Bergambacht T T O R K

e e b

e usse e

T e i

r W

k d

vit e

r a

a - a - - -

Kie

K Molenlaan P

W t ster

aa - -

2 Houtstr k 2 aat t Houtstr Houtstr i aat Houtstr E aat v Boterbloem

e Houtstr i e Mole aat K D n olenlaan t Houtstraat Houtstr M aat

w M a

l iek a erg e

M e 3 t

t r

a g e 3

r o

n l

i p l r s

e t

t t e s

t tr

l n r a s

a g Wilgenstr

r aat

K l a e

a e aat a a

r r g

r tr

i a t 1 t m

n s 1

s e e n s

j e

R n f

o g r d

er a o b e Beneden i

u e

h n

r b l o t

n n chweitze s n aat Hoofd e a Merelstr

w t e e t S

l a

l s

r a

o a Bergambacht t t o r k

a s

r i

e lbe aat P e

e r A

g t Jasmijnstr l H 4 aat i Jasmijnstr ls

H aat

s e © OpenStreetMap-auteurs © ' 4 W e r

n e

nep singel M

Doctor r

aat

s ige

t arktplei e Els W

r esterhoef M n Wilgenstraat R Bergambacht aat

eidestr r

e Pleinstr e

i W

o aat l

Reigersingel h Pleinstr u aat r Pl p Jan Blankenstr einstraat e o

aat t d

s N207 P a Pleinstraat o p Olm O

o Gode a vaertshoef

r Aan de Bijl

f t

s e d

d o teel. Eeuwenlang had het dorp een agrarisch karakter. Men leefde veeteelt, ving touwindustrie en van de voor hennep verbouwde vogels vissen. ontstond Bergambacht en ontsluiting van De eind eeuw, begin19e 20e eeuw met de ontwikkeling van een boot spoortreinverbinding een later tussen en Lek de over dienst weer 1942 in werd treinverbinding Die Schoonhoven. en Gouda doorslaggevende opgeheven. werkelijke De ontsluiting, mededie leidde tot de stormachtige ontwikkeling van het dorp, werd inge Bergambachtluid door en de N207. de aanleg van ligt de N210 op het snijpunt van deze ‘levensaders’ van de Krimpenerwaard.Was de timmerindustrie tot de in jaren’80 van de vorige eeuw sterk deze groten is werkgelegenheid, de voor inmiddels bepalend bedrijvigheden andere zoals aan scala een verdrongendeels door transport, industrie. schone en handel Het dorp is uitgegroeid tot een dynamische plek waar het goed recreëren en persoon werken is.Ber uit belangrijke Een wonen, gambacht is geboren. was Jan Blanken die er 1755 in Op 20-jarige leeftijd werd hij benoemd tot opzichter van deeilanden Voorne, Goeree en Overflakkee. Jan Blanken is bekend geworden door zijn werk aan dijken en sluizen. De aanleg van het Noordholland sch Kanaal was zijn grootste project. Deze vaarroute tussen Den Helder en Amsterdam is gebruik. in sinds 1824 Bergambacht is waarschijnlijk ontstaan 12e eeuw in de rond twee donken die boven het landschap uitstaken. Op de ene donk werd de kerk gebouwd en ten zuiden ervan, op de iets lagere, een kas e

e n s

e a

Berkenstr r

t g aat

H t

s e A

d a a

r a

v o

o t

s d

Oosterhoef

n - . n

G a at pad

e N210

a a

3 n

n -

r e

m e j t

str s e n

o a

a t lo r

a r Linde

a t en

e at r B

s t

a a p

r 2

s o a

e p

t a

t d 5 K

i s f

ude Spoorweg s

l h 5 d e e

h eg

f a . c

O w

o i M o g l llel o S a

o de

r Par 5 h g u o e

s J h t u a a w . Vervolg Hoofd

H c r b s Ooster

S r

e 4 ornst vinciale

e s o ro etari id P d e n

i M

r is. Keer terug naar

N P

Secr .

