantat Evan- recognoscens i superiorem, thurificatur immediate post Episcopum.

6 —r Carem. Efiscof. | 70 C/EREMONlALI S EPISCOPORUM 1 LIBER I. CAP. XXIV. 71

Imperator tamen et Reges indistincte ante Episcopum sunt thuri- ficandi. Proreges vero et Gubernatores regnorum ac provinciarum' immediate post Episcopum Magistratus civitatum thurificantur post ; CAPUT XXIV. Dignitates et Canonicos, nisi sint de majoribus et perpetuis, qui thurificantur quia ante Canonicos: nisi rursus Canonici sint parati; Ordo dandi Pacis osculum. Si Episcopus celebret solemniter, dat osculum Preshy- tunc et ipsi thurificantur post Canonicos paratos. Barones et Do- tero assistenti, qui illud per chorum ordine distribuit. Diaconus Evangelii et Subdiaconus Epistolae Pacem accipiunt ab Episcopo celebrante, cum ab eo com- micelli sine titulo post Magistratus omnes. Hi omnes ab iis thuri- municantur. Presbyter assistens, osculum ferens, nulli reverentiam facit, ante- ficantur, ad quos ex consuetudine id munus pertinet. quam ei Pacem dederit. Ordo servandus in Pace distribuenda. Si Episcopus as- 31. Si adesset aliqua mulier insignis, ut Regina, vel magna. sistat, Presbyter assistens capit Pacem, quam defert Episcopo, qui eam duobus Diaconis assistentibus dat. Quid servandum, si Praelatus celebret, Episcopo assi- Principissa, utique et ipsi thus dari convenit in loco, ubi daretur stente.2. In ecclesiis collegiatis. Pax a Subdiacono per chorum distribuitur. ejus viro, si adesset. Demum advertere debet thurificator, ut nume- rum thurificationum observet pro qualitate rerum et personarum, acis osculum alio modo, ac per diversos ministros praeberi con- quae thurificantur. suevit, cum scilicet Episcopus ipse celebrat solemniter Mis- 32. Nam sanctissimum Sacramentum, Crux altaris, Episcopus, P sam; aliter cum Missae per alium Praelatum, vel non Prae- vel Archiepiscopus thurificantur triplici ductu; Dignitates et Cano- latum cantatae interest; aliter cum, ipso Episcopo absente, vel in nici duplici ductu; inferiores unico ductu. Si adesset Legatus, vel collegiatis ecclesiis Missa solemnis celebratur; et demum aliter in alii Cardinales, ipsi ter, et Episcopus et Celebrans, bis Dignitates 3. ; Missa plana. et Canonici semel, ceteri transeundo. Si vero adsit Dominus loci Episcopo igitur celebrante, postquam cum Presbytero assi- laicus, vel alius Princeps major, ter, ut Episcopus; Celebrans, Di- stente a sinistro, ac Diacono a dextero latere, dixerit Agnus Dei etc. gnitates, et Canonici bis, ceteri semel, ut supra : nisi rursus adessent i ipse Presbyter assistens accedit ad ejus dexteram, et genuflectit Legatus, vel alii Cardinales, quo casu duplici ductu thurificantur, ante sanctissimum Sacramentum; ac surgens, osculatur altare si- sicut Episcopus; Dignitates vero et Canonici tunc unico tantum mul, et eodem tempore cum ipso Celebrante; mox appropinquans ductu thurificantur, ut proxime dictum est. Illud igitur observan- 4. sinistram genam sinistrae Celebrantis, accipit ab eodem Celebrante, dum est, ut Celebrans semper triplici ductu incensetur, si nullus dicente Pax tecum, osculum Pacis, cui ipse respondet Et cum spi- sit eo major, cui triplex ductus debeatur. Porro Nuntius Aposto- ritu tuo, factaque ibi iterum genuflexione, discedit, comitante Cae- licus cum facultate Legati, Visitator Apostolicus Episcopus in loco remoniario, osculumque praedictum per chorum ordine distribuit, ; eorum jurisdictionis triplici ductu incensantur; quemadmodum tri- incipiendo a dignioribus. plici ductu thurificantur Dominus loci laicus et Princeps maximus, Ordo autem idem erit, prout in cap. XXIII. lib. I. §. XXVII. qui thurificari debent ab iis, qui ex consuetudine haec munia explere proxime j praecedenti de thuris ministratione dictum fuit, hoc excepto, solent. I quod ipse assistens non dat osculum Diacono Evangelii et Subdia-

[• cono Epistolae, nec duobus Diaconis assistentibus: isti enim capiunt Pacem ab eodem Celebrante statim, postquam illam dederit Presby- tero assistenti, genuflectentes prius et post, ante sanctissimum Sa- | cramentum, non tamen osculantes altare. Illi vero, hoc -est Diaco- [ nus Evangelii et Subdiaconus Epistolae, capiunt Pacem ab eodem [ Episcopo celebrante, cum ab eo accipiunt communionem. Sed si fuerint sacerdotes, et jam celebraverint, aut velint hac die ; celebrare, tunc postquam Presbyter assistens cum pluviali Pa- liber i. cap. xxv. 73 72 C.EREMONIAUS EPISCOPORUM Presbytero semper illi dabitur Pax ab eodem cem quia tali casu ab Episcopo celebrante^acceperit, ut eam per 1. chorum distribuat,! f 11. dat Episcopo, ut in cap. XXIII. lib. . assistente, qui Pacem ab eodem Ceiebrante Pacem etiam accipiunt cum Diaconis assisten- est. |j. XXII. de thurificatione dictum tibus Diaconus Evangelii et Subdiaconus Epistolae. Absente Episcopo, ut in ecclesiis collegiatis, servabitur or- 5. Observabit autem ipse Presbyter assistens, osculum defe- Subdiaconus, accepta Pace do ut in rubricis Missalis; videlicet, ut rens, ut nulli quantumvis supremo Principi, etiamsi esset Impera- distribuat sed quicumque sit, qui a Diacono, illam per chorum ; tor, vel Rex, 12. ullam reverentiam faciat antequam ei Capellanus, sive pacem det, sed osculum defert, sive Presbyter assistens, sive post datam Pacem, Pacis cui etiam ipsi, qui acceperunt Pacem eo, assistente supra ab Subdiaconus, eadem observabit, qua; de Presbytero debita reverentia correspondent, cum sit ex primis Dignitatibus, vel et formam dandi osculum. ; sunt, quoad reverentias Canonicis dicta Ecclesia;. Legatus tamen aut Princeps supremus solet instru- parum In Missis planis, quae coram dicuntur, adhiberi correspondent in reverentia. XXX. lib. I. dicetur. Itaque ad ordinem ! mentum Pacis, ut in cap. 6- Regulare est, ut Pax detur primo cujusque ordinis, videlicet, attinet, servetur lauda- _ distribuendae Pacis, ac ejus ministros quod primo ex Canonicis Presbyteris, primo ex Canonicis Diaconis, et bilis locorum consuetudo. primo ex Canonicis Subdiaconis, ubi distinctae sunt praebendae, vel, ubi praebendae non sunt distinctae, primo ab utroque latere stanti, qui successive Pacem dat alteri subsequenti, et ille dat alteri ; et si XXV. aderunt laici, ut Magistratus, CAPUT et Barones, ac nobiles, detur illis Pax cum instrumento, quod instrumentum osculetur prius Presbyter as- ab Episcopo. In Missis datur, finito sermone, DuoU ritu danda sit benedictio solemnis sistens. ac Indulgentia publicata. Datur ab Epi- et confessione per Diaconum cantata, in fine Missa: ac 7. Postquam vero in medio altaris. Ritus dandi benedictionem praedictus assistens Pacem Dignitatibus, et scopo stante Archiepiscopo et Episcopo pro benedictione Canonicis, ac Magistratui Vesperarum. Indulgentia, qua; ab dederit, dabit eam alicui Acolytho, vel vero, centum dierum. conceditur, est quadraginta dierum; quae a Cardinali Caeremoniario, qui ceteris de choro distribuit. Nulli autem eccle- siastico osculum hujusmodi dandum : uno est, nisi stanti. T^v uobus modis dantur benedictiones ab Episcopis in Missis 8. Quando Episcopus ipse non enim, fi- celebrat, sed Missae per alium Missam sermo habetur ; tunc I | nempe, quando infra celebratae praesens fuerit, idem Presbyter Evangelium, stans an- assistens accipiet Pacem I y nito sermone, Diaconus, qui cantavit a Celebrante, acceptamque Episcopo deferet, ad Episcopum, qui eam duobus Dia- infimum, vel in supremo gradu altaris, conversus conis te assistentibus dat. qui notatur in fine capite inclinato, cantat Confessionem in tono, 9. Advertendum tamen est, si is, qui celebrat, et Te Pater, si fuerit sit Praelatus, ita hujus Cseremonialis, et dum dicit Tibi Pater , ut habeat Capellanum assistentem cum Canonicus ge- pluviali in Missa, tunc ipse Canonicus, se inclinat profundius; si vero non fuerit Capellanus assistens, postquam Episcopus sermocinator, qui in pulpito Pacem dederit duobus nuflectit. Deinde, finita Confessione, iaconis assistentibus, accedit in Choro ad locum dicti Presbyteri dum f-antnt-m- Pnnfessin manet senuflexus, surgens, publicabit In- assistentis, qui dedit Pacem Episcopo; et ab eo accipit Pacem, quam dulgentiam in forma sequenti. ad alios de Choro ordine superius N. Dei dicto defert. Reverendissimus in Christo Pater et Dominus, Dominus 10. Quod si is, qui celebrat, non sit Praelatus, ecclesia Episcopus dat nec habeat et Apostolica Sedis gratia hujus sanctae N. Capellanum assistentem cum pluviali, de vera In- eodem modo Presbyter Epi- concedit omnibus hic praesentibus quadraginta dies scopo et assistens accipit Pacem a Celebrante, pro felici statu eamque ad Episcopum dulgentia in forma Ecclesiae consueta; rogate Deum defert, qui dat illam Diaconis assistentibus, N., Domi- ut supra: mox stans in Sanctissimi Domini Nostri N. Divina Providentia Papae loco suo inter Canonicos, illam dabit Subdiacono, sanctae Matris Ecclesia. qui cantavit Epi- nationis suae Reverendissimae, et stolam in Missa, qui ad alios defert, nisi adesset major Epicopo, I.1BER I. CAP. XXV. 75

2. Publicata Indulgentia, quae, Episcopo praedicante, ab assi- omnipotens Deus, elevat ad caelum simul oculos et manus, quas stente Presbytero stante ad dexteram dicit Episcopi annuntiatur, Epi- I ante faciem jungit, et accipiens manu sinistra baculum, dum scopus deposita mitra, stans leget ex libro, et per ministrum de illo i Pater, vertit se ad latus Epistolae, et ibi signat populum; dicens servientem, supra ' caput sustentato, si non celebret solemniter, si et Filius, vertit se directe ad populum in medio Ecclesiae exsisten- ; vero solemniter celebret, per Presbyterum assistentem, in tono Ora- i tem, signans iterum; dicens vero et Spiritus Sanctus, vertit se to- tionis, conversus ad populum, quae sequuntur. tum ad latus Evangelii, et ibi tertio signat populum, perficiendo Precibus et meritis beata Maria semper Virginis, beati Mickaelis 1 circulum. Archdngeti, beati Joannis Baptista, sanctorum Apostolorum Petri 6. Si vero erit Archiepiscopus, vel alius crucem ante se habens, j et Pauli, et omnium Sanctorum, misereatur incipiens vestri omnipotens ] • versus ad illam sine mitra, dabit integram benedictionem, Deus, et dimissis peccatis vestris perducat vos ante , ad vitam aternam \ ! ab iis : Sit nomen Domini benedictum. Ubi vero populus non tt. Amcn. 1 sive Archie- | ipsius, altaris faciem, sed post illam stat, Episcopus, 3. Deinde accepta mitra, et elevans la- oculos et manus, quas ante j L piscopus, non vertit se, sed stans ante medium, signat primo a faciem jungit, sinistra baculum accipit, et benedicit populo, dicens: > tere Evangelii, deinde in medio, demum a latere Epistolae. Et benedictio Dei omnipotentis Pa * tris, et Fi & lii, et Spiritus 7. Simili modo in fine Vesperarum ac Matutini, seu Laudum, A* Sancti descendat super vos, 7 et maneat semper. Iy . Amen. Gum Episcopus, sive Archiepiscopus benedicit, cum ipse solemniter fa- autem haec verba profert, signat versus latus suum sinistrum, vide- cit officium. Hanc eamdem benedictionis formulam servabit Epi- licet in verbo Patris; deinde, cum dicit et Filii, etiam directe ante faciem l scopus, quando danda erit in fine alicujus processionis; quae suam: et demum dum dicit et Spiritus Sancti signat versus latus in usu est in primo ingressu Episcopi vel Archiepiscopi ad civitates

suum dexterum : cum autem dicit super vos etc. dimisso baculo, nw- et oppidai suae dioecesis vel provinciae, postquam ad ecclesias per- nus junctas ante pectus applicat. venit, ut diximus in cap. II. §. V. et VIII. hujus lib. I. Quod si Epi- 4. Si vero benedicens fuerit Archiepiscopus, vel alius, qui scopus assistat cum .cappa, dabit benedictionem, tecto capite cum utitur cruce, statim publicata Indulgentia, Capellanus portabit ante caputio cappae, vel cuculli, vel etiam cum bireto. illum crucem, '( quam genuflexus tenebit, deinde Archiepiscopus, vel 8. Reliquum est, ut de publicatione Indulgentiarum pauca su- ille, qui utitur cruce, deposita mitra, cruci caput inclinabit, et chbit bjiciantur. Consuevit enim, cum datur benedictio solemnis per Epi- benedictionem, sicut dictum est supra. scopum, plerumque, non tamen in Vesperis, concedi etiam Indul- 5. Alio modo datur benedictio in fine Missae, dicto scilicet, Pld gentias pro concedentis facultate. Si enim est Episcopus, vel Ar- ceat tibi sancta Trinitas etc. tunc enim Episcopus, qui non utitur chiepiscopus, dierum quadraginta, de jure communi ; si vero Episco- cruce, accepta mitra, stans in medio altaris, quae quidem Indulgentia, pollice dexterae manus pus esset S. R. E. Cardinalis, centum : cum format sibi signum crucis in pectore, Confessionem, cantans : Sit nomen Domini i datur benedictio infra Missam, post sermonem, et benedictum, interim sinistram super altari retinens, et dum a choro ab ipso sermocinante publicatur, statim finita Confessione, antequam

respondetur : Ex hoc nunc, et usque in saculum, etiam ipsam manum detur benedictio; quo casu non publicatur amplius post benedictio- dexteram super altari tenet; deinde dicens Adjutorium nostrum in nem in fine Missae. Cum vero non habetur sermo, in fine Missae pon- nomine Domini, eadem dextera manu signat se signo crucis a fronte t tificalis, statim post solemnem benedictionem publicatur per Pre- ad pectus, et a sinistro humero in dexterum, tangens se in unoquo- | sbyterum assistentem, si Episcopus celebret, vel eo non celebrante, que verbo, videlicet, dum dicit Adjutorium in fronte, nostrum infra per ipsummet Praelatum, vel Canonicum celebrantem, praesente pectus, in nomine in sinistro humero, Domini in dextero, et iterum Episcopo. ipsam manum dexteram ' super altare reponit, donec a choro respon- 9. In primo vero ingressu Episcopi vel Archiepiscopi ad civi- deatur Qui fecit calum et terram. Deinde tates vel aut provinciae, publicatur per dicens Benedicat vos j? oppida suae dioecesis unum 76 OEREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER I. CAP. XXVI. 77

ex illorum ministris, sive Beneficiatis 1 ecclesiae, alta voce, dicendo inferiores superiorum vices subeunt, praeterquam in iis, qua sunt Reverendissimus in Christo Pater et Dominus N. etc. ut supra §. I, ordinis peculiaria, velut si in aliqua ecclesia gradus et ordines dis- Si vero Episcopus esset Cardinalis, dicitur in hunc modum: Emi- tincti sint; nempe Dignitates, Canonici Presbyteri, Diaconi et Sub- nentissimus et Reverendissimus in Christo Pater et Dominus Do- diaconi, tum Beneficiati et Clerici. minus N. Tituli sancti N. sanctce Romdnce Ecclesice Presbyter Car- 2. Deficiente vero prima Dignitate, seu primo Presbytero Ca- dinalis N. et Episcopus N. dat et concedit omnibus hic praesentibus supplebit alter ei proximus, centum nonico, in officio Presbyteri assistentis dies de vera Indulgentia in forma Ecclesice consueta etc sive sit Dignitas, sive Presbyter Canonicus; quo etiam deficiente, sub- 10. Ad quem autem spectet has benedictiones dare, cum adest intrant alii Presbyteri proximiores; sic etiam ex duobus Canonicis simul cum Episcopo Legatus de latere, aut etiam Cardinalis non Diaconis assistentibus, si alter vel ambo deficiant, alii subsequentes Legatus, aut Metropolitanus, aut Nuntius Apostolicus, vel alii Pr

Si Dignitates coni assistentis adjuvabit. et Canonici pro gradu, quem obtinent in ecclesiis, legitime imnediti fuerint, alii proximiores de Capitulo in divinis •3. Quod si omnes prorsus Diaconi et Subdiaconi deficerent, officiis vices subeant Qui sine U Ep‘“op 2"° ‘’ «** «£J3Z. duo ultimi Presbyteri eorum locum implerent. Diaconi autem nul- te U e‘S,re ,tte CUS pr° ST X,m,or ’ p «sbyteri assistentis locum sup- ot s ;n U0 A latenus loco Dignitatum Presbyteralium aut Presbyterorum Cano- ,aCOnis assistentibus absint, subsequentes et SubdiacomSubdiaconi ;,,nn ,f i Diaconi suppleant, et ex necessitate ultimus nicorum supplent. Presbyter, dalmatica diacona"! indutus, ad sinistram Episcopi. Si aliquis ex .Dignitatibus Diaconi assistentis 4. Si nullus Presbyter Canonicus adesset, praeter Dignitates, ‘ nduat ldem dalmaticam, sed maneat ad dexteram non f Episcopi Ubi aliquis ipsis similiter 5 Canonicorum t: tunc ex Dignitatibus, dalmatica more Diaco- - duo Canonici sint loco Oiaconor jm Fad f assistentium ’ q SUpP ' endas vices ni indutus, suppleret locum Diaconi deficientis : sed tali casu ipse ’ servetur «ter | Capitulo inferiores de Dignitatem obtinens maneret ad dexteram Episcopi; Diaconus vero

ad sinistram ; sed ipse Diaconus a sinistris manens, serviret in mini- lerumque evenit ut ex his, qui in aliquo peculiari ministerio, 't sterio imponendi et deponendi mitram Episcopo. dum Officia divina peraguntur, servire solent, sive illi Digni- 5. Haec autem, quae diximus, procedunt, ubi ordines et prae- P tates, sive Canonici, seu etiam inferioris ordinis, sint legi- bendae sunt distinctae; ubi vero ordines non sunt distincti, duo timo impedimento detenti; ut quia absentes, vel infirmi, vel senio % Canonici, immediate sedentes post Canonicum, qui servit in of- languentes, seu aliis justis de causis occupati, munus eis competens ficio Presbyteri assistentis, erunt apud Episcopum loco Diacoporum obire nequeant. Quo casu, ne debitum ministerium . deseratur, dum , I assistentium. alter alterius onus aut curam subire negligit vel recusat, deficien- ;* 6. Eadem ratione et regula etiam alii inferiores de Capitulo, ut tium vices ab aliis suppleri debent; et nihilominus, si qui sine justa Beneficiati, et Clerici, alterius sibi immediate praecedentis vices, causa deficiunt, arbitrio Episcopi, vel juxta consuetudinem ecclesia cum opus erit, supplebunt. m divisione distributionum mulctandi erunt, et quidem regulariter majores minorum vices non supplent, nisi ex necessitate; sed contra, C^EREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER I. CAP. XXVII. 79

pale ad Sancti Deus. Quando sunt Qui tecum, et Qui vivis, fit tantum punctum principale ad Sancti Deus, sicut habetur in sequenti exemplo. CAPUT XXVII. Semper et ubique sic cantatur Dominus vobtscum. Tres sunt orationum toni : festivus vel solemnis, simplex ferialis, et ferialis. Solemni utendum m Festis duplicibus et semiduplicibus. Simplici feriali in Festis sim- plicibus, diebus ferialibus, et in Missis pro Defunctis, ac etiam in diebus solem- mbus, extra Matutinum, Missas, et Vesperas. Feriali post Antiphonam B. M. V., et quando Orationes terminantur clausula minori. Regulae canendi ex libris cho- Do-mi-nus vo- biscum. R?. Et spi- ri-tu tu- o. O-re-mus. ralibus sumendae. cum

,,,g * a~» . . . oni Orationum sunt tres, "IUI festivus, simplex ferialis, et ferialis. 1. De Tono festivo. De- us, qui ho- di- emam di- em A-posto-16-rum tu- 6- rum Pe-tn T Orationes dicuntur in Tono festivo, quando Officium est duplex, vel semiduplex, vel de Dominica in Matutinis, Missis et Vesperis. His exceptis semper dicuntur in Tono feriali. In Tono festivo duae fieri solent variationes. Prima est fa, mi, re, fa, et dicitur punctum principale, secunda est fa, mi, et dicitur se- mipunctum.

Punctum principale fit concluso sensu illius clausulae, quae pri- mam Orationis partem terminat, vocem retinendo, et aliquantulum respirando, servato tamen cantu superioris regulae. Semipunctum fit eodem modo in sequenti dausula, posito cantu fa, mi, et hoc intel- Iigitur, quando Oratio est ita longa, ut possit recipere duas varia- tiones. Sin autem erit brevior, tunc fiet tantum punctum principale. IVumquam primo fit semipunctum, sit ex- or-di- um. Per Do-mi-num nostrum Je- sum Chri- stum, sed tamdiu prosequitur, donec in- vento primae clausulae verbo cantetur punctum principale, postea se- mipuncfum. Sed quando Oratio est brevissima, ut exempli gratia san- cti Callisti Oratio, tunc omittetur semipunctum. Semipuncto per- acto, quamvis diversae sequentur clausulae, Fi-li-um tu- um: Qui te-cum vi- vit et regnat in u-ni- ta-te amplius non fit punctum vel semipunctum. Praeter haec puncta, quoties occurrunt virgula;, nota fa est parum sustentanda in penultima, aut, quando haec est brevis, in antepenultima.

Quando ventum erit ad finem Orationis- nota fa, in penultima Spi- ri- tus Sancti De- us, per omni- a sae-cu- la sae-cu- 16- rum. dictione paulo amplius quam in virgulis, sustentari debet, perinde ac semiduplicaretur vocalis, in qua praedicta nota sustentatur. i Conclusiones Toni festivi quando sunt Per Dominum eumdem et Per Dominum, semipunctum fit ad tuum, et punctum princi- I^. A-men.'

m LIBER I. CAP. XXVII. 81 2. De Tono simplici feriali.

Quo utimur in Festis saepius dicuntur sequentia: simplicibus, diebus ferialibus, et in Mis- ^ Ante Orationem • sis Defunctorum. f Sacerdos Diaconus Subdiaconus J . Oratio Toni ferialis dicitur in voce aequali. In loco puncti prin- cipalis et semipuncti fit tantum pausa et respiratio; fiunt virgula et finales ut in Tono festivo. O-remus. Fle-cta-mus ge-nu- a. Le-va- te. Wem observatur _ in conclusionibus Per Dominum. Per eumdem. j Ante Orationem super populum Diaconus dicit : Qui vivis, et Qui tecum, quemadmodum vides in exemplo infra- scripto.

Hoc Tono utimur semper, quando Orationes dicenda in Tono : feriaih Hu-mi- Ii- a- te ca- pi- ta vestra De- o. terminantur euan clausula majori, ut sunt : Per Dominum, Per eumdem Dominum, et Qui tecum. 3. De Tono feriali. Sequens Tonus ferialis inservit pro Orationibus positis in fine Psalterii, post Antiphonas Beatae Mariae, pro Oratione Dirigere ad Primam, et pro Orationibus in Officio Defunctorum, quando habent Dd-mi-nus vo" biscum. F^. Et cum spi- ri- tu tu- o. O-re-mus. clausulam minorem. In omnibus convenit cum Tono superiori, prae- terquam, quod in fine penultima sillaba semper declinatur de ia ad

re, ut habetur in exemplo. Inservit etiam pro Orationibus Litaniarum, Aspersionis aquae Praesta, quae-sumus omni- po- tens De- us: ut qui be-a-ti Va- len- benedictae in Dominicis, et si quae sunt aliae hujusmodi, ut est Ora- I K ' tio post pedum ablutionem, et Orationes omnes in Benedictionibus < < candelarum, cinerum olivarum, post Benedictio- J 4 et tam ante quam ti-ni Marty- ris tu- i na-ta- nes, quando terminantur cum clausula minori. Oratio Libera nos li-ti- a co- Ii-mus, interces-:si- o-ne et omnes quae ante Missam Sabbati Sancti habentur (et pro bene-

Hi M- dictione fontium) cantantur sub Tono simplici feriali, quae vero no- tantur pro Benedictione ignis et incensi leguntur. e-jus in tu- i no-mi-nis amo-re ro-bo-remur. Per Do-mi- num Notandum est quoque, quod terminatio finalis de fa ad re fit —- tantum in ultima Oratione. Eadem terminatio fit in omnibus con- clusionibus praedictarum Orationum, quae sunt: Per Christum Do- nostrum. nostrum minum Per eumdem Christum Dominum nostrum, et Qui Je- sum Chri-stum Fi- Ii- um tu- um: Qui te- cum vi- vit vivis et regnas in scecula sceculorum.

Exemplum Toni ferialis.

et regnat in u-ni- ta- te Spi- ri- tus Sancti De- us. Per omni- a

Conce-de mi- se- ri- cors De- us fra-gi- li- ta- ti nostrae prae- si-

sae-cu- la sae-cu- lo-rum.

di- um: ut qui sanctae De- i Ge-ni-tri-cis memo-ri- am a-gimus, —

C^REMONIALIS EPISCOPORUM L1BER I. CAP. XXVIII. 83

a * i - — — — -*— —I— —*- dete in Domino, et quarta Quadragesimae, quae dicitur Laeta- festis feriis re Jeruscdem, sed in Missa tantum ; item exceptis et in-terces-si- d-nis e-jus auxi- li- o a nostris i-ni-qui-ta-ti-bus infra Adventum aut Quadragesimam occurrentibus, quae cum so-

Ecclesia celebrantur : ut die Sanctorum Matthiae, Tho- - a a- lemnitate ab mae Aquinatis, Gregorii Magni, Josephi, Annuntiationis, et similibus infra Adventum et Quadragesimam occurrentibus. Item feria quinta re-sur-ga-mus. Per e- umdem Christum Do-mi-num nostrum. in Coena Domini ad Gloria in excelsis Deo et Sabbato Sancto ad Gloria in excelsis Deo, et quandocumque occurreret celebrare so- — lemniter, et cum laetitia, pro aliqua re gravi. I?. Amen. 3. Quotiescumque Episcopus solemniter celebraturus, aut Mis-

sae solemni per alium celebrandae in festis solemnioribus interfutu- Regulare autem est, ut in voce gravi et competenti, interposita rus, ecclesiam ingreditur; aut, re divina peracta, discedit, convenit a lqua mora, in fine cujuslibet clausula;, et praesertim in clausula pulsari organum. finali, cum decore et gravitate recitentur Orationes. De tonis vero vange iorum et Epistolarum, 4. Idem fit in ingressu Legati Apostolici, Cardinalis, Archiepi- Capitulorum, Antiphonarum, et alio- rum scopi, aut alterius Episcopi, quem Episcopus dioecesanus honorare multorum, quae frequenter in Ecclesiis recitantur, nulla in hoc ibro fit mentio, cum voluerit, donec praedicti oraverint, et res divina sit inchoanda, et in libri impressi reperiantur, qui de his abunde eorum egressu. loquuntur, ut m Pontificali Romano, Rituali Romano, Directorio Matutinis, Chori et similibus, ex quibus 5. In quae solemniter celebrantur in festis majori- singuli instrui possunt. Nam hic ea bus, possunt pulsari organa, prout Vesperis, ipso- tantum apposuimus, qua; ad et in a principio personam Celebrantis in proferendis Orationibus spectant, ob varium usum illas recitandi. 6. Regulare est, sive in Vesperis, sive in Matutinis, sive in Missa, ut primus versus Canticorum et Hymnorum, et pariter versus Hymnorum, in quibus genuflectendum est, qualis est Versiculus CAPUT XXVIII. Te ergo quaesumus etc. et Versiculus Tantum ergo Sacramentum °r2 etc. quando ipsum Sacramentum est super altari, et similes, can- ® Ecclesia adhibentur in omnibus Dominicis et Festis per annum Pulsari tentur a choro in tono intelligibili, autem suppleantur or- Quadrages™a ad ‘‘ascha, exceptis non ab AdveniS Dominica tertia erq^^uadrasq Quadra®esim*> ac Festis ', quibusdam per ea : sic rehtihi, p f tempora occur- gano etiam Versiculus Gloria Patri etc. etiamsi Versiculus im- m mgr SU EpiSC pi ° ad Ecclesiam, quoties ille ’ solemniter mediate fuerit Sb«t Item ln§cessu Legat.f praecedens a choro pariter decantatus; idem servatur Apostolici, Cardinalis, Archiepiscopi, rtesus Episcopi,FniJ et alte- ubi solemniter ad Ecclesiam accedunt, in ultimis versibus Hymnorum. Sed advertendum erit, ut, quando- donec orant. Quando et quomodo tangenda sint in Matutinis solemnibus, in Vesperis et in versibus cumque per organum figuratur aliquid cantari, seu responderi alter- ymnorum, et in Missa. Num adhibenda sint in horis Canonicis Sonus organi ' natim versiculis Hymnorum aut Canticorum, ’ ab aliquo de choro eVitatem 3Ut ' aSdViam raese£erant “? P - Organum non pul- sltuMnoZtnfsatur in officis Defunctorum: an et quomodo pulsetur in Missis Defunctorum. intelligibili voce pronuntietur id, quod ob sonitum organi non can- tatur. Et laudabile esset, ut aliquis cantor conjunctim cum organo n omnibus Dominicis, et omnibus festis per annum occurrend- voce clara idem cantaret. us, m quibus populi a servilibus operibus abstinere solent, 7. In aliis autem horis canonicis, quae in choro recitantur, non I potest ecclesia m organum et musicorum cantus adhiberi. est consuetum interponere organum. Sed si in aliquibus locis con- 2 - Inter eas non connumerantur Dominicae Adventus et Qua- suetum esset organa pulsari etiam inter horas canonicas, dragesimae, aut aiiquas excepta Dominica tertia Adventus, quae dicitur Gau- earum, ut est hora Tertia; praesertim quando cantatur dum Epi- ;

LIBER I. CAP. XXIX. 85

scopus solemniter celebraturus capit sacra paramenta, poterit talis consuetudo servari. 8. In CAPUT XXIX. Vesperis solemnibus organum pulsari solet in fine cujus- 1 libet Psalmi ; et alternatim in Versiculis Hymni et Cantici Magni- J Episcopus Missam privatam celebraturus, ex ipso altari sumit paramenta. Quae et ficat etc. servatis tamen regulis supradictis. | ubi praeparanda a Capellanis pro ipsius Missae celebratione. Utatur paramentis 9. Ln Missa solemni pulsatur alternatim, cum dicitur Kyrie 1 coloris tempori congruentis. Munia Capellanorum in eadem Missa. Pacis osculum eleison et Gloria in excelsis cum instrumento, per primum ex Capellanis deferatur Cardinali, Praelato, aut etc. in principio Missae; item finita I Epistola; item Principi, hujusmodi Missam audienti. Liber Evangelii, quo Episcopus in cele- ad Offertorium; item ad Sanctus etc. alternatim, ac f bratione Missae utitur, nemini osculandus deferatur, sed alius Evangelii liber. deinceps usque ad Pater noster sed ad elevationem Sanctissimi Sa- Quoties Episcopus in hac Missa lavet manus. Paramenta deponenda ante altare. ] cramenti pulsatur organum graviori et dulciori sono: et post ele- vationem poterit immediate motettum aliquod opportunum cantari; um Episcopus celebrabit Missam, convenit, ut paramenta Mis- item ad Agnus Dei etc. alternatim ac deinceps usque ad Postcom- i sae non de Sacristia, sed ex ipso altari, in quo celebrabit, or- munionem ac in fine Missae. C dine disposita accipiat, postquam aliquo ejus familiari mini- 10. Sed cum dicitur Symbolum in Missa non est alternandum strante, laverit | manus. cum organo, sed illud integrum per chorum cantu intelligibili pro- 2. Calix igitur, Missale, et alia necessaria prout in rubricis feratur. 1 Missalis Romani et Canone pontificali, prius per aliquem ejus Ca- 11. Cavendum autem est, ne sonus organi sit lascivus aut im- j r pellanum, partim super ipso altari, partim super aliqua mensula purus, neve cum eo proferantur cantus, qui ad officium, quod agi- i L praeparabuntur. Ideo valde conveniens esset, ut duos saltem Capel- tur, .non r spectent, nedum profani, aut ludicri; nec alia instrumenta : lanos, cottis mundis indutos, apud se ministrantes haberet, qui ea musicalia addantur, nisi de consensu Episcopi. omnia disponere sciant et possint. 12- Mem. quoque cantores et musici observent, ne vocum har- i 3. Paramentis in Missa utetur coloris congruentis tempori et monia, quae ad pietatem augendam ordinata est, aliquid - levitatis aut j ; festis, illis tantum, quae in rubricis Missalis pro Praelatis expressa lasciviae praeseferat, ac potius audientium animos a rei divinae con- sunt, et non aliis | indumentis pontificalibus, praeter crucem pecto- templatione avocet; sed sit devota, distincta et intelligibilis. | ralem et annulum. 13. In officiis Defunctorum organa non pulsantur : in Missis 4. Altare quoque, in quo celebraturus est, sit mundis tobaleis | autem, si musica adhibeatur, silent organa, cum silet cantus; quod I et pallio condecenti ornatum, pro qualitate temporum et festorum, etiam tempore Adventus et Quadragesimae in feriafibus diebus con- e Nam in festis solemnibus decet, in eo apponi quatuor candelabra venit adhiberi. i cum candelis accensis, et in eorum medio erit crux argentea, vel

I ex alia materia: in aliis festis non ita solemnioribus, et feriis, suf- fidunt duo candelabra. I 5. Praefati duo Capellani servient ei in Missa, in respondendo, in transferendo librum ab uno latere altaris ad aliud, cooperiendo i et discooperiendo calicem, cum opus fuerit, in porrigendo mantili, | cum lavat manus, in ministrando ampullas, et in ceteris omnibus | | faciendis usque ad finem Missae necessariis. 6. Si erunt tres Capellani, poterunt duo ex his, dum elevatur

[ Ss. Sacramentum, post Episcopum celebrantem, genuflexi a iate- ribus sustinere duos cereos majores accensos, tertius vero | Episcopo — ;• / Carem. Efiscof. 1'

86 CiEREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER I. CAP. XXX.

assistere; et cum opus erit, tintinnabulum tangere; videlicet, ter dum elevatur Hostia, et toties dum elevatur Sanguis, et non ultra. 7. Si vero non adsint tres Capellani, poterunt ad cereos sup- plere duo scutiferi CAPUT XXX. aut alii familiares, arbitrio Episcopi, decenter vestiti; sed, et si copia non esset eorum, qui sustinerent dictos ce- Quo ritu Episcopus in locis suae jurisdictionis Missam audiat. Liber Evangeliorum, reos, poterunt iidem positi super duobus candelabris magnis accendi, | finito Evangelio, ei osculandus defertur. Si adsint cum eo Praelati exteri, aliique dum elevatur Corpus et Sanguis Domini, et post Communionem] eo majores, liber primo osculandus defertur majori, vel digniori eorum. Si plures exstingui. • i aequales fuerint, nulli deferatur. Qui ordo servandus in Pace danda. Extra pro- priae jurisdictionis loca rubricae Missalis ritus tantum adhibendus. 8. Si forte intersit aliquis Praelatus, Cardinalis, aut Princeps! hujusmodi Missae, primus ex dictis Capellanis, postquam Episcopus praesens Missae per alium celebratae, juxta ea, quae celebrans dixerit piscopus Agnus Dei etc., accepto instrumento Pacis argen- in rubricis Missalis de Missa, quae coram Epi- teo, cum velo appenso, praescribuntur genufiexus a dextero latere Episcopo offeret scopo celebratur, genuflectit super genuflexorio, sibi parato osculandum, cui E Episcopus dicit Pax tecum, et ille respondet Et cum altaris, vel regione in cornu Epistolae, nisi aliud situs spiritu tuo, ; ante medium e deinde idem instrumentum cum Pace portat osculandum loci suadeat; et sic genufiexus audit totam Missam, nec surgit, nisi Praelato uni, vel pluribus, % aut Principibus praesentibus, dicens uni-

: dicitur Evangelium et defertur ei liber Evangeliorum deoscu- cuique Pax tecum, qui cum respondent Et cum spiritu tuo. Sed advertat, landus per Capellanum, cotta indutum, qui Missae assistit. ut nullatenus genuflectat, nec se inclinet, nec ullum reverentiae si- gnum 2. Et pariter post Agnus Dei etc. ab eodem offertur ei Pacis faciat alicui ex dictis Praelatis, aut Principibus, antequam instrumentum, quod Episcopus -osculatur : semper tamen Capella- dictam imaginem eis t porrexerit osculandam, sed tantum post illam nus, Evangelium, sive deferens observet, ne ullam prius osculatam, quia ante non sive Pacem habetur consideratio ipsius ministri de- ferentis, reverentiam faciat Episcopum versus, aut alios, quam librum aut sed Pacis, quae a Sacrificio altaris ad ilium 'l defertur; post ! instrumentum Pacis osculandum praebuerit, vero datam Pacem, convenit, ministrum, pro qualitate Praelati, aut rincipis, r 3. Et si forte simul cum Episcopo adessent alii Praelati exteri, reverentiam facere genuflexum vel inclinatum. 9. Liber Evangelii, seu etiam ipso majores, ut Archiepiscopus, aut Cardinales, vel alii, celebrante Episcopo, nulli, etiam magno de in cap. XXVIII. et dictum fuit, liber rincipi, aut Praelato, : quibus XXIII. §. XXIX. Missae praesenti, datur osculandus post lectum Evangelium Evangelii dabitur osculandus semper majori, seu digniori omnium; ; sed si adesset aliquis maximus Princeps, vel S. R. E. et, si essent plures aequales, nulli ipsorum; nec ipse Celebrans Cardinalis, cui liber Evangelii deo- osculandus, porrigendus esset, non sculatur. vero primo digniori, deinde aliis juxta et ; Pax ordinem utique liber Evangelii, quo utitur Episcopus, sed alius liber consi- milis illi porrigatur. regulam in praecedenti cap. XXIV. lib. I. §. III. traditam. Ad Offer- i torium Episcopus non benedicet aquam, nec in fine dabit benedi- 10. Episcopus manus bis lavat in hujusmodi Missa; videlicet, ] ctionem, Celebrans, qui antequam in fine Missae faciet post Offertorium et post Communionem; sed benedicat, et semper in lotione fa- miliaris aiiquis ministrat Episcopo profundam reverentiam. aquam et pelvim, Capellani vero mantile. 11. In 4. Et haec intelligantur, exsistente Episcopo in sua Dioecesi, vel fine Missas Episcopus celebrans dabit benedictionem, ] more episcopali Archiepiscopo, aut Legato in sua Provincia, alias servabitur ordo dicens : Sit nomen Domini benedictum, etc. sed non i rubricarum Missalis. utitur in ea baculo, nec mitra, nec cruce, si sit Archiepiscopus. Ce- j tera omnia Episcopus celebrans servat, prout alii sacerdotes obser- vare consueverunt, nempe juxta rubricas Missalis. j LIBER I. CAP. XXXI. 89

et promulgari, tam in Ecclesia Metropolitana, quam in quibuscum- que aliis Cathedralibus ei subjectis, et per duos, aut saltem unum CAPUT XXXI. mensem, ante dictam diem, schedula manu Notarii, seu Cancellarii, subscripta, Ecclesiae Cathedralis valvis affigi sub hujusmodi aut si- Qui ritus et caeremoniae adhibeantur N. per pro celebratione Synodi Provincialis vel Dioe- 1 mili tenore: Concilium Provinciale , seu Synodus Dioecesana cesanae. Dies futurae Synodi denuntiandus intra Missarum soiemnia in festo J [ vel Episcopum i Reverendissimum Dominum D. N. Archiepiscopum, Epiphaniae. Per duos, vel saltem unum mensem ante inchoationem, schedula in- 1 etc. mense etc. die etc. Deo adju- dictionis affigatur valvis Ecclesiae Metropolitanae et Cathedralis. N. indictum , vel indicta hoc armo Dies Synodi j | denuntietur etiam per tres proximiores Dominicas in ipsa Metropolitana 1 Ecclesia inchoabitur, a Con- \ vante in Metropolitana, seu Cathedrali donatore, et in singulis Parochiis a Parochis, qui populum ad orationes, jejunia, ante dictam diem, t 4. Rursus tribus proximis diebus Dominicis, perceptionem sacramentorum Poenitentiae et Eucharistiae, aliaque pia hor- opera ] tentur. erit, si in ipsa ecclesia Metropolitana per conciona- Modus vivendi eorum, qui Concilio interfuturi sunt. Ecclesia ornanda j conveniens tam | solemni et festivo ritu. Sedilia in Concilio Provinciali, atque quomodo disponenda, i I torem, quam in singulis Parochialibus per parochos iterum Sedes Metropolitani, ubi collocanda. Quando item assideant, qui Synodo Dioe- 'i iterum denuntietur, populique fideles ad devotionem, orationes, je- cesanae intersunt. Campanae omnes civitatis ante diem Synodi, et ipsa die se- | Eucharistiae sumptio- quenti, quando et quomodo pulsandae. Quae paramenta sumenda ab iis, in- junia, sacramentum Poenitentiae, sanctissimae qui j | teresse debent, tam Concilio Provinciali, quam Dioecesano. Cujus coloris esse nem, aliaque pia opera adhortentur; ut actio hujusmodi, Deo opi- ‘ | debeant. Quo ritu ad Synodum procedatur. Missa ab Archiepiscopo et Episcopo tulante, dignum sortiatur exordium, felicemque et fructuosum cantanda. Ordo sedendi et proferendi vota. Laudabile est, ut singulis quintis |

feriis, tempore Synodi, Missa de Spiritu Sancto cantetur. Qui ministri in Con- I progressum et exitum habeat. cilio deputandi. Quo ritu Concilium absolvatur. 1 ut 5. Illi vero, qui in ipso Concilio interfuturi sunt, moneantur | Tri- t ea sedulo curent observari, quae persancte praefatum Concilium

n Synodo Provinciali, quae a Patriarcho, Primate, vel Metropo- : dentinum in sessione secunda, salubri decreto statuit, nempe de | litano, ac etiam in Synodo Dioecesana, quae a proprio cujusque I modo vivendi, et aliis in Concilio servandis. I Dioecesis Episcopo congregatur, nonnulli ritus et caeremoniae 6. Cum autem praedicta Concilii dies appropinquaverit, or- sunt observandae, ultra illas quae in Pontificali Remano sub rubrica | % nabitur ecclesia, ubi Synodus habenda est, festivo et solemni ritu, ' de ordine ad Concilium provinciale, seu Synodum celebrandam, ex- ecclesiis contenta. l. modo et forma in cap. XII. lib. I. de ornatu plicantur, quas juxta sanctorum Patrum traditiones, diversorumque p-- , 7. Sedilia in ea disponentur; in Provincialibus quidem capacia Conciliorum decreta, retineri maxime decet. i pro numero Episcoporum, Abbatum, aliorumque ecclesiastica digni- 2. Omissis igitur his, quae potius ad legem jurisdictionis Dice- | tate fulgentium, item pro Canonicis, ac etiam pro laicis, si qui in- cesanae pertinent quam ad caeremonias, videlicet, quando et quo- | ! terfuturi sunt. ties tam Provinciales quam Dioecesanae Synodi indici debeant ; quae personae 8. Sedes Metropolitani collocabitur apud altare, ut in indicato convocandae sint; quo anni tempore; qui in eis consulti- i | habetur; et ante faciem ipsius, sedilia Episcoporum per vum vel decisivum votum habeant; quae in his tractanda sint; et f Pontificali

i sedilibus post Episcopos, ceteri proxi- his similia, quae cum ex aliis, tum ex Sacro Tridentino Concilio, gyrum; deinde conduplicatis ; diversitate, ut mox dicetur. diversisque Sacrorum Canonum interpretibus intelligi possunt; miores vel remotiores, pro graduum 3. Primo erit advertendum, praesertim in 9. Dioecesanis vero, quia non interveniunt Episcopi, dispo- Concilio Provinciali ; | In habendo, ut dies inchoationis Canonici Ecclesiae Cathedralis parati hinc inde hujusmodi Concilii per publica docu- \ f nentur Dignitates et menta, omnibus, qui de jure vel vel ante Episcopum, semicirculum facientes. consuetudine interesse debent, de- : a lateribus Episcopi, ] nuntietur, et ut plenius divulgetur, in die Epiphaniae, dum frequenti 10. Pridie ejus diei, qua Synodus inchoanda erit, debent c-am- j populo intra Missarum soiemnia festivitates ejus anni solemniores panae ecclesiae Cathedralis, aliarumque ecclesiarum in eadem civi- j | denuntiantur, poterit loco suo inter ipsos dies festos pronuntiari I tate exsistentium, solemni ritu pulsari a primis Vesperis per totam C^EREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER I. CAP. XXXI.

diem, et ipsa die sequenti, quousque Archiepiscopus vel Episcopus 16. Eadem omnia observantur, quoties in Concilio habetur ingressus fuerit ecclesiam. sessio, non tamen necessaria est solemnis supplicatio, nisi prima Evangelia, 11. Ipsa die inchoationis Concilii, summo mane, congregatis vice : et si uitra tres sessiones fiant, repetentur eadem Episcopis et aliis, qui Concilio interesse debent, in domo ipsius quae in Pontificali posita sunt. Archiepiscopi, vel alio convenienti loco, Episcopi capiant sacra pa- 17. Durante autem Concilio, decens est, ut singulis quintis ramenta, hoc est, supra rochettum, amictum, pluvialia et mitras auri- feriis in ecclesia Cathedrali cantetur Missa solemnis de Spiritu San- phrygiatas uniformes, Archiepiscopus vero Concilio praesidens, indu- cto, ut in Concilio Tridentino eadem sessione secunda sancitum fuit. tus erit amictu, alba, cingulo, stola et mitra pretiosa; Abbates be- 18. Officiales quoque et ministri necessarii deputandi sunt in nedicti pariter cum pluvialibus et mitris simplicibus; Dignitates et hujusmodi Conciliis, veluti Notarii, Ostiarii, Magistri Caeremonia- Canonici pluvialibus, planetis et dalmaticis, pro qualitate ordinis rum, et alii, ut habetur in Concilio Toletano quarto, Canone 'quarto. dicto eorumdem, ut dictum fuit cap. XV. lib. I. §. VI. Paramenta omnia 19. In fine Concilii Provincialis, post ejus approbationem, erunt coloris rubri. per Diaconum Recedamus in pace, et factis acclamationibus, omnes 12. Ibunt autem omnes supplicantes, psallentesque processio- Episcopi surgentes, accedunt ad osculum Pacis a Metropolitano ac- nali modo, prout in processionibus, quae Litaniae appellantur, ut suo cipiendum, quod deinceps inter se dant et accipiunt, ut caritatem loco dicitur, campanis >et organo- in ecclesia continuo pulsatis ac conjunctionemque animorum ostendant. Quod in dicto Concilio To- resonantibus. letano quarto similiter statutum legitur. deceret, ut 13. Quibus omnibus ecclesiam ingressis, et ostensis, si osten- 20. In Synodis autem Dioecesanis magis acclama- dendae erunt, Reliquiis, cantabitur Missa de Spiritu Sancto sole- tiones et oscula Pacis omitterentur. mniter per Archiepiscopum, qui in ea utetur pallio, cum caeremo- niis in cap. VIII. lib. II. explicatis; vel, eo impedito, ab antiquiore eiusdem Provinciae Episcopo; et si Festum erit duplex, vel Domi- nica, sine commemoratione illorum, et sine Evangelio Dominicae in fine.

14. Qua finita, non autem data benedictione, quae datur in fine sessionis semper, Archiepiscopus, depositis paramentis Missae pro- priis, usque ad tunicellam inclusive, et accepto pluviali, genuflexus ante altare super genuflexorio ibi parato, omnibus aliis etiam ge- nuflectentibus, incipit Antiphonam Exaudi Domine, etc. deinde suc- cessive fiet, prout in Pontificali Romano.

15. In sessione vero et ordine proferendi vota, observatum est, ut Episcopi praecedant, juxta ordinem eorum promotionis, nullo ha- bito respectu ad dignitatem, vel praeeminentiam ecclesiarum. Digni- tates et Canonici Cathedralis ecclesiae, cum capitulariter procedunt, aut sunt, praeferuntur ceteris omnibus: alias Abbates titulares, et habentes usum mitrae praecedunt, et post eos Commendatarii, deinde Dignitates, mox Procuratores Capitulorum ecclesiarum Cathedra- lium, deinde ceteri pro cuiusque dignitate et gradu, ut cap. XXIII. §• XIX. lib. I. de ordine thuridcandi colligere debet. LIBER SECUNDUS

CAPUT I. |

' •

V Episcopus in crastinum Missam solemnem celebraturus, pridie Vesperas solemnes | ipse peragat. Qui sint dies, quibus ab Episcopo Vesperarum solemnia sunt per-, fc agenda. Quo ordine ad ecclesiam procedat. Quo loci Episcopi et Canonici pa-

l. rentur, et quibus paramentis induantur. Ritus incipiendi Vesperas, et praeinto- et Psalmos. Capitulum quo, ubi, et quo ordine I' nandi Antiphonas', sedendi ad a

| cantandum. Hymnus et Antiphona Cantici, a quo praeintonentur. Incensum quo-

ji; modo ministrandum. Quo ordine ad incensandum altare Episcopus procedat, et | ab eo redeat. Quomodo, et a quo Episcopus incensetur. Quomodo item reliqui, f Oratio quomodo dicenda. Quo' ritu benedictio danda. Si Cardinalis praesens est,

7 vel Metropolitanus, urbaniter benedictionem ab Episcopo dandam, remittat. Pa-

| ramenta, quando, et quo loci deponenda.

f aerae solemnitates regulariter a primis Vesperis initium sumunt. I Explicatis igitur in superiori libro his, quae ad divina officia

: in ecclesia praeparanda pertinent, consequens est, ut de ipsis

| Vesperis nunc loquamur. 2. Si ergo Episcopus erit solemniter Missam sequenti die ce-

I; lebraturus, Vesperae solemnius peraguntur, quam si non esset cele- | braturus. Quod praecipue in his Vigiliis observari solet, videlicet, f Nativitatis Domini Nostri Jesu Christi, Epiphaniae, Ascensionis, Pen-

|: tecostes, Ss. Apostolorum Petri et Pauli, Assumptionis beatae Ma-

5 riae Virginis, Omnium Sanctorum, Dedicationis Ecclesiae, Sancti f- Titularis Ecclesiae, et Patroni Civitatis. I 3. Secundae Vesperae poterunt etiam per Episcopum eadem

| solemnitate celebrari, saltem in Dominica Resurrectionis, et in die Nativitatis Domini Nostri Jesu Christi, ac in festo Sancti Titularis

|? Ecclesiae, et Patroni Civitatis. 4. Postquam ergo Episcopus ad ecclesiam pervenerit, orationem- | i; que ante sanctissimum Sacramentum et altare majus fecerit, ordine 94 CA5REM0NIALIS EPISCOPORUM i LIBER II. CAP. I. 95 superius in cap. XV. §. V. lib. I. narrato: quo tempore Canonici su- 8. Psalmi decantari debent a choro, et ab ipsismet Canonicis, 1 ment paramenta, scilicet amictum super cottam, aut rochettum, et- Beneficiatis, aliisque de Capitulo in tono et cantu Gregoriano : et intelli- alia ; paratisque omnibus Canonicis amictibus et sacris paramentis, cum gravitate et decore; ita ut eorum verba ab omnibus juxta normam in eodem capite §. VI. traditam, ipse Episcopus pau- 1 gantur; sed Versiculus Gloria Patri etc. poterit solemniori vocis | xillum sedet in sua sede deinde surgens, capietque recitari, quem Episcopus cum mitra, et omnes alii, ; deponet cappam, I modulatione ad se inclinant: sacra indumenta, ordine sumpta ex altari ab acolythis et ministris, i | detectis capitibus, sedentes, vel, prout reperiuntur, videlicet, primo amictum, quem in medio, ubi est parva crux, oscu- et si placuerit, finito quolibet Psalmo, poterit Antiphona per orga- latur, deinde albam, tum cingulum, mox crucem pectoralem et sto- : num repeti, dum tamen per aliquos Mansionarios, aut alios ad id

lam a collo pendentem, quas similiter osculatur in medio, deinde • - deputatos, eadem Antiphona clara voce repetatur. Et si quis adesset,

pluviale cum pectorali in conjunctura illius, et sedens, mitram pre- ; qui cum organo cantare vellet, nihil aliud cantet, quam ipsam An-

tiosam ac annulum: quibus omnibus paramentis induitur per Dia- tiphonam, ut latius in cap. XXVIII. lib. I. §. VII. et VIII. de or-

conos assistentes paratos, praeter annulum, qui imponitur ei per [ gano et organista etc. explicatur.

Presbyterum assistentem. Interim, si adest organum in ecclesia, ! 9. Reliquae quatuor Antiphonae juxta debitum, decentem ordi- pulsatur. nem, ritumque antiquum, per eumdem Subdiaconum, seu alterum, videlicet, 5. Cum Episcopus sic paratus, paululum sederit, surgit, depo- i ad quem spectat, praeintonari debent, hoc ordine, secunda sita mitra, tertia 'Presbytero assistenti; surgentibus omnibus ; versus ad altare dicit secreto Pa- Diacono assistenti a dexteris Episcopi; j ter noster, etc. et in choro manenti, sive ille sit Archidiaco- Ave Maria, etc. integre; et tenens sinistram ma- ! [ quarta primo Canonico num infra pectus, dextera aperta facit sibi crucis signum a fronte [ nus, sive Archipresbyter, sive Presbyter; quinta Diacono assistenti ad pectus, cantans intelligibili voce Deus in adjutorium meum in- a sinistris Episcopi. j tende. Et pro unoquoque verbo tangit manu, primo frontem, deinde ;; 10. Eadem omnia etiam in praeintonatione aliarum Antiphona- \ pectus; mox humerum sinistrum, ultimo dexteram, in fine jungit rum observantur, quae in prima servari debere dictum est; nisi quod et 1 manus ante pectus. : erga Canonicos parcior fiet reverentia, videlicet, sola capitis incli- j 6. Cum chorus cantat Versiculum Gloria Patri etc. Episcopus natione. Surgente autem Canonico, cui praeintonatur Antiphona, | 3 et omnes caput inclinant versus Crucem super altari usque ad Versi- i t Canonici et omnes alii in Choro praesentes surgunt; sed quando culum Sicut erat etc. assistentibus j praeintonatur alicui ex Episcopi, surgunt tantummodo

7. Interim Caeremoniarius ducit t alii coassistentes. Subdiaconum vel alium, ad j quem de ecclesiae consuetudine spectat, intimare 11. Expleta Psalmorum et Antiphonarum decantatione, duci- Antiphonas in ha- 3 bitu, in quo reperitur ante Episcopum, factis debitis reverentiis ; tur per Caeremoniarium idem Subdiaconus, seu alius, cui, ex-con- | altari et Episcopo, cui, dicto per chorum Versiculo Sicut erat, etc. n suetudine ecclesiarum, Capitulum cantare convenit, in habitu, in J et Allleluja vel tibi reverentiis, so- Laus Domine etc., Subdiaconus praeintonat pri- | | quo reperitur, factis debitis ad locum, ubi decantari mam Antiphonam, et donec per Episcopum non fuerit praeintonatio J let Epistola in Missa, qui tenens sibimet librum, cantabit Capitulum repetita, Caeremoniarius et Subdiaconus praeintonator exspectant, 1 I alta et aequali voce, ad quod Episcopus cum mitra, reliqui omnes, ibidem stantes : ea autem repetita intelligibili detecto capite, surgunt et responso per cantores gratias, du- voce, sive ex libro sive ] [ ; Deo memoriter, prout magis Episcopo placuerit, factis ! : citur per Caeremoniarium aliquis Canonicus, seu alius, ad quem iterum debitis re- j verentiis Episcopo et altari, qui praeintonat ad sua loca redeunt. Episcopus vero sic | de Ecclesiae consuetudine spectat, Episcopo, cum perstat, donec expleta per chorum Antiphona, inceptus fuerit Psal- I mitra stanti, Hymnum; et Episcopus statim, deposita mitra, praein- mus; tunc sedet, accepta mitra leviori, si tonationem Hymni repetit, quem chorus prosequitur in cantu plano, placeat, et omnes pariter \ sedent. vel musicati, prout magis placuerit; dummodo verba distincte in- * 'i 1

LIBER II. CAP. i. 97 96 CiEREMONIALIS EPISCOPORUM ' V '3 |- Episcopus, mitra deposita, retento tamen baculo inter manus junctas, telligantur ; cui etiam intermisceri organum poterit ; dum tamen ver- stat usque ad finem Cantici et Versiculi Sicut erat etc. ba ipsa Hymni clara voce per aliquos, ad id deputatos, repetantur, l 16. Interim per Subdiaconum, seu alium, qui Antiphonas prae- vel cum organo cantentur. intonavit, thurificatur primo Presbyter assistens, deinde Diaconi as- ; 12. Si vero fuerint Hymni Veni Creator Spiritus , aut Ave maris

; sistentes, mox Canonici et alii, ordine suo, ut in dicto cap. XXIII. stella , dum Episcopus intonat, omnes genuflectunt, et statim ipse interim, Cantico, 'i §. XXVII. et XXVIII. explicatur. Quod si expleto quoque Episcopus ibi in suo genuflexorio ante altare, si adest, Episcopus inciperet Versiculum Dominus vobiscum pro Oratione di- genuflectit, sin minus in sua ipsa sede super aliquo pulvino, cenda, debet cessare thurificatio: animadvertendum tamen, ut can- ad id parato, permanens in genuflexione usque ad finem pri- [ tus Magnificat ita dimetiatur, ut cum thurificatione simul termine- mi versus; quo finito, surgit, surgentibus omnibus, et stat,

; tur. (Cf. lib. II. cap. III. §. XIII.). quousque perficiatur Hymnus, cum Versiculo et Responsorio. Tunc 17. Cum per chorum repetitur Antiphona Cantici, Episcopus per Caeremoniarium ducitur idem Subdiaconus, seu alter, qui prius deponit baculum, sedet, et recipit mitram. Interim Caeremoniarius, Antiphonas Psalmorum praeintonavit, cum eisdem reverentiis ante medius inter duos acolythos ceroferarios, eos cum debitis reverentiis Episcopum, cui stanti adhuc sine mitra praeintonat Antiphonam Can- ducit ante Episcopum, qui, finita Antiphona et organo silente, de- tici Magnificat, qua repetita. Episcopus sedet, et accipit mitram ; l posita mitra surgit, et stans versus altare, ex libro, sibi per assisten- pretiosam, et pariter omnes sedent. Et dum cantatur per chorum An- tem porrecto, cantat Versiculum Dominus vobiscum, deinde Oremus, tiphona, imponit thus in thuribulum, per acolythum thuriferarium et mox Orationem competentem, manibus junctis, omnibus iterum allatum, Presbytero assistente naviculam thuris porrigente, sub ea stantibus. Qua finita, dum repetit Dominus vobiscum, Caeremonia- forma et verbis quae in cap. XXIII. §. I. lib. I. explicantur. rius cum ceroferariis, factis debitis reverentiis, discedunt, et re- 13. Interim duo acolythi praecedunt ad altare, elevantes hinc deunt ad altare, et in suo loco reponunt candelabra. inde anteriorem partem superioris tobaleae, seu veli, super altare 18. Dicto per chorum Benedicamus Domino a duobus cantori- positi, illamque conduplicant usque ad medium. bus, qui, secundum locorum consuetudinem, induti erunt pluvia- 14. Cum vero chorus incipit Canticum Magnificat, surgit Epi- libus vel cotta, dum respondetur per eumdem chorum, sive per or- scopus cum mitra, omnibus surgentibus, et facto sibi crucis signo ganum Deo gratias, Episcopus, reassumpta mitra, stans in sua sede, a fronte ad pectus, acceptoque sinistra manu baculo pastorali, me-

i si inde a populo commode videri potest, sin minus, accepto baculo dius inter Diaconos assistentes, pluviale hinc inde elevantes, pergit

s pastorali, accedit ad altare, et facta ibidem profunda reverentia cum ad altare, ante cujus infimum gradum, depositis baculo et mitra, mitra, benedictionem dat, dicens Sit nomen Domini benedictum, et facta Cruci, super altari positae, reverentia, ascendit ante medium [ juxta formam in cap. XXVI. lib. I. traditam. ipsius altaris, et eo osculato, capit de manu Presbyteri assistentis | 19. Si vero sit Archiepiscopus, aut alius utens cruce, allata illi thuribulum, quod ipse assistens de manu thuriferarii acceperat, et [ f per Capellanum, ante se, deposita mitra, illi caput profunde incli- thurificat crucem et altare, Diaconis assistentibus fimbrias pluvia- nat; mox benedictionem dat. Indulgentiae in Vesperis numquam lis elevantibus. Qua autem forma dictum thuribulum ad manus Epi- [ publicantur. scopi porrigatur, ac rursus, quo ordine et modo ipsum thuribulum [ 20. Si autem adesset Cardinalis non Legatus, vel Metropolita- sit ducendum et altare thurificandum, in dicto cap. XXIII. lib. I. nus, Episcopus mittit ad eum Caeremoniarium sive aliquem latius demonstratur. Capel- ianum, ut placeat illi benedictionem dare; quam Cardinalis non Le- 15. Thurificato altari, ibique mitra et baculo receptis, Episco- gatus, seu Metropolitanus, remittit ex urbanitate, ab ipso Episcopo pus redit ad sedem suam, ubi stans cum mitra, ab assistente Presby- celebrante dandam ; mox revertitur ad suam sedem, sive ad faldi- tero thurificatur: et duo acolythi supradicti velum, seu tobaleam storium, si eo utatur, ibique exuitur suis paramentis, et pariter Ca- paulo ante plicatam reducunt, prout erat super altari; ipse vero

‘ 5 MBa&xitu! & omu assei emAvea i 98 CjEREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. ii. 99

nonici in suis locis deponunt paramenta sacra, quibus induti erant, faciet, petita prius ab Epi- | rochettum, si illo utatur, totum officium ’ et deinde Episcopum saltem extra portam ecclesiae comitantur, finem, ut > scopo licentia, incipiendo Deus in adjutorium etc. usque ad supra cap. XV. §. XI. lib. I. dictum fuit, organo interim festiva mo- stans a latere Epistolae, assistentibus sibi quatuor aut sex Bene- ; dulatione continuo personante. 1 t fidatis pro diversitate festivitatum, prout suo loco dicetur, pariter quibus aliis paramentis simpliciter super cot- | cum pluvialibus, absque sua sede tantum- is tam vel rochettum induuntur. Episcopus vero in dabit. l modo benedicet incensum : et in fine solemnem benedictionem aliquo ex dictis Benefi- CAPUT II. : 5. Antiphonae autem praeintonantur ab ipsi Canonico celebranti, deinde aliis Cano- | ciatis paratis; primo Episcopus, in crastinum non celebraturus, quomodo Vesperas perficiat. Sacris para- I nicis dignioribus, juxta morem ecclesiae. Organi sonus eodem modo mentis induatur, in sede resideat, incipiat, et absolvat Vesperas. Qui, et quo- poterit intermisceri prout in cap. XXVIII. lib. I. de organo etc. de- modo Canonici parari debeant. Antiphonae a quibus praeintonandse sint. Capitu- | claratum fuit. lum a quo recitandum. Quid praestandum, si Episcopus hujusmodi Vesperis cum | cappa intersit. Canonicus celebrans, ubi sedere debeat. aut sex Benefi- Thurificatio quomodo | 6. Ipse celebrans Canonicus una cum quatuor perficiatur. Oratio a quo dicenda. Quo loci benedictio ab Episcopo danda. 2. | ciatis assistentibus, dum Psalmi recitantur, sedere poterunt cooperto praeparato, et ornato a latere | capite in aliquo sedili, seu scamno piscopus si, vel ob aliquod impedimentum, vel alia de causa Epistolae videlicet, Celebrans in medio, primi assistentes vero hinc | ; 3. in festis, in capite praecedenti enumeratis, vel in aliis festis, et vel alias, in illa ecclesia usitatum est : reliqui autem as- f inde, prout Dominicis principalibus E non sit ipsemet solemniter Missam sistentes in scabellis, vel scamno contra altare. | celebraturus, velit tamen Vesperis sive primis, sive secundis, inter- 7. Capitulum cantabitur ab aliquo cantore; Hymnus et Anti- esse, et officium facere, observabit eadem fere omnia quoad se, ac ipsi Cele- | phona ad Magnificat praeintonantur ab eodem assistente si in crastinum esset celebraturus. Nam et eisdem sacris paramentis branti. 4. | indutus erit, et in eadem sede residebit, incipiet, et perficiet Ve- 8. Dum cantatur per chorum Antiphona ad Magnificat, dignior speras, prout dictum est. Canonicus ex Presbyteris, accedente acolytho thuriferario, offert Differentia solummodo erit in infrascriptis, quia hoc casu non | naviculam incensi Episcopo, qui imponit et benedicit incensum omnes Canonici, sed quatuor aut sex tantum cum pluvialibus paran- I': more consueto. tur assistentes vero ; Canonici Diaconi, hinc inde a lateribus Episcopi 9. Incepto Cantico praedicto, ipse Canonicus celebrans cum suis erunt in eorum habitu canonicaii, sic et Presbyter assistens. i assistentibus surgit, et facta reverentia Episcopo, thurificat more Antiphonae vero non eodem ordine, nec per Subdiaconum, sed • solito altare; quo thurificato, ipse, stans in cornu Epistolae, capite per aliquem ex Canonicis, aut alium, ad quem de consuetudine ec- L detecto, ab altero ex dictis duobus Beneficiatis assistentibus, pluviali clesiae spectat, praeintonantur primo ipsi ; Episcopo, deinde aliis Ca- ir indutus, thurificatur duplici ductu thuribuli; mox Episcopus stans, nonicis, incipiendo a dignioribus, prout ecclesiarum circa hoc usus - capite detecto, a Presbytero Canonico assistente thurificatur apud observabit. Capitulum autem per aliquem ex cantoribus alta voce alii f suam sedem triplici ductu: et demum omnes Canonici et or- recitabitur in loco suo vel alio solito. Cetera omnia fiunt et di- dine suo thurificantur. | cuntur, prout in cap. I. lib. II. expositum fuit. 10. Finito Cantico et repetita per chorum Antiphona, Cele- Quod si Episcopus velit hujusmodi Vesperis interesse cum r brans cantat Orationem, stans versus altare a latere Epistolae, duo- cappa, tunc minime convenit, ut ipse in tali habitu officium faciat, ; bus acolythis ceroferariis, candelabra cum cereis accensis afferenti- quia etiam ipsemet sibi debet biretum imponere et auferre. Sed Ca- bus, et alio inter illos medio, librum tenente. nonicus hebdomadarius indutus amictu et pluviali supra cottam, ,seu 11. Qua finita, et dicto per chorum Benedicdmus Ddmino, etc. 1

100 C^EREMONIALIS EPISCOPORUM . 1 LIBER II. CAP. III. 101

Episcopus stans in sua sede, si inde a populo videri possit, alias 1 '(. 3. Presbyteri parati cum Canonico celebrante, postquam ora- apud altare, capite cooperto, nisi sit Archiepiscopus, aut alius utens I verint, surgunt, et profunde altari caput humerosque inclinant. Si cruce, quia capite detecto versus crucem, quae per aliquem ejus Ca- i ivero sanctissimum Sacramentum in eo asservetur, denuo genufle- pdlanum genuflexum tenetur, solemniter benedicit : non tamen tunc 1 ctunt, deinde salutant ab utraque parte chori Canonicos, in- utitur baculo capitis pastorali quia non est paratus. Reliqua omnia fiunt, 1 clinatione. prout in antecedenti capite dictum fuit. J I 4. Canonicus vero paratus celebrans, accedit ad scamnum, r panno coopertum, | in cornu Epistolae praeparatum, vel ad stallum, | seu primam sedem chori ab ea parte, quae eidem illa hebdomada III. obtigerit, in qua sede ponetur pulvinum, CAPUT | | et alterum cum tapete su- per alio scamno, seu genuflexorio, ante se posito, | super quo etiam Quo ritu in Ecclesiis Cathedralibus, absente Episcopo, vel in Collegiatis, Vesperae | ponitur liber, serico coloris ceterorum paramentorum tectus; et ubi celebrandae sint. Canonicus hebdomadarius pluviali paratus, una cum aliquot Presbyteris similiter paratis et non adest tale scamnum, in aliquo legili, quod ponitur ante Cele- aliis ministris a Sacristia ad altare, i processionali | ritu procedat. Ubi inchoandum officium. Vesperarum Antiphonae, et Psalmi, et : brantem, et removetur prout opus est ; quo casu tapete sternitur Canticum Magnificat, a quibus intonentur. Ordo | thurificationis. Orationes ubi ante ipsum Celebrantem. dicendae, et quomodo Vesperae compleantur. In diebus solemnioribus | sex Presby- : teri cum pluvialibus 5. parentur; in aliis non solemnioribus quatuor tantum; in Sedet ibi paululum. Presbyteri vero parati stant ante eum in Dominicis, et aliis Festis, duo. plano, et cum per Caeremoniarium fit signum | inchoandi, ipse Cano- nicus celebrans surgit, surgentibus omnibus de choro, qui secreto | n ecclesiis Cathedralibus, absente Episcopo, et in Collegiatis ; dicit | Pater noster etc. et Ave Maria etc. integre; quibus dictis, ele- Canonicus hebdomadarius paratur in sacristia pluviali coloris | vatur ei pars dextera pluvialis aliquantulum per Caeremoniarium I tempori convenientis super rochetto, si eo utatur, aut super vel per primum assistentem paratum, si sint in et ipse | scamno ; se cotta, et cum eo parantur quatuor aut sex Presbyteri de gremio t signat signo crucis a fronte ad pectus, dicens clara voce, et in cantu ipsius ecclesiae, non tamen Canonici; coadunatisque Canonicis, et competenti Deus in adjutorium etc. prout | supra, celebrante Episco- aliis de clero, in chorum, praedictus Canonicus celebrans procedet po, dictum est. ; e sacristia hoc ordine : praecedunt duo acolythi deferentes i candela- 6. Tunc unus ex dictis Presbyteris | paratis, facta altari reve- bra cum candelis accensis, deinde Caeremoniarius et aliqui ministri t rentia, ac ducente Caeremoniario, accedit ante ipsum Canonicum cottis induti; mox Presbyteri, pluvialibus parati, bini et bini; ul- celebrantem, et illi- se profunde inclinat; | et expleto per chorum timo loco Canonicus celebrans, pluviali indutus, medius inter duos ; Versiculo ^ Sicut erat etc. et Alleluja, vel Laus tibi Domine etc. ipse ex dictis Presbyteris; qui fimbrias anteriores pluvialis ipsius pa-.j - stans, praeintonat illi Antiphonam primi Psalmi, qua per Canonb rumper elevant; parati vero procedunt manibus junctis et cooperto : cum celebrantem repetita, ipse iterum | facta reverentia ante illum capite. I et altare, ut prius, recedit cum Caeremoniario ad sedilia in plano 2. Cum perveniunt ante altare, stabunt omnes recta linea; ce- > chori disposita hinc inde | contra altare, et ornata panno viridi, aut roferarii erunt omnium postremi hinc inde a lateribus : in eorum tapetibus, ubi j sedet cum aliis Presbyteris paratis. medio Presbyteri pluvialibus parati, et inter ipsos medius Canonicus • 7. Expleta per chorum | Antiphona, duo cantores, cottis induti, celebrans paratus, simulque omnes, detecto capite, genuflectent, i intonant Psalmos in medio chori, et incepto primo versu Psalmi, genuflexique parumper orabunt, praeter acolythos ceroferarios et J omnes sedent; et sic remanent sedentes usque ad Capitulum, nisi ministros supradictos, cottis indutos, qui statim discedunt ad latera quatenus pro intonatione [ Antiphonarum surgunt, ut mox dicetur. altaris, ibique acolythi candelabra cum cereis exstinctis super gradu i 8. Cum- dicitur Versiculus Gloria Patri etc. in fine cujuslibet vel plano inferiori deponunt. | Psalmi, omnes caput detegunt, illudque | sedentes profunde inclinant,

8 5 — Carem. Efiscof. C/EREMONIALIS EPISCOPORUM IQ2 LIBER II. CAP. III. 103

usque ad Versiculum Sicut erat etc. Cantores duo sic permanentes sbyteris paratis, ordine quo venerant, recedunt ad sua loca, salutatis \ praedicti, vel ultimus ex dictis Presbyteris, pluvialibus paratis, si l iterum redeundo Canonicis, ab utraque parte chori, ut prius. duo, praeintonant ceteras Antiphonas Canonicis sint piures quam 11. Canonicus celebrans, stans in loco suo, in choro, invitato parte chori per ordinem, incipiendo a dignioribus; et ab utraque I prius ad honorem incensationis proximiore Canonico, caput incli- Canonicis reassumpturus Antiphonam surgit, pariter cum aliquis ex «nando, aut, si absit, alio qui | Vicario Episcopi, vel digniori, imme- omnes tam Canonici quam alii de clero surgunt, et illo sedente, : | diate post eum debeat incensari, incensatur a primo ex dictis Pre- sedent. sbyteris triplici l paratis ductu thuribuli, cum profunda capitis indi- 9. Finitis Psalmis, duo acolythi simul deferentes candelabra t natione ante et post incensationem. candelis accensis, cum dictis Presbyteris paratis, accedunt ad cum 12. Thuriferarius, vel ultimus ex assistentibus paratis, quatenus Canonicum celebrantem, eique faciunt reverentiam, et hinc inde ad i | sint sex, vel quatuor, accepto de manu ejusdem Presbyteri thuri- ejus liatus assistunt in plano chori : ipse vero Canonicus, finita An- t bulo, thurificat omnes Canonicos ordine suo cum reverentiis ante tiphona, seu sono organi, surgit, capite detecto; junctisque mani- et post, duplici ductu; deinde ceteros de choro unico ductu, primo ’ l- bus, Capitulum; et, eo finito, primus ex dictis Presbyteris cantat tantum in ordine, capite inclinato. | paratis, accedens propius ante ejus faciem, intonat illi Hymnum ; quo i 13. Advertant interim cantores et organista, ut cantum et so- per eum repetito, praedicti acolythi ac Presbyteri parati, facta Ca- num invicem alternatim ita dimetiantur, ut ante repetitionem An- | nonico reverentia, recedunt ad loca sua, ubi parati stant, manibus I tiphonae incensatio sit expleta. Cum repetitur a choro Antiphona, junctis, donec perficiatur Hymnus. omnes sedent. Interim acolythi duo cum candelabris, ac cereis ac- Quo expleto, duo ultimi ex eisdem paratis, accedentes ad | 10. censis, et Presbyteri parati, accedunt ad Canonicum celebrantem, medium chori ante altare cum debita reverentia aequaliter ibi stan- | j assistendo, ut supra, factis solitis reverentiis. tes, cantant simul versum voce altiori, quibus chorus respondet: 14. Expleta Antiphona, omnes surgunt; Canonicus vero cele- ipsis rediens ante Celebrantem, cum debita reve- | primus vero ex brans, stans junctis manibus, | cantat Dominus vobiscum. Oremus,

rentia praeintonat illi Antiphonam ad Magnificat, qua per Celebran- : I et Orationem competentem cum sua conclusione, vel piures, pro : tem repetita, ipse Celebrans et alii omnes in choro sedent et cum ; | qualitate temporum, secundum regulas et rubricas Breviarii. inchoatur Canticum Magnificat, quod a duobus cantoribus, cottis j I 15. Qua, seu quibus finitis, duo ex ultimis dictis Presbyteris paratis, intonatur, omnes surgunt, et ipse Celebrans, salutans hinc paratis accedunt ad medium chori, ad altare versi, et ibi voce altiori inde Canonicos capitis inclinatione, qui ei assurgere debent capi- cantant Benedicamus Domino, et redeunt ad Celebrantem, qui dicto tibus detectis, vadit ad altare cum dictis Presbyteris paratis, ordine, [ Fidelium animce etc., si Completorium continuetur, \ salutatis Cano- venerant, et faciunt altari profundam reverentiam: aut, si super quo nicis utraque chori, | ab parte discedit cum praedictis paratis, ordine eo sit sanctissimum Sacramentum, genuflectunt ante infimum gra- quo venerat : si vero non sequatur Completorium, expletis | a Cele- dum: Celebrans cum duobus ex dictis paratis ascendit ad medium J brante Orationibus cum suis conclusionibus, ac eodem loci, dicto altaris, quod osculatur, mox vertens se versus cornu Epistolae al- remissiori voce Fidelium animce etc. et secreto Pater noster, et in [ taris, ubi thuriferarius ante eum stans inclinatus, offert illi thuri- j fine mediocri voce Dominus det nobis suam pacem, incipit Antipho- ministrante ei Presbytero bulum apertum cum prunis ardentibus, nam B. | Mariae, stans ibidem, seu genuflectens, stantibus pariter vel parato, a dextera illius assistente, naviculam cum cochleari, imponit ] r genuflectentibus omnibus, quando, iuxta regulas Breviarii, standum

thus in thuribulum, et benedicit more consueto ; acceptoque thuri- 1 ' t vel genuflectendum est, pro ratione temporis, quam postea submissa bulo de manu ejusdem Presbyteri parati, thurificat altare debito ritu; j voce prosequitur, et in fine dicit voce item submissa Versiculum, | mox thuribulum reddit eidem Presbytero parato, a quo acceperat, 1 Orationem, et Divinum auxilium etc., deinde discedit, | ut supra. et ille thuriferario : et facta altari reverentia simul cum dictis Pre- 1 | 16. Eodem modo et ordine semper, diebus Dominicis et festi- ,

LIBER II. CAP. V. 105 CiEREMONIALIS EPISCOPORUM

3. Cetera omnia dicentur per chorum et hebdomadarium us- vis, quae a populo observantur, a Canonico hebdomadario, tam in que ad Orationem, quam ipse Episcopus cantabit, et demum bene- Collegiatis, quam in Cathedralibus ecclesiis, absente Episcopo, Ve dictionem dabit, dicens Benedicat et custodiat nos omnipotens et sperarum officia celebrantur; ea tamen moderatione adhibita, quod misericors Dominus etc. Nulla autem fiet altaris thurificatio ad Can- in festis solemnioribus, ut in Natali Domini Nostri Jesu Christi, ticum Nunc dimittis etc. nec organum pulsabitur, nisi forte in ali- Epiphania, Paschate Resurrectionis, Ascensione, Pentecoste, in Fe quibus Ecclesiis hujusmodi hora solemnius celebrari aliquando con- sto Corporis Christi, Sancti Joseph Sponsi B. M. V., Sanctorum sueverit, quo casu organum adhiberi poterit, juxta normam superius Apostolorum Petri et Pauli, Assumptionis et Immaculatae Conce traditam. ptionis Beatae Mariae Virginis, et Omnium Sanctorum, Sancti Titu 4. Cum vero Episcopus praesens erit et Officium non faciet, 'laris Ecclesiae, et Patroni Civitatis, vel Ecclesiae Dedicationis, sex omnia praedicta per hebdomadarium in suo habitu canonicali fient, pluvialia a presbyteris, seu clericis totidem, hebdomadario assisten observatis tamen debitis reverentiis versus Episcopum; nam ipse tibus, sumantur. hebdomadarius ad 'Versiculum Indulgentiam, absolutionem etc. in 17. In aliis festis immediate subsequentibus diem Nativitatis principio, et ad Versiculum Benedicat et custodiat nos omnipotens Domini, Paschae et Pentecostes, item in festis Circumcisionis Do- et misericors Dominus etc. in fine, inclinabit se profunde versus mini, Purificationis, Annuntiationis et Nativitatis Beatae Mariae Vir- Episcopum. ginis, Sanctissimae Trinitatis et Sancti Joannis Baptistae, quatuor 5. In Collegiatis Ecclesiis, vel absente Episcopo, eadem obser- tantum pluvialia sumantur; in Dominicis vero et aliis festis, duo. vantur per hebdomadarium. In duplicibus autem minoribus, semiduplicibus, simplicibus, et feriis, non oportet Celebrantem seu hebdomadarium esse paratum, nec fieri thurificationes. 2. CAPUT V.