. M

Bloemengaar

H aat eido Meidoornstraat Meidoornstraat oornstr Meid o rnstr t a Badh uiss n n tr n a aat

r r Badhuisstr r

o o aa

s aat

d t d u

r l . Loop door tot Kerkplein en loop tegen

e h u Molenpad

e 7

S P.J. Smitsstr De Ark s aat V

Bad

t G

a d

a t N210 optioneel). terugkeren is dan en Anders (dit

a Sleedoorn

a : Nederlands Hervormde: kerk heen. Vervolg

s 10

r r eg WANDELING ± 3,1 KM 3,1 ± WANDELING ROUTEBESCHRIJVING

n t w 8

l penpa l iale l o k c

e o n vin

o i met hoge toren. Volg Molenpad langs N207, ook hier ook hier met hoge langs Molenpad N207, toren. Volg : Molen Den Arend. het Vanaf terrein RA (rechtsaf) o h d r

h P c

c 1 S

aat e 11

r S l g

e S

t s allelwe

e Par

Molenpad , schuin tegenover is

m 6 6

e de klok om in Vervolg Hoofdstraat tot huisnummer voor 104 route Voorstraat. in RA Burg. Uilkensstraat richting rotonde. Steek rotonde RD (rechtdoor) over en ga Dijklaanin. Dijklaanbuigt af rechts.naar RA bruggetje over Arend naar van Arkellaan. Weg gaat over en Palissade Terreplein in waar LA (linksaf) Dijklaan richting rotonde.Vanaf Dijklaan rotonde RD oversteken, LA dan Parallelweg. Weg gaat over wandelpad in Parallelweg en Molenpad. Even voor de bocht rechts naar is uit Start bij straat. Tegenover Oskam is de steeg leidt die naar Vervolg Hoofdstraat (later Raadhuisstraat). Aan rechterhand de is zicht op zicht op 11. Het pad komt uit bij zichtmolen op 11. Den Arend. Molenlaan, erna RA Hoofdstraat. Aan de linkerkant zijn Arend van Arkellaan, loop tot Dijklaan. U kunt RA nog 500 meter doorlopen naar 6

r 7

Raadhuisstr

u 7 eent allelweg

B Par

M t

a K

N207 w

s d l

i 8

8 e in aat r e

Voorst d g h

n el r

i -

allelweg

N O Par Steenfabriekstraat ud

e ReHaMij a

Spo a

11 eg Dijklaan- s a lelw j Paral i o r 11

weg e r le Oost w n a d

e e vinci g e o

g Konings- Pr e

w S

Zuivel s

B l

eg j e w e k r w vinciale Ambachtstr d

o e Pr l B.V.

a t

n Groene Kerk N210 f

a a

n o H Studio Kontakt Mediapartners 9 H

9 Ambacht eg straat w Ambachtstraat Nijverheidstraat Provinciale Arend van Arkellaan Handelsweg Terreplein P sade a Palis r al N478 Terreplein lelw leweg lweg e vincia Paralle g Pro Veerweg water naar de duinen tussen duinen Monster de water en naar achtige compositie, sobere baksteengevels, verticale horizontale en vensterstroken, licht gebogen getoogde en daken vensters. tische vormgeving (vorm volgt functie), blok Katwijk voor een filterperiodevancirca twee maanden. Diverse architecten, J.M. waaronder Luthmann, B. Roth A.D. en hebben meegewerkt Copier hetaan complex. Luthmann is vooral bekend ontwerp zijn om voor het radiotelegrafisch zendstation Kootwijk. in gebouwenAlle en bruggen van het complex zijn een goed voor beeld van de industriële architectuur de stijl in van de Nieuwe Zakelijkheiddie tijdensjaren de ’30 populair was. Dit blijktuit de functionalis