Quo ritu Episcopus ad Matutinum accedat, et illud incipiat. Antiphome a quo prae- intonandae. Lectiones a Canonicis cantandae, quomodo, et quo loci. Quae diffe- CAPUT IV. rentia observanda in benedictionibus dandis. Nona lectio ab Episcopo cantanda, et quo modo. Hymnus Te Deum Episcopo praeintonandus, si est celebraturus. Episcopus, si Completorio intersit, et Officium faciat, ubi consistere, et quo habitu, Organum Hymno intermiscendum. debeat. Quomodo inchoabit et perficiet Completorium. Quae dicenda sint a choro j

et ab hebdomadario. Altaris thurificatio ad Canticum praetermittenda. Organum j

non adhibendum, nisi solemnius Completorium celebretur. Quae praestanda sint . uando in Matutinis Episcopo placuerit officium facere, hora ab hebdomadario versus Episcopum. Quo ritu Completorium dicendum in Colle- competenti veniet cum sua cappa, associatus a Cano- giatis Ecclesiis. Q nicis more solito : et factis orationibus ante sanctissimum Sacramentum et altare majus, accedat ad chorum in loco suo jam i Episcopus Completorio interesse et Officium facere voluerit, ornato, ut supra, ubi sedebit aliquantulum, cucullo cappae supra assistet cum sua cappa in choro in suo loco, seu stallo, panno caput reducto, vel etiam cum bireto, prout magis placebit, aptatis S aliquo vel tapete cum pulvinaribus ornato. in gyrum fimbriis cappae per aliquem Capellanum vel Caeremonia- Officium vero ipsius erit circa haec; videlicet, ut dicente rum Magistrum. Apud eum nulli erunt Canonici assistentes. cantore Jube Domne benedicere ipse stans, respondeat Noctem 2. Post modicam moram Episcopus surget, surgentibus omni- quietam etc. et post lectionem brevem, Adjutorium nostrum etc. bus, et stans, capite detecto, versus altare, dicet secreto Pater noster. deinde Pater noster etc. tum confessionem, et absolutionem, et alia Ave Maria, et Credo, integre: quibus ' completis, signans sibi cum usque ad Deus in adjutorium etc. inclusive, et incepto Psalmo se- pollice dexterae manus labia parvo signo crucis, altiori voce cantan- debit. ,

LIBER II. CAP. V.

do, dicet Ddmine, labia mea etc. deinde Deus in adjutorium etc. manu signans, et responso per chorum Arnen, Episcopus sedet co- quod cuni dicit, facit sibi signum crucis a fronte ad pectus, prout operto capite, et cappae fimbriae in gyrum aptantur, ut supra, et supra in Vesperis dictum est: et sic permanet, stans, donec per pariter omnes sedent. prosequitur chorum decantatum sit Invitatorium cum Psalmo Venite exsultemus 6. Canonicus vero tunc, et non prius, incipit et procidamus ante in tono, prout Domino etc. sed cum cantatur Venite adoremus , et suam lectionem altiori voce, distincte et modeste, Deum ipse et omnes de choro ac alii ministri genuflectunt. Deinde suo loco, et in cap. XXVII. lib. I. indicatur. Qua finita, inclinat se surgunt, et stant, donec finiatur Hymnus, quem ipse Episcopus, de- profunde versus altare, dicit Tu autem Ddmine etc. et facta solita center aliquo praeintonante, competenti voce incipiet, si erit cele- reverentia Episcopo, qui versus eum facit signum crucis, revertitur braturus, alias non. ad locum suum, absque osculo manus Episcopi. 3. Incepto primo Psalmo, sedebit, et omnes de choro ac alii mi- 7. Idem per omnia facit secundus et tertius Canonicus, ac suc-

nistri sedebunt. Psalmi decantabuntur cantu Gregoriano cum pausa cessive alii in secundo et tertio Nocturno, lectiones cantaturi : idem- ad puncta, et ad flexiones, et clara voce per Canonicos et alios de que per Episcopum et chorum observatur, quoad absolutiones, be- Lectiones can- choro reverenter ; et ad ‘Versiculum Gloria Patri etc. omnes se in- nedictiones, et alia, quae occurrunt, dum Psalmi et

clinabunt, prout supra in Vesperis dictum fuit. tantur, quod in primo Nocturno servatum fuit : hoc tantum excepto, 4. Antiphonae per aliquem Mansionarium, vel eum, cui ex con- quod ad primam, quartam, et septimam benedictiones. Episcopus suetudine ecclesiae competit, praeintonabuntur Canonicis, incipiendo stat, prout stetit, cantans absolutiones; ad alias vero sedet, seden- a dignioribus gradatim. Primae autem sex lectiones a totidem Cano- tibus etiam omnibus, praeter lectionem cantaturum. nicis junioribus, incipiendo a juniore, prius a Caeremoniario instru- 8. Cum cantatur per Canonicum textus Evangelii pro septima ctis, competenti voce et tono recitabuntur, apud legile in medio lectione, Episcopus et reliqui omnes stant, donec dicatur per dictum

chori collocatum ; septimam et octavam cantabunt hi, qui futuri Canonicum Et reliqua, et postea sedent. Ipse autem Canonicus non sunt assistentes a lateribus Episcopi in Missa, nona vero et ultima debet, recitando textum Evangelii, librum, nec seipsum signare, nec lectio dicetur ab ipsomet Episcopo. manus junctas tenere, sed super libro, prout in aliis lectionibus. Ad 5. Igitur finitis tribus Psalmis primi Nocturni, cum cantatur octavam lectionem Episcopus dat benedictionem, sedendo ut supra. Versiculus, omnes surgunt, detecto capite, etiam Episcopus, et Cae- 9. Nonam lectionem cantat ipse Episcopus, stans in sua sede remoniarius ducit juniorem Canonicum, qui est cantaturus primam pontificali cum cappa, detecto capite, conversa facie ad altare; ad lectionem, ad legile, paulo ante cum libro lectionum praeparatum quem tunc, et non prius, accedunt duo Diaconi assistentes et mini- in medio chori nudum, idest sine aliquo panno ve! coopertorio; et ster de candela, et alius de libro serviens. Episcopus autem, si non ibi facta reverentia altari et Episcopo cum profunda inclinatione, re- aderit in choro major se, stans, ut supra, dicit cantando versus al- spicit aliquantulum in libro lectionem, quam lecturus est, et sic stans, tare Jube Ddmine benedicere, et non Domne, cui absolute respon- exspectat, donec Episcopus post cantatum Versiculum et Responso- detur per chorum Arnen. Si vero adesset Legatus, aut aliquis Prae- rium, inceperit alta voce Pater noster etc. et illud secreto perfecerit latus se major, Episcopus versus ad illum, peteret benedictionem, usque ad Versiculum Et ne nos etc. et successive ex libro, sibi allato, ille vero stans in loco suo responderet Ad societatem civium etc. vel aut memoriter cantaverit absolutionem, videlicet Exaudi Ddmine etc. Per Evangelica dicta etc., factis tamen prius mutuis reverentiis inter cui responso per chorum Arnen, ipse Canonicus stans apud legile, in- Episcopum et Legatum, seu alium superiorem majorem. Et dum clinat profunde se versus Episcopum, et petit ab eo intelligibili voce Episcopus cantat suam lectionem, omnes pro ejus reverentia stant, benedictionem, dicens Jube Domne benedicere, et non Ddmine; ad detecto capite. Qua finita, Episcopus, profunde caput versus altare in- quem sic inclinatum permanentem, Episcopus conversus, stans, re- clinans, dicit Tu autem Ddmine etc. et responso per chorum Deo spondet benedicens, videlicet Benedictione perpetua etc. non tamen gratias, accedit cum debitis reverentiis praedictus praeintonator ante 1

108 CAEREMONIALIS EPISCOPORUM M LIBER II. CAP. VI. 109

Episcopum, et praeintonat ei Te Deum laudamus etc. si est cele- vinari, super quo positus sit liber apertus, continens Antiphonas, braturus. Quo per Episcopum repetito ex libro, vel memoriter, prout 1 Hymnum, et Orationem quae legenda sunt, vel super legili, ut dictum magis placuerit, chorus illum prosequitur, cui et organum intermi-i est in Vesperis. sceri poterit, cum regula superius tradita dummodo Versiculus e 1 ; T 6. Postquam omnes venerint ad loca sua, indicante Caeremo- ergo qudsumus etc. exprimatur voce clara, alioquin har- cum suavi niario, surgit Canonicus praedictus, ac dicit secreto Pater noster. Ave monia sine organo. Qui Versiculus dum recitatur, Episcopus et j Maria, Credo. Deinde signans sibi pollice dexterae manus os, cantat omnes genuflectunt in locis suis. 1 in tono competenti Domine, labia mea aperies, et responso a choro Et os meum annuntiabit laudem tuam, eadem manu dextera producens sibi crucem a fronte ad pectus, eodem tono, dicit Deus in CAPUT 'VI. adjutorium meum intende; cum dicitur Versiculus Gloria Patri et Filio etc. tam ipse quam alii omnes profunde se inclinant. Quo ritu Matutinum in Cathedralibus et Collegiatis ecclesiis, absente Episcopo, sit 7. Cum dicitur Sicut erat in principio etc. surgunt, et interim celebrandum. Ordo ad Matutinum accedendi. A quibus inchoandum. Psalmi cum duo illi cantores accedunt ad medium chori, facta prius altari genu- suis2. Antiphonis quomodo cantandi. Quo pacto absolutio dicenda, lectiones et legili, posito, Invitatorium, responsoria cantanda. Nona lectio a quo dicenda, et quo ritu. Hymnus Te Deum flexione, cantant ex libro super ante se a quo praeintonandus. quod a choro resumitur, et Psalmum Venite exsultemus etc. In- 3. terim omnes stant usque ad primum Versiculum primi Psalmi No- n Cathedralibus et Collegiatis ecclesiis, absente Episcopo, hora cturni. competenti congregantur in sacristia omnes Canonici, ubi in- 8. Cum cantatur Venite adoremus, et procidamus ante Deum, I 4.duuntur suo habitu canonicali. Canonicus quoque, seu alius di- tam ipsi cantores et Celebrans, quam alii omnes genuflectunt, po- gnior - Presbyter ecclesiae, Missam celebraturus, induitur eodem ha- stea surgunt, et prosequuntur Ploremus coram Domino, qui fecit bitu Canonicali, vel alio suae dignitati convenienti, quo uti in ecclesia nos etc. Repetito Invitatorio, duo illi cantores accedunt ad Cano- consuevit; qui sic congregati, incipiunt progredi versus chorum. nicum Officium facientem, et stantes in plano ante ipsum, facta ei 5. Praecedunt Magistri Caeremoniarum, deinde clerici can- duo ; profunda reverentia, unus ex illis a dexteris praeintonat Canonico tores tertio loco : ; Canonicus, seu Presbyter facturus Officium ; sequ- praedicto Hymnum : quo per Canonicum intonato, chorus prose- untur alii Canonici seniores, et digniores, deinde juniores, et minus | quitur ab eadem parte, ubi est Canonicus Officium faciens, deinde digni. j vicissim ex altera parte, donec Hymnus absolvatur. Et in fine cum

' Cum pervenerint ante altare, omnes genuflexi aliquantum nominatur Sancta Trinitas, omnes profunde se inclinant. orent; Canonicus, seu Presbyter facturus Officium cum suis clericis 9. Expleto Hymno, idem cantor, qui intonavit Hymnum, stans post ipsum in plano chori, seu ante altare; alii hinc inde in eodem ante Canonicum, facta illi profunda reverentia, praeintonat ei plano ab utraque parte chori. i Antiphonam primi Nocturni, quam ille intonat ex libro ante Surgente Canonico, aut Presbytero praedicto suis clericis, cum i se posito. Qua intonata, duo illi cantores, facta reverentia, ac- omnes pariter surgurit. Qui, facta hinc inde Canonicis reverentia, cedunt ad librum Antiphonarum in medio chori exsistentem; et ascendit chorum in primo stallo, seu sede ex ea parte, ubi ea hebdo- facta primum in plano genuflexione versus altare, expleta Anti- mada chorus assignatur. Sistit se, et prope ipsum stat unus Magi- phona, incipiunt Psalmos primi Nocturni, cantantes primum versum ster Caeremoniarum. Sub ipso in plano chori erunt duo cantores, qui in tono Antiphonarii assignato. Quo primo versu Psalmi intonato, simul venerant ; alii omnes ad sua loca ascendunt. Canonicus faciens Officium et ceteri omnes sedent: cantores ite- Interim Canonicus facturus Officium, sedet in pulvinari, supra rum genu .facta reverentia altari, redeunt ad suum locum in plano sedem suam posito, habens ante se tapetem super scabello cum pul- chori ante Canonicum facientem Officium, et ibi faciebus ad altare 110 CiEREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. VII. 111

conversis, in scabello, parum oblongo, panno viridi cooperto, se- eipit pluviale coloris tempori congruentis, et duo cantores similiter, dent. vel plures, si sit consuetudo, induunt pluvialia : cum cantatur octa- 10. Et circa finem cujusque Psalmi surgunt, et ambo accedunt vum Responsorium, duo acolythi sumunt candelabra duo, quae cum

ad alteram partem chori : cumque pertranseunt ante altare, in medio candelis accensis deferunt ante Canonicum paratum, et ea tenent, genuflectentes, reverentiam faciunt altari: deinde Canonicum in 16. donec legerit totam lectionem, et inceperit Hymnum Te Deum lau- primo stallo seu sede ab illa parte chori sedentem adeunt, et re- damus, etc. quem Hymnum primus ex dictis cantoribus paratis plu- petita prima Antiphona, facta ei debita reverentia, alter ex eis, ut viali, facta illi debita reverentia, praeintonat. supra, illi intonat secundam Antiphonam, et sic vicissim semper fa- Cum dicitur Te ergo qucesumus etc. genuflectit in suo loco,

ciunt successive singulis Canonicis Antiphonas praeintonantes : et et alii omnes similiter. Hymno expleto, incipit Laudes, in quibus semper post inchoatum Psalmum, scabellum redeunt, ubi ad suum omnia servantur, quae de Vesperis in Collegiatis solemniter cele- sedent, dum Psalmus perficitur. brandis, superius in cap. III. lib. II. habentur. In festis autem non 11. Circa finem tertii Psalmi cujusque Nocturni, surgunt, et solemnibus, et diebus ferialibus, pluvialia indui non oportet. accedunt ad librum, et ibi factis debitis reverentiis altari et choro, cantant Versiculum, quo incepto, omnes surgunt; et responso a choro, Canonicus faciens Officium intonat Pater noster, et reliquum CAPUT 'VII. dicit secreto. I

12. Interim, dum cantatur Versiculus, Caeremoniarius accedit Laudes ab Episcopo celebrandae, quando in Matutino solemniter officium fecit. Quo- | ritu altaris thurificatio ad Canonicum juniorem, qui lecturus est lectionem, et facta ei re- | modo inchoandae. Antiphonae a quibus praeintonandae. Quo ad Canticum Benedictus facienda. Benedictio post orationem danda. Ad horas verentia, ipsum ducit ad legile, ubi lectiones legi solent, quod locari | Canonicas Episcopus quomodo assistat. | ' in ’ debet ' medio chori versus altare; quo cum pervenerit, facit cum ' ST: Caeremoniario debitas reverentias altari et Canonicis, primum a xpleto Hymno Te Deum laudamus etc., si Episcopus in Matu- I | parte chori, ubi est Canonicus faciens Officium, deinde ab altera | tinis solemne Officium peregit, congruum erit ut etiam Lau- parte; et mox propius accedit ad legile; et cum tempus erit, petit , - s i I i des solemniter celebret : in quibus ea omnia fere servari con- benedictionem, caput profunde versus Celebrantem inclinans, cui veniat, quae dicta sunt in cap. II. hujus lib. II. de Vesperis solemni- | ille, stans, benedicit, quod et in aliis benedictionibus servat, hoc est, ter per Episcopum celebrandis, ipso in crastinum Missam non ce- ut stans, semper detecto I capite, benedicat. L lebraturo. Nam statim finito Hymno, Episcopus adhuc stans in sua 13. Lectiones leguntur, festis praesertim diebus, a Canonicis, |' sede episcopali, capiet pluviale et mitram, et alia paramenta, prout incipiendo a junioribus ad seniores; et quando non adsunt tot Ca- in dictis Vesperis dictum fuit, et cum eo quatuor aut sex Canonici I nonici, primas legunt alii clerici in choro exsistentes. Legant autem ex dignioribus capient pariter pluvialia, alii vero Canonici non pa- | distincte et devote in tono consueto in Ecclesia Romana, prout l rantur. supra cap. XXVII. X. lib. I. § habetur. i 2. Episcopus igitur inchoabit Laudes, absolute cantando Deus 14. Si noctu legantur, Caeremoniarius adhibet parvam can- I- in adjutorium meum intende, signando se signo crucis a fronte ad delam, et alia fiunt, ut supra in Matutinis Episcopalibus dictum est, pectus. | Antiphonas eodem modo, et iidera praeiritonabunt Canonicis praeter osculum manus Canonici facientis Officium; sed lector cum 1 dignioribus, ut in dictis Vesperis: eademque observabuntur in ses- dicit Tu autem Domine etc. in fine lectionis genuflectit, si non est l sione, surrectione et reverentiis, dum Psalmi et Antiphonae decan- Canonicus, et factis debitis reverentiis iis, qui in choro exsistunt, tantur, quae ibidem dicta sunt. Sicut etiam quoad Capitulum et Hy- discedit. | mnum. 15. Circa finem tertii Nocturni, Canonicus faciens Officium ac- 3. Et cum inchoatur Canticum Benedictus etc. Episcopus, po- ,

112 CAJREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. VIII. 113 sito prius thure in thuribulum, dum per chorum cantatur Antipho- uo ordine, quove comitatu Episcopus ad Ecclesiam, sive pro na, surget cum mitra, factoque sibi signo crucis et assumpto bacu- Vesperis, sive pro Missa, aliisque officiis accedere debeat, lo, associatus a praedictis Canonicis paratis, thurificabit altare, et Q2. superius explicatum fuit. Nunc videnda sunt ea, quae ad deinde thurificabitur ipse apud suam sedem, stans cum mitra, a di- Missam solemnem, ipso Episcopo celebrante, spectant; explicaturi gniori ex dictis Canonicis paratis, vel alio, cui competat, prout ibi- postmcdum suis locis in singulis festivitatibus, si quid addendum, dem explicatum fuit. minuendum, vel immutandum erit. 4. Organum quoque ad Hymnum, et Canticum Benedictus et Jam diximus valde convenire, atque antiquae Ecclesiasticae in fine 'Psalmorum poterit adhiberi, modo superius tradito in cap. 3. disciplinae consonum esse, ut in ecclesiis Cathedralibus locus ali- XXVIII. lib. I. quis, si sacellum non adsit, ab antiquis secretarium appellatum, de- 5. Denique dum repetitur Antiphona per chorum, finito Cantico putetur, ad quem Episcopus solemniter celebraturus Missam, post- Benedictus etc. Caeremoniarius cum ceroferariis accedit ante Epi- - quam sua cappa indutus, ingressus fuerit ecclesiam, sacrasque pre- scopum, qui cantabit Orationem; et mox dabit benedictionem, et ces ad4. altare sanctissimi Sacramenti tantum, et non ad altare majus denique omnia alia fient, prout ibi latius narratum fuit. effuderit, cum suis Canonicis et choro, conveniat. 6. Pariter, absente Episcopo, et in ecclesiis Collegiatis eadem Qui locus praeparatus, ornatusque esse debet altari decenti omnia servabuntur, prout in dictis Vesperis continetur. cum cruce, et candelabris, ac cereis accensis, super quo erunt re- 7. Ad reliquas horas Canonicas Episcopus non solet interve- posita sacra Missalia, indumenta pro Episcopo, suo ordine. Aderunt nire: si tamen voluerit interesse, assistet in choro cum cappa, et Episcopo versus cornu dexterum vel sinistrum nullum Officium faciet, sed omnia fient per Canonicos et hebdoma- etiam ibi sedes pro darios, juxta stylum ecclesiarum. altaris pro situatione et commoditate loci, et sedilia pro Canonicis,

8. Excipitur tantummodo hora Tertia, quam, si Episcopus est et aliis circumcirca. solemniter Missam celebraturus, pariter et ab illo celebrari con- In eum locum ingressus Episcopus, factaque reverentia cruci venit, latius prout in sequenti capite declarabitur. ( super altari praedicto exsistenti, orabit, ac inde sedebit aliquantu- lum super dicta sede, sibi praeparata, donec Canonici extra illum locum capiant sacra indumenta, remanentibus duobus Diaconis assi-

? stentibus apud Episcopum, dum alii parantur, qui et ipsi postea ac- CAPUT VIII. cipiunt paramenta.

: 5. Quibus paratis, atque in eumdem locum ingressis, cum de- Pro Missa solemni Pontificali ab Episcopo celebranda, decet, ut Sacellum deputetur in Ecclesia (ubi non adsit Secretarium) ad sacra indumenta accipienda. Quo !' bitis reverentiis altari et Episcopo, ac apud eorum sedilia stantibus, ordine Episcopus ad Ecclesiam procedat. Quas in Secretario praeparanda ac Episcopus surgit, et stans, capite detecto versus altare, dicet secre- facienda sint. Tertia quomodo cantanda, et interim Episcopus parandus, et a to totum Pater noster et Ave Maria. Tum faciens sibi crucis signum quibus. Paramenta, quai ratione Episcopo praebenda. Ordo ad altare procedendi. Confessio quomodo facienda. Liber ab Episcopo osculandus et altare thurifi- a fronte ad pectus, ea forma, quae superius expressa fuit, altiori candum. Introitus quomodo legendus. Ad 'Gloria in excelsis, quo ritu standum. | voce incipit horam Tertiam, dicens Deus in adjutorium etc. Choro Oratio quomodo dicenda. Episcopus Epistolam et Graduale legit. Subdiaconum prosequente Domine ad adjuvandum etc. et Nunc Sancte Epistolae benedicit. Quomodo Diaconus procedat ad Evangelium. Quid servan- f Hymnum dum, si fiat sermo. Benedictio post sermonem danda. Quae ad Symbolum obser- t nobis Spiritus cui organum intermisceri poterit, secundum regulam vanda. Quae a Diacono et a Subdiacono, finito Symbolo, peragenda. Altare post in capite XXVIII. VIII. lib. I. de organo et organista traditam. Offertorium thurificandum. Qui, post Oblata, incensandi. Ritus dicendi Secreta, §. Praefationem et Canonem. Ordo accipiendi ac dandi Pacis osculum. Quid servan- 6. Quo Hymno finito, cantor dicit Antiphonam, atque incepto dum, si Communio generalis vel particularis fiat. Quae agenda post Communio- Psalmo Legem pone mihi Domine etc. Episcopus sedebit, seden- nem. Quomodo benedictio in fine Missae danda. , :

CiEREMONIALIS EPISCOPORUM 114 LIBER II. CAP. VIII. 115

tibus etiam Canonicis, exceptis his, qui Episcopo ministraturi sunt; 10. Cum Episcopus exuit cappam, dicet orationem Exue me chorus autem prosequetur Psalmos. Domine etc.; dicta per eumdem oratione Da Domine etc. pro lotione 7. Tunc minister de libro serviens, cotta indutus, una cum manuum, extractisque ei per assistentes Diaconos annulis, lavat Epi- altero candelam accensam tenente, accedent cum libro ante manus: et tunc laici tantum, et clerici omnes, praeter Canonicos, libro scopum, qui poterunt esse aliqui ex suis Capellanis; et qui de et Praelatos debent genuflectere/nisi adesset Legatus, aut alter di- serviet, genuflexus manebit, dum Episcopus legit sedens. Episco- gnior Episcopo, quo casu non debet permittere ut genuflectant. pus vero sedens, legit Antiphonam Ne reminiscaris etc. et Psalmos 11. Cum vero sumitur aqua ex abaco pro lotione manuum Epi- consuetos, duobus Canonicis sibi assistentibus, qui de- a lateribus scopi ab aliquo nobili viro, poterit fieri praegustatio illius a mini- bent per totam Missam deservire, alternatim respondentibus. Inte- stris, vel scutiferis illam suggerentibus, ut in cap. XI. § XI. lib. I. rim Subdiaconus cantaturus Epistolam, qui simul Diacono cum dictum fuit. Sed si ipsi portantes aquam non sint ex nobilibus civi- Evangelium cantaturo, ac aliis Canonicis, erit jam Subdiaconallibus tatis, sed ex scutiferis seu familiaribus Episcopi, non utique 'ea paramentis indutus, dempto manipulo, ut in cap. IX. §. I. cap. XI. forma portabunt prout dicti nobiles, sed dextera manu urceum cum §. II. lib. I. de eorum officio dicitur, afferet ex credentia super bacili aqua, sinistrai vero lancem, et cum fuerint ante Episcopum, genu- sandalia et caligas, manibus velo coopertis, alio velo cooperta, am- flexi, infundunt pauculum aquae super labio ipsius lancis, eamque, babus manibus elevata, ante Episcopum, iliaque, adiuvantibus duo- praesente Episcopo, degustant, tum aquam, supposita lance, super bus Episcopi scutiferis, qui ad abacum solent assistere, genuflexus manus Episcopi infundunt: Presbyter autem assistens porriget Epi- induit primo in dextero, deinde in sinistro detractis pede Episcopi, scopo mantile ad tergendum manus; quibus tersis, reponuntur ei prius per scutiferum ordinariis calceis: eodemque tempore sex vel annuli ab eodem Presbytero assistente: et haec forma lotionis ma- octo acolythi cum cottis genuflexi, fimbrias cappae circumcirca ele- nuum servatur semper quando Episcopus intra Missarum solemnia vant et dilatant, cooperiendo dictum Subdiaconum et scutiferos, et in aliis quibusdam sacris actibus publice lavat manus. quo commodius et decentius officium suum peragere possint. 12. Statim lotis manibus adsint acolythi praefati, qui afferunt 8. Quibus expeditis, Subdiaconus et scutiferi praedicti rece- ex altari paramenta Episcopi per ordinem, unus post alium; vide- dunt ad loca sua. Acolythi, aptatis in gyrum cappae Pontificalis fim- licet, amictum, albam, cingulum, crucem pectoralem, stolam, plu- briis, ad altare redeunt, ut praesto sint pro paramentis Episcopo viale et mitram, quibus induitur Episcopus per Diaconum a dextris, deferendis. Episcopus prosequitur lectionem Psalmorum, quibus et Subdiaconum a sinistris paratos, ut supra, hoc modo, videlicet dictis usque ad Kyrie eleison etc. surgens, detecto capite, versus Diaconus et Subdiaconus capientes singula hujusmodi paramenta altare, dicit orationes. Chorus autem admoneatur, ut Psalmos Ter- de manibus acolythorum, quisque eorum a latere suo adjuvat ve- tiae lente prosequatur, interposito etiam, si opus videbitur, post stiendo Episcopum, sed principaliter Diaconus omnia operatur; quemlibet Psalmum organi sonitu, ita ut eodem tempore illos per- Subdiaconus vero solummodo coadjuvat, ubi opus est; et primo ficiat, quo Episcopus suos Psalmos cum suis Versiculis legerit, et offerunt Episcopo amictum osculandum in medio, ubi est designata paratus fuerit, ut infra. parva crux, quam in parte prius osculatur etiam Diaconus; mox 9. Lectis Psalmis et orationibus usque ad orationem, quae pro illum diligenter aptant circa collum Episcopi, ita ut vestium sum- lotione manuum dicitur exclusive, Episcopus deposita cappa, inci- mitates, quae vulgo collaria vocantur, omnino tegat, deinde chor- pit legere, vel memoriter dicere orationes, quae pro paramentis aulas ex eo pendentes post tergum ductas, ante pectus reductas, induendis ordinatae sunt, dicendo singulas orationes ad singula pa- stricte colligant. ramenta, illis cum induitur : excepta oratione, quae dicitur ad mani- 13. Accipiunt deinde albam, eamque circa collum, humeros et pulum, quae statim post alias dicenda erit, cum dici non possit eo brachia distendunt et aptant. Tertio loco cingulum, quo albam con- tempore, quo accipit manipulum. stringunt, incipientes a tergo et ante corpus illam religantes, tum ,

CiEREMONIALIS EPISCOPORUM 116 LIBER II. CAP. VIII. 117 albae extremitates circumcirca acolythi sublevant et aptant, ita ut 3 fertur per aliquem Subdiaconum ex altari ambabus manibus, vel aequaliter defluat et vestes contegat. ^ aliquo supposito, quod Diaconus capiens, Episcopo offert osculan- 14. Diaconus postea sumpta cruce pectorali, eamque etiam in capit, ut partem du- | | dum in cruce posteriori ; et advertat, dum illud parte prius osculatam, ipsi Episcopo oscullandam praebet, et ejus 3 plicem pallii capiat dextera manu, simplicem vero sinistra, et dum | collo imponit, ita ut ante pectus pendeat; stolam deinde etiam in ; : illud imponit, Subdiaconus manu dextera elevat partem, quae a parte deosculatam, Episcopo deosculandam offert, eamque super tergo pendere debet, illudque aptant, ut humeros Episcopi aequa- ejus humeros applicat, ita ut, nec ejus collum tegat, nec transversa I liter ambiat, et pars duplex pallii ponatur super sinistro humero Epi- sit in modum crucis, sed aequaliter ante pectus pendeat quod com- : | scopi. Quo facto, idem Diaconus capit unam ex tribus spinulis per fiet, si modius ei chordulae retro et ante sint annexae, quibus fir- : aliquem acolythum allatis, videlicet pulchriorem, eamque infigit cru- | mari possit, huc et illuc ne vagetur. r ci anteriori pallii ante pectus exsistenti, aliam in cruce sinistri hu- 15. Demum Diaconus vel Subdiaconus imponunt Episcopo meri, ! tertiam Subdiaconus infigit cruci posteriori, quae omnia ita pluviale et mitram, deinde recedunt ad scamnum suum, et si Psalmi infigantur, ut tertio transeant per crucem, in qua sint ocelli tres, | Tertiae non sint perfecti, sedet Episcopus exspectans, donec perfi- ; i. seu ansulae tres sericae, ejusdem coloris nigri; ita tamen, ut nec ciantur, quibus finitis et repetita Antiphona, Subdiaconus, vel alter, r crucem, neque pallium perforent, neque planetam tangant; et gem- cui ex consuetudine Ecclesiae competit, in habitu, in quo reperitur, ; mae spinulis appositae, remaneant ad dexteram infigentis. Capitulum cantabit in loco ubi legi solet Epistola, sibi ipsi librum \ I 21. Tum sedenti Episcopo imponitur per Diaconum mitra pre- tenens : dummodo nec altari nec Episcopo humeros vertat. I tiosa, sumpta de manibus Capellani, de illa servientis, Subdiacono 16. Tunc Episcopus surgit cum mitra, surgentibus omnibus, j I vittas elevante. versa facie ad ipsum Subdiaconum cantantem Capitulum : et sic 22. Demum imponitur assistentem annulus | per Presbyterum stat, donec cantores cantent Responsorium ultimi Vermiculi. Finito j [ Pontificalis annulari digito dexterae manus Episcopi, annulo prius Capitulo, Subdiaconus reddit librum Caeremoniario, : et vadit ad lo- | et manu postea deosculatis. Episcopo parato, accedunt ad eum Ar- cum suum. r’ chidiaconus et alter Diaconus, seu duo digniores Canonici Diaconi, 17. Interea vero duo acolythi, acceptis duobus candelabris cum j parati dalmatids, qui ei a lateribus assistunt a principio. | cereis accensis, : versis invicem faciebus, dummodo nec altari nec 23. Diaconus vero et Subdiaconus recedunt: et capiunt suos Episcopo renes vertant, accedunt. manipulos, et accedente acolytho thuriferario cum thuribulo et na- | 18. Presbyter vero assistens paratus, in eorum medio, tenebit vicula, ministranteque Presbytero assistente naviculam, Episcopus librum | supra caput ; et finito Responsorio, Episcopus, deposita tunc ] imponit et benedicit thus, ut supra in cap. I. lib. 11. §. XII. de Ve- mitra, stans, ut erat, cantat in tono festivo Dominus vobiscum, et I speris solemnibus. Episcopo celebraturo, dictum fuit. Deinde Epi-

Orationem : et dicto per chorum Benedicamus is Domino ipse Episco- i scopus cum suis ministris, facta reverentia cruci super altari in pus, deposito pluviali, a Diacono et Subdiacono i induitur tunicella, f dicto sacello, seu secretario exsistenti, processionali ritu procedunt qui constringunt chordulas hinc inde ; super humeros positas, et dein- 3 ad altare, in quo Missa est celebranda, hoc ordine. de eodem modo dalmaticam. 24. Thuriferarius cum thuribulo, deinde ceroferarii cum can- 19. Tum Episcopus sedet, et imponuntur ei chirothecae per Dia- f' delis accensis, medium habentes alterum Subdiaconum paratum tu- conum in dextera et per Subdiaconum in sinistra, nicella, manibus illi prius | crucem deferentem : deinde Clerici et Beneficiati ecdesiae et mox chirothecis per eosdem deosculatis. Mox surgit Episcopus, cum suis cottis, bini et bini, incipiendo a junioribus, seu minus et induitur ab eisdem planeta, quae hinc inde super brachia aptatur, dignis. Hos sequitur reliquus clerus illius ecclesiae suo ordine, ita et revolvitur diligenter, ne illum ut impediat. 3 digniores semper sint posteriores in processione. Canonici vero, 20,. Si Episcopus pallio uti possit, et eo qui sunt parati, antecedent die uti conveniat, af- | Episcopum immediate.

9 — Carem . Efiicof. j| LIBER II. CAP. VIII.

25. Post Canonicos procedet Subdiaconus Epistolam cantatu- 31. Dum Episcopus facit Confessionem, profert verba erga di-

in quo in- : dos ejus ministros, stantes rus, gerens librum Evangeliorum clausum ante pectus, [ apud eum, capite inclinato, in plurali di- cens eluditur manipulus Episcopi, deinde Diaconus ad sinistram Presby- \ Vobis Fratres, et Vos Fratres, et Misereatur vestri etc. illi vero baculo pa- erga Episcopum in singulari, teri assistentis, pluviali induti, demum Episcopus cum ] P idest, Tibi Pater et Te Pater, et Mise- storali in sinistra, parte curva baculi ad populum versa, ac redtur tui etc. quae dum dicunt, caput versus manu | Episcopum profundius inclinant. dextera benedicens, si sit in sua civitate vel dioecesi, medius inter i sumpsit para- 32. Cum Episcopus dixerit Diaconos assistentes paratos. Si autem Episcopus Indulgentiam, absolutionem, et re- menta in Presbyterio apud sedem vel in faldistorio, non fit hu- missionem etc. Subdiaconus capit manipulum, qui | fuerat inclusus sine in libro jusmodi processio; sed procedit Episcopus ad altare sine cruce, | Evangeliorum, et a latere manipuli osculatur, deinde por-

su- • candelabris et sine thuriferario, cum solis ministris paratis, ut rigit Episcopo osculandum, ubi est signum crucis, mox applicat si- pra, et aliis. nistro quibusdam | Episcopi brachio cum osculo manus, ipsumque stricte religat. Episcopum sequitur Capellanus serviens de mitra, et Canonici 26. Post i,- parati, stantes in suis locis faciunt simul Confessionem bini ; alii Capellani cum cottis, bini et bini incedentes. similiter alii, si qui erunt parati, alias | genuflexi, prout etiam laici 27. Si vero celebrans fuerit Archiepiscopus, aut Archiepiscopo | omnes tunc genuflectunt. major, aut habens privilegium ut crux ante se deferatur archiepi- 33. Finita Confessione, Episcopus extendens ac jungens manus, scopalis, per Subdiaconum paratum, de quo- supra, defertur ante Ca- clara r voce dicit Oremus, et ascendens ad altare cum Diacono Evan- nonicos paratos tantum, non autem ante alios de clero, imagine cru- j gel** a dextris et Presbytero assistente a sinistris, 34. dicit submissa cifixi ad ipsum versa. i voce Aufer \ a nobis etc. deinde manibus junctis super altare, inclina- 28. Cum Episcopus fuerit prope altare, salutat exigua capitis tus dicit Oramus te Domine etc. prout habetur in Missali, et cum inclinatione Canonicos paratos, apud eorum sedilia stantes; ipsi dicit Quorum Reliquia | hic sunt etc. positis hinc inde super altari ma- vero Canonici faciunt ei profundam reverentiam. nibus extensis, j osculatur illud in medio, nullam tamen ibi ' designans 29. Si forte adesset Legatus Apostolicus, vel aliquis Cardinalis, crucem; et statim ambabus manibus tangens librum Evangeliorum, aut Archiepiscopus, vel alii Praelati, vel magnus Princeps loci, illos ; sibi a Subdiacono a sinistris stante oblatum, in folio Evangelii cur- prius debet Episcopus cum mitra salutare, et illi Episcopo, aliquan- rentis, illum osculatur, adjuvante Presbytero assistente. tulum assurgentes, denudato capite respondere, praeter Cardinalem, 1 Tunc accedit ad altare thuriferarius qui non debet assurgere, sed tantum discooperire caput. cum thuribulo et na- vicula, | quam porrigit Diacono, et ille Episcopo, qui imponit et bene- 30. Cum vero Episcopus pervenerit ante infimum gradum alta- i dicit thus more solito et accepto thuribulo ris, reddito baculo pastorali ministro, qui de eo servit, et deposita ; ; de manu Diaconi, thuri- { ficat altare, prout in suo loco explicatur. ei per Diaconum mitra, facit profundam reverentiam cruci super | 35. Reddit altari positae, simul cum suis ministris. Interim recedunt alii mini- deinde thuribulum Diacono, et accepta mitra pre- tiosa stri, qui eum illuc usque sequuti fuerant, excepto eo, qui de baculo, I a digniori Diacono, in officio assistentis serviente, stans in j cornu Epistolae altero, qui de thuribulo serviunt, duobusque Diaconis assistentibus, l manibus junctis, incensatur a Diacono \ triplici du- ctu qui remanent. Episcopus vero habens a dexteris Presbyterum assi- thuribuli. Tum ex eodem loco facta cruci | reverentia, in medio altaris stentem et a sinistris Diaconum, et apud eum modicum retro Sub- I positae, acceptoque baculo in manu sinistra, medius inter Dia- diaconum, qui tunc relinquit librum Evangeliorum in manibus Cae- conos assistentes, (nam Diaconus et j \ Subdiaconus remanent apud remoniarii, altare) facit cum eis Confessionem, junctis manibus, stans ali- k vadit ad sedem suam, ubi stans, deposita mitra, et facto sibi quantulum inclinatus. Interim cessat sonitus organorum, et Choriis , signo crucis a fronte ad pectus, legit J | Introitum ex libro, quem su- incipit Introitum. shnet I Capellanus de eo serviens supra caput, altero candelam ac- I1:

CiEREMONlAI.lS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. VIII. 121 censam tenente. Assistentes vero hinc inde ostendunt digito, quae 1 et statim junctis manibus Oremus et iterum, extensis manibus, Ora- sunt legenda, et vertunt folia. tionem et cum dicit conclusionem ultimae Orationis, idest Per D6- | minum nostrum etc. denuo jungit manus, prout plenius circa hujus- 36. Deinde cum eisdem assistentibus dicit alternatim ter Kyrie l j modi junctionem et disjunctionem manuum in Rubricis Missalis eleison. Diaconus et Subdia-sj ; eleison , ter Christe eleison, et ter Kyrie r declaratur. Sedet deinde Episcopus, sedentibus omnibus. conus idem dicunt inter se apud altare, sicut et ceteri in choro. Quo ; factisque debitis reve- dicto sedet, accepta per primum Diaconum assistentem mitra auri-| | 40. Subdiaconus autem accipiens librum, rentiis altari et Episcopo, comitante ad ejus sinistram Caeremonia- phrygiata simplici, si haec placeat, et gremiali, et pariter omnes se- la ' rio, et sibi ipse tenens librum, a latere sinistro altaris, vel, ubi ita dent. Presbyter assistens sedet in scabelllo, prout in cap. VII. §. IV. 1 consuetum sit, in ambone, cantat Epistolam alta voce, qua finita, et assistente tam in Vesperis quam in Missis § _ lib. I. de Presbytero , , j ; factis debitis reverentiis, portat eodem modo, quo supra, ante Epi- dicitur. Diaconi assistentes sedent hinc inde a lateribus Episcopi in jh librum porrigit illi super ejus ge- ministran- scopum clausum, quem inclinatus scabellis nudis : Diaconus vero et Subdiaconus in Missa J • nibus, et manum ^dexteram illius, super libro positam, reverenter tes, apud altare super aliquo scamno apud cornu Epistolae sedent. ; osculatur, et accepta benedictione ab Episcopo, redit ad scamnum 37. Cum cantatur a Choro ultimum Kyrie eleison surgunt omnes [ j [ suum apud altare, et ibi exspectat, donec fuerit tempus eundi ad ministri circumstantes Episcopum : et aufertur Episcopo per assisten- Evangelium. | tem a sinistris gremiale et mitra pileolum vero per assistentem a I ; 41. Osculata manu Episcopi per Subdiaconum, accedent duo dexteris, complanatis cum eo capillis, quod penes se retinet; sed \ ministri servientes de libro et candela ante Episcopum, qui sedens mitra et gremiale ministris et servientibus traduntur. i [ cum mitra, ex libro Missali legit Epistolam, Tractum, vel Graduale, 38. Finito a Choro cantu Kyrie eleison surgit Episcopus, adju- l , vel | vel Alleluja , Sequentiam, et alia usque ad finem Evangelii, quod aliato vantibus eum ministris assistentibus; versa facie ad altare, et J } antequam incipiat, junctis manibus dicit Munda cor meum etc. et ante eum libro, et candela, si ea uti velit, cantat ex eo alta voce ] f Jube Domine etc. et Dominus sit in corde meo etc. et Dominus vobis- altitudinem Gloria in excelsis Deo disjunctis, elevatisque manibus ad J ; cum: cui Diaconi assistentes respondent Et cum spiritu tuo ; et le- humerorum, ita ut vola unius manus respiciat alteram: quod semper : I gens titulum signat pollice dextero textum Evangelii, deinde seipsum in hujusmodi elevatione :: et dicit jun- i manuum observatur cum Deo, in fronte, ore et pectore, mox, junctis manibus, prosequitur Evange- git manus, et caput inclinat : librum vero sustinet supra caput Pre- j , lium. Quo finito assistentes respondent ei Laus tibi Christe. Sed si sbyter assistens paratus pluviali, quem regulariter sustinere eo modo Episcopus non sit in sua ecclesia, vel celebret apud j [[ faldistorium, debet, quoties Episcopus aliquid alta voce cantat ; quo casu minister, Subdiaconus osculata Episcopi, tenet ante | r manu eum Missale aper- qui alias servit de libro, adjuvat ad sustinendum illum; secus quando tum, ex quo Episcopus legit, ut supra, et interim omnes sedent.

Episcopus submissa voce legit: Diaconi vero assistentes hinc inde j 42. Cum cantatur ultimus versus Gradualis, sive Tractus, seu indicant digito, quae sunt legenda, et vertunt folia. J Alleluja, vel Sequentia: Diaconus, sumpto libro Evangeliorum, fa- incepit, I ctaque reverentia Episcopo, illum clausum, congruenti 39. Postquam Episcopus cantando praefatum Hymnum, : mora, affert

ad altare, illi in infimo prosequitur illum submissa voce cum suis ministris. Diaconus, et 1 p gradu se inclinans, tum ascendit, et collocat Subdiaconus, ac Praelati, et Canonici in suis locis idem bini simul [ illum in medio altaris; deinde facta altari reverentia, vadit ad Epi- j scopum, cujus manum reverenter deosculatur; tum reversus al- faciunt ; et in fine Episcopus sedet, accepta mitra simplici et gre- i \ ad

\ tare, in ejus inferiori gradu genuflexus, dicit secreto Munda cor miali ; et similiter sedent omnes, usquequo absolvatur cantus Hymni ; j quo finito, surgit Episcopus, deposita mitra et gremiali, surgentibus meum etc. et deinde capit librum, et illum portat ante pectus, et apud altare .in cornu Epistolae in exspectat. omnibus, ut prius, et stans versus populum, elevatis, et statim jun- % plano ctis 43. Interim accedit acolythus ad Episcopum cum thuribulo et manibus, cantat Pax vobis , deinde conversus ad altare, extensis, I LIBER II. CAP. VIII. .123

4 ac- navicula, et ministrante illam Presbytero assistente, Episcopus im- gdii, deinde seipsum in fronte, ore et pectore. Episcopus autem, in fronte, ore et pe- ponit et benedicit incensum. Tum acolythus, recepta navicula de ma- • cepto baculo pastorali, eodem modo signat se alii ipse Episcopus retinet baculum nu Presbyteri assistentis, redit ad altare, et ibidem cum duobus aliis ctore; idem faciunt et omnes ; tum acolythis ceroferariis, Diacono et Subdiacono, exspectat, donec tem- inter ambas ejus manus junctas, stans versus Diaconum cantantem : caeremoniarius, pus sit eundi ad cantandum Evangelium. et cum respondetur a Choro Gloria tibi Domine etc. 44. Circa finem ultimi versus Gradualis, vel Alleluja, sive Tra- accepto thuribulo de manu thuriferarii, ibi prope adstantis, illud ctus, vel Sequentiae, thuriferarius, ceroferarii, Subdiaconus, et Dia- offert Diacono, qui thurificat librum, primo in medio, deinde a reddit thuri- conus portans librum Evangeliorum clausum ante pectus, facta prius parte dextera libri, mox a sinistra triplici ductu, et prosequitur Evan- altari reverentia, veniunt ante Episcopum, ubi Diaconus inclinatus bulum caeremoniario : tum manibus junctis se, petit benedictionem, dicens intelligibifi voce Jube Domne benedicere, gelium, et cum profert nomen JESU, vel MARi/E, inclinat faciunt: Subdia- cui Episcopus respondet Dominus sit in corde tuo etc. et facit super sed profundius, cum dicit JESUS; quod et omnes Finito Evan- eum signum crucis. Tum Diaconus facit Episcopo profundam reve- conus autem et ceroferarii perstant velut immobiles. apertum in rentiam; ministri vero, qui cum eo sunt, permanent genuflexi, donec gelio, Subdiaconus, nulla facta reverentia, portat librum osculan- Episcopus benedixerit, et statim procedunt ad Evangelium cantan- folio, ubi est principium Evangelii cantati, et illum offert dum, hoc ordine. Praecedit caeremoniarius, mox thuriferarius cum dum Episcopo, nulla ei facta reverentia, nisi postea, libro clauso. ordine thuribulo et navicula, sequuntur duo ceroferarii cum candelabris ac 47. Diaconus et alii cum debitis reverentiis eodem cereis accensis, deinde Subdiaconus manibus junctis, ultimo Diaconus, revertuntur, et Presbyter assistens, accepto thuribulo de manu cae- librum Evangeliorum clausum ante pectus portans. Et transeuntes remoniarii vel thuriferarii, stans thurificat Episcopum stantem. celebrante, ab eo ante altare, faciunt illi reverentiam cum genuflexione, praeter Dia- 48. Si erit habendus sermo, quem. Episcopo Epi- conum et ‘Subdiaconum, qui cum sint Canonici fieri convenit, vel ab aliquo Canonico Presbytero, si quidem non genuflectunt. 50. Cum pervenerint ad locum, ubi solet Evangelium decantari, Subdia- scopus erit concionaturus, id faciet in propria sua sede, quando conus, medius inter dictos ceroferarios, tenet librum Evangeliorum est versa ad populum, vel quando altare adhaeret parieti, apud ipsius al- apertum ante pectus, vertens renes non quidem altari, sed versus ipsum altare, sedens ibi super faldistorio, in suppedaneo ipsam partem dexteram, quae pro Aquilone figuratur. taris, versis altari- renibus. Presbyter assistens, et mo- 45. Si vero in ecclesia fuerint legilia, vel ambones, in illis poterit 49. Sedebunt ad ejus dexteram

cantari Evangelii, et primus Diaconus assistens : a Evangelium ; videlicet, si cantabitur in fegili, seu pulpito, dicum post eum Diaconus Subdiaconus stabit post illud, quod panno aureo, vel serico coloris ceterorum paramentorum coopertum et ornatum esse debet, ample- | , sistens. ctens qui cantavit Evangelium, stans ipsum legile, et manibus hinc inde librum tangens; quod si can- Expleto sermone, Diaconus, faciet Confessionem tabitur in ambone lapideo, ad quod per gradus ascenditur, prout | ad sinistram Episcopi aliquantulum inclinatus, officio Diaconi in adhuc in pluribus ecclesiis juxta antiquam consuetudinem hujusmodi ;r ante Episcopum, ut in cap. IX. §. III. lib. I. de finita, Presbyter assistens pronuntiat ambones reperiuntur, tunc Subdiaconus assistet et ministrabit Dia- Missa solemni explicatur, qua cono in loco, legit abso- opportune, stans a latere ejus dextero, videlicet porrigens thu- | Indulgentias, et Episcopus stans sine mitra eodem etc. inde, accepta mitra, ribulum et vertens folia libri Evangeliorum, cum opus erit. f lutionem, videlicet Precibus, et meritis et 46. Diaconus, r et, si est Archiepiscopus, vel alius utens cruce, cum tempus est, junctis manibus ante pectus, in- dat benedictionem; cipit Capellanum, qui eam tenet genuflexus Evangelium, et cum dicit Dominus vobiscum, Episcopus, de- portatur ante eum crux per positis gremiali imagine Crucifixi ad Archiepiscopum versa, cui et mitra, surgit, et cum Diaconus dicit Initium, vel spatio congruenti,

benedicit : statimque, si Episco- Sequentia sancti Euangelii etc. signat librum, ubi est textus Evan- ille caput inclinat, et detecto capite 124 C^EREMONIALIS EPISCOPORUM ~ | LIBER II. CAP. VIII.

pus ante altare sermonem habuit, revertitur ad sedem suam, ubi Oremus, manibus prius parumper extensis, et mox statirn junctis, ut dicit Credo etc. vel Dominus vobiscum, prout convenit. supra de Oratione dictum est. 51. Si vero sermo habendus sit per Canonicum, qui eo casu 56. Quod si sederet in faldistorio, ut quia Legatus vel Cardi-

debet esse in habitu ordinis, seu dignitatis suae, suo tempore ibit nalis adesset, ob cujus praesentiam abstineret a sua sede Episco- ad osculum manus Episcopi, et ab eo profunde inclinatus petet pali, tunc servabit regulam vertendo se ad populum, vel ad altare, benedictionem et Indulgentias in forma, prout suo loco explicatur, prout suo loco explicatur; legit mox Offertorium, submissa, sed et sic paratus ascendet pulpitum, sive ambonem, et faciet sermo- intelligibili voce, ex libro, quem tenet Capellanus, de eo serviens. nem; ac deinde finita per Diaconum Confessione, in eodem loco 57. Quo lecto, sedet, et accipit mitram pretiosam, deponitque publicabit Indulgentias in forma, prout suo loco dicitur. Episcopus annulum et chirothecas, quae omnia extrahuntur ab assistentibus vero legit absolutionem et dat benedictionem, ut supra. Diaconis; et accedente scutifero vel alio nobili, lavat manus, et 52. Quod si sermo habendus non sit, ipse Episcopus, statirn 4 praebente mantile Presbytero assistente, tergit, ut dictum est in incensatus post Evangelium, principio hujus capitis. vero, vel statirn postquam Episco- conversus ad altare, incipit, cantando ! Assistens ex libro per Presbyterum assistentem, aliis coadjuvantibus, ut su- pus legit Offertorium, praemittit ministrum, de libro servientem, qui pra, sustentato, Credo in unum Deum, quod cum suis ministris sub- eum ferat ad altare, vel ipse, ubi primum mappam porrexit, et re-

missa voce prosequitur ; pariter, et Diaconus, et Subdiaconus apud cepit, portat illum cum pulvino cum debitis reverentiis, comitante altare, et Canonici illud inter se dicunt, et ad Versiculum Et incar- eum caeremoniario, illumque, supposito pulvino, reponit in cornu natus est etc. Episcopus genuflectit, et pariter omnes de choro ge- Evangelii apertum eo loco, in quo continentur ea, quae Celebrans nuflectunt. est lecturus, ibique, extra dictum cornu, exspectat Celebrantem. 53. Quo finito, sedet Episcopus cum mitra simplici, et omnes 58. Interim, dum haec omnia fiunt, post cantum Offertorii pul- etiam sedent: et cum praedictus Versiculus cantatur a choro, pariter satur organum. Canonici sedentes, capite detecto, et Episcopus cum mitra pro- 59. Episcopus statirn, lotis manibus, reassumit annulum a Pre- funde inclinant caput versus altare, alii genuflectunt, donec perfi- sbytero assistente porrectum, et surgit accipiens manu sinistra ba- ciatur dictus Versiculus. In nocte vero et die Nativitatis Domini culum pastoralem, et medius inter duos Diaconos assistentes, ac Nostri Jesu Christi, ac die Annuntiationis Beatae Mariae Virginis, subsequente ministro, de mitra serviente, procedit ante infimum

Episcopus cum mitra apud suam sedem, et Canonici, ac omnes alii gradum altaris in medio, ubi depositis baculo et mitra, factaque in suis locis genuflectunt quando cantatur dictus Versiculus a cho- profunda reverentia cruci, ascendit ad altare, auxiliantibus ipsi ro, et eo finito omnes sedent. ascendenti gradus, Presbytero assistente a sinistris, si per alium 54. Diaconus, finito Versiculo, sUrgit, surgente etiam Subdia- praemiserat librum, Diacono vero Evangelii a dexteris; et cum fuerit cono, et accedens ad abacum, capit bursam cum corporali, quam - ante altare, omnibus tunc in choro sedentibus, illud in medio oscu- ambabus manibus elevatis usque ad oculos, cum decenti mora et latur, positis hinc inde manibus. gressu, ac cum debitis reverentiis portat ad altare, ubi extrahit cor- 60. Subdiaconus postquam Episcopus lavit et tersit manus, porale, idque explicatum ponit super altare in medio, bursam vero accedit ad abacum, ubi velum illud sericeum, quo calix, patena, et seorsim in eodem altari collocat: ita ut non praebeat impedimen- alia super ipsa mensa cooperiebantur, circumcirca humeros accipit, tum: et statirn redit ad locum suum, et sedet, tunc sedet Subdia- adjuvantibus acolythis, ita ut longius pendeat a parte dextera: dein- conus, si forte exspectavit stans, ex consuetudine multorum. de capit manu sinistra calicem cum patena, super qua duae sint 55. Circa finem Symboli surgunt omnes ministri, eo vero pror- hostiae mundae, palla coopertae, ac dictam partem longiorem veli sus a choro cantato, surgit Episcopus, depositis gremiali et mitra; super ea extendit; dexteramque supra ipsum velum et calicem le- et stans, in sua sede, cantat versus populum Dominus vobiscum et viter apponit, ne aliquid decidat, et sic ad altare procedit, quem 1

126 C/EREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. VIII. 127

sequitur acolythus, urceolos vini et aquae portans, sumptos ex eo-| mini praeparatum, ministrante Diacono naviculam, et dicente Bene- dem abaco, et praegustatos a credentiariis, ita ut eodem tempore | dicite Pater Reverendissime, acolytho vero thuribulum sustinente, cum Episcopo ad altare perveniant, ubi Subdiaconus calicem cum - dicit Per intercessionem etc. et alia, prout in Missali : et accipiens patena ponit in cornu Epistolae, remoto velo. | thuribulum de manu Diaconi, thurificat oblata et altare, juxta for- 61. Diaconus vero capit de manu Subdiaconi patenam cum ho- mam in suo particulari cap. XXXIII. §. IX. lib. I. traditam, dicens stiis, ex quibus unam accipiens, et cum ea tangens alteram ac pa- interim Versiculum Dirigatur, Domine, oratio mea etc. Quo thuri- tenam, et calicem intus, et extra, eamdem sacristae, ibi praesenti, ficato, reddit thuribulum Diacono in cornu Epistolae, dicens Accen- praegustandam praebet : mox patenam cum altera hostia ad manus dat in nobis Dominus etc. Et accepta mitra pretiosa ab assistenti- Episcopi cum osculo porrigit, qui illam ambabus manibus ante pe- ; bus, vel ipsis deficientibus, de manu caeremoniarii, vel alterius, thu- ctus elevatam tenens, et oculos sursum dirigens, ac inde demitteris, rificatur in eodem loco stans, a Diacono triplici ductu, et statim

dicit Suscipe, sancte Pater etc. et in fine faciens cum ea signum t lavat manus, more solito, dicens Psalmum Lavabo etc. ministrante crucis, collocat hostiam super corporali versus se, patenam vero mappulam pro illis tergendis Presbytero assistente. ponit ad dexteram sub corporali. 65. Diaconus vero interim thurificat Praelatos, Dignitates, Ca- 62. Interim Diaconus parum vini et aquae ex ampullis, quas nonicos, Magistratus, et alios de choro, ordine, pro.ut late suo loco ibidem acolythus tenet, in aliquem cyathum infundit, ex quo sacri- ; explicatur. sta illud bibit mox calicem tergit purificatorio, et accepto de manu ; 66. Postquam Episcopus laverit et absterserit manus, aufertur Subdiaconi urceolo vini, quem illi acolythus ministrat, imponit vi- illis caeremonia- : ei mitra a praefatis assistentibus, vel absentibus, a num in calicem, quantum sufficiat. Episcopo inspiciente, Subdiaco- rio, vel altero, qui eam illi proxime imposuit, quam minister de ea nus vero urceolum aquae parumper versus Episcopum elevans, dicit serviens reportat ad abacum. Episcopus vero rediens ad medium Benedicite Pater Reverendissime. Episcopus autem, facto versus altaris, inclinatus, et junctis manibus, dicit orationem Suscipe, san- eum signo crucis, dum infundit pauculum aquae in calicem, dicit cta Trinitas etc. qua dicta, osculatur altare, deinde erectus, conver- orationem Deus, qui humanae substantiae etc. tit se junctis manibus ad populum per latus suum dexterum, dicens 63. Diaconus deinde porrigit Episcopo celebranti calicem cum voce intelligibili, ac manibus parumper extensis Orate fratres, et osculo calicis et manus, quem Episcopus ambabus manibus capiens, statim eas’ jungens, perficit circulum, prosequendo ut meum, ac ve- dextera scilicet nodum, sinistra pedem, illum offert simul cum Dia- strum etc. Tum manibus ante pectus extensis, ut fit ad Orationem, cono tangente pedem calicis, seu brachium dexterum Episcopi su- stans in medio altaris versus librum, dicit absolute, sine Oremus et stentante, simulque cum illo dicit orationem Offerimus tibi, Domine, sine alia interpositione, Orationem, vel Orationes secretas. Cum di- calicem etc. Qua dicta eumdem calicem, facto cum eo signo crucis, cit Per Dominum, jungit manus : et cum dicit Jesum Christum, caput ponit Episcopus super corporali in medio, retro hostiam, ita ut inclinat, quod facit in prima Oratione et in ultima, si plures sint hostia sit inter ipsum celebrantem et calicem, quem Diaconus palla 1 dicendae. cooperit. Tum idem Diaconus capiens patenam, ponit illam in manu 67. Cum autem pervenerit in fine ultimae Secretae ad Per om- dextera Subdiaconi, ac extremitate veli ab ea parte pendentis con- i nia saecula, exclusive, stans in medio altaris, positis hinc inde super tegit, quam Subdiaconus, stans post Episcopum et Diaconum, spa- altari manibus, clara voce cantando, illa profert, deinde Dominus tio congruenti, sustinet elevatam usque ad Pater noster, ut infra vobiscum, cum Praefatione competenti, et dicens Sursum corda, dicetur. manus aliquantulum elevat; ac dicens Gratias agamus etc. manus 64. Prosequitur interim Episcopus cum caeremoniis, prout in elevatas jungit in verbo Deo nostro, oculos elevans, et statim caput Missali, orationes, videlicet In spiritu humilitatis etc. et Veni, san- i aliquantulum inclinans, mox disjungit manus, easque expansas tenet ctificator etc. et cum dixerit Benedic hoc sacrificium tuo sancto no- I usque ad finem Praefationis; et iterum cum dicit Sanctus, Sanctus V

C/EREMONIALIS EPISCOPORUM 128 LIBER II. CAP, VIII.

illas jungit, capite aliquantulum inclinato, prosequens cetera etc. reverentiis discedunt, ac funalia extra Presbyterium exstinguunt, cum ministris, submissa voce, videlicet, assistente Presbytero et q genuflexi cum fu- (nisi facienda sit communio ; quia tunc remanent dicit Benedictus qui ve- Diacono, qui tunc ad eum accedit. Et cum J nalibus accensis usque ad finitam communionem) et pariter tunc facit sibi signum crucis a fronte ad pectus, sini- nit etc. erigens se, J omnes surgunt, et stant usque ad communionem inclusive. Cele-

posita: manibus junctis, et super altari po- . stra infra pectus tum brans continuat Canonem Missae cum signis et caeremoniis, prout in sitis, inclinatus, extollit ad crucem oculos, et eos statim 4 devote Missali. Diaconus vero advertit ad detegendum calicem, cum opus demittit, et incipit ac prosequitur secrete totum Canonem, illuni- | est, aliaque facienda, quae latius in superiori capite de officio Diaconi que adjuvat Diaconus, elevando dalmaticam ad brachium, et disco- in Missa solemni explicantur. alios actus faciet, operiendo et cooperiendo calicem dum signat, et 72. Cum Celebrans pervenerit ad Versiculum Per omnia sae- in Missali, attente et devote usque ad elevationem. Presby- prout cula etc. manibus super altari hinc inde intra corporale positis, dicit ter vero assistens advertat ad illa verba Una cum famulo tuo etc. et intelligibili voce Per omnia saecula saeculorum; cum dicit Oremus, Antistite etc. ut proferat secundum regulas in Rubricis nostro ea jungit manus, caput Sacramento inclinans: cum vero incipit Pater Missalis positas, videlicet indigno servo tuo etc. Me noster, elevat illas ante pectus, easque sic elevatas extensasque tenet etc. vel incepto Canone, quatuor, sex, aut 68. Dicto Sanctus usque ad finem dictae orationis Dominicae. octo ministri, cottis induti, afferant totidem funalia ad summum 73. Cum dicit Et dimitte nobis etc. Subdiaconus, facta altari reverentiis, collocant genu- cerae albae accensa, et factis debitis se reverentia cum genuflexione, accedit cum patena cooperta ad cornu flexi inde lateribus Subdiaconi, tenentis vel si hinc a patenam, ma- Epistolae altaris, ubi Diaconus, remoto velo ex patena, illam capit gis commodum, ad latera altaris. de manu Subdiaconi. quam abstergit, osculatur, et cum manus osculo omnes, in choro extra, genuflectunt, 69. Tunc vero tam quam porrigit Episcopo celebranti, statim finita oratione Dominica, qui assistentes, et praeter Presbyterum, et Diaconos Diaconum, ac Sub- illam inter indicem et digitum medium dexterae manus capiens abs- diaconum, qui nonnisi cum celebrante genuflectunt. Cum Celebrans que eo, quod indicem a pollice disjungat; incepta oratione Libera profert verba Canonis Quam oblationem etc. et dum elevatur san- nos quaesumus etc. antequam dicat verba Da propitius pacem etc. ctissimum Sacramentum, Diaconus accedit ad ejus dexteram, ad- signat se cum ea a fronte ad pectus, et reliqua dicit et facit, quae vertens calicem, ad discooperiendum et cooperiendum cum Episco- in Missali ponuntur. pus super eo signat, et cum sanctissimum Sacramentum elevatur, 74. Subdiaconus statim, reddita patena Diacono, deponit velum genuflexus sublevat extremitatem planetae Episcopi celebrantis, ad manus caeremoniarii, vel alicujus acolythi, qui illud ad abacum prout de his plenius in cap. IX. lib. I. §. V. de officio Diaconi di- reportat, ipse vero ad locum suum retro Celebrantem redit. ctum fuit. 75. Cum Celebrans dixerit Haec commixtio etc., dicit Agnus Dei 70. Interim caeremoniarius, aliquis seu acolythus, imposito a se etc. simul cum Assistente et Diacono quibus dictis, Presbyter assi- : ipso, vel ab alio, thure absque benedictione in thuribuium, thuri- stens, facta genuflexione Sacramento, accedit ad dexterum latus Ce- ficat Sacramentum Corporis et Sanguinis Domini, dum elevatur, ter lebrantis, Diaconus vero similiter ad sinistrum, ubi supplet ad librum pro unoquoque ducens thuribuium. Chorus prosequitur cantum us- loco Assistentis ; ipse vero Assistens, dicta per Celebrantem Oratione que ad Benedictus, qui venit etc. exclusive quo finito, et non prius, ; Domine Jesu Christe, qui dixisti etc. genuflectit, et statim surgit, elevatur Sacramentum. Tunc silet chorus, et cum aliis adorat. Or- osculatur altare simul cum Celebrante, a quo dicente ei Pax tecum, ganum vero, si habetur, cum omni tunc melodia et gravitate pul- accipiet pacem, cui ipse respondet Et cum spiritu tuo; dumque pa- sandum est. cem accipit, appropinquat sinistram genam suam sinistrae Celebran- 71. Elevato Sacramento, chorus prosequitur cantum Benedictus, tis, ita ut se invicem leviter tangant; et iterum ante Sacramentum qui venit etc.; ministri funalia habentes, surgunt, et factis debitis genuflectens, ac statim surgens, recedit, et comitante caeremonia- ;

r

CtEREMONIALIS EPISCOPORUM 130 CIBER II. CAP. IX. 131

lib. I. de rio, distribuit, sicut in cap. XXIV. III. ; pacemin choro §. I de latere, convenit ut ipse Legatus benedicat, etiamsi Episcopus ordine dandi pacem, plene demonstratur. ? sit Cardinalis. Cum vero Episcopus benedictionem daturus est, sum- revertitur et officium suum. Interim 76. Quo facto, ad locum pta mitra, in medio altaris, benedicit more solito, prout in Vesperis supplet librum loco Presbyteri assistentis a sinistris, et Diaconus ad dictum fuit. Subdiaconus a dexteris servit discooperiendo calicem, et alia facien- publi- r' 80. Et si Indulgentia non fuit publicata post sermonem, do, quae erunt opportuna, donec Episcopus communicet. Celebrans catur ibi tunc per Presbyterum assistentem in cornu Epistolae ver- prosequitur Missam, prout in Missali; et cum sacram communionem deposita mitra, dicit versus sus populum : qua publicata, Episcopus, Corporis et Sanguinis Domini sumpserit, ac se purificaverit, digitos- cornu Evangelii Dominus vobiscum, submissa voce, et facto signo | que abluerit, accedit acolythus de mitra serviens, illamque porrigit Evangelii secundum Joan- | Crucis super altari, dicit Initium sancti Diacono, et Diaconus eam imponit Celebranti, fimbrias elevante Dia- I. nem, quod prosequitur, sumpta mitra et baculo, procedendo ad vel caeremoniario, qui stans Epistolae, lavat cono assistente, in cornu I locum, ubi a principio accepit paramenta, associatus a Canonicis; manus, afferente lances scutifero, seu nobili, ordine superius dicto I ibique per eosdem ministros exuitur sacris paramentis : Canonici vero et Presbyter assistens transfert librum latere Evangelii ad latus ex |v deponunt sua paramenta ibidem in locis suis. Epistolae, nisi translatus fuerit Diacono. jam a I 81. Si Celebrans sit Archiepiscopus, dat benedictionem sine 77. Subdiaconus vero complicat corporale, tergit et mundat mitra versus ad suam Crucem, et deponit pallium super altari, ac | calicem, et omnia, quae prius attulerat, colligit et componit, velum Evangelii etc. | postea dicit Initium sancti et bursam super calicem reponendo, eaque ad abacum reportat, sine 82. Quod si in hujusmodi Missa esset facienda communio ge- velo humerali, per gradus anteriores altaris, facta illi reve- tamen r neralis, vel particularis aliquorum, observabuntur ea, quae in cap. rentia. Missa solemni in die Paschae, Epi- | XXIX. hujus libri II. §. III. de 78. Episcopus vero, tersis manibus, deponit mitram, legitque |f scopo celebrante, dicuntur. Communionem ex libro, quae etiam cantatur a choro post Algnus Dei, postquam Episcopus sumpserit communionem; et ea cantata, Epi- scopus accedit ad medium altaris, quod osculatur more solito, et ver- CAPUT IX. tens se ad populum per latus suum dexterum, cantat Dominus vobis- | cum, et reversus ad librum per eamdem partem, dicit Oremus, versa Missae solemni quomodo Episcopus assistat. Convenit, ut sacra indumenta adhibeat facie ad crucem altaris; deinde Orationem, seu Orationes compe- in festis solemnioribus pro eadem assistentia. Diaconi assistentes in habitu Ca- jj§; nonicaii inservire debent. Ordo procedendi ad ecclesiam. Quando Episcopus as- tentes ; quibus cum sua conclusione finitis, redit iterum ante medium sistat cum cappa. Quid servandum, si Missa celebretur per alium Episcopum, seu altaris, quod, ut prius, osculatur, et rursus ad populum versus, cantat s Suffraganeum. Thurincatio, qua ratione facienda. Dominus vobiscum, et responso per chorum Et cum spiritu tuo, Dia- conus vertit faciem ad populum, renes autem Celebranti, vel alias uemadmodum superius de Vesperis solemnibus coram Episco- | | | juxta dispositionem altaris, et regulariter stat versus, prout Cele- pi' i I po celebrandis diximus, Episcopum pluviali, ac aliis para- brans, et cantat Ite Missa est in tono festivo; quo dicto, ipse et ti mentis ibidem expressis indutum, convenienter interesse, et Celebrans simul vertunt se per latus Epistolae ad altare, et Celebrans officium facere; sic etiam, cum ipsemet non erit celebraturus, sed dicit Placeat tibi, sancta Trinitas etc. | Missae per alium celebrandae intererit, iisdem sacris indumentis ve- 79. dicto, si adsit Cardinalis Quo non Legatus, seu Archiepisco- stitus esse poterit, eodemque modo, ordine, et loco, ea sumere, pus suus, aut alius Superior, retrocedit paululum ad latus Epistolae, | prout ibidem demonstratum fuit. quasi benedictionem ipsi Superiori dandam remittens; ipse tamen r 2. Quo casu debent assistere duo antiquiores Diaconi, sive ex Superior omnino illam ipsi relinquat. Episcopo Sed praesente Legato I Dignitatibus, sive> his deficientibus, ex Canonicis, et his deficienti- '

CiEREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. X. bus, juniores Presbyteri in habitu canonicali, sed sine sacris eorum | paramentis.

3. Ordo autem, quoad accessum in ecclesiam, deductionem, et ! CAPUT X. obviationem Canonicorum, ac reditum in fine, idem erit, prout supra | Vesperis Defunctorum in eorum generali commemoratione Episcopus assistit cum in cap. XV. §. I. et XI. lib. I. declaratur. ; cappa lanea Pontificali. Quo ritu Episcopus in iisdem Vesperis et in Matutinis 4. In solemnioribus festivitatibus Episcopus erit semper cum 1 Officium faciat. Quae servanda ad Laudes et ad Canticum Benedictus. Ordo celebrandi Vesperas et Matutinum Defunctorum aliis pluviali, ut supra dictum est. Poterit tamen, si magis placuerit, hu- | temporibus. ' jusmodi Missae in festis minus solemnibus cum sua cappa pontificali uia in officiis interesse, et tunc etiam debent ei assistere praefati duo Diaconi et Defunctorum diversae ab aliis caeremoniae in multis observantur, ideo eis Presbyter assistens. 1 de est subjungendum. Et primo de Vesperis 5. Quae autem ab Episcopo agenda exercendave erunt in hujus- Q et Matutinis, quae celebrantur quotannis pro Commemoratione modi Missa, diverso modo statuuntur. Nam, aut Missa celebrabitur et suffragiis omnium fidelium Defunctorum, im- mediate post secundas per aliquem alium Episcopum, seu Suffraganeum, et tunc Episcopus Vesperas festivitatis omnium Sanctorum, quae simui et junctim in multis Ecclesiis recitari solent; proprius interesse debet cum cappa, et omnia deferre Episcopo cele- ; hoc est, statim post Vesperas omnium branti, praeter absolutionem et benedictionem post sermonem, ac Sanctorum, Vesperae et Matutinae Defuncto- Indulgentiarum rum, ad hoc, ut populi commodius et frequentius illis interesse concessionem, quae omnino ab ipso proprio Episcopo 4 peragenda sunt. possint. Et tunc, si Episcopus ipsemet erit in crastinum celebraturus Missam solemnem pro Defunctis, debebit et in 6. Cetera in Missa occurrentia, ut benedictionem incensi et etiam his Vesperis et Matutinis officium facere; et quidem hoc pacto. aquae, benedictionem Diaconi ante Evangelium, deosculationem ma : 2. Postquam enim in secundis Vesperis niis, quae fit ab eodem Diacono et Subdiacono, benedictionem in fine omnium Sanctorum observaverit ea omnia, Missae, et similia relinquit Episcopo celebranti, qui in benedictione quae supra expressa sunt in cap. I. hujus lib. II. de Vesperis solemnibus solemni in fine Missae vertens se versus Episcopum, quasi , Episcopo in crastinum celebraturo; et veniam ; ipsis secundis Vesperis petet, et ipse nutu annuet. Circuli tamen Canonicorum fient arite expletis, si eis Episcopus interfuerit cum plu- viali et mitra, ipsum Episcopum proprium, quamvis cappa indutum. - ea deponit, et assumit cappam pontificalem laneam, et descendens 7. Sed si Episcopus proprius forte vellet esse paratus in hujus- ? ad suam sedem choralem, ibi parumper sedebit, nullis tamen tunc ei Canonicis a lateribus modi Missa, ab alio Episcopo celebrata, quod non convenit, nisi assistentibus; sed tantummodo aliquibus Celebrans sit Suffraganeus, vel alias subditus Episcopo, deberet om- Capellanis, ministris cum cottis, praesertim, qui de libro nia praedicta ipse facere. ’ V; serviunt, et cum eis caeremoniario, indicante quid et quomodo agen-

dum sit : et 8. Si vero Episcopus intererit Missae celebratae per aliquem cum opus est, cappae fimbrias aptant, atque interim mu- tari poterit pallium altaris et candelae; inferiorem Episcopo, sive cum pluviali et mitra, sive cum cappa, V videlicet, remotis albis, ap- poni ex cera communi. Interim omnes praeeminentiae, honores, et actus praefati conveniunt ipsi soli dum Episcopus et Canonici para- - menta deponunt, Mansionarii, seu Capellani, Episcopo, excepto quoad thurificatronem, quia quando non est pa- vel Seminaristae in secretario recitabunt Completorium. ratus, ut supra, non debet thurificari, nisi post thurificationem Obla- torum tantum. 3. Post pauculum morae surget Episcopus, et detecto capite, versus altare, absolute chorus 9. An autem, quomodo, 'et a quibus Episcopo non celebranti incipit Antiphonam Placebo Domino fiat etc. illam integre recitando qua finita, assistentia, tam presbyteralis, quam diaconalis, suis locis expli- : et incepto Psalmo Dilexi catum fuit. etc. Episcopus caput cooperit, et sedet, et sic sedens manet, quo- usque inchoetur a choro Magnificat etc.; tunc surgit, et stat, detecto

10 — C

134 C/EREMONIALIS EPISCOPORUM I LIBER II. CAP. XI. 135 post capite, usque in finem, et cum repetitur per chorum Antiphona i 9. ubi cum illis et reliquis de choro, dicens Pater noster genuflectet; Magnificat, sedet; et ea finita, surgit, detecto capite, et competenti 1 et ad Dominus vobiscum solus surget, et cantabit Orationem, ad genufle- voce dicit Pater noster quod secrete complet genuflexus, i quam acolythi cum ceroferariis necessarii non erunt. ctentibus omnibus. -l| Cum vero Vesperae et Matutinae hujusmodi recitandae erunt ante Episcopum 4. Interim duo acolythi ceroferarii accedunt ; aliis temporibus, quam praedicta die anniversaria omnium Defuncto- cum candelabris et cereis accensis, qui solent fieri ex cera commu- I rum, tunc servandae erunt Rubricae positae in Breviario, in ipso of- Episcopus ni, et inter eos erit medius Capellanus de libro serviens. ficio Defunctorum, nisi essent celebrandae | pro anniversario Episcopi alte pronuntiat ea verba orationis Dominicae, videlicet Et ne nos praedecessoris, vel pro aliquo summo viro Principe, vel Praelato pro- quae habentur | inducas etc. cum aliis Versiculis, respondente choro, ; l xime defuncto, quo casu quaedam specialia observantur, quae suo loco Breviario post Vesperas Defunctorum, et inde surgens ad Domi- in explicantur. nus vobiscum, dicit Orationem Fidelium Deus etc. qua finita, sub- | 10. Haec, ut dixi, servantur, si ipse Episcopus sit in his Vespe- respondente Et lux | junget Versiculum Requiem ceternam etc. choro } ris et Matutinis officium facturus; sin minus, posset manere cum deinde chorus Requiescant in pace etc. | perpetua etc.; cappa % in choro in loco suo, et Canonicus hebdomadarius, paratus 5. Quo dicto, sedet Episcopus, cooperto capite, et post modi- pluviali nigro supra rochettum, vel cottam, I aut saltem stola nigra, cam moram surgit, capite detecto, absoluteque chorus incipit Invi- faceret, aut diceret omnia praedicta. Neque hoc casu requiritur, ut Matutinis cum Psalmo | tatorium Regem, cui omnia vivunt etc. pro I aliqui Canonici vel Beneficiati cum eo parentur, prout in aliis Ve- Venite exsultemus Domino etc. Cum chorus incipit Psalmum primi , speris solemnibus. I Et idem fiet in Collegiatis, vel Cathedralibus, Nocturni, Episcopus sedet, cooperto capite, et sic manet, quousque I absente Episcopo. dicatur per chorum Responsorium Versiculi ante primam lectionem primi Nocturni; tunc surgit, et detecto capite, dicit secreto Pater dictum noster usque in finem : mox sedet, capite cooperto, quousque Versiculi ante quartam lectionem secundi No- I CAPUT XI. fuerit Responsorium j

- cturni; et tunc pariter surgit, detecto capite, dicens Pater noster, I- . j Qu* praeparanda ad Missam Pontificalem pro Defunctis. Cer* qualitas. Episcopus sedens, prout in primo Nocturno; idem facit post Responso- jp mox sandaliis, et chirothecis, et baculo | | pastorali non utitur. Psalmos pro prcepara- tertii Nocturni ante septimam lectionem. tione omittit, rium Versiculi j 1 Habitus ministrorum assistentium. Manus Episcopi non osculan- dae. Epistola et Evangelium ubi cantentur. Candelae 6. Lectiones ipsae cantantur per cantores, vel per Canonicos, l quando distribuenda et j accendenda. Thurificatio quomodo facienda. Exsequia ad tumulum, seu castrum juxta consuetudinem loci, in tono consueto Lectionum, et Respon- | doloris, ritu j i quo peraguntur. Ordo absolutionis pro Summo Pontifice, S. R. E. Dicuntur deinde Psalmi cum suis An- soria Lectionum per chorum. I- Cardinalibus, Archiepiscopis, Episcopis, et Principibus. j Ministri pro hac ipsa inchoatur Canticum Benedictus etc. absolutione, et eorum indumenta. Incensum quomodo ministrandum. Oratio tiphonis pro Laudibus ; et cum | in j fine dicenda. i Ordo recedendi. Quando ha absolutiones facienda sint, Episcopus surgit, detecto capite, usque in finem, et cum repetitur j f*'" Antiphona, sedet, cooperiens caput. i velit Episcopus celebrare 'die anniversaria omnium Defuncto- 7. Interim accedunt duo ceroferarii cum Capellano, librum te- rum, vel alias quandocumque pro Defunctis, haec praeparentur, fiunt, dictum fuit in nente ante Episcopum, et omnia prout supra j S et fiant : videlicet altare nullo ornatu festivo, sed simpliciter, Quibus finitis, Episcopus discedit cum fine Vesperarum hujusmodi. \ et nullis imaginibus, sed sola cruce et sex candelabris paretur; et In- | aliis ad suas mansiones, nec datur benedictio, nec publicantur \ I duo super credentia cum candelis ex cera communi; super ea nulla dulgentiae. ornamenta ponantur, sed tantum, quae sunt necessaria, videlicet baci- 8. Si autem Episcopus officium faciet in sua sede pontificali, | j fe et buccale simplex, Missale, vas aquae benedictae cum aspersorio, tunc ad Preces Episcopus cum Capellanis descendit ad faldistorium, | j thuributum cum navicella, item pannus niger, extendendus pro abso- | ;1:;

LIBER II. CAP. XI. 137 136 C/EUEMONIAL1S episcoporum I

vj primo caeremoniarius, tum ipse Diaco- : infrascripto videlicet, iutione facienda, finita Missa, nisi adesset lectus, seu lectica mor- dine ; ultimo loco duo Capellani. Finito . nus, quem sequitur Subdiaconus, tuorum, aut castrum doloris ; gradus altaris et totum presbyterium; Evangelio, Episcopus non osculabitur librum, sed statim dicet Do- sit nudum, excepto, quod unum tapete sub faldistorio et aliud super; lavabit manus t vobtscum, et Oremus pro Offertorio: deinde primo gradu suppedaneo apud altare ponetur omnia paramenta, tam: minus ; ponendam solito, et ad altare accedet : non benedicet aquam altaris, quam Celebrantis, et ministrorum, librorum, et faldistorii I more patenam: im- in calicem pro oblatione; nec Subdiaconus sustinebit sint nigra, et in his nullae imagines mortuorum, vel cruces albae; i ponet tamen post Offertorium Episcopus thus in thuribulum more ponantur. Canonici parentur paramentis sacris, prout in aliis Missis,' thurificabit obla- i solito, cum benedictione Per intercessionem etc. et celebrante Episcopo. - ^ altare, et demum ipse solus accepta mitra, thurificabitur a 2. Episcopus ipse non utatur in hac Missa sandaliis et chirothecis, ta "et Diacono. nec baculo pastorali: non dicet Antiphonam Ne reminiscaris, nec; 7. Dum dicitur Sanctus, Sanctus etc. quatuor Capellani, cum leget Psalmos Quam dilecta etc. nec Orationes, quae in aliis Missis di- elevatione " quatuor funalibus ex eadem cera communi accensis pro cendae sunt, antequam induatur, sed dicet tantummodo orationes pro Sacramenti accedunt, et genufiectunt more solito, similiter paramentis, incipiendo ab ea Exue me Domine etc. et lavabit manus, | SS. omnia scecuta etc. ; genufiectunt, sic permanentes usque ad Per ac parabitur, dicendo ad aquam, et indumenta, consuetas orationes, omnes etc.; Capeflani vero cum funalibus usque post com- exceptis, quae dicuntur pro sandaliis et chirothecis. ante Pax Domini munionem. 3. Diaconus et | Subdiaconus utentur tuni cella et dalmatica, et I 8. Subdiaconus ad elevationem, imposito per aliquem acolythum Assistens pluviali; et aderunt Capellani soliti cum cottis, et scu- * thure in thuribulum, thurificabit Ss. Sacramentum, genuflexus in tiferi pro lotione manuum apud abacum, prout in aliis Missis. Dei. l cornu Epistolae. Non datur pax, nec percutitur pectus ad Agnus 4. Cum Episcopus accedet ad altare, finita confessione, non oscu- 9. In fine Missae non datur per Celebrantem benedictio, nec labitur librum, sed altare tantum, et statim redibit ad sedem suam; dicat Requiescant in pace r publicantur Indulgentiae, sed Diaconus nec altare, nec ipse thurificabitur, sed apud sedem versus altare le- ] tibi Tri- [ versus altare et Episcopus, dicto in Altari Placeat sancta get Introitum. ; solito Evangelium S. Joannis, quod prose- 5. Ministri nitas etc. incipiet more aliquid dantes vel ministrantes Episcopo in tota ! quitur mitratus, redeundo ad sedem suam; et ibidem deposita pla- Missa, numquam ejus manum aut rem osculentur. Quando dicuntur \ neta, ac etiam, cum manipulo, dalmatica et tuniceila, capiet pluviale Orationes, tam ante Epistolam quam post communionem, omnes; t nigrum, Diacono et Subdiacono paratis remanentibus, depositis ta- genufiectunt, praeter Celebrantem et ministros; videlicet, Diaconum ; planetam, et induendum et men manipulis, et Episcopum ad exuendam Subdiaconum, ac assistentes. Epistola et Evangelium non le- pluviale, adjuvantibus. gantur in ambone, sed in presbyterio in loco convenienti. Subdia- | 10. Si sermo habendus erit in laudem Defuncti, pro quo Missa conus, cantata Epistola, non osculetur manum Episcopi. celebrata erit, tunc ea finita, ante absolutionem accedet sermoci- 6. Si distribuendae sunt candelae, tunc post Epistolam, dum ; naturus, vestibus nigris indutus sine cotta, et facta oratione ante me- cantatur Prosa, idest Sequentia, distribuantur, f quae accendantur ad j dium altaris, nulla petita benedictione ab Episcopo, sed facta ei pro- Evangelium, ad elevationem sanctissimi Sacramenti, ac finita Missa, i qualitate personae ascendet I funda reverentia,- vel genuflexione pro dum fit absolutio. Lecta Epistola, cum cantatur ultimus versus Se- i pulpitum, panno nigro coopertum, ubi facta iterum Episcopo reve- quentiae, Diaconus affert librum ad altare, in cujus medio illum coi- i se signo crucis, faciet sermonem. Quo finito, vel si locat statim, f rentia, signans sine osculo manus Episcopi, in supremo gradu genu - K sermo non sit habendus, statim finita Missa, accepto pluviali per flexus, dicit Munda cor meum, etc. non petat benedictionem pro j Episcopum, ut supra, ante infimum gradum solii extendetur pannus Evangelio, | nec deferantur luminaria, nec incensum, sed accepto ab ] lectica mortuorum pro absolutione facienda altari libro, i niger; vel portabitur procedet ad cantandum Evangelium cum ministris, or- ] ;

138 C/EREMONIALIS EPISCOPORUM % LIBER II. CAP. XI. 139

ante infimum gradum Presbyterii, nisi alias lectus mortuorum, vel defectum Episcoporum, a quatuor primis Dignitatibus, vel castrum doloris adsit in et in medio Ecclesiae ; quo casu Episcopus plu- finita Missa et sermone, si Canonicis, ordine infrascripto : videlicet, viali paratus, ibidem, vel solus, vel cum aliis quatuor absolventibus, vel Canonici praefati ac- l habitus sit, quatuor Praelati, seu Dignitates, ut infra dicetur, illuc praecedentibus Canonicis, qui ibidem in suis ad sacristiam, vel alium locum convenientem et propin- j cedant scamnis consistent, accedere deberet. j accipiat super rochettum, vel super cottam, \ quum, ubi quilibet eorum 11. Si vero Episcopus erit in faldistorio, tunc pannus niger ante pluviale nigrum, ac mitram si sit Religiosus, amictum, stolam, et infimum gradum altaris extendetur, vel | ibidem portabitur lectica sic pa- simplicem, si ea uti possint; sin minus biretum: et omnes, mortuorum, pro absolutione facienda. l paratum, ut supra, f rati, conveniant apud Episcopum celebrantem 12. Interim, dum extenditur pannus, vel portatur lectica, Epi- i doloris, hoc ordine. r cum quo ibunt ad feretrum, seu castrum •_ scopus sedet, et cantores incipiunt Responsorium Libera me Domine navicula, et jj 14. Praecedunt duo acolythi, unus cum thuribulo et etc. et dum repetitur dictum Responsorium, accedunt 1 ad Episcopum alii acolythi : alius cum vase aquae benedictae et aspersorio; tum duo duo acolythi, unus cum thuribulo et navicula, alius cum aspersorio jj medio cum duobus aliis candelabris et candelis accensis, in quorum et vase aquas benedictae. Tunc Episcopus, I ministrante naviculam Epistolam, paratus, deferens I erit Subdiaconus, qui in Missa cantavit Presbytero assistente dexteris a sine osculis, imponet thus in thuri- 1 crucem; post eum Canonici parati, inde duo juniores Praelati, ac bulurn cum benedictione, et statim, si est in faldistorio, accedit ad quilibet eorum habebit penes se unum CapeS- ] ; dein duo seniores, et altare, ubi antequam a choro dicatur Kyrie eleison, deponet mitram, 1 lanum, superpelliceo indutum, qui de mitra serviet, et unum scuti- et stans versus altare, dicit intelligibili voce Pater noster. Si vero loco incedet Episcopus j ferum, qui cereum accensum portet ; ultimo erit in sua sede, surget, et deposita mitra, dicto ultimo Kyrie eleison, celebrans, inter duos assistentes, et ante eum Presbyter assistens versus altare dicet similiter Pater noster , quod secrete complendo, cottis. j indutus pluviali nigro, et alii Capellani cum ministrante eodem Presbytero assistente aspersorium, et elevantibus I 15. Cum pervenerint ad castrum doloris, seu locum destinatum hinc inde assistentibus oras pluvialis, Episcopus stans aspergit ter acolytho, defe- j pro absolutionibus faciendis, thuriferarius cum alio super Dannum nigrum, vel lecticam mortuorum: et reddito asper- 1 rente aquam benedictam, firmabunt se in capite loci a parte dextera sorio Presbytero, et ab | eodem accepto thuribulo, thurificabit eo ibunt pedes j acolythi vero ceroferarii ac Subdiaconus cum cruce ad modo, ter thuribulum ducens super pannum, vel lecticam, ministris ! loci et Subdiaconus cum cruce collocabit se in medio eorum : nisi oras ; pluvialis similiter elevantibus. Tunc accedent duo acolythi cum ] fiat absolutio praesente corpore, seu cadavere, quo casu Subdiaconus duobus candelabris et candelis accensis, et sistent ante pedes Epi- j cum cruce collocabitur ad caput Defuncti, quicumque ille sit, prout scopi, qui libro ex sibi per ministrum solitum in capite posito, leget j Romano. Versiculum Et | in Rituali ne nos etc. et alios Versiculos, et orationem Missae, j 16. Junior Praelatus sedebit in scabello in angulo castri doloris pro qua nullus tunc genuffectet, et in fine repetet Versiculum rI sinistrum, j ad pedem dexterum, alius post eum in angulo ad humerum quiem veternam l etc. et cantores dicent Requiescant in pace et Epi- , j t tertius in angulo ad pedem sinistrum, quartus, qui erit senior, in scopus tunc producet signum crucis versus pannum : inde, depositis sedebit in faldistorio j angulo ad humerum dexterum. Celebrans vero paramentis ubi fuerunt accepta, factaque oratione, discedit. j [ in capite loci in medio, ita ut crucem directe semper respiciat. 13. Si aderit in ecclesia lectus mortuorum, seu castrum doloris, I 17. Omnibus sic ordinatis, surget Celebrans, detecto capite, et Missa celebrata sit pro anima alicujus Summi Pontificis, vel S. i surgeritibus, Presbytero assistente ante pectus li- \ omnibus similiter R. E. Cardinalis, seu Metropolitani, aut Episcopi proprii, seu Im- 1 brum tenente, et incipiet in tono lectionis absolute orationem Non in- peratoris, | Regis, vel Ducis magni, aut Domini loci, conveniens est, tres in judicium etc., qua finita, omnes sedebunt, coopertis capitibus, ut fiant absolutiones apud castrum doloris, l tam ab ipso Episcopo incipient Responsorium Subvenite Sancti Dei etc.; tunc [ et cantores celebrante, quam ab aliis quatuor Episcopis, vel Pnelatis, si adsint; benedicta, et asper- | duo acolythi cum thuribulo, et navicula, et aqua

'1 .

140 CASREMONIALIS EPISCOPORUM 'M LIBER II. CAP. XII. 141

sorio,18.una cum Diacono accedent ad angulum dexterum capitis, ubil angulo22.ad dexterum pedem, faciet similiter, et in fine dicet Oratio- est dignior Praelatus, et se ad ejus dexteram collocabunt. gloria etc. j nem Absolve, qucesumus Domine etc. ut in resurrectionis Incepto Versiculo Requiem ceternam etc. acolythus dabit na-1 Demum cantato a choro Responsorio Libera me Domine de viculam Diacono, et ipse accedet cum thuribulo ante dictum dignio-| morte ceterna etc.. Celebrans ipse, imposito thure in thuribulo, ut rem Praelatum, qui ministrante Diacono naviculam, et dicente Be- 1 supra, dicto Pater noster, asperget et thurificabit lectum, prout de nedtcite Reverendissime Pater , imponet thus in thuribulum, moref primo et aliis dictum est; et in fine, dictis Versiculis, dicet Ora- consueto, dicens Ab illo benedicaris etc. producens signum crucis i tionem Absolve, qucesumus Domine etc. ut defunctis sceculo etc. et super incensum thuribulo impositum. Cum per chorum dicetur pri- I responso per chorum Amen, ipse Episcopus dicet Requiem ceternam | k mum Kyrie eleison, surgent omnes, detectis capitibus; et praedictus! I etc.; demum duo cantores dicent Requiescant in pace etc. dignior Praelatus voce intelligibili dicet Pater noster, quod secrete! 23. Quo dicto, receptis ab omnibus Praelatis mitris, seu biretis, | complebit: et interim, accepto aspersorio cum aqua benedicta dei I si mitris non utantur, omnes eo ordine, quo venerant, revertuntur manu Diaconi, asperget lectum circumcirca, ambulans, incipiens sacristiam, vel alium et ibidem depositis pa- a | I ad locum deputatum, sua parte dextera, ter aspergens quamlibet lecti partem lateralem; i l ramentis, quilibet recedit ad propria. Diacono a dexteris comitante, et fimbrias pluvialis sublevante : 24. Si loco quatuor adsint tantum Canonici, solus et J I: Praelatorum dum transibit ante alios Praelatos, illos salutabit; similiter Episcopus cruci | debet incensum benedicere ; nec aderunt Capellam de mi- reverentiam faciet, transiens ante illam ad pedes lecti. tra, et scutiferi qui ferant candelas; et tunc, cum quilibet facit suam 19. Postquam cum I aspersorio circumierit lectum, et ad locum I absolutionem, deponet biretum in manibus cujusdam clerici, sicut et suum redierit, reddit aspersorium Diacono, et is acolytho servienti | candelam. Si defunctus sit Episcopus, aut Praelatus Sacerdos, et cor- de aqua benedicta: ac ibidem |“ ab eodem capiet thuribulum, et lectum pus sit praesens, faldistorium Episcopi celebrantis parabitur ad pedes similiter circumcirca thurificabit, ter ejus, caput, ut in Rituali alias in qualibet parte laterali thu- | non vero ad Romano; semper para- ribulum ducens. bitur lecti, | ad caput seu castri doloris. 20. Cum redierit post thurificationem ad locum suum, ante sca- bellum stans, dicet Versiculos Et ne nos etc. et alios Versiculos, et Orationem Deus cui omnia vivunt etc. prout in Pontificali Romano. CAPUT XII. * 21. Qua finita omnes sedent - cum mitra, et cantores incipient Re- I sponsorium Qui Ldzarum Missae solemrii pro Defunctis Episcopus assistere potest cum cappa, vel cum pluviali resuscitdsti etc.; dum dicent Versiculum | |V nigro, seu violaceo. Confessio ubi fiat. Sedes parata sit ex panno violaceo. Ad Requiem ce ternam etc. ut supra, ministri accedent ad secundum di- | orationem, quo loco Episcopus genuflectat. Thurificatur post oblata a Presbytero gniorem Praelatum, sedentem in angulo ad sinistrum pedem, qui, i' assistente. Dicto Sanctus, ubi et quamdiu genuflectat. Quomodo procedatur ad imposito thure, ut de primo dictum Ii. sermonem, et ad absolutionem faciendam. est, deposita mitra, surget; et I- dicto a choro Kyrie eleison, omnibus similiter surgentibus, dicet Pa- i ter i Episcopus noluerit celebrare, sed hujusmodi Missae pro De- noster, asperget, et thurificabit lectum, ut supra, et demum di- functis, per alium celebratae, interesse, eadem norma in omni- cet Versiculos, et Orationem Fac qucesumus Domine etc., qua finita, servabitur, quae est in capite prcecedenti ipse omnes S bus expressa ; similiter sedebunt, et cantores cantabunt Responsorium D6- : vero Episcopus, cum cappa, vel cum pluviali nigro, seu violaceo, facta mme, quando | veneris etc. Tertius dignior Praelatus, sedens ad si- confessione cum Celebrante, ibit cum suis assistentibus ad sedem nistrum humerum, servabit | omnia, quae superius primus et secundus I suam, quae debet esse parata ex panno violaceo, non autem ex serico. servaverunt, et demum dicet Orationem Inclina, Domine, aurem 2. Cum Celebrans dicit Dominus vobiscum, ante Orationem, tuam etc. Qua similiter finita, quartus et junior Praelatus sedens in Episcopus veniet ad faldistorium ante altare, ibi ad Oremus genu- 142 CASREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. XIII. 143

flectet capite detecto, sic manens usque ad finem Orationis. Qua finita, redibit ad sedem suam, et tunc, et non prius, Presbyter assi- n Vesperis et Missis solemnibus in singulis Dominicis Adventus, stens ibit ad scabellum assistentiae. eadem omnia servabuntur, Episcopo celebrante, quae superius 3. Ad Offertorium Episcopus, more solito ministrante navicu- I expressa fuerunt, dum generaliter de his disseruimus, exceptis lam Presbytero assistente, imponet thus in thuribulum, dicens Per tamen infrascriptis. | intercessionem etc. et thurificatis Oblatis et altari, thurificabitur Ce < 2. Quia primum ecclesia, altare, et chorus simpliciori apparatu lebrans a Diacono et Episcopus a Presbytero assistente, more solito. I ornantur: item, celebrante Episcopo Missam solemnem, non erit 4. Dicto Sanctus etc. Episcopus ibit ad faldistorium, ubi ge- opus paramenta sacra pro Missa sumere in sacello, seu secretario nuflexus, \ permanebit usque ad Agnus Dei exclusive, et tunc redibit I supra memorato, sed apud sedem suam, ubi cappa indutus, incipit ad sedem, et dicet Agnus Dei etc. cum suis assistentibus, non per- Tertiam; et incepto primo Psalmo, sedet, accipit sandalia, legit Psal- cutiendo I pectus, nec fiunt in hac Missa circuli; et iterum ad Ora- I mos et Versiculos, ac orationes consuetas, et in fine cantat Oratio- tionem post Communionem redibit ad faldistorium, et genuflectet, I nem pro Tertia, Canonico Presbytero assistente, librum supra caput similiter omnibus genuflectentibus, quoties Episcopus genuflectet. canonicali. l' tenente in suo habitu 5. Finita Oratione, Episcopus redibit ad sedem, et non dabit 3. Subdiaconus cantaturus Epistolam, paulo ante quam Episco- benedictionem : nec publicabuntur Indulgentiae. sibi convenientia, : pus in chorum veniat, capiet omnia paramenta 6. Finita Missa, si sermo habendus sit, sermocinator accedet, praeter manipulum et planetam ante plicatam, quae capiet postea. et absque aliqua benedictionis petitione, facta tantummodo altari re- 4. Diaconi assistentes capiunt sua paramenta, idest planetam | verentia debita et Episcopo, ibit ad pulpitum, ubi sermonem reci- r ante plicatam supra cottam, vel rochettum circa finem Tertiae, an- tabit. Quo finito, si Episcopus voluerit ipse absolvere, deposita cap- Orationem, et cum eis Diaconus cantaturus ; tequam Episcopus cantet pa apud sedem, capiet amictum supra rochettum, sive supra cottarn, et j? Evangelium, qui accipit amictum, albam, cingulum stolam. si sit Regularis, crucem pectoralem et stolam, et demum pluviale assistentes parantur, assistunt Epi- | 5. Dum praedicti Diaconi nigrum et mitram simplicem, et omnia fient, quae superius in prae- in t? scopo duo alii Diaconi, illis proximi, in suo habitu canonicali, et cedenti capite dicta sunt. Si vero Episcopus absolvere ipse noluerit, eorum defectum, duo ultimi Presbyteri. vel p hujusmodi Missae non intersit, Celebrans, finita Missa, et lecto 6. Finita Tertia, praefati duo Diaconi assistentes cum Diacono Evangelio secundum Joannem, faciet omnia, prout in capite XXXVII cantaturo Evangelium, jam parati, revertuntur ad Episcopum, dum hujus lib. II. | lavat manus, ministrante Presbytero assistente in habitu canonicali.

i 7. Episcopus autem postquam laverit manus, more consueto, violacei coloris. l accipit paramenta consueta, quae esse debent Sub- CAPUT XIII. pectus ! diaconus et Diaconus capiunt manipulos et planetas ante in suis | plicatas, et tuite pariter omnes Canonici capiunt locis pa- Qiiie serva"da in Vesperis et Missis solemnibus in Adventu Domini. Episcopus, si Missam solemnem celebret, ramenta, ipsis convenientia, ejusdem coloris. paramenta apud sedem sumere potest. Subdiaconus | Epistolae, Diaconi assistentes, Diaconus t' au- Evangelii utantur planetis violaceis pli- 8. Episcopus ante Orationem dicit Dominus vobiscum, non catis ante pectus. Color paramentorum Episcopi et Canonicorum sit violaceus. tem Pax vobis. Subdiaconus, dum Episcopus celebrans cantat ulti- Episcopus in Missa non dicit | Pax vobis, sed Dominus vobiscum. Subdiaconus cantat Epistolam sine planeta. mam Orationem, deposita planeta, accipit librum Epistolarum, et Diaconus item Evangelium, sed cum alia convo- I luta. Subdiaconus reassumit planetam, post cantatam Epistolam, Diaconus vero l cantata Epistola, osculataque manu Episcopi, planetam reassumit. post communionem Episcopi. Quid pistandum ab Episcopo, si Missae assistat. 9. Diaconus, ante primum Alleluja post Graduale, deponit et Earamenta in tertia Dominica Adventus violacea sint, sed sumptuosiora. Diaco- | nus et Subdiaconus utuntur ipse suam .planetam, quae convolvitur, vel alia jam convoluta et dalmatica et tunicella in Dominica quarta Adven- t tus, si in ea occurrat Vigilia Nativitatis Domini. complicata super ejus sinistrum humerum ponitur, et sub ejus bra- | 144 C/EREMONIALIS EPISCOPORUM f LIBER II. CAP. XIV. 145 a p

vel quot erunt chio, stricte chordulis, ad id aptatis, colligatur, ne decidat, et sic praeparanda erunt sex vel octo funalia cerae albae, illuminandum permanet, quousque Episcopus sumpserit sacram communionem. necessaria pro consuetudine et dispositione loci ad ( super totidem cande- Tunc reassumit planetam ante pectus plicatam, deposita alia, qud : chorum et tribunam, seu presbyterium, quae erat super humerum sinistrum. Cetera omnia fiunt, prout in s«is| aequalibus inter se distantibus, colloca- \ labris ferreis magnis, spatiis locis explicatum fuit. praeparabuntur etiam aliquot parvae candelae albae pro Epi- buntur ; 10. Si vero Episcopus non celebret, sed intersit Missae solemni,? scopo et Canonicis cantaturis lectiones. eadem observantur, in collocari poterunt pa- quae cap. IX. hujus lib. II. de Missa solemini,, I 4. Super aliqua mensa separata ah abaco, quae coram Episcopo celebratur, dicta celebraturo, et pluviale al- sunt. I ramenta omnia pro Episcopo, Missam 11. In tertia Dominica observantur, nisi orationem in fine Nocturnorum. eadem quod paramenta; ? bum pulchrius pro eodem, cantaturo erunt altaris et Celebrantis adhiberi solent ! Missam, non aliquanto sumptuosiora, sed e Sed si Episcopus non erit celebraturus primam coloris violacei, in defectu pluviale; nam alius, rosacei; et ministri, videlicet Diaconus; : ibi praeparanda Missalia indumenta, sed tantum et Subdiaconus, utuntur dalmatica et tunicella; et idem in quarta! sive Praelatus, sive Canonicus, capiet para- | celebraturus Missam, Dominica, quando in ea inciderit Vigilia Nativitatis Domini; sed pa-i suis ministris; sed celebraturo Episcopo, ; menta in sacristia una cum ramenta sint coloris in sacristia pa- absolute violacei. In Collegiatis pariter idemi ipsi ministri, idest Diaconus et Subdiaconus, utique

observatur. ,1 in loco suo una cum ce- i rari poterunt: Presbyter autem assistens

| teris Canonicis in choro. 5. Item celebraturo primam Missam Episcopo, praeintonatur Hymnus Jesu Redemptor omnium etc. quem, dum Episcopus repetit, CAPUT XIV. i | manus, caput versus altare inclinans, ob reverentiam - elevat, et jungit • | . 1 I divinae Incarnationis. Missae solemnis celebrandae usus in Vigilia Nativitatis Domini, si occurrat in Domi- ante pui- nica. Vesperae solemnes statis horis ea die peragendae. Praeparanda pro Matuti- 6. Caeremoniarius, quoties ducit aliquem Canonicum | nis et Missa in nocte Nativitatis. Matutinum quomodo celebrandum. Episcopus lectionem, gerat manibus I pitum, seu legile nudum, ubi cantare debet quando, et a quibus accipiet sandalia. Nonam lectionem cantat. Ubi induatur parvam candelam, nec ab ipso legili longius discedat, donec cujus- paramentis Missalibus, et Matutinum perficiat. Quid in Missa de nocte cantanda | observare debeat. que Nocturni lectiones recitatae fuerint. | In tertio Nocturno, cum dicitur a choro Psalmus Misericor- | 7. n die Vigiliae Nativitatis Domini Nostri Jesu Christi, sive venerit dias Domini etc. si Episcopus est primam Missam celebraturus, duo | in Dominica sive alio die, celebrari solet Missa solemnis in pa-' I ex suis scutiferis, clericali habitu indutis, sine cottis, subeuntes

I ramentis illi sandalia, suble- violaceis, juxta regulas in praecedenti capite de Do- I' fimbrias cappae Episcopalis, imponent caligas et minicis cottis superin- Adventus traditas, hoc tantum excepto, quod Diaconus et I vantibus fimbrias in gyrum Capellanis, seu acolythis, Subdiaconus utuntur assistentes ad dalmatica et tunicella, prout in tertia Domi- I dutis ac genuflexis: interim accedunt duo Canonici nica Adventus. I Episcopum, necnon duo Capellani, alter de libro, alter de candela 2. Hora Vesperarum sustinent, ex quo ipse cantantur Vesperae solemnes pariter se- ; serviens; ac librum apertum ante Episcopum cundum regulas superius etc. et Psal- in cap. I. hujus lib. II. et sequenti de Ve- ! Episcopus legit Antiphonam Ne reminiscaris Domine speris positas. mum Quam dilecta etc. cum ceteris Psalmis, Versiculis, et Orationi- | 3. Nocte sequenti, hora competenti, prout ab Episcopo fuerit U bus, prout supra cap. VIII. hujus lib. II. §. VII. explicatum fuit. Qui- praeordinatum, celebrantur Matutinae, prout in capite V. ejusdem k bus per Episcopum lectis, duo illi Canonici assistentes ac alii mi- lib. II. de Matutinis dictum fuit. Haec tamen particularius in his Ma- p nistri recedunt. tutinis observanda erunt. Primo ultra luminaria solita altaris et abaci, 8. Diaconus et Subdiaconus ministraturi in Missa, nisi quis eo- e i

146 C^REMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. XV.

rum vel ambo sint cantaturi lectiones ultimi Nocturni, praeveniunt j omnino cantabit Episcopus in die, erit Indulgentia publicanda. Ce- ad sacristiam, ubi capiunt sua 12. paramenta. Advertatur tamen, ut tera omnia, ut in supradictis capitibus, tam celebrante, quam non tempus commode dispensetur, hoc est, ut finitis tribus Psalmis ulti- celebrante Episcopo, respective erunt observanda. mi Nocturni a choro, pariter Episcopus se expediat a lectione Psal- In Laudibus tandem, quae post hanc Missam solemniter morum et Orationum praedictarum ut praesto sit cap. VII. hujus- ; ad absolutionem j cantari debent, serventur omnia, quae in superiori Al vinculis peccatorum etc. dicendam, benedictionemque dandam met lib. II. praescripta leguntur. Canonico cantaturo primam lectionem tertii Nocturni. 9. Cantata nona lectione per Episcopum, ad quem iterum duo assistentes Diaconi in suo habitu chorali debent accedere, et Hymno

Te Deum laudamus '1 etc. per eum inchoato, eo modo, quo in dicto ? CAPUT XV. cap. 'E. lib. II. §. IX. de Matutinis dictum fuit, Episcopus descen- : dens paululum e sede, in 2. solemnitas servanda, plano solii pontificalis deponit cappam, et in festis a die Nativitatis ad Purificationem, major vel minor stans, Domini Episcopus Missae intersit, lavat manus, accedentibus tunc, et juxta qualitatem festi. In die Circumcisionis adjuvantibus Diacono et j 3. Epiphani», si poterit, ipse celebret. Hac die festa mobi- Subdiacono paratis; et ab eisdem paratus pluviali. In die induitur paramentis Missalibus, i aliis festivitatibus. I lia praenuntiantur post Evangelium. Servanda ab Episcopo in - e* ^Quanto celerius solito, praeter chirothecas, et annulum, et tu- nicellam, ac dalmaticam, et planetam, cujus loco induitur pluviali; i esta, quae occurrunt post diem Nativitatis Domini Nostri Jesu denuo sedem ascendit, ubi stans sine mitra, exspectat finem Hymni 4. Christi usque ad diem Purificationis Beatae Mariae Virginis, praedicti, qui decantari poterit prolixiori nota, et cum organi inter- magis vel minus solemniter, prout Episcopo j F celebrabuntur positione, ut commodius interim Episcopus et omnes Canonici in- J f videbitur, juxta qualitatem festi et consuetudinem loci. dui possint suis paramentis. Quo finito, accedunt duo Episcopus debet inte- acolythi cum f In die tamen Circumcisionis Domini, candelabris et cereis accensis, et medius inter eos, ; alter de libro | resse Missae, paratus cum pluviali. serviens Episcopo, adhaerente alio cum candela parva accensa, qui j In die vero Epiphaniae deberet ipse celebrare, si poterit, versus populum cantat Dominus vobiscum, aliquis deinde versus altare j quod valde conveniens esset. Quo die, cantato Evangelio, Oremus, junctis manibus, deinde Orationem Concede qucesumus etc. vel Beneficiatus, aut alius, juxta consuetudinem loci, : Canonicus, cum sua conclusione: et iterum repetito Dominus vel pulpitum, et ibidem po- vobiscum, dum % paratus pluviali, ascendet ambonem chorus cum organo prosequitur lente Benedicamus Domino/ t Deo f publicabit festa mobilia anni currentis in forma, prout in ] pulo grdtias ipse, , deposito pluviali, et stans, accipit tunicellam et dal- | Pontificali Romano. maticam, et sedens chirothecas; deinde stans planetam, et rursus In aliis vero festivitatibus praedictis poterit Episcopus inter- se ens mitram pretiosam, et ultimo loco annulum, demum accedit esse cum cappa, vel prout ipsi melius videbitur, et omnia serva- ad infimum gradum altaris pro Missa inchoanda. buntur, quae superius expressa sunt in praecedentibus cap. nempe 10. Quae Missa in omnibus et per omnia celebratur, prout in VIII. hujus lib. II. de Missa solemni per “Episcopum celebranda, et praedicto cap. VIII. hujus lib. II. explicatum fuit, excepto, quod IX. ejusdem libri de Missa , quce coram Episcopo celebratur. cum m Missa cantatur a choro Versiculus Symboli Et incarnatus est etc. Episcopus cum mitra apud sedem suam, et ceteri in propriis locis genuflectere debent usque ad terram, hac nocte et die se- quenti in Missa majori, prout etiam in die Annuntiationis. 11. Episcopus vero non sumet purificationem, et in fine post benedictionem non dabit Indulgentiam, quia in tertia Missa, quam 3

148 C^EREMONIALIS " LIBER II. CAP. XVI 149 EPISCOPORUM . 5. nicis Septuagesimae, Sexagesimae, vel Quinquagesimae, ut infra dice- 6. |'mus. Deputentur custodes, qui populum arceant, si forte tumul-

CAPUT XVI. * :iuosius irrueret, nec indecenter Episcopum opprimat. His praeordinatis, hora competenti Episcopus in sua cappa Quas praeparanda pro benedictione candelarum in festo Purificationis. Paramenta1 ecclesiam; et facta Oratione, ac- sint colons violacei. Ordo procedendi a Canonicis associatus, veniet ad per Episcopum ad benedictionem. Diaconi! et Subdiacom planetis plicatis ante cedet suam, ubi deposita cappa, accipit paramenta supra- pectus utantur. Quo ritu Episcopus benedi-1 ad sedem ctionem faciat. Quis Episcopo candelam benedictam tradat. Quo ordine Episcopus 1 dicta, suo ordine, afferentibus ea ab altari acolythis, seu ministris, candelas distribuat. Cantanda in ipsa distributione Praemittenda ante processio- nem. 1 cottis indutis; acceptoque pluviali et mitra, sedet. Interim Cano- Candelae quando accendantur. Ordo processionis. Paramenta Episcopi et I ministrorum pro Missa sint alba, in sacristia, si prope est, accipiunt nisi in Dominicis Septuagesima, Sexagesima nici omnes in locis suis stantes, seu Punficatl° occurrat. Missa quomodo . celebretur, assistente ? eis convenientia, prout superius declaratum fuit; Episcopo. Quid servandum, sacra paramenta 2. si Episcopus ipse celebret. eo excepto, quod Diaconi aut Subdiaconi non quidem dalmaticis et uia I pectus plicatis in hujusmodi officio utun- a Vigilia Nativitatis . tunicellis, sed planetis ante Domini nuilae occurrunt festivitates, haberi nequeant pro quae in Vesperis et tur, cum sit feriale ; et si commode paramenta Missis quoad caeremonias indigeant spe- ] | ciali omnibus Canonicis, quatuor, aut sex digniores saltem, induantur declaratione, cum ex regulis in superioribus Q capitibus I | traditis et aliis generalibus, in pluvialibus, ut ibidem dictum fuit. 3. quae libro superiori abunde explicata 1 I fuerunt, sumi possint: videndum est 7. Quibus paratis. Episcopus in dicta sua sede, deposita mitra, de festo Purificationis beate 1 | Mariae Virginis, in stans, benedictionem candelarum faciet, Capellano, qui ei de illo ser- quo plura adhuc, neque in Missali, I aut Pontili- j cali Romano declarata, vit, librum sustinente manibus; incipiens competenti voce in tono recensenda veniunt. 1 | Praeparanda igitur in primis erit feriali benedictionem dicit Dominus vobiscum, cum Orationibus, candelarum cerae albae ea co- i | pia, 4.quae sufficiens I prout in Missali, respiciens aliquantulum versus candelas. Cum in- videbitur pro ecclesiae qualitate, ac et Canonicorum, j aliorumque de gremio ecclesiae cipit ultimam Orationem, accedunt ad eum duo acolythi, unus cum numero, nec non et pro laicis, quibus | juxta j consuetudinem ecclesiae distribui thuribulo et navicula, alter vero cum vase aquae benedictae et asper- soleant. Hae omnes collocari 1 | poterunt super aliqua sorio. mensa inter • | altare et sedem Episcopi, ita ut Episcopus in sua sede stans, 8. Finita benedictione, Episcopus, ministrante naviculam Pre- commode possit eas aspergere et thuri- | ficare post illarum benedictionem. | sbytero assistente parato, qui tunc cum praefatis ministris accedit, Paretur etiam abacus, juxta imponit incensum in thuribulum, et benedicit more solito: deinde, consuetum, a latere Epistolae su- 3 | per quo ponantur, ultra duo candelabra cum accepto aspersorio de manu ejusdem assistentis, aspergit in medio, a luminaribus, et alia con- j I sueta et ordinaria, quae superioribus capitibus dextris, et a sinistris ter candelas, et ab eodem accipiens thuribulum, demonstrata fuerunt, f | nempe vas aquae benedictae cum [[simili modo ter illas thurificat; tum sedet accepta mitra, et dignior aspersorio, thuribulum cum navicula, 1 vasa ad abluendum manus Canonicus paratus accipit de manu sacristae sive camerarii candelam cum medulla panis, mantile ad extergen- | um, 1 mappa altera linea pulchre laborata pulchre ornatam, et cum debita reverentia illam osculatam dat in apponenda super gremio j | Episcopi, cum incipit candelas distribuere. I manu Episcopi, quam pariter osculatur; Episcopus vero illam tradit i Super altari alicui ex suis Capellanis tenendam prope altare. ponentur per sacristam | paramenta pro Episcopo, 1 suo ordine, colons violacei, 9. Tunc elevatis hinc inde fimbriis pluvialis Episcopi per Dia- videlicet amictus, alba, cingulum, crux | pectoralis, stola, pluviale et mitra simplex t conos assistentes, ponitur super ejus gremio per duos Capellanos : ipsum • vero altare habeat I i : ; duo pallia, videlicet mappa praedicta, et statim per Capellanos sive acolythos capiuntur alterum album, et supra illud i alterum viola- f ceum, removendum sive sacristae, alterius post processionem; nisi de mensa, de manu camerarii aut aut ad eam festum venerit in Domi- i |

I ii. — Carem. Efiscqp. , ,

150 C/EREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. XVI. \ 151

curam deputati, candelae grandiores pro Canonicis, et porrigunto i maxime de clero, nisi I a principio fuissent accensae ; et ordinatur per manus Diaconi assistentis ad sinistram Episcopi, qui illas con- ad ] caeremoniarium | processio circumcirca ecclesiam, vel alias juxta ri- tinuo ministrat Episcopo, eodemque tempore dignior ille Canonicus, j tum ecclesiarum, in | qua, post dictum a primo Diacono Assistente Pro~ pluviali indutus, facit reverentiam, primo altari, deinde Episcopo, J cedamus in pace, alta et sonora voce versus populum, | et responso ascendit ad eum, et accipit ab eo candelam, osculando illam et ma- : I a Choro In nomine Christi. Anien, ante crucem praecedit thuriferarius, num Episcopi reverenter : et tunc cantores incipiunt cantare Anti- ] et ante thuriferarium I cantores ; post thuriferarium duo acolythi cum

ad revelationem Gentium etc. i phonam Lumen candelabris et cereis i ardentibus, et inter eos medius Subdiaconus, 10. Similiter, et alii Canonici parati ordine suo, accipiunt can- j • paratus planeta ante pectus plicata super albam sine manipulo, por-

; delas : post eos Magistratus et Officiales majores civitatis, deinde j tans crucem; post crucem Beneficiati, et alii de clero cum cottis j alii Presbyteri, acolythi, et clerici de gremio ecclesiae, et Capellani j bini, et | post eos Canonici parati, pariter bini; et mox Episcopus Episcopi, cottis induti : demum alii nobiles civitatis, nisi adesset lau- j cum mitra, medius inter duos Diaconos assistentes paratos, plu- dabitis consuetudo, ut clerici omnes tam parati, quam cum cottis [ vialis latera elevantes, omnesque suas candelas accensas, manibus | acciperent candelas ante lafcos, quae servanda esset, et familiares : Propriis deferentes; Episcopus suam candelam sinistra gerit, et dex- ipsius Episcopi, et alii de populo, quibus et quot Episcopo placuerit | j tem benedicit. Quod si erit Archiepiscopus, crux portabitur solum- | dare; non tamen mulieribus, quae a seniore Dignitate, vel Canonico i | modo ante Canonicos tantum. cum cotta et stola parato, seorsum illas accipiunt. 16. Interea, dum fit processio, Canonicus, aut alius Missam cele- 11. Sed Canonici parati non genuflectunt ante Episcopum braturus cum Diacono et Subdiacono, capiunt sua paramenta I conve- quando capiunt candelas, sed tantum profunde inclinant: alii vero nientia, idest albi coloris et Diaconus et | ; Subdiaconus accipiunt dal- ecclesiastici cum cottis, et laici genuflexi, capiunt, et manum Epi- maticam et tunicellam; | pariter mutantur paramenta altaris et sedis scopi cum candela osculantur. episcopalis, et amovetur [ abacus, et loco illius ponitur mensula, ut su- 12. Interim aliquis de Capitulo, ad quem spectat, si Episcopo pra suo loco I dictum fuit esse faciendum, non celebrante Episcopo. placuerit, et sit consuetudo ecclesiae, seorsum distribuit candelas 17. Sed si hujusmodi Festum venerit in Dominica Septuage-

' minutiores populo utriusque sexus. 1 simse Sexagesimae, > vel Quinquagesimae, non mutantur paramenta 13. Finita distributione, Episcopus, portante lances nobili seu | altaris, nec Episcopi, sed remanent eadem violacea; et Diaconus et | scutifero, lavat manus more solito, prout supra de Missa dictum fuit, Subdiaconus utuntur | dalmatica et tunicella, quia fit de Missa de et amovetur de ejus gremio mappa praedicta, et interim cantores | Dominica, secundum regulam in Rubricis Missalis, sub hoc Festo cantant Exsurge Domine etc. cum Psalmo; et repetita Antiphona, positam, et candela; amplius non accenduntur neque ad Evange- ipse surget, deposita mitra, et versus altare cantat Oremus et sii lium, t neque ad elevationem sanctissimi Sacramenti.

fuerit post Septuagesimam, et non in Dominica, Diaconus assistens i 18. Finita processione, et Canonici chorum ingressi, deponunt a dextris dicit alta voce Flectamus genua et , omnes genuflectunt; i paramenta, et candelas exstinguunt. I alter a sinistris Levate et omnes surgunt, et Episcopus cantat Ora- ! 19. Episcopus vero, | cum pervenerit ad altare, ante infimum tionem Exaudi qucesumus ', Ddmine etc. cum sua conclusione, prout gradum, si Missa | fiat de festo, deponit pluviale et paramenta vio- in Missali, accedentibus acolythis cum candelabris, ut alias. lacea, et accipit alba, et incipit confessionem, 'ij stans • | a sinistris ejus 14. Qua finita sedet, et accipit mitram, et iterum imponit in-, Celebrans, aliquanto i retro ipsum Episcopum. Missa vero continua- censum in thuribulum, ministrantibus Presbytero assistente et aco- tur, prout in capite IX. hujus lib. I II. de Missa, quee coram Episcopo lytho, ut supra. celebratur, Vf £ excepto quod, dum inchoatur Evangelium, Episcopus et 15. Interim accenditur candela Episcopi, quam tenet ejus cu- omnes capiunt suas | candelas accensas in manibus usque ad finem bicularius, seu Capellanus, ut supra, et pariter omnium aliorum,:! Evangelii, et iterum ad elevationem sanctissimi Sacramenti eas te-

:

. . ; 1;

152 CiEREMONIALlS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. XVII. 153

nent accensas usque post communionem; si vero fieret Missa de 1 tibus Diacono et Subdiacono, benedicet candelas, prout in Missali, Dominica, ut supra, candelae non accenduntur. I et finita ultima Oratione, Celebrans, ministrante Diacono, imponet 20. Sed si Episcopus vellet etiam Missam celebrare, quod con- accipiet de manu ejusdem Dia- | thus in thuribulum ; quo imposito, venit, praecipue si festum Purificationis sit Titulus Ecclesiae, non| coni aspersorium cum aqua benedicta, et candelas asperget; et mox removetur abacus, et Episcopus stans, incipit Tertiam, ut alias, deiri- accepto thuribulo, triplici ductu illas thurificabit. Quo facto, retra- de accipit caligas et sandalia, legit Psalmos Quam dilecta etc. et hat se ante medium altaris, renes eidem vertens, et stabit medius omnes Orationes sequentes; tum lavat manus, et deposito pluviali, l inter Diaconum et Subdiaconum. cingulum album et stolam albam accipit, cingulo ac stola violaceis 2. Tunc primus Sacerdos de choro, sive Vicarius, sive Dignitas, depositis, tum tunicellam, dalmaticam, chirothecas, planetam, mi- vel candelis benedictis, illam cum debita | Canonicus, accepta una ex tram, annulum, et baculum pastoralem, ut supra in cap. XIV. §. IX. \ | reverentia deosculatam dabit in manu Celebrantis, qui illam tradet hujus lib. II. Vigilia Nativitatis Domini etc. Canonici etiam in de | T alicui Capellano tenendam ; et statim ministrante Diacono, ipse Ce- reditu a processione debent eo casu, depositis paramentis violaceis, '•] | lebrans stans, incipiet distribuere candelas, primo eidem digniori, accipere alba, et illa retinere per totam Missam. aliis | deinde Diacono et Subdiacono paratis, si sint Canonici ; mox om- 21. In reliquis, ut supra, et Missa celebratur cum caeremoniis | I nibus Canonicis per ordinem, habitu canonicali indutis, qui bini ac- et solemnitatibus, prout in capite VIII. hujus lib. II. de Missa so-j I cedant ad Celebrantem, et inclinati, ab eo candelas accipient, quas

lemni. Episcopo celebrante. } | acceptas deosculabuntur. a | - 3. Beneficiati vero, seu Mansionarii, et Clerici, et ceteri omnes CAPUT XVII. ] similiter bini accedent, et genuflexi candelas accipient, illas ac | etiam manus Celebrantis deosculantes. In Cathedralibus, absente Episcopo, et in Collegiatis, quae praeparanda pro benedi- I | ctione candelarum in festo Purificationis. Quis benedictionem faciat. Candels 4. inchoatur distributio candelarum, cantores incipient | | Cum quomodo distribuantur. Processio quomodo fiat. Candelae quando accendantur, j Antiphonam Lumen ad revelationem Gentium etc. I | t 5. Circa finem distributionis Magister Caeremoniarum curet, ut in altare, ut in bsente Episcopo, etiam Collegiatis paretur j accendantur candelae pro processione, quae fiat per ecclesiam, ut in I praecedenti capite dictum est : candelae vero benedicendae coi- j | praecedenti capite dictum fuit : et interim, dum fit processio, remo- locentur in : A cornu Epistolae super aliqua parva mensa ibidem 1 • veatur paramentum violaceum ab altari, et remaneat album, nisi ponatur vas cum aqua benedicta et aspersorio, ac thuribulum cum na- J hujusmodi festum venerit in Dominica Septuagesimae, Sexagesimae, | vicula et incenso ; et hora competenti, idest, dicta Tertia, Canonicus j vel Quinquagesimae, quo casu fiat, ut dictum est in capite prcece- hebdomadarius, sive Dignitas, vel alius ad quem de consuetudine Ec- | j ! denti. clesiae celebrare spectat, paretur in sacristia amictu, alba, cingulo, : 6. Finita processione, Canonici chorum ingressi, exstinguent stola, et pluviali violaceo, una cum duobus aliis Canonicis habitu dia- j candelas, et Celebrans, qui stat medius inter Diaconum et Subdia- conali et subdiaconali ejusdem coloris indutis, excepto manipulo, vi- j conum, ante infimum gradum altaris, facta debita reverentia altari

delicet cum planetis plicatis ante pectus ; et considentibus omnibus | et choro, retrahit se ad cornu Epistolae, ubi deposito pluviali capiet aliis Canonicis habitu canonicali indutis, hinc inde in locis suis, una | | planetam albam, seu violaceam, juxta regulam superius traditam, cum Beneficiatis, seu Mansionariis, et clericis, accedet dictus Canoni- \ | similiter et ministri dalmaticam et tunicellam ejusmodi coloris, et cus celebraturus cum ministris, et transeundo, salutat hinc inde cho- "j inchoabitur Missa, quae juxta solitum perficietur, in qua ; hoc solum rum, ac inde, facta reverentia altari cum genuflexione, si ibi aderit s erit speciale, quod Canonici, et ceteri de choro, dum cantatur Evan- sanctissimum Sacramentum, sin minus cum profunda capitis inclina- ' gelium, accendunt candelas, et illas accensas tenent usque ad finem tione, ascendet ad altare, et ibidem in corpu Epistolae stans, assisten- Evangelii, et iterum ad elevationem usque post communionem. 1|1

!' • C^EREMONIALIS EPISCOPORUM |. LIBER II. CAP. XVIII. 155

‘consuetis orationibus, stans apud sedem suam, accipit paramenta eodem ordine, quo in die Purificationis beatae Mariae Virginis di- CAPUT XVIII. ctum est; et pariter omnes Canonici capiunt sua, prout ibi dictum

fuit. Praeparanda pro benedictione cinerum in feria quarta initio Quadragesimae, Episcopo 5. Quibus paratis, Subdiaconus, qui est cantaturus Epistolam celebrante, | vel non celebranie, sed praesente. Quid observandum, si publice poe- J Beneficiatis ecclesiae, paratus planeta vio- nitentes expellendi sint. Diaconus et in Missa, sive alius ex Subdiaconus utuntur planetis plicatis ante | pectus. Ordo procedendi ad Ecclesiam, et benedicendi cineres, cantandi Oratio- lacea, ante pectus plicata, accedit ad altare cum debitis reverentiis; nes, et imponendi singulis eosdem cineres. Oratores Regum et Principum post i et capit vas illud cum cineribus, ambabus manibus, quod elevatum Canonicos paratos cineres accipiant. Magistratus et laici post omnes de clero, i Impositione cinerum - portat ante Episcopum, ubi genuflexus, illud retinet usque in finem expleta, . Episcopus lavat manus, et Orationem cantat. Mis- i sae hujus diei quomodo Episcopus assistat quoties, ubi, et quando genuflectat, distributionis, dexteram Episcopi. ; ; ad Quae observanda, si Episcopus velit solemniter celebrare. Capellano libro, et altero f 6. Tum Episcopus, accedente cum cum candela, assistentibus Diaconis, hinc inde, legit sedens Anti- uarta feria ante primam Dominicam Quadragesimae, quae, al phonam Exaudi nos , Domine etc. qua cum Psalmo repetita, depo- Cinerum aspersione, Cinerum appellatur, quia officium etj sita mitra surgit, et manibus junctis, dicit Dominus vobiscum, O- Missa est de feria, altare, et tribuna, et omnia simplicius Q j prout remus ac Orationes benedictionis cinerum, quae sunt quatuor, parantur, quam in festis solemnioribus ; et si Episcopus non sit Mis- 2. in Missali. sam celebraturus, nulla paratur mensa sive abacus a cornu Epi- 7. Quibus finitis, et jam ante eum stantibus, Presbytero assi- stolae, ut alias, sed tantum parva mensula a latere Evangelii, ubi i 3. stente parato, et acolythis cum thuribulo. navicula, et aspersorio ! ponuntur vasa pro abluendis manibus, cum mica panis, mappa pro 1 cum aaua benedicta, imoonit incensum in thuribulum, more solito abstersione '} manuum, et altera ponenda super genibus Episcopi in | distributione | aspergit, et thurificat cineres triplici ductu. cinerum ; vas autem aquae benedictae cum aspersorio 1 8. sine mitra, et sine bireto: et Canonicus celebra- et thuribulum cum navicula poterunt poni super angulo altaris; et 10.Tum sedet super eodem altari in medio ponitur parvum vas argenteum turus Missam, solus accedit ad eum, facta altari et Episcopo reve- 4. cura cineribus mundis ex ramis olivarum, benedictis anni praeteriti, com- rentia; et imponit cineres in caput ipsius sedentis, dicens Memento bustis : item paramenta pro Episcopo homo, auia pulvis es etc. suo ordine coloris violacei, i 11. prout in die Purificationis beatae Mariae Virginis, ita ut dictum vas 9. Quo facto. Episcopus accipit mitram; et extenditur super non cooperiant, nec impediant. eius gremio mappa munda per duos acolythos, et imponit cineres

In ecclesiis, ubi viget consuetudo expellendi solemniter poe- eidem Canonico celebranti, ante se inclinato, dicens Memento ho- nitentes, servetur forma in Pontificali Romano posita, praesertim in mo etc. ut supra. Celebrans, acceptis cineribus, sine osculo manus casibus gravioribus. [ Episcopi, revertitur ad suum locum. Hora competenti Canonicus celebraturus Missam cum Dia- Tunc incipiunt venire omnes Canonici parati ad capien- cono et Subdiacono capiunt paramenta violacea. Diaconus et Sub- - dos cineres, eodem modo, incipiendo a dignioribus, cum debitis | diaconus utuntur planetis ante pectus plicatis, et exspectantes ad- reverentiis altari et Episcopo; et chorus incipit Immutemur habitu | ventum Episcopi, sedent in aliquo scamno pro ipsis parato, ac viridi I etc. cum sequentibus. panno cooperto a latere Epistolae; cui advenienti assurgunt, et fa- Si quis Praelatus alias supra Canonicos stare vei sedere ciunt reverentiam, Canonicus celebrans videlicet, caput profunde soleat, ei dabit Episcopus cineres stanti; si aliquis Princeps, vel ; inclinando, ministri vero genuflectentes, si non sint Canonici. t Oratores Regum, vel Principum maximorum, aut Rerumpublicarum Episcopus associatur more solito ad ecclesiam, factisque |: liberarum laici adessent, capiunt hac die cineres post Canonicos 156 OEREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. cap. xviii. 157

paratos: 17. Magistratus vero, et Officiales, ac alii laici post omnes? rium, et genuflectit, retenta mitra, sic manens usque ad finem ver- de clero. | sus, genuflectentibus etiam Celebrante ac ministris altaris. 12. Quod sic observatur hac die et feria sexta in Parasceve Quo versu dicto, et non prius, Diaconus cum solitis mi- in adoratione crucis, ut ibi dicetur, ex antiqua laudabili ecclesiastica nistris, deposita jam planeta plicata, et eadem, vel alia jam invo- disciplina, propter humilitatem, super po- quae in hoc actu repraesentatur iis luta et complicata super sinistrum humerum, et stolam diebus. Ideoque promptius libentiusque laicis in his cedere debent sita, et sub ejus brachio stricte chordulis colligata, ne decidat, omnino ecclesiastici, prout etiam respective observatur per Impe- accedit ante ultimum gradum sedis Episcopi, et ab ipso sedente ratores, Reges, et Principes in capella Sanctissimi Domini Nostri I petit benedictionem pro Evangelio recitando; quo finito. Episcopus Papae. j deosculatur textum Evangelii, sibi a Subdiacono delatum, et adhuc | 13. Praelati, et stans sine mitra, assistente thurificatur. Canonici parati, capiunt cineres inclinati: re- I a Presbytero liqui vero, I 18. accedit, qui vel habiturus est, tam clerici quam laici, genuflexi; et omnes sine osculo Tunc sermonem concionem manus, cum et petit benedictionem et Indulgentias ab Episcopo et alia fiunt commode osculum exhiberi nequeat in hoc actu. | ; 14. Datis cineribus, I prout in cap. XXII. lib. I. de concionibus et sermonibus explicatum Episcopus sedens, in eodem loco, lavat manus, more solito fuit. ; mox deposita mitra, surgit, et cantat manibus 'i | 19. Finita Praefatione, dicto per Canonicis junctis, Dominus vobiscum, | et Episcopum cum Oremus, et Orationem Concede nobis, Domine etc. ad circulum venientibus Sanctus, Sanctus, etc. iterum Episcopus ad quam more solito veniunt duo acolythi cum cande- | descendit ad faldistorium, et ibidem genuflectit et deponit mitram, labris et cereis accensis, et finita Oratione, discedunt. | sic manens usque ad Per omnia scecula etc. ante Pax Domini etc., 15. Quibus expeditis, | si Episcopus rion est celebraturus Mis- sam, prout i et tunc mitratus revertitur ad sedem suam, et iterum deposita mi- regulariter hac die non solet, Canonici omnes deponunt tra, dicit Agnus Dei, cum Canonicis, qui similiter veniunt ad cir- sua paramenta Episcopus I ; autem retinebit sua paramenta, quod culos. Subdiaconus in hac Missa sustinet patenam, prout in aliis magis conveniens | est, vel illa deponet, et accipiet cappam, prout Missis, et Diaconus Subdiaconus magis I et cantaturi Evangelium et Episto- libuerit, observans tamen regulam superius traditam; et de- lam respective, deponunt planetam et osculantur manum Episcopi, scendens de sua | sede, faciet confessionem cum Celebrante; qua | prout in Dominicis Adventus. finita, revertitur ad suam sedem, ubi statim cum ministris et eae- \ 20. Post | Communionem, antequam Celebrans dicat Dominus remoniis solitis imponit incensum in thuribuium, et thurificatur al- 1 vobiscum. | Episcopus iterum descendit ad faldistorium, permanens tare per Celebrantem, et mox ipse Celebrans. 1 I genuflexus, ut supra, ad omnes Orationes, quae post Communionem 16. Tum Episcopus legit Introitum ex libro, et dicit Kyrie f dicuntur. Dicta ultima post Communionem, Diaconus vertit se ad eleison, cum Canonicis in circulo stantibus; et Celebrans in Missa 1 t populum, et dicit Versiculum Humiliate capita vestra Deo, Episco- dicit tres Orationes, prout in Missali, in «quali cantu feriali 3 : et I P° et abis genuflexis manentibus et capita inclinantibus: finita ul- antequam dicatur Dominus vobiscum , ante primam Orationem, Epi- tima Oratione, Episcopus cum mitra revertitur ad sedem suam, et scopus descendet e solio ad faldistorium, in quo, simul ac eo per- : ibidem dat benedictionem solemnem more solito. venerit, deposita mitra, genuflectet ad Oremus , omnibus pariter 21. Quae dicta sunt superius circa genuflexicnes ad Orationes cum eo genuflectentibus, exceptis Celebrante, et post Praefationem, Diacono et Subdia- i | servabuntur in omnibus aliis Missis ferialibus, cono, qui in hac Missa non genuflectunt, tempore nisi ad Versiculum Adjuva | Quadragesimae et Vigiliarum, praesente Episcopo. nos Deus, etc. ut infra dicetur. Dicta ultima Oratione, Episcopus 22. Si vero Episcopus vellet hac die solemniter celebrare, fi- j surgens, et accepta mitra, redit ad sedem suam, et nita Oratione post cinerum aspersionem, sedet aliquantulum, iterum antequam S f et mox inchoetur Versiculus Adjuva nos Deus, etc. descendit ad faldisto- £ surgens sine mitra, incipiet Deus in adjutorium etc. pro Nona; et