t gemeentekrimpenerwaard

Slotgrachtlaan a

a htlaan - ac r - t Slotgr - a

r s - N210 t

k ,

s t

e t

a r

p t r

s f s

n r

o eg u w r g T o e m h w allel Kanteel T r

t ar V P averse aat Lyanne de Laat, Nancy Markus Opmaak: r

m vinciale i ro o P Naar d T

aan

e D

V Donk

eerw Ambachtstr coördinatie: www.krimpenerwaard.nl gang t h Weer en e c

a g

Dunea r

eerweg g Timmerfabriekstr V r aat

o Verbindingsweg

aat

en oektor V H

e apenschild ansportstr e Het W r verd. Voor het transport is naast een standpijp voor de drukregeling de leidingen in ook km 45 1,40pijpleiding van meter doorsnede aange opendelegd. koningin ein dan 1955 In Juliana het gebouw. Doordelijk vervuiling wordt sinds water opgepompt1976 uit de Afgedamde Maas bij Brakel en naar Bergambacht getrans porteerd voor voorzuivering. gaat het Hierna de voorradende onvoldoende duinwater bleken te zijn. De proefinstallatieaanvankelijk die is aangelegd bleek een succes waarna 1939 in opdracht werd gegeven voor het ontwerpen en bouwen van een filtergebouw.Tweede De Wereldoorlog vertraagde Het water bouw. de uit de Lek werd hier voorgezuiverd om daarna Scheveningenin door te zand worden nagezui rweg T Poorthuisstraat -