\ LIBER ii. CAP. xx. 159

cum inchoatur Psalmus Mirabilia testimonia tua mi- A etc. sedet cum quam in Missa cum planetis plicatis, quas, quando tempus erit, in tra, et legit Psalmum etc., ei- i Quam dilecta et interim imponentur Missa deponent, et reassument, juxta regulas traditas in capitibus dem sandalia, Canonicis et aliis omnibus remanentibus paratis. 1 de Dominicis Adventus et de Dominicis Quadragesimae. 23. Finita Nona, ut alias, Episcopus lavabit manus cum csere- 1 4. Vas cum cineribus collocabitur super altare a latere Episto- moniis consuetis, prout finita Tertia in aliis Missis, per ipsum cele- J lae, vas autem cum aqua benedicta et aspersorio, ac thuribulum brandis; et dum lavat manus, accedet Presbyter assistens cum plu- I cum navicula et incenso, ponentur in angulo altaris super parva viali, et adjuvabit, incipiendo servire Episcopo in officio assisten- J mensa. Celebrans, stans in cornu Epistolae, benedicet cineres, prout tiae. Lotis manibus. Diaconus Evangelii et Subdiaconus parati usque 1 in Missali, et imponet incensum, et illos ; asperget aqua benedicta, ad planetam exclusive absque manipulis, induent Episcopum para- i v et thurificabit, prout de candelis dictum fuit. Et similiter, finita mentis Missalibus, adjuvantibus duobus Diaconis assistentibus, cum | 1 benedictione, medius inter Diaconum et Subdiaconum stabit, et planetis plicatis pectus. ante 1 Diaconus cineribus. | tenebit vas cum 24. Parato Episcopo, Diaconus et Subdiaconus capient plane- \ 5. Tunc accedit dignior Sacerdos de choro, et cineres Cele- tas plicatas et manipulos pro Missa, et fiet processio ad altare, et j s branti, capite inclinato, imponet, dicens Memento homo, quia pul- inchoatur Missa, in qua omnia servantur, quae in cap. VIII. hujus \ [ vis es etc. et statim Celebrans eidem digniori stanti, capite similiter lib. II. de Missa solemni, Episcopo celebrante , explicata sunt, ex- I inclinato ante ipsum Celebrantem, cineres imponet; f mox Diacono ' ceptis his, quae hac die particulariter facienda sunt, ut supra nar- j S et Subdiacono paratis, si sint Canonici, et ceteris Canonicis per ratum est. j ordinem; qui omnes in habitu canonicali, capite inclinato, stantes, 25. | Ante primam Orationem Episcopus non dicet Pax vobis, i ; a Celebrante cineres accipient; Beneficiati, seu Mansionarii, et cle- sed Ddminus vobiscum , et cum dicitur Versiculus Adjuva nos Deus rici, j ; et ceteri omnes, genuflexi. etc. Episcopus genuflectet, non in faldistorio, sed apud sedem suam. | 6. Finita distributione, | Celebrans, deposito pluviali, lavabit ma- In reliquis2. omnia fient, ut supra explicatum est, et prout dicitur | : nus private in angulo altaris, et statim, accepta planeta in plano in dicto cap. VIII. de Missa solemni, Episcopo celebrante. ad cornu Epistolae, incipiet et prosequetur Missam, prout in Mis- sali, servatis circa genuflexiones, 3. ad Orationes, et ad Versiculum Adjuva nos Deus etc. omnibus, quae in prcecedenti capite expressa

CAPUT XIX. : sunt. j 7. Post Evangelium fiet sermo, seu habebitur concio, nulla ta- In Collegiatis, et absente Episcopo, Feria quarta Cinerum, Celebrans et ministri, -| men petita per sermocinaturum benedictione. ubi quibus et paramentis induantur. Quae praeparanda ab acolythis super altare, j Ordo benedicendi cineres et eos singulis imponendi. j 4 adem omnia, quae superius in praecedenti capite expressa sunt, CAPUT XX. j exceptis his, quae ad Episcopum pertinent, praeparentur et j serventur, absente Episcopo, Quae observanda sint in Dominicis Quadragesimae circa altarium, ecclesiarum, mini- E et in ecclesiis Collegiatis, paucis i strorum ornatum, caeremonias Missae et cantum. infrascriptis mutatis. I

Nam Celebrans parabitur cum ministris in sacristia, et ac- i n Dominicis Quadragesimae eadem omnia serventur, tam circa cedet ad altare cum debitis reverentiis, ut dictum fuit in cap. XVII. j ornatum ecclesiae et paramenta altaris ac ministrorum, quam hujus lib. II. de festo Purificationis B. Marice Virginis, absente Epi- j I circa caeremonias in Missa, quae superius expressa fuerunt in scopo. cap. XIII. hujus lib. II. de Vesperis et Missis in Dominicis Adven- Ministri vero erunt hac die, tam in benedictione cinerum | tus, sive ab Episcopo, sive ab alio, praesente Episcopo, celebrandis. 1 :

3. II. CAP. XXI. 161 160 C®REMONIALIS EPISCOPORUM i f LIBER

ponentur eadem paramenta pro Episcopo, 2. Quae autem ibidem dicta sunt Super altari etiam de Dominica tertia Adventus^! 4. eodem ordine, ut ibi dictum fuit: ante altare pallium violaceum, circa paratnenta altaris et ministrorum, observantur eodem moddjl populi pressuram in quarta Dominica Quadragesimae. Custodes etiam, si opus erit, adhibeantur, qui 3. primas cohibeant. Ad autem Vesperas Dominicae, quae de Passione di- ordine, cum citur, cooperiantur, Episcopus hora competenti, eodem modo et antequam officium inchoetur, omnes cruces et l cappa veniet ad ecclesiam, orabit, ascendet ad sedem suam, capiet imagines Salvatoris Nostri Jesu Christi per ecclesiam; et super I 1 explicatum fuit. altare nullae ponantur imagines Sanctorum. paramenta, et pariter Canonici, prout ibidem latius | prout in Missali, 4. Cantores vero Quibus expeditis, cantatis Epistola et Evangelio, ab hac Dominica Passionis usque ad Gloria I quae in excelsis ab iis ministris, qui in Missa ministraturi sunt; et iis omnibus, Deo Sabbati Sancti, excepto hymno angelico feriae quin- | | k cantantur ab Episcopo in sua cathedra sedente, lectis, adhuc stans tae in Coena Domini, utantur cantu Gregoriano vel figurato poly-l phono. 4 H in sua sede sine mitra, incipiet benedictionem palmarum, manibus junctis, dicens Dominus vobiscum, Capellano librum sustinente; deinde cantans Orationes, et in tono feriali incipiens ab ea, vide-

: y licet Auge fidem etc. tum Praefationem, et alias quinque Orationes sequentes. CAPUT XXI. 1 | I 3 qui per oliva. f 5. Cum dicitur quinta Oratio, videlicet Deus, ramum etc. accedunt duo acolythi, unus cum thuribulo et navicula, Ordo Officii in Dominica 2. Palmarum. Altaris ornatus qualis esse debeat. Praeparanda pro benedictione palmarum. Quis earum ' alter cum vase aquae benedictae et aspersorio, ad Episcopum cum ornatus. Ordo in benedictione et dis- | tributione earum servandus. Palma Episcopo, a quo et quomodo tradenda. Ordo 1 debitis reverentiis; qui, dicta per eum sexta Oratione, videlicet processionis et Missae hujus diei. Numerus, et munus eorum, qui cantaturi sunt : Benedic, qucesumus Domine etc. imponit thus in thuribulum, cum Passionem. Quomodo assistentes ad Passionem stare debeant. Ritus cantandi solita benedictione aspergit palmas, et thurificat, ministrante Pre- verba Altera autem die in tono Evangelii. j tono sbytero assistente parato, ut ibi ; tum adhuc stans eodem vocis fficium in dicit Dominus vobiscum, et septimam Orationem, videlicet Deus, qui Dominica Palmarum, hoc est benedictio et distri- 1 Filium tuum, etc. qua completa, sedet, et accipit mitram. butio illarum, ac deinde processio, simile est fere in omnibus 6. Tunc dignior ex Canonicis praebet ei palmam pulchriorem, O officio, quod fit in die Purificationis beatae Mariae Virginis, in acceptam de manibus sacristae, vel alterius ad id deputati, oscu- benedictione et distributione candelarum, et demum in proces- sione. Remissius lando palmam et manum, quam Episcopus tradit tenendam alicui tamen aliquanto hac die paratur altare et tribuna, 1 refert, dicta palma pro commoditate Epi- quam illa. | N suo Capellano: nec an scopi sit brevior, vel longior ceteris, dummodo sit pulchrior ornatu Praeparentur igitur in mensa apud altare et sedem Episcopi, ut ponitur deinde mappa per acolythos ex abaco allata, super gremio de candelis dictum fuit, palmae seu rami olivarum benedicendi, inter quos, si palmae I Episcopi quam ipsi hinc inde genuflexi, tenent usque ad finem dis- haberi non possent, ornentur et aptentur ali- quot ex dictis ramis I tributionis palmarum; et elevantur hinc inde fimbriae pluvialis ipsius olivarum, flosculis, et parvis crucibus de pal- marum foliis per Diaconos assistentes. Episcopus tunc incipit palmas distribuere compositis, ut speciosiores ceteris appareant, pro Epi- | scopo, Canonicis, Canonicis et aliis eodem ordine, prout de candelis dictum fuit, et et Magistratibus; et saltem palmae perquirantur | pro Episcopo, chorus tunc incipiet Antiphonam Pueri Hebrcedrum etc. Praelatis, et majoribus Magistratibus, aut aliquibus | magnis 7. Finita distributione, Episcopus more consueto lavat manus, viris, si aderunt. Abacus quoque a latere Epistolae, ea om- | nia, accedunt ad eum duo acolythi ceroferarii cum candelabris, ac cereis quae in dicta die Purificationis beatae Mariae Virginis enumera- vimus, continens, accommodetur. accensis; ipse vero, deposita mitra, surgit, et cantat ex libro Do- 162 CSREMONIALIS EPISCOPORUM Jj LIBER II. CAP. XXI. minus vobiscum, deinde Orationem ultimam, videlicet Omnipotens 1 Christi, sequentibus tribus Capellanis cum cottis sine candelabris, sempiterne Deus etc. 1 et sine incenso; et factis altari et Episcopo debitis reverentiis, ac- 8. Qua finita, sedet, accipit mitram, ponit thus in thuribulum, | cedunt ipsi tres ad osculum manus Episcopi, eodem ordine ; nullam ministrantibus Presbytero assistente et acolytho et dicto per pri- ; | tamen petunt benedictionem; deinde descendunt ad locum, ubi can- mum Diaconum Procedamus in pace, ordinatur per caeremoniarium j tant Passionem versus cornu Evangelii, seu in pulpito, secundum processio circum Ecclesiam eodem ordine, prout ibi dictum fuit, et I consuetudinem ecclesiarum. Et Capellani tres antedicti stant contra omnes gerunt suas palmas in manibus; Episcopus autem illam sini- j illos, quorum qui est medius, tenet librum, quem inter se mutuant stra defert, et dextera benedicit. Exire debet processio extra por- j aequali spatio, dum recitatur Passio, prout caeremoniarius eos prius tam ecclesiae; et antequam crux processionis ingrediatur dictam J admonuit, et in ipso actu, cum tempus est, eisdem significat nutu. portam, praeveniunt aliqui cantores, illam ingredientes, et mox clau- 1 16. Cum Passio inchoatur. Celebrans cum suis assistentibus dentes, et versus ipsam processionem cantantes Versiculum Gloria , \ legit Passionem, tenens palmam in manibus, et stans in cornu Epi- laus, et honor etc. respondentibus aliis cantoribus extra portam, 1 stolae : et Episcopus et omnes surgunt, detecto capite, palmas ma- prout traditur in Missali. 1 ; nibus tenentes usque ad finem Passionis, in qua, dum recitatur Jesus 9. Cantatis omnibus Versiculis, vel eorum parte, prout tempus j autem exclamans voce magna, emisit spiritum. Episcopus in sua et occasio postulabit, Subdiaconus portans crucem tangit cum illius j sede et omnes in suis locis genuflectunt, etiam ipsi cantores et hasta portam, quae statim aperitur, et processio ingreditur, choro | Capellani deinde surgunt, et is, qui Evangelistam agit, perficit cantante Antiphonam Ingrediente ; Domino etc. . f suam lectionem, iisdem comministris astantibus, ut prius; qua fi- 10. Interim Canonicus, Missam celebraturus, cum Diacono et \ nita, Episcopus sedet et accipit mitram, deposita palma. Subdiacono debent esse parati : et remota mensa, Canonici, ingressi 3 17. Tum Diaconus Evangelii, deposita planeta, eaque sive alia chorum, deponunt paramenta et palmas, quas resumunt, dum can- jj duplicata super humerum sinistrum posita et sub brachio dextero tatur Passio et Evangelium. | colligata, portat librum ad altare, mox vadit ad osculum manus 11. Proceditur ad Missam, et omnia observantur, prout in dicta i Episcopi, ducente caeremoniario, et revertitur ad altare, dicens ge- die Purificationis beatae Mariae Virginis dicitur, sive celebraturus ’ sit nuflexus Munda cor meum, etc. Episcopus, sive non, ut ibi. J 18. Interim Episcopus, ministrante acolytho vel 12. caeremoniario, Differentia erit tantum, quod Diaconus et Subdiaconus hac ] ac Presbytero assistente, imponit incensum die more consueto. utuntur planetis ante pectus plicatis, et observant regulam, illas 1 15. 19. Diaconus cum libro ante pectus, praecedentibus thurifera- deponendo et accipiendo, prout supra in cap. XIII. hujus lib. II. \ rio et duobus acolythis sine candelabris, subseauente Subdiacono, de Vesperis et Missis in Dominicis Adventus, dictum fuit. ] petit benedictionem, incensat librum, et cantat Evangelium Altera 13. Cum Subdiaconus in Epistola pronuntiabit verba illa Ut in 1 autem nomine die etc. JESU omne genu flectatur. Episcopus et omnes usque ad 1 20. elevationem terram Ad solus Episcopus tenet palmam: cetera fiunt, genuflectunt, et permanent genuflexi usque ad illa verba Et l ut in aliis Missis. infernorum inclusive. Tres, qui Passionem sunt cantaturi, dum cantatur Episto- = la et Tractus, parantur amictu, alba, cingulo, manipulo, stola ab j humero sinistro pendente, coloris violacei, in sacrisfia; et circa fi- i nem Tractus procedunt a sacristia hoc ordine. Antecedit caeremoniarius, tum ille, qui Evangelistae perso- j nam agit, portans sibi librum, deinde, qui Turbarum, ultimo, qui 1 1

k 6. Postquam Episcopus | aliquantulum quieverit in sua sede, sur- git, | surgentibus omnibus, et detecto capite, dicit versus altare se- CAPUT XXII. | crete Pater noster, Ave Maria et Credo, usque ad finem: tum sibi ipse caput tegit eodem caputio, et sic stat, Altaris ornatus ac quousque ad ejus nutum cereorum numerus et qualitas pro Matutinis tenebrarum. Archi- episcopus et Episcopus chorus dixerit Antiphonam Zelus domus tuce etc., quomodo ad Ecclesiam accedant pro peragendis Matu- 1 | qua finita et iri- tinis tenebrarum. Ordo inchoandi Matutini, dicendarum Lectionum, et exstin- i cepto Psalmo, sedet, et Capellani aptant fimbrias cappae; similiter guendi cereos in triangulari candelabro. Quando et quomodo abscondatur I Canonici et alii extremus | omnes sedent. cereus triangali. Quomodo terminetur Matutinum. Episcopus extremam | 7. Finito quolibet Orationem dicit. Fragor quando fiat. Sedes Episcopi, | ;. . Psalmo, Caeremoniarius, vel aliquis Capella- altare, tota tribuna et 'I pavimentum in his tribus Matutinis sint denudata. Qua hora officia 1 nus accedit, cum debitis hxc perfi- | reverentiis et cum instrumento apto ad cienda sunt. exstinguendum, ad candelabrum triangulare, 2. | et exstinguit cereum in

: illius extremitate positum a latere Evangelii; deinde in fine alterius ost Dominicam Palmarum nullae occurrunt solemnitates, quae j Psalmi alterum ab alio latere, et sic successive alternatim ab utro- 3. indigeant speciali declaratione ante officium tenebrarum Que latere, : J I singulos cereos exstinguit in fine cujuslibet Psalmi, nam licet tam P tertia et quarta feria celebrari soleat sole- Missa | primi quam sequentium Nocturnorum et mnis, et I Laudum. infra eam decantari Passio Domini Nostri Jesu Christi, ce- | 8. Finita [ Antiphona tertii Psalmi in quolibet Nocturno, lebrabitur secundum ritum post 4. et caeremonias, quae observari solent in 1 Versiculos Episcopus surgit, surgentibus omnibus, diebus ferialibus, | caput detegit, et prout superius declaratum fuit, praesente, vel ab- finito Responsorio, dicit secrete totum Pater sente noster, ut prius; quo Episcopo. i | finito, | tecto capite sedet, sedentibus omnibus. Passio autem recitabitur, prout in praecedenti Dominica di- j L 9. Tunc cantores accedunt, cum debitis reverentiis ctum fuit, altari et Epi- tam quoad habitum et numerum ministrorum, quam f S C°P°> ad legile praeparatum in medio chori, quoad5. alias fi. seu ad locum consue- caeremonias. /| toni, secundum consuetudines ecclesiarum, et ibi cantant Lamentatio- Ipsa vero quarta feria hora vigesima | prima, vel circa, Epi- i nes, quibus finitis, ac factis reverentiis altari et Episcopo, recedunt. scopus veniet cum l cappa ad ecclesiam, sequentibus Canonicis: et j 10. Lectiones secundi et tertii Nocturni cantant vel ipsi can- ingrediens ecclesiam cooperit sibi caput | caputio cappae; et si erit \ tores, vel Canonici pro more ecclesiarum, incipiendo Archiepiscopus, non defertur | a junioribus, crux ante eum in Matutinis horum 1 t singuli singulas. trium dierum. j 11- Benedictus I Ad Episcopus surgit, detecto capite, surgentibus Ecclesia autem, tribuna, altare et sedes Episcopi poterunt j omnibus, remanere et cum dicitur Versiculus Ut sine timore etc., caeremonia- parata, prout fuerunt Dominica praeterita, seu | aliquanto I rius seu aliquis I Capellanus cum instrumento apto exstinguit parcius vel remissius, et a latere singu- Epistola ponitur candelabrum j Iatim ad quemlibet Versiculum singulos cereos altaris, triangulare, accommodatum | alternatim in- ad sustinendos quindecim cereos oene 1 cipiendo a cornu Evangelii, et pariter omnia alia communis, singulos | luminaria, si qua ponderis unius librae, vel circa qui paulo ante 1 : sunt Per ecclesiam, exstinguuntur, praeterquam ante adventum Episcopi accenduntur simul | sanctissimum cum cereis altaris, ex eadem l Sacramentum, ita ut in fine Benedictus cera communi. ~ reperiantur omnia exstincta. J | I 12. Cum repetitur Antiphona post Benedictus, Episcopus, factis solitis caeremoniarius, orationibus, sibi ipsi i trahens cappae sive I alius Capellanus, removet ex candelabro triangulari caudam per terram, accedit ad suam sedem, unicum ce- nullo sibi tunc I Canonico reum accensum, in assistente, sed summitate trianguli positum, eumque accensum: tantummodo aliquibus Capellanis 'j cum cottis circa etevata manu, eum sustinet super cornu Epistolae altaris; et stantibus. Quod si magis placeret accedere I cum in- ad chorum apud Ca- I ehoatur Christus factus nonicos, esset est pro nobis etc. illum sic accensum laudabile. j | abs- I condit retro Altare, vel alio modo. t; ' '>

i 2 — Ccsrem. i' Efiscof. , a1

CiEREMONIALIS EPISCOPORUM ;jl IgO I LIBER II. CAP. XXIII. 167

praedicta Antiphona repetitur, de- 13. Episcopus autem, dum sionem sanctissimi Sacramenti, et Mandatum pertinent; cetera Christus factus est etc. genuflectit i scendit a sede, et dum inchoatur namque in Pontificali late explicantur, unde sumi possunt. super faldistorio praeparato ante altare, omnibus genuflectentibus, 1 |{ 2. Praeparandum igitur ornandumque erit aliquod sacellum in- silentio Pater noster mox Psalmum Mi- et postea chorus incipit sub tra ecclesiam, quo pulchrius magnificentiusque poterit, multis lumi- sed flebili voce. « serere mei Deus etc. modulata, nibus ornatum, in quo post Missam hujus diei recondendum sit san-

14. Quo finito, Episcopus genuflexus, ac capite aliquantulum ! issimum Sacramentum : et in eo altare cum sex candelabris ac inclinato, vel ex libro, vel memoriter recitat clara voce Orationem i- cereis. qucesumus etc. usque ad Qui tecum exclusive, quod secrete Respice, j f 3. Praeparetur etiam baldachinum album perpulchrum, thuri- complet. 4 bula duo cum navicula, velum unum parvum pro Sacramento, alte- caeremoniarius manu scabellum seu j 15. Qua Oratione finita, |rum magnum et amplum, quod circum humeros Episcopi ponetur, librum percutiens, per breve spatium, strepitum fragoremque facit, | Idutn Sacramentum portabit; et ambo haec vel sint sericea, vel aurea- ceteris similiter fit, donec caeremoniarius cereum praedictum ac- et a ta, aut pulcherrime ornata; calix item amplior et pulchrior ceteris, censum, qui fuerat absconditus, in medium proferat, quo prolato, • § ubi sacratissima hostia reponetur; funalia, seu candelae cerae albae

: omnes cessare debent a strepitu. 1 in numero sufficienti pro Canonicis et clericis ; una inter eas picta strepitu, Episcopus et omnes surgunt, et recedunt 16. Finito et ornata pro Episcopo, quam unus ex suis Capellanis vel scutiferis j

venerant. .4 eodem modo et ordine quo deferat in processione, accendendae: item duae hostiae consecrandae; in duobus sequentibus Matutinis tene-| 17. Eadem servantur item vas argenteum seu aureum cum multis particulis consecrandis, tantum excepto, quod altare, sedes episcopalis, et tota brarum; hoc j pro communicandis Canonicis et clero. poterit in pavimentum sint penitus denudata:: tamen j tribuna, ac 4. Summo mane Episcopus, si ipsemet erit celebraturus, veniet sede Episcopi adhiberi pulvinar, pro ejus commoditate, si voluerit; J ad ecclesiam ordine consueto cum cappa, associatus a Canonicis, pa- et advertatur, ut officium perficiatur hora tarda, hoc est, sole oc- J rabitur in sacristia vel secretario, ut alias; et interim, dum dicetur cidente. i Nona, capiet sandalia, leget Psalmos sine Gloria Patri, et in fine cum I dicitur a choro Christus factus est etc. genuflectet ante altare, et finito Psalmo Miserere mei Deus etc. genuflexus, dicet Orationem CAPUT XXIII. | Respice qucesumus Domine etc., mox redibit ad sedem, deponet cap- | pam, lavabit Quae praeparanda sint pro Missa et Officio feriae quintae in Coena Domini. Sacellum J manus, accipiet paramenta alba, ut alias; et cum eo j pro recondendo sanctissimo Sacramento, et altare, quomodo ornandum. Quo 1 parabuntur Canonici; et perficiet, si volet, ea, quae supra dicta sunt, | ordine Episcopus ad ecclesiam hac die procedat. Altera ex duabus Hostiis con- secundum Rubricas Pontificalis Romani circa reconciliationem Poe- secratis, quando et quomodo reponatur. Communio generalis totius cleri fiat. | nitentium et altare post Communionem, et perficiendi Missam hujus Oleorum consecrationem ; procedetque in Missa cum Ritus genuflectendi apud | diei. Ordo inchoandae processionis, ponendi incensum in thuribulis, tradendi per solitis caeremoniis, et | prout in Missali Romano, et ut dicitur in ca- sanctissimum Sacramentum in manibus Episcopi. Quomodo in pro- Diaconum pite s VIII. hujus lib. II. de Missa solemni etc. epi- cessione procedatur, et sanctissimum Sacramentum collocetur. Benedictio ; scopalis quando danda. Si Episcopus non celebret, ille tamen sanctissimum Sa-\ 5. Paulo ante communionem, caeremoniarius vel aliquis Ca- cramentum ad praestitutum sacellum deferat. i pellanus portat ex abaco ad altare supradictum calicem magnum va- cuum, et dicta duo vela; sumptaque communione | Corporis et San- uia hac die plura occurrunt officia in Ecclesia Dei peragenda, tguinis, antequam se purificet Episcopus, reponet sanctissimum Sa : scilicet, Poenitentium reconciliatio, Oleorum consecratio, in ; cramentum Calice; quem Diaconus palla et patena desuper po- Missa, processio, ac repositio sanctissimi Sacramenti, ac de- sita, ac demum velo Q serico cooperit, et in medio altaris collocat re- ad Missam, proces- mum Mandatum ; subjungimus ea tantum, quae verenter. , , J

LIBER II. CAP. XXIII. 168 C^REMONIALIS EPISCOPORUM 1

vero cum Sacramento surgit, et statim cantores incipiunt Hymnum 6. Deinde antequam purificet, communicat primum Diaconum Pange lingua gloriosi etc. Ministri assistentes hinc inde elevant fim- et Subdiaconum, deinde omnes Canonicos paratos, et alios Sacer- brias anteriores pluvialis. Caeremoniarius vero, vel aliquis Capella- dotes de ecclesia; qui stolam a collo pendentem supra cottam ha- nus, dum Episcopus ascendit et descendit per gradus, elevat extre- bere debent, et denique omnes de clero, eo modo et forma, prout, mitatem vestis interioris a parte anteriori; et nobilior laicus, vel iatius explicatur in cap. XXIX. hujus lib. II. de Missa in die Pascha:, alius, juxta consuetudinem loci, qui adest, sublevat pluviale a po- per Episcopum celebranda, et Communione generali. Sed hodie Dia- steriore parte. conus et Subdiaconus assistentes, et ceteri Canonici parati, faciem-: 13. Episcopus intrat sub baldachinum portans sanctissimum Episcopi celebrantis non osculantur. Sacramentum devote. Canonici parati cum intorticiis praecedunt or- 7. Finita communione, Episcopus se purificat, et abluit digitos,; dine solito; cum pervenerint ad sacellum, ubi Sacramentum deponi et facta reverentia cum genuflexione sanctissimo Sacramento, re-i debet, relinquitur extra illud baldachinum, et cantores, in cantu pio trahit se extra cornu Epistolae, versa facie ad populum, ubi lavat; et devoto, cantant O salutaris Hostia etc. vel Tantum ergo Sacramen- manus sine mitra : et eundo et redeundo ad altare, semper usque tum etc. donec Sacramentum fuerit per Episcopum repositum et ad terram genuflectit ante sanctissimum Sacramentum: et dum- incensatum. Cum Episcopus erit ante supremum gradum altaris, vertit se ad populum dicturus Dominus vobiscum non utique in- Diaconus accipiet de manu ipsius stantis sanctissimum Sacramen- medio altaris vertit renes Sacramento, sed in latere Evangelii. tum, genuflexus, sine osculo manus, quod deponet super altari in 8. Dicto Ite Missa est Episcopus sine mitra stans in latere loco praeparato, cooperiens velo undique calicem: et interim Epi- Evangelii, et non perficiens circulum dabit benedictionem solemnem,| scopus paulo retrocedens, stans, imponet incensum in altero ex thu- sed Indulgentiae publicantur in loco, ubi reponitur sanctissimum Sa- i ribulis, et rursus genuflexus. Sacramentum incensabit triplici ductu, cramentum. J et clauso ostiolo per Diaconum assistentem, Episcopus ascendens 9. Cum Episcopus post Missam dicturus erit Evangelium Ini altare, eodemque cum genuflexione deosculato, dabit benedictio- principio erat Verbum etc. nullum signum faciet super altari, uti nem solemnem, stans sine mitra in latere Evangelii, accepto baculo alias, finito quo retrahens se ad suam sedem deponit sacras vestes; pastorali, dum dicit Pater, et Filius etc. et Presbyter assistens tunc usque ad stolam exclusive, et accipit pluviale album. publicabit Indulgentias quadraginta dierum, more solito. Demum 10. Interim alter Subdiaconus accipit crucem velatam velo vio- i Episcopus eodem ritu processionali redit ad sedem in choro, ubi laceo, acolythi sua candelabra cum cereis accensis, Canonici parati | ipse et Canonici deponunt paramenta, et dicuntur Vesperae quibus accipiunt ; cereos accensos, et digniores ex Beneficiatis, sive ex Man- finitis, denudantur altaria et omnia, et deinde fit Mandatum ut in sionariis parati pluvialibus, capiunt hastas baidachini. sequenti capite. 11. Episcopus, accepto pluviali et mitra, stans, ponit incensura 14. Quod si Episcopus, necessario impedimento praepeditus, non in duo thuribula absque benedictione, et sine osculo manus Episcopi, | celebraret hanc Missam, sed illi per alterum celebratae interesset pa- ministrante Presbytero assistente, ut alias. ratus, ut alias, saltem non omittat portare sanctissimum Sacramen- 12. Quo facto redit ad altare, ubi, nudo capite, genuflexus su- 'j tum in processione, quo casu Canonici accipient paramenta in fine per pulvino, accepto altero ex dictis duobus thuribulis ab assistente j Missae; et demum, reposito Sacramento, accedere ad Mandatum, Presbytero, incensat sanctissimum Sacramentum triplici ductu, I et lavare pedes pauperum vel Canonicorum, ut infra. dum imponitur super ejus ! humeros velum, et firmatur spinulis: et Diaconus assistens, et non atius, cum debitis reverentiis capit san- ctissimum Sacramentum de altari, et illud, stans, offert Episcopo genuflexo, sine reverentia versus Episcopum, et sine osculo. Sed ; postquam illud in manibus Episcopi reliquit, genuflectit : Episcopus j ;1

OEREMONIALIS EPISCOPORUM ' 170 lv LIBER II. CAP. XXIV. 171

per aco- post lotionem pedum; thuribulum cum navicula et incenso 4. mensa jam flythum tenendum; vas cum carbonibus accensis: ipsa asper- dicta, ac vasa, et totus ille locus floribus et herbis odoriferis CAPUT XXIV. ;! gatur. is; Quas paramenta ordinanda sint pro Mandato, seu lotione pedum. Circa personas, Praeparetur etiam pulpitum, seu legile pallio serico seu au- quas lavandae sunt, servetur usus ecclesiarum. Praeparanda pro ipsa lotione. Quis riphrygiato coopertum, super quo liber Evangelii ponatur, cum il- lavandi erunt, vestibus albi coloris induti sint. Ordo cantandi Evangelium per ; : Episcopi, et aliud nudum pro Diaconum. Lotio quomodo ab Episcopo fiat. Observanda post lotionem. Si laven- lud cantandum erit, a latere sinistro

tur pedes Canonicis, quo habitu ii induti esse debent. Episcopo, repagula pro j Evangeliorum, liber pro t cantoribus ; liber ne opprimatur; scamnum oblongum et praealtum a dex- : Episcopo,

ora competenti Episcopus accedit ad locum praeparatum pro ? pauperes trede- 2. | teris, panno viridi coopertum, super quo sedebunt Mandato, ubi induitur amictu, alba, cingulo, stola, pluviali dicti, novis vestibus albi coloris induti, dexterum pedem de- I cim jam coloris violacei, et mitra simplici. Diaconus autem et Sub- nudatum habentes. H | diaconus, qui in Missa ministrarunt, eidem assistent cum paramen- finitis Vesperis, vel a i: 5. His omnibus praeparatis, Episcopus, tis albis, quibus praeter manipulos parati erunt antequam Episcopus i paratus, ut % prandio, prout Episcopo commodius et melius videbitur, ad Mandati locum accedat, praesentibus etiam Canonicis et Capel- illuc accedit sedit in sua sede, vel | dictum est, cum suis ministris ; lano cruce archiepiscopali, 3.cum si Celebrans erit Archiepiscopus, faldistorio, sibi parato. Tunc acolythus cum thuribulo et navicula ibique parati sint pauperes, quibus lavandi sunt pedes. ministrante Presbytero assistente na- | ad eum accedet ; et Episcopus, Sed quia circa hoc diversi sunt ritus ecclesiarum; alicubi solito: j l viculam, imponit incensum in thuribulum, et benedicit, more enim in usu est, vestire sumptibus Episcopi vel Capituli tredecim >: quo facto, Diaconus, ut supra, gerens ante pectus librum Evange- pauperes, eosdemque cibo et potu reficere, et mox suo tempore eis- Horum, accedit cum Subdiacono, et duobus ceroferariis ante Epi- ; dem pedes lavare et eleemosynam praebere: alibi, Episcopi lavant aliis ; scopum, a quo genuflexus, si non est Canonicus, simul cum

pedes tredecim ex suis Canonicis; ideo relinquetur i hoc faciendum I jam dictis, petit benedictionem, dicens Jube domne etc. cui Episco- juxta consuetudinem ecclesiarum, vel arbitrio Episcopi, si maluerit pus respondet Dominus sit in corde tuo etc. Diaconus, benedictione pauperibus lavare, etiam in locis, ubi sit consuetudo lavandi Canoni- surgit cum comministris suis, accedit ad locum Evangelii | accepta, cis; videtur enim eo pacto majorem humilitatem et caritatem prae super legili, quem Subdia- | cantandi, et posito libro Evangeliorum seferre, quam lavare pedes Canonicis. a tergo ambabus manibus retinet; et si erit Archiepiscopus, J ; conus Si igitur lavandi erunt pedes tredecim pauperibus, praepara- I Capellanus crucem tenens, stabit prope ipsum Diaconum, facie cru- buntur in ecclesia, ubi magis conveniret, seu in aula capitulari, vel 1 i cifixi versa ad Archiepiscopum. Duo ceroferarii stabunt hinc inde alio loco consueto et idoneo, infrascripta, videlicet faldistorium, 1 a lateribus legilis, faciebus ad Diaconum cantantem versis. Tunc seu sedes pro Episcopo in capite aulae, abacus, seu mensa capax, Diaconus dicit cantando Dominus vobiscum, signat, incensat, et ] | mappa nitida superposita cum duobus candelabris et cereis albis 1 videlicet Ante diem festum Paschce ; cantat Evangelium, more solito, ardentibus, erunt super ea plures pelves, seu lances argenteae, j |; etc. si haberi poterunt, cum urceis, aqua aliquantulum calida im- i \ 6. Quo finito, Subdiaconus portat librum Evangeliorum aper- pllendis, et minus alia similis ad duo; lanx cum tredecim mappulis 1 I tum, osculandum Episcopo, nullam ei reverentiam faciens, nisi post ad extergendos pedes, et alia cum pecuniis pro eleemosyna paupe- Evangelium deosculatum. Acolythi -ceroferarii, factis debitis reve- | ribus donanda, pro unoquoque aequali portione divisis; item lin- et amovetur legile. | rentiis, reportant tunc candelabra ad abacum, teum, quo Episcopus praecingi debet ; vas cum aqua calida, et aliud 1 Diaconus, capto thuribulo de manu thuriferarii, incensat Episco-

cum frigida : vasa etiam cum mantili pro lavandis manibus Episcopi solitis assistentibus hinc inde, j | pum, stantem in sua sede cum suis , , 1! .

172 Cv^EREMONIALIS EPISCOPORUM I LIBER II. CAP. XXV. 173 ;? , .

triplici ductu; mox recedit cum Subdiacono ad partem; et cani tores tunc incipiunt et prosequuntur Antiphonam Mandatum novwi do vobis etc. prout in Missali., | P CAPUT XXV. 7. Episcopus deponit pluviale, et b accipit linteum ex abaco aU i' Parasceve, Episcopo celebrante. Altaris or- latum per aliquem | Praeparanda pro officio feriae sextae in Capellanum, quo praecingitur; et retinens in natus. Paramenta Episcopi et ministrorum sint nigri coloris. Ordo procedendi capite mitram simplicem, accedit ante induitur Missalibus nigris. primum pauperem, et genu-1 f ad Ecclesiam. Expleta Nona, Episcopus paramentis flexus super pulvino, E diutius nudo genuflexorio ante altare. Quomodo assistat Lectionibus quem caeremoniarius, sive aliquis CapellanusJ v Orat super et Passioni. Diaconi munus circa ea, quae dicenda sunt in tono Evangelii. Sermo continuo trahit, | afferentibus pelves et urceos, scutiferis, clericali ha- .1 fe: quando habendus sit. Episcopus ubi cantet Orationes. Altare quomodo ornan- bitu indutis, lavat illi pedem dexterum, quem lotum tergit et oscu"| t; dum. Ordo detegendae Crucis, et procedendi ad ejus adorationem. Processio ad latur, tradens ei eleemosynam; accipiendum calicem cum sanctissimo Sacramento, quomodo ordinetur. Quae idem facit successive singulis. Seu-] repositum est Sacramentum, in ipsa pro- tiferi i observanda in loco, ubi sanctissimum autem si tot erunt, singuli pro singulis pauperibus serviunt; 1 cessione, et apud altare. Incensum quomodo ministretur. Ordo dicendi In spiritu si pauciores, mutantur per vices. humilitatis: Orate fratres: Pater noster. Quomodo facienda elevatio hostiae, at- 8. Lotis omnibus, revertitur | que ea sumenda sit. Cetera quo ordine fiant. Episcopus ad sedem suam, ubi avat manus, scutifero altero seu nobili ante eum lancem cum urceo I portante cum solitis caeremoniis. Et illico i Episcopus velit ipsemet celebrare in die Parasceve, serventur adsunt duo ceroferarii cum \ candelabris et cereis accensis, infrascripta videlicet, altare, sedes Episcopi, sedilia Canoni- caeremoniario eos ducente ante Epi-1 ; scopum, qui deposito linteo, et accepto eorum, et aliorum, tota tribuna sint penitus denudata. pluviali, ac deposita mitra, 1 | ac surgit, et dicit voce intelligibili Pater noster quod secrete complet 2. In abaco mappa superponatur, sed a nulla parte pendeat, ubi usque ad i Versiculum Et ne nos etc. erit tantum pelvis cum urceo ad lavandas manus, et alia ad recipien- quem alte pronuntiat, respon- i dentibus cantoribus Sed libera nos a : dum pecunias, quae cruci offeruntur; in ipso et in altari candelae malo deinde Versiculos et I Orationem prout in Missali. J f ex cera communi exstinctae super candelabris sint, sed nullae ima- 9. Quibus finitis, Episcopus alte elevans gines aut alia ornamenta super altari collocentur, praeter crucem manum, facit signum I l crucis versus omnes exsistentes in dicta aula, i et candelabra, et haec non sint argentea. nihil dicens; et siatim I deponit sua paramenta, prout pariter ejus ministri, et h 3. Praeparetur pannus, vel tapes oblongus, seu pannus violla- recedunt. | 10. Si Canonici erunt, quibus lavandi : ceus, extendendus suo tempore pro adoratione crucis; magnus item sunt pedes, sedebunt in dicto ] scamno in eorum habitu canonicali, pulvinus, ex serico ‘villoso violaceo auroque factus, ubi crux erit denudatis pedibus dex- 1 f teris, et Episcopus eodem ordine lavabit = ponenda, et velum album, serico violaceo intertextum, super eo ex- illis pedes, terget, et oscu- | labitur, prout de pauperibus dictum est, i. plicandum faldistorium nudum, super Episcopus ante altare incipiendo a digniori ; quo non sed datur eleemosyna; in ceteris serventur genuflectat. omnia supradicta.’ Ab- 1 | sente vero Episcopo, et in Collegiatis, serventur 4. Paramenta autem Missae erunt nigri coloris, et pro Diacono Rubriae Missalis. 1

! et Subdiacono planetae ante pectus plicatae ; et pluviale ejusdem co- loris pro Presbytero assistente. |

| 5. Hora competenti Episcopus veniet ad ecclesiam cum sua

| cappa, associatus more solito, ut in Matutinis hujus hebdomadae: orat ante sanctissimum et altare et se- I Sacramentum majus, intrat

l cretarium, ubi pariter altare et omnia nuda, praeter crucem velatam,

et cerei exstincti super ea ; ibi cum cappa ascendit ad sedem suam 'f-

I nudam, ibidem praeparatam; et stans, detecto capite versus altare 1 ,

CAJREMONIALIS EPISCOPORUM 'M 174 LIBER II. CAP. XXV. 175

dicit secrete Pater noster. Quo finito, Chorus recitat Nonam. In-|I 12. Tunc unus ex Beneficiatis cotta indutus, comitante caere- cepto primo Psalmo, Episcopus sedet : interim Canonici, Evange-J| librum tenens, dicit pri- • moniario, cum debitis reverentiis, sibi ipsi lium et Epistolam cantaturi, capiunt sua paramenta, praeter mani- j mam Prophetiam sine titulo, in loco, ubi legitur Epistola, et sine pulum et planetam, et sic in albis remanent, donec erit tempus pa- j | osculo manus Episcopi. randi Episcopum. : m 13. Qua finita, relinquit librum in manu caeremoniarii, et factis 6. Cum dicitur in fine Nonae Christus factus est etc. Episcopus! Episcopus vero, dum ; debitis reverentiis, revertitur ad locum suum. genuflectit ante Altare super faldistorio nudo, capite detecto, et fi- 3 Tractus cantatur, legit ex libro dictam Prophetiam sine candela ac- nito Psalmo Miserere thei Deus etc. dicit genuflexus Orationem Re- 1 stantibus. | censa, ministris tamen assistentibus circa eum spice, qucesumus Domine etc.,_ mox revertitur ad dictam sedem, de- 14. Finito Tractu, Episcopus surgit, et omnes surgunt: amo- ponit cappam, et sedens, lavat manus, more solito. Deinde per Dia- vetur faldistorium, et stans ibidem versus altare, dicit Oremus, et conum et Subdiaconum paratur solitis paramentis, exceptis sandaliis, Diaconus post Episcopum dicit Flectamus genua, et omnes genufle- | et chirothecis, quibus hodie non utitur : dicit orationes solitas ad j post Diaconum dicit Le- | ctunt, excepto Episcopo; Subdiaconus vero paramenta, non tamen Psalmum Quam dilecta etc. cum aliis. Epi- - vate et omnes surgunt: et Episcopus dicit Orationem. scopus utuntur paramentis nigris, si ,1 et omnes haberi possint, et de- Interim Subdiaconus deponit planetam, et portans, et te- | 15. fidentibus nigris, coloris violacei. i nens librum, cantat Epistolam, sive alteram Prophetiam in loco jam 7. Cum Episcopus incipit parari, Canonici pariter capiunt para- dicto; qua finita, absque osculo manus, resumit planetam, et redit menta convenientia, prout suo loco dictum est. Diaconi habeant pia- ad locum suum. Episcopus sedet, et dum cantatur Tractus, legit Epi- netas ante pectus plicatas, et Canonicus Presbyter, digniori Pre- ; I stulam et Tractum, servientibus sibi solitis ministris. sbytero proximus, servit hac die Episcopo in assistentia cum plu- i 16. Dum per chorum cantatur Tractus, tres Capellani, seu Can- viali nigro. Episcopus paratus sedet aliquantulum; Diaconus et Sub- \ l: fores, qui Passionem sunt cantaturi, parantur in sacristia in habitu diaconus capiunt manipulos et planetas ante pectus plicatas. in Dominica praeterita dictum | diaconali, praeter dalmaticam, prout 8. Si erit Archiepiscopus, praecedet CapeJIanus cum cruce ve- nigri; circa finem Tractus, procedunt eodem | fuit, coloris tamen et lata inter duos ceroferarios candelis exstinctis, et sine cum incenso, ordine cum tribus Capellanis sine candelabris et incenso, et can- et praecedentibus clero ante crucem, et post crucem Canonicis pa- j i tant Passionem, prout ibi dictum fuit, sed non osculantur manum ratis, procedet ad altare more solito. Si non erit Archiepiscopus, | | Episcopi. non portatur crux. • | t 17. Episcopus et omnes, cum inchoatur Passio, surgunt, et 9. Episcopus ante altare procumbit, et genuflexus super nudo j T stant, detecto capite, usque ad ejus finem: et Episcopus apud altare genuflexorio, deposita mitra, diutius orat, quod et omnes alii fa- 1 in cornu Epistolae legit secrete ex libro, super altare posito, Passio- | ciunt : et interim extenditur per acolythos, aut caeremoniarios, I I nem usque ad finem, versus aliquantulum ad ipsos cantantes, et mi- mappa super altari. J nistri sacri stant juxta Episcopum, dum legit Passionem, pro situ 10. Postquam Episcopus oraverit, surgit, osculatur altare, 1 j. loci in plano, ordine suo. reassumpta mitra, sedet super nuda cathedra seu faldistorio posito 1 18. Cum autem cantores pervenerint ad ea verba Et inclinato in cornu Epistolae altaris, ita ut faciem vertat ad cornu Evangelii. i et in locis suis genufle- | capite tradidit spiritum. Episcopus omnes Neque hac die umquam sedet in sede sua episcopali in hoc officio, J seu- | ctunt, sic parumper manentes, vel orantes, et surgente Diacono, nisi in fine, ut infra. ; Cantore, qui Evangelistae personam gerit, omnes surgunt, stantes, 11. Presbyter assistens sedet super primum gradum ad pedes ; | et audientes reliquum Passionis, usquequo legendum sit in tono Episcopi, et post eum in eodem gradu Diaconus et Subdiaconus, et 3 Evangelii. et omnes sedent, et Cantores, qui can- : Tunc Episcopus prope ipsos duo alii Diaconi assistentes, ubi solent assistere. i | taverunt Passionem, cum debitis reverentiis discedunt. 176 C/EREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. XXV. | 19. Tunc Diaconus Evangelii, terum crucis, et caput figurae crucifixi, procedens ad anteriorem deposita planeta et accepta a!- ; tera complicata super humerum partem anguli praedicti et tertio discooperiendo totam crucem ante sinistrum, portat librum ad altare, I ; dicit genuflexus altius extollendo, et idem respon- Munda cor meum etc., reassumit librum, et vadit medium altaris, semper vocem cum Subdiacono et duobus acolythis sine detur per Capellanos et chorum, ut prima vice: et pariter, ad illa luminibus et sine in- \ censo, et nulla petita Venite adoremus, semper omnes genuflectunt. benedictione, cantat reliquum Passionis in verba , tono Evangelii. ipse Episcopus celebrans, solus absque Quo finito, Diaconus cum aliis, qui secum erunt, 24. Quibus peractis, ; factis debitis reverentiis, revertuntur ad loca sua. ministris procedit ad locum, ubi est positum pulvinar antedictum, 20. Tunc, si sermo est ambabus manibus, elevatam devote, nullam tunc habendus, ducitur sermocinator in ha- portans crucem, bitu convenienti si est, supra ante Episcopum per caeremoniarium, qui genufle- altari faciens reverentiam, et firmat chordulis, opus xus petit Indulgentias absque dictum pulvinum, adjuvante caeremoniario, qui paulo ante ponere benedictione, et cum debitis reveren- 1 tiis vadit ad pulpitum, lancem ad dexteram adorantis, ubi pe- et habet sermonem. Episcopus tunc sedet in debet prope ipsum pulvinum eodem cornu Epistolae, sed versus cuniae, quae cruci offeruntur, ponantur. ad sermocinantem ; alii omnes, sedente Episcopo, sedent. redit ad suum faldistorium, ubi, mini- Statim, finito sermone, sermocinator pro- 25. Deinde Episcopus nuntiat Indulgentias ab Episcopo concessas. strantibus scutiferis, deponit calceos ; et sic, detecto capite, descen- 21. Non fit confessio, nec absolutio, dit ad crucem adorandam, medius inter duos Diaconos assistentes, nec datur benedictio, sed i statim Episcopus surgit, deposita mitra, et et gradiens per dictum tapete, seu pannum, ter cum debita distantia remota cathedra, et stans l

in eodem loco 'j cantat ex libro Orationes, ut in Missali. Diaconus genuflectit ante crucem, aliquantulum pro unaquaque vice orando; dicit Flectamus genua, Subdiaconus vero et demum crucem osculatur : prius tamen offert seu offerre facit in Levate, advertendo, ubi ; dicendum erit, prout in Missali. lancem, ibi positam, pecunias ad libitum. 22. Finitis Orationibus, 26. Postquam Episcopus adoravit crucem, revertitur ad suum Episcopus deponit planetam apud fal- distorium : et interim, faldistorium in cornu Epistolae, reassumit calceamenta, et plane- dum dicuntur ultimae Orationes, ministri ex- tendunt tapete tam, mitram, et legit improperia, ministrantibus solitis magnum, vel pannum violaceum ante gradum altaris, et sedens vel presbyterii, et super primos ejus gradus ponunt pulvinar am- Capellanis. plum, et super 27. Interim Canonici, et alii Beneficiati, et clero ecclesiae, eo velum, seu mappam sericeam, ut supra, ubi po- de nenda erit crux. ordine eorum, deinde Officiales et nobiles laici adorant ordine,

23. Episcopus, prout in die Cinerum pro capiendis cineribus dictum fuit; si deposita planeta, vadit ad angulum posteriorem quod cornu Epistolae, fortasse adesset Gubernator principalis, aut aliquis maximus vir, facie ad populum versa. Tunc sacrista capiens cru- cem de medio vel Princeps, qui alias soleat habere honorem ante Canonicos, in. altaris illam porrigit Diacono, qui eamdem dat Epi- scopo, qui eam hoc actii ibit post Canonicos, sed ante alios de clero, quia est actus devote accipiens, manu dextera detegit illius summi- tatem usque ad humilitatis, in quo laici debent clericis deferre. transversum crucis, et ambabus manibus illam ele- vans, voce gravi 28. Circa finem adorationis accenduntur cerei altaris, abaci cantat Ecce lignum Crucis, secundum notas, in Missali Romano appositas. Presbytero assistente librum tenente; et tribunae. Diaconus cum Subdiacono explicat mappam lineam su- quod cum dicit, omnes, per altari. Diaconus portat ex abaco corporalia cum purificatorio, detecto capite, surgunt : caeremoniarius et alii Capellani, qui circa altare manent, prosequuntur in cantu verba quae extendit super altari: tunc enim transfertur a ministro vel In quo salus mundi pependit, et chorus caeremoniario Missale ad cornu Evangelii cum cussino vel legili. respondet Venite, adoremus, : quo casu omnes genuflectunt, excepto Episcopo celebrante. Idem Finita adoratione, Diaconus reportat, nemini faciens reverentiam, secundo facit, et cantat Episcopus discooperiendo brachium dex- crucem ad altare, omnibus genufiectentibus, ut supra. j

178 C/EREMONIALIS EPISCOPORUM I | LIBER II. CAP. XXV. . 179

29. Episcopus sedens lavat manus, et imponit thus in thuri- simum Sacramentum de manu Episcopi stantis, illudque reverenter bulum, more solito. 1 collocat super altare. Episcopus, deposito velo, genuflectit super 30. Interim ordinatur processio ad accipiendum sanctissimum ! pulvino in primo gradu altaris, mox surgit, et ministrante Presby- Sacramentum de loco, ubi pridie repositum fuerat, eaque de causa | tero assistente, ponit incensum in thuribulum, absque benedictione, jam praeparata esse debent decem, seu ad minus octo funalia cerae i [et iterum genuflexus, Sacramentum incensat triplici ductu, et albae, item baldachinum, et duo thuribula cum incenso et igne. ponit super | ^ascendit ad altare : et extrahit Sacramentum de calice, Praecedet Subdiaconus paratus cum cruce denudata, inter duos ce-| ' patenam, quam Diaconus tenet, et accipiens patenam de manu Dia- roferarios, cereos accensos deferentes, et sequuntur primo Clerici nihil dicens. Si teti- I coni, sacram hostiam ponit super corporale, et Beneficiati, seu Mansionarii, deinde Canonici bini, secundum abluat in aliquo vase; Canonici, et alii | gerit Sacramentum, digitos eorum ordinem; videlicet primo juniores, deinde digniores, tum \ de choro, in duplici gyro, genuflectunt in plano ante altare : et Ca- Diaconus et Subdiaconus cum Presbytero assistente, ultimo loco pellani hinc inde tenent funalia accensa usque post communionem. Episcopus ' ; cum mitra, medius inter Diaconos assistentes; et si fue- [ Diaconus autem, observata caeremonia praegustationis vini et aquae, rit Archiepiscopus, crux portabitur ante Canonicos : et cum disce- II. Missa solemni. ut habetur in cap. VIII. § LXII. hujus lib. de dunt, Episcopus, deposita mitra, et omnes reverentiam faciunt cruci Episcopo celebrante ponit vinum in calicem, et Subdiaconus aquam, cum genuflexione. , quam Episcopus non benedicit, nec dicit super eam Orationem con- 31. Cum Episcopus pervenerit ante fores sacelli, ubi est re- Diacono, ponit super altare, nihil : suetam, sed accipiens calicem a positum sanctissimum Sacramentum, deponit mitram, et statim dicens, et Diaconus illum cooperit palla. ingressus sacellum, genuflectit, et ante altare iterum genuflectit 33. Deinde Episcopus, ministrante Presbytero assistente, po- super pulvino, et orat parumper: mox surgit, et stans, imponit in- incensum in thuribulo, absque benedictione, et incensat Oblata, censum, i nit ministrante Presbytero assistente, in duo thuribula, nihil et inde crucem et altare, more solito, genuflectens ante et post, dicens; et rursus genuflexus super pulvino, incensat triplici ductu et quandocumque transit ante sanctissimum Sacramentum : cum in- sanctissimum Sacramentum, sacrista aperiente capsulam, ubi inclu- censat Oblata, dicit Incensum istud etc.; cum incensat crucem et ditur: et statim apponitur velum perpulchrum circa humeros Epi- ; altare, dicit Dirigatur Domine etc.; quando dat thuribulum Diaco- scopi, et acubus firmatur, ut aequaliter hinc inde pendeat: tunc no, dicit Accendat in nobis etc. et ipse non incensatur. primus Diaconus assistens accipit sanctissimum Sacramentum de 34. Postea aliquantum extra altare in cornu Epistolae lavat dicta32. capsula, illudque in manibus Episcopi, adhuc genuflexi, reve- manus, nihil dicens; deinde in medio altaris inclinatus, junctis ma- renter collocat, et l statim genuflectit. Episcopus capit calicem, ubi l nibus, dicit In spiritu humilitatis etc.; deinde versus ad populum in est Sacramentum, velo ut pridie coopertum, ambabus manibus, velo, cornu Evangelii, dicet more solito Orate fratres, et per eamdem quod circum humeros habet, coopertis, et surgens illud portat re- revertitur, perficiens circulum; et statim, omissis aliis, : viam non verenter sub baldachino, quod deferunt Beneficiati parati cum plu- dicit in cantu feriaii Oremus: Prceceptis salutaribus etc. et dicto sub vialibus, si haberi poterunt, et his deficientibus, cum cottis, prae- silentio Arnen eadem voce, qua dicit Pater noster, absolute dicit euntibus Capellanis cum funalibus accensis, et duobus acolythis cum Libera nos etc. Mox genuflexus supponit patenam Sacramento, quod duobus thuribulis, continuo incensantibus Sacramentum, et rever- dextera accipiens, elevat, ut videri possit a populo, et statim supra titur ad altare eodem ordine. Cantores cantant Hymnum Vexilla calicem dividit in tres partes, quarum ultimam mittit in calicem, Regis prodeunt etc. more solito, sed sine signo crucis, nihil dicens. Pax Domini etc. non Cum autem pervenerit ad cancellos altaris, vel, ubi non dicitur, etc., pacis osculum datur. [ nec Agnus Dei neque sunt cancelli, ad gradus presbyterii, removetur baldachinum, et . 35. Postea, praetermissis duabus primis Orationibus, dicit tan- Diaconus Evangelii genuflexus ante, gradus altaris, accipit sanctis- tum Perceptio Corporis tui etc., tum genuflectit, et accipit patenam, ] :;

180 C^REMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. XXVI. 181

cum Corpore Christi; et maxima humilitate ac reverentia dicit Pa! ad ecclesiam, orat prolixius ante altare, super genuflexorio nudo nem coelestem accipiam etc., postea signat se Sacramento, dicens! genuflexus, et ad ejus sinistram aliquantulum post ipsum Celebrans Corpus Domitii nostri etc. et sumit nudo solo ge- Corpus reverenter : deinde, omisjj super scabello nudo' cum Diacono et Subdiacono in sis omnibus, quae dici solent ante solito, Episcopus surget, assumptionem Sanguinis, immel nuflectentibus : cumque oraverint prolixius diate particulam hostiae cum vino reverenter sumit de calice, et moref ascendet ad sedem suam, comitantibus duobus suis Assistentibus, solito facta ablutione digitorum, infundente vinum Diacono, et sum-1 "qui apud eum assistunt, more solito; et Celebrans vadit ad altare, pta purificatione, in medio altaris inclinatus, manibus junctis, didi |et illud osculatur. Deinde, si sit Praelatus, ad suum faldistorium Quod ore sumpsimus etc. et non dicit Corpus ipso, et suis ministris paratum. tuum Domine etc. nef sin minus, ad scamnum nudum pro , Postcommunio, nec Placeat tibi seu etc. nec datur benedictio; sed sta-J 2. Tunc vero per clericos et ministros extenditur tobalea tim Episcopus vadit ad cornu Epistolae; hac ibique cum mitra lavat ma-i . mappa super altari, quae parum hinc inde pendeat. Episcopus nus cum solitis caeremoniis: deinde ascendit ad sedem suam epi-l die nulli manu nec verbo benedicit, neque recipit osculum manus scopalem nudam, ubi deponit sacra paramenta, et assumit cappam ab aliquo, sed nec ipse osculatur textum Evangelii, nec- incensatur, laneam violaceam : interim omnes alii Beneficiatis vel Can- deponunt paramenta, et po l ut alias. Cum omnes consederint, aliquis ex stea statim dicuntur Vesperae; de- et in fine Episcopus descendit, et: toribus cotta indutus, ducente caeremoniario, sibi ipse librum genuflectit ante altare super genuflexorio nudo cum dicitur Chri-i ferens, cum debitis reverentiis Celebranti, altari cum genuflexione, stus factus est etc. et finito Epistola, ubi alta Psalmo Miserete mei Deus etc. dicit • et Episcopo, accedit ad locum, ubi cantari solet Orationem Respice, quaesumus Domine etc. et revertitur ad domum voce cantat primam Prophetiam sine titulo, librum manibus tenens suam ordine quo venit. qua finita, et factis iterum debitis reverentiis, redit ad locum suum, relinquendo librum super abaco vel mensa, et recitatur per cho- rum Tractus Domine audivi etc. post Prophetiam, quam simul cum CAPUT XXVI. Tractu legunt tam ipse Celebrans quam Episcopus, sedentes in suis sedibus, servientibus Episcopo de libro solitis Capellanis, Celebranti Quae praeparanda pro officio feriae sextae in Parasceve, Episcopo tantum praesente, vero Subdiacono. seu absente, et in Collegiatis. Accessus Episcopi ad ecclesiam, et Celebrantis ad a Episcopus nulli benedicit, nec osculum 3. Finito Tractu per chorum, Celebrans surgit; et si est Prae- manus recipit hac die. A quo et ubi Epistola et prima Prophetia cantentur. Secunda Prophetia cantanda a Sub-' latus, stans ante faldistorium versus ad altare, dicit Oremus, et Dia- diacono. Quomodo et a quibus procedatur ad cantandam Passionem. Quo habitu conus retro ipsum Flectamus genua, Subdiaconus vero Levate. Tunc laconus reliquam Passionem cantet. Sermocinator Indulgentiam tantum ab Epi- scopo petat. Ubi Celebrans dicat Episcopus et omnes genuflectunt, excepto Celebrante, et statim Orationes. Ordo denudandae crucis et proce- dendi ad ejus adorationem. Processio ad recipiendum sanctissimum Sacramen- surgunt: si vero non est Praelatus, apud altare : Celebrans autem tum, quod gestare debet Episcopus et Celebrans super altari collocare. Cetera, cantat Orationem Deus a quo et Judas etc. in tono uniformi et fe- quae a Celebrante explenda sunt. Vesperae quomodo compleantur. Indulgentia si non est habitus sermo, quando publicanda. riali. Qua finita, sedet, sedente Episcopo et omnibus. 4. Tunc Subdiaconus, deposita planeta plicata sumptoque li- raeparentur et bro, vadit caeremoniario, factis debitis reverentiis, ad cantan- serventur omnia in ptcecedenti capite expres- cum sa, si Celebrans sit dum alteram Prophetiam in eodem loco ; qua cantata, reassumit pla- Praelatus, habens insignia pontificalia, exceptis Diaconis netam plicatam, et Celebrans ac Episcopus legunt ipsam Prophe- P assistentibus : si vero non sit Praelatus, sed aliquis Canonicus, omnia tiam et Tractum, ut prius; et dum per chorum cantatur praefatus praedicta similiter parentur, praeter faldi- storium et abacum; et canta- ipse Celebrans cum suis ministris paretur Tractus, tres Capellahi seu Cantores, qui Passionem sunt in sacristia ante adventum Episcopi, qui hora congrua, indutus cappa turi, parantur in sacristia, et circa finem Tractus, ordine, prout in ex lana violacei coloris, associatus a Canonicis more consueto, venit capite praecedenti dictum est, cantant Passionem.

13 — Ccere?n . Efisco-p . ,

182 CAiREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. XXVI. 183

' 5. Episcopus, Celebrans, et omnes, cum inchoatur Passio, sur- perius expressis, Celebrans ipse solus absque ministris procedit ad gunt, et stant, detecto capite, usque ad ejus finem: sed Celebrans locum ubi est positum pulvinar antedictum, portans crucem am- stat apud altare in cornu Epistolae, et legit secrete ex libro super babus manibus elevatam cum reverentia et devotione, nullam tunc altari posito Passionem usque ad finem, versus aliquantulum ad Episcopo neque altari reverentiam faciens, et eam genuflexus po- ipsos cantantes, qui Passionem prosequuntur; et ea finita, Diaconus nit, et firmat chordulis, si opus est, supra dictum pulvinum, adju- cantat Evangelium, seu reliquum Passionis in tono Evangelii, ser- vante cseremoniario, qui paulo ante ponere debet lancem prope Ip- vatis omnibus, quae superius expressa sunt. sum pulvinum ad dexteram adorantis, ubi pecuniae, quae cruci offe- 6. Finito Evangelio, Diaconus cum suis sociis, factis debitis re- runtur, ponantur. verentiis, recedit, et manet in habitu, quo reperitur usque ad finem 11. Deinde Celebrans, facta reverentia Episcopo redit ad fal- officii: et interim, si sermo est habendus, ducitur per caeremonia- distorium, seu sedile, ubi deponit calceos, seu crepidas; eodemque rium sermocinaturus ante Episcopum, a quo petit tantum Indulgen- tempore Episcopus a suis scutiferis, oras cappae a Capellanis ele- statim, finito sermone, illas pronunciat, tias absque benedictione ; et vatas subeuntibus, excalceatur; qui fimbrias posteriores cappae per cum non fiat confessio, nec per Episcopum absolutio, nec bene- terram trahens, anteriores vero ibi ipse elevans, detecto capite, de- dictio. scendit ad adorationem crucis, medius inter duos Diaconos assisten- 7. His expletis, vel, si non fiat sermo, statim finita Lectione in tes, et gradiens per dictum tapete, ter cum debita distantia genu- tono Evangelii, Celebrans accedit ad altare in cornu Epistolae cum flectit ante crucem, aliquantulum pro unaquaque vice orando, et de- advertendo, suis ministris, et cantat Orationes, prout in Missali ; mum crucem osculatur, offerens tamen prius cruci pecunias, quas quando dici, et quando omitti debeat Arnen per Chorum, et Fle- volet offerre: tum redit ad suam sedem et accipit calceos, quos de- Flectamus genua cum dicun- ctamus genua per Diaconum : quae verba posuerat, dictis scutiferis eodem ordine subeuntibus, ut prius; et tur, Episcopus et alii, ut supra, genuflectunt, et surgunt, cum per sedens coopertus legit improperia, quae etiam interim per chorum Subdiaconum dicitur Levate. cantantur in totum vel in partem, prout numerus adorantium sua- 8. Antequam dicatur ultima Oratio, ministri extendunt longum debit. pannum seu tapete ante gradus altaris vel presbyterii cum pulvino 12. Post Episcopum immediate adorat Celebrans, deposita pla- et mappa, ut in praecedenti capite dictum est. neta et retentis daimatica et tunicella, si sit Praelatus, et procedit

9. Completis Orationibus, Celebrans si est Praelatus, accepta medius inter duos digniores Canonicos; et si non sit Praelatus, ibit mitra, procedit faldistorium, casulam, et ad dexteram ad ubi deponit mitram et dignioris Canonici, casula exutus : sequuntur postea Ca- vadit ad posteriorem partem cornu Epistolae altaris; et, si non est nonici, bini, qui omnes deponere debent calceos, et alii, prout supra Praelatus, deponit casulam in solito scamno, cui stanti post angulum expressum est in capite praecedenti et circa finem adorationis ac- dicti lateris altaris, facie versa ad populum seu Chorum, Diaconus cenduntur cerei, ut ibi; et Diaconus portat bursam, explicat corpo- offert crucem velatam, de altari reverenter acceptam, qui eam de- rale super altari, et peracta adoratione, accipit crucem de pulvino, vote accipiens, manu dextera detegit illius summitatem usque ad eamque reverenter portat ad altare, nulli reverentiam faciens: sed transversum crucis, prout supra dictum est : et dum Celebrans can- Episcopus, Cdebrans, et omnes tunc cruci genuflectunt, et statim surgunt, tat Ecce lignum Crucis, tenet ei librum, si est Praelatus, Assistens; et removetur pulvinus, pelvis cum pecuniis, et tapete. si vero non est Praelatus, Capellanus : et Episcopus tunc, et omnes 13. Mox ordinatur processio, prout ibi dicitur, et proceditur ad detecto capite, surgunt; et semper dum Chorus respondet Venite locum, ubi est repositum sanctissimum Sacramentum. Celebrans autem adoremus, Episcopus et omnes alii, excepto solo Celebrante, genu- solus paratus procedit immediate ante Episcopum, qui dum flectunt. ordinatur processio, deponat cappam, et accipiat amictum et sto- lam 10. Dicto tertio Ecce lignum Crucis, et servatis omnibus su- supra rochettum, ac pluviale nigrum et mitram simplicem. •. :

LIBER II. CAP. XXVI. 185 184

illum19.ponit super altari, ut alias, nihil dicens, et palla tegitur per 14. Cum pervenerit ante fores sacelli, ubi est Sacramentum, Diaconum. deponit mitram, et statim ingressus sacellum, genuflectit ; mox sur- Tunc, accepto thuribulo de manu Diaconi, quod caeremo- git, et in primo gradu altaris iterum genuflectit super pulvino, et J niarius ad altare detulit, facta prius genuflexione sanctissimo Sa- iterum surgit, et stans imponit incensum in duo thuribula, nihil di- cramento, illud thurificat, inde crucem et altare, dicens omnes ver- cens, ministrante Presbytero assistente; et rursus genuflexus su- siculos solitos, non tamen incensatur ipse Celebrans, neque Episco- per pulvino, incensat triplici ductu sanctissimum Sacramentum, sa- pus, sed incensato altari, Celebrans extra cornu Epistolae stans cir- crista aperiente capsulam, ut supra ; et statim apponitur velum versus populum sine mitra, si ea utatur, lavat manus, deinde ad ca humeros Episcopi, ita ut aequaliter hinc inde pendeat, ut supra. ; medium altaris cum genuflexione reversus, dicit inclinatus, submis- 15. Tunc Celebrans accipit sanctissimum Sacramentum de di- , sa, sed intelligibili voce, In spiritu humilitatis etc.; dicit Orate fra- cta capsula, illudque in manibus Episcopi collocat, et statim genu- tres etc. non peragens gyrum, ut alias, non in medio, sed a latere, flectit. Episcopus capit ambabus manibus, velo, quod circa humeros

ut non vertat tergum sanctissimo Sacramento : deinde, omissis om- habet, coopertis, calicem, ubi est sanctissimum Sacramentum, velo 20. nibus aliis, absolute dicit in cantu feriali Oremus: Prceceptis etc. et coopertum, et illud portat reverenter sub baldachino, quod de- ; Chorus respondet Sed libera nos etc. et postquam Celebrans secrete ferunt Beneficiati cum cottis, praeeuntibus Capellanis cum funalibus : respondit Arnen, prosequitur in tono feriali absolute, dicens Libera accensis, et duobus acolythis cum duobus thuribulis, continuo in-; nos qucesumus Domine etc. usque ad Arnen exclusive, quod chorus censantibus Sacramentum, et revertitur ad altare ordine quo ve-: alte respondet. nerat, cantoribus Hymnum Vexilla Regis prodeunt etc. cantantibus. Quo dicto. Celebrans, facta usque ad terram reverentia, Sa- 16. Cum autem pervenerint ad cancellos altaris veli ad gradus cramentum dextera accipit, quod elevat sola dextera altius solito, presbyterii, ut supra, removetur baldachinum, et Celebrans genu- ita ut ab omnibus videri possit, sinistra super altari retenta; et flexus ante gradus altaris, accipit Sacramentum de manu Episcopi; I statim deponit hostiam, illamque dividit in tres partes, quarum unam stantis, illudque reverenter collocat super eodem altari. mittit in calicem, more consueto, sed sine signo Crucis, nihil dicens 17. Deinde, deposito velo, Episcopus genuflectit super pulvino; tunc secrete, ut alias, dicit Perceptio Corporis etc. Panem coele- in primo gradu altaris: mox surgit, et ministrante Presbytero assi-; stem etc. et Domine non sum dignus etc. et continuat Corpus Domini stente, ponit incensum in thuribulum absque benedictione, atque; I etc. quo dicto, signat se cum Sacramento, et illud sumit, et demum iterum genuflexus, incensat sanctissimum Sacramentum triplici; | I nihil dicens, sumit vinum et aquam cum particula in calice exsi- ductu, postea revertitur ad sedem suam, et stans, ponit denuo in-; stente: quo facto, exportantur funalia exstinguenda, et omnes sur- censum in thuribulum, per caeremoniarium allatum, ministrante; I gunt, et sedent. Presbytero assistente, et demum genuflexus, permanet ita, donec | 21. Tunc Celebrans, si est Praelatus, accepta mitra, in cornu perficiatur communio. Capellani autem cum funalibus hinc inde, ver- !

Epistolae, ut alias, lavat manus : deposita mitra, versus ad medium sis ad invicem faciebus, similiter genuflexi, tenent funalia accensa! f altaris dicit, inclinatus, junctis, ore sumpsimus etc., si : manibus Quod usque f post communionem. j vero non est Praelatus, non lavat manus, sed sumpto calice, dicit ut 18. Celebrans vero postquam Episcopus ad sedem suam perve- | I supra Quod ore sumpsimus etc.; quo dicto, revertitur, si sit Prae- nerit, extrahit sanctissimum Sacramentum de calice, et ponit super

I latus, cum mitra ad faldistorium ; si non sit Praelatus, ad sacristiam, patenam, quam Diaconus, nihil dicens, et sine osculo, offert Cele- i et exuit se et interim Episcopus deponit pluviale, et accipit cappam, branti, qui illud super corporale ponit, similiter nihil dicens; Dia-] | ;

: in | et inchoantur Vesperae, ut in capite prcecedenti dictum est et conus autem ponit vinum, et Subdiaconus aquam in calice, qus!| fine Episcopus descendit ad faldistorium, et dicit Orationem Respi- non benedicitur, nihil dicens; deinde offert calicem Celebranti, qui] | ;

186 CASREMONIALIS EPISCOPORUM I LIBER II. CAP. XXVII. 187

:

• p _ ce, qtuesumiis Domine, etc. ibi vel Canonicum paratum ut : qua dicta, si sermo non fuerit ha- per aliquem Sacerdotem et accenditur ; et placet, bitus, publicantur per Presbyterum assistentem Indulgentiae. stola, et pluviali violaceo, vel, si magis \ amictu, alba, cingulo, 22. Absente Episcopo, paratum, ut supra, cum et in ecclesiis Collegiatis, servantur om- quod melius erit, per ipsummet Episcopum et nia supradicta, exceptis his, quae ad Episcopum pertinent et ad ministris cum cruce, vase aquae benedictae i mitra, astantibus in celebrantem Praelatum, et prout adnotatum legitur in Rubricis Mis- thuribulo et navicula, et granis incensi supradictis [ aspersorio, salis. benedicuntur novus ignis aliquo bacili argenteo, ubi haberi potest, Missali: deinde, si Episcopus et grana praedicta, prout habetur in sedet in sua sede, benedixit, deposito pluviali et accepta cappa, ministrante Presby- CAPUT XXVII. benedicit, et imponit incensum in thuribulum, tero assistente, more solite. Sabbato Sancto altaria et sedes episcopalis duplici urgenti non benedixit ornatu, coloris albi intus et 4. Si vero Episcopus ex aliqua causa violacei foris aptentur. Cereus Paschalis, quinque grana incensi, arundo cum Ecclesiam ignem, hora competenti, associatus more solito, venit ad tribus candelis praeparanda. Ubi et quo ritu novi ignis et incensi benedictio fiat. Ubi imponit, et benedicit incensum, item candelae et quomodo accendantur. Ordo cantandi Praeconium per cum cappa, orat, ascendit sedem, Diaconum, standi ad illud, et infigendi grana incensi paratus amictu, alba, in cereo. Quando Episcopus ut supra. Subdiaconus Epistolam cantaturus, accipiat sandalia alba, faciat praeparationem, et induatur una cum ministris capit crucem, et cingulo et plancta violacea ante pectus plicata, paramentis pontificalibus violaceis. Ordo accedendi ad altare pro cantandis Pro- Diacono et aliis ministris extra phetiis, standi ac genuflectendi ad Orationes. Ordo procedendi ad benedictio- V factis debitis reverentiis, vadit cum nem Fontis, Episcopo baptizante, vel praedictam in non baptizante. Catechumeni baptizandi capellam ad capiendum grana incensi et arundinem sunt aut ab Episcopo, aut a digniore Capituli. Ordo redeundi ad altare, cantandi Litanias, sacristiam, vel alio, hoc ordine. sumendi paramenta alba per Episcopum et ministros, removendi orna- menta violacea roazzerius, seu minister cum baculo, tum ab altari et a sede episcopali. Qui ritus servandus in principio 5. Praecedit aliquis Missae. Campanae quando pulsandae. Subdiaconi verba post recitatam Epistolam. duo acolythi cum cottis, quorum, qui est caeremoniarius ; sequuntur Alleluja quando et qua modulatione intonetur. Ordo dicendi Evangeliuro et pro- navicula, alter a sinistris nihil fert sequendi a dextris, portat thuribulum cum 2. Missam, celebrandi Vesperas, incensum ministrandi, et perficiendi ipsam ^ • Diaconus pa- . > eum .. et post . cruce, Missam. . post eos incedit Subdiaconus cum se- albi coloris, manibus junctis; post Diaconum 3. ratus dalmatica cura cottis. Inte- abbato Sancto summo mane vestiuntur altaria, et sedes episco- quuntur duo, aut quatuor acolythi, seu Capellani exspectantes. palis ornatur cortinis duplicibus, videlicet intus alba, exterius rim Episcopus, Canonici et alii de choro sedent, deputatum, ubi S violacea : sic etiam duo pallia ad altare pervenerint ad sacristiam, seu locum majus applicantur et 6. Cum aptantur, ut, arundo cum tribus can- cum opus fuerit, faciliter removeri cito possit viola- jam erunt praeparata grana praedicta et ceum, et candela ex dicto igne, remaneat album, ut infra dicetur. Praeparetur etiam cereus delis ac ignis novus, accenditur una parva Paschalis arundinem, unus aco- praegrandis cum quinque granis incensi, in eo infigendis, quam portat caeremoniarius. Diaconus capit qui ponitur in et revertuntur hoc ordine. aliquo magno candelabro condecenti, regulariter in lythus bacile cum quinque granis incensi, latere deinde duo aco- Evangelii, vel alibi pro situ loci; et apud illum locatur pul- Primo dictus mazzerius, seu minister cum virga, pitum sive legite coopertum panno albo serico cum bacili et granis incensi, quod portat am- vel auriphrygiato. lythi ; videlicet, unus Item praeparetur thuribulo et na- arundo cum tribus candelis albis, in summitate po- babus manibus elevatum a dextris, et alter cum sitis. Diaconus vicula a sinistris; tum Subdiaconus portans crucem; post can- In reliquis ornatur ecclesia, altare, abacus, et chorus, prout cum arundine praedicta, ad ejus sinistram caeremoniarius cum in quatuor Dominicis Adventus et Quadragesimae, sed cerei relinquuntur dela una parva, vel duabus accensis; et ultimo duo vel exstincti, donec erit tempus accendendi, ut infra. acolythi praedicti cum cottis. Dicta inclinat caute arun- hora Sexta, excutitur e silice ignis extra Ecclesiam, 7. Cum Diaconus ingressus fuerit ecclesiam, ;

- C/EREMONIALIS EPISCOPORUM 188 ? I dinem, et caeremoniarius, deferens candelam accensam de novo igne, maticam, sumpta stola violacea, - et Subdiaconus planetam, et sic in j detecto, dicit secrete accendit unam ex tribus candelis, in summitate arundinis positis, et Episcopum ; qui stans, capite I albis accedunt ad recitat Nonam. statim Diaconus arundinem elevat, et tam ipse, quam alii omnes, et } I Pater noster, et mox sedet, et chorus Episcopus genuflectunt, praeter Subdiaconum ferentem crucem, et 1 I- 12. In fine Nonae Episcopus descendit de sede, et cum dicitur super faldistorio, et genuflexus, Diaconus alta voce cantat Lumen Christi. Quo audito, Episcopus et t I Christus factus est etc. procumbit Domine etc. Qua finita, surgit, omnes surgunt, et chorus respondet in eodem tono Deo gratias , % | dicit Orationem Respice qucesumus alba, quia Deinde, Diacono procedente ad medium ecclesiae, iterum inclinat 1 et revertitur ad sedem suam, ubi sedens accipit sandalia | arundinem, accenditur Quam dilecta etc. cum Gloria Patri et altera candeia, ut prius et eodem modo : | illa non mutat, legit Psalmum manus, et pa- : consuetos; lavat cum omnibus genuflexus, altiori voce cantat Lumen Christi, et si- I etc. et alias Orationes et Versiculos

militer respondetur per chorum Deo gratias. Idem tertia fit, et di- indumentis pontificalibus et manipulo coloris viola- | ratur omnibus ac mitra simplici a dictis citur ante altare, et accenditur tertia candela, et Diaconus adhuc j | cei, non tamen Pallio si sit Archiepiscopus, Episcopus ac- altiori voce cantat, et respondetur ei per chorum ut supra. | Diacono et Subdiacono in albis assistentibus; et cum 8. Tunc Episcopus et omnes sedent, ipsi vero ministri sur- paramenta ipsis congruen- ; pariter Canonici capiunt | cipit planetam, gunt, et factis reverentiis altari et ubi i ante Episcopo, secedunt ad locum, I tia, coloris violacei, et ipsi Diaconus et Subdiaconus planetas cantandum est Exsultet jam etc. 1 ac manipulos; et Canonicus Pre- ? pectus plicatas, ejusdem coloris, 9. Diaconus vero, deposita arundine in manibus unius ex dictis i assistit pluviali ejusdem coloris; et alii duo Diaconi, | sbyter cum acolythis, capit de caeremoniarii librum, manu et accedens cum de- ; alias. | ubi est consuetum, assistunt, ut bitis reverentiis ante Episcopum, comitante eodem caeremoniario, j fuerit paratus, descendit cum mitra et ba- | 13. Cum Episcopus petit ab eo benedictionem absque osculo manus dicens Domne l Jube praedictis assistentibus et mini- l culo de sua sede, et comitantibus etc. cui Episcopus respondet Dominus sit in corde luo etc. prout in sine mitra in medio osculatur, deposito | stris, accedit ad altare, quod benedictione pro Evangelio recitando; sed loco Evangelii dicit Pa- [ ba- f interim baculo : et facta cruci reverentia, mox recepta mitra et schale prceconium etc. et manu benedicit. suam sedem : Diaconus vero Evangelii | culo, revertitur ad eamdem 10. Diaconus, habita benedictione, accedit, factis debitis reve- i i et Subdiaconus de Epistola, si assistant alii duo digniores Diaconi, rentiis, ad legile; ponit super eo librum apertum, quem adoiet in- fuit i; sedent in scamno, aut scabellis apud cornu Epistolae, ut dictum censo triplici ductu, sed non signat librum, nec se, prout in Evan- i in cap. VIII. XXXVI. hujus lib. II. de Missa solemni, Episcopo gelio. Ministri circa legile locantur hoc pacto. Subdiaconus cum 5 | §. ' celebrante. Locatur in medio chori vel presbyterii pulpitum sive le- cruce versa ad Episcopum, et acolythus thuriferarius stant a dextris | gile nudum, et omnibus consedentibus, ducitur a caeremoniario ali- ipsius Diaconi : acolythus cum arundine, et alter cum granis incensi | cotta, qui factis debitis reve- a sinistris, vertentes facies f quis acolythus sive cantor indutus prout ipse Diaconus: et cum Diaconus f incipit rentiis altari et Episcopo, cantat sine titulo primam Prophetiam cantare Exsultet jam etc. Episcopus et omnes surgunt, de- [ debitis reverentiis ad osculandam manum tectis capitibus, Diaconus prosequitur cantum suum, et f qua finita, accedit cum sub tem- \ cantanda. pore infigit quinque grana incensi in cereo in modum crucis, quae f\ Episcopi, antequam surgat pro Oratione respiciat Episcopus surgit, deposita mitra, dicens Oremus, et faciem Episcopi, et pariter suo tempore illuminat cereum i 14. Tum Flectamus genua, et om- cum una ex tribus candelis in positis, ? Diaconus assistens ad ejus dexteram, dicit arundine prout in Missali ; et 1 advertat Diaconus quod si Imperator genuflectunt, excepto Episcopo : alter vero ad sinistram Levate, non est coronatus, debet dicere 5 [ nes Electum Imperatorem Nostrum N. i et omnes surgunt. Ipse vero Episcopus prosequitur Orationem, stans 11. Finito cantu assistente more so- per Diaconum, omnes inde recedunt cum de- 1 l manibus extensis, sustinente librum Presbytero bitis reverentiis ; Diaconus vero, celebraturo Episcopo, assistunt praedicti duo antiquiores Diaconi, ser- deponit dal- 1 lito: sed, ubi non , , , , , , :

C./EREMONIALIS 190 EPISCOPORUM LIBER II. CAP. XXVII. 191

vient in hujusmodi ministerio, et aliis, praedicti Diaconus et Sub- ut supra, et in fine cantatur Kyrie eleison cum pausa convenienti, diaconus Evangelii et Epistolae. donec Episcopus fuerit in sua sede ad cantandum Gloria in excelsis 15. Cantantur -deinde aliae Prophetia ab acolythis vel canto- Deo etc. ribus eodem ordine et ; post quartam, octavam et undecimam Le- 22. Episcopus, postquam est albis paramentis paratus, facit ctionem, seu Prophetiam, Episcopus legit ex libro Tractum dum confessionem cum ministris, more solito, ascendit ad altare, illud- cantatur a choro et ; pariter per eosdem Diaconos assistentes suo que ac librum Evangeliorum osculatur, imponit incensum in thuri- tempore dicitur Flectamus genua et Levate ut in Missali. bulum et benedicit, incensat altare, et incensatur ipse a Diacono, 16. Finitis Lectionibus, si Episcopus voluerit ipsemet benedi- et revertitur ad suam sedem, ubi, dicto Kyrie eleison cantat Gloria cere Fontem, quod valde convenit, deposita planeta, et sumpto plu- in excelsis Deo etc. viali violaceo ac baculo, ibit, praecedente cruce, cum cereo bene- 23. Tunc pulsantur campanae et organum, et prius debent mo- dicto accenso, qui portabitur immediate ante crucem, et Canonicis neri aliae ecclesiae civitatis, ne pulsent campanas, nisi prius audito paratis, ac aliis de clero, ad illum benedicendum, et alia fiunt ef signo Campanarum ecclesiae Cathedralis. cantantur, etiam circa Baptismum, prout in Missali. 24. Finito Hymno Gloria in excelsis Deo etc. per cantores, Epi- 17. Si vero non potuerit Episcopus id praestare, destinabit ali- scopus surgens sine mitra, dicit versus populum Pax vobis deinde quem ex dignioribus Capituli, qui pluviali paratus, comitantibus ali- Orationem Deus, qui hanc sacratissimam noctem etc. quot acolythis et ministris, cum cereo accenso et cruce, ea omnia 25. Finita Epistola, Subdiaconus, dimisso libro in manu caere- faciet. moniarii, immediate accedens ante sedem Episcopi, clara voce dicit 18. Quibus peractis, si aderunt catechumeni, baptizentur more Reverendissime Pater, annuntio vobis gaudium magnum, quod est solito ab Episcopo, aut a digniore ex Capitulo, ut in numero prce- Mteluja, et statim accedens, osculatur ejus manum. Tunc is, cui ex cedenti et per octo dies ante in ipsa Ecclesia, nisi periculum immi- officio id incumbit, vel aliquis Canonicus praeintonat Episcopo Alle- neat, nullus infans baptizetur. 19. luja, qui surgens sine mitra, ter cantat AUeluja semper elevando Si Episcopus id praestiterit, eodem ordine redibit ad altare vocem gradatim : et chorus post quamlibet vicem repetit illud idem majus, ubi deposito pluviali, cum mitra procumbit ante illud super et postea chorus prosequitur Versiculum Confitemini etc. faldistorio, et pariter omnes in suis Domino locis genuflectunt : et duo Capellani Tunc Episcopus sedet et prosequitur Missam, prout in Missali, ser- sive cantores genuflexi ante scabellum versus cornu Epistolae retro vatis omnibus caeremoniis, quae late explicatae sunt in praedicto cap. Episcopum, habentes ante se librum, inchoabunt Li-

tanias : et si VIII. lib. II. Ad Evangelium non portantur luminaria, aderunt ordinandi, prosternent se per gyrum, dum sed incensum

dicuntur Litaniae, et tantum et petitur benedictio : dicitur Domini sit vobis- alia fient, prout in Pontificali Romano de Ordi- ; Pax semper nibus dandis cum, respondente choro, et repetente omnia, quae ipsi Ca- sed non datur pacis osculum, nec dicitur Agnus Dei etc. nec pellani sive cantores dicunt, et cum perventum fuerit ad Versiculum Postcommunio, sed tres Orationes ante Communionem dicuntur. Peccatores Episcopus surgit, et ibidem stans, deponit paramenta 26. Post communionem Episcopus, facta purificatione, lavat violacea, et accipit alba ac pallium, si est Archiepiscopus. manus, redit ad sedem, et chorus incipit Alleluja pro Vesperis, Epi- 20. Diaconus autem et Subdiaconus, paulo ante depositis pla- scopo sedente. ; netis violaceis ante pectus plicatis, assumunt dalmaticam et tuni- 27. Ad Magnificat Subdiaconus praeintonat ei Antiphonam, celllam albas, ut praesto sint ad induendum Episcopum. quam surgens, repetit; deinde sedet cum mitra, et imponit incen- 21. Interim , removentur etiam ab altari et sede Episcopi pallia sum more solito. Cum inchoatur Magnificat, Episcopus descendit ad violacea, et accenduntur luminaria. Capellani vero sive cantores altare, et deposita mitra, facit cruci reverentiam, osculatur altare, jam dicti prosequuntur Litanias usque in finem, respondente choro, et illud incensat: mox revertitur ad sedem, et incensatur ipse, et , ,

192 C^EREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. XXVIII. 193

alii, more consueto : et ipse stans sine mitra, exspectat finem cantici? tri- stris discedet versus sacristiam ad accipiendam arundinem cum Magnificat. | bus candelis et quinque grana incensi; et alia omnia fient, quae 28. Cum repetitur Antiphona, sedet, accepta mitra, et ea finita, ] in suo scamno, superius declarata sunt : Celebrante interim sedente descendit ad altare, dicit Dominus vobtscum et Orationem, et Dia- surgente apud illud, cum opus fuerit, donec inchoetur Praeconium conus Ite et Missa est cum duplici Alleluja, datur benedictio, et publi- \ Exsultet jam etc. quo incepto, accedet ad altare, et ibi stabit, ma- cantur Indulgentiae, ut alias. nibus junctis, in cornu Epistolae, respiciens Diaconum cantantem. a FinUm Praprrmm Diaconus revertitur ad altare, et deposita pectus I dalmatica et stola alba, capiet violaceam et planetam ante Celebrantem, qui etiam in CAPUT XXVIII. 1 i plicatam, et cum Subdiacono accedet ad ministri quoque mani- | suo scamno induet planetam cum manipulo ; Sabbato Sancto, si Episcopus assistat, vel absit, omnia fiunt a Celebrante, prout in ] pulos habebunt. Missali. Ordo procedendi ad Ecclesiam, et benedicendi ignem atque grana in- ' nu- censi. Celebrans ubi stare deheat, 5. Item locabitur in medio chori seu presbyterii pulpitum dum Diaconus canit Praeconium. Quibus pa- ramentis Celebrans, Diaconus et Subdiaconus ' acolythus, vel clericus, induantur, finito Praeconio. Pro- i dum, et deducetur a caeremoniario aliquis phetiae ubi et a quibus cantandae sint, et quando genuflectendum - ad Orationes. sive cantor, cotta indutus, ad cantandam primam Prophetiam sine Ordo procedendi ad_ benedictionem { Fontis, conficiendi Baptismatis, et redeundi J ad altare. Ubi titulo leget etiam Celebrans submissa voce apud altare, astan- cantari debeant Litaniae. Ubi et ; quam quando Celebrans capiat para- i menta alba cum ministris pro Missa. Quo ritu et finita, accedet, qui Missa celebretur, ac cetera per- i tibus ministris, ut fit ad Introitum Missae; ea ficiantur. 5 illam cantavit, cum debitis reverentiis ad osculandam manum Epi- scopi; quo facto, Celebrans dicet Oremus Diaconus Flectamus ge- i Episcopus nequiverit celebrare, sed officio et Missae, per genuflectunt, excepto Celebrante; et alium celebratae, nua et Episcopus ac omnes interesse, praeparantur omnia, quae in supe- '1 Subdiaconus Levate, et omnes surgunt : tunc Celebrans prosequitur S riori capite expressa sunt, et dicta Nona, Canonicus, vel alius, Orationem, stans manibus extensis. Cantantur deinde eodem modo qui erit officium facturus, paratus amictu, alba, cingulo, stola et quatuor cantabunt cantores, vel aco- pluviali violaceo, aliae Prophetiae, quarum primas in sacristia, vel in alio loco decenti et consueto, Beneficiati, seu Mansionarii, ultimas benedicet novum | lythi, seu clerici, alias quatuor ignem et quinque grana incensi, legendo absque \ Canonici, vel alias, prout commoditas et numerus clerico- cantu Orationes ; quatuor benedictionis, prout in Missali: quo facto, capiet Diaconus ? rum vel consuetudo Ecclesiae suadebit. stolam, manipulum et dalmaticam albam, Subdiaconus 6. Post quartam, octavam et undecimam Prophetiam, Episco- vero manipulum et planetam ante pectus plicatam coloris violacei, pus leget ex libro Tractum, dum idem cantatur a choro, ministran- et sic parati, sedebunt ; in aliquo scamno a sinistris altaris, exspe- ' Celebrans vero apud ctantes adventum tibus de libro et candela solitis ministris; Episcopi, qui statim, finita praedicta benedictione illum leget: Diaconus et Subdiaconus suo tempore ad alias novi ignis, veniet more altare solito cum cappa ad ecclesiam; orabit ante [' Orationes dicent Flectamus genua, et Levate, prout in Missali. altare majus, et ascendet ad sedem suam cum suis Capellanis; et deposita planeta et accepto orante Episcopo, 7. Finitis Lectionibus, Celebrans, surget Celebrans cum ministris, qui, donec Epi scopus pluviali violaceo, praecedente cruce, clero et Canonicis, et ante orabit, stabunt, et. Episcopo sedente, sedebunt. crucem, aliquo acolytho portante cereum benedictum accensum, me- 2. Cum Episcopus aliquantulum in sede sua quieverit, accedet 1 Subdiaconum, et post ipsum sequente Epi- ad eum acolythus dius inter Diaconum et vel caeremoniarius cum incenso, et ministrante scopo, ibit ad benedicendum Fontem baptismalem, choro interim solito Canonico Presbytero assistente naviculam, imponet et bene- cantante Tractum Sicut cervus etc. et omnia fient et cantabuntur dicet incensum, more solito. t- circa Fontis benedictionem, quae habentur in Rubricis Missalis. 3. Subdiaconus capiet crucem, et cum Diacono et aliis mini- S 8. Quibus peractis, si aderunt catechumeni, baptizentur, more 194 C.EREMONIALIS EPISCOPORUM f LIBER II. CAP. XXIX. 195

solito, Interira locatur ante medium altaris - ' • ' faldistorium • pro Episco- t\-- . - po fit scabellum pro Celebrante ad sinistram partem. % n die Paschae Resurrectionis Domini Nostri Jesu Christi Epi- 9. Completa ' benedictione Fontis, et baptizatis catechumenis, si scopus, nisi aliquo legitimo impedimento fuerit praepeditus, Mis- aderunt, ut in procedenti capite dictum est, redeunt omnes eodem I sam solemnem omnino celebrare debet, et in ea Communio gene- ordine ad altare, et Episcopus genuflectit super dicto faldistorio, ralis per ipsum Episcopum erit facienda, ordine infrascripto. capite detecto; Celebrans vero, deposito pluviali, ante dictum sca-1 servatis omnibus, quae superius in capite de Missa so- f, 2. Nam bellum a sinistris Episcopi:: Diaconus et Offertorium, Subdiaconus, in albis post llemni, Episcopo celebrante, explicata sunt usque ad Celebrantem, et pariter omnes in suis locis genuflectunt. eo dicto, portatur ad altare per Subdiaconum vas argenteum vel

10. ' Duo Capellani, sive cantores, genuflexi ante scabellum post aureum cum multis particulis, prout populi frequentia requiret, co- Episcopum et Celebrantem, habentes ante se librum, inchoabunt I f opertum, quod Diaconus collocat ante crucem; ita ut non impe- Litanias, choro idem simul respondente, prout in Missali. Cum per- diat thurificationem altaris; et cum Celebrans dicit Suscipe sancte ventum fuerit ad Versiculum Peccatores, surget celebrans, et ibit ad Pater etc. discooperit illud, et aliquantulum elevat, ac statim reponit i sacristiam cum suis ministris ad accipiendum paramenta alba pro super altare, et cooperit, et iterum, cum Celebrans profert verba Missa, | nisi sacristia multum distet, quo casu parentur in solito scam- consecrationis, Diaconus illud detegit, et post consecrationem coo- | no prope altare in cornu Epistolae, et eodem tempore per alios |' perit. ministros removeatur altari ab pallium violaceum, et remaneat al- 3. Cum vero Episcopus Sanguinem Domini sumpserit, et mox bum, et accendantur candelae altaris, ita ut haec omnia fiant, an- Diaconum et Subdiaconum. communicaverit, qui osculantur primo | tequam compleantur Litaniae: quibus finitis, surgit Episcopus manum, deinde faciem Episcopi, qui eis dicit Pax tecum, et illi re- et f removetur faldistorium. : spondent Et cum spiritu tuo, ac etiam antequam se purificaverit et 11. Celebrans vero accedit ad ejus sinistram, facit cum Episcopo ; digitos abluerit, retrahit se ad cornu Evangelii, versa facie ad cornu confessionem, cantatur Kyrie eleison et Gloria in stabit ipsum : Diaconus vero stans excelsis Deo, pul- I Epistolae, et Subdiaconus post santur campanae, et perficitur Missa, secundum Rubricas Missalis, in cornu Epistolae versus Celebrantem aliquantulum inclinatus, ac f. prout etiam in procedenti capite legitur, et cum caeremoniis de- l manibus junctis, cantabit confessionem in tono et notis consuetis, scriptis in cap. IX. hujus lib. II. de Missa solemni, quo coram Epi- stantibus Canonicis et ciero, exceptis his, qui sunt communicandi, | scopo celebratur. [ qui genuflectere debent, et tunc per caeremoniarium vocantur. Epi- 12. In ecclesiis Collegiatis eadem omnia servari scopus vero celebrans, finita confessione, legit ex libro ante se debent, quae l in hoc capite expressa sunt, exceptis his, quae ad Episcopum per- t allato, vel memoriter, voce intelligibili absolutionem, videlicet Mi- tinent, servatis in omnibus Rubricis Missalis; et eadem fere omnia r sereatur vestri etc. et Indulgentiam etc. et faciet super populum si- servantur in Sabbato Pentecostes. | gnum crucis, statim loca permutat, videlicet, Celebrans cum Sub- diacono accedunt cum debitis genuflexionibus ante sanctissimum Sacramentum ad cornu Epistolae, Diaconus vero, relicto dicto cornu Epistolae, vadit ad cornu Evangelii, et capit cum debitis reverentiis CAPUT XXIX. dictum vas, seu pyxidem coopertam, cum hostiis, et eamdem discoo-

Episcopus in die Paschas Resurrectionis perit, et Episcopus firmat se in medio altaris, illi renes vertens, ad solemniter Missam celebrare debet, et sa- cram Eucharistiam administrare. Ordo dandae communionis in hac Missa. Dia- cujus dexteram stat Diaconus cum particulis consecratis, ad sinistram conus post sumptionem Sanguinis cantet confessionem in cornu Epistolae. Quo Subdiaconus cum Patena; eodemque tempore vocentur duo Capel- ritu Episcopus Christi Corpus tradat. Qui hinc inde assistere debeant. Manus Episcopi ante sumptionem lani, seu acolythi, cottis induti cum mantili albo, quod genuflexi su- particulae osculanda. Ordo accedendi ad communio- nem. Quid observandum, si aliquae hostiae consecratae supersunt. stinent ante communicandos, hinc inde ambabus manibus per qua- 11

196 CiEREMONIAIJS EPISCOPORUM 1

tuor angulos, quousque perfecta fuerit communio: qui autem com- munionem sumpturi sunt, convenienter debent singuli cum debitis reverentiis ante Episcopum accedere, et communione sumpta, per i . CAPUT XXX. latus sinistrum Celebrantis discedant, et ibi in cornu Epistolae ac-|

• cipiant purificationem de manu sacristae, vel ministri calicem cum ; Ordo celebrandi Missam solemnem in die Paschae, Episcopo absente, in Cathedra- libus vel in Collegiatis. Aquae benedictae aspersio de more fiat. Celebrans com- vino, et mappula ad tergendum appensa, ministrantis. f municet ministros et ceteros communicare volentes ad Missam. Communio ce- 4. Cum autem communio exhibetur Canonicis vel Magistratui, i teris de Parochia, ubi et a quo tradenda.

- convenienter debet aliquis Canonicus, vel eorum ultimus, dummodo ; i tamen sit in Sacris constitutus, purificationem praebere, deinde pro A bsente Episcopo in ecclesiis Cathedralibus et in Collegiatis, | reliquis Beneficiatis id munus exsequitur aliquis Beneficiatus pro 'j ; r /A aliquis Canonicus, seu Dignitas, vel is, ad quem de consue- reliquo clero et populo aiiquis Capellanus; et ne confusio inter \ -L jL tudine spectat hac die celebrare in absentia Episcopi, paratur euntes et redeuntes fiat, bonum erit adhibere aliquos de clero, ad i in sacristia more solito cum pluviali albo, et accedat ad altare, me- ;

id deputatos, ut omnes quiete, devote et ordine suo progredi cu- j dius inter Diaconum et Subdiaconum, paratos omnibus paramentis rent, et per latus sinistrum revertantur. \ ipsis convenientibus : et facta altari reverentia, salutatis hinc inde \ ac 5. Si aliquis Praelatus, non tamen Episcopus consecratus, vellet Canonicis, accepto de manu Diaconi aspersorio cum aqua benedicta, J communicare, debet ante communionem osculari manum Episcopi | l dicens Vidi aquam, prout in Missali, asperget primo altare, deinde Celebrantis, et sumpta communione, faciem, et idem omnes Cano- i' seipsum, mox Diaconum et Subdiaconum, tum alios Canonicos et nici parati observabunt : reliqui omnes, tam de clero quam de po- I omnes de choro et populo more solito. | pulo, et etiam Magistratus osculantur manum Episcopi tantum ante 2. Quo facto, deposito pluviali, capiet planetam, et facta iterum ; communionem. l reverentia altari et Canonicis, inchoabit Missam, quam prosequitur, 6. Ordo autem euntium ad communionem erit idem, ser- qui . | more solito, secundum Rubricas Missalis. vatur in distributione candelarum, et palmarum, ac incensi, ut suo - 3. Praeparentur cum Hostia consecranda particulae in numero loco dicitur. sufficienti, pro communicandis Canonicis et aliis de clero commu-

7. Finita communione, reponantur funalia, quae usque fue- ‘i tunc \ nicare volentibus, in vase aureo vel argenteo, saltem intus deaurato, runt accensa, et Diaconus reposito vase seu pyxide cum hostiis i f quod collocetur cum calice super altari, prout supra dictum est. super altare, si quae remanserunt, illam alicui cooperit, et consignat ; 4. Postquam Celebrans Sanguinem sumpserit, et antequam se Presbytero parato cum stola et cotta, pluviali, purificaverit seu qui illam sub \ et digitos abluerit, dicta confessione per Diaconum, ut baldachino, si commode fieri potest, praeeuntibus clericis cum in- ; in capite prcecedenti, communicabit primo Diaconum et Subdiaco- | torficiis, et aliquibus de clero comitantibus, portat ubi num, si sint ad locum, non Sacerdotes, qui hac die celebrent ; deinde singulos asservatur sanctissimum Sacramentum. I; Canonicos, Beneficiatos, seu Mansionarios, dericos et cantores, non

8. Celebrans tunc, sumpta purificatione, lavat digitos et sumit Presbyteros, ac etiam suo loco Officiales, Magistratus, si | adsint et ablutionem : mox, sumpta mitra, lavat manus et prosequitur Missam, E; communicare voluerint in hac Missa. ut in prcecedenti capite VIII. hujus lib. II de Missa solemni. Episcopo 5. Ceteri vero de parochia utriusque sexus communicari pote- celebrante explicatum fuit. runt in alio altari, seu , ; capella ad hoc praeparata, per Parochum,

E seu sacristam, ubi continue, tam ante Missam majorem quam post, ac etiam dum Missa decantatur, secundum concursum et frequen- tiam populi, adsit Curatus Ecclesiae, vel alius Sacerdos, qui com- munionem singulis ; praebeat accedentibus:: qui locus, seu capella,

14 — Carem. Episcof. ; :

198 CiEREMONlALtS EPISCOPORUM | . LIBER II. CAP. XXXII. .//! non debet esse in conspectu altaris majoris, sed in navi, seu loco! stentes et solii ministros asperget, et statim eidem reddit asper- separato, ita ut, quoad fieri possit, non videatur ab his, qui Misss. sorium, qui primo manum, deinde illud osculatur, et rediens ad al- majori intersunt, ne continue genuflectere cogantur propter reve- : tare, Diaconum et Subdiaconum paratos, deinde Canonicos, Bene- rentiam sanctissimi Sacramenti. J ficiatos et clericos ex utraque parte chori, omnesque alios in choro 6. Finita communione, Celebrans se purificabit, et abluet di- permanentes, et populum asperget; et reversus ante infimum gradum gitos, et prosequetur Missam, : more solito. medius inter l altaris ubi eum Diaconus et Subdiaconus exspectabunt, eos cantabit Versiculos et Orationem, prout in Missali, ex libro,

quem sustinebunt dicti ministri, vel super legili ; qua finita, statim CAPUT XXXI. amovetur legile et liber; et Celebrans in solito scamno, posito in cornu Epistolae, deposito pluviali, capit manipulum et pianetam, et Quid observandum, si Episcopus in Dominicis per 2. annum celebret, aut Missae assi- altare, facit confessionem, stat cum Episcopo, qui a sede descendit ante Paramenta sint coloris tempori congruentis. Aspersio aqua benedictae ad Missam Dominicis, quo ritu facienda. et omnia fiunt, et servantur, ut in supradicto cap. IX. hujus lib. II. Si Episcopus celebret solemniter, hac ; 6S*’ U‘ Epistote voluerit solemniter, non esset fa- fn^hac^tes^ et Evangeiii 4. Si Episcopus celebrare 3. cienda hujusmodi aquae benedicte aspersio; absente vero Episcopo, n Dominicis per annum, et in Collegiatis, semper Dominicis diebus fit, ut supra dictum est si Episcopus voluerit celebrare, aut Mis- quo casu Celebrans statim atque altare asperserit, seipsum primo, sae solemm per alium celebratae interesse, serventur omnia circa I caeremomas, quae superius deinde ministros paratos, mox, iisdem ministris comitantibus et ele- expressa fuerunt in hoc eodem libro capite VIII. et IX. ’ vantibus fimbrias anteriores pluvialis, Canonicos et alios de choro, ut

Paramenta tamen altaris, supra, asperget, qui omnes aspersione hujusmodi durante, a prin- Celebrantis et ministrorum sint coloris viridis, exceptis cipio usque ad finem stare debent, detecto capite, et, dum ante ipsos Dominicis Adventus et a Septuagesima usque ad Pascha exclusive, quia : Celebrans cum aspersorio accedit, debent illi caput inclinare, et asper- tunc violacea; et tempore Paschali, quia tunc alba; ac infra octavas sionem aquae benedictae reverenter recipere. Festorum solemnium, quia tunc ah ba, vel rubra, prout solemnitates ipsae requirunt, adhibentur. 5. Memores etiam sint Diaconus et Subdiaconus, qui altari mi- Quia tamen in omnibus Dominicis : nistrant, Dominicis diebus valde decere, si etiam ipsi, postquam Ce- per annum solet fieri asper- sin aquae benedicte per Sacerdotem sumpserint, celebrantem, anteuuam Missa i lebrans communicaverit, communionem ex ejus manibus inchoetur, Canonicus, vel alius celebraturus in Dominicis prodictis prout cavetur in Concilio Tridentino cap. XIII. Sess. XXIII. paratus amictu, alba, cingulo, stola et pluviali, medius conum inter Dia- et Subdiaconum paratos, accedet ad altare, ante quod in infimo ejus gradu genuflexus, medius inter praedictos duos ministros, accipiet ex manibus Diaconi aspersorium cum aqua benedicta, et in- CAPUT XXXII. tonando Antiphonam Asperges me, seu Antiphonam Vidi aquam juxta temporum diversitatem, prout Litaniae in festo S. Marci quomodo ordinandae. Decet, ut Canonici Ecclesiae Cathe- in Missali, ter altare asperget' et statim dralis paramentis Missalibus induantur, aut saltem eorum aliqui pluvialia capiant. surgens, dum cantores prosequuntur Antiphonam cum suis Paramenta omnia sint coloris violacei. Episcopus paretur pluviali violaceo, et Pesponsoms, comitatus a caeremoniam et acolytho cum vase aqua assistentes Diaconi dalmaticis item violaceis. Crux Archiepiscopalis quomodo nedicta pleno, accedit ad praeferenda. Item Imagines, et Reliquiae. Locus Praelatorum, Magistratus, et Episcopum, cui aspersorium, osculatum cum debita nobilium in processione. Quae Missa dicenda in Ecclesia, ad quam fit Processio. reverentia, et osculo manus, porrigit; ipse vero Episco- Benedictio in fine Missae per Episcopum danda, et Indulgentia publicanda. Quae pus primo seipsum, deinde Sacerdotem in Litaniis aliis processionibus. celebrantem, postea assi- observanda Rogationum et in ? :

200 C^EREMONIALIS EPISCOPORUM liber' ii. CAP. XXXIII. 201

in ecclesia, ad | cessionis in Cathedrali celebrari judicabitur, tunc n die sancti Marci fiunt |guam processio pervenerit, per Episcopum, vel per Celebrantem, Litaniae, quas majores vocamus. Dicta ; igitur Virgine et de Sancto Ti- die congregatur de mandato Episcopi totus clerus saecu- r cantata per cahtores Antiphona de Beata ;

I laris et regularis, ac etiam, ; tulari, subjungentur propriae Orationes. ubi consuetum est, confraternitates i laicorum, cum eorum insignibus ante fores ecclesiae, unde processio 7. In processionibus vero, et Litaniis minoribus, quae Rogatio- ea- discedere debet, seu etiam intra ecclesiam, si sit capax; ibique ex- nes vocantur, et fiunt tribus diebus ante Ascensionem Domini,

- remissius : convenit tamen in his Epi- spectant, donec erit tempus : tunc incipiet a deputatis dirigi pro- dem servantur, sed aliquanto

cessio, ordine solito, in qua prius procedent confraternitates laico- scopum paratum cum ministris intervenire, vel saltem cum cappa. regulari poterunt et rum, deinde religiosi, postmodum clerus et ecclesiae Collegiatae, et 8. Ad similitudinem harum processionum ultimo clerus ecclesiae aliae processiones extraordinariae, quae fieri quandoque contingit ad 2. Cathedralis, cujus Canonici omnes, si com- 1 mode fieri Dei. poterit, erunt parati paramentis sibi competentibus, l placandam iram | laetitiae et quemadmodum solent, Episcopo celebrante, vel saltem sex vel octo 9. Si vero celebrandae erunt processiones ex causa | translatione aliquarum insi- eorum erunt cum pluvialibus, paramenta tamen erunt coloris vio- | pro gratiarum actione, aut etiam pro 3. pro- lacei: et ultimo loco procedet Episcopus paratus pluviali similiter gnium Reliquiarum Sanctorum, ordinari poterunt ad exemplum | violaceo et mitra simplici, medius inter cessionis sanctissimi Sacramenti, de qua in sequenti capite dicetur duos Canonicos Diaconos 4 | assistentes, paratos dalmaticis, et sinistra lumina tamen seu funalia accensa deferri magis convenit, cum san- 4. manu baculum pastora- i I lem vel Reliquiae in processionibus de- gestabit, dextera vero populo benedicet. | ctissimum Sacramentum saltem

5. Si erit Archiepiscopus, praeibit crux archiepiscopalis ante • I ducuntur. • - V / ...... Canonicos ecclesiae Cathedralis, ut in capitibus superioribus dictum 3 fuit: | . 6.et si consuetum sit in hujusmodi processione portari aliquas CAPUT XXXIII. Sanctorum Reliquias et sacras Imagines, servabitur consuetudo : J removendi tamen erunt a processionibus ludicri et indecori actus, s Pro processione sanctissimi Sacramenti in festo Corporis Christi, quae praemonenda

' Hoc ordine ibit processio usque ad ecclesiam, ad quam juxta ab Episcopo circa praecedentias. Viae et ecclesia quomodo ornandae. Ordo pro- consuetudinem cessionis. Paramenta Capituli ecclesiae Cathedralis in ipsa Processione. Funalia civitatis dirigitur, cujus ecclesiae clerus,' ubi ita con- d a quibus et quo ordine portanda. Sanctissimum Sacramentum ab Episcopo quo- suetum est, procedet obviam, usque extra portam ecclesiae, proces- I modo gestandum. Locus et habitus Legati a latere, Cardinalis, Nuntii Aposto- sioni, ibique stans, eam recipiet. lici, Metropolitani, et aliorum Praelatorum. Nobiles viri etiam hastas baldachini Per %: deferant. Praeparanda pro ipsa processione. Accessus Episcopi ad Ecclesiam. viam processionis cantentur Litaniae, et alia, quae in | communionem Celebrantis. Ordo inchoandae processionis. Balda- libro Agenda post Ritualis Romani continentur, et nihil ultra ; ipsa via prius, de % chini hastae per ecclesiam a Beneficiatis deferantur. Psalmi et Hymni ab Epi- mandato Episcopi, ab omnibus in ea habitantibus mundetur. i scopo una cum ministris dicendi. Quid servandum ad altaria per vias erecta. Processio quo ritu perficienda. Benedictio cum sanctissimo Sacramento danda, Praelati, si qui aderunt, de gremio ecclesiae, ibunt immediate ; et Indulgentiae evulgandae. Missa privata ab Episcopo hac die dicenda. Ritus ante Episcopum; alii vero Praelati, Magistratus et alii nobiles laici 1 exponendi sanctissimum Sacramentum super altari per totam octavam, et pro- post Episcopum. cessionem faciendi. Cum autem Episcopus et processio pervenerit ad dictam Ec- J clesiam, celebretur ibi Missa solemnis t processio, quae hac die erit facienda, rite et recte, ac se- Rogationum, et non S. Marci, 1 nisi fuerit titulus ecclesiae, vel cundum debitas caeremonias in honorem tanti Sacramenti fiat, ab Episcopo, vel ab aliquo Canonico 1 coram eo cum solitis caeremoniis, et ad removendas omnes contentiones et lites, quae forsitan ut supra suis locis dictum fuit: U j et in fine Episcopus dabit causa praecedentiae oriri possent, et in ipso actu maxima cum inde- benedictionem solemnem, et faciet publi- 1 cari Indulgentiam. Si autem processionem ipsam turbare, cura erit Episcopi haec Missa opportunius in regressu pro- - centia et scandalo !1

202 CiEREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. XXXIII. | ! 203

pridie hujus diei, vel etiam per aliquos dies ante, demandare Magi-: Ignibus, si alias illa deferre solent; et ultimo loco clerus ecclesiae stris Caeremoniarum, vel alteri, ad quem forsitan secundum loci i Cathedralis, cujus ecclesiae saltem octo Beneficiati seu Mansionarii

consuetudinem hujusmodi cura spectabit, ut omnia decenter et di- | erunt parati cum pluvialibus albis, pro deferendis hastis baldachini ligenter praeparentur, et praevideantur. in principio processionis, ut infra dicitur, et deinde ibunt ante Ca- 2. Nempe, ut viae, per quas processio transire debebit, mun- • nonicos, qui similiter omnes una cum Dignitatibus erunt parati pa- dentur et ornentur aulaeis, pannis, picturis, floribus, frondibusque ramentis albis sibi competentibus, quemadmodum solent parari, | ; virentibus secundum posse et qualitatem loci. ipsa Et ecclesia si- 'i Episcopo solemniter celebrante, incipiendo a junioribus et inferio- militer perpulchre ornata, prout legitur in cap. XII. tib. I. de ornatui. ribus hoc ordine, videlicet, primo Subdiaconi et Diaconi cum tuni- ; Ecclesice. | | cellis et dalmaticis, deinde Presbyteri cum planetis, ultimo loco 3. Item, ut fiat rotulus, in quo describantur per ordinem omnes, I Dignitates cum pluvialibus; et si erit Archiepiscopus, portabitur

tam laicorum confraternitates, religiosi, et clerus, quam etiam alii | | immediate ante praedictos octo Beneficiatos paratos et Canonicos, quicumque, qui huic Processioni interesse consueverunt, vel debent ' : | per aliquem Subdiaconum paratum, medium inter duos acolythos ut secundum debitum ordinem et absque aliqua ; contentione proce- ceroferarios, crux archiepiscopalis. | datur : apposita etiam aliqua poena pecuniaria, vel etiam, si Episcopo 6. Ante Episcopum immediate ibit minister de baculo serviens, videbitur, poena excommunicationis, contra inobedientes, et proce- j seu, juxta loci consuetudinem, Dignitas vel Canonicus paratus plu- dere recusantes, secundum ordinem praescriptum in dicto rotulo. 1 viali, baculum praedictum a terra elevatum ambabus manibus por- 4. Quod si aliqua praecedentiae lis inter aliquos religiosos, con- ; tans, prout in cap. XVII. §. VI. lib. I. de mitra et baculo pastorali fraternitates, seu laicos pendeat, quae non ita de facili terminari j i dicitur. . valeat, poterit Episcopus mandare, ut absque praejudicio jurium am- 7. A lateribus hinc inde ibunt octo Capellani cum cottis, qui barum partium, vel procedant secundum ordinem in dicto rotulo de- 1 in Missa servierunt, quatuor pro qualibet parte, portantes eadem scriotum, vel omnino ab hujusmodi l processione abstineant, donec lis | funalia accensa, quae servierunt; et post duo acolythi fuerit determinata [ pro Missa eos ; et intimentur omnes in rotulo descripti, ut ipsa cum duobus thuribulis, continue Ss. Sacramentum per viam thuri- die festivitatis sanctissimi Corporis Christi, j summo mane ad eccle- ] siam Cathedralem conveniant, et c. ficantes. ibidem, vel in aliquo ejusdem Ec- 1 clesiae atrio seu platea 8. Sequetur Episcopus sub baldachino capite detecto, portans congregentur, unaquaeque religio et con- - manibus suis sanctissimum Sacramentum in tabernaculo sive osten- fraternitas cum suis insignibus et cruce, ac etiam funalibus, seu | candelis in Processione deferendis. sorio inclusum, medius inter duos Diaconos assistentes paratos, hinc Omnes enim tam religiosi quam 1 laici deberent, si fieri posset, in hac inde pluvialis fimbrias elevantes. processione, si non funalia, J mitra serviens, cum saltem candelas cerae albae accensas manibus portare. 1 9. Post Episcopum immediate minister de 5. Ordo autem cotta et velo ad collum, mitram ipsam manibus gestans. describendus in praedicto rotulo erit, ut praece- 1 | dant confraternitates laicorum, deinde religiosi 10. Si aderit Legatus de latere, vel alius Cardinalis, aut Me- secundum ordinem 1 antiquitatis, vel Legati de prout de jure vel consuetudine praecedere solent; I tropolitanus, seu Nuntius Apostolicus, habens facultatem postmodum Curiales, et Officiales portantes intorticia accensa, inter latere; vel alius Praelatus, ipso Episcopo superior, ibunt immediate \ quos ultimo loco ibunt Nobiliores et post Episcopum cum cappa. Magistratus, deinde clerus, hoc 1 | est, primo minister portans crucem ecclesiae Cathedralis, - 11. Alii vero Episcopi extranei et Praelati post eos in habitu medius in- l | ter duos Clericos portantes si duo candelabra cum candelis accensis; 1 l eorum ordinario, hoc est, mantelletto supra rochettum: et una deinde, si aderunt, clerici seminarii, et vel Nuntius, post eos Curati ecclesiarum I cum Legato vel alio Cardinali adesset Metropolitanus, | parochialium cum cottis; tum ecclesiae Collegiatae seu alius Praelatus, superior, tunc solus Cardinalis, vel soli cum eorum insi- 1 | Episcopo

1 204 C/EREMONIALIS : EPISCOPORUM S| LIBER II. CAP. XXXIII. 205

Cardinales, si plures essent, erunt cum cappa, ceteri ire debeant, vero omnes in si qui alii erunt, qui cum paramentis in processione habitu ordinario, ut supra. j ‘ unusquisque Canonicorum et Dignitatum in loco suo paramenta sa- 12. Cavendum etiam erit, ne in hac processione actus scenici, cra albi coloris sibi convenientia induet; Beneficiati vero praedicti vel ludicri et indecori intermisceantur, prout in capite Diaconis procedenti - extra chorum capient pluvialia; et discedentibus duobus dictum fuit sed , omnia cum gravitate et - devotione fiant et proce- ‘ assistentibus ad se parandum in loco suo, duo ultimi juniores Ca- dant. | nonici venient ad assistendum Episcopo, donec primi parati rever- 13. Deputentur etiam nobiles viri, seu Barones, et alii, qui 1 s tantur; quibus reversis, et ipsi ad se parandum ibunt. hastas baldachini per viam processionis portent, et qui illos in tem- I 18. Finita Missa et data per Episcopum benedictione, Cele- | pore, quando opus erit, vocet, secundum regulam supra positam in % brans, discedens ab altari, ibit in sacristiam, ubi, depositis para- cap. XIV . lib. I. II. usu '| §. de umbraculi. Missalibus, induet alia dignitati et ordini suo convenientia, : mentis 14. Ipsa die summo mane, praeparetur per sacristam inter alias vel alios !: deferenda in processione; et reversus, ibit ad locum suum ministros baldachinum album perpulchrum, super sanctissimum Sa- Dignitates seu Canonicos. cramentum deferendum item super ; credentia, ultra candelabra et t 19. Interim accedent ad Episcopum duo acolythi cum duobus alia ordinaria pro Missa, tabernaculum pulchrum ex auro, vel ar- 1 thuribulis, ministrante naviculam Presbytero assistente, absque I: et gento, sive ostensorium, in quo sanctissimum ' Sacramentum ponen- L osculo cochlearis et manus, Episcopus stans cum mitra, sine bene- dum, portandumque erit ; item duo thuribula cum naviculis et thure; \ : dictione, imponet thus in praedictis duobus thuribulis. Quo facto, item velum sericum album, ! amplum, auratum, seu perpulchre or- ubi, deposita mitra, genuflexus super pulvino ante | accedet ad altare, natum, ponendum super ’ humeros Episcopi, dum Sacramentum por- sanctissimum Sacramentum, accepto e manibus praedicti Presbyteri tabit. Praeparentur etiam funalia et candelae ex cera alba in numero assistentis uno ex duobus thuribulis, thurificabit triplici ductu san- sufficienti pro Canonicis et aliis, deferenda in processione. Quae j , ctissimum Sacramentum. omnia per caeremoniarium praevideantur, an sint opportune et ad \ 20. Tum per Magistrum Caeremoniarum imponetur super hume- usum necessarium praeparata. ros ejus velum perpulchrum supradictum, quod firmabitur spinu- 15. Omnibus paratis, Episcopus, quanto citius poterit, veniet lis, ne per viam decidat ; et Diaconus assistens a dexteris accedet ad ad ecclesiam, ordine prout dicitur de accessu Episcopi ad ecclesiam altare, et cum debitis reverentiis accipiet tabernaculum, sive osten- et ibidem Missae, per primam Dignitatem, vel digniorem Canonicum I sorium cum sanctissimo Sacramento de altari, et illud in manibus celebrandae, paratus amictu, alba, cingulo, stola, pluviali albo et 1 P Episcopi genuflexi collocabit, cui nec manum osculabitur, nec ul- mitra assistit, in qua omnia servabuntur, quae in cap. IX. hujus lib. I lam tunc faciet reverentiam, sed statirn atque in ejus manibus ip- II. de Missa solemni, I quo coram Episcopo celebratur, expressa sum Sacramentum reliquerit, genuflectet: tunc cantores incipient sunt ; I I ac etiam post communionem, cum caeremoniis, genuflexionibus et 1 L Hymnum Pange lingua gloriosi etc. et Episcopus cum sanctissimo reverentiis erga sanctissimum Sacramentum super altare positum Sacramento surget, et Diaconi assistentes hinc inde fimbrias ante- quae explicantur in cap. XXIII. §. VII. hujus lib. II. de Officio et I riores pluvialis elevabunt; et si contingat aliquos gradus ascendere | Missa ferio quinto in Caena Domini. | l et descendere, caeremoniarius vel aliquis Capellanus extremitates 16. Elevato sanctissimo Sacramento, vel etiam ante, si opus i albae et vestes interiores ipsius Episcopi a parte anteriori elevabit ; erit, junior Magister Caeremoniarum [ curabit, ut processio, secun- 1 et aliquis Princeps, si adsit, vel nobilior laicus sublevabit, et porta- [ dum ordinem in praedicto rotulo descriptum, dirigatur et procedat. 1 I bit per totam processionem pluviale Episcopi a parte posteriori. 17. Postquam Celebrans ipse communionem sumpserit et san- 21. Octo vero Beneficiati praedicti vel Mansionarii ex dignio- ctissimum Sacramentum, ] in processione deferendum, in ribus parati, ut supra, accipiant hastas baldachini, quas portabunt tabernaculo 1 f incluserit, Dignitates et Canonici, ac octo Beneficiati supradicti, et per totam ecclesiam, et in porta ecclesiae illas relinquent in mani- J | 206 CiEREMONIALIS EPISCOPORUM -) LIBER II. CAP. XXXIII. 207

bus laicbrum, qui primo loco Barones, et Nobiliores, seu Magistra- 1 I ponet sanctissimum Sacramentum super altare, deponet velum et tus esse debent, deinde alii, ut supra dictum fuit. Ipsi vero Bene- i genuflectet, ut supra. ficiati praeibunt ad locum suum, idest, ante Canonicos paratos. | 28. Tunc Presbyter assistens in cornu Epistolae, stans versus 22. Per viam processionis semper Episcopus aliquos Psalmos e populum, facta prius debita reverentia cum genuflexione sanctissimo vel Hymnos submissa voce recitabit, respondentibus Diaconis assi- in forma consueta, a Summis [ Sacramento, publicabit Indulgentias, stentibus: et ordine superius descripto, procedent per totam viam i Pontificibus et ab Episcopo concessas omnibus, qui processioni processionis; quae, si longior fuerit, poterit Episcopus in aliqua ec- \ interfuerunt. clesia et super illius altare deponere sanctissimum Sacramentum, 29. Et advertatur, ut intorticia et candelae, quae in processione et aliquantulum quiescere; et ibidem, antequam discedat, thurificare delata fuerunt, non exstinguantur, donec Episcopus cum sanctissimo sanctissimum Sacramentum, et Orationem de Sacramento cantare; Sacramento benedictionem, ut supra dictum est, dederit. quod tamen non passim in singulis Ecclesiis, vel ad singula altaria, 30. Omnibus expeditis, Episcopus, facta aliquantulum oratione quae forsitan per viam constructa et ornata reperiuntur, faciendum | ' ante sanctissimum Sacramentum, post debitam genuflexionem, at- est, sed semel tantum, vel iterum, arbitrio Episcopi. que accepta mitra extra cancellos, discedet cum Canonicis in sacri- 23. Dum processio erit in fine, idest, prope eamdem ecclesiam J stiam, ubi paramenta deponet, et solito more associatus ab eis, ad a qua discessit, ante ejusdem ecclesiae fores, iterum nobiliores laici, domum suam redibit. vel alii nobilitate eisdem aequales, hastas baldachini capient: et E- 1 31. Si vero Episcopus voluerit ex sua particulari devotione hac piscopus sub baldachino ibit usque ad cancellos, vel presbyterium, die celebrare, et sanctissimum Sacramentum pro dicta processione vel ad gradus altaris, juxta Ecclesiae structuram et situationem. conficere, poterit summo mane Missam planam sine cantu legere, 24. Postquam Episcopus pervenerit ad supremum altaris gra- omissa pro hac die, propter processionem, ad celeriorem actus ex- dum, Diaconus a dextris cum debita reverentia et genuflexione, ac 5 peditionem et ad evitandum calorem. Missa solemni : et in fine sine osculo accipiet de manu ipsius Episcopi stantis sanctissimum Missae Canonici et alii, ut supra, capient paramenta. Sacramentum; et illud super altare collocabit. | 32. Episcopus vero, depositis manipulo et planeta, capiet p!lu- 25. Interim cantores in cantu pausato et devoto cantabunt Ver- viale; et cetera omnia fient, quae superius declarata sunt. siculum Tantum ergo Sacramentum l etc. ponere super i 33. Et quia solitum est per totam hanc octavam 26. Episcopus vero, deposito velo, genuflectet super pulvino in tabernaculum cum sanctissimo Sacramento discooperto, dum I altare infimo gradu altaris: mox surget, et imponet incensum in altero ex quae magna populi fre- i Vesperae et Officia divina recitantur, ad duobus thuribulis, ministrante naviculam Presbytero assistente, et quentia solet accedere, conveniens esset, ut ob reverentiam tanti sine benedictione et osculo, ut supra, j et iterum genuflexus sanctis- | i Sacramenti, tam Episcopus quam Canonici, et omnes praesentes, et simum Sacramentum triplici ductu, prout fecerat in principio, thu- - in choro assistentes, durante Officio, starent semper capite detecto, rificabit. | ..i et numquam sederent. Quod si ob longitudinem Officii praestare non 27. Quo facto, duo cantores cantabunt Versiculum | Panem de I poterunt, non omittant saltem in signum reverentiae, detecto capite, coelo etc. et chorus Responsorium Omne delectamentum etc. Epi- altari, divinis Officiis assi- j | exsistente sanctissimo Sacramento super scopus surgens, ex libro, quem Diaconi t - . .. assistentes genuflexi hinc : I stere. inde sustinebunt, cantabit Orationem Deus, qui nobis sub Sacra- 34. Solitum etiam est octava die hujus festi post Vesperas fieri mento etc. [ qua finita, accedet ad altare, et accepto tabernaculo seu j processionem ad reponendum sanctissimum Sacramentum, quae non ostensorio cum sanctissimo [ Sacramento, illud ambabus manibus i ve- tam solemnis et longa via, ut prima, sed vel per ecclesiam, vel latis elevatum j tenens, vertens se ad populum, cum illo signum cru- 1 parum circa extra eam fieri debet, in qua, si Episcopus interesse cis super populum ter faciet, nihil dicens. Quo facto, iterum | de- yoluerit, debet cum pluviali sanctissimum Sacramentum portare; et |

L :

C^REMONIALIS 208 EPISCOPORUM LIBER II. CAP. XXXV. 209

tam in principio quam in fine processionis illud thurificare, et ilia |et tunc, ne istae solemnitates sine Vesperis solemnibus transeant, facere, quae superius expressa sunt et ; demum Diaconus debet in fine poterit Episcopus, depositis Missae indumentis, accipere pluviale et illud includere et reponere in tabernaculo, ubi solet continue as- I celebrare Vesperas, Canonicis paratis remanentibus. servari. venerint feria secunda in Quadragesima, [ 3. Sed, si haec festa 35. Absente Episcopo et in Collegiatis, Celebrans, finita Mis- poterunt Vesperae solemnes in Dominica praecedenti celebrari cum sa et depositis planeta et manipulo, capiet pluviale, et sanctissimum l caeremoniis, prout supra dictum est in capite I. hujus lib. II. de Sacramentum thurificabit, illudaue sub baldachino portabit, et om- I Vesperis solemnibus. Episcopo in crastinum celebraturo. nia ut supra fient, exceptis iis, quae ad Episcopum proprie pertinent. 4. In aliis autem festivitatibus, videlicet, in nocte Nativitatis ' Domini, Sancti Stephani, Sancti Joannis Evangelistae, Circumcisio-

nis Domini, feria secunda et tertia Paschae, Dominica in Albis, Do- minica Sanctissimae Trinitatis, in festo Sancti Joannis Baptistae, in

CAPUT XXXIV. i festo Nativitatis Beatae Mariae Virginis, in aliquibus principalibus festivitatibus Ecclesiae Cathedralis, et pro aliqua re gravi, ad uni- In quibus festis Episcopi solemniter celebrare soleant. Episcopus in crastinum cele versalem, vel propriam Ecclesiam spectante, vel alias quandocum- braturus. Vesperas solemnes pridie agere ipse consuevit. In quibus festis Epi que Episcopo placuerit, poterit, paratus cum pluviali et mitra, assi- scopi Missae et Vesperis solemnibus assistant. stere Missae, per aliquem Praelatum, Dignitatem, seu Canonicum celebrandae, in qua omnia servabuntur, quae supra explicata fuerunt uia per annum plura festa occurrunt, ultra superius expressa, in quibus i in cap. IX. lib. II. de Missa solemni, quce coram Episcopo celebra- decet, vel Episcopum solemniter celebrare, vel sal-

l interesse voluerit, cele- tem Vesperis et Missae tur: et si praecedenti die Episcopus Vesperis Q sollemniter per alium celebratae in- brabuntur similiter, prout dicitur in cap. II. ejusdem lib. II. de Ve- teresse, de his breviter aliquid dicendum est. l 2. speris solemnibus. Episcopo in crastinum non celebraturo. In aliis Celebrare igitur poterit Episcopus, nisi legitime fuerit im- festivis, seu ferialibus diebus Episcopus, cum aderit, semper deferet peditus, in die Nativitatis Domini Nostri Jesu Christi, in festo cappam. Epiphaniae Domini, feria quinta in Coena Domini, in Dominica Resurrectionis, in die Ascensionis, in Dominica Pentecostes, in fe- stivitatibus Immaculatae Conceptionis, Annuntiationis, et Assum- 1 ptionis Beatae I CAPUT XXXV. Mariae Virginis, in festo S. Joseph Sponsi B. M. V., in festo Beatorum Apostolorum Petri et Pauli, in festo omnium j; Missa solemnis, vel per Episcopum, vel per aliquam Dignitatem celebranda in diebus Sanctorum, in festo sancti Titularis Ecclesiae et Patroni, in die Electionis et Consecrationis ejusdem. Paramenta sint coloris festo convenientis; Anniversario si vero feriata dies sit, erunt alba. Collecta pro Episcopo in eadem Missa Dedicationis Cathedralis Ecclesiae, vel etiam arbitrio dicenda. suo in aliis festivitatibus per annum, quandocumque ei placuerit, cum caeremoniis et solemnitatibus, quae supra in capite VIII. hujus ingulis annis, in diebus anniversariis Electionis et Consecra- lib. II. de Missa solemni. Episcopo celebrante , explicatae fuerunt: tionis Episcopi, Missam solemnem, vel per ipsum Episcopum, ac etiam cum Vesperis solemnibus in vigilia, seu die, quae festum S vel per aliquam Dignitatem, seu Canonicum, ipso praesente, praecedit, excepto Sabbato Sancto, quo die Vesperae non dicuntur, celebrari convenit; quae, si dies Electionis seu Consecrationis ve- - i nisi mane in fine Missae, et vigilia S. Joseph et Annuntiationis in festivo, ; nerit die aliquo celebrabitur de festo, cum paramentis Beatae Mariae, si venerit in Quadragesima, die feriato: quo casu festo convenientibus, et cum commemoratione pro Episcopo. Vesperae non celebrantur in vigilia, sed tantum in die finita Missa 2. Si vero venerit in die feriato, celebrabitur, prout in Missali, ;

CiEREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. XXXVII. 211 - cum paramentis albis, et una tantum collecta pro Episcopo, vide- nigris ceremoniis, prout supra dictum est, cui Misse Episcopus hcet °eus ommiitn et Melium Pastor, et Rector etc. et si Episcopus ipresens erit cum cappa; et in fine, si voluerit, poterit, imo debebit, celebret, dicat m Oratione Me indignum famulum tuum, quem huic 1 deposita cappa et accepto pluviali, absolvere, prout dicitur capite cclesm etc., sed in reliquis omnia circa caeremonias servabuntur quae supra prrecedenti. propriis in locis explicata fuerunt. 2. Quod si Episcopus hujusmodi Misse presens non erit, vel absolvere nequiverit, Celebrans, finita Missa, accedet ad cornu Epi-

stolae altaris, ubi in plano, deposita planeta et manipulo, accipiet CAPUT XXXVI. pluviale nigrum, et stans in dicto cornu Epistolae, versus ad altare,

l exspectabit finem Responsorii, et interim clerici seu alii extendent Anniversarium pro Episcopo proxime defuncto celebrandum. Missa solemnis pro pannum nigrum ante gradus altaris, vel portabunt illuc lecticam EpiSC° ° Cantanda P - Sermo Post Missam omittatur. futiooTnm finToerline per Episcopum Abso- cum paramentis nigris fiat. mortuorum, nisi alias a principio Missae fuerit accommodata. 3. Quando per cantores repetitur Responsorium, post Versicu- piscopus vivens Praedecessoris sui proxime ante ipsum defuncti lum Requiem reternam etc. accedet caeremoniarius ad Episcopum, si memoriam habere debet, et pro ejus anima singulis aderit, cum thuribulo, et ministrante naviculam Presbytero assisten- annis in ; E die oh tm a"mversarium celebrare, vel saltem Misste te, Episcopus imponet thus in thuribulum cum benedictione solita, anima u r pro ejus ab aliqua Dignitate seu Canonico celebranda, pisens assi- quod caeremoniarius portabit ad altare, et alicui Capellano Cele- stere, et in fine absolvere. brantis consignabit, tenendum juxta cornu Epistolae altaris, ubi JV iSSa Defunctorum ^ > in ea omnia tam etiam alius Capellanus tenet vas aquae benedictae cum aspersorio. nrnnm, f circa ** lndumenta ’ ac Piamenta Missalia, 4. Si vero Episcopus praesens non erit, ipse Celebrans imponet cirrnrea u quam I Tgenuflexiones et ceremonias servabuntur, que supra decla- thus in thuribulum, ministrante naviculam Diacono. u ca te * m - " de Musa p°nmc ti 5. Incepto Kyrie eleison, surget : «LZ x,:\ z ° Episcopus, detecto capite "6 ' Mhm eZZSIS.*** Celebrans vero, dicto ultimo Kyrie eleison, stans, detecto capite, in dicto cornu versus ad altare, dicet intelligibili voce Pater noster, \ e I>0S MiSSam SerI ”° hab deposita cappa, • apud sedem versus dictum pannum, seu lecticam mortuorum, ministrante nl.ivinV suam parabitur Diacono CUm Cet iS indumentis ’ €t hapens ante aspersorium, asperget ter super eumdem : niZmgnim Tf° f se pannum pannum, seu lecticam tum extensum, seu lecticam mortuorum, absolvet, prout ibi di- ministrante eodem Diacono thuribulum, simili modo ter thuribu-

lum ducens, pannum seu lecticam thurificabit ; deinde conversus ad

! altare, ex libro, super illud posito, in eodem cornu Epistolae, dicet

CAPUT XXXVII. 'i Versiculum Et ne nos inducas etc. et alios Versiculos et Oratio- nem, et in fine Versiculum Requiem reternam dona eis Domine, etc. et dicto per cantores Versiculo Requiescant in pace, Celebrans re- dibit in sacristiam, ad se exuendum.