idepad Dijklaan

Dijklaa

RV Siegfried N

n Dijkla

a O W

PROVINCIALEWEG 1 PROVINCIALEWEG a

D N478 n

V POMPSTATIONSGEBOUW

eerweg oeklaan

denbr 11 Sinds 1874 filterde hetSindsHaagse 1874 duin waterleidingbedrijf water uit de duinen en bood de dit aan inwoners aan van startteZuid-Holland. 1935 In men met het winnen van water uit de Lek, omdat 10 Baron van Har 10 COLOFON Uitgave: gemeente Krimpenerwaard, E [email protected], 0182, T 14 Lyanne de Laat, OpenStreetMap als open data (onder OdBL) Eindredactie Beeld, tekst en input: Historische Bergamgacht, vereniging Historisch Stichting Cultuur Overleg Krimpenerwaard (SCHOK), gemeente Krimpenerwaard, 1 2 De woning ligt aan een kruising en vroeger 6 7 huis gevestigd in een lokale herberg. Toen deze heette ze ‘Viersprong’. Het pand vormt de niet meer voldeed, werd een nieuw gebouw beëindiging van een perceelsgewijs ont- met alleen een raadhuisfunctie gebouwd. Van- wikkelde gevelwand. Door de ligging heeft wege de klokkentoren en het (lage) bordes is de woning een markante positie binnen de het raadhuis ook als zodanig herkenbaar. Na de stedenbouwkundige ruimte van het dorps- herindeling in 2015 heeft het raadhuis zijn func- centrum. Ten tijde van de bouw lag de tie verloren, maar hier is nog wel een gemeente- woning aan de rand van het dorp en alleen kantoor. Tijdens openingstijden is in een vitrine aan de overzijde was al enige bebouwing. een 17e-eeuws brandijzer in de vorm van een MOLEN DEN AREND RAADHUIS Huisarts Van de Loo gaf in 1896 opdracht wapenschild met hierop de arend van MOLENLAAN 14A PAND MET IJSSELSTENEN RAADHUISSTRAAT 5 voor de bouw van het huis. Hij deed na drie ’s Heeraartsberg te bekijken. ’T ING VAN ’T DURRUP RAADHUISSTRAAT 8-10 De molen is in 1869 gebouwd in jaar zijn praktijk over aan dr. N. Bouman en Met de invoering van de Gemeentewet in Het raadhuis is gebouwd in de stijl van de neo- HOOFDSTRAAT 139 opdracht van molenaar J. Spruytenburg hierna zijn er nog enkele dokters geweest. Dit pand is een rijksmonument en met 1851 verdween de bestuurlijke indeling renaissance, een populaire bouwstijl in Neder- als vervanger van een eerdere Dit gebouw in de stijl van de Jugendstil Dokter J.N.B van der Grient was de voor- ijsselstenen opgetrokken. Deze zijn veel van dorpen en steden en vervielen oude land tussen 1875 en 1915. Deze stijl ontstond wipkorenmolen op dezelfde plaats. De is een voormalige dokterswoning met laatste bewoner van het doktershuis. Hij in deze regio gebruikt. Het is de voor- stedelijke privileges. Er kwamen gemeen- uit de behoefte om in nieuwe gebouwen de his- molen werd gebouwd door Gebr. Van praktijkruimte en apotheek. Doktoren nam in 1977 afscheid, waarna dr. G.B. de malige woning van de familie Van den ten met als uitgangspunt een gekozen torie van het land, met name de Gouden Eeuw, der Straaten die in de Hoofdstraat een hadden in de 19e en begin 20e eeuw Kool zijn praktijk voortzette. De Kool heeft Oever die achter het pand een timmer- gemeenteraad, waarmee gemeenten te weerspiegelen. Typische architectonische ‘timmermans- en molenmakersaffaire’ een belangrijke maatschappelijke func- zijn praktijk beëindigd en daarmee verloor bedrijf had. diverse taken kregen. In de eerste jaren motieven uit de 17e eeuw, zoals spekbanden, hadden. Na het overlijden van Jan tie; ze waren de notabelen van het dorp. het huis de functie als dokterswoning. De woning is prachtig gerestaureerd en werden ambtenaren vaak gehuisvest in cordonlijsten, hoekstenen, spaarveldomlijstin- Spruytenburg in 1882 heeft de molen wordt nu particulier bewoond. bestaande gebouwen en kwam de raad gen en aanzet- en sluitstenen, werden opnieuw talloze eigenaars gehad. Diverse bijeen in een herberg of café. Afhanke- toegepast. Het raadhuis laat deze rijke versie- restauraties zijn in de loop der tijd lijk van de financiële draagkracht van de ringen duidelijk zien. De klokkentoren illustreert uitgevoerd. Den Arend is nu de enige gemeente en de noodzaak voor extra daarnaast de openbare functie van het gebouw. nog graan malende molen in de 3 In 1924 verwoestte een brand de fabriek aan ruimte werd een nieuw gemeentehuis De klok functioneerde om mensen bijeen te Krimpenerwaard. de Hoofdstraat. Deze werd niet meer her- 8 gebouwd. In Bergambacht was het raad- roepen of te verwittigen. bouwd. C. Terlouw kocht de opstallen en terreinen en begon hier wat later zijn garage- bedrijf zou worden. In 1923 startten vijf medewerkers van Van Meggelen de timmerfabriek ‘Samenwerking’ 9 heerlijkheid. Hij had verschillende bestuurlijke aan de Hoofdstraat op de plek van het huidige taken en rechten. In het begin van de 16e eeuw VOORMALIGE H.B. Nederburghplein. In 