* im edito - «ctavam ‘S P Defunctorum, arbitrio CUS 3 1QU1S Seu Dignitas ecclesie Cathedra- A lis rpSh ST™&Sampro animabus omnium Episcoporum et ecclesiaeecclesie CathedraliCathedralis Canonicorum defunctorum, cum paramentis LIBER II. CAP. XXXVIII. 213

:Hie confiteatur, deinde tempore congruo sacrum petat Viaticum, et antequam communicet, indutus rochetto et stola, praesente sanctis- simo Christi Corpore, profiteatur catholicam fidem, ex formula ab

' , Apostolica Sede praescripta, quam affirmet se semper inconcusse Episcopi aegrotantis, quae cura et studia esse debeant. Fidei professionem emittat. I et firmiter tenuisse et A quo et credidisse, seque in ea velle vivere et mori, quomodo sacrum Viaticum suscipiat. Veniam petat de negligentiis I coram Capitulo, cum Deo placuerit. Parochis et Curatis, et rursus Fidei professionem faciat. Com- I mendet eis Ecclesiam et pauperes, et bonum Successorem adprecetur. Ecclesia: I * 4. Tum majori, qua poterit, devotione et humilitate, sacrum res et scripturas manifestet. 5. Viri religiosi ad ejus agonem assistant. Preces ,1 sumat viaticum, quod illi deferat Dignitas, dicendae statim ac vita prima comitante Capi- excesserit. Quae praestanda a familiaribus circa defuncti J corpus. Induatur vestibus omnibus Pontificalibus ;tulo et toto clero Cathedralis ecclesiae in habitu ecclesiastico, et violaceis. Ubi exponendum sit | ejus cadaver. Religiosi mendicantes per ordinem in ejus funere vigilias Defun- | cum candelis accensis; et si fieri potest, Magistratus deferat balda- ctorum cantent, et Prior eorum absolutionem faciat. Ordo deferendi ejus corpus | chinum; moneatque Episcopus sacristam, seu curatum, ut ad ecclesiam. Octava vel alia cum die exsequiae cum quatuor Absolutionibus cele- J brentur. •tempus erit, Processiones et preces habendae pro futuro Successore. Ad nuntium extremae Unctionis sacramentum sibi administret, et novi | Electi gratiae Deo agendae, et Hymnus Te Deum in Ecclesia cantandus. animae commendationem faciat. | 6. Convocet deinde Canonicos, Parochos et Curatos omnes, icet Episcopus, tamquam bonus pastor et diligentissimus vil- 1 dum adhuc sensus corporis integri sunt, et coram eis profiteatur licus, omni tempore paratus esse debeat ad reddendam ratio- I iterum7. catholicam fidem ex praedicta formula, petat veniam de negli- L nem Domino suo de ovibus sibi commissis et de suae admi- 1 genfiis et imperfectionibus suis, et si quemquam umquam in sua nistrationis officio, id tamen diligentiori cura et studio Deragere J administratione offenderit, roget, ut orent Deum omnipotentem pro debet, dum aegrotat, quasi extremo vitae suae diei vicinior. Nam etsi 1 : anima sua; commendet illis Ecclesiam, pauperes, viduas, orphanos, semper mortis periculum mortalibus immineat, propinquiores tamen ;et J loca pia; memoret eis, ut donec de Successore provideatur, con- morti sumus dum aegrotamus. J tinuas preces ad Deum fundant, ut eis bonum Pastorem 8. concedere 2. Curet igitur Episcopus, ut quanto magis dignitate ceteris | dignetur, qui eos uberius, quam ipse fecit, pascere noverit. praeest, et majori studio ultimum hujus vitae actum, quo solo coro- | Aperiat etiam eis debita et credita Ecclesiae, si quae sunt; nari electi solent, cum laude perficiat. Quod si dum aegrotat, tam- j et notificet scripturas, jura et actiones ejusdem Ecclesiae; condat, quam homo, morbi periculum non agnosceret, medici, domestici, J si velit, et si habeat ab Apostolica Sede facultatem, testamentum, familiares, et praecipue ejus confessarius secrete et summa cum J et eligat sibi sepulturam. reverentia et caritate eum de discrimine vitae, in quo versatur, mo- j Cum vero hora mortis appropinquat, petat, ut sibi admini- neant, et hortentur, ut voluntati divinae non invitus adhaereat, et stretur | extremae Unctionis sacramentum et animae commendatio quae ad animae salutem pertinent, peragere curet. Nam Episcopum fiat J prout in Rituali Romano. Viri pii et religiosi continue assistant decet, non solum verbo, sed etiam opere et exemplo usque ad i Episcopo animam agenti, cui crucem inspiciendam osculandamque extremum vitae spiritum alios docere, et ad viam salutis dirigere. crebro offerant f ; redigantque ei ad memoriam Passionem Domini No- Medici vero et I familiares, quae ad corporis salutem pertinent, dili- | stri Jesu Christi. Nec desint Religiosi et Sacerdotes, qui continue, gentissime curent, et polliceantur | Episcopo, se, quantum humana 1 dum adhuc exspirat, Psalmos, Passionem Christi Domini et alias potest industria, facturos, ut, si fieri poterit, [ pristinam sanitatem I I devotas orationes legant. recuperet. | Postquam Episcopus spiritum Creatori reddiderit, Canonici, 3. His verbis et hortationibus excitatus Episcopus aegrotans, u i aderunt, f

LIBER II. CAP. XXXVIII. 215

cum vino et herbis odoriferis lavabunt et mundabunt; et si he- J 15. Hora competenti, I; cum jam, si non omnes invitati ad funus, redibus videbitur, poterit etiam aperiri et aromatibus condiri quo ; | saltem eorum aliqui advenerint, Clerus saecularis per ordinem, vel casu intestina ejus statim sepeliantur in Ecclesia. I religiosi quatuor Ordinum Mendicantium, si in civitate adsint, qui 9. Sed licet corpus non aperiatur, omnino agendum et cu- J invitari debent, vel alii per singula collegia, incipient vigilias, hoc randum est opportunis remediis, ut sine foetore usque ad praestitu- f est Vesperas et Matutinum cum Invitatorio et tribus Nocturnis, tum tempus sepulturae servari possit. ; | ac Laudibus defunctorum. 10. Loto et terso clerici familiares, alii corpore, seu ecclesia- 16. Primi, idest J inferiores, a quibus inchoandum est, nam ul- stici viri, cum Magistro Caeremoniarum, induant illud primum timus locus | f dignioribus religiosis reservatur, inchoabunt Vesperas. vestibus ordinariis usque ad rochettum, deinde sacris vestibus, qui- J Prior enim - eorum, habens ante se.legile cum libro, alta voce incipiet bus vivens induebatur, dum solemniter erat celebraturus hoc est ca- ; h Antiphonam tacebo P Domino, quam ceteri ejusdem Religionis Fra- ligis et sandaliis, amictu, alba, cingulo, cruce pectorali, manipulo, 'j tres, qui prope funus ante alios hinc inde stare debent, prosequentur stola, tunicella, dalmatica, chirothecis, planeta coloris violacei, an- j et, ea finita, sedentes recitabunt | altemafim Psalmos Vesperarum nulo et mitra simplici, ac etiam pallio, cum spinulis, si erit Archie- j ; cum Antiphonis duplicatis, prout fieri solet in officio duplici; et piscopus, vel alias utens pallio, et ponant super pectus ejus crucem | dum inchoantur Psalmi, eisdem fratribus, qui cantant, candelae aliquam, di- quam manibus teneat. J stribuendae sunt, prout et ceteris, quando Nocturnos et Laudes can- 11. Corpus sic indutum donec praeparetur lectus in aula majori, | tabunt, ut infra. ut infra, ponatur super aliqua mensa, seu in terra super tapete, cum 17. ] Ad Canticum Magnificat surgunt omnes, et Prior illorum cereis ardentibus ad caput et pedes. i religiosorum, qui Vesperas cantaverunt, accedet ad mensam ad pe- 12. Interim ceteri Episcopi familiares, inferiores et famuli to- des lecti, et ibidem J a Caeremoniario, vel aliis clericis, induetur su- tam domum denudent, et in aula majori palatii, sive domus, praepa- J perpelliceo, stola et pluviali, et imponet thus in thuribulum. rent lectum ex tabulis altitudinis palmorum sex, longitudinis ad mi- 18. Finitis J Cantico Magnificat et Antiphona, stans ibidem ad nus palmorum duodecim, et latitudinis palmorum decem, vel ad mi- pedes lecti ante J mensam praedictam, manibus junctis, dicet Pater nus octo, et super illud ponatur stratum ex lana, seu palea plenum, 1 noster; et interim accepto aspersorio de manu caeremoniarii, vel et cooperiatur panno serico nigro, vel saltem laneo. Ad lecti pedes alterius | clerici, incipiendo a parte sua dextera, asperget lectum, praeparetur parva mensa mundo linteo cooperta, et super ea duo 1 aspergendo ter in singulis lateralibus partibus tantum, et dum tran- candelabra cum candelis accensis, liber Missalis, vas aquae bene- sibit- ante Canonicos, | illos capite aliquantulum inclinato salutabit. dictae cum aspersorio, thuribulum cum navicula et incenso, ac unum | Et postquam reversus fuerit in eodem loco apud mensam, reddito superpelliceum cum stola et pluviale nigrum ponatur. j aspersorio, capiet de manu ejusdem caeremoniarii vel alterius cle- 13. Quibus omnibus sic paratis, corpus Episcopi defuncti, ut 1 rici thuribulum, et lectum similiter eodem modo thurificabit: quo supra indutum, portetur in dicta aula, et super dicto loco collocetur, J facto, stans ante praedictam mensam, reddito thuribulo et et ad pedes ejus ponatur pileus habens Pontificalis, floccis sericis viridibus J ante se librum apertum, ex eo leget Versiculos et Orationem ornatus, et hinc inde a lateribus ponantur infra- scamna cum foraminibus 1 scriptam, videlicet pro funalibus, seu intorticiis ponendis circa corpus, vel saltem, illis 1 ?. Et ne nos inducas in tentationem. R. Sed libera nos deficientibus, collocentur quatuor candelabra a malo. alta, cum quatuor in- 1 A\ porta inferi. R. Erue Domine animam ejus. torticiis ardentibus ad quatuor f. Reqitiescat in lecti angulos. I pace. R. Amen. f. Domine exaudi orationem meam. R. Et clamor 14. Circumcirca per totam aulam disponantur sedilia pro Ca- meus ad te veniat. J J. Dominus vobiscum. R. Et cum spiritu tuo. nonicis, Clericis, Magistratu, Civibus et aliis qui venient ad hono- J Oremus: Deus , qui inter apostolicos Sacerdotes etc. randum funus. 1 R. Arnen. Deinde dicit Versiculum Requiem cetemam etc. Demum duo ex fra- , ;

-216 C/ERE.MONIALIS EPISCOPORUM J

Sacerdotes, cottis indutos. Canonici tribus cantantibus subjungunt Requiescat in pace et ceteri respon- - feretrum autem portabitur per praecedant, Magistratus vero, cum ceteris om- debunt Arnen. J 1 feretrum immediate et de civitate, sequantur. 19. Finitis Vesperis, Religiosi, qui illas cantarunt, discedunt, | c nibus invitatis ecclesiae, et ibidem et vocantur alii Praedictum feretrum collocetur in medio Religiosi, qui Matutinum, hoc est, Invitatorium cum j I 25. vel prima Dignitas, si adsit, indutus tribus Psalmis primi Nocturni et Lectionibus cantabunt; et dum 53 F Prior, seu dignior Canonicorum, est, dicet ad pedes feretri Pater noster, cantatur Invitatorium, usque ad initium primi Psalmi, omnes stare % pluviali, faciet Officium, hoc et demum cantabit debent. 1 imponet thus, asperget et thurificabit, ut supra, Orationem supradictam. Quo facto cantetur Missa pro 20. Finitis Psalmis primi Nocturni, duo cantores, sive duo ex f : Versiculos et delatio in Fratribus, qui Nocturnum cantarunt, annuntiant Versiculum porta [ ejus anima (curae namque sit caeremoniariis, ut cadaveris A | fiat) et in fine solitae Absolutiones ha- inferi, et respondetur Eme Domine animam ejus; quo dicto omnes % f ecclesiam semper de mane expletis, defuncti corpus de more, surgunt. Tunc unus ex eisdem Religiosis, Lectionem cantaturus, ac- 4 beantur, ut in Pontificali ; hisque ) reverentia, sepeliatur. cedit ad pulpitum, seu legile, et secreto dicto ab omnibus Pater f. summa qua decet vel quando noster, quod totum sub silentio completur, omnes sedent, ipse Le- 1 26. Si vero id tempus et hora non ferant, octavo die, de- ctionem incipit, 4 diem trigesimum) heredibus et exsecutoribus et ea finita, cantores cantant Responsorium, et alii J (non ultra tamen Exsequiae cum quatuor Abso- duo ex eadem Religione cantant secundam et tertiam Lectionem. 1 functi placuerit, in ecclesia celebrentur sunt in hoc 21. Finita ultima Lectione, dum cantatur tertium Responso- t lutionibus, et omnibus caeremoniis, quae supra expressae J rium, Prior cap. XI. de Missa Pontificali pro Defunctis. ejus Religionis, quae Nocturnum cantavit, accedit ad | eodem Successore provisum fue- mensam, induitur superpelliceo, stola et pluviali; et cum dicitur I 27. Sepulto Episcopo, donec de novo | opportuna novi Epi- Versiculus Requiem aeternam etc. rit, preces ad Deum continue offerendae sunt pro imponit thus in thuribufum: et in ! fine, et conveniret, ut singulis diebus, vel cum dicitur Kyrie eleison, surgunt omnes, et Prior dicat Pater 4 - scopi electione impetranda: noster, aspergat et thurificet ' saltem semel in hebdomada. Religiosi processionaliter ad ecclesiam lectum, ut supra in Vesperis, et cantet 1 accederent, Litanias cantantes, et ibidem pias et de- eosdem Versiculos et Orationem, ut supra dictum est. [ Cathedralem Canonicis et clero ejusdem ecclesiae 22. Quo facto, alii Religiosi vocentur, et cantent similiter se- votas orationes recitarent, cum j | illis quamprimum concedere dignetur novum cupdum Nocturnum : et eo finito, alii, qui cantent tertium eodem 1 Cathedralis, ut Deus modo et forma, prout pastorem, qui ecclesiam regere et animarum curam digne, de primo dictum est. Demum ultimi et di- \ et bonum gniores Religiosi cantent Laudes eadem forma prout decantatae t et fructuose habere valeat et possit. de ea nuntium certum fuerunt Vesperae, et ad Benedictus et Orationes etc. omnes surgant, 28. Qua electione obtenta, quamprimum ut supra. singuli Religiosi ad ecclesiam Cathedralem accedentes, \ habuerint, devote cantare poterunt 23. Quod si non adessent tot Religiones, quae possent distincte Deo gratias agent, et Hymnum Te Deum etc. Vesperas, et in ecclesia. Nocturnos, et Laudes praedictas decantare, posset una 't cantare duos Nocturnos, vel plures : sed omnino in fine Vesperarum, cujuslibet Nocturni, et Laudum aspergendus, et thurificandus est le- ctus, et dicendi Versiculi et Orationes, ut supra. Et e contra, si essent plures Conventus et Religiones, poterunt duo simul cantare unum Nocturnum, et alii alia, prout melius videbitur. 24. Dum cantantur Laudes, paretur feretrum : et illis finitis, po- natur corpus Episcopi defuncti super feretrum, et praecedentibus omnibus Religiosis et clero, ordine suo, ad ecclesiam deducetur i , a : :

CiEREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER II. CAP. XXXIX. 219

Id- e- o pre- cor CAPUT XXXIX. ET ULTIMUM. culpa, me- a culpa, me- a ma- xi-ma culpa.

Qua vocis modulatione confessio per Diaconum post sermonem recitanda sit. Forma Indulgenti* publicandae per sermocinantem, ac benedictionis ab Episcopo post ipsum sermonem impertiendae. e- lem be- a-tam Ma-ri- am semper Vir-gi-nem, be- a-tum Micha- tatim finito sermone, Diaconus, qui cantavit Evangelium, stans ante infimum gradum solii, conversus ad Episcopum stantem mitra, S cum capite inclinato, cantabit confessionem in tono, prout habetur in A-posto- los Rituali Romano, et dum dicet Tibi Pater et Te Archange-lum, be- a-tum Jo- annem Bapti-stam, sanctos Pater, si fuerit Canonicus, profunde se inclinabit, si non fuerit Ca- nonicus, genuflectet.

re pro Petrum et Pau-lum, omnes Sanctos, et te Pa- ter, o- ra-

Confi- te- or De- o omni-po- tenti, be- a-tae Ma-ri- ae semper

R - me ad Do-mi-num De- um nostrum. sermo- 2. Finita confessione per Diaconum, Episcopus sedet, et Virgi- ni, be- a-to Micha- e- li Archange- lo, be- a-to Jo- anni surgens cinator, qui in pulpito, dum cantatur confessio, genuflectet, publicabit Indulgentiam in forma sequenti, videlicet Reverendissimus in Christo Pater et Dominus N. Dei et Apo- stolica Sedis gratia hujus sancta Ecclesia Episcopus, dat et con- Ba-pti-stae, sanctis A-posto- lis Pe-tro et Pau-lo, omni- bus cedit omnibus hic prasentibus quadraginta dies de vera Indulgentia felici statu San- in forma Ecclesia consueta . Rogate Deum pro ctissimi Domini Nostri N. Divina providentia Papa N., Dominationis sua Reverendissima, et sancta Matris Ecclesia. Sanctis, et ti- bi Pa- ter: 3. Publicata Indulgentia, Episcopus, deposita mitra, surget, et leget ex libro, per ministrum de eo servientem, supra caput susten- Quod dum dicit genuflectit, vel se inclinat, coram Pontifice ut tato, in tono Orationis versus ad populum, ut infra, videlicet supra: tum surgit, et continuat: Precibus, et meritis Beata Maria semper Virginis, Beati Mi- chaelis Archangeli, Beati Joannis Baptista, Sanctorum Apostolorum -— — — omnium Sanctorum misereatur vestri omnipotens --ti-ya Petri et Pauli, et , et dimissis peccatis vestris, perducat vos ad vitam aternam. a—a— Deus, Qui- pecca- vi ni-mis co-gi- r a ta-ti- o-ne, ver-bo et o-pe-re: me- K . Amen. 220 CA2REMONIALIS episcoporum LIBER TERTIUS

Indulgentiam , absolutionem, et remissionem peccatorum ve- SEU strorum, tribuat vobis omnipotens, et misericors Dominus. I??. Ameh. LEGES, ET INSTITUTA CADREMONIALIA PRO PROVINCIARUM Deinde, reassumpta mitra, benedicens populo, more consueto, dicet PRAiSIDIBUS, GUBERNATORIBUS, PRAELATIS, ET APOSTOLI- Et benedictio Dei omnipotentis Pa tris, f et Fiflii, et Spiritus f CIS VICELEGATIS Sancti descendat super vos, et maneat semper. Arnen.

4. Si autem erit Archiepiscopus, statim, publicata Indulgentia, Capellanus portabit ante illum crucem, quam genuflexus tenebit, et Archiepiscopus surgens deposita mitra, prius cruci caput profunde inclinabit, et deinde adhuc stans, prosequetur Precibus etc. et sic detecto capite, solemniter benedicet.

CAPUT I. 2.

Quomodo se gerere debeat Praeses aut Gubernator seu Vice-Legatus in primo accessu ad suam Provinciam vel Civitatem: et quid, dum in ea permanebit, erga illarum Antistites.

tatim ac Praeses vel Gubernator Praelatus venerit in provinciam 3. vel civitatem temporali suae jurisdictioni demandatam, dignio- S rem de sua familia mittet ad Archiepiscopum sive Episcopum 4. inibi residentem, adventum suum patefaciendo, simulque significando se curaturum quamprimum, ut eum solemniori, qua poterit forma, publice visitatum adeat. Officio perhumaniter accepto, non immorabitur Antistes hanc Praesidis seu Gubernatoris publicam visitationem praevenire, invisens illum privatim amiceque sub noctu brevioribus indutus vestibus nigri coloris, ac inter eundum, ut quaelibet Nuntii forma devitetur, scisci- tari dumtaxat curabit, an domi exsistat; quo comperto, ascendet ad il'ium, qui eodem prorsus habitu erit indutus. In discessu recuset omnino familiarium atque luminum comitatum, ut privatae visita- tionis assumptam methodum non excedat. Praeses autem vel Gubernator pari sub forma Archiepiscopum seu Episcopum continuo revisitabit, quamvis paucos post dies de hoc eodem visitationis actu sit ei publice et solemniter satisfacturus. Imminente itaque publicae visitationis die, Praeses aut Gu- 220 OEREMONIALIS EPISCOPORUM I LIBER TERTIUS Indulgentiam, absolutionem, et remissionem peccatorum Jf SEU strorum, tribuat vobis omnipotens, et misericors Dominus. I?. Amenf LEGES, ET INSTITUTA C^EREMONIALIA PRO PROVINCIARUM Deinde, reassumpta mitra, benedicens populo, more consueto, dicet! PR^ESIDIBUS, GUBERNATORIBUS, PROLATIS, ET APOSTOLI- benedlctl ° Dei omnipotentis Paf tris, et CIS VICELEGATIS Fi f IU, et Spiritus fl Sancti descendat super vos, et maneat semper. i I??. Amen. | 4 Si autem erit Archiepiscopus, statim, publicata Indulgentia! Capellanus portabit ante illum crucem, quam genuflexus tenebit, el Archiepiscopus surgens deposita mitra, prius cruci caput profundJ inclinabit, et deinde adhuc stans, prosequetur Precibus ete et sil detecto capite, solemniter benedicet. |

CAPUT I. 2.

Quomodo se gerere debeat Praeses aut Gubernator seu Vice-Legatus in primo accessu ad suam Provinciam vel Civitatem: et quid, dum in ea permanebit, erga illarum Antistites.

tatim ac Praeses vel Gubernator Praelatus venerit in provinciam 3. ^ vel civitatem temporali suae jurisdictioni demandatam, dignio- Lv rem de sua familia mittet ad Archiepiscopum sive Episcopum 4. inibi residentem, adventum suum patefaciendo, simulque significando se curaturum quamprimum, ut eum solemniori, qua poterit forma, publice visitatum adeat. Officio perhumaniter accepto, non immorabitur Antistes hanc Praesidis seu Gubernatoris publicam visitationem praevenire, invisens !! illum privatim amiceque sub noctu brevioribus indutus vestibus nigri coloris, ac inter eundum, ut quaelibet Nuntii forma devitetur, scisci- tari dumtaxat curabit, an domi exsistat ; quo comperto, ascendet ad ilium, qui eodem prorsus habitu erit indutus. j, In discessu recuset

I' omnino familiarium atque luminum comitatum, ut privatae visita- tionis assumptam methodum non excedat. [ Praeses autem vel Gubernator pari sub forma Archiepiscopum seu Episcopum continuo revisitabit, quamvis paucos post dies de [ hoc eodem visitationis actu sit ei publice et solemniter satisfacturus. i Imminente itaque publicae visitationis die, Praeses aut Gu- LIBER III. CAP. II. ET III. 223

bernator illam Archiepiscopo sive Episcopo, mane pro vespere, et 1

vesperi pro subsequenti mane renuntiabit; et dum ad Episcopale Pa- I

latium se transferet, in limine portae familiares, in summitate vero ! CAPUT II. scalarum Antistitem ipsum, qui aliquos etiam gradus descendet, ob- i viam habebit. Sicque comiter exceptus ad dexteram ipsius Anti- i Quo habitu induti Archiepiscopi seu Episcopi, et Praesides sive Gubernatores mutuo stitis in publicas Visitationes exsequentur. audientiae aulam introducetur. Hinc, postquam ambo in i aequalibus sedibus e regione locati assidentes mutuis sese officiorum J colloquiis ad libitum recreaverint, uotiescumque Archiepiscopus vel Episcopus ad Praesidem seu discedentem Praesidem aut Gu- | bernatorem Archiepiscopus vel Episcopus Gubernatorem diverterit, ut eum visitet in forma publica, sive usque ad finem scalarum | ut in exsecutionem pro prima tantum vice Litterarum Apo- comitabitur, familiares vero ipsius ad currum usque, non recessuri Q stolicarum, donec Praeses seu Gubernator prorsus abierit. oratorium privatum in palatio praefatorum Praesulum de

: novo erigendum approbet : supra talarem capiet 5. Praemisso item nuntio, ut dictum est supra, diutius haud dif- vestem mozzettam ; feret Archiepiscopus cum rochetto discooperto. Et domi eodem utetur habitu, dum ac- sive Episcopus, publicam restituere visitationem ; cedentem Praesidi seu I ad se pro enuntiatis publicis visitationibus Praesidem seu Gubernatori, qui occurrendo tam per se, quam per fa- i miliares, sedendo et Gubernatorem aut Vice-Legatum suscipiet. comitando adamussim ea omnia servabit, quae J idem Archiepiscopus 2. Archiepiscopus autem utens Cruce nullatenus illam ante se aut Episcopus in ejus visitatione secum pe- i regerat. deferri permittet in consimilibus actibus.

6. Quod si, residente 3. Talari etiam veste, rochetto et mantelletto amictus erit Prae- jam Praeside in Provincia vel Guber- .1 ses sive Gubernator vel Vice-Legatus publice natore in Civitate, ad eum primo accesserit novus illius ecclesiae An- invisens Archiepisco- | | tistes i pum seu Episcopum; et quando eum. pro publica visitatione aliave ; tunc istius erit ante de adventu suo certiorem reddere Praesi- | de causa in publica forma advenientem excipere debet. dem ipsum vel Gubernatorem, qui hujusmodi recepto officio visitabit i quantocius eum non jam private, sed enuntiata visitatione sub forma I

publica : et ita ab Archiepiscopo sive Episcopo subinde revisetur. 7. Advenientibus Natatitiis Domini Feriis, Praeses aut Guberna- 1 CAPUT III. tor perget primus ad Archiepiscopum sive Episcopum, ut illas ei | faustas felicesque adprecetur : De accessu Praesidis aut Gubernatoris ; nec praetereundum quidquam tunc erit una cum Archiepiscopo seu Episcopo cappa ex iis, induto, ad Metropolitanam vel Cathedralem ecclesiam pro publicis solemnibus quae de prima publica visitatione dicta sunt. Idemque prae- 1 functionibus explendis. stabit Archiepiscopus seu Episcopus, quando Praesidem aut Guber- i natorem hoc nomine vicissim erit prosequuturus. A nnuis solemnioribus festis diebus recurrentibus, qui in cap. I. 8. Quamquam superius statutum sit, quod Archiepiscopus 1 aut /\ libri II. hujus Cceremonialis enumerantur, videlicet: Nativi- Episcopus domi ponere debeat a dextris Praesidem seu Guber- I -L tatis Domini Nostri Jesu Christi, Epiphaniae, Ascensionis, I natorem, secus tamen extra domum servabit 'j : quia semper et in i. Pentecostes, Sanctorum Apostolorum Petri et 'Pauli, Assumptionis quocumque tertio loco cum ipse, tum ceteri Provinciae Antistites 1 Beatae Mariae Virginis, omnium i Sanctorum, Dedicationis Ecclesiae dexteram supra Praesidem vel Gubernatorem retinebunt. J Metropolitanae vel Cathedralis, sancti Titularis illarum Ecclesia- 9. Quae hactenus pro Praesidibus et Gubernatoribus praescripta I 1 tum, et Patroni Civitatis, vel Festivitatibus aliis extraordinariis juxta fuere, a Vice-Legatis etiam tam erga Archiepiscopum quam Epi- | peculiares locorum mores et circumstantias, pari cum solemnitate scopos non l Cardinales in locis eorum ditioni subjectis '| erunt omnino celebrandis: Praesidis vel Gubernatoris erit sub hora ab Archiepi- adimplenda. I | scopo seu Episcopo designata, per [ et certum nuntium ei patefacta. 224 CjEREMONIALIS episcoporum LIBER III. CAP. IV. 225

una cum Magistratu se conferre intra januam Episcopii. Eo qui- t 3. Prope, et inter Solium Pontificale, ac immobile consuetum dem tempore, et nulla prorsus interposita mora Antistitem gradus E scamnum pro Magistratu constituetur suppedaneum; unicus nempe scate descendentem adveniet, quem post debita urbanitatis verba vi- ! ligneus gradus, in cujus planitie decens sedes cameralis collocabitur. cissim expleta, ipso Magistratu praeeunte, usque ad portam sive Me- ipsius sellae attolletur postergale praealtum plus- \ A tergo autem non tropolitanae sive Cathedralis ecclesiae comitabitur Praeses seu Gu- f quam palmorum septem aut octo, nec latum magis quam sex, quod bernator, semper ad ejus sinistrum latus incedendo. panno coloris violacei, nulla auri argentive textura sive ornatu dis- 2. Cum ambo in limine praefati ostii ; steterint, accipiet Archie- £ tincto, contegetur. Ante praefatam sedem congruum insuper appo- piscopus sive Episcopus aspersorium, et postquam se lustrali aqua \ netur genuflexorium, tapete et pulvinaribus enuntiati violacei co- munierit, de illa primum porriget per contactum aspersorii ipsi loris non absimiliter stratum, super quo Praeses aut Gubernator queat Praesidi vel I Gubernatori : sicut ante ingressum cujuscumque alterius I submittere genua. Haud tamen stabilis umquam, fixaque detinebitur ecclesiae, aut privati oratorii, pariter cum eo semper faciet : ac deinde inibi hujusmodi residentia, sed sicut opportune apponenda, quoties [ Capitulum, Magistratum et circumstantem populum asperget. [Praeses vel Gubernator sacris erit interfuturus actionibus, ita sin-

I gulis vicibus illico removenda, functionibus ipsis expeditis.

I 4. Quando pro concionibus commodius audiendis, Archiepisco- CAPUT IV. [ po vel Episcopo discedendum erit a sua pontificali cathedra fixa ut propiorem tunc si j iocum e conspectu suggesti comparatum adeat; De adoratione augustissimi Sacramenti, atque inde progressu ad Altare majus; ubi de loco et sella Praesidis seu Gubernatoris, pro ipso Archiepiscopo seu Episcopo solium cum umbella fuerit ibi- aut Vice-Legati: ac de recessu a [ Metropolitana vel Cathedrali, sacris actionibus absolutis. : dem erectum ; pariter et pro eodem Praeside seu Gubernatore su- pradescriptum postergale cum gradu et sella praestabitur. Si autem rchiepiscopus sive Episcopus aspersione completa, eo, quo ve- baldachinum nequaquam fuerit Antistiti exhibitum, tali casu para- nerat ordine, Eucharisticum Sacramentum in ejus altari ado- bitur absque postergali dumtaxat sella, alteri Antistitis prorsus uni- ratum simul cum A Praeside vel Gubernatore progreditur. Intra similis. 1 formis ac capellam, ubi illud asservari solet, genuflectent ambo: Antistes su- ! 5. Quoniam vero juxta diversas locorum consuetudines contjn- per ligneo scabello (quod genuflexorium vocitatur) ante altare ac- gere potest, ut seorsum ab Archiepiscopo aut Episcopo, vel [. ipso commodato, panno viridi seu violaceo pro qualitate temporum coo- Retiam astante, Praeses seu Gubernator, Divinis cum Magistratu in- perto, appositis pulvinaribus superius et inferius: Praeses autem vel terfuturus, ad aliquam ecclesiam a Cathedrali seu Metropolitana | Gubernator in alio genuflexorio ex latere Evangelii praeparato, vio- |' alienam divertere debeat; in hac etiam erit tunc praefata residentia lacei semper coloris panno, ac pulvinaribus instructo : non in aequali pro Praeside vei Gubernatore comparanda, modo sit in illa pariter linea, | sed per transversum locato: ac tali forma ut illud Archie- £ erectus et comparatus thronus pontificalis pro Archiepiscopo sive piscopi sive Episcopi respiciat; ad Praesidis autem vel Gubernatoris ; Episcopo; adeo ut, non erecto pontificali solio, neque residentia dexteram erit Magistratus directo ordine super pulvinaribus tantum | umquam sit attollenda. genuflexus. 6. Ea tamen uti poterit Praeses vel Gubernator, quoties ali- 2. Post debitam Sacramenti venerationem, praestituto jam or- cujus thesis disceptationi, aut literariis lusibus, consimilibusque dine procedetur ad altare majus: parum distans ab eo Archiepi- publicis actibus tamquam praecipuus et principalis Patronus prae- scopus sive Episcopus mutuis consalutationibus sese dividet a Prae- erit, licet eo tempore nec apponendus umquam sit thronus pro Ar- side vel Gubernatore, qui, dum ille iterum oraturus ad suum faldi- chiepiscopo seu Episcopo. storium, ut in eo procumbat, accesserit, petet et ipse residentiam 1 7. Post exactas sacras functiones, quibus una : cum Archiepi- suam hacce sub forma comparatam. scopo sive Episcopo cappa induto astiterit Praeses vel [ Gubernator, ;

226 C^REMONIALIS EPISCOPORUM LIBER III. CAP. VI. ET VII. 227 4. in illa die Missam can- repetendo augustissimi Sacramenti altare pro fundendis in gratia- po, postquam hic eos imposuerit Canonico rum actionem novis precibus ante illud, quidquid de primo accessu taturo. Praeses statutum fuit, ad unguem servabitur. Nullatenus tamen in discessu Feria sexta in Parasceve, non celebrante Episcopo, facientis sinet Archiepiscopus seu Episcopus, se a Praeside vel Gubernatore vel Gubernator aut Vice-Legatus ad Canonici officium rursus procedet. Episcopo vero perduci usque ad januam proprii palatii, sed ab illo com- sinistram incedendo ad adorandam crucem meatum accipiet in limine ipsius ecclesiae. celebrante, ibit immediate post eum ante omnes Dignitates et Ca- nonicos.

CAPUT V. CAPUT VI. De Thure ac Pace Praesidi seu Gubernatori aut Vice-Legato deferendis, ac insuper De generali Communione Feria quinta in Coena Domini, quoad habitum, locum et de loco eorum pro accipiendis candela, cineribus et palma ; nec non de ado- Praesidis seu Gubernatoris vel Vice-Legati. ratione crucis feria sexta in Parasceve. ritum

Praeses aut Gubernator vel 'Vice-Legatus sit in Sacro irca thus et pacem omnimode- servabitur dispositio Caeremo- uando Presbyteratus seu Diaconatus ordine constitutus; quia nialis Episcoporum, et Praeses vel Gubernator sive Vice-Le- multum decet et convenit, ut cum aliis eo die communicet C gatus numquam erit thurificandus a Presbytero, Archiepiscopo Q rochetto, sive Episcopo assistente, qui Antistitem adventante Communionis tempore, cottam superinduet 2. ipsum in Vesperis officium sumere, et a collo vel ab humero sinistro pendentem facientem, aut iis, vel solemnibus ab alio celebratis Missis, apud cum stolam solium astantem etiam habere debeat. Communionem primus omnium accipiet, et thurificabit : sed duplici ductu ipsum Praesidem | seu Gubernatorem aut manum Archiepiscopi sive Episcopi ante illam osculabitur. Vice-Legatum post tres Canonicos in eodem 1 solio 2. autem neutro fuerit charactere insignitus, cunctorum pri- assistentiam Archiepiscopo vel Episcopo exhibentes, atque Si J una cum eo individuum mus pariter ad communicandum procedet, rochetto et mantelletto corpus efformantes, solum debebit incen- J sare minister ille, cui subinde ceteros Canonicos i tantummodo indutus. 3. de choro, licet I sacris indutos paramentis, inerit onus thurificandi. Et iste modus J et ordo quoad locum et personam servabitur in delatione pacis; ! eam etenim Praeses vel CAPUT VII. Gubernator aut Vice-Legatus recipiet ab eo, i qui distributurus mox erit illam enuntiatis Canonicis in choro exsi- 1 Ecclesiarum Antistites, et Praesidem sive Gubernatorem stentibus. De mutuis reverentiis inter aut Vice-Legatum: deque salutatione Concionatoris erga alterutrum. Candelam in die Purificationis et palmam in distributione earum Praesidi seu Gubernatori aut Vice-Legato dabit ipsemet Ar- ontificalis salutatio regulariter inter sacras actiones in eo con- chiepiscopus sive Episcopus statim ac, propria recepta, alteram : sistit, ut manu aperta singulis benedicat: nihilominus, ut a reddiderit digniori Canonico parato, a quo ipse suam prius rece- P communi ceterorum fidelium coetu velut filiorum spiritua- perat. Praeses autem aut Gubernator seu Vice-Legatus, cum ascen- lium Antistiti subjectorum distinguatur Praeses sive Gubernator vel derit ad Archiepiscopum vel Episcopum, ut ab illo candelam seu Vice-Legatus: sicut erga Canonicos servari jubet hoc Caeremoniale palmam accipiat, non genuflectet, sed stans ipsam capiet cum de- - libro I. cap. XVIII. oportebit, ut Archiepiscopus seu Episcopus bitis osculis tum illius, tum manus Archiepiscopi sive Episcopi eam capitis inclinatione Praesidem vel Gubernatorem aut Vice-Legatum sibi porrigentis. salutet, quoties ad sedem suam ascendere, seu ab illa descendere Stans pariter recipiet cineres ab Archiepiscopo vel Episco- sive Gubernator vel Vice-Legatus protinus | incipiet : eique Praeses 228 CAJREMONIALIS EPISCOPORUM LIBER III. CAP. IX ET X. 229 | bireto deposito assurgens processerit, sive ut mutuam rependet salutationem, caput si- | l-Nam de cetero, si sacris indumentis exornatus militer inclinando. sacrificium offerat, sive ut publicis solemnibusque supplicatio- I | Deo 2. Verum enim vero in hujusmodi consalutationibus exsequen- I nibus cum pluviali intersit, ibit Praeses aut Gubernator in habitu amplius ad dis regula in supracitato capite designata omnino erit attendenda, i suo ordinario, hoc est mantelletto supra rochettum, non videlicet : ut dignitate gradus Archiepiscopum seu Episcopum. minime attenta, sed prae oculis actio- l sinistram, sed immediate post nis modo, et commodo dumtaxat posito, reverentia semper fiat a : quo disceditur, et ultimo ei, ad quem itur : nullo habito respectu quis eorum sit major. Sicque quaelibet praeeminentiarum, et praece- 1 CAPUT IX.

' ’? , dentiarum discrepantia, quae forsan Canonicos inter et enuntiatos | interiorem et pri- £)e Archiepiscopi sive Episcopi discessu, iri Ecclesiam per scalam Praesules fuisset umquam exorta, prorsus dirimetur. vatam portam. 3. Quos quidem reverentiales mutuos actus omittere necesse erit in Matutinis peragendarum functionum quali- Tenebrarum, per integram Feriam sextam in Pa- % i ob aeris intemperiem, aut rasceve, ac Sabbato Sancto usque ad tatem, seu ob aliam quamcumque causam, aptiorem commo- solemnem Missam exclusive : | Metropolitanam sicut etiam in singulis Mortuorum Officiis, quae obvenire fortasse S dioremque adjudicaret Antistes descensum in poterunt. Consentaneum quippe erit legi Cathedralem, tam obeundi gratia omnes illas sacras actiones a hoc et praxi usque adhuc ; seu servatae, abstinendi in praefatis conventibus etiam a benedictioni- Caeremoniali circumscriptas, quam alias ab eo minime definitas, per porrigentem Prae- bus tum solemnibus, tum privatis, et cleri inferioris, et populi cir- scalam interiorem Palatii in ipsammet Ecclesiam ; Ma- cumstantis, utpote quae sunt actus potestatis et solemnitatis, lu- sidis aut Gubernatoris tunc erit, praestituta sub hora una cum ctuosis hisce actionibus repugnantes. gistratu ad eam accedere, et in illa Antistitem jam cappa indutum, prout 4. Concionator vero salutationem hujusmodi numquam praeter- descendentem officiosis verbis excipere, ac subinde comitari, etiam mittet, sive eadem Feria sexta in Parasceve sermonem de Passione, I supra fusius explicatum est. Quae quidem obviatio a solo absente. sive de Laudibus alicujus Defuncti post mortualem Missam sit fa- Magistratu erit explenda, Praeside aut Gubernatore cturus : prout libro II. cap. XI. et XXV. super utroque casu decer- nitur; et ideo post illam primo loco debitam Episcopo vel Archi- episcopo, speciatim versus Praesidem seu Gubernatorem aut Vice- CAPUT X. [

: Legatum reverentiam aliam ' ; - semper faciet. . . t; , ut Archiepiscopo seu Episcopo inserviat, absente » Quo accedere debeat Magistratus, adsit vel absit [ Praeside vel Gubernatore; ac generatim de loco illius in incessu,

i Praeses aut Gubernator. CAPUT VIII.

agistratus saecularis, quotiescumque legitimo impedimento Praesidi vel Gubernatori in incessu variatur locus, quando Episcopus vel Archiepi- vel non ad ostium scopus fuerit sacris Paramentis indutus. detentus abfuerit Praeses Gubernator, M Episcopi tantum, sed superius ascendere debebit in aulam vel Episcopo ad hoc destinatum: uod in superiori capite tertio stabilitum fixumque fuit circa ; seu cubiculum ab Archiepiscopo t pro- locum Praesidis seu Gubernatoris accedentis cum Episcopo atque ibi praestolari, ut eum, postquam fuerit opertus cappa, imme- sive gredientem ad ecclesiam comitetur et deducat ; procedetque Q Archiepiscopo ad ecclesiam, et ab altari augustissimi | Sacramenti divertentis diate ante illum, sit quidem praesens aut absens Gubernator aut ad principem aram, ut scilicet ad sinistram | * /r' ipsius Antistitis incederet, est solummodo intelligendum, quando r Praeses. fuerit Archiepiscopus utens cruce, tunc Magistra- Archiepiscopus vel Episcopus fuerit sola cappa pontificali indutus. 2. Quod si

j6 — Catem. Efiscop. C^REMONIALIS episcoporum tus ibit immediate ante ipsam crucem. Nullus enim inter eam et Archiepiscopum incedere debet, cum sit peculiare ipsius insigne.

CAPUT XI. •.;] INDEX CAPITUM Quid si Archiepiscopus vel Episcopus Cardinalitia praestet dignitate?

2. i Archiepiscopus sive Episcopus non pontificali dumtaxat re- j LIBRI PRIMI fulgeat potestate, sed praeter hanc Cardinalatus superemineat pag. Cap. I, De habitu, et aliis agendis per Episcopos nuper electos . . . . 1 S dignitate, quoties Eminentia Sua erit descensura in ecclesiam, Dioecesim, J Cap. II. De primo accessu Episcopi, vel Archiepiscopi ad suam

Provinciam . . 2 tempestive Praeses aut Gubernator aderit in ejus aula, seu cubiculo 1 vel .... 3. Cap. III. De habitu ordinario Archiepiscopi et Episcopi in sua Provincia, praesignato, ut in illius obsequiis comitatuque sit, cum progredietur : i Dioecesi, vel Civitate 6 et tunc praeeunte omnino Magistratu, permittet Cardinalis, ipsum .Cap. IV. Quomodo se gerere debeat Episcopus, vel Archiepiscopus circa be- 4. nedictiones, et alia Episcopalia munia in sua Dioecesi, vel Provincia: et Praesidem aut Gubernatorem ad sui sinistram incedere. quid si Legatus Apostolicus, aut Cardinalis non Legatus, vel Nuntius, aut In limine Ecclesiae, postquam Cardinalis Episcopus seu Ar- aliquis Praelatus ibidem sit 8 Cap. V. De Officio Magistrorum Caeremoniarum 11 chiepiscopus lustrali se aqua signaverit, aspersorium tangendum Cap. VI. De Officio Sacristae ...... 14 porriget Praesidi vel Gubernatori, qui deinde apud augustissimi Cap. VII. De Officio Presbyteri assistentis, tam in Vesperis, quam in Missis 16 s Sacramenti5. Cap. VIII. De assistentia duorum Canonicorum in habitu Diaconi, Episcopo aram genuflectet super unico tantum pulvinari, quod ei j celebrante, vel eo non celebrante, in habitu ordinario ...... 20 praestabitur in terra post Eminentiam Suam in consueto genufle- Cap. IX. De Officio Diaconi in Missa solemni, Episcopo celebrante . 23 j xorio procumbentem. Cap. X. De Officio Subdiaconi in eadem Missa Pontificali solemni ... 28 6, | Cap. XI. De numero, qualitate, et officio ministrorum servientium Episcopo Postergali prorsus amoto, residentia pro ipso Praeside in divinis, videlicet de libro, de candela, de Baculo, de Mitra, de thuri- vel ] bulo," de candelabris, de ampullis, et de abaco . . 31 Gubernatore apud altare majus relinqui poterit quoad cetera orna- ; Cap. XII. De ornatu Ecclesiae, et de praeparandis in ea ante adventum Episcopi 35 tus genera, prout in cap. IV. describitur. Cap. XIII. De sedibus Episcopi, Legati, Cardinalium, Praelatorumque, nec non Principum, Magistratuum, virorumque illustrium in Ecclesiis collocandis, or- Si audiendi causa Conciones exegerit commoditas, ut pro dinandisque ...... 42. Cardinali alius aptetur locus sermocinaturo propinquior, Eminentiae Cap. XIV. De usu umbraculi, seu baldachini 45 Cap. XV. De habitu Ecclesiastico Episcopi et Canonicorum, et de accessu ad Suae praestanda quidem erit praenobilis sedes supra ligneum gradum - Ecclesiam et reditu eorumdem . 46 tapete contectum, non omisso, ut desuper Pallio et ejus usu 49 dependeat Baldachinum. l Cap. XVI. De At Praesidi Cap. XVII. De Mitra et Baculo pastorali . 51 sive Gubernatori nil aliud quam inferior sella super nudo Cap. XVIII. De reverentiis et genuflexionibus, sessionibus, et assurgendi mo- pavimento, et aliquantulum post illam Cardinalis locata, exhibebitur. dis, observandis tam per Episcopum et Canonicos, quam per alios quos- Consueta cumque, sive in Ecclesia, sive extra eam: et de osculationibus manuum Condonatoris reverentia unice ad ipsum Cardina- '53 Episcopi vel Celebrantis . . . lem dirigetur: quod generatim et universe ab aliis etiam, sermonem Cap. XIX. De ordine et modo jungendi, disjungendi, elevandi, tenenaique quacumque manus per Episcopum, vel alterum Celebrantem; et quomodo vertere et con- de causa habentibus, praesente Cardinali, erit inconcusse adimplendum. vertere se debeat ad Altare, vel Faldistorium, et e contra: et de oscula- tione Altaris . . . • . 56 Sacris Cap. XX. De libro tenendo apud Episcopum non celebrantem, sed in Vespe- actionibus expeditis, nisi aliter Archiepiscopo seu ris, aut in Missa solemni praesentem; et quid ex eo legere debeat . . 58 Episcopo Cardinali visum fuerit, et Praeses vel Gubernator, et Lai- Cap. XXL De circulis infra Missam solemnem, quae coram Episcopo celebra- cus qualiter, et quoties . 59 Magistratus Eminentiam Suam iterum comitabuntur ad Came- tur, faciendis ante Episcopum, Cap. XXII. De concionibus, seu sermonibus infra Missam solemnem haben- ram usque sive cubiculum, unde procedentem susceperant. dis, seu post Missam in funere Episcopi aut alicujus magni viri; et de

« ...... 61 habitu sermocinantis . . ,

INDEX CAPITUM INDEX CAPITUM 233

pag. 186 Cap. XXIII. De ordine et modo imponendi thus in thuribulum, illudque be- Cap. XXVII. De Sabbato Sancto, Episcopo celebrante nedicendi; et de thurificatione in Episcopo non celebrante, sed praesente, Vesperis et Missa solemnibus . Cap. XXVIII. De Sabbato Sancto, 192 Cap. XXIV. De ordine dandi Pacem vel absente, et in Collegiatis celebrante, et de Cap. XXV. De forma dandi Benedictionem solemnem ab Episcopo et publi- Cap. XXIX. De Missa .solemni in die Paschae, Episcopo

candi Indulgentiam, ubi, quoties, et quando generali ' Communione 1Q -, Collegiatis . . iv/ Cap. XXVI. De supplendis vicibus Canonicorum, aliorumque ministrorum de- Cap. XXX. De eodem Festo Paschae, Episcopo absente, et m 198 ficientium Cap. XXXI. De Dominicis per annum • minoribus, quae Cap. XXVII. De orationibus, seu collectis, et diversis earumdem tonis Cap. XXXII. De Litaniis et Processionibus majoribus et Cap. XXVlil. De organo et organista, et musicis seu cantoribus, et norma singulis annis fiunt

Processione . . . 2U1 per eos servanda in divinis Cap. XXXIII. De Festo Sanctissimi Corporis Christi et solemniter est celebrandum, Cap. XXIX. De Missa, quae sine cantu ab Episcopo celebratur Cap! XXXIV. De aliis Festis in genere, in quibus .... 298 Cap. XXX. De Missa, quae sine cantu coram Episcopo celebratur in locis ultra superius expressa Episcopi, suae jurisdictionis Cap. XXXV. De anniversariis diebus Electionis et Consecrationis Cap. XXXI. ritibus De et caeremoniis observandis in Synodo Provinciali vel solemniter celebrandis .

• • • - lu Dioecesana Cap. XXXVI. De Anniversario Episcopi proxime Defuncti • Canonicorum Eccle- Cap. XXXVII. De Anniversario omnium Episcoporum et .• • • 210 siae Cathedralis Defunctorum • •. LIHJRI SECUNDI Episcopi, et de Cap. XXXVIII. De aegrotatione, morte, funere, et exsequiis Electione impetranda 212 supplicationibus ad Deum, pro opportuna novi Episcopi Cap. I. De Vesperis solemnibus, Episcopo in crastinum celebraturo post sermonem, Cap. XXXIX. De tono Confessionis recitandae per Diaconum Cap. II. De Vesperis solemnibus, Episcopo in crastinum non celebraturo . ac de Benedictione et de forma Indulgentiae publicandae per sermocinantem, Cap. III. De Vesperis in Ecclesiis Cathedralibus, absente Episcopo, in • • • 218 vel danda per Episcopum post sermonem Collegiatis, solemniter celebrandis

Cap. IV. De Completorio . Cap. V. De Matutinis, praesente Episcopo LIBRI TERTII Cap. VI. De Matutinis in Cathedralibus et Collegiatis Ecclesiis, absente Epi- scopo Praeses, aut Gubernator seu Vice-Legatus Cap. I. Quomodo se gerere debeat Cap. VII. De Laudibus, reliquisque Horis Canonicis quid, cum in ea in primo accessu ad suam Provinciam, vel Civitatem; et Cap. VIII. De Missa solemui, Episcopo ^ celebrante • - permanebit, erga illarum Antistites . . - • •.••• Cap. IX. De Missa solemni, quae coram Episcopo celebratur Episcopi, et Praesides sive Guber- Cap. II. Quomodo induti Archiepiscopi, seu Cap. X. Vesperis et • • 2iJ De Matutinis pro Defunctis . • natores mutuo publicas Visitationes exsequentur . . . Cap. XI. De Missa Pontificali pro Defunctis, per Episcopum celebranda, et de cum Archiepiscopo seu Cap III De accessu Praesidis aut Gubernatoris una sermone et Absolutione post Missam . . . . pro ... Episcopo Cappa induto, ad Metropolitanam vel Cathedralem Ecclesiam Cap. XII. De Missa pro Defunctis, • • 2-3 quae coram Episcopo celebratur . publicis solemnibus functionibus explendis .•••••* Cap. XIII. De Vesperis et Missis in Dominicis Adventus, sive ab Episcopo, inde progressu ad Cap. IV. De adoratione Augustissimi Sacramenti, atque sive ab alio, praesente Episcopo, celebratis Gubernatoris aut Vice- Altare majus, ubi de loco et sella Praesidis seu Cap. XIV. De Vigilia Nativitatis Domini Nostri Jesu Christi, et de Matutinis sacris actionibus Legati: ac de recessu a Metropolitana vel Cathedrali, et in ‘ nocte ' Missa celebranda • ' ^ absolutis • ' j - Cap. XV. De Festis, quae occurrunt usque ad diem Purificationis Beatae Ma- aut Vice-Legato dete- Cap. V. De Thure ac Pace Praesidi seu Gubernatori,

riae Virginis solemniter celebrandis . Cineribus, et rendis: ac insuper de loco eorum pro accipiendis Candela,

Cap. XVI. De Festo Purificationis Beatae Mariae Virginis, . - • • et Benedictione, ac Palma; nec non de adoratione Crucis feria sexta in Parasceve distributione Candelarum Domini, quoad ha- - Cap. VI. De generali Communione feria quinta in Coena Cap. XVII. De Festo Purificatiqpis Beatae Mariae Virginis in Cathedralibus, Gubernatoris, vel Vice-Legati ... 2- l Praesidis seu ; bitum, locum, et ritum

absente Episcopo, et in Collegiatis ...... Praesidem, Cap. VII. De mutuis reverentiis inter Ecclesiarum Antistites et Cap. XVIII. De Officio et Missa in feria quarta Cinerum, Episcopo celebrante. salutatione Concionatons sive Gubernatorem, aut Vice-Legatum : deque Vel celebrante, non sed praesente . ^ erga alterutrum Cap. XIX. De eadem feria quarta Cinerum, Episcopo absente, et in Collegiatis vanatur locus, quando Epi- Cap. VIII. Praesidi vel Gubernatori in incessu XX. - ~“ 8 Cap. De Dominicis Quadragesimae usque ad Dominicam Palmarum . indutus . • • • • scopus vel Archiepiscopus Fuerit sacris paramentis Cap. XXI. De Officio et Missa in Dominica Palmarum Ecclesiam per scalam Cap. IX. De Archiepiscopi sive Episcopi discessu in Cap. XXII. De Matutinis tenebrarum quartae, quintae, et sextae feriae ma- ~2y - interiorem et privatam portam joris hebdomadae seu Episcopo Cap. X. Quo accedere debeat Magistratus, ut Archiepiscopo Cap. XXIII. Officio De et Missa feriae quintae in Coena Domini . generatim de loco illius m inserviat, absente Praeside vel Gubernatore;' ac Cap. XXIV. De Mandato, seu lotione ^ pedum • • incessu, adsit vel absit Praeses aut Gubernator • • * Cap. XXV. De Officio feriae sextae in Parasceve, Episcopo celebrante Cardinahtia praestet digmtate Cap. XI. Quid si Archiepiscopus vel Episcopus Cap. XXVI. De eodem Officio, Episcopo non celebrante, sed praesente, aut etiam absente, et in Collegiatis Ecclesiis 180 Absolutionem, munionem, ibid. et seq. Quid servandum si Celebrans, finita Missa, facit Episcopus tantum assistat, 144. In tertia Do- 211. Episcopus benedicit incensum, et imponit T minica Adventus paramenta sint violacea, sed in thuribulum, ibid. Ritus hujus benedictionis sumptuosiora, ibid. Adhiberi possunt rosacea, faciendae, 211.

’• - celebranti imponitur ibid. In hac Dominica et in vigilia Nativitatis Annulus Episcopo Vesperas Domini Diaconus et Subdiaconus utuntur Dal- a Presbytero assistente, 16. extra- matica et Tunicella violaceis, ibid. Annuli, cum Episcopus solemniter paratur, 115. Aegrotatio Episcopi. V. Episcopus aegrotans. huntur per Diaconos assistentes, ' Repo- Agnus Dei quomodo dicatur ab Episcopo, 132. nuntur Episcopo a Presbytero Assistente, 117. In Missa Defunctorum dicitur sine percussione Annulus Episcopi post Offertorium extrahitur per pectoris, 137. In Missa pro Defunctis, cui Epi- Diaconos assistentes, 125. assistente reas- INDEX scopus assistit, dicitur ab Episcopo apud Se- Annulus porrectus a Presbytero dem, 142. Non dicitur ad Missam Sabbato sumitur ab Episcopo post lotionem manuum ad Offertorium, 125. RERUM NOTABILIUM Sancto, 191. , ' Diacono, qua ratio- Annuntiatio B. M. V., genuflexio ad Et incar- 1 Alba, quomodo aptanda 23; ne Episcopo aptetur, 115. natus, 124. Alleluja Tegitur in Sede ab Episcopo in Missa Antiphona prima ad Vesperas, 16, et 94. Anti- solemni, 121. phonae reliquae a quo et quibus praeintonen- Alleluja annuntiatur et praeintonatur Episcopo tur, 95. Possunt per organum et aliquos can- Accessus ad palatium Episcopale quomodo et .i, Sabbato Sancto, 191. Ter, elevando gradatim tores repeti, ibid. Quomodo intonentur et quo quando peragendus a Praeside vel Gubernato^ i vocem cantatur, ibid. ritu cantentur in Collegiatis et Cathedralibus Abacus Episcopi, 34, ejus forma, ubi, et quo- re in Visitationibus publicis, 221, 222. In pri- J .Alleluja pro Vesperis Sabbati Sancti, 191. Episcopo absente, 101. : modo praeparandus, 40, 41. vatis, 221. Una cum Magistratu in diebus so- - -4 Altare osculandum ab Episcopo post primum Antiphona, dum uni ex assistentibus praeintona- Abacus in Ecclesiis Collegiatis, cujus formae lemnibus, 223, 224. A solo Magistratu sive '% ejus ingressum, 5. Osculandum quoties Cele- tur, coassistentes surgunt, 95. esse debeat, et quae in eo ponenda sint, 42. Gubernatore in iisdem solemnitatibus, 229. brans ante Altare stans, se vertit ad populum, Antiphona ad Magnificat praeintonatur Episcopo Ad Cathedralem seu Metropolitanam, 224. Abacus a latere Epistolae ad benedictionem can- Ad 'i vel a sede sua ad altare accedit, 58. stanti sine Mitra, 96. delarum, 148 et Palmarum, 160. V. Mensa. altare Sanctissimi- Sacramenti, 224. Ad Altare I r: Altare SS. Sacramenti statuendum est in aliquo Antiphonae, Episcopo in crastinum non celebran- Abbates benedicti quo ordine thurificandi, 69. majus, ibid. J et te, per aliquem Canonicum aut alium praein- ; Sacello, 37. Ad illud Vesperas Missam so- Interveniunt Synodo Provinciali cum Pluvia- Accessus Archiepiscopi ad suam provinciam, et lemnem Episcopus celebrare non solet, 36, 37. tonantur, non per Subdiaconum, 98 et seq. libus et Mitra simplici, 90. Episcopi ad suam Dioecesim, 2, et seq. 'i Si contingat ibidem celebrari, transferenda est Antiphonae Psalmorum in Matutinis praei ntonan- Abbates Dioecesani mitrati, si divinis mysteriis Accessus Episcopi .ad Ecclesiam. V. Episcopus, v l. alio Eucharistia. 37. Sumptuosius ornandum dae Canonicis, 106. intersint, locum non habent inter, nec supra Acclamationes in Synodo Provinciali, 91. Omit- : diebus festis, 39, 40. Aqua infundenda in Calicem, a Subdiacono Epi- Canonicos, tendae in Synodo Dioecesana, ibid. 44 et 45. scopo ostenditur, 29. Quo ritu infundatur, 126. r' Altare majus, diversum ab Altari SS. Sacramenti, Acolythi de ampullis officium, 34. Abbates mitrati in Synodis non praecedunt Ca- Calicem in i-- 36. In celebritatibus quomodo ornetur, 38. Non benedicitur, dum infertur in nonicos procedentes capitulariter, 90. Acolythi de gremiali officium, 33. -i f Altare majus diebus solemnibus ceteris sum- Missa Defunctorum, 137. Ablutio manuum Episcopi, 34. Acolythi sex, vel octo cum cottis pro Missa so- V. Lotio manuum. ptuosius ornandum, 39. Aquae benedictae aspersio ad Missam cantatam Absolutio ante lectiones in Matutino, quo lemni, 31, 114. • Altare thurificatur ad Canticum Magnificat, 96, diebus Dominicis, 49. Quo ritu fiat, ibid. V. ritu cantetur ab Episcopo, Acolythi afferunt ex Altari paramenta Episcopi 106, 107. 99. 102. Aspersio. Est porrigenda Praesidi vel Guberna- - - Absolutio legitur ab Episcopo stante sine per ordinem, 115. mitra, Altare in Secretario, 113. tori per contactura ab Archiepiscopo, sive E- expleto sermone,, Acolythus pro ampullis, 29, 34, 126. habito inter Missam, sole- ' • - Altare denudatum in Parasceve. 173. - piscopo, 224. Antequam de illa aspergantur Ca- mnem, 123. Concedenda ab Episcopo proprio, Acolythus thurificat SS. Sacramentum ad eleva- l Altaria diebus solemnioribus, quomodo ornanda, nonici et circumstantes, ibid. si assistit Missae ab alio celebratae, 132 tionem, 128. V. Ministri. 38, et seq. Aquae praegustatio pro ablutione manuum Epi- Absolutio pro defunctis fit Adjutorium nostrum etc. Distributio verborum ab Episcopo post Altaris apparatus pro matutinis tenebrarum, 164, scopi, a quibus facienda, 115. V. Praegustatio. Missam, depositis sacris ad benedictionem in fine Missae inter cru- paramentis, et as- 166. Archiepiscopus, quibus vestibus domi utatur, 6. sumpto Pluviali nigro, cis signum, 74. 137. Diaconus et Sub- Altaris ornatus in Missa solemni pro Defunctis, Archiepiscopi cum Pallio sepeliuntur, 51. diaconus remanent parati depositis Adjuva nos Deus etc. Versiculus in Missa fe- Manipulis, 135, 136. Archiepiscopi translati ad aliam sedem Metropo- 137. Episcopus paratus riae IV. Cinerum, genuflectitur cum dicitur, Pluviali, cum aliis Altera autem die in Dominica Palmarum, quo litanam, petant novum Pallium, 51. quatuor item Pluviali paratis, procedit ad 156, 158, 159. ritu cantetur, 163 . Archiepiscopus ante primum ingressum ad suam Absolutionem, 138. Absolutio Adoratio Sanctissimi Sacramenti facienda ab E- v quo ritu facien- Ambones pro Epistola et Evangelio decantandis. Ecclesiam, Indulgentiam plenariam a Summo da, si Episcopus sit piscopo in primo ingressu Ecclesiae, 4. In in faldistorio, vel in sua 40. Eorum ornatus, ibid. et 122. Pontifice pro populo suae primae Missae prac- sede, 138. accessu ad rem divinam faciendam, 46, 53. senti 2. ingreditur suam Pro- Adoratio Amictus in medio crucis figura carere non debet, procuret, Ubi Absolutio facienda Sanctissimi Sacramenti ubi per Archi- ,• a primo et secundo Prae- 23. vinciam. Crucem ante se deferri faciat, 3. Sibi lato, 140. episcopum sive Episcopum facienda, 224. Per A tertio et quarto, 140. Amictus, quomodo induendus a Diacono ante occurrentes benedicat, ibid. In sua provincia Absolutio solemnis Praesidem vel Gubernatorem: ibid. Per Magi- ad castrum doloris pro Sum- Missam solemnem, 23. Crucem sibi praeferri facit, ibid. Dum Pallium mo Pontifice, stratum, ibid. Crucis, Feria sexta in Parasce- S. R. E. Cardinali, Metropoli- Amictus quomodo Episcopo praebeatur et apte- prima vice accipit, juramentum fidelitatis Ro- tano, Imperatore, ve, quo loco et ordine a Praeside vel Guber- Regibus et Ducibus, quo tur, 115. mano Pontifici praestat, 49. ritu peragatur, 138. Quatuor natore adimplenda, Episcopo celebrante, 227. Episcopi . Pluvia- Ampullae, V. Acolythus pro ampullis. Archiepiscopus quando thurificetur, 69. libus parantur, seu Non celebrante, ibid. quatuor Praelati, Digni- Ampulla vini in Missa Pontificali a Subdiacono Archiepiscopus hospes thurificatur post proprium tates et Adventus Domini, 143. Servanda ab Episcopo in Canonici, 139. Ordo procedendi ad traditur Diacono, 29, 126. Episcopum, 69. castrum doloris, Vesperis et Missis solemnibus hujus temporis, ibid. Ubi se collocare debeat Anniversarium electionis et consecrationis Epi- Archiepiscopus triplici ductu thurificatur, 70. Dat Subdiaconus ibid. Ornatus Ecclesiae simplicior esse debet, cum Cruce, ibid. Ordo sedendi scopi, 209. In die anniversario electionis et benedictionem solemnem in bonspectu Crucis, apud castrum ibid. Episcopus, si Missam solemnem celebret, doloris, ibid. Quo ritu inci- consecrationis Missa solemnis ab Episcopo est et sine Mitra, 75, 123. Interest Synodo cum piatur absolutio, sumere non solet paramenta in Secretario, sed ibid. Aspersio et thurifi- celebranda, vel a Canonico, Episcopo praesen- paramentis Pontificalibus, 90. Prima die Synodi catio quomodo apud Sedem, ibid. Tertiam incipit more so- fiat, 140. Terminatur a Cele- te, ibid. Si dies venerit in aliquo festo, dicitur Missam cantat cum Pallio, 90, et seq. V. Me- brante, lito, ibid. Subdiaconus Epistolae utitur Plane- ibid. Depositio paramentorum, 141. Missa de festo cum commemoratione pro Epi- tropolitanus. Pallium. Observanda ta plicata ante pectus coloris violacei, ibid. si adsint tantum Canonici, ibid. scopo, ibid. Si die feriato, prout in Missali Archiepiscopus sive Episcopus tenetur adventum Absolutio Diaconi assistentes inserviunt cum Planetis in anniversario Episcopi defuncti, 210. cum una collecta pro Episcopo, ibid. suum in Civitatem primo notificare Praesidi plicatis ante pectus, ibid. Paramenta Pontifi- Absolve, quaesumus etc., oratio ultima dicenda Anniversarium Episcopi proxime defuncti, 210. vel Gubernatori, 221. Visitatur semper primus calia Episcopi, violacei coloris, ibid. Canonici a Celebrante in absolutione solemni defun- Quotannis in die ejus obitus Missa Defuncto- ab eo in publica forma, ibid. Visitat private sumunt paramenta sacra cti, 141. violacea, ibid. Epi- est - noctu Praesidem vel Gubernatorem . rum celebranda ab Episcopo vel a Cano- sub primo scopus ante primam orationem dicit Dominus Accedens Archiepiscopus sive Episcopus nico. Episcopo assistente, ibid. Ipse Episcopus advenientem in Provinciam vel Civitatem, ibid. primo vobiscum, non Pax vobis, ibid.' Subdiaconus ad suam Ecclesiam, notificare debet adventum , in fine facit Absolutionem, ibid. Debet tamen prius accipere Nuntium ab eodem cantat Epistolam sine Planeta, ibid. Eam reas- suum Praesidi vel Gubernatori, -221. Praeses Anniversarium., omnium Episcoporum et Cano- de suo accessu, ibid. Domi ponit illum a dex- sumit post Epistolam, ibid. Diaconus pro E- vel Gubernator idem tenetur praestare erga nicorum Ecclesiae Cathedralis, 210. Celebrari teris, 222. Secus extra domum, et in quocum- vangelio cantando deponit Planetam, et aliam Archiepiscopum sive Episcopum, 221. debet infra octavam omnium Defunctorum, que tertio loco, ibid. Visitans eum publice involutam accipit, quam tenet usque post Com- cum Missa, cui Episcopus assistit, 210, 21 1, abstinet a delatione Crucis Archiepiscopalis, 236 INDEX RERUM NOTABILIUM INDEX RERUM NOTABILIUM