1931 gingen de fir- is het kasteel verwoest en rond 1620 kwam er STOOMTIMMERFABRIEK manten uit elkaar en begonnen ze aan de een nieuw ‘Heeren Huys op den Berch’. HOOFDSTRAAT 125 Dijklaan timmerfabriek ‘Bouter en Zonen’. Eeuwenlang werd dit gebouw bewoond door In 1902 startte C. van der Straaten de Aan de Schoonhovense Kerkweg ontstond in ambachtsheren, maar in de 19e eeuw raakte eerste timmerfabriek in Bergambacht. dat jaar timmerfabriek ‘Berga’. In 1924 begon NEDERLANDS HERVORMDE KERK het in onbruik. De oude slotgracht werd in 1901 Hij werd daarmee de grondlegger van Klaas Kleijn een meubelfabriek aan de Paral- KERKPLEIN gedeeltelijk gedempt om plaats te maken voor VOORMALIG SLOT ’S HEERAARTSBERG een langdurig florerende bedrijfstak. lelweg. Hij ging later over tot het produceren de spoorlijn tussen Schoonhoven en Gouda en PALISSADE/TERREPLEIN Hij begon met acht personeelsleden. van timmerwerk. J.A. de Jong startte in 1933 De Nederlands Hervormde kerk is enkele jaren later is het ‘Heeren Huys’ gesloopt. In 1913 ging de fabriek over op W. van in Bovenberg zijn timmerfabriek. Deze is nog gebouwd op het hoogste punt van het Bergambacht is gebouwd op twee don- De huizen die er nu staan zijn zo gebouwd dat Meggelen en J.P. de Swart. In 1917 trok De in bedrijf. Van eerdergenoemde fabrieken dorp, de donk met een uitloper naar ken. Op de noordelijke donk staat de kerk ze op een kasteel lijken. Tevens valt op dat de Swart zich terug en stichtte met Ammer- staan alleen de gebouwen van ‘Bouter en het noorden. Oorspronkelijk was dit en op de zuidelijke stond kasteel doorgaande weg als belangrijke verbinding nog 4 stollenaar C. Zanen aan Bergstoep in Zonen’ aan de Dijklaan en die van ‘De Concur- een Romaanse kerk en waarschijnlijk ’s Heeraartsberg. Hier woonde Haparen altijd langs deze locatie loopt, net als de spoor- 1918 timmerfabriek ‘De Concurrent’. rent’ op Bergstoep er nog. gebouwd in de 13e eeuw. Stormen en van den Berg, heer van de ambachts- lijn dat destijds deed. branden bleven de kerk niet bespaard. De Geldersen verwoestten de kerk in de 16e eeuw en in de 17e eeuw stortte het koor in door een hevige orkaan, WATERTOREN dezelfde orkaan die voor altijd de kerk 10 DIJKLAAN 71 Geniet van ons prachtige erfgoed! van de domtoren in Utrecht scheidde. In 1891 brandden de kerk en toren Deze kenmerkende watertoren is een belang- volledig af, waarbij veel rouwborden en rijk oriëntatiepunt, voornamelijk vanwege de VOORMALIGE CHRISTELIJKE SCHOOL geschriften verloren gingen. gekleurde kap. Architect P.D. Stuurman ont- EN ONDERWIJZERSWONING In de zuidelijke muur van de toren is wierp in 1937 de 45 meter hoge toren samen HOOFDSTR A AT 104 EN 111 een steen gemetseld die herinnert aan met bijbehorende dienstwoning. De stijl is die Op Hoofdstraat 104 is de voorma- 5 getuige de gedenksteen in de muur. De kerk- het knekelhuis dat hier ooit stond, toen van het zakelijk expressionisme. Stuurman lige Christelijke School die is gebouwd gemeente begon in 1868 als Gereformeerde men nog in en rond de kerk werd begra- ontwierp ook het filtergebouw en de brug met in 1883. De Openbare Lagere School Gemeente onder ’t kruis, daarna als ven. Grafresten van geruimde graven lantaarns bij de entree die rond 1960 zijn bij- stond destijds aan de Raadhuisstraat, Christelijke Gereformeerde Gemeente. werden in het knekelhuis buiten de gebouwd. In 1937 kwam de drinkwaterleiding maar deze is stapsgewijs gesloopt Deze gemeente is opgeheven op kerk bijeengebracht. De steen herinnert voor de gemeenten Stolwijk, Vlist, Berken- en verbouwd ten behoeve van het 16 september 1885. aan een ‘beenhuys’ dat in 1710 tegen woude en Ammerstol ook gereed, waarmee dit gemeentebestuur. In 1986 werd het Per 23 augustus 1891 is de gemeente de toren kwam te staan. De tekst luidt: gebied een van de laatste van Nederland was laatste gedeelte afgebroken. Tegen- opnieuw gesticht als Nederlands Gerefor- ‘Wat gy nu bent was ick voor desen. dat aangesloten werd op het waterleidingnet. ONTMOETINGSKERK over de voormalige Christelijke School meerde Kerk (vanaf 1892 kortweg Gerefor- Wat ick nu ben sult gy oock wesen’. De watertoren heet daarom ‘De Vijf Gemeen- HOOFDSTRAAT 60 staat de voormalige hoofdonderwijzers meerde Kerk). De eerste predikant die aan Hierboven staan de namen van ten’. De inhoud van het betonnen vlakbodem- woning op Hoofdstraat 111. Deze De eerste steen van deze Ontmoetings de gemeente verbonden is geweest was kerkrentmeesters Geen Jans Kasteleyn, reservoir is 360 m3. De toren heeft dienstge- woning is gebouwd in 1928. kerk is gelegd op 18 maart 1868, J. Schotel (juni 1872-oktober 1873). Wigger Pietersen en Cornelis Louwen. daan tot 1988.