223. Divertendo ad Ecclesiam pro Sacris fun- scopo, vel in Collegiatis Evangelium et elevationem in cantatur ab ultimis t'.' ante impositionem mitrae sem- accenduntur ad ctionibus persolvendis, Biretum Episcopo excipi debet a Praeside duobus nisi Missa fiat de Presbyteris assistentibus paratis, 103. per imponendum et vice versa, 21 et 22. A Missa solemni, 150, 153; sive Gubernatore, et a Magistratu intra januam Benedicamus f\ Domino in fine Tertiae, 116. quibus haec fiant, ibid. Dominica, ibid. Palatii Episcopalis, 223, 224.. Quid servandum, | Benedicat et custodiat nos etc. formula bene- Bugia quando Episcopus utatur, 59. Canon quomodo ab Episcopo legatur, 128. Quo- quando descendit ad illam per scalam interio- dictionis ab Episcopo proferendae, 124. modo mutet verba, et Antistite nostro, ibid. rem, 229. cum ipse Bursa cum corporale, 25 et Orat in Faldistorio seu Genuflexorio civitatis E- Officium Completorii facit, 105. Cum vero so- Canonici et Capitulum extra portam solus, 224. Salutat capitis inclinatione Prae- debent, lum assistit, benedictio danda est ab hebdoma- piscopum in primo ingressu exspectare sidem seu Gubernatorem quoties ascendit ad dario, ibidi 3. Sedem Pontificalem, vel ex illa descendit, 227. Benedicite, Pater Reverendissime, Canonici Regulares promoti ad Ecclesiam Episco- Sacris actionibus peractis reversurus _ profertur a ad pro- utuntur Rochetto, 1. Vestes induunt Subdiacono, priusquam immittat aquam in palem pria, dimittit Praesidem sive Gubernatorem in Ca- licem, 30 et 126. in Missa solemni comitatur Pre- coloris violacei, sed Mantellettum, loco Moz- Ecclesiae janua, 226. Caeremoniarius Benedictio danda subditis occurrentibus sbyterum Assistentem, 19. Accipit Pacem, ibid. zettae, 2. A RCHIEPI SCOPUS AEGROTANS. V. EpisCOPUS aegro- Episcopo tenet, 29. Comitatur Sub- Canonici quo habitu eant ad accipiendum Epi- tans. ingressuro dioecesim, 3. Librum. Evangeliorum Benedictio solemnis diaconum cantantem Epistolam, ibid. Adjuvat scopum rei divinae interfuturum, 46. Quomo- Arundo cum tribus candelis Sabbato Sancto 186 danda est ab Episcopo in 29 et 30. Ducit concionatorem do comitentur Episcopum in reditu ab Eccle- 193. fine primi ingressus in suam Ecclesiam, 5. Subdiaconum, Benedictio ad osculum manus Episcopi, 62. Comitatur .sia, 48. Aspersio ad absolutionem pro defunctis, 138 139 ab Episcopo inter ambulandum, seu ’ ferentes, 71. Ducit praeintonantes in Canonici in Collegiatis, quo ordine procedant ad 140. equitandum quando danda, et quando omit- , pacem solemnes, 48 et 100. Item tenda, Vesperis, 94. Instruit et ducit Canonicos ad celebrandas Vesperas Aspersio aquae benedictae ad Altare, et per 8 et 9. Quando item dum celebrati cantandas lectiones in Matutino solemni cele- ad Missas, 48. chorum in Dominicis per annum, 198. Omitti- praesentibus Cardinalibus, et aliis Praelatis se 106. Item absente Episcopo Canonici pro Vesperis solemnibus quando sumant tur, si majoribus, 9 et brato ab Episcopo, Episcopus celebret solemniter, 199. seq. sex vel in Collegiatis ecclesiis, 110. Ejus officium paramenta, 47. Eorum saltem quatuor aut Quomodo aspergantur Canonici, ibid. Benedictio solemnis cum indulgentia, quo ritu in Laudibus ab Episcopo celebratis, 112; ab- induantur pluvialibus, ibid. Aspersorium, a quo porrigendum Episcopo ingre- detur ab Episcopo, 73 et seq. Dari solet finito sente Episcopo et in Collegiatis, ibid.; item Canonici non parati procedunt post Episcopum, dienti Ecclesiam, 4, 47. V. Cardinalis. sermone, ibid. Ejus forma, 73 et 74. Ritus, Assistentes ad Evangelium in Missa solemni, 122. Incensat 48. Diaconi, V. Diaconi assistentes. ibid. et seq. et 219, 220. una Episcopo Assistens Sanctissimum ad elevationem in Missa Pontifi- Canonici in accessu ad Altare cum presbyter, V. Presbyter assistens. Benedictio Episcopalis in fine Missae solemnis, cali, 128. Tenet candelam in officio solemni pro oratione facienda, 54. Dum Episcopus orat Aufer a nobis', quomodo dicendum, 74 et seq. In et quid fa- fine Missae privatae, 86. In celebrando, 145. quid agere debeant, ibid. Quoties transeunt ciendum ad in nocte Nativitatis Domini hanc Orationem in Missa solemni Vesperis, horis canonicis, et in processionibus, se cantandas Prophetias Sab- i ante Altare et ante Episcopum, profunde Pontificali, 119. Ducit Acolythos ad 97 et 118. Archiepiscopalis in fine Missae, 75 circulos faciant circa Auge fidem bato sancto, 189, 193. Ejus officium in ordi- inclinant, ibid; Quomodo etc., oratio in benedictione Palma- et seq. In Vesperis, 97. nandis iis, quae ad processionem solemnem Episcopum, 60. Thurificantur in Vesperis ab rum, sub quo ritu cantanda, 161. Benedictio Ave in fine Missae non datur in Missa cum SS. Sacramento in festo Corporis Christi Acolytho, in Missa a Diacono Evangelii, 68. maris stella, cum intonatur, omnes genu- Defunctorum, 137 et 142. spectant, 204. Quo ordine thurificandi, 69. Thurificantur du- flectunt, 96. Benedictio Episcopalis, praesentibus aliis majori- Caeremoniarum Magistri, V. Magistri. plici ductu, 70. Si absint a divinis officiis sine bus Episcopo, a quo, 76 et 130, et quomodo Caligae quando afferantur Episcopo, 28. justa causa, arbitrio Episcopi mulctantur, 76. danda, 76. Dum habetur Synodus, datur in Caligae pro Missa solemni, 114. In nocte Nati- Deficiente Dignitate et Canonico, proximior B fine sessionis, 90. In Vesperis, Cardinale, vel vitatis Domini, 145. ejus succedit pro Inserviendo Episcopo, 77. In- Metropolitano praesente, ex eorum nutu, ab Calix ab Episcopo offerendus, quomodo et a tersunt Synodo in paramentis sacris, 90. Quan- Baculo pastorali Episcopus utitur in sua Civitate Episcopo danda, 97 et seq. quibus praeparetur, 25, 29. do parari debeant pro Vesperis celebrandis, et Dioecesi, vel ex speciali permissiqne Ordi- Benedictio pro cantando Evangelio et concione Calix cum Patena in Missa Pontificali defertur 94. Episcopum comitantur saltem extra portam narii loci, etiam alibi, 52. Quando eo utatur, habenda^ 62, 122. Non petitur in Missa de- ad ’ Altare per Subdiaconum Epistolae, 125. Ecclesiae expletis Vesperis et depositis para- ibid. A quo praeferatur, ibid. Baculo functorum, 137; nec ad concionem in laudem Reportatur per eumdem ad Abacum, 130. mentis, 97, 98. Episcopus non utitur in Missis pro de- defuncti, et bursa praeparatur per Cle- Canonici quatuor aut sex tantum parantur plu- functis, 53 et 136. 137, 142. Calix cum Patena Benedictio cum SS. ricos in mensa apud Altare, 49. Quomodo vialibus ad Vesperas, Episcopo in crastinum Baculus, V. Minister de baculo. Sacramento, 206, 207. Benedictio thuris ad incensationem, sustentetur ab Episcopo, dum dicit Offerimus, non celebrante, 98. Quot parentur in Laudi- Baculus pastoralis in Missis et Vesperis, quomodo fa- 52, 53! cienda, 63. collocetur super Corporali, bus ab Episcopo celebrandis, 111. Sex, aut Baculus pastoralis in Processione 126. Quomodo ad Missam so- induantur plu- lemnem, Benedictio candelarum per Episcopum in die Pu- ibid. quatuor saltem, si non omnes, 118. Tenetur in manibus ab Episco- rificationis B. M. V., 148 et seq. Calix amplior et magnus feria V. in Coena Do- vialibus pro benedictione et distributione can- po. dum cantatur Evangelium, 53 et 123. Quomodo fiat in Cathedralibus, absente Episcopo, mini pro reponenda Sacratissima Hostia, 167. delarum ab Episcopo facienda in festo Purifi- Baculus pastoralis post Offertorium, 125. In Pro- et in Collegiatis, 152 et seq. Campanae quando pulsandae in accessu Episcopi cationis, 149. cessione Corporis Christi, 203. cantent lectiones in Baldachinum Benedictio cinerum, V. Feria IV. Cinerum. ad Ecclesiam, 47. Canonici juniores quo ritu . in porta civitatis pro recipiendo Episcopo, Benedictio et distributio Palmarum, V. Dominica Campanae Cathedralis pro Synodo habenda, quan- Matutinis, 106. 3. Super altari majori, 39, et sede Palmarum. pulsandae, Canonici in Missa solemni sacra paramenta su- Episcopali, 43. do 89. Ejus forma et color, ibid. et 45. Benedictio danda ab Episcopo post repositionem Campanae quando pulsandae Sabbato Sancto, 191 munt extra Secretarium, 113. SS. Sacramenti feria V. et 194. Canonici in processione ad Altare pro Missa Baldachinum gestatorium supra Episcopum, in coena Domi ni, et in 169. Candela, V. Minister de candela. Pontificali, 117; incedunt parati immediate ante processionibus, 4 et 45. Sex, vel octo hastas Benedictio vel Episcopum, ibid. habeat, ibid. fontis baptismalis, a quo peragenda, Candela etiam adhibenda absente Episcopo, Defertur a nobilioribus laicis, ibid. 190 et 193. in Collegiatis, quando Matutinum noctu can- Canonici parati faciunt simul bini Confessionem Baldachini color in processionibus SS. Sa- Benedictio Episcopi, quo ritu petatur tatur, 110 et 145. in Missa solemni, 119. In Missa solemni pro cramenti sit albus, ibid. Ordo gestandi a cantan- hastas, tibus sacris paramentis nigris, ibid. lectiones in Matutino, celebrante ipso Candela quo loco et ritu accipiatur a Praeside Defunctis parentur castrum Baldachinum Episcopo, 107. Quomodo detur ab Episcopo. seu Gubernatore in die Purificationis, 226. 136. Faciunt absolutionem defuncti ad in Processione Corporis Christi 203 et 204. 106. Quomodo petatur ab ipso Episcopo, ad Candelabra sex super Altari majori, 38. Eorum doloris, 141. Baldachinum lectionem nonam praesente I.egato vel forma, ibid. Non argentea in Parasceve, 173. Canonici assistentes Episcopo apud Solium, thu- si non dependeat super Thronum alio Pontificalem, majori, 107. Quo ritu petatur et detur absente —Candelabra septem super Altari, Episcopo cele- rificandi sunt ante Praesidem seu Gubernato- nec praestandum tunc est Prae- sidi seu Episcopo et in Collegiatis, 110. brante solemniter, 38; sex tantum in Missa rem, 226. Astantes in Choro post illum thu- Gubernatori Postergale, 225. Erigen- dum est Benedictiones solemnes et privatas solemni pro defunctis, 135. rificantur, etiamsi sacris induti sint paramentis, semper, quando ipsi Gubernatori non imperti- seu tur ex illis, et Pal- Praesidi Episcopus in Officiis Mortuorum. 228. In Candelarum Benedictio, et distributio in die ibid. Dignior qui Candelam paratur ipsum Postergale, ibid. Exce- Matutinis Tenebrarum, Feria Purificationis, 148, et seq. Absente Episcopo, mam obtulit Antistiti in distributione earum, pto casu ahcujus publicae Thesis, sexta in Para- ibid. sceve. Sabbato alterutram habet ab Episcopo ante Praesidem. Baptismus in Sabbato Sancto usque ad solemnem in Cathedralibus et in Collegiatis, 152 et seq. Sancto, 190 et 193, 194. Barones accipiunt Missam exclusive, ibid. Candelae quando distribuantur et accendantur in seu Gubernatorem, ibid. Celebrans in Feria Pacem cum instrumento, 72 Benedictus, qui venit etc. Missa Defunctorum, 136. quarta Cinerum recipit eos ante ipsum Prae- . Quando thurificandi, 70. quando cantetur a Benedic, choro, 128. Candelae ex cera communi in officio Defuncto- sidem, ibid. Et Feria sexta in Parasceve pro- quaesumus, Domine etc.. Oratio sexta Benedictus dextris illius. in benedictione ad Laudes Defunctorum, 134. Ad rum. 134 et 135. cedit ad adorandam Crucem a Palmarum, qua dicta imponitur tnus et Laudes, 112. Candelae, quot sufficiant diebus festis minoris 228. benedicuntur palmae. 161 Beneficiati transepndo ante gradus, 42. Quot adhibendae in officio sole- Canonicus dignior post Dignitates assistit sine Benedicamus Domino in Altare et Episcopum Vesperis, quo ritu di- catur, genuflectunt, 54. mni in nocte Nativitatis Domini, 145 et seq. paramentis Episcopo Missae et Vesperis so- 97 a 99. In Vesperis, absente Epi- I - .Biretum. Episcoporum denuo benedictae festo Purificationis lemnibus praesenti, 20. . Regularium; nigrum, 2. Candelae in 239 INDEX RERUM NOTABILIUM INDEX RERUM NOTABILIUM

quando et ubi cantandum pos Canonicus tene- Completorium superveniens, divinis Mysteriis inchoa- Cardinali accessuro civitatem, est etc. In Matutinis Sanctorum, 133. ad quomodo ob- CHRISTUS factus secundas Vesperas omnium tis, quid agere debeat, 54. Episcopo dicatur. 166. viam eatur ab Episcopo vel Archiepiscopo, 10. brarum. quo ritu ab Provinciale, vel Dioecesanum. V. i>y- Canonico surgente ad Concilium intonandum Antiphonam, Cardinali Legato praesente simul cum Episcopo reliqui surgunt, 95. dic Quadragesimae, in ejus Dioecesi, vel cum Achiepiscopo in prima solemni post Evangelium, 18, Canonicus STlSi' Episco- Concio in Missa dum reassumit Antiphonam in Vespe- ejus provincia, non datur 154. D^runtur ante Episcopo, vel ab benedictio episco- ubi collocentur , et 123. Habenda, vel ab • be- 61 ris, ceteri surgunt, 102. palis, nec praefertur Epistolae, 155. R«us 123. Habenda crux Archicpiscopalis, 9. pum a Subdiacono aliquo Canonico Presbytero, Cantor aliquis conjunctim cum organo cantet Cineres 155 et ea, V. Episcopus. nedictionis, ibid. Ordo dandi currenti. 62. Si habetur per quae sonitum Cmerum. est de Evangelio ob organi non a toto choro Cardinali non Legato accessuro dici. V. Fena IV. habitu suae di- ad Ecclesiam 156. Missa huius Canonicum, is debet esse in proferuntur, 83. occurritur seu Gubernator post ab Episcopo ad majorem portam Cineres recipit Praeses 61 et 124. Cantores ubi intonent Psalmos 2Zo. gnitatis, „ ad Vesperas, ipsius Ecclesiae, 47. Aspersorium illa die celebrantem, Post Missam, porrigitur Canonicum Concio in laudem defuncti habenda 101 . a prima Dignitate, jubente religanda Alba, 115. 62 et 137. Episcopo, ibid. Cingulum pro ante absolutionem, in habitu nigro, Cantores, qui praeintonant Antiphonas ad Ma- Cardinali circa Episcopum 137. Legato, vel non Legato, venturo ad Circuli fiunt a Canonicis Sermocinator vestibus nigris indutus sit, tutinum, 109. induitur. 59. °rd° pul- Ecclesiam, obviam eatur ab Episcopo ad por- lies sacris paramentis benedictionem, ibid. Habetur in Cantores a Missa Non petit Dominica Passionis ad Sabbatum San- tam majorem Ecclesiae, 47. 59 et 60. Quater fiunt in Episcopus ipse iisdem circulis. pito, panno cooperto, ibid. ctum utantur cantu Gregoriano. 160. .60. Fiunt so'“® porrigit Legato aspersorium cum ejus osculo solemni. Episcopo assistente, Concionanti Episcopo qui assideant, 123. Capellani Episcopi in Missa privata, 85. et mterest, et ante im- manus Legati, ibid. in Missis quibus Episcopus salutare debet post Episcopum Capellani cum cottis defun- Concionator in Missa Defunctorum, 136. Cardinalis Archiepiscopus, vel Episcopus Episcopum, 61. In Missis Praesidem, 228. Si Capellanus non proprium mediate Gubernatorem vel deferens Crucem Archiepiscopalem, 3, celebrans, praesente in Parasceve, ac prae- salutationem alio Cardinali, munia ctorum et feria VI. Episcopus fuerit Cardinalis, hanc 97 et 100. superiore omittun- omnia Archiepiscopalia vel Episcopalia exer- sente Legato seu Praelato praesidis omittit, 230. . Capellanus assistens cum Pluviali Missae per ceti Missa pro Defunctis, . 9. tur, ibid. Non fiunt in Clericus quo habitu induatur pro Praelatum celebratae. Pacem Concionator Episcopo prae- Cardinalis Legatus vel non Legatus ex urbani- Episcopus assistit, 142. pontificali, 61 et 123. cum - concione in Missa senti defert, 72, 73. IV. C tate Episcopo permittet, ut munia Episcopalia Circuli Canonicorum in Missa feriae quomodo benedictionem et indui- Capellanus serviens Concionator de Mitra, in processione ad exerceat, 9. 62 et 124. Indul- Missam nerum, 157. gentias petat ab Episcopo, solemnem incedit post Episcopum, Cardinalis Legatus divinis 147. 124. officiis assistens, ubi Circumcisio Domiui, gentias publicat e pulpito, 73 et 117. sedeat, 43. Claviger, seu Mazzerius, 34. Concionator ante concionem recitat salutationem Capillorum complanatio, 21 ei 120. Cardinalis et ante Epis o- In- Episcopus non celebrans, praesente Clerici transeuntes ante Altare Angelicam, non Regina Coeli, 62. Publicat Capituli digniores deferunt primo loco hastas Cardinali Legato, sedet aequaliter prope ipsum proprium genuflectunt, 54. pum dulgentias, ibid. . Baldachini in processionibus Sanctissimi Sacra- Legatum, extra portam ci- in 43. Ordo in sedendo, si plures Clerus totus processionaliter Concionatoris Regularis habitus pro concione menti, 46. Dignior porrigit aspersorium recipiendum Epi- Epi- Cardinales divinis mysteriis adsint, 43. vitatis proficisci debet ad Missa solemni, 61. . „„ scopo, 47. Cardinalis Episcopus, praesentibus aliis Cardina- scopum, 3. ~ Conclusiones Orationum quomodo cantandae, /o, Capitulo significandus adventus offe- novi Episcopi vel libus, si dignior ex eis benedictionem solemnem Cochlear ad thus accipiendum quomodo 80. • ’ 79 et Archiepiscopi, 3. , • io dare nolit, ipse eam ad Altare dat, 44. ratur Episcopo, 63. Introitum in Missa solemni, lo, Capitulum debet ^ Confessio ad processionaliter extra portam Cardinalis Legatus, vel Legatus, V. Feria V. in Coena Domini. non quando Coena Domini. 23, 119. civitatis proficisci ad recipiendum Episcopum, thurificetur, ‘ J uia- 69. Stans thurificatur, 67. Tri- Collaria, 115. Confessio ad Communionem cantanda per plici ductu Oratio. thurificatur, 70. pro Episcopo. V. ' Collecta conum Evangelii, 27. . Capitulum Tertiae cantatur a Subdiacono, vel ab Cardinalis Episcopus Cantanda suffraganeus thurificandus Collector generalis, 9. Confessio finito sermone, 25 et 62. alio in loco, ubi legi solet Epistola, 116. est ante suum Metropolitanum, Vesperae, Canonici. Capitulum 69. Collegiatae. V. per Diaconum, ibid. et 123. Vesperarum a quo, ubi et quo ordine Cardinalis non assurgit episcopalis mutatur diversis tem- Episcopo as- Episcopo accedenti ad Color vestitus Confessio in Missa Defunctorum, sit cantandum, 95. Altare pro inchoanda Missa solemni, 118. Dis- poribus, 6 et seq. ipso Episcopo una cum Cele- Capitulum . sistente, fit ab ad Vesperas in Cathedralibus. absente cooperit caput, ibid. 36. Et altaris, 38 et 39. Color ornatus Ecclesiae, brante, 141. Episcopo, et in Collegiatis cantatur a Cardinalis Dominicis Adventus vio- Q Canonico Legatus Missae solemni praesens be- Color paramentorum in seu Martyrium quomodo ornetur, ly celebrante, 102. Confessio, nedicit, 130, 131. et seq. Item in benedictione can- laceus, 143 et 40. Cappa Pontificalis Episcopi, et seq. coloris \ violacei, 2. Cardinalis Episcopus vel Archiepiscopus unde su delarum in Purificatione B. M. V., 212 post sermonem cantan- Episcopi Confessionis a Diacono Regularis sit coloris habitus sui, scipitur a Praeside seu' 148. In Dominica Palmarum, Gubernatore, 230. . In die Cinerum, et seq. ibid. dae ritus, 218 Solus a Concionatore salutatur, ibid. Redu 161. Confraternitates Laicorum in Processione Cor- Cappa Episcopi in propriis Ecclesiis, solemni, 130.. vel ex lana, cendus a Praeside sive Gubernatore usque ad Communio Episcopi in Missa 202. Deferant funalia accensa, vel ex^ poris Christi, camelotto, coloris violacei esse debet, cameram, nisi alias in Missa solemni, 27 et 131. sibi visum fuerit, ibid. Communio generalis vel saltem candelas, ibid. 7. Pelliculae Albae assutae, ritu fiat, quando removean- Castrum doloris, 138 et seq. V. Absolutio. Feria V. in Coena Domini quo Episcopi, 209. In anniversario con- tur, A' Consecratio 7. Catechumenorum tradatur a Celebrante die ce- Baptismus, 190 et 193. 167 et 168. Quo ritu secrationis Episcopi Missa solemnis est Cappa Episcopi Regularis esse debet coloris, Cathedra ceteris praebeatur, pro- episcopalis, 43. V. Sedes episcopalis. Paschatis, 197. Quomodo ibid. V. Anniversarium. priae religioni lebranda, convenientis, 17. Suffulta sit pel- Cauda Cappae trahitur ab vel Episco-. ipso Episcopo in Ma- 197, 198. x,- Corona electi in Metropolitanum, libus, seu serico laneo ejusdem tutinis tenebrarum, Subdiaconi...in Missa so- coloris, ibid. 236. Et ad adorationem Communio Diaconi et pum, qualis esse debeat, et cujus formae, 1. Cappa Clericorum Regularium, Crucis, Canonicorum Re- 164. lemni, 27, 30 et 199. Coronides ligneae ne ducantur circa altaris an- gularium, et Presbyterorum Caudatarii officium, per Episcopum ritus 195 Ordinum milita- 46. Communionis tradendae gulos, 38 et 39. rium, 7. Celebrans hinc inde mantile triplici ductu thurificatur, 70. et seq. Acolythi tenent Corporale cum bursa defert ad Altare, et expli- Cappa Episcopi non utuntur, Cerae qualitas in post Communionem, nisi in sua Eccle- Missa Defunctorum, 135. album, 195. Purificatio cat Diaconus Evangelii, 25 et seq. Quomodo sia et Dioecesi, Cerei trianguli et Magistratus purificantur a 124. ac Romae, dum Romano Altaris in Matutinis tenebra 196. Canonici et collocetur et explicetur super Altare, Pontifici rum Epi- vel 164 et . ibid. Manus Sacro Cardinalium Collegio in 165. Ministro in sacris constituto, Quando complicetur, 130. divinis Cereus Pyxi- Officiis assistunt, 8. trianguli ultimus accensus, quando remo- scopi osculanda, ibid. Diaconus reponit die Parasceve, 177. i Corporalia in Cappa Episcopi vendus et ad suum ad Completorium, 104. Ad Ma- abscondendus in Matutinis tenebra dem, ibid. Presbyter eam defert Corporis Christi festum. V. Processio. tutinum, rum, 165. 105. locum, ibid. Cotta non utantur familiares sive cubicularii Cappa Cereus Paschalis, Praeside Missis so- quando exuenda pro Missa solemni, 114. 186. Quomodo benedicatur, Communio quo ritu et habitu sumatur a Episcopi adstantes ad abacum in ’ 188. Cappa lanea Pontificalis, Accenditur cum una ex tribus candelis in Sacerdotali vel Diaconali cum qua Episcopus facit vel Gubernatore lemnibus, 31. . officium in arundine positis, neutro fue- Communione in Vesperis Defunctorum, 133. ibid. Defertur ad benedi- ordine constituto, 227. Et quo, si Cotta quando utatur Praeses in Cappa ctionem Fontis, 190. ibid. 227. Episcopi pro assistentia in Missa rit sacro charactere insignitus, feriae quintae in Coena Domini, Defun- Ceroferariorum ctorum, 141. munus, 33. In Vesperis sole- Completorium quomodo dicendum, si Officium Credo in unum Deum, ubi dicatur in Missa mnibus, Cappa Episcopi !. 97 et 102. In Matutino solemni, Episcopus Com- 29. In Missa solemni into- in Matutinis tenebrarum, 164. 107. faciat Episcopus, 104 et 105. Pontificali, 25 et Episcopus In Laudibus, 112. Ad Evangelium in Missa 104. Cantore in- in Sede, 124. Submissa caputio Cappae sibi cooperit caput. pletorio assistit cum cappa, natur ab Episcopo solemni, 122, et seq. pro eo le- ibid. Cappae caudam In Vesperis Omnium Jube Domne etc.. Episcopus surgit, voce ibi completur, 124. Liber sibi trahit, ibid. defunctorum. cipiente Cappa indutus Episcopo celebrante, 134. usque ad primum Psal- gendo sustentatur a Presbytero assistente, ibid. Episcopus ponit ad ac prosequitur reliqua . sui sinistram Chirothecae a quibus quando Praesidem seu Episcopo imponantur, 116. Cantat orationem, et benedictio- Ad versiculum. Et incarnatus est, Gubernatorem, 224. Deponuntur mum. ibid. Caput, post Offertorium, et exstrahuntur thurificatio, ibid. Si submissa voce ab Episcopo et a Canonicis quando inclinandum ab Episcopo vel nem dat, 105. Non fit per Diaconos assistentes, 25 Canonici, et omnes de alio Celebrante, 57. et 125. Non Episcopus tantum assistat, omnia per hebdo- dicitur, Episcopus, adhibentur in Missa Defunctorum. verba illa can- Caputium Cappae, 136. debitis reverentiis versus Choro genuflectunt, ibid. Cum 164. Chorus V. madarium fient cum Canonici, Matutinum, Vesperae, tantur a Choro, Episcopus et omnes de Choro Carbones pro usu thuribuli, 41. Episcopum, ibid. Missa sqlemnis. Magistri caeremoniarum. .

240 INDEX RERUM NOTABILIUM INDEX RERUM NOTABILIUM 241

vel Metropoli- caput inclinant, ibid. et Antistite ad Praesidem, Electi ad Ecclesias Patriarchales In nocte die Nativita- in Vesperis thurificat Altare, 96. Medium 221 . Et viceversa ab Patriarchae vel Archiepiscopi appellari tis, et in die Annuntiationis ad cantum hujus tenent Episcopum dum procedit a Secretario ibid. tanas, nisi post receptionem Pallii, 51. versiculi Episcopus et omnes genuflectunt, 124 ad Altare, 118. In Missa Pontificali sedent Dignitates et Canonici si impediti fuerint, alii non possunt inser- Episcopi. V. Anniversarium. et 146. hinc inde a latere sedis Episcopalis, 1 19. proximiores Episcopo in divinis Officiis Electio Ecclesiam Metropolitanam, Episcopa- Credentia in cornu Epistolae, 160. V. Abacus, Quando sumant paramenta in Dominicis Ad- viant, 77. V. Canonici. Electus ad statim amplam coronam in Mensa. ventus, 143. Dirigatur Domine etc. quomodo proferendum lem, vel majorem, formari faciat, 1 Cruces quando cooperiantur, 160. Diaconus assistens dignior imponit Mitram pre- in incensatione altaris, 65. capite sibi inferior sit talaris, 1. Sit coloris Crucis denudatio, et adoratio fcria VI. in Pa- tiosam Episcopo ad Introitum, 119. Et auri- Disjunctio manuum. V. Manus. Electi vestis Mantellettum super talari veste rasceve, 176 et 177. 182 et 183. phrygiatam post Kyrie eleison, 120. Domicelli quando thurificandi, 70. violacei, ibid. observanda induunt coloris violacei, ibid. Vestes Electi Crucis signum ab Episcopo producitur super Diaconus Evangelii in Missa Pontificali, 23. Dominica tertia Adventus : quaenam sint, vel ex lana, vel ex camelotto coloris vio- circulos Canonicorum, 60. Super thurifican- Ex Canonicis Diaconis sit, ibid. Quando circa, paramenta sacra et ornatum altarium, Curia praesens est, adeat tem, 68. induat paramenta suo Ordini convenientia, 144. lacei, ibid. Si in Summum Pontificem, ibid. Ei Crucis signum quomodo faciendum sit in fine ibid. Episcopum sacris paramentis induit, ibid. Dominica de Passione: in primis Vesperis coo- quamprimum de sua promotione, ibid. Rochet- Missae solemnis ad benedictionem, 74 et 75. 115 et 116. Procedit ad Altare ante Epi- periuntur Cruces et imagines, 160. gratias agat accipit a Romano Pontifice, ibid. Visi- Crux osculanda ab Episcopo ante ingressum scopum ad sinistram Presbyteri assistentis, 23. Dominica « Laetare Jerusalem », 52. tum tabit singulos Cardinales, ibid. Eis suam Ec- civitatis, 3. Ejus officium in Missa Pontificali, ibid. et Dominica Palmarum : quomodo ordinetur bene- clesiam commendabit, ibid. Crux deferenda est ante Archiepiscopum, quan- sequentibus. Evangelium cantat, 24, 122 et dictio et distributio ipsarum Palmarum, 160. Electus absens a Romana Curia, vestem tala- do ingreditur suam Provinciam, 3. seq. Quando recitet confessionem, 25 et 73, Altaris et tribunae ornatus, ibid. Mensa apud mantellettum coloris violacei, et ro- Crux quo loco adoranda a Praeside feria sexta Bursam cum corporali defert ad Altare, 25 Altare pro Palmis collocandis, ibid. Palmae rem, chettum induat, 1. Commendationis officia per in Parasceve, 227. Archiepiscopalis non est et 124. Quando Mitram Episcopo auferat et ornatae pro Episcopo, Praelatis, Canonicis, et litteras Summum Pontificem et S. R. E. deferenda ante Archiepiscopum, cum publice imponat, 25. Hostiam praegustandam Sacristae Magistratu, ibid. Abacus a latere Epistolae, ad Cardinales praestet, ibid. Et si erit in propria inviserit Praesidem vel Gubernatorem, aut Vi- praebet, ibid. Vinum in Calicem infundit, ibid. Paramenta pro Episcopo super Altare, Dioecesi, seu Provincia, loco mantelletti, uta- ce-Legatum, 223. Inter illam et ipsum Praesu- ibid. Calicem Episcopo offert, et quo ritu, 161. Custodes ad cohibendam pressuram, ibid. tur mozzetta, 2. Galerum nigrum laneum, vi- lem nullus incedere debet, 230. ibid. et 26. Thuribulum ponit in manibus Episcopi accessus ad Ecclesiam, ibid. Sumit ridi serico ornatum cum floccis coloris viridis Crux Archiepiscopalis in concessione Indulgen- Episcopi, 26. Ejus munus dum Oblata thuri- paramenta apud Sedem, ibid. Canonici item I ! deferat, ibid. tiae, 198. ficantur, ibid. Ejus officium inter Canonem, parantur, ibid. Epistolae et Evangelii cantus, Sacra-. - Elevatio Sanctissimi, 128, 179 et 185. V. Crux Archiepiscopalis. quando deferenda, aut ibid. Quando accipiat Patenam de manu Sub- ibid. Episcopus ea omnia legit in Sede, ibid. ibid. . mentum. non deferenda est, 8, et seq. Quomodo defe- diaconi, ibid. Accipit Pacem ab Episcopo, 27. Ibidem incipit benedictionem Palmarum, Elevatio manuum, quando et quomodo facienda ratur, 47, 48, 97, et 100. In benedictione In Communione generali cantat confessionem, Aspergit, ac thurificat Palmas, ibid. Palma solemni in Missa Canonicis, ab Episcopo vel alio Celebrante. V. Manus. solemni tenetur a Capellano ibid. Communionem accipit ab Episcopo, ibid. - Episcopo traditur a digniore ex Epiphaniae festo Episcopus celebret solemniter. genuflexo, 74; item in Vesperis, 100. In pro- Pallium Archiepiscopo extrahit, ibid. Episco- ibid. Eam tradit tenendam Capellano, ibid. 147. Festa mobilia ex ambone hac die post cessione ad Missam solemnem defertur ante pum sacris paramentis exuit, ibid. Postea sua i Palmarum distributio per Episcopum, ibid. ibid. Canonicos paratos, 48 et in distributione, cantatum Evangelium annuntiantur, 118. deponit, ibid. Thurificat Episcopum dum est Mappa super gremio Episcopi 1 Episcopalis Sedes. V. Sedes Episcopalis. Crux Archiepiscopalis velata in die Parasceve, apud Altare et apud faldistorium, 68. Facit tenenda per Acolythos, ibid. Initium Antipho- 174. Episcopus vel Archiepiscopus Provinciae etiam Non defertur ante Archiepiscopum in confessionem cum Episcopo, 118. Dum Epi- nae Pueri Hebraeorum, ibid. Lotio manuum, Matutinis proces- extra suam Dioecesim habere debet locum tenebrarum, 164. scopus sedet in cathedra Pontificali, sedet in et ultima oratio, ibid. et 162. Ordo Provinciae in quo- Crux super Altari, 38. Ejus et tenentur omnibus in digniorem supra Praesidem forma locus, scamno apud cornu Epistolae, 120. Quo ritu \ sionis, 162. Palmae ab ibid. cumque tertio loco, 222. Occurrens Praesidi sumat librum Evangeliorum, 121. Thurificat manibus ad processionem, ibid. Gloria, laus vel Gubernatori ad se venienti pro visitatione Crux Altaris triplici ductu thurificatur, 64. librum triplici ductu, 123. Post versiculum. Et etc. quo ritu cantetur, ibid. Subdiaconus de- debet aliquot gradus sca- Crux Capituli ad Missam Pontificalem a quo incarnatus ferens Crucem, tangit cum illius hasta portam publica, descendere est, capit bursam cum corporali, et ad deferatur, et quo ordine, 48. per lae, ibid. Et discedentem comitari usque explicat illud super Altare, 124. Hostiam, vi- Ecclesiae, ibid. Depositio paramentorum Crux pectoralis, i finem illius, . ibid. quomodo Episcopo imponatur, num et aquam praegustandam praebet Sacri- Canonicos, ibid. Palmae assumendae ad Pas- 116. servan- Episcopus domi ponit ad sui dexteram Praesi- stae, 126. Patenam offert Episcopo, ibid. Im- sionem et Evangelium, ibid. In Missa Custodes dem, Gubernatorem, et Vice-Legatum. 222. ad cohibendam pressuram ad benedi- ponit vinum in Calicem, ibid. Porrigit Calicem da omnia, ut in die Purificationis, ibid. Dia- ctionem Palmarum, 161. Planetis ante Extra domum, in quocumque tertio loco illam Episcopo, ibid. Ministrat naviculam ad Oblata. conus et Subdiaconus utuntur non cedit, ibid. Manus osculanda est a Prae- 127. Post Oblata thurificat. Episcopum, Prae- pectus plicatis, ibid. Ordo Passionis cantandae, side in receptione Candelae, Palmae, 226, et latos et omnes de Choro, ibid. Adjuvat Epi- ibid. Palma tenenda in manibus ab Episcopo, cantatur Passio. 163. Pas- Communionis, 227. D scopum ad Canonem, 128. Discooperit et et ceteris, dum Ad Episcopi extra Dioecesim propriam mozzetta su- cooperit Calicem, ibid. et seq. Post sionis cantum omnes stant, ibid. Ritus canendi Agnus est haec Dalmatica a quibus Episcopo aptetur, etc. in Evangelii, pra mantellettum uti possunt, si ibi 116. Dei supplet ad librum loco assistentis, 130. verba, Altera autem tono Dalmatica Diaconi in consuetudo, 2. Cardinali Legato, vel non Le- tertia Dominica Adven- Imponit Mitram Episcopo post purificationem, ibid. Ad Elevationem solus Episcopus tenet tus, et in vigilia Nativitatis gato praesente, mozzetta in propria Dioecesi Domini, 144. ibid. Thurificat Episcopum in Missis defun- Palmam, ibid. Dalmatica Diaconi in quarta per annum, Si Episcopus cele- uti possunt, 10. Dominica Qua- ctorum post Oblata tantum, 137. Porrigit Cru- Dominicae 198. dragesimae, 160. Episcopi Gubernatoribus praecedunt, 10. cem velatam Episcopo feria VI. in Parasceve, bret vel assistat, paramenta sint coloris tem- Defuncti. V. Vesperae, Missa congruentis, bene- Episcopi oratio in accessu ad Ecclesiam, et quo pro Defunctis. 176. Extendit Mappam et Corporale super pori ibid. Aspersio aquae Deus, in ritu, 47 et 53. adjutorium etc., quomodo intonan- Altari, 177. Reportat dictae, ibid. Omittitur, Episcopo celebrante, Crucem ad Altare, ibid. suae Re- dum ab Episcopo Vesperas celebraturo, 94. 199. Episcopi Regulares non mutant habitum Diaconus Evangelii in Missa pro Defunctis, vel Deus, qui ligionis, 7. humanae substantiae ftc.. Oratio in Collegiatis, vel absente Dominicae Quadragesimae. 159. In his servantur Episcopo, 27. Ecclesiam dicenda' in commixtione vini et aquae ad Episcopi pro re divina peragenda ad Diaconus utitur planeta plicata, 143, 149, et seq., ea, quae praescribuntur de Vesperis et Missis Missam, 126. accessus cum cappa, 46. 154, 158 et 162. in Dominicis Adventus, ibid. Quarta Dominica Deus, qui per olivae ramum, etc., Episcopi accessus ad Ecclesiam, cum Vesperas Oratio quin- Diaconus Evangelii in Missis tempore Adventus. Quadragesimae eadem observantur circa para- solemnes est celebraturus, 46, 93 et seq. Qui- ta in benedictione Palmarum, 161. V. Adventus. menta, quae in tertia Dominica Adventus, 160. ibid. V. Vesperae et Deus, qui Filium tuum, etc.. Oratio in bene- bus paramentis induatur, Dies publicae visitationis indicenda est mane, pro Dominus vobiscum post Credo, quando cantetur dictione Palmarum, qua dicta distribuuntur Thurificatio. vespere, et vespere pro sequenti mane, 221, ab Episcopo. 124. palmae, 161. Episcopi processio ad Altare e Secretario, 48. 222. Solemnes pro sacris functionibus, qui sint, Dominus vobiscum, non autem Pax vobis dicitur Episcopi hospites habent digniorem locum in Mis- Diaconi assistentes ex coetu Canonicorum as- 208. ab Episcopo in Dominicis Adventus solemniter sis et Vesperis post Episcopum Dioecesanum. sistunt Episcopo solemniter celebranti, 21. Dies, quibus ab Episcopo Vesperarum solemnia celebrante, 143. Item in Quadragesima, 158. Ubi sedeant, ibid. 44. Procedunt a Secretario sunt peragenda. 93. divina officia surgente, ceteri sur- ad Altare una cum Episcopo, ibid. Quando Dominus vobiscum, tonus in quo cantetur, 79. Episcopo inter Dies, quibus Archiepiscopus Pallio uti potest, 50. debeant assistere in habitu Diaconali, 20. Fim- gunt, 55. Dignior ex Capitulo quid agere debeat et quo- brias anteriores Pluvialis Episcopi Episcopo non celebrante, sed tantum praesente sublevant et modo sit indutus in accipiendo Episcopum Missae per alterum cantatae circuli fiunt a aptant, 21. Mitram imponunt et auferunt Epi- ingredientem civitatem et Ecclesiam, 3 et seq. E scopo, 21 et 25. Si Episcopus Canonicis, 61. V. Circuli, Canonici. non celebret Porrigit Episcopo intranti Ecclesiam aut Officium asperso- Episcoporum vota in Synodis, 90 et seq. non faciat, assistunt in habitu rium, 47. Canonicali, 22. Accipiunt Pacem ab Episcopo, Ecce Lignum Crucis, Feria VI. in Parasceve, I Episcopus quid agat in primo ingressu ad suam Dignior de sua familia mittendus est a Praeside I . et .72, Elevant 176 et 182. Ecclesiam, 2 , seq. Ante primum ingressum fimbrias Pluvialis dum Episcopus seu Gubernatore cum Nuntio ad Antistitem. Ecclesia V. Ornatus Ecclesiae. ad suam Ecclesiam Indulgentiam plenariam b ’

; INDEX RERUM 242 NOTABILIUM INDEX RERUM NOTABILIUM 243

'• Pro Populo, suae primae Missae assistenti, vertere se debeat ad Altare, . 57. Quomodo ad 146. obtineri Quinam ei assistant, 131 et 132. Quaenam Et incarnatus est etc. in Symbolo, 124 et curet a Summo Pontifice, 2, Provi- Legatum, vel Cardinalem, ibid. Celebrans in deferat Episcopo celebranti, 132. Eucharistiae custodia committitur in Ecclesiis deat sibi cappam Pontificalem coloris violacei, faldistorio quomodo se vertere debeat, 58. In Sacristae sacerdo- ibid. Galerum Pontificalem Episcopus in Missa Defunctorum non thurificatur Cathedralibus et Collegiatis cum floccis sericis Missa solemni, quam celebrat, sermonem ha- Introitum, 136. ti, viridis coloris, equi, seu mulae ad 14. ornamenta, bere solet, 61. Dura thurificatur non incli- libros Episcopus aegrotans quomodo ad mortem se Evangelia cantanda in Synodis, 90. Pontificale Romanum, Caeremoniale E- net caput versus thurificantem, sed manu piscoporum, et sacra parare debeat, 212, et seq. Medici et familia- Evangelii textus signatur, cum incipit legi ab paramenta, 2 et 3. Ubi super eum signum Crucis faciat, 68. Thuri- approximat ad propriaro res eum de mortis periculo moneant, ibid. Episcopo, et cantari a Diacono, 121 et 122. civitatem, suum ad- ficatur triplici ductu, 64. V. Missa solemnis Confessionem peccatorum faciat, 212 et 213. lecto. Episcopus tantum ipsum osculatur, ventura bidui vel unius diei spatio signi- Eo ante Pontificalis etc. • Petat Viaticum, et illud sumat indutus stola 123. >* ficet Vicario suo. Capitulo, et Magistratui .ci- Ewscopus hospes thurificatur post proprium et rochetto, 213. Fidei professionem prius legatur ab Episcopo cele- vitatis, 3. Praemittat unum ex suis familiari- Evangehum, quomodo Episcopum, 69. k bus pro necessariis emittat coram Ss. Sacramento, ibid. Viaticum brante non in sua Ecclesia vel apud faldisto- ad ingressum parandis, Episcopus numquam Reges, Principes, aut Lcga- ibid. ei deferatur a prima Dignitate, comitante Ca- rium, 121. Quomodo cantandum a Diacono Ubi ingrediens suam Dioecesim, subditos tos thurificat, 68. s*bi occurrentes benedicat, pitulo et Clero Cathedralis, ibid. Magistra- in Missa pontificali, 122; et ad Mandatum ibid. Approximans Episcopus in Vesperis thurificatur a Presbytero tus deferat baldachinum, ibid. Sacramentum feria Coena Domini, civitati deponit habitum itinerarium et induet V. in 171. assistente, 17, 68 et 96. In Missa privata bis cappam pontificalem Extremae Unctionis petat, ibid. Canonicos, Evangelium quomodo cantetur a Diacono, 24 et ac galerum solemniorem, lavat manus. 86. det Quomodo benedictionem Parochos, et Curatos convocet, eis veniam in 3 e/ 4. in Pnmo ingressu ad suam Ecclesiam, ' ab 29. Legitur in Sede ab Episcopo Missa in fine Missae, ibid. In locis suae juris- petat, ac res Ecclesiasticas et pauperes illis solemni, 121. In Missa Defunctorum non in deposita Mitra, gcnuflectit ante Ss. Sacramen- dictionis quomodo Missam audiat, 87 Quo- commendet, ibid. eis iterum tum, 4. Si transeat per aliquem Fidem coram ambone cantatur, sed in Presbyterio, 136. V. locum insi- modo liber Evangeliorum osculandus et Pax profiteatur, ibid. Si habet 'facultatem, condat Liber Evangelii . gnem suae Dioecesis, a quibus visitetur, 5. In deferantur, ibid. Quid, cum plures Praelati testamentum, sua Dioecesi utitur rochetto ibid. Religiosi et Sacerdotes ad Exaudi Domine etc. Antiphona post Missam de discooperto, 6. In etiam exteri, maiores, vel aequales adsui.t? ejus agonem assistant, ibid. Orationes dicen- Spiritu Sancto incipienda a congregatis ad Congregationibus Concilii Provincialis defert ibid. dae post ejus obitum, ibid. Corpus a cubi- vel 90. mozzettam cum rochetto discooperto, ibid. Synodum Provincialem Dioecesanam, Episcopus in crastinum non celebraturus, pera- Episcopus, praesente Cardinali culariis et familiaribus lavetur, aut aromatibus Exsequiae, V. Absolutio. Legato, vel non git Vesperas cum sacris paramentis 98 In- condiatur, 213 et 214. Intestina in Ecclesia Expositio Ss. Sacramenti per totam Octavam Legato, omqia munia Episcopalia . . eisdem exer- cipit et perficit Vesperas, ibid. Presbyter ct statim sepeliantur, 214. Clerici cenda remittet, 9. Adveniente suo Metropoli- familiares, seu Corporis Domini ad Vesperas, 207. Diaconi assistentes erunt in habitu canoni- tano cessat a viri. Ecclesiastici cadaver induant sacris para-, Exsurge Domine etc. Antiphona, quando can- benedictionibus privatis, alio cali, ibid. Canonici quatuor, aut sex tantum mentis Pontificalibus, coloris violacei, ibid. Si Episcopo adveniente omnia munia exerceat, tanda post solemnem distributionem candela- parantur Pluvialibus, ibid. Antiphonac pracin- erit Archiepiscopus, ei imponatur Pallium, ibid. Purificationis, 1 0"” ponat eum rum in die 150. ad dexteram, ibid. tonantur ab aliquo Canonico, aut r.,!™» ! alio, non a Super pectus collocetur aliqua Crux, ibid. Exsultet cantetur Episcopus praesentibus m divinis officiis Nunuo jam etc. Quomodo a Diacono Subdiacono, ibid. Capitulum recitatur per aii- Apostohco Circa, caput et pedes sint cerei ardentes, ibid. Sabbato Sancto, 188 et 193. cum facultate LegaU, Nuntio sim- quem ex cantoribus, 98. Si Vesperis assistat Domus Episcopalis denudetur, ibid. Lectus in c Ct0 e SCl extra cum 1 {£?• ° f • cappa, non facit Officium, ibid. Canoni- limttcs suael„ l aula majori Palatii paretur, ibid. Cooperiatur jurisdictionis, vel Visitatore m cus Hebdomadarius indutus Pluviali incipit panno serico, vel laneo nigro, ibid. loco demandatae visitationis, quid agere debeat, Mensa F Vesperas, 98 et 99. Episcopus in sua Sede be- ad pedes lecti, cum duabus candelis accensis, . e s?®' Onomodo obviam u-e debeat Car- • nedicit incensum, , .. 99. Assistunt Celebranti libro Missali, aqua benedicta L 0 8 t0 cum aspersorio, Facies Episcopi osculatur a Diacono et Subdia- ’ Quatuor aut sex Beneftciati cum Pluvialibus. Navicula incensi, thuribulo, superpelliceo, sto- cono, a Praelatis et a Canonicis paratis, PrLiato vel ’Numin°An^?' f ' 195; ° Ap ost°U c °: divinis ibid. Antiphonae praeintonantur MvsrerHs ,. ab aliquo ex la, ac pluviali nigro, ibid. Pileum Pontificale i tC US prae8cote almuo Cardinali, sedet in 196. - his Beneficiatis, ibid. Kv, £ | Celebrans et Bencficiaii sericis viridibus floccis ornatum ad Episcopi Officio . Faldistorio m cornu Epistolae, 43 et seq. In Faldistorii apparatus in et Missa Defun- sedent in scamno a latere Epistolae, ibid. Ca- dtvtms Mystcrus peragendis, pedes ponatur, ibid. Intorticia circa lectum, ctorum sit niger, 136. ubi sedeat, 42 pitulum cantatur a Cantore, ibid. Hymnus et ibid. Religiosi Ordinum mendicantium alter- Faldistorium, quomodo parandum ad lectum, 1 In vestlbul° Ecclesiae quomodo asper- Antiphona praeintonantur ab uno nat 47 ex Bene- natim accedant ad cantandum Vesperas et seu castrum doloris, 141. ficiatis assistentibus, • ibid. Inchoata Antiphona pdiccadtic- t \r , , Matutinum cum Laudibus Defunctorum, 215. Faldistorium, seu genuflexorium Episcopi in so- m r Cap,t ad Magnificat, dignior ex ,! Canonicis Presbyte- Ritus celebrandi officia, paramentam ‘inn S^ 8 l7 n r ^haec 215, et seq. Fe- lemnitatibus quomodo cooperiendum, 36. sd f • 4 Quot Canonic' ris Episcopo offert naviculam incensi ibid. baraa b tUr I' retrum, in quo ponitur corpus Episcopi, de- Faldistorium pro Missa Pontificali, ubi collocan- ° ‘*ramenta »- Celebrans thurificat “ a more solito Altare, ibid. feratur a Sacerdotibus, 217. Canonici imme- ? 1 ’ f materia et colore con- ' 'd t 94 ' Ir,cepl dum, 37 et seq. Qua em ' ° °®5I° PCT Epi- Presbyter “ . assistens Episcopum, ibid. Aliae thu- S nUS Episcopo diate praecedunt feretrum, ibid. Magistratus tegatur, -.37. An- rificationes fiunt secundum ordinem, th?ho^’rn n?mo° ibid. Ce- cum ceteris omnibus sequatur feretrum, ibid. Faldistorium, 38. Episcopus aliquando sedens in P lm‘ ^cantantur lebrans a latere . .f Epistolae cantat orationem a ehnrooro SnTnedcnd° etJ* In medio Ecclesiae feretrum collocetur, ibid. eo, celebrat, ibid. et seq. 43 et SI. Episccp.s ? capmb“s detectis, 95. inter duos , . ceroferarios, ibid. Omnibus per- n Da d b U Prima Dignitas, seu Canonicorum dignior in- stans in faldistorio, 121. Quid, servare debeat Anuphonas ’ ,b,d a «is Episcopus solemniter benedicit, sed dutus Pluviali, Subdiaconu^bdiaconus a ?alatere,lrr Epistolaep w stans, cantat faciet officium, ibid. Missa in vertendo se ad populum, 125. absque baculo pastorali. 99 et 100 cantetur antequam corpus sepeliatur, ibid. Episcopi, qui in Vesperis et Missa CUm Episcopo EPISCOPUS, Familiares in quomodo se gerat et quae perficiat, Exsequiae cum quatuor surgunt, ibid. Quo finito, Hymnus absolutionibus, quan- inserviant, 31, 34 et 35. Genuflectunt ante E- Episcopo quando Officium ‘ in Completorio facere voluc- do celebrentur, ibid. H!" piscopum, 34. Eorum locus, ibid. Praeeunt, rit ’ 104 e‘ 105 ' Quid ' si tantum assistat? '°5 - I- Episcopus Regularis pro absolutione 'facienda su- quando is ad Ecclesiam accedit, 46. V. Scu- L^^rricuto^T^’et Responsorio, SubdiaconusPS? Quid ad Matutinum, praeintonat ad Laudes? V. Maturi- mit cottam, et super eam Pluviale nigrum, Episcopo Antiphonam ad Magni- num Laudes tiferl. QUa e a 142. Familiares accedenti pro visitatione privata non ' a *» Episcopus ad horas canonicas fbytcrosoyiero post Laude» non Episcopus. V. Missa privata. Completorium. Ma- assistenteass?sl’c nm navicula ad benedicendum . obviant, nec discedentem deducunt, 221. In solet intervenire 11? depositis rari debent Antistiti per Praesidem primum, paramentis ra suis • , . ? Altare salutat Canonicos naratns 115 Ft * e ntU EPiSCOPUm **“ ^ insignia sui Ordinis non deferunt, 2. Uti 222. Mox illas Antistes ipsi Praesidi appreca- ««»», Carffin^S^lio”. possunt ad collum Cruce ejusdem Ordinis, ;am^cc”siae 98 . bitur, ibid. ibid. cclcbrat Feria IV. Cinerum, 154. Altare et tribuna liac IV- Equites S. Jacobi, et aliorum Ordinum milita- simplicius ^Sest^^ t T’ die paranda, ibid. Nulla mensa T Episcopus ceicbrans coram Episcopo cristiam, vel dioecesano, rium, si ad Ecclesias Episcopales assumantur, aut abaciis in cornu Epistolae disponitur, M Secretarium. T ESST iUic sed vestes ceteris. Episcopis permissas deferre pos- T r‘ia cantatbr tantum mensula a latere Evangelii, ibid. Vas ’ Episcopus W. quo ritu thurificet oblata, 26 at 65. sunt, 2. licet insignia TbT mnhSCsb f Non sui Ordinis in ve- aquae benedictae, thuribulum et navicula su- ’ Ut Episcopus, quando adest tersit Missae, per alium cele- stibus figere, ibid. Crucem Missae or Ve3r° h 6 ordinibus propriam per angulo Altaris, et in medio Cineres po- Pontificalibus, ” ttogkyr praeterquam,, si adesset ad collum gestare possunt, ibid. ibid. Quomodo convOT^invenere et nuntur, ibid. Paramenta pro Episcopo super Cardinalis, 66. Quibus paramentis utatur, 131, Equus Episcopi, 2, quomodo ornandus, 3 et 10. eodem Altari, ibid. Celebrans in paramentis ' e .

244 INDEX RERUM NOTABILIUM INDEX RERUM NOTABILIUM 245

violaceis, ibid. Diaconus et Subdiaconus cum Vesperas, ibid. Denudatio Altarium post Ve- Altare, Planeus plicatis ante pectus, ibid. Episcopus ad Ecclesiam, et orat prolixius ante nes ante Epistolam feria IV. Cinerum, 157. speras, ibid. Mandatum post haec • fit, ibid. accipit paramenta apud Sedem. 155, 180 et 181. Accedit ad Sedem, ibid. Celebrans Et ad Orationes post Communionem, ibid. Canonici Episcopus si non celebret, saltem deferet item parantur, ibid. Subdiaconus vadit ad Altare, 181. Tobalea extenditur su- In aliis Missis Quadragesimae et Vigiliarum, defert Cine- S. Sacramentum, ibid. V. Mandatum . die be- res ante Episcopum, ibid. Quo ritu Episcopus per Altare, ibid Episcopus nulli hac ibid. Feria VI. in Parasceve Episcopus si celebret. nedicit, ibid. Cantor dicit Epistolam, ibid. incarnatus est 1 ' b imDonit Genuflexio ad versiculum Et 3uid servandum, 173. Altare ac Tribuna sint Cineres EpiscopoFni^nn? sedenti.‘i ibid. Episcopus Episcopus et Celebrans Epistolam et Tractum etc., ab Episcopo et omnibus facienda, cum eos denudata, ibid. Candelae ex cera communi legunt, ibid. Prima Oratio quo ritu dicatur, cantatur a choro Credo in Missa solemni in l’nmum e,n< Cl cis in “, Altari ’ ibid ' Candelabra non argentea. SI I sTC , S deJ vfCler0 dat Cmeresr ibid. Subdiaconus cantat alteram prophetiam, nocte vel die Nativitatis Domini et Annun- p“‘ strams et nem, 182. Celebrans eam legit apud Altare Assistentes Episcopo stant, et cum ipso Epi- Officiales post omnes de nudum, ibid. Paramenta Missae nigra, ibid. in cornu Epistolae, ibid. Diaconus cantat re- < u° ntu EP‘scopus Orationem Planetae scopo genuflectunt, ibid. r“P' . , Diaconi et Subdiaconi nigrae, ibid. d ? b liquum Passionis, ibid. Sermo et publicatio Genuflexio ad Oration js ante Epistolam, et C: rum ’ ibid Hac Pluviale nigrum pro Presbytero assistente, Episcopus Pt. Indulgentiae, ibid. Celebrans cantat Orationes in Missa Defunctorum, non solet celebrare, ibid. Ca- ibid. post Communionem . Accessus Episcopi ad Ecclesiam ibid ad Altare in cornu Epistolae, ibid. Tapes 136. pa al enta ' ‘b‘d Episcopus - Oratio ad Altaria, ibid. f . Nona dicenda 'in Se- extenditur ante gradus Altaris, ibid. Ritus retinere ^otest^sua f ^ confessionem cum Genuflexio Episcopi assistentis Missae Defun- cretario, 174, Episcopus paratur, ibid. Non CeehrLfe i n , 1 ? denudandae Crucis, ibid. Celebrans Crucem ctorum ad Orationem ante Epistolam, 141 et In lt“m > lbld dicit Psalmos pro praeparatione, ibid. Cano- nuflectit in faldistoF*' JF° collocat supra pulvinum. 183. Deponit- calceos, 142. Ad Canonem, 142. Ad Orationem post Orationern ante E- nici parantur paramentis nigris, ibid. Crux ibid. Episcopus etiam excalceatur, ibid. Epi- nistnlam“' ^ nos Communionem, ibid . Dcus tc- ArchiepiscopaUs velata, ibid. Oratio Episcopi S S7 J scopus adorat Crucem, ibid. Legit Imprope- Genuflexio omnibus facienda ad verba Epi- Ite ad °,rauonfs post Com- ante Altare, ab iei ibid. Osculatur Altare, ibid. Se- mnni™™ n sa ria, ibid. Celebrans adorat Crucem immediate stolae Dominicae Palmarum: ut in nomine quomodo det super nuda Cathedra, seu in faldistorio, fTant /bS' J L ^t - post Episcopum, ibid. Canonici et ceteri pro- Jesu mne genu flectatur etc., 162. anda ’ s‘ Episcopus ®?y hac ibid. Ministri ubi sedeant, ibid. Lectio primae dte velft cedunt ad adorationem Crucis, ibid. Processio Genuflexio ad verba Passionis: Jesus autem etc. prophetiae, 175. Oratio . post Tractum, quo Ffria IV rST r . „ ad recipiendum Sanctissimum Sacramentum, emisit spiritum, 163. V. Accessus ad Eccle- abSente m CoU rim dicatur - ab Episcopo, ibid. Subdiaconus legiads nf , ibid. Episcopus sumit Pluviale nigrum, ibid. siam. Altare majus. Altare Ss. Sacramenti. 8 C b Pluviah in cantat • . Epistolam sine Planeta, ibid. Tres safriftfi !.! \r , ? I Ca- Celebrans collocat Sacramentum in manibus Genuflexiones Beneficiatorum et Clericorum a P Plane s pliaa- Pellani in habitu ?‘ !? . Diaconali pro cantanda Pas- ms anm ?ecmf Sg } Episcopi, 184. Episcopus illud defert ad Al- ante Altare et ante Episcopum, 54. P 58 9 ' Benedictio “ Ci- sione, ibid. Episcopus et omnes, a„ ^ dum can- tare, et incensat, ibid. Celebrans extrahit de Genuflexiones observandae Episcopo coram fi d h”19 inde ' ab mi «tur Passio, stant, ibid. Episcopus legit Pas- nhftris „ Calice Sacramentum: et ponit super Patenam, celebrante, 37. Porro Ecclesiam 159 Cl " ‘ Sanctissimo c «innem apud Altare in cornu Epistolae, ibid. riDusribus benedictis,benedict^ ibid. Thurificat oblata, 185. Quo ritu cetera intrante. 53. ibid.hW Dignior Sacerdos de Genuflectitur ad verba, er inclinato camte perficiat, ibid. Episcopus deponit Pluviale ni- el Genuflexorium qualiter ornandum sit pro Prae- r nti ' ibid ' Cc‘ ibid - Diaconus Evangelii cantat sine Pia- lebrans ^. S ? grum, ibid. Indulgentia, si non est habitus side, seu Gubernatore, 224. Et loco ap- ',mnonit CSere? < ano lc,s quo "eta reliquam Passionem, 176. Sermo in- inchnatis ce?eris d? r-w n r ?. cum sermo, post Vesperas publicabitur, 186. In ponendum alterutri ante Altare Ss. Sacra- r° 2 uflex s ‘ b,d “ dulgentia, ibid. Non fit confessio, nec abso- DenosWo (S, % S° 4 ', Collegiatis servanda, quae habentur in Rubri- menti, et ante Altare majus, ibid. Celebrari' lutio, neque datur benedictio, ibid. Orationes cis Missalis, ibid. tis finita dtstnbuuone,dislritasw “vatbtd. T™Sermo Gloria in excelsis Deo, ubi dicatur in Missa post E- cantandae, ibid: Episcopus post orationes de- Festa mobilia quando publicantur, 147. Pontificali, 24 et 29. Qua ratione ab Episcopo ponit Planetam p”®’ ’ ibid. Tapes, vel pannus vio- FER A v “n Coena • Festi dies, in quibus ab Episcopo est solemniter cantanda in Missa solemni, 120. Submisse SniD ’ m F“ rec nciliatl “« .° ° laceus ante gradus Altaris, vel Presbyterii. Doeni'temi,,m ?,r celebrandum, 208. V. Missa solemnis. completur Episcopo, ibid. ’ Et a Canonicis, U 1 ab ?' ibid' Pul™ar et velum pro Cruce coUocanda. SaS “m omandum nro ree Flectamus genua, quo tono cantetur, 81. ac Praelatis, ibid. T? ' '- Sanct ss ibid. Episcopus sine Planeta StZ Tfl nUm in angulo po- Fontis benedictio, 190 et 193. Gloria, laus, et honor, quo ritu cantetur, 162. steriori cornu Epistolae accipit ac detegit Fragor, ac strepitus in Matutinis tenebrarum, processione,ftocess^nr ibid.Mrf ThurtbulaTh„Mhnf, duo,H sf? Gloria Patri, quoties dicitur. Episcopus et om- ibid. Vela Crucem, ibid. Quo ritu eam detegat 176 et 166. nes caput detegunt, ct inclinant versus Cru- maCTUm ' »“• 177 ' CollOCat iUarn super Ovinum, i 77 De- Funalia. V. Lumina. Calix amplior "mo^non!^™reponenda Sanctissima cem, 94, 101 et 106. Non dicitur ab Epi- Ho- ponit calceos apud faldistorium, afiiM et pergit Funalia sex, vel septem in frontespicio Tribu nae scopo in praeparatione ad Missam feria V. in elr3 Pr° Cant> inKr duos Diaconos ad Crucem adorandam, apponenda, 41. S ef Clericis,Clericis lid^rT^lbld. Candela ornata pro Coena Domini, 167. ter genuflectcns, ibid. SSL? Pecuniam offert ibid Funalia quatuor, vel octo pro elevatione Sanctis- Gloria tibi Domine ad Evangelium, 123. a Capcllan°' v< 1 sc“- ? Sedens 'n faldistorio legit Improperia,' S?™ ibid. simi Sacramenti, 41. Graduale legitur in Missa Pontificali ab Episcopo consecrandae ‘bid. , Canonici, et ceteri suo Vas argenteum cum ordine, adorant Cru- Funalia quatuor ex cera communi pro elevatione sedente .cum mitra, 121. w CO muni ' ” ibid- Laici in adoratione, debent Clericis candis Canomcis er ^^ -£5 Sanctissimi Sacramenti in Missa Defunctorum, Gradus ligneus apponendus est sub sede Guber- Accessus deferre, ibid. Cerei quando accendantur, ESopi ad Lpi m l ibid. .137. natoris, seu Praesidis, 225. Removendus, si Diaconus cum Subdiacono extendit mappam Funalia Praeparatio adMissaT t,v^p 1 *?f octo accensa tenenda post inceptum Ca- Episcopus fuerit S. R. E. Cardinalis, tempore Paramentis albis lineam super Altare, ibid. induftur /AM r ™;- Et corporale, ibid. nonem, 128. Exstinguuntur post Elevationem, Canonicis, 225 et 230. Scalae gradus aliquot para,,tur ‘b‘ d - Reportat '. Crucem ad Altare, ibid. Lotio ma- nisi facienda sit Mtsa auo ritu celeSnr ,, Communio, 129. descendere debet Episcopus occurrens Praesidi Z Sa' nuum Episcopi - et posido thuris in thuri- cradssimae Cstiae in Siicem ™ Funalia ad Processionem feria V. in Coena Do- etc. se visitanti in publica forma. 222. Item Calicem, lbld. Palla et bulurn, 178. uatena ^im Processio quomodo ordinetur. mini, 167. Unum ex eis ornatum pro Episco- Praeses 3 E>iacono etc. Antistiti, ibid. ' ,bid ' ibid- Funalia octo cerae Communio minfstr^ram"'” albae, Baldachinum, po, ibid. Gradus Altaris majoris qua materia contegendi, et duo thuribu l a ' ibid- Reverentiae 'e' Subdiaconus cum Cruce Funalia accensa dum traditur Communio, 196. 39. E' denudata, ibid. Ordo Processionis, ibid. Ritus Funus Episcopi. V. Episcopus aegrotans. vangelmm S iL^ Pniln r Gradus Sedis Episcopalis, 43. on faclt S1‘ ?^ .". oran|lt ante Sanctissimum Sacramentum, anum super Altari Md n illud Grana quinque incensi Sabbato Sancto, 186 et Daramen- incensandi, ac tradendi in manibus torum Episcopi, seq . usque ad «olam Sumit Pluvi le 'bid- Episcopus quo ritu deferat album ibid SmidScnn?i ? Sanctissimum G Gremiale. V. Acolythus pro gremiali. vi°" Sacramentum ad Altare, faceo veiai s ibid. Ificensat illud Gremiale Episcopi ad Kyrie eleison in Missa so- ? ' nS> Ca”°' triplici d 179- ^ ' “«“. Extrahit Sacramentum de niefet^^ ah?'cllncrnarad e Galerus niger cum floccis sericis coloris viridis lemni, 120. Ad Gloria in excelsis, ibid. «reis pro in- Calice, ibid. Ponit supra Patenam, ibid. Ge- gestandus ab Episcopis, 2. choanda moces«one r ncensum Gremiale ad Credo tenetur ab Episcopo, et ' nu£lexio Canonicorum, in ‘ et aliorum de Clero in Galerus Pontificalis qualis esse debeat. Ejus for- postea deponitur. duo SurTbu a ibid I c 124. ensatur S™™si- plano ante Altare, ibid. mum Loramentum bid ?. . Immissio vini et ma et color, 7 et 8. Gubernator, quomodo honorandus ab Episcopo, n“S CaPU Sa ' aquae in CaliceI». ibid- Thurificatio Oblato- Generales crZeniuS et smns p Ordinum in Ecclesia sedent post Pro- 10 . 5 Ep.scopo genu- rum, ibid. LoUo manuum extra ncm bTd' IneimW “o Altare in cornu tonotarios, 45. Gubernator sive Praeses aut Vice-Legatus primo Can“nbua Epistolae, ibid. Orate fratres, et reUqua quo- GENUFLECTr, quando debeat in Vesperis solemni- accedens S, 169 “ „L bl ad suam Provinciam vel Civitatem S Pluvla,e ntodo dicantur, ibid. Ubi Episcopus Episcooi deponat bus, 96, et seq. Genuflectere debet lector, non tenetur adventum suum notificare Antistiti, W ada Sa!S‘eUum _ ' ibid' sacra ^ramenta, 180. Assumit Sr reuoLndi e Cappam, ct Canonicus in Matutinis in fine lectionis ab- 221. Visitatur ab eo private sub noctu, ibid. Sacramentum, cantantur Vesperae, ac ibid Tantum ergo Sacra^t^ terminantur, ibid. sente Episcopo, vel in Collegiatis, 110. Revisitat illum primum private, mox publice, Genuelexio non fit a Praeside vel Gubernatore ibid. Incedit ad sinistram ipsius progredientis aut Vice-Legato, dum recipit Candelam, c Pal- ad Ecclesiam, 222. Stans recipit Cineres, Can- homci mam et Cineres, 226. delam, et Palmam, 226. Thurificatur, et pa- ad • ssss’ s Genuflexio Episcopi in faldistorio ad Oratio- cem habet ante Canonicos in Choro exsisten-

17 — Ccerem. B^isco-p. ;_r 246 INDEX RERUM NOTABILIUM INDEX RERUM NOTABILIUM 24?

tes, ibid. Eodem in loco accipit Communio- Indulgentia in primo ingressu Episcopi a quo pu- Lampades in Ecclesiis impares numero statuantur, Libri Missales, quo colore contegantur et ubi nem, 227. Habet peculiare genuflexorium, 224. blicetur, 75 et 76. Danda post sermonem, pro- 40. Qua de causa, ibid. Quot esse debeant ante collocentur, 39. Et residentiam, ibid. Salutandus est a Concio- nuntiatur per Presbyterum assistentem, 124. Altare majus, ibid. Quot ad Altare Ss. Sacra- Libri ante ingressum Episcopi procurandi, 2 et 3. natore, 228. Vadit post Episcopum sacris in- Indulgentia per concionatorem, quando peten- menti, ibid. Singulae ad reliqua Altaria ap- Litaniae in Sabbato Sancto, 190 et 194. dutum, 228 et 229. da ab Episcopo, quando publicanda, 62. pendantur, et quando accensae esse debeant, Litaniae pro futura electione Episcopi, 217. Gubernatores Regnorum et Provinciarum thurifi- Indulgentia, quando publicanda et danda ab ibid. Ante Confessionem, ibid. Litaniae majores in festo S. Marci, 200. cantur post Episcopum, 70.. Episcopo in festo Nativitatis Domini, 146 et Lanx pro pecunia ad adorationem Crucis, 177 Litaniae minores, seu Rogationum, 201. 147. et 183. Lotio manuum Episcopi a quibus fiat, cum ce- Indulgentia feria V. in Coena Domini quando Lavabo etc. in Missa solemni, 127. lebrat, 34 et 56. h publicetur, 169. Quando feria VI., in Para- Laudes quando ab Episcopo solemniter celebren- Lotio manuum Episcopi antequam paretur pro sceve, 182 et 186. tur, 111. Quomodo incipiantur ab Episcopo, Missa Habitus Episcopi accessuri ad Ecclesiam pro re Pontificali, 115. Quater manus lavat, 34. Indulgentiae ab Episcopo concessae in Missa, * ibid. Episcopus paratur Pluviali stans in sua divina facienda, 46. Aqua praebetur ab aliquo nobili viro, 115 et forma, 73; Sede Pontificali, ibid. Ibidem incipit, et perfi- 125. Habitus concionatoris, 61 et 124. Indulgentiae Episcopalis publicandae ritus, 219. cit Laudes, ibid. Antiphonae praeintonantur Lotio Habitus in visitatione privata qualis, 221. Qui manuum Episcopi post purificationem, 130. Forma dandae ipsius indulgentiae per Episco- Episcopo et Canonicis, ibid. Ad Canticum In in publica, 223. V. Rochettum. Vestis. Missa Defunctorum, 137. Extra Altare in pum aut Archiepiscopum, ibid. Benedictus thurificatur Altare, et deinde Epi- cornu Epistolae Hebdomadarius. V. Vesperae in Cathedralibus vel feria VI. in Parasceve, 179 et Indulgentiae forma si Episcopus est scopus in sua Sede, Collegiatis. Cardinalis, 111 et 112. Episcopus 185. 76. cantat orationem, et dat benedictionem, 112. Lotio Hebdomadarius, quae peragat in Completorio, pedum. V. Mandatum. Indulgentiae in Vesperis numquam Laudes, absente Episcopo, vel in cujus officium Episcopus publicantur, Collegiatis, 112. Lumen ad revelationem Gentium etc., Anti- facit, 105. Quae, 97. Laudes in Officio Defunctorum, 134. Celebrari phona cantanda in cum Episcopus tantum praesens erit?, ibid. distributione solemni can- Ingredlente Domino etc., antiphona cantanda in possunt ab Episcopo in Sede Pontificali, ibid. Quae in collegiatis, vel absente delarum benedictarum in die Purificationis, 150 Episcopo, ibid. ingressu Hebdomadarii processionis Dominica palmarum, 162. Quomodo terminentur, ibid. et 153. officium ad Matutinum in Collegia- Ingressus Episcopi in propriam Dioecesim ac • Laus tibi Christe post Evangelium, 121. Christi, tis, vel absente Episcopo, 108 et seq. Lumen qua ratione dicatur in Sabbato Civitatem, 2, et seq. Lectica mortuorum pro Absolutione deferenda Sancto, Hora notificanda Praesidi seu Gubernatori, per 188. Initium Sancti Evangelii secundum Joannem ante infimum gradum Presbyterii, 137 et 138. a certum Nuntium, 221. Visitationis publicae Lumina Gubernatore respuenda in discessu in fine Missae solemnis, qua ratione dicatur, Lectiones primae sex in Matutinis recitandae a post privatam visitationem • statuitur mane pro vesperis, vesperi pro se- sub noctu, 221. 131. Quomodo dicatur ab Episcopo in Missa Canonicis junioribus, 106. Septima et octava quenti mane, 221 et 222. Luminaria non deferuntur ad Evangelium in Mis- Defunctorum, 137. ab assistentibus Episcopi, Hostiae duae in Missa 107. Nona ab ipso sa Defunctorum, 136. Neque in Sabbato San- solemni, 125. Unius prae- Insignia Summi Pontificis, Legatorum, Cardina- Episcopo, ibid. Quomodo et a quibus lectiones • cto, 191. gustatio per Sacristam, 126. V. Praegustatio. lium, Nuntii Apostolici, cantandae Sacrista. Episcopi, Reipublicae in Matutinis tenebrarum, 165. Principis, aut Civitatis, quo ordine ponenda Lectio nona, a quo et quo ritu cantetur absente Hostiae collocatio super corporali, 126. ad portas Ecclesiae, 36. Episcopo et in Collegiatis, 111. Humiliate capita vestra Deo, quo ritu dicatur Insignia Laicorum et inferiorum hominum ad Lectus mortuorum in medio Ecclesiae, 138. a Diacono, 157. Quo tono cantetur, 81. portas Ecclesiae non apponenda, 36. Legatus Apostolicus, dum Episcopus accedit ad Magistratus, absente Hymni ad Vesperas quomodo cantandi, 95 et 96. Praeside etc. tenetur acce- Instrumentum Pacis, 73. V. Pacis osculum. Pax. Altare pro Missa solemni incipienda, assurgit, dere ad Hymnus ad Vesperas praeintonatur Episcopo, 95. aulam seu cubiculum Episcopi, 229. Introitus legitur ab Episcopo in Sede 118. Ad Hymnum Veni Creator Spiritus, Pontifi- Incedit ante Episcopum, ibid. Ante Crucem, et Ave cali, 59. Capellanus de libro serviens, susti- Legatus dum thurificatur, non inclinat caput si fuerit maris stella genufiectitur, 96. Quomodo prae- Archiepiscopus, ibid. et seq. net librum, 58, 59 et 119. versus thurificantem, 68. intonandus in Collegiatis, vel absente Episco- Magistratus et Officiales Episcopum venientem Introitus quando incipiendus po, 101. a Choro in Missa Legatus, V. Cardinalis Legatus. in porta civitatis excipiunt, 3. Pontificali, 118. Legem pone mihi etc. Psalmus ad praeparationem Hymnus ad Matutinum praeintonandus Episcopo, Magistratus, vel proceres, et nobiles ministrant Introitus in Missa Defunctorum, 136. Missae, quomodo dicendus ab Episcopo, vel Hebdomadario, 106 et 109. so- aquam Episcopo ad ablutionem manuum, si Invitatorium ad Matutinum Ieraniter celebraturo, a quibus cantetur 113. est Cardinalis Archiepiscopus vel Episcopus 106 et 109. Legile in medio Chori pro lectionibus in Ma- valde insignis, 34. Invitatorium ad Matutinum tutinis, et J Defunctorum, Epi- 106 110. Magistratus et Nobilium locus extra Presbyte- scopo agente, 134. Legile pro Evangelio, ac ejus '‘ornatus, 122. rium, 34 et 45. Locus in Processione Corporis Ite Missa est, quo ritu cantetur a Liber in Vesperis solemnibus tenendus a presby- Diacono . Jesu Redemptor omnium etc. hymnus sub quo in Christi, 202. Quando deferat hastas Baldachini, Missa solemni, 130. tero assistente, 16. ritu intonetur et dicatur ab Episcopo sole- 206. Itinerarium ubi et quando ab Episcopo Liber in Missa Defunctorum non osculatur ante mniter celebraturo in nocte Nativitatis Domi- recitan- Magistratus in accessu Episcopi ad Ecclesiam dum, 3. Introitum, 136. ni, 145. procedit immediate ante Episcopum, 46. Itinerarius habitus Liber Jesus Nomen Episcopi, 8, deponendus ante post Offertorium in Missa pontificali, col- Magistratus ut plurimum thurificatur cum profertur ad Evangelium, om- primum post Digni- ingressum in civitatem, 3. locatur in cornu Evangelii, 125. quo 'af- nes se inclinant, 123. Cum profertur ad Epi- A tates et Canonicos, 70. Junctio manuum, quando et quomodo feratur, ibid. stolam in Dominica Palmarum facienda, Magistratus superveniens Missa vel Officio in- omnes genu- V. Manus. Liber flectunt, 162. Evangeliorum in Missa pontificali defertur ceptis, quid observet, 54. Jube domne benedicere, quo ritu ad Altare per subdiaconum Ignis benedictio, 187 et 192. haec petitio be- Epistolae, 29. Te- Magistratus accipit Pacem cum instrumento, 72. nedictionis. Imagines proferatur a Canonicis cantaturis netur inter confessionem a Caeremoniario, 28. quando cooperiantur, 160, quomodo Magistratus quomodo accedat ad Communio- lectiones in Matutinis Osculandus porrigitur incensandae sint, 64. solemnibus, 106. Quo Episcopo ab ipso Sub- nem, 197. ritu ista verba proferantur diacono, 29 Imperator thurificatur a Diacono can- et 119. Magistri Caeremoniarum in Ecclesia ante Episcopum, 70. Si taturo Cathedrali Evangelium in Missa Pontificali, Liber Evangeliorum quomodo portatur a non est coronatus, dicitur Electus quando no- 122. Diacono duo, 11. Quales esse debeant, ibid. Videant, ad altare ante cantum Evangelii, 24. minatur in Paschali Praeconio, 188. Quomodo ut omnia recte disponantur pro divinis officiis thurificatur a Diacono, ibid. et 69. Incensatio Gubernatoris seu Praesidis quo loco celebrandis, ibid. Magistri Caeremoniarum di- Liber Evangelii, quo in Missa et ritu fieri debeat, 226. K utitur Episcopus gnioris officium, ibid et seq. Eorum habitus, celebrans, alteri osculandus Incensatio. V. Thurificatio. non defertur, sed 12. Silentium et modestiam in Choro indicant, Incensum Kyrie eleison in alius liber consimilis, 86. ibid. ad Evangelium, quo ritu imponatur et Missa Pontificali ubi dicatur ab Canonici et Chorus in his, quae divi- Episcopo, 120 Liber Evangeliorum osculandus defertur benedicatur ab Episcopo solemniter celebrante, et 191. Episcopo num cultum spectant, eis obediant, ibid. Viros a Subdiacono, 123. 122. a mulieribus distinguere et separare debent, Liber Evangelii osculandus ab Episcopo, Incensum ad oblata in Missa defunctorum im- dum 13. Ferulas serico tectas gestant, ibid. Compe- Missam audit, 87. Si exteri Praelati ponitur ab Episcopo assistente, 142. L et majo- tens stipendium eis assignandum, ibid. Quales Incensum res eo adsint, iis primo defertur, ibid. non defertur ad Evangelium in adjutores eis dentur, ibid. Quos libros sibi pa- Missa Liber Missalis Defunctorum, 136. pro Episcopo a quo tenendus, 58. rare debeant, ibid. et seq. Laici, quantumlibet illustres, extra Quae Episcopus eo Indulgentia quomodo concedatur chorum vel legat, 59. Praesente ali- Magnificat in Vesperis Episcopo ipso celebrante. in Missa, 75 presbyterium et seq. sedeant, 45. quo Praelato superiore Episcopus non cele- Quando, et a quo publicetur, ibid 96. Dum cantatur. Episcopus thurificat Altare, , Laicus officialis, vel Magistratus, brans Missali non utitur, ibid. 123 et 131. quomodo se ibid. Cantus protrahitur, usquedum thurificatio gerat superveniens Libera Indulgentiam plenariam pro officio vel Missa jam ince- me Domine etc. initio Absolutionis pro terminetur. 97. V. Episcopus, populo suae primae pta, Thurificatio. Missae 54. Quomodo, thurificandus, 69. Defunctis, 138 et 141. In fine Absolutionis, astante obtinere curet Episcopus ante Magnificat in Vesperis, Episcopo tantum assi- Lamentationes in Matutinis tenebrarum ibid. primum ingressum in suam ecclesiam, ubi can- stente, 99. Antequam incipiatur dignior Ca- 2. tandae, 165. Libera nos quaesumus etc. in Canone, 129. nonicus ex Presbyteris offert naviculam incensi .

index rerum Notabilium INDEX RERUM NOTABILIUM 249

Episcopo, ibid. Cum inchoatur a choro. Epi- Mappa scopus linea super Altari in die Parasceve a surgit, ibid. ante adventum Epi- induendis, ibid. Lotio manuum, quibus extendenda, 174 et ni, ibid. Accenduntur paulo in paramentis Magnificat in Vesperis, absente 181. mantile ad Episcopo, et in S. Marci festum, 200 scopi, ibid. Episcopus, factis orationibus, ac- ibid. Presbyter assistens porrigit Collegiatis intonatur et seq. a duobus cantoribus, 102. sedem, trahens sibi cappae caudam, tergendum manus, et reponit annulos Epi- Mariae nomen cum profertur ad Evangelium, cedit ad Ad Vesperas in Commemoratione afferunt paramenta omnium de- omnes se inclinant, ibid. Nulli ei apud sedem Canonici assistunt, scopi, 115. Acolythi functorum, Episcopo 123. agente, 133. Ad Vespe- Martyrium, sed tantum Capellani, ibid. Laudabile esset, ex Altari, ibid. Diaconus cum Subdiacono ras V. Confessio. Sabbato Sancto, 191. accederet sedem chori, ibid. sacris paramentis, ibid. Matutinum, in quo Episcopus officium ut Episfcopus ad induunt Episcopum Mandatum feria V. in Coena est factu- cum ea Domini qua hora rus, 105. Episcopus Matutinum inchoatur ab Episcopo, 165. Finito Diaconus osculatur indumenta nat, 170 et stat in choro in loco suo 172. Episcopus quae paramenta in- exstinguitur unus ex cereis Episcopo, ibid. Capitulum Tertiae, cum cappa, cucullo ejus supra caput quolibet Psalmo, offert duat pro faciendo mandato, reducto, ibid. Ora- 170. Diaconus ibid. trianguli, ibid. In fine cujusque nocturni Epi- 116. Ad illud Episcopus stat, et Quo ritu incipiat Matutinum, ibid. Hy- Subdiaconus, qui in Missa ministrarunt, Lamentationes, ibid. Tunicella et Dalmatica ei- mnum, aliquo praeintonante, scopus dicit Pater noster, ibid. tionem cantat, dem assistant cum paramentis incipit, 106. Pallium albis, ibid. Ad- Psalmi cantu ct Lectiones cantantur, ibid. Ordo ad Bene- induitur, ibid. Chirotecas accipit, ibid. Canonici, Gregoriano cantandi, ibid. An- ?{*?* ibid. Crux Archiepiscopalis, dictus, ibid. Exstinctio cereorum super Altari, sumit, ibid. Mitra pretiosa eidem imponitur, tiphonae praeintonandae Canonicis, ibid. ibid. Locus ubi fit lotio Pri- E- pedum, ibid. Tredecim mae sex ibid. Ultimus cereus trianguli quando abscon- 117. Presbyter assistens imponit Annulum pauperes lectiones recitantur a sex Canonicis vestiuntur pro hac lotione, quibus proferatur, ibid. Christus ibid. Diaconi assistentes parati, ibid. junioribus apud legile in medio datur, et in medium piscopo, cibus ac eleemosyna datur, chori, ibid. Se- capiant Ma- ibid. Laudabile ptima et factus est, etc. quo ritu dicatur ab Episcopo, Diaconus et Subdiaconus quando est, octava a futuris assistentibus Epi- ut his Episcopus pedes lavet, thurifcrarius, ibid. potius quam scopi, ibid. 166. Miserere mei Deus etc. modulata sed nipulos, ibid. Acolythus Canonicis, Nona ab ipsomet Episcopo, ibid. ibid. Quae praeparanda pro lotio- voce canitur, ibid. Respice quaesumus Presbyter assistens ministrat naviculam, ibid. Canonici juniores quo ritu flebili ne, ibid. et 171. Pulpitum cantent lectiones, ibid. pro cantando dicatur, ibid. Fragor ac stre- i imponit et benedicit thus, Evan- ibid. Episcopus dicit absolutiones, etc. quomodo Episcopus geho, 171. Pauperes lavandi, ibid. Epi- Episcopus vestibus albis in- scopus ad primam, pitus quando fiat, ibid. Matutinum qua hora Processio ad Missam, 117 et 118. duuntur, ibid. quartam, et septimam be- Faldistorium pro mandato ibid. Altare salutat Canonicos, 118. fa- nedictionem stat, 107 complendum, cum est apud ciendo, ibid. Benedictio ad reliquas sedet, ibid. incensi et impositio Ad textum Matutinum Defunctorum in eorum commemora- Cardinalis vel Legatus Missae assistens, ibid. m thunbulum, Evangelii in septima lectione ab ibid. Ritus cantandi Evangelii omnibus tione, quomodo ab Episcopo incipiatur, 133. Ritus incipiendi Missam, ibid. et 119. Con- standum, ibid. Nona lectio - a Diacono, ibid. Subdiaconus quo ritu Ritus ascen- defert Textum cantetur ab Episcopo, Lectiones cantantur per Lectores, vel per Ca- fessio quo ritu facienda, 119. Evangelii osculandum ibid. Quid si praesens Episcopo, ibid. Manda- Legatus, nonicos, 134. dendi ad Altare, ibid. Thurificandi ratio, tum novum aut Praelatus Episcopo maior, etc. quando cantetur, 172. Defunctorum aliis anni temporibus, pretiosa imponenda a primo Dia- Episco- tbid. Te Deum ’ Matutinum ibid. Mitra pusii pro lotione laudamus praeintonatur Epi- facienda, deponit Pluviale k scopo, 135. cono assistente, ibid. Kyrie eleison ubi dica- 108. Ad versiculum Te ergo quaesumus linteum, ibid. Ordo aliis, Mitra au- lotionis faciendae omnes genuflectunt, Mazzerius cum clava Cardinalitia, 34. tur ab Episcopo et ab 120. tbid. Episcopus reassumit ibid. Pluviale, , "distributione Cinerum, Sedendi ordo, ibid. Gre- ibid. Com- Matutinum in Cathedralibus, Memento homo etc. in riphrygiata, ibid. plet Mandatum, ibid. absente Episcopo Facit signum Crucis 155 et 159. miale ad Kyrie eleison, ibid. Gloria in excel- et in Collegiatis, 108 et seq. super adstantes, ibid. Canonici Canonici in elevatio, quibus lavan- habitu Canonicali Mensa apud Altare, pro benedictione Palmarum, sis quo ritu dicenda, ibid. Manuum tur pedes, erunt a Sacristia ordine suo pro- in habitu Canonicali, ibid. grediuntur 160. V. Abacus, et Dominica Palmarum. ibid. Oratio, ibid. Epistola, quo ritu cantetur Manipuli quando versus chorum, ibid. Genuflexi accipiantur a Diacono et in Ecclesia Episcopi suffra- 121. Epistola, Graduale, et Sub- orant ante Altare, ibid. Metropolitani sedes a Subdiacono, C°n° Pr° Missa Canonicus facturus offi- Pontificali, 23, 28, 117 et cium, ubi ganei statuenda est ad cornu Epistolae, 44. Evangelium leguntur ab Episcopo, ibid. Evan- 143 stare debeat, ibid. Incipit Matuti- num, V. Archiepiscopus. gelium quomodo cantetur a Diacono, 122. Manipulus 109. Invitatorium a quibus et quomodo f Episcopi defertur ad Altare a Minister pro munditia Ecclesiae, 42. Sermo quando habeatur, 123. Indulgentia Sub- cantetur, ibid. Venite exsultemus, diacono Epistolae, 28. a quibus 58' Canonicum, Quando imponatur Epi- cantetur, ibid. Minister de Bugia, et 59. post sermonem, ibid. Sermo per scopo, ibid. Hymnus _ et Antiphona primi Imponitur Episcopo post absolu- Nocturni Minister de libro post Offertorium, 125. 124. Credo in unum Deum, ibid. Praeparanda tionem praeintonatur Hebdomadario ab ad Introitum, ibid. et 119. uno Vesperis, 31. ibid. Offertorium, et lotio ma- ex cantoribus, ibid. Minister de libro in pro Oblatione, Mansionarii supervenientes, Antiphonae Psalmorum, . divinis 127. Se- officiis ince- quo ritu- Minister de libro manet genuflexus, dum Epi- nuum, 125. Thurificatio ad Oblata, ptis, quid praeintonentur Canonicis, ibid. agant, 54. Ca- Canon, 127, et seq. Pacis nonici juniores cantent scopus legit sedens, 114. creta, Praefatio, et Mantellfttum quando induendum lectiones ad legile, 110. Benedictio ab Electis et Canonicus Hebdomadarius Minister de thuribulo et navicula, 33. Ejus of- osculum, 129. Postcommunio, 130. Episcopo, 1, 10. Quale esse cum Pluviali, et debeat, ibid. " duobus ficium, ibid. et Indulgentia, ibid. Depositio paramentorum, Mantellettum habere assistentibus Pluviali paratis, cantat debet cum Rochetto Prae- Minister de Mitra, ejus officium, 32. 130 et 131. ses, sive nonam lectionem, 110 et 111. Gubernator, quando, sub Hymnum Te assistente, 131 et seq. forma pu- Deum ei praeintonat Ministri de libro, de candela, de Baculo pa- Missa solemnis, Episcopo blica visitat Antistitem, unus ex assistentibus. 111. 223. Seu accipit Com- Matutinum storali, et de Mitra, induti Pluvialibus, inser- Duo Diaconi antiquiores Episcopo assistunt munionem in nocte Nativitatis qua hora Subdiaconali tantum ordine cele- viant Canonicali, ibid. Quid si Missa per initia- brandum, 144. Praeparanda Episcopo, 31. in habitu tus, 227. pro hoc matutino, per 145. Funalia Ministri qui in ordine Acolythatus constituti esse alium Episcopum celebretur, 132. Quid si Manu aperta sex, vel octo ad illuminandum danda est benedictio ab Episcopo debent, 31. alium inferiorem celebretur, ibid. Thurificatur ambulante chorum, tbid. Episcopus celebrat hoc vel equitante, 8 et 227 Matuti- inferiores Episcopi, unde sumendi, 31. unica tantum vice post thurificatio- num m Sede Episcopali, Ministri Episcopus Manus osculanda est ibid. Paramenta Pon- paratus, a Praeside' dum accipit uncalia collocanda Ministri de Baculo officium, 31. nem Oblatorum, quando non est super mensa separata, ibid. Candelam ’ Palmam , et Communionem, Ministri de candela officium, 31. ibid. , x 226. Pluviale album pro Episcopo Manus ab Episcopo, cantaturo no- 135 et vel a Celebrante in Missa nam lectionem, Ministri de libro et candela. Vide supra. Missa solemnis. Pontificalis pro defunctis, et Orationem in fine noctur- qU m0d0 Ministri de libro officium, 32. seq. Praeparanda pro hac Missa, ibid. Epi- iunSantur' disjungantur. norum, ibid. 6° Episcopo celebraturo praeinto- et e^emS-, 5 natur Ministri familiares quoad lotionem manuum, 31. scopus in hac Missa non utitur Sandaliis, Chi- hynmus, ibid. Caeremoniarii munus ' Manus. Episcopi osculanda a hoc in 34 et 56. V. Familiares. rothecis, et Baculo pastorali, 136. Psalmi pro Subdiacono post matutino, ibid. Episcopus induitur cantatam Epistolam, Sanda- Ministri inferiores in Missis in Ecclesiis Colle- praeparatione omittuntur, ibid. Diaconus et 121. A Concionatore, 124 liis et Caligis in tertio nocturno, Ante ibid. Legit et Tunicella, communionem in die Paschae, praeparationem, giatis, 34 et 35. Subdiaconus utuntur Dalmatica 196. ibid. Diaconus et Subdiaco- Manus Episcopi Ministri, qui faciunt Confessionem ad Introi- et Presbyter assistens Pluviali, ibid. Quo ritu non osculanda in distributione nus quando capiant paramenta, 145 et 146. Altare ad legendum In- 15®- Neque in Missa Episcopus cantat tum cum Episcopo solemniter celebrante, 118. accedat Episcopus ad Defunctorum, nonam lectionem, 146 In- no. Neque m die tonat Miserere mei Deus etc. in matutinis Tenebra- troitum, ibid. Ministri manum Episcopi, aut Parasceve 175 Te Deum etc. ibid. Capit Pluviale super flebili ibid. Ad Orationes tam Manuum elevatio ad altitudinem Albam, ibid. rum, modulata, sed voce canitur, 166. rem non osculantur, humerorum in Hymnus Te Deum, prolixiori Missa, 120. Missa solemnis Pontificalis quo ritu ab Episco- ante Epistolam quam post Communionem nota cantatur, ibid. Episcopus Orationem can- po celebranda, 113 et seq. Episcopus post omnes genuflectunt, praeter Celebrantem, Dia- Manuum junctio et disjunctio tat m sede, ibid. in Missa solemni. Accipit paramenta Pontifi- jd et adorationem ad Altare Sanctissimi Sacramenti conum, et Subdiaconum, ibid. Epistola et 120. calia pro Missa, ibid. Ad verba Symboli Et sed in Manuum extensio incarnatus ingreditur Secretarium, ibid. Quae ibidem prae- Evangelium non leguntur in ambone, et coniunctio, ad Pax vobis est. Episcopus et ceteri Dominus genufle- parari debeant, ibid. Episcopus orat ad Altare Presbyterio, ibid. Candelae distribuendae sunt, vobiscum, et Oremus, 1, 1 n Missa mai°ri 120, 121 et } diei sequentis. Ritus S™ibtd. x Secretarii, ibid. Canonici extra illum locum antequam cantetur Evangelium, ibid. Praetationem et Purificationem non sumit, ibid. 128^ Sanctus etc., Indul- sacra paramenta accipiunt, ibid. Tertiam in- cantandi Evangelium, 136 et 137. Episcopus 127 ef gentiam non dat, ibid. Tertiam Missam omni- cipit Episcopus, ibid. Psalmos Tertiae osculatur librum Evangeliorum, 137. Aqua Mappa super no cantare debet, Ad se- non gremio Episcopi in impositione 146 et 147. nerum, Ci- Matutinum det/ sedentibus etiam Canonicis, 113 et 114. ponenda in Calicem non benedicitur, ibid. 155. In distributione Tenebrarum, 164, et seq. Candelarum, 149. Episcopus Sedens legit praeparationem Missae, 114. Ca- Subdiaconus non sustinet Patenam, ibid. Thu- m distributione mdurus cappa, qua hora Palmarum, 161. ad Ecclesiam conve- Altare, et solus niat, nonici duo a lateribus assistunt, et alterna- rificantur Oblata, Episcopus, Mappa super Abaco in die ibid. Ingrediens Ecclesiam Parasceve 173 caputio cappae rim respondent, ibid. Subdiaconus Epistolae ibid. Funalia quatuor a Sanctus, Sanctus etc. Mappae^ sibi caput cooperit, saltem tres super Altare, ibid. Altaris, tribunae ac in quo Epi- sedis paratus, affert Sandalia et Caligas, ibid. In- accensa tenenda usque post Communionem. scopus celebrat, extendendae, ornatus hac die, ibid. Triangulare ' 38. labrum cande- duit eisdem Episcopum, ibid. Psalmorum lectio ibid. Subdiaconus thurificat Sanctissimum Sa- pro quindecim cereis ex cera commu- pro praeparatione ad Missam, ibid. Orationes cramentum, dum elevatur, ibid. In fine Missae J

index rerum notabilium INDEX RERUM NOTABILIUM 251 non datur benedictio, nec publicantur Indul- Ml ti?Sa ‘ b 'd Le9uiescant P anle Missam p°ntificalem - Pace, impo- et ad habendum quomodo 1 ^b„r B Apostolicus, quos honores recipiat ab cessu Metropolitani Episcopi dica ur’ D,ac ”lur Episcopo per Diaconum Nuntius °!’0 ’ lbid• Episcopus Evangelii8 1!7 Pulsari solet ad Nunc di- r. incipit M tra Episcopo, 9 et 10. Et quos Nuntius simplex, Synodum, 90. non tnMulInitium S.e Evangelu M pretiosa post Offertorium ad Altare, et prosequitur lectum, 125. mittis, Intermiscendum ad Hymnum Ter- en ibid. 105. Sedem ' 36 EpiS Md' Epfecopuf “P° ad OTationem tiae, 113. Interponi poterit ad finem cuiusque aeporut Planetam,pf Dalmaticam, ame Af“ 53 Tunicellam Ml 8 Psalmi Tertiae, 114. Intermiscendum ad Hym- Manipulum, et sumit da EPiSCOP° Pluviale nigrum pro’ 3d IOtiOPC“ «* num Te Deum etc., 108. Item ad Benedictus, Absolutione facienda, ;uum,^ et^o ibid. Diaconuf et Sub- o 112. Pulsatur Sabbato Sancto ad Gloria in diaconus remanent M ad absoIut parati, deponunt tamen '°nctn pro defunctis. excelsis, 191. Manipmos, ibid. Adjuvant 'm e^M? Episcopum ad Oblata post Offertorium, quomodo thurificentur, Organum ad Kyrie et ad Gloria in excelsis,. 84. am Panetam Mitra simplici utitur et acc‘Piendum Episcopus ibid. et 125. ifcS <5’ Pluviale cum cantatur 65. Distributio verborum in incensatione, Ad Credo, ibid. Post Offertorium, 84 m° Gloria. 120 et habend“S ***- flt stat Credo, 124 26 et elevationem ™ finita Mitra, Offerimus tibi Domine etc. ad Oblata, Ad Sanctus, 84. Pulsandum post mL iMd. V. Minister de Mitra. 126. Ss. Sacramenti in Missa, 128. Ad Agnus Dei, MlSS e DefuPCtiS M™AE SUS anti3uissimus 2° ' Episcopo ’ 51 • Triplex Episcopo, 125. ibid.; « assistente est, ibid. Offertorium quomodo legatur ab 84; non pulsatur in Missis Defunctorum, an«um Til1 se4 ’ Episcopus Canna JL1 m intervenit cum Mors Officium defunctorum pro Episcopo nuper de- in Missis Adventus et Quadragesimae, 82. P1UViali ni8t0 Episcopi, V. Episcopus ’ seu violaceo, aegrotans functo a quibus peragendum, V. Episcopus Ornatus Altaris ac Tribunae Dominica Palma- Fae , r f Mozzetta ubi et 5nfesslonem quando Episcopi 164 et ibid' “m Celebrante, utantur. 2, 6, aegrotans. rum, 160. In Matutinis tenebrarum, AArid OnSrau°nem ante . Epistolam genufle- sanctorum custodia in Cathedralibus et 166. cutr,i, i , Mozzetta Oleorum m faldistono, 141 et 142. cum Rochetto utitur Ad Offertorium Antistes ,nin V,S1visi ‘ Collegiatis Sacristae committitur, 14. Ornatus Ecclesiae Cathedralis et Collegiatae die- hUS rationibus m huribuIunl . publicis, 223 - 1«. 166. solemnioribus qualis esse debeat, 35 ct ? Celebrans I Oleorum consecratio, bus tnurincatur™m°flcatur a Diacono,n Mula Episcopi. V. Equus. ibid. Eniscnnns a Omnipotens, sempiterne Deus etc. Oratio ul- seq. Presbytero assistente, R nSigniS thuriflcatur ibid. Genuflett <*> or6iw M DA C0R MEUM • dicitur in »r sede ab Episcom Oratio in Vesperis solemnibus, quomodo ab Epi- et feriis, 42. 12I ' bd ' Sermo duomo- Ubi scopo cantanda, 97. Ornatus Ecclesiae in Adventu. Domini, 143. Et do hahabeaturb r ST? Pro camani?";' r In S in Vesperis, 99. Sancto, 186. ^Missa Oratio, seu Collecta in Sabbato duid agere «- ’debcat IcmniTerntLum”^?' repositio- «Tcel-n,branS ®o ritu Oratio in Vesperis, Episcopo assistente, quomo- O salutaris Hostia etc. cantetur ad absolutionem faciat, MU m0deS,C ibid “ diVinis officiis do a Celebrante dicatur, 103. nem Ss. Sacramenti feria V. in coena Do- sceant 8 mi- Oratio, quomodo in Missa solemni cantanda, mini, 169. 120 et 121. Osculum altaris quomodo et quando fit ab Epi- ^ Orationes quando dicuntur in Missis Defuncto- scopo, 58. rum, omnes genuflectunt, 136. Osculum manus Episcopi denuo ingressi Eccle- an ab absolutionem defuncti, quo ritu quando et a quibus faciendum, 5. Ante soteat, 1“ Elopis celebrari Orationes ad siam D 1 fn° C 139. faciendum, . 62. Ante Ep dicendae a Praelatis, seu Dignitatibus, concionem a concionatore brat solemnite? ^" ^ <*- ™ 130. in die Paschae, 196. ’ ' Postcommunionem, communionem I47 V ' Orationes ad Navicula Mutinum. 3 „ tonus triplex, festi- rei, et manus Episcopi, cum aliquid ci "0 dcCtionis ct ^“° mtmstranda Episcopo ingre- Orationum seu Collectarum Osculum consecrationis Episcopi?"^™” , ChS - 4 ' ferialis, et ferialis, 78. Quando porrigitur, aut ab eo accipitur, 56. ‘?m Miniantur Episcopo so- vus, simplex S mn P°St lemnitwZ2Lr , De- i™™"™™ cinerum celebraturo a Presbytero adhibendus sit unus ex his, ibid. Variatio in Osculum manus Episcopi omittitur in Missis Fcria '1v e- in assistente. Um assiste"'e d thunficatl clausula Orationum, tonus Orationum in Of- functorum, 56 'et 136. e/ T,em Episcopo 156 °nem altaris a Dia- L 1 ' i cono PSO Episcpp° celebrante, 119 ficiis et Missa Defunctorum, ibid et seq. Osculum paramentorum, cum Episcopus eisdem 158 157 « Navicula cum thure, a quo tenenda 63 Oratores Principum. V. Thurificatio, Pax. Cine- induitur, 115 et 116. CU ad detur in Missa solemni, *“* « 3 3uo ministretur Episcopo, res, Adoratio Crucis. Osculum Pacis quo ritu maloris . — 65 127 r °U2 Pax. “MES Oratorium privatum in Palatio Praesidis seu Gu- 129 et seq. V. Pacis osculum. Ne reminiscaris. pro prima vice Sanctissimo Sacramen- 'Amiphona in praeparatione ad bernatoris invisitur dumtaxat Ostensorium pro ponendo Missam Pontificalem, Antistite, 223. 114. Omittitur ame Itlfs- ab to, 204. ne Pr° def“°ctis Ordinario loci tantum facienda est assistentia a ’ !3«- Quando dicendadiranda ^ n ab Episcopo primam Missam diaconis canonicis, si non celebret, 22. braturo cele- P m nocte Nativitatis Domini 145 Ordo procedendi in prosequendo Episcopum, ci- ad Iot onem manuum vitatem ingressurum, 4. Item Cathedralem in- . ! Episcopi, cum celebrat, genuflexi, vel gredientem, ibid. quomodo praebeatur, 71 et seq. inclinati, 34. 35 et 56 Pacis osculum, NO M Presbyter assi- ET r 0ndendUm ab Epi Ordo procedendi in comitando Episcopum acces- V. Diaconus, et Subdiaconus. a? — divina facienda, 46 Co=um%o7 surum ad ecclesiam pro re stens. Episcopus. iof ' ° ; privatis coram Episcopo paramentorum 3 '10 diCCnda initi - et 47. Pacis osculum in Missis pro Missa ,*/,w A , ° abS°“''ip quomodo ^nis^eL^n^ Ordo procedendi a secretario seu sacello acce- instrumento, 73. praeparatum esse cum debeat* 'ibid 1» distribua- pel cT N tUr secretari0 feria dente Episcopo ad Missam Pontificalem, 48, Pacis osculum quomodo in Collegiatis anorum officium, ibid. VI - in Parascc- et 86 Cerei , °ve, vationcm l I m 117 et 118. tur, 72 et 73. Ss. Sacramenti, . . 85 K distri- Evangelu. V' Z UberLibe' Nunc dimittis ad Completorium, Ordo procedendi ad Vesperas et ad Missam in Pacis osculum quomodo ceteris de choro Episcopus. 105 NuncN Sancte nodis Missae privatae Spiritus ad Tertiam. Epi- Ecclesiis Collegiatis, 48 et 49. buatur, 72. quomodo EpiscoDus scopo Provincialis, 91. Missam ’ disjungendi, elevandi in fine Synodi '°CIS Pontificalem celebraturo, 113 Ordo et modus jungendi, Pacis osculum “«°n is aaai«a t. ST NuntiumN in primo per 56 et seq. Pax. MissTemissale V. Liber accessu quomodo et per manus Episcopum, V. missalis. I 221 Organa pulsari possunt, dum Episcopus ingre- Palla qua cooperitur Calix, 29. P, * 22Z Qua,e in visitati°nn eXS te aPUd prNma^SrT debeant, 38 et 39. - Sedem - 221 ' In 5. Altarium qualia esse scmper - "*»«• Vlsitat‘°ne Publica, ditur in suam Ecclesiam, Pallia lXur et ?l ibid. et 222 Organa quando pulsanda in accessu Episcopi ad Pallia Altaris duo adhibenda in die Purificatio- 148. Nuntii Apostolici, cum Ecclesiam, 47. nis, unum coloris violacei, alterum albi, facultate Legati dc la- tere. 186. locus ad Divina Officia, 44 Organum in Dominicis et festis adhibetur, 82. Item in Sabbato Sancto, Nuntiini Apostolici sine Intermittitur in Adventu et a Quadragesima Pallii traditio extra Romanam Curiam, 49. Ab facultate Legati dc la- tere, vel non diebus, 82 et 83. Episcopo facienda, ibid. Missa in ejus tradi- habentes in eo loco, ubi mo- ad Pascha, exceptis nonnullis rentur Ritus traditionis, ibid: inter Divina Officia 44 Pulsatur in ingressu Episcopi ad Ecclesiam, tione celebranda, ibid. utendum, 50. DiS NNt T A S“ li solemniter celebrat, 83. Item in accessu Pallio ubi et quibus diebus “ M V* 9° qUOmodo ab EPisc°p° obviam cum 33 “ °eatur Pontificali extrahitur Archicpi- Quando 1f ‘T io ad Ecclesiam Legati de Latere Cardinalis, Pallium in Missa auriphrygiata, et NuntiusNb Diacono Evangelii, 27. . simp^ 33, Apostolicus cum facultate Legati Archiepiscopi, et Episcopi hospitis, ibid. Quan- scopo a 52, T20 do quan- Episcopo aut Archicpi- thunficetur, 69. Triplici do et quomodo pulsetur in Matutinis, Ve- Pallium qua ratione M ductu intra fi- a ib nes suae adhibea- scopo imponatur, 116 et 117. raP atUr Ct jurisdictionis thuriflcatur, 70 speris, et in Missa, ibid. Quando 'to aUfera ’ 51. Cum £££» p»t oWai NuntiusNo Apostolicus tur in horis Canonicis, ibid. Organi tonus Pallium qua veneratione asservandum, n . simplex, quando, ct quibus ibid. V. Archi- ductibus thunficetur, 69. modestus esse debet, 84. Non pulsatur in eo Archiepiscopi sepeliuntur, Officiis Defunctorum, ibid. Pulsandum in ac- episcopus. " -

252 INDEX RERUM N NOTABILIUM INDEX RERUM NOTABILIUM 253

Pallium Altaris nigrum in Vesperis pro Defun- Gubernatori, 226. Canonicis etiam ctis, 133. . sacris pa- Prakintonatio Antiphonarum, 94, 98, 101, .106, Principes magni, et potentes ab Episcopo hono- ramentis indutis datur post Praesidem, Palma, V. Dominica Palmarum. seu 109 et 111. randi, sed illis se Episcopus non submittet, Gubernatorem, ibid. Pange lingua . gloriosi etc. in Processione Ss. Pax Praegustatio Hostiae, 25 et 126. 10 in Missa privata Episcopi datur Cardinali. Sacramenti, feria V. in coena Domini, 169 Praegustatto aquae/ 115. Vini et aquae feria Principissa thurificatur, prout ejus vir, 70. Praelato, et Principi cum instrumento et 205. a Ca- VI. in Parasceve, 179. V. Sacrista. Principum sedes extra chorum et Presbyterium, pellano, 86. Pannus niger 45. ante infimum gradum solii pro Praelatus superveniens. Officio vel Missa ince- 34 et Pax cum instrumento defertur Episcopo absolutione Defunctorum, 138. Missam ptis, 54. Processio, in ingressu Episcopi ad suam Eccle- audienti, 87. Et Magistratui, 72. Paramenta sacra pro ingressu Episcopi, 2 et seq. Praelatus Apostolicus subsequitur Generales Or- siam, 3 et seq., 48. Pax quo ritu detur et distribuatur inter Paramenta Pontificalia quo ordine super Altari Cano- dinum, 45. Processio e Secretario ad Altare, 48 et 117. nicos, 72. Non datur in Missa Defunctorum. collocanda, 39. Paranda in Secretario, vel in Preces in Officio Defunctorum quomodo dicen- Processio ad Missam in Collegiatis, 48. 137; neque Sabbato Sancto, 191. Altari majori, ibid. et V. Pacis si Episcopus faciat Officium, 134 et Processio ad Altare in Missa Pontificali, 117. 113. osculum. dae sint, Paramenta minus sumptuosa quando adhibean- 135. Processio in die Purificationis B. M. V., 150 ct Pax vobis in Missa solemni tur, dicitur ab Episco- > 42. Sumptuosiora adhiberi possunt in Precibus et meritis in concessione Indulgentiae, 151. po, 120. Non dicitur ab Episcopo Dominica tertia Adventus, 144. in Missis quo ritu dicatur ab Episcopo, 123. Processio in Dominica Palmarum, 162. Adventus, 143. Et Quadragesimae, Paramenta Episcopi pro Missa Pontificali. 115 158. Et Presbyter Assistens, dignior ex Canonicis et Processio Ss. Sacramenti feria V. in Coena Do- et Defunctorum, 141. seq. Diaconus Evangelii adjuvante Subdiacono " Dignitatibus, 16. Episcopo Vesperas celebra- mini, 169. Pelliculae assutae cappae Episcopi, induit iisdem Episcopum, ibid. 7. turo, assistit cum Pluviale, ibid. Annulum Processio feria VI. in Parasceve, 178 et 183. Picturae profanae non adhibendae Paramenta sacra in Adventu Domini pro Missa in exornanda Episcopo imponit, ibid. Sustinet librum, dum Processio in festo S. Marci cum Litaniis majo- Ecclesia, 36. solemni Pontificali sumi non solent in Secre- Episcopus intonat Hymnum et Antiphonas, ribus, quomodo ordinanda, 200. Item diebus Pileolum Episcopi, 120. tario, sed apud sedem, 143. ibid. Sedet in scabello prope Episcopum, et Rogationum, 201. Quomodo procedendum in Placeat tibi Sancta Trinitas, 130. Paramenta omnia nigra in Missa solemni pro regulariter ad ejus dexteram, ibid. Intonat aliis processionibus, ibid. _ Planeta induitur Episcopus ante Missam Defunctis, 135 et seq. Item in Parasceve, 174, Ponti- Antiphonam tertiam, ibid. Naviculam incensi Processio solemnis in festo Sanctissimi. Corporis ficalem, 116. Paramenta, quibus et quomodo induatur Episco- Episcopo offert, ibid. Ejus munus in thuri- Christi quomodo ordinanda, 201 et seq. Viae Planeta deponitur a Subdiacono ante Epistolam, perpulchre ornetur, pus Vesperas solemnes celebraturus, 94. De- ficatione Altaris ad Vesperas, 17, et alibi. mundentur et Ecclesia 143, et a Diacono ante Evangelium, ibid. ponuntur finitis Vesperis in sede vel faldisto- Thurificatur a Subdiacono, vel Acolytho du- 202. Episcopus, proposita poena, compellat Planetae plicatae ante pectus, 143,' rio, 97. 149, 151 plici ductu, 17. Ejus munus in Missa solemni eos, qui Processioni intersunt, ut secundum 152, 155, 159, 162, 173, 187, 189 Paramenta, quae et quando capiantur a Diaconis et 192. Episcopali, ibid. et seq. Mantile Episcopo, ad ordinem procedant, ibid. Lites de praeceden- Pluviale indui potest ab et Subdiacono pro Missa solemni Episcopo praesente di- tergendas manus in Missa Pontificali porrigit, tia Episcopus suspendat,, vel componat, ibid. celebranda vinis ab Mysteriis diebus solemnioribus, 48. Ecclesiam Cathedralem Episcopo in Dominicis Adventus, 143 et Su- 17. Librum sustinet ad orationem Tertiae, Adfuturi, summo mane mendunr. ab Episcopo ad Laudes, 144. Item in Nocte nativitatis Domini, 111. A qui- ibid. et 116. Annulum Pontificalem Episcopo adeant, ibid. Funalia accensa adhibenda, ibid. 145. bus Episcopo imponatur Paramenta cujus sint coloris in Missa solemni et deponatur ante imponit, 17. In Processione ad Missam ince- Omnes procedant secundum ordinem antiqui- i Missam Pontificalem, 116. in Dominicis per annum Episcopo celebrante Sublevandum a dit ad dexteram Diaconi Evangelii, 17 et 18. tatis, vel prout de jure, aut consuetudine, laico nobiliori in Processione vel tantum assistente, 198. Corporis Christi. Ubi sedere debeat, 18. Praeit Episcopum in ibid. Locus Magistratus, ibid. Crux Ecclesiae 205. In solemnioribus Parasceve. V. Feria VI. in Parasceve. festivitatibus semper accessu et recessu altaris, ibid. Pronuntiat In- Cathedralis, ibid. Ordo Processionis, ibid. Be- adhibendum ab Episcopo Parietes Ecclesiae quomodo ornandi, 36. cum Vesperis ct dulgentias post concionem, ibid. et IS. Quo neficiati octo cum Pluvialibus albis pro defe- Missae' assistit, 131 et seq. Particulae consecrandae pro communione gene- ritu sermonem ipse faciat, 18 et 61. Demon- rendis hastis Baldachini, 203. Canonici et Pluviale nigrum pro rali in Missa Pontificali in die Paschae, Absolutione facienda ab strat Episcopo omnia legenda ex libro apud Dignitates Ecclesiae Cathedralis induant para- quo- Episcopo ad Tumulum, modo tractandae, 195 et 197. 137. Pluvialia quatuor Altare-, 19. Genuflectit una cum Episcopo, menta alba, prout solent. Episcopo celebran- pro aliis Absolventibus, 139. Paschatis Festum, 195. Episcopus in die Pa- ibid. Pacem ab Episcopo accipiat, ibid. Eam - te, ibid. Crux Archiepiscopalis quo ritu ; defe- Pluviale nigrum seu violaceum schae debet solemniter celebrare, ibid. Per Episcopi pro det in choro, ibid. Nulli reverentiam facit renda, ibid. Baculus Episcopi, ibid. Octo Ca- assistentia in Missa Defunctorum, 141. accensis, ipsum Communio generalis facienda est, ibid. antequam Pacem det, ibid. Ejus officium in pellani cum Cottis, et funalibus Pluviale album in officio solemniter Quo ritu Communionem praebeat, ibid. Missa peragendo Missa, vel Vesperis, Episcopo assistente, 20. ibid. Acolythi duo cum thuribulis pro thuri- ab Episcopo in nocte solemnis ea die in Cathedralibus, absente E- Nativitatis Domini, 145. Quomodo accipiat Pacem ab Episcopo, 71 et ficatione Ss. Sacramenti, ibid. Episcopus por- Pluviale nigrum pro piscopo, vel in Collegiatis, 197. Celebrans pa- Presbytero Assistente in die 129. Quomodo eam distribuat, 71, 129 et tat Sanctissimum Sacramentum in Ostensorio Parasceve, ratur Pluviali albo, facit aquae aspersionem, 173. 130. Quomodo accipiat Pacem, Episcopo prae- sub Baldachino, medius inter Diaconos assi- ibid. Particulae Pluviale violaceum ad lotionem stentes, ibid. Minister Mitra post Epi- pro communicandis Canonicis, pedum, . 170. sente, 72. Facit confessionem cum Episcopo, cum ibid. Pluvialia a quibus Ministris induantur, 31 et 118. Thurificat Episcopum post Evangelium, scopum, ibid. Legatus de latere, Metropoli- Passio ubi cantetur, 162 et 163. Ad Passionem seq. 123. Sustentat librum, cum Episcopus intonat tanus, et Nuntius cum facultate, post Episco- Pluvialia Episcopus et omnes stant, tenentes Palmam eorum, qui cantant Benedicamus Do- Symbolum, 124. Praebet mantile ad tergen- pum cum cappa, ibid. Episcopi et Praelati in mino in ordinario, manibus, 163. Passio cantatur in aliis Vesperis, 103. dum, 125. Imponit Annulum Episcopo post extranei cum cappa, vel in habitu feriis Pluvialia vitandi, majoris hebdomadae, 164, 175 et 182. quot adhibenda in Vesperis, 104. Offertorium, ibid. Quid advertere debeat ad 203 et 204. Actus scenici et ludicri Passionem cantaturi, quibus paramentis induantur, Pluvialis Episcopi fimbriae elevantur a Diaconis Canonem, 128. Transfert librum post Commu- 204. Nobiles et Barones pro deferendis hastis 162. Nullam petunt benedictionem, sed ma- assistentibus ad Vesperas, 21 et 96. nionem ex latere Evangelii ad cornu Episto- Baldachini, ibid. Sacrista, quae parare debeat. nuum Episcopi osculantur, 163. Praeterquam Poenitentium expulsio feria IV. Cinerum, 154. lae, 130. .Pro .Absolutione Defunctorum para- ibid. Ostensorium Sanctiss. Sacramenti, ibid. in die Parasceve, 175. Reconciliatio, 166. tus Pluviali nigro ministrat naviculam, thuri Duo thuribula, ibid. Velum apponendum su- Patena cum Hostia per Episcopi, ibid. Paramenta et porrigitur Episcopo a Dia- Populus advenientem suum Episcopum in porta bulum, et aspersorium, 138. Quando accedat humeros cono, 25 et Eccle- 126. Post Oblata traditur a Dia- civitatis excipere debet, 3. ad scabellum suae assistentiae, cum Episcopus candelae, ibid. Accessus Episcopi ad cono tenenda siam, ibid. Missa a prima dignitate celebran- Subdiacono, 126. Quamdiu eam Populus, quomodo Episcopus celebrans se vertat interest Missae pro Defunctis, 142. Quando Subdiaconus teneat, 30 et 126. Quando Dia- ad populum, 57. thurificet Episcopum in hac Missa, ibid. da, ibid. Genuflexiones ante Sanctissimum Sa- conus illam a Subdiacono capiat, Canonicus assistat Episcopo non cele- cramentum sub finem Missae, ibid. Processio 129. Quo Portae Ecclesiae infigenda imago illius Sancti, Presbyter ritu eam capiat Missa solemni ordinanda post Elevationem, ibid. Paramenta Episcopus ad Ubera nos, cujus celebritas colitur, 35. branti, sed in Vesperis, vel ibid. Sustinetur a Subdiacono praesenti, 20. sumenda post Communionem, ibid. et 205. in Missa feria Postcommunio, quomodo ab Episcopo legatur, IV. Cinerum, Sacristia, 157. 130. Presbyter ultimus Canonicus, si loco Diaconi Celebrans paratur post Missam in Patena in Missa Defunctorum assistentis debet induere Dalmaticam, 205. Episcopus quo ritu accipiat Sacramentum non sustinetur a Porticus Ecclesiae quomodo suppleat, Subdiacono, ornanda, 36. 137. V. Calix. Postergale 77. Quo loco sedebit, ibid. e manibus Diaconi assistentis, ibid. Episcopus Pater non praealtum septem, aut octo pal- noster in Missa solemni quomodo dica- Presbyteri quatuor aut sex cum Pluvialibus pro in Processione Hymnos recitet, 206. Princeps, morum, nec latum magis quam sex, 225. uir, 129. In Vesperis Omnium defunctorum Vesperis in Cathedralibus, absente Episcopo, vel nobilior Laicus in tota Processione levat Singulis vicibus removendum, ibid. Non appo- Episcopo celebrante, 134. Ad vel in Collegiatis, 100. Praeintonant Antipho- Pluviale Episcopi a parte posteriori, 205. Be- Absolutionem nendum nisi quando est erectus Thronus Pon- solemnem, 138 et '140. Feria sexta nas Canonicis, 102. neficiati quando deferant hastas Baldachini, in Para- tificalis, ibid. Excepto casu publicae Thesis sceve, 179 et 185. Presbyterii planum ad infimum gradum Altaris ibid. et 206. Quando Barones et Magistratus, etc., ibid. Non praestandum Praesidi, quando Pauperes tredecim lavandi feria V. panno viridi cooperiatur, 39. In Presbyterio ibid. Repositio Sanctiss. Sacramenti super ali- in Coena Episcopus est S. R. E. Cardinalis, 230. Domini, 170. laici ne consedeant, 34 et 45. quo Altari, vel Ecclesia, 206. Diaconus assi- Praecedentiae lites in Processione Corporis Chri- Pax, quo ritu detur in Missa in Missa solemni pro Defunctis stens recipit de manu Episcopi Ostensorium, solemni, 129 et sti, 202. • Presbyterium,- 130. 'V. Pacis osculum et Osculum sit nudum, 136. et collocat super Altare, ibid. Cantus Tantum Pacis. Praeconium Paschale. V. Exsultet jam. Pax a quo,- et quando deferenda Praesidi, Princeps magnus immediate post Episcopum thu- ergo Sacramentum 'etc. ante repositionem. seu Praefatio quo ritu cantetur, 127. fificatur, 69. ibid. Thurificatio Sanctissimi Sacramenti, ibid. . '

!

254 INDEX RERUM NOTABILIUM INDEX RERUM NOTABILIUM 255

Versiculi et Oratio, ibid. Benedictio cum tropolitanas, seu Cathedrales non utuntur ro- Sanctiss. Sacramento, ibid. ratione, ibid: Induitur paramentis Pontificali- Quae ejus curae commissa sint, ibid. et et 207. Publicatio chetto, 2. seq. Retinent in vestibus colorem habi- violaceis, ibid. indulgentiae per Presbyterum assistentem, bus Non sumit Pallium, licet Paramenta omnia pro Ebiscopo disponit, 15. 207. tus suae Religionis, ibid. Deferunt Quando ubique Arcbiepiscopus, ibid. Canonici capiunt para- Hostiam, Vinum, et exstinguendae candelae, ibid. Oratio mozzettam ejusdem Aquam, Episcopo cele- coloris, ibid. Galerum ni- menta sacra violacea, ibid. Episcopi ante Sanctiss. Sacramentum, et Diaconus et Sub- brante, praegustat, 15, 25 et 126. Sonum Cam- re- grum gestant, ibid. V. Canonici Regulares. cessus ad domum, ibid. diaconus Planetas plicatas ante pectus, ibid. panarum pro divinis Officiis Episcopus non solet Regulares Episcopi indicit, 15. Si- Cappam Pontificalem coloris Presbyter assistens cum Pluviali violaceo, hac die solemniter celebrare, ibid. Expositio ibid. lentium et modestiam in Sacristia observari sui habitus deferant, 2. V. Episcopus Regu- Sanctiss. Sacramenti Episcopus accedit ad Altare, et recedit, ibid. faciat, ibid. Eleemosynas per totam octavam ad laris. pro Missis celebran- Vesperas, ibid. Processio Diaconus et Subdiaconus sedent in scabellis, dis datas, notat, ibid. Mantilia Sacristiae, in die octava, ibid. Religiosi in ut Processione Corporis «Christi, 202. ibid. Pulpitum in chori, Observanda, absente Episcopo, et in Collegia- medio vel Presbyte- munda sint, invigilet, ibid. Adjutores habeat, Funalia accensa deferant, ibid. rii, ibid. Prima prophetia quo ritu cantetur, ‘ tis, 208. Reliquiae ibid. Duo Canonici super ejus officio invi- Sanctorum super Altari Majori diebus ibid. osculatur Prophetiae Sabbato Sancto a quibus cantentur, Cantor manum Episcopi, ibid. gilent, ibid. Quae parare debeat ad Proces- solemnibus collocandae, 38. 189, 190, 193. Oratio dicenda ab Episcopo post prophetiam, sionem Corporis Christi, 204. Reliquiae Sanctorum quomodo incensandae sint Proreges thurificantur ibid. Quomodo procedatur ad benedictionem Sacristia,. vel Secretarium in post Episcopum, 70. 64. quo induitur Epi- Fontis, 190. Si Episcopus potest Prosa (Sequentia) in Missa Defunctorum, 136. non benedi- scopus, 48. V. Sacellum. Requiescant in pace quomodo dicatur in fine Protector noster etc. cere, id praestet dignior ex Capitulo, ibid. Salutationes faciendae inter Episcopum Versiculus cantandus a Missae Defunctorum, acce- digniore 137. Baptismus Catechumenorum, vel Infantium, dentem Capituli post primum ingressum Residentia solemni ritu ad altare et inter cano- |: Praesidis, seu- Gubernatoris apponen- ibid. Per octo Episcopi in Ecclesiam, 5. dies ante, nullus Infans bapti- nicos, eum ad sedilia sua expectantes, 118. da inter Solium Pontificale, et scamnum Ma- zetur, Protonotarii Apostolici nisi periculum immineat, ibid. Episco- Item inter Episcopum et se, h participantes praecedunt gistratus, majores ibid. 225. Qualis esse debeat, ibid Ejus pus redit ad Altare Majus, ibid. Litaniae quo- Abbates, 45. Non participantes eunt post Ab- Salutatio Angelica a Concionatore dicenda, 62. usus, in concionibus, ibid. In disceptationibus bates, 44 et 45? modo dicantur, ibid. Episcopus ad versiculum Sancta Trinitas, inclinatio profunda a toto publicis, ibid. choro Quae, si Episcopus erit Cardi- - Protonotarii supernumerarii Peccatores deponit paramenta violacea, et ac- facienda, cum haec verba in Matutino quando thurificandi, nalis. 230. no- 69. cipit alba. ibid. Si est Archiepiscopus, sumit minantur, Respice, 110. quaesumus Domine, etc. in fine Ma- Pallium, ibid. Diaconus et Subdiaconus, Protonotarii participantes quando thurificandi' de- Sanctus, Sanctus etc. quo ritu dicatur, 127 et tutini Tenebrarum quomodo dicatur ab Epi- positis Planetis, assumunt Dalmaticam et Tu- 128. In Missa Defunctorum, 137. scopo, 166. nicellas albas, ibid. Psalmi ante Missam solemnem pro Defunctis ab Pallia violacea removentur Sandalia pro Missa solemni quando afferantur Reverentia profunda cruci super altare positae ab Altari et Episcopo omittuntur, 136. a Sede Episcopali, ibid. Gloria Episcopo, 28 et 114. Non induuntur in Missa ab Episcopo Missam Pontificalem inchoante in Psalmi ad Vesperas, excelsis incipitur ab Episcopo post Confes- Defunctorum, 136. Quando afferantur 95. Quomodo decantandi, facienda, in nocte 118. sionem ac thurificationem Altaris, 191. Cam- ibid. Reverentiae Nativitatis Domini, 145. mutuae inter Episcopum et Praesi- panae pulsantur, ibid. Subdiaconus Psalmi ad Matutinum decantandi cantu Grego- finita Epi- Scabellum Presbyteri assistentis, quomodo collo- dem, 228. Quando omitti debeant, ibid. riano, et cum stola annuntiat Alleluja Episcopo, ibid. Cano- candum, 16 et 18. pausa ad puncta, 106 et seq. Reverentiae Psalmorum quo ritu faciendae, 53 et seq. nicus praeintonat Episcopo Alleluja, ibid. lectio, quae ab Episcopo fit pro prae- Scamnum pro Celebrante cum Diacono et Sub- Rochettum, a quo accipiant Electi in dignitatem paratione ad Missam, 113 Episcopus ter illud cantat, ibid. Ad Evange- diacono, 41. et 114. episcopalem et majorem, 1 et 2. lium non portantur luminaria, ibid. Agnus Pueri Hebraeorum, Antiphona, quando cantan- Scutiferi pro lotione manuum Episcopi, 34, 114 Rochettum Canonicorum Regularium, 2. Rochet- da, 161. Dei etc. non dicitur, ibid. Alleluja pro Ve- et 125. Pro Missa solemni, ad to non utuntur induendum Episcopi Regulares, ibid. speris, ibid. Canticum Magnificat, ibid. Ve- Pulpitum pro habendo sermone, 40. Ejus orna- Episcopum, 114. In Missa privata Episcopi ad Rochettum deferendum in visitationibus publicis, sperae ct Missa terminentur, tus, ibid. Pro oratione funebri, 137. quomodo 192. elevationem Ss. Sacramenti cereos accensos 223. Sub Mantelletto vel Superpelliceo in Pulpitum ornatum pro Com- Sabbato Sancto, Episcopo assistente, vel absente. sustineant, 86. Scutiferi pro lotione cantando Evangelio ad munione, 227. manuum lotionem pedum, 171. Aliud Celebrans indutus Pluviali, benedicit novum in Missa Defunctorum, 136. nudum pro Can- Rogationum Processio. 201. toribus, Episcopus intervenit ignem et quinque grana incensi, 192. Diaco- ibid. Pro cantandis Prophetiis, 189 et Secretarium ubi Episcopus paratur, 113. V. paratus, vel cum Cappa, ibid. nus curri Dalmatica 193. alba, et Subdiaconus cum Sacellum. • Sacristia. Romanus Pontifex dat Rochettum Electis ad Ec- Planeta violacea, ibid. Accessus Episcopi Pulvinar tantum praestabitur Praesidi ante Altare ad Secretae Orationes, quo ritu dicantur, 127. clesias Cathedrales, 1. Ecclesiam, ibid. Processio ad accipiendam Sanctiss. Sacramenti, si Episcopus Sedendi in Divinis Officiis ratio et tempus, 55. fuerit Car- Rosaceus color, 144. arundinem, 192 et 193. Exsultet etc. can- dinalis, 230. Idem dumtaxat datur Magistra- jam Sedes. Sellae in publica visitatione quomodo lo- Rotulus pro solemni Processione Corporis Chri- tatur, tui, 224. 193. Diaconus, deposita Dalmatica, su- candae, 222. Debent esse aequales, et sti, 202. quando, mit Planetam violaceam, ibid. Celebrans Pulvinar pro Episcopo super sede in Matutinis ac- ibid. Illa Praesidis inferior, si Episcopus fuerit Tenebrarum, 166. cipit Planetam, ibid. Pulpitum pro cantandis Cardinalis, 230. Punctum Prophetiis, et Prophetiae a quibus cantentur, in cantu orationum, 78 et seq. s Sedes Episcopalis, quo ritu collocanda, 42. Ejus Purificatio ibid. Tractus legendus ab Episcopo, 193. Ce- B. M. Virginis, 148 et seq. Obser- ornatus, praesertim diebus solemnioribus, 43. lebrans, deposita Planeta, vanda circa Missam solemnem, accipit Pluviale vio- Baldachinum super eam, quando festum Sabbato Sancto vestiuntur Altaria, ibid. Quando Epi- venerit in et Sedes Epi- laceum, et procedit cum Clero et Canonicis Dominica Septuagesimae, Sexagesi- scopus ea utatur, ibid. Cedenda Cardinali, si scopalis duplici cortina aptatur, altera alba, benedictionem Fontis, mae vel Quinquagesimae, 151. ad ibid. Reditus ad Sub quo ritu altera violacea, adsit, ibid. Quomodo paranda in Matutin is te- 186. Altari Majori duplex pal- Altare, 194. Litaniae, ibid. Celebrans et Mi- fiat benedictio et distributio candelarum, ab- nebrarum, 164 lium applicatur, ibid. Cereus Paschalis prae- et 166. Sedes Episcopi in Se- sente Episcopo, in Cathedralibus nistri sumunt paramenta alba in Sacristia, vel ct in Colle- grandis collocandus super candelabro cretario, 113. Sedes Episcopi, quando assistit giatis. 152 et seq. conde- in Scamno, ibid. Pallia violacea levantur, ibid. centi in latere cum cappa vel cum pluviali nigro Missae De- Pyxis pro Evangelii, ibid. Quinque grana Missa celebratur, prout in Missali, ibid. Eadem Communione, 195 et seq. incensi functorum parata esse debet, in Cereo figenda, ibid. Pulpitum apud omnia servanda in Collegiatis, ibid. panno violaceo, Cereqm Paschalem, ibid. Arundo cum tribus Sacellum in Ecclesia deputandum, quo Episcopus 141. Candelis, Sedes Metropolitani, ibid. Ornatus Ecclesiae, ibid. Et conveniat ante Missam solemnem Pontificalem, 44. In Synodo Provinciali, Q ignis extra 89. Ecclesiam quando et a quo ac- 113. Quae in eo paranda sint, ibid. Episcopus cendatur, 187. Ejusdem Sedes Nobilium, et Magistratuum extra Chorum, Quadragesima. V. Dominicae. benedictio, ibid. Gra- incipit Tertiam, ibid. Induitur sacris para- na incensi benedicuntur, ibid. Quo ritu Epi- mentis praeter Planetam, cujus et Presbyterium, 34. et 45. Earum ornatus, 45. Quam dilecta etc. omittitur in Missa loco sumit Pontificali scopus benedicat ignem Sedilia Capituli, Dioecesana, pro Defunctis, et incensum, ibid. Pluviale, 116. Ex eo procedit ad Altare, 117 in Synodo 89. 136; et in feria VI. in Para- Accessus Episcopi ad Ecclesiam, quando non et 118. Sedilia Episcoporum in Synodo Provinciali, 89. sceve, 174. Quomodo ab Episcopo dicatur, benedicit ignem, ibid. ' 145. Quomodo procedatur ad Sacellum pro recondendo Ss. Sacramento feria .Semipunctum in cantu orationum, 78 et seq. capienda grana incensi, ibid. Diaconus para- V. in Coena Domini, 167. Altare Sequentia legitur in sede ab Episcopo in Missa Quorum Reliquiae hic sunt etc., sub in eo ex- quo ritu tus Dalmatica alba capit haec verba Arundinem, ibid. struendum, ibid. solemni, 121. dicantur in Missa Pontificali, 119. Quando, et quo ritu accendatur, 187 et 188. Sacramentum Sanctissimae Eucharistiae quo loco Sequentia in Missa Defunctorum, 136. Defertur ad Altare, 188. Exsultet jam etc. in Ecclesia asservandum, 36. Ritus adhiben- Sericae vestes. V. Vestes. quomodo a Diacono cantetur, ibid. Quando dus, si ad Altare, ubi est Ss. Sacramentum Sermocinator et Sermo. V. Condonator ct Con- R imperator, non est coronatus, dicitur electus, in Tabernaculo, vel super ipso Altari, ab cio. Episcopus. dum canitur Paschale Praeconium, ibid. Episcopo, vel Recessus Episcopi ab Ecclesia Dia- ab alio celebretur, 37. Thurifi- Signacula libri Missalis vel Vesperarum a quo ad suam habita- conus et Subdiaconus in albis accedunt ad cari debet ab Episcopo genuflexo, 67. tionem, 5. A quibus cpmitetur, ibid. Thu- ordinanda, 32. Episcopum, ibid. et 189. Nona dicenda Reges thurificantur ante Episcopum, post rificatur triplici ductu, ibid. V. Processio fe- Signum Crucis versus pannum post absolutionem 70. Praeconium, 189. Extremam orationem ad riae . in Regina thurificanda, prout ejus V Coena Domini. pro Defunctis, 138. vir, 70. Nonam dicit Episcopus, ibid. Accipit in Sede Sacrista in Cathedralibus et Collegiatis, Regulares non clerici promoti ad Ecclesias 14. Un- Sit nomen Domini benedictum, 74 et 97. V. Be- Me- Sandalia alba, ct legit Psalmos pro praepa-» de assumendus, ibid. Sacerdos esse debet, ibid. nedictio. 256 INDEX RERUM NOTABILIUM INDEX RERUM NOTABILIUM 257 I - . n .. i:', Solemnitates pro Functionibus publicis quae, 208 Suppedaneum quo loco exhibendum, 225. Et a Thuribulum defertur ac trahitur per. Acolythum, et seq ., 223. t , quo removendum, ibid. 33 et 63. u Spinulae tres infigendae Pallio, I 50 et 117. Suppedaneum Altaris quomodo cooperiendum, 39. Thuriferarii munus, 66, 67, 117 et 119. | Spiritus S. Presbyteri ad Cathedralem Ecclesiam Surgendi ratio inter et seq. Item in Vespe- divina Officia, 54 et seq. Thurificandi ordo, 69 Umbraculum, V. Baldachinum, et Ciborium. - promoti, deferunt vestes coloris violacei, Epi- . et Surgendi ratio in Vesperis, 95 et 101. solemnibus, praesente vel celebrante ris Urceoli vini et aquae, 29 et 126. V. Ampullae. - Mantellettum, \ non Mozzettam, neque insignia Suscipe Sancte Pater, quo ritu dicatur ab Epi- scopo, 96 et 97. ~ sui Ordinis l in vestibus deferunt, 2. Sed tan- scopo solemniter celebrante, 126. Thurificandi officium, quibus ad diversas occa- jj* tum Crucem ejusdem Ordinis collum, ad ibid. Suscipe Sancta Trinitas, quo ritu- dicatur, 127. - siones competat, 68 et 69. k Stola quomodo Episcopo aptanda, 116. Symbolum. V. Credo. Thurificari non debet Episcopus a genuflexo, 67. ’ v I Stragula equi Episcopi sint coloris violacei, 3. Synodus Provincialis, vel Dioecesana quo ritu Thurificatur Episcopus ingrediens primo cathe- Strepitus in fine Matutini f tenebrarum, 166. habenda sit, 88 et seq. Dies inchoationis de- dralem, 4. In Missa solemni, 24, 25, 26 et 64. Subdiaconus Epistolae in Missa Pontificali, 102. carbonibus accensis prope mensam vel ; anti- nuntietur in festo Epiphaniae, 88. Formula Thurificatio Altaris in Vesperis, 63, 96 et Vas cum 41. quior, seu dignior debet esse ex eo ordine indictionis, 89. Tribus diebus Dominicis ante Ad Introitum, 119. in sacristia ponendum est,

. in Capitulo, super abaco ponenda, 41. 28. Tunicellam induit super Al- praestitutum diem iterum denuntietur a Con- Thurificatio quo ritu fiat in Vesperis, 63 et Vasa argentea Ecclesiae diebus solemnioribus quomodo ba pro eadem Missa, ibid. Una cum familiari cionatore, et a Parochis, ibid. Fideles ad ora- seq. In Missa, 119. Ad Oblata, 26. 65 et Valvae Episcopi induit 35 et 41. Episcopum Caligis et Sanda- tiones, jejunia, et Sacramentorum perceptio- .127. In Vesperis pro defunctis non fit, 66. ornandae, delatione Calicis ad Al- liis, ibid. et 1 14. Adjuvat Diaconum in pa- nem adhortandi, ibid. Forma sedendi in Con- -.Quando in Missa pontificali defunctorum, 137. Velum Subdiaconi pro rando Episcopum, 28. Quando accipiat Ma- cilio, ibid. Ecclesia ornanda ritu solemni, ibid. Quando Episcopus tantum assistit, 142. tare, 29 et 125. nipulum et procedat et Spiritus, cum intonatur, genu- cum Episcopo ad Altare, Sedilia disponenda pro numero eorum, qui in- Thurificatio ad Vesperas absente Episcopo, Veni Creator ' ibid. Librum Evangeliorum, ~ ante flectitur, 96. . in inclusus f; quo terfuturi sunt, ibid. Sedes Metropolitani collo- in Cathedralibus, 102 et seq. Explenda est Manipulus, adoremus, et procidamus etc. cum di- J . ad Altare portat, ibid. Respon- canda apud Altare, ibid. Sedilia Episcoporum repetitionem Antiphonae ad Magnificat, 103. Venite ; det simul Presbytero assistente citur, omnes genuflectunt, 106 -et 109. „ cum ad In- ubi paranda, ibid. Ubi sedilia Benedictus, 110 et 111. Ad Capituli, ibid. . Ad Canticum troitum Missae, ibid. ritu Venite adoremus, Feria VI. in Parasceve, 176 ii Quo imponat Mani- Campanae Cathedralis et Civitatis ante diem Evangelium, 123. Ad absolutionem pro De- ' !, pulum Episcopo, ibid. et 119. Faciat Confes- Synodi et ipsa die pulsandae, ibid. Episcopus functis, 138, et seq. Soli Episcopo fit in Missa et 182. sionem exsultemus Domino etc. quomodo can- cum Episcopo, 28. Quando porrigat quando, et quae paramenta capiat, 90. Ar- •» Defunctorum post Oblata, 137. Episcopo as- Venite, librum 106 et 109. Evangeliorum osculandum Episcopo, chiepiscopus quibus paramentis induatur, ibid. sistenti Missae cum cappa, quomodo fiat, 142. tandum, quibus ministris cantan- ! et 29 119. Tenet librum pro Epistola ct Abbates benedicti intersunt Synodo cum PIu- .'j Thurificatio ad elevationem in Missa, 128. Et Vesperae solemnes cum Evangelio legendis ab Episcopo si apud fal- vialibus et Defunctorum, per dae ab Episcopo, 31. \ Mitra simplici, ibid. Canonici in ad elevationem in Missa celebret, in vigiliis, quando Episcopus l distorium 121. Episcopum thurifican- sacris paramentis secundum eorum dignitates, Subdiaconum, 137. Ad Offertorium in Missa Vesperae solemnes celebraturus, 93. Quibus die- I: tem est Altare adjuvat, 29 Quando remaneat cum ibid. Paramentorum color rubeus, ibid. Pro- pro Defunctis, quando Episcopus assistit, 142. in crastinum Evangelii * celebrentur, ibid. Finitis Vesperis, Episco- \ Diacono ad Altare, ibid. Quo ritu cessio ad Ecclesiam ad habendam Synodum, Oblatorum feria VI. in Parasceve, 179 et 184. bus cantet ibid. \ deponit paramenta apud sedem, vel in Epistolam, et 109. Post cantatam ibid. Missa de ' per Diaconum, pus \ Spiritu Sancto prima die Syno- Thurificatio libri Evangeliorum Epistolam manum Episcopi osculatur, 29. Por- di ab Archiepiscopo faldistorio, 97. V. Episcopus, Canonici. cantanda, ibid. et . j Benedi- 24 68. tat librum Evangeliorum ad legile, seu ad ctio vero Vesperae quando Episcopus cum cappa assistit, ] danda in fine Sessionis, ibid. Quo ordine Thurificatio nunquam sedendo, aliquando ambonem, 29 et 122. Comitatur Diaconum ad vota proferantur, ibid. cooperto ab Episcopo 98 et seq. j Evangelia cantanda in i capite detecto, aliquando Dominicis Adventus, 143. cantandum Evangelium, 122. Porrigit thuribu- Synodis, 91. Abbates mitrati benedicti non accipitur, 67. Capitis inclinationes, quomodo Vesperae solemnes in Nativitatis Domini, 144. lum Diacono, ibid. Dum cantatur Evangelium praecedunt Canonicos, ibid. Missa de Spiritu faciendae a tburificante et thurificando, 67 et In Vigilia stat prope Diaconum, ibid. Vesperae, Episcopo in crastinum non celebratu- Post Evangelium Sancto in Cathedrali cantanda singylis quin- 68. defert ^ dicantur, 98 et seq. ipsum librum osculandum Episcopo, tis feriis. Synodi tempore, ibid. Acclama- Thurificatio in Vesperis, Matutinis etc., 96 et ro, quomodo absente Episcopo, et 29. Quo ritu deferat Calicem cum Patena ad tiones in Synodo Provinciali, ibid. Vesperae, Matutinum, Laudes etc. Vesperae in Cathedralibus, Omittendae J 97. V. Altare, Collegiatis quo ritu celebrandae, 100, et ibid. et 126. Ampullas vini tradit Dia- in Synodo Dioecesana, ibid. Pacis osculum in Thurificatoris officium circa munerum thurifica- in paratur in Sa- cono/ 29. Aquam infundendam in Calicem fine Synodi Provincialis, ibid. seq. Canonicus hebdomadarius i 4 tionum, 69 et 70. tempori congruentis, Episcopo ostendit, ac petit ut eam benedi- Thuris benedictio, 63. Ad absolutionem sole- cristia Pluviali, coloris quatuor aut sex de gremio cat, 25 et 126. Quando accipiat Patenam de mnem pro defunctis, 138 et 139. 100. Presbyteri ipsius Ecclesiae item parantur cum Pluvialibus, manu Diaconi, et usque quo eam teneat, Thuris materia suavis sit, 63. T ordine e Sacristia ad Altare hebdo- .30, et 129. Quando suppleat a dextris Epi- Thus quomodo imponatur in thuribulum, 63. ibid. Quo orandum scopi pro Diacono, 30 et 130. Communionem, Benedicitur ab Episcopo, ibid. madarius procedat, ibid. Quomodo standum ante Altare, ibid. Canonicus et Pacem ab Episcopo accipit, 30 et 71. Quan- Tantum ergo Sacramentum etc. ante repositio- Thus non benedicitur ad incensationem Sanctis- sit ac hebdomadarius, vel in scamno praeparato ad do aliis Pacem deferat, 72. Vinum pro puri- nem Ss. Sacramenti, 169 et 206. simi Sacramenti expositi, 67. Aliquando bene- Epistolae, vel in stallo chori, stantibus ficatione in Calicem infundit, 30. Calicem abs- Te Deum praecinendum in primo accessu Epi- dicitur, ibid. cornu circa eum Presbyteris, incipit Vesperas, 101. tergit, et reportat ad abacum, ibid. et 130. scopi ad suam Ecclesiam, 4. Ad Laudes a Thus imponitur in thuribulum, et benedicitur ab Unus ex his. Presbyteris praeintonat ei pri- Adjuvat Diaconum in exuendo Episcopum, 30. quo praeintonetur, 108 et 111. Cantetur proli- Episcopo primo ingrediente Cathedralem suam, mam Antiphonam, ibid. Ad Gloria Patri etc. Ejus munus in Missis Defunctorum, ibid. In xiori nota in Matutino nocte Nativitatis Do- 4. Ante Missam Pontificalem, 117. Quando ’ caput detegunt, et profunde inclinant, Collegiatis, et Episcopo absente, mini, dum Episcopus paramentis Missalibus imponatur apud sedem, vel apud altare, 66. omnes servit loco Psal- induitur, 146. Ejus thurificatione in ibid. Acolythi cum candelabris, finitis assistentis in danda Pace, ibid. Idem facit, si cantus in Cathedrali post Tobalea Altaris superior pro novi thurifica- mis, 102. Canonicus - celebrans cantat capitu- coram Episcopo sine Presbytero assistente ce- Episcopi electionem, 217. Vesperis conduplicandi, 96. Post lum, ibid. Primus ex Presbyteris praeintonat lebratur, ibid. Te ergo quaesumus etc. Ad Hymnum Te tionem reducitur, prout erat, ibid. Magnificat, Deum, illi Hymnum et Antiphonam ad Subdiaconus Epistolam in crastinum cantaturus, dum dicitur, omnes genuflectunt, 108 , Tonus Orationum, 78, et seq. ibid. Incepto Magnificat, Canonicus celebrans praeintonat primam Antiphonam Vesperarum et 111. Tonus Evangeliorum et Epistolarum, 82. Tertia cantatur Missa accedit ad Altare cum assistentibus, 102. Quo Episcopo, 94. Reliquas dum Episcopus induitur pa- Tractus legitur in sede ab Episcopo in dignioribus de Capi- faciat, ibid. Canonicus ce- ramentis pro Missa pontificali, 48 et solemni, 121. ritu thurificationem tulo, 95. Thurificationes facit, 97. 113. Cum Episcopus cereis lebrans incensatur triplici ductu, 103. Cano- Subdiaconus paratus. est celebraturus solemniter, canitur, Triangulare candelabrum pro quindecim Crucem deferens in Pro- ductu, et reliqui in choro, unico, 113. Inchoatur ab Episcopo, ibid. Hymnus sustinendis, 164. nici duplici cessione pro Missa Pontificali, 48 et 118. Orationem, Nunc Sancte ornanda, 36 et 42. ibid. Canonicus celebrans cantat Subdiaconus Epistolae etc. cantatur a choro, ibid. Or- Tribuna Ecclesiae quomodo annuntiat Episcopo Alie- terminat, ibid. Antiphona Bea- ganum Hymno intermiscetur, ibid. Antiphona Tribunae apparatus in Matutinis tenebrarum, 164 ibid. Vesperas iuja Sabbato Sancto, 191. Tertiae praeintonatur tae Mariae in fine Vesperarum quo ritu di- Subdiaconus Epistolae a Cantore, ibid. Psalmi et 166. in Missa Defunctorum de- ibid. Servanda in Vesperis, diebus so- Tertiae lente prosequendi, et si opus erit, Tribuna denutata in Parasceve, 173. cenda, fert Crucem in Processione pro facienda ab- organum ad finem cujusque - quibus Episcopo aptetur, 116. lemnioribus, 104. solutione, Psalmi' interpo- Tunicella a 139. Ubi se collocare debet, ibid. formae Vesperae secundae quando ab Episcopo cele- Subdiaconus natur, 114. Capitulum Tertiae qua ratione Tunicella Subdiaconi Epistolae, cujus thurificat Ss. Sacramentum, dum brentur, 93 et seq. cantandum, 116. Episcopus cantat Orationem, . esse debeat, 28. elevatur in Missa Defunctorum, 137. Collegiatis, 48, 100 et seq. ibid. Tunicella in tertia Dominica Adventus, et in Vi- Vesperae solemnes in Subdiaconus utitur planeta plicata, Defunctorum, Episcopo 143, 149 et Texturae profanae vitandae in ornatu Eccle- gilia Nativitatis Domini, 144. Vesperae et Matutinum seq. 155, 159 et 162. siae, 36. tantum praesente, vel absente, 135. Subsellia pro Praelatis, Canonicis, in eorum generali com- — Magistrati- Thronus episcopalis, 43. V. Sedes. Vesperae Defunctorum, ' bus - ac Nobilibus in solemnitatibus memoratione, 133. Celebrantur statim post ye- quomodo Thuribulum offerendum Episcopo, quomodo te- ornanda, 36. Ibid. Matutina neatur ab offerente, 16, 17 et 23. speras omnium Sanctorum, INDEX RERUM NOTABILIUM

etiam pro Defunctis statim celebrari poterunt Vicario suo Episcopus 134. Episcopus, si in ingressurus civitatem crastinum est celebra- adventum suam turus, officium faciet, indutus significet, 3. cappa lanea Vicarii Pontificah 133. generalis sedes in Ecclesia Stat in sede chorali assistenti- 44 CjPejlams Vicarius Episcopi secundum tantum, ibid. Quo ritu Episco- Ecclesiarum consue- pusJ easdem tudmem mcensandus, 69. Vesperas incipiat, et absolvat. Vice-Legatus. V. Praeses, Gubernator. Ea etenim Vestes breviores quae de ipsis nigri coloris habere debet tam - de m° «iam statuta U mtelhguntur, 221 et seq. <1“£I Gut ernator

Viae ornandae Zelus domus tuae etc., in receptione novi Episcopi, Antiphona, qua dicta 3. in Matutinis tenebrarum omnes sedent, 165.

^VERSiT^)^ UNIVERSITAS S. PAUU SEMINARIUM BJSLIOTREQUE - LBRAH 233 QKAm -

Prindet in Italy.

Tipografia della Casa Editrice Marietti - Via Legnano, 23 - Torino Finito di stampare in Settembre 